Toneelmakerijboekje 2009 - 2015

2 = rij ke 2015 = de toneelma 4 1 0 011 - 2012 - 2013 - 2 2 0134-- 2015 1 0 -2 2 1 0 -2 1 1 0 2 0 1 0 2 09

> pag 2 > INHOUD

4

Over de Toneelmakerij

de toneelmakerij Op school 12 Kiezel 5 14

educatie > Een warm welkom voor Tjebbo en Klavertje & Een zwerfkiezel voor jou

16 Icarus 6 18 Onderstebodem 7 20

De Zomer van Aviya 0

22

No Mans Land 2

24

Mijn Moeder Medea 2

26

educatie > Waar sta jij? & Klassiekers anno nu

28 Jamal 2

de toneelmakerij in het theater 32

Ik ben er even niet 4

34

Het begin van alles 5

36

Koud Vuur! 6

38

De Storm 8

40

educatie > De magische proeve van Prospero & Zelf Shakespeare spelen

42

Fanny & Alexander 8

44

De Boevenkoning 8

46 Pinokkio 8 48

Circus Rouda 8

50

educatie > Een interview & op het toneel met opa en oma

52

De Tantes 8

54

educatie > vier tantes, vier opvoedstijlen

56 Waakhondje 9 58

educatie > Gezocht & Land van veranderingen

60 Heldenbrigade 9 62

Lief en leed in het leven van de giraf 9

64

Anne en Zef 0

66

educatie > Groeten uit Holland & Een overval in de klas

68

Thaibox Verdriet d

70

educatie > Voorbereiding in zes rondes

72 Ontspoord d 74 Metro d 76

educatie > Meeleven = meesterven

78 Macbeth d 80 Spinoza e

de toneelmakerij op locatie 84

Expeditie Javastraat 8

86

research > In gesprek met winkeliers

88

De Toneelmakerij in het Paleis op de Dam

90

Mehmet De Veroveraar 0

94

educatie > Inburgeren in het Ottomaanse Rijk & Wat als jij de baas zou zijn?

96 Verkocht 0 98

educatie > De zwarte bladzijde & Van toen naar nu

Jong talent 102

Human Cargo d

106 BANG! e 108

TM Jong

110

TM Studio

Internationale coproducties 116

See You 8

118

Ten ways to know us 8

120 I/Ik/Eg d 122

educatie > Jong Europa & Een online uitwisselingsprogramma

124

Theatre CafĂŠ Festival & Young Writers Lab

126 Prijzenkast 130 Speelplekken 132 Credits 138

Cijfers 2013, 2014, 2015

140

De Toneelmakerij & ‌

142

Bestuur, vaste medewerkers, colofon

> pag 4

DE TONEELMAKERIJ 2009-2010-2011-2012-201

>>

Historie De Toneelmakerij ontstond in 2009 na een fusie tussen de Amsterdamse jeugdgezelschappen Huis aan de Amstel en Wederzijds. Onder artistieke leiding van Liesbeth Coltof en Ad de Bont en onder zakelijke leiding van Erica van Eeghen werd de Toneelmakerij het grootste jeugdgezelschap van Nederland. De schaalvergroting maakte unieke - en tot dan toe binnen de jeugdtheaterbudgetten ondenkbare – artistieke producties mogelijk, zoals de met een Gouden Krekel 2012 bekroonde theatermarathon op locatie Mehmet de Veroveraar. Een historisch epos vol muziek over de eeuwige botsingen tussen oost en west geschreven door Ad de Bont, die met deze voorstelling afscheid nam van het gezelschap. Na de totale subsidiekorting van 45% in 2013 sneuvelden de grote zaalvoorstellingen en verschoof de koers steeds explicieter richting Amsterdam en de samenwerking met zowel culturele als maatschappelijke instellingen. Voor de periode van 2016 tot en met 2019 zit de Toneelmakerij in de Basisinfrastructuur van zowel Rijk als Amsterdam. Met ingang van 2019 neemt regisseur Paul Knieriem het artistiek leiderschap over van Liesbeth Coltof.

De Toneelmakerij is met andere woorden continu in beweging, maar altijd vanuit haar eigen kernpunten: gedurfd, hoogwaardig, kwalitatief jeugdtheater met een sterke focus op taal, voor de hele cultureel-maatschappelijke breedte van de samenleving.

Missie We leven in een wereld in transitie. Kinderen en jongeren worden beïnvloed door mondiale en lokale onrust. Door de stroom aan informatie via sociale media komt de actualiteit onophoudelijk en ongefilterd binnen. In hun klas komen ze in aanraking met leeftijdsgenoten uit de brandhaarden van de wereld. Grenzen tussen culturen vervagen en tegelijk wordt de roep om ‘het eigene’ krachtiger. Begrip voor en vertrouwdheid met elkaars perspectief zijn niet altijd vanzelfsprekend.

13-2014-2015

Ons engagement met kinderen en jongeren is het startpunt van al onze producties en activiteiten. De Toneelmakerij maakt voorstellingen dicht op de huid van de tijd, over een wereld die meerstemmig is en voor velerlei uitleg vatbaar.

We laten onszelf zien, in een oprechte ontmoeting met het publiek. We vertellen verhalen, want om je identiteit vorm te geven, is het noodzakelijk verhalen te horen en te delen.

Het creëert ‘a sense of belonging’ en de mogelijkheid het verhaal van een ander te beleven. Meerdere perspectieven bestaan naast elkaar en zo verplaatsen we ons tegelijkertijd in- en buiten onszelf.

In de klasvoorstelling Jamal, geschreven en geregisseerd door Daniël van Klaveren, culmineerde deze opvatting dat theater par excellence de plek is voor een persoonlijk perspectief op de moed en onhandigheid van de mens in een complexe wereld vol niet per sé gelijkgestemden. Het verhaal van de Nederlands-Irakese jongen die zich noch in de Arabische wereld, noch in de Westerse wereld thuis voelt, stimuleerde drie seizoenen lang in vele schoolklassen emotionele herkenning en filosofische reflectie op een actueel, relevant en complex onderwerp als radicalisering.

Het theater van de Toneelmakerij creëert een vrij gebied waar, indien nodig, met humor getwijfeld kan worden en waar iedereen – rijk, arm, hoog opgeleid, laag opgeleid, van Nederlandse bodem of met een cultureel diverse afkomst zichzelf kan herkennen.

Daarom speelt de Toneelmakerij in theaters, schoolklassen en op locatie; telkens op zoek naar een oprechte ontmoeting tussen wij en zij, tussen bekend en onbekend, tussen blijdschap en verdriet, tussen artistieke ambitie en maatschappelijke herkenning.

Taal "Met De Tantes van schrijver Roel Adam is het Nederlandse repertoire een waanzinnige komedie voor achtplussers (en hun ouders) rijker geworden," schreef theatercriticus

> pag 6 Loek Zonneveld in De Groene Amsterdammer. De hilarische voorstelling waarin een eenzame jongen zijn egoïstisch bemoeizuchtige tantes overwint, won zowel de Zapp Theaterprijs 2015 (publieksprijs) als de Gouden Krekel 2015 (vakjuryprijs).

De Toneelmakerij gelooft in de verbindende kracht van de taal. Met taal kan je elkaars verhalen aanhoren, begrijpen en bekritiseren. De consequente keuze voor teksttoneel geeft de Toneelmakerij te midden van het huidige, zeer gemêleerde jeugdtheaterlandschap een unieke positie.

Jonge schrijvers als Jorieke Abbing, Rik van den Bos en Iona Daniël krijgen schrijfopdrachten (o.a. voor Het vertrek van Atlas, in opdracht van het Koninklijk Paleis Amsterdam), evenals ervaren schrijvers: de in taalgrappen grossierende Peer Wittenbols schreef Koud Vuur!, over de charme van de theaterillusie; in de filosofische voorstelling Het begin van alles laat schrijver Tjeerd Bischoff kleuters nadenken over scheppingsverhalen en alle vragen die daarbij horen.

De Toneelmakerij gaat voorbij het Nederlandse taalgebied.

Het gezelschap is initiator van diverse nationale (waaronder De Tekstmederij met Theater Bellevue) en internationale (waaronder het Theatre Café Festival met Company of Angels uit Londen, Grips Theater uit Berlijn en Imploding Fictions uit Oslo) schrijversnetwerken. Dramaturg Paulien Geerlings en artistiek leider Liesbeth Coltof onderhouden een groot netwerk met buitenlandse schrijvers, omdat er in het buitenland interessante expertise te vinden is en omdat buitenlanders nou eenmaal vanuit een ander perspectief schrijven, dat nieuwe inzichten kan bieden. Zo belicht Lief en leed in het leven van de giraf van de succesvolle Portugese schrijver Tiago Rodrigues vanuit een licht-absurdistisch perspectief de gevolgen van de economische crisis.

Interdisciplinair Het publiek van de Toneelmakerij komt overal vandaan en staat midden in de samenleving. Het is hybride, gewend aan mixen van muziek, dans, film, mode, games, media en maatschappelijke actie. De voorstellingen van de Toneelmakerij weerspiegelen deze interdisciplinaire aard, zijn erdoor geïnspireerd en verhouden zich ertoe.

In Metro komen film, muziek, theater en sociale media samen in een zoektocht naar ware liefde, intense verbintenis en ultiem geluk. In plaats van de multimediale wereld te veroordelen of de hemel in te prijzen, wordt ze in deze voorstelling ingezet om de meerstemmigheid van het leven te vangen. De mythe van Orpheus en Eurydice en het verhaal van Dracula vormen het inhoudelijke ankerpunt.

In andere voorstellingen stuwt de interdisciplinaire

versmelting een specifieke inhoud of sfeer voort. In Macbeth komt Shakespeare samen met moderne dans. In samenwerking met ICKamsterdam wordt de taal van het waanzinnige lichaam gepaard aan die van de ambitieuze geest. Omdat de geweldspiraal in de kop van een jonge Macbeth zich het best laat vertellen door (disciplinaire) grenzen over te gaan. De voorstelling Ontspoord is modern muziektheatertheater op een tekst van de Amerikaanse schrijfster Naomi Wallace. In de muziekkeuze van Frédérique Spigt, mede uitgevoerd door Bob Fosko en Meral Polat, klinken de onuitgesproken pijn, vertwijfeling en dapperheid door van mensen die hunkeren om gezien te worden.

Nieuw talent De Toneelmakerij is zich bewust van haar verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van het Nederlands jeugdtheater. Zeker nu op theaterscholen en regieopleidingen het jeugdtheater bijna geheel uit het curriculum is verdwenen en er bij de productiehuizen maar mondjesmaat aandacht is voor makers die zich op kinderen en jongeren richten.

De Toneelmakerij werkt daarom samen met verschillende landelijke Hogescholen voor de Kunsten. In TM Studio kunnen afstuderende makers gebruik maken van artistieke, productionele en commerciële ondersteuning bij hun volstrekt eigenzinnige artistieke zoektocht. De Toneelmakerij stimuleert hen trouw te blijven aan hun eigen verhaal en zich tegelijk bewust te zijn van hun doelgroep. De eerste TM Studio-voorstelling is van Jan Jasper de Vries van de Toneelacademie Maastricht. Hij regisseerde in 2014 Gered van Edward Bond, over de emotionele ontwrichting in een troosteloos gezin dat ronddoolt binnen het vervreemdende systeem van de vermarkte samenleving. Belle van Heerikhuizen maakte het jaar daarop Anjerkinderen. Zij interviewde kinderen van oorlogsveteranen en combineerde hun verhalen met ruige popmuziek.

Afgestudeerde makers regisseren bij de Toneelmakerij hun eerste voorstellingen. Sanne Nouws regisseerde een nieuwe tekst van de jonge schrijfster Sofie Tseng: Onderstebodem betrekt kinderen in de klas bij een kleine revolutie ten faveure van het belang van kind-zijn. Paul Knieriem maakte als artist in residence tussen 2013 en 2015 deel uit van het artistieke team. Hij regisseert van 2016 tot 2019 naast Liesbeth Coltof en neemt dan het artistiek leiderschap van de Toneelmakerij van haar over.

Onder de noemer TM Jong creëert de Toneelmakerij een brug tussen talentvolle jongeren uit het voortgezet onderwijs en vervolgonderwijs. De contacten met een

> pag 8 keur aan Amsterdamse scholen van VMBO tot VWO zijn persoonlijk en intensief. Daar zitten immers de theaterkijkers en –makers van de toekomst. In Jagtlust Smagtlust werkten de jonge regisseur Roeland Hofman en de jonge schrijver Jorieke Abbing samen met vijftien jongeren aan een verhaal over liefde, dromen en vrijheid. Rocco van Loenen situeerde HC Othello in de hockeywereld anno nu. Jongeren van drie Amsterdamse middelbare scholen speelden en dansten hun eigen versie van Shakespeares bloederigste tragedie in Young Macbeth, een samenwerking met Jeugdtheater de Krakeling en ICKamsterdam.

Daarnaast biedt de Toneelmakerij stageplekken aan acteurs, dramaturgen, theaterdocenten, regieassistenten, technici, vormgevers, productie- en marketingmedewerkers.

Internationaal De Toneelmakerij hecht grote waarde aan internationale samenwerkingen. Jamal speelde in Duitsland, De Storm in Moskou, maar coproduceren met buitenlandse partners staat bovenaan de activiteitenlijst. En met succes: de Noorse coproductie in het kader van Young Europe van de European Theatre Convention I/Ik/Eg over het vormen van je identiteit te midden van de beelden die anderen op je projecteren, won de Noorse Heddaprisen 2013 voor beste jongerenproductie.

In samenwerking met Theatre Day Producties en 34 Nederlandse theaterinstellingen werd het project Ten ways to know us in Gaza gerealiseerd. Onder supervisie van Liesbeth Coltof maakten tien regisseurs uit Gaza vlak na de oorlog voorstellingen die voor duizenden kinderen een begin betekenden van het verwerken van de oorlog.

In 2014 won Liesbeth Coltof de driejaarlijkse ASSITEJ Honorary President Award voor haar creatieve en gewaagde inzet voor het internationale jeugd- en jongerentheater. Het programma Jij en de Gouden Eeuw, dat de Toneelmakerij samen met het Rijksmuseum ontwikkelde, won o.a. de prestigieuze internationale museumprijs CECA Best Practice Award 2014.

Amsterdam ‘Niemand is te jong voor de waarheid.’ Dat zegt een jonge slavin in de grootse locatievoorstelling Verkocht die de Toneelmakerij maakte in samenwerking met het Scheepvaartmuseum Amsterdam ter gelegenheid van de herdenkingen van 150 jaar afschaffing slavernij en 200 jaar afschaffing slavenhandel. Regisseurs Daniël van Klaveren en Paul Knieriem regisseerden dit heftige relaas over de wrede keerzijde van consumeren en de pijnlijke relativiteit van het begrip ‘vrijheid’ door de eeuwen heen.

De Toneelmakerij neemt haar publiek serieus, hoe jong ook. De waarheid mag dan soms akelig zijn, hij stelt je wel in staat om jezelf, je geschiedenis en die van anderen te aanvaarden, hoe groot of hoe klein de waarheid ook is. En via kunst is dat soms toegankelijker, makkelijker en in ieder geval humorvoller en troostrijker.

Twee maanden lang sloeg het gezelschap haar tenten op in de Amsterdamse Javastraat. Kinderen liepen er af en aan om te fotograferen en knutselen. En ondertussen werden de winkeliers, van juwelier tot kledingreparateur en van designmeubelverkoper tot schoenmaker, uit de straat geĂŻnterviewd. Dat resulteerde in het project Expeditie Javastraat waarin het publiek zelf op ontdekkingstocht ging en werd uitgenodigd om in een eetlokaal, een protestantse kerk, de groentewinkel en het Turkse theehuis te luisteren naar de ware verhalen van hun eigenaars. In de afsluitende korte komedie met de vaste Toneelmakerij-acteurs Tjebbo Gerritsma en Peter van Heeringen kwamen de verstikkende regels voor ondernemers aan de orde. Het project creĂŤerde verrassing, nieuwe kennis, herkenning en begrip voor de mensen bij wie de buurtbewoners al jaren boodschappen doen. Kinderen maakten op een laagdrempelige manier kennis met theater.

Met de aankomende wisseling van de artistieke wacht rijkt de Toneelmakerij naar de toekomst met behoud van haar eigen waarden: een grote focus op Amsterdam en haar (jonge) bewoners in combinatie met de liefde voor taal, interdisciplinair experiment en cultureel-maatschappelijke betrokkenheid.

> pag 10

\

DE TONEELMAKERIJ op school

> pag 12

> op school

> nieuw talent > nieuwe muziek 3 / de toneelmake 3 / de toneelmakerij 2011, 201 201 1, 201 ij ker > internationaal repertoire ma eel ton de rij 2011, 2013 /

Kiezel 5 tekst > Philippe Dorin regie > Domenico Mertens muziek > Marnix Ike

eelmakerij 2011, 2013 / de

eelmakerij 2011, 2013 / de ton

ton toneelmakerij 2011, 2013 / de

Middenin het spellokaal staat een eivormig theatertje.

Daarbinnen, er op en er omheen ontvouwt zich de reis van Grote en Kleintje op zoek naar een thuis. Een vader hebben ze niet en mama leeft niet meer, dus besluiten ze broer en zus te zijn. Hoe leeg en vijandig het land ook is, nu hebben ze elkaar en hun fantasie. Een mijnenveld wordt een land vol kikkers, een verwoeste stad een plek die al zingend overwonnen kan worden. Het treintje dat boven hun hoofden tuft, leidt de weg en langzaam krijgt de wereld weer kleur. Met hulp van Steen, Kleintjes onafscheidelijke vriend, vinden ze uiteindelijk hun huis: het kleine pietepeuterige plekje, net groot genoeg voor hun tweeën, precies om hun voeten te laten rusten en hun verhaal te doen. Als mama hen nu eens kon zien.

de maker Domenico Mertens: “Het stuk deed me direct denken aan de film La vita è bella van Roberto Benigni, waarin een vader het leven in een concentratiekamp voor zijn zoon tot één groot spel maakt. Alleen zo is het mogelijk om te overleven. De manier waarop Kleintje en Grote elkaar erdoor slepen, het medeleven en mededogen is wat ik in Kiezel herken en wil laten zien. Ook al is het oorlog, de grote thema’s zijn het missen van een knuffel, een boterham, een speelkameraad. Daarbij dwingt het spelen op school tot het zoeken naar andere vormen: de voorstelling als een klein rariteitenkabinet, een speelgoeddoos waar je een hele reis meemaakt en vol impressies uitkomt.”

kerij 2011, 2013 erij 2011, 2013 / de toneelma

3 / de toneelmake

/ de toneelmakerij 2011, 201

de pers

ons publiek

“Een betoverend lichte voorstelling over het drama dat schuilgaat achter jonge vluchtelingen. Kiezel is het zoveelste bewijs hoe Nederlandse jeugdtheatergezelschappen als de Toneelmakerij en MAX. grote thema’s eigenwijs en aantrekkelijk weten te verpakken, zonder om de boodschap heen te draaien.” (de Volkskrant)

Elsa Dorsman, OBS de Hoeksteen in Roden: “Echt indrukwekkend. Lief, je kreeg er een fijn gevoel door. In het begin dacht ik wel: o jee, wat veel met dood. Maar doordat er zo mee werd omgegaan, pakten veel leerlingen dat prima op. Zoals kinderen omgaan met de dood, zo werd ‘t ook gespeeld.”

3 / de

eelmakerij 2011, 201 eelmakerij 2011, 2013 / de ton

ton toneelmakerij 2011, 2013 / de

> pag 14

educatie kiezel

> inspratiebox EEN WARM WELKOM VOOR KLAVERTJE EN TJEBBO

ons publiek

Twee weken voor de voorstelling wordt er in de klas een koffertje bezorgd. Er zit een brief aan van technicus Jorrit. Hij schrijft de kinderen dat acteurs Tjebbo en Klavertje met hun voorstelling langs scholen in het hele land reizen en dus altijd ver van huis zijn - net als Grote en Kleintje. Hij vraagt ze om voor een warm welkom te zorgen. Wanneer ze alle opdrachten uit de koffer doen, zullen Tjebbo en Klavertje zich in hun school thuis voelen.

Allereerst onderzoeken de kinderen door middel van een spel en een filosofisch gesprek wat dat voor hen en voor anderen is: “thuis”. Vervolgens maken ze een tegeltje met een mooie wens of een fijn thuis-woord. Ook wordt een welkomstlied ingestudeerd dat in de voorstelling mag worden meegezongen. Tot slot doen ze een spelopdracht waarbij ze allerlei verschillende mensen verwelkomen. En dan zijn ze er klaar voor. Welkom Klavertje en Tjebbo!

Ciska Tillema, Het Valkhof in Roden: “Het onverwachts vinden van het koffertje was spannend, het materiaal leuk. Het was meteen bruikbaar in de klas. Het motiveerde de kinderen en bereidde ze alvast voor op de voorstelling. Ga zo door.”

> nagesprek EEN ZWERFKIEZEL VOOR JOU Na afloop van de voorstelling bezoeken Klavertje en Tjebbo de klas. Het duurt meestal een paar minuten voordat ze zich hebben omgekleed en in de tussentijd mogen de kinderen op een groot vel papier tekenen of schrijven over Kiezel. Dat is een goed startpunt voor het nagesprek. Maar er wordt niet alleen gepraat. De voorstelling eindigt met een lied van losse woorden. Zo maken ook de kinderen een associatief gedicht. Ter afscheid krijgt iedereen, net als Kleintje, een eigen zwerfkiezel om voor te zorgen.

> pag 16

> op school

> nieuw talent > nieuw repertoire

icarus 6

tekst > Benny Lindelauf regie > Muriël Besemer muziek > Wiebe Gotink

het vliegen is allang begonnen

De lichten gaan uit, het geluid van de wind stijgt op. Dan stappen ze het klaslokaal binnen: Icarus en zijn vader Daedalus, de beroemde uitvinder. Plotseling zijn de tafels de muren van een doolhof. Daedalus bouwde het in opdracht van koning Minos, om er een monster in op te sluiten. Om het geheim van het doolhof te bewaren, wil de koning hen vermoorden. Dus is Daedalus op zoek naar de uitgang. Waarom kan hij niet tegen Icarus zeggen; een rij 2012 / de makerij 2012 / de tonee toneelmaker eel ton 2 / de ij 201 kerMaar ma eel kind is gauw bang.

Icarus is niet gek.

Zijn vader ton ij de / 2 201 0 1 ker 2 ma / eel de ton lma erij 2012 / de ton kerijte20 probeertee wel vrolijk doen, hij is het niet.

12 / de tonee En waarom lmakerijIcarus 2012 / de to heeft hij zijn lievelings-vouwpapiertjes ingepakt? neel gaat op onderzoek en raakt zijn vader kwijt. Een wanhopige zoektocht volgt en als ze elkaar terugvinden, biecht Daedalus alles op. Icarus begrijpt het allang; een kind groeit sneller dan je ziet. Om de uitgang te vinden gaat zijn vader alleen verder. Icarus moet wachten tot hij terug is en dat is best eng. Gelukkig heeft hij zijn vouwpapier en hij maakt een mooie duif. Dan valt hij in slaap. In zijn droom verslaat hij de koning en het monster. Als zijn vader verdrietig terugkomt en niet meer weet hoe ze verder moeten, is het tijd om de krachten te bundelen. De papieren duif brengt Daedalus op het idee grote vleugels te vouwen.

Samen vliegen ze de klas uit, de zon tegemoet.

de makers Benny Lindelauf: “Het verhaal van Daedalus en Icarus staat symbool voor twee dilemma’s over opvoeden: beschermen of laten ervaren, vasthouden of laten gaan.

Icarus gaat over de reis die een kind en een ouder maken op weg naar volwassenheid.” Muriël Besemer: “Groeien is geen rechte lijn. Het gaat schoksgewijs, hortend en stotend. Net zoals Daedalus en Icarus de weg zoeken door het doolhof. Ze waren liever niet gegaan, moeten blijven dwalen om verder te komen. Ook kinderen groeien liever niet. Tot het moment dat je het gevecht moét leveren, de sprong moét wagen en plotseling ontdekt dat je vliegt.”

eelmakerij 2012 /

2012 / de ton kerij 2012 / de toneelmakerij elmakerij 2012 / de toneelma

lmakerij 20

12 / de tonee

lmakerij 20

de pers “Er is slim gebruik gemaakt van de kleine klassen, tafeltjes en looppaden. Het spel is speels en serieus.

Icarus (Tijs Huys) is door zijn lichaamshouding en manier van praten echt een zesjarige, terwijl Daedalus (Peter van Heeringen) met zijn knorrige houding precies een uitvinder voorstelt. Een gevoelige, spannende en soms verdrietige voorstelling, waarin op een toegankelijke en speelse manier de mythe van Icarus wordt verteld.�

(Theaterjournaal)

12 / de tonee lm

akerij 2012

/ de toneelm

akerij 2012

/

> pag 18

> op school

> nieuw talent eelmakerij 2015 / de / de toneelmakerij 2015 / de ton 5 201 ij ker ma eel ton > nieuw repertoire de / 5 elmakerij 201

onderstebodem 7

regie > Sanne Nouws tekst > Sofie Tseng decor & kostuums > Sanne Lips

Opeens staat er een archeoloog in de klas. Hij heet Andreas en hij komt in vrede. Maar hij schreeuwt wel een beetje. En wat nog erger is: hij komt de klas slopen. Na jarenlange studie heeft hij ontdekt dat er precies onder dit klaslokaal, een stuk geschiedenis verborgen ligt. Door het op te graven kan hij definitief aantonen dat kinderen nutteloos zijn. Zelf is hij nooit kind geweest. Kind zijn is een vergevorderd geval van aanstelleritis - prezoals zijn moeder hem altijd heeft gezegd. Andreas spant zijn afzetlint makerij 2cies 015 / de to neelm en plakt een groot kruis op de plek waar gegraven moet worden. Maar voor aker ij 2015 / de tonvalt de bouwvakkers de bulldozer binnenrijden, uitak een een meisje eelm erkastje ij 20 5 / de toneelmak dat heel hard NEE roept. Ze heet Eva en ze sleept kilometers 1 papier mee. erij 2015 / de to Eva is zeven jaar, al een eeuw lang. Bang voor haar vreselijke juf, schrijft ze bibberend de achtmiljoenachthonderdtweeënveertigduizenddriehonderachtenegentigste strafregel. Als Andreas dit stukje geschiedenis onderzoekt, blijken zijn ideeën niet te kloppen. Iedereen is kind geweest, dus Andreas ook. De volwassenen zijn het probleem, want waarom worden ze juf of moeder als ze niet van kinderen houden? Met hulp van Eva belt hij zijn bazige moeder en zegt dat hij niet thuis komt eten. Hij heeft nieuwe vrienden, wel een stuk of 25. Op de gang klinkt lawaai, de bouwvakkers zijn begonnen de school te slopen. En even plotseling als ze gekomen zijn, verlaten Eva en Andreas de klas; om samen de bouwvakkers te verslaan.

de maker

de pers

Sanne Nouws: “Met deze onverwachte voorstelling in het klaslokaal roep ik kinderen op tot een kleine revolutie in de klas. Ik vind het mooi om te ervaren dat ze hun klas, de juf, de school en het kind zijn, massaal verdedigen. Als kleine hooligans roepen ze door de voorstelling, compleet met spreekkoren en soms ook bijna met vuurwerk. Ze scanderen leuzen als ‘Kinderen zijn wél belangrijk!’ en ‘Zonder kinderen geen wereld!’ Zo worden ze op onmisbare wijze onderdeel van de voorstelling. Voor mij als beginnend (jeugd) theaterregisseur is het heel bijzonder om te ervaren dat theater zo kan bewegen.”

“’Geschiedenis is kennis. Kennis is macht.

En macht is de toekomst.’ Die redenering wordt in de klasvoorstelling Onderstebodem tastbaar gemaakt én op de hak genomen. (...) Een prettig absurdistisch relaas over abstracte begrippen als geschiedenis, tijd, bewijs, wil en oneindigheid.” (Theaterkrant)

eelmakerij 20

ton 5 / de toneelmakerij 2015 / de

eelmakerij 201 e toneelmakerij 2015 / de ton

oneelmaker

ij 2015 / de

toneelmak

erij 2015 / de toneelm

akerij 2015

/ de toneelm

akerij 2015

ons publiek Demy en Milou van Basisschool ‘t Ruimteschip, Opmeer: “We kregen een voorstelling over geschiedenis. Het ging over een man die onze klas wou slopen. We vonden het een beetje eng maar ook wel weer spannend.

Aan het eind ging hij naar het overblijflokaal en ging hij de sterke mannen halen. Maar toen kwam er een meisje uit een kast springen. Ze hadden een leuk praatje over of je nu wel of niet geschiedenis bent. Het leukste vonden we dat die man in onze klas kwam met de arm van een bulldozer. We vonden het een leuke, grappige en een enge voorstelling door het nepbloed bij zijn oog.”

> pag 20

> op school

> nieuw talent

z

DE ZOMER VAN AVIYA 0

kers Klassie s a K e in d l

erij 2009 / de toneelmakerij 2009 / de toneelmakerij 2009

/ de toneelmakerij 2009 / de tone

naar het boek Awia’s zomer van Gila Almagor tekst > Pauline Mol Regie > Muriël Besemer

de pers “Muriël Besemer weet met minimale middelen een scala aan emoties tot leven te brengen. Actrices Rian Gerritsen en Joyce Chamaoun spelen en vertellen het verhaal naturel en ongedwongen met een goed gevoel voor timing.”

(Trouw)

Aviya woont in een kindertehuis. Haar vader leeft niet meer. Haar moeder is vaak in de war door wat er in de oorlog is gebeurd en kan niet voor haar zorgen. Maar deze zomer gaat het goed en mag Aviya naar huis. Om haar moeder te helpen, brengt ze de was rond. Bij de familie Abramson klinkt drie keer in de week prachtige muziek.

Maar Aviya mag niet naar binnen. Uit frustratie maakt ze ruzie, ze wordt bekogeld en gooit een steen terug. De mooie Maya Abramson raakt gewond en heel het dorp is woedend. Als de storm weer ligt, zoekt Aviya Maya op in het ziekenhuis met zelfgeplukte bloemen en mooie verhalen. Ze worden vriendinnen, echte vriendinnen. Tot Aviya haar geheime lievelingsverhaal vertelt: dat meneer Ganz, de nieuwe buurman, haar vader is. Maya vertelt het haar moeder en de vriendschap is voorgoed voorbij. Aan het eind van de zomer stapt Aviya helemaal alleen op de bus terug. Haar moeder is weer in de war. Dat jaar kwam ze niet meer op bezoek. Niet één enkel keertje.

de maker

Muriël Besemer: “Ik heb geen moeite met zware verhalen maar toen ik het stuk de eerste keer las, vond ik het heel heftig. Waarom wil je dit vertellen? Ik wil dat ene ons publiek autobiografische verhaal tot een universeel verhaal Nancy Meijs, BS Icarus maken over hoe mensen proberen een oplossing te vinden rij 2009 / in deHeemstede: toneelma“Het voor de moeilijke dingen in het leven en hoe je ook alleen kerijwas 2009 / de toneel kerij 2009 / dehet geweldig. Leuk zo in de klas. stevig kuntma zijn. Om het boven realisme uitrij te 20 tillen tone elmake 09 / de toneel De actrices waren top. Wel heb ik samen met vormgever Carly Everaert gezocht naar heftig, maar het ging goed. een heel eigen vorm en sfeer. Joyce en Rian vertellen en Volgens de leerlingen was bouwen Aviya’s verhaal met een overheadprojector, een dit het beste dat ze ooit laken en een bouwlamp. Met projecties en licht, poppen en gezien hadden! En ze zien spullen laten ze het voor de ogen van de kinderen in de best veel.” klas ontstaan.”

eelmakerij 2009 / de toneelmakerij 2009

lmakerij 2009 / de to

neelmakerij 2009 / de toneelmakerij 20

09 / de toneelmakerij

2009

> pag 22

> op school

> nieuw repertoire > nieuw talent

no mans land 2 Tekst > Roel Adam Regie > Daniël van Klaveren Beeld en geluid > Bart Visser

10 / de toneelmakerij

toneelmakerij 20 elmakerij 2010 / de

akerij 2010 / de tone

Dit is de dag waarop Maantje besluit haar leven te veranderen. Ze heeft genoeg van al die meningen over wat ze wel of niet moet doen, eten en dragen. Haar ouders staan op het punt van scheiden, op school is ze toch al niet populair, dus wat heeft te verliezen. Samen met hond Flap sluit ze zich op in de slaapkamer. Ze opent haar laptop, klaar om al die zogenaamde vrienden te deleten, klaar voor een nieuw begin. Totdat een onbekend programma opent en de mysterieuze Kisho haar welkom heet. De kamer verandert in een perfecte, digitale wereld.

Het enige wat ze hoeft te doen om toe te treden, is net zo worden als hij. Maar waarom is het woord "ik" voor Kisho onuitspreekbaar en moet zelfs Flap worden gewist?

Maantje ontdekt dat ze niet alles kwijt wil raken. Want hoe lastig ook, in de echte wereld zijn er mensen die écht van je houden en is er maar één zoals jij.

No Mans Land speelde op scholen in een compacte theaterbox voor zestig toeschouwers. Zij zitten middenin Maantjes wereld, gevormd door echte en virtuele acteurs, projecties en muziek.

2010 / de ton

de makers

Roel Adam: “No Mans Land gaat over identiteit, vrijheid en realiteit. Ik wilde iets met de schijnwerkelijkheid van de nieuwe media.

Een wereld waarin wordt geschermd met imago’s en halve waarheden, waarin je voortdurend reclame maakt voor jezelf en jouw standpunt. Als communicatiemiddel is het volkomen ontoereikend, je maakt geen levend contact.”

Daniël van Klaveren: “In hoeverre kun je jezelf zijn in een wereld waarin je voortdurend wordt bekeken? Je moet je continu verhouden tot blikken, akerij 2010 / de tone adviezen, meningen van elmakerij 2010 / de toneelmakerij 2010 anderen. Maantje doorprikt / de toneelmakerij 20 de luchtbellen waarin de 10 / de ton mensen om haar heen geloven, maar gaat er zelf ook in mee. Als je niet weet wat de essentie is, geloof je graag in de buitenkant.”

neelmakerij 2010 /

de pers

“Roel Adam heeft zich voor de scherpe, manipulatieve dialogen goed verdiept in actuele spellen zoals The Legend of Zelda. Daniël van Klaveren geeft met ontwerper Bart Visser het beeldscherm een even vanzelfsprekende als indringende plek in het multifunctionele decor.” neelmakerij 2010 / de toneelmakerij 20 10 / de toneelmakerij(de Volkskrant)

2010 / de toneelma kerij 20

het publiek

William: “Dit was een hele toffe voorstelling!”

10 /

> pag 24

> op school

>internationaal repertoire >nieuw talent

mijn moeder medea 2 tekst > Holger Schober regie > Paul Knieriem

Ineens staan ze in de klas. Polyxenos en Eriopis, zus en broer. Zij ogenschijnlijk zelfverzekerd. Wie durft te lachen, krijgt een klap op z'n bek. Hij schuchter, zich excuserend voor de harde woorden van zijn zus. Ze komen uit een land dat hen niet meer wil, naar een land dat hen nog minder wil. Ze vertellen over hun vader Jason, de grote held aan wiens hoge verwachtingen ze nooit zullen voldoen. Over hun moeder Medea, de machtige tovenares, die uit liefde voor hem alles achter liet. Samen proberen ze woorden te geven aan dat ene, dat verschrikkelijke. Toen Jason een nieuwe vrouw en een nieuw gezin vond en hun moeder radeloos achter bleef. Zo radeloos dat zelfs zij haar niet meer / de toneelma / de toneelmakerij 2011 - 2015 / de toneelmakerij 2011 - 2015 - 2015troosten. kerij 2011konden Langzaam brokkelt het pantser af en durven ze het te zeggen. Om Jason te raken, heeft Medea zijn vlees geraakt. Polyxenos en Eriopis leven niet meer.

toneelmakerij 2011, 2015 / de

toneelmakerij 2011, 2015 / de

toneelmakerij 2011, 2015 / de

de maker Paul Knieriem: “Het mythische aspect van Mijn Moeder Medea sprak me direct aan. Twee vermoorde kinderen, gedoemd om hun verhaal te doen. De zoektocht naar je identiteit, écht durven zeggen wie je bent. Niet alleen je leuke eigenschappen en de goede dingen uit het leven, ook je trauma’s en zwakke plekken. Het gaat over de ander, de vreemdeling. Twee allochtonen uit een land van ruim 3000 jaar geleden, fictieve vluchtelingen uit de cultuurgeschiedenis.”

lmakerij 2009-

- 2015 / de toneelmakerij 2011 - 2015 / de tonee akerij 2011 de pers

“Het zijn de twistgesprekken die het ‘m doen. De pijn onder hun verbale martiale vechtsport zit in dat eindeloos overleven als vreemde e toneelmakerij 2011 - 2015 / in het eigen pakhuis, de toneelmakerij 2011 - 2015 / de toneelmakerij 2011 - 201 5/d als dolende ziel in een mythe waar ze nooit voor gekozen hebben. De mythe wordt verbonden aan een overlevingsstrijd die veel pubers, ook die van wie de ouders nog bij elkaar zijn, kennen. Dus klonken er veel blijken van herkenning en werd er, al dan niet uit schaamte, veel gelachen in die schoolklas in Hoorn.

Paul Knieriem heeft de onderneming scherp en puntig geregisseerd, waarbij iPad-beelden en een soms bijna filmische muzikale ondersteuning slim helpen.” (de Groene Amsterdammer)

> pag 26

educatie MIJN MOEDER MEDEA > inspiratiebox WAAR STA JIJ? In de week voorafgaand aan de voorstelling hangt de school plots vol affiches over Griekenland: "Uitvinder van de democratie."

"Uitvinder van het toilet." "Meest bezochte land van Europa." Zo krijgen de leerlingen onbewust een beeld van de eeuwenoude cultuur waarbinnen de mythe geworteld is. De meeste van hen zijn onbekend met het verhaal van Jason, Medea en hun kinderen. Daarom wordt dit voorafgaand aan de voorstelling kort verteld door een theaterdocent.

Na afloop wordt het klaslokaal omgebouwd voor een gezamenlijk spel. In de hoeken van de ruimte worden vier banieren opgesteld met daarop meer dan levensgroot de personages uit de voorstelling: Eriopis, Polyxenos en hun ouders. De theaterdocent stelt vragen, de leerlingen antwoorden door een banier te kiezen. "Met wie zou je het liefst naar een feestje gaan?" "Wie zou jij troosten en hoe zou je dit doen?"

"Wie heeft de schuld?" Ook stellingen uit de voorstelling komen voorbij. "Broers en zussen moeten elkaar steunen." "Wat je niet doodt, maakt je sterker." Het spel daagt de leerlingen uit om in gesprek te gaan over wat ze zojuist hebben gezien.

> workshop KLASSIEKERS ANNO NU Al langere tijd bestaat het idee voor een workshop over de klassiekers in het westerse theater. Mijn Moeder Medea is een goede aanleiding om dit uit te werken.

Een korte film met de theatergeschiedenis in vogelvlucht introduceert vijf klassiekers: Medea van Euripides, Romeo en Julia van Shakespeare, De Vrek van Molière, De Kersentuin van Tsjechov en Bedrog van Pinter. De leerlingen werken in kleine groepen aan een scène uit één van de teksten en presenteren die aan elkaar.

Na de pauze leggen ze de verbinding met de actualiteit. Met een nieuwsbericht als inspiratiebron maken ze hun eigen moderne versie van de scène. Zo ervaren ze zelf waarom wij teksten van honderden, duizenden jaren geleden nu nog steeds spelen.

> pag 28

> op school

>nieuw repertoire >nieuw talent

jamal 2 tekst & regie > Daniël van Klaveren decor & kostuums > Esmée Thomassen

r

ke

a elm

-2

14

0 ij 2

6 01

e

/d

e

6/

1 -20

n to de

14 20 ij r even woedend als slim. Onder de Jamal, geboren in Nederland uit Irakese ouders,eis ak hij gedichten in zijn school. Over de naam “Abu Amila”, vader van de actie, verspreidt m l ee ongelijke verhoudingen in de wereldten onhoe regeringen altijd liegen. Als zijn teksten de foto’s ophangt van de 9-11 kapers met daarboven in steeds gewelddadiger worden en/ hij 6 1 grote letters HELDEN, gaan alle alarmbellen rinkelen. Leraar Matthieu wordt gevraagd 0 4-2 1 met hem te praten; gesprekken die van allebei het uiterste vergen. Harde woorden, rake 20 klappen met heteklaslokaal als arena. Jamal wil een daad stellen, omdat de wereld niet rij ak waarin je een vreemdeling blijft in je eigen land, je eigen straat, je klopt. Een wereld lm e e eigen huis. n Waarin je altijd dankbaar moet zijn en de één held en de ander terrorist heet. erij 2014-2 016 to / de toneelmakerij 2014-2016 / de toneel e Matthieu Ook heeft zijn pijn, ooit werd zijn vrouw vermoord een madoor kerijtwee d 201jongens 4-2016om / de toneelmaker / 16 portemonnee waar nog geen 100 euro in zat. Op hun computer talloze filmpjes van Bin 0 2 4Laden, Al Qaida, onthoofdingen en verbrande vlaggen. Zij vonden het leven van zijn vrouw 01 blijkbaar niet zoveel waard. Woedend en in paniek bekent Jamal dat hij een bom bouwt om zichzelf en de hele school op te blazen. Matthieu, dankbaar voor zijn vertrouwen, besluit hem niet aan te geven. De volgende dag neemt Jamal de bom mee en vraagt Matthieu hem te laten verdwijnen. Hij blijft woedend maar misschien kan zijn pen ook voor verandering zorgen? De wereld is gecompliceerd, niets is zeker. Je kunt alleen proberen.

de maker

de pers

Daniël van Klaveren: “Jamal gaat over woede en wat woede met je doet. Het is geen pleidooi dat je geen woede mag voelen. Soms zijn er goede redenen om boos te zijn. De vraag is: wat ga je met die woede doen? Hoe wordt het een constructieve kracht? Het is extra spannend hoe leerlingen op scholen nu reageren, na de diverse aanslagen in Europa. Eerder zei een scholier na afloop: ‘Wat Jamal zegt, voel ik van binnen.’ Dan weet ik weer waarvoor we het doen.”

“Van Klaveren schreef een buitengewoon zorgvuldig opgebouwde reeks spitse dialogen en die worden begenadigd gespeeld door Peter van Heeringen als vertrouwenspersoon en Majd Mardo als Jamal. In de kleine, intieme setting van het klaslokaal heeft elke blik, elke handbeweging, elke stembuiging, elke loop betekenis. De twee acteurs buiten dat nauwgezet uit en geven het verbale en bewogen duel tussen leerling en leraar een grootse, nietsontziende herkenning en diepte.” (Theaterkrant)

16

k

ma

eel

n to

ij 2

er

k ma

/

1

20

o et

d 6/

1

-20

4 01

el ne

ij er

0 4-2

rij 2014-2016 / de toneelmaker

ij 2014-2016 / de toneelmaker

ons publiek Geert van den Berg, docent en cultuurcoördinator van het IVKO Amsterdam: “Jamal is precies wat je wenst voor een schoolvoorstelling. Een inhoudelijk verhaal, van meerdere kanten belicht; messcherpe dialogen en stevig van tempo; toegankelijk voor jongeren; afwisselend rauw en ontroerend. Een dikke aanrader, met de garantie om (na afloop van de voorstelling) weer eens goed in gesprek te zijn met je klas.”

ij 2014-2016 / de toneelmaker

ij

> pag 30

_

DE TONEELMAKERIJ IN HET THEATER

> pag 32 > in het theater > nieuw repertoire > nieuw talent > nieuwe muziek

ik ben er even niet 4 tekst > Renée van Marissing regie > Daniël van Klaveren muziek > Wiebe Gotink

akerij 2011 / de toneelmakerij 2011 / de toneelmakerij 2011

/ de toneelmakerij 2011 / de ton

Bovenop het dak van een hoge flat staat het huisje van twee broers, Mus en Knoop. Niemand weet dat ze daar wonen. Geeft niks, juist niet. Terwijl Knoop voetbalt op de achtste verdieping, timmert op de vierendertigste en tuiniert op elf, houdt Mus fijn de boel aan kant. Dan, op een dag, is Knoop ineens verdwenen. Zonder te zeggen waarheen. Als Mus besluit om zijn broer te zoeken, verandert de vertrouwde flat in een rivier met twee wonderlijke muzikanten aan de oever. Knoop beleeft avonturen met huilende vrouwen, een knorrige vis en een jutter met een huisje vol glinsterende herinneringen. Mus vraagt de weg aan hoeken en kieren, een zingende boom en een bochelvrouw. Uiteindelijk vinden ze elkaar terug.

Mus vindt het mooi geweest, Knoop heeft de smaak te pakken. Dus trekken ze samen verder. Want alleen is maar alleen.

de maker

de pers

Daniël van Klaveren: “Ik ben er even niet is een “Het is een hele kunst om aanmoediging om de wereld te ontdekken, maar ook om een theaterstuk voor de hele te koesteren wie je lief is. Ik heb twee zussen en altijd al familie te maken. Kleuters iets gehad met verhalen over broers en zussen. Wat er ook lieten zich meevoeren gebeurt, je hoort bij elkaar. Als maker ben ik gefascineerd door het aanstekelijk door deeel rolma vanker muziek binnen theater.

Ik wilde graag enthousiasme van de ij 2011 / de ton ij 2011 / de toneelmakerij 201 1 /dede ton eelmakerij 201 werken met twee muzikanten die, net als Mus en Knoop, hoofdrolspelers, de zang, 1 / de toneelm hele tijd aanwezig zijn en het verhaal mee vertellen. Maken de fantastische livemuziek, voor kleuters dwingt om te vertrekken vanuit beeld en kostuums en decor waar ze associatie. Tegelijk moet je zo helder mogelijk zijn. Dat is hun fantasie de vrije loop een mooie uitdaging.” konden laten. De wat oudere kinderen beschouwden het als een ontdekkingsreis. En ons publiek welke ouder heeft stiekem Tamara van der Leij: "Super! Voor het eerst met mijn geen moeite met het jongste naar het theater. Grote ogen en veel gelachen. loslaten van zijn kinderen?”

Prachtige show voor jong en oud."

(Cultuurbarbaartjes)

neelmakerij 2009-2011 /

makerij 2011 / de toneelmaker

ij 2011 / de toneelmakerij 200

9-2011 /

> pag 34

> in het theater

> nieuw repertoire

het begin van alles 5 regie > Liesbeth Coltof tekst > Tjeerd Bisschof vormgeving > Rieks Swarte en Carly Everaert

Verhuizers Ron en Sjon nemen hun werk serieus. Ze hebben de vracht netjes in het theater afgeleverd en e to 015 / d 2 ij nu moet de pakbon worden getekend, anders krijgen ze r e k eelma problemen met hun baas. Dus wachten ze, op het toneel, de ton / 5 1 0 2 voor een zaal vol met kinderen die allemaal naarmhen akerij eelwonderlijke n o t e kijken. En te midden van een stapel kisten met 15 / d erij 20Gucumatz. Als uit het grid namen: Ilmatar, Zwarte kHactin, a m l e one valt - “Begin maar alvast� - gaan Ron e tbriefje ook een 5/d 01nog 2 ij r e en Sjon aan de slag. Met de rommel uit de kisten bouwen mak ze de hemel. Ze bedenken een raaf die het licht van de zon en de maan maakt en een heel klein stukje aarde. Ze laten mussen vliegen en bomen groeien. Dan kruipt er uit een kist plots een enorm eigenwijs meisje, zonder naam en met wel honderd vragen. Want waar komt die aarde vandaan?

En hoe kan iets uit niets komen? Samen bedenken ze de oerzee waaruit de Grote Vader en de Grote Moeder ontstaan. Hun vingers toveren dieren die ze tot leven zingen en namen geven: Muis, Giraf, Sjonita. Ze vechten tegen monsters en oude goden die de baas willen zijn en uiteindelijk scheppen ze de mens. Als alles af is, is hun eigen leven aan de beurt. Ron en Sjon beginnen samen een eigen verhuisbedrijfje. Met als eerste klus het afleveren van het meisje, want dat is verkeerd bezorgd. Hoe heet ze 15 eigenlijk? Dat weet ze nog niet. Als het maar een mooie rij 20 e k a lm naam wordt. onee

kerij

eelma e ton

2015

erij

lmak

onee / de t

/ de 2015

lma

e tone

5 / de

201 kerij

t

de makers Liesbeth Coltof: “Al mijn hele leven verzamel ik scheppingsverhalen. Het is mooi om te zien hoe in alle tijden en alle landen, mensen proberen te verklaren hoe de aarde en zijzelf zijn ontstaan. Het zijn vragen die we allemaal kennen: hoe kom ik hier en wat was er voor mij? Deze verhalen zijn vol van betekenis en tegelijk een ode aan de verbeeldingskracht van de mens. Veel mensen leren hun kinderen ‘zo is het’, vanuit religie of wetenschap. Het zou fijn zijn als kinderen in hun denken over onze oorsprong en waar we vandaan komen - en dus ook wat je hier komt doen - weer creatief durven zijn en wat minder volwassen verklaringen aannemen.”

ke

eelma

ton 5 / de 1 0 2 de pers ij maker

oneel

5/

rij 201

Rieks Swarte: “Daar kan kunst bij helpen. Kunst geeft mogelijkheden aan, lmake tonee e d / 5 dingen hoeven niet te zijn zoals je denkt, misschien kan het ookijanders.

201 Met aker geschapen. elmwereld rommel en oude troep wordt een hele nieuwe en mooie e n o t 5 / de Zelf gemaakt en vol mogelijkheden.” rij 201 “De voorstelling zit zowel simpel als razend slim in elkaar. De keuze voor poppenspel, met piepkleine en levensgrote figuren van oude rommel, is hier een schot in de roos. Net als de schepper blazen de poppenspelers leven in dode materie.

Roel Adam en Tjebbo Gerritsma spelen de rollen prettig naturel en duiken samen met actrice Laurien Riha onhandig en ontroerend in de filosofische vragen rond het heelal.” (Trouw)

ons publiek

Jeanine Dekker en Vianne Zeeman, Zwolle: kerij “Gister heb ik samen met mijn dochtertje elma e n o t enorm genoten in het theater in Zwolle.

5 / de ij 201 r e k Zij zat op het puntje van haar stoel. Ze elma tone e d is zeven en komt al jaren met vragen / 2015 over de wereld, het universum, vulkanen kerij a m l e onefantasie en lava. Daarnaast laat e thaar / dze 15materialen.

0 2 graag loskop allerlei Dus deze ij er lma e e voorstelling was op haar buik geschreven! n to 5 / de En is een uur voor kinderen vaak prima, het had voor mij nog wel langer gemogen.

Maar, thuis gaan we verder met de kijkdoos. Hartelijk dank voor deze boeiende middag.”

> pag 36 > in het theater > nieuw repertoire > nieuw talent

koud vuur! 4 tekst > Peer Wittenbols regie > Paul Knieriem vormgeving > Katrin Bombe en Jorine van Beek

Wist je dat fluiten op het toneel levensgevaarlijk is? Dat je nooit mag spugen op het podium? En dat er in het theater altijd één lichtje moet blijven branden? Ook ‘s nachts. Jacob leest in de krant dat er wegens overlijden een nieuwe toneelmeester wordt gezocht. Zo komt hij voor het eerst de schouwburg binnen. Gradus, de oude toneelmeester, weet nergens van, hij is nog vol leven. Toch leert hij Jacob met liefde de geheimen van het theater en het leven achter de schermen. Waar storm wordt gemaakt met ertwenregen en donderplaat, en snorren oneindig veel namen hebben. Gradus’ belangrijkste les is dat de schouwburg minstens een avond per week gesloten moet zijn, zodat de geesten van het theater de tijd en ruimte hebben om hun lievelingsrollen te spelen. En zo ontvouwt toneel zich voor hun ogen de liefdesgeschiedenis van Laila, dochter van de keizer, maker ij 2014 en Demian, een eenvoudige boerenzoon. Een tragedie, of in de woorden / de to neelm van Gradus: “Ernstig akerij toneelspel met droevig of rampzalig slot.” Want: “De 2014 verhalen, mensen houden van zielige / de to jongeman. Hoe zieliger, hoe beter.” neelm Vol overgave kwijten ze zich van de taak om stuk zo goed mogelijk akhet erij 2014 / voor het voetlicht te brengen. Als het applaus klinkt en Jacob de thet ondoek eelma kerij 2 sluit, is Gradus moe. Zo moe dat hij even zijn ogen sluit. De sleutels van 014 het theater geeft hij alvast aan Jacob: de nieuwe toneelmeester.

de maker

de pers

4 / de

to

201 Paul Knieriem: “Koud Vuur! is een ode aan “Een smeuïge duik kerijin het toneelmuseum én a m l e ne makende les over de kracht van de mensen achter de schermen en hoe een vrolijk e to 14 / dhet verbeelden. Alles wat in het moderne 0 de illusie van het theater wordt gemaakt.

2 ij ker Hoe een trapje een klif theater inmiddels als nostalgisch of cliché eelmaen een nwordt o t e d man én een vrouw kan wordt afgedaan, schmieren, duelleren 4 /een acteur tegelijk 1 0 2 ij aker Met veel plezier spelen we met de en dondermachines, krijgt juist ruim eelmspelen. n o t e werkelijkheid. Je gelooft iets helemaal, baan in deze naar rood pluche geurende terwijl je ziet dat het niet echt is. Stukken voorstelling.” (de Volkskrant) voor jonge kinderen gaan vaak vooral over beeld. Koud Vuur! kent ook rijm en “Net als in Waakhondje jongleert Wittenbols mooie ouderwetse woorden. Dat is best met woorden. Hij strooit met geestigspannend.” filosofische dialogen en laat personages praten in een archaïsch soort theatertaal. Zo daagt hij zijn zesjarige publiek uit: laat dat maar op de tenen staan, liever dan dat hij door de knieën gaat.” (Het Parool)

14

rij 20

ake neelm

kerij

14

rij 20

ake neelm

e to 14 / d 0 2 ij 4 / de t er on lmak oneeeelmakerij t e d 2014 / 4/ de ton e

elmak

erij 20

lma onee t e d /

14 / d e ton

eelma

2014

kerij 2

erij

lmak

onee / de t

014 / d

e tone

elmak

erij

> pag 38

> in het theater

> nieuw repertoire > nieuwe muziek

de Storm 8 tekst > william shakespeare Regie > Liesbeth Coltof Vormgeving > Rieks Swarte, jacqueline van eeden, Carly Everaert en Floriaan Ganzevoort muziek > Joost Belinfante

⧖

de makers

Liesbeth Coltof: “Ik wil De Storm al jaren doen.

Het is een verhaal vol 2011 el wijsheid over de mens én ek r K en er Winnaar Zilv TheaterFestival 2011 een spannend sprookje s d erlan selectie Ned z@pp theaterprijs 2011 11 tegelijk. Je voelt de tover ijs 20 r eP winnaar fi a r g o en de verbeelding, daarom nberg Scen winnaar Wij leent het zich zo goed voor een samenwerking met Rieks. Uitgangspunt Een grote witte houten doos vult het toneel. Op het teken was de gedachte dat De van een oude man steekt een razende storm op, waarin Storm zich afspeelt in een schip vol edellieden ten onder gaat. De doos gaat Prospero’s hoofd. Het open en in een feest van liederen en spullen, poppen en decor is zijn interieur.” s Swarte maskers, takken en kostuums, ontvouwt zich het verhaal Rieks Swarte: “Ik heb me 2010, 201 1, 2013 / de toneelmakerij & Fir ma Rieks Swa 2010, door van Prospero. Ooit de machtige hertog van Milaan, werd latenrte inspireren de 2013 / de to 2011, hij verraden door zijn broer Antonio en Alonso, koning volkskunst, de Renaissance van Napels. Zij stuurden hem en zijn dochter Miranda de en symbolen daarvan. In de woeste zee op en nu heerst hij over een klein en magisch Renaissance draaide alles eiland. Als het schip met zijn vijanden langs vaart, doet om de zoektocht naar de hij het met hulp van zijn trouwe geest Ariël zinken. Dit mens als totaal. Het proces is zijn kans zich te wreken. Overgeleverd aan zijn macht, dat Prospero doormaakt kwelt hij het gezelschap dat verward over het eiland is uitgespreid over al die rondzwerft. Tegelijk moet hij zijn wilde onderdaan de personages op het eiland.”

Kalibaan bedwingen, die in de dronken zeelieden Stefano Liesbeth Coltof: “Om zicht en Trinculo een onverwachte sleutel tot de vrijheid ziet. te krijgen op jezelf heb je En ziet hij hoe Miranda smoorverliefd wordt op de jonge gebeurtenissen en anderen koningszoon Ferdinand. Hun liefde en de toekomst die erin nodig. Leven vanuit het toneelmabesloten kerij & ligt, maken hetSwa hartrte van 201 Prospero mild. Hij breekt bewustzijn dat er grotere Firma Rieks 0, 201 1, 2013 / de eelma ker ij wat & Fir zijn toverstaf en werpt zijn boeken in zee. Oog in oog met ton dingen zijn dan je ma kuntRieks Swar zijn broer, vergeeft hij hem en laat Ariël vrij. De doos kan vasthouden, maakt een weer dicht. rustiger mens van je.”

⧖

⧖

⧖

de pers

“Het gebeurt niet vaak dat een kind van 9 na het zien van De Storm het ingewikkelde verhaal helder oneelmakerij & Firma Rie Swarte En 201 kanks navertellen. op0,de2011, 2013 / de toneelmakerij & Fir ma Rieks vraag of het in één woord kan aangeven waar het eigenlijk om draait, terecht antwoordt: ‘Vergevenis.’

Alles is inzichtelijk, ons publiek muzikaal en aangrijpend "Mama vond het zo mooi dat ze moest huilen. geënsceneerd. En grappig Ik vond het ook heel mooi. Het allermooiste bovendien.” was toen Prospero zijn toverboek (de Volkskrant) verscheurde en er heel veel bladzijden door de lucht vlogen. Gaat dat zien!" (Elvis Rot, 8 “Pas op! De voorstelling jaar) speelt maar kort, dus wees op tijd bij en mis dit rte 2010, 2011, 2013 er / de toneelmakerij & Firma Rie ks Swarte 2010, 2011, 2013 / vooral en absoluut niet!” de toneel (de Groene Amsterdammer)

> pag 40

educatie de storm > inspiratiebox DE MAGISCHE PROEVE VAN PROSPERO Voortdurend op zoek naar nieuwe, actuele vormen voor ons educatieve materiaal, maken we bij De Storm voor het eerst een film. Aan de hand van scènefoto’s maken de kinderen vooraf kennis met het verhaal, de belangrijkste personages en het beeld van de voorstelling. Dan gaat de deur op slot, het licht uit en de film aan. In het half uur dat volgt, volbrengen de kinderen - net als Prospero - een proeve van wraak en vergeving. Door na te denken over wat jou is aangedaan of wat jij anderen aandeed, leg je een verbinding tussen de voorstelling en jezelf. Na afloop volgt een filosofisch gesprek over de vraag: wat is beter, wraak of vergeving?

Voor wie wil, is er achtergrondinformatie over Shakespeare, de tijd waarin hij De Storm schreef en de ideeën van de makers over het stuk.

> scholenproject De Krakeling ZELF SHAKESPEARE SPELEN Dit seizoen staat De Storm centraal in het Krakelingproject. De scholen krijgen vooraf bezoek van twee theaterdocenten, één van De Krakeling en één van de Toneelmakerij. Zij openen de les met de magische proeve. Daarna gaan de kinderen aan de slag met vier sleutelscènes uit De Storm: de schipbreuk, de betovering van het eiland, de poging tot moord op koning Alonso en het betrappen van Stefano en Trinculo bij het stelen van Prospero’s kleren. Ze gaan dieper in op het verhaal én ervaren hoe het is om zelf toneel te spelen.

ons publiek Eslin Kramer, Amstelmeerschool in Amsterdam: “De theaterlessen waren erg compleet. De kinderen snapten de voorstelling dóór de goede voorbereiding.

Ze gingen al enthousiast naar De Krakeling en herkenden daar meteen de personages. Vooral complimenten voor de duidelijke structuur. Het was goed georganiseerd en de kinderen werden fantastisch begeleid. Kleine groepen werkt.”

> pag 42 > in het theater > grote zaal > nieuw repertoire > nieuwe muziek

FANNY & ALEXANDER 8

ij 2011 / de toneelmakerij 2011 / de toneelmakerij 2011 / de

toneelmakerij 2011 / de toneelm

naar de film Fanny och Alexander van Ingmar Bergman bewerking > Roel Adam Regie > Liesbeth Coltof muziek > Beppe Costa

Luister! Maak je oren groter dan je mond en luister. Een paar minuten geleden was het toneel leeg en stil, nu staan er tafels vol rekwisieten, karren met kostuums, er wordt gelachen en gezongen. Aan de hand van de kleine Fanny duiken we de wereld in van de theaterfamilie Ekdahl.

Hier groeit zij op, samen met haar broer Alexander die zonder verhalen niet leven kan. Met hun oma, ouders, tantes en ooms maken ze zich op voor de première van Hamlet. Maar wat een feest had moeten worden, eindigt vol verdriet wanneer hun vader plots sterft. Een half jaar later moeten Fanny & Alexander verhuizen. In haar zoektocht naar een waarachtig leven trouwt hun moeder met dominee Vergerus. In zijn huis is geen plaats voor e toneelmakerij 2011 / de toneelmadromen kerij 20 en11 toneel, hier en tucht. Er ontstaat / de to neheersen elmakeorde rij 20hun 11 /stiefvader, de toneelmakerij 20 een harde strijd tussen de kinderen en 1 tot hun inmiddels zwangere moeder de hulp inroept van de familie. Fanny & Alexander worden het huis uitgesmokkeld en brengen de nacht door bij Isak Jacobi, een oude familievriend. In de magische uren die volgen, ontdekt Alexander hoe dun de grens tussen werkelijkheid en fantasie kan zijn. Als je echt wilt, is alles mogelijk.

de maker Roel Adam: “Fanny & Alexander draait om de vraag: wat is de werkelijkheid?

Is de wereld een alomvattende tredmolen waarin je rondloopt zonder enige invloed op de richting of beweging van je weg? Of kun je al scheppend je eigen werkelijkheid creëren? Soms lijkt het alsof deze levensvisies niet naast elkaar kunnen bestaan. Het zou zo mooi zijn als die werelden van wetten en chaos, van het kaderen en het vieren van het leven worden verenigd. Ik geloof dat fantasie daarvoor noodzakelijk is.”

makerij 2011 / de toneelmakerij 2011 / de toneelmakerij 2011

de pers “Een ode aan het theater, de fantasie en de kracht van de verbeelding.” (www.cultureelpersbureau.nl)

“En passant krijgt het publiek een kijkje de schermen van het theaterleven.

11 / de toachter neelma rij 2011 / tone Regisseur ke Liesbeth Coltofde speelt een elgrappig makerij 2011 / de to neelmakerij 2011 de spel met theater en realiteit als dan ook toneelmake nog het personeel van het echte theater het podium komt oplopen. Aan het slot zijn de goede afloop en het vrolijke feest zó fijn dat je het leven in een theaterfamilie voorgoed in het hart sluit.” (Trouw)

ons publiek Petra Sybesma: “Wat hebben we genoten afgelopen zaterdag in Utrecht. Niet alleen de kinderen (8 en 12), maar ook wij (50+). Het feit dat al die prikkelverslaafde kinderen zo geboeid zaten te kijken zonder dat het leek dat daar concessies aan waren gedaan. Het was erg knap, ontroerend en goed.”

> pag 44

> in het theater

> grote zaal

⧖

winnaar Zilveren Krekel 2012

de boevenkoning 8 tekst en regie > Ad de Bont arrangementen > Onno Krijn

De inslechte boevenkoning en zijn inslechte vrouw regeren een land vol inslechte mensen. Dansend en zingend, vloekend en tierend jagen zij op neelmakerij 2011, 201al en schittert. Kinderen lopen hierbij vooral in de weg, dus die 2 wat / deblinkt toneel maker 2011, 2012 / de toneel worden op hun twaalfdeijverjaardag verkocht. Alleenma dochter nog2 / de ton kerijDoekje 2011,is201 over. Miezerige Doekje met haar goede karakter en het enige gouden hart van heel het koninkrijk. Laat dát nou net zijn wat de koning het allerliefste hebben wil. Maar kindermoord gaat zelfs zijn vrouw te ver. Doekje heeft haar eigen zorgen. Haar ouders hebben haar geliefde, dementerende Grootmamàn in een bos gedumpt. Tegen zoveel slechtheid kan ze niet op. En terwijl haar moeder met hulp van de geniepige inspecteur Galbak de arrestatie van haar vader voorbereidt, dient zij het verzoek in om van hun te scheiden. De rechtszaak van de eeuw brengt alles samen, met Grootmamàn als kroongetuige. De koning en zijn vrouw krijgen de doodstraf. De corrupte rechter wordt de nieuwe koning. En Doekje? Die koopt haar broers en zussen vrij. En redt zo twaalf keer de wereld. Want wie één mens redt, redt de hele wereld.

de maker Ad de Bont: “Ik schreef De Boevenkoning midden jaren negentig. Het bewind van dictator Ceausescu was net ten val gekomen. Terwijl hijzelf en zijn naasten in rijkdom zwolgen, had het volk voortdurend te lijden. Vijftien jaar later is er niets veranderd. Blijkbaar worden mensen geobsedeerd door geld en macht, ze kiezen de grootste boeven als hun president. Hoe moet een kind zich hierin handhaven?

De Boevenkoning gaat over de slechtheid van mensen. De overdrijving maakt dit dragelijk. Ik hoop dat het publiek met plezier kijkt, vol leedvermaak over wat er gebeurt. Maar bij thuiskomst denkt: om wat voor wereld heb ik eigenlijk gelachen?”

de pers “In De Bonts veelkleurige enscenering is de scherpe, geestige tekst tegelijk zwarte komedie en muzikale klucht. De seksfeestjes van Berlusconi, de graaiende banken, de manipulatieve politiek - het schiet allemaal door je hoofd tijdens deze burleske familievoorstelling.”

(Het Parool)

“In een gouden paleis, op een bewegend dansplateautje wordt de een na de andere ‘showy’ scène weggespeeld. Songs als What a wonderful world en You’ll never walk alone krijgen een wrange betekenis in de gewetenloze wereld van opgeklopt vermaak en hebberigheid. De vette swing van de ij 2011, 2012 / de to maker eelknap ton 1, 2012 / de 201 ij voorstelling heeft een geconstrueerd ker ma eel ton de / 2 201 1, oneelmakerij 201 maatschappijkritisch randje.”

(NRC Handelsblad)

neelmakerij 2011, 2012 / de ton

eelmakerij 2011, 2012 / de ton eelmakerij 2011, 201

2 / de ton

ons publiek “Vanavond ben ik met mijn oudste zoon (15) en jongste dochter (7) naar De Boevenkoning geweest. Wat een geweldige voorstelling! We waren zo onder de indruk dat we meteen voor in Kerkrade voor het hele gezin kaartjes hebben gekocht.

Heel hartelijke groet, Bertine, Jochem en Frauke”

Inge Retra: “Fantastisch dat Ad de Bont geëngageerd toneel voor kinderen wil brengen maar een thema als orgaanhandel 2012 / de t 2012 / de toneelmakerij 2011, ij 201in1,Brazilië ker ma eel ton de / 2 201 1, en granny dumping als een oneelmakerij 201 muzikaal sprookje voor kinderen brengen, gaat mij te ver."

> pag 46

> in het theater

> grote zaal nieuw repertoire ton>eel maker ij & Firma Rieks Swarte 2012, 2013 / de toneelmakerij & Fir > nieuwe muziek ma Rieks Swa

rte 20

pinokkio 8 naar Le avventure di Pinocchio van Carlo Collodi bewerking > Ko van den Bosch regie > Liesbeth Coltof vormgeving > Carly Everaert en Rieks Swarte muziek > Wiebe Gotink

e toneelmakerij & Firma Rieks

Swarte 2012, 2013 / de toneelde makers ⧖ makerij & Firma Rieks Swarte 2

Winnaar Zilveren Krekel 2013 Beste podiumprestatie Carly Everaert

Pinokkio is een pop, geboren uit een stuk hout en de beitel van zijn vader Gepetto. Hij wil zo graag een echte jongen zijn! Dus sturen de zonderlinge Spreekstalmeester en zijn Ballerina hem de wereld in om er één te worden. Dat is niet zo makkelijk. Want Pinokkio wil wel het goede doen, maar er valt zoveel te beleven en te ontdekken. En doen wat moet is soms zo saai. Dus schiet hij - onder muzikale begeleiding van een roestig knetterbandje - van de ene wonderlijke situatie in de andere. Van het Groot Poppentheater naar het Land der Uilskuikens waar adviseurs Kat en Vos zijn goudstukken verdrieduizendhonderdmiljoen en tachtigcentkeer zullen vermeerderen. Van de rechtbank met de corrupte Aaprechter waar je alles zeker moet weten, naar het land waar je altijd mag spelen en niets hoeft te doen. Groot worden is verwarrend, zoveel te kiezen en zoveel fouten om te maken. Gelukkig is er de Blauwe Fee die hem steeds weer op het juiste pad zet. Wat houdt hij van haar én van zijn vader. Als hij haar kwijtraakt en Gepetto wordt opgeslokt door de Grote Haai, vindt Pinokkio het niet meer moeilijk om het goede te doen. Dan blijkt er in zijn houten lijf een dapper jongenshart te kloppen.

Liesbeth Coltof: “Pinokkio vertelt het verhaal van een kind dat probeert een mens te worden. Het gaat over opgroeien, over wat je tegenkomt in de wereld en hoe je dat vormt. Het hout waaruit hij is gesneden, geeft hem zijn karakter: impulsief, eigenwijs en vol goede moed. Maar hij heeft geen levenservaring, dus is hij nog een pop. Om een jongen te worden, moet hij zijn eigen stem vinden.”

Carly Everaert: “Tegenover al die bestaande, vaak zoetsappige Pinokkio’s zetten wij een duidelijk eigen idioom neer: Pinokkio met een rauw randje.

Zo is Pinokkio geen pop, maar een jongen met protheses. In sfeer probeer ik steeds te raken aan de ondeugendheid van Pinokkio en het vrolijke anarchisme van de tekst van Ko.”

012, 2013 / de toneelmakerij

& Firma Rieks Swarte 2012, 201 3 / de toneelmaker

ij & Firma Ri

2012, 2013 / de toneelmaker

ij & Firma Rieks Swarte 2012, 2013 / de toneelmaker

ij & Firma R

de pers “Een heerlijk tegendraadse tekstbewerking van Ko van den Bosch. En een mooie regie van Liesbeth Coltof die tekst, spel en toneelbeeld hecht aaneensmeedt tot een ouderwets en tegelijkertijd ook modern sprookje waarin het goede overwint, maar het kwade toch het meest voor de spanning zorgt.” (Haarlems Dagblad)

ons publiek Puck (10), De Stap in Landsmeer: “Het was vooral mooi, je kon er namelijk veel van leren. Bijvoorbeeld dat fouten je leven kunnen veranderen. Je kunt fouten maken waar je later profijt van hebt. Maar ook fouten die je hele toekomst in de verkeerde hoek gooien. De acteurs waren goed, ze namen je helemaal mee in het verhaal. Ik zou hem voor groot en klein aanraden.” (TheaterReporters)

> pag 48

> in het theater

> nieuw repertoire > nieuwe muziek

CIRCUS ROUDA 8

tekst en regie > Ad de Bont muziek > Guus Ponsioen

De Toneelmakerij & WorldGra

nny 2013 / De Toneelmakerij &

WorldGranny 2013 / De Ton

Ooit was het zigeunercircus van de familie Rouda het beste van Europa. Met aan het hoofd de trotse directeur Oskar, dochter Valia in de trapeze en in de piste zoon Django, jongleur en meestergoochelaar. Maar de tijden zijn veranderd. Het dorp loopt niet meer uit als het circus neerstrijkt. Django zit vol ideeën voor een nieuwe show over de geschiedenis van hun volk. Zijn vader wil hier niets van weten, al beseft ook hij dat het geliefde familiebedrijf zo geen toekomst heeft. Met steun van zijn overleden vrouw Florica en oma Dika als wijze bemiddelaar geeft hij Django uiteindelijk de ruimte. En ook al gaat het niet van harte, samen werken ze toe naar een circus over het leven van de zigeuners. Over het plezier van het vrije leven en het avontuur van steeds op weg zijn én over de vernedering, vervolging en minachting, die al eeuwen duurt. Het publiek stroomt toe voor Circus Django Rouda!

Waar voluit kan worden gelachen, maar ook plaats is om mee te leven met het mooiste volk ter aarde.

de maker

Ad de Bont: “Als regisseur en schrijver ben ik op reis door de wereld. Theater is een kerij & WorldG mooie aanleiding om in andere werelden rldGranny 2013 / De Toneelma Wo & ij ker ma eel Ton De / 3 201 me erin te verdiepen, nny Grate zwerven, ij & Worldrond er iets van te maken en weer verder te trekken. Ik hou van het tot stand brengen van nieuwe confrontaties. Het draagt bij aan een nieuwe perceptie van andere mensen en andere culturen - ook al is het maar een klein beetje - en dat geeft hoop. Toen ik over de zigeunergeschiedenis las, dacht ik: dit moeten veel meer mensen weten.”

de pers

Circus Rouda is een coproductie met “Ad de Bont, Guus Ponsioen en Renée Stichting WorldGranny. WorldGranny Zonnevylle - die een lange carrière in het zet zich wereldwijd in voor ouderen en jeugdtheater delen - tonen zich op hun best. de mensen om hen heen. In het werken De krachtige, melancholieke muziek en voor verschillende generaties ervaart schilderachtige beelden zouden in een film WorldGranny een grote verwantschap met van Federico Fellini niet misstaan. Besnorde de Toneelmakerij. Om dit onderwerp op mannen, een stoere oma in rolstoel en een nieuwe manier te belichten, bundelen een temperamentvolle dochter met twee zij hun krachten. gespierde poppen als aanbidders proberen het eens zo roemruchte circus van de neelmaker ij & World ondergang te redden.

De201 Toneelmakerij Granny 3 / De Tonheeft eelmakerij & WorldGranny 201 3 / De Toneelmaker zigeunerbloed!” (Trouw)

Granny 20

3 / De Toneelmakerij & World

ij & WorldGranny 201 Granny 2013 / De Toneelmaker

> pag 50

educatie CIRCUS ROUDA

Voor Circus Rouda strijken de Toneelmakerij en WorldGranny een week lang neer in zes steden in Nederland en België. Deze opzet maakt het intensieve educatietraject mogelijk, dat vast onderdeel is van de voorstelling. Doel is kinderen en ouderen met elkaar in gesprek te brengen. Om een duidelijk aanspreekpunt te creëren, heeft in elke stad een vaste theaterdocent van de Toneelmakerij de leiding.

> inspiratiebox EEN INTERVIEW MET OPA en OMA In aanloop op de voorstelling interviewen de kinderen hun opa of oma over vroeger en nu. Een goed interview begint met grondig vooronderzoek. Daarom maken de kinderen een familiestamboom en een mindmap om in beeld te brengen wat zij van opa of oma weten. De volgende stap is het bedenken van vragen. Ter inspiratie is een filmpje gemaakt. Hierin interviewt Nienke de la Rive Box, presentatrice van Klokhuis, haar eigen oma. Ze legt uit hoe zij een interview aanpakt en waar je op moet letten. Aan bod komen: onderzoek doen, open vragen stellen, doorvragen, samenvatten en sfeer beschrijven. Na het gesprek vertellen de kinderen in de klas in één minuut het meest bijzondere verhaal van hun opa of oma. Tot slot werken zij het interview uit op papier.

> presentatie OP HET TONEEL MET OPA en OMA In elke stad worden de mooiste interviews geselecteerd door een jury van lokale ouderen. De jonge interviewers maken samen met hun opa of oma in één dag een kort stuk in het decor van de voorstelling. Zij spelen hun presentatie voor ouders, familie, vrienden en andere bezoekers. Na de pauze bezoeken zij samen Circus Rouda.

Voor een brede betrokkenheid van de gemeenschap is voor het werven van juryleden samengewerkt met de lokale bibliotheek en ouderenorganisaties.

Ons publiek Anjo Geluk, Denktank 60+ Noord, oma van tien kleinkinderen: “Op je tiende begrijp je niet wat het betekent om de oorlog mee te maken of hoe het is om als gezin met tien kinderen in een piepklein huisje te wonen. Maar je hóórt hoe verschillend de generaties opgroeien en je merkt hoe fijn opa en oma het vinden om over vroeger en over hun leven van nu te vertellen. ‘Opa, waar heb je oma ontmoet?’ of ‘Oma, wat is het mooiste dat je hebt meegemaakt?’ Grootouders en kleinkinderen zijn tegenwoordig meer dan ooit bij elkaar betrokken. Dat is niet zomaar een gegeven. Dat belooft wat VEEL - voor de toekomst!”

> pag 52

> in het theater

> nieuw repertoire > nieuw talent

⧖

⧖

Winnaar gouden Krekel 2015 winnaar Z@PP Theaterprijs 2015

de tantes 8

eelm

Van je familie moet je het hebben aker

tekst > Roel Adam regie > Paul Knieriem

ij 201

4, 20

15 / d

e ton

eelm

aker ij 201 / de toneelmakerij 2014, 2015 / de toneelmaker 20154, 20 2014, rij lmake tonee de / rij 2014, 2015 15 / d e ton eelm aker ij 201 4, 20 15 / d e ton eelm

Joris gaat niet naar school, drinkt vijf liter cola per dag en woont in een verlaten visrestaurant. Alleen, want hij heeft geen ouders meer. Tot op een dag tante Cunera, tante Jo en tante Desiree de deur inslaan. Want als een neefje in nood is, staat er altijd een tante paraat. Zij hebben grootse plannen: het familierestaurant gaat weer open en Joris wordt kelner. Of hij wil of niet! Als er een zwerver opduikt uit het vuilnisvat, die van pierenwaaien en Spaghetti Putanesca houdt, is de chaos compleet. De strijd om het bezit van het restaurant barst los. Vooral Cunera gaat niets te ver; ze werpt zich op als voogd en dwingt haar zus Jo, verkleed als inspecteur van de Kinderbescherming, Joris te bedreigen. Ook de zwerver, geholpen door tante Desiree, dwaalt stiekem door het huis op zoek naar de eigendomspapieren en blijft maar vragen naar zijn ouders.

Joris wordt er gek van. Als ook nog de enige herinnering aan zijn moeder gestolen blijkt, kan hij niet meer. Cunera wint en Joris doet afstand van het restaurant. Dan geeft de zwerver hem een brief, het testament van zijn moeder.

En al leeft ze niet meer, ze zorgt dat het goed komt. Joris is een lieve tante en een avontuurlijke vader rijker en kan met een gerust hart gaan pierewaaien.

de maker Paul Knieriem: “Roel heeft de rollen van de tantes voor mannen geschreven.

Ik heb ervoor gekozen om ook te laten zien dat het mannen zijn, dus geen pruiken en hoge stemmen.

De acteurs blijven mannen, met baarden en een jurk; hun spel maakt dat ze vrouwen zijn. De Tantes is een komedie op het scherpst van de snede, met deuren die slaan, verkleedpartijen, misverstanden en teksten die heen en weer vliegen.

Enorm grappig maar ook schrijnend; de zoektocht van een eenzame jongen naar bij wie hij hoort.”

de pers

“Een flitsend geschreven komedie. Paul Knieriem regisseert met de vereiste precisie alle oneliners, vermommingen en verwarring. Zoals het een goede komedie betaamt, zie de ontknoping van het rij 2014, 2015 / de toneelmakerij 2014, 2015 / de toneelmaker lmake / de tonee 2015 rij 2014, je plot van verre aankomen, maar de ontroering als Joris de volwassenen de les leest en vraagt te kijken naar wie hij is, is onverwacht make indringend.” (NRC rij 2 014, 2015 Handelsblad)

/ de t onee lmak erij 2 ons publiek 0 Eline Stokman (10 jaar): “Dit is een hele komische voorstelling want de gemeenste tante, Cunera, kan soms zo boos worden dat het lijkt of ze ontploft.

Ik zou deze voorstelling aan iedereen aanraden. Want het is een heel grappige voorstelling voor jong en oud.”

Carla Klein: “Zojuist genoten van een hilarische voorstelling waarin elk moment wel iets gebeurt.

Erg gelachen, een traan weggeslikt, gegild van schrik en ogen en oren tekort. De teksten en typetjes subliem!

Absolute aanrader.”

14, 2

015 /

de to

neelm

aker

ij 201

4, 20

15 / d

e ton

eelm

a

> pag 54

educatie de tantes DE TANTES OPVOEDTEST De kinderen die het scholenproject van de Toneelmakerij bezoeken, maken op school alvast een opvoedtest. In de test beantwoorden ze vragen als ‘Niemand wil bij je komen chillen, je voelt je slecht. Hoe reageren je ouders?’ en ‘Je kamer is een grote puinhoop. Hoe reageren je ouders?’ Aan de hand van de antwoorden worden ze ingedeeld bij één van de vier tantes op de projectdag. Ook dient de test om de leerlingen alvast te enthousiasmeren voor de projectdag en de voorstelling.

> scholenproject De Toneelmakerij VIER TANTES, VIER OPVOEDSTIJLEN

ons publiek

Vijf weken lang biedt ons pand aan de Lauriergracht onderdak aan visrestaurant De 4 Zusters. Vier tantes staan elke ochtend paraat om 60 leerlingen en hun begeleiders te ontvangen en klaar te stomen tot ober. Hoe dat moet gebeuren, daarover verschillen de tantes van mening.

Het leren bestek inrollen vindt tante Cunera veel teveel gevraagd van kinderen, dus mogen ze elkaar een compliment maken. Onder leiding van tante Desiree gooit iedereen een bord kapot, omdat het belangrijk is om je woede te uiten. Zo staat elke tante voor één van vier opvoedstijlen: democratisch, toegeeflijk, autoritair en verwaarlozend. Aan de hand van de ervaringen wordt het gesprek aangegaan over wat opvoeden en opgroeien is. Het is fijn dat de kinderen dit niet gelijk op hun thuissituatie hoeven te betrekken, doordat ze aan de tantes kunnen refereren.

Na het gesprek maken de kinderen een bijzondere foto waarin ze iets verbeelden, dat ze nu alleen opknappen maar wat ze liever met hun ouders zouden doen.

Voordat ze ‘s middags naar de voorstelling gaan is er Spaghetti Puttanesca. Samen eten is gezellig en een van oorsprong belangrijk moment met de familie. In de scholenprojecten ontvangen we de scholen geheel onder onze eigen voorwaarden.

Het maakt dat ook docenten en ouders zich anders gedragen, ongebonden aan de dagelijkse regels en wetten. Ze zijn er helemaal bij en laten zich lekker verwennen.

“Wat was het ontzettend leuk en goed vandaag! Alle leerlingen, maar dan ook echt allemaal, vonden de dag van begin tot eind te gek. Jullie maken voor mijn leerlingen echt een verschil, geven ze aandacht en het gevoel waardevol, gehoord en belangrijk te zijn. Ik verheug me op de volgende keer!”

Rogier Willems, Hogelant school voor VMBO LWOO

> pag 56 > in het theater > nieuw repertoire

Waakhondje 9 tekst > Peer Wittenbols Regie > Lidwien Roothaan

Zeven vragen wil Wolf stellen voor zijn spreekbeurt over De Dood. Maar Evi en Mara zitten niet te wachten op een nieuwsgierige buurjongen. Ze zijn druk genoeg met de zorg 11 / neelmakerij 2010, 20 deinto , 2011 2010 rij voor hun moeder. Sinds de/ plotselinge dood van hun vader ligt/zij bed. Dus vouwen de ke ma el ne to de 10, 2011 rij 20de makekeurig zusjes was, ze kiezen haar kleren en houden de voordeur veilig dicht. Alles om / de toneel te voorkomen dat ze weer in huilen uitbarst. Totdat moeder ontdekt dat niet de meneer van de meterkast telkens aanklopt, maar een jongen die heerlijk ruikt naar buiten. Ze vindt het wel gezellig, net als Evi. Mara is niet zo gemakkelijk om, de zeven vragen zijn er intussen al wel honderd. Pas als blijkt dat Wolf in kleur over hun vader kan dromen, geeft ook zij zich gewonnen. En is iedereen toe aan de laatste vraag: wat missen jullie het meest van jullie vader?

de makers Lidwien Roothaan: “Peer en ik delen een liefde voor het tragikomische. Moeilijke dingen in het leven zijn het best te verdragen als je er ook om kunt lachen. Kunst kan de toeschouwer iets bieden wat er niet vanzelfsprekend is in het leven: troost, verlichting, een glimlach of een schaterlach, een traan.”

Peer Wittenbols: “Ik heb Waakhondje geschreven vanuit de gedachte: wat had ik vroeger als kind meer willen zien?

Het moest een huilbaar stuk worden en het moest gaan over rouw, maar met de relativering en nuchterheid die kinderen eigen is. Een stuk waarin iedereen per ongeluk probeert het de ander een beetje comfortabeler te maken door bepaalde verantwoordelijkheden over te nemen; onbedoeld altruïsme.”

⧖ ⧖

el 2011 Winnaar Zilver Krek tie Beste Podiumpresta Peer Wittenbols nominatie Taalunie 2011 Toneelschrijfprijs

1 / de toneelmakerij 2010, 201

de pers “Mooi tijdsbeeld van het gebroken gezin.” (Trouw) “Regisseuse Lidwien Roothaan heeft een fraai oog voor het originele taalspel met onderhuidse emoties, dat altijd in de stukken van Wittenbols verscholen zit. Waakhondje oogt bijna als een vrolijk gechoreografeerd rouwproces, behapbaar voor jonge tieners. Met een originele uitleg van het zo omfloerste woord ‘gecondoleerd’.” (de Volkskrant)

1 / de toneelmakerij 2010, 201

1 / de toneelmakerij 2010, 201

1

kerij 2010,

, 2011 / de toneelma

10 / de toneelmakerij 20

ons publiek Loes: “Gisteren ben ik met mijn dochter van 13 naar de voorstelling geweest, in Groningen. Het was onze eerste kennismaking met jullie en die is erg goed bevallen. Het waakhondje zélf was wat moeilijk te ontdekken. ‘Mama, het ging toch ook over een waakhondje?’ De poster was natuurlijk wel weer prachtig. We hebben genoten. Jullie hebben er twee fans bij!”

1 / de toneelmakerij 2010, 201

1 / de toneelmakerij 2010, 201

1 / de toneelmakerij 2010,

> pag 58

educatie waakhondje > inspiratiebox GEZOCHT Wat doe je als je iemand of iets mist? Dan ga je op zoek. In de voorbereiding op Waakhondje maken de kinderen hun eigen opsporingsbiljet voor een persoon of voorwerp dat ze zijn kwijtgeraakt. Wanneer ze de biljetten ophangen in de school of de wijk, mogen ze elkaar ĂŠĂŠn nieuwsgierige vraag stellen over de vermissing. Als ze de voorstelling hebben bezocht, spelen ze thuis de rol van Wolf door het stellen van drie nieuwsgierige vragen waar ze graag antwoord op willen. Ze krijgen een brief mee naar huis namens de Toneelmakerij, waarin de opdracht wordt toegelicht. Wij vinden het belangrijk dat de kinderen niet alleen op school, maar liefst ook thuis napraten over wat ze hebben gezien en meegemaakt.

> scholenproject de toneelmakerij LAND VAN VERANDERINGEN

ons publiek

Wanneer de kinderen bij ons op bezoek komen voor een theaterproject, doen we meestal eerst de workshop en daarna de voorstelling. Het verhaal van Waakhondje is glashelder en biedt een goed aanknopingspunt om mee aan de slag te gaan, dus draaien we het om. Onder leiding van onze theaterdocenten gaan de kinderen na de voorstelling op zoek naar het land van veranderingen. Dit land heeft zeven provinciën: scheiding, verhuizing, overlijden, ruzie, teleurstelling, ziekte, afscheid. Ze doen spelopdrachten, stellen nieuwsgierige vragen, denken na over hoe je kunt reageren in lastige situaties en ontwikkelen zich zo tot expert op één van de gebieden. Om tot slot elkaar én zichzelf een tip op maat te geven voor wanneer er in de toekomst zoiets moeilijks gebeurt.

Tobiasschool in Amsterdam: “Het educatief materiaal was toepasbaar, herkenbaar en uitnodigend voor de leerlingen. Met elkaar vooraf in gesprek en moeilijke emoties kunnen delen met klasgenootjes, droeg bij aan de beleving van de voorstelling. Jullie verrassen me altijd: houden zo.”

> pag 60 > in het theater > nieuw repertoire > nieuwe muziek

heldenbrigade 9 tekst > Roel Adam regie > Liesbeth Coltof muziek > Wiebe Gotink

Een kerstkomedie voor kinderen, opvoeders en politici

Kerstavond op bureau Krommedijk, thuishaven van de Kinderpolitie. Hier scheiden brigadier Koen Verheul, ij 2011, eelma 2012 / de keiharde hoofdagente Desiree Koppelstok enton Bennie vanker ij 2011, eelmaker ton de / 2 201 1, 201 ij ker ma eel 2012 / de ton Zomeren van de administratie de goede kinderen van de slechte. Onder het gloedvolle motto ‘Doe normaal!’ dient de jeugd zo snel mogelijk volwassen te worden. Als de agenten zingend rond de kerst-erwtensoep zitten, barst een sneeuwstorm los en klinkt verschrikkelijk babygehuil.

Iedereen verstijft, alleen stagiaire Josje Fluitsma komt in actie. De deur vliegt open. Daar staat, met de vondeling in zijn armen, jeugdige topcrimineel Kevin Bolstra vermomd als Mystery Man. Terwijl Bennie zich ontpopt tot zorgzame vader en Desiree in een zachtaardig meisje verandert, houdt Koen wanhopig vast aan functie en uniform.

Niemand mag weten dat Kevin, die nepheld, zijn zoon is.

Maar deze avond blijft niets bij het oude. Een zelfgekleide Vaderdag-asbak doet de hoop herleven dat het goed komt tussen hen. Een laatste noot uit het kerstboomtrompetje en het uniform maakt plaats voor heldenkostuum.

Kinderchampagne en Glühwein komen uit de kast en de baby krijgt zijn naam: Mike van Zomeren. Klinkt heel normaal.

2 / de ton

2 / de toneelmakerij 2011, 201

eelmakerij 2011, 201 neelmakerij 2011, 2012 / de ton

de makers

ons publiek

Roel Adam: “Heldenbrigade gaat over uniformen en de hokjesgeest, over deze tijd waarin mensen het van groot belang vinden dat iets binnen de kaders past.

Zo’n geüniformeerde borst vol insignes waar een baby tegenaan wordt gedrukt, dat moet pijn doen. Een uniform geeft een functie, maar wat is de functie van een kind?”

Liesbeth Coltof: “Een komedie gaat altijd over de kleinheid van mensen. Dicht op de huid van het gewone leven, met zijn misverstanden en knulligheid. Het is een groot goed wanneer je kunt lachen om je eigen kleingeestigheid.”

“Mijn man, onze kleinkinderen van 8 en 11 jaar en ik hebben alle vier van de opvoering genoten!

Het gegeven was geestig, absurd en gevoelig tegelijk en spel en zang waren uitstekend. Hartelijk dank voor deze heerlijke avond, met vriendelijke groeten, J.C. Bosch-Van Hinte”

2 / de toneelmakerij

1, 201 1, 2012 / de toneelmakerij 201 , 2012 / de toneelmakerij 201

de pers

2 / de to

ij 2011, 201 “Discriminatie, normenton en waarden, regels ij 2011, 2012 / de toneelmaker eelmaker 1, 2012 / de 201 ij neelmaker en wetten, PVV en ‘doe normaal’, het komt allemaal voorbij. Niet met een opgeheven vingertje, maar in een sprankelende, soms slapstickachtige voorstelling waarin op het eind de goede krachten overwinnen. Met recht, zoals de ondertitel luidt: een komedie voor kinderen, politici en opvoeders.”

(Haarlems Dagblad) “Liesbeth Coltof geeft de felle toon alle ruimte: ze laat de acteurs dicht op het publiek spelen. Maar ze maakt er wel hilarisch en swingend muziektheater van, door de vijf acteurs op momenten hartstochtelijk te laten uitpakken in vette soulnummers.” (de Volkskrant)

> pag 62

> in het theater

> internationaal repertoire > nieuwe muziek

LIEF EN LEED IN HET LEVEN VAN DE GIRAF 9

akerij 2015

/ de toneelm

akerij 2015

/ de toneelm

akerij 2015

/ de toneelm

akerij 2015

/ de ton

Regie > Paul Knieriem Tekst > Tiago Rodrigues

Giraf is een meisje van negen. Haar moeder is dood en haar vader is een acteur zonder werk. Daarom hebben ze geen geld meer voor televisie. Dat is een groot probleem, want ze heeft Discovery Channel nodig voor haar spreekbeurt over giraffen. Samen met haar dwarse teddybeer Judy Garland rekent Giraf uit dat ze € 53.507 nodig heeft voor een leven lang Discovery Channel. Dat bedrag gaat ze zoeken in de straten van Lissabon. Via allerlei mensen die op de een of andere manier zijn getroffen door de crisis - een straatpanter, bankemployee, politieagent en erij 201 eelmak n o de dolende geest van Anton Tsjechov - eindigt ze bij de t e d 015 / minister-president van Portugal. Ze chanteert hem omeelmakerij 2 n o t e /d de wet te veranderen zodat zij een r 15 overvallen ij 20kan e bank akop m l e e n om aan € 53.507/te komen, maar het moment dat hij o t 015 de ontdekt ze wat ze het liefste wil: dat 2 ij r e die wet ondertekent, k lma e tonee haar moeder terugkomt. En tegelijkertijd beseft dat dat onmogelijk is. Ze moet samen met haar vader verder.

In Lief en leed in het leven van de giraf wordt live muziek gemaakt en het geheel speelt in een duizelingwekkend draaidecor. De licht-absurdistische tekst verhult zowel een coming-of-age-verhaal als milde maatschappijkritiek.

De maker Paul Knieriem: “Het stuk is grappig en hier-en-daar best wel grof, maar met een hele emotionele onderlaag. Ik was direct gegrepen door de veerkracht van het meisje Giraf dat met fantasie en logica het verdriet om haar moeder en de geldzorgen van haar vader probeert te begrijpen.”

Het publiek

De pers

Pim Jaspers (Kinderjury Zapp Theaterprijs “Om te beginnen: wat een tekst! Giraf 2016): “Ik moest veel lachen, omdat de is opgegroeid met de woordenboeken teddybeer Judy heel veel scheldt met van haar moeder. Ze spreekt daardoor in pagina’s lang verklarend Nederlands, totaal ‘verdomme’, ‘fuck’, ‘schijt’, ‘shit’ en ‘kots’.

Het was grappig omdat dat niet vaak in niet saai overigens. Ze zoekt haar weg kindervoorstellingen voorkomt en het mag in de wereld, door termen, begrippen en niet.” vraagstukken voortdurend te ondertitelen. neelmaker ij 2 015is/ vooral (…)

Giraf een gave voorstelling de ton eelmakerij 2015 / de to door die sterke combinatie: scherpzinnige neelmaker ij 2015 / de regie, tintelfrisse vormgeving en de vrije toneelmak erij 2015 / adem van dat heerlijke acteren.” (De Groene Amsterdammer)

15 / de

eelmak

5 / de erij 201

tone

neelm

5 / de to

rij 201 elmake

e ton 015 / d akerij 2

aker

toneelm

> pag 64 > in het theater > nieuw repertoire > nieuwe muziek

Anne en zef 0 Tekst en Regie > Ad de Bont muziek > Guus Ponsioen

Het is zover. Edi van de Markajs heeft Zef Bunga doodgeschoten. Om de moord op een oom te wreken vermoordde Zefs broer Nikol twee jaar geleden Edi’s broer Afrim. Volgens de toneelmakerij 20 despreken.

13 / te eeuwenoude wetten van de Kanun is nu de familie Markaj aan , 20recht 12om , 20zet 11 20 , 09 20 rij ke ma el gevangen. Zat van het niets doen, besluit hij te tonethuis / devader 13zijn Sindsdien zit Zef met , 20 erij 2009, 2011, 2012 vluchten en sterft. Na zijn dood ontmoet hij een lotgenoot: Anne Frank. Samen kijken ze terug op hun leven. Zef speelt zijn geschiedenis, zijn vader die geen wraak wil nemen, zijn moeder die niet anders kan dan gehoorzamen aan de Kanun. Anne vertelt uit haar onbekende dagboek, over het leven in de kampen, van de rust van eindelijk niets meer te vrezen. Hoe hadden ze kunnen bedenken dat iets waarvoor ze zo bang waren, zo zacht kan zijn. Ad de Bont schreef Anne en Zef geïnspireerd op een krantenartikel over de bloedwraak in Albanië. In 2009 zaten zo’n 800 Albanese kinderen thuis ondergedoken omdat hun familie is verwikkeld in een bloedwraakvete.

de maker

de pers

Ad de Bont: “De Holocaust was een vernietigingsmachine die met niets is te vergelijken, maar ook in de bloedwraak zit een groot systematisch element. Ik ben op zoek gegaan naar een verpersoonlijking van de gevolgen van die systemen in twee jonge mensen. Een liefdesgeschiedenis als tegenkracht van de vernietiging. Je kunt iets vreselijks meemaken, maar je kunt het doorstaan.”

“In zijn zinderende regie is De Bont ouderwets op dreef. De vier zingende en dansende acteurs leggen een stevige hartenklop onder het drama, met dank aan Guus Ponsioens warmbloedige muziek.” (de Volkskrant)

⧖

ekel 2009 Winnaar Gouden Kr tie ta Beste Podiumpres k Floris Verker

“Langzaam, met veel gevoel uitgesteld verlangen, laat De Bont de verliefdheid Amsterdam ontrollen. Rappe, Wereldboekenstad spitsvondige dialogen 2009 houden de boel op scherp.

Zelf denken, de kracht van het vrije woord. In , 2013 / de toneel het, 20 hiernamaals 11, 2012een 09 20 rij ke ma el ne to de vanzelfsprekende conclusie, , 2011, 2012, 2013 / toneelmakerij 2009 bij leven inzet voor discussie.”

(NRC Handelsblad)

r

13

009, 2011, 2012, 20

13 / de toneelmakerij

09, 2011, 2012, 20 / de toneelmakerij 20

2009, 20

ons publiek

“Gister ben ik met zoon (11 jaar) en dochter (9 jaar) naar Anne en Zef geweest.

We zijn er nog steeds over aan het praten. Hun vader en mijn man komt uit Bosnië en naast alle drama was de sfeer een feest van herkenning. Bijzonder knap hoe het jullie lukt om net niet al te zwaar dit soort zware thema’s aan te snijden en bereikbaar te maken voor kinderen.

En dat zonder oordeel en / de toneelmaker 13vreugde. met behoud van 12, 20 , 20 11 20 , 09 20 rij ke ma el Mijn dochter is meteen , 2012, 2013 / de tone lmakerij 2009, 2011 begonnen met het lezen van het dagboek van Anne Frank.

Mijn complimenten, Talitha”

> pag 66

educatie anne & zef > inspiratiebox GROETEN UIT HOLLAND Op een dag ligt er een brief op de deurmat van een meisje zonder naam. Ze vraagt zich af waarom zoveel kinderen nog steeds worden beoordeeld op hun afkomst en geloof.

En vraagt de leerlingen haar terug te schrijven, zodat ze zich niet zo alleen voelt. Later blijkt dat de brief van Anne Frank komt. Bijna zeventig jaar geleden zat zij ondergedoken in Amsterdam. In Albanië zijn er nog steeds kinderen die hun huis niet uit kunnen, vanwege de bloedwraak. De leerlingen gaan in gesprek over wat dat is, “eer” en “wraak”, en maken een bericht voor een ondergedoken kind. Zo stuurt elke klas een doosje vol wensen uit Holland naar Albanië. Na de voorstelling is er het onderduikerspel met vragen, stellingen en spelopdrachten rondom Anne en Zef.

> scholenproject De Krakeling EEN OVERVAL IN DE KLAS

BRIEVEN AAN ANNE

We willen de kinderen zelf laten ervaren hoe het is om in een veilige omgeving opeens “gezocht” te worden, zonder dat je er iets aan kan doen.

Daartoe overvallen theaterdocenten de klassen die de schoolvoorstellingen in De Krakeling bezoeken. Namens de Beoordelingscommissie Amsterdam komen zij de klas rangschikken. De leerlingen worden ingedeeld op volstrekt willekeurige kenmerken, zoals de kleur van hun sokken of hun haar. Dit alles met strenge blikken en zonder dat er iets mag worden gevraagd.

Het ene kind begint een stil protest door te liegen, het andere wordt lacherig en zenuwachtig. Maar over het algemeen worden de instructies van deze strenge volwassenen zonder opstand opgevolgd. Na een half uur stappen de docenten uit hun rol en maken ze duidelijk dat het een spel was. Ze gaan met de kinderen in gesprek over wat er gebeurde en hun reactie daarop.

In samenwerking met de Openbare Bibliotheek Amsterdam is het project Brieven aan Anne ontwikkeld. In zes stadsdelen ontvangen de leerlingen van telkens acht scholen de brief van Anne en schrijven terug. Ook bezoeken ze in de lokale bibliotheek een lesmiddag over Anne en Zef. De Toneelmakerij selecteert per school de twee mooiste brieven.

De schrijvers ervan maken in één dag een voorstelling met de brieven als uitgangspunt. Het resultaat presenteren ze aan klasgenoten, familie en bekenden met Annie’s Theefeestje als toetje. Een selectie van alle brieven is gebundeld in het boekje Brieven aan Anne.

> pag 68 > in het theater > nieuw repertoire > nieuwe muziek

2010, 2011, 2012 / 011, 1012 / de toneelmakerij

de toneelmakerij 2010, 2011,

2012 / de ton

Thaibox verdriet d tekst > Ad de Bont regie > Liesbeth Coltof muziek > maarten heijmans e.a. thaibox training > Ropie Adriaan kungfu training > Karel Simons

Welkom in boksschool The Silent Dragon. Waar over vijf dagen wordt gestreden om de National Gym Award, waar nu al wordt gevochten op leven en dood. Met vuisten én in woorden. Want als het hart moet worden geraakt, zijn alleen klappen niet genoeg. Het jonge talent Boris strijdt met zijn ongrijpbare vader Wolf, die hem altijd en overal kleineert. Elja probeert zich een weg te vechten uit haar relatie met Hank, boksschooleigenaar én haar broer. Daarbij geholpen door de smoorverliefde Woody, als manager van oud-bokskampioen Tom Smulders meegetroond naar dit kakkig tinkywinkytown. Tom komt om Boris te zien, zijn broer, die niet eens weet dat hij nog leeft. Zij vechten voor het besef dat het niet nodig is om te zijn zoals de rest. Het is al mooi als je gewoon jezelf bent. Thaibox Verdriet wordt gespeeld in en om een boksring met aan alle vier zijden het publiek. Hoog in een scheidsrechterstoel gezeten, voorziet acteur Maarten Heijmans de scènes van live muziek met niets meer dan zijn stem en een loopstation.

de makers

Liesbeth Coltof: “Veel vrienden van mijn zoon doen aan boksen of kungfu. Dat intrigeerde me. Ik heb me erin verdiept, mensen gesproken, avonden Eurosport Fight Club gekeken. En kwam erachter dat vechten een manier kan zijn om uit te vinden wie je bent en wat je plek is in deze maatschappij. Daarnaast ontwikkel je ook je innerlijk. Je leert je stevig en moedig te voelen. Je wint een thaiboxwedstrijd niet op woede. Als je je kop er niet bijhoudt, ben je bij voorbaat verloren.” Ad de Bont: “De documentaire Boris Rhyzy, over een Russische dichter én bokskampioen, was een 010, 2011, 1012 / de toneelma kerij 2010, 2011, 2012 / de ton belangrijk uitgangspunt. Het leekeel mema geweldig dezelfde kerij als 201 0, 2011, 2012 / d mensen die boksen een ogenblik later dichters zijn. Vandaar het idee dat ze allemaal uitbarsten in poëzie.”

ij 2010,

0, 2011, 2012 / de toneelmaker

/ de toneelmakerij 201 neelmakerij 2010, 2011, 2012

de pers “Het is alsof we bij een heus thaiboksgala aanwezig zijn, waarbij de stadionspeaker het publiek opzweept, en de twee tegenstanders met veel show opkomen en de zaal voor zich proberen te winnen.

Daarin slagen ze glorieus.”

(NRC Handelsblad) “Regisseur Liesbeth Coltof heeft perfect begrepen dat je voor publiek vanaf 15 jaar voluit moet gaan: in vechtsport, maar ook in levensdrift. Het kan dus wel samen: podiumkunst en vechtsport.” (de Volkskrant)

ons publiek

Bas Buise: “Hey, ik ben naar jullie toe geweest in Podium ‘t Beest. Ik vond het echt geweldig! Staan die gedichten die werden voorgelezen ergens op internet? de toneelmakerij 2010, 2011, 2012 / de toneelma Die waren zo0, mooi, jullie weer in Goes ker ij 201 201als 1, 201 2 / de ton komen waarschuw me dan even. :-)” eelmakerij 20

> pag 70

educatie Thaibox verdriet

Ik ben van nagelbijten en chillen, van sporten en gymmen van Oost tot Centrum en Suriname tot Amsterdam Van volleyballen en vakantie Van nieuwe kleren en brutaal zijn Van rijk worden maar zonder moeite Van blij zijn en vrij zijn Van gaan en staan waar ik wil en niet gestopt worden Dit alles en meer ben ik

> inspiratiebox & workshop VOORBEREIDING IN ZES RONDES Ter voorbereiding op de voorstelling gaan de leerlingen, net als de personages, vechten en dichten. In drie fysieke rondes leren ze de thaibox groet en de basispositie van het boksen. Ze oefenen de linkse directe en rechtse stoot. Ook worden de leerlingen onderwezen in de mentaliteit van het vechten, in de noodzaak van discipline en concentratie en hoe elke stoot de eerste is. De vechtrondes worden afgewisseld met mentale rondes.

Daarin beantwoordt ieder voor zich de vragen: wie ben ik, waar kom ik vandaan, waar hou ik van en wat wil ik? Met de antwoorden maakt ieder zijn eigen ik-benvan... gedicht. Wie wil mag het resultaat voordragen. De leerlingen stellen zich daartoe op in rijen. De achterste rij is voor de dichters, zij staan stil. Terwijl de anderen stoten uitvoeren, dragen zij hun gedicht voor.

Ropie Adriaan, die de acteurs tijdens de repetitie trainde, doet in samenwerking met een theaterdocent ook de workshops op school. Voor scholen zonder workshop bieden we een lesbrief aan met een vereenvoudigde versie die de gymleraar samen met een docent Nederlands of CKV zelf kan uitvoeren. Tijdens de Theateradviesdag 2011 doen we de workshop met docenten. Zij geven aan dat dit goed werkt, beter dan het van papier leren. Daarom geven we bij de reprise van Thaibox Verdriet in het voorjaar van 2012 een speciale docentenworkshop, zodat zij de workshop met vertrouwen op school kunnen geven.

> pag 72

> in het theater

> internationaal repertoire

ontspoord d regie > Liesbeth Coltof tekst > Naomi Wallace muziekkeuze > Frédérique Spigt vormgeving > Rieks Swarte en Carly Everaert

lmakerij 2013 / de

elmakerij 2013 erij 2013 / de tone

toneelmak

ij 2013 / de t

/ de toneelmaker

Op het toneel een band, overal instrumenten, microfoons en een enorme spoorbrug. Welkom in Nergens. Een troosteloos stadje om meteen te vergeten. In deze uithoek wordt maar naar één ding uitgekeken: de trein van 19:10 uur. 1500 ton gitzwart staal, denderend over de smalle spoorbrug, hoog boven de droge rivier. Daar wacht Pace om te doen wat niemand durft. Ze neemt het op tegen de trein. Als hij de hoek om komt, rent ze er zo hard mogelijk op af om net voor hij de brug op raast, de overkant te halen. Naast haar wacht Dalton. Sinds hij Pace heeft ontmoet, is alles anders. Slimme, wilde Pace, die wanhopig wil ontsnappen en gelooft dat als ze wint van de trein, alles mogelijk is. Ze wil dat Dalton kijkt. Maar Dalton is verward en woedend. Pace heeft zijn leven omgewoeld.

Door haar zal hij nooit meer tevreden zijn. Dus draait hij zich om. Pace ziet hem wegkijken, mindert vaart en roept zijn naam. De trein raast de spoorbrug op. En Pace kiest de enige uitweg die er is. Ze springt. Als de politie komt, zit hij bij haar lichaam en fluistert: “Ik heb haar vermoord.”

In de gevangenis zet de cipier hem zo onder druk dat hij hun hele verhaal vertelt en daarmee zijn onschuld bewijst.

ij 2013 /

eelmaker

de

Ontspoord is een bewerking van The Trestle at Pope Lick Creek van Naomi Wallace. Rauw en rafelig muziektheater met de adem van een popconcert. De band van Frédérique Spigt stuwt de voorstelling met muziek, die overneemt als woorden te kort schieten. De spelers / zangers schakelen 2013 / de lmakerij e e n o t e d van tekst naar zang en geven liederen ij 2013 / van o.a. Lucinda akerEarl eelm n Williams, Tom Petty, Steve en Alison Kraus een intense o t e d / 2013 akerij uitvoering en betekenis. toneelm

Wim: “Indrukwekkend, goed geacteerd, goed gemusiceerd, top muziekkeuze, met vaart gebracht. Mooie avond!”

13 / de to

toneelmakerij 20

makerij 201

ij 2013 / de toneel

/ de toneelmaker neelmakerij 2013

de maker Liesbeth Coltof: “Kern van Ontspoord is de noodzaak om gezien te worden. De zekerheid dat je wordt gezien, het waard bent, ertoe doet, geeft elk mens de mogelijkheid om zich veilig en thuis te voelen in de wereld. Toch worden in onze maatschappij veel mensen niet gezien. Ze zijn er eigenlijk niet. Daar valt moeilijk mee te leven.”

de pers

“Fré Spigt en Bob Fosko, zingen een duet over de weerbarstige hobbels in hun relatie en leveren daarmee een dermate godsmooi commentaar op de prille liefde van hun zoon en dat meisje dat je als toeschouwer niet meer weet waar je kijken en hoe je luisteren moet. Tjebbo Gerritsma maakt van de bewaker van Dalton een liefdevolle intermediair tussen het verhaal en het publiek. Wouter Zweers en Meral Polat spelen de pubers en ze erij 20 neelmak o t e d / doen dat ongepolijst prachtig. Aan het eind 3 1 akerij 20 zingt Meral Polat: Lonely Are the Free. Een 3 / de toneelm 1 20 erijgave makeen droevige én feestelijke finalelvan de tonee / 3 1 0 2 theateravond.”

(De Groene Amsterdammer) akerij eelm

e ton

ons publiek Evelien van der Houwen: “Super voorstelling. Tranen in de ogen. Wil graag de muziek kopen / downloaden. Waar kan dat?”

> pag 74

> in het theater

> nieuw repertoire

metro d

eelma

kerij 2

014 / d

e tone

elmak

tekst > Roel Adam regie > Liesbeth Coltof

erij 20

14 / de

toneel m

akerij

2014 /

de ton

eelma

kerij 2

014 / d

e

Diep onder de grond in een verlaten metrostation huist Dracula met zijn assistenten. De één speelt betoverend mooie muziek. De ander bestuurt een ingenieus camerasysteem om het doen en laten van de mensen vast te leggen. Dracula heeft maar één verlangen: het leven vangen en zich voeden met écht geluk en écht verdriet. Als in de stortvloed aan beelden het meisje Eurydice verschijnt, wordt het monster in hem wakker. Eurydice is jong en knap, ze leeft op straat tot ze de jonge dichter Orpheus ontmoet. Hij wordt halsoverkop verliefd en ze trekt bij hem in. Op de dag van hun huwelijk aarzelt Eurydice of ze hem wel waard is en Dracula grijpt zijn kans. Hij sleurt haar naar beneden en confronteert haar met beelden uit het verleden. Ze ziet zichzelf als kind midden op zee op een vluchtelingenboot vol mensen. Een herinnering zo pijnlijk, dat ze Dracula vraagt haar geheugen te wissen. Intussen is Orpheus wanhopig op zoek. Hij daalt af in de onderwereld om de confrontatie met Dracula aan te gaan. Als Orpheus hem hun liefde kan laten zien, mogen ze samen terug naar het zonlicht. Anders blijft Eurydice bij hem. Dracula is de getuige, de waarnemer, de camera. Hij registreert hoe Orpheus haar met zijn woorden opnieuw tot leven brengt en hoe Eurydice langzaam weer warm wordt. Wanhopig jaloers moet hij hen laten gaan. Aan zijn videobeelden heeft hij niets. Het echte leven beweegt te snel om werkelijk vast te leggen.

de maker

de pers

Liesbeth Coltof: “In de mythe belandt Eurydice in de Hades, “De liefdesgeschiedenis hier vormgeven als het rijk van Dracula. Hij leeft in een van Orpheus en Eurydice volledig digitale omgeving. Niet dood, maar ook niet levend. is al vaak verteld maar Hier wordt Eurydice geconfronteerd met beelden uit haar nog nooit in een mix van leven, maar ook met het beeld dat ze van zichzelf heeft muziektheater met film, geschapen. Steeds rijst de vraag: is dit echt wat ik zie en gaming en social media. voel, of heb ik het me ingebeeld? Wie wil ik zijn? Maak ik De voorstelling is als een de keuzes of wordt er voor mij gekozen? Wat weten we wervelwind en de overkill eigenlijk van elkaar? Hoe weet je wat waarachtig is in een aan beelden en informatie wereld waarin zoveel beelden worden gefabriceerd? Metro weerspiegelt deze tijd. to / de is een mash-up van film, theater, muziek, gaming en social Nhung Dam en Sander 4 1 0 media. De gelijktijdigheid van verschillende elementen Plukaard spelen de jonge rij 2 ake m l maakt dat er op het toneel verschillende invalshoeken op geliefden heel neenaturel. Zij e to drusteloze het verhaal en de thema’s te zien zijn. De bezoeker heeft de is4een zwerfster / 1 20die keuze waarop hij wil focussen, zonder het verhaal uit het al haar spullen in één ij r ke lma oog te verliezen. Zo ziet iedereen zijn eigen voorstelling.” sporttas bewaart. Hij is een e e ton dichterlijke jongen die tot / de 4 1 0 2 haar door wil dringen maar ij ker a haar nooit echt bereikt.” m el one t (Trouw) e d

a

eelm

014

ij 2 ker

/

toneel m

akerij

2014 /

de ton

eelma

kerij 2

014 / de to

neelm

akerij

el

ons publiek

elm

rij ake

e Elise: “Orpheus t Eurydice, on e en d / 4 een klassieke tragedie 201 erij eigentijds gemaakt. Thema’s k a elm als onsterfelijkheid, liefde, one waarheid, schoonheid, werkelijkheid worden verwoord, verbeeld en verklankt in een samenspel van poëzie, projecties en muziek. Zij vormen een voortdurend afwisselend geheel in de onderwereld.

Een must see. Leef jij de werkelijkheid?”

4

201

e ton / de

14

ij 20

er mak

2014 /

de ton

eelma

014

014

ij 2 ker

lma

nee

to / de

kerij 2

/

> pag 76

educatie metro KOOR 1 Ben ik dat? Wat zie ik? De ogen waarmee ik naar mijzelf kijk zijn leugenachtige ogen. Vragende ogen.

KOOR 2 Hoopvolle ogen.

KOOR 1 De ogen van de anderen zijn de echte ogen, omdat zij de beoordelende ogen zijn.

KOOR 2 Nee. Mijn ogen zijn juist de beoordelende ogen, omdat mijn ogen van de ogen van anderen hebben geleerd om super streng en beoordelend naar mijzelf te kijken.

> inspiratiebox & workshop MEELEVEN = MEESTERVEN Voor regisseur Liesbeth Coltof staat van begin af aan vast dat Metro zich afspeelt op diverse digitale media, klassiek en modern.

Deze combinatie vormt het startpunt voor de educatie en blijkt enorm aan te spreken.

Het is van meerwaarde om ruimte en bereik van de voorstelling op deze manier te vergroten.

Allereerst maken de leerlingen kennis met de mythes van Orpheus en Eurydice, en Dracula. Om de hedendaagse hoofdpersonages uit Metro beter te leren kennen, bekijken ze videoblogs waarin Orpheus en Eurydice zich voorstellen.

Hoewel het verhaal van Metro met allerlei middelen wordt verteld - film, games, muziek, theater, social media - ontbreekt er één ding: het koor. Vroeger was het koor een standaard element in het theater. Wat kan een modern theaterkoor zijn? Hiertoe is een monoloog van Eurydice herschreven als koortekst. De groep wordt in tweeën gedeeld en aan de hand van simpele spreekopdrachten krijgt de tekst kleur en dynamiek. Koor 1 praat hard, koor 2 fluistert. Koor 1 fluistert, koor 2 praat snel.

Maar de belangrijkste rol van het koor is het meeleven met de hoofdpersonages.

Het moment waarop Eurydice onder de tram komt en sterft, is de sleutelscène in Metro. Als blijk van medeleven sterft het koor samen met haar. Daartoe filmen de leerlingen met hun telefoon een eigen sterfscène. De filmpjes worden onderdeel van de voorstelling en vormen zo een dramatisch, eigentijds koor. Het idee dat ze groot in het theater te zien zijn, blijkt een flinke stimulans. Bijna 500 filmpjes zijn ingestuurd en de kwaliteit is bovengemiddeld goed.

> pag 78

> in het theater

> Interdisciplinaire coproductie

macbeth d BLOOD ON THE DANCE FLOOR tekst > William Shakespeare bewerking en regie > Liesbeth Coltof

5 / De rdam 201 e t s m a K rij en IC

oneelm 015 / De T

am 2 amsterd rij en ICK

ke

Toneelma

ke

Toneelma

de makers

Een stalen, kille ruimte. Banquo en Macbeth komen terug uit de oorlog. Hun strijdbaarheid en overwinningsroes krijgt vorm in een choreografie van acht dansers. Twee van hen maken zich los en bewegen samen als één. Zij zijn de fysieke verschijning van de waarzeggerij die Macbeth het koningschap belooft. Aangezet door zijn vrouw, lady Macbeth, vermoordt Macbeth zijn koning en grijpt de macht.

Zijn geweten speelt op, maar hij moet door. Hij neemt wat hem toekomt en bant zijn twijfels uit; op weg naar absolute macht zijn er geen wetten meer. Maar met elke dode druipt er meer bloed langs de matglazen panelen en worden de dansende demonen om Macbeth heen dwingender. Zijn afgeslachte vrienden, de vermoorde kinderen, ze laten hem niet met rust en voeden tegelijk zijn woede.

Liesbeth Coltof: “Overal in de wereld zie je jongemannen die de macht grijpen.

Terreurorganisaties als IS en Boko Haram worden meestal door ouderen geleid, maar de jongens doen het werk.

In hun eigen cel zijn zij heer en meester en gebruiken ze vaak excessief geweld.

Net als Macbeth. Hoe werkt dat in die koppen, in hun ziel? Shakespeare laat de mechanismen achter een geweldsspiraal glashelder zien.”

Pieter Scholten: “Jongeren van 15 hebben het nodig om in opstand te komen, dat is normaal. Ik ging destijds geen vlees meer eten, dat was mijn revolte. Maar naar / Syrië vertrekken om daar te 2015 m a vechten is van een andere erd mstop a orde. Dat roept vragen K C en I waarmee erijwij iets kunnen k a lmhet choreograferen. ebij one T e D Macbeth is een samenwerking tussen Liesbeth Coltof Welk virus waart er in die 5/ 201 en Pieter C. Scholten | Emio Greco van ICKamsterdam. lijven rond? Hoe gedraagt m a erdopstaan. Een t s Er wordt gedanst wanneer de demonen een lichaam zich in extreme m CKa protesteert als de I voorstelling waarin het lichaam situaties? Wat ‘zegt’ het als n e erij k a menselijkheid verdwijnt. het onder druk staat?” lm

e

m 20

1

ne e To 5/D

rij

neelmake

2015 sterdam m a K IC n rij e

/ De To am 2015 d r e t s m a rij en ICK

ke

elma / De Tone

make

de pers

“De Toneelmakerij en ICKamsterdam dam ter s brengen deze pittige, bloederige tragedie als m Ka ICdanstheater gecomprimeerd voor publiek n e ij erjaar. ak14 vanaf Vooral de mix tussen ritmisch m l e one spel en abstracte beweging is goed gelukt; De T beide disciplines houden elkaar fraai in balans.” (de Volkskrant) “Majd Mardo is een gedroomde puberMacbeth: soms stug, soms vurig, en steeds knap variërend tussen kwaad, gekrenkt en gekweld. Zijn lenige tekstbehandeling maakt dat Shakespeares zware zinnen ogenschijnlijk alledaags maar o zo doeltreffend zijn.” (nrc.next)

het publiek Hanna Fleer (20 jaar): “Een klassieker verpakt in een nieuw hoesje. De lastige en zware teksten werden me helder door het spel van de acteurs. De dansers waren een erg mooie toevoeging, ze hebben het verhaal in beweging kunnen omzetten.

Een prachtig beeldende voorstelling.”

> pag 80 > in het theater > nieuw repertoire > nieuwe muziek

/ de toneelmakerij 20 2009 / de toneelmakerij 2009 ij ker ma eel ton de / 9 200 ij e toneelmaker

Spinoza e

[ In Exile ]

tekst > Roel Adam regie > Liesbeth Coltof muziek > Wiebe Gotink

r

Amsterdam Wereldboekenstad 2009

Het is Amsterdam 2009, drie acteurs de makers Roel Adam: “Wat mij staan in het schemerdonker op het toneel aanspreekt in Spinoza’s voor een voorstelling over Spinoza. Spin gedachtegoed is het idee speelt Spinoza, Gab zijn broer Gabriël en van God of de natuur. Ik Rem speelt Rembrandt van Rijn. Maar ben voortdurend bezig met hoe doe je dat, iets over Spinoza? De man vragen als wie ik ben, wat die al vier eeuwen geleden vragen stelde de werkelijkheid is, wie waar nog steeds niemand een antwoord we zijn en wat we doen op heeft. Wat is God? Wat is een mens? met elkaar. Maar ik mis in Rem had in dit stuk sowieso liever zelf de zijn leven de schoonheid, hoofdrol gespeeld. Gab maakt zich zorgen, de kunst. Je zou kunnen om het dak dat lekt, om de zaak, maar zeggen dat hij de slimste vooral om Spin. Zijn betweterij is irritant man van zijn tijd was, maar en zijn denkbeelden onaanvaardbaar, hoe is hij ook gestorven met logisch ze ook klinken. Als hij niet uitkijkt het gevoel dat zijn leven zin komt hij keihard in aanvaring met de heeft gehad?” autoriteiten. Het is Amsterdam 1656 en de Liesbeth Coltof: “De kracht joodse gemeenschap verbant Spinoza uit ij 2009 / de toneel eelmaker tonSpinoza 9 / de van 200 ij ker nu? We worden de stad.

Voortaan zal hij alleen leven en ma eel ton de / 9 200 ij 2009 / de toneelmaker geconfronteerd met vragen worden zijn geschriften verboden. En dan als: hoe gaan we om met de is er het meisje, dat hem in de war brengt vrijheid van meningsuiting? en met geen rede te vangen is. Vrolijk Wat is de rol van ratio en als Clara van den Enden, sereen als het geloof? Hoe verdragen zij melkmeisje van Vermeer, moeder en engel elkaar en tot hoe ver gaat ineen. Zij blijft en zo sterft Spinoza, in deze die verdraagzaamheid? voorstelling, niet helemaal alleen.

Spinoza heeft over al deze vraagstukken gedachten geformuleerd die nog niets aan actualiteit hebben ingeboet.”

toneelmakerij 2009 / de / de toneelmakerij 2009 / de 009 / de toneelmakerij 2009

de pers

“De voorstelling zet in op het moderne belang van het vrije woord. Het mes in de buik van Theo van Gogh, moslimfundamentalisme, het recht op beledigen, het komt allemaal voorbij. Net als de gedachte dat de van oorsprong joods-Portugese Spinoza vandaag een migrantenkind zou zijn. De dialogen volgen zo’n buigzame logica, dat redelijkheid en onredelijkheid elkaar ergens in het midden ij 2009 / de makerij 2009 / de toneelmaker ij 2009 / de toneel ontmoeten. Je buigt vanzelf mee.” lmakerij 2009 / de toneelmaker (NRC Handelsblad)

ons publiek Hilde: “Ik ben afgelopen woensdag met mijn filosofieklas naar Spinoza in De Harmonie in Leeuwarden geweest. Ik vond het erg leuk! Goed geacteerd, mooi decor met veel mogelijkheden en de muziek vond ik ook mooi. Het was totaal anders dan dat ik verwacht had (het was namelijk verplichte kost). Het was geen standaard dit-moetleuk-en-leerzaam-zijn-stuk, maar echt een goed en toegankelijk toneelstuk!”

> pag 82

!

DE TONEELMAKERIJ OP LOCATIE

> pag 84

> op locatie

> nieuw repertoire > alleen in amsterdam

el

expeditie javastraat 8 ne e to 4/d

01

rij 2

ke lma

nee

/d

01

rij 2

ke lma

e

e to

ne e to 4/d

14

ij 20

er mak

lma

nee

to / de

014

ij 2 ker

tekst > Don Duyns regie > Liesbeth Coltof interviews en samenstelling expeditie > Wieke ten Cate, Martien Langman­

In het voorjaar van 2014 slaan we twee ­maanden lang onze tenten op in Javastraat, de veelkleurige winkelstraat in Amsterdam-Oost. Uitgangspunt voor Expeditie Javastraat vormen de winkeliers en hun verbindende functie in de buurt.

Schrijver Don Duyns en educatief medewerkers Wieke ten Cate en Martien Langman trekken langs de winkeldeuren en verzamelen verhalen. Koffie of köfte, mandarijnen of merguez: alles heeft een reis afgelegd en in Expeditie Javastraat reis je een stukje mee.

vertelt. Maar niet voor er een foto is gemaakt van de mooiste deur, een etalage waar je om moet lachen of een onbekend iemand met wie je bevriend zou kunnen zijn.

Aan het einde van de tocht komen alle bezoekers samen voor de korte voorstelling De Inspectie. Deze speelt afwisselend in Alkans kledingreparatiebedrijf, Mo’s schoenwinkel, de meubelzaak van Erik of Dierenspeciaalzaak de Jongh. Gewoon tussen de schappen en het winkelend publiek. Een winkelier heet je trots welkom. Helaas vindt juist vandaag een controle plaats door een inspecteur die niet van plan is iets door de vingers te zien. Als dan ook nog een verwarde vrouw zonder verblijfsvergunning even komt uitrusten met een kop koffie, is de chaos compleet. Don Duyns schreef De Inspectie, geïnspireerd op de gesprekken met winkeliers uit de Javastraat.

Rugzak op, camera in de aanslag, klaar voor een theatrale ontdekkingstocht. Startpunt is de tijdelijke Toneelmakerijwinkel op Javastraat 127-129. Van hieruit naar Eetlokaal LT, waar de dove leerlingkok lesgeeft in julienne snijden en een beetje doventaal. Door naar de protestantse Elthetokerk van dominee Marleen, waar akerij 20iedereen welkom is en gewoon gedanst mag 14 / d t ode nestoep elmavoor worden.eOp kerijgroentewinkel 2 14 / d e toneel Bedir vertelt eigenaar Yessin0hoe hij terecht makerij 2014 / d is gekomen in de Javastraat. Hij praat over e toneel makerij zijn trouwe klanten en over de gezelligheid.

2014 / d e ton Voor zijn kinderen droomt hij van een andere toekomst; zij kunnen later studeren.

Tijd voor een korte pauze met thee en baklava bij Tugra Baklava of in het Turkse theehuis waar eigenaar Mustafa zijn verhaal

o de t

de maker

het publiek

Liesbeth Coltof: “Wat me heeft geraakt is dat de winkeliers een echt onderdeel werden van de voorstelling. Met groot enthousiasme ontvingen zij publiek in hun zaak, pratend over hun leven, dromen, verwachtingen.

In het theehuis konden voor het eerst ook vrouwen naar binnen. In de meubelzaak en de schoenmakerij speelden de eigenaren mee. Ze kwamen bij elkaar in de winkel en vertelden hun klanten trots over het theater. Mo van Meesterschoenmaker Hillies zei: ‘nooit geweten dat theater echt een vak was’.”

Buurtbewoners gaven aan zich te herkennen en bekeken hun straat met andere ogen. Ze vonden het geweldig om de verhalen van de winkeliers te horen bij wie ze dagelijks boodschappen doen. En waren onder de indruk van de voorstelling. Een man zei dat hij zich na de expeditie meer thuis voelde in zijn eigen straat. Mensen uit andere delen van Amsterdam maakten kennis met de straat. Vooroordelen verdwenen en men was verbaasd over hoe leuk de Javastraat is. Veel kinderen maakten kennis met theater op een interactieve en laagdrempelige manier.

de pers

"In de designzaak Licht en Meubels van Erik Vos mogen we snoepen op nieuwe banken. neelmak Daar gaat de werkelijkheid over in toneel, erij 2014 / de todialoog met een kritische regelzuchtneelmover akerij 20 versus-ondernemingslust: ‘Een goede14 / de toneelm akerij 20 verkoper verkoopt geluk.’’

14 / de t oneelma (de Volkskrant) ke

rij 2014

/

> pag 86

> op locatie

De interviewers

d Martien Langman: “De Javastraat is een heel gemengde straat. Vandaar 14 / 0 2 ij dat de Toneelmakerij hier graag iets wilde doen. Al lopend door de straat ker lma ontstond het plan om een route uit te zetten. We hebben de straat in e e on kaart gebracht en zijn in gesprek gegaan met de winkeliers. Waar kom /jede t 4 1 20 zaak vandaan? Waarom ben je hier nu? Zou je willen dat je kinderen rijjouw ake m overnemen?” l ee

e to

nee

ton / de 4 1 Wieke ten Cate: “Mensen vertellenijgraag 20 hun verhaal. Door de er aknieuwe gesprekken kijk je anders,lm met ogen. Die ervaring wilden we ook ee onpubliek. teweegbrengen bij het Zo ontstond het idee om de winkeliers zelf t e /d aan het 2 woord 014 te laten, gecombineerd met kijkopdrachten. Het werkt, je ij r ke nu op een andere manier door de straat. En het leuke is: sinds we de loopt lma voorstelling spelen, is de omzet in de winkels gestegen. We hebben hier echt een ontmoeting gecreëerd.”

de to

neel

mak

erij 2

014

/ de t onee

lmak

erij 2

014

/ de t onee

lmak

erij 2

014

ak

elm

rij ake

elm

one de t

4/

201

14 /

20 erij

one de t

4/d

“Ik ben hier al 12 jaar en ik ben hier nooit naar school geweest, maar God heeft iedereen hersenen gegeven. Die moet je goed gebruiken. Het leren van de taal is het allerbelangrijkste. Leren heb ik van mijn vader en moeder geleerd. Als ik vroeger iets fout deed, dan trok mijn vader aan mijn oren. Dat deed pijn, een beetje pijn.

Mijn vader zei dan: ‘Opdat je het nooit vergeet.’ Ik wil niet dat mijn zoons dit werk gaan doen. Zij moeten studeren. Als je niet studeert word je asociaal. Kijk maar in de wereld: als je hebt gestudeerd krijg je respect en een heel ander leven. Kijk maar naar rechters, dokters, advocaten, architecten, zij hebben een heel ander leven dan bouwvakkers. Ik wil dit liever voor mijn kinderen. Kantoorwerk. Niet het zware werk.”

Yessin van Groentewinkel Bedir

e ton

eelm

aker

ij 20

14 /

de to

neel

mak

d

erij 2

“Een klant is net een kind. Je moet er zacht mee omgaan. Je kan er eigenlijk niet genoeg aandacht aan geven. Er was hier net nog een oude vrouw. Ik praatte uitvoerig met haar. Net als een kind wilde zij een cadeautje krijgen. Ik geef dat cadeau in de vorm van aandacht. En je ziet: als zij dat krijgt, dan koopt ze bij mij. Les 1 als verkoper is: zeg nooit ‘nee’. Als jij hier komt en vraagt om een gouden ring met een witte steen, dan zeg ik niet: ‘Die verkoop ik niet.’ Ik vraag: ‘Vindt u dit ook mooi? Of dit?’ Ik laat veel zien, maar nooit teveel.

Ik geef eerlijk advies, maar probeer nooit te pushen. Ik heb geduld. Ik wacht. Ik glimlach.”

Suleyman van Topkapi Juwelier

014

/ de t onee

lmak

erij 2

014

>>

/ de t onee

lmak

erij

rij

> pag 88

> op locatie

015-20

015 / 2

014-2 akerij 2

> nieuw repertoire neelm > nieuw talent -2016 / De To 015 015 / 2 2014-2

ij 201

lmaker

Tonee 16 / De

DE TONEELMAKERIJ IN HET PALEIS OP DE DAM

regies > Liesbeth Coltof, Wieke ten Cate, Daniëlle Wagenaar teksten > Ad de Bont, Jorieke Abbing, Rik van den Bos, Iona Daniël

ij 2014-2

Op donderdag 2 juli 2015 heeft H.K.H. Prinses Beatrix de tentoonstelling Verborgen Verhalen geopend in het Koninklijk Paleis Amsterdam. Speciaal voor deze gelegenheid maakt en speelt de Toneelmakerij Het vertrek van Atlas in de Burgerzaal en drie monologen op andere, bijzondere plekken in het Paleis.

015 / 20

15-2016

/ De Tone

elmaker

ij 2014-2

015 / 20

15-2016

/ De Tone

elmaker

HET VERTREK VAN ATLAS

de pers

Op een kar met het grote hemelgewelf op zijn schouders wordt Atlas de burgerzaal ingereden. Hij is het zat. Hoeveel eeuwen draagt hij het nu al alleen op zijn schouders? Het wordt tijd dat hij wordt afgelost. Maar daar denkt Jacob van Campen, de verloederde en dronken bouwmeester van het Paleis, anders over.

Als de heren op de vuist dreigen te gaan, grijpt de Stedenmaagd van Amsterdam in. Haar opkomst is spectaculair, haar jurk heeft een sleep van tientallen meters waarop het hele Amsterdam van de 17e eeuw staat opgesteld. Zij bewerkstelligt een fraai en oer-Hollands compromis.

Overdag zal Atlas en ‘s nachts zullen Amsterdamse vrijwilligers zorg dragen voor de hemelgewelf. Ouders en kinderen van allerlei achtergronden, want Amsterdam is intussen wel veranderd.

“Deze kleine voorstelling in de immense Burgerzaal van het Paleis was een groot feestje. De Toneelmakerij laat ermee zien dat ze het Toneelgroep Amsterdam van het jeugdtheater zijn, zij het met - door fusies, kortingen en bezuinigingen - veel te weinig geld. Ad de Bont heeft een mooie tekst geschreven, vol taalvondsten, van plechtige hexameters tot een keur aan Amsterdamse scheldwoorden. Toneelmakerijleidster Liesbeth Coltof heeft het bedacht en fantasierijk geregisseerd. Ontwerper Rieks Swarte bouwt een miniatuur-Amsterdam op de sleep van een van de door Esmée Thomassen ontworpen kostuums. En drie vertrouwde acteurs van de groep leveren ook dit keer uitstekend spel.”

(Theaterkrant)

ij 2014-2

Na de officiĂŤle opening van de tentoonstelling volgt een rondleiding.

In drie kamers van het Paleis wordt het publiek verrast door ontmoetingen met burgers uit de geschiedenis van Amsterdam. De drie monologen zijn in de tentoonstellingsperiode diverse malen te zien.

2015 / 2

MONOLOOG VOOR EEN AMSTERDAMSE WEESJONGEN Op de gang voor de Weeskamer staat een Amsterdamse jongen, net ontslagen uit het weeshuis. In zijn hand het pakje dat zijn ouders hem hebben nagelaten en dat al die tijd door de stad voor hem is bewaard.

Vandaag begint zijn eigen leven, het liefst als schilder. Maar hij twijfelt: is dat niet te hoog gegrepen voor een jongen als hij?

015-201 6 / e To eelmake REMBRANDTDIN DEnDESOLATE rij 2014-2 015 / 20 BOEDELKAMER 1 In de Desolate Boedelkamer wacht een man op de ambtenaar die zijn faillissement zal uitspreken. Eens zal hij bekend zijn over de hele wereld. Maar nu heeft hij geen cent en moet alles verkocht: Rembrandt van Rijn.

Hij is woedend op de hoge heren van de stad, die hij allemaal schilderde en die hem nu keihard laten vallen.

HARDOP LEVEN In de Burgemeesterskamer staat burgemeestersvrouw Sofie te dagdromen.

Als geen ander weet zij hoe ze zich hoort te gedragen. Zij heeft geleerd tevreden te zijn met een plaats op de achtergrond. Nu heeft ze voor het eerst een panter gezien, achter tralies in het cafĂŠ op de hoek. Die panter lijkt op haar; ook zij zou zo graag eens hard willen brullen.

5-2016 /

De Tonee

lmakerij

2014-20

15 /

> pag 90

> op locatie

> nieuw repertoire > nieuwe muziek

⧖

Winnaar gouden Krekel 2013 Meest indrukwekkende productie

MEHMET 0 DE VEROVERAAR

rij & Theater De Vest 2012 / De

Toneelmakerij & Theater De Ves

t 2012 / De Toneelmakerij & Th

tekst > Ad de Bont regie > Liesbeth Coltof vormgeving > Carly Everaert en Guus van Geffen muziek > vincent van warmerdam

Met theatermarathon Mehmet De Veroveraar neemt de Toneelmakerij afscheid van artistiek leider Ad de Bont. De voorstelling in drie delen van elk ongeveer een uur is alleen te zien op locatie in Projekt 072 in Alkmaar. Drie maanden lang vestigt de Toneelmakerij zich hier. In samenwerking met Theater De Vest wordt de 2000 m2 grote loods omgebouwd tot een gastvrij theater. Het publiek wordt met alle egards ontvangen, inclusief Turkse hapjes en een heerlijk diner.

DEEL 1 - ONDER DE JUDASBOMEN (1432 - 1437)

30 maart 1432 wordt Mehmet geboren in Edirne. Hij is de derde zoon van sultan Toneelmakerij ij & Theater De Vest 2012 / De ker ma eel Ton De / 2 201 t Ves Murat II, heerser over het Ottomaanse De makerij & Theater Rijk. Maar Murat wil niet nog een jongen.

Hij is bang voor de strijd die tussen zijn zoons zal losbarsten, als hij sterft. Dus weigert hij de kleine Mehmet en zijn moeder te zien. Dat doet verdriet, want wie kan er leven zonder liefde? Gelukkig heeft Mehmet zijn voedster Daye Hatun, even streng als liefdevol en altijd daar waar nodig. Dan gebeurt er een ramp, zijn oudste broer sterft. Ontroostbaar spreken Mehmet en zijn broer Ali af dat ze later samen sultan zullen worden. Tegelijk met Mehmet wordt in Rome Christiano geboren. Hij is de zoon van een belangrijk kardinaal, steun en toeverlaat van de paus. Dit keer is het de katholieke kerk die het bestaan van het kind probeert te ontkennen. Een priester dient zijn leven aan God te wijden, niet aan een vrouw en kind.

heater De Vest 2012 / De Toneel ma

kerij & Theater De Vest 2012 /

De Toneelmakerij & Theater D

DEEL 2 - VERTROUW OP ALLAH MAAR BIND JE KAMEEL VAST (1437-1446)

De oorlogen die Murat II voert zijn succesvol en het Ottomaanse Rijk groeit.

Alleen Constantinopel, hoofdstad van kerij & Thea het Byzantijnse Rijk en de orthodoxe ater De Vest 2012 / De Toneelma The & ij ker ma eel Ton De / 2 201 r De Vest is nog onafhankelijk. Uit angst ij & Theatechristenen, bundelt Constantinopel zijn krachten met Rome, hoofdstad van de christenen uit het westen. Dan wordt Murats lievelingszoon Ali vermoord. Het breekt de oude sultan en hij besluit zijn troon over te dragen aan zijn DEEL 3 - DE BRUG DER ZUCHTEN laatste zoon. Bij de plechtigheid ziet Mehmet (1446-1453) zijn vader voor het eerst, hij is 11 jaar oud.

Als sultan gedraagt Mehmet zich eigenwijs Eenmaal sultan zet hij zijn zinnen op de en arrogant, hij maakt veel vijanden. Al na verovering van Constantinopel, iets wat zijn twee jaar zet zijn vader hem af, een diepe vader nooit is gelukt. In Rome is Christiano’s vernedering. Mehmet vindt troost in de moeder gestorven. Met zijn vader reist hij zachte handen van het meisje Gulbahar. af naar Constantinopel voor een ontmoeting Ondertussen is Christiano regelmatig te met de keizer. Daar horen ze dat de paus gast aan het hof van de sultan. Ze worden op sterven ligt. De kardinaal moet terug vrienden en spreken over politiek, kunst, naar Rome waar hij wordt gekozen tot de wetenschap en wat het geloof voor hen nieuwe paus. Christiano reist naar Edirne betekent. Dan sterft Murat II. Mehmet is om namens zijn vader de jonge sultan te 19 jaar en wordt opnieuw sultan. De weg is begroeten. De kennismaking met “de vijand”, vrij om zijn grootste droom waar te maken: een jongen net zo oud als hijzelf, maakt een >> de verovering van Constantinopel. onuitwisbare indruk op Mehmet.

> pag 92

> op locatie

⧖

⧖

⧖

Ad de Bont winnaar Taalunie Toneelschrijfprijs 2012 & nederlands-duitse Kaas & Kappes prijs 2013 Winnaar Zilveren Krekel 2013 Meest indrukwekkende productie & Beste podiumprestatie Carly Everaert

& Theater D

e Vest 2012

/ De Toneelm

akerij & Thea ter De Vest 2

012 / De Ton

makers

eelmakerij &

lmakerij & T

12 / De Tonee

est 20 Ad de Bont: "Wat mij trof, is dat de grote Theater De V & ij er k a lm e Tonee thema's in oost / Dessentie 012 in t 2west esen Theater De V

kerij & dezelfde zijn: liefde, haat, jaloezie, verraad.

Het samenleven van oost en west, van moslims en christenen, is één van de grote onderwerpen van nu. Er wonen een miljoen moslims in Nederland, maar we weten zo weinig van elkaar. Door dit verhaal te spelen, zeggen we eigenlijk: jullie geschiedenis is belangrijk voor ons."

Guus van Geffen: "Voor elk deel wilde ik niet alleen een ander beeld maar ook een andere kijkervaring creëren. De voorstelling opent in het 30 meter brede paleis, het publiek zit hier op tribunes.

In de woestijn zitten de toeschouwers met hun voeten in het zand rondom een desolate vlakte en in de stad Constantinopel, tot slot, er middenin. Zo worden ze letterlijk deel van het verhaal."

Carly Everaert: "We hebben gezocht naar een verbinding tussen wie wij nu zijn en het verhaal van toen. Turkse stoffen combineren we met spreien van Ikea.

Historische en hedendaagse elementen scheppen een wereld die je van tevoren nooit had kunnen bedenken."

Theate

de pers "Een geslaagd waagstuk, dankzij het aandachtige spel van het ensemble en de magistrale enscenering." (de Volkskrant) "Een heerlijke totaalervaring met muziek, geweldig eten, rijke kostuums, indrukwekkende decors en een echt paard.

Een prachtige combinatie van geschiedenis en actualiteit, emotie en rede, kunst en spektakel." (Theaterkrant) "Liesbeth Coltof regisseerde Mehmet De Veroveraar tot een subliem meesterwerk.

Een geolied ensemble van dertien acteurs vertelt in deze imposante en betoverende setting het complexe en tragische verhaal.

Een overweldigend historisch document dat onoverkomelijke tegenstellingen in al hun onmogelijke nuances begrijpelijk en aangrijpend maakt." (NRC Handelsblad)

ons publiek Kika van Pelt (9): "Een leuke en mooie voorstelling in een mooie omgeving. Ga het tegen al mijn klasgenoten vertellen!"

Sarah Warhan (15): "Erg indrukwekkend!

De decors en het eten maakten het echt net alsof je in het verhaal zat. Soms moest ik erg lachen en soms was het emotioneel, bijvoorbeeld toen Christiano zijn moeder verloor. En wat kan Meral Polat mooi zingen, zelfs in een zo andere muziekstijl dan anders."

er De Vest 2

Theater

Carien van Opstal (63): "Zo mooi dat ik niet meer naar huis wilde. Mooi en pijnlijk, die verscheurde vriendschap ter kerij & Thea neelmazitten tussen twee mannen die gevangen e To D / 2 1 0 2 t ter De Ves akerij & Thea in hun visie, zoals wij mensen, allemaal."

012 / De Ton eelmaker / De Toneelmij & Theater De Vest 20 2 1 0 2 t es V 12 De

/ De Toneelm

akerij & Thea ter De Ve

> pag 94

educatie mehmet de veroveraar > inspiratiebox INBURGEREN IN HET OTTOMAANSE RIJK Ter voorbereiding op het ontwikkelen van het educatief materiaal, lezen we op een school fragmenten uit het script van Mehmet De Veroveraar. Al snel blijkt dat veel kinderen begrippen als “paus” en “kardinaal” niet kennen.

We besluiten om terug te grijpen op klassieke educatie: het uitleggen van de context van het verhaal om zo de basisvoorwaarden voor de voorstelling te creëren. We maken een inburgeringscursus: een online filmpje over de geschiedenis van het Ottomaanse en Byzantijnse Rijk met bijbehorend informatiepakket en examen. Voor scholen is het een verplicht onderdeel van de voorstelling.

Samenwerkingspartner Theater De Vest besluit de cursus ook naar algemeen publiek te sturen. Ook voor hen is het fijn om alvast in de sfeer te komen en een goede basis te leggen voor een voorstelling waarin zoveel te zien en te beleven is.

> workshop

> extra

WAT ALS JIJ DE BAAS ZOU ZIJN?

EEN INTERACTIEF MUSEUM

Mehmet was twaalf toen hij sultan werd, ongeveer even oud als de kinderen waarvoor we spelen. Alle kinderen die de voorstelling met school bezoeken, krijgen een spelworkshop over macht en de verantwoordelijkheden die daar bij horen.

Steeds vaker ontwikkelen we ook educatie voor algemeen publiek. Ter gelegenheid van Mehmet De Veroveraar is de kijkdoos van Een konijn van Porselein omgebouwd tot interactief museum. 40 luiken, laatjes en doorkijkjes doen de tijdgeest, geur, klanken, muziek en smaken van het oude Turkse Rijk herleven. Het flexibele museum staat telkens tien dagen in drie verschillende wijken van Alkmaar. De locaties zijn openbaar toegankelijk en dus ook te bezoeken door mensen die niet naar de voorstelling gaan. Zo creĂŤren we het gevoel dat er iets bijzonders gebeurt in de stad.

Verschillende speloefeningen vormen de warming-up. Hoe loopt, rent en zit iemand die de baas is. Hoe geeft iemand die onderdanig is een kopje thee aan en hoe roept hij een taxi. Vervolgens wordt de klas in vieren gedeeld. Elke groep plakt op de grond met tape een land. De inwoners bedenken welke voorzieningen hun land heeft en wat deze waard zijn, welke regels er gelden en hoe het volkslied klinkt. Naarmate het spel vordert, veranderen de groep en het land. Inwoners moeten hun land verlaten, voorzieningen worden vernietigd, slimme samenwerkingsverbanden aangegaan.

Het land met de meeste punten wint.

Tijdens het spel krijgt telkens een ander de leiding. Dit biedt een concreet aanknopingspunt voor het gesprek na afloop. Want hoe pakte je het aan toen je de baas was? Viel het mee of tegen om de verantwoordelijkheid te hebben?

> pag 96

> op locatie

> nieuw repertoire > nieuw talent

⧖

winnaar Kaas & Kappes Prijs 2013 voor Roel Adam

verkocht0 tekst > Roel Adam regie > DaniĂŤl van Klaveren en Paul Knieriem geluidsdecor > Wessel Schrik

Achter je vallen de deuren met een zware dreun in het slot. Binnen gehavend beton en grote ijzeren kooien.

Door de hoge, vuile ramen komt spaarzaam daglicht naar binnen. Welkom in de Eeuwige Werkplaats. Al eeuwenlang worden er mensen gedwongen als slaaf te werken. Ze komen uit alle werelddelen en alle tijden, ze zijn het bezit van Vrouwe Economia. Ooit had ze plantages in Suriname, maar nu de slavernij officieel is afgeschaft, heeft ze deze verborgen fabriek en handelt in organen. Opzichter Starek, met zijn vreemde accent en onbegrijpelijke regels, houdt de slaven met harde hand aan het werk: de Surinaamse Akuba die 200 jaar geleden op een plantage werkte en niet kon tegenhouden dat haar zoontje werd verkocht.

De ijzersterke Baksteen uit Afrika die zag hoe alles van elmakerij 2013 / de uit zijn land werd geroofd. Het mooie Aziatische toneelmakerijwaarde 2013 /Destiny de tone meisje datelals werd verkocht aan een makind kerij 2013 / de toneelmakerij bordeel en nu niets meer waard is. Niemand weet van hun 2013 / de bestaan en zonder paspoort zijn ze gebruiksvoorwerpen geworden. Goedkope mensmachines. Tot straatjongen Mini-Mini vrijwillig binnenstapt. Zijn komst verontrust Economia. Wie is hij en wat komt hij doen? Voor de oude Akuba is Mini-Mini haar verloren zoon. Voor Baksteen de bondgenoot om wraak te nemen voor wat hen is aangedaan.

En Destiny vindt in hem haar broertje dat dankzij het geld dat zij verdiende naar school kon en haar nu komt halen.

Langzaam groeit het verlangen naar vrijheid en vatten ze de moed om in opstand te komen. Maar daar waar de wet van het geld heerst, moet altijd een prijs worden betaald.

13 / de

erij 20 De Toneelmakerij presenteerde Verkocht in het elmakvan nekader de toen / 3 1 0 2 de herdenking 150 jaaraAfschaffing slavernij 200 jaar kerij toneelm De voorstelling speelde acht / deslavenhandel.

Afschaffing 3 1 0 2 ij r e neelmak weken lang in de Van Gendthal 1 op het Oostenburgereiland 13 / de to 0 2 ij r e k in Amsterdam, waar ooit de VOC-werf gevestigd was. eelma

de makers

Paul Knieriem: “Slavernij is een thema dat in eerste instantie niet voor kinderen is bedoeld. Dat maakt het spannend. Als je kunst maakt voor kinderen is het bijna een plicht om hen ook te laten zien dat de wereld soms heel verrot in elkaar zit.

Verkocht is een harde voorstelling. Als je een voorstelling over de slavernij maakt, is het ook gewoon klote.” Daniël van Klaveren: “Door deze mensen te laten zien en hun e toneelma kerij 2013 / de to neelma geschiedenis te delen, brengen we kedit rij 2013 abstracte onderwerp dichterbij en wordt het concreet en invoelbaar. Wij zoeken naar de menselijkheid binnen het systeem.”

de pers

ons publiek “Het spel raakt je hart en is zo geloofwaardig dat je omgeving verdwijnt. De acteurs laten zien dat alles wat in het verleden gebeurd is en wat nu nog gebeurt te wreed is om te bedenken. Voor ieder die bereid is om geroerd te worden is dit een ongelofelijk toneelstuk. Ik kan het dan ook iedereen aanraden.” (Sophia (12) Cultuurbarbaartjes) een voorstelling. Heel /Frank: de to“Wat neelmakerij 2013 indrukwekkend.

Wat een leed/isde ertoneelmake rij aangedaan door de slavernij. Maar je hoort ook hoe het nu nog elke dag plaatsvindt. Dat blijft hangen... Dit vergeet je nooit meer. Ga nog naar de voorstelling. Het is de moeite meer dan waard.”

20

“Het is geen vrolijk verhaal over onze kerij 20 markteconomie en haar uitwassen dat oneelma t e d / 3 1 de Toneelmakerij vertelt. Toch zitten er akerij 20 e toneelm d / ook positieve, menselijke gebaren in, zijn 3 1 0 ij 2 maker elvooral oneje er grappige scènes naar e tkijk den / 3 1 0 2 ij r akemensen, echte want alle spelers laten e toneelm genuanceerde personen zien, met wie heel veel gebeurt. De tekst van Roel Adam is mooi en zit uitstekend in elkaar. De regie van Daniël van Klaveren en Paul Knieriem laat het verhaal heel helder zien.” (Theaterkrant)

> pag 98

educatie verkocht > geluidswandeling In samenwerking met Het Scheepvaartmuseum heeft de Toneelmakerij een vrijwel lesstofvervangend project ontwikkeld over slavernij vroeger en nu. In de periode dat Verkocht speelde, presenteerde Het Scheepvaartmuseum de tentoonstelling De Zwarte Bladzijde. In de tentoonstelling werd het onderwerp vanuit geschiedkundig perspectief benaderd. De voorstelling toont slavernij als systeem dat in verschillende vormen van alle tijden is. De bijzondere combinatie spreekt hoofd ĂŠn hart van de toeschouwer aan.

> tentoonstelling Het Scheepvaartmuseum DE ZWARTE BLADZIJDE Rode draad van De Zwarte Bladzijde is het verhaal van slavenschip Leusden.

In 1738 zonk het schip in Suriname. De kapitein was bang dat de slaven in opstand zouden komen en liet hun verblijven dichttimmeren. Alle 700 Afrikanen aan boord kwamen om. Leerlingen maken kennis met de mensen aan boord. Ze leren over de economische achtergrond van de slavenhandel en ervaren hoe het leven was aan boord van een slavenschip.

VAN TOEN NAAR NU Bijna 1000 leerlingen bezoeken in schoolverband eerst De Zwarte Bladzijde en vervolgens Verkocht. Ook bezoekers van de vrije voorstellingen kunnen deze combinatie maken. Een audiotour leidt hen van de ene naar de andere locatie. In de audiotour maken de bezoekers samen met vier fictieve personages een tocht naar een nieuw, onbekend land. Ze horen vier verhalen, vier toekomstdromen, vier verslagen van hoop of desillusie. Net als in Verkocht, komen de personages uit verschillende tijden en plekken op de wereld. Zo wordt de brug naar de voorstelling geslagen. Ruim 700 leerlingen bezoeken Verkocht zonder voorprogramma.

> inspiratiebox DE ZWARTE DOOS

ons publiek

Als een vliegtuig neerstort, gaat men op zoek naar de zwarte doos om te achterhalen wat er precies is gebeurd.

Voorafgaand aan de tentoonstelling en de voorstelling wordt in de klas de Zwarte Doos van de Slavernij bezorgd met verschillende opdrachten. Zo doen de leerlingen een ritueel om hun mooiste herinnering uit te wissen, zoals slaven vroeger om de Boom der Vergetelheid moesten lopen om hun verleden te vergeten. En leren ze hoe ze een schip efficiënt met slaven vullen om zoveel mogelijk geld te verdienen. Middels de opdrachten ervaren ze vijf waarheden, vijf gezichtspunten over het thema slavernij: de waarheid van het gevoel, de economie, het lot, de waarheid nu en de waarheid in jezelf.

“We hebben het steeds weer uitgebreid over slavernij gehad, ook over moderne slavernij.

Het was een terugkerend thema gedurende de twee weken die we aan het project hebben besteed.” Michelle Krenning, Theo Thijssenschool Amsterdam

> pag 100

H

JONG TALENT

> pag 102

> jong talent

> nieuw repertoire

ij 2010 makerij 2010 / de toneelmaker

eelmakerij 2010 / de to

/ de toneelmakerij 2010 / de ton

HUMAN CARGO d concept > Liesbeth Coltof en Giselle Vegter tekst > Nhung Dam, Eva van Manen, Lykele Muus e.a.

Tekst en regie > Olivier Diepenhorst, Sanne Nouws, Eva Tijken, Hilde Tuinstra

de pers “Het gaat over mensen op drift, ontheemding en het kwijtraken van zekerheden. Die thematiek wordt in dertien losse scènes van alle kanten belicht. Een zwaar thema, maar vaak met humor - en in alle gevallen met liefde neergezet.”

(NRC Handelsblad) “Human Cargo koppelt talentontwikkeling aan maatschappelijk bewustzijn.” (de Volkskrant) “Het spannendste en

de maker Liesbeth Coltof: “De studenten maken voor het eerst kennis met de theaterpraktijk buiten school en met de kwaliteitseisen die het spelen voor publiek vraagt. Ons bieden deze projecten de ruimte om te experimenteren en plannen uit te proberen. We leren in korte tijd een hele nieuwe generatie theatermakers kennen, en zij ons. Het legt de basis voor een uitgebreid netwerk dat ook na afloop van het project nog lang van waarde is.”

0

ij 2010 / de toneelmakerij 201

makerij 2010 / de toneelmaker

toneelstuk toneel kerij 2010 / de toneelmainteressantste wat ik ooit had gezien.”

(XXXS)

Stel je voor: alles wat je kent, moet je achterlaten. Je zoekt hulp bij de buren, maar hun deur blijft angstvallig dicht. Zo begint je zwerftocht op zoek naar een veiliger leven, een plek om te blijven. Human Cargo is een theatrale reportage over de chaos van de vlucht en de opvangkampen. Het eindeloze wachten om te worden toegelaten, de leugens uit angst niet te worden geloofd. En de verwarring en onveiligheid die deze massale volksverhuizing in onze maatschappij oproept. Voor Human Cargo werd het Rozentheater drie weken lang een toevluchtsoord, een wereld van koffers, bedden en verhalen. Het publiek trekt er in kleine groepjes doorheen, overgeleverd aan de bewoners die hen meenemen, doorgeven aan een ander, achterlaten zonder aanwijzing hoe verder. Aan het einde blijkt dat bezoekers uit andere groepjes een heel andere voorstelling hebben meegemaakt. Geen reis is dezelfde.

ij 2010 /

makerij 2010 / de toneelmaker

oneelmakerij 2010 / de toneel

samenwerking toneelscholen Voor Human Cargo werkte de Toneelmakerij samen met studenten van de Regieopleiding en de Toneelschool & Kleinkunstacademie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Een aantal van hen schreef onder leiding van Ad de Bont de teksten. De vormgeving was in handen van studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. De Toneelmakerij leverde regisseurs, spelers, dramaturgen en de begeleiding en leiding van het project.

kerij 2010 / de toneelmaker

eelmakerij 2010 / de toneelma

ton 0 / de toneelmakerij 2010 / de

> pag 104 > jong talent > nieuw repertoire

9 / de toneelmakerij 2009 / de

ij 2009 / de toneelmakerij 200

akerij 2009 / de toneelmaker

ton

Bang! e concept > Liesbeth Coltof tekst > Joost Adriaansens, Annet Bremen, Maaike Geertsma, Sara van Gennip, Sytze Schalk, Stéphanie Tillieux regie > Roel Adam, Muriël Besemer, Daniël van Klaveren e.a.

Steeds meer camera’s op hoeken van straten. Steeds meer regels, wetten en controle. Steeds meer verzekeringen voor wat er zou kunnen gebeuren als. Maar hoe meer we ons voor elk gevaar proberen te behoeden, hoe banger we worden. En hoe minder we durven te leven. Geïnspireerd door deze observaties en het boek Cultuur van Angst van de Engelse socioloog Frank Furedi ontwikkelde Liesbeth Coltof het plan voor Bang! Drie weken lang gingen zes schrijvers, zes vormgevers, zes regisseurs en negen acteurs in het Amsterdamse Rozentheater aan de slag met het thema angst. Het resultaat: een reeks van kleine en grote voorstellingen op zolder, in de kelder, in de kleedkamer, de foyer en de theaterzaal.

de pers “Bang! is een theatrale trip door de krochten van de ziel: kwetsbaarder dan in de strijd met zijn angst kan een mens niet zijn.”

(Het Parool)

“De acteurs zijn niet bang om je van een meter Sara van Gennip: “Mijn tekst De Laatste Nacht gaat over een afstand recht in de ogen broer en een zus. Hij zal de volgende dag sterven, dat weten aan te staren. Hierdoor voel ze allebei. Wat doe je in die laatste uren? Wat heb je elkaar je je enorm betrokken bij kerij 2009 / d eelma ton / de 200 ij ker nog te zeggen? Ik heb drie volledige teksten geschreven, het 9 spel.

Nog nooit heeft ma eel ton de / 9 200 ij ker ma eel ton de / 9 200 ij eelmakervoordat dit eruit kwam. De strenge aanpak van regisseur Ad een voorstelling mij op zo’n de Bont dwong me ertoe telkens weer terug te gaan naar de positieve manier aan het basis: wat wil ik hiermee?” denken gezet.”

(PlugOut) Joost Adriaansens: “Regisseur Daniël van Klaveren en ik deelden de vraag: kunnen we de angstgevoelens van het publiek beïnvloeden, zoals onze eigen gevoelens beïnvloed worden? We hebben veel gesproken over waar we bang voor zijn. Uit al die ervaringen samen is het stuk opgebouwd.

Startpunt is de steeds herhalende zin: ‘Vanaf nu vergeet ik...’ Het aanwakkeren van angsten door ze als een mantra te bezweren.”

de makers

eelmakerij 2009

2009 / de ton kerij 2009 / de toneelmakerij

neelmakerij 2009 / de toneelma

samenwerking toneelscholen Voor BANG! werkte de Toneelmakerij samen met de faculteit Theater van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. De Toneelmakerij leverde regisseurs, spelers, dramaturgen en begeleiding. Studenten van de opleidingen Acting, Writing for Performance, Theatre Design en Theatre and Education tekenden voor de teksten, het spel, vormgeving en educatie. Zij krijgen de ruimte om binnen een groot gezelschap hun ideeĂŤn vorm te geven, de Toneelmakerij krijgt de kans om hen te leren kennen en zich door hen te laten inspireren.

eelmakerij 2009

eelmakerij 2009 / de ton de toneelmakerij 2009 / de ton

> pag 106

> jong talent

tm jong Op de scholen waar wij werken ontmoeten we veel jonge mensen die een professionele carrière in het theater ambiëren. TM Jong geeft deze talentvolle leerlingen de kans een kijkje te nemen in de keuken van een professioneel theatergezelschap. Onder vakkundige begeleiding maken ze kennis met alle facetten van theater, met een eigen voorstelling als resultaat. Wekelijks komen de jongeren naar ons huis aan de Lauriergracht. Er wordt gezamenlijk gegeten en daarna gerepeteerd.

Een week lang wordt de voorstelling opgevoerd in een uitverkocht Toneelmakerijtheater, waarbij de laatste jaren ook de pers en de theatervakopleidingen steeds meer interesse tonen.

TM Jong zorgt voor intensief contact tussen de Toneelmakerij en haar jongerendoelgroep. Jongeren uit de eerdere groepen komen kijken naar de nieuwe TM Jong-productie en blijven het werk van de Toneelmakerij intensief volgen. Tegelijkertijd draagt TM Jong bij aan de brug die we als gezelschap slaan van voortgezet onderwijs naar vervolgonderwijs. Iets waar onder leerlingen grote behoefte aan is. Veel deelnemers van TM jong zijn inmiddels doorgestroomd naar de theatervakopleidingen.

De invulling van het traject is elk seizoen anders. De eerste twee jaar is een voorstelling gemaakt geïnspireerd door de Toneelmakerij-producties No Mans Land en Thaibox Verdriet. In 2013 wordt voor het eerst een tekst op maat geschreven en geregisseerd door talentvolle makers Jorieke Abbing en Roeland Hofman: Jagtlust Smagtlust. In 2014 speelt vaste Toneelmakerij-acteur Tjebbo Gerritsma mee in HC Othello, een bewerking van Shakespeares klassieker door Tjeerd Bisschof in regie van Rocco van Loenen. Jorieke Abbing en Roeland Hofman gaan de uitdaging in 2015 opnieuw aan met Wandelen in het bos, praten over gevoelens als resultaat.

In samenwerking met de Toneelmakerijscholen (VO): Altra College, Calandlyceum, Clusius College, Felisenum, Gerrit van der Veen College, Ichthus Lyceum, IVKO, Lyceum Sancta Maria, Montessori Lyceum Amsterdam, SG Huizermaat, Spinoza Lyceum.

G 20

TM JON

TM JONG 2013 / T

jagtlust Smagtlust

Tekst en regie > Jorieke Abbing, Roeland Hofman

1 NG 20

3 / TM

01 JONG 2

JONG

/ TM JO 2013

Jagtlust Smagtlust is losjes gebaseerd op het verhaal 13 / TMvan NG 20 O J M T Fritzi en Heintje Harmsen0van een broer en zus die / 13 Beek, NG 2 erven. In hun villa Jagtlust JOouders de pers het fortuin van hun M T / 13 0zij 2 G N “De jongeren zijn geen nodigen vele kunstenaars uit om bij hen te leven en te TM JO 013 / werken. Samen jagen ze in korte tijd al feestend het geld er professionele acteurs en het verhaal gaat eigenlijk doorheen. Talentvolle makers Roeland Hofman en Jorieke nergens heen maar dit Abbing werken samen met vijftien jonge spelers aan deze voorstelling rondom een romantisch vervallen huis en haar stoort geen moment. Het TM JONGjonge 2013excentrieke / TM JONGbewoners. past bij het vervallen huis en Over kunst, liefde, poëzie, 2013 / TM JONG 2013 / TM JO NG 2013 de verveelde bewoners die dansen, dromen, vrijheid, drinken, jagen en een butler. / TM JONG 20 13 / TM JONG 2013 / van alles willen in het leven maar niet hebben geleerd de handen uit de mouwen te steken.” (Theaterkrant)

> pag 108

> jong talent

TM JONG HC OTHELLO

4 / TM

Tekst > Tjeerd Bischoff Regie > Rocco van Loenen

HC Othello is een eigenzinnige bewerking van de klassieker Othello, de Moor van VenetiĂŤ door Tjeerd Bisschof. William Shakespeare schreef het stuk begin 1600. / 014 Het staat bol van liefde, jaloezie, ambitie NG 2 O J / TM en wraak en vertelt over hoe die gevoelens 2014 G N de val van een man, Othello, kunnen O J / TM veroorzaken. Een zwarte man, die ook 014 2 G N nog eens trouwt met de prachtige, blanke, 4 / TM JO 1 0 2 Desdemona.

JONG

/ TM 2014 G N O J HC Othello TisMOthello, maar dan anders. De / 014 van oorsprong Indiase Otjim is sterspeler 2 G N

JO bij hockey club Othello. Tussen alle

gesoigneerde hockeyers is hij een vreemde eend in de bijt. De spelers van zijn team kijken hem met de nek aan en zijn jaloers op zijn begaafde spel. Bovendien heeft hij een relatie met de prachtige Deedee, de dochter van de coach. De teamgenoten van Otjim wordt het allemaal te gortig.

Ze bedenken een plan om hem eens goed op zijn plek te zetten. De gevolgen zijn TMleerlingen JONG 201van desastreus. Met veertien 5 /vijf TM JONG 20 1 Amsterdamse scholen en Toneelmakerijacteur Tjebbo Gerritsma als coach van de gerenommeerde hockeyclub HC Othello.

/ TM

TM JONG WANDELEN IN HET BOS, PRATEN OVER GEVOELENS Tekst en regie > Jorieke Abbing, Roeland Hofman

JON

14 G 20

/ TM

JONG

/ 2014

NG

TM JO

/ TM 2014

JONG

Iedereen weet hoe het voelt om op een de pers “Onzekere jonge mensen zijn van alle stikhete zomerdag een waterijsje te eten dat smeltend in je onderbroek druipt terwijl eeuwen. Het is extra leuk om onzekere jonge mensen van nu onzekere jonge mensen van je in de rij staat bij de H&M met je moeder, met wie je zwemkleding staat uit te zoeken, nu te zien spelen. (...) Een stevige aanrader voor casting directors.” (Theaterkrant) die tegen je roept dat ze alles best vindt “zolang je het maar veilig doet” en dat net 15 / TM JO opNdat De Liefde Van Je Leven G 2moment 015 TM JO NGje2met voorbij komt/ lopen en 015overslaande / TM JONG 2 015 / TM JO kopstem “hey baby” roept, waarna je NG 2015 / T M JONG 201 zonder dat je weet waarom - heel hard 5 / TM JONG 20 wegrent en over je eigen benen struikelt.

Jorieke Abbing en Roeland Hofman maken Wandelen in het bos, praten over gevoelens met dertien Amsterdamse scholieren die wel knap zijn, maar het ook allemaal niet makkelijk hebben. Een pijnlijke hommage aan alles wat ongemakkelijk, gênant en een beetje onwelriekend is.

> pag 110 > jong talent > internationaal repertoire

tm studio

Onder de noemer TM Studio stelt de Toneelmakerij de infrastructuur van een professioneel theaterbedrijf beschikbaar aan jonge makers. Voorwaarde is dat zij zich willen verhouden tot een jong publiek. Naast coaching op artistiek vlak biedt de Toneelmakerij productionele en commerciële ondersteuning.

gered d tekst > Edward Bond regie > Jan Jasper de Vries

De maker De eerste maker die in TM Studio de ruimte krijgt, is Jan Jasper de Vries. Hij maakt Gered in zijn afstudeerjaar van de regieopleiding aan de Toneelacademie Maastricht.

Jan Jasper de Vries: “Het is interessant dat Gered voor jongeren wordt, omdat het precies over deze mensen Len leidt een eenzaam leven. In iets wat herinnert aan gaat. De voorstelling gaat een wijk in een stad. Waar alle huizen en alle mensen over het einde van het op elkaar lijken. Waar eindeloze verveling escaleert tot kind zijn en het volwassen frustratie, ruzie, geweld, seks. Tussen het puin zoekt hij worden. Wat zijn je kansen, naar contact met een ander levend wezen, naar een familie waar kun je naartoe? Ik zou om bij te horen. Hij ontmoet Pam en wil haar leren kennen. graag voor jongeren blijven Daarom stelt hij haar vragen, héél véél vragen. Maar hoe maken, omdat dit publiek net meer vragen hij stelt, hoe harder Pam begint te gillen. begint met het ontwikkelen Waarom stelt deze jongen vragen die ze helemaal niet wil van vragen over de wereld. beantwoorden? Waarom gaat hij niet gewoon weg? Maar Len Het is een interessant punt gaat nergens heen. Hij trekt zelfs bij Pam en haar ouders in het leven, een belangrijk in. En er wordt een baby geboren. Van wie is dit kind en wat moment waarop je iets moeten ze ermee? Pam en Len maken ruzie. Pams ouders teweeg kunt brengen met maken ruzie, de baby huilt. theater.”

Gered toont de emotionele en morele ontwrichting mensen als gevolg van de omstandigheden waarin zij leven. Het individu tegenover een dode en voor hem vervreemde maatschappij. Het denken in systemen en markten verdringt het intuïtieve, het emotionele en het avontuurlijke.

t TM s 14 / 0 2 udio u M st T 4 / TM st / 01/4TM studio 201 2 o i iod2014 tu sd tu / 4TM 41 / TsM 1 0 2 io d 0 u 4 / TM st tudio 2 s udio 201 t s M M T T / / 2014 2014 M studio udio t s / TM 2014 o i d stu 4 / TM

1

4 / TM

o 20

tudi

014

io 2 stud

2014

io 2014

TM stud io 2014 /

ud

4 / TM st

udio 201

/ TM

io stud

14 /

o 20

udi M st

/T

4/

udio 201

/ TM st dio 2014

/ TM stu

14 /

io 20

tud TM s

> pag 112 > jong talent > nieuw repertoire

tm studio anjerkinderen d Concept en regie > Belle van Heerikhuizen Muziek > Darius Timmer en Tessa Jackson

Met de muziektheatervoorstelling Anjerkinderen studeert Belle van Heerikhuizen af aan de regieopleiding van de Toneelacademie Maastricht. Voor de voorstelling interviewde ze talloze kinderen van oorlogsveteranen via de stichting Anjerkinderen.

io 2015 /

De wereld is niet eerlijk. En zal misschien ook altijd TM stud io 2015 / d u t s M T oneerlijk blijven. Dat besef drijft vier jongens voort in2het 015 / TM studio leven. Alle vier hebben ze eenio vader die/ getraumatiseerd 5 1 0 2 d stuoorlog.

Meen is doordhet Ze komen bij elkaar in 015 / Tin io 2vechten u t s M T 2015 / een soort kelder, een garage: hun hol. Tussen een boksbal, De maker een dartboard, een gore bank en een oeroude gigantische Belle van Heerikhuizen: televisie jammen ze met elkaar. Omdat drummen beter “Vaak kies ik voor vrij werkt dan schreeuwen. Omdat zingen fijner is dan huilen. zware thema’s, die ik op een Omdat muziek maken makkelijker gaat dan praten. Het lichte manier probeer te moeilijke, begrijpelijke maar meestal onaanvaardbare verbeelden. Er is al genoeg gedrag van de vaders heeft zijn weerslag op de jongens. ellende in de wereld, dat Voortdurend zoeken ze elkaars emotionele en fysieke hoef ik in mijn theater niet grenzen op. Achter hun agressie, angst en frustratie blijkt te benadrukken. Liever even zoveel loyaliteit en toewijding te schuilen. troost en verzacht ik, of ik maak iets bespreekbaar.

Mijn werk is talig en muzikaal en misschien ook wel romantisch. Ik toon hoe ik wil dat het leven eruit ziet. Nu is mijn blik nog hoopvol.”

5/T

15 /

o 20

udi M st

1

io 20

tud TM s

o

tudi

s 5 / TM

/ 2015

TM s

tud

15 io 20

/ TM

stu

015 dio 2

/ TM

st

15 / TM tudio 20

/ TM s

015

o2 tudi

/ TM

015 / TM

studio 2

015

io 2 stud

/ TM

io stud

015 / TM studio 2

2015

15 /

o 20

udi M st

/T

015 /

studio 2

15 /

io 20

tud TM s

> pag 114

r

INTERNATIONALE COPRODUCTIES

> pag 116

> internationale coproducties

> nieuw repertoire > nieuw talent

See you 8

2011 / De tre Day Productions kerij & Het Lab & Thea

Toneelmakerij & Het

Lab & Th

e Toneelma

tekst > Jackie Lubeck regie > Rafat Al Aydi en MuriĂŤl Besemer; Mohammed Hissi en Paul Knieriem; DaniĂŤl van Klaveren, Manal Barakat en Jan Willems; Ali Muhanna en Casper Vandeputte

2011 tre Day Productions kerij & Het Lab & Thea

/ De Toneelmakerij &

Het Lab & Thea

Toneelma

Op basis van observaties in Gaza en gesprekken en improvisaties van de regisseurs schreef Jackie Lubeck de teksten: Moeders en Zusters voor de meisjes, Vaders en Broers voor de jongens.

De vaders staan voor traditie, macht en wijsheid. Maar ook voor niet-bereikte idealen en teleurstelling. De broers zoeken een manier om hun leven zin te geven, en niet te verzanden in conflicten. De moeders zorgen dat er, ondanks alles, eten op tafel komt. Maar wat als een probleem onoplosbaar is? De zusters worden beschermd. Maar zij zijn ook de toekomst.

Wat als ze meer willen dan toekijken alleen?

Onder de noemer See You maken vier jonge Palestijnse en vier jonge Nederlandse theatermakers in Gaza vier voorstellingen die in de zomer van 2011 voor 170.000 kinderen in de Palestijnse vluchtelingenkampen worden gespeeld. See You is een coproductie van de Toneelmakerij, Het Lab en Theatre Day Productions.

De stukken worden gespeeld op het schoolplein van de UNRWA-scholen in de Gaza-strook. Een plek waar kunst meer dan noodzakelijk is. Met ondersteuning van theaterdocenten Rosa Fontein en Lotte Kanters van de Toneelmakerij is ook een educatief programma ontwikkeld. De grensoverschrijdende samenwerking is een artistieke impuls voor de Palestijnen en heeft de Nederlanders geconfronteerd met een wereld die in alle opzichten vreemd was en waar ze ook zichzelf en hun vak opnieuw tegenkwamen.

Het Lab & / De Toneelmakerij & 11 20 ns tio uc od Pr heatre Day

rij & Het Lab 11 / De Toneelmake 20 ns tio uc od Pr y atre Da

tions 2011 Theatre Day Produc

uctions 2011 & Theatre Day Prod

Muriël Besemer: “Ik heb hier soms het gevoel dat ik mijn eigen waarheid niet meer snap. Rafat zei: ‘Je bent net een acteur. De eerste keer dat die z’n tekst leest weet hij niet echt wat er staat. Dan gaat ie op reis om uit te vinden waar het over gaat. Eerst snapte je niets van ons, nu leer je ons beter kennen, maar de echte verbinding is een volgende stap.’”

de makers Paul Knieriem: “Dag van vertrek. Waarom zou een mens voor twee maanden, vrijwillig, afscheid nemen van zijn geliefde. Naar een gebied in oorlog, of in ieder geval in crisis.

Twee maanden minimale bewegingsvrijheid. Een taal die ik niet spreek.”

Casper Vandeputte: “Ali vertelde me dat als ik langer zou blijven ik het echte en meest essentiële probleem van Gaza zou meemaken: de neerslachtigheid. De afgelopen week begon ik te voelen wat hij bedoelde. Je ziet de muren misschien niet altijd maar je voelt ze wel. Die beperkte bewegingsvrijheid vermindert je weerstand letterlijk, je wordt er minder tolerant door voor kleine dingen.”

Daniël van Klaveren: “De laatste dag. De jongens zijn druk bezig. Er wordt schaduw gezocht, de kussens en bankjes voor de kinderen uitgezet. In een week hebben de stukken al meer dan 36.000 kinderen bereikt. Ongelofelijk. Als ik me dat realiseer ben ik opnieuw dankbaar dat ik dit werk heb mogen doen.”

/

> pag 118 > internationale coproducties > nieuw repertoire > nieuw talent

ten ways to know us 8

neelm

uctions 2015 / De To

Theatre Day Prod De Toneelmakerij & /

Artistiek leider Liesbeth Coltof werkt jaarlijks voor Theatre Day Productions (TDP) in de Gaza-strook. TDP werkt al ruim twintig jaar in Gaza en heeft er een eigen theater gebouwd. Samen met verschillende Nederlandse regisseurs en dramadocenten heeft Liesbeth het initiatief genomen ns 2015 voor Ten Ways To Know Us. Nu de oorlog in Gaza voorbij is, roductio P y a D e r moet het normale leven weer worden opgepakt. Maar hoeerij & Theat ak neelmkan doe je dat? Het kijken naar theater0en het e Tospelen Dzelf / 5 1 2 s n ctio een grote rol deze verwerking. y Produbij Davervullen

makerij &

Theatre

In Ten Ways To Know Us hebben negen jonge Palestijnse regisseurs uit Gaza negen voorstellingen gemaakt, gebaseerd op de ervaringen van kinderen. De stukken geven samen een beeld van hoe de oorlog het dagelijks leven in Gaza heeft beïnvloed. Zo maakt Ashraf Afifi I’m and Abu Ahmed can’t find Ahmed over een jongen die na de oorlog alleen nog maar tegen zijn spiegelbeeld kan praten. The woman in the tree van Ola Salem Deeb gaat over een vrouw die niet meer uit een boom wil komen, omdat haar kind is overleden. In Waiting for snow van Wisam Al Dirawi wacht Hassan op een berg tot het gaat sneeuwen, ook al wordt hij door iedereen belachelijk gemaakt en zelfs bedreigd. En in The Sounds of Gaza van Hanna Ammar gaan kinderen samen met een blinde en een dove man op zoek naar alle geluiden die uit Gaza verdwenen zijn - zowel de geluiden waar ze vrolijk en blij van worden als de geluiden waarvoor ze bang zijn.

Het resultaat is gespeeld op scholen, binnenplaatsen en pleinen, in het TDP theater en in de UNWRA summer camps.

Bij de voorstellingen zijn workshops gegeven waarin de traumatische ervaringen van de kinderen aan bod komen en een plek krijgen. Zo’n 250.000 kinderen zijn op deze manier bereikt.

Carly Everaert, Caspar Nieuwenhuis en Liesbeth Coltof hebben de regisseurs ter plekke begeleid. Daarnaast werkten de regisseurs met coaches uit Nederland: Muriël Besemer, Monique Corvers, Rosa Fontein, Josee Hussaarts, José Montoya, Matthijs Rümke, Anne Beth Schuurmans en Casper Vandeputte.

Ten Ways To Know Us is mogelijk gemaakt met steun van 34 Nederlandse theaterinstellingen. Zij stelden hun expertise ter beschikking en brachten samen € 70.000,- bij elkaar. Uit de brief waarin Liesbeth Coltof vroeg om een bijdrage: “Wij realiseren ons dat dit een grote vraag is. Tegelijk kunnen wij als Nederlandse theaterwereld het verschil maken, kunnen wij collega’s - die onder omstandigheden werken die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen - laten weten dat ze er niet alleen voor staan. Zo helpen we makers van TDP, krijgen duizenden kinderen een dag die hen helpt een begin te maken met het verwerken van hun oorlogstrauma’s en leren bevlogen theatermakers elkaars werelden kennen.”

/ De Toneelmakerij & y Productions 2015 makerij & Theatre Da

tions 201 Theatre Day Produc

De Ton s 2015 /

ne 5 / De To

elmake

duction e Day Pro r t a e h T rij &

rod

P atre Day

ij & The eelmaker

> pag 120

> internationale coproducties

> nieuw repertoire Det Nors / De Toneelmakerij & 13 20 t re > nieuw talent at Te ke rs No Toneelmakerij & Det ske Teatret 2013 / De

I/IK/EG d tekst > Oscar van Woensel regie > Jonas Corell Petersen

⧖

winnaar Noorse Heddaprisen 2013 Beste jongerenproductie

Welkom in dit glitterend niemandsland, ergens tussen I/Ik/Eg is een coproductie de Griekse godenwereld en het Europa van nu. Drie jonge met Det Norske Teatret mensen zijn hier samen, echte kinderen van hun tijd. uit Oslo. De voorstelling Moeiteloos schakelend tussen Noors, Nederlands en is gemaakt in het kader Engels cirkelen ze om elkaar heen. Op zoek naar liefde van Young Europe, een en bevestiging, tonen ze het ene moment de perfecte initiatief van de European proporties van hun lichaam om meteen daarna hun diepste Theatre Convention (ETC). dromen te delen. Rode draad van hun verhaal is de mythe De Toneelmakerij is het van Narcissus en Echo. De jonge vrouw speelt Echo, het Nederlandse lid van dit meisje dat verliefd is op Narcissus en door een vloek internationale netwerk van alleen nog de woorden van anderen kan herhalen. De twee theaters, gezelschappen en mannen spelen Narcissus, de bloedmooie jager die verliefd festivals. wordt op zichzelf. Doordat haar liefde onbeantwoord blijft, van Echo niets anders over dan haar stem. Aan et 2013 /blijft De Toerne elmakerij & Det Nors ke Teatre de waterkant starend naar zijn spiegelbeeld verwordt t 2013 / De Toneelma kerij & Det Norske Te Narcissus tot de bekende gele bloem, schitterend als een atre ster. Wat zal er over 100 jaar nog herinneren aan deze drie jonge acteurs?

de makers Jonas Corell Petersen: “Met I/Ik/Eg ben ik op zoek gegaan naar de verbinding tussen mijzelf als dertiger en de generatie na mij. Op een bepaalde manier zijn we één grote generatie van jonge mensen. I/Ik/Eg gaat over identiteit, over het beeld dat je van jezelf hebt en hoe dat wordt beïnvloed door de mensen om je heen. Hoe creëer je jezelf?” Dramaturg Paulien Geerlings: “Het gaat ook over de verbinding tussen liefde en identiteit. Je identiteit wordt gevormd door wat je projecteert op de ander, door wat je leest in de ogen van de ander. Liefde speelt hierin een belangrijke rol.”

ske Teatret 2013 / De

Tone

ke Teatret 2013 / elmakerij & Det Nors

De Toneelmakerij &

Det Nor

de pers

“Het is vooral het naturelle spel van de drie acteurs de tussenruimte et 2013 /waardoor De Toneel maen keidentiteit rij & Det Norske Teat van taal, liefde ret 2013 / De Toneel makerij & Det Norske tot een meeslepende Teatr gebeurtenis wordt. De Noorse acteur Oddgeir Thune en de Nederlandse Chiem Vreeken en Keja Kwestro acteren zoals de twee mannen in hun groene maillots en blote bovenlijven de door hen beiden gespeelde Narcissus beschrijven: elegant, intelligent, sexy, niet van deze wereld.�

(NRC Handelsblad)

> pag 122

educatie I/IK/EG > internationaal JONG EUROPA Voorwaarde voor deelname aan het ETCproject Young Europe is om jongeren onderdeel te maken van het creatieve proces. Onder leiding van theaterdocent Rosa Fontein, educator Martien Langman en dramaturg Paulien Geerlings worden twintig jongeren uit Noorwegen en Nederland online met elkaar in contact gebracht. Oscar van Woensel laat zich hierdoor inspireren bij het schrijven van de tekst. De jongeren krijgen opdrachten over identiteit, samenleven en de relatie tot de ander. Ze fotograferen bijvoorbeeld al hun schoenen, de woonkamer en hun lievelingsplek om een beeld te geven van wie ze zijn en wat hen bezighoudt. Het resultaat wordt uitgewisseld via Skype en een besloten Facebook-pagina.

Jaela Arian, namens de deelnemende jongeren: “Door dit project realiseerde ik me dat Europese jongeren veel met elkaar gemeen hebben. Je kijkt dezelfde films, leest dezelfde boeken, hebt dezelfde problemen. Ook al zie je er anders uit, van binnen zijn de overeenkomsten groter dan de verschillen.�

> workshop EEN ONLINE UITWISSELINGSPROGRAMMA

HOREN OF ZIEN IN 1 MINUTE OF FAME

Naar aanleiding van de goede ervaring met de twintig jongeren, brengen we als voorbereiding op de voorstelling zeven Nederlandse en zeven Noorse klassen met elkaar in contact via Facebook.

Net als in het voortraject onderzoeken de leerlingen hun identiteit, wensen en dromen. Het materiaal posten ze in een besloten Facebook-groep. Ze fotograferen hun omgeving en schrijven een “Ik ben” gedicht aan de hand van de vragen “Wie ben ik, waar kom ik vandaan, waar hou ik van en wat wil ik?”

Ook krijgt iedere Nederlandse leerling de naam van een leerling van de Noorse school, en andersom. Via internet zoeken ze informatie en maken ze een persoonsbeschrijving. Tot slot gaan ze online in gesprek om het digitale beeld compleet te maken.

Hiernaast ontwikkelen we een spelworkshop met als startpunt het “Ik ben” gedicht. In duo’s krijgen de leerlingen de opdracht de ander te bestuderen en na te doen. Hoe is het als iemand echt naar je kijkt, wat doet dat met je? Word jij liever gezien of gehoord?

Of basis van deze keuze gaan de jongeren in duo’s de straat op. De mensen uit de zien-groep krijgen een krukje. 1 van de 2 staat roerloos op de kruk met de beginregels van zijn gedicht op de rug geplakt. De ander vraagt mensen op straat om iets op zijn rug te schrijven.

De mensen uit de horen-groep vragen mensen op straat om hen 1 minuut na te doen, terwijl zij hun “Ik ben” gedicht voordragen. Zien en gezien worden.

Onderdeel van de Facebook-groepen is een animatiefilmpje over de mythe van Narcissus en een test waarin jongeren uitzoeken of ze meer op Narcissus of op Echo lijken. De mythe is een wezenlijk deel van I/Ik/Eg, maar is onbekend bij de meerderheid van de jongeren. Het animatiefilmpje en de test zijn een laagdrempelige, uitnodigende manier om de mythe aan hen over te brengen.

EDUCATIE OP MAAT In het kader van I/Ik/Eg zijn diverse projecten en workshops op maat ontwikkeld. Geïnspireerd door de tekst maakten eindexamenleerlingen van het Gerrit van der Veen College een act. Dit kon van alles zijn: theater, zang, cabaret. Het Spinoza Lyceum had een theaterdriedaagse waarin werd gewerkt met het script vanuit toneel, dans of film. De JeugdteJAterschool Amsterdam maakte een eigen 20-minuten versie van I/Ik/Eg. In alle gevallen bezochten de leerlingen gezamenlijk onze voorstelling.

> pag 124

> internationale coproducties

> nieuw repertoire > nieuw talent

theatre café festival

& Theater De

Krakeling &

Theater Belle

vue 2015 / De

Toneelmaker

Het ontwikkelen van nieuwe theaterteksten voor kinderen, jongeren en de volwassenen om hen heen, is een wezenlijk uitgangspunt voor het werk van de Toneelmakerij. Wij maken ons sterk voor kwalitatief jeugdtheaterrepertoire door jonge en gevestigde schrijvers de ruimte te bieden.

We zijn dan ook trots dat we in mei 2015 gastheer zijn van het internationale Theatre Café Festival: een internationaal symposium over Europese theaterteksten voor en over kinderen en jongeren. We organiseren het driedaagse festival in samenwerking met Theater de Krakeling en Theater Bellevue.

ij & Theater D

e Krakeling

&

reactie

Frank Noorland, programmeur Theater Bellevue: “Het festival brengt twee tijdloze favorieten samen: het theater en het café. We brengen drie dagen door in een relaxte en tegelijkertijd sterk gefocuste setting. We dompelen ons onder in de wereld van internationale Het Theatre Café Festival is een initiatief van de Company of toneelschrijvers die werken voor een jong publiek. We Angels in Londen. Doel is het door Europa verspreiden van leren van elkaar over het hoogwaardige theaterteksten voor kinderen en jongeren.

Aangestoken door het uitnodigende concept om in informele leven - en heffen dan samen het glas.” sfeer kennis en kunde uit te wisselen, besloten het GRIPS Theater uit Berlijn, het Noorse Imploding Fictions & Oslo International Theatre en de Toneelmakerij de handen ineen heater te slaan met Company of Angels. Het festival in Amsterdam akerij & T m l e e n o T is de afsluiter van een reeks Theatre Cafés in York, Oslo en e 2015 / De r Bellevu Berlijn. & Theate

akeling ter De Kr a e h T & ij aker e ToneelmHet Amsterdamse Theatre Café Festival wordt bezocht

door professionals uit het Europese jeugdtheaterveld, jong en oud. Schrijvers en dramaturgen, regisseurs en programmeurs volgen een divers programma. Er is volop ruimte om elkaar te leren kennen en in gesprek te gaan, bijvoorbeeld tijdens de culturele boottocht door het hart van Amsterdam of het Grand Writers’ Supper van de Tekstsmederij. Het hart wordt gevormd door vijf geënsceneerde lezingen van nieuwe of succesvolle jeugdtheaterteksten uit Duitsland, Engeland, Noorwegen, Oostenrijk en Zweden. Daarnaast is er de gelegenheid om een aantal Toneelmakerij voorstellingen te bezoeken: Het Begin van Alles, De Tantes en Jamal.

EUROPEAN WRITERS LAB

& Theater Bel

levue 2015 / De Toneelm

akerij & Thea ter De Krakel

ing & Theate

r Bellevue 20

15

Onderdeel van het Theatre Café Festival is het European Writers Lab. Deze proeftuin voor jonge schrijvers uit Duitsland, Engels, Nederland en Noorwegen is een initiatief van de Toneelmakerij, naar het idee van artistiek leider Liesbeth Coltof en dramaturg Paulien Geerlings.

Vijf schrijvers uit vier Europese landen schrijven in achttien maanden tijd een nieuwe theatertekst voor een jong publiek. Ze werken onder begeleiding van ervaren auteurs en elkaar. In deze periode komen ze diverse keren samen om te lezen en discussiëren, de voortgang te bespreken en zich te laten inspireren. Ook bezoeken ze de Theatre Cafés in York, Oslo en Berlijn. De uiteenlopende culturele achtergronden van de deelnemers leiden tot frisse observaties en verhitte discussies over de do’s-andreactie don’ts van het schrijven voor kinderen en jongeren. Het eater ling & Th e k a r K e Jakob Nolte: “Het is geweldig resultaat wordt gepresenteerd tijdens het Theatre Café Theater D akerij &om m te zien hoe mensen uit Festival in Amsterdam. l e e n o T 5 / De 1 0 2 e u andere landen, werkend v elle heater B T & g De schrijvers vanuit hun eigen context in l e r De Krak Jorieke Abbing (Nederland) - Clover en systeem, schrijven Michel Decar en Jakob Nolte (Duitsland) - Hellfire Afternoons voor jeugdtheater. Ik had Kristofer Grønskag (Noorwegen) - Satellites in the Night Sky geen idee hoe mensen in Glenn Waldron (Engeland) - Natives Noorwegen kijken naar theater. Samen bezochten De mentoren we voorstellingen tijdens Henrik Adler (Duitsland) de Theatre Cafés. In het Rob Drummer (Engeland) begin gingen de discussies Tale Næss (Noorwegen) over hoe de personages met Lot Vekemans (Nederland) elkaar spraken en welke zin het grappigst was, maar onafhankelijk waar je vandaan kwam eindigde je pratend over de inhoud. Deze ervaring van internationaal denken is heel goed voor mij.”

> pag 126

a m l e e n o t e d  t s a pr⧖zenk INTERNATIONAAL

⧖

⧖ Assitej Prijs 2009 voor Ad de Bont

Elke drie jaar reikt ASSITEJ de Honorary President

De jury: “Hij is één van de werkelijk groten uit het

Award uit aan een persoon of organisatie die de

Europese kinder- en jongerentheater. Afkomstig uit

afgelopen drie jaar een belangrijke artistieke bijdrage

een klein land met grote artistieke invloed. Hij heeft

heeft geleverd aan het internationale jeugd- en

vaak met ons gevierd, gesproken, van gedachten

jongerentheater. De jury, bestaande uit het uitvoerend

gewisseld, voor ons geschreven en geënsceneerd.

comité van ASSITEJ-internationaal, acht het werk van

Zijn stukken zijn niet meer weg te denken uit het

Liesbeth van internationaal belang. De jury prijst haar

jeugdtheaterrepertoire. Volkstheater voor kinderen

werk dat over culturele en geografische grenzen heen

dat niemand uitsluit, dat iedereen uitnodigt. Dat alle

gaat en voor velen, nationaal en internationaal, een

zintuigen aanspreekt - gevoel, hart, handen, ogen,

inspiratiebron is.

oren, niet alleen de hersenen.”

⧖

Honorary president award 2014 voor Liesbeth Coltof

Nominatie Deutscher Kindertheaterpreis 2010 voor Roel Adam voor de tekst "ALLES WIL HET VUUR"

ANNE EN ZEF ⧖

Nederlands-Duitse Kaas & Kappesprijs 2010 voor Ad de Bont voor de tekst

⧖

Het stuk vertelt een geschiedenis van de kracht van

Gouden Krekel meest indrukwekkende podiumprestatie 2009 voor Floris Verkerk voor zijn rol van Zef

een onvoorwaardelijke beslissing en de waarde van

De jury: “Floris Verkerk laat in het huiveringwekkend

vriendschap en liefde. Het eindigt tragisch. Toch moet

mooi geschreven en geregisseerde Anne en Zef een

het worden verteld omdat het getuigt van de kwaliteit

onvoorstelbare veelzijdigheid zien. Hij is slachtoffer,

van anders zijn in een tijdperk van vervlakking.”

held, slimmerik en komiek en in al die hoedanigheden

De jury: “In zijn bewerking van de legende van Tristan en Isolde gaat Roel Adam in op het hoogactuele vraagstuk van zelfbeschikking of berusting in de omstandigheden.

kunnen de toeschouwers zich met hem identificeren.

⧖

Jugendtheaterpreis Baden-Württemberg 2012 voor Ad de Bont voor “Der Thaiboxer” ("Thaibox verdriet") De jury: “Een familiedrama dat je naar de keel grijpt. (...) Jeugdtheaterliteratuur die brandt en in haar

Zijn spel is vrij en brutaal, waarmee hij de bijna ondraaglijke beklemming van het verhaal voortstuwt en voelbaar maakt.”

WAAKHONDJE

vlammen de jonge toeschouwers de vele facetten toont waarin zich hun leven zal afspelen. Een toneelstuk dat de troostende schouder biedt én de

Zilveren Krekel meest indrukwekkende

⧖ podiumprestatie 2010 voor Peer

provocatie zoekt, maar het contact met het publiek

Wittenbols voor de tekst

nergens uit het oog verliest.”

De jury: “Peer Wittenbols schreef met Waakhondje een prachtig, ontroerend toneelstuk. De tekst is ritmisch,

⧖

Noorse Heddaprisen 2013 - beste jongerenproductie voor "I/Ik/Eg" & genomineerd als beste internationale productie en beste regie

knap geconstrueerd en laat ondanks het loodzware thema van de dood een verbluffende ruimte aan humor.

Het stuk zit bovendien vol originele taalvondsten die aangenaam verrassen. En kent een grote suggestieve

e d  t s a k n e z ⧖ r akerij  p kracht die de toeschouwers aanspreekt op hun

de boevenkoning

verbeelding en de spelers en regisseur uitdaagt en inspireert tot een eigenzinnige uitwerking.”

⧖

nominatie peer wittenbols voor de taalunie toneelschrijfprijs 2011

DE STORM

Zilveren Krekel Meest indrukwekkende

⧖ productie 2012

De jury: “Krankzinnig, mallotig, grotesk, over de top en een geweldige voorstelling die zich aan een dwingende leeftijdsgrens onttrekt. Dit is theater dat de grenzen van het betamelijke voor kinderen aftast - heerlijk, maar toch ook met een eigentijdse moraal.”

⧖

Eerste Z@PP Theaterprijs De jury: “De Storm is volgens de Z@PP kinderjury de

Mehmet De Veroveraar

beste voorstelling van het seizoen. Het was echt goed, vaak heel grappig en ook droevig. De spelers zaten er helemaal in en waren gewoon goed aan het acteren.

De winnaar is ook echt de winnaar.”

Gouden Krekel Meest indrukwekkende

⧖ productie 2013

De jury: “De Toneelmakerij ging de uitdaging aan en maakte een waagstuk: een theatermarathon van

⧖

Zilveren Krekel meest indrukwekkende productie 2011

viereneenhalf uur voor tieners (en ouders) over

De jury: “Een zelden vertoond monumentaal

uit de geschiedenis. De locatievoorstelling werd niet

spektakel. Op unieke wijze is de tekst van

minder dan een historische happening (...) magistraal

Shakespeare bewerkt tot een theatraal avontuur

verbeeld door een indrukwekkend tableau aan spelers

dat in al zijn ingewikkelde en gelaagde facetten

in een verbluffend decor. Voor even lag Alkmaar op

begrijpelijk is en weet te raken. Van hilarisch grotesk

een kruising van het Ottomaanse Rijk, het Byzantijnse

tot ontroerend integer. De keuze om Peter de Graef

Rijk en het paapse Vaticaan.”

belangrijke religieuze en culturele tegenstellingen

als Prospero te casten is weergaloos. Deze Vlaamse acteur geeft met zijn typische theaterpersoonlijkheid op geheel eigenzinnige wijze vorm aan de rol van de wrekende en uiteindelijk vergevingsgezinde tovenaar.”

⧖ Wijnberg ScenografiePrijs 2011 voor

Rieks Swarte, Jacqueline van Eeden, Carly Everaert en Floriaan Ganzevoort

Zilveren Krekel Meest indrukwekkende

⧖ podiumprestatie 2013 voor Carly

Everaert voor de kostuums van Mehmet De Veroveraar én Pinokkio De jury: “De kostuums van Carly Everaert (...) verbinden pure esthetiek met complexe inhoudelijkheid. Voor Mehmet ontwierp ze tientallen weelderige kostuums in de sfeer van Oosterse

⧖

"DE STORM" werd geselecteerd voor het Nederlands TheaterFestival 2011 als één van de tien beste voorstellingen van seizoen 2010-2011

sprookjes en Christelijke deugdzaamheid. De gewatteerde stoffen zorgden voor eenheid binnen een zwierige uitbundigheid. Voor Pinokkio combineerde ze brutale prints waarmee de even anarchistische als carnavaleske sfeer van het stuk bijna een Felliniaans bizarre proportie kreeg. Ondeugend, grotesk en toch herkenbaar.”

> pag 128

a m l e e n o t e d  t s a pr⧖zenk Taalunie Toneelschrijfprijs 2012 Vakjury

⧖ & Studentenjury en Nederlands-Duitse

⧖

Publieks- én juryprijs NOT Innovatie Award 2015 - categorie Primair Onderwijs

Kaas & Kappesprijs 2013 voor Ad de Bont voor de tekst

De Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) is

De Taalunie-vakjury: “Een gelaagd, rijk en verfijnd

onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar

epos dat zonder uitzondering kleurrijk en rond is,

beroepsonderwijs.

de grootste vakbeurs voor professionals in primair

van vlees en bloed. De tekst loopt soepel en is bijna

Verkocht

achteloos trefzeker, het metrum wordt perfect beheerst. (...) Ad de Bont slaagt er met welhaast Shakespeareaanse allure in historische gegevens relevant te maken voor de tijd waarin we nu leven,

⧖ Nederlands-Duitse Kaas & Kappesprijs 2014 voor Roel Adam voor de tekst Mensenvlees

een tijd waarin diversiteit zo’n belangrijk thema is.

De Toneelmakerij speelde het stuk onder de titel

Perfect verbindt hij geschiedenis en actualiteit in

Verkocht.

deze monumentale onderneming, die even ambitieus

De jury: “In al haar hardheid [is het] een tekst met

als geslaagd is.”

humor die leest als een spannend verhaal waarvan je wil weten hoe het afloopt. De dialogen zijn spits, de

⧖

Charlotte Köhler Prijs 2014 voor Ad de Bont

personages herkenbaar en de taal zeer toegankelijk.

Ad de Bont ontvangt de prijs voor zijn gehele oeuvre

een waaier aan grote en belangwekkende thema’s

en met name voor Mehmet de Veroveraar. De jury:

aansnijdt, zonder dat het pedagogisch of demagogisch

“Ad de Bont is een toneelschrijver die groot durft

wordt. (...) in zijn complexe veelheid, verpletterend

te denken, voor wie het spelen met taal een genot

actueel.”

Bijzonder knap en indrukwekkend is dat Mensenvlees

is, en die bovendien precies weet wat hij met die

De Tantes

taal wil vertellen. In de ruim vijfendertig jaar dat hij toneelstukken schrijft, toont hij zich een meester in het hanteren van de vele vormen die de moderne toneelschrijfkunst kent. Zware, maatschappelijke

Gouden Krekel meest indrukwekkende

⧖ productie 2015

onderwerpen (...) worden in zijn handen herkenbare

De jury: “Een zeldzaam goed gelukte komedie voor

verhalen over mensen zoals jij en ik.”

jeugdig publiek. De regie van Paul Knieriem is raak: vier mannen en één vrouw stelen de show met een knap

Jij en de Gouden Eeuw

staaltje energieke, strakke en subtiele timing.”

Een samenwerking met het Rijksmuseum

⧖ CECA Best Practice Award 2014

⧖

Z@PP Theaterprijs 2015 Door het hele land hebben kinderen gestemd op

Het Committee for Education and Cultural

hun favoriete theatervoorstelling. Daar zijn vijf

Planning (CECA) is een van de oudste en grootste

nominaties uit voortgekomen. Een 6-koppige kinderjury

internationale commissies van het International

wees De Tantes aan als winnaar. De prijs werd uitgereikt

Council of Museums (ICOM). Meer dan 1.000

op NPO 3 in het zaterdagochtendprogramma Zapp Live!

museumprofessionals uit zo’n 85 landen zijn lid van CECA.

o t e d  t s a k n e z ⧖ r akerij  p EN VERDER ⧖

⧖

nominatie theo nijland voor zijn lied “Zonder pyjama aan” uit "KEES DE JONGEN" voor de Willem Wilminkprijs voor het beste kinderlied nominatie Ad de Bont voor De Olifant 2011 Een regionale kunst- en cultuurprijs van Haarlems Dagblad en IJmuider Courant voor de meest bijzondere bijdrage aan het cultuurklimaat in Kennemerland.

De Tantes winnen de Z@pp theaterprijs 2015

> pag 130

a m l e e n o t e d ďż˝ n e speelplekk

t e d � n e k k e l p l e e akerij � sp Basel (Zwitserland) Berlijn (Duitsland) Brugge (Belgie) Brussel (Belgie) Dilbeek (Belgie) Etterbeek (Belgie) Gaza (Palestiana) Groot- Bijgaarden (Belgie) Hasselt (Belgie) Itterbeek (Belgie) Kiev (Oekraïne) Kortrijk (Belgie) Leuven (Belgie) Lissabon (Portugal) Maasmechelen (Belgie) Mechelen (Belgie) Moskou (Rusland) München (Duitsland) Münster (Duitsland) Oostende (Belgie) Oslo (Noorwegen) Parma (Italië) Ternat (Belgie) Timișoara (Roemenië) Turnhout (Belgie) Vilvoorde (Belgie) York (Engeland) Zagreb (Kroatië) Zürich (Zwitserland)

> pag 132

0 2 s t i d e r c  ij r e e toneelmak In dit boekje worden bijna alle producties van de Toneelmakerij sinds het ontstaan in 2009 uitgebreid besproken. Een enkeling ontbreekt met een complete beschrijving, maar is in dit alfabetische overzicht wel opgenomen.

theatervormgeving Guus van Geffen Begeleiding uitvoering decors Eddy Vogel Begeleiding kostuums en grime Goeleke Naaijkens

CIRCUS ROUDA 8 première 26 januari 2013 Tekst en regie Ad de Bont Spel Laura de Boer, Peter van

ANNE EN ZEF 0

Heeringen, Rian Gerritsen, Floris Verkerk Dramaturgie

première 24 jan 2009

Paulien Geerlings Muziek Guus Ponsioen Decor en

Tekst en regie Ad de Bont Spel Laura de Boer, Rian

kostuums Renée Zonnevylle Poppen Max Verstappen

Gerritsen, Peter van Heeringen, Floris Verkerk Spel film Daniël van Klaveren Dramaturgie Annemarie Wenzel

CLYDE EN BONNIE d

Muziek Guus Ponsioen Decorontwerp Renée Zonnevylle

première 07 april 2011

Kostuumontwerp Patricia Lim Lichtontwerp Henk van

Tekst Holger Schober Regie Ad de Bont Spel Laura de

der Geest Film Kasper de Bont

Boer, Chiem Vreeken Dramaturgie Paulien Geerlings Decor- en kostuumontwerp Renée Zonnevylle

ANNIE 4

Lichtontwerp Henk van der Geest Vertaling,

première 22 feb 2009

regieassistentie en muziekkeuze Timen Jan Veenstra

Tekst Enne Koens Regie Tarkan Köroglu Spel Annemaaike Bakker, Tjebbo Gerritsma, Anne-Marie

de BOEVENKONING 8

Jung Dramaturgie Paulien Geerlings Componist en

première 19 nov 2011

muzikant Fant de Kanter Decorontwerp Sacha Zwiers

Tekst en regie Ad de Bont Spel Tirza de Boer, Rian

Kostuumontwerp Carly Everaert Lichtontwerp Guus van

Gerritsen, Tjebbo Gerritsma, Peter van Heeringen, Max

Geffen

Himmelreich, Daniël van Klaveren, Annemarie Maas, Rosa Mee Dramaturgie Paulien Geerlings Decorontwerp

BANG! e

Andreas Freichels, Katrin Plötzky Kostuumontwerp

première 09 okt 2009

Patricia Lim Arrangementen Onno Krijn Geluidsontwerp

Concept en projectleiding Liesbeth Coltof Teksten

Sylvester Boers Lichtontwerp Henk van der Geest

studenten schrijversopleiding HKU Joost Adriaansens, Annet Bremen, Maaike Geertsma, Sara van Gennip,

DE STORM 8

Sytze Schalk, Stéphanie Tillieux Regie Roel Adam,

première 17 dec 2010

Muriël Besemer, Ad de Bont, Liesbeth Coltof, Harm van

Tekst William Shakespeare Bewerking Liesbeth

Geel, Daniël van Klaveren Spel oud-studenten HKU

Coltof, Rieks Swarte Regie Liesbeth Coltof Spel Tjebbo

Kim Berkenhagen, Joost Gimbel, Mik van Goor, Wynn

Gerritsma, Peter de Graef, Rogier in ’t Hout, Ferdi

Heliczer, Anne Stam, Martijn Wever Spel studenten HKU

Janssen, Mira van der Lubbe, Lykele Muus, Chiem

Djamila Landbrug, Jiska van Duijn Spel Toneelmakerij

Vreeken Dramaturgie Annemarie Wenzel Decorontwerp

Tjebbo Gerritsma, Roel Adam Dramaturgie Annemarie

Rieks Swarte Ontwerp en uitvoering rekwisieten,

Wenzel Theatervormgeving studenten HKU Anneloes

poppen, maskers Jacqueline van Eeden, Rieks Swarte

van Assem, Stefanie Bonte, Hugo van Dun, Kimberley van

Kostuumontwerp Carly Everaert Muziek Joost Belinfante

Eijk, Lisa Louwers, Dirk Sonneveld Studenten drama HKU

Lichtontwerp Floriaan Ganzevoort - De Theatermachine

(workshops BANG!) Charlotte Agema, Bengt Kropmans, Denise Lukkenaer, Wim de Vries Begeleiding studenten

De tantes 8

educatie Wilfred Hermkens Begeleiding studenten

Première 8 november 2014

schrijversopleiding Don Duyns Begeleiding studenten

Tekst Roel Adam Regie Paul Knieriem Spel Tjebbo

ij r e k a m l e e n o t e d 009-2015  Gerritsma, Peter van Heeringen, Rogier in ’t Hout, Anil

Rischen Dramaturgie Paulien Geerlings Muziek

Jagdewsing, Keja Klaasje Kwestro Dramaturgie Paulien

Beppe Costa Decor- en lichtontwerp Guus van Geffen

Geerlings Decorontwerp Katrin Bombe Kostuumontwerp

Kostuumontwerp Carly Everaert

Bernadette Corstens Lichtontwerp Gé Wegman

Gered (TM Studio) d DE WILDE WILDE WERELD 6

première 15 april 2014

première 18 juni 2011

Tekst Edward Bond Vertaling Rob de Graaf Bewerking

Tekst en regie Daniëlle Wagenaar Spel Peter van

en regie Jan Jasper de Vries Spel Audrey Bolder, Lieke

Heeringen, Niek van der Horst, Manon Nieuweboer,

van den Broek, Mathieu Guethschmidt, Bart Harder, Baue

Eva Zwart Kostuumontwerp Roos Smith Dramaturgie

van Leyden, Jurrien van Rheenen Vormgeving Margje

Annemarie Wenzel Beelddramaturgie Hanna Jansen

Spoelstra Coaching Liesbeth Coltof (regie), Guus van Geffen (decor en licht)

DE ZOMER VAN AVIYA 0 première 16 mei 2009

HARAM 2

Tekst Pauline Mol Regie Muriël Besemer Spel Rian

reprise vanaf 14 sept 2009

Gerritsen, Joyce Chamaoun Dramaturgie Annemarie

Tekst Ad de Bont Regie Paulien Geerlings Spel Kaltoum

Wenzel Decor- en kostuumontwerp Carly Everaert

Boufangacha, Daniël van Klaveren, Erol Struijk Spelbegeleiding Ilja Tammen Muziek Jonathan Brown

EEN KONIJN VAN PORSELEIN 5

Decor- en kostuumontwerp Catherine Henegan

première 06 maart 2010 Regie Ad de Bont Spel Peter van Heeringen, Daniël van

HC Othello (TM Jong) 2

Klaveren, Marike van Weelden Dramaturgie Annemarie

première 12 mei 2014

Wenzel Muziek Evrim Demirel Uitvoering muziek

Tekst Tjeerd Bischoff Regie Rocco van Loenen Acteur

Jellantsje de Vries of Marleen Wester (viool), Claudia

Toneelmakerij Tjebbo Gerritsma Spel (scholieren) Amber

Hansen of Bart de Vrees (percussie), Hilde Kaizer of Bart

Alkilmisch, Nadine van Ginkel, Narouz Hofman, Marchje

de Kater (klarinet) Decor- en kostuumontwerp Renée

Jansen, Zoë Jolink, Imme Kieviet, Danilo Kuiters, Rosa

Zonnevylle Lichtontwerp Henk Post

van der Linden, Oskar Mansvelt, Daan Mantel, Suus de

Tekeningen Rob Dolaard

Nies, Loulou Roos, Kedlt van Straten, Mees Warmerdam Kostuumadvies Meta Weyschedé Lichtadvies Guus van

Expeditie Javastraat 8

Geffen

première 24 mei 2014 Tekst Don Duyns Regie Liesbeth Coltof Spel Leyla

HELDENBRIGADE 9

Abdullayeva, Tjebbo Gerritsma, Peter van Heeringen

première 17 dec 2011

Dramaturgie Paulien Geerlings Interviews Wieke ten

Tekst Roel Adam Regie Liesbeth Coltof Spel Roel Adam,

Cate, Don Duyns, Martien Langman Samenstelling

Eva van der Gucht, Maarten Heijmans, Elise Schaap, Rop

expeditie Wieke ten Cate, Martien Langman

Verheijen Dramaturgie Annemarie Wenzel Muziek Wiebe Gotink Decorontwerp Rieks Swarte Kostuumontwerp

FANNY & ALEXANDER 8

Carly Everaert Lichtontwerp Guus van Geffen

première 05 maart 2011 Naar Ingmar Bergman

Het begin van alles 5

Bewerking Roel Adam Regie Liesbeth Coltof Spel Roel

première 4 maart 2015

Adam, Aafke Buringh, Beppe Costa, Lukas Dijkema,

Tekst Tjeerd Bischoff Regie Liesbeth Coltof Spel Roel

Rian Gerritsen, Peter van Heeringen, Antoinette

Adam, Tjebbo Gerritsma, Laurien Riha Dramaturgie

Jelgersma, Daniël van Klaveren, Keja Kwestro, Lotte

Paulien Geerlings Componist Joost Belinfante

> pag 134

0 2 s t i d e r c  ij r e e toneelmak Decorontwerp Rieks Swarte Kostuumontwerp Carly

Klarinet Bart de Kater Saxofoon Lotte Pen

Everaert Lichtontwerp Guus van Geffen

Dramaturgie Annemarie Wenzel Muziek Wiebe Gotink Decorontwerp Lena Müller Kostuumontwerp Lotte Goos

HUMAN CARGO d

Lichtontwerp Casper Leemhuis / Toneelschuur

première 25 sept 2010 Concept en begeleiding Liesbeth Coltof, Giselle

Jagtlust Smagtlust [TM jong]

Vegter Schrijvers Roel Adam, Daniël van Klaveren,

Tekst en regie Jorieke Abbing en Roeland Hoffman Spel

Huub Oosterhuis, Timen Jan Veenstra e.a. Schrijvers

Amber Alkilmish, Ana Balestra, Yenthe Dirks, Suzie

studenten AHK Nhung Dam, Eva van Manen, Lykele

Hagens, Lieke Heil, Abbe Hekkert, Narouz Hofmann, Sam

Muus Regie Ad de Bont, Liesbeth Coltof, Joost van Hezik,

Jansen, Rozemarijn de Kruijk, Thor Louwerens, Nynke

Giselle Vegter Regie en schrijvers studenten AHK Olivier

Nubé, Rose Sarpong, Noa Selles, Rosa Urban, Merel Vorst

Diepenhorst, Sanne Nouws, Eva Tijken, Hilde Tuinstra

Zangbegeleiding Wiebe Gotink Kostuumadvies Meta

Spel studenten AHK Tom Afman, Robbie Aldjufri, Yara

Weyschedé

Alink, Sarah Bannier, Nhung Dam, André Dongelmans, Sjoukje Hoogma, Samira Idoudaoud, Stacyian Jackson,

Jamal 3

Tom van Kalmthout, Doortje Kleinrensink, Sanne

première 17 januari 2014

Langelaar, Bram Leeuwenkamp, Naomi van der Linden,

Tekst en regie Daniël van Klaveren Spel Peter

Sander Plukaard, Pepita Steins Bisschop, Yannick van de

van Heeringen, Majd Mardo, Yorke Mulder-

Velde Spel Toneelmakerij Roel Adam, Tjebbo Gerritsma

Bhangoo Dramaturgie Paulien Geerlings Decor- en

Dramaturgie Paulien Geerlings, Annemarie Wenzel

kostuumontwerp Esmée Thomassen

Theatervormgeving studenten HKU Joyce de Blaey, Dymph Boss, Laura Groeneveld, Iris Schlagwein, Roos

KEES DE JONGEN 8

Veenkamp Begeleiding studenten HKU en lichtontwerp

première 18 dec 2009

Guus van Geffen Kostuumontwerp Esmée Thomassen

Naar Theo Thijssen

Productie studenten HKU Rick Mouwen, Jorien de Groot

Bewerking Gerben Hellinga Regie Liesbeth Coltof Spel Roel Adam, Tamar van den Dop, Tjebbo Gerritsma, Laura

I/IK/EG d

Johannes, Debbie Korper, Steyn de Leeuwe, Maureen

première 24 februari 2013 in Oslo

Tauwnaar, Rop Verheijen, Chiem Vreeken Dramaturgie

Tekst Oscar van Woensel Vertaling Maren E. Bjørseth,

Annemarie Wenzel Muziek Theo Nijland, Maarten van

Ola E. Bø Regie Jonas Corell Petersen Spel Keja Klaasje

Roozendaal Decorontwerp Edwin Kolpa Kostuumontwerp

Kwestro, Oddgeir Thune, Chiem Vreeken Dramaturgie

Carly Everaert Lichtontwerp Guus van Geffen

Paulien Geerlings Vormgeving Nia Damerell

KIEZEL 5 ICARUS 6

première 14 mei 2011

première 11 maart 2012

Tekst Philippe Dorin Regie Domenico Mertens Spel

Tekst Benny Lindelauf Regie Muriël Besemer Spel Peter

Tjebbo Gerritsma, Klavertje Patijn Dramaturgie

van Heeringen, Tijs Huys Artistiek advies Liesbeth Coltof

Annemarie Wenzel Muziek Marnix Ike Decor- en

Dramaturgie Annemarie Wenzel Muziek Wiebe Gotink

kostuumontwerp Sacha Zwiers

Vormgeving Marianne Burgers

Koninklijk Paleis Amsterdam IK BEN ER EVEN NIET 4

première 2 juli 2015

première 18 sep 2011

Het vertrek van Atlas >

Tekst Renée van Marissing Regie Daniël van Klaveren

Tekst Ad de Bont Regie Liesbeth Coltof Vormgeving Rieks

Spel Maurits van den Berg, Lennart Monaster

Swarte Kostuums Esmée Thomassen Spel Roel Adam,

ij r e k a m l e e n o t e d 009-2015  Rian Gerritse, Peter van Heeringen

Spel Matteo van der Grijn, Sadettin Kirmiziyüz, Erik

Monoloog voor een Amsterdamse weesjongen >

Koningsberger, Djamila Landbrug, Sarita Marchesi,

Tekst Jorieke Abbing Regie Wieke Ten Cate Spel Tomer

Michel Visser Decor- en kostuumontwerp Siamak Ehsaei

Pawlicki Kostuum Esmée Thomassen

Advies Liesbeth Coltof, Eric de Vroedt, Dennis Meyer

Rembrandt in de desolate boedelkamer > Tekst Rik van den Bos Regie Wieke Ten Cate Spel Martijn

MEHMET DE VEROVERAAR 0

de Rijk Kostuum Esmée Thomassen

première 9 juni 2011

Hardop leven >

Tekst Ad de Bont Regie Liesbeth Coltof Spel Roel Adam,

Tekst Iona Daniël Regie Daniëlle Wagenaar Spel Eva Zwart

André Dongelmans, Rian Gerritsen, Tjebbo Gerritsma,

Kostuum Esmée Thomassen

Peter van Heeringen, Sadettin Kirmiziyüz, Daniël van Klaveren, Debbie Korper, Meral Polat, Özlem

Koud vuur! 6

Solmaz, Chiem Vreeken Figuratie Amber Arian, Casper

première 15 februari 2014

Nusselder Dramaturgie Paulien Geerlings, Annemarie

Tekst Peer Wittenbols Regie Paul Knieriem Spel Roel

Wenzel Muziek Vincent van Warmerdam Decor- en

Adam, Jan-Paul Buijs, André Dongelmans Dramaturgie

lichtontwerp Guus van Geffen Kostuumontwerp Carly

Paulien Geerlings Decorontwerp Katrin Bombe

Everaert Geluidsontwerp Jorg Schellekens

Kostuumontwerp Jorine van Beek Lichtontwerp Guus van Geffen Sounddesign Jorg Schellekens

Metro d première 27 september 2014

Lief en leed in het leven van de giraf 9

Tekst Roel Adam Regie Liesbeth Coltof Spel Roel Adam,

première 17 oktober 2015

Nhung Dam, Sander Plukaard Muziek en spel Beppe Costa

Tekst Tiago Rodrigues Vertaling en bewerking Mark

Dramaturgie Paulien Geerlings Decor- en lichtontwerp

Deputter, Paulien Geerlings, Paul Knieriem Regie Paul

Guus van Geffen Kostuumontwerp Carly Everaert Video

Knieriem Spel Yara Alink, Tjebbo Gerritsma, Peter van

en sounddesign Jorg Schellekens Video en gamedesign

Heeringen Spel en muziek Krisjan Schellingerhout

Marcel Dolman

Dramaturgie Paulien Geerlings Decorontwerp Wikke van Houwelingen, Marloes van der Hoek Kostuumontwerp

MIJN MOEDER MEDEA 2

Jorine van Beek Lichtontwerp Gé Wegman

première 4 nov 2011 Tekst Holger Schober Regie en vertaling Paul

Macbeth d

Knieriem Spel André Dongelmans, Phi Nguyen, Hanne

première 9 oktober 2015

Struyf Dramaturgie en vertaling Paulien Geerlings

Bewerking en regie Liesbeth Coltof Choreografie Emio

Kostuumontwerp Jorine van Beek

Greco, Pieter C. Scholten, Jesus de Vega Spel Roel Adam, Tine Cartuyvels, Daniel van Klaveren, Majd Mardo Dans

MIJNHEER BACH! 4

Kim Amankwaa, Carlo Camagni, Dereck Cayla, Quentin

première 16 mei 2009

Dehaye, Kelly Hirina, Edward Lloyd, Arnaud Macquet,

Tekst Toon Tellegen Regie Oscar Siegelaar Spel Audrey

Helena Volkov Dramaturgie Paulien Geerlings, Jesse

Bolder, Peter van Heeringen Dramaturgie Paulien

Vanhoeck Decorontwerp Guus van Geffen, Bente de

Geerlings Decor- en kostuumontwerp Sacha Zwiers

Leeuw Kostuumontwerp Carly Everaert, Clifford Portier

Poppen Theater FroeFroe

Lichtontwerp Henk Danner Geluidontwerp Pieter C. Scholten

NO MANS LAND 2 MAN IS MAN e

première 03 nov 2010

première 10 dec 2009

Tekst Roel Adam Regie Daniël van Klaveren Spel Peter

Tekst Bertolt Brecht Bewerking en regie Reza Gouran

van Heeringen, Mijs Heesen, Marieke van Leeuwen

> pag 136

0 2 s t i d e r c  ij r e e toneelmak Spel film Phi Nguyen Dramaturgie Paulien Geerlings

Oscar Siegelaar Dramaturgie Paulien Geerlings Muziek

Vormgeving, video en geluidsontwerp Bart Visser

Wiebe Gotink Fadolerares Maria de Fatima Morão

Kostuumontwerp Arlette Muschter

Travassos Decor- en lichtontwerp Guus van Geffen Kostuumontwerp Annelies de Ridder

Onderstebodem 7 première 16 maart 2015

THAIBOX VERDRIET d

Tekst Sofie Tseng Regie Sanne Nouws Spel Soumaya

première 08 april 2010

Ahouaoui, Daniël van Klaveren Dramaturgie Paulien

Regie Liesbeth Coltof Tekst Ad de Bont Spel Laura de

Geerlings Vormgeving Sanne Lips Educatie Wieke ten

Boer, Tjebbo Gerritsma, Mathieu Güthschmidt, Maarten

Cate

Heijmans, Albert Klein Kranenburg, Floris Verkerk Dramaturgie Annemarie Wenzel Muziek Maarten

Ontspoord d

Heijmans ea Training thaiboksen Ropie Adriaan Training

première 21 september 2013

kung fu Karel Simons

Tekst Naomi Wallace Vertaling Paulien Geerlings, Timen

Decor- en lichtontwerp Guus van Geffen

Jan Veenstra Bewerking/regie Liesbeth Coltof Spel/

Kostuumontwerp Carly Everaert

zang Tjebbo Gerritsma, Meral Polat, Frédérique Spigt Band Joost van Es, Janos Koolen, Jan van der Meij

Verkocht 0

Dramaturgie Paulien Geerlings Muziekkeuze Frédérique

première 7 september 2013

Spigt Decor- en lichtontwerp Guus van Geffen

Tekst Roel Adam Regie Daniël van Klaveren, Paul

Kostuumontwerp Carly Everaert Video Marcel Dolman

Knieriem Spel Roel Adam, Nhung Dam, André Dongelmans, Peter van Heeringen, Phi Nguyen, Maureen

PINOKKIO 8

Tauwnaar Dramaturgie Paulien Geerlings Decorontwerp

première 20 okt 2012

Guus van Geffen (supervisie), Leanne Vandenbussche

Tekst Carlo Collodi Bewerking Ko van den Bosch Regie

(stage), Nino van Warmerdam (stage) Kostuumontwerp

Liesbeth Coltof Spel Roel Adam, Tjebbo Gerritsma,

Jorine van Beek Geluidsontwerp Jorg Schellekens,

Ferdi Janssen, Daniël van Klaveren, Debbie Korper,

Wessel Schrik

Keja Kwestro, Chiem Vreeken Dramaturgie Annemarie Wenzel Muziek Wiebe Gotink Toneelbeeld Rieks

WAAKHONDJE 9

Swarte Kostuumontwerp Carly Everaert Lichtontwerp

première 06 nov 2010

Casper Leemhuis Geluidsontwerp Jorg Schellekens

Tekst Peer Wittenbols Regie Lidwien Roothaan Spel Heidi Arts, Jan-Paul Buijs, Lottie de Bruijn, Eva Marie de

sEE YOU 8

Waal Dramaturgie Martine Manten, Annemarie Wenzel

première 18 juni 2011

Decorontwerp Laura Josselin de Jong Kostuumontwerp

Tekst Jackie Lubeck Regie Rafat Al Aydi en Muriël

Bernadette Corstens Lichtontwerp Paul van Laak

Besemer; Mohammed Hissi en Paul Knieriem; Daniël van en Casper Vandeputte Begeleiding Liesbeth Coltof,

Wandelen in het bos, praten over gevoelens (TM Jong) 2

Dennis Meyer (Het Lab Utrecht) en Jan Willems (Theatre

première 13 mei 2015

Day Productions)

Tekst en regie Jorieke Abbing, Roeland Hofman

Klaveren, Murad Maghari en Jan Willems; Ali Muhanna

Spel Joelle Grotendorst, Renske Hubregtse, Dago

SPINOZA [in exile] e

Huygen, Zoë Jolink, Cor Langerak, Juliëtte van Leeuwen,

première 06 feb 2009

Mirre Licht, Mystha Mandersloot, Suus de Nies, Olivia de

Tekst Roel Adam Regie Liesbeth Coltof Spel Roel Adam,

Ruiter, Mattheus Webster, Kasturi van der Werf, Roxanne

Markoesa Hamer, Daniël van Klaveren Spel en gitaar

van de Wiel Visuals Caroline van Pagee

ij r e k a m l e e n o t e d 009-2015  ZANKI RAFELOOR 7

Cristofoli, Sophie de Haas, Sandy Pieterse, Inger Stam,

première 16 mei 2009

Juliana Tuffour, Shannon Veltman, Kim Wintermans

Tekst Rudolf Herfurtner Regie Bram de Sutter Spel

Trainee marketing & Communicatie via Startersbeurs

Anne Gehring, Floris Verkerk Dramaturgie Paulien

Ellis Nijland, Ruth Verhoeff, Toos Vos

Geerlings Kostuumontwerp en rekwisieten Lotte Goos

Spel Tirza de Boer, Martijn Bosman, André Dongelmans,

Kattenbegeleiding en training Catvertise

Max Himmelreich, Josse van Horn, Mike Lakeman, Mira van der Lubbe, Lykele Muus, Adamna Okoro, Karianne

REGIEASSISTENTEN

Regter, Lotte Rischen, Brian Sneeboer, Axel Thijm, Ilse

Jorieke Abbing, Hilde van Beek, Muriël Besemer, Manon

Versloot, Chiem Vreeken Techniek Dirk Baardse, Romano

Boogerd, Shanna Chatterjee, Grietje Evenwel, Marijn

Fioraliso, Lars van Ham, Thijs Kempers, Martijn van

Graven, Katharina Hegge, Celine Hoex, Noureddin Heidari

Mierlo, Roel Rijkschroeff, Koen de Rooij, Brandon van der

Maher, Relinde Moors, Daniël van Klaveren, Debbie

Weyden, Fabien de Wit, Nick Zwolsman

Korper, Lotte Rischen, Loes van der Staak, Viane Towo

Theaterdocenten Karlijn Benthem, Wietske Bijl, Ischa den Blanken, Eefje Bruggemann, Wieke ten Cate, Talla Dirkzwager, Gideon van Eeden, Rosa Fontein, Birte ten Hoopen, Lot Houtepen, Lizet Huizing, Donna Jordans, Lotte Kanters, Carmen Lamptey, Gerdien Lanting, Ilon Lodewijks, Rocco van Loenen, Relinde Moors, Irene Pol, Simone Roerig, Lara Staal, Jeritza Toney, Noa Verhofstad, Sonja Wiselius, Ilse Verheijen

STAGIAIRES Decorontwerp Calle de Hoog, Steffie Lamoen, Sanne Lips, Sarah Nixon, Anouk van Schie, Bas van de Stap, Leanne Vandenbussche, Nino van Warmerdam Lichtontwerp Gaertsje van der Zee Dramaturgie Marjolijn van den Berg, Fenna Gerritse, Janneke de Haan, Katharina Hegge, Roos Lambooij, Shirley van de Polder, Annemarije Visser, Suzanne Visser Educatie Wietske Bijl, Ischa den Blanken, Manon Boogerd, Eefje Bruggeman, Shanna Chatterjee, Talla Dirkzwager, Melissa Glasbergen, Floor Groote Haar, Timo Huijzendveld, Jorrit Jansen, Eliane Kenze, Anna Keuning, Leonie van Laarhoven, Felice van Leth, Leon van der Meij, Maritza Rietdijk, Laureen van Rijckevorsel-Klok, Sarai Sombroek, Luuk Wildschut, Floor Zwetsloot, en met regelmaat snuffelstagiaires van de PABO Kostuums Annerieke Peek, Esmée Thomassen Kostuums en poppen Anne Dronkers Productie Lizanne Eveleens, Janneke Gorthuis, Janneke de Haan, Romy Rigter, Inger Stam, Minke Zijlmans Marketing & Communicatie Hilde van Beek, Lizzy

> pag 138

 ij r e k a m l e e n o t e d cijfers  cijfers

2015 2015

Aantal

Producties

Nieuwe producties Nieuwe co-producties Reprises

9 1 4

Totaal

14

Voorstellingen Aantal Vrije voorstellingen

73 12 27 2

In de standplaats Amsterdam In Noord-Holland (buiten standplaats) In de rest van Nederland In het buitenland

totaal

In de standplaats Amsterdam In Noord-Holland (buiten standplaats) In de rest van Nederland In het buitenland

Educatieve activiteiten

6579 1817 2845 260

114 11501

Schoolvoorstellingen

Totaal Totaal voorstellingen

Bezoekers

91 94 26 22

7662 4012 2860 946

233 15480 347 26981 Aantal

Deelnemers

In de standplaats Amsterdam In Noord-Holland( buiten standplaats) In de rest van Nederland In het buitenland

372 176 73 33

Totaal

654 18156

Overige activiteiten

19

10556 4525 1907 1168

587

r e k a m l e e n o t e d  cijfers 

2014 2013 2014 Aantal

Aantal

7

1

4 1 4

8

9

Aantal

71 16 31 4

Bezoekers

5916 2637 4072 944

122 13569

71 37 10 9

6736 2507 2297 2129

127 13669 249 27238 Aantal

219 64 23 13

Deelnemers

9176 3561 2597 2032

319 17366

Aantal

2013

Bezoekers

72 6908 8 1343 43 4490 25 3335

148 16076

56 1 25 5

5855 356 3733 498

87 10442 235 26518 Aantal

234 25 44 6

Deelnemers

10624 1151 4106 333

309 16214

> pag 140

o t e d X . . . & ij r e de toneelmak Huistheaters Jeugdtheater de Krakeling

Samenwerkingspartners en coproducenten

Theater Bellevue

Amsterdam Museum Amsterdam Wereldboekenstad 2009

Amsterdamse theaters waar ook voorstellingen van de Toneelmakerij te zien zijn

Amsterdamse hogeschool voor de kunsten

Meervaart

Connecting Stories

Stadsschouwburg Amsterdam

De Pit

Bijlmer Parktheater

Det Norske Teatret

Podium Moza誰ek

Firma Rieks Swarte

Amsterdamse Jeugdtheaterschool Company of Angels

GRIPS Theater Het Syndicaat Hogeschool voor de kunsten Utrecht ICKamsterdam Imploding Fictions Koninklijk Paleis Amsterdam Mocca NTJong Rijksmuseum ROC Theater Scheepvaartmuseum Stadsschouwburg Amsterdam STIP Theaterproducties Tekstsmederij tg. Winterberg Theater de Vest Alkmaar Theatre Day Productions Toneelacademie Maastricht World Granny Zapp Theaterprijs

e e n o t e d X . . . & oneelmakerij De Toneelmakerij is lid van

Financiers van de Toneelmakerij

ACI

Structurele financiers:

Amsterdam Marketing

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

ASSITEJ

Provincie Noord-Holland

Cultuurmarketing

Gemeente Amsterdam

European Theatre Convention (ETC)

Overheden:

Kunsten92

Europese Unie

NAPK

Gemeente Amsterdam, stadsdeel Oost Gemeente Amsterdam, stadsdeel Noord

Toneelmakerijscholen

Fondsen:

Caland Lyceum

Amsterdamsche Fonds

Clusius College

AMVJ Fonds

Felisenum

APG Fonds

Gerrit van der Veen College

BNG Cultuurfonds

SG Huizermaat

Fonds 21 / SNS Reaal Fonds

Ichthus Lyceum

Fonds Podiumkunsten

IVKO

Fonds Sluyterman van Loo

Montessori Lyceum Amsterdam

Goethe Instituut

Spinoza Lyceum

Gravin van Bylandtstichting

Lyceum Sancta Maria

J.M. van Toorn Fonds

Scholengemeenschap Copernicus

JANIVO Stichting

Basischool Piet Hein

Leeuwenstein Stichting

Basisschool het Gein

Lira Fonds

Basisschool De Ontplooiing

Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen P.W. Janssen’s Friesche Stichting Prins Bernhard Cultuurfonds Stichting Herdenking Slavernijverleden Stichting DOEN / BankGiroLoterij Fonds The art of impact Van Bijleveltstichting VSB Fonds Wilhelmina E. Jansen Fonds Overig: Crowdfunding via voordekunst.nl Sponsoring in natura door De Alliantie Sponsoring door Costec

> pag 142

makerij � bestuur � de to � s r e k r e w e d e m erij � vaste Bestuur Kathalijne Buitenweg > voorzitter (tot december 2015) Edo Vellenga > penningmeester Ernst Groenteman > penningmeester (tot jan 2013) Pierre Ballings Carel Kuyl Maria Cuartas (tot maart 2014) Bea van Everdingen (tot juni 2014)

Vaste medewerkers In december 2015 Directie Liesbeth Coltof > artistiek Erica van Eeghen > zakelijk Huisschrijver Roel Adam Acteurs Roel Adam, Tjebbo Gerritsma, Peter van Heeringen Dramaturgie Paulien Geerlings Educatie Wieke ten Cate, Martien Langman Educatie & verkoop Yvette van der Horst, Leonie van Tol Productie Vera van Baal, Eva van Kerkhof Techniek Sophie de Hoop, Jos Koedood Marketing en communicatie Neeltje van Balkom, Sunniva Matla Fondsenwerving Neeltje van Balkom Bureaumedewerker Lieselot Moed Boekhouding Jan Arwert Oud-medewerkers (v.a. 1 juli.2009) Directie Ad de Bont > artistiek Huisschrijver Ad de Bont Acteurs Daniël van Klaveren Dramaturgie Annemarie Wenzel Educatie Rocco van Loenen, Karlien Pijnenborg Productie Meta Weyschedé Techniek Bert Vermijs, Terrus Wassenaar Marketing en communicatie Marijn Graven, Elselien Leemhuis, Christiaan Veldhuis Bureaumanager Eva van Kerkhof

oneelmakerij � de

Colofon Dit is een uitgave van de Toneelmakerij © 2016 Redactie > Liesbeth Coltof, Annemarie Wenzel, Brechtje Zwaneveld Eindredactie > Neeltje van Balkom, Sunniva Matla Grafische vormgeving > Es & Zn - Esther de Boer Foto’s voorstellingen > Sanne Peper Behalve: See You > Jan Willems Thaibox Verdriet - overzichtsfoto linksboven > Attila Gaspar I/Ik/Eg > Dag Jenssen Theatre Café Festival > Bart Grietens Toneelmakerij in het Paleis op de Dam > Julie Blik Foto’s educatie > Oswald Schwirtz behalve: Annie - aardappelmannetje > Paulina Matusiak Een Konijn van Porselein > Kirsten Heshusius en Oswald Schwirtz Kiezel en Anne en Zef > Esther de Boer De Storm > Martien Langman Mehmet De Veroveraar > Steggink & Steggink Mijn Moeder Medea > Meta Weyschedé Metro > Toos Vos De Tantes > Bart Grietens Foto Prijzenkast > NPO Zapp | Stichting Kijkuit Beeld / ontwerp affiches > Arjan Benning, Jasper van den Berg - Studio Rooie Jas, Es & Zn - Esther de Boer, Maarten Evenhuis, Reinoud van Hasselt, Sjoerd Kelderman, Corriene Nelissen, Wrik Ontwerp, Steve Zeidler, Sarah Jonker Recensenten > Joukje Akveld, Simon van den Berg, Annette Embrechts, Karlien Engelen, Yara Gomperts, Mariska Gunsing, Elisabeth Heijkoop, Alinde Hoeksma, Sander Janssens, Sonja de Jong, Sara van der Kooi, Dionne Pekel, Margriet Prinssen, Isabelle Steenbergen, Anita Twaalfhoven, Loek Zonneveld, Brechtje Zwaneveld Oplage > 300 Font > Kondolar Titelfont > de Toneelmakerij - Edgar Walthert Drukwerk > Jubels B.V. De Toneelmakerij Lauriergracht 99c 1016 RJ Amsterdam T (020) 5226070 E info@toneelmakerij.nl www.toneelmakerij.nl

Q