Jaarverslag 2017

FINANCIEEL VERSLAG 2017

STICHTING NEDERLANDS OPENLUCHTMUSEUM

Klikbaar menu Navigeer snel door het document door op een menuitem te klikken

BESTUURS- EN ACTIVITEITENVERSLAG

Nederlands Openluchtmuseum 2017

Algemeen

De doelstelling van het Openluchtmuseum is geschiedenis dichterbij dan ooit te brengen Het museum verheldert de wisselwerking tussen de algemene geschiedenis en die van het dagelijks leven, binnen en buiten het museumpark, fysiek en online De combinatie van geschiedenis, dagelijks leven en landschap geeft het museum zijn eigen en onderscheidend karakter

Het Nederlands Openluchtmuseum speelt een wezenlijke rol in onze samenleving� De collectie is relevant voor de duiding van de diversiteit, de presentatie verbindt generaties Het museum koppelt heden aan het verleden, biedt de Nederlander inzicht in de dynamiek van het alledaags bestaan en draagt bij aan de ontwikkeling van een stabiele, sociale en creatieve gemeenschap Wie zich in zijn verleden verdiept, leert zichzelf beter kennen Dat is de overtuiging van de medewerkers van het museum

Het Openluchtmuseum is een stichting met als basis het Raad van Toezicht model De directeur is de bestuurder van de stichting� Organisatorisch bestaat het museum uit vier (lijn)sectoren en drie stafafdelingen De personele bezetting telt 280 medewerkers, in totaal 218 fte betreffend Daarnaast zijn er 349 vrijwilligers actief in het museum

De personele bezetting telt 280 medewerkers, in totaal 218 fte betreffend.

Daarnaast zijn er 349 vrijwilligers actief in het museum.

De directeur in 2017 was Dr Willem Bijleveld Hij zal per 1-6-2018 worden opgevolgd door Mr Teus Eenkhoorn Voor de samenstelling van de Raad van Toezicht en haar belangrijkste activiteiten wordt verwezen naar het bericht van de Raad van Toezicht en het profiel van de leden van de Raad van Toezicht Het museum onderschrijft de Code Culturele Diversiteit In het hoofdstuk maatschappelijke waarde is dit op blz� 7 nader toegelicht Voor de Governance Code Cultuur is dit gedaan op blz� 12 in het hoofdstuk verantwoording

2017 stond in het teken van de opening van de Canon van Nederland, de nieuwe expositie die een belangrijke uitbreiding van het productaanbod betekent Na een aanvankelijk matig zomerseizoen kwamen uiteindelijk ruim 535 000 bezoekers naar het Openluchtmuseum De Canon van Nederland zorgde voor een goed naseizoen Het zijn voornamelijk Nederlandse bezoekers Ongeveer 10% van de bezoekers is buitenlander Het museum blijft overtuigend het best bezochte museum buiten de Randstad

Met 2017 nam de cultuurplanperiode 2017-2020 een aanvang Het activiteitenplan op grond waarvan de Minister van OCW subsidie verleent kent vier hoofdstukken� Dit zijn ook belangrijke elementen van het beleid van het museum: kwaliteit, educatie en participatie, maatschappelijke waarde en ondernemerschap� De resultaatafspraken met het Ministerie

van OCW zijn voornamelijk kwalitatief van aard De twee kwantitatieve resultaatafspraken zijn:

a) de integrale publieksbenadering leidt tot een stijging van het aantal bezoekers naar 630�000 in 2020;

b) het aantal school-gebonden educatieve activiteiten bedraagt 27 in 2020

Met de invoering van de Erfgoedwet is daar de impliciet kwantitatieve doelstelling bijgekomen met betrekking tot de financiële vergoedingen� De vergoedingen die op grond van de Erfgoedwet zijn toegekend voor collectiebeheer en huisvesting worden onverkort aan deze gebieden besteed

Kwaliteit

Het museum voert een actief milieubeleid Ook in 2017 werd de Green Key Gold aan het museum toegekend, wat staat voor zeer zorgvuldig omgaan met natuurlijke hulpbronnen en het minimaliseren van de carbon footprint Door de aard van het museum is het per definitie een maatschappelijk verantwoorde onderneming De kern van de onderneming is het behoud van cultureel erfgoed�

De medewerkers en vrijwilligers hebben met grote inzet de activiteiten van het museum mogelijk gemaakt Door prettige samenwerking is een goed

begin gemaakt met integrale publieksbenadering De bezoeker kan op allerlei manieren zijn komst naar het museum voorbereiden en alvast een keus maken uit de activiteiten� Eenmaal aangekomen werken de afdelingen entree, presentatie, educatie, horeca en retail samen om een maximale bezoekersbeleving te verwezenlijken De winteropenstelling vereist bij de voorbereidingen en bij de dagelijkse openstelling optimale samenwerking tussen deze afdelingen

Op 22 september 2017 openden we de nieuwe expositie de Canon van Nederland� De media-aandacht was overweldigend, de bezoekersreacties zeer positief Zowel over de expositie zelf, als over de mogelijkheid om thuis na te genieten Het is in de expositie mogelijk om allerlei gegevens naar je e-mailadres te sturen Met de komst van de Canon is het Openluchtmuseum veranderd Het is niet alleen meer het museum van het dagelijks leven, de bezoeker ervaart de Nederlandse geschiedenis in al haar facetten: van het leven van alledag tot aan grote historische gebeurtenissen De koppeling tussen het heden en verleden speelt daarbij een belangrijke rol

In oktober vond de formele start van het Canonnetwerk plaats Het is een groeiend, landelijk netwerk van musea, die aspecten van de Canon van Nederland tonen Het Openluchtmuseum is de spil in dit netwerk Twaalf verschillende musea besteden aandacht aan de Canon en hebben hun topstukken

van een herkenbaar label voorzien De Maand van de Geschiedenis in oktober had als thema Geluk Met bijna 400 000 bezoekers aan de activiteiten, ruim 2500 mediamomenten en vier miljoen online kijkers, lezers en luisteraars heeft de Maand van de Geschiedenis, het thema Geluk breed in Nederland verspreid

Door alle activiteiten die het Openluchtmuseum in Nederland organiseert, is het museum in 2017 zichtbaar veel meer geworden dan het museumpark van 44 ha

Presentatie

Met de Canon van Nederland als nieuwe expositie bleef het museum bij wijze van experiment geopend in november� Het museumpark was open als ‘wandelpark’, de locaties waren gesloten Om toch een levendig aanbod te creëren, is voor de weekenden een speciaal programma ontwikkeld over de betekenis van Sint Maarten en Sinterklaas Hoewel het de best bezochte novembermaand sinds de opening van het museum in 1918 was, vielen de bezoekersaantallen toch tegen De bezoekers verwachten naast de Canon een volledig geopend museumpark

De afdeling Presentatie heeft bedrijfsbrede Canoncolleges georganiseerd Alle medewerkers namen daaraan deel en maakten zo kennis met de Canon van Nederland, de ontwikkelingsgeschiedenis van de Canon en met de opzet van de expositie in het museum�

Binnen het overkoepelende thema ‘overleven in de winter’ zijn voor de openstelling in december en januari nieuwe verhalen ontwikkeld Al op de parkeerplaats maakte de bezoeker barre winterse omstandigheden mee, de hoofdingang kreeg een winterse uitstraling en zes locaties (Hoogmade, Molukse Barak, Schooltje Lhee, Groene Kruisgebouw, de krotwoning in de Westerstraat en Zandeweer) kregen een nieuwe winterse inhoud De wetenschappelijke staf leverde hieraan een grote bijdrage

Educatie en participatie

35 000 scholieren volgden één van de educatieve programma’s Het aantal scholieren ligt iets onder het niveau van het vorig jaar, maar ligt boven de gestelde doelen� De reacties op de educatieve programma’s zijn zeer lovend In de aanloop naar de Canon zijn voor het onderwijs tien informatieve bijeenkomsten verzorgd over onze schoolprogrammering Na de opening hielden we veel bijeenkomsten voor vakgroepen geschiedenis, cultuurnetwerken en collega musea

Naast de educatieve activiteiten voor scholen verzorgde het museum een veelheid aan programma’s voor gezinnen met kinderen, weekend- en vakantieactiviteiten voor reguliere bezoekers en rondleidingen voor groepen volwassenen De rondleiders kregen speciale training, zowel over de inhoud van het museum als over het omgaan met groepen Op het Kindererf werd een nieuw winterprogramma geïntroduceerd

Het Openluchtmuseum heeft de afgelopen drie jaar van het Ministerie van OCW een overbruggingssubsidie ontvangen van in totaal EUR 300 000 om de website www entoen nu op te nemen in het museum� Entoen�nu is de Canonwebsite die speciaal voor het onderwijs is ontwikkeld De uit 2006 daterende huisstijl werd opgefrist en eigentijds gemaakt De technische infrastructuur achter entoen nu werd gelijkgetrokken met de andere websites van het

museum� Daarmee is het voor scholen of particulieren mogelijk geworden een eigen canon samen te stellen en met anderen te delen Alle 50 canonvensters zijn voorzien van een digitale vertelplaat met bijbehorend lesmateriaal Begin 2015 waren 38 van deze vensterlessen gereed In de afgelopen drie jaar konden we, dankzij de overbruggingssubsidie, ook de resterende 12 Canonvensters van een vensterles voorzien� Tot slot zijn uit de subsidie deze drie jaar de salariskosten van de projectcoördinator betaald�

Als één van de schoolgebonden activiteiten is de novemberprogrammering van Sint Maarten en Sinterklaas ingezet voor de jongste kinderen van het basisonderwijs In het najaar vonden stakingsdagen van docenten van het basisonderwijs plaats Het museum bood die dagen aan docenten en leerlingen de gelegenheid nader kennis te maken met de Canon� In samenwerking met een aantal scholen werd voor een nieuw kleuterproject een eerste concept ontwikkeld

Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed

Nederland

Begin 2017 verhuisden de medewerkers van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland van Culemborg naar de kantoren van het Openluchtmuseum Daarmee werd beter zichtbaar dat het KIEN een (zelfstandige) afdeling van het museum is en brak het volgende stadium aan van de integratie van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Neder-

land en het museum�

Per 1 april trad Leo Adriaanse aan als het nieuwe hoofd van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed

Nederland� Hij volgde Ineke Strouken op die 32 jaar leiding heeft gegeven aan het Kenniscentrum en rechtsvoorganger Nederlands Centrum voor Volkscultuur

Het Kenniscentrum is sinds 2012 wereldwijd één van de 164 organisaties die bij UNESCO zijn geaccrediteerd als Niet-Gouvernementele Organisatie (NGO) bij het Verdrag ter Bescherming van Immaterieel

Cultureel Erfgoed Het is de enige NGO uit Nederland� In 2017 werd deze accreditatie bij UNESCO geevalueerd Op 15 november berichtte UNESCO dat het Kenniscentrum zijn nationale en internationale taken naar behoren heeft vervuld De accreditatie is weer voor een periode van vijf jaar verlengd�

Nadat in 2016 en begin 2017 eerdere versies van een activiteitenplan van het Kenniscentrum voor de periode 2017-2020 twee maal een negatief advies kregen van de Raad voor Cultuur, zijn in het voorjaar van 2017 gesprekken belegd met een groot aantal stakeholders om de gemeenschappelijke visie van het Nederlands Openluchtmuseum en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland over de omgang met het UNESCO verdrag aan te scherpen en de door de Raad benoemde uitgangspunten nader uit te werken Eind mei werd een nieuw activiteitenplan 2017-2020 bij het Ministerie van OCW

aangeleverd Op 17 juli werd dit plan positief beoordeeld door de Raad voor Cultuur Op 9 augustus gaf het Ministerie aan dit positieve oordeel te onderschrijven� In het nieuwe activiteitenplan werd als missie voor de periode 2017-2020 aangegeven: Verbreding, Verdieping & Verbinding van Immaterieel Erfgoed De verbreding ligt vooral op het terrein van de Erfgoedzorg Verdieping ligt vooral op het terrein van Kennisontwikkeling� En verbinding speelt zowel in het samengaan met het Nederlands Openluchtmuseum, als in het netwerk dat het Kenniscentrum komende jaren om zich heen wil opbouwen met andere organisaties uit erfgoed, natuur, onderwijs, toerisme en kunst & design� Binnen het museum werd bijgedragen aan verschillende activiteiten als de Nationale Molendag en de manifestatie Beleef Landleven

Sinds de regering van het Koninkrijk der Nederlanden (Nederland, inclusief Caribisch Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten) in 2012 het UNESCO Verdrag ondertekende, werkt het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland aan de implementatie van dit Verdrag in Nederland In 2018 zal een overzicht beschikbaar komen van de inventarissen in het Caribisch gebied

Sinds 2017 is de naam ‘Nationale Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland’ veranderd in ‘Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland’ Daarnaast maakt het KIEN immaterieel erfgoed

zichtbaar via een Netwerk Immaterieel Erfgoed Gemeenschappen, groepen en individuen kunnen op een laagdrempelige manier, via de website

www�immaterieelerfgoed�nl, hun immaterieel erfgoed hiervoor aanmelden Pas wanneer deze beoefenaars een erfgoedzorgplan opstellen, gericht op borging / voortzetting van hun immaterieel erfgoed, kunnen zij zich aanmelden voor de Inventaris

Op 31 december 2017 waren er 132 tradities, c�q uitingen van immaterieel erfgoed, bijgeschreven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland, een toename van 16 ten opzichte van 2016 De meeste bijschrijvingen zijn gerangschikt binnen de domeinen Sociale Praktijken en Traditionele Ambachten Deze tradities kunnen rekenen op een aanzienlijk draagvlak en trekken veel publiek

Daarnaast waren er op 31 december 2017 94 uitingen van immaterieel erfgoed onderdeel van het Netwerk Immaterieel Erfgoed Nederland die nog niet in de Inventaris zijn bijgeschreven, een toename van 45 ten opzichte van 2016 In het Netwerk, ínclusief de Inventaris, zijn per 31 december 2017 bij elkaar dus 226 tradities / uitingen van immaterieel erfgoed in Nederland opgenomen Zie www immaterieelerfgoed nl

Op 7 december 2017 heeft het Intergouvernementeel Comité van UNESCO besloten het Ambacht van Molenaar bij te schrijven op de internationale Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel

Erfgoed van de Mensheid Deze eerste voordracht vanuit het Koninkrijk der Nederlanden werd samengesteld door een werkgroep waarin de molenaarsgilden, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed én het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland zitting hadden De begeleiding was in handen van het Kenniscentrum Het belangrijkste adviesorgaan van UNESCO, de Evaluation Body, beoordeelde de voordracht als een “exemplary file”� Het Ambacht van Molenaar is tevens de enige plaatsing in het Register van Inspirerende Voorbeelden van Borging, binnen de Nederlandse netwerkstructuur

Maatschappelijke waarde

Het Openluchtmuseum heeft een breed aanbod dat door het jaar heen varieert De bezoeker waardeert het museum als geheel met het cijfer 8,4 De waardering van de specifieke geschiktheid voor kinderen was in de winter zelfs extra hoog met een cijfer 8,8� Dat is een mooi gegeven, want het aandeel gezinnen is in de winter groter dan in de zomer In de winterperiode is de voornaamste bezoekreden iets gezelligs ondernemen met het gezin� De specifieke activiteiten zijn dan belangrijke redenen voor het gezinsbezoek In de zomerperiode blijven de ambachten een belangrijk onderdeel van het bezoek In het laatste kwartaal heeft 34% van de ondervraagden de Canon bezocht

Bij de analyse van de samenstelling van de bezoekersgroepen maken we gebruik van het mentality-model van Motivaction� De scherpzinnige ver-

diepingszoekers zijn met een aandeel van 45% in de meerderheid Met de komst van de Canon is het aandeel van de sensitieve allesproevers gestegen tot 40%� De impulsieve amuseerder maakt 15% van onze bezoekersgroep uit

Het museum heeft een groot draagvlak in de maatschappij De Vereniging Vrienden telt niet minder dan 12 500 leden� De inrichting van de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen in het Canongebouw is door hen financieel mogelijk gemaakt De Vrienden ondersteunen het museum met woorden en daden: zij vervullen een belangrijke ambassadeursrol en zij steunden ook in 2017 – naast de Canon – het Techniek Toernooi en de presentatie Feest in Nederland op het Kindererf

Met de komst van de Canon van Nederland is de culturele diversiteit van het Openluchtmuseum groter geworden De Code Culturele Diversiteit hanteert de 4 P´s: programma, publiek, personeel en partners Het museum had qua programma al de Molukse barak, het Chinese restaurant, een slavernijpresentatie, de Anansi-verhaaltraditie, het Indisch achtererf en het Turkenpension Met de Canon zijn daar de onderwerpen Slavernij, Indonesië, Max Havelaar, Veelkleurig Nederland en Suriname en de Antillen bijgekomen In het verzamelbeleid verschuift het accent naar stedelijke gebieden Ook dit maakt het programma van het museum kleurrijker Dit trekt een steeds diverser wordend publiek

Waar mogelijk komt dit ook tot uiting bij de medewerkers en de partners waar het museum mee werkt

Ondernemerschap

Fondsen en sponsorwerving

De nadruk van de werving in 2017 lag op de Canon van Nederland bij fondsen, particulieren en bedrijven De grote bedragen voor de Canon van Nederland van de fondsen kwamen grotendeels in 2016 al binnen Van de Janivo Stichting hebben we, als uitzondering op de regel, EUR 25 000 mogen ontvangen met de mogelijkheid dat we nog twee jaar achtereen EUR 20 000 mogen indienen De Gravin van Bylandt Stichting doneerde EUR 5 000 voor het opzetten van het Canonnetwerk

Het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) steunt het museum – op grond van de deelregeling Talent en Festivals – vanaf 2017 vier jaar met een jaarlijkse bijdrage van EUR 100�000 voor de Maand van de Geschiedenis

Van de vijf prestatieafspraken met het FCP heeft het museum er in het eerste jaar van de ondersteuning drie volledig kunnen naleven en twee ten dele� Hoewel wel opgenomen in het projectplan, is het om administratief-financiële redenen pas begin 2018 gelukt om deelnemersbijdragen in te voeren De monitoring en evaluatie zijn conform het ingedien-

de plan uitgevoerd, met daarbij o a de inzet van het onafhankelijke onderzoeksbureau Motivaction

Bedrijven waarmee in 2017 nieuwe sponsorcontracten werden gesloten zijn Arcadis, het Kadaster, Freia, Akzo Nobel, Teijin Aramid, CCV Nederland, Salisbury Archeologie, Bosman Watermanagement en Koninklijke Gazelle DHL Parcel (langjarig sponsor van de Van Gend & Loos loods) verlengde het contract met vijf jaar en werd hoofdsponsor�

In 2017 ontving het museum net als voorgaande jaren EUR 500 000 van de BankGiroLoterij (BGL) voor verlevendiging van het museum Daarnaast is middels geoormerkt werven voor de BGL een bedrag van ruim EUR 200 000 binnen gekomen

Het museum ontving van de Amerikaans-Nederlandse familie Heersink een eenmalige uitzonderlijk hoge schenking Deze wordt voor een groot deel besteed aan een nieuwe presentatie ‘Wij gaan naar Canada’ in de boerderij Midlum over de emigratiegolf naar Canada in de jaren ’50

Het Nederlands Openluchtmuseum heette vier echtparen welkom binnen het exclusieve gezelschap

De 12 Provinciën De leden steunen het museum met een structurele bijdrage van EUR 3 000 per jaar In 2017 werd het Donateursprogramma geïntroduceerd en ontving het Nederlands Openluchtmuseum zes structurele donaties, vanaf EUR 250 per jaar

Vereniging Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum

De Vriendenvereniging schonk het Openluchtmuseum in 2017 EUR 18 690, conform gemaakte afspraken Dat bedrag is gebaseerd op het aantal leden (EUR 1,50 per lid) Daarnaast steunde de Vereniging het project de Canon van Nederland ruimhartig door eenmalig EUR 100 000 te schenken voor het inrichten van de Canonzaal voor wisselende tentoonstellingen

Commerciële ontwikkeling

Ultimo 2016 fuseerde de Stichting De Oude Bijenkorf (SDOB) met de Stichting Nederlands Openluchtmuseum De commerciële activiteiten werden daarmee volledig opgenomen in het museum In 2017 is veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de dienstverlening en de productvernieuwing Dit heeft geleid tot enkele kleine aanpassingen in de organisatie achter de schermen en het invoeren van een nieuw management informatiesysteem De gemiddelde horecabesteding is in 2017 met 6% toegenomen tot EUR 6,44 Deze stijging is gelijkelijk toe te schrijven aan de banqueting en de daghoreca De gemiddelde besteding retail is met 30% gestegen naar EUR 1,14 Dit is het directe gevolg van de uitbreiding van de retail-activiteiten De omzet door zakelijke groepen is ruim EUR 50 000 boven begroting uitgekomen, terwijl de operationele kosten van deze afdeling EUR 85 000 beneden budget zijn gebleven

De leiding van de sector heeft de nodige wijzigingen doorgemaakt Naast een nieuwe sectormanager, zijn tevens voor de afdelingen horeca & retail en sales & events nieuwe leidinggevenden aangetrokken Met dit geheel nieuwe team is een start gemaakt met een slagvaardige commerciële aanpak Zo zijn de product-markt combinaties goed in kaart gebracht en zijn nieuwe producten in de markt gezet De meest zichtbare hierbij is de benadering van de zakelijke markt Deze doelgroep was het speerpunt van dit jaar Dit heeft geleid tot een toename van de zakelijke omzet met circa 15% ten opzichte van 2016

De horecafaciliteiten zijn vernieuwd en uitgebreid waardoor de horecabesteding in 2017 met circa 6% is toegenomen

In 2017 is de nieuwe museumwinkel in gebruik genomen in het Canongebouw Het winkel-concept is verder uitgewerkt Dit geldt zowel voor het gevoerde assortiment, als de uitstraling Voor de bakkerijwinkel levert Molen de Hoop de producten, die ook verwerkt worden in de bakkerij en de horeca Tezamen met het in gebruik nemen van de takkenbosoven biedt dit een mooie beleving voor onze bezoekers De gemiddelde besteding per bezoeker is in 2017 met ruim 30% gestegen ten opzichte van 2016

De zakelijke doelgroep was het speerpunt van dit jaar. Dit heeft geleid tot een toename van de zakelijke omzet met circa 15% ten opzichte van 2016.

De gemiddelde besteding retail is met 30% gestegen naar EUR 1,14. Dit is het directe gevolg van de uitbreiding van de retail-activiteiten.

30%

De gemiddelde besteding per bezoeker is in 2017 met ruim 30% gestegen ten opzichte van 2016.

Erfgoedwet

Rijkshuisvestingsstelsel

2017 is het eerste jaar dat de bekostigingssystematiek van het nieuwe Rijkshuisvestingsstelsel wordt toegepast Het nieuwe huurcontract met het Rijksvastgoedbedrijf is ultimo 2017 nog niet getekend, omdat er twee verschillen van inzicht blijven Over de hoogte van de huursom bestaat nog geen overeenstemming en het museum verwacht een eenmalige vergoeding voor achterstallig onderhoud Naar verwachting kan het contract in 2018 afgesloten worden�

Het meerjarig onderhouds- en investeringsplan is in 2017 in uitvoering gekomen Er zijn in het verslagjaar geen wijzigingen doorgevoerd in dit meerjarig plan Het klein onderhoud dat door de afdeling Techniek wordt verzorgd is conform het oorspronkelijke plan uitgevoerd Er is voor groot onderhoud aan de dienstgebouwen een overlegstructuur opgezet met externe onderhoudspartijen De onderhoudscontracten die al waren afgesloten zijn geëvalueerd en verlengd met ingang van 1 januari 2018

Collecties

De collectiestrategie, verwoord in het collectiebeleidsplan Kiezen en Delen, is voortgezet Het perspectief van de verhuizing naar het nieuwe depot CollectieCentrum Nederland (CCNL) in 2020-2021 versterkt de focus op gerelateerde activiteiten en

projecten, zoals afstoten en de voorbereiding van de collectieverhuizing Het project Voorbereiding Collectieverhuizing, gestart in februari 2016, draagt in hoge mate bij aan de synergie, onder andere omdat de gehele depotcollectie opnieuw wordt gefotografeerd Grote aantallen van deze foto’s zijn meteen benut, bijvoorbeeld voor het project collectie-online

Via dit project zijn begin december in één keer ruim 24 000 objecten uit de eigen collectie op de nieuw ontwikkelde museumwebsite geplaatst� Ook zijn de foto’s gebruikt bij de realisatie van een boek over de streeksieraden uit onze collectie, dat in 2018 zal verschijnen�

Collectievorming

Het doel van de collectievorming is om een compacte, betekenisrijke collectie te creëren Dit doet het museum door zeer selectief te verwerven en actief af te stoten In 2017 zijn er 347 roerende objecten verworven en 763 afgestoten De totale omvang van de roerende collectie kwam daarmee op 152 924 objecten� Tevens is één onroerend object verworven, namelijk een P T T� tweelingbrievenbus in 1957 ontworpen door Rob Parry en Emile Truijen

Digitalisering

Op de museumwebsite is een online omgeving ontwikkeld waarin onze collectie prachtig tot zijn recht komt Naast objectinformatie worden ook contextgegevens op een aantrekkelijke en toegankelijke manier gepresenteerd Zo zijn er thema’s

toegevoegd en is er visueel aandacht besteed aan gebruik en de regio van herkomst Op onze website zijn dit verslagjaar 24 507 objecten geplaatst Daarnaast plaatst het museum content op de platforms CollectieGelderland en ModeMuze Via CollectieGelderland wordt geleverd aan de Digitale Collectie Nederland In 2017 zijn aan CollectieGelderland 9 041 objecten toegevoegd Dit brengt onze totale presentatie van collectie op dit platform op 24 637 Aan Modemuze zijn 4�242 objecten geleverd� Het totale aantal objecten op dit platform is 6 044

CollectieCentrum Nederland

In het CollectieCentrum Nederland in Amersfoort zullen in de toekomst de collecties van het Nederlands Openluchtmuseum, Paleis Het Loo, de Rijksdienst Cultureel Erfgoed en het Rijksmuseum worden bewaard De ontwerpfase van het gebouw is afgerond en de aanbesteding van de bouw heeft plaatsgevonden De gunning vindt begin 2018 plaats Ondertussen is er door de vier partners in deelprojecten gewerkt aan onder andere het programma van eisen van de inrichting van het depotdeel, planning en logistiek van de verhuizing en de vorm en inhoud van de samenwerking in het nieuwe depot

Voorbereiding collectieverhuizing

De voorbereiding van de collectieverhuizing is georganiseerd in zogenaamde werkstraten Volgens een strakke volgorde en planning vinden daar de werk-

zaamheden plaats die nodig zijn om de collectie transportklaar te maken, efficiënt en veilig te kunnen verhuizen en in het nieuwe depot verantwoord en compact te kunnen opbergen� De werkzaamheden betreffen onder andere controle van gegevens in de collectiedatabase, controle en schoonmaak van de objecten zelf, barcodering en fotografie Indien mogelijk worden de objecten alvast verpakt voor transport In 2017 zijn medewerkers in twee – en in sommige perioden in drie – werkstraten parallel aan het werk geweest Eind 2017 is 42% van de collectie verhuisklaar, daarbij is 41% van het budget uitgegeven in 49% van de doorlooptijd De doorlooptijd is beïnvloed doordat er in 2017 op verzoek van de lijnorganisatie tweemaal is gewijzigd in de volgorde van werkstraten De verwachting is dat de totale geplande doorlooptijd niet overschreden wordt

Risico’s

Het beheer van de huisvesting en van de cultuurgoederen in het kader van de Erfgoedwet brengt risico’s en onzekerheden met zich mee Brand en storm vormen de belangrijkste risico’s met betrekking tot de gebouwen Voor beide is een verzekering afgesloten Zowel voor huisvesting als collectiebeheer ontvangt het museum te weinig financiële middelen Het museum besteedt structureel meer dan de desbetreffende subsidie toelaat� Deze discrepantie is bij het ministerie van OCW aangekaart, maar kan pas in de volgende cultuurplanperiode 2021-2024 gecorrigeerd worden� Deze risico’s worden ondervangen door een sluitende begroting tot 2020 Hierin is reeds rekening gehouden met deze discrepantie

De financiële risico’s van de financiële instrumenten zijn beperkt� Door de meerjarige subsidierelatie met het ministerie van OCW is er een beperkt liquiditeitsrisico Door een beperkte omvang van debiteuren en adequaat debiteurenbeheer is het kredietrisico beperkt

Bruiklenen

Het museum heeft tot en met 2016 een bruikleenstop gehad en alleen bij hoge uitzondering bruiklenen verstrekt� Met de beschikbare middelen geeft het museum, als het gaat om collectiemobiliteit, de prioriteit aan afstoten In 2017 is deze lijn voortgezet, waarbij onder andere een langdurig, omvangrijk uitgaand bruikleen is omgezet in een overdracht naar

de bruikleennemer

Veiligheidsplan

Het Openluchtmuseum werkt vanuit het gestelde kader in het Integraal Beveiligingsplan dat in 2010 werd opgesteld door de toenmalige Rijksgebouwendienst in overleg met het management van het Openluchtmuseum Veiligheid strekt zich uit over een breed spectrum van onderwerpen, namelijk een veilige omgeving voor bezoekers, beheersing van risico’s, een veilige werkomgeving en een goede calamiteiten-organisatie In 2016 is het Bedrijfsnoodplan geactualiseerd; een jaarlijkse verplichting die nauwgezet werd uitgevoerd

De 65 BHV-ers van het museum hebben de herhalingscursus BHV dan wel een basiscursus met succes gevolgd� Alle BHV-ers worden ‘plus’ BHV opgeleid, zodat zij ook hogedruk brandweerslangen kunnen bedienen In het verlengde hiervan zijn aanvullende of vervangende BHV-materialen aangeschaft in de vorm van brandweerslangen en toebehoren 30 EHBO-ers hebben de herhalingscursus dan wel de EHBO-basisopleiding gevolgd

Samenwerkingspartners

Ondersteund door de stichting Actueel Verleden zette het museum het landelijke Canonnetwerk op We ontwikkelden een gemeenschappelijke huisstijl en rolden het concept van ‘topstukken-presentaties’ uit in de musea Zo is in de Prinsenhof het kogelgat

– samen met zes andere objecten – herkenbaar als topstuk in het venster Willem van Oranje Het museum werkt in totaal met 200 partners samen� Deze vormen van samenwerking zijn vermeld in het activiteitenverslag

Verantwoording

De jaarstukken 2017 van de Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum, gevestigd te Arnhem, bevatten het Bestuursverslag (met daarin een samenvatting van de activiteiten), de Jaarrekening, de verantwoording over de prestatieafspraken, het Bericht van de Raad van Toezicht en het Bericht van de Ondernemingsraad�

Wij volgen in dit jaarverslag het handboek van OCW Met het CBF zijn afspraken gemaakt over een wijze van verslaglegging die voldoet aan het reglement van het CBF Daartoe is in een bijlage een afzonderlijk verslag ten behoeve van het CBF opgenomen

Het museum vormt het bestuur van de Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland Per 1-1-2017 zijn alle activiteiten, risico’s en activa en passiva van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland aan Het Nederlands Openluchtmuseum overgedragen Daardoor zijn de cijfers van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland integraal in de jaarrekening van het Nederlands Openluchtmuseum verwerkt Het Kenniscentrum

Immaterieel Erfgoed Nederland stelt daarom geen aparte jaarrekening samen, wel een apart activiteitenverslag Tevens is er een verlies en winst overzicht als bijlage toegevoegd ter bepaling van het bestemmingsfonds Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed

Nederland Dit deel van de subsidie mag alleen voor die doeleinden worden gebruikt

De directeur is de bestuurder van beide stichtingen� De Raad van Toezicht ziet op beide stichtingen toe De samenstelling van het bestuur en de Raad van Toezicht is in een aparte bijlage opgenomen De directeur-bestuurder onderschrijft vanzelfsprekend de principes en ‘best practice’ bepalingen van de Code Cultural Governance, de Code Culturele Diversiteit en de governance bepalingen van het reglement CBF-keur Deze bepalingen zijn overgenomen in de statuten van de stichting

Per 1-1-2017 heeft er een juridische fusie plaatsgevonden tussen Stichting de Oude Bijenkorf en Het Nederlands Openluchtmuseum Daarmee zijn alle activiteiten, risico’s en activa en passiva van Stichting de Oude Bijenkorf aan Het Nederlands Openluchtmuseum overgedragen Daardoor zijn de cijfers van Stichting de Oude Bijenkorf integraal in de jaarrekening van het Nederlands Openluchtmuseum verwerkt�

Exploitatieresultaat

Het resultaat over 2017 komt uit op EUR 90 966 negatief na onttrekking en dotatie aan bestemmingsfondsen en –reserves� Door het toepassen van de regels in het handboek van OCW is het exploitatieresultaat in eerste instantie EUR 2 999 109 negatief Uitgaven voor de Canonexpositie, technische vervangingen en veiligheid komen echter direct ten laste van de betreffende bestemmingsfondsen� Het resultaat van EUR 90 966 negatief is beter dan het vorige jaar, maar werd ongunstig beïnvloed door onverwachte juridische kosten

De inkomsten zijn te verdelen in een verdeling van eigen inkomsten ten opzichte van het aandeel OCW

Het Nederlands Openluchtmuseum heeft 55,6% eigen inkomsten weten te genereren ten opzichte van 44,4% subsidie

Toerekening en onttrekking

Bestemmingsfonds OCW

Het museum investeert volop in de nieuwe Canontentoonstelling en in de bijhorende huisvesting en infrastructuur Deze investeringen en de daarvoor ontvangen subsidiegelden worden verantwoord via de exploitatierekening Ondanks het negatieve exploitatieresultaat vond geen onttrekking plaats aan het bestemmingsfonds OCW aangezien dit sinds 2015 nihil is

Financiële positie en continuïteit

In 2016 werd al duidelijk dat er sterk bezuinigd moest worden op salarislasten en exploitatiebudgetten om het toen geprognotiseerde tekort weg te werken� Dit is toen met enig succes gedaan Er bleef echter een exploitatietekort bestaan Bij het opstellen van de begroting voor 2018 is gebleken dat het museum zich moet herbezinnen op zijn taken om de begroting sluitend te krijgen Bij ongewijzigd beleid zou structureel een te groot tekort ontstaan Naast bezuinigingen op exploitatiebudgetten zal tevens bezuinigd moeten worden op het salarisbudget Daartoe is een reorganisatieplan opgesteld dat er volledig in voorziet dat inkomsten en uitgaven in 2018 en volgende jaren in evenwicht zijn Door de aard van de subsidiestromen is er het gehele jaar voldoende liquiditeit Mede door de hoge afschrijvingen zijn de kasstromen positief�

De oorzaak van de bezuinigingen ligt verder terug in het verleden Al in 2013 kreeg het museum structureel minder subsidie, een korting van 6%, wat overeenkomt met ruim EUR 600 000 In de jaren die volgden was er slechts gedeeltelijke inflatiecorrectie Dit holde de begroting geleidelijk uit

In diezelfde tijd kreeg het museum de opdracht om de Canon van Nederland te realiseren en de Maand van de Geschiedenis te blijven organiseren

Voor de Canon kwam er aanvullende subsidie, voor de Maand niet De Canon van Nederland bood nieuwe kansen en er was de mogelijkheid om sommige exploitatiekosten – waaronder die van de Maand van de Geschiedenis – ten laste van het project te brengen Er werd voor gekozen om op dat moment niet te reorganiseren en geen afscheid van medewerkers te nemen Alle energie was op de ontwikkeling van de Canon en gerelateerde projecten gericht� Daarbij was de verwachting dat de bezoekersaantallen behoorlijk zouden stijgen na de opening, waardoor de inkomsten zouden toenemen

Het Canonproject is inmiddels afgerond en daarmee is de hoeveelheid werk die dit project met zich meebracht verminderd Daarmee vervalt de mogelijkheid reguliere exploitatiekosten op het project te boeken Bovendien dienen, vanaf 2018, de exploitatielasten van de Canon van Nederland in de begroting meegenomen te worden

In reeds eerder genoemd reorganisatieplan wordt rekening gehouden met afvloeiing van 12 fte De kosten voor deze afvloeiing en andere kosten, opgenomen in een sociaal plan, worden bekostigd vanuit het eigen vermogen

De algemene reserve is – gezien de jaarlijkse uitgaven aan lonen en salarissen – voor versterking vatbaar De bestemmingsreserves en de bestemmingsfondsen zijn van een goed niveau en

de liquiditeitspositie is voldoende

Het museum heeft voor de bouwkundige aanpassingen van het Canongebouw het benodigde bedrag met ingang van 2016 via de methode van het schatkistbankieren ter beschikking gekregen Dankzij de garantiestelling van het Ministerie van OCW kon het museum het investeringsbedrag lenen van het Ministerie van Financiën� Vanaf 2018 lossen we dit af door middel van extra te ontvangen subsidie

Met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling zijn in 2017 geen activiteiten geweest

Vooruitblik

De komende reorganisatie werpt zijn schaduw vooruit Hij is in gang gezet en zal naar verwachting in de tweede helft van 2018 afgerond kunnen worden De personele bezetting zal naar verwachting met 12 fte afnemen

De omzet van het museum zal in 2018 vergelijkbaar zijn met 2017 De belangrijke component subsidie is bekend De salariskosten zullen als gevolg van de reorganisatie afnemen De kosten van de reorganisatie zullen ten laste komen van het eigen vermogen Er zijn geen grote investeringen voorzien Uitsluitend in twee horecalocaties zullen investeringen gedaan worden, deels voor vervanging, deels voor vernieuwing

Het museum staat voor een grote uitdaging en deze wordt met veel energie door alle collega’s aangepakt, waarbij we sterk gesteund worden door onze Raad van Toezicht Het vernieuwen van de organisatie geeft nieuwe kansen en maakt het museum klaar voor de toekomst Het museum zal – mede dankzij de Canon van Nederland – nieuwe bezoekers weten te bereiken Ik heb er alle vertrouwen in dat mijn opvolger Teus Eenkhoorn zich zeer thuis zal voelen in het Openluchtmuseum en het museum op een evenwichtige manier naar een goede toekomst zal leiden

Arnhem, 24 april 2018

Was getekend,

Dr. Willem Bijleveld

Directeur-bestuurder

BERICHT VAN DE RAAD VAN TOEZICHT

Samenstelling

Statutair kan de Raad uit maximaal negen leden bestaan Om praktische redenen wordt het aantal van zeven leden aangehouden� In 2017 kwam de zetel van de heer drs� R J�X Wanders vacant, die ultimo 2017 werd ingevuld door de heer drs E M Robbe

Wijze van functioneren

De Raad heeft in het verslagjaar regelmatig formeel en informeel overleg gevoerd met de directeur-bestuurder De Raad heeft vier maal vergaderd met de directeur en is daarnaast door de directeur schriftelijk geraadpleegd en geïnformeerd� Tussentijds hielden de voorzitter en de directeur regulier overleg�

De Raad kent een vaste Financiële Commissie

Deze bestond tot november 2017 uit de heer R J X Wanders (voorzitter) en mevrouw M H�H Van Haaren-Koopman In november heeft de heer E M Robbe het voorzitterschap overgenomen van de heer Wanders Deze commissie is vier maal bijeen geweest in aanwezigheid van de directeur en controller De commissie heeft de directeur ondersteund, zowel inhoudelijk als ter voorbereiding van te agenderen financiële onderwerpen De commissie heeft een actieve rol gespeeld bij het versterken van de financiële afdeling van het museum� Zo waren de commissieleden betrokken bij de selectie van de nieuwe financieel manager

In de tweede helft van het jaar heeft de Commissie Benoeming, Beoordeling en Beloning overleg ge-

voerd ter voorbereiding van de selectie van de nieuwe directeur

Beide commissies functioneren op basis van een eerder vastgesteld reglement

De Raad onderschrijft de principes en ‘best practice’ bepalingen van de Code Cultural Governance en de governance bepalingen van het reglement CBF-keur� Deze bepalingen zijn overgenomen in de statuten van de stichting, het Reglement Raad van Toezicht, het Reglement Financiële Commissie, het Reglement Benoeming, Beoordeling en Beloning, het Directiereglement en in de jaarverslaggeving De Regeling ‘melden vermoeden van misstanden’ is ook op de leden van de Raad van toepassing De Raad handelt volgens het in 2016 vastgestelde Reglement Raad van Toezicht en voldoet aan het profiel van de Raad

Werkgeversfunctie

De Raad van Toezicht is de werkgever van de directeur-bestuurder� Dit was het gehele jaar de heer Dr Willem Bijleveld� Medio 2017 heeft Willem Bijleveld aangegeven zijn functie in mei 2018 te willen neerleggen in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd Een commissie uit de Raad bestaande uit mevrouw J G� Stam, de heer drs ir� J van der Veer en ondergetekende vormden de selectiecommissie Aan de commissie werden als adviseur toegevoegd de MT-leden mevrouw drs K Schweizer en de heer J Bergevoet en de voorzit-

ter van de Ondernemingsraad mevrouw dr C van Dorst Na een voorspoedig verlopen procedure werd de heer Mr B Eenkhoorn aangesteld als nieuwe directeur per 1 juni 2018

Toezicht

De jaarrekening en jaarstukken 2017 van het museum zijn door de Financiële Commissie in detail besproken en door de voltallige Raad goedgekeurd� De begroting van de stichting voor 2018 is eveneens besproken en goedgekeurd

De Raad heeft extra aandacht gegeven aan het Activiteitenplan 2017-2020 van het Kenniscentrum

Immaterieel Erfgoed Nederland, de afdeling Immaterieel Erfgoed van het museum De centrale vraag daarbij was hoe het nieuwe activiteitenplan zo vorm te geven dat het een breed draagvlak krijgt in de maatschappij Na afstemming met het Ministerie van OCW heeft de directie een plan van aanpak opgesteld en dat uitgevoerd Een en ander heeft geresulteerd in een positief advies van de Raad voor Cultuur De heer mr drs C O Bijster was namens de Raad betrokken bij de selectie van de heer L Adriaanse als opvolger van mevrouw I Strouken als hoofd van het Kenniscentrum�

Regelmatig zijn met de directeur belangrijke ontwikkelingen besproken Daartoe behoorden de voortgang van de realisatie van de Canonopdracht en de

achtergronden en noodzaak van een reorganisatie

Aan de hand van de kwartaalrapportages van de directie bleef de Raad op de hoogte van de algemene gang van zaken in het museum�

Voor het overige stond de Raad de directie regelmatig met raad en daad bij in de standpuntbepaling over actuele onderwerpen die op de agenda van het museum stonden De invoering van de Erfgoedwet aan het begin van het jaar heeft voor het museum financiële consequenties De Raad constateert dat het vaststellen van de subsidie voor huisvesting adequaat is gebeurd, maar dat voor de collectiesubsidie een andere methodiek gevolgd moet worden� Er is geen rekening gehouden met de omvangrijke onroerende collectie, waardoor de subsidie structureel te laag is vastgesteld

Met de directeur is de Raad van mening dat 2017 een bijzonder jaar is geweest, met als belangrijkste gebeurtenis de opening van de Canon van Nederland� Deze expositie is een wezenlijke toevoeging aan het Openluchtmuseum waardoor het belang van het museum in Nederland nog groter is geworden De Raad complimenteert directie en management team met het succesvol afronden van dit project op tijd èn binnen het daartoe beschikbare budget De Raad is verheugd over het aanzienlijke aantal bezoekers, de vele activiteiten en de verdere stappen die zijn genomen in het verbeteren en moderniseren van de museumorganisatie� De Raad

is onder de indruk van de grote betrokkenheid van medewerkers, vrijwilligers en vrienden bij het museum Ook dankt de Raad de partners, fondsen en sponsoren voor hun belangrijke bijdrage

Arnhem, 21 maart 2018

Raad van Toezicht, Prof. dr. Paul Schnabel, voorzitter

PROFIEL LEDEN RAAD VAN TOEZICHT

Organisatiestructuur

Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum (218 fte, 349 vrijwilligers) ontvangt structurele rijkssubsidie, maar is daarnaast sterk op eigen inkomsten en additionele fondsenwerving aangewezen� De commerciële activiteiten, tot eind 2016 ondergebracht in de Stichting de Oude Bijenkorf, zijn per 2017 samengevoegd in Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum

Met ingang van 1 januari 2013 is ook de Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland, voorheen het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van het Openluchtmuseum gebracht Ook op deze stichting ziet de Raad van Toezicht toe

Het Nederlands Openluchtmuseum kent een directie met een eenhoofdige directeur-bestuurder De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Bestuursreglement

Bevoegdheden, verantwoordelijkheden en taken Raad van Toezicht

Algemeen:

De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in het Openluchtmuseum

De Raad van Toezicht richt zich bij de vervulling van

zijn taak op het belang van de stichtingen en houdt daarbij rekening met de belangen van betrokkenen

Taken en bevoegdheden van de Raad van Toezicht volgen uit de wet en de statuten van de genoemde stichtingen� Ze zijn nader uitgewerkt in het Reglement Raad van Toezicht

Specifiek:

De Raad van Toezicht concentreert zich daarbij in het bijzonder op een drietal kerntaken:

1. statutaire besluitvorming;

2. advisering en coaching van de directeur-bestuurder;

3. werkgeverschap

Vanuit de Raad van Toezicht zijn twee vaste commissies gevormd:

- Financiële Auditcommissie;

- Commissie Benoeming, Beoordeling en Beloning�

Samenstelling en functioneren Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht bestaat uit een door de Raad vast te stellen aantal leden binnen de statutaire kaders (van vijf tot negen leden) In 2017 bestaat de Raad uit 7 leden, waarbij in november 2017, nadat

een lid is afgetreden na de 2 toegestane zittingstermijnen, een nieuw lid is aangetreden De leden worden door de Raad van Toezicht benoemd Eén lid wordt benoemd op voordracht van de Ondernemingsraad van het museum Een ander lid wordt benoemd op voordracht van het bestuur van de Stichting KIEN, het voormalige VIE

De zittingstermijn bedraagt vier jaar, waarna maximaal voor één termijn herbenoemd kan worden De Raad hanteert een rooster van aftreden en evalueert periodiek

De Raad van Toezicht komt gemiddeld vier maal per jaar bijeen Van de leden wordt verwacht dat zij jaarlijks ten minste drie van de vier vergaderingen bijwonen Gemaakte onkosten worden vergoed

Gewenste samenstelling Raad vanToezicht

De Raad van Toezicht streeft naar een gelijke verdeling van mannelijke en vrouwelijke leden (in 2017 respectievelijk vier en drie) en naar een grotere diversiteit op gebieden als culturele afkomst en leeftijd Verder is het van belang dat een voldoende aantal leden van de Raad (ook) een binding heeft met Gelderland/Oost-Nederland

Aan elk lid wordt als eis gesteld dat hij/zij

- beschikt over ervaring in het besturen, dan wel het houden van toezicht;

- functioneert of gefunctioneerd heeft in

landelijke netwerken op het gebied van zijn/ haar expertise;

- beschikt over affiniteit met het werkterrein van het Nederlands Openluchtmuseum, zijnde de publiek-private sector

Binnen de Raad van Toezicht dient expertise op de volgende gebieden aanwezig te zijn:

- algehele leiding, management, bestuur en juridische zaken;

- financiën (bij tenminste twee leden);

- personeelszaken en personeelsbeleid (lid bij voorkeur te benoemen op voordracht van de Ondernemingsraad);

- Nederlandse geschiedenis en culturele verhoudingen;

- cultuur van het dagelijks leven (’volkscultuur’) en immaterieel erfgoed (lid bij voorkeur te benoemen op voordracht van Stichting VIE);

- toerisme en recreatie;

- marketing en promotie;

- nieuwe media en/of publiciteit;

- onderwijs (basis- en voortgezet) en jongerencultuur;

- duurzaamheid, bij voorkeur met betrekking tot de toepassing in het bedrijfsleven, inrichting van de organisatie en productthematiek

Persoonskenmerken:

- bestuurlijke ervaring;

- conceptueel en strategisch denken;

- ondernemende, maar bezonnen instelling;

- sterk ontwikkeld normbesef en maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel;

- vanuit betrokkenheid op afstand toezicht houden;

- diversiteit zien als een verrijking;

- maatschappelijke reflectie;

- teamspeler

SAMENSTELLING DIRECTIE (NEVENFUNCTIES)

Naam / Functie Vanaf Relevante nevenfuncties

Dr. Willem Bijleveld

Directeur-bestuurder 1 mei 2014

• Voorzitter Stichting Helene Kröller-Müller Fonds

• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Continuïteit Omniversum

• Penningmeester Stichting VSB Poëzieprijs

• Lid Raad van Toezicht Koninklijke Stichting Defensiemusea

• Lid Raad van Commissarissen RBT-KAN

• Lid Bestuur Libris Geschiedenisprijs

• Lid Raad van Advies CASA

• Lid Raad van Advies Geldersch Landschap en Kasteelen

• Lid Raad van Advies Forteiland Pampus

SAMENSTELLING RAAD VAN TOEZICHT

Naam / Rol Lid sinds / tot Hoofd- en nevenfuncties

De heer prof. dr.

P. Schnabel

Voorzitter Lid sinds:

1 maart 2011

Lid tot:

1 maart 2019

• Universiteitshoogleraar Universiteit Utrecht

• Lid Eerste Kamer D66

• Voorzitter bestuur Innovatiefonds Zorgverzekeraars, Zeist

• Lid Raad van Toezicht ING Nederland, Amsterdam

• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Internet Domein Registratie Nederland, Arnhem

• Adviseur Instituut GAK, Hilversum

• Voorzitter Museum Bredius te Den Haag

• Lid Raad van Toezicht Museum Catharijneconvent te Utrecht

• Penningmeester Koninklijk Concertgebouworkest, Amsterdam

• Lid bestuur Stichting Ons Erfdeel, Rekkem (B)

• Lid Bestuur Fondation Constant

• Voorzitter Commissie Studiebeurzen Prins Bernhard Cultuurfonds

Naam / Rol Lid sinds / tot Hoofd- en nevenfuncties

Mevr. M.H.H. van Haaren – Koopman Lid Financiële commissie (vanaf 1 juni 2014) Lid sinds: 1 april 2012

Lid tot: 1 april 2020

• Wethouder gemeente Berkelland

• Voorzitter Stichting Zero Emissie busvervoer

• Lid Raad van Advies Burgers’ Zoo

• Voorzitter Stichting behoud en instandhouding Commanderij in Doesburg

• Voorzitter Achterhoek Toerisme

• Lid Comité Lezersfonds NRC

De heer mr. drs.

C.O.Bijster Lid

Lid sinds: 17 december 2012

Lid tot: 17 december 2020

• Voorzitter Nederlands Instituut voor Farmaco Genetisch

Onderzoek, Heerenveen

• Bestuurder Babel Holding B V Utrecht

Mevrouw J.G. Stam Lid Lid sinds: 10 april 2013

Lid tot: 10 april 2021

• Commissaris/toezichthouder, adviseur en executive coach

• Secretaris bestuur Stichting Fonds Toevluchtsoord Groningen

• Lid Raad van Toezicht Installatie Werk Nederland

• Lid Curatorium van het Center for Executive Coaching bij de Vrije Universiteit Amsterdam

• Lid van begeleidingscommissies Politieonderzoek en de Onderzoeksraad voor veiligheid

• Lid Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs

• Executive coach, o a voor het kandidatenprogramma voor Politieleiders

Naam / Rol Lid sinds / tot Hoofd- en nevenfuncties

De heer

drs. ir. J. van der Veer Lid

Voorzitter Commissie

Benoeming, Beoordeling en Beloning

Lid sinds:

1 april 2010

Lid tot:

1 april 2018

• Voorzitter Raad van Commissarissen ING

• Voorzitter Raad van Commissarissen Philips

• Lid Raad van Commissarissen Boskalis

• Lid Raad van Commissarissen Statoil in Noorwegen

• Voorzitter Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft

• Voorzitter van het Platform Bèta Techniek

• Voorzitter HCF (Het Concertgebouw Fonds)

• Co-Chairman Global Agenda Council The Future of Energy (World Economic Forum)

• Chairman Community of Chairmen of the World Economic Forum

• Voorzitter Adviesraad Rotterdam Climate Initiative

Naam / Rol Lid sinds / tot Hoofd- en nevenfuncties

De heer

drs. R.J.X. Wanders

Voorzitter Financiële Commissie (vanaf 1 juni 2013 tot 1 november 2017)

Lid Financiële Commissie (tot 1 juni 2013)

Lid sinds:

1 november 2009

Lid tot: 1 november 2017

• Voormalig CFO en statutair directeur ANWB B V

• Vicevoorzitter Stichting Pensioenfonds ANWB

• Lid Raad van Toezicht Valkhof Museum Nijmegen

Mevrouw drs.

A.S.M. Vreeburg Lid

Lid sinds: 1 januari 2017

Lid tot: 1 januari 2021 (herbenoembaar)

• Lid directie ANWB/directeur Hulpverlening

• Member Board of Directors Intelematics Europe, Londen, UK

• Lid Raad van Commissarissen ACTA Assistance in Lyon

De heer

Drs. E.M. Robbe RA Lid

Voorzitter Financiële Commissie (vanaf 1 november 2017)

Lid sinds:

5 oktober 2017

• CQO en Lid Raad van Bestuur Deloitte Holding B V

• Voorzitter Raad van Toezicht Spoorwegmuseum

• Lid bestuur Stichting Nationaal Fonds 4 en 5 mei

Lid tot:

5 oktober 2021 (herbenoembaar)

• Lid Curatorium Register-controle opleiding van de VU Amsterdam

• Lid bestuur Deloitte Impact Foundation/Stichting Fair Chance Foundation

BERICHT VAN DE ONDERNEMINGSRAAD

Het OR-jaar 2017

2017 is het eerste zittingsjaar voor de nieuw verkozen ondernemingsraad 3 oudgedienden en 4 nieuwe leden hebben een goede start gemaakt en vormen al snel een actief team Het museum is flink in verandering: de opening van de Canon, vernieuwingen bij Commercie, Entree, de Huishoudelijke dienst en de novemberopenstelling De OR stelt zich tot doel om de stem van de medewerkers mee te laten spreken bij belangrijke beslissingen

Successen van de OR

- Werkafspraken met de directeur gemaakt voor constructiever overleg;

- Thuiswerkregeling opnieuw bekend gemaakt;

- Handboek kleding laten herzien;

- Vingerscan Horeca voorkomen De OR vindt het gebruik van biometrische gegevens voor tijdsregistratie een te zwaar middel;

- Vorderingen medewerkershandboek;

- Door de OR voorgedragen vertrouwenspersoon is benoemd

OR-initiatiefadvies

- Thuiswerkregeling;

- Tijdelijke contracten verlengen met een jaar in plaats van 11 maanden;

- Openstellen vacatures in plaats van invulling door plaatsing;

- Realiseren van jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken in de hele organisatie

Overleg met de directie

Focuspunten waren:

- Stijl van leidinggeven;

- Een medewerkerstevredenheidsonderzoek;

- Verbetering van de communicatie in de organisatie m�b�t beslissingen over grote veranderingen;

- De verhouding vaste en tijdelijke contracten;

- Een goede balans vinden tussen zakelijke en menselijke belangen

Advies- en instemmingsverzoeken

Instemmingsverzoeken:

- Werktijden roosters Entree, Presenteren en Huishoudelijke dienst

- Aanpassing organisatiestructuur Commercie;

- Medewerkersvolgsysteem Horeca en de vingerafdrukscanner;

- Takenpakket Arbo preventiemedewerker;

- Huishoudelijke dienst;

- Winter RIE, Plan van Aanpak;

- Toesturen digitale loonstrook via e-mail

Adviesaanvragen:

- Activiteitenplan Kien 2017 – 2020

De OR en de directie hebben in 2017 vijf maal formeel overleg gevoerd waarvan twee artikel 24 vergaderingen� Daarnaast vonden drie informele overleggen plaats

Raadpleging

De OR werd bijgestaan door een adviseursraad en een klankbordgroep� We hielden een enquête onder de klankbordgroep en organiseerden een achterbanbijeenkomst waarin medewerkers aandachtspunten konden inbrengen�

Bulletin

De OR publiceerde in 2017 drie maal een bulletin dat door de overgrote meerderheid van de museummedewerkers zeer gewaardeerd werd

Nieuwe directeur

De huidige museumdirecteur, Willem Bijleveld gaat in 2018 met pensioen De Raad van Toezicht nodigde een afgevaardigde van de Ondernemingsraad uit om zitting te nemen in de sollicitatiecommissie voor de nieuwe directeur De voorzitter van de OR heeft 5 kandidaten kunnen bevragen en kunnen ervaren dat de commissie de beste kandidaat tot directeur heeft gekozen� Arnhem, 23 februari 2018

De Ondernemingsraad,

Carianne van Dorst (voorzitter)

Jonna Termorshuizen (secretaris)

Petra Hermans (vice-voorzitter)

Liesbeth van Arkel

Bé Bisschop

Ronnie van Silfhout

Peggy Vastbinder

PRESTATIEVERANTWOORDING

MODEL III - ACTIVITEITEN & BEREIK MUSEA

1 Tijdelijke

2 Reguliere bezoeken

3 Bezoeken po

4 Bezoeken vo

5 Bezoeken mbo/ho

6 Gratis bezoeken

7

9 Aantal unieke bezoekers website

15 Totaal

JAARREKENING

BALANS PER 31 DECEMBER 2017

(na voorgestelde resultaatbestemming)

cultuurbeleid (publieksactiviteiten)

OCW: Erfgoedwet onderdeel huisvesting

OCW: Erfgoedwet onderdeel collectiebeheer

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

CATEGORIALE EXPLOITATIEREKENING 2017 (2/2)

Bijzondere

MUTATIE BESTEMMINGSFONDSEN

Onttrekking/dotatie

Dotatie bestemmingsfonds TV gelden

Dotatie bestemmingsfonds KIEN

Subtotaal

Dotatie bestemmingsreserve onderhoud terreinen

Dotatie bestemmingsreserve onderhoud museale gebouwen

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE

EXPLOITATIEREKENING 2017 (2/3)

SUBSIDIES Totaal structureel OCW

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

Totaal structureel publieke subsidie overig

Publieksactivieiten Collectiebeheer Algemeen Beheer

CATEGORIALE EN FUNCTIONELE

EXPLOITATIEREKENING 2017 (3/3)

Bijzondere

TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2017

Algemeen

Deze jaarrekening heeft betrekking op de per 1 januari 1991 verzelfstandigde Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum� De stichting heeft ten doel het inrichten, in stand houden en exploiteren van het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem De stichting is gevestigd op Hoeferlaan 4 te Arnhem en is ingeschreven in de Kamer van Koophandel onder nummer 41050671�

Ten aanzien van de museale collectie is overeengekomen dat deze juridisch eigendom blijft van het Rijk; de Stichting heeft deze in bruikleen verkregen� Bovendien heeft de Stichting een instandhoudingsverplichting ten aanzien van de museale objecten

De Stichting ontvangt van het Rijk een subsidie voor de museale taken; daarnaast worden inkomsten verworven door entreegelden, parkeergelden en huuropbrengsten, alsmede door de exploitatie van een winkel en overige commerciële activiteiten

De jaarrekening is opgemaakt in Euro

Verslaggevingsperiode

Deze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2017, dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2017

Toegepaste standaarden

De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig het handboek verantwoording cultuursubsidies musea van het ministerie van OCW 2017-2020�

Vergelijkende cijfers

De cijfers van 2016 en 2017 volgen het handboek OCW 2017-2020 Opstelling voor 2016 is daardoor veranderd� Voornaamste wijziging zit in de wijze waarop de huisvestingskosten worden verantwoord�

Door een verandering in de erfgoedwet is het Openluchtmuseum vanaf 1 januari 2017 verantwoordelijk voor zowel gebruikers,- als eigenaarsonderhoud

Tevens zijn de cijfers 2016 aangepast in verband met het samengaan van het Nederlands Openluchtmuseum, Stichting de Oude Bijenkorf en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland Deze worden in de 2016 cijfers geconsolideerd weergegeven

Ook de cijfers volgens de begroting zijn aangepast aan de wijziging conform handboek 2017-2020 Hierdoor bestaan er (beperkte) verschillen met de ingediende begroting

Per 1 januari 2017 heeft een juridische fusie plaatsgevonden tussen Stichting het Nederlands Openluchtmuseum en de Stichting de Oude Bijenkorf (SDOB), waarbij het Nederlands Openluchtmuseum de verkrijgende partij en de Stichting de Oude Bijenkorf de verdwijnende partij is Daarbij zijn per genoemde datum dus alle activiteiten en risico’s overgedragen

aan het Nederlands Openluchtmuseum Het eigen vermogen van de Stichting de Oude Bijenkorf bedroeg ten tijde van de fusie EUR 71 161 en is ten goede gekomen aan en verwerkt in de algemene reserve van NOM De vergelijkende cijfers over 2016 van balans en exploitatierekening (resultaat 2016 van de Stichting de Oude Bijenkorf bedroeg EUR 391 231 negatief) zijn ten behoeve van vergelijkingsdoeleinden hierop aangepast�

Per 1 januari 2017 is beoogd een juridische fusie plaats te laten vinden tussen Stichting het Nederlands Openluchtmuseum en Stichting Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), waarbij het Nederlands Openluchtmuseum de verkrijgende partij en KIEN de verdwijnende partij zou zijn Aangezien KIEN echter als stichting diende te blijven bestaan ter behoud van de NGO-status van Unesco, is een overeenkomst gesloten tussen het Nederlands Openluchtmuseum en KIEN tot economische en juridische overdracht van alle activiteiten, risico’s, rechten en verplichtingen van KIEN aan het Nederlands Openluchtmuseum als ware het een juridische fusie De directie en Raad van Toezicht van beide stichtingen zijn dezelfde en hebben hiermee ingestemd Het eigen vermogen van KIEN bedroeg op genoemde datum EUR 4�621 en is – in afstemming met het Ministerie van OCW – ten goede gekomen aan en verwerkt in de algemene reserve van het Nederlands Openluchtmuseum De resultaten vanaf 2017 worden toegevoegd aan en onttrokken uit een

apart gevormd bestemmingsfonds KIEN (ook afgestemd met OCW)

In de balans en categoriale exploitatierekening zijn voor 2016 twee kolommen met vergelijkende cijfers opgenomen De kolom ‘2016’ betreft de vergelijkende pro forma cijfers over 2016 van balans en exploitatierekening inclusief KIEN (resultaat 2016 van KIEN bedroeg EUR 30 108 en eigen vermogen bedroeg EUR 4 621), alsof de activiteiten reeds in 2016 waren ondergebracht bij het Nederlands Openluchtmuseum Hierdoor wordt een beter vergelijkingsinzicht verkregen in de daadwerkelijke organisatorische activiteiten van NOM als geheel voor 2017 en 2016 De kolom ‘2016 ex� KIEN’ zijn de vergelijkende cijfers exclusief KIEN zoals deze volgens verslaggevingsvoorschriften hadden moeten worden opgemaakt

Er is afgezien van het uitbrengen van een geconsolideerde jaarrekening 2017 van het Nederlands Openluchtmuseum met KIEN, aangezien KIEN een zogenaamde lege stichting betreft (zie hiervoor) Zowel balans als exploitatierekening 2017 van het Nederlands Openluchtmuseum zouden in een dergelijke opstelling geconsolideerd en enkelvoudig er exact hetzelfde uitzien Dit heeft geen toegevoegde waarde voor de gebruiker van de jaarrekening Door het toevoegen van de hierboven genoemde pro forma kolom 2016 wordt toch vergelijkend inzicht geboden in het Nederlands Openluchtmuseum en KIEN samengevoegd

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling

De grondslagen voor de waardering zijn niet gewijzigd ten opzichte van 2017

De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten

Voor zover niet anders vermeld is, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde

Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld

Gebruik van schattingen en oordelen

De opstelling van de jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van

deze schattingen�

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld� Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft

Materiële vaste activa

Gebouwen en terreinen

Alle museale gebouwen in gebruik bij Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum zijn juridisch eigendom van de Staat der Nederlanden en op basis hiervan niet geactiveerd Alle overige gebouwen worden gehuurd bij het Rijksvastgoedbedrijf, de grond ten behoeve van de parkeervoorzieningen is in erfpacht verkregen van de gemeente Arnhem, de overige terreinen worden gehuurd De gehuurde gebouwen en terreinen worden als operationele huur in de exploitatierekening verwerkt�

In enkele gebouwen heeft de Stichting zelf geïnvesteerd, deze investeringen zijn in de balans opgenomen De verkrijgingsprijs van deze investeringen worden over de economische levensduur afgeschreven volgens de lineaire methode�

Bedrijfsinstallaties

Per 1 januari 2005 heeft het museum het economisch eigendom van de bedrijfsinstallaties om niet verkregen van het ministerie van OCW� In overeenstemming met de gemaakte afspraken tussen de Vereniging van Rijksmusea en het ministerie van OCW zoals uitgewerkt in de beschikking van 16 december 2004, dient er een waarde te worden toegekend aan deze bedrijfsinstallaties Op basis van de door de Rijksgebouwendienst aangegeven vervangingswaarde en vervangingstermijnen heeft activering in de balans plaatsgevonden en is de economische levensduur van de verschillende installaties bepaald De afschrijvingen worden berekend als een percentage over deze waarde volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur

Canon

In 2013 is gestart met het project Canon; de fysieke en digitale presentatie van de Nederlandse geschiedenis in het NOM Hiervoor heeft het museum subsidie ontvangen van het ministerie van OCW en is een lening op basis van schatkistbankieren aangegaan bij het ministerie van Financiën van EUR 10 miljoen Deze lening is voor het verbouwen van het entreegebouw en het fysiek realiseren van de tentoonstelling� Voor die onderdelen die met bouw van het entreegebouw te maken hebben heeft activering plaatsgevonden Het project is opgeleverd in september 2017 Afschrijving is volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur

vanaf dat moment van start gegaan

Museale gebouwen en overige museale collectie

De museale gebouwen en de overige museale collectie, welke ten tijde van de verzelfstandiging aanwezig waren, zijn niet geactiveerd De museale gebouwen en de museale collectie zijn in bruikleen ontvangen van de Staat der Nederlanden Kosten van onderhoud worden ten laste van de exploitatie van het museum gebracht Kosten van aanschaffingen inzake de overige museale collectie worden rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht

Parkeerterrein

De inrichting van het parkeerterrein is gewaardeerd op verkrijgingsprijs De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de verkrijgingsprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur

Overige bedrijfsmiddelen

Inventaris en inrichting en vervoermiddelen worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs Afschrijvingen vinden lineair plaats gebaseerd op de geschatte economische levensduur

Bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa

Voor materiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waarde ver-

waarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief (of kasstroom genererende eenheid) zou zijn verantwoord�

Voorraden

verwerkt in de exploitatierekening

Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd minderingen Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde� Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te bepalen voor een individueel actief wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waartoe het actief behoort

Deze worden gewaardeerd tegen de kostprijs onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor incourantheid�

Wanneer de boekwaarde van een actief of een kasstroom genererende eenheid hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde

Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd� Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief of kasstroom genererende eenheid geschat

Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als er sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies� In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroom genererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boek-

Financiële instrumenten

Financiële instrumenten omvatten investeringen in aandelen en obligaties, handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, afgeleide financiële instrumenten (derivaten), handelsschulden en overige te betalen posten In de jaarrekening zijn de volgende categorieën financiële instrumenten opgenomen: vorderingen, geldmiddelen, kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Er is geen sprake van in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten en derivaten

Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, waarbij (dis)agio en de direct toerekenbare transactiekosten in de eerste opname worden meegenomen� Indien echter financiële instrumenten bij de vervolgwaardering worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de exploitatierekening, worden direct toerekenbare transactiekosten direct

Vorderingen

Overige vorderingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen�

Liquide middelen

De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de stichting�

Eigen vermogen

Algemeen

Per 1-1-2017 heeft er een juridische fusie plaatsgevonden tussen Nederlands Openluchtmuseum en Stichting de Oude Bijenkorf� Tevens is de tot 2017 separaat gevoerde boekhouding van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed samengevoegd met die van het Nederlands Openluchtmuseum Op grond van een overeenkomst tussen partijen waarbij alle risico’s, activiteiten, activa en passiva naar de stand per 1-1-2017 door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed en de Stichting de Oude bijenkorf zijn overgedragen aan het Nederland Openluchtmuseum Het vermogen per 1-1-2017 is als volgt tot stand gekomen:

Algemene reserve

Dit is het gedeelte van het eigen vermogen waartoe de daartoe bevoegde organen zonder belem-mering door wettelijke of statutaire bepalingen kunnen beschikken voor het doel waarvoor de organisatie is opgericht

Bestemming van het exploitatiesaldo over het boekjaar 2017

Conform het handboek van het ministerie van OCW dient het exploitatiesaldo naar rato van het aandeel OCW-subsidie ten opzichte van de totale baten aan het bestemmingsfonds OCW te worden toegevoegd of afgetrokken Het overige deel wordt gedoteerd aan de Algemene Reserve In het boekjaar 2017 was het exploitatiesaldo EUR 90 966 negatief

Bestemmingsfonds OCW

OCW-subsidie die nog niet is besteed aan de doeleinden waarvoor de subsidie is verstrekt dient opgenomen te worden in een bestemmingsfonds OCW

Voorzieningen

Algemeen

Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer er sprake is van:

- Een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een

gebeurtenis in het verleden; en

- Waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en

- Het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is

Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd

Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen

Voorziening jubileumuitkeringen

De voorziening voor jubileumuitkeringen wordt gevormd voor de in de cao opgenomen rechten op toekomstige jubileumuitkeringen De voorziening betreft de contante waarde van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen� De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd

Langlopende schulden, kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen

Langlopende en kortlopende schulden en overige

financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode

De aflossingsverplichtingen voor het komend jaar van de langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden

Langlopende Schulden

Onder de langlopende schulden worden schulden opgenomen met een resterende looptijd van meer dan één jaar De op korte termijn (binnen één jaar) verschuldigde aflossingen worden opgenomen onder de kortlopende schulden�

Kortlopende Schulden

De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar, tenzij anders is vermeld in de toelichting

Onderhanden projecten

Ontvangen projectsubsidies worden verantwoord onder onderhanden projecten Naar rato van de voortgang en de gemaakte kosten voor het project worden de ontvangen (niet-structurele) subsidies als baten aan de exploitatierekening toegerekend Ook voor zover er sprake is van geoormerkte bijdragen en subsidies van derden in relatie tot specifieke projecten wordt deze methode gehanteerd�

Exploitatierekening

Baten en lasten

Algemeen

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben

Publieksinkomsten

Publieksinkomsten bestaan vooral uit entreegelden, museumkaartbezoek, retail, horeca en parkeergelden Deze inkomsten worden opgenomen in de baten wanneer de belangrijke risico’s aan de koper zijn overgedragen en de inning van de verschuldigde vergoeding waarschijnlijk is (veelal directe betaling)�

Deze inkomsten worden verantwoord tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben

Sponsorinkomsten

Deze inkomsten worden opgenomen in de baten tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben

Overige inkomsten (direct)

Deze inkomsten bestaan vooral uit verkoop van de museumkaart en groepsproducten Deze inkomsten worden opgenomen in de baten wanneer de belangrijke risico’s aan de koper zijn overgedragen en de inning van de verschuldigde vergoeding waar-

schijnlijk is (veelal directe betaling) Deze inkomsten worden verantwoord tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben�

Indirecte inkomsten

De indirecte inkomsten bestaan uit de huurinkomsten van een klein gebouw op het park aan een externe exploitant

Overheidssubsidies / overige subsidies en bijdragen

Overheidssubsidies worden aanvankelijk in de balans opgenomen als vooruit ontvangen baten zodra er redelijke zekerheid bestaat dat zij zullen worden ontvangen en dat voldaan wordt aan de daaraan verbonden voorwaarden Subsidies ter compensatie van gemaakte kosten worden systematisch als opbrengsten in de winst-en-verliesrekening opgenomen in dezelfde periode als die waarin de kosten worden gemaakt Subsidies ter compensatie voor de kosten van een actief worden als langlopende schuld opgenomen in de balans en systematisch in de winst-en-verliesrekening opgenomen gedurende de gebruiksduur van het actief

Pensioenen

Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies� Voor zover de verschuldigde premies op

balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies

Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen

Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld�

Wet normering topfunctionarissen

Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi)publieke sector (WNT) heeft de instelling zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing WNT en deze als normenkader bij het opmaken van deze jaarrekening gehanteerd

SPECIFICATIE BALANS PER 31 DECEMBER 2017

Materiële vaste activa

Het verloop is als volgt:

Op de materiële vaste activa zijn de volgende afschrijvingspercentages van toepassing:

Gebouwen 3-33%

Inventaris en inrichting 10-33%

Vervoermiddelen 10-20%

Gebouwen en terreinen Inventaris en inrichting Vervoer middelen

Activa in uitvoering Totaal

Voorraden

De voorziening voor incourantheid bedraagt EUR nihil (2016: EUR nihil)

VORDERINGEN

Een nadere uitsplitsing van de vorderingen is hieronder opgenomen Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan een jaar

Belastingen

Debiteuren

De debiteuren zijn verantwoord onder aftrek van een voorziening wegens oninbaarheid voor EUR 1 880 (2016: EUR 5 929)�

Overige vorderingen

vooruitbetaalde kosten

Het gemiddelde rentepercentage ontvangen op de spaarrekeningen in 2017 bedroeg 0,0% (2016: 0,1%) De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting

EIGEN VERMOGEN

Algemene Reserve

Overboeking van bestemmingsreserve

De algemene reserve is gewijzigd door onttrekking vanuit het exploitatieresultaat van EUR 90 966 negatief

Bestemmingsfondsen

In het handboek musea 2017-2020 is bepaald dat het bestemmingsfonds OCW blijft bestaan Het museum heeft besloten om de bestemmingsfondsen te handhaven betreffende niet bestede gelden uit het verleden die zijn verstrekt door OCW Dit betreft de bestemmingsfondsen Technische Vervangingsgelden, Kien, Veiligheid en Canon Deze zijn allen opgenomen in het bestemmingsfonds OCW, maar zullen elk afzonderlijk zichtbaar blijven Kosten gemaakt in het kader van Technische Vervangingsgelden, Kien, Veiligheid en de Canon zullen volledig onttrokken worden uit het desbetreffende bestemmingsfonds

Het bestemmingsfonds OCW is in 2017 opgebouwd uit een viertal onderdelen:

1. Bestemmingsfonds Technische Vervangingsgelden: Naast het reeds bestaande Bestemmingsfonds Technische Vervangingsgelden van voor 2015 heeft het ministerie OCW in 2015 een bijdrage beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de brandveiligheid in het museum, met een totale bijdrage van EUR 925 000 In 2017 is EUR 521 123 besteed aan uit dit fonds

3. Bestemmingsfonds Veiligheid: de uitvoering van het veiligheidsplan is in 2011 afgerond Het resterende saldo is gereserveerd voor klein onderhoud en nieuwe veiligheidstoepassingen in de toekomst� In 2017 is EUR 119 693 uitgegeven

Veiligheid

2. Bestemmingsfonds KIEN: Van de in 2017 toegekende subsidie van totaal EUR 818�032 is EUR 538 448 besteed Van de resterende gelden wordt een bestemmingsfonds gecreëerd

4. Canon: vanaf 2013 heeft het ministerie van OCW subsidie ter beschikking gesteld om de fysieke en digitale presentatie van de geschiedenis van Nederland te realiseren In het bestemmingsfonds zit het niet bestede geld In 2017 is hier per saldo EUR 2 546 912 aan onttrokken Hiermee is het project afgerond en is het bestemmingsfonds volledig uitgeput

Canon

VOORZIENINGEN

De voorziening is berekend rekening houdend met deelnamekansen, toekomstige uitkeringen en reeds verstreken diensttijd De verplichting is contant gemaakt tegen 3%

LANGLOPENDE SCHULDEN

SCHULDEN PER ONDERDEEL

Lening Ministerie van Financiën

Stand per 1 januari

Bij: Toevoeging

Aflossing - -

Af: gepresenteerd door kortlopende schulden -1 000 000Stand per 31 december 9.000.000 6.000.000

Bepaling stand:

Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW (bedragen x € 1 000)

Het verloop van de post "nog te besteden huisvestingssubsidie OCW" is als volgt:

Stand 1 januari 2017

Subsidie OCW huisvesting (brief d d 7-9-2017, kenmerk 1222692)

Onttrekking wegens investeringen (onder Investeringssubsidie OCW)

Onttrekkingen (eigenaarslasten)

Rente, aflossingen en opgeslagen RVB

Huren niet RVB panden

Loonkosten eigen organisatie beheer en behoud

Verzekeringen

Afschrijvingen op investeringen eigenaarszaken

Nog te besteden huisvestingssubsidie OCW

Stand per 1 januari

Bij: Toevoeging

Aflossing

Stand per 31 december

Kosten dagelijks onderhoud

Kosten groot onderhoud

Overige huisvestingskosten (eigenaarszaken: advieskosten, inspecties e d )

-887�082

-19 444

-228 044

-35 414

-139 162

-530 797

-183 005

-29 549 Totaal onttrekkingen

3 727 448

-2.052.498

Toevoegingen (baten):

- Vrijval investeringssubsidie OCW (bekostigd uit huisvestingssubsidie OCW) €- Overige baten

Totaal toevoegingen

Saldo huisvestingssubsidie (subsidie OCW-ontrekkingen+toevoegingen)

Besteed aan publieksactiviteiten of andere activiteiten

Saldo eindbalans 31 december 2017

Begin 2016 is met het ministerie van Financiën een leningsovereenkomst gesloten waarbij het museum op basis van schatkistbankieren een lening van 10 miljoen kan verkrijgen Het ministerie van OCW staat garant voor deze lening In 2016 is EUR 6�000�000 uitbetaald en in 2017 is daar aanvullend EUR 4 000 000 aan toegevoegd Voor de lening wordt een rente percentage van 0�35% door OCW in rekening gebracht Aflossing zal vanaf 2018 plaatsvinden, lineaire in 10 jaarlijkse termijnen

Binnen de huisvesting worden in de nieuwe erfgoedwet alle lasten met betrekking tot het uitvoeren van onderhoud, voor zowel eigenaars- als huurdersonderhoud, door de huurder gedragen� Hiervoor zijn door OCW middelen ter beschikking gesteld Wanneer deze middelen niet volledig worden besteed moeten deze restanten volgens het handboek OCW 2017-2020 worden verantwoord onder de langlopende schulden Deze post nog te besteden huisvestingssubsidie OCW valt vrij via de exploitatierekening, gelijklopend met de afschrijvingstermijn van de investering en wordt opgenomen onder de baten� Het saldo ultimo 2017 is geheel langlopend van aard�

KORTLOPENDE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA

Kortlopende Schulden

Belastingen

Schulden

Schulden aan gelieerde rechtspersonen

De looptijd van de kortlopende schulden zijn korter dan 1 jaar met uitzondering van de Onderhanden projecten

Over de Rekening Courant (RC) positie van de gelieerde rechtspersonen wordt geen rente berekend De looptijd is korter dan een jaar�

en premies sociale verzekeringen

en premies sociale verzekeringen

BankGiro Loterij

Vooruitontvangen BankGiroLoterij

Vooruitontvangen Midlum "Wij gaan naar Canada"

Vooruitontvangen OCW Carabisch Gebied (KIEN)

Vooruitontvangen Westerstraat

Vooruitontvangen Collectie Centrum Nederland

Vooruitontvangen RVB herstel lekkage

Vooruitontvangen Provincie Overijssel (KIEN)

Vooruitontvangen Canon: Jaknikker

Vooruitontvangen OCW Nationale inventaris (KIEN)

Vooruitontvangen Collectie Centrum Nederland logistieke voorbereiding verhuizing

Vooruitontvangen ING; Helden aan de Bal - 100 000

Vooruitontvangen

Vooruitontvangen

Vooruitontvangen

Als vaste beneficiënt heeft het museum ook in 2017 EUR 500 000 ontvangen� Voornaamste bestedingen in 2017 betreffen de verlevendiging van het museum, de Canon vensters in het museumpark, de Canonzaal “Land in de Wereld”

OCW Midlum "Wij gaan naar Canada"

Project Midlum "Wij gaan naar Canada" Stand per 1 januari

OCW Caribisch gebied (KIEN)

In 2015 heeft het ministerie van OCW extra middelen ter beschikking gesteld voor werkzaamheden ter ondersteuning van het inventariseren en borgen van immaterieel erfgoed in Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius, Saba) en de Caribische landen (Curaçao, Aruba en Sint Maarten) In totaal is er EUR 120 000 ter beschikking gesteld Met goedkeuring van het ministerie van OCW worden de activiteiten uitgevoerd in 2018

Collectie Centrum Nederland

In 2012 is door het museum het project Westerstraat afgerond Aan de rand van het entreeplein zijn enkele gesloopte panden uit de Westerstraat in Amsterdam opgebouwd en ingericht� Hierin zijn gevestigd een postkantoor uit de jaren ‘50, een Jordaans café en een Turkenpension� Het project is gefinancierd door bijdragen van SNS Reaalfonds, ING, BGL en een bijdrage uit het OCW fonds 2005-2012 Het restant zal voor de jaarlijkse exploitatie van het gebouw worden gebruikt In 2017 is EUR 48 000 besteed aan de exploitatie van het gebouw

Vanuit het project CollectieCentrum Nederland - een samenwerkingsverband tussen Rijksmuseum, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en het Nederlands Openluchtmuseum om te komen tot een nieuw duurzaam depot in 2020 - is geld ter ondersteuning van de activiteiten van EUR 50 000 beschikbaar gesteld door het ministerie van OCW

is EUR 576 besteed

In 2015 is door de RVB in verband met lekkage aan daken geld ter beschikking gesteld om een en ander te repareren In 2017 is hier niet aan uitgegeven

Westerstraat

RVB herstel lekkage

Provincie Overijssel (KIEN)

In 2016 is er door de Provincie Overijssel een nieuwe subsidie toegekend voor het project ‘Overijsselse traditie op de Nationale Inventarisatie Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland’ dat was gestart in 2014 De totale subsidie bedraagt EUR 105 500 waarvan een voorschot van EUR 47 500 in 2016 is uitgekeerd Het project wordt uitgevoerd in 2017 en 2018 In 2017 is EUR 755 besteed aan project Overijssel

Nationale Inventaris (KIEN)

Canon Jaknikker

In samenwerking met de NAM heeft het museum in de vorm van de Jaknikker één van de eerste vensters van de Canon op het terrein gerealiseerd Voor de instandhouding van dit project is in boekjaar 2015 EUR 25 000 door het NAM geschonken Dit heeft een looptijd van 10 jaar� Jaarlijks wordt hier EUR 2�500 aan onttrokken

In 2015 heeft het ministerie van OCW een bedrag van EUR 600�000 toegekend voor de activiteiten rondom de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed in Nederland In 2017 is daar EUR 33 462 aan uitgegeven� Het restant van de projectsubsidie (EUR 9 894) zal worden besteed in 2018

CollectieCentrum Nederland verhuisproject

Collectie Centrum Nederland Logistieke voorbereiding verhuizing

Het museum gaat in 2020 in samenwerking met het Rijksmuseum, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Paleis het Loo een nieuw duurzaam depot, genaamd Collectie Centrum Nederland, realiseren� Ter voorbereiding op de verhuizing naar dit nieuwe depot is het museum een verhuisproject gestart Het saldo ultimo 2017 is gepresenteerd onder de overige vorderingen

ING: Helden aan de Bal

Helden aan de Bal is een tentoonstelling welke in 2017 wordt geopend Hiervoor heeft de ING in 2016 EUR 100 000 ter beschikking gesteld die in 2017 is besteed

Canon

Entoen.nu 2015-2017

Het ministerie van OCW heeft voor de periode van 2015 t/m 2017 een bijdrage van EUR 100 000 per jaar ter beschikking gesteld om de taken van de stichting en toen�nu te continueren In 2017 is EUR 165�137 besteed�

In 2016 heeft het museum met Rijkswaterstaat een subsidie overeenkomst gesloten om binnen de Canon tentoonstelling extra aandacht te geven aan watermanagement Dit is in 2017 volledig daaraan besteed

Canonnetwerk

In het kader van de opdracht tot het fysiek en digitaal presenteren van de geschiedenis van Nederland heeft het museum een programma ontwikkeld met verschillende historische musea in Nederland; het Canon netwerk Het saldo ultimo 2017 is gepresenteerd onder de overige vorderingen�

Professionalisering erfgoed manifestatie

Het fonds voor cultuurparticipatie heeft aan het museum een subsidie toegekend van EUR 160 000 voor het project Maand van de geschiedenis- Onderzoek naar de professionalisering van 3 pilots als inspiratie voor andere deelnemers In 2017 is het restant van EUR 38 879 volledig besteed

Vereniging Vrienden

Feest

Feest is een educatief programma waarin de verschillende rituelen rondom feesten in Nederland worden verteld Feest is ontwikkeld in samenwerking met het Catharijne convent In 2016 is er door een particulier geld geschonken voor de exploitatie van programma Het restant van deze schenking is in 2017 besteed

Het restant van het in 2016 ter beschikking gestelde bedrag door de vereniging vrienden is in 2017 benut bij het organiseren van een nieuwe editie van het Techniek Toernooi

Heslinga Publicaties

Gelden bestaan uit donaties en legaten bestemd voor publicaties door het NOM In 2016 is gestart met het ontwikkelen van het Canon boek wat in 2017 is afgerond

Overige schulden

Overlopende passiva

Toelichting financiële risico’s van financiële instrumenten

De financiële risico’s van de financiële instrumenten zijn beperkt� Door de meerjarige subsidierelatie met het ministerie van OCW is er een beperkt liquiditeitsrisico Door een beperkte omvang van debiteuren en adequaat debiteurenbeheer is het kredietrisico beperkt

Pensioenen

Pensioenregeling

De pensioenregeling van de Stichting is ondergebracht bij het PFZW Er is geen aanvullende verplichting verwerkt omdat op grond van de overeenkomst met PFZW er geen contractuele of feitelijke verplichting bestaat om bij te dragen in een eventueel tekort

Voor een nadere toelichting op de verwerking van de pensioenen in de jaarrekening wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen op pagina 38�

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen

Subsidie ministerie van OCW

Het ministerie van OCW heeft aan het Nederlands Openluchtmuseum voor de periode 2017-2020 een

meerjarige instellingssubsidie toegekend� Vanaf de beleidsperiode 2017-2020 krijgt het museum vanuit twee onderdelen subsidie Vanuit de BIS is er per jaar een bedrag van EUR 5 781 645 beschikbaar voor het museum, waarvan EUR 802 574 voor de stichting

KIEN Cumulatief is dit EUR 23 126 580 waarvan EUR

3 210 296 voor de stichting KIEN Daarnaast wordt er een bedrag vanuit BIS beschikbaar gesteld ten aanzien van loonbijstelling en prijsbijstelling voor een

totaalbedrag van EUR 445�416 over de periode 20172020 Vanuit de erfgoedwet ontvangt het museum in 2018 voor huursubsidie en collectiekosten in totaal EUR 6 730 351 Deze subsidie moet ieder jaar opnieuw worden aangevraagd Tot slot krijgt het museum de laatste tranche van de projectsubsidie voor entoen nu, in 2017 een bedrag van EUR 100 000

BankGiro Loterij (BGL)

Door de BankGiro Loterij zijn gelden toegekend aan Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum ter verlevendiging van het museum Op basis van de huidige toekenning is voor het jaar 2018 wederom een bijdrage ad EUR 500 000 te verwachten

Verplichtingen

Huurcontracten

De Stichting heeft verplichtingen uit hoofde van huurcontracten en erfpachtcanons met derden In 2017 is het Rijkshuisvestingsstelsel veranderd; de

musea zijn verantwoordelijk geworden voor onderhoud en uitbreiding van alle panden die het juridisch eigendom blijven van het Rijksvastgoedbedrijf Er worden nieuwe huurcontracten met een looptijd van 15 jaar aangegaan Deze zijn echter op 31-12-2017 nog niet getekend De huurverplichting voor de huidige gehuurde panden voor de periode 2018-2021 bedraagt EUR 2 605 454

Verplichting voor Vennootschapsbelasting

De Stichting is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013 mogelijk belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting� In 2017 heeft het Nederlands Openluchtmuseum samen met haar belastingadviseur overleg gevoerd en een brief naar de belastingdienst verstuurd met haar standpunt dat de belastingplicht bestreden wordt Hierop is formeel nog geen antwoord gekomen Verwachting is, dat dit in het 2de kwartaal van 2018 komt�

SPECIFICATIE EXPLOITATIEREKENING OVER 2017

BATEN

Directe opbrengsten

207.324

Het aantal bezoeken met een museumkaart is in 2017 gestegen ten opzichte van 2016, en komt uit op 207.324 bezoekers (2016: 191.737).

535.989

Indirecte opbrengsten

Private middelen (1/2)

Waarvan particulieren incl. vrienden vereniging

Waarvan bedrijven

Waarvan

middelen (2/2)

Subsidie Ministerie van OCW

OCW STRUCTUREEL

Subsidie OCW: BIS Algemeen

Basis BIS (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

Subsidie OCW: BIS Immaterieel Erfgoed

Immaterieel erfgoed (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Loon/prijs bijstelling 2017 (brief 7-9-2017; kenmerk 1222692)

Subsidie OCW: Erfgoedwet huisvesting

Subsidie huisvesting (2017-2020; brief 20-9-2016; kenmerk 1057628)

Naar Egalisatie OCW vanwege investeringen eigenaarszaken

Reservering niet bestede huisvestingsmiddelen

Subsidie OCW: Erfgoedwet Collectiebheer

Per beleidsperiode 2017-2020 is de nieuwe erfgoedwet in werking getreden Hierin is een separate huisvestingssubsidie toegevoegd die dient te worden aangewend voor instandhouding van de gebouwen en andere huisvestingskosten, zoals huur gebouwen RVB en verzekeringen� De instandhouding bestaat zowel uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud als vervangingsinvesteringen voor delen van de gebouwen en de daarbij behorende installaties In het meerjarig onderhoud- en investeringsplan (hierna: MOIP) wordt het toekomstige meerjarig groot onderhoud en de vervangingsinvesteringen in de loop van de tijd gepland Dotatie aan de voorziening groot onderhoud vindt plaats op basis van het geplande groot onderhoud, zoals aangegeven in het MOIP� Hierdoor worden de kosten gelijkmatig verdeeld over de jaren terwijl de uitgaven in verschillende jaren plaatsvinden Uitgaven voor groot onderhoud worden ten laste van de voorziening groot

onderhoud gebracht in het jaar dat het onderhoud plaatsvindt De vervangingsinvesteringen maken onderdeel uit van het MOIP, echter worden op de balans onder de materiële vaste activa verantwoord en jaarlijks wordt hierop afgeschreven Dat deel van de huisvestingssubsidie dat wordt aangewend voor investeringen wordt niet verantwoord in de exploitatierekening Dit wordt verantwoord als investering op in de balans

Door het ministerie van OCW is voor de periode 2017-2020 geen zelfstandige subsidie beschikking afgegeven voor de activiteiten van KIEN De Stichting Het Nederlands Openluchtmuseum ontving een subsidiebeschikking waarin de activiteiten voor het KIEN zijn opgenomen� Middels een overeenkomst met het Openluchtmuseum worden de gelden ten behoeve van het KIEN uitsluitend aangewend voor het werk van het KIEN binnen het Openluchtmuseum�

LASTEN

Personeelslasten

De personeelslasten zijn als volgt te specificeren:

De pensioenlasten bestaan uit de met het pensioenfonds overeengekomen premie

Huisvestingslasten (1/2)

Eigenaarsdeel

Huisvestingslasten (2/2)

Dit betreffen kosten voor instandhouding van de gebouwen en andere huisvestingskosten, zoals huur gebouwen RVB en verzekeringen� De instandhouding bestaat zowel uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud als vervangingsinvesteringen voor delen van de gebouwen en de daarbij behorende installaties�

Overige lasten

De overige lasten zijn als volgt te specificeren:

Personeelskosten (anders dan salarislasten)

Exploitatiekosten

Verkoopkosten

Kantoor & administratiekosten

Overige kosten

Projectgebonden lasten en overige lasten

BEZOLDIGING BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS

WNT-verantwoording 2017

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting het Nederlands Openluchtmuseum, Nationaal Museum voor Nederlandse Volkskunde van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum

Het bezoldigingsmaximum in 2017 voor Stichting het Nederlands Openluchtmuseum, Nationaal Museum voor Nederlandse Volkskunde is EUR 181 000

Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband

1. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT

Naast de hiernaast vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met dienstbetrekking die in 2017 een bezoldiging boven het individuele WNT-maximum hebben ontvangen� Er zijn in 2017 geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van de WOPT of de WNT vermeld zijn of hadden moeten worden�

2. Bezoldiging topfunctionarissen

bedragen x 1 € W. Bijleveld

Functiegegevens Directeur-Bestuurder Stichting NOM

Aanvang en einde functievervulling in 2017 01/01 - 31/12

Deeltijdfactor in fte 1,0

Gewezen topfunctionaris? nee

(Fictieve) dienstbetrekking? nee

Bezoldiging

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen € 156 848

Beloningen betaalbaar op termijn € 13 306

Subtotaal € 170 154

Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum € 181 000

-/- Onverschuldigd betaald bedrag n v t�

Totale bezoldiging € 170.154

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan n v t

Gegevens 2016

Aanvang en einde functievervulling 01/01 - 31/12

Deeltijdfactor 2016 in fte 1,0

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen € 170 696

Beloningen betaalbaar op termijn n v t�

Totale bezoldiging 2016 € 170.696

De bezoldiging van de toezichthouders bedraagt conform de statuten nihil

TOELICHTING OP DE VERDEELSLEUTELS ZOALS GEHANTEERD

IN DE FUNCTIONELE EXPLOITATIEREKENING

In de jaarrekening is een deel van de baten en lasten direct toe te rekenen aan de functies Voor zover baten en lasten niet direct toerekenbaar zijn, worden deze verdeeld aan de hand van verdeelsleutels Vanaf de jaarrekening van 2005 is voor het eerst gebruik gemaakt van het model verdeling categoriale exploitatierekening over de functionele indeling Hierbij zijn door het museum verdeelsleutels gebruikt om goed te kunnen toerekenen� Er is gebleken dat zowel door het ministerie als de voormalige rijksmusea verenigd in de VRM de wens bestond om de verdeelsleutels meer op elkaar af te stemmen Dit heeft er toe geleid dat er voor een aantal categorieen verdeelsleutels zijn ontwikkeld waarbij de musea zelf mogen kiezen welke sleutel men gebruikt per categorie

Het museum gebruikt voor 2017 de volgende verdeelsleutels:

1. Salariskosten

a op basis van normering van 2017 en de verhouding tussen de functies

2. Huisvesting

a op basis van gebruikte m2 in 2017

3. Directe opbrengsten

a direct toewijzen aan de functie

4. Subsidie OCW exploitatie

a eerst het algemeen beheer verdelen, vervolgens de resultaten per functie bepalen en de verhouding tussen de functies gebruiken als verdeling van de subsidie

5. Subsidie OCW huren

a conform huisvesting

6. Algemeen beheer

a op basis van verhouding kosten en opbrengsten van de functies

Arnhem, 24 april 2018

Was getekend,

Dr. Willem Bijleveld

Directeur-bestuurder

OVERIGE GEGEVENS

Statutaire regeling betreffende de bestemming van het saldo van baten en lasten

In artikel 2 lid b van de statuten is opgenomen dat de stichting geen winst beoogd Er is geen artikel opgenomen betreffende een bestemming van een saldo van baten en lasten anders dan aan het Eigen Vermogen

Controleverklaring

De controle verklaring van de onafhankelijke accountant is opgenomen op de volgende pagina’s

BIJLAGEN

BIJLAGE 1 - KIEN (1/3)

Eigen inkomsten

PUBLIEKSINKOMSTEN

Publieksinkomsten binnenland

Kaartverkoop

Overige publieksinkomsten

Publieksinkomsten buitenland

Totaal Publieksinkomsten

Sponsorinkomsten

INDIRECTE INKOMSTEN

Private middelen - particulieren incl� vriendenverenigingen

Private middelen - bedrijven

Private middelen - private fondsen

Private middelen - goede doelen loterijen

Totaal bijdragen uit private middelen

BIJLAGE 1 - KIEN (2/3)

OCW: Regeling specifiek cultuurbeleid (publieksactiviteiten)

OCW: Erfgoedwet onderdeel huisvesting

OCW: Erfgoedwet onderdeel collectiebeheer

Totaal structureel Provincie

Totaal structureel Gemeente

Totaal structureel publieke subsidie overig

Incidentele publieke subsidies

BIJLAGE 1 - KIEN (3/3)

Eigen inkomsten

Aankopen

Saldo rentebaten/-lasten

Bijzondere baten/-lasten

Mutaties Aankoopfonds

Exploitatieresultaat

BIJLAGE 2 - CBF

Algemeen

Het Openluchtmuseum heeft sinds 2006 het CBF keurmerk voor kansspelbegunstigden In het kader van dit keurmerk stelt het CBF eisen aan de verslaglegging� Het museum moet in eerste instantie voldoen aan de richtlijnen voor de verslaglegging volgens het handboek van het ministerie van OCW Daarom is met het CBF afgesproken dat daar waar – volgens de richtlijnen van het CBF – zaken ontbreken dan wel anders gepresenteerd moeten worden, dit door het museum in een bijlage bij de jaarrekening wordt gepresenteerd In de volgende pagina’s is kort uiteengezet welke fondsenwervende activiteiten er in 2017 hebben plaatsgevonden en zijn de modellen uit de richtlijn 650 fondsenwervende instellingen herziene versie 2016 gebruikt

Fondsenwervende activiteiten

Het museum heeft 2,7 fte beschikbaar voor fondsenwervende- en sponsoractiviteiten Daarnaast worden door de directeur werkzaamheden verricht voor de acquisitie van fondsen en sponsoren

De nadruk van de werving in 2017 lag op de Canon van Nederland bij fondsen, particulieren en bedrijven De grote bedragen voor de Canon van Nederland van de fondsen kwamen grotendeels in 2016 al binnen Van de Janivo Stichting hebben we, als uitzondering op de regel, EUR 25 000 mogen ontvangen met de mogelijkheid dat we nog twee jaar

achtereen EUR 20 000 mogen indienen De Gravin van Bylandt Stichting doneerde EUR 5 000 voor het opzetten van het Canonnetwerk Het Fonds voor Cultuurparticipatie steunt het museum vanaf 2017 vier jaar met een jaarlijkse bijdrage van EUR 100�000 voor de Maand van de Geschiedenis

Bedrijven waarmee in 2017 nieuwe sponsorcontracten werden gesloten zijn Arcadis, het Kadaster, Freia, Akzo Nobel, Teijin Aramid, CCV Nederland, Salisbury Archeologie, Bosman Watermanagement en Koninklijke Gazelle DHL Parcel (langjarig sponsor van de Van Gend & Loos loods) verlengde het contract met vijf jaar en werd hoofdsponsor�

In 2017 ontving het museum net als voorgaande jaren EUR 500 000 van de BankGiroLoterij voor verlevendiging van het museum Daarnaast is middels geoormerkt werven voor de BGL een bedrag van ruim EUR 200 000 binnen gekomen

Het museum ontving van de Amerikaans-Nederlandse familie Heersink een eenmalige uitzonderlijk hoge schenking Deze wordt voor een groot deel besteed aan een nieuwe presentatie ‘Wij gaan naar Canada’ in de boerderij Midlum over de emigratiegolf naar Canada in de jaren ’50

Het Nederlands Openluchtmuseum heette vier echtparen welkom binnen het exclusieve gezelschap De 12 Provinciën De leden steunen het museum met

een structurele bijdrage van EUR 3�000 per jaar In 2017 werd het Donateursprogramma geïntroduceerd en ontving het het Nederlands Openluchtmuseum zes structurele donaties, vanaf EUR 250 per jaar�

Vereniging Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum

De Vriendenvereniging schonk het Openluchtmuseum in 2017 EUR 18 690, conform gemaakte afspraken Dat bedrag is gebaseerd op het aantal leden (EUR 1,50 per lid)� Daarnaast steunde de Vereniging het project de Canon van Nederland ruimhartig door eenmalig EUR 100 000 te schenken voor het inrichten van de Canonzaal voor wisselende tentoonstellingen

BIJLAGE 3 - EXPLOITATIEREKENING

2017 (1/2)

BATEN

Baten als tegenprestatie voor levering van

LASTEN

Besteed aan doelstellingen:

BIJLAGE 3 - EXPLOITATIEREKENING

2017 (2/2)

eigen fondsenwerving

Saldo voor financiële baten en lasten

Bestemming saldo van baten en lasten:

Toevoeging/onttrekking aan:

BIJLAGE 4 - TOELICHTING LASTENVERDELING

BIJLAGE 5 - SAMENWERKINGSPARTNERS

Samenwerken is belangrijk� Het vergroot de mogelijkheden van het museum en het geeft nieuwe impulsen Het Openluchtmuseum heeft in de loop der jaren veel samenwerkingsverbanden ontwikkeld tot langdurige partnerschappen�

4. Burgers’ Zoo

Met de directe buurman Burgers’ Zoo wordt op meer terreinen samengewerkt Als goede buren wordt er gezamenlijk overlegd en waar nodig en mogelijk ook gezamenlijk opgetreden, over ontwikkelingen in het gebied rond de beide parken Aan meerdaagse recreanten wordt een combinatieticket aangeboden

7. Gemeente Arnhem

Van de gemeente Arnhem wordt, op basis van afspraken, een afzonderlijke subsidie ontvangen om een drietal medewerkers, met afstand tot de arbeidsmarkt een geschikte arbeidsplaats te bieden binnen de Afdeling Terreinen en Dierverzorging

12. Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

In samenwerking met de HKU en de VPRO zijn programma’s ontwikkeld die game and play technieken gebruiken om de bezoekerservaring te verlevendigen

1. ArtEZ hogeschool voor de kunsten Met Artez worden projecten uitgevoerd om producten te ontwikkelen en te produceren die als onderdeel van de eigenproductlijn in het museum verkocht kunnen worden

2. Atletiekvereniging Ciko ’66

Jaarlijks organiseert Ciko’66 de hardloopwedstrijd ‘Rondje van Nederland’ op het museumterrein

3. Biologische leveranciers

De Horeca werkt met zijn leveranciers als partners samen, waarbij de gezamenlijke inspanning is gericht op optimale biologische kwaliteit en smaak Met de Arnhemse koffiepartner Peeze is bereikt dat de koffie die in het Openluchtmuseum geschonken wordt niet alleen biologisch en fairtrade is, maar ook 100% klimaatneutraal wordt aangevoerd Er wordt samengewerkt met een aantal biologische leveranciers, waaronder de biologische fokkerijen Ecofields en Livar�

De Meldkamer van het Openluchtmuseum houdt ´s nachts toezicht op het kunstwerk dat de ingang van Burgers’Zoo siert�

5. Crafts Council Nederland

Met deze organisatie is overlegd gevoerd over het opbouwen van een craft infrastructuur� Het museum zal een platform bieden waarin educatie over ambachten een plaats krijgt

6. Gelders Restauratie Centrum (GRC)

Het Openluchtmuseum was een van de grondleggers van het GRC, waarin vele partijen samenwerken; o a de Provincie Gelderland, cultuurhistorische organisaties, het middelbaar beroepsonderwijs, het (bouw)bedrijfsleven en opdrachtgevers van onderhouds- en restauratiewerken Het GRC biedt hoogwaardige kennis, praktijkgerichte cursussen en erkende vakopleidingen voor mensen en bedrijven in de restauratiebranche�

8. Hivos

In het kader van zijn campagne Kinderarbeid wordt er in twee projecten samengewerkt met Hivos (Humanistische Organisatie voor ontwikkelingssamenwerking) Hivos draagt financieel en inhoudelijk bij aan de realisatie en exploitatie van een educatie presentatie over kinderarbeid op de zolder van Freia

9. Hogeschool Arnhem Nijmegen

In samenwerking met de Hogeschool worden leerlingen stageplekken geboden in het museum en de horeca

10. Hogeschool Van Hall Larensteijn

Stagiaires van de hogeschool voeren deelprojecten uit in het kader van de ontwikkeling van het Masterplan 2016-2025 van het museum uit

11. Hotel Haarhuis Arnhem

In Hotel Haarhuis is een themakamer Openluchtmuseum ingericht met daaraan gekoppelde arrangementen voor de individuele en de zakelijke markt

13. Kenniscentra Calibris (Bunnik) Aequor (Ede) en Fundeon (Harderwijk)

Het Openluchtmuseum is een leerbedrijf voor de VMBO/MBO opleidingen in bouwvakken�

14. Kenniscentrum Ecabo Amersfoort

De sector Facilitaire Zaken is via Kenniscentrum Ecabo Amersfoort een erkend leer- en stagebedrijf voor de Sector particuliere veiligheid

15. Kröller-Müller Museum

Kröller-Müller, Paleis Het Loo en het Openluchtmuseum hebben een gezamenlijke inkoopovereenkomst voor energie, die een gunstiger prijs oplevert

16. Kunstwerkplaats Magenta

De samenwerking is gericht op drie gezamenlijke doelstellingen Het verlevendigen van de Ambachtsbuurt in het museum met een functionerende weverij, het bieden van werkplekken in de weverij met een zinvolle dagbesteding voor de deelnemers (mensen met een geringe beperking) en het produceren van geweven artikelen ter verkoop in de museumwinkel

17. Mariëndaal Speciaal Onderwijs Arnhem

Gezamenlijk worden educatieve producten voor het speciaal (basis)-onderwijs ontwikkeld en getest

18. Musea Arnhem

Vijf Arnhemse musea (Airborne Museum Hartenstein, Museum Arnhem, Museum Bronbeek, Nederlands Openluchtmuseum en Nederlands Watermuseum) werken samen in twee educatieve trajecten: de Jeugduniversiteit (colleges voor kinderen) en het Museummenu (educatieve projecten speciaal voor het basisonderwijs) De Gemeente ziet de kracht van deze samenwerking en faciliteert de scholen met mensen en middelen om de musea te bezoeken�

19. Museum Arnhem

Het verzelfstandigde Museum Arnhem neemt diverse P&O-werkzaamheden (salarisadministratie, personeelsadministratie en P&O advisering) af van het NOM

20. Nationaal Archief

Met het Nationaal Archief wordt overlegd over samenwerking in het kader van het realiseren van de Canon van Nederland

21. Nationale Portal DiMCoN

Het Openluchtmuseum neemt, met enkele andere rijkscollectie beherende instellingen, deel aan deze pilot, die wordt getrokken door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed Doel is de opname van alle regis-

tratie- en ontsluitingsdata van de collecties in de nationale portal DiMCoN (Digitale Museale Collectie Nederland) en daarmee ter beschikking gesteld voor Europeana�

22. Nederlandse Vereniging van Klompenmakers

Met deze vereniging is tijdens de winteropening 2016-2017 gedurende zes weken dagelijks, op museaal verantwoorde wijze, het ambacht klompenmarkten gepresenteerd door klompenmakers uit heel Nederland

23. Paleis Het Loo

Kröller-Müller, Paleis Het Loo en het Openluchtmuseum hebben een gezamenlijke inkoopovereenkomst voor energie, waardoor een gunstiger prijs kon worden bedongen Ook is Paleis Het Loo een van de vier partners in het te realiseren gezamenlijke depot, Collectie Centrum Nederland (CC NL)

24. Reed Business Media

Met Reed Business wordt jaarlijks in het najaar de ‘Beleef Landleven’ georganiseerd en in de winterperiode ‘Beleef Landleven Winter’

25. RBT/KAN

Het Regionaal Bureau Toerisme Knooppunt Arnhem–Nijmegen is partner bij het project het Verhaal van Gelderland

26. ROC A12

Met het ROC wordt samengewerkt in het aanbieden van stageplekken in het museum en in de horeca

27. ROC RijnIJssel

Op basis van een samenwerkingsovereenkomst wordt gewerkt aan het realiseren van doelstellingen om het aantal jongere bezoekers te verhogen en passende leersituaties en stage- en ervaringswerkplekken te bieden�

28. Rijksmuseum Amsterdam

Op een aantal terreinen wordt intensief samengewerkt met het Rijksmuseum Amsterdam� Met als andere partners de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Paleis Het Loo wordt een gemeenschappelijk duurzaam depot gerealiseerd onder de naam Collectie Centrum Nederland (CC NL) Daarnaast is het Rijksmuseum hoofdpartner in de Maand en Nacht van de Geschiedenis, en partner in het Canonnetwerk

Bij de realisering van de fysieke canonpresentatie in het Openluchtmuseum biedt het Rijksmuseum actief een inhoudelijke inbreng Het Rijksmuseum stelt genereus objecten ter beschikking

29. Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE)

Met de RCE wordt, gezamenlijk met het Rijksmuseum Amsterdam en Paleis Het Loo, gewerkt aan een gemeenschappelijk duurzaam depot onder de naam

Collectie Centrum Nederland (CC NL)

30. Schreuderhuizen Arnhem

Het museum biedt in samenwerking met de Schreuderhuizen werkplekken aan gehandicapten in de groenvoorziening

31. Siza

Met deze stichting, die o a Het Dorp in Arnhem exploiteert, is een intentieverklaring afgesloten om de oudste woningen over te brengen naar het museum

32. Sligro

Met de Sligro is een samenwerking aangegaan als totaalleverancier voor de horeca Naast een verantwoorde keuze van producten is er aandacht voor efficiënt leveren en kennisoverdracht

33. Staatsbosbeheer / Park Lingezegen

Als het Openluchtmuseum bomen moet kappen voor nieuwe presentaties of andere publieksvoorzieningen dient het museum daar als boscompensatie nieuwe bomen voor aan te planten Dat werd in 2014 gerealiseerd door het aanplanten van de eerste boom van een bos op het terrein van Park Lingezegen Dit bos van 2,2 ha is dit jaar inmiddels volledig aangeplant

34. Stichting Actueel Verleden

De stichting Actueel Verleden ondersteunde het museum tot eind 2017 bij het opzetten van het landelijke netwerk van ‘Canonmusea’, musea die één of meerdere canonvensters met hun collectie en presentatie in beeld kunnen brengen

35. Stichting entoen.nu

De stichting entoen�nu ontwikkelde de Canon van de Nederlandse Geschiedenis en zorgde voor educatief materiaal bij alle canonvensters De website entoen nu wordt door scholen zeer algemeen gebruikt Het museum heeft het beheer van de website overgenomen�

36. Stichting Arnhems Midzomer Avond Festival (AMZAF)

In samenwerking met AMZAF wordt jaarlijks rond de langste dag van het jaar een festival georganiseerd waar jong talent de gelegenheid wordt geboden zich te presenteren

37. Stichting Eko-keurmerk

Met de Stichting Eko-keurmerk wordt, als grootste gecertificeerde horeca-instelling, samengewerkt in het vergroten van bekendheid van het keurmerk

38. Stichting Erfgoed Gelderland

Op basis van overeenkomst worden data geleverd aan de portal ‘Collectie Gelderland’ Vanuit deze portal kunnen data veilig geoogst worden door DiM-

CoN� Verder treedt Erfgoed Gelderland op als partner bij het project het Verhaal van Gelderland

39. Stichting Kalebas

Gezamenlijk project waarmee in het museum een verhalenboom is ingericht waaronder door – daartoe gezamenlijk opgeleide vrijwilligers – Anansiverhalen worden verteld

40. Stichting Museum Plus Bus

De Museum Plus Bus is een samenwerkingsproject van twaalf Nederlandse musea en rijdt voor groepen senioren die niet meer in staat zijn zelfstandig een museum te bezoeken vanwege hun lichamelijke en/ of geestelijke conditie Middels een dag arrangement naar één van de deelnemende musea bezorgt de Museum Plus Bus groepen senioren een cultureel dagje uit, kosteloos dankzij de financiële steun van de BankGiro Loterij

41. Stichting Techniekpromotie

In samenwerking met Techniekpromotie wordt jaarlijks de finale van het Techniek Toernooi georganiseerd Het museum draagt inhoudelijk bij aan de technische opdrachten voor de leerlingen

42. Vereniging Natuurmonumenten

Met de Vereniging Natuurmonumenten is een meerjarige alliantie gesloten waarbinnen op vijftal samenwerkingsprojecten worden uitgevoerd Deze richten zich op het verzamelen en delen van au-

thentieke verhalen, gezamenlijke evenementen als Oogstweekend en een winterpresentatie over wolven, een gezamenlijk marketing- en communicatieplan, het gezamenlijk ontwikkelen van een label voor verantwoorde producten en onderlinge kennisuitwisseling

43. Volkshuisvesting Arnhem

Met de woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem is samengewerkt in het realiseren van zogenaamde museumwoningen, waarbij het museum kennis heeft ingebracht over de geschiedenis en een verantwoorde datering van een aantal woningen� In 2016 werd een vierde woning geopend

44. Ziekenhuis Rijnstate

Met het Ziekenhuis Rijnstate wordt als goede buren gezamenlijk overlegd en waar mogelijk ook gezamenlijk opgetreden m�b t ontwikkelingen in het gebied rond beide instellingen Medewerkers van Rijnstate maken gebruik van de parkeervoorzieningen van het museum

45. Zorgboerderij De Ooijsebrug

In samenwerking met de leverancier voor aardappels, groente en fruit worden werkzaamheden uitgevoerd door medewerkers van de zorgboerderij�

46. Zorgcentrum Gelderland

Het museum biedt in samenwerking met het Zorgcentrum Gelderland werkplekken aan gehandicapten in de groenvoorziening�

47. Zuiderzeemuseum

Op directieniveau werd met het Zuiderzeemuseum overleg gevoerd over het afstemmen van het publieksbeleid en over mogelijke samenwerking op het gebied van ambachten

Het Openluchtmuseum is hoofdorganisator van de Maand van de Geschiedenis, het grootste historische evenement en netwerk van Nederland. Partners daarbij zijn:

1 Rijksmuseum (organisator Nacht van de Geschiedenis)

2 Museumvereniging

3 Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

4 Erfgoed Brabant

5 Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

6 Landschap Erfgoed Utrecht

7 Erfgoedhuis Zuid-Holland

8 Erfgoedpartners Groningen

9 Museumfederatie Fryslan

10 Batavialand

11 Erfgoed Gelderland

12 Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland (BRAIN)

13 Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB)

14 Kennisinstituut Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN)

15 Entoen nu

16 Jonge Historici

17 Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie (AWN)

18 Stichting Archeologie en Publiek (SAP)

19 Nationale Archeologiedagen

20 Stichting Romeinse Limes Nederland

21� Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen

22 Toerisme Flevoland

23 VVV Midden Limburg

24 Vlaams-Nederlands Huis deBuren

25 DutchCulture

26 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

27 Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45

28 Eerste Wereldoorlog nu

29 Historisch Nieuwsblad

30 VPRO/NTR

31 Metro

32 de Correspondent

33 Historiek net

34 024 Geschiedenis

35 Stuk van het Jaar

36 Grote Archeologie Prijs

37 Dag van de Rotterdamse Geschiedenis

38 Dag van de Arnhemse Geschiedenis

Het Nederlands Openluchtmuseum is initiatiefnemer en hoofdorganisator van het Canonnetwerk, samenwerkende musea en andere erfgoedinstellingen die o.a. door middel van topstukken vensters uit de Canon van Nederland vertegenwoordigen en zichtbaar maken. In 2017 hebben 12 musea zich aan het Canonnetwerk verbonden als partner:

1� Allard Pierson Museum

2 Amsterdam Museum

3 Het Scheepvaartmuseum

4 Hunebedcentrum

5 Museum Catharijneconvent

6 Museum Prinsenhof Delft

7 Nationaal Militair Museum

8 Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

9 Nederlands Openluchtmuseum

10� Rijksmuseum

11 Rijksmuseum van Oudheden

12 Tropenmuseum

Het Nederlands Openluchtmuseum wordt

ondersteund door een groot aantal

financiële partners:

Hoofdpartners

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

BankGiro Loterij

Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum

DHL Parcel Benelux

Projectpartners

Rijkswaterstaat

ING

Kadaster

Arcadis Nederland

Adoptiepartners

Nationale-Nederlanden

Sweco Nederland

Coers & Roest

De Kempenaer Advocaten

Van Dalen

AkzoNobel

NAM

Freia

CCV Nederland

Salisbury Archeologie

Bosman Watermanagement

Teijin Aramid

Koninklijke Gazelle

Fondsen

VSBfonds

Mondriaan Fonds

K�F� Hein Fonds

Prins Bernhard Cultuurfonds

Fonds voor Cultuurparticipatie

Stichting ZabawasJanivo Stichting

K�F� Hein Fonds

Gravin van Bylandt Stichting

Gulle gevers

Familie Heersink

Familie Ebus Mulders

En onze anonieme schenkers

De leden van De 12 Provinciën

BIJLAGE 6 - CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

VERKLARING OVER DE IN HET FINANCIEEL VERSLAG OPGENOMEN JAARREKENING 2017

Ons oordeel

Wij hebben de in dit financieel verslag op pagina’s 25 tot en met 69 opgenomen jaarrekening 2017 van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem gecontroleerd�

Ons oordeel inzake de getrouwheid

Naar ons oordeel geeft de in dit financieel verslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum op 31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeenstemming met het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020

Ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid

Naar ons oordeel zijn de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2017 uitgezonderd de mogelijke effecten van de aangelegenheid beschreven in de paragraaf ‘De basis voor ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid’ in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in de subsidiebeschikking en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020

De jaarrekening bestaat uit:

1. de balans per 31 december 2017;

2. de categoriale exploitatierekening over 2017;

3. de categoriale en functionele exploitatierekening over 2017;

4. de toelichting behorende tot de jaarrekening met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen

Wij zijn onafhankelijk van Stichting het Nederlands Openluchtmuseum zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA)

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel�

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:

- met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat;

- alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020 is vereist

De basis voor ons oordeel

De basis voor ons oordeel met beperking inzake de rechtmatigheid Voor het aangaan van vier verplichtingen zijn niet de Europese aanbestedingsregels gevolgd terwijl dat wel had gemoeten De totale omvang van de lasten in 2017 samenhangend met deze contracten bedraagt € 625�000

De basis voor ons oordeel

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het

Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen en het Accountantsprotocol cultuursubsidies instellingen 2017-2020 Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie 'Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening'�

Verklaring over de in het financieel verslag opgenomen andere informatie

Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het financieel verslag andere informatie, die bestaat uit:

- het bestuurs- en activiteitenverslag;

- het bericht van de Raad van Toezicht;

- het profiel leden van de Raad van Toezicht;

- het bericht van de ondernemingsraad;

- de prestatieverantwoording;

- de overige gegevens;

- de bijlagen samenwerkingspartners, CBF en KIEN

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat�

Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720 Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, zoals hierboven genoemd, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening

Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van toezicht voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 20172020� Het bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in de subsidiebeschikking en het Handboek verantwoording cultuursubsidies Instellingen subsidieperiode 2017-2020 In dit kader is het bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opstellen van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude

Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de instelling in staat is haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten Op grond van genoemde verslaggevingsstelsels moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de instelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is

Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening�

De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de stichting

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen� De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Accountantsprotocol cultuursubsidies instellingen 2017-2020, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen Onze controle bestond onder andere uit:

- het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, dan wel het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

- het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een

oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting;

- het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan;

- het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten� Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring� Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven;

- het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en - het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen�

Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing

Nijmegen, 24 april 2018

Tilly Berk N V�

Was getekend,

Baker

drs. W.V.C.C. van Herpen RA