nummer 1 - 2014
Laat je verwonderen door de lente
Interview
Steven
PONT
‘Die bal mag best de sloot in’
De natuur past zich aan
De stad wordt steeds wilder Lente op eerde
Dwalen door een oud landschap
puur natuur nummer 1 - 2014
leven
De kracht van het
Welkom lente ...
Hip hangmandje “Tien jaar geleden zag ik de buidelmees voor het eerst bij Zevenaar. Ik had er lang naar gezocht. Hij ziet er dan wel exotisch uit, maar de buidelmees is een heel onopvallend vogeltje met een onopvallend piepje. En toen zag ik opeens dat nestje dat er uitziet als zo’n hip hangmandje voor planten. Ja, daar werd ik wel heel blij van. In het Harderbroek (Fl.) zat afgelopen jaar ook een broedpaartje. Nee, ik heb het nest nog niet gevonden. Hoeft ook niet. Wie weet, loop ik er
Ruben Kluit
boswachter Flevoland
Bekijk mooie
@de_boswachters
beelden van de buidelmees
PUUR
2
natuur
foto: patrick palmen/buiten-beeld
weer bij toeval tegenaan.”
Colofon Puur Natuur valt elk kwartaal op de mat van 735.000 leden en vrienden van Natuurmonumenten.
Alle vogels hebben al een nest…
Puur Natuur Postbus 9955, 1243 ZS ‘s-Graveland puurnatuur@natuurmonumenten.nl ISSN: 2213_218X Redactie hoofdredacteur: Marianne Nouwens eindredacteur: Frans Bosscher beeldredacteur: Stefan Claessens redactieleden: Wieger van Beek, Tim van den Broek, Claudia Majoor, Lidewij Staal, Marlies Tenback, Jeanine van der Velden, Maaike Wermer, Codyn Woerde Art direction & vormgeving Media Mind Creative BV Dinq media BV
‘H
ebban olla vogala nestas…’ Een Vlaamse kloosterling uit de elfde eeuw testte zijn ganzenveerpunt en
Prepress Dinq media BV
schreef deze dichtregel, die lang gold als de oudste zin
Druk, papier en plastic Habo Da Costa drukt Puur Natuur CO2-neutraal op FSC® gecertificeerd papier. Indien nodig wordt Puur Natuur verpakt in een plastic wikkel. Werp deze wikkel in de plastic recylecontainer, voor een minimale milieubelasting.
in de Nederlandse taal. Het is een liefdeslied, geïnspireerd door de lente. Grofweg vertaald verzucht de schrijver: ‘Alle vogels hebben al een nest, behalve jij en ik. Waar wachten we op?’ Een mooie vergelijking. Aarzeling en besluiteloosheid zijn typisch menselijke eigenschappen. De natuur doet daar niet aan. Zodra de zon gaat schijnen en de temperatuur stijgt, zoeken de vogels
Verzending PostNL vervoert Puur Natuur en compenseert de volledige CO2-uitstoot hiervan.
een plekje om te broeden. Door de zachte winter dit jaar doen ze dat vroeger dan anders. Want de natuur heeft een verbazingwekkend groot aanpas-
Vragen over uw lidmaatschap? Stel ze aan de Ledenservice via T (035) 655 99 11, of op nm.nl/vragen
singsvermogen. Dieren en planten voegen zich niet alleen naar klimaatveranderingen, maar vestigen zich ook op plekken waar
Cover kikkerdril Foto: Jelger Herder/Buiten-Beeld
je ze niet zou verwachten. Zo nemen vossen en sperwers hun intrek in de stad, omdat er zoveel eten te vinden is. Het aanpassingsvermogen van de natuur heeft ook vervelende gevolgen. Er zijn exotische soorten (zonnebaars of watercrassula
Natuurmonumenten is een van de 85 Goede Doelen van de Nationale Postcode Loterij.
bijvoorbeeld) die per ongeluk – lees: door menselijk handelen – in onze natuur terecht komen en zich hier zo thuis voelen dat ze gaan woekeren. En dat gaat weer ten koste van de oorspronke-
Natuurmonumenten voert het CBF-keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving
lijke soortenrijkdom. Hoe langer we de aanpak daarvan uitstellen, hoe groter de gevolgen. Hoog tijd dus om die aarzeling en besluiteloosheid eens van ons af te schudden en een voorbeeld te nemen aan de natuur.
Marianne Nouwens hoofdredacteur
PUUR
3
natuur
Ook online zijn we Puur Natuur!
HOE WERKT LAYAR? Puur Natuur is verrijkt met veel digitale extra’s. Hier lees je hoe het werkt:
r de lente onderen doo Laat je verw
Interview
Download de gratis
Steven
POnt
Layar-app voor
‘Die bal mag best de sloot in’ De natuur past zich aan
De stad wordt steeds wilder
smartphone en
Lente op eerDe
Dwalen door een oud landschap
tablet, of update de puur natuur nummer
laatste versie.
Puur Natuur op je tablet
nummer 1 - 2014
1 - 2014
leven
De kracht van het
Meteen alle filmpjes van Puur
Dank
Natuur bekijken en alle andere
Dank voor de vele positieve
extra’s? Bekijk Puur Natuur dan
reacties op de vorige tablet-editie.
op je tablet. Download de app in
Er waren ook wat klachten over de
de App Store of Google Play en
inlogproblemen; die hebben we nu
log in met je lidmaatschaps-
verholpen.
nummer. Veel plezier!
Meer info: nm.nl/tablet
Open de app en ga
Nu ook op Instagram: de mooiste natuurfoto’s
naar de pagina’s met ’t Layar-icoon: p. 10, 15, 17, 18,
Sinds begin dit jaar kun je Natuurmonumenten ook op Instagram volgen.
29, 32, 35, 49 en
Een unieke app voor alle liefhebbers van foto’s. Volg ons en geniet dagelijks
de cover
van schitterende natuurbeelden. Van adembenemende landschappen tot haarscherpe beelden van planten en dieren in Nederland. Nieuwsgierig?
Kijk op instagram.com/natuurmonumenten nummer
o e verw Laat j
1 - 2014
e e lent door d nderen
Houd je telefoon
Interview
Steven
POnt
‘Die bal mag in’ best de sloot De natuur past
zich aan
De stad wordt steeds wilder Lente op eerDe
Dwalen door een oud landschap
puur natuur nummer 1 - 2014
leven
De kracht het van
boven de cover. Druk op ‘scan’en blijf richten op de
verNIEUWDe route pagina’S!
Rijke keuze uit routes
hele pagina. Op zoek naar een mooie route door de natuur? nummer
o e verw Laat j
1 - 2014
e e lent door d nderen
Interview
Steven
POnt
‘Die bal mag in’ best de sloot De natuur past
zich aan
De stad wordt steeds wilder Lente op eerDe
Dwalen door een oud landschap
puur natuur nummer 1 - 2014
leven
De kracht het van
Wacht tot de
Kijk dan op de vernieuwde routepagina van
digitale extra’s
onze site. Hier vind je alle routes van Natuurmo-
(bijv. een ‘film’-
numenten: bijna 150 wandelroutes door heel
button) op
Nederland, maar ook fiets-, kano-, hardloop- en
het apparaat
trailrunroutes. De routekaarten zijn eenvoudig uit
verschijnen.
te printen. Bekijk je routes liever mobiel? Down-
Druk op de button en bekijk
load dan onze gratis routeapp: Natuur Routes.
bijvoorbeeld het filmpje.
Meer info vind je op nm.nl/routes
Volg onze boswachters
Bekijk ook het Layar-instructiefilmpje op nm.nl/puurnatuur
Je vindt ze op nm.nl/twitter
PUUR
4
Kijk eens
De natuur in je inbox
op Facebook
Meer over de natuur in jouw
Deel jouw natuur
buurt en de leukste activiteiten
via facebook.com/
sturen we je graag per e-mail.
natuurmonumenten
Ga naar nm.nl/media
natuur
Ga mee in dit lentenummer 24 Dankzij Enquête:
10 Op reis door het geschiedenisboek van
jachtvrij gebied Veluwe vergroot
landgoed Eerde
33 Nieuw: verborgen verhalen
10
Lente op Eerde
Welke kever dit is, lees je op pagina 36
24
16 Column Helga van Leur 15 Doe mee met midzomernachtloop
34 Het succes van Eemland waarom gaat het daar goed met de
18 Van ei tot vogel
weidevogels?
wat gebeurt er in de tussentijd?
38 Ongenode gasten in de natuur 20 Psycholoog Steven Pont:
je kunt ze er soms niet bij hebben
haal kinderen achter dat scherm weg
42 Duurzame tips van
Meer ruimte voor
herten op de Veluwe
grafheuvels
Marjan Minnesma
34
Voorjaarsheraut
20
18
‘Die bal móet
De geboorte
in de sloot’
van een meerkoet
PUUR
5
natuur
6 Frisgroene lente 8 Vragen staat vrij 17 ‘Griend is puur natuur’ 23 Focus op pollen 25 Verken het Montferland 26 De stad verwilderd 29 Praktische dagrugzak 30 Robot of alien? 32 OERRR-vakantie met SNP 36 Kweek je eigen boom 45 De bikkel van de polder 47 MTB-route Voorsterbos 48 Versiertrucs van de fuut 50 Naar buiten: met je schepnet 54 Van de vereniging
PUUR
6
natuur
foto: geurt besselink/kina, els branderhorst/buiten-beeld, hans menop I inzetje - heideblauwtje: rita van den broek
Komt dat zien
Heerlijke lente! Een bos dat fris, felgroen is. Je voelt de warmte van de zon, die tussen de bomen doorschijnt, op je gezicht. De eerste bloeiende bloemen in de bermen. Vogels die af en aan vliegen. Ja, dan weet je dat de lente is begonnen. Het bos komt na een lange winterslaap weer tot leven. De gouden tor licht in de zon prachtig op dankzij zijn sprankelende metaalgroene kleur. Het is een buitenbeentje, de gouden tor. In tegenstelling tot de meeste kevers, blijven de schilden op zijn rug gesloten als hij vliegt. Zijn vliezige vleugels schuift hij via een uitholling in zijn pantser naar buiten. De boomklevers, die net zo makkelijk omlaag als omhoog lopen over een boomstam, zijn druk bezig nestjes te bouwen. En ma wild zwijn zoogt haar pasgeboren biggen. Die pyjama’s raken ze na een maand of vijf kwijt. Mocht je ze tegenkomen in het bos, hou dan wel afstand. Want ook een zwijnenmoeder staat pal voor haar kroost.
2 1 9 10
3
4 8 7 6 5 11 12
PUUR
7
natuur
Gebieden van Natuurmonumenten waar je van de lente kunt genieten 1 Dal van de Ruiten A
7 Oldenaller
2 Landgoederen
8 Naardermeer
Paterswolde
9 Beeckestijn
3 Eerde
10 Zeepeduinen
4 Buurserzand
11 Sint-Jansberg
5 Dottinkrade
12 Genhoes
6 Veluwezoom
Beleef de Oosterschelde tijdens een tweedaags arrangement in het grootste nationale park van Nederland. Kijk op nm.nl/ beleefdeoosterschelde
OVERIJSSEL
GELDERLAND
De Wieden
Velhorst
Huur een schepnetje in het
Op 30 april kun je de boswach-
Bezoekerscentrum en ga langs
ters helpen met hun onderzoek
het vlonderpad op zoek naar de
naar kikkers, padden, vissen en
watertijger en andere bijzon-
salamanders. Je bezoekt vier tot
dere waterdieren.
vijf poeltjes, dus er valt genoeg te scheppen!
NOORD-HOLLAND
Naardermeer Leen een schepnetje bij Boerderij Stadzigt en ga op speurtocht in het water.
LIMBURG
LIMBURG
Brunssummerheide
Brunssummerheide
Tijdens de lammetjesdagen op
Ontdek samen met de
23, 30 maart en 6 april kun je
‘paddenman’ alles over kikkers,
tijdens een OERRR-spel, onder
padden en salamanders.
foto’s foto fitis, rene koster
watersalamander
Nog meer inspiratie vind je ook in onze bezoekers& infocentra. Kijk op nm.nl/ bezoekerscentra
begeleiding van jeugdgidsen, met je schepnet op zoek naar waterdiertjes!
PUUR
51
natuur
Naar buiten
Wij selecteren de leukste activiteiten, maar er is natuurlijk nog veel meer te doen bij Natuurmonumenten. Bekijk het nu op nm.nl/agenda. Of bel met de Excursielijn, T (035) 655 99 55
DRENTHE
OVERIJSSEL
FLEVOLAND
Dwingelderveld
De Wieden
Voorsterbos
Camping Olde Bargen grenst
Overnachten tussen rietveld en
Middenin het bos kamperen
aan de grootste natte heide van
moerasbos: dat kan op een van
op natuurkampeerterrein De
West-Europa, met uitgebreide
de drie kanokampeerplekken
Stiente. En een kampvuur
wandel- en fietsmogelijkheden.
in De Wieden: Walengracht,
maken mag ook!
Giethoorn-Oost en Kluitenberg
9x  Overnachten
Xxx
Xxx Xxx
bij Natuurmonumenten
GELDERLAND
GELDERLAND
ZUID-HOLLAND
Oud-Groevenbeek
Veluwe
Tiengemeten
Waan je in 1900 in de prach-
Voor de doorgewinterde
Slapen op een bijna onbe-
tige omgeving van landgoed
wandelaar is er de eindeloze
woond eiland. De zon zien
Oud-Groevenbeek. Kom over-
Veluwetocht: van 21 t/m 23
opgaan boven het Haringvliet.
nachten in stijlvolle vakantie-
mei ga je met boswachters op
Ontbijten tussen duizenden
suites in de karakteristieke villa.
stap. Je overnacht op rustieke
vogels. Het kan allemaal op
plekken in de natuur.
natuureiland Tiengemeten!
NOORD-BRABANT
LIMBURG
LIMBURG
Oude Buisse Heide
Grasbroek
Sint-Pietersberg
In Atelier Roland Holst of de
Voel je prins of prinses. Kom
Hoeve Lichtenberg ligt op het
Angorahoeve word je elke dag
logeren in dit kasteel, met heer-
uiterste puntje van de Sint-
wakker in de natuur. Geniet van
lijk grote kamers. Vanuit het
Pietersberg. Met uitzicht over
het afwisselende natuurgebied
kasteel loop je zo het natuur-
de Maas. Uitermate geschikt
in West-Brabant, waar veel
gebied Grasbroek in. Sittard en
voor natuur-, cultuur- en
Maastricht zijn dichtbij.
eetliefhebbers.
Bekijk Oudgroevenbeek op nm.nl/ nachtje groevenbeek
kunstenaars inspiratie opdeden.
Oude Buisse Heide
PUUR
52
natuur
Foto’s: janko van beek, Andries de la lande cremer, Martin van Lokven, rene koster, gerrit rekers
Oud-Groevenbeek