Agentschap voor Natuur en Bos - halfjaarrapport 2014

NATUURKRANT AGENTSCHAP VOOR NATUUR & BOS / HALFJAARVERSLAG 2014

HALF­JAARLIJKSE

EDITIE > blz. 3

NATUUR & CULTUUR

> blz. 3 ANB KORT

> blz. 2 NATUUR & WIJSHEDEN

VLAAMS PARLEMENT KEURT NIEUW NATUURDECREET GOED Het nieuwe Natuurdecreet integreert natuur- en bosbeheer, snoeit de talloze plannen terug tot één beheerplan en stelt het beheer open voor iedere geïnteresseerde. Met dit decreet kunnen de 36 Instandhoudingsdoelstellingen (IHD) die de Vlaamse Regering goedkeurde, worden uitgevoerd.

IHD’s zijn bijkomende oppervlaktes en kwalitatieve doelen voor Europees beschermde habitats en Europees beschermde diersoorten die Vlaanderen moet realiseren.

In Vlaanderen is ca. 100.000 ha aangeduid als Habitatrichtlijngebied. Deze gebieden zijn in 2004 door Europa definitief erkend. Volgens de richtlijn moeten de lidstaten bepalen welke inspanningen in deze gebieden geleverd moeten worden om de habitats en soorten duurzaam te beschermen, en dit binnen het kader van de door de Vlaamse Regering eerder al goedgekeurde gewestelijke natuurdoelen.

Vlaams minister Joke Schauvliege: “Privépersoon, terreinbeherende natuurvereniging of overheid, iedereen zal op gelijke wijze ondersteund worden. De steun wordt getoetst aan de ambitie van het ingediende geïntegreerde beheerplan dat oog moet hebben voor zowel de ecologische, de economische als de sociale functie. Dit decreet moet iedereen die op een duurzame, planmatige manier aan natuurbeheer en -behoud wil doen, aanmoedigen om mee voor de Vlaamse natuur in de bres te springen.”

NIEUWE WEBSITE

‘NATUUR IN JE BUURT’ Wist je dat de aanwezigheid van groen mensen gezonder maakt, voor een beter lokaal klimaat zorgt, sociale contacten bevordert, meer toeristen en investeerders lokt en de waarde van huizen verhoogt?

Meer natuur in de buurt is dus broodnodig! En dat promoten we via www.natuurinjebuurt.be.

Het grote publiek vult de website continu aan met tips & tricks.

Organiseert je buurman binnenkort een workshop tuinieren? Heb je meegewerkt aan de realisatie van een park vlakbij? Weet je beste vriend perfect hoe je een bijenhotel in elkaar knutselt? Grasduin door de site en voeg onderaan zelf je tip, activiteit of project toe via de handige formulieren. Zo staat je eigen idee onmiddellijk online. > Meer info: www.natuurinjebuurt.be

DE NATUURKRANT

ANB HALFJAARVERSLAG 2014

VOORAAN IN HET NIEUWS

VLAANDEREN

OVER WIJSHEDEN EN NATUUR BELEVEN “Goed begonnen is half gewonnen”, zegt een volkse wijsheid. Als die spreuk een sprankel waarheid bevat, dan ziet het er goed uit voor het Agentschap voor Natuur en Bos. Met de helft van het jaar achter de rug, kunnen we terugblikken op een pak belangrijke resultaten.

Zo zijn we nu al zeker dat het jaar 2014 de boeken natuurgeschiedenis zal halen, met het goedkeuren van de natuurdoelen in het Vlaams Parlement op 25 april 2014. Het glas is dus duidelijk halfvol, maar reden om op onze lauweren te rusten is er natuurlijk niet.

De wereld en de maatschappij waarin we leven verandert namelijk voortdurend. “Stilstaan is achteruitgaan”, is dan ook nog zo’n volkse wijsheid met een grondslag realiteit. Al deze veranderingen hebben, direct of indirect, een impact op het ANB. Ze dwingen ons om nonstop keuzes te maken en die keuzes meteen in vraag te stellen. Het verhaal van het ANB is er dan ook één van maatschappelijke relevantie.

En dat vraagt een continu inspelen op die maatschappelijke noden.

Uit een studie over de visie op natuur van de Vlaming blijkt dat natuur het vaak verliest van andere maatschappelijke thema’s zoals economie of gezondheid. Dit betekent dat het draagvlak voor natuur nog sterker kan. De uitdaging ligt dus daar om die thema’s als hefbomen te gebruiken voor natuur. Geloof het of niet, maar de natuursector is een hoeksteen van onze economie en zonder natuur ziet het er voor de gezondheidssector zeer slecht uit.

Het agentschap kiest voor een duidelijke en krachtige dienstverlening zodat de burger beter weet en waardeert wat de natuur voor hen doet. Natuur is een sterk product, om het dichter bij de mensen te brengen zet het agentschap sterk in op beleving. Via omweggetjes en olifantenpaadjes brengen we sporters, toeristen en liefhebbers naar de mooiste plekjes. Niet alleen in de natuur zijn die omweggetjes dikwijls de mooiste paadjes. Ook in het leven brengt een omweg je soms sneller bij je doel dan de directe weg. Laat dat de eigen ANB wijsheid zijn.

Marleen Evenepoel Administrateur-generaal Agentschap voor Natuur en Bos

WINT EERSTE NATURA 2000 AWARD…

Europa deelde voor het eerst dit jaar prijzen uit aan natuurprojecten die rond bepaalde thema’s uitmuntende resultaten haalden: de ‘Natura 2000 Award’. Vlaanderen mocht de eerste prijs ontvangen in de categorie ‘Samenwerken’ voor het natuurproject 3watEr. Het project werkt al enkele jaren aan de ecologische, economische en recreatieve verbetering van het Vijvergebied van Midden-Limburg vlakbij Hasselt.

3watEr kreeg de Europese prijs dankzij de vernieuwende samenwerking tussen private landeigenaren, natuurorganisaties en verschillende overheden. Het 3watEr project hield echter van bij het begin rekening met de landeigenaren waardoor er een veel grotere oppervlakte beschikbaar kwam voor natuurherstel én – belangrijker - waardoor het draagvlak veel groter werd. Een waar succes dus!

> Meer info: www.3water.eu/site

…EN BOSWACHTER JEAN-PIERRE LANIS WINT DE GOUDEN SPRINKHAAN

EERSTE GROENARBEIDERS STEKEN EUROPEES CERTIFICAAT KETTINGZAAGGEBRUIK OP ZAK!

Picknicktafels. Iedereen kent ze en heeft er wel eens aangezeten. Wat we vaak niet beseffen is dat deze banken duur zijn, snel verweren, vervormen en veel onderhoud vergen.

In het Hallerbos bedacht boswachter Jean-Pierre Lanis een alternatief met extra voordelen: robuuste picknicktafels gesneden uit eigen hout. De massieve planken zijn onverslijtbaar, goedkoop en het onderhoud is minimaal. Een tafel is groot genoeg om een hele klas aan te laten picknicken en minder mobiele personen kunnen er met de rolstoel aanzitten.

Jean-Pierre Lanis won hiermee de innovatiewedstrijd van het ANB, de Gouden Sprinkhaan!

Inverde, centrum voor groenexpertise, zet sinds jaar en dag sterk in op veilig werken in de natuur-, bos- en groensector.

Sinds 2012 werken ze vanuit gestandaardiseerde normen voor een Europees Certificaat kettingzaaggebruik. Dit certificaat wordt in heel Europa erkend en werd mee ontwikkeld door inverde. Onlangs haalden ze met het EFESC-project ook middelen (€ 75.000) voor het ANB binnen vanuit het Europees Sociaal Fonds.

Met het oog op veiligheid krijgen groenarbeiders van het Agentschap voor Natuur en Bos de komende vijf jaar de kans om zo’n Europees Certificaat Kettingzaaggebruik te behalen. Concreet krijgen de deelnemers eerst de cursus ‘Kettingzaaggebruik - onderhoud en afkorttechnieken’ (European Chainsaw Standards ECS 1). Daarna worden ze aan de test onderworpen. Op deze manier willen we de competenties van deze ervaren arbeiders erkennen en waarderen.

In de provincie Antwerpen zijn de eerste arbeiders intussen geslaagd voor de proef! > Meer info: www.ecopedia.be/kettingzaag www.inverde.be/cursus/1345

2

DE NATUURKRANT

NATUUR & CULTUUR

VRUCHTBARE SAMENWERKING

ARCHITECTURE WORKROOM BRUSSELS

Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘In Between’ in het Kasteel van Gaasbeek in 2013, werkte het ANB samen met Architecture Workroom Brussels aan acht grootschalige ontwerpen voor Brussel en zijn rand.

De resultaten van een aantal workshops en een terreinverkenning ­resulteerden in een ruimtelijke vertaling (kaartmateriaal) van landschapsdiensten en mooi beeldmateriaal.

Uit de opdracht bleek dat het gebied Zennebeemden zich ertoe leent om een concrete en exemplarische samenwerking aan te gaan met de andere betrokken administraties. De afronding van de conceptuele ontwerpfase is hét moment om voor de Zennebeemden door te schakelen naar concretisering op projectniveau.

ANB KORT

STIKSTOF VERSTIKT

DE NATUURDOELEN

Onlangs werden de Europese natuurdoelen definitief goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

Om de natuurdoelen ook effectief te realiseren, dient onder meer een oplossing gevonden te worden voor de problematiek van de vermesting en verzuring door stikstof dat via landbouw, verkeer, industrie en huishoudens in het milieu terechtkomt.

De afzet van stikstof is momenteel zo hoog dat het voor sommige habitats onmogelijk is om te herstellen of zich verder te ontwikkelen. Samen met de goedkeuring van de natuurdoelen, besliste de Vlaamse Regering daarom over te gaan tot een programma om de stikstofproblematiek in relatie met de natuurdoelen aan te pakken: de ‘Programmatische Aanpak Stikstof’ (PAS).

Het ANB wil hiermee de andere Vlaamse administraties met een duidelijk signaal de hand reiken om een aantal uitdagingen en vraagstukken in de open ruimte samen aan te pakken.

ZIEKTES BIJ WILDE DIEREN

VEREENVOUDIGDE JACHTREGELGEVING

Dieren die in het wild leven kunnen ziektekiemen zoals ­virussen en bacteriën met zich meedragen en overdragen aan gedomesticeerde dieren, de mens of andere dieren die in het wild leven. Om een goed wildedierenziektebeleid te kunnen voeren, keurde de Vlaamse Regering het zogenaamde wildedierenziektendecreet goed. Dit decreet geeft het ANB een rechtsgrondslag om de noodzakelijke maatregelen te kunnen nemen ter preventie, surveillance en bestrijding van ziekten bij in het wild levende dieren.

De jachtregelgeving werd sterk vereenvoudigd. In het Jachtvoorwaardenbesluit werden alle middelen en methoden voor de jacht in Vlaanderen gebundeld en geoptimaliseerd ten opzichte van de beheerdoelen voor de respectievelijke soorten.

Alle administratieve verplichtingen voor de jager werden gebundeld, de administratieve processen gestroomlijnd en herleid tot de essentie. Digitalisering krijgt hierbij een centrale plaats. Belangrijke nieuwigheden zijn een nieuw jachtverlof, een faunabeheerplan voor elk jachtterrein en een transparanter jachtplan.

ZOMERS SPELEN Naast het permanent aanbod speelzones zijn er voor de zomermaanden juli en augustus 135 extra zomerspeelzones afgebakend! Van de bijna 600 officiële kamphuizen heeft nu ongeveer een derde een speelzone binnen een straal van één kilometer.

Bekijk het overzicht van de speelzones en hun ligging via Google maps. > Meer info: www.natuurenbos.be/spelen

ANB HALFJAARVERSLAG 2014

3

NATUUR IN CIJFERS

SIMULEER JE BOS

MET SIM4TREE

BELEEF DE NATUUR

LEVI, MICHEL EN MAGDA DOEN MEE AAN DE

­DUODAG BIJ ANB

Het Agentschap voor Natuur en Bos werkte op 27 maart mee aan de DUOdag, de doedag voor mensen met een arbeidsbeperking. In Limburg hielpen Levi en Michel onze groenarbeiders op het terrein. Op het secretariaat in Hasselt bood Magda een helpende hand.

NATUUR­DOELEN MET EEN V ­ ERHAAL

Sim4Tree wordt binnenkort online gezet en is vrij beschikbaar voor professionals in de bossector. Vanaf het najaar van 2014 volgen inleidende workshops en een cursus voor wie alle mogelijkheden van de software wil ontdekken.

In september start het overleg met de stakeholders voor de realisatie van de Europese natuurdoelen. Om de informatie over de natuurdoelen zo toegankelijk mogelijk te communiceren, werden een visuele methodiek en verschillende mogelijkheden ontwikkeld om interactie te verkrijgen tussen de verschillende partijen. Zo willen we tot een echte dialoog komen.

In de eerste helft van het jaar werd

665 ha

NATUUR­RESERVAAT ERKEND HAVEN VAN ANTWERPEN KRIJGT EERSTE SOORTENBESCHERMINGSPROGRAMMA De aanleiding voor dit programma is de zoek­ tocht naar een oplossing voor het spannings­veld tussen natuur en economie in de Antwerpse haven, met als doel invulling te geven aan het netwerk van ecologische infrastructuur.

Intussen werd de proef op de som genomen en simuleerden we gedurende één dag het overlegproces met mensen van het ANB, Boerenbond, ­Algemeen Boeren­­ syndicaat, de Watergroep, Voka, Unizo, Sint-Hubertus, Landelijk ­Vlaanderen, de Bosgroepen, Natuurpunt en een privé-eigenaar. Er kwamen enkele interessante dynamieken en aandachtspunten naar boven.

Eén van de belangrijkste opvolgingspunten hield in dat er meer aandacht moet zijn voor het ‘verhaal’ van een gebied.

Wat speelt er zich af? Over welke punten moeten we tot een overeenkomst komen om die natuurdoelen te realiseren? Hoe kunnen we de acties nog specifieker formuleren zodat stakeholders kunnen oordelen of ze participeren of (nog) niet?

De dynamieken verduidelijkten dat er nog werk is aan het verder opbouwen van genoeg wederzijds vertrouwen tussen de verschillende stakeholders om zo alle informatie samen te kunnen leggen. Er wordt snel strategisch nagedacht, wat een uitdaging is voor een transparant overleg.

De simulatie van het overlegproces zorgde voor genoeg feedback van zowel stakeholders als ANB-medewerkers. Het overlegdesign zal zo worden aangepast dat er in september het beste uitgehaald kan worden. Dan is het voor echt!

Het soortenbeschermingsprogramma voor de Antwerpse haven werd als eerste programma vastgesteld sinds het Soortenbesluit van kracht werd. Concreet komen er 51 havenspecifieke beschermde soorten en 39 andere beschermde soorten voor.

OP GROENSAFARI IN ROTTERDAM Het ANB organiseerde een tweedaagse groensafari in Rotterdam, de meest duurzame en groene havenstad ter wereld. Met de fiets werden de groenprojecten in de stad verkend, terwijl initiatiefnemers van projecten, beleidsmedewerkers en deskundigen van de stad Rotterdam hun aanpak en beleid toelichtten.

Zo ging bijzondere aandacht uit naar de visies en het beleid van de stad inzake groen en blauw in de stad, naar burgerparticipatie en co-creatie en hoe burgerinitiatieven ondersteund worden. Ook de verschillende aspecten van groenaanleg en groenbeheer kwamen aan bod, het kostenplaatje en hoeveel return groen de stad oplevert.

DUURZAME HOUTPRODUCTIE In het totaal werd in de eerste helft van 2014 302 ha nieuwe bossen opgenomen in het FSC-groepscertificaat.

is natuur

302HA NIEUW DE NATUURKRANT

Koning Albert II-laan 20 bus 22 1000 Brussel t: +32 2 658 24 94 e: info@inverde.be w: www.inverde.be

Koning Albert II-laan 20 bus 22 1000 Brussel t: + 32 2 553 81 02 e: anb@vlaanderen.be w: www.natuurenbos.be

ANB HALFJAARVERSLAG 2014

V.U.: Marleen Evenepoel, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel

Hoe ziet mijn bos er binnen 100 jaar uit? Maak ik de juiste beheerkeuzes om het in de gewenste richting te sturen? Langetermijnvisievorming bij bosbeheerplanning vereist complexe keuzes: timing van omvormingen, keuze van boomsoorten en beheertype… Allemaal hebben ze invloed op de toekomstige biodiversiteit, houtvoorraad en -oogst en de kostenbatenverhouding van het beheer. Het ANB en inverde hebben daarom geïnvesteerd in de ontwikkeling van Sim4Tree. Deze software voor duurzaam bosbeheer laat gebruikers toe om hun beheerkeuzes te simuleren en de gevolgen voor het bos in te schatten. Een unieke tool met heel wat mogelijkheden!

De DUOdag is een organisatie van GTB, de gespecialiseerde trajectbegeleiding en -bepaling van personen met een arbeidshandicap, in samenwerking met o.a. de VDAB, verschillende werkgeversorganisaties en maar liefst 480 deelnemende bedrijven en organisaties verspreid over heel Vlaanderen en Brussel. GTB wil op deze manier bruggen bouwen tussen bedrijven en personen met een arbeidshandicap.