PUNTENSYSTEEM NATUURINCLUSIEF BOUWEN

PUNTEN voor natuurinclusief bouwen

Een nestkast voor een roodstaart? 1 punt. Een natuurlijke poel bij het gebouw? 3 punten. Om te zorgen dat architecten en ontwikkelaars hun gebouwen natuurinclusief ontwerpen, vraagt de gemeente Den Haag hen op dat aspect een x-aantal punten te scoren. Zo maakt Den Haag natuurinclusief bouwen concreet.

Door Miranda Koffijberg

Maar liefst 50.000 woningen komen er de komende jaren bij in Den Haag. Dat vraagt om een fikse inspanning om de stad leef- baar te houden, zowel voor mensen als dieren. “We zullen het broodnodige groen niet alleen meer op het maaiveld moeten zoeken, maar steeds meer in, aan en op gebouwen,” stelt Irene Mulder, projectleider van het puntensysteem bij de gemeente. “We moeten dus natuurinclusief bouwen. Ik heb het liever over natuur- en groeninclusief bouwen, want met zo’n verdichtingsopgave gaat het niet alleen om voorzieningen voor vogels of vleermuizen, maar om alle groenopgaven.”

Beeld: Ontwerp van Mauro Parravicini Architechten,

uit DE STAD NATUURLIJK, NATUURINCLUSIEF BOUWEN IN DEN HAAG

Aansluiten bij een creatief proces

Het is verleidelijk om als gemeente archi- tecten of ontwikkelaars voor te schrijven welke maatregelen ze moeten nemen, en in welke maat of aantal. Den Haag kiest liever voor een systeem dat hen de vrijheid geeft zelf de best passende maatregelen te bepalen. “Zo sluiten we aan bij het creatieve proces dat gebouwontwerp is “, zegt Mulder. Den Haag stelde samen met Ingenieurs- bureau Arcadis een lijst op met mogelijke maatregelen in vier verschillende gebiedstypen (zie kader) waaraan punten zijn toegekend. Elk bouwproject dient een minimaal aantal punten te scoren.

Juridisch vastgelegd

Bij de opzet van de methodiek puzzelde de gemeente een tijd op de juridische vastlegging. “Uitkomst is dat we het systeem eerst toepassen op locaties waar we zelf grond uitgeven en bij tenders. In andere gevallen laat het zich nog minder goed regelen. “In Programma’s van Eisen van andere ontwikkelprojecten verwijzen we er wel naar, maar het is dan geen hard crite- rium. In de toekomst bieden ook de omgevingsplannen mogelijkheden om het puntensysteem te hanteren.” Het toepassen van een maatregel levert punten op. Dient die meerdere natuur- en groenfuncties, dan zijn daar 3 punten voor. Voor een eenvoudigere maatregel 1 of 2 punten. De gemeente koos bewust voor verschillende lijsten, want elke plek biedt weer andere kansen voor versterking van de natuurwaarden. Een slechtvalk bijvoorbeeld is niet bediend met een plek in laagbouw.

Kritische blik

Haagse groene organisaties zijn blij met de invoering van het puntensysteem. Ze plaatsen er tegelijker vraagtekens bij of Den Haag er de ambities voor een groene, leefbare stad ook echt mee bereikt. “We zien het toekennen van punten op het nemen van maatregelen als goed begin, maar het borgt absoluut niet dat het groen met verstand van zaken wordt aangelegd en ook op lange termijn kundig wordt onder- houden,” zegt Aletta de Ruiter, landschaps- ecoloog van natuurbeschermingsvereniging AVN. “Dat is echt een vak apart en dat hebben de meeste architecten en bouwers niet in de vingers.”AVN heeft die zorg vooral rond aanleg van groene daken. Ze ziet teveel projecten die er bij de oplevering prachtig uitzien, maar waarvan het groen vaak geen lang leven is beschoren. De Ruiter: “Aanleg van groen vraagt om kennis van de kwaliteit die de grond moet hebben, van het bodemleven en hoe je omgaat met droogte.” Ze kan zich daarom voorstellen dat er ook punten toegekend worden voor het inhuren van ecologische kennis, en voor de zorg voor het groen op lange termijn.

Gefaseerd ingevoerd

Den Haag gaat het puntensysteem gefaseerd invoeren, te beginnen bij de grootschalige projecten zoals de ver- dichtingsopgave in het centrumgebied. Irene Mulder: “In dit gebied is de noodzaak voor groen-inclusief bouwen het meest urgent. Het komend jaar zal uitwijzen hoe ontwikkelaars het puntensysteem toepassen en of het ook buiten de verdichtings- gebieden aanslaat.” De AVN voegt daaraan toe, dat ook het ook zal uitwijzen hoe belangrijk het borgen van groene resultaten voor de lange termijn is. “Wat ons betreft is daar nog een grote slag te maken en winst te boeken.” AVN en gemeente gaan daarover op korte termijn verder met elkaar in gesprek.

Proefdraaien

Den Haag vroeg in het ontwikkelingstraject van het puntensysteem ‘natuurinclusief bouwen’ negen architectenbureaus om een fictief gebouw te ontwerpen met hulp van het puntensysteem. Projectleider Irene Mulder: “Ik was blij verrast met de uit- komsten. Het puntensysteem bleek ook aardig compleet te zijn. Eén deelnemende architect gaf aan dat het mooi zou zijn als het systeem ook punten gaf voor vrije ruimte, voor waardevolle eigen ideeën. Hij had een wormenhotel ingebouwd, dat hadden we nog niet in de maatregelenlijst zitten.” Den Haag nam de inzendingen op in het magazine ‘De stad natuurlijk’.

Het puntensysteem: Vereist aantal punten hangt af van de opgave

Het totaal aantal punten dat een bouw- project moet scoren is afhankelijk van de grootte van een bouwproject. Is het project grootschalig, dan zijn 16 punten vereist, voor een klein project 5. Ontwerpers kunnen kiezen uit een maatregelenlijsten die Den Haag samen met ingenieursbureau Arcadis opstelde voor vier gebiedstypen: historische binnenstad, hoogbouw, woonwijken en bedrijfsterreinen.

Magazine 'De stad natuurlijk'.

Te downloaden via tiny.cc/stadnatuurlijk