Rangerclub Magazine 2018 nr.5 NL

nr.

B LU

RA

ERC G N

5

2018

@wwfrangerclub

Special

Dieren op de

Noordpool

P917019

5X PER JAAR DECEMBER 2018 - FEBRUARI 2019

Adres voor alle clubpost WWF-Rangerclub Emile Jacqmainlaan 90 1000 Brussel 02/340 09 20 rangers@wwf.be www.rangerclub.be

Als je een digitale foto wil sturen, zorg er dan voor dat je digitale camera op de hoogste kwaliteitsstand staat zodat de foto bruikbaar is voor drukwerk.

RA

Heb je een leuke actie voor de natuur gedaan? Laat het ons weten via e-mail of met een briefje en misschien word jij wel de volgende ‘Ranger in de kijker’. Vermeld zeker je naam, adres en leeftijd en een foto is ook altijd welkom.

P917019

Zondag 20 januari

Wie? Kinderen tussen n: 6 en 12 jaar. Inschrijve www.rangerclub.be Special

Dieren op de

Noordpool WWF-Rangerclub Magazine 5, december 2018 - februari 2019

© WWF-BELGIUM

COVERBEELD: Walrus, Ben Cranke / Nature Picture Library

© GERT ARIJS

sen deren tus n: Wie? Kin hrijve c s In r. a 6 en 12 ja erclub.be www.rang

Gent

Voor adreswijzigingen: rangers@wwf.be

Logo Rangerclub: ontwerpenaar.be Artdirection en vormgeving: Marjolein Ruiter Grafisch Ontwerp & Media Medewerkers: Geert-Jan Roebers, Ronald Sinoo, Frits Vaandrager, Leen De Laender (WWFBelgium), Rebecca Lévêque (WWF-Belgium)

Zondag 28 april

WWF-Actiedag

Nationaal Park Hoge Kempen, Genk Save the date! WWF nodigt alle WWFRangers en hun familie uit in het Nationaal Park Hoge Kempen. We komen in actie voor de natuur en hebben jouw hulp nodig.

Meer info volgt!

iten voor 2019 in de

COLOFON Het WWF-Rangerclub Magazine is een uitgave van WWFVlaanderen en verschijnt 5 keer per jaar. Voor € 30 per jaar ben je lid van de WWFRangerclub. Inschrijven kan op: www.rangerclub.be

Concept en realisatie: Scripta Communicatie, Amsterdam

Pol Cosmo is een kunstenaar die overal in de stad tekeningen van insecten en kriebeldiertjes plakt. Hij heeft jullie hulp nodig! We kleuren en knippen en gaan daarna op pad om zoveel mogelijk pissebedden ‘vrij te laten’ in de stad. Samen met enkele specialisten gaan we ook op pissebeddensafari!

jaarkalender van de

WWF-Rangerclub!

OPLOSSINGEN: Vraagje pag. 3 c Zoek de 5 verschillen pag. 18 slagtand, oog, mond, neusgaten, ijsschots Dierendoolhof je komt uit bij nummer 5 Welk dier is dit? sneeuwluipaard Quiz met prik pag. 19 1: b, 2: a, 3: zeewesp, 4: K, S, E, 5: 1-waar, 2-onzin, 3-waar, 4-waar, 5-waar, 6: waar.

2

5

@wwfrangerclub

Heb je al eens een beer van HEEL dichtbij gezien? Samen met een gids brengen we een bezoek aan de tijdelijke tentoonstelling ‘Teddy & Beer’ in het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel.

Ontdek alle activite

nr.

2018

Brussel

Wild van pissebedden

ERC NG

5X PER JAAR DECEMBER 2018 - FEBRUARI 2019

Expo Teddy & Beer

Zaterdag 9 februari

WWF-Rangerclub Magazine is powered

by Nationale Loterij

B LU

AGENDA

(voor brieven, tekeningen, vragen, suggesties, antwoorden op prijsvragen...)

Fotografie: Ardea, Mirjam Boom (kaartje noordpool), Corbis, Getty, Image Select, Nature Picture Library, Shutterstock, SuperStock, Marlon du Toit, WWF Lithografie: Grafimedia, Amsterdam Druk: Daddy Kate WWF-Rangerclub Magazine heeft haar best gedaan de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen.

Als u denkt rechthebbende te zijn, neemt u dan contact op met de redactie.

Papier: Cyclus Print FSC® Folie: certificaat ‘OK compost home’, dat onschadelijk is voor mens, dier en plant.

RA Groeten, Bryan uit Moeskroen Wij zijn jaloers, Bryan!

inhoud

6

Agenda

4

Hello Ranger

6

Wat wil jij weten? Super-zeester

8

Reportage: Een speciaal ziekenhuis

10

Poster: Orka’s

12

Special: Dieren op de Noordpool

18

Puzzels

19

Quiz met prik!

20

B LU

We zetten iedere keer een WWFRanger in de kijker. Stuur je post naar het adres op pag. 2 en wie weet sta jij straks op deze plek!

Hey, ik ben Bryan!

Ik ging op reis naar China en verzorgde als vrijwilliger reuzenpanda’s in een speciaal onderzoekscentrum.

Dat was superleuk!

2

ERC NG

12

19

Hupie 8

Hoe dik is de vetlaag van de Groenlandse walvis? a. 0,5 centimeter

b. 5 centimeter

c. 50 centimeter

(Het antwoord lees je ergens in dit Rangerclub Magazine)

WiN JIJ...

WIN 3x

imme boek! ...dit superslim

Het boek 321 Superslimme dingen die je moet weten over dieren kan jij winnen!

Geef antwoord: Welk dier dat op de Noordpool leeft, heeft kleine ringetjes op zijn vacht?

Ontdek het aanbod beestige kinderboeken op www.lannoo.b www.lannoo.be/wwf. be/wwf. / WWF-Rangers krijgen 10% korting en gratis verzending! KORTINGSCODE: WWF Stuur jouw antwoord vóór 1 maart naar het adres op pagina 2. Vergeet niet je naam en adres te vermelden en dat het gaat om de wedstrijd ‘Superslim Boek’.

3

#¶aĐòB§¬

o

dier in de kijker: Dit is één van de meest zeldzame katten ter wereld: de amoerluipaard. De soort is ernstig bedreigd, er leven maar 60 dieren meer in het wild!

en Dat ziet er me ge er nd zo om katje uit handschoenen aan te pakken!

© LYNN M. STON E / NATU

RAADSELTJES Welk dier maakt veel lawaai en kan heel snel lopen? jachtLUIDpaard.

Een

Welk dier leeft in Australië en kan je drinken met een rietje?

Een coca-koala.

Welk dier is het oudste dier ter wereld?

Een zebra, want die is nog in zwart-wit.

Een zebra heeft altijd zijn pyjama aan, dat is handig!

4

EEN VROLIJKE TOEKAN Hey, ik ben Margaux en ik hou heel erg van toekans.

Ik maakte deze tekening voor WWF. Margaux 11 jaar uit Stevoort

REPL.COM

Wil je ook in het WWFRangerclub Magazine?

Stuur je mop, tekening, favoriete dier, knutsel, actie of andere post naar het adres op pagina 2.

Wie weet komt jouw bijdrage in het WWFe! ne! azin gazi Rangerclub Mag

n

SMULLEN! Zo maak je heerlijke uilenkoekjes. Leg een groot plat koekje neer als ondergrond (bijv. een Princekoek of een chocolade cookie).

Maak twee Oreo-koekjes open en leg een M&M op de o witte vulling als oogje. En nog w eentje als snavel. Je hebt nu nog twee helften over. Breek er één doormidden, dat zijn de oorpluimen. En de andere helft? Die eet je gewoon op...

¬ÙCÃ.ĪMGVkf¿ĘB r!

Maak kans op deze ijsbeee We geven drie van deze mooie knuffels

WIN !

3x

weg. Wil jij kans maken op een

In Bosland in Limburg leven twee wolven: een vrouwtje Naya en een mannetje August. Dertig WWF-Rangers gingen samen met boswachter Eddy op zoek naar wolvensporen in het gebied.

exemplaar? Geef dan antwoord op de volgende vraag:

Welk dier komt NIET voor op de Noordpool? a) ijsbeer b) reuzenstormvogel c) poolvos

WOLVENLAND

Stuur vóór1 maart je antwoord naar het adres

antwoord op pagina 2. Vergeet niet je naam, leeftijd en adres te TIP: Het it gens in d staat er vermelden en dat het gaat om de prijsvraag ‘Knuffel IJsbeer’. e. in magaz

© WWF/STEFAN SMETS

WWF HELPT DE WATERVOGELS In het natuurgebied ‘De Kuifeend’, in de Haven van Antwerpen, heeft WWF samen met Natuurpunt speciale natuurwerken gedaan om de watervogels te helpen. Zo vinden vogels zoals DE KUIFEEND en de brilduiker betere plaatsen om te rusten en te eten.

Bosland is een groot gebied met veel bomen en open stukken. De wolven vinden er voedsel zoals reeën en everzwijnen en kunnen zich er goed verstoppen. © WIKIMEDIA

Weet je wat de Rangers vonden? Twee echte wolvenstronten!

Had ik ook maar zo een mooie kuif….

DE BENDE VAN OORWOUD! Radio Oorwoud trekt vanaf februari 2019 weer de theaters in. Je ontdekt hier wie de bende van oorwoud is.

En… je hoort er de nieuwe liedje over stoere egels, eenzame wolven en pissebedden met een ochtendhumeur.

Ontdtek op radio-oorwoud.be waar je kan gaan kijken!

Boswachter Eddy doet de wolvenstront in een potje.

Wetenschappers onderzoeken later wat de wolf heeft gegeten.

Een wolvenstront lijkt een beetje op de stront van een grote hond, maar zit vol met haar en botjes.

Leuk wolvenweetje Bij de geboorte hebben wolven blauwe ogen.

Daarna worden de ogen goudgeel.

Meer weten? Kijk op www.rangerclub.be/wolf.

5

Wij mensen hebben vijf zintuigen.

We kunnen horen, zien, voelen, ruiken en proeven. Hoe zit dat bij een zeester? Die hebben niet eens een hoofd!

Zintuig 1: gehoor - horen

Dit zintuig heeft de zeester niet.

Hij hoort helemaal niets.

Supe r

Zintuig 3: tast - voelen

Zintuig 2: zicht - zien

In de armen van een zeester lopen zenuwen. Bij veel soorten eindigen die in een rood puntje. Daar zitten cellen die gevoelig zijn voor licht. Bij een enkele zit er zelfs een doorzichtig lensje voor. Dat zijn dus een soort ogen, waarmee de zeester kan zien.

Vechtende zeesterren

Arm met voetjes

66

Aan de onderkant van een zeester zitten honderden voetjes. Daarmee trippelt de zeester langzaam over de zeebodem. Met deze voetjes kan een zeester ook voelen.

Zo kan hij bijvoorbeeld een mossel voelen. Ook kan een zeester voelen met de huid die boven op zijn lijf zit. Zo merkt hij het als er een vis tegen hem aan zwemt.

Klimmende zeester

zeester

‘Heeft een zeester alle zintuigen di e een mens

ook heeft?’

Rosie (5 jaar) uit Mortsel

Geen hersens

Een zeester heeft geen hersens.

Wel hebben ze door hun hele lijf zenuwen. Met de zenuwen kunnen ze bijvoorbeeld hun spieren sturen. Zo kan de zeester in de richting van een geurige mossel schuiven. Of wegvluchten voor een vijand die hij ziet aankomen.

n Gewone zeesterre

Zintuig 5: smaak - proeven Zintuig 4: reuk – ruiken

Met zijn huid en voetjes kan een zeester stofjes waarnemen. Net zoals wij dat doen met onze neus. Zo kan een zeester merken hoe zout het zeewater is. Of waar een lekker hapje of een vijand is.

Als de zeester een schelpdier heeft gevonden, probeert hij hem open te trekken. Als dat lukt, doet hij iets bijzonders.

Zijn maag komt via zijn mond naar buiten. Dan duwt hij zijn hele maag de schelp in. Zijn maagsap verteert het schelpdier. Daarna slurpt de zeester het zachte vlees uit de schelp.

Zijn mond zit in het midden aan de onderkant.

Zijn kakgaatje zit aan de bovenkant.

Mond

Zeester die een zeeslak eet.

Deze zeewolf is een vijand van de zeester.

7

Mya zet een egel in een kleine doos om zijn kooi schoon te maken.

WIL JIJ OOK H ET NATUUR AQUASCOPE GEBIED IN VIR BEZOEKEN? ELLES Ve rgeet dan niet de bon in je bonnenbo ekje!

Grote schoonmaak van alle kooien.

8

Deze egel heeft honger.

Vijf WWF-Rangers bezochten in oktober een speciaal ziekenhuis…

Een dierenziekenhuis! Aliénor, Hugo, Igor, Loukas en Mya staken de handen uit de mouwen om de zieken te helpen.

FOTO’S: DIANA VOS

GENEZEN DOE JE NIET IN ÉÉN TWEE DRIE Belangrijk is dat de dieren in het ziekenhuis snel genezen. Dan kunnen ze terug worden vrijgelaten in het wild.

Loukas, Aliénor, Mya, Hugo en Igor te helpen. staan klaar om de wilde dieren

OOK WILDE DIEREN ZIJN SOMS ZIEK In dit dierenziekenhuis worden wilde dieren die gewond of ziek zijn, verzorgd tot ze terug beter zijn. Voor deze reportage gingen onze super enthousiaste Rangers naar Virelles. Het dierenziekenhuis bevindt zich midden in een natuurgebied met een groot meer. De verplegers en verpleegsters in het ziekenhuis zijn allemaal vrijwilligers. Ze verzorgen elke dag de gewonde dieren die mensen brengen.

Na de warme verwelkoming door Gilberte en Sabine, is het tijd voor actie! Er zijn namelijk heel wat jonge dieren te voeden en veel kooien om schoon te maken. Tortelduiven, houtduiven, egels en zelfs een indrukwekkende buizerd komen beetje bij beetje terug op krachten in het ziekenhuis. Elk dier heeft andere zorgen nodig, er is dus veel te doen.

De dieren die pas zijn binnengebracht blijven in kooien en krijgen twee of drie keer per dag eten. Gewonde dieren worden verzorgd of krijgen speciale medicijnen.

De vrijwilligers schrijven alles in een groot schrift. Zo kunnen ze goed volgen hoe het met elk dier gaat.

Als de dieren, vooral de vogels, beter zijn, gaan ze naar een grotere verblijfplaats in de buitenlucht. Zo kunnen ze beetje bij beetje terug wennen aan het leven buiten.

Toen wij er waren voor deze reportage zaten er twee kerkuilen, een torenvalk en een oehoe. Wat een indrukwekkende dieren.

Dankzij alle vrijwilligers en de hulp van de WWFRangers, kunnen de dieren in het revalidatiecentrum van Virelles binnenkort terug genieten van hun leven in de wilde natuur. We wensen hen een goed herstel toe! ◆

Gilberte toont ons de gewonde buizerd.

Alle kooien worden schoongemaakt en elk dier krijgt eten. Op het menu voor de egels: brokjes kattenvoer en een kom met vers water. Een tortelduif die te zwak is om zelf te eten, krijgt wat graantjes in zijn bek gespoten.

En de buizerd? Die smult kuikentjes. Mjammie...

Sabine et Aliénor schrijven alles nauwkeurig in het grote schrift.

9

FOTOGRAFIE: PASCAL KOBEH / NATURE PICTURE LIBRARY

RA

B LU

ERC NG

Bij ons is het winter, dan is het lekker koud. Ook op de Noordpool is het koud. Eens kijken hoe dieren dat aankunnen.

xxxxxxxxxxxxxxxxxx Dieren van de

ZUIDPOOL

xxxxxxxxxxxxxxxxx

js

eri

m Zo

js

eri

nt Wi

E

igenlijk is de Noordpool een bevroren zee. Alleen eromheen is er land. In de zomer is het er erg lang licht.

Op het uiterste puntje van de Pool blijft het zelfs een half jaar lang licht. En daarna blijft de zon een half jaar weg.

Eten

12

In de zomer eten de dieren zich helemaal vol. Juist dan zweven er veel algen in het zeewater.

Dat zijn een soort mini-plantjes.

Daar eten kleine zeebeestjes (plankton-diertjes) van.

Garnaaltjes bijvoorbeeld. Die zijn zelf weer voedsel voor vissen en inktvissen. En die weer voor zeevogels, robben, walvissen en dolďŹ jnen. Ook de ijsbeer probeert zijn buik goed te vullen. Zo heeft hij een reserve voor de lange koude winter. Poolvossen trekken soms achter een ijsbeer aan om de resten van zijn prooi op te eten.

Keizerspinguïn

Zeeolifant

Dit is de grootste pinguïn.

En de enige die ’s winters op de Zuidpool blijft. Om te broeden zelfs.

De vrouwtjes worden 800 kilo, dat is bijna evenveel als een auto. De mannetjes worden nog eens vijf keer zo zwaar.

specia

l

DE IJSBEER

Hij kan met zijn dikke vacht goed tegen de kou. Bovendien is de ijsbeer beresterk. Hij jaagt vanaf het poolijs op zeehonden.

Hoe vetter, hoe liever. In de zomer vangt hij het meest.

Zo heeft de ijsbeer voor de winter extra vet en kan hij nog beter tegen de kou.

IJsbeer

Poolvos

DE GROENLANDSE HAAI

WAT IS PLANKTON? Plankton bestaat uit heel veel piepkleine zeeplantjes en diertjes.

Plankton komt voor in de zee en is vaak voedsel voor vissen en zeezoogdieren.

De meeste haaien leven in warme zeeën. Deze kanjer van soms wel acht meter leeft juist bij de Noordpool. Hij is nogal sloom maar toch vangt hij genoeg vis. En soms pakt hij een zeehond of een duikende zeevogel.

13

xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Zuidkaper

Dieren van de

In de zomer zwemmen deze walvissen naar de Zuidpool om te eten. In de winter gaan ze naar warmer water.

ZUIDPOOL

xxxxxxxxxxxxxxxxx

Beloega

Grote trek Ook walvissen als de noordkaper, de grijze walvis en de dwergvinvis zwemmen richting de Noordpool. Ze komen op de kleine zeebeestjes af die ze uit het water zeven. Robben als de walrus, de zadelrob en de baardrob jagen op vis en inktvis. Ook dolfijnen zoals de beloega en de narwal zijn daar dol op. De walrus slurpt het liefst oesters leeg. Maar de orka vangt liever grotere prooien. Robben bijvoorbeeld. Net als de ijsbeer. Zo vinden alle dieren wel wat lekkers te eten.

Bij walrussen hebben ook de vrouwtjes slagtanden en een snor.

WEETJE De baardrob heeft eigenlijk een snor.

14

DE NARWAL

Deze vreemde dolfijn heeft maar twee tanden. Bij het vrouwtje zie je die niet, bij het mannetje zie je er één. En wat voor één! Het lijkt wel een speer.

Hij groeit dwars door zijn bovenlip. Echt handig is die tand niet, behalve dan om een vrouwtje te versieren.

Baardrob

Reuzenstormvogel

Weddellzeehond

Deze zeevogel scheurt met zijn haaksnavel dode pooldieren open. Net zoals gieren in warme landen.

Ook in de poolwinter is deze rob nog bij de Zuidpool. Dan moet hij met zijn tanden een wak open houden om te ademen.

s p e c ia l

DE WALRUS

Walrussen eten vooral oesters en mosselen. Die zitten op de bodem van de poolzee.

Daar is het donker, maar met zijn stijve snorharen kan de walrus die schelpen voelen. Dan zet de dikke rob zijn lippen erop en slurpt het schelpdier uit zijn schelp.

Walrussen

15 15

xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Orka

Dieren van de

Deze grote, zwart-witte dolďŹ jn komt zowel bij de Zuidpool als de Noordpool voor.

ZUIDPOOL

xxxxxxxxxxxxxxxxx

Stampende ijsbeer

De ringelrob maakt een wak in ijs waar een dikke laag sneeuw op ligt. Via het wak kan ze vis vangen. Erboven maakt de moeder een hol waar ze haar jong krijgt en melk geeft. Een veilige plek. Maar toch kan de ijsbeer ze daar wel te pakken krijgen. Hij kan ruiken waar een zeehond zich verbergt. Dan stampt hij het dak van het sneeuwhol kapot en slaat zijn slag.

ringetjes

WEETJE De ringelrob heeft zijn naam te danken aan zijn vacht, omdat er kleine ringetjes op staan.

16

DE GROENLANDSE WALVIS

Ringelrob

Snel is deze walvis niet, maar vet is hij wel. Hij heeft een vetlaag van een halve meter! Zo blijft hij warm. In de zomer zeeft hij per dag wel 2000 kilo zeebeestjes uit het water. In de winter eet hij bijna niks.

Geen probleem: hij is dik genoeg.

IJsvis

Reuzen-zeepissebed

Deze vis heeft anti-vries in zijn lichaam. Zo bevriest hij niet in het ijskoude water van de Zuidpool.

Bij ons zijn zeepissebedden niet veel groter dan die op het land. Deze is zo groot als een baksteen.

special

Een ijsbeer krijgt bijna altijd een tweeling.

IJSBEREN VOLGEN Om de ijsbeer beter te

kunnen beschermen hebben

een paar ijsberen een zender gekregen. Via een sateliet

kunnen wetenschappers de dieren volgen.

IJsberen

Vet de winter door In de winter is het veel minder druk op de Noordpool. De meeste dieren zijn dan naar het zuiden getrokken.

Ook de zwangere ijsberen: die maken op het land een sneeuwhol waarin ze hun jongen krijgen. De andere ijsberen blijven en zwerven langs de rand van het ijs. Zelfs in het

Sneeuwhol

donker kunnen ze nog wel een prooi vangen. En dankzij hun vet kunnen ze lange tijd zonder eten. Net als de Groenlandse walvis. Deze reus blijft ook de hele winter. Maar ook hij is blij als de zon zich laat zien. In het voorjaar groeit het plankton weer en kan het feest opnieuw beginnen. â—† 17

Zoek de 5 ver s ch ill en

De goede

oplossingen staan op

Kun jij de 5 verschillen vinden?

Kruis ze aan.

pagina 2.

Dierendoolhof

Begin bij de startpijl en volg steeds dit rijtje plaatjes:: Het rijtje kan van boven naar beneden, van links naar rechts off van rechts naar links staan. Bij welk getal kom je uit?

start

Welk dier is dit?

Als je om en om een letter wegstreept, vind je het goede antwoord.

r

u l w p w a d

18

u

u r i z

e e l e a q r

o s t n k h a o p

______________

1

2

3

4

5

Pas op! Je mag deze stekelige dierenquiz maken, maar wees voorzichtig...

quizz

Quiz met prik

De goede an twoorden staan op pagin a 2.

1: WAAROM WORDT EEN ZWANGERE MOEDER-EGEL NIET GEPRIKT DOOR DE BABY’S IN HAAR BUIK? ■ a. de baby’s hebben geen stekels ■ b. de stekels van de baby’s zijn nog zacht ■ c. de binnenkant van haar buik is gepantserd

2: IN AUSTRALIË LEEFT HET ENIGE ZOOGDIER MET GIFTIGE STEKELS. WELK ZOOGDIER IS DAT? ■ a. het vogelbekdier ■ b. de Tasmaanse duivel ■ c. de stekelstaart-kangoeroe

Pijlstaartrog

3: DEZE KWAL KAN DODELIJK STEKEN. HOE HEET HIJ? Is het een OORKWAL, een ZEEWESP of een DOODSTEEK? ____________________

5: WAAR OF NIET WAAR? waar / onzin De stekels van een egel zijn eigenlijk dikke, puntige haren. waar / onzin De pijlstaartrog kan een giftige stekel afschieten.

4: ZET DE JUISTE LETTER ONDER DEZE PRIKVISSEN. S = Stekelbaars E = Egelvis K = Koraalduivel

waar / onzin De ribbensalamander prikt bij gevaar zijn eigen ribben door zijn huid. waar / onzin Het stekelvarken is een knaagdier. waar / onzin De pieterman is een vis met een gifstekel uit de Noordzee.

Letter:

Letter:

Letter:

waar / onzin In de staartkwast van een leeuw zit een stekel.

19 19

En de volgende keer...

de kleine panda

door Ronald Sinoo

ogel De struisv en andere loopvogels Retouradres: WWF-Vlaanderen | Emile Jacqmainlaan 90 | 1000 Brussel