Panda 60 NL

MAGAZINE

2012

Nr 60 FEBRUARI - MAART - APRIL 2012 TRIMESTRIEEL - AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X - P309290

31/03/2012 20:30 SWITCH OFF THE LIGHTS FOR EARTH HOUR Dossier

Focus : Klimaattop in Durban

WWF en ENECO

HERNIEUWBARE ENERGIE 100% TEGEN 2050

WWF EN DE JEUGDBOEKENWEEK SLAAN DE HANDEN IN ELKAAR Het thema van de Jeugdboekenweek 2012 is ‘dieren’. Een uitstekende kans voor WWF om onze liefde voor dieren te koppelen aan het plezier van het lezen. We maakten een eigen WWFselectie en laten het vervolgens over aan de kinderen om zich te verdiepen in verhalen over hun favoriete dieren.

Meer info over de WWF-selectie vind je op

wwf.be/kids.

Veel leesplezier!

Panda magazine - Pagina 2

EDITO INHOUDSTAFEL In het kort

Focus Klimaattop in Durban

Op het terrein Scholen in actie voor onze planeet

Eco-conso Ecotips: natuurlijk schoonmaken

Eco-ontspanning Getest voor u: Fairtrade chocolade

Bedrijven

Focus

6-7 9 18 19

WWF en ENECO

20-21

Eco-shopping

22

Klimaattop in Durban toont een gebrek aan ambitie Afgelopen december vond de klimaattop van de Verenigde Naties plaats in Durban. Onze collega, Jan Vandermosten, was ter plaatse en volgde aandachtig de onderhandelingen.

P. 6 © Martin Harvey / WWF-Canon

Wie kijkt naar wat er nodig is om klimaatopwarming op onze planeet tegen te gaan, kan niet anders dan besluiten dat de jaarlijkse klimaattop in Durban een muis heeft gebaard.

OK, er werd overeengekomen dat er vanaf 2020 een globaal, bindend klimaatakkoord van kracht zal worden.

Maar we mogen geen tijd verliezen.

Onze wereldleiders moeten meteen ambitieuze actie ondernemen.

4-5

© WWF-Belgium

AMBITIE?

Daarvoor lijken ze echter geen zin te hebben. De kans bestaat dat het klimaat zal opwarmen met 4 graden Celsius.

Geloof me, dat is een wereld waarin het niet aangenaam leven zal zijn.

Volgens WWF is een toekomst met 100% hernieuwbare energie een deel van de oplossing. In dit nummer kan u meer lezen over de uitdagingen en voordelen die dat met zich meebrengt.

Wij zullen in ieder geval niet rusten voordat onze beleidsmakers dezelfde ambitie tonen!

100% HERNIEUWBARE ENERGIE TEGEN 2050 P. 10

Jan Vandermosten, Climate & Energy policy officer COLOFON: Tijdschrift van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten voorbehouden aan WWF. Het Pandalogo, het woord PANDA en de initialen WWF zijn handelsmerken van WWF. Reproductie van teksten is toegestaan – en wordt zelfs aangemoedigd – mits bronvermelding. • Coördinatie en redactie: Natacha Bertiaux • In samenwerking met: Sarah Beelen, Géraldine Louis, Jan Vandermosten, Sara De Winter, Stijn Sterckx en Maire-Noëlle Collart • Realisatie: www.propaganda.be • Druk: Claes Printing.

St-Pieters-Leeuw • Foto voorpagina: Istockphoto • V.U. Damien Vincent, E. Jacqmainlaan 90 – 1000 Brussel

Panda magazine - Pagina 3

IN HET KORT EEN GREENWASHINGCAMPAGNE ONTMASKERD Papierreus Asia Pulp & Paper praatte voluit over de bescherming van het tijgerreservaat Senepis (op Sumatra in Indonesië). Een onderzoek dat wij ter plekke uitvoerden met onze partners bewees echter het tegendeel. In realiteit blijft het bedrijf volop kappen in het leefgebied van olifanten, tijgers en orang-oetans, en zelfs in het reservaat. Veengronden worden drooggelegd om er snelgroeiende plantages aan te leggen, wat een grote negatieve impact heeft op de klimaatverandering. Wij vragen de kopers en investeerders uitdrukkelijk om de activiteiten van APP niet langer te steunen. Het bedrijf draagt immers bij tot de vernietiging van tropisch regenwoud en het leefgebied van de laatste Sumatraanse tijgers. © David Lawson / WWF-UK

DAGELIJKS NIEUWE SOORTEN ONTDEKT IN DE MEKONGREGIO In 2010 ontdekten wetenschappers niet minder dan 208 nieuwe soorten in de Mekongregio. De meest verrassende is een nieuwe soort stompneusaap (Rhinopithecus strykeri).

Deze aap werd ontdekt in de staat Kachin en steekt zijn hoofd tussen zijn knieën om zijn stompe neus tegen de regen te beschermen.

Er werden ook 28 reptielen ontdekt. Vooral de Leiolepis ngovantrii is speciaal. Deze hagedis is enkel vrouwelijk en plant zich voort door zichzelf te klonen. Geen mannetjes nodig dus. Stuart Chapman, directeur natuurbehoud in de Mekongregio, blijft realistisch: “Deze ontdekkingen zijn belangrijk voor de wetenschap, maar er zijn nog tal van andere soorten die met uitsterven bedreigd worden. Het is van groot belang dat de overheden van de 6 landen in deze regio van-

Panda magazine - Pagina 4

daag investeren in de bescherming en het beheer van de biodiversiteit, op een manier die op lange termijn stabiliteit kan verzekeren tijdens de wereldwijde milieuwijzigingen”, besluit hij.

Eind december 2011 kwamen de leiders van deze landen samen.

Ze spraken af dat ze zich actief zullen inzetten om de Mekongregio welvarender te maken, met respect voor de natuur. Een stap in de goede richting…

© WWF-Belgium

© WWF-Belgium

WAT VOND U VAN ONS PANDA MAGAZINE? We vroegen onlangs uw mening over de nieuwe versie van ons Panda Magazine. Zoals beloofd in het vorige nummer informeren we u graag over de resultaten van deze enquête.

Ongeveer de helft van de respondenten vertelde dat ze het magazine minstens 30 minuten leest. Meer dan 2 op 3 personen bekeken alle pagina’s. 45% van de lezers bewaart het magazine nadat ze het gelezen hebben. U gaf ook aan dat u zich graag zou willen verdiepen in de aangeboden informatie, voornamelijk met praktische tips of tips waar u meer info kunt vinden…

De rubrieken ‘dossier’ en ‘op het terrein’ gaf u als favorieten op.

Wist u dat?

2050

“Wij willen een duurzame toekomst voor mensen, dieren en de natuur, een toekomst die gebaseerd is op een maatschappij die weinig CO2 uitstoot om de klimaatverandering tegen te houden.”

Samantha Smith, directrice van het WWF-programma ‘Climate & Energy’

EUROPA ZWICHT VOOR LANDBOUWLOBBY Tijdens de Europese milieuraad van eind december werd een teleurstellend akkoord behaald in de ogen van de milieuorganisaties. De ministers moesten er een nieuwe Europese biodiversiteitstrategie goedkeuren. Helaas blokkeerde Duitsland, onder druk van de landbouwlobby, de inschrijving van specifieke beschermende maatregelen voor de biodiversiteit in het Europese landbouwbeleid. Damien Vincent, directeur-generaal van WWF-België, reageert: “Het lot van de biodiversiteit ligt nu grotendeels in de handen van de landbouwministers.

De sector moet zich realiseren dat de bescherming van de biodiversiteit ook hun verantwoordelijkheid is en dat ze daar overigens voor vergoed kan worden. De biodiversiteit moet van groot belang zijn voor iedereen en moet zeker worden opgenomen in het hart van de Europese en nationale beleidsmakers.” © Rob Webster / WWF

EEN OMGEKEERDE HALLOWEEN! Chloë, een van onze leden, zamelde in 2011 met haar vriendinnen geld in voor WWF. Zij zijn de ‘Groene Wereldredders’.

©W

© WW F-B elg

WF-

B e lg

iu m

ium

We vonden dat we iets moesten doen voor WWF. We dachten aan auto’s wassen, maar zie je ons driee¨n al auto’s wassen in een straat waar geen kat komt? Dus besloten we om iets te verkopen, wafels bijvoorbeeld.

Plots kwamen we op het idee dat we wel eens iets konden doen tijdens Halloween!

Wat als we nu eens een omgekeerde Halloween doen?

In plaats van dat zij ons iets geven, geven wij hen iets!

We hadden het idee om ‘halloweencakejes’te verkopen, en zo kon het project beginnen.…

Het was niet te onderschatten: het versieren van de cakejes duurde meer dan 3u! Cakejes klaar, gezichten eng geschminkt en onze T-shirts van WWF aan: we waren klaar om aan onze Halloweentocht te beginnen.

Dankzij de tocht hebben we 50 euro ingezameld!ë Chloë

EEN TWEEDE LEVEN VOOR THEELICHTJES BIJ IKEA Ter gelegenheid van Earth Hour organiseert IKEA een grote recyclageactie voor het aluminium van theelichtjes.

Kinderen kunnen deze verzamelen en ze - met wat verbeelding - een tweede leven geven. Neem in maart een kijkje op www.ikea.be om meer te weten over deze originele actie.

© Juan Carlos DEL OLMO / WWF-Spain

Panda magazine - Pagina 5

FOCUS

KLIMAATTOP IN DURBAN TOONT EEN GEBREK AAN AMBITIE Durban (Zuid-Afrika) was in december het toneel van de jaarlijkse klimaattop van de Verenigde Naties. Bijna tweehonderd landen zochten er naar een globale oplossing voor de klimaatopwarming. WWF-België was uiteraard ook van de partij op deze top. Wij ijverden, samen met collega’s van over de hele wereld, voor een goed resultaat. Het resultaat van deze klimaattop was jammer genoeg onvoldoende om een gevaarlijke klimaatopwarming in de toekomst te vermijden.

OP WEG NAAR EEN GLOBAAL, BINDEND KLIMAATAKKOORD Tot op heden hebben slechts een handvol ontwikkelde landen, waaronder de landen van de EU, zich ertoe verbonden om hun uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Zij doen dat onder het Kyoto Protocol. Andere industriële grootmachten, met de VS als bekend voorbeeld, blijven echter achter. Als we klimaatopwarming echt een halt willen toeroepen, dan moeten we dringend extra inspanningen leveren.

Ook ontwikkelingslanden en opkomende economieën, zoals China, India en Brazilië, moeten mee in het bad.

© WWF-Belgium

Panda magazine - Pagina 6

© WWF-Belgium

Wist u dat?

CO2

Wist u dat we onze wereldwijde CO2-uitstoot al vóór 2020 moeten beginnen terugdringen om gevaarlijke klimaatopwarming te vermijden?

Onze medewerker was niet alleen in Durban. Een groot team WWF’ers werkte dag en nacht voor een goede uitkomst.

Maar hoe verzoenen we de ver uiteenlopende belangen en visies van bovenstaande landen over hoe zo’n toekomstig klimaatregime er moet uitzien? Dat was de aartsmoeilijke taak die de onderhandelaars in Durban op hun bord kregen.

Uiteindelijk kwam men overeen dat men hierover tegen 2015 moet afsluiten. Vanaf 2020 moeten alle landen op onze aardbol bindende doelstellingen aannemen onder de VN. OP WEG NAAR 4 GRADEN CELSIUS KLIMAATOPWARMING Maar wat zijn we met een globaal klimaatakkoord als het er in niet in slaagt om de klimaatopwarming onder de belangrijke grens van 2 graden Celsius te houden? Dat is een vraag waar de onderhandelaars geen afdoend antwoord op gaven.

We kunnen echt niet wachten tot 2020 om ambitieuze actie te ondernemen. In Durban werden er geen beslissingen genomen om het ambitieniveau op korte termijn op te schroeven. Men nam ook geen standpunt in over een doelstelling voor 2050. Dat betekent dat we afstevenen op een wereld van maar liefst 4 graden Celsius klimaatopwarming!

WWF zal hoe dan ook de onderhandelaars het vuur aan de schenen blijven leggen! Dat geldt zeker ook voor België. Ons land toonde zich in Durban van zijn goede kant, een houding die nu in de praktijk moet worden omgezet. Het WWFprogramma Climate Savers toont trouwens aan dat ook de bedrijfswereld klaar is voor verandering. De economische crisis mag ons dus vooral niet stoppen!

© WWF-Belgium

De economische crisis mag ons vooral niet stoppen!

2015

DURBAN: DE UITKOMST Overeenkomst bereiken over globaal bindend akkoord. 2020: akkoord moet van kracht gaan.

Financiering: minimum 100 miljard euro is nodig voor het financieren van klimaatactie in het zuiden.

Panda magazine - Pagina 7

OP HET TERREIN

SCHOLEN IN ACTIE VOOR ONZE PLANEET CARWASH VOOR WWF

© WWF-Belgium

AHA! Ook de Leiepoort Deinze campus SintHendrik zet zich actief in voor het klimaat. De leerlingen van deze school wonnen de eerste prijs in Polar Quest met hun AHA-project. Ze willen zoveel mogelijk mensen overtuigen om over te schakelen van een ‘doemscenario’ naar een ‘doescenario’. Een tijdje geleden kregen de leerlingen van deze school enkele WWF-werknemers op bezoek. Zij gaven meer info over de klimaatverandering en het educatieve materiaal van WWF. Meer info lees je op www.ahaproject.be.

Het Sint-Jozefsinstituut in Ternat hecht al langer groot belang aan milieuzorg. De klimaatproblemen zijn er een hot item en komen vaak ter sprake. Maar de school wilde meer doen. Zo’n 17 leerlingen en 3 leerkrachten organiseerden een carwash om geld in te zamelen. Met de opbrengst van hun actie kunnen ze 43 energiezuinige kookvuurtjes in Congo bekostigen. Dankzij deze kookvuurtjes kan de lokale bevolking tot 50% hout besparen. Op die manier verdwijnt er minder hout uit het Virunga Nationaal Park en draagt de actie van de school ook bij in de strijd tegen de klimaatverandering. Als klap op de vuurpijl keek de school ook naar de impact voor het milieu in België, want de leerlingen gebruikten geen leidingwater maar regenwater. Heel milieuvriendelijk dus, en gratis bovendien.

EEN BOEIEND PROJECT We spraken eerder al over het ambitieuze project van het Nieuwpoortse Centrum Leren & Werken, waar men zonnepaneeltjes van boeien uit de Noordzee recycleerde en op het dak van de school plaatste. Er werd een wedstrijd georganiseerd om te bepalen hoe de installatie er uit zou zien. Ondertussen is het winnende ontwerp bekend. Een aangename verrassing!

© WWF-Belgium

© WWF-Belgium

© WWF-Belgium

ONTDEK CLIMATE CHALLENGE Op deze gloednieuwe website voor leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs staan unieke filmpjes, achtergrondinformatie en lessen om met de leerlingen een van de grootste uitdagingen van deze tijd, de klimaatverandering, aan te pakken!

Neem een kijkje op www.climatechallenge.be

SCHOLEN IN ACTIE VOOR ONZE PLANEET De klimaatverandering is een probleem waar veel mensen wakker van liggen. Ook in de Belgische scholen willen leerlingen de nodige informatie krijgen over de klimaatverandering. Sommige scholen gaan zelfs nog een stap verder. Zij ondernemen actie en geven zo een mooi voorbeeld aan iedereen.

Panda magazine - Pagina 9

DOSSIER 100% hernieuwbare ENERGIE energie tegen 2050 De verbranding van fossiele brandstoffen zoals olie, steenkool en gas is de belangrijkste oorzaak van de klimaatverandering. Toch hebben 1,4 miljard mensen nog steeds geen toegang tot elektriciteit. Om te koken en zich te verwarmen zijn ze gedwongen gebruik te maken van hout.

Š Martin Harvey / WWF-Canon

Panda magazine - Pagina 10

Wist u dat?

Als iedereen in de wereld zou leven als een gemiddelde Amerikaan, kunnen we nog slechts 10 jaar verder met onze olievoorraad.

VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK In 2011, na twee jaar van grondige analyses, hebben we ons ‘Energy Report’ uitgebracht.

Dit rapport brengt concrete oplossingen aan om tegen 2050 te voldoen aan de wereldwijde energiebehoefte door vrijwel volledig gebruik te maken van schone, hernieuwbare en zuinige energie. Uiteraard gaat dit gepaard met uitdagingen voor elk van ons.

WAT IS HERNIEUWBARE ENERGIE? Hernieuwbare energie is energie afkomstig van natuurlijke bronnen zoals water, wind, zon, aardwarmte of biomassa. Deze bronnen zijn zo lang beschikbaar als de natuur ze kan produceren. Belangrijk voordeel: als we ons aan de regels houden, vervuilen ze niet.

© Chris Martin Bahr / WWF-Canon

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN?

1

Meer doen, minder verbruiken Volgens het rapport moet de wereldwijde energiebehoefte tegen 2050 verminderen met 15% in vergelijking met het huidige niveau en dat zonder de groei - zeker die in de ontwikkelingslanden - te stoppen. Er zijn oplossingen beschikbaar om op een efficiëntere manier om te gaan met energie, maar die moeten op grote schaal toegepast worden.

© Bill IVY/Ivy Images / WWF-Canada

WWF IN ACTIE Aankopen van consumenten en winkeliers kunnen de fabrikanten aanzetten om efficiënter te werken.

Om hen te helpen, hebben we Topten gecreëerd (www.topten.info), een website met daarop de meest energieefficiënte producten beschikbaar op de markt. De consumenten kunnen er een vergelijking maken voor auto’s, kantoorbenodigdheden, huishoudapparaten, verlichting, waterketels, airconditioners… en een weloverwogen keuze maken. Topten is verkrijgbaar in 17 landen in Europa, de Verenigde Staten en China.

• Men moet een globale standaard voor energie-efficiëntie creëren voor al de energieverbruikende producten en deze standaard regelmatig controleren.

• Tijdens elke stap van het ontwikkelingsproces van een product moet men bereid zijn om het energieverbruik te verminderen. Onderdelen moeten zo goed mogelijk hergebruikt of gerecycleerd worden.

• De strenge criteria voor energieefficiëntie moeten gelden voor de constructie van alle nieuwe gebouwen.

• Om efficiënte alternatieven voor auto’s te bieden, is het belangrijk dat er sterk geïnvesteerd wordt in openbaar vervoer, voornamelijk in de spoorwegen.

Panda magazine - Pagina 11

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN? • Door een drastische verhoging van onze productiecapaciteit voor hernieuwbare energie.

• Door samen te werken om het elektriciteitsnet in verschillende landen uit te breiden.

• Auto’s en treinen moeten allemaal op elektriciteit rijden tegen 2050.

2

Kiezen voor hernieuwbare energie Vandaag is het grootste deel van onze energie afkomstig uit fossiele brandstoffen of hout. Om ons doel te bereiken, moeten we inzetten op hernieuwbare elektriciteitsbronnen zoals wind, zon of aardwarmte. Zo zouden auto’s en treinen volledig elektrisch kunnen rijden. Maar om te voldoen aan de wereldwijde energiebehoefte, moeten we in staat zijn om deze elektriciteit op grote schaal op te wekken. Dit vereist enorme investeringen om onze elektriciteitsnetten te ontwikkelen en te moderniseren.

Tegelijk moet de impact van dit nieuwe materiaal zo klein mogelijk blijven.

© Anton Vorauer / WWF-Canon

WWF IN ACTIE In gebieden zonder elektriciteit, dicht bij het dorpje Chaurikharka in Nepal, hebben we een kleine waterkrachtcentrale geïnstalleerd om het intensieve gebruik van hout als brandstof tegen te houden. Water wordt afgeleid om een generator te voeden en wordt daarna terug naar zijn oorsprong geleid. De milieu-impact van dit systeem is minimaal en kan meer dan 100 families in 6 dorpjes voorzien van elektriciteit!

De inwoners kunnen nu koken, zich verwarmen, voedsel opslaan in een koelkast…

We hebben nog vier gelijkaardige systemen geïnstalleerd in de regio, die het gebruik van een honderdtal ton hout voorkomen en het dagelijkse leven van duizenden mensen verbeteren.

KWESTIE VAN VASTBERADENHEID WWF en de andere ngo’s hebben aangetoond dat tal van gemeenschappen hun eigen elektriciteit kunnen opwekken (zie WWF in actie). Overheden, hulporganisaties en investeerders moeten zorgen voor de nodige financiële steun om dit op grote schaal te herhalen.

Panda magazine - Pagina 12

© Simon de TREY-WHITE / WWF-UK

Wist u dat?

2,7 miljard

personen uit ontwikkelingslanden hebben niet de mogelijkheid om proper te koken.

3 WAT IS AARDWARMTE? Men haalt aardwarmte uit de bodem om te gebruiken als verwarming of om in elektriciteit om te zetten. Er is een natuurlijke geothermische flux aan het oppervlak van de aarde, maar die is zo zwak dat we die niet meteen kunnen opslaan. De mens maakt daarom gebruik van de warmte die verzameld en opgeslagen zit in de ondergrond (met water, gas…).

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN? • Ontwikkelde landen moeten ontwikkelingslanden helpen om hun eigen productiecapaciteit van hernieuwbare energie te verhogen, op technologisch of financieel gebied.

• WWF en de andere ngo’s hebben aangetoond dat tal van gemeenschappen hun eigen elektriciteit kunnen opwekken (zie WWF in actie). Overheden, hulporganisaties en investeerders moeten zorgen voor de nodige financiële steun om dit op grote schaal te herhalen.

• We moeten langzaam aan het gebruik van hout als brandstof stoppen.

De wereldwijde consumptie in evenwicht brengen Bijna een kwart van de wereldbevolking heeft geen toegang tot elektriciteit.

Honderden mensen gebruiken hout als brandstof. Bomen worden aan een onhoudbaar tempo gekapt. De biodiversiteit gaat op dramatische wijze achteruit en de CO2-uitstoot verhoogt.

Meer nog, door het verdwijnen van de bomen die het water tegenhouden, is de lokale bevolking nog kwetsbaarder voor overstromingen.

De toegang tot elektriciteit verbetert de levenskwaliteit van mensen: elektrische pompen zorgen voor proper water, koelkasten houden voedsel en medicijnen koel, boerderijen kunnen de productie verbeteren…

In de ontwikkelingslanden is er een groot potentieel voor hernieuwbare energie. Grote centrales op aardwarmte, zonne- of windenergie beginnen er te verschijnen.

WWF IN ACTIE In Kenia, bij de uitkijkpost aan de kust van Kingua, steunen we een natuurbehoudprogramma van een beschermd zeegebied. Er is ter plekke geen enkele toegang tot een elektriciteitsnet, wat het onderzoek vertraagt. In 2009 hebben we deelgenomen aan de installatie van zonnepanelen en windturbines voor de inwoners van het eiland. Hun levenskwaliteit is aanzienlijk verbeterd: ze kunnen nu vis bewaren in koelkasten en hebben elektriciteit voor hun gezondheidscentra.

© Michel Gunther / WWF-Canon

© Brent Stirton / Getty Images / WWF-UK

Voor de meesten onder ons is energie iets vanzelfsprekends, maar bijna een kwart van de wereldpopulatie heeft geen toegang tot elektriciteit.

Panda magazine - Pagina 13

4

Een goed beheer van de nodige ruimte

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN?

© Jeffrey A. Sayer / WWF-Canon

In de toekomst zullen we een enorme infrastructuur moeten ontwikkelen voor hernieuwbare energie. Het zal essentieel zijn dat we de juiste technologie op de juiste plek gebruiken. We kunnen bijvoorbeeld installaties op zonne-energie in onproductieve woestijngebieden plaatsen, maar het is ook belangrijk dat we geen water verspillen om de installatie af te koelen.

Het grootste probleem is de rol van bioenergie (de terugwinning van energie uit biomassa om warmte of elektriciteit te produceren). Als we geheel onafhankelijk willen worden van fossiele brandstoffen, moeten we gebruik maken van bio-energie. Op dit moment wordt bio-energie geproduceerd uit organisch afval, uit biomassa van bossen of uit biobrandstoffen gecultiveerd op landbouwgrond. Om meer bio-energie te produceren, moeten we dus meer ruimte hebben. Als de inwoners van de

Panda magazine - Pagina 14

ontwikkelde landen hun huidige vleesconsumptie halveren, zou er minder grond nodig zijn voor veevoer en begrazing. Zo zouden we een oppervlakte kunnen vrijmaken om biobrandstoffen te telen zonder de voedselzekerheid te bedreigen, zonder bossen te kappen en zonder de irrigatie te verhogen of de biodiversiteit in gevaar te brengen.

WWF IN ACTIE In de Braziliaanse streek Ribeirão Perto hebben we de veeproducenten aangezet om suikerriet te kweken op een deel van het land dat eerder gebruikt werd voor begrazing.

Suikerriet wordt verkocht om bio-ethanol te produceren, een extra bron van inkomsten voor de boeren. Het afval van suikerriet kan aan het vee gegeven worden: een compensatie voor het land dat ze niet kunnen gebruiken voor begrazing.

• Elke keer als er een energieinfrastructuur ontwikkeld wordt, moet de sociale en milieu-impact onafhankelijk geëvalueerd worden.

• Ter bescherming van de leefgebieden, de voedsel- en watervoorziening en de lokale ecosystemen moet de productie van bio-energie op een duurzame manier gebeuren en streng gecontroleerd worden.

• We moeten de groei beperken van de luchtvaartsector en de bedrijfsvoertuigen, ten minste tot we duurzame bio-energie kunnen verzekeren.

Wist u dat?

Muren, daken en vloeren beter isoleren, oude ramen vervangen en ventilatiesystemen installeren die warmte behouden, kan zorgen voor een verminder verbruik van de verwarming van 60%.

5

Maak de goede keuze De overgang maken naar hernieuwbare energie wil niet zeggen dat onze levenskwaliteit verslechtert, maar we moeten de juiste keuzes maken en daar nu mee beginnen.

Als we een groeiende bevolking willen voeden en tegelijk voldoende grond willen behouden om te voldoen aan de vraag naar biobrandstoffen, dan moeten we ons voedingspatroon aanpassen en onze vleesconsumptie in het bijzonder.

Door de vleesconsumptie in de OESOlanden te halveren, zijn de armere landen in staat om hun vleesconsumptie met een kwart te laten stijgen. Een gezonder dieet voor de hele wereld, waardoor meer landbouwgrond vrijkomt voor voeding, biobrandstof of voor de natuur.

De vermindering van de transportafstanden van voedsel en andere middelen zorgt ervoor dat we minder biobrandstof nodig hebben.

We verwachten dat de persoonlijke mobiliteit tegen 2050 verdubbelt in de OESO-landen en zelfs verdrievoudigt

in de rest van de wereld. We moeten dus kijken naar efficiëntere transportmiddelen: te voet of met de fiets voor korte afstanden, met de bus of de trein voor lange afstanden.

Tegelijk zal de ontwikkeling van communicatietechnologieën thuiswerk gemakkelijker maken, waardoor het dagelijkse woon-werkverkeer vermindert. Dankzij videoconferenties kunnen dan weer veel zakenreizen vermeden worden.

WWF IN ACTIE Om het luchttransport te verminderen, hebben onze collega’s in het Verenigd Koninkrijk een uitdaging gelanceerd voor de zakenwereld. Bedrijven en organisaties gaan de uitdaging aan en zetten zich in om op vijf jaar tijd hun vliegtuigreizen met 20% te verminderen. Een tiental grote werkgevers hebben zich al opgegeven voor het programma, onder hen ook de Schotse regering. Het bedrijf BT een groot telecombedrijf - schreef zich als eerste in! Een motivatie voor de anderen! © Chris Martin Bahr / WWF-Canon

TIJD VOOR ACTIE Laat de auto in de garage voor korte afstanden en ga te voet of met de fiets.

Kies de trein voor langere afstanden.

Meer tips op www.wwf.be

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN? • Iedereen moet zich bewust worden van de impact van zijn keuzes. Overheden moeten ons hierbij helpen.

•R ijke landen moeten de voedselverspilling tegengaan.

Als consument kan u hier aan bijdragen door enkel te kopen wat u nodig hebt.

•G rote investeringen in het openbaarvervoer zijn nodig om een goed alternatief te bieden voor de auto. Daarnaast moeten we beter nadenken over onze verplaatsingen.

•D e productie en consumptie van duurzame, gecertificeerde producten - met voorkeur afkomstig uit ontwikkelingslanden - moeten aangemoedigd worden.

De voordelen op sociaal vlak en voor het milieu zijn vaak groter dan de milieu-impact van het vervoer.

Panda magazine - Pagina 15

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN?

6

De nodige fondsen verzamelen De investeringen zullen winstgevend zijn op lange termijn. In 2050 zouden we jaarlijks bijna 4000 miljard euro besparen. Maar om deze voordelen eruit te halen, moeten we vandaag al investeren en steeds meer in de loop van de komende 25 jaar. De besparingen zouden de kosten echter al in 2040, of zelfs eerder, moeten overstijgen.

Helaas is ons financieel systeem niet

© Edward Parker / WWF-Canon

aangepast aan de lange termijn, dus moeten we andere financieringsmodellen zoeken. Een recent rapport van de OESO schatte de totale waarde van de subsidies voor fossiele brandstoffen op zo’n 700 miljard euro per jaar. Een bedrag dat beter geïnvesteerd zou worden in hernieuwbare energie.

WWF IN ACTIE We hebben het programma ‘Ring of Fire’ ontwikkeld om Indonesië, de Filippijnen, Maleisië en Papoea-NieuwGuinea te helpen hun potentieel voor aardwarmte op een duurzame manier verder te ontwikkelen. We willen hun capaciteit verdrievoudigen tegen 2020 via groene investeringen van 18 tot 40 miljard euro. Tegen 2015 worden er 450 000 jobs gecreëerd en 900 000 tegen 2020.

• De beleidsmakers moeten hernieuwbare energie en energieefficiëntie steunen en een wettelijk kader creëren om het vertrouwen van de investeerders te stimuleren.

•W e moeten zo snel mogelijk een economisch systeem creëren dat gunstig is voor hernieuwbare energie en dat rekening houdt met de lange termijnvoordelen.

Laten we een einde maken aan de rechtstreekse en verraderlijke steun voor fossiele brandstoffen en de nucleaire sector, zonder de energieprijs te verhogen voor zij die het minst hebben.

•D e mondiale klimaatonder­ handelingen moeten zich richten op technologische en financiële ondersteuning, om de opkomende landen te helpen hernieuwbare energie op te wekken en hun energie-efficiëntie te verbeteren.

• I n huizen, bureaus en gemeentes moet iedereen de mogelijke energiebesparende maatregelen nemen.

© James W. Thorsell / WWF-Canon

Panda magazine - Pagina 16

Wist u dat?

De totale kost voor verlichting bedraagt meer dan 177 miljard euro per jaar. Door oudere technologie te moderniseren kunnen we tot 60% besparen.

7 © Michel Gunther / WWF-Canon

Innoveren

Vandaag besteden we jaarlijks ongeveer 65 miljard euro aan onderzoek en ontwikkeling voor alternatieve energie. Dat is nauwelijks 7,2% van het totale geïnvesteerde bedrag in alle sectoren. Deze inspanningen moeten verdubbeld worden in de komende decennia.

WWF IN ACTIE Bij innovatie is het soms nodig om naar het verleden te kijken om beter te kunnen bouwen aan de toekomst.

In de scheepsvaart zou het gebruik van windkracht ervoor kunnen zorgen dat er veel minder brandstof nodig is. Daarom hebben we de ontwikkeling van Ecoliner gesteund. Ecoliner is een nieuwe soort hybride vrachtschip, vervaardigd door Fairtransport Shipbrokers (Nederland). Dit schip maakt gebruik van windkracht en heeft motoren die het overnemen als dat nodig is. Gedeeltelijk aangedreven door een enorm zeil kan dit schip transAtlantische routes aan en verbruikt het tussen 10 en 35% minder dan een klassiek schip.

65 MILJARD EURO Men geeft jaarlijks 65 miljard euro uit aan de productie van hernieuwbare energie en aan energie-efficiëntie. We moeten dat bedrag minstens verdubbelen.

€

HOE GAAN WE DEZE UITDAGING AAN? • Een drastische verhoging van investeringen in onderzoek, ontwikkeling en commercialisering van technologie zal de wereld toelaten over te schakelen op een compleet aanbod van hernieuwbare energie.

• Tegelijkertijd moeten we stoppen ideeën te ontwikkelen die ons afhankelijk maken van nietduurzame energie.

• We moeten wetenschappers, ingenieurs en andere specialisten opleiden zodat ze een nieuwe energiestructuur kunnen opstellen. Ook ondernemers en innovatieve bedrijven moeten we steunen.

De toekomst ligt in onze handen Al deze uitdagingen roepen natuurlijk ook vragen op die we moeten beantwoorden. Het rapport geeft aan dat de oplossingen binnen handbereik liggen. Ieder van ons moet nu, vandaag, reageren.

Ontdek wat u kunt doen: elke week stellen we u op onze website een nieuwe ecotip voor.

Neem een kijkje op

www.wwf.be

Panda magazine - Pagina 17

ECO-CONSO

Ecotips

Azijn is ontvettend en desinfecterend. Het is ook een zeer efficiënte ontkalker en een ontgeurder.

Natuurlijk schoonmaken

De lente komt eraan. Een uitstekende gelegenheid om uw huis grondig te verluchten en het winterstof aan te pakken. Bij WWF hebben we hiervoor gelukkig een experte: Anne!

Zij geeft ons enkele handige tips om uw huis sprankelend te maken, zonder schade aan het milieu!

ECOLOGISCH POETSEN Met de volgende goedkope middeltjes kunt u uw hele huis schoonhouden:

Anne, onze schoonmaakspecialist!

GETEST VOOR U: FAIRTRADE CHOCOLADE

Panda magazine - Pagina 18

Zuiveringszout verwijdert vlekken en geurtjes en is een mild schuurmiddel.

Kristalsoda is een licht bleekmiddel, dat ontvettend en desinfecterend werkt.

© WWF-Belgium

Zout is een schuurmiddel en is bovendien antiseptisch en desinfecterend.

Borax verwijdert vlekken en geurtjes en is een mild bleekmiddel.

Het sap van een citroen breekt vet af en is een mild bleekmiddel.

EEN WONDERMIDDEL VOOR DE KEUKEN Een recept voor een krachtig middel waarmee u uw keuken en alle apparaten aan de buitenkant een opsmukbeurt geeft: • 2 koffielepels borax • 125 ml heet water om de borax in op te lossen • 60 ml witte azijn • 125 ml citroensap • 2 koffielepels vloeibare olijfoliezeep • 6 druppels essentiële olie van sinaasappel • 6 druppels essentiële olie van citroen • 625 ml water Giet alles samen in een spuitfles.

Schud goed. Spuit het mengsel op alle keukenapparaten en wrijf ze droog met een schone doek.

U kunt dit middel ongeveer 2 weken bewaren in de koelkast! Bij producten die je zelf maakt, kunnen essentiële oliën worden toegevoegd om het product een aangename geur te geven.

Voeg niet meer druppels toe dan noodzakelijk, want anders wordt het schoonmaakmiddel te vettig!

Zuiveringszout en azijn doen wonderen in de keuken. Bewaar zuiveringszout op een droge plaats, strooi het op alle vlekken die ontstaan, bijvoorbeeld in de gootsteen of in de badkamer.

Hou een sproeifles met azijn bij de hand als finishing touch om snel vlekken weg te vegen.

Met zout kunt u uw houten snijplanken schuren en desinfecteren. Het

aanrecht kunt u schoonmaken met een vochtige doek met zuiveringszout. De achtergebleven zoutresten veegt u weg met een propere doek met witte azijn.

De chromen ringen van de kookplaten kunt u een half uur laten weken in een bak met heet water en 2 eetlepels zuiveringszout. Daarna afschrobben met een borstel, afspoelen en droogwrijven.

De lente is op komst! We horen al bijna de klokken van Pasen! Het perfecte moment om een nieuwe rubriek voor te stellen: “Getest voor u”!

Bij WWF-België zijn we nergens bang voor. We aarzelen niet om tot het uiterste te gaan om u advies te kunnen geven. Het bewijs: we hebben chocolade paaseitjes van Fairtrade getest!

VERDICT De reacties zijn unaniem: puur plezier, zonder gevolgen… behalve misschien op de weegschaal! Wij bereiden ons al vast voor op de fairetradechocolade van Sinterklaas! Deze chocoladen eitjes vindt u terug in de Oxfam Wereldwinkels.

Meer info op http://www. oxfamwereld© WWF-Belgium winkels.be

ECO-ONTSPANNING EEN DAG PER WEEK ZONDER VLEES. WAAROM? • Om de planeet te redden: 1/5e van onze wereldwijde broeikasuitstoot wordt veroorzaakt door de vleesindustrie.

• Voor een rechtvaardigere wereld: als we minder vlees eten, is er meer grond beschikbaar voor de teelt van landbouw en biobrandstof, of gewoon voor de natuur.

• Om voor uzelf te zorgen: minder vlees eten is goed voor de gezondheid.

• Om nieuwe smaken te ontdekken: ontdek een wereld van nieuwe kookboeken, restaurants…

VEGETARISCHE LASAGNE INGREDIËNTEN Voor 4 pers.  12 lasagnevellen  500 g tofugehakt  2 uien (versnipperd)  4 tomaten (in stukken)  3 teentjes knoflook (fijngesneden)  Provençaalse kruiden  2 el tomatenpuree  1 dl groentebouillon  500 ml ongezoete sojamelk  75 g bloem  75 g sojaboter  3 el voedingsgist  Peper  Zout  1 mespunt nootmuskaat

BEREIDING Verwarm de oven voor op 180°.

Maak eerst de tomatensaus: stoof de ui aan samen met de Provençaalse kruiden, de knoflook en de tomatenpuree.

Voeg nu de tomaten, het tofugehakt en de groentebouillon bij de uien en laat het geheel goed doorkoken tot je een saus hebt.

Voor de bechamelsaus maak je eerst een roux van de sojaboter en de bloem.

Giet in kleine hoeveelheden de sojamelk bij de roux en roer stevig tot je een gladde saus hebt. De saus is beter iets te slap dan te stevig: de lasagnevellen nemen tijdens het garen veel vocht op.

Bouw in een ovenschaal de lasagne op: begin met een laag tomatensaus, een laagje lasagnevellen... en eindig met een laag bechamelsaus. Plaats de lasagne dertig tot 40 minuten in de oven.

Bron: www.vegetarisme.be

WAAROM KIEZEN VOOR FAIRTRADEPRODUCTEN? • U doet een solidaire, eerlijke en duurzame aankoop: de eerlijke handel geeft prioriteit aan kleine boeren in het zuiden. De aankoopprijs garandeert hen een eerlijk inkomen dat hen toestaat om te voldoen aan hun basisbehoeften. In de meeste gevallen wordt de winst terug geïnvesteerd in lokale ontwikkelingsprojecten.

• U draagt bij aan de ontwikkeling van een ethische handel: de eerlijke handel zorgt ervoor dat de arbeids-

omstandigheden van de werknemers en producenten nageleefd worden. Men strijdt tegen slavernij en kinderarbeid, alsook voor de gelijkheid tussen man en vrouw.

• U draagt bij aan de bescherming van de natuur: Een van de criteria voor eerlijke handel is het bevorderen van het ecologisch gebruik van lokale grondstoffen en een goed beheer van de natuurlijke rijkdommen. (U kunt de criteria terugvinden op de website van de European Fair Trade Association: http://www.european-fairtrade-association.org)

• U neemt deel aan de herdefiniering van de handel: in eerlijke handel gebeuren de contacten direct, zonder tussenpersoon, met de producent. Door de producten aan te kopen, waardeer je het vertrouwen, de transparantie en de duurzaamheid van deze eerlijke handel.

• U kunt genieten van de traditionele know-how: de lokale ambacht, het behoud en de ontwikkeling van de traditionele know-how worden verzekerd.

Panda magazine - Pagina 19

BEDRIJVEN

WWF EN ENECO : SAMEN VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST Als consument kunt u veel doen om tegen de klimaatverandering te vechten. De overstap naar groene elektriciteit is hiervoor een van de meest eenvoudige manieren.

Bij WWF-België voegen we graag de daad bij het woord! Maar nog niet zo lang geleden hadden we nog geen partners in de sector van de hernieuwbare energie. Dat is nu eindelijk verleden tijd! We gingen een nieuwe samenwerking van een jaar aan met Eneco, een nieuwe leverancier en producent van groene energie op de Belgische markt.

WAAROM KOZEN WE ENECO? Eneco is al actief in Nederland, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en dus nu ook in België.

Hun werk in België is misschien recent, maar er zijn al langer contacten tussen Eneco en WWF. Twee jaar geleden voegde Eneco zich bij de ‘Climate Savers’, ons programma voor bedrijven die hun CO2-uitstoot met de helft willen verminderen tegen 2013!

Panda magazine - Pagina 20

We zijn ervan overtuigd dat we samen kunnen zorgen voor een duurzamere energievoorziening in België.

WAT ZULLEN WE REALISEREN? Om de Belgische afdeling van Eneco te steunen in hun doel om maatschappelijk verantwoord te ondernemen (MVO), bieden we hen onze expertise aan.

We helpen hun werknemers ook bij de berekening van hun ecologische voetafdruk en geven hen raad over hoe ze deze kunnen verkleinen. In 2012 organiseren we een grote wedstrijd om fondsen in te zamelen voor een WWF-project.

En last but not least: we gaan deze samenwerking aan om Eneco België te helpen 100% hernieuwbare energie te produceren tegen 2016.

Wist u dat?

100%

duurzaam. Eneco produceert in België uitsluitend stroom uit duurzame bronnen zoals zonne-energie, windenergie of bio-energie.

TIJD OM IN ACTIE TE SCHIETEN! U wilt overschakelen naar groene elektriciteit, maar u weet niet wat u moet doen? Wij hebben voor u alles even op een rijtje gezet!

WIE MOET IK CONTACTEREN? Eneco is momenteel beschikbaar in Vlaanderen en Wallonië, maar nog niet in Brussel. Om energieleveranciers in uw regio te vinden die 100% groene energie leveren, surf naar de website van Greenpeace (www.greenpeace.be).

N.B.: De beschikbare gegevens dateren van 2009. Eneco is nog niet inbegrepen in dit klassement omdat deze energieleverancier nog niet actief was op de Belgische markt. Het nieuwe klassement volgt in 2013.

WAAR BEGINNEN? 1. C ontacteer uw groene leverancier naar keuze. Zij zullen u een contract bezorgen om in te vullen en terug te sturen.

2. Beëindig uw huidig contract via een aangetekende brief (opgelet: kijk heel goed naar de voorwaarden in uw contract!)

3. Uw nieuwe leverancier zal zorgen voor de overschakeling.

4. Wanneer uw oude contract afloopt, zal de netbeheerder van uw regio uw tellerstand opvragen.

5. U zal vervolgens een afsluitingsfactuur ontvangen. Vanaf dat moment is uw stroom afkomstig van uw nieuwe leverancier en zult u in de toekomst rekeningen van hen krijgen.

GROENE ELEKTRICITEIT IS NIET DUURDER! Het bewijs kan u vinden dankzij de simulaties op verschillende websites: Voor Brussel: www.brugel.be Voor Wallonië: www.cwape.be Voor Vlaanderen: www.vreg.be Wilt u hun tarieven kennen? Neem dan onmiddellijk contact op met de leveranciers.

© Michel Gunther / WWF-Canon

EEN WAARDIGE ‘CLEAN ENERGY AMBASSADOR’ Sinds de publicatie van ons Energy Report (zie dossier) zijn we gestart met een groep ambassadeurs, de ‘Clean Energy Ambassadors’. Zij zijn bereid om onze visie te ondersteunen en ons te helpen druk uit te oefenen op de verschillende belanghebbenden. Op die manier zullen we erin slagen om tegen 2050 aan 100% hernieuwbare energie te geraken. Deze groep bevat bedrijven uit de energiesector, deskundigen en vooraanstaande wetenschappers, vertegenwoordigers van internationale instellingen en verschillende bedrijven die al lid zijn van ons programma Climate Savers. Nu kunnen we dus ook rekenen op de steun van Eneco!

© WWF/Cathy Bjork

Samen kunnen we het verschil maken!

Panda magazine - Pagina 21

ECO-SHOPPING ONS ASSORTIMENT T-SHIRTS WORDT GROTER! Ontdek onze nieuwe collectie T-shirts in biokatoen op

www.wwf.be/pandashop

© WWF-Belgium

© W W F-

Be lg iu m

en steun onze projecten!

OM TE BESTELLEN: • Maak een keuze uit de verschillende modellen (in ecru biokatoen)

• Kies uw gewenste maat • Bestel uw T-shirt en betaal online

EEN TWEEDE LEVEN VOOR DE VERPAKKINGEN VAN GERVAIS In het kader van onze samenwerking met Danone steunen we hun initiatief om de verpakkingen van de Petit Gervais te hergebruiken en een nieuw leven te geven.

Vanaf maart moedigen wij kinderen aan om deze verpakkingen opnieuw te gebruiken.

Wij dagen hen uit om 10 verschillende origamifiguurtjes te maken.

Op de website www.danonino.be kunnen kinderen en hun ouders talrijke origi-

nele ideeën vinden om deel te nemen aan een knutselwedstrijd die van start gaat in maart. Tot het einde van de zomer kunnen kinderen foto’s van hun creaties opsturen naar de website.

© WWF-Belgium

Panda magazine - Pagina 22

Earth Hour in cijfers

100%

RECYCLED

xxxxxx

750 000 Belgische gezinnen…

1 miljard mensen over de hele wereld…

671 bedrijven…

...hebben in 2011 hun lichten uitgeschakeld voor Earth Hour.

134 landen…

Een nieuwe afspraak op 31 maart 2012, van 20.30u tot 21.30u.

Notre raison d’être

www.earthhour.be

Arrêter la dégradation de l’environnement dans le monde et construire un avenir où les êtres humains pourront vivre en harmonie avec la nature.

www.wwf.be

WWF-Belgique • Bd E. Jacqmain 90 • 1000 Bruxelles • Tél. 02 340 09 99 • Fax 02 340 09 33 • info@wwf.be • Le Centre Info est ouvert du lu au ve de 8h30 à 12h30 et de 13h30 à 16h30.