Panda Magazine 59 nl

MAGAZINE

2012

Dossier

Nr 59 DECEMBER 2011 - JANUARI - FEBRUARI 2012 TRIMESTRIEEL - AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X - P309290

Focus : Op reis naar Congo

BOSSEN

WWF en EXKi

HUN TOEKOMST LIGT IN ONZE HANDEN

EDITO INHOUDSTAFEL In het kort Focus

6-7

Op reis naar Congo

Op het terrein

9

Maak kennis met ons educatieteam

Maar we willen niet alleen duidelijk maken wat er fout loopt met de bossen. We willen ook oplossingen aanbieden. We willen tonen dat wat wij doen, vruchten afwerpt. We willen tonen dat we een daadkrachtige organisatie zijn die projecten beheert op het terrein, die dynamisch is, en die resultaten boekt. Een voorbeeld: in 2011 zal WWF 5 miljoen bomen hebben geplant in Congo!

Want dat is waar het uiteindelijk om draait: dat wij zaken in beweging zetten en dat u als lid van onze organisatie waar voor uw geld krijgt!

We willen dat u kan zeggen: “Hey, die mensen van WWF… die weten van aanpakken. Die wil ik blijven steunen.”

En dat appreciëren wij… Ontzettend bedankt!

Arvid Leyman Online marketing en campaigns manager

Eco-conso Bescherm de planeet zonder in te boeten aan smaak

18

De rubriek van Christiane Linet Red de aarde, en red ons!

19

Onze collega Koen kreeg

Bedrijven

de kans om een groep jour-

EXKi en WWF, samen onze ecologische voetafdruk verkleinen

Eco-shopping

Op reis naar Congo

20-21 22

nalisten te vergezellen naar het hartje van het Virunga Nationaal Park. Nu hij terug is, deelt hij graag zijn reiservaring.

P. 6

DOSSIER

BOSSEN

HUN TOEKOMST LIGT IN ONZE HANDEN

© Zig Koch / WWF

2011 is het Internationaal Jaar van het Bos. Een belangrijk jaar, zelfs een cruciaal jaar! Want de bossen zijn tegen een razend tempo aan het verdwijnen. WWF weet wat er op het spel staat. We hebben dan ook een campagne opgezet om de aandacht te vestigen op het wereldwijd verdwijnen van de bossen.

Focus

4-5

© Claire Doole / WWF-Canon

BEDANKT

P. 10

COLOFON: Tijdschrift van WWF-Vlaanderen vzw. Alle rechten voorbehouden aan WWF. Het Pandalogo, het woord PANDA en de initialen WWF zijn handelsmerken van WWF. Reproductie van teksten is toegestaan – en wordt zelfs aangemoedigd – mits bronvermelding. • Coördinatie en redactie: Natacha Bertiaux • In samenwerking met: Sarah Beelen, Sonia Bonus, Marie-Noëlle Collart, Sara De Winter, Christiane Linet, Stijn Sterckx, Koen Stuyck et Alexander Verstraete • Realisatie: www.propaganda.be • Druk: Claes Printing. St-Pieters-Leeuw • Foto voorpagina: (c) Martin Harvey / WWF-Canon • V.U. Damien Vincent, E. Jacqmainlaan 90 – 1000 Brussel

Panda magazine - Pagina 3

IN HET KORT

DE PANDA VOLGT U OP DE VOET Laureaat en prijsoverhandiging in 2010

SPANNEND! De fotowedstrijd van Argus, het milieupunt van KBC en CERA, liep ten einde op 18 november. In de volgende editie van Panda Magazine, die in februari 2012 verschijnt, zullen we de namen van de winnaars aankondigen. In dat nummer kunt u hun foto’s bewonderen. Nog een beetje geduld uitoefenen dus…

Bij een verhuizing zult u waarschijnlijk niet vergeten om uw adreswijziging te melden aan de elektriciteitsmaatschappij, de watervoorzieningsmaatschappij, enz.

Maar u vergeet ons toch niet? Als u onlangs verhuisd bent of dat van plan bent, neem dan meteen contact op met Laurine en Charles van de ledendienst. Zij passen met plezier uw gegevens aan zodat u uw Panda Magazine kan blijven ontvangen.

U verhuist? Neem contact op met ons via e-mail of telefoon! members@wwf.be of 02/340 09 20

BIO-ENERGIE: GEEN WONDERMIDDEL In een rapport, dat op 7 oktober 2011 gepubliceerd werd, leggen we de nadruk op de risico’s van bio-energie. Deze hernieuwbare energie, die geproduceerd wordt uit materialen als hout, suikerriet, maïs en zeewier, heeft inderdaad een grote toekomst voor zich. Toch zijn er ook risico’s.

© Adam Oswell / WWF-Canon

De groeiende vraag naar bio-energie kan leiden tot een grootschalige vernietiging van natuurlijke bossen en waardevolle graslanden. Bovendien kan deze energievorm de noodzakelijke voedselproductie verdringen, wat sociaal onaanvaardbaar is. We eisen dan ook sociale en milieuwaarborgen om de planeet te beschermen tegen de niet-rationele uitbreiding van de productie van bio-energie.

BEDANKT VOOR UW DEELNAME! We ontvingen veel antwoorden op onze enquête over het Panda Magazine. In het volgend nummer krijgt u een samenvatting van de resultaten. We zijn blij dat we 10 gelukkigen een prachtige gorillaknuffel van WWF kunnen geven! Gefeliciteerd: S. Dervin, G. Van Hullebusch, A. Peereboom, J. Van der Sype, O. Baeyaert, J. Van Dinter, E. Guillery, S. Clause, K. Hooyberghs en N. Nemsdael. Dankzij uw feedback kunnen wij dit magazine nog meer verbeteren, zodat de artikels volledig voldoen aan uw verwachtingen!

Panda magazine - Pagina 4

25 miljoen ha

Wist u dat?

Ons werk heeft in 2002 geleid tot de bescherming van meer dan 25 miljoen ha bos in het Braziliaanse Amazonewoud. Meer dan 8 keer de grootte van België!

EEN NIEUWE APENSOORT

Illu singe © Rosalvo Duarte and James Bilce, members of the ictiology team, conducting their work at Madeirinha River © Julio Dalponte

© Amaury Bertels

Vorig jaar heeft een groep onderzoekers 950 km bos doorkruist in het Braziliaanse Amazonewoud, op zoek naar nieuwe diersoorten. En het was zeker een succes!

De onderzoekers ontdekten er vissen, planten en zelfs een nieuwe apensoort.

Deze apensoort werd gespot in het noordoosten van de staat Mato Grosso, tussen de twee belangrijkste rivieren in de regio: Guariba en Roosevelt.

“Deze aap heeft opvallende markeringen op het hoofd en een staart die erg verschilt van de andere springaapjes in de regio”, vertelt bioloog Júlio Dalponte.

De expeditieleden hebben ook 208 vissoorten en 313 vogelsoorten geregistreerd.

© Julio Dalponte

WEER 25 STRANDRANGERS GEVORMD! Op 2 oktober 2011 werd het startschot gegeven voor de derde ‘Strandrangersdag’. Na een stevig ontbijt werden de kinderen meegenomen naar het educatief parcours, waar ze veel leerden over krabben en garnalen, de bedreiging van beschermde dieren en de verzorging van zeehonden.

In de namiddag bezochten ze drie extra stands. De kinderen werden wegwijs gemaakt in alles wat op het strand aanspoelt, van slachtoffers van olielekken tot allerhande afval.

Ook de verschillende soorten schelpjes van de kinderen werden onderzocht. Natuurlijk mocht bij het mooie zomerse weer pootjebaden niet ontbreken! De kinderen kregen vervolgens een demonstratie van de biodiversiteit aan onze kust, met behulp van een vivarium en enkele kruibeurten.

Een echte publiekstrekker!

matiek aan de kust. Tenslotte kregen de nieuwe Strandrangers een schelpendoosje, een dierenarmbandje en een hip ‘Strandranger’-T-shirt als beloning voor hun inzet.

Op het einde van de namiddag keerden de kinderen terug naar het Marien Ecologisch Centrum voor meer uitleg over de getijden en de meeuwenproble© W W F- Be

lg iu m

© WWF-Belgium

© WWF-Belgium

Panda magazine - Pagina 5

FOCUS

WWF GAAT VOLUIT VOOR HET MOOISTE WILDPARK VAN AFRIKA In 2012 gaat WWF België rechtstreeks het Virunga Nationaal Park steunen.

Dit past in het streven van WWF om wereldwijd de biodiversiteit en de wouden te beschermen. In augustus 2011 namen we een groep Belgische journalisten mee naar de streek rond het beroemde park.

© WWF-PEVI Thierry Bodson: Gorilla jong in de bomen.

Van alle nationale parken in Afrika biedt Virunga de meest diverse landschappen. Het park herbergt ook ijsvelden en de twee meest actieve vulkanen van Afrika. Het is bovendien de plek waar 200 van de 720 overblijvende hooglandgorilla’s ter wereld leven.

ENORM POTENTIEEL Het is een warme lentedag onder een felblauwe lucht als we bij de oude residentie Rumangabo de rugzak inpakken voor de tocht naar Bukima. De oude villa is gebouwd in koloniale stijl op een heuvel op 1600 meter. Het oosten geeft uit op het groene woud dat zich tot ver voorbij de horizon uitstrekt.

Colobusaapjes slingeren door de boomkruinen rondom het glooiend grasperk.

De avond voordien stapten we door het woud naar het centrum Senkwekwe.

“Senkwekwe is de naam van een gorilla die in 2006 samen met drie vrouwelijke gorilla’s door stropers gedood werd”, vertelt onze gids Emmanuel de Merode. “Twee weesjes van de familie werden toen door parkwachters meegenomen. Anders hadden ze het niet overleefd. De twee behoren nu tot de enige familie hoogland-

“Plots staan we oog in oog met een grote zilverrug, de mannetjesgorilla van de familie. Een kippenvelmoment.”

Panda magazine - Pagina 6

© Kris Pannecoucke

gorilla’s ter wereld die in gevangenschap leven. Hun onderkomen is beter dan de woonplekken van de meeste laaglandgorilla’s in dierentuinen. Ze beschikken over een flink stuk van het bos dat afgezet is door een muur.”

KIPPENVELMOMENT De weg van Rumangabo naar Bukima loopt door een groen maar druk bevolkt gebied. Het landschap is weel-

2020

Wist u dat?

1

© Kris Pannecoucke

Tegen 2020 willen we dat de beschermde gebieden in CentraalAfrika uitgebreid worden met 15 miljoen ha. En dat al de nationale parken op een duurzame manier beheerd worden.

2

© WWF-Thierry Bodson

1.De velden reiken tot de rand van het Virungapark 2.Koen op rand van krater 3.We bereiken de rand van het bos in Mikeno, op enkele minuten van onze ontmoeting met de gorilla’s

derig groen, de topografie woest: dit is vruchtbaar vulkanenland. Het laatste stuk kan zelfs de terreinwagen niet aan dus gaan we te voet verder naar Bukima. De bevolkingsdruk op het park is voelbaar. Na twee uur stappen bereiken we de bosrand. Gids Diddy haalt zijn machete boven en hakt een weg door de jungle. Plots gebaart hij ons om stil te zijn en rond te kijken.

GEEN CORRUPTIE MEER Wat we te zien krijgen is prachtig, maar de onveiligheid in de regio baart Emmanuel zorgen. Toeristen die in Goma een vergunning kopen om het park te bezoeken, moeten met een gewapend escorte naar Virunga worden gebracht. Toch is er hoop op beterschap. Nu de vergunning alleen nog per bankoverschrijving kan worden betaald, is de corruptie tot stilstand gebracht. Het salaris van de bewakers is opgetrokken en ook de lonen worden nu via de bank betaald.

ECOMAKALA Illegale houtkap in Virunga vormt een tweede probleem. WWF hoopt dat

3

4

© Kris Pannecoucke

dit binnen tien jaar tot het verleden behoort. Met het Ecomakalaproject trachten we de druk van de bevolking op het bos te verlichten. Makala is houtskool en wordt door 90% van de lokale bevolking gebruikt om voedsel klaar te maken en zich te verwarmen.

Om de illegale houtkap en de bijbehorende houtskoolwinning tegen te gaan, helpen we boeren in de buurt van het park. We steunen hen om kleine boomkwekerijen uit de grond te stampen en voorzien hen van materiaal. De boeren planten nu snelgroeiende boomsoorten die na vier jaar gekapt kunnen worden voor de makalaproductie. Inmiddels werd al 2000 ha nieuw bos aangeplant buiten het park. Dit creëert een nieuwe economische sector en een alternatieve markt voor de illegale makala.

4.Een kind vult zakken met houtskool

© Kris Pannecoucke

© WWF-Thierry Bodson

WWF IN ACTIE WWF schat dat per jaar ongeveer een miljoen m3 hout uit het park wordt weggehaald. Binnen tien jaar zou die kaalkap volledig gecompenseerd moeten zijn door het Ecomakalaproject en zijn uitlopers.

VIRUNGA IN CIJFERS • Een oppervlakte van 7900 km2 • De hoogte varieert tussen de 680 en 5109 meter.

• 50% van alle planten- en diersoorten die leven in sub-Sahara Afrika komen voor in dit gebied.

Panda magazine - Pagina 7

EĂŠn klik om de bossen van IndonesiĂŤ te beschermen

www.wwf.be Het Indonesische regenwoud is een thuis voor tal van soorten.

Het woud is ook van groot belang voor het klimaatevenwicht van onze planeet.

Maar dit regenwoud wordt bedreigd door de ontbossing, bosbranden en de landbouw. Help ons het bos te beschermen!

Neem snel een kijkje op onze website www.wwf.be/junglegiant en help ons het bos te herbevolken door uw soort op de Jungle Giant te plaatsen.

OP HET TERREIN

Van links naar rechts: Stijn, Marie-Noëlle en Sara, de drie sterren van ons educatieteam.

MAAK KENNIS MET ONS EDUCATIETEAM We stelden al dikwijls onze educatieve pakketten voor, maar in deze editie nemen we even de tijd om ons team aan u voor te stellen. Drie gemotiveerde mensen ontwikkelen een waaier aan educatieve tools. De pakketten, dvd’s en websites laten kinderen op een speelse manier kennis maken met de uitdagingen van WWF. WAAROM IS EDUCATIE ZO BELANGRIJK VOOR ONS? WWF streeft naar een wereld waar de mens in harmonie leeft met de natuur.

Daarom vinden we het belangrijk om mensen al op jonge leeftijd de nodige kennis en attitudes bij te brengen, zodat ze zelf kunnen kiezen voor een duurInteresse om educatieve vrijwilliger te worden?

Heeft u zin om WWF voor te stellen aan verschillende klassen en er meteen ook een van onze educatieve pakketten te lanceren? Stuur een mailtje naar sara.dewinter@wwf.be.

zame levensstijl. Wij willen - naast het informeren van jongeren - ervoor zorgen dat zij gemotiveerd raken om mee te bouwen aan een duurzame samenleving.

DE TEAMLEDEN Het team bestaat uit een mix van expertises, zowel op wetenschappelijk als op pedagogisch vlak. Onze projecten ontstaan meestal uit een hechte samenwerking waarbinnen de verschillende sterktes optimaal benut worden.

Stijn focust zich vooral op het basisonderwijs en werkt momenteel aan ‘Radio Oorwoud’, een ‘top secret’ muzikaal project voor volgend school-

jaar! Sara houdt zich vooral bezig met het secundair onderwijs en lanceerde onlangs ‘Climate Challenge’, een website over de klimaatverandering. Deze twee ‘anciens’ maken al langer deel uit van het team en krijgen sinds enkele maanden versterking van MarieNoëlle, die momenteel de laatste hand legt aan ‘De wonderlijke avonturen van een kleine bij’.

WERKEN MET TOF LESMATERIAAL WWF-België creëert allerlei tools voor scholen, van lesmappen (met bijbehorende spelletjes) tot websites. De pakketten behandelen onderwerpen die belangrijk zijn voor WWF, zoals biodiversiteit en klimaatverandering.

Alles wordt gratis en in twee talen ter beschikking gesteld. De leerkrachten zorgen dat onze boodschap tot bij de kinderen komt.

Interesse in onze educatieve pakketten?

Bekijk dan vandaag nog ons aanbod op www.wwf.be/school

Panda magazine - Pagina 9

DOSSIER

U weet dat 2011 uitgeroepen werd tot Internationaal Jaar van het Bos. We hebben u al vaak verteld over het belang van bossen voor onze planeet en haar bewoners. De mens is even afhankelijk van de bossen als de planten en dieren die erin wonen. En onze keuzes hebben een enorme impact op hun toekomst.

PAPIER MET ZWARE GEVOLGEN

Papier is onmisbaar in ons dagelijks leven: tekeningen, verpakkingen, hygiëne, bankbiljetten… Maar voor de productie van papier is hout nodig, en dus ook bomen. In onze regio gebeurt de papierproductie hoofdzakelijk met nevenproducten uit het bos (dode of zieke bomen, takken of snoeisel). Maar dat is niet overal het geval. Een sprekend voorbeeld: aan het huidige tempo van ontbossing, voornamelijk voor de papierproductie, kan Indonesië tegen 2022 tot 98% van de bossen verliezen. 40% van het hout dat voor commerciële doeleinden gekapt wordt, is bestemd voor de papierproductie.

De bedreigingen UITSTEL VOOR DE MENS

CRUCIALE GRONDSTOFFEN VERSPILD

SYMBOLISCHE SOORTEN ZIJN GEDOEMD OM TE VERDWIJNEN

Bossen bieden ons talrijke goederen die noodzakelijk zijn om te overleven. Ze voorzien ons van voeding (wild, champignons, vetten en oliën, kruiden, aromatische planten, vruchten, honing…) en geneesmiddelen (pijnstillers, laxeermiddelen, koortswerende middelen, essentiële oliën).

Aspirine is bijvoorbeeld afkomstig van de moerasspirea en de schors van de schietwilg. Als de bossen verdwijnen, zullen al deze grondstoffen ook verdwijnen.

De koortsachtige ontwikkeling van de papierindustrie in Indonesië vernietigt onder andere de natuurlijke habitat van de olifant.

De populatie is met 50% gedaald tussen 1985 en 2007. Deze dieren verdwijnen nog sneller dan de wouden waarin ze leven omdat ze op zoek moeten naar een nieuw leefgebied. Daardoor treden ze steeds vaker in conflict met de mens. De fragmentering en het verdwijnen van bossen werkt ook in het voordeel van de stropers.

Panda magazine - Pagina 10

Op het Indonesische eiland Sumatra, in de provincie Jambi, zijn de leden van de Orang Simbastam in groot gevaar. De intensieve houtkap, aangevuld met de recente komst van papiergiganten APP en APRIL, neemt hen alle bestaansmiddelen af. Deze nomadenstam telt zo’n 3000 leden en hangt volledig van het woud af voor geneesmiddelen, voedsel, woningbouw en handel met de naburige dorpen. Sinds 2006 wordt hun leefgebied steeds kleiner. Ze worden weggejaagd door bulldozers en raken op die manier hun land kwijt. Alsof dat nog niet volstaat, leidt de aanleg van nieuwe wegen ertoe dat bedreigende ziektes voor de stamleden vrij spel krijgen.

© WWF-Canon / Dado Galdieri

1

© WWF-Indonesia

© Michel Roggo / WWF-Canon

BOSSEN

HUN TOEKOMST LIGT IN ONZE HANDEN

Wist u dat?

350 kg

In België verbruiken we per jaar gemiddeld 350 kg papier per persoon. Ons papierverbruik is het 2e grootste ter wereld.

Pak het anders aan!

• • • •

Verminder uw papierverbruik.

Druk documenten altijd recto-verso af, zowel thuis als op kantoor.

K ies voor 100% gerecycleerd papier of papier dat het FSC-label draagt.

Recycleer uw papier na gebruik door het in de juiste vuilnisbak te gooien.

WWF IN ACTIE en bescherming van de bossen die onderdak bieden aan olifanten, tijgers, orang-oetans en neushoorns.

Dankzij de overredingskracht van ons netwerk en de 5 miljoen sympathisanten wereldwijd (zoals u!) heeft de Indonesische regering sinds 2011 elke nieuwe woudconcessie in de venen en de maagdelijke bossen uitgesteld.

64 miljoen ha bos zijn hierdoor beschermd.

NAUWE BESCHERMING Een lid van de bewakerspatrouille van het Natuurpark Tesso Nilo in Indonesië speelt met een jonge Sumatraanse olifant.

© WWF-Indonesia/Samsul Komar

Om het Indonesische eiland Sumatra te beschermen, een van de regio’s die het meest aangetast is door ontbossing, hebben we bij de autoriteiten druk uitgeoefend om het natuurpark Tesso Nilo te creëren. Door deze inspanning is 385 km² tropisch bos beschermd, evenals de Aziatische olifanten en de Sumatraanse tijgers.

In samenwerking met de lokale overheid en de papier- en palmolie-industrie werken we aan de identificatie

Panda magazine - Pagina 11

Wist u dat?

39% van het hout dat ingevoerd wordt in Frankrijk is van illegale afkomst

DOSSIER

BOSSEN

2

© N.C. Turner / WWF-Canon

Minder dan 1% van de tropische bossen is gecertificeerd WAAR KOMEN ONZE MEUBELS VANDAAN?

Afhankelijk van de oorsprong van het hout waarvan ze gemaakt zijn, dragen onze meubels wel of niet bij tot de onrechtmatige of illegale houtkap. Bepaalde soorten tropisch hardhout zoals moabi en merbau zijn vandaag bedreigd door illegale houtkap.

De bedreigingen Door de intensieve of illegale exploitatie van bossen komen enorme hoeveelheden CO2 vrij die tot dan toe vastgehouden werden. De landen die het meest te kampen hebben met ontbossing hebben de hoogste uitstoot van broeikasgassen. Dit is het geval voor Indonesië en Brazilië die respectievelijk voor de derde en vierde grootste uitstoot ter wereld verantwoordelijk zijn.

In Birma, waar de illegale houtkap in volle opmars is, herbergen de wouden naar schatting 7000 plantensoorten, meer dan 1000 vogelsoorten, 400 soorten reptielen en amfibieën en meer dan 300 soorten zoogdieren waarvan de tijger, de nevelpanter, de Aziatische olifant, de zwarte beer en de rode panda het meest kwetsbaar zijn.

Panda magazine - Pagina 12

FONDSEN VOOR DE DICTATUUR

© Susan A. Mainka / WWF-Canon

VERSCHILLENDE DIERSOORTEN IN GEVAAR

© Alain Compost / WWF-Canon

DE KLIMAATVERANDERING VERSNELT!

Niet enkel planten en dieren zijn onderhevig aan de gevolgen van de illegale houtkap. De verkoop van teak is goed voor de tweede grootste bron van inkomsten voor het Birmaanse regime, dat geleid wordt door een militaire junta die de bevolking in een permanente staat van onderdrukking plaatst. In 2004 bracht de houthandel 300 miljoen dollar op, goed voor meer dan 10% van de totale inkomsten.

4

GOEDE REDENEN OM HET FSC-LABEL TE VERTROUWEN:

© Pablo Corral / WWF-Canon

✔ Het goede beheer van de bossen wordt op het terrein vastgesteld door onafhankelijke controleurs. ✔ Het is het enige label dat strikte sociale criteria vooropstelt die onder meer rekening houden met de rechten en de gewoonten van de autochtone bevolking. ✔ Het label sluit het omzetten van natuurlijke bossen naar plantages volledig uit. ✔ De principes en criteria zijn op een internationaal niveau uitgezet, rekening houdend met de belangen van de deelnemende partijen, zowel op economisch, sociaal als ecologisch vlak.

Alles weten over FSC? www.fsc.be

Pak het anders aan!

• • •

K ies voor het FSC-label. Producten die dit label dragen, zijn afkomstig uit bossen die op een verantwoorde en evenwichtige manier beheerd worden.

Ga verstandig om met het gebruik van hout (recyclage, hergebruik, …).

Praat over FSC-hout met de houthandelaar en de werknemers in de houthandel.

Als u geen FSC-hout vindt in uw vertrouwde winkel, aarzel dan zeker niet om het te vragen.

WWF IN ACTIE Als we definitief een einde willen maken aan de illegale houtkap, dan moeten we er op alle fronten tegen strijden, van bos tot winkelrek.

DUURZAME HOUTKAP PROMOTEN In nauwe samenwerking met de houtindustrie hebben we het Global Forest & Trade Network (GFTN) gecreëerd: een internationaal netwerk van vertegenwoordigers uit de hele productieketen van de houtindustrie.

Leveranciers, producenten en kopers zetten zich in voor een duurzaam beheer en een duurzame handel, vrij van elke illegale activiteit.

Vandaag verenigt het netwerk 272 ondernemingen, verspreid over meer dan 30 landen. Samen beheren ze 21,5 miljoen ha bos die het FSC-label dragen.

VERANTWOORDE HANDEL AANMOEDIGEN Om de illegale handel uit te sluiten moeten we kunnen rekenen op strikte wetten die de internationale handel reglementeren. Samen met andere ngo’s helpen we de Europese Unie om een internationaal vergunningssysteem uit te bouwen voor legaal hout: het actieplan voor de toepassing van woudreglementering, bestuur en commerciële uitwisseling (FLEGT).

Dit plan is gebaseerd op vrijwillige partnerships met houtproducerende landen, met de bedoeling systemen op punt te stellen die hout kunnen traceren dat naar de EU geëxporteerd wordt. Producten zonder licenties (en dus vermoedelijk illegaal) zullen simpelweg niet toegelaten worden in de EU. In aanvulling op dit systeem werken we aan een versterking van de nieuwe Europese wet tegen illegaal hout. Deze nieuwe wet treedt in werking in 2013.

Panda magazine - Pagina 13

DOSSIER

CHIPS HEBBEN NIET ALLEEN EEN IMPACT OP DE WEEGSCHAAL!

Palmolie maakt voedingsmiddelen zachter en meer glanzend. Denk maar aan chips, graanrepen, chocolade, margarine, ijsjes, koekjes, gepaneerde vis,…

De bedreigingen DE BOSSEN VERDWIJNEN

DE NATUUR INCASSEERT

Palmolieculturen ontwikkelen zich hoofdzakelijk in tropische gebieden.

Duizenden hectares eeuwenoude wouden worden omgehakt, uitsluitend om plaats te ruimen voor deze erg rendabele monocultuur.

De afname van wouden werkt overstromingen in de hand. De bomen kunnen niet langer dienen als bescherming tegen de stroming. Bovendien kunnen de ecosystemen hun filterwerking niet langer uitvoeren waardoor de watervervuiling toeneemt.

© naturepl.com /Juan Carlos Munoz / WWF

De helft van de voedingsmiddelen in onze winkelrekken bevat palmolie.

Het is olie met een erg lage productiekost. Waar ligt het probleem dan?

Panda magazine - Pagina 14

© Edward Parker / WWF-Canon

3

© James Morgan / WWF International

BOSSEN

De vernietiging van de veenbossen in één provincie, Riau in Indonesië, zorgt jaarlijks voor een uitstoot van 220 miljoen ton CO2. Dat is een grotere uitstoot van broeikasgassen dan die van België.

Wist u dat?

Pak het anders aan!

• • • Geef de voorkeur aan lokale en seizoensproducten.

K ies indien mogelijk voor producten uit de biologische landbouw.

K ies producten op basis van olijfolie, koolzaadolie of zonnebloemolie.

WWF IN ACTIE In 2004 werkten we mee aan de oprichting van een rondetafelconferentie voor duurzame palmolie (RSPO).

Gecertificeerde palmolie garandeert dat geen enkel waardevol bos verdwenen is en dat de plantages een minieme impact uitoefenen op mens en milieu. De RSPO verenigt alle partners uit de hele productieketen.

Carrefour, Nestlé en Unilever hebben zich al geëngageerd om vanaf 2015 enkel duurzame palmolie te gebruiken.

EEN GOED BEGIN Onze inspanningen hebben ertoe geleid dat vandaag 9% van de wereldwijde palmolieproductie op een duurzame manier verloopt, volgens de criteria van de RSPO. En dat is nog maar het begin!

De productie van palmolie vertegenwoordigt 1/3 van alle olieproducten in de wereld.

Als we niets doen, dan zal de orang-oetan binnen de 20 jaar uitsterven.

DE ORANG-OETAN IS BEDREIGD

Palmolie is rijk aan verzadigde vetzuren. Bij veelvuldige consumptie verhogen deze vetzuren de cholesterol, wat aanleiding geeft tot cardiovasculaire problemen, overgewicht, kanker, …

De palmolieplantages concentreren zich in Zuidoost-Azië. Wouden worden er verbrand om plaats te ruimen voor palmbomen. Vele orang-oetans worden gedood of verwond door het vuur. Vandaag blijven er 45000 à 69000 over op Borneo en nauwelijks 7300 op Sumatra.

Privilégiez une alimentation équilibrée, à base de produits de saison, locaux et, autant que possible, issus de l’agriculture biologique. Choisissez des produits à base d’huile d’olive, de colza ou de tournesol.

© Martin Harvey/WWF-Canon

© James Morgan / WWF International

De staat eigent zich gebieden toe die door privéondernemingen kunnen geëxploiteerd worden. Boeren worden van hun land verjaagd, vaak met geweld.

SLECHT VOOR ONZE GEZONDHEID

© WWF-Canon / Richard Stonehouse

DE LOKALE BEVOLKING IS HET SLACHTOFFER

Panda magazine - Pagina 15

Vanwege de stijgende vleesconsumptie op wereldvlak verwacht men dat de gebruikte landbouwoppervlakte voor sojateelt in Zuid-Amerika zal verdubbelen tegen 2020 (in vergelijking met 2005).

Wist u dat?

DOSSIER

© Adriano Gambarini / WWF-Brazil

BOSSEN

DE VERBORGEN PRIJS VAN STEAK

HET BLAUWE GOUD IN GEVAAR

© Fritz Pˆlking / WWF

Zonder de bossen raakt de watercyclus volledig uit evenwicht, waardoor de toegang tot drinkbaar water steeds moeilijker wordt. Het woud functioneert tegelijk als spons, pomp en filter. Bij overstromingen absorbeert het woud water, wat het risico op infecties vermindert. De verdamping van de bladeren is goed voor de bevochtiging van de atmosfeer. Tenslotte zetten humus en bacteriën de nitraten uit water in stikstof om, waardoor de vervuiling sterk afneemt.

Panda magazine - Pagina 16

De bedreigingen

VOOR DE MANENWOLF IS HET LAATSTE UUR MOGELIJK GESLAGEN

FUNDAMENTELE RECHTEN GENEGEERD

Deze wolf met lange benen en een rode vacht leeft in Zuid-Amerika, voornamelijk in het struikgewas in het zuiden van Brazilië. De sojacultuur knaagt steeds verder aan zijn leefgebied waardoor hij een makkelijke prooi wordt voor stropers. Vandaag blijven slechts 2200 exemplaren over.

Tegen de wet in kopen grote landeigenaars in het noorden van Brazilië stukken land van de Indianengemeenschappen.

Bovendien stelt de Internationale Arbeidersorganisatie (IAO) vast dat de werk­omstandigheden in deze uitbatingen betreurenswaardig zijn en dat het salaris soms niet meer bedraagt dan 2 dollar (1,5 euro) per dag.

© Nigel Dickinson / WWF-Canon

Sinds 1970 is de wereldwijde productie van vlees verdubbeld. Ook is de sojakweek veel intensiever geworden, omdat soja als veevoeder dient voor de dieren die we consumeren. Zestig jaar geleden was de monocultuur van soja onbestaande in Brazilië. Vandaag beslaat ze meer dan 60 miljoen ha. Een catastrofe voor de bossen!

© Martin Harvey / WWF-Canon

4

Pak het anders aan!

• • •

Beperk uw vleesconsumptie. Ontdek de vegetarische keuken, al is het maar één dag per week.

K ies voor vlees afkomstig van biologische landbouw en/of lokale bedrijven.

Elke eerste woensdag van de maand stellen we een vegetarisch recept voor.

Neem een kijkje op www.wwf.be. Smakelijk!

WWF IN ACTIE We strijden op verschillende fronten om de ontbossing ten voordele van sojacultuur te stoppen.

voor ondernemingen die soja aankopen zodat ze op een meer verantwoorde manier kunnen handelen.

VOOR EEN VERANTWOORDE PRODUCTIE We ontwikkelen productiemethodes die de impact van de sojacultuur op het milieu verminderen en evenwichtige inkomsten verzekeren voor de boeren.

We leggen de zones vast waarin de sojaproductie verboden zou moeten worden. Deze maatregel gebeurt op basis van de grote beschermingswaarde. We moedigen de vestiging van culturen aan in gedegenereerde zones.

OPLOSSINGEN ONTWIKKELEN In 2005 namen we deel aan de creatie van een rondetafelconferentie voor verantwoorde soja (RTRS). Dit forum nodigde alle sectorpartners uit die betrokken waren bij de zoektocht naar oplossingen voor een verantwoorde sojaproductie. Er werd een uitgebreide lijst sociale en milieucriteria opgesteld, waaronder een verbod om wouden met een grote conservatiewaarde om te vormen tot sojacultuur.

Ook werden goede landbouwpraktijken en een vermindering van pesticidegebruik als oplossingen geformuleerd.

De eerste plantages op basis van deze criteria werden in juni 2011 gecertificeerd.

DE MARKTEN TRANSFORMEREN We moedigen de aankooppolitiek en verantwoorde investeringen in de sojasector aan. We organiseren seminaries

WWF geeft niet op!

MISSCHIEN HEBT U OP HET EINDE VAN DE ZOMER ONZE SPOTS OP TV EN RADIO GEZIEN EN GEHOORD. VIA DEZE GROOTSCHALIGE CAMPAGNE WILDEN WE ONZE VASTBERADENHEID IN DE STRIJD TEGEN ONTBOSSING BENADRUKKEN. ONTDEK ONZE STRIJD OP WWW.WWF.BE.

Panda magazine - Pagina 17

ECO-CONSO

Bescherm de planeet zonder in te boeten aan smaak Onze voeding heeft een grote impact op het welzijn van onze planeet.

Maar het helpt niet als we ons bij iedere hap schuldig voelen!

Enkele kleine inspanningen maken al een groot verschil.

1. LOKALE PRODUCTEN Bijna de helft van onze voeding is afkomstig uit het buitenland. Vooral het vliegtuigtransport is belastend voor ons leefmilieu.

Er is 5 l brandstof nodig om 1 bundel asperges uit Mexico naar onze supermarkt te vervoeren, terwijl er voor een bundel Belgische asperges slechts 0,3 l brandstof nodig is.

Maar hoe weet u of uw aankoop een vliegtuigreis achter de rug heeft? Heel eenvoudig: hoe verder het land van afkomst en hoe sneller het product vervalt, hoe groter de kans dat het met het vliegtuig vervoerd werd. Kies lokale producten, dan maakt u de juiste keuze.

EEN ANDER KLEIN GEBAAR: drink kraantjeswater. Dat is tot 1000 keer minder belastend voor het leefmilieu dan flessenwater.

2. MINDER VLEES Ons vee wordt vaak gevoed met maïs of soja uit Brazilië, ten koste van oude bossen die gekapt worden.

Wereldwijd is 1/3 van de landbouwgrond in gebruik voor veeof pluimveeteelt.

Laat u vaker verleiden door de vegetarische keuken.

En als u vlees eet, kies dan voor bio.

Panda magazine - Pagina 18

3. ALLES BIO!

30%

Een cijfer om u te overtuigen: in de gebieden waar men aan biologische landbouw doet, zijn er gemiddeld 30% meer dier- en plantsoorten! Niet alleen vogels en bloemen, maar ook nuttige insecten en kleine organismen die de vruchtbaarheid van de grond op natuurlijke wijze beïnvloeden.

4. VOLG DE SEIZOENEN Serres verwarmd met gas of olie verbruiken enorm veel energie.

Er is 1,1 l brandstof nodig om een komkommer te kweken in een serre in België, in open grond is er slechts 0,1 l nodig. Hetzelfde geldt voor de meeste vruchten en groenten.

De keuze voor seizoensgebonden producten is niet alleen goed voor het leefmilieu, maar ook voor uw portefeuille.

Seizoensgroenten en -fruit zijn immers lekkerder en goedkoper.

Als u wilt weten welk fruit en welke groenten tot welk seizoen behoren, download dan de kalender op de website van Leefmilieu Brussel (www.ibgebim.be) of bel naar 02 775 75 75.

MEER INFO Meer tips op onze website:

www.wwf.be

DE RUBRIEK VAN CHRISTIANE LINET

RED DE AARDE, EN RED ONS! © Je re m iah

Ar m st ro ng

/ W W F- Ca

na da

De totale oppervlakte van onze planeet bedraagt iets meer dan 500 miljoen km². Toen de wereldbevolking in de 18e eeuw 500 miljoen mensen telde, beschikte iedereen in principe over 1 km². Maar dat was 3 eeuwen geleden.

In de 20e eeuw behaalde de wereldbevolking de kaap van 5 miljard bewoners. Iedere wereldburger had nog maar 10 ha tot zijn beschikking, ofwel tienmaal minder.

VANDAAG HEBBEN WE DE KAAP VAN 7 MILJARD BEWONERS OP ONZE PLANEET BEREIKT. Onze potentiële rijkdom per persoon zal dus nog verminderen, tot slechts 5 ha per persoon. Met andere woorden: nog eens tweemaal minder.

Bovendien kunnen deze 5 ha veel minder produceren dan 2 eeuwen geleden het geval was. In het dierenrijk staan vele diersoorten onder grote druk. Sommige diersoorten zijn zelfs al helemaal uitgestorven.

Voor de planten moeten we jammer genoeg dezelfde conclusie trekken. Bossen worden gekapt aan een hallucinant tempo! Meerdere malen de oppervlakte van België, elk jaar opnieuw!

Ook de minerale rijkdom verdwijnt zeer snel en is sterk gedaald in volume in vergelijking met de 18e eeuw.

De zakenwereld en de politieke wereld sluiten de ogen voor

deze problemen. Al in 1980 kondigde de Roemeense economist Nicola Georgescu-Roegen aan: “Morgen, het verval”.

Dertig jaar later zitten we er midden in.

Binnenkort vieren we Nieuwjaar, een moment waarop we traditiegetrouw goede voornemens maken. Voor u, voor mij, voor ons allemaal wens ik dat onze economische en politieke leiders in 2012 de waarheid niet langer ontwijken.

Ik hoop dat zij moedige en vernieuwende beslissingen nemen zodat we ons kunnen aanpassen aan de huidige situatie in de wereld, zonder verdere schade aan de planeet.

Onze aarde is de enige gekende en toegankelijke planeet in het universum waar leven is kunnen groeien en blijft groeien. Op voorwaarde tenminste dat wij het nodige doen om het leven op aarde te beschermen.

Christiane Linet is een van de stichters van WWF-België. Ze is al meer dan 40 jaar lang vrijwilliger.

Panda magazine - Pagina 19

BEDRIJVEN EXKI EN WWF, SAMEN ONZE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK VERKLEINEN

SNEEUWBALEFFECT Vanaf het begin was het aspect ‘gezond’ een prioriteit voor EXKi. Maar het personeel, gemotiveerd door het concept, wou een stapje verder gaan.

Naast gezondheid werd extra aandacht besteed aan sociale, ethische en milieu­aspecten. De traditionele koffie voor de gasten werd bijvoorbeeld al snel vervangen door koffie van Max Havelaar.

Dan kwamen suiker en bananen aan de beurt, gevolgd door de overschakeling naar meer natuurvriendelijke schoonmaakmiddelen, tafels uit FSC-hout, enz.

HOE ALLES BEGON… “Een klant kwam dagelijks haar lunch halen met dezelfde papieren zak. Wij boden haar een nieuwe zak aan, maar dat wilde ze niet. En zij werkte voor WWF!” vertelt Laurent Kahn, algemeen directeur van EXKi. Sonia Bonus, onze verantwoordelijke voor partnerships met bedrijven, is het nog niet vergeten: “Zo begon onze samenwerking met EXKi.” De restaurantketen startte met de ondersteuning van onze campagnes. Vervolgens vroeg men ons te helpen om de duurzame ontwikkeling nog verder uit te breiden. Wij stelden hen voor om hun ecologische voetafdruk te berekenen. Samen met Ecolife ontwikkelden we een calculator die aangepast was aan deze sector.

Zo kon EXKi destijds de milieu-impact van hun 13 restaurants berekenen.

“Een restaurant maakt veel gebruik van voorverpakte middelen,” vertelt Laurent Kahn. “We dachten dat afval het belangrijkste punt zou zijn in onze ecologische voetafdruk. Tot onze verbazing was het slechts het 4e punt. Vooral het elektriciteitsverbruik woog zwaar door, met maar liefst 44%.”

In 2001 opende het eerste EXKi-restaurant zijn deuren te Brussel. Het concept, ontwikkeld door 3 vrienden, was eenvoudig: een gezond alternatief aanbieden voor het traditionele fastfood.

Frédéric Rouvez en Nicolas Steisel (2 van de 3 stichters) en Laurent Kahn (algemeen directeur)

Panda magazine - Pagina 20

Op basis van deze resultaten hielpen wij EXKi een actieplan op te stellen dat de volgende 5 maatregelen bevatte.

Deze maatregelen lieten EXKi toe om hun voetafdruk in 3 jaar tijd met 25% te verminderen:

Wist u dat?

De ecologische voetafdruk is een algemene indicator die toelaat om alle aspecten van de impact op het milieu uit te drukken in één cijfer.

DE INSPANNINGEN VAN DE BURGER WORDEN BELOOND

mschakeling naar groene stroom; o gebruik van 100% gerecycleerd papier; aanmoediging van het personeel om het openbaar vervoer te gebruiken; vermindering van de hoeveelheid afval; vermindering van het elektriciteitsverbruik en verhoging van de energie-efficiëntie.

Aangezien een van onze collega’s, Sonia, dagelijks bij EXKi terugkeerde met dezelfde papieren zak, heeft het bedrijf een klantensysteem opgestart: de inspanningen van de klanten worden beloond. Als u uw zak of bestek opnieuw gebruikt, als u met de fiets komt, als u de groente van de maand eet… ontvangt u een stempel waarmee u later ecologisch verantwoorde cadeaus

OVERTUIGENDE RESULTATEN Tussen 2006 en 2010 daalde de ecologische voetafdruk van de restaurants met 29%, ondanks een omzetstijging van 29%. Iedereen wint!

EEN ONWRIKBARE INZET “Sommige acties zijn volledig belangeloos. Het bestek in onze restaurants is bijvoorbeeld vervaardigd uit een plantaardig polymeer. Dit materiaal is beter voor het milieu maar kost ook driemaal meer dan bestek uit plastic! Dat brengt ons dus helemaal niets op! De productie van dit materiaal staat nog niet helemaal op punt.

Maar als niemand erin investeert, kunnen deze producten nooit voldoende steun krijgen en blijven de prijzen hoog. Deze inspanning maakt deel uit van onze bijdrage aan de toekomst van onze planeet,” zegt Laurent Kahn.

NATUURLIJK EN VERS KLAARGEMAAKT Bij EXKi zijn additieven uit den boze.

De sauzen, bijvoorbeeld, bestaan voor 80% uit groenten. Daarom worden deze sauzen ‘legumaise’ genoemd. Het menu wordt aangepast naargelang het seizoen en verandert viermaal per jaar!

De voorkeur gaat ook uit naar lokale producten en, waar mogelijk, wordt ook voor bio gekozen. Op dit moment is 30% van de producten bio en dat aandeel stijgt elk jaar.

Dit jaar viert EXKi zijn 10e verjaardag, een sleutelmoment. “Als men een proces opstart rond duurzame ontwikkeling, kan men niet zomaar stoppen.

kan krijgen.

Meer nog, dit proces verbetert de bedrijfscultuur en de band tussen onze 540 medewerkers”, vertelt Laurent Kahn. “Bij EXKi is er nooit een direc-

teur duurzame ontwikkeling geweest en die zal er ook nooit komen. We zijn allemaal samen verantwoordelijk!”

RE-THINK! HET MILIEU! Dit jaar berekende EXKi opnieuw de ecologische voetafdruk van de restaurants.

De restaurants in Parijs ondergingen zelfs de Bilan Carbone®-audit. Alle resultaten en inspanningen werden verzameld in een rapport: ‘Re-Think’. Dit rapport wordt op 1 december voorgesteld. Een kleine primeur:

Objectieven

2008

2011

Energiebeheer

Belangrijkste resultaten Dankzij het maandelijkse overzicht van het gas- en elektriciteitsverbruik kunt u snel reageren als er zich een probleem voordoet.

Verstandig energieverbruik

EXKi spoort iedereen aan tot een verstandig energieverbruik. Dit kunt u doen door het verbruik te beperken van de ovens, vaatwassers, displays, computers...

Groene energie

Sinds 2008 zijn de Belgische en Franse restaurants van EXKi overgeschakeld naar 100% groene stroom (Lampiris in België).

Verlichting met laag verbruik in de restaurants Website

Energiebesparing Een natuurlijk koelsysteem

Huidige acties

Lopende acties

EXKi verkiest (indien mogelijk) TL- en spaarlampen. Sommige restaurants zijn als test uitgerust met LED-verlichting.

De impact van het verbruik voor het gebruik van de website is geneutraliseerd. Meer nog, 1 eurocent per KWH wordt geïnvesteerd in duurzame ontwikkeling.

EXKi installeert meer en meer bewegingssensoren in de restaurants: in de vestiaires, bureaus, gangen...

EXKi wil een meer natuurlijk, minder vervuilend en minder energievretend alternatief vinden voor het huidige aircosysteem.

Toekomstige uitdagingen

Panda magazine - Pagina 21

ECO-SHOPPING Posterkalender Formaat 48 x 34 cm: € 16,95

Natuuragenda Formaat 13 x 20cm: € 14,95

Speciale eindejaarsaanbieding Wilt u een bepaalde datum niet vergeten? Wilt u iemand het allerbeste wensen? Ontdek de nieuwe kalenders, agenda’s en wenskaarten van WWF!

2 x 5 wenskaarten: € 12,95 (u hebt de keuze tussen twee verschillende pakketten)

Hoe bestellen?

Neem snel contact met ons op!

Via telefoon: 070 22 21 09 Per fax: 070 22 21 19 Per mail: xmas@wwf.be Vermeld de volgende informatie voor uw bestelling: • de details van uw bestelling (kalender, wenskaarten,…)

• uw naam, voornaam, adres en telefoonnummer • het totale bedrag van uw bestelling (met € 4,75 verzendingskosten)

Spelen met de familie WWF en Terra Games hebben dit jaar een selectie gezelschapsspelletjes uit FSC-hout samengesteld. Wij deden al het mogelijke om onnodige verpakkingen te vermijden. De doos maakt daarom deel uit van het spel en kan dienen als spelbord.

Van € 4,95 tot € 17,50, naargelang het spel.

Info en verkooppunten via info@ecobos.be

Panda magazine - Pagina 22

Een T-shirt om onze projecten te steunen Koop een biokatoenen T-shirt van WWF voor slechts € 25. Zo draagt u bij tot de bescherming van de biodiversiteit van onze planeet.

Hoe bestellen?

Ga naar www.wwf.be/pandashop 1. K ies uw logo uit de verschillende modellen (in biokatoen) 2. K ies uw maat 3. Plaats uw bestelling en betaal online

Het Bos in Cijfers

100%

RECYCLED

xxxxxx

Bossen bedekken 31% van de aardoppervlakte

De overlevingsmiddelen van 1,6 miljard personen hangen af van de bossen

Bossen bieden onderdak aan 80% van de landelijke diersoorten op de planeet

Bossen bieden onderdak aan meer dan 300 miljoen mensen op aarde

In 2005 werd het inkomen van handel in producten afkomstig uit bossen in de wereld geschat op meer dan 275 miljard euro

Ontdek meer over onze strijd op www.wwf.be Onze missie Het verlies van biodiversiteit op aarde tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur.

www.wwf.be

WWF-België • E.Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel • Tel. 02 340 09 99 • Fax 02 340 09 33 • info@wwf.be • Het infocenter is open van ma tot vrij van 8.30 tot 12.30u en van 13.30 tot 16.30u.