Naober 6 - Winter 2020

TROTS op het Oosten

14e jaargang no.6 Winter 2020 naober.nl

Johan

Derksen

“Met kerst ontspan ik bij zo’n slappe B-film”

Wintertuin met rode accenten Corona-erfenis: de Randstedelingen komen eraan

BP 8 710966 457078

PRIJS € 5,95

02006

Puzzel & W

€ 1.000i,naan prijze

n

Hoe vier je in coronatijd een 50-jarige trouwerij met ál je familie, vrienden en buren? In het Gelderse Borculo bedachten ze de Felicitatiestraat. Op hun trouwdag reden maar liefst 80 auto’s langs het bruidspaar Hennie (68) en Jan (71) Lerink, die op veilige afstand stonden te stralen voor hun boerderij Wezinkhof. Elke auto stopte even om te toosten, een praatje te maken, een cadeautje te overhandigen en een taartje te eten. “We hebben meer dan 120 gebakjes uitgedeeld, die middag”, vertelt een dolgelukkige Hennie. “Wij wisten van niks.

Dachten dat onze 50-jarige bruiloft geruisloos voorbij zou gaan. Heel eerlijk: dat stemde me wel verdrietig, want Jan en ik houden wel van een feestje. Geweldig dus dat de kinderen – samen met de buurt en wat familie – dit voor ons hebben georganiseerd. Wat me opviel was dat iedereen mooi aangekleed en opgetut in de auto zat. Heel feestelijk. Tuurlijk gaat er niks boven een echte gouden bruiloft, met muziek en dans. Dit was echter ook iets heel bijzonders.”

Fotografie: Ingrid Sweers

4

I

naober winter 2020

winter 2020 naober

I

5

16

I

naober winter 2020

Het jaar van ...

Tekst: Jolanda de Kruyf Fotografie: Gea Laar

Johan Derksen:

“Elke ochtend is voor mijn hond” Je haat ’m of je houdt van ’m. De spraakmakende co-presentator van Veronica Inside neemt geen blad voor de mond. Zijn grap over een als Zwarte Piet verklede demonstrant zorgde in de zomer van 2020 voor een clash in de media. Maar Johan Derksen (71) bedoelt het allemaal niet zo kwaad. De Snor uit Drenthe heeft een zwak voor honden, raakt sentimenteel van blues en relaxt deze kerst met een tranentrekker op de buis.

“I

k ben de grootste provinciaal die er bestaat.

Gewoon een boerenlul uit de Betuwe, geboren in Heteren. Toen mijn vader – hij werkte bij de rijkspolitie – werd overgeplaatst naar Rolde, verhuisden wij naar Drenthe. Drenthe! Dat was echt vér weg. Ik was een jaar of dertien en ging er met frisse tegenzin heen. Ik vond het accent ook heel lelijk. Kwam ik in een winkel, verstond ik die mensen amper. Ze hadden daar nog nooit een buitenlander gezien, dus toen ik mijn mond opentrok, zeiden ze: “O, je bent een Hóllander!”

Harry Muskee “Aan de Gedempte Singel in Assen zat de platenzaak van Lampe. Was ik vaak te vinden medio jaren ’60. Daar trof ik Harry Muskee en Jan Venhuizen, de latere manager van Cuby + Blizzards, waarvan Harry de frontman was. Ik groeide met die gasten op. Prachtig! Heb het nog nooit zo naar m’n zin gehad. Tóen werd Drenthe leuk! In de jaren ’90 was ik zelf manager van Cuby + Blizzards. Ze hadden hun oude bandnaam weer opgepakt en speelden in de oude bezetting. We waren vijftig jaar lang vrienden.

In Grolloo staat een standbeeld van Harry Muskee en zijn vroegere woonhuis aan de Voorstreek is ingericht als het C+B Museum.”

Echte muziek “Als je échte muziek wilt horen, moet je naar The Voice

of America luisteren”, zei Harry. Die zender kenden wij, jongens uit Rolde, niet. Wij luisterden naar Radio Luxemburg. Nu maakten we kennis met Muddy Waters, B.B. King, John Lee Hooker. Ik ben bluesgek. Het pákt me. Ik heb een bloedhekel aan dat Nederlandstalige geneuzel, maar de blues raakt een snaar bij me. Ja, ik houd wel van die treurige, zwaarmoedige sound. Het is toch een beetje sentimentele ouwemannenmuziek. Niet dat ik een somber mens ben, maar verdriet en ellende levert mooiere muziek op dan die hysterische vrolijkheid. Zodra mensen

Johan Derksen (Heteren, 1949) had een actieve voetbalcarrière, voordat hij sportjournalist en voetbalanalist werd bij het weekblad Voetbal International, waarvan hij ook jarenlang hoofdredacteur was. Hij verwierf bekendheid als tv-persoonlijkheid in de talkshow Veronica (voorheen Voetbal) Inside, die hij samen met Wilfred Genee en René van der Gijp presenteert. In 2011 wonnen de tafelheren de gouden Televizier-Ring.

Zijn huwelijk met Isabelle Pikaar is het derde van Derksen. Hij is vader van twee dochters en een stiefzoon. Michel van Egmond, auteur van bestsellers als Gijp, Kieft en Topshow, schrijft de biografie van Johan Derksen. De planning is dat dit boek voor het EK voetbal in 2021 verschijnt.

winter 2020 naober

I

17

Caroline van der Plas (53) is in oktober gekozen tot lijsttrekker van de BoerBurgerBeweging (BBB). De nieuwe plattelandspartij die in maart 2021 meedoet aan de Tweede Kamerverkiezingen.

Daarnaast rouwde ze om de dood van haar man Jan. “Het was heel dubbel: privé was ik vooral aan het rouwen. Met de politieke partij had ik iets in handen om aan te bouwen.”

H

et is zo langzamerhand haar belangrijkste missie: opkomen voor de boeren. Of zoals ze het zelf zegt: opkomen voor het platteland. Dús ook voor de boeren. Want zonder de boeren is er geen platteland.

Tenminste niet het platteland, zoals wij dat nu kennen.

Met mooie akkers, bospercelen, coulisselandschappen, lieflijke dorpjes, buurtsupers, naoberschap, gezellige restaurantjes met terrassen, fietsknooppunten, wandelroutes en wat al niet meer. Caroline: “Ik zie de boeren in een heel hoog tempo stoppen. En dat baart me zorgen.

De boer is de spil op het platteland. Het landschap ziet eruit zoals het eruit ziet, dankzij de boer. Zij doen aan natuurbeheer, bekommeren zich om weidevogels, zitten in allerlei projecten, zorgen voor werkgelegenheid. Ik geloof dat de agrarische sector 600.000 mensen aan het werk houdt. Als de boer verdwijnt, verdwijnt ook alles rondom het werkveld van de boer. Ik voorzie spookdorpen, net als in Frankrijk. Groen wordt ingeruild voor grijs. Industrie, zonneparken en blokkendozen van distributiecentra. Niemand die daartussen wil wonen, toch? Mijn belangrijkste boodschap is dus: houd het platteland levendig! Houd de boer ‘in leven’. Ik wil voorkomen dat de generaties ná mij straks zeggen: ‘Waarom hebben jullie dit destijds in vredesnaam laten gebeuren?”

Hoe komt het dat je je het lot van de boeren zo aantrekt? Zelf ben je een burgermeisje.

“Klopt, ik ben een stadsmeisje. Opgegroeid in Deventer.

Ik was journalist bij regionale dagbladen. Schreef over van alles en nog wat, tot ik in 2004 bij Reed Business terechtkwam om voor een blad in de vleesindustrie te werken. Dat was mijn eerste kennismaking met de agrarische sector. Daarna heb ik alleen nog maar voor organisaties in die sector gewerkt. De laatste is Agrio Uitgeverij. Als je als journalist in deze sector werkt, zie je wat er gebeurt. Je hoort de echte verhalen. De steeds maar weer veranderende regelgeving waaraan boeren

22

I

naober winter 2020

proberen zich te houden, de framing. Boeren die worden neergezet als milieuvervuilers, gifspuiters, dierenbeulen, moordenaars. Zelfs extreme woorden als kampbeulen en nazi’s heb ik voorbij zien komen. Dat raakt elk erf. Ik heb me daar vanaf het begin tegen verzet. Ikzelf vind boeren een mooi volk. Nuchter. De poten in de klei. Geen blabla.

Daar houd ik wel van.”

Jij ging dus namens hen in de tegenaanval via social media.

“Op Twitter liet en laat ik nog steeds met mijn boerburgertweet een tegengeluid horen. Ik probeer er inderdaad het échte verhaal te laten zien. En daarmee probeer ik sympathie te creëren voor de boer. Gewoon door de boeren uit allerlei verschillende sectoren, zelf hun verhaal te laten vertellen. Met succes. Inmiddels heeft de boerburgertweet al bijna 14.000 volgers. Op Facebook ruim 20.000 en mijn persoonlijke twitteraccount heeft bijna 12.000 volgers. Ik merk dat we via social media een brug slaan tussen burger en boer. En dat is nodig. Het vertellen van verhalen, het uitleggen waarom boeren doen wat ze doen, leidt tot kennis. Kennis leidt tot begrip. Begrip tot draagvlak. Draagvlak is nodig. Zeker nadat D66-kamerlid Tjeerd de Groot vorig jaar riep dat we de veestapel maar moesten halveren om het stikstofprobleem op te lossen. Dat was voor veel boeren echt de druppel. Ze voelden zich persoonlijk aangevallen.”

Was dat voor jouw dé aanleiding om een politieke partij te beginnen?

“Nee, ik speelde al langer met het idee een politieke partij op te richten. Ik heb in 2019 ook nog een Boerburgerboek uitgebracht. Met 21 verhalen uit de boerenpraktijk. Tijdens dat proces ontstond het idee om een politieke partij op te richten. De enige manier waarop je iets kunt veranderen, is namelijk zelf politieke invloed uitoefenen. Alles is daarna natuurlijk wel in een stroom-

winter 2020 naober

I

23

Gerstlo bakermat van Gorssel Wie denkt dat Gorssel ontstaan is op de plek waar het dorp zich nu bevindt, heeft het mis. De oorsprong ligt een paar kilometer verderop, bij de IJssel. Hier vormde in de vroege middeleeuwen een groep van acht boerderijen het dorpje, de marke, Gerstlo. Boerderij ’t Hekkert, aan de Domineessteeg, is er een van. In oorspronkelijke stijl gerestaureerd. Nu een bed & breakfast met fraaie tuin van Tine en Jacques Duivenvoorden.

De boerderij is genoemd naar een hekwerk dat vroeger de twee marken – gezamenlijke gronden van boeren – scheidde. De oudste stenen delen – IJsselsteentjes – van de boerderij dateren uit 1468.

Voor die tijd moet er echter ook al een houten boerderij hebben gestaan. Achter ’t Hekkert ligt boerderij Het Ilbrink waar een paalgat uit ongeveer 700 is gevonden; een teken dat er toen al boerenbewoning was op deze historische plek.

Ooievaars verdringen weidevogels Ooit waren de Ravenswaarden een rijk weidevogelgebied. Nu is er in het voorjaar bijna geen kievit, scholekster, laat staan wulp, grutto of tureluur te vinden. Tot de boosdoeners behoren de ooievaars uit het nabijgelegen vroegere ooievaarsstation. Zij verschalken maar al te graag de eieren en de kuikens. Samen met vossen, kraaien en andere rovers hebben ze de weidevogels goeddeels verdrongen.

Ooievaarsstation ’t Zand heeft vanaf 1981 succesvol bijgedragen aan de terugkeer van meer dan 100 broedparen in de IJsselvallei. Dat aantal is sindsdien verder gegroeid. Het station bestaat sinds 2012 niet meer. Een deel van de markante vogels heeft zich nu vlakbij genesteld, in de bomen van de uiterwaarde. Ze delen die plek gebroederlijk met een reigerskolonie. Dat op zich is heel bijzonder.

36

I

naober winter 2020

Topnatuur op de Gorsselse Heide De Marke Gorsselse Heide is het laatste restant van een heidegebied van 5.000 hectare dat zich uitstrekte tussen Gorssel, Lochem en Zutphen. Inwoners van Gorssel hebben zich in de vorm van een middeleeuwse marke over dit natuurgebied ontfermd, nadat Defensie dit militair oefenterrein afstootte. Restanten van de schietbanen en tankgrachten zijn er nog te zien, maar natte heide is de echte grote bijzonderheid van dit natuurterrein, naast droge heide, bos en vennen.

De provincie kenmerkt de Gorsselse Heide als topnatuur, ook door het scala aan zeldzame planten en dieren zoals de wespendief, goudkorrelmos, heidekartelblad en de klokjesgentiaan. Het is in de afgelopen jaren heringericht en opgeschoond tot een natuurgebied van allure. Blonde d’Aquitaine-rundvee helpt bij het beheer. Op zaterdagen doen vrijwilligers dat ook.

Geregeld houdt het IVN wandelingen met een gids over de Gorsselse Heide. Er loopt ook een aparte wandelroute door het gebied. Die is te verkrijgen bij www.markegorsselseheide.nl.

De Nijenbeek, vierkante torenruïne De ruïne van slot De Nijenbeek in Voorst is vanaf de Ravenswaarde aan de andere kant van de IJssel goed te zien. Een mooi kijkpunt is vanaf het zandgat. De ruïne is onderdeel van het landgoed De Pol, dat sinds 1296 in de geschriften wordt genoemd. Waarschijnlijk is het nog ouder.

Het kasteel lag – strategisch sterk – als een burcht langs de IJssel. Het is in de loop der eeuwen vergroot, verfraaid en gerestaureerd. De laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog waren rampzalig. De Duitsers verschansten zich in het slot, dat door de geallieerden zwaar onder vuur werd genomen. Het aangebouwde gedeelte en ook het dak van de toren moesten het ontgelden. Wat overbleef was een vierkante torenruïne die in 2015 dank zij een restauratie voor instorten is behoed. De ruïne, omringd door water waarin de otter en de bever zich thuis voelen, is vanaf het voorterrein te zien voor wandelaars en fietsers.

winter 2020 naober

I

37

40

I

naober winter 2020

Tuinen Tekst: Mirjam Enzerink Fotografie: Sietske de Vries

Rode appeltjes en sneeuwwitte

pluimen

De borders van Hiltje Dekker gaan ongeknipt in winterrust. Manshoge pluimen siergras en bruine zaaddozen van zomerbloemen zorgen voor markante silhouetten. Helemaal als Koning Winter langskomt en alles bedekt met een laagje rijp. Sierappeltjes, bessen en bottels zorgen dan voor mooie, rode accenten.

K

oning Winter liet vannacht een prachtig visitekaartje achter in de tuin van Hiltje Dekker. De combinatie van dichte mist en enkele graden vorst gaf hagen, heesters en planten een sneeuwwit silhouet. De bruine blaadjes van de beukenhaag zijn bezet met flinterdunne ijshaartjes. De pluimen van lampenpoetsersgras en prachtriet lijken wel gesponnen uit witte schapenwol.

Zelfs de grassprietjes in het gazon hebben kunstige rafelrandjes. In het witte wonderland springen de vuurrode bessen van de Gelderse roos er echt uit. Net als de appeltjes van sierappelboom Malus ‘Red Sentinel’. Nóg wel. Want zodra de kramsvogels ze ontdekken, zijn de takken binnen de kortste keren leeg. “Ze duiken dan met

hordes tegelijk die bomen in”, zegt Hiltje. “Een prachtig gezicht.”

Structuur, rust en verbinding Hiltje en haar man Herman wonen aan de Hoofdweg die midden door Oldeholtpade voert, een dorpje tussen Steenwijk en Heerenveen. Het grootste stuk van hun 2500 m2 grote tuin bevindt zich - opvallend genoeg - voor het huis. Direct achter de greppel bij de straat beginnen de eerste borders al. Hiltje koos voor perken in organische vormen, die ze accentueerde met grote keien, boomstammen en gesnoeide dikke takken van chinees reuzenriet (Miscanthus giganteus). Tussendoor

winter 2020 naober

I

41

Binnenkieker Tekst: Mirjam Enzerink Fotografie: Gea Laar, Madeleine Bolle (portret).

48

I

naober winter 2020

Alexander en Nadine Schuil wonen en werken aan de ‘East Coast’ van Amerika, maar het oosten van Nederland voelt ook als ‘thuis’. Helemaal wanneer ze samen met familie en vrienden genieten van de rust en ruimte op hun landgoed Het Regelink in het Gelderse Hengelo. Ze gaven het landhuis uit 1832 nog meer karakter met een krachtige kleurenmetamorfose.

A

lexander en Nadine Schuil zijn niet bang voor rood, geel en blauw. Sterker nog: ze houden ervan.

Zonder een spoor van twijfel verfden ze de wanden en het plafond van hun studeerkamer krachtig koningsblauw. De witte keukenmuren kregen bijzonder Italiaans behang met honderden bloedsinaasappels in een geometrisch patroon. De overige muren zijn geschilderd in warm tomatenrood. Kleurrijk zijn ook de Bourgondische fotografische stillevens van Kevin Best en Mark Seelen, die hier hangen. De entree kreeg de warme tint ‘India Yellow’, die doet denken aan de zonnebloemen van Van Gogh. Heel toepasselijk, want het originele kroonluchterrozet in het plafond heeft de vorm van een zon. “Als mensen vragen naar onze woonstijl, is ons antwoord: kleurrijk”, zegt Alexander. “Dat was ook onze wens voor dit huis. De kamers zijn groot, hoog en waren allemaal wit geschilderd. We wilden er warmte en gezelligheid inbrengen met kleur. We zijn beiden opgegroeid in kleurrijke huizen. Ze geven ons een gevoel van thuiskomen.”

Band met het oosten Vorig jaar kochten Alexander en Nadine landhuis Het Regelink in het Gelderse Hengelo. Ze woonden toen al vijf jaar in hartje New York, tegenover Central Park. Nadine werkt er als juwelentaxateur, Alexander is directeur van een investeringsmaatschappij. Ze kregen er twee kinderen, Lavinia en Pieter. “Ik woonde tijdens mijn jeugd in Epse”, vertelt Alexander. “Nadine groeide op in Vreeland, maar kwam

winter 2020 naober

I

49

Actrice Anniek Pheifer:

“Het is file in mijn agenda; iets waar ik heel dankbaar voor ben” De in Drenthe geboren Anniek Pheifer (43) schittert als Suze Plesman in Vliegende Hollanders, de achtdelige televisieserie over de opkomst van de burgerluchtvaart in Nederland. Ze is even terug in haar geboortestreek voor een bezoek aan haar moeder. En voor een gesprek over opgroeien in Veenhuizen, zonder werk zitten en je droomhuis vinden in Drenthe.

54

I

naober winter 2020

Kuier'n met Tekst: Judith van der Steeg Fotografie: Anneke Bloema

winter 2020 naober

I

55

Jantien Klein Ikink:

“Mijn missie is echte verhalen delen” 84

I

naober winter 2020

Kind van het platteland e Nieuw k rubrie

Tekst: Jolanda Hofland Fotografie: Ingrid Sweers

Jantien Klein Ikink (32) scharrelde als kind het liefst rond op het erf van de boerderij van haar ouders in het Gelderse Vragender.

Op datzelfde erf organiseerde ze afgelopen zomer – toen corona het even toeliet – een True story told live-avond.

“O

pgroeien in een plattelandscultuur heeft iets heel waardevols. Mijn ouders hebben een boerenbedrijf en ik ben blij dat ik heb gezien hoe je daar dingen met z’n allen oplost. Als er ’s nachts een koe uitbrak, stond het hele gezin op om die koe te vangen. Dan was het niet: ‘Ik heb geen zin.’ Nee, we lossen dit probleem samen op. Soms werd er een beroep gedaan op de naobers. Hoe meer handen, hoe lichter het werk. We helpen elkaar op het platteland, als het om praktische dingen gaat. Maar wat doen we als het aankomt op ons innerlijk? Volgens mij delen we dan lang niet zoveel.

Jezelf kwetsbaar opstellen Aan de ene kant is dat logisch. Jezelf kwetsbaar opstellen is normaal gesproken al niet eenvoudig, dus open durven zijn in een kleine, hechte gemeenschap is nog ingewikkelder. Straks heeft iedereen het over jou, val je buiten de groep en eigenlijk wil je een ander ook helemaal niet tot last zijn. Allemaal redenen waarom ik denk dat het hier extra lastig is om jezelf open te stellen. Toch denk ik dat het heel goed zou zijn als we ook op het platteland wat opener zouden zijn. We hebben hier een cultuur van niet klagen, schouders eronder en dóór. Soms mag er heel even iets zijn, daarna moeten we toch echt weer verder. Ik zag en zie het weer gebeuren tijdens de corona. Mensen willen vooral niet zeuren, maar positief en creatief zijn. ‘Kijk eens hoe we dit oplossen!’ Ik geloof dat de kans groot is dat je jezelf met zo’n houding in je staart bijt. Emoties verdwijnen niet als je ze wegduwt, ze worden zwaarder. Ik heb zelf ervaren dat je soms door de drek moet en moet accepteren dat het even shit is, voordat je je schouders er weer onder zet.

Fysieke klachten Mijn oudste broer is overleden, nog voordat ik geboren was. In mijn jeugd werd daar niet echt over gesproken, al voelde je aan alles dat er wat was. Mijn ouders wilden ons niet belasten met hun verdriet en als kind dacht ik vaak: laat ik er maar niet naar vragen. Je wilt het vooral gezellig hebben en houden. Ik heb dus eigenlijk nooit geleerd mijn emoties en gevoelens te uiten, erover te praten. Op mijn twintigste liep ik vast. Ik kreeg fysieke klachten. Doordat ik nergens over praatte, hadden emoties en spanningen zich

vastgezet in mijn lijf. Ik bleek vaginisme te hebben; een psychische aandoening die pijn bij het vrijen veroorzaakt.

Ik hield dit vijf jaar voor mezelf, totdat ik de moed bij elkaar had geraapt dit te delen met een vriendin en mijn familie.

Pas later, toen ik ging reizen en in Australië zat, vertelde ik het aan mensen die ik daar ontmoette. Ik merkte dat ik mijn verhaal veel gemakkelijker vertelde aan onbekenden.

Ze vonden me moedig en stelden zichzelf ook open.

Blog offline Voor mij was het de trigger om mijn echte verhaal te delen in mijn reisblog. Open en eerlijk zijn. Je voelt hem al aankomen: in no time hing het thuisfront aan de lijn.

Het leek hen beter de blog offline te halen. Ze wilden me beschermen. ‘Straks kom je terug en dan weet iedereen in het dorp het.’ Ze waren bang dat het vervelende consequenties voor me zou hebben. Niets bleek minder waar. Ik kreeg begrip, sympathie en zelfs berichten van mensen die met hetzelfde probleem kampten. Ik had ze geholpen door mijn verhaal te delen. Dat zette bij mij iets in werking. Vanaf die tijd heb ik een missie: het lijkt me geweldig als meer mensen hun echte verhaal durven delen. Niet alleen de mooie buitenkant, zoals op social media. Dat voelt voor mij wel eens als poppenkast.

Daarom organiseer ik nu zogenaamde True Story Told Live-avonden waarvan er dus eentje plaatsvond op de boerderij van mijn ouders. De avonden waren een succes en ik ben bezig dit concept de theaters in te krijgen.

Ui afpellen Wat mij betreft hoeft echt niet iedereen op een podium te gaan staan. Wat ik wel wil uitdragen is dat het belangrijk is dingen te bespreken met diegene met wie je ze zou moeten of willen bespreken. Soms helpt het om wat anoniemer te beginnen, zoals ik heb gedaan. Om zo de ui af te pellen en uiteindelijk ook het gesprek aan te gaan met geliefden. Het helpt om een ander zich kwetsbaar op te zien stellen. Het geeft een opening om zelf ook te praten.

Mijn familie gaat ook niet op een podium staan, maar de verhalenavonden hebben er wel voor gezorgd dat we meer met elkaar zijn gaan praten. Elkaar daardoor nóg beter begrijpen. Je leeft een stuk lichter als je je innerlijke roerselen met elkaar deelt en je openstelt.”

winter 2020 naober

I

85

Kaastaartje met zuidvruchten Ingrediënten: 1 doosje Franse camembert, koud 50 gram gekonfijte dadels zonder pit 50 gram gedroogde vijgen, even geweld in heet water 50 gram gedroogde abrikozen 25 gram gesneden sukade 25 gram gekonfijte sinaasappelstukjes 30 gram gewassen rozijnen 30 gram gewassen krenten 50 gram gepelde, ongezouten pistachenootjes 50 gram ongezouten amandelen rasp van een halve biologische citroen 125 milliliter water 50 gram suiker mespunt gemalen kardemom Extra nodig: scherp mes

Zuidvruchten

Verse en gedroogde vruchten uit het gebied rond de Middellandse Zee noemen we zuidvruchten. We kennen ze ook onder de naam tuttifrutti. Deze ouderwetse gedroogde fruitmelange bestaat uit appels, pruimen, abrikozen en rozijnen. In de keuken van onze grootouders stond vaak een pannetje tuttifrutti achterop het houtfornuis urenlang zachtjes te sudderen. De smaak is niet echt zoet. Er zijn een paar schepjes suiker of andere zoetstof nodig, voordat het bij de feestelijke griesmeelpudding of dagelijkse pap wordt geserveerd. Ook sukade is zo’n exotische zuidvrucht. De hobbelige schil van deze gele cedercitroen smaakt na konfijten heerlijk fris. Al eeuwenlang wordt sukade toegevoegd aan de traditionele oliebollen waar we aan het eind van het jaar van smullen.

In Frankrijk spelen gedroogde vruchten ook een belangrijke rol in de maaltijden rond de Kerst. Allerlei soorten noten, zuidvruchten, gekonfijt fruit, noga en vers fruit van het seizoen vormen samen de traditionele dertien lekkernijen voor het feestdessert. Een onderdeel hiervan zijn de zogenaamde ‘vier bedelaars’. Walnoten, hazelnoten, vijgen en amandelen vertegenwoordigen ieder een religieuze kloosterorde die liefdadigheid en vrijgevigheid heel belangrijk vond. Diezelfde monniken stonden eeuwen geleden ook aan de wieg van het kaasmaken. Kloosterlingen moesten zelfvoorzienend zijn en waren daarom creatief. Pas later werd het kaasmaken overgenomen door de boerin en haar dienstmeiden.

Bijna alle Nederlanders eten regelmatig kaas. Niet alleen

102

I

naober winter 2020

Bereiding: Snijd de dadels, abrikozen en vijgen in kleine reepjes.

Breng in een pan met dikke bodem het water met de suiker al roerend aan de kook. Voeg de citroenrasp en de kardemom toe en laat het zachtjes doorkoken totdat een lichte siroop ontstaat.

Rooster de amandelen en pistachenootjes kort in een hete pan. Laat ze afkoelen en hak ze grof.

Voeg rozijnen, krenten en de andere kleingemaakte vruchten aan de siroop toe en roer alles goed door. Laat het geheel vijf minuten stoven op een zacht vuurtje en voeg dan de sukade en oranjesnippers toe. Laat nog vijf minuten verder stoven en schep het af en toe om, zodat het mengsel niet aanbrandt.

Schep het fruit dan met een schuimspaan uit de pan in een zeef, laat het uitlekken en afkoelen.

Snijd de nog koude camembert met een vochtig gemaakt scherp mes overlangs middendoor. Schep flink wat vruchtenmengsel op de onderste helft. Leg de andere kaashelft er bovenop en garneer met de rest van het vruchtenmengsel en de gehakte noten. Leg er ook wat noten omheen. Snijd puntjes van deze taart en serveer die op een mooi bordje.

Dit kaastaartje past prima op een uitgebreide kaasplank met andere kaassoorten, zoete druiven en pittige crackers.

als broodbeleg bij het ontbijt en de lunch, maar ook bij het avondeten. Daarin wordt het verwerkt in allerlei gerechten.

Het is opvallend dat mensen in alle lagen van de bevolking, van jong tot oud, van kaas houden. Een met kaas belegde boterham is zo onverbrekelijk verbonden met de Nederlandse

traditie, dat het inmiddels tot officieel cultureel erfgoed is benoemd. Nederland heeft misschien niet zo veel verschillende kaassoorten als Frankrijk, maar exporteert wel veel meer kaas. De Fransen noemen ons land ‘het andere kaasland’.

Krenten en rozijnen.

Wat is eigenlijk het verschil?

Krenten zijn gedroogde druiven zonder pit. Ze komen van een soort met kleine druiven, die is genoemd naar Korinthe, een havenplaats in Griekenland. De naam krent is afgeleid van dit woord. Druivenrassen met grote druiven die in Spanje en Californië groeien leveren rozijnen. De lengte van de droogtijd en de manier van drogen bepalen de uiteindelijke kleur. Rozijnen en krenten worden nog steeds in allerlei traditionele gerechten verwerkt. Denk daarbij aan voedzame papsoorten, studentenhaver, boerenjongens, kruudmoes en, niet te vergeten, de krentenwegge. In het dialect hebben krenten en rozijnen hun eigen namen. Ze heten dan krent’n, krinten, rezie’n en rezienen.

Het leven is geen zoete krentenbol

In veel spreekwoorden en uitdrukkingen komt het woord ‘krent’ voor. Iedereen kent wel een krenterig persoon.

Dat is iemand die nogal gierig is. En als je iemand op zijn krent zet, lees je hem de les. Iemand die de krenten

Recept mislukt? Extra toevoeging bedacht? Of mist u een streekgerecht in de kookrubriek? Geef alle tips en vragen door via kokkepot@naober.nl

uit de pap haalt, zorgt goed voor zichzelf door alleen het leuke deel van het werk te doen.

Alleen te koop bij marskramers en kiepkerels

In de gewone kruidenierswinkel op het platteland waren zuidvruchten vroeger niet te koop. Bijzondere producten kochten de mensen toen bij kooplieden die hun koopwaar in een speciale mand op hun rug droegen. Deze verkopers liepen van boerderij naar boerderij. In hun korf – in het Nedersaksisch ‘kiep’ genoemd – zaten messen, naaigerei, hoeden en brillen, maar ook zout en verschillende soorten zuidvruchten.

• Als je vindt dat camembert een te sterke smaak heeft, kun je ook kiezen voor brie of een andere witschimmel kaas.

• Bewaar de sterk ruikende camembert tot gebruik in een goed afgesloten doos in de koelkast.

winter 2020 naober

I

103

PORTFOLIO

winter 2020 naober

I

77