Tourism News June 2022 by Tourism News

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 3 ˝ÒbÕøÏå ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘ê\ XÀuÛÑ4 ø√≥˝À bÕ>± y˚<ë›e÷ !8 #ÓqïπøX¯e kÕ«$Tì <ä]Ù+#êsê?9 m<äTs¡T˝Òì bÕ˝…>∑‘ÓÔ.!10 ª˝ÒbÕøÏå ø√dü+ Hê ‘·|üqμ11 Ms¡eì‘· øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà14 n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+15 $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$T18 |ü⁄\¢] Á‹˝À#·qbÂsêDÏø£>∑+>±|ü⁄s¡+˝Àdü‘ê´Á>±Væ≤..19yÓ\dæqπøX¯e⁄&ÉT20πøåÁ‘·+>√ø£s¡í+21|ü\¢eÁ|üuÛÑTe⁄24 ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+26 War Memorial28 H√\+ã •\Œ XË’*øÏ Á|ürø£ 30 |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+35 ≈£î\÷¢s¡T d”eT #ê]Á‘·ø£ >±<∏ä40 zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±42 Ms¡qï ø=+&Éô|’ Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+46 ª Áô|ò+#Y uÛ≤wü˝ÀøÏ ˝ÒbÕøÏå μ48 eTTøÏÔHê<∏äTì eT+~s¡+50 Destination.. A.P.52 Telangana Diary53 dü÷∫ø£ 16th Year Speccial Edition MyNaa Swamy TOURISMPublicationsNEWS ( Telugu Bi-Monthly ) May - June2022 Volume : 17 Issue : 3 Editor : My.Naa. Swamy (Mylaram Narayana Swamy) Editorial Mob. : 9502659119 Reporters : Gundlapalli Siva Kumar M. Manjunath B. Murali Mohan Rao Marketing : Sadguru News Agency Hyderabad. Telangana State, Mob. : 9502098191 Regd. Off. : C/o C.N Printers, 99, Prakasam Road, TIRUPATI - 517 501. A.P., Mob. : Anantapuramwww.issuu.com/mynaaswamyemail:tourismnews2007@yahoo.co.in9502659119Office:TourismNews, 1-50, SPVM College Road, Opp. Market yard, GORANTLA- 515 231, Anantapuram Dist. A.P. ≥÷]»+q÷´dt y˚T ` pHé 2022 dü+|ü⁄{Ï : 17 dü+∫ø£ : 3 dü+bÕ<ä≈£î&ÉT : yÓTÆHêkÕ«$T

XÊ‘· yêVü≤qT\ ø±\+ qT+∫ $»j·Tq>∑s¡ bÕ\≈£î\ es¡≈£î ‘Ó\T>∑T •\TŒ\T ø£qã]∫q Á|ü‹uÛÑ nyÓ÷|òüT+. XÊ‘·yêVü≤qT\T yÓTT<ä\Tô|{Ïºq ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\ s¡÷|üø£\Œq $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À düeTTqï‘· kÕúsTTøÏ #˚]+~ $»j·Tq>∑s¡ sê»´+ ÁbÕs¡+uÛÑ ø±\+˝ÀH˚ Vü≤+|æ ` $s¡÷bÕø£å >∑T&ç eTVü‰eT+&É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œq≈£î ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\T y˚XÊs¡T. sêe÷j·TD, eTVü‰uÛ≤s¡‘· >±<∏ä˝À¢ì ø=ìï <äèXÊ´\qT ∫Á‘· ø±yê´\T>± s¡÷bı+~+#ês¡T. ¬s+&√ Vü≤]Vü≤s¡ sêj·T\T sê»´bÕ\q #˚düTÔqï|ü⁄Œ &ÉT, Äj·Tq eT+Á‹ Çs¡T>∑|üŒ <ä+&ÉHêj·T≈£î&ÉT ‹s¡TbÕŒs¡‹ ≈£î+Á&É+ ` es¡úe÷q <˚yê\j·T dü+^‘· eT+&É|ü+˝À Áø°.X¯. 1385˝À n+<äyÓTÆq ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\T y˚sTT+#ê&ÉT. es¡úe÷q eTVü‰Ms¡Tì‘√ bÕ≥T C…’q rs¡ú+≈£s¡T\ ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘ê\T Ä >∑T&ç˝À m+‘√ n+<ä+>± s¡÷bı+ <ësTT. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À ∫Á‘· ˝ÒKq+ u≤>± n_Ûeè~∆ #Ó+~+~. es¡í ∫Á‘ê\ ø£fi¯ <˚yê\j·÷˝À¢ $$<Ûä >±<Ûë ø£<∏ä\qT $e]+#·&Ü ìøÏ $]$>± yê&Üs¡T. sêE\T ` ≈£î≥T+u≤\T, sê» Á|ü‹ì<ÛäT\T e+{Ï yê] u§eTà\T ôd’‘·+ dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± >∑Tfi¯fl˝À #√≥T #˚düTø=HêïsTT. ø±˙ sê»uÛÑeHê˝À¢ e÷Á‘·+ ns¡T<äT >±H˚ ø£ì|ækÕÔsTT. $»j·Tq>∑s¡+ (Vü≤+|æ)˝Àì n+‘·: |ü⁄s¡+˝À lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ìedæ+∫q ¬s+&É+‘· düTÔ\ uÛÑeq+˝À >√&É\ô|’ n<äT“¤‘· ∫Á‘ê\THêïsTT. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T, ‘·+Á&ç qs¡düHêj·T≈£î&ÉT, yê] |üPØ«≈£î\ ì\TyÓ‘·TÔ ‘Ó’\es¡í∫Á‘ê\T >=|üŒ>± e⁄Hêïj·Tì b˛s¡TÃ^düT |üsê´≥≈£î&ÉT &=$T+>√ù|dt sêXÊ&ÉT. &=$T+>√ù|dt >∑TÁsê\ yê´bÕ]. sê»uÛÑe Hê\ >√&É\T n+<äyÓTÆq es¡í ∫Á‘ê\‘√ n\+ø£]+ #·ã&Ü¶j·Tì n+‘·:|ü⁄s¡ es¡íq˝À $e]+#ê&ÉT. ∫Á‘·˝ÒKq+ sê»<Ûë˙ q>∑sêìπø |ü]$T‘·+ ø±≈£î+&Ü sê»éT+‘·{≤ $düÔ]+∫+~. nsTT‘˚ ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘ê\T ø=ìï ø√yÓ\˝À¢H˚ ø£ì|ækÕÔsTT. ˝ÒbÕøÏå˝À yÓ\dæq ªes¡í∫Á‘ê\Tμ $»j·Tq>∑s¡ sê»´ ∫Á‘· ˝ÒKHê XË’*øÏ düeTTqï‘· ì<äs¡Ùq+. m+<äTø£+fÒ Ä\j·÷˝À¢ dü+^‘· ` s¡+>∑ eT+&ÉbÕ˝À¢ e÷Á‘·y˚T ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘ê\T+{≤sTT. ø±˙ ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë \j·T düeTT<ëj·TeT+‘ê dü|üÔes¡í ∫Á‘· XÀ_Û‘·y˚T. Ä\j·T ìsêà‘· $s¡÷|üDí Ä s√E˝À¢ n»+‘êqT dü+<ä]Ù+#ê &˚yÓ÷! n»+‘ê >∑TVü≤\ es¡í ∫Á‘ê\qT dü÷Œ¤]Ô>± rdüTø=ì Ms¡uÛÑÁ<äTì düeTT <ëj·T+ s¡+>∑T\ ø±+‹|ü⁄+»+>± s¡÷bı+<˚˝≤ ø£èwæ #˚XÊ&ÉT. bÕs¡«r eT+~s¡+, kÕ«$T X¯j·THê>±s¡+ ô|’ø£|ü⁄Œ, Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T >∑s¡“>∑T&ç Á|ü<äøÏåD≤|ü<∏ä+ ô|’ø£|ü⁄Œ, s¡|òüTTHê<∏ë \j·T eTTKeT+&É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œ, eTVü‰ eT+&É|ü+, ns¡∆ eT+&É|ü+, Hê≥´ eT+&É|ü+ es¡Tdü\T es¡Tdü\T>± ∫Á‘ê\T y˚XÊs¡+fÒ... ∫Á‘· ˝ÒKq+ |ü≥¢ $s¡÷|üDí≈£î >∑\ ÄdüøÏÔ ‘Ó\T düTÔ+~. Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T düìï~Ûì sê»´+˝À ˇø£ >=|üŒ kÕ+düÿè‹ø£ πø+Á<ä+>± r]Ã~<ë›\qï ‘·\+|ü⁄ ‘Ó\TdüTÔ qï~. Á|ü<äøÏåD≤|ü<∏ä+, s¡|òüTTHê <∏äTì >∑T&ç˝Àì ∫Á‘ê\T ø£qTeTs¡T >∑j·÷´sTT. $T>∑‘ê$ ≈£L&Ü #ê˝≤ #√≥¢ s¡÷|ü⁄#Ó~sêsTT. >∑s¡“¤>∑T&ç eTT+<äT eTVü‰eT+&É|ü+ ô|’ ø£|ü⁄Œ MT<ä e⁄qï uÛ≤Ø ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘êìï #·÷dæ ÄX¯Ãs¡´ b˛e\dæ+<˚. Ädæj·÷ 4 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\ #·]Á‘· Áø°düTÔ |üPs¡«+ 2e X¯‘êã∆+˝À $»j·Tq>∑s¡$ìjÓ÷–+#·Tø=Hêïs¡T.Ws¡+>±u≤<éyÓTT<ä\sTT+~.n~≈£L&Ü‘Ó\T>∑TbÕ\≈£î\Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√H˚.eTVü‰sêÁwüº˝ÀìdüMT|ü+˝Àì|òæ‘·˝ŸUÀsê>∑TVü≤˝À¢‘=*Hêfi¯flHê{Ï‘Ó’\es¡í∫Á‘ê\THêïsTT.|òæ‘·˝ŸUÀsêø=+&É\qT>∑TVü≤\T>±‘=\∫uÖ<ä›$Vü‰sê\T>±Ä>∑TVü≤˝À¢ìdüÔ+uÛ≤\ô|’ãT<äT∆ìes¡í∫Á‘ê\THêïsTT.ˇø£düÔ+uÛÑ+ô|’ª<Ûäs¡DÏø√≥bÕ\≈£î\Ä<˚X¯+‘√$Vü‰sê\Tì]à+∫μq≥T¢XÊdüq+e⁄+~.Ä>∑TVü≤\Tn»+‘ê>∑TVü≤\ø£+fÒeTT+<äT$.n»+‘ên<äT“¤‘ê\Ä$wüÿs¡D≈£îeT÷\+XÊ‘·yêVü≤qT˝Ò.n»+‘ê>∑TVü≤\ìsêà‘·\TÄ+Á<ÛäT˝Ò.n»+‘ê>∑TVü≤˝À¢ìnkÕe÷q´•˝≤Œ\T,‘Ó’\es¡í∫Á‘ê\T‘Ó\T>∑T•\TŒ\T`∫Á‘·ø±s¡T\Á|ü‹uÛÑ≈£î,y˚T<ÛëX¯øÏÔøÏ#·ø£ÿì‘êsêÿD≤\T.XÊ‘·yêVü≤qsêE\Ty˚<äeT‘·+‘√bÕ≥TuÖ<ë∆ìï$X‚wü+>±Ä<ä]+#ês¡T.<Ûäs¡DÏø√≥(H˚{Ï>∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢neTsêe‹)πø+Á<ä+>±sê»´bÕ\q#˚XÊs¡T.uÖ<ä∆_Û≈£îÿ\ø√dü+n»+‘ê>∑TVü≤\qTXÊ‘·yêVü≤qT\Tì]à+|ü#˚XÊs¡T.>±+<Ûës¡,eT<ÛäTs¡,neTsêe‹,kÕ+∫,ø£+∫•\ŒXÊ\\T‘=*s√E˝À¢Á|üU≤´‹>±+#êsTT.neTsêe‹•\TŒ\ñ\T\‘êøÏ&çøÏñ<ä“¤$+∫q<˚n»+‘ê>∑TVü≤\düeTT<ëj·T+.n»+‘ê˝ÀyÓTT‘·Ô+30>∑TVü≤\THêïsTT.n+<äT˝Àn<äT“¤‘·•\Œdü+|ü<äe⁄+~.ãT<äT∆ìJ$‘·|òüT{≤º\T,uÖ<ä∆C≤‘·ø£ø£<∏ä\≈£î#Ó+~q•˝≤Œ\T,‘Ó’\es¡í∫Á‘ê\T,#Ó’‘·´`dü÷Ô|üeT+~sê\T,$Vü‰sê\Tn»+‘ê>∑TVü≤˝À¢e⁄HêïsTT.n»+‘ê>∑TVü≤\qTÁø°düTÔ|üPs¡«+2eX¯‘êã›+qT+∫Áø°düTÔX¯ø£+650dü+e‘·‡s¡+es¡≈£îÄ+Á<Ûäsê»e+XÊ\yês¡T‘=*|æ+∫n<äT“¤‘·+>±r]Ã~<ë›s¡T.XÊ‘·yêVü≤qT\TyÓTT<ä\Tô|{Ïºq‘Ó’\es¡í∫Á‘ê\s¡÷|üø£\ŒqkÕÁe÷»´+˝ÀdüeTTqï‘·kÕúsTTøÏ#˚]+~. yÓTÆHêkÕ«$T >∑T]Ô+|ü⁄ ˝ÒbÕøÏå ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘ê\ XÀuÛÑ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àìldü‘·´kÕsTTõ˝≤¢˝ÒbÕøÏåMs¡uÛÑÁ<ë\j·T•\ŒeT]j·TT‘Ó’\es¡í∫Á‘·XÀuÛÑ≈£î◊ø£´sê»´dü$T‹Á|ü|ü+#·yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\(j·TTHÓk˛ÿes¡˝Ÿ¶ ôV≤]fÒCŸôd’{Ÿ‡) ‘ê‘êÿ*ø£C≤_‘ê˝À#√≥T<äøÏÿqdü+<äs¡“¤+>±Á|ü‘˚´ø£yê´dü+. ˝ÒbÕøÏåVæ≤+<ä÷|ü⁄s¡+qT+∫13øÏ.MT.,ø=&çø=+&É#Óø˘b˛dtºqT+∫16øÏ.MT. <ä÷s¡+˝Àe⁄+~. ø±\uÛ…’s¡e eT÷]Ô

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 5

6 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt K+&É+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› es¡í ∫Á‘·+ n~. n<äT“¤‘·+>± r]Ã~<ë›* Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T >∑s¡“¤>∑T&ç˝Àì eT÷\ $Á>∑Vü≤+ ` eTVü‰ eT+&É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œq≈£î y˚dæq es¡í∫Á‘êìøÏ m+‘√ ‘˚&Ü e⁄+~. eT÷\ $sê{Ÿ XÊ+‘· dü«s¡÷|ü⁄&Ó’ <Ûë´qeTTÁ<ä˝À 4 #˚‘·T\T ø£*–e⁄Hêï&ÉT. ø±˙ uÛ≤Ø ‘Ó’\ es¡í ∫Á‘·+˝À Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$TøÏ |ü~#˚‘·T\T HêïsTT. eTVü≤√Á>∑s¡÷|ü⁄&Ó’q kÕ«$Tì ì\ã&ÉTø=qï $<Ûä+>± n‘·´<äT“¤‘·+>± ∫Á‹+#ês¡T. kÕ«$T s¡÷|ü+ 25 n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄, 14 n&ÉT>∑T\ yÓ&Ó\TŒ e⁄+~. eTTK+ söÁ<ä+>± e⁄+~. ø£qT>∑T&ÉT¢ ô|<ä›$>±, ø√|ü+>± #·÷düTÔqï≥TºHêïsTT. ô|<ä› MTkÕ\THêïsTT. ‘·\ô|’ ô|<ä› øÏØ≥+ e⁄+~. #Óe⁄\≈£î <äT<äT›\THêïsTT. yÓT&É≈£î ÄqTø=ì _>∑T‘·T>± ∫qï ø£+sƒ¡Vü‰s¡+, m<äô|’ ô|<ä› Vü‰s¡+, uÛÑTC≤\T, eTT+CÒ‘·T\T, ˇ+{Ïì+&Ü $$<Ûä eÁ» ` s¡‘·ï ` ã+>±s¡T ÄuÛÑs¡D≤\T ø£\e⁄. q&ÉTeTT≈£î n\+ø±s¡ j·TT‘·+>± e⁄qï |ü≥Tº eÁkÕÔìï m+‘√ H˚s¡TŒ‘√ ∫Á‹+#ês¡T. uÛÑTC≤\ô|’ qT+∫ øÏ+<ä≈£î y˚˝≤&ÉT‘·Tqï ñ‘·ÔØj·T+ ø£&ÉT s¡eTD°j·T+>± e⁄+~. eT÷\ $Á>∑Vü≤+˝À #ÓøÏÿq $<Ûä+>± |ü⁄Á¬s\ e÷\ es¡í∫Á‘·+˝À ∫Á‹+#·ø£b˛e&É+ $X‚wü+. |ü~#˚‘·T˝À¢ |ü~ Äj·TT<Ûë\THêïsTT. ≈£î&ç#˚‘·T˝À¢ K&ÉZ+, u≤D+, ∫qïX¯S\+, Á‹X¯S\+, |üs¡X¯ó >=&É¶*, m&ÉeT #˚‘·T˝À¢ &Ü\T, $\T¢, õ+ø£, &ÛÉeTs¡Tø£+, n–ï•K\T ø£\e⁄. Ç\y˚\TŒ ` Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T bÕ<ë\ #Ó+‘· $s¡÷|üDí ` ø±e÷ø£åeTà <ä+|ü‘·T\T, yê] ø=&ÉT≈£î Ms¡uÛÑÁ<ä ì\ã&ç qeTdüÿ]düTÔHêïs¡T. Ms¡uÛÑÁ<äTì uÛ≤Ø es¡í ∫Á‘·+ eTdüø£u≤]+~. ndüŒwüº+>± n>∑T|ædüTÔ qï~. ≈£î&ç#˚‹˝Àì ã\yÓTÆq ø£‹Ô u≤>± ø£ì|ædüTÔ+~. |ü&É>∑ $|æŒq Hê>∑TbÕeTT ≈£î&ç#˚‹˝À ÄuÛÑs¡D+>± e⁄+~. Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T ‘Ó’\es¡í ∫Á‘êìøÏ s¡kÕj·Tìø£ #·s¡´\T #˚|ü{Ïº n<äT“¤‘·+>± r]Ã~<ë› *. Ä\j·T düeTT<ëj·T+˝Àì nìï es¡í∫Á‘ê\≈£î Ä<ÛäTìø£ Vü≤+>∑T\‘√ s¡+>∑T\~›‘˚ ˝ÒbÕøÏå >∑T&ç U≤´‹ eT]+‘· ô|s¡T>∑T‘·T+~. Hê≥´ eT+&É|ü+˝À $s¡÷|üDí ` Ms¡Dí k˛<äs¡T\T ` |ü]yês¡+ eTVü‰<˚e⁄ìøÏ qeTdüÿ ]dü÷Ô es¡Tdü>± ì\ã&ÉTø=qï es¡í∫Á‘ê\THêïsTT. Ä ∫Á‘ê\qT ªMs¡uÛÑÁ<ëqT Á>∑Vü≤+μ n+{≤s¡T. e≥|üÁ‘· XÊsTT, Ms¡uÛÑÁ<ëqT Á>∑Vü≤+, bÕs¡«r |üs¡y˚TX¯«s¡T\ ø£˝≤´D |òüT≥º+, øÏsê‘ês¡T®˙j·T+, Á<Í|üB dü«j·T+ es¡+, Á‹|ü⁄sê], sêeTsêeD j·TT<ä∆<äèX¯´+, eTqT˙‹ #√ﬁ¯óì <Ûäs¡à>±<∏ä... ‘·~‘·s¡ es¡í ∫Á‘ê\T n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq$. sêe÷j·TD+, eTVü‰ uÛ≤s¡‘·+, uÛ≤>∑e‘·+˝Àì ø=ìï |òüT{≤º\qT m+#·Tø=ì es¡í s¡+õ‘· <äèX¯´ ø±yê´\T>± ∫Á‹+#ês¡T. eTVü‰ eT+&É|ü+ qT+∫ ãj·T≥≈£î sê>±H˚ ‘·\ô|’¬ø‹Ô #·÷ùdÔ s¡+>∑T\ <äèXÊ´˝…H√ï <äs¡Ùq$T kÕÔsTT. eTVü‰ eT+&É|ü+ eTT+<äTqï ns¡∆eT+ &É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œô|’ >∑\ ∫Á‘ê\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=H˚ eTT+<äT ªe≥|üÁ‘·XÊsTTμì <ä]Ù<ë›+. \+ø±~Û|ü‹ sêeDTìøÏ Ä‘·à*+>±ìï n+~düTÔqï •ej·T´

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 7 e≥|üÁ‘·XÊsTT e≥|üÁ‘·XÊsTT düèwæºøÏ eT÷\ø±s¡≈£î&Éì eT‘·‡´ |ü⁄sêD+, uÛ≤>∑e‘·|ü⁄sêD+, eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝Àì ns¡D´ |üs¡«+ $e]düTÔHêï sTT. eTVü‰uÛÑ≈£îÔ&ÉT ` eTTì e÷s¡ÿ+&˚j·TTìøÏ l eTVü‰ $wüßíe⁄ ªe≥|üÁ‘· XÊsTTμ s¡÷|ü+˝À <äs¡Ùq$TkÕÔ&ÉT. Á|üfi¯j·T+˝À n+‘ê HêX¯qeTsTTq ‘·sê«‘· eT∞fl #·‘·Ts¡∆X¯ uÛÑTeHê\qT (14˝Àø±\T) düèwæº+#·&ÜìøÏ X‚wüX¯j·T qT&ÉT u≤\ÁøÏwüßíì s¡÷|ü+˝À eTÁ]#Ó≥Tº Ä≈£îMT<ä |ü&ÉTø=ì e⁄+{≤&ÉT. eTÁ] Ä≈£î düeTTÁ<ä+ô|’ ‘˚*j·÷&ÉT ‘·T+≥T+~. eTVü‰eTTì e÷s¡ÿ+&˚ j·TT&ÉT e≥|üÁ‘·XÊsTTì <ä]Ù+∫ ø°]Ô+∫ ‘·]kÕÔ&ÉT. $wüßí uÛÑ≈£îÔ˝…’q Äfi≤«s¡T¢ e≥|üÁ‘·XÊsTTì düTÔ‹dü÷Ô bÕX¯ósê\ <ë«sê >±q+ #˚XÊs¡T. Äfi≤«s¡¢ bÕX¯ó sê\‘√ e≥|üÁ‘·XÊsTT ‘·‘ê«ìøÏ $X‚wü Á|ü#ês¡+ \_Û+∫+~. lÁøÏwüí <˚esêj·T\T sêdæq ÄeTTø£Ô e÷\´<ä ø±e´+˝À $wüßí uÛÑ≈£îÔsê\T ` Ä+&ÜfiŸ e≥|üÁ‘·XÊsTTì m+‘·>±H√ Äsê~Û+∫+~. $wüßíuÛÑ≈£îÔ\T e]í+∫q $<Ûä+>± e≥|üÁ‘·XÊsTT s¡÷|ü+ Ä\j·T •˝≤Œ˝À¢ s¡÷|ü⁄~<äT›ø=qï~. $»j·T q>∑s¡ Ä\j·÷˝À¢ u≤\ÁøÏwüßí&ÉT, yÓqï<=+>∑, ‘ê+&ÉeÁøÏwüßí&ÉT, >√|æø±e\¢uÛÑT&ÉT, >√es¡∆q <Ûë], y˚DT >√bÕ\T&ÉT.. e≥|üÁ‘·XÊsTT •˝≤Œ\T düÔ+uÛ≤ \ô|’, >√&É\ô|’ ø£ì|ækÕÔsTT. ‹s¡TeT\ ly˚+ø£fÒX¯« sê\j·T+, Vü≤+|æ ÁøÏwüßíì >∑T&ç, $sƒ¡˝≤\j·T+, nq+‘·X¯j·Tq>∑T&ç, ‹s¡TyÓ+>∑fi¯ Hê<∏ä, >√s¡+≥¢ e÷<Ûäe sêj·T\, k˛eTbÕfi¯´+ #ÓqïπøX¯e, ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·÷˝À¢ lÁøÏwüßíì ©\\qT ‘Ó*ù| mH√ï •˝≤Œ\THêïsTT.Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T düìï~Û Hê≥´ eT+&É|ü+˝À ‘·÷s¡TŒq >∑\ e≥|üÁ‘·XÊsTT ‘Ó’\es¡í ∫Á‘·+ $»j·T q>∑s¡ XË’* ∫Á‘· ˝ÒKHêìøÏ Á|ü‘·´ø£å ‘êsêÿD+. uÛ≤>∑e‘·|ü⁄sêD+˝Àì eTTì e÷s¡ÿ+&˚ j·TTì >±<∏ä Ä<Ûës¡+>± Ä ∫Á‘· sê»+ ∫Á‘· ˝ÒK≈£îì ≈£î+#Ó qT+∫ e⁄<ä“¤$+∫+~. ñ‘·ÔsêU+&é ˝Àì Á|üj·÷>∑ düø£\ <˚e‘·\ ìyêdü+. Á|üj·÷>∑ ˝Àì nø£åj·T e≥+ ` Ä≈£îô|’ X¯j·TqØ‹˝À u≤\ÁøÏwüßí&ÉT e÷s¡ÿ+&˚j·TTìøÏ <äs¡Ùq$T∫Ãq≥Tº |ü⁄sêDø£<∏äq+. eTÁ]Ä≈£îô|’ |ü&ÉTø=qï ∫ìïÁøÏwüßí&ÉT ≈£î&çø±* u§≥qy˚\TqT H√{À¢ ô|≥Tºø=Hêï&ÉT. ¬s+&ÉT #˚‘·T\‘√ ø±\T eT&ç∫ |ü≥Tºø=Hêï&ÉT. u≤\ÁøÏwüßí&ÉT eTT<äT›>± ` u§<äT›>± e⁄Hêï&ÉT. ‘·\ô|’ ∫qï øÏØ≥+ <Ûä]+#ê&ÉT. qT<äT{Ïô|’ bÕ|æ≥_fi¯fl ` ÄuÛÑs¡D+ e⁄+~. yÓT&É˝À ø£+sƒêuÛÑs¡D≤\T HêïsTT. ô|<ä› Vü‰s¡+ ≈£L&Ü e⁄+~. uÛÑTC≤\T ` eTT+CÒ‘·T\T ôd’‘·+ q>∑\‘√ n\+ø£]+#· ã&Ü¶sTT. q&ÉTeTT #·T≥÷º ˇø£ eÁdüÔ+ e⁄+~. ã+>±s¡T yÓTT\‘ê&ÉT e⁄+~. e≥|üÁ‘·XÊsTT ø£fi¯fl˝À $»j·Tq>∑s¡ ∫Á‘· ø£fi≤ø±s¡Tì Á|ü‹uÛÑ ø£ì|ædüTÔ+~. #·÷|üs¡T\T m≥TyÓ’|ü⁄ ì\ã&ç ÁøÏwüßíì ø£qTï\T #·÷ùdÔ... n≥TyÓ’ù| #·÷düTÔqï≥Tº>± ªø£qTï\T ∫Á‹+#·&É+μ ∫Á‘· ø±s¡Tì Á|ü‘˚´ø£‘·. e≥|üÁ‘·XÊsTT ø£qTï\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=+fÒ Ä es¡í∫Á‘êìï |üsê´≥≈£î\T |ü<˚ |ü<˚ #·÷&É&É+ |ü]bÕ{Ï. e≥|üÁ‘·XÊsTTì <˚e‘·\T, s¡Twüß\T <ä]Ù+#·Tø=+≥THêïs¡T.yê]<Û√e‘·T\T, <Ûä]+∫q q>∑\T y˚πs«s¡T>± e⁄HêïsTT. <˚e‘·\T øÏØ{≤\T <Ûä]+#ês¡T. s¡Twüß\ ‘·\\ô|’ yÓ+Á≥Tø£\ eTT&ÉT\qT ø£≥ºø£{Ïºq≥Tº>± ∫Á‹+#ês¡T. e≥|üÁ‘·XÊsTT s¡+>∑T\u§eTà\ <äèX¯é÷*ø£ øÏ+<ä ` ô|’q n+#·T\qT |ü\Ts¡ø±\ |üP\ es¡Tdü\‘√ r]Ã~<ë›s¡T. ˝ÒbÕøÏå ‘Ó’\ es¡í∫Á‘ê˝À¢ n‘·´+‘· ø£fi≤‘·àø£yÓTÆq~ e≥|üÁ‘·XÊsTT ∫Á‘·+. e≥|üÁ‘·XÊsTT s¡+>∑T\ u§eTà |üø£ÿH˚ ªMs¡uÛÑÁ<ëqTÁ>∑Vü≤eT÷]Ôμ e⁄+~. $s¡÷|üDí ` Ms¡Dí\ |ü]yês¡+ düTe÷s¡T 10 eT+~ |ü⁄s¡Twüß\T 5>∑Ts¡T eTVæ≤fi¯\T es¡Tdü>± ì\ã&ç eTTø£ÿ+{ÏøÏ qeTdüÿ]düTÔHêïs¡T. ∫Á‘ê˝À¢ Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T s¡÷|ü+ ˝Ò<äT. kÕøå±‘·÷Ô •e⁄&ÉT ì\ã&ÉTø=qï $<Ûä+>± u§eTà e⁄+~. •yê+X¯ nsTTq Ms¡uÛÑÁ<äTìï •e⁄ì s¡÷|ü+˝À ø=\e&É+ $X‚wü+. |üs¡y˚TX¯óì bÕ<ë\ #Ó+‘· y˚Tø£‘·\ ø£*–q <äø£å Á|üC≤|ü‹ kÕ«$TøÏ qeTdüÿ]düTÔHêï&ÉT. eTùV≤X¯«s¡Tì s¡÷|ü+ ∫Á‹+ #ês¡T. kÕ«$Tì ùd$düTÔqï $s¡÷|üDí ` Ms¡Dí, $s¡÷|üDí ø=&ÉT≈£î (?) eTT>∑TZs¡÷ ≈£î˝≤¢sTT øÏØ≥+ <Ûä]+#ês¡T. Eu≤“ ` <Û√e‹ e⁄HêïsTT. ã≥º\ô|’ q&ÉTeTT #·T≥÷º eTs√ eÁkÕÔìï #·T≥Tºø=Hêïs¡T. q&ÉTeTT≈£î #·T≥Tºø=qï ôd˝≤¢ e+{Ï ã≥ºqT ˇø=ÿø£ÿ]øÏ ˇø√ÿ $<Ûä+>± ø£fi≤‘·àø£+>± ∫Á‹+#ês¡T. $s¡÷|üDí ø=&ÉT≈£î |üø£ÿqTqï e´øÏÔ ‘·\bÕ>±qT ã{Ïº Äj·Tdü sêCÀ<√´– nì #Ó|üŒe#·TÃ. Ä es¡Tdü˝À ì\ã&çq yê]˝À eT]ø=+<äs¡T ≈£î˝≤¢sTT ô|≥Tºø=Hêïs¡T. Ms¡uÛÑÁ<ëqT Á>∑Vü≤eT÷]Ô ∫Á‘ê˝À¢ sê»dü+ e⁄{Ïº|ü&ÉT‘·Tqï~. eÁdüÔ<Ûës¡D, ‘·\bÕ>±\T, yês¡T ì\ã&çq rs¡T, X¯Øs¡ <Ûës¡T&É´+ ˇø£]‘√ eTs=ø£]øÏ b˛*ø£ ˝Ò≈£î+&Ü e⁄+&É&É+ ∫Á‘·ø±s¡T\ Á|ü‹uÛÑqT (bò˛{À\T#ê{Ï#ÓãT‘·THêïsTT.:yÓTÆ˝≤s¡+ eTùV≤wt, yÓTÆ˝≤s¡+ l#·s¡DY) Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ düeTT<ëj·T+Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ düeTT<ëj·T+Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ düeTT<ëj·T+Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+düeTT<ëj·T+düeTT<ëj·T+düeTT<ëj·T+ y˚˝≤&˚ düÔ+uÛÑ+

8 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt ‘Ó\+>±D sêÁwüº+ eq|ü]Ô õ˝≤¢˝Àì –s¡ <äTsêZ\˝À bÕq>∑˝Ÿ ø√≥ eTTKýÓTÆq~. ø=˝≤Ω|üPsY •~∏˝≤edüú˝ÀnãT“s¡|ü]#˚ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝Àìˇø£eT+&É\πø+Á<äyÓTÆqbÕq>∑˝ŸdüMT|ü+˝Àø√≥ñ+~.#·]Á‘·ø£*–qø√≥˝Àø£≥º&Ü\Tø√≥ìsêàD≤˝À¢eTT>∑T∆\ì#˚dæ•\Œø£fi≤HÓ’|ü⁄D´+ø£ì|ædüTÔ+~.ˇø£|ü⁄Œ&ÉTÇø£ÿ&Éj·TT<ë∆\T»]>±sTTnq&ÜìøÏÄ<Ûësê\T>±ô|<ä›|òæs¡+>∑T\THêïsTT.•\Œdü+|ü<ä,<˚e⁄fi¯ó¢,e⁄qïñj·÷´\,ø√≥\T...Çe˙ï>∑‘·yÓ’uÛÑe>∑Ts¡TÔ˝Ò.áÁbÕ+‘·|ü⁄C≤q|ü<äT\ø£<∏ä˝À¢q÷ø√≥Á|ükÕÔeqe⁄+~.ø√≥≈£îyÓfi¯fl&ÜìøÏm˝≤+{ÏkÂø£sê´\qTÁ|üuÛÑT‘ê«\Tø£*Œ+#·ø£b˛sTTHê,‘·s¡#·T>±dü+<äs¡Ù≈£î\TÇø£ÿ&çøÏedü÷ÔH˚ñHêïs¡T.>∑T|üÔì<ÛäT\y˚≥>±fi¯¢u≤]q|ü&çÇø£ÿ&çn|ü⁄s¡÷|üyÓTÆqø£≥º&Ü\TH˚\eT≥ºyÓTÆb˛‘·THêïsTT.$Á>∑Vü‰\T<Ûä«+düyÓTÆb˛‘·THêïsTT.áÁbÕ+‘·+˝À\_Û+∫qXÊdüHê\qT,|òæs¡+>∑T\qTõ˝≤¢πø+Á<ä+˝Àìmd”Œø±sê´\j·T+˝ÀuÛÑÁ<ä|ü]#ês¡T. ø±oj·÷Á‘·˝À uÛ≤>∑+>± ø√≥ì 1830˝À dü+<ä]Ù+∫q j·÷Á‘ê #·]Á‘·ø±s¡T&ÉT @qT>∑T\ MsêkÕ«eTj·T´ ‘·q ø±o j·÷Á‘· #·]Á‘·˝À bÕq>∑˝Ÿ ø√≥qT >∑÷]Ã sêXÊs¡T. bÕq>∑˝Ÿ ø=+&É øÏ+<ä, ø=+&É MT<ä $XÊ\yÓTÆq <äTs¡Z+ ñ+<äì sêXÊs¡T. eqdü]Ô qT+&ç ø=˝≤¢|üPsY≈£î yÓfi‚fl<ë]˝À eq|ü]ÔøÏ 30 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À bÕq>∑˝Ÿ düMT|ü+˝À á ø√≥ ø£ì|ædüTÔ+~. eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY≈£î 80 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À, eq|ü]Ô, ø=˝≤¢|üPsY <ë]˝À bÕq>∑˝Ÿ œ˝≤¢ ñ+~. nø£ÿ&çøÏ yÓfi¯¢&ÜìøÏ ÄØºd” ãdüT‡ kÂø£s¡´+ ñ+~. ‘·–q @sêŒ≥¢‘√ ô|’øÏ mø±ÿ*‡ ñ+≥T+~. ‘Ó*dæq yês¡T yÓ+≥ sêe&É+ ‘·|üŒìdü]. nø£ÿ&É dü+#·]+#˚ n&É$ »+‘·Te⁄\ |ü≥¢ C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤+#ê*. ø√≥qT m‘Ó’Ôq <äTs¡Z+ MT<ä ì]à+#ês¡T. |üs¡«‘·ÁX‚DÏ eT÷&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ >∑TÁs¡+ Hê&Ü Äø±s¡+˝À ñ+&ç, ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿq ¬s+&ÉT yÓTTq\qT ø£*– ñ+~. ø=+&Éô|’ 20 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔq ÁbÕø±sê\qT ì]à+#ês¡T. düeTTÁ<ä eT{≤ºìøÏ 1600 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À, ◊<äT #·<äs¡|ü⁄ yÓTÆfi¯fl yÓ’XÊ\´+˝À ø√≥qT ì]à+#ês¡T. ô|<ä› ã+&Ésêfi¯fl‘√ ø√≥qT ì]à+#ês¡T. Ç~ 11e X¯‘ê_›˝À ø£fi≤´DÏ #êfi¯ó≈£î´\ kÕeT+‘·T\#˚ ì]à+|üã&çq~. X¯Á‘·Tπs“¤<äýÓTÆq á ø√≥˝À 60 <ëø± ãTs¡TE\THêïsTT. m‘Ó’Ôq á <äTs¡Z+ MT<ä $XÊ\yÓTÆq |ü\¢+ ø£*– n+<äT˝À u≤e⁄\T, >∑T&ÉT\T, >√|ü⁄sê\T, eTd”<äT\THêïsTT. ø√≥ ‘·÷s¡TŒ uÛ≤>∑+˝À Hê\T>∑T ÁbÕø±sê\T, yê{Ïô|’ |òæs¡+>∑T\ kÕúesê\T, ôd’Hê´ìøÏ @sêŒ≥T #˚dæq $&ç~ XÊ\\T ø£ì|ækÕÔsTT. #ê˝≤ $XÊ\yÓTÆq á ø√≥˝ÀøÏ Áy˚•+#·&ÜìøÏ dü|üÔ ÁbÕø±sê\T <ë{≤*‡ ñ+≥T+~. M{Ï˝À #ê˝≤ es¡≈£î H˚&ÉT •~∏\yÓTÆHêsTT. ø±˙ Á|ü<Ûëq ÁbÕø±s¡ <ë«s¡+ e÷Á‘·+ H˚{Ïø° #Ó≈£îÿ #Ó<äs¡≈£î+&Ü ñ+~. á <ë«sêìøÏ eTT+&É¢>±ì <ë«s¡eTì ù|s¡T. n<äT“¤ ‘·yÓTÆq ø£fi≤ HÓ’|ü⁄D´+ Ç|üŒ{Ïø° #·÷|üs¡T\qT Äø£≥Tº≈£î+≥T+~. ø√≥˝À ˇπø sê‹ô|’ ô|<ä› u≤$ì ‘·$«+∫ <ëìøÏ sêeT>∑T+&É+ nì ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. Hê&ÉT sêeT >∑T+&É+˝Àì ˙{Ïì ‘√&ç |ü\¢|ü⁄ ÁbÕ+‘·+˝À ñqï uÛÑ÷eTT\≈£î bÕ]+∫, |ü+≥\T |ü+&ç+#˚yês¡≥.Ç|üŒ{Ïø°u≤$øÏ ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ô|<ä› yÓ÷≥, ∫qï yÓ÷≥ nH˚ ø£≥º&Ü\T ø£ì|ækÕÔsTT. sêeT>∑T+&É+ sê‹ô|’ <äøÏåD+ yÓ’|ü⁄ ¬s+&ÉT »‘·\ bÕ<äeTTÁ<ä \THêïsTT. yê{ÏøÏ d”‘êsêeTT\ bÕ<äeTTÁ<ä\ì ù|s¡T. Á|ü»\T H˚{Ïø° |üs¡«~Hê˝…’q ‘=* @ø±<ä•, •esêÁ‹, lsêeTqe$T yÓTT<ä\>∑T s√E˝À¢ Çø£ÿ&çøÏ n~Ûø£ dü+K´˝À e∫Ã, sêeT >∑T+&É+˝À kÕïHê\T, d”‘êsêeTT\ bÕ<ë\≈£î |üP»\T ìs¡«Væ≤düTÔ+{≤s¡T. ø√≥˝À sêE\T $sêeT düeTj·÷\T düs¡<ë>± >∑&É|ü&ÜìøÏ ˇø£ ô|<ä› }j·T\qT, <ëìø√ eT+&É|ü+ ì]à+ #ês¡T. ø√≥˝À ì]à+∫q eTø±ÿ eTd”<äT #Ó≈£îÿ #Ó<äs¡˝Ò<äT. eTd”<äTô|’ ñqï $THês¡T\qT e÷Á‘·+ ø=+<äs¡T <äT+&É>∑T\T <Ûä«+dü+ #˚XÊs¡T. á eTd”<äT eTT+<äT Á|ü<Ûëq <ë«sêìøÏ ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄\ sê‹ dæ+Vü‰\T ñHêïsTT. Ç$ dü+<äs¡Ù≈£î\qT $X‚wü+>± Äø£≥Tºø=+{≤sTT.Vü≤Á»‘Yn>± <ëe⁄<é <äsêZ ñ+~. <äTs¡Z+ ~>∑Te u≤\ |”s¡¢ <äsêZ ñ+~. Væ≤+<ä÷ eTTdæ¢+\ düyÓTÆø£´‘·≈£î <äsêZ\T Á|ürø£\T>± ì\TdüTÔHêïsTT. XÊdüq+: œ˝≤¢ô|’ ‘Ó\T>∑T, ø£qï&É, ø=+‘· ñs¡÷› *|æ˝À z •˝≤ XÊdüq+ \uÛÑýÓTÆ+~. nsTT‘˚ Ç~ •~∏\yÓTÆ #·<äe&ÜìøÏ nqTe⁄>± ˝Ò<äT. n~ uÛ…’sêHéU≤Hé XÊdüqeTì ‘Ó\TdüTÔqï~. Bìï ∫qï eT+Á‹ #ÓøÏÿ+#ê&É≥. ªªdü«d”Ôl »j·÷uÛÑT´<äj·T XÊ*yêVü≤q X¯ø£ es¡¸+ãT\T 1540 n>∑T H˚&ç #ê+Á<äe÷q söÁ~HêeT dü+e‘·‡s¡+ (Áø°.X¯.1618) eTVü‰eT+&É˝ÒX¯«s¡ düT˝≤ÔHé eTVü≤à<é ≈£î© ≈£î‘·TuŸcÕ düTuÒ<ës¡T&ÉT uÛ…’sêHéU≤Hé bÕqT>∑+{Ï œ˝≤¢ MT<ä ãTs¡TE ø£{Ïº+∫.. ≈£îeTà] M~Û˝À u≤$ì ‘·$«+∫ sê‹ ø£≥º&É+‘√bÕ≥T düTqï|ü⁄ >∑#·TÃμμ y˚sTT+∫q≥T¢ XÊdüq+ #ÓãT‘·Tqï~. Ä #·+Á<ës¡ÿeTT ì\T#·Tq≥T¢ Á|ü‹wü˜ #˚ôdqì XÊdüq kÕsê+X¯+.($ø°|”&çj·÷ kÂ»q´+‘√) ø√≥˝À bÕ>± y˚<ë›e÷ ! bÕq>∑˝Ÿ eq|ü]Ô sê»uÛÑeq+ yÓT≥¢ u≤$

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 9 s¡+>∑eT+&É|ü+: #√fi¯sêE\ Hê{Ï •\Œø£fi¯ <˚yê\j·T+ eT+&É|ü düÔ+uÛ≤\ô|’ <äs¡Ùq $TdüTÔ+~. s¡+>∑ eT+&É|ü+˝Àì Hê\T>∑T düÔ+uÛ≤\ô|’ uÛ≤s¡‘·, uÛ≤>∑e‘·, sêe÷j·TD >±<∏ä\T eTH√Vü≤s¡+>± #ÓøÏÿ ñHêïsTT. Çø£ÿ&ç •\ŒXË’* Vü≤qTeT ø=+&É˝Àì y˚sTT düÔ+uÛ≤\>∑T&ç •\Œø£fi¯qT b˛* ñ+≥T+~. >∑sê“¤\j·T+, n+‘·sêfi≤\ #·T≥÷º Á|ü<äøÏåD #˚j·T&ÜìøÏ |ü~ düÔ+uÛ≤\‘√ Á|ü<äøÏåD≤ |ü<∏ä+ @s¡Œ] #ês¡T. >∑s¡“¤>∑T&ç eTT+<äT ñqï s¡+>∑ eT+&É|ü+˝À Hê\T>∑T sê‹ düÔ+uÛ≤\T ñHêïsTT. yê{Ïô|’ leT<ë“¤>∑e‘·eTT, leTHêïsêj·TD ne‘ês¡eTT, l eTVü‰ uÛ≤s¡‘·+ eT]j·TT leT<é sêe÷j·TD+ >±<∏ä\qT n<äT“¤‘·+>± #Óø£ÿã&ç ñHêïsTT. Hê{Ï •\Œ ø£fi≤ s¡eTD°j·÷>∑+,bÕ∫ø£˝≤≥,ns¡T®qT\uÛ≤s¡‘·+‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.HÓ’|ü⁄D≤´ìïeTVü‰|òüT{≤º˝…’Hêø£s¡í,j·TT<ä∆+,nX¯«y˚T<Ûä>∑<ëj·TT<ä∆+n‘·´+‘·j·T+>±ñ+{≤sTT.sêe÷j·TD+ |òüT{≤º˝…’q e÷j·T ˝Ò&çì y˚{≤&É≥+, yê* düTÁê⁄\ j·TT<ä∆+, sêeT sêeD j·TT<ä∆+, ¬ø’˝≤dü–]ì m‘·Ô≥+ e+{Ï •˝≤Œ\T ø£qT$+<äT #˚kÕÔsTT. >∑D|ü‹, >∑C≤düT j·TT<ä∆+, Á‹|ü⁄ dü+Vü‰s¡+, kÕ>∑s¡ eT<∏äq+, <˚e‘ê ≈£L≥$T, @qT>∑T\ n_Ûùwø±\T e+{Ï •˝≤Œ\T n+<ä]ì ÄX¯Ãs¡´ #·øÏ‘·T\ì #˚kÕÔsTT. leTHêïsêj·TD |òüT{≤º˝…’q >√es¡∆q–], <äXÊe‘êsê\T eTH√Vü≤s¡+>± e⁄HêïsTT. á •\Œø£fi≤ HÓ’|ü⁄D´+ #√fi¯ •\Œø£fi¯qT b˛* e⁄+~. ã*|”sƒ¡+: <˚yê\j·T eTT+<äT ñqï <Ûä«»düÔ+uÛÑ+ eTT+<äT uÛ≤>±q ã*|”sƒ¡+ ñ+~. Bì m‘·TÔ Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\T. á |”sƒ¡+˝À #ÓqïπøX¯ekÕ«$T ñ+{≤&Éì uÛÑ≈£îÔ\ qeTàø£+. á |”sƒ¡+ qT+&˚ l #ÓqïπøX¯ekÕ«$T ◊‘ê+ã≈£î <äs¡Ùq $T∫ÃHê&É≥. ÁãVü≤Àà‘·Œyê\ düeT j·T+˝À ã* ø±s¡´Áø£e÷ìï ìs¡«Væ≤ kÕÔs¡T. XÊ*yêVü≤q X¯ø£es¡¸+ 1566 (Áø°.X¯.1644) Á‹|ü⁄sê+‘·ø£ |ü⁄sêìøÏ #Ó+~q bÕ\T≥¢ ‹s¡T|ü‘·j·T´ ≈£îe÷s¡T&ÉT zãqï >∑T&ç eTT+<äT <Ûä«»düÔ+uÛÑ+ Á|ü‹wæº+#ê&ÉT. >∑T&ç ãj·T≥ >∑s¡T&É <Ûä«»düÔ+uÛ≤ìï Á|ü‹wæº+#ês¡T. Bìì ø£|üŒ düÔ+uÛÑ+>± |æ\TkÕÔs¡T. Bì #·T≥÷º Á|ü<äøÏåD\T #˚ùdÔ ø√]q ø√¬sÿ\T rs¡‘êj·Tì Á|ü»\ $XÊ«dü+. #·]Á‘·: á <˚yê\j·T+ #ê]Á‘·ø£ Á|üdæ~∆ #Ó+~q~. <˚yê\j·T+ e<ä› \_Û+∫q XÊdüHê\ Á|üø±s¡+ ôV’≤Vü≤e e+oj·TT\T á ÁbÕ+‘êìï bÕ*+∫q≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. lHê<ÛäTì |ü˝≤ï{Ï #·]Á‘· Çø£ÿ&É ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. ÁãVü≤Àà‘·‡yê\T: kÕ«$Tyê] ÁãVü≤Àà‘·‡yê\˝À yÓTT<ä{Ï s√E qT+&ç es¡Tdü>± n+≈£îsês¡ŒD, <Ûä«C≤s√Vü≤D+, ø£fi≤´D√‘·‡e+, Vü≤qTeT<ë«Vü≤q+, X‚wüyêVü≤q+, >∑s¡T&ÉyêVü≤q+, s¡$bıqï yêVü≤q+, s¡<∏√‘·‡e+, neX¯«yêVü≤q+, X¯óø£yêVü≤q+, |ü⁄wüŒ j·÷>∑+, <ë«<äX¯ Á|ü<äøÏåD\T, @ø±<äX¯ ø£\X¯kÕú|üq, |üe[+|ü⁄ ùde Ç˝≤ 15 s√E\bÕ≥T »]–q ‘·s¡Tyê‘· 16e s√E ÁãVü≤Àà‘·‡yê\T eTT>∑TkÕÔsTT. s¡<∏√‘·‡e+: ÁãVü≤Àà‘·‡yê\˝À »s¡T>∑T s¡<∏√‘·‡yêìøÏ y˚\ dü+K´˝À uÛÑ≈£îÔ\T ‘·s¡*ekÕÔs¡T. Áø°.X¯.1880≈£î eTT+<äT l<˚$, uÛÑ÷<˚$ düy˚T‘· #ÓqïπøX¯e kÕ«$TøÏ ø£fi≤´D+ ◊<äT s√E\T e÷Á‘·y˚T ìs¡«Væ≤+∫ ‘ÓbıŒ‘·‡e+ »]ù|yês¡T. ÁãVü≤Àà‘·‡e |òüT{≤º\˝À s¡<∏√‘·‡e+ Á|ü‘˚´ø£ Äø£s¡¸D>± ì\Tk˛Ô+~. 128 @fi¯ó¢>± Ç~ m+‘√ Ä&É+ãs¡+>± »s¡T>∑T‘√+~. 1879˝À <äT]Z yêdüÔe⁄´&ÉT ≈£î#·q|ü*¢ Hêsêj·TD |ü+‘·T\T 60 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ, Äs¡T n+‘·düTÔ\‘√ s¡÷.10 y˚\T yÓ∫Ã+∫ #ÓqïπøX¯e s¡<∏ä+ s¡÷bı+~+ #ês¡T. 1880 @Á|æ˝Ÿ 29q Á|ü<∏äeT s¡<∏√‘·‡e+ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Áø°.X¯.1880˝À s¡<∏ä+ ìsêàD+ nsTTq ‘·s¡Tyê‘· n|üŒ{Ï qT+∫ s¡<∏√‘·‡e+ ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. B+‘√ ‘Ób˛Œ‘·‡e+ eTs¡T>∑Tq |ü&ç+~. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ #Ó’Á‘· X¯ó<ä∆ Á‘·jÓ÷<ä• qT+&ç kÕ«$T yê]øÏ »]π> ÁãVü≤Àà‘·‡yê\˝À uÛ≤>∑+>± #Ó’Á‘· ãVüQfi¯ bÂ]íeT Hê&ÉT (∫‘êÔ qø£åÁ‘·+˝À) ø£fi≤´D+, Ä ‘·s¡Tyê‘· ◊<äe s√E l\ø°Î#ÓqïπøX¯ekÕ«$T>∑T&ç>∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢˝Àìe÷#Ós¡¢˝À#·+Á<äe+ø£q~ˇ&ÉT¶qe⁄+~.‘=\T‘·Áø°.X¯.111˝ÀXË’e<˚yê\j·T+>±ì]à+#·ã&ç+~.‘·s¡Tyê‘·|ü\Hê{ÏÁãVü≤àHêj·TTìø±\+˝ÀyÓ’wüíeπøåÁ‘·+>±e÷s¡Ãã&ç+~.l\ø°Î#ÓqïπøX¯ekÕ«$T>∑T&ç˝ÀÁ|ü<Ûëq<˚e‘êeT÷s¡TÔ\T#ÓqïπøX¯ekÕ«$T,l\ø°ÎneTàyês¡T.áÄ\j·TÁ|ü<Ûëq<ë«s¡+e<ä›#Óø£ÿ<Ûä«»düÔ+uÛÑ+ø£+#·Tπs≈£î‘√n\+ø£]+#·ã&çe⁄+~.<Ûä«»düÔ+uÛÑ+|üø£ÿqÁãVü≤Àà‘·‡yê\düeTj·T+˝ÀkÕ«$Tyê]ø£fi≤´D≤ìøÏ$ìjÓ÷–+#˚ø£fi≤´DeT+&É|ü+ñ+~.|üø£ÿH˚ø£|üŒdüÔ+uÛÑ+,–\ø£\u≤$ñHêïsTT.>∑s¡“¤>∑T&çeTT+<äTs¡+>∑eT+&É|ü+˝ÀHê\T>∑Tsê‹düÔ+uÛ≤\THêïsTT.yê{Ïô|’leTHêïsêj·TDne‘ês¡+,sêe÷j·TD+,eTVü‰uÛ≤s¡‘·+,leT<ë“¤>∑e‘·+>±<∏ä\qT$e]+#˚•˝≤Œ\THêïsTT. e÷#Ós¡¢ #ÓqïπøX¯e kÕ«$Tì <ä]Ù+#êsê? >∑T+&É¢|ü*¢ •e≈£îe÷sY

10 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt #Ó’Á‘· ãVüQfi¯ |ü+#·$T Hê&ÉT s¡<∏√‘·‡ e+ »s¡T>∑T ‘·T+~. á s¡<∏√‘·‡e+ #·÷&É&ÜìøÏ q\TeT÷\\ qT+∫ uÛÑ≈£îÔ\T, n~Ûø£ dü+K´˝À e÷#Ós¡¢≈£î ekÕÔs¡T. XÊdüq+: ‘Ó\¢ì bÕ\sê‹ô|’ Hê>∑•˝≤düÔ+uÛÑ XÊdüq+ l \ø°Î #ÓqïπøX¯ekÕ«$T <˚yê\j·T+ <äøÏåD+˝À –πsX¯«sê\j·T+ eTT+<äT Hê\T>∑T yÓ’|ü⁄˝≤ 94 es¡Tdü\‘√ #Óø£ÿã&ç+~. á XÊdüHêìï XÊ.X¯.1033 (Áø°.X¯.1111) y˚T&Ü+_ø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT yês¡ø±eTT&ÉT |ü]bÕ\q ø±\+˝À l<Ûäs¡T&ÉT-uÛÀ>∑e÷+_ø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT Ä~‘·´&ÉqTq‘·qT eTVü‰ <˚$‘·{≤ø£ (e÷#·s¡¢) j·TqT |ü≥ºDeTT˝À Ä~‘˚´X¯« sê\j·T+ ì]à+#ê&ÉT. Ä~‘·T´&ÉT ì]à+∫q <˚yê\j·TeTTq≈£î 300 Á>±eTeTT >∑\ |ü˝≤ï&ÉT (|ü*¢<˚X¯ X¯‘·Á‘·j·÷qe‡Ô]) sê»éT+<äT dü#˚Ãj·T |ü*¢ Á>±eTeTT˝À 200 ìs¡ÔHê\ uÛÑ÷$Tì kÕ– uÒ‘·sêE ø±qTø£>± Ç#êÃ&ÉT. <˚yê\j·T+ ì]à+∫ q •\TŒ\T ‹b˛ŒE, bÕ‘√E, Hês√E\≈£î eTVü‰ ‘·{≤ø±ìøÏ <äøÏåDeTTq 60 ìes¡ÔHê\ uÛÑ÷$Tì <ëq+>± Ç#êÃs¡T. á XÊdüq+ Á|üø±s¡+ ôV’≤Vü≤j·T kÕ– uÒ‘·1- y˚T&Ü+_ø£ $yêVü≤+, yê] ≈£îe÷s¡T &ÉT Ms¡ø±eTTì >∑T]+∫, n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT kÕ–uÒ‘·-2 >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT. (&ç.$. düTu≤“sêe⁄ düVü≤ø±s¡+‘√) eTT+<äT>±... bÕ˝…>±fi¯ófl, bÕ˝…>∑‘ÓÔ n+fÒ @+{À ‘Ó\TdüTø=+<ë+! $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ |ü‘·Hêq‘·+s¡eTT bÕ˝…>±fi¯fl eédüú @s¡Œ&ç+~. bÕ˝…eTT(Á>±eTeTT)qT @˝Òyê&çì bÕ˝…>±&ÉT n+{≤s¡T. n<˚ Ád”Ô nsTT‘˚ bÕ˝…>∑‘ÓÔ n+{≤s¡T. bÕ˝…>±fi¯¢ eédüú q&ÉTdüTÔqï ø±\+˝À |ü⁄s¡TcÕ~Ûø£´ düe÷»+˝À MTdü + yÓT˝ÒdüTÔqï Hê{Ï ÄC≤qT u≤VüQ\ eT<Ûä´ á bÕ˝…>∑‘ÓÔ yêdüÔ$ø£ #·]Á‘· eTs¡T>∑Tq|ü&ç+<äqï~ s¡#·sTT‘· |ü]XÀ<Ûäq <ë«sê yÓ\¢&ç+∫q dü+>∑‹ nø£ås¡ dü‘·´+ Áø°.X¯.1781˝À eT>∑eTVü‰sêE\(eT{Ï¢sêE\T, >√˝Àÿ+&É qyêãT\T, ôV’≤<äsê©, {Ï|ü⁄ŒdüT˝≤ÔHé, ø£&É|ü qyêãT\T ‘·~‘·s¡T\T )qT ôd’‘·+ eTT|üŒ‹|üŒ\T ô|{Ïº eT÷&ÉT #Ós¡Te⁄\ ˙fi¯ófl ‘ê|æ+∫q Ms¡eì‘· eq÷ïs¡eTà. á bÕ˝…>∑‘ÓÔ≈£î #Ó+~q mH√ï dü‘ê´\T ø±\>∑s¡“¤+˝À ø£\dæb˛sTT #Ó<äTs¡T eT<äTs¡T>± mø£ÿ&√, me] Hê\Tø£\MT<äH√ ø£<ä˝≤&çq e÷≥\ ‘·÷{≤ bÕ˝… ãsê{≤ e÷ d”eT eq÷ïs¡eTà. n{Ïº jÓ÷<ÛäTsê˝…’q J$‘· #·]Á‘· qT uÛ≤$ ‘·sê\T >∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø=H˚˝≤ Á|ü‹ ˇø£ $wüj·T+ eTs¡Te≈£î+&Ü düJe kÕøå±´\‘√ düVü‰ á |ü]XÀ<Ûäø£ s¡#·qqT ‘·q HÓ‹Ô¬ø‘·TÔø=ì nì‘·s¡kÕ<Ûä´+>±, ø£fi¯fl≈£î ø£{Ïºq≥T¢>±, z C≤q|ü<ä ∫Á‘·+ #·÷düTÔqï≥T¢>±, bÕsƒ¡≈£î\T eT<ÛäTsêqTuÛÑ÷‹ bı+<˚˝≤ düs¡« düeTÁ>∑+>± s¡∫+∫ eTqø£+~+∫q |ü]XÀ<Ûäø£ |ü+#êqq u§$TàXË{Ïº s¡y˚Twt≈£î eTqeT+‘ê n_Ûq+<äq\T ‘Ó*j·TCÒj·÷*.m+‘√n_Ûeè~Û∆ #Ó+~q á ø±\+˝À ≈£L&Ü . nã\\ô|’ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï Væ≤+kÕ‘·àø£ n‘·´, Vü≤‘·´#êsê\ >∑T]+∫ ìqï, H˚&ÉT eTq+ $+ ≥÷H˚ ñHêï+. nsTT‘˚ @ e÷Á‘·+ $<ë´>∑+<Ûä+ ˝Òì s√E\˝ÀH˚ <ÛÓ’s¡é+‘·+>± ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚dæq düã\ áyÓT. n≥Te+{Ï HêØ •s√eTDÏ eq÷ïs¡eTà H˚{Ï u≤*ø£\≈£î }‘·+ ø±yê*. á |ü⁄düÔø£ |üsƒ¡q+ e\¢ Á|ü‹ Ç+{Ï u≤*ø£\≈£î eq÷ïs¡eTà˝Àì <ÛÓ’s¡´+ |ü⁄s¡T&ÉTb˛düT≈£î+≥T+ <äì s¡#·sTT‘· Á|ü>±&ÛÉyÓTÆq qeTàø£+. n|ü⁄Œ&˚ á |ü⁄düÔø£ s¡#·q≈£î kÕs¡úø£‘· #˚≈£Ls¡T‘·T+~. á ñÁ<äZ+<∏äÛä+ yÓ\T>∑T #·÷&É≥+˝À düVü≤ø£]+∫q Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° s¡#·sTT‘· ‘·s¡|ü⁄q Hê Vü≤è<äj·T |üPs¡«ø£ X¯óuÛ≤_Ûe+<äHê\T. Ä dü‘·´»\+ ìs¡+‘·s¡+ yÓ\T¢e˝≤ yÓTÆ<äT≈£Ls¡T˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü sêj·T\d”eT, <ëì Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑T ÁbÕ+‘ê\≈£î ìs¡+‘·s¡+ Á|üeVæ≤+ #ê\ì Ä•düTÔHêïqT. Ç˝≤+{Ï Ms√∫‘· |òüT{≤º\qT eT]ø=ìï+{Ïì s¡#·sTT‘· yÓ*øÏ‹j·÷´*. Ç~ Ç˝≤π> ø=qkÕ–+#ê\ì Ä•dü÷Ô Á|üeè‹Ô˝À sêDÏ+#ê\ì ø√s¡&É+ <ë>∑T+ z~. s¡#·sTT‘· u§$TàXË{Ïºs¡y˚Twt≈£î <Ûäqýê<ë\T ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô... s¡#·sTT‘· : u§$TàXË{Ïº s¡y˚Twt Á|ü‘·T\≈£î 79893 34330 dü+Á|ü~+#·+&ç m<äTs¡T˝Òì bÕ˝…>∑‘ÓÔ.! ÄeTT<ë\ Á|üuÛ≤ø£s¡¬s&ç¶ düMTø£å

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 11 ª˝ÒbÕøÏå ãdüej·T´μ >± ù|s¡T>±+∫q uÛ≤Ø q+~ $Á>∑Vü≤+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì nìï q+~$Á>∑Vü‰\ø£+fÒ ô|<ä›~. q+~ $Á>∑Vü≤+ - n\+ø£s¡D n+<äT˝Àì dü÷ø£åà•˝≤Œ\T Hê{Ï•\TŒ\ Á|ü‹uÛÑ≈£î #·ø£ÿì ñ<ëVü≤s¡D. ø±>± Ä\j·T dü+düÿ‹ô|’ ÄdüøÏÔ‘√ sêj·T\d”eT õ˝≤¢˝À¢ì >∑\#ê]Á‘·ø£yê´kÕ\T|ü]XÀ~Û+∫1985<˚yê\j·÷\ô|’-86˝ÀÁ|ü‘˚´ø£dæ<ä∆+#˚XÊqT.>∑T&ÉT\T->√|ü⁄sê\T,ø£≥º&Ü\Tø√≥\T,|üsê´≥ø£Á|ü<˚XÊ\Tyê´kÕ˝À¢e⁄HêïsTT.XÊdüHê˝À¢ìn+XÊ\qTbı+<äT|üs¡#êqT.Hêe<ä›Á|ü|ü+#·ÁX‚DÏ¬øyÓTsê‘√ bò˛{À\T rdæ u≤>± ù|s¡T ‘Ó#·TÃø=HêïqT.Vü≤+|æ,˝ÒbÕøÏå, ÁoXË’\+, Áoø±fi¯Vü≤dæÔ, ô|qTø=+&É e+{Ï πøåÁ‘ê\ yê´kÕ\≈£î s¡+>∑T\ ∫Á‘ê\T CÀ&ç+#êqT. $T>∑‘ê yê{Ï˝À m≈£îÿeuÛ≤>∑+ ‘Ó\T|ü⁄, q\T|ü⁄ ∫Á‘ê\T. »‘·#˚XÊqT. sêj·T\d”eT >∑Tfi¯ófl >√|ü⁄sê\ô|’ yê´dü|üs¡+|üs¡ ø±yê\ì Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ~q|üÁ‹ø£ n|üŒ{Ï nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY &Üø£ºsY m._.¬ø. Á|ükÕ<é qT+∫ Hê≈£î |æ\T|ü⁄e∫Ã+~. Áo m._.¬ø.qT 1986 ôV’≤<äsêu≤<é˝À&çôd+ãsY˝Àø£*XÊqT. ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ yê´dü+s¡+>∑T\ #Ûêj·÷ ∫Á‘ê\qT Äj·Tq m+‘√ yÓT#·TÃø=Hêïs¡T. ªªÇ+‘· ∫qï ej·TdüT˝À >=|üŒ |üì #˚XÊyé sê.. nu≤“jYTμμ nì &Ü. m._.¬ø. Äos¡«~+#ês¡T.qqTïn|üŒ{ÏøÏHê≈£î 24 j˚T+&ÉT¢ e÷Á‘·y˚T. 1987 e÷]Ã - @Á|æ˝Ÿ˝À Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ‹s¡T|ü‹ m&çwüHé˝À ªsêj·T\d”eT s¡eTD°j·TπøåÁ‘ê\Tμ ù|s¡T‘√ Hê yê´dü |üs¡+|üs¡ Á|ü#·T]‘·eTsTT+~. @Á|æ˝Ÿ˝À ˝ÒbÕøÏå >∑T&çô|’ yê´dü+ n#·ÃsTT+~. eTs√kÕ] 1988 |òæÁãe]˝À ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ô|’ Á|ü‘˚´ø£ yê´dü+ Ä+Á<ÛäCÀ´‹ Ä~yês¡+ - nqTã+<Ûä+˝À e∫Ã+~. Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£, yês¡+ - yês¡+ yês¡|üÁ‹ø£, á ‘·s¡+ |üø£å|üÁ‹ø£, ñ»«\ ~q|üÁ‹ø£, Ç+&çj·THé mø˘‡ Áô|dt Ç+^¢wt &Ó’©, düTÁ|üuÛ≤‘·+ |üø£å yês¡|üÁ‹ø£, ≥÷]»+ q÷´dt˝À Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+˝Àì $X‚wü •\Œ dü+|ü<ä ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\ Á|ü‹uÛÑqT u≤Vü≤´ Á|ü|ü+#êìøÏ ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ mH√ï yê´kÕ\T sêXÊqT. H˚qT XÀ~Û+∫ sêdæq yê´kÕe[ ªsêj·T\d”eT n|üPs¡« |ü⁄düÔø£+e⁄+~.nH˚kÕøÏå...•\Œø£fi¯≈£îªkÕ{Ï˝Òìn+<äT˝ÀyÓ\Te&ç+~.|ü⁄düÔø£+1990˝Àù|s¡T‘√ø£fi≤K+&Ü\Tμ˝ÒbÕøÏåμyê´dü+ÄyÓqTø£ »s¡ï*dtº &Ó’Ø XÊ‘·yêVü≤qT\T n»+‘ê >∑TVü≤˝À¢ Äs¡+_Û+∫q •\Œ∫Á‘·ø£fi¯\qT $»j·Tq>∑s¡ Á|üuÛÑTe⁄\T ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ <ë«sê düeTTqï‘· •Ksê\≈£î #˚sêÃs¡T. n»+‘ê >∑TVü≤\ ‘·sê«‘· Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T >∑T&ç •\ŒXÀuÛÑ≈£î, ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\≈£î Á|üU≤´‹>±+∫+~. <˚yê\j·T ô|’ ø£|ü⁄Œ - $$<Ûä eT+&ÉbÕ\ ô|’ ø£|ü⁄Œ\ MT<ä >∑\ s¡+>∑T\ ∫Á‘ê\T Hê{Ï ∫Á‘· ø£fi≤HÓ’|ü⁄D≤´ìøÏ ì<äs¡Ùq+. Äes¡D+ n+‘·{≤ ô|’ø£|ü⁄Œ\ MT<ä ‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\Tqï @¬ø’ø£ >∑T&ç Ms¡uÛÑÁ<äTì düìï~Û. n+‘˚>±ø£ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› es¡í ∫Á‘·+ ≈£L&Ü e⁄+&É&É+ ˝ÒbÕøÏå |òüTq‘·qT ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. H˚{Ï XÊÁdüÔ y˚‘·Ô\ y˚T<Ûë dü+|ü‹ÔøÏ düyê˝Ÿ >± ì\TdüTÔ+~... H˚\qT‘êø£ì düÔ+uÛÑ+. n≥Te+{Ï $C≤„q dü+>∑‘·T\TeTqÄ\j·÷˝À¢mH√ïe⁄HêïsTT. ª˝ÒbÕøÏå ø√dü+ Hê ‘·|üqμ πø+Á<ä |üsê´≥ø£XÊKeT+Á‹ øÏwüHé ¬s&ç¶ øÏ ˝ÒbÕøÏå |ü⁄düÔø£+ n+<äCÒdüTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T uÛ≤s¡‘· Á|ü<Ûëq Hê´j·TeT÷]Ô »dæºdt bHé.$.s¡eTD ≈£î ˝ÒbÕøÏå |ü⁄düÔø£+ n+<äCÒdüTÔqï ∫Á‘·+

12 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt n≥ºô|’ Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T >∑T&ç - q+~ bò˛{À\THêïsTT. neø±X¯+ <=]øÏq|ü⁄Œ&É˝≤¢ ˝ÒbÕøÏåô|’ Hê eT≈£îÿeqT Á|ü<ä]Ù+#˚ yê&çì. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+, eT‘·<Ûäs¡à+, dü+düÿ‹, uÛ≤wü -kÕVæ≤‘ê´_Ûe~∆, ø£ﬁ¯\T ‘·~‘·s¡ n+XÊ\ô|’ ø=H˚ï+&É¢ qT+∫ |ü]XÀ<Ûäq kÕ–düTÔHêïqT. ‹s¡T|ü‹, ôV’≤<äsêu≤<é. es¡+>∑˝Ÿ, |ü⁄≥º|ü]Ô, >√s¡+≥¢ ‘·~‘·s¡ |ü≥ºD≤˝À¢ C≤rj·T dü<ädüT‡\T ìs¡«Væ≤+#êqT. mH√ï düuÛÑ\T - düe÷y˚XÊ˝À¢ ˝ÒbÕøÏå Á|ü‘˚´ø£‘· >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+#êqT. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À eTTK´+>± ˝ÒbÕøÏå #·]Á‘·≈£î eT÷\yÓTÆq #·*yÓ+<äT\ XÊdüHêìï ø±bÕ&É&ÜìøÏ Hêe+‘·T ø£wæ #˚XÊqT. nsTTHê |òü*‘·+ ˝Òø£b˛sTT+~. $»j·Tq>∑s¡ sêE\ #·]Á‘·qT $e]+#˚ e+<ä˝≤~ XÊdüHê\T ø£qTeTs¡T>∑j·÷´sTT. #·*yÓ+<äT\, >√s¡+≥¢ düVü‰ eT]ø=ìï XÊdüHê\ bò˛{À \qT H˚qT uÛÑÁ<ä|üs¡#·Tø=HêïqT. H˚qT &çÁ^ #·~y˚ s√E\ qT+#˚ XÊdüHê\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&É+ n\yê≥sTT+~. Ç˝≤ e⁄+&É>± πø+Á<ä |üsê´≥ø£ - kÕ+düÿ‹ø£ XÊK eT+Á‹ &Üø£ºsY eTùV≤wt X¯s¡àqT 2016 »qe] 19q q÷´&Ûç©¢ ˝Àì eT+Á‹ ø±sê´\j·T+˝À Á|ü‘˚´ø£ Ç+≥s¡÷«´ #˚XÊqT. ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ eTVü‰|ü⁄D´πøåÁ‘ê\T, j·÷Á‘ê düú˝≤\T, n<äT“¤‘· Á|ü<˚XÊ\THêï.. Á|ü|ü+#· yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\ C≤_‘ê˝À ˇø£ÿ{Ï ˝Òø£b˛e&É+ XÀ#·˙j·TeTì eT+Á‹‘√ e÷{≤¢&ÜqT. ˝ÒbÕøÏå, neTsêe‹ uÖ<ä∆dü÷Ô|ü+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ >∑T&ÉT\T - es¡+>∑˝Ÿ ø√≥ ø£≥º&Ü\qT j·TTHÓk˛ÿ - Á|ü|ü+#· yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\ C≤_‘ê˝À #√≥T <äø£ÿ&É+ ø√dü+ dæbòÕs¡T‡ #˚j·÷\ì &Ü. eTùV≤wt X¯s¡à≈£î $»„|æÔ #˚XÊqT. eT+Á‹ kÕqT≈£L\+>± düŒ+~+#ês¡T. ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·÷ìøÏ sêe\dæq+‘· >∑T]Ô+|ü⁄ sê˝Ò<äT. Ä•+∫q kÕúsTT˝À n_Ûe~∆ »s¡>∑˝Ò<äT. ñ‘·‡yê\ ìs¡«Vü≤D ø√dü+ ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\T Ks¡TÃ #˚ùd Á|üuÛÑT‘ê«\T, ˝ÒbÕøÏå Á|ü‘˚´ø£‘·\ô|’ Á|ü#ês¡+ #˚j·T&ÜìøÏ Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#·˝Ò<äT. Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T düìï~Ûô|’ $_Ûqï uÛ≤wü˝À¢ kÕVæ≤‘·´+ eT]+‘·>± yÓ\Te&Ü*. j·÷Á‹≈£î\≈£î yÓTs¡T¬>’q kÂø£sê´\T ø£*Œ+#ê*. Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T >∑T&çøÏ ªj·TTHÓk˛ÿ Á|ü|ü+#· yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\ C≤_‘ê˝À #√≥T <äø£ÿ&ÜìøÏ sêÁwüº, πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«\T ø£wæ #˚j·÷*. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À >=|üŒ πøåÁ‘·+>± $\dæ*¢q ª˝ÒbÕøÏåμøÏ |üPs¡« yÓ’uÛÑe+ sêyê\ì eTqkÕsê ø√s¡T‘·THêï..... ˝ÒbÕøÏåMs¡uÛÑÁ<ë\j·÷ìøÏj·TTHÓk˛ÿ‘ê‘êÿ*ø£C≤_‘ê˝À#√≥T<äøÏÿqdü+<äsê“¤ìï|ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ìπøø˘ø£{Ÿ#˚düTÔqïyÓTÆHêkÕ«$T,˝ÒbÕøÏåsê+Á|ükÕ<é‘·~‘·s¡T\T j·TTHÓk˛ÿ >∑T]Ô+|ü⁄‘√ Á|ü|ü+#· yê´|üÔ Á|ü#ês¡+ nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·÷ìøÏ Á|ü|ü+#·yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\ (j·TTHÓk˛ÿ) ‘ê‘êÿ*ø£ C≤_‘ê˝À #√≥T <äøÏÿ+~. XÊX¯«‘· ÁbÕ‹|ü~ø£q >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ä&ÜìøÏ πø+Á<ä sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\T ø£wæ #˚j·÷*. ˝ÒbÕøÏå ‘√ bÕ≥T õ˝≤¢˝Àì |ü\T |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T m+‘√ n_Ûe~∆ #Ó+<äT‘êsTT. ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ä Ä\j·T+ô|’ |üP]Ô kÕúsTT ìy˚~ø£qT ‘·j·÷s¡T #˚j·T&ÜìøÏ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ ˇø£ ø£$T{°ì ìj·T$T+#·e\dæ ñ+≥T+~. n+<äT˝À ì|ü⁄DT\T y˚T<Ûëe⁄\T ø£q‡˝…º+≥T¢ n+<äs¡÷ ø£*dæ ìy˚~ø£qT düeTÁ>∑+>± s¡÷bı+~+#ê*. Ä ìy˚~ø£qT sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ düeT]Œ+∫q ‘·sê«‘· sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+|ædüTÔ+~. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ bÕs¡¢yÓT+≥T≈£î düeT]Œ+∫q ‘·sê«‘· ‘ê‘êÿ*ø£ C≤_‘ê˝À #√≥T <äøÏÿ+#·Tø=qï eTq |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\ ìy˚~ø£qT j·TTHÓk˛ÿ ` bÕ]dt≈£î |ü+|ü⁄‘·T+~. |üP]ÔkÕúsTT ìy˚~ø£qT |ü]o*+∫q |æeTà≥ j·TTHÓk˛ÿ ø£$T{° ˝ÒbÕøÏåì dü+<ä]ÙdüTÔ+~. j·TTHÓk˛ÿ ø£$T{° ˝ÒbÕøÏå dü+<äs¡Ùq≈£î eTT+<˚ Ä\j·T+ |ü]düsê\˝À $$<Ûä n_Ûe~∆ ø±s¡´Áø£e÷\T neT\T |üs¡#ê*. n|üŒ{Ï πø+Á<ä |üsê´≥ø£XÊKeT+Á‹ &Ü. eTùV≤wt X¯s¡à‘√ e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï ∫Á‘·+

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 13

14 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà ` Á_{°wüß ádüTº Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ bÕ\Hê ø±\+˝À, ø£qï&É <˚XÊìøÏ #Ó+~q øÏ‘·÷Ôs¡T nH˚ ∫qï sêC≤´ìøÏ sêDÏ. eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì s¡a≤˙‡øÏ #Ó+~q \ø°Îu≤sTT ø£qï 56 dü+e‘·‡s¡eT\T eTT+<˚ |ü⁄{Ïº, ‘·q sê»´kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏÁ_{°wüßádüTºÇ+&çj·÷ø£+ô|˙‘√b˛sê≥+#˚dæqyÓTT<ä{ÏuÛ≤s¡rj·TMs¡eì‘·. øÏ‘·÷Ôs¡T nH˚~ u…˝≤ZeTT sêC≤´ìøÏ düMTbÕq>∑\ ∫qï sê»´+. ÄyÓT Á_{°wüß ádüTº Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙øÏ e´‹πsø£+>± ‘·q >∑fi¯yÓT‹Ô, yê] n|òü÷sTT‘ê´\qT ìs¡dædü÷Ô 1824˝À Á_{°wüßyê] nbÕs¡ ôd’Hê´ìøÏ u…<äs¡ø£, yÓTTø£ÿy√ì <ÛÓ’s¡´+‘√ b˛sê&ç+~. ø±˙ yÓTT<ä≥ $»j·T+ ÄyÓT yÓ’ù| e⁄Hêï ∫es¡≈£î Á_{°wüß ø£+ô|˙ ôd’Hê´ìøÏ ã+B>± ∫øÏÿ #Ós¡kÕ\˝ÀH˚ ø£qTï eT÷dæ+~. ø£qï&É <˚XÊìøÏ #Ó+~q Hê{Ï Ms¡eì‘·˝…’q nã“ø£ÿsêDÏ, ¬ø˝≤] #ÓqïeTà, zãe« ∫Á‘·<äTs¡Z\ düs¡düq ì*Ãq kÕVü≤dæ øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà. #ÓqïeTà u…˝≤Z+≈£î 5 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñqï øÏ‘·÷Ôs¡T sê»´+˝À Áø°.X¯1778˝À nø√ºãs¡T 23 e ‘˚Bq »ìà+∫+~. #ÓqïeTà ∫qï‘·qeTTqH˚ >∑TÁs¡|ü⁄kÕ«], $\T $<ä´\˝À •ø£åDbı+~, j·TT<ä∆ $<ä´\˝À Ä]‘˚]+~. #ÓqïeTà ‘·+Á&ç ø±ø£rj·T <˚XÊsTT ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q <Ûä÷fi¯|üŒ>ö&É. #ÓqïeTà≈£î øÏ‘·÷Ôs¡T bÕ\≈£î&Ó’q eT\¢ düs¡®q‘√ $yêVü≤+ »]–+~. ÄyÓT øÏ‘·÷Ôs¡T sê»´ sêDÏ nsTT´+~. ÄyÓT eT\¢ düs¡®q≈£î ¬s+&Ée uÛ≤s¡´. yê] ≈£îe÷s¡T&ÉT nHês√>∑´+‘√ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT #ÓqïeTà •e*+>∑s¡TÁ<ä|üŒ nH˚ u≤\Tì <ä‘·Ô‘· rdüTø=ì yês¡düTì>± Á|üø£{Ï+∫+~. øÏ‘·÷Ôs¡T sê»´ #·]Á‘· 1586˝À ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT+~. eT˝…Hê&ÉT≈£î #Ó+~q eT\¢ düs¡®q nqï<äeTTà\T ;C≤|ü⁄s¡ bÕ\≈£î&ÉT Ä~˝ŸcÕ ôd’q´+˝À |üì#˚ùdyês¡T. yê] Ms¡‘ê«ìøÏ yÓT∫Ã yê]øÏ X¯+X‚s¡ »+>¥ ãVüQ<ä÷s¡T nH˚ _s¡T<äT, VüQ_¢ ÁbÕ+‘·+˝À bÕ\Hê ~Ûø±s¡+ Ç#êÃ&ÉT. ;C≤|üPs¡T sê»´+ |ü‘·qyÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· M] e+o≈£î\T øÏ‘·÷Ôs¡T <˚X¯bÕ\qqT dü«j·T+>± #˚düTø=H˚ yês¡T. Á_{°wüß ádtº Ç+&çj·÷ yês¡T bÕ\Hê |ü>±Z\T #˚|üfÒº düeTj·÷ìøÏ <äøÏåD uÛ≤s¡‘·+ ˝À ‘·eT ndæÔ‘ê«ìï ì\T|ü⁄ø√e&ÜìøÏ <˚XÊsTT\T bÕ≥T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. n≥T ôV’≤<äsêu≤<é ìC≤+ Ç≥T yÓTÆdü÷s¡T n© q&ÉTeT b˛s¡T dü\TŒ#·Tqï s√E. n©‘√ »]–q j·TT<ä∆+˝À eT\¢ düs¡®q ã+~ nsTT´, n|üŒ{Ï Á_{°wüß ádüTº Ç+&çj·÷≈£î #Ó+~q yÓ˝…¢d”¢‘√ ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø=Hêï&ÉT. 1,75,000 s¡÷bÕj·T*∫Ã ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø=HÓqT. ø±ì $XÊ«dü |òü÷‘·Tø£eTTq≈£î ˇ&ç>∑{Ïº, eT\¢ düs¡®qqT 3 dü+e‘·‡s¡eTT\T |üPD…˝À ã+B>± ñ+#ÓqT. Áø°.X¯.1817˝À eTs¡DÏ+#ê&ÉT. #ÓqïeTà, eT\¢düs¡®q\ <ä‘·Ô|ü⁄Á‘·T&ÉT •e*+>∑ düs¡®q {Ï|ü⁄ŒdüT˝≤¢qT qT+&ç s¡ø£åD¬ø’ Á_{°wüß Ç+&çj·÷‘√ ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø=Hêï&ÉT. dü+e‘·‡sêìøÏ 1,70,000 s¡÷bÕj·T\ ø£|üŒ+ #Ó*¢+#·Tq≥T¢ ˇ|üŒ+<ä+‘√ M] ˇ|üŒ+<ä+ 1824 es¡≈£î ø=q kÕ–+~. 1824˝À •e*+>∑ s¡TÁ<ädüs¡® yês¡düT&ÉT ˝Ò≈£î+&Ü eTs¡DÏ+#ê&ÉT. n‘·ì eTs¡D düj·Tj·÷ ìøÏ n‘·ì uÛ≤s¡´ Ms¡eTà ej·TdüT‡ 11 dü+.\T. eTs¡D≤ìøÏ eTT+<˚ e÷düÔeTs¡&ç >ö&É ≈£îe÷s¡T&ÉT •e*+>∑|üŒqT <ä‘·Ô‘· rdüdæø=q&É+ »]–+~. Bìì n<äqT>± rdæø=ì n|üŒ{Ï <Ûës¡yê&É ø£˝…ø£ºs¡T á <ä‘·Ô‘·qT ìsêø£]+∫, 1824 øÏ‘·÷Ôs¡T e∫Ã, eT\¢|üŒ XË{Ïº, Vü≤y˚] yÓ+ø£≥sêe⁄\qT n~Ûø±s¡T \T>± ìj·T$T+#ê&ÉT. <Ûäqø√X¯eTT≈£î ‘êfi¯eTT y˚kÕ&ÉT. Bìì #ÓqïeTà m~]düTÔ+~. á $wüj·TyÓTÆ #ÓqïeTà n~Ûø±s¡T\≈£î $qï$+∫+~. •e>∑+>∑|üŒ yês¡dü‘ê«ìï n+^ø£]+∫ bÕ\Hê~Ûø±s¡ $T|æŒ+#·eTì ø√]+~. j·TT<ä∆+: <Ûës¡yê&É ø£˝…ø£ºs¡T ô|’q´ düy˚T‘·+>± 1824 nø√ºãs¡T 21q øÏ‘·÷Ôs¡T e∫Ã j·TT<ä∆eTT Á|üø£{Ï+∫, |òæs¡+>∑T\qT ù|\TÃ≥≈£î dæ<ä∆eTe«>±, ø√≥ eTTK<ë«s¡+ ‘Ós¡T#·Tø=ì ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq #ÓqïeTà ôd’q´+ ˇ≈£îÿeTà&ç>± Á_{≤wüß ôd’q´+ô|’ b˛sê&Ü&ÉT. #ÓqïeTà ôd’Hê´~Û|ü‹ >∑Ts¡T dæ<ä∆|üŒ X¯Á‘·Tôd’q´+ô|’ }|æ] <ë&ç#˚dæ+~. #ÓqïeTà n+>∑s¡ø£å≈£îì ‘·TbÕøÏ >∑T+&ÉT≈£î ø£˝…ø£ºs¡T eTs¡DÏ+#·>±, dæºyÓq‡Hé eT]j·TT Ä*j·T{Ÿ nH˚ Á_{°wüßyêfi¯ó¢ ã+B\T>± ∫ø±ÿs¡T. <˚X¯Á<√Vü‰ìøÏ ˇ&çø£{Ïº, Á_{°wüß yê]øÏ düVü≤ø£]+∫q ø£q÷ïs¡T Ms¡|üŒ eT]j·TT düsê›sY eT\¢|üŒ øÏ‘·÷Ôs¡T ôd’q´+ #˚‹˝À ÁbÕD≤\T b˛>=≥Tºø=Hêïs¡T. Á_{°wüßyês¡T ≈£î{Ï\ ˙‹‘√ ˇ|üŒ+<ëìøÏ e∫Ãq≥T¢ q{Ï+∫, ã+B˝…’q ‘·eT Ç<ä›s¡T Á_{°wüß n~Ûø±s¡T\qT 1824 &çôd+ãs¡T 2q $&ç|æ+#·T ø=Hêïs¡T. nsTT‘˚ e÷≥ ‘·|æŒ, Á_{°wüß yês¡T eT∞fl &çôd+ãs¡T 3q nbÕs¡ôd’q´+‘√ øÏ‘·÷Ôs¡T MT<ä <ë&ç #˚XÊs¡T. |òæs¡+>∑T\‘√ ø√≥ >√&É\qT ã<ä›\T ø={Ïº ˝ÀìøÏ Á|üy˚•+#ês¡T. øÏ‘·÷Ôs¡T ôd’q´+ Ms√∫‘·+>± b˛sê&çHê ∫es¡≈£î ˝§+–b˛ø£ ‘·|üŒ ˝Ò<äT. ∫es¡≈£î #ÓqïeTà, ‘·q ø√&É˝…’q Ms¡eTà C≤qøÏ u≤sTT\‘√ bÕ≥T Á_{°wüßyê]øÏ ã+B>± ∫øÏÿ+~. M]ì ã+B\T>± u…’\Vü≤§+>∑\≈£î rdüT¬øfi≤¢s¡T. #ÓqïeTà 4 dü+e‘·‡sê\T u…’\Vü≤§+>∑\˝À U…’B>± ñ+&ç 1829 |òæÁãe] 2q ø±>±sêDÏdü«s¡ZdüTúsê\sTT+~.øÏ‘·÷Ôs¡T#ÓqïeTà $Á>∑Vü≤+ bÕs¡¢yÓT+≥T ÁbÕ+>∑DeTT˝À 2007 ôdô|º+ãs¡T1q n|üŒ{Ï sêh|ü‹ Á|ü‹uÛ≤ bÕ{Ï˝Ÿ#˚ Ä$wüÿ]+|ü ã&ç+~. øÏ‘·÷Ôs¡T sêDÏ #ÓqïeTà $Á>∑Vü‰\T u…+>∑fi¯Ss¡T eT]j·TT øÏ‘·÷Ôs¡T q>∑sê˝À¢ Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. sêDÏ øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà düe÷~Ûì u…’\Vü≤§+>∑\˝À ì]à+#ês¡T. ø£qï&É˝À _.sêeT ø£èwüíj·T´ |ü+‘·T\T <äs¡Ùø£‘·«+˝À 1962˝À øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà ù|s¡T‘√ dæìe÷ e∫Ã+~. øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà MT<ä ˇø£ rs¡ s¡ø£åD HÍø£ 1983˝À uÛ≤s¡rj·T HÍø±<äfi¯+˝À Á|üy˚X¯ô|≥ºã&ç+~. øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTà ù|s¡TMT<ä C≤q|ü<ä Ø‹˝À ã\¢&É, ˝≤eDÏ eT]j·TT π>j·÷\T »qÁbÕ#·Ts¡´+˝À e⁄HêïsTT. Ms¡eì‘· øÏ‘·÷Ôs¡T #ÓqïeTàneTè‘√‘·‡e+

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 15 Vü≤+|æ˝Àì $sƒ¡˝≤\j·T+˝À ø£fi≤´D eT+&É|ü+, eT<ÛäT¬s’˝Àì y˚sTT düú+u≤\ eT+&É|ü+, ‹s¡Tq˝Ò«*˝Àì eT+&É|ü+, ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T <ä>∑Zs¡ e⁄qï ù|s¡÷s¡T eT+&É|ü+, sêj·T y˚\÷s¡T ˝Àì »\ø£+πsƒX¯«sê\ j·T+˝Àì ø£fi≤´D eT+&É|ü+... Ç$ <äøÏåD uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝ÀH˚ n‘·´+‘· n+<äyÓTÆq eT+&ÉbÕ\T. M{Ï˝À »\ø£+πsƒX¯«sê \j·T+˝Àì ø£fi≤´D eT+&É|ü+ ∫qï<Ó’Hê •\Œø£fi≤ øöX¯\+ Ø‘ê´ #ê\ n<äT“¤‘·yÓTÆq~. Ç~ $»j·Tq>∑s¡ dü<ë•e sêj·T\ ø±\+˝À ø£≥ºã&çq~>±#ê]Á‘·ø£Ä<Ûësê\THêïsTT.»\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+•\Œø£fi≤yÓ’∫Á‹»>∑~«U≤´‹>±+∫+~. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+<äs¡Ùq+‘√108πøåÁ‘ê\ e÷s¡ZeT<Ûä´+˝À<äs¡Ùq|òü*‘·+edüTÔ+<äìuÛÑ≈£îÔ\qeTàø£+.áπøåÁ‘·+#√fi¯ó\,Vü≤=j·Tdü\,$»j·Tq>∑s¡sêE\ø±\+˝ÀÁ|üdæ~›>±+∫+~.áÄ\j·Tsê»>√|ü⁄s¡+m‘·TÔ230n&ÉT>∑T\ô|’H˚e⁄+≥T+~.áÄ\j·÷ìøÏ13<ë«sê\T,@&ÉTÁbÕø±sê\Te⁄+&É&É+$X‚wü+.ø£fi≤´DeT+&É|ü+˝Àì•\Œø£fi≤Ø‘·T\≈£îeTT>∑T›˝…’qÁ_{Ïwtyês¡T<ëììC≤Á>∑‘·Ô>±$&ÉBdæ,\+&ÉHé˝À|ü⁄q'Á|ü‹wæº+#ê\ìu≤$+#ês¡T.nsTT‘˚\+&ÉHéqT+∫eTÁ<ëdüT≈£îãj·T\T<˚]qô|<ä›HÍø£eTTì–b˛&É+‘√Á_{°wtbÕ\≈£î\<äTsêX¯HÓs¡y˚s¡˝Ò<äT. sêj·T y˚\÷s¡T ø√≥˝À e⁄qï »\ø£+πsƒX¯« sê\j·T+ n‹ |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~ eT]j·TT n+<äyÓTÆq~. n+‘·ø£qï eTTK´+>± #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Z~ Ä\j·T Äes¡D+˝À e⁄qï ø£fi≤´D eT+&É|ü+. #·÷|üs¡T\qT eT+Á‘· eTT>∑T∆\qT #˚j·T>∑\ $»j·T q>∑s¡ •\Œø£fi¯˝À e⁄+~. <äøÏåD uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À $»j·Tq>∑s¡ •\Œø£fi¯ ˝Òì Ä\j·T+ ˝Ò<äT. |òü˝≤q >∑T&çì mes¡T ø£{Ïº+#ês¡q >±HÓ yÓ+≥H˚ e#˚Ã düe÷<Ûëq+ lø£èwüí <˚esêj·T\T nì. $»j·Tq>∑s¡ Ä\j·÷\˝Àì ø£fi≤´D eT+≥bÕ\˝Àì •\Œ ø£fi¯ n<äT“¤‘·+>±»\ø£+πsƒX¯«s¡e⁄+≥T+~.Á|ü<Ûëq Ä\j·T+ y˚\÷s¡T ø√≥ ˝ÀH˚ e⁄qï+<äTq, ø±\ >∑eTq+˝À ø√≥‘√ bÕ≥T Ä\j·T+ ≈£L&É Á_{Ïwt yê] nBÛq+˝ÀøÏ e∫Ã+~. ø£fi≤´D eT+&É|ü+˝Àì •\Œ ø£fi≤ Ø‘·T\≈£î eTT>∑T›˝…’q Á_{Ïwt yês¡T <ëìì C≤Á>∑‘·Ô>± $&ÉBdæ, düeTTÁ<ë\T <ë{Ï+∫ \+&ÉHé˝À ‹]– |ü⁄q' Á|ü‹wæº+#ê\ì uÛ≤$+#ês¡T. <ëìøÏ ‘·–q @sêŒ≥¢˙ï #˚düTø=Hêïs¡T. Bì ø=s¡≈£î \+&ÉHé qT+&ç ˇø£ HÍø£ ≈£î&Ü ãj·T\T <˚]+~. ø±ì, Ä HÍø£ e÷s¡Z eT<Ûä´˝À eTTì–b˛sTT+~. Ä dü+<Ûäs¡“¤+˝ÀH˚ »]–q nH˚ø£ sê»ø°j·T ø±s¡D≤\ e\¢ ø£fi≤´D eT+&ÉbÕìï ‘·s¡*+#˚ ø±s¡´Áø£eT+ eT÷\q»\ø£+πsƒX¯«s¡|ü&ç+~. ø£fi≤ øöX¯˝≤ìï eTq+ H˚&ÉT #·÷&É>∑\T>∑T‘·THêïeTT. ø£fi≤´D eT+&É|ü+ Ä\j·T Á|ü<Ûëq >√|ü⁄sêìøÏ |üø£ÿH˚ e⁄+~. eT+&É|ü+ 3 $uÛ≤>±\T>± e⁄+~. Ç+<äT˝À 46 •\Œø£fi≤ XÀ_Û‘·yÓTÆq düú+u≤\THêïsTT. eTT+<äT uÛ≤>∑+˝À #·T≥Tº Á|üVü≤] >√&É˝Ò<äT. Ç+<äT˝ÀH˚ eT<Ûä´q ô|’ø£|ü⁄Œ≈£î e⁄qï •\Œø£fi¯ ø£&ÉT s¡eTD°j·T+>± e⁄+~. ¬s+&√ uÛ≤>∑+ yÓTT<ä{Ï <ëìø£Hêï eT÷&É&ÉT >∑T\ m‘·TÔq e⁄qï~. @ ø±s¡D+ #˚‘·H√ Bì ˝ÀìøÏ yÓfi¯¢&ÜìøÏ yÓT≥T¢ ì]à+#·˝Ò<äT. Bì ‘·sê«‘· eT÷&√ uÛ≤>∑+ Ç+ø=+#Ó+ m‘·TÔ>± e⁄qï~. á ¬s+&ÉT n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+n<äT“¤‘·+.. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ø=\ø£\÷] s¡y˚Twt Hêj·TT&ÉT

16 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt uÛ≤>±\≈£î e÷Á‘·+ #·T≥Tº >√&É e⁄qï~. eT<Ûä´˝À ≈£Ls¡à+ (‘êuÒ\T) •\Œ+ #ÓøÏÿ e⁄qï~. Ç~ eT<Ûä´˝À ∫qï y˚~ø£˝≤>∑ ø£qã&ÉT‘·T+~. düú+u≤\ô|’ nwüº~ø±Œ\≈£î\ ∫Á‘ê\T, $Hêj·T≈£î&ÉT, $wüßí, ÁãVü≤à, uÛÑ÷<˚$, l <˚$, düs¡dü«‹, bÕs¡«‹ yÓTT<ä\>∑T <˚e‘ê eT÷s¡TÔ\ ∫Á‘ê\T n‘·´+‘· n+<ä+>± ∫Á‹+∫ e⁄HêïsTT. Ç$>±ø£ Hê≥´ >∑‘ÓÔ\, dü+^‘· ø±s¡T\, •˝≤Œ\T ≈£L&É e⁄HêïsTT. Á|ü‹ düú+ã+ MT<ä •\Œø£fi¯qT $es¡+>± >∑eTìùdÔ nH˚ø£ |ü⁄sêD >±<Ûä\qT düTŒ]+|üCÒkÕÔsTT. Ç+<äT ˝Àì ˇø£ •\Œ+ >∑T]+∫ e÷Á‘·+ Á|ü‘˚´ø£+>± #Ó|ü⁄Œ ø√yê*. n~ ˇø£ m<äT›,ˇø£ @qT>∑T m<äT¬s<äTs¡T>± ì\ã&ç e⁄qï≥Tº+~. ø±ì Ä ¬s+&ç+{ÏøÏ ‘·\ ˇø£ÿfÒ. m<äT› X¯Øsêìï eTTdæ #·÷ùdÔ @qT>∑T ø£ì|ædüTÔ+~. n˝≤¬> @qT>∑T X¯Øsêìï eT÷dæ #·÷ùdÔ m<äT› Äø±s¡+ ø£qã&ÉT‘·T+~. Ç˝≤+{Ï ∫Á‘·+ Vü≤+|æ˝Àì n#·T´‘· sêe÷\j·T+ ˝ÀqT, Vü≤»sê sêe÷\j·T+˝ÀqT, <ädüsê ~ã“ Á|üø£ÿq yÓTÆ<ëq+˝ÀqT e⁄HêïsTT. Ç<=ø£ •\Œ ø£fi≤ yÓ’∫Á‹. »\ø£+πsƒX¯«sê\j·T+, ø√≥‘√ u≤≥T |ü<äVü‰s¡e X¯‘êã›+˝À $»j·Tq>∑s¡ H˚‘· dü<ë•e sêj·T\ ø±\+˝À ø£≥ºã&çq~. $»j·Tq>∑s¡ |ü‘·Hêq+‘·s¡+ á ø√≥, n+<äT˝À uÛ≤>∑yÓTÆq á Ä\j·T+ Äsêÿ&ÉT qyêãT\ bÕ\q˝ÀøÏ yÓ[fl+~. Äsêÿ&ÉT qyêãT\ bÕ\q˝À Ä\j·T+˝Àì <˚e‘ê eT÷s¡TÔ\qT, •e *+>±\T <ä«+dü+ #˚j·T&ÉyÓ÷, ˝Ò<ë ô|ø£*+∫ ø√≥ Ä>∑&ÉÔ˝À |ü&Éy˚j·T&ÉyÓ÷ »]–+~ (?). yê{Ïì n>∑&ÉÔ˝À |ü&Éy˚dæ e⁄+{≤s¡q&ÜìøÏ ì<äs¡Ùq+>± n>∑&ÉÔ˝À <=]øÏq •\ŒK+&Ü˝… Äqyê\T. X¯‘êu≤∆\T >∑&ç∫ q+<äTq Ä $Á>∑Vü‰\T n>∑&ÉÔ˝Àì ãTs¡<ä˝À ≈£Ls¡Tø£b˛sTT e⁄+{≤j·Tì uÛ≤$+#· ã&ÉT‘·Tqï~. Äsêÿ&ÉT qyêãT\ ‘·sê«‘· á ø√≥ Á_{Ïwt yê] eX¯yÓTÆ+~. Á_{Ïwt yês¡T ø√≥qT ôd’ìø£ πø+Á<ä+>± e÷sêÃs¡T. Ç+<äT˝Àì Ä\j·T düeTT<ëj·÷ìï, yê] eT+<äT >∑T+&ÉT kÕe÷Á–øÏ >√<ëeTT>± yê&ÉT≈£îHêïs¡T. Á_{Ïwt yê] ø±\+˝ÀH˚ n|üŒ{Ï πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ 1921 ˝À sêj·T yÓ\÷¢s¡T ø√≥qT, n+<äT˝ÀH˚ e⁄qï eTd”<äTqT, »\ø£+πsƒX¯« sê\j·÷ìï C≤rj·T dü+|ü<ä>± >∑T]Ô+∫, |ü⁄sêedüTÔ XÊK≈£î n|üŒ–+∫+~. Ä $<Ûä+>± »\ø£+πsƒX¯« sê\j·T+ ø=ìï dü+ bÕ≥T ì‘·´ <Ûä÷|ü B|ü HÓ’y˚<ë´\≈£î H√#·Tø√ø£ bısTT+~. ∫es¡≈£î 1981 e÷]Ã 16q •e*+>±ìï |ü⁄q'Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. Ä‘·sê«‘· eT‘ê#ês¡T´\ eT<ä›‘·T‘√ Ä\j·T ÁbÕ+>∑D+˝Àì nìï >∑Tfi¯fl˝À $Á>∑Vü‰\qT Á|ü‹wæ˜+ #ês¡T. Ä $<Ûä+>± y˚\÷s¡T |ü⁄s¡ Á|ü»\T ‘·eT ñ<äé÷\ |òü*‘·+>± <äXÊu≤›\ ‘·s¡ã&ç eT÷dæ e⁄qï #ê]Á‹ø£ »\ø£+πsƒX¯«sê\j·÷ìï uÛÑ≈£îÔ\≈£î Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘Ó#êÃs¡T. mH√ï #ê]Á‹ø£ dü+|òüT≥q\≈£î »\ø£+πsƒX¯«sê\ j·T+ Á|ü‘·´ø£åkÕøÏå>± ì*∫+~. y˚\÷s¡T ø√≥ #·]Á‘·˝À ˇø£ uÛ≤>∑eTsTT+~.

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 17

18 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt ` dü‘·´Hêsêj·TD Hê<Ó+&É¢ ‹s¡TeT\ y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$Tì <ä]Ù+#·T≈£îqï uÛÑ≈£îÔ\T Á|ü<äøÏåD+>± yÓfi¯SÔ $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡T&çì <ä]Ù+#·Tø√e&É+ ÄqyêsTTr. 1982˝À Äq+<ä ì\j·T $e÷q+ ã+>±s¡T |üP‘· |üPdüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡TDÏí >∑Ts¡TÔ|ü≥º&ÜìøÏ yÓ+&ç eTø£s¡‘√s¡D+ ô|{Ïº+∫, u≤D+ >∑Ts¡TÔ‘√ dü÷∫+ #ês¡T. $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ç m<äTfÒ ì‘·´+ y˚<äbÕsêj·TD #˚j·T&É+, kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø√e &ÜìøÏ ø±˙, Ä\j·T+ yês¡T ìj·T$T+#·&É+ e\¢ ø±˙ e∫Ãq eT<Ûä«|ü+&ç‘·T\T $e÷q y˚+ø£fÒX¯« s¡T&ç m<äTfÒ ≈£Ls=Ãì bÕsêj·TD\T #˚j·T&É+ dü+Á|ü<ëj·T+. nsTT‘˚ ‹s¡TeT\˝À @ø£eT÷]Ô Äsê<Ûäq $<Ûëq+ ñ+&É&É+‘√ á $Á>∑Vü‰ìøÏ Ç‘·s¡ <˚e‘êeT÷s¡TÔ\≈£î ˝≤>±H˚ Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T eT÷\$sê≥Tº≈£î ìy˚~+∫q Á|ükÕ<ëH˚ï ‹]–ìy˚~dü÷Ô+{≤s¡T.‹s¡TeT\Ä\j·T+˝À kÕfi¯óe qs¡dæ+Vü≤ sêj·T\ ø±\+˝À Áos¡bÕŒj·T˙ nqï e+X¯bÕs¡+ |üs¡´ yÓ’U≤qdü ns¡Ã≈£î&ÉT y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T ÄuÛÑs¡D≤\T <=+>∑‘·q+ #˚XÊ&ÉT. n+<äTe\¢ qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T n‘·ìøÏ •ø£å $~Û+#ê&ÉT. n‘·ì ÄdæÔ »|ü⁄Ô #˚düT≈£îì, eTs¡D•ø£å $~Û+#ê&Éì ø=+<äs¡T, <˚X¯ãVæ≤cÕÿs¡+ #˚XÊ&Éì eT]ø=+<äs¡T #·]Á‘·ø±s¡T\T n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘·THêïs¡T. nsTT‘˚ Ä\j·T ns¡Ã≈£îì>± e+X¯bÕs¡+|üs¡´ yÓ’U≤qdü ns¡Ã≈£î&çì |ü<ä$ qT+∫ ‘=\–+#·&É+‘√ n‘·ì kÕúq+˝À n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT u≤>± ∫qïyê&ÉT ø±e&É+‘√ yê´düsêj·T eTsƒ¡kÕú|ü≈£î&Ó’q eT<Ûä« kÕ<ÛäTe⁄ yê´düsêj·T\T |üHÓï+&˚fi¯fl bÕ≥T ‹s¡TeT\ Ä\j·T Á|ü<ÛëHês¡Ã≈£îì>± u≤<Ûä´‘· HÓs¡y˚sêÃ&ÉT. nsTT‘˚ ‹s¡TeT\ y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì q>∑\T <Ûä]+∫q 12eT+~ ns¡Ã≈£î\qT sêE •s¡#˚Ã¤<ä+ #˚XÊ&É˙, Ä ø±s¡D+>± ÁãVü≤àVü≤‘ê´ <√cÕìï ìyê]+#·T≈£î H˚+<äT≈£î, yê´düsêj·T\T 12 dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T ‹s¡TeT\ Áoyê] Á|ü<ÛëHê\ j·÷ìï eT÷sTT+∫ ˝À|ü˝Ò ñ+&ç |üP»\T #˚XÊ&É˙, Ä dü+<äs¡“¤+>± uÛÑ≈£îÔ\T Çã“+~|ü&É ≈£î+&Ü yê]øÏ <äs¡Ùq+ nj˚T´+<äT≈£î $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$Tì Á|ü‹wæ˜+ #ê&É˙ ø£<∏ä ˇø£{Ï Á|ü#ês¡+˝À ñ+~. ◊‘˚ Ç˝≤ Ä\j·÷ìï eT÷XÊs¡˙, 12 eT+~ ns¡Ã≈£î\T eTs¡DÏ+#ês¡˙ #Óù|Œ+<äT≈£î Ä<Ûësê\T ˝Òe⁄. 1982˝À eTVü‰dü+Áb˛ø£åD‘√ Äq+<äì\j·T $e÷HêìøÏ ã+>±s¡T |üP‘· eT∞fl |üPùd |üì »]–+~. uÛÑ≈£îÔ\≈£î $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT düT\ uÛÑ+>± ø£ì|æ+#·&ÜìøÏ M\T>± Ä $Á>∑Vü≤+ MT<ä yÓ+&ç eTø£s¡‘√s¡D≤ìï ô|{Ïº+∫, ÁbÕø±s¡+ MT<ä u≤D+ >∑Ts¡TÔ‘√ $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡T&çì dü÷∫ dü÷Ô+&˚˝≤ n|üŒ{Ï ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹ <˚ekÕúq+ ø±s¡´ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±] |æ.$.ÄsY.¬ø. Á|ükÕ<é @sêŒ≥T#˚XÊ&ÉT. ÁbÕ<Ûëq´‘·: Áoyê] eT÷\$sê≥TºqT <äs¡Ùq+ #˚düT≈£îì Á|ü<äøÏåD+>± Ä\j·T+ #·T≥÷º ‹]–e#˚Ã <ë]˝À, uÛÑ≈£îÔ\T VüQ+&û e<ä›≈£î yÓfi‚fl eTT+<äT, $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$Tì ñ‘·Ôs¡ uÛ≤>∑+˝À yÓT≥T¢, >∑≥Tº møÏÿ eTØ <äs¡Ùq+ #˚düT≈£î+≥÷+{≤s¡T. |üPs¡«+ @ ø±s¡D+‘√HÓ’Hê ‹s¡TeT\ e∫ÃHê y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T <äs¡Ùq+ <=s¡ø£ø£ yÓqT‹s¡>±*‡ eùdÔ, $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$Tì <ä]Ù+#·T≈£îì y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T <äs¡Ùq+ nsTTqfÒº uÛ≤$+#˚yês¡T ùde\T: Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T <˚yê\ j·T+˝À ì‘·´+ »]π> y˚<äbÕsêj·TD $wü j·T+˝À $e÷q y˚+ø£fÒ X¯«s¡kÕ«$TøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· ñ+~. <˚yê\ j·T+˝À »]π> y˚<ä bÕsêj·TD yê´dü sêj·T\ ø±\+ qT+∫ Á|üdüTÔ‘· ø±\+ es¡≈£L ì‘·´+ $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì m<äTfÒ #˚j·T&É+ dü+Á|ü<ëj·T+. eT<Ûä«|ü+&ç‘·T\T kÕ«$Tyê] <äs¡ÙHêìøÏ e∫Ãq|ü⁄Œ &ÉT ø±˙, Á|ü‘˚´øÏ+∫ ‹‹<˚ @sêŒ≥T #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT ø±˙ $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì eTT+<äT ≈£Ls¡TÃì y˚+ø£{≤#·\ e÷Vü‰‘·à´+, Áoìyêdü ø£fi≤´D+ e+{Ï$ bÕsêj·TD #˚j·T&É+, düs¡«eT÷\ Á>∑+<∏ä bÕsêj·TD #˚j·T&É+ Ä#ês¡+>± ek˛Ô+~. ì‘·´+ y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T Ä\j·T+˝Àì eT÷\ $sê≥Tº (Á<ÛäTeuÒs¡+)≈£î ìy˚~+∫q HÓ’y˚<ë´H˚ï ‹]– $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$TøÏ ìy˚~kÕÔs¡T. $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ç $Á>∑Vü‰ìøÏ ÁbÕDÁ|ü‹cÕ˜|üq »]–Hê ≈£L&Ü, ‹s¡TeT\˝À @ø£eT÷]Ô Äsê<ÛäH˚ neT\T˝À ñ+&É&É+ e\¢ Ä\j·T+˝Àì eT÷\ $sê≥Tº≈£î, πøåÁ‘·+˝À ìedæ+#˚+<äT≈£î y˚+ø£fÒX¯«s¡T &çøÏ nqTeT‹ì#êÃ&Éì |ü⁄sêD>±<∏ä\T. ‹s¡TeT\˝À Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T Ä\j·TyÓTÆq Äq+<äì\j·T+ MT<ä ñ‘·Ôs¡ ~X¯>± ô|’q ñ+&˚ y˚+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$T $Á>∑Vü≤+, $e÷q y˚+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$T $Á>∑Vü≤+. $»j·Tq>∑s¡ #·Áø£e]Ô>± qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T ñqïø±\+˝ÀyÓ’U≤qdübÕs¡+|üs¡ńs¡Ã≈£î&çkÕúq+U≤∞ø±e&É+‘√Ä|ü<ä∆s¡à+>±,Áoyê]ns¡Ãø£‘ê«ìïeT<Ûä«kÕ<ÛäTe⁄,>∑Ts¡Te⁄yê´düsêj·T\T|üHÓï+&˚fi¯flbÕ≥Tìs¡«Væ≤+#ê&ÉT.Äø±\+˝ÀH˚yê´düsêj·T\TÄq+<äì\j·T+$e÷q+ô|’ñqïÁoìyêdüTì$Á>∑Vü‰ìøÏÁbÕDÁ|ü‹wü˜#˚dæ,$e÷qy˚+ø£fÒX¯«s¡T&ç>±Á|ü#êsêìøÏrdüT≈£îe#êÃ&ÉT.<äs¡Ùq+ø±≈£î+&ÜyÓ[flb˛yê*‡e∫Ãqyês¡TÄs√E˝À¢$e÷qy˚+ø£fÒX¯«s¡T&çì<ä]Ù+∫‹]–yÓfi‚flyês¡T.

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 19 ñ<äé÷\T: |ü˝≤ï&ÉT d”eT n&Ée⁄˝À¢ |ü⁄\¢\T @s¡Tø√e&É+ô|’, |üX¯óe⁄\qT y˚T|ü&É+ ô|’ Á_{Ïwt bÕ\≈£î\T Ä+ø£å\T $~Û+#ês¡T. |üX¯óe⁄≈£î ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T\T •düTÔ>± |ü⁄\¢] ø£{≤º\ì Ä<˚•+#ês¡T. eTVü‰‘êà >±+BÛ ÁbÕs¡+_Û+∫q düVü‰j·T ìsêø£s¡D√<äé÷ìøÏ ñ‘˚Ôõ‘·T&Ó’q ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T |ü⁄\¢] Ä+ø£å\qT rÁe+>± e´‹πsøÏ+#ê&ÉT. n‘·´+‘· X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq Á_{Ïwt bÕ\Hê eédüúô|’ ‘·q ~Ûø±ÿs¡ dü«s¡+ $ì|æ+#ê&ÉT. ªª qTe⁄«.. $‘·TÔ Hê{≤yê? Hês¡T b˛XÊyê? ˙s¡T ô|{≤ºyê? e÷ >∑&É¶ô|’ ˙ ô|‘·Ôq+..?μμ nH˚ |æ&ÉT>∑T˝≤¢+{Ï Á|üX¯ï\‘√ ø£HÓï>∑+{Ï >∑]®+#ê&ÉT. Á_{Ïwt ìs¡+≈£îX¯ bÕ\q˝À uÛ≤s¡rj·TT\T nqTuÛÑ$düTÔqï nedüú\qT, nee÷Hê\qT #·÷dæ s¡–*b˛sTTq ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T b˛s¡Tu≤≥ |ü{≤º&ÉT. nH˚ø£ eT+~ j·TTe≈£î\qT ø£\T|ü⁄ø=ì ˇø£ <ä+&ÉT>± ø£~˝≤&ÉT. ‘Ó\¢yê]ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘· #˚kÕ&ÉT. ñ&ÉT≈£î s¡ø£Ô+ ø£*–q j·TTe≈£î\T Äj·Tq yÓ+≥ q&ç#ês¡T. ô|<ä›‘·s¡+ ì+&ÉT eTqdüT‘√ ø£HÓï>∑+{Ï Hêj·Tø£‘ê«ìï n+^ø£]+#ês¡T. Äos¡«~+#ês¡T. eTVæ≤fi¯\T, e<äT›\T eT<ä›‘·T Ç#êÃs¡T. |ü\Hê&ÉT d”eT˝À ø£HÓï>∑+{Ï Á|ü‘ê|ü+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. Á_{Ïwt Á|üuÛÑT‘ê«ìï >∑&É>∑&É ˝≤&ç+#ê&ÉT. ‘Ó\¢ yê] ôd’q´+ ‘Ó\¢ yÓTTK+ y˚dæ+~. yê] ≈£îj·TT≈£îÔ\T ø£HÓï>∑+{Ï kÕVü≤dü+ eTT+<äT ì\e˝Ò<äT. nsTT‘˚... Á_{Ïwt »qs¡˝Ÿ s¡÷<∏äsY |òüsY¶ Ä<˚XÊ\ y˚Ts¡≈£î õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY yÓs¡ïsY ø=+‘· eT+~ kÕúìø£ e+#·≈£î\qT #˚s¡BkÕ&ÉT. m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT ø£HÓï>∑+{Ï ø£<ä*ø£\T ‘Ó\TdüTø=ì Äj·TqqT eT≥Tº u…{≤º\ì Á|üj·T‘êï\T #˚kÕ&ÉT. ‘·eT Ms¡_&É¶&ÉT ø£HÓï>∑+{Ïì Á|ü»˝Ò ø±bÕ&ÉT ø=Hêïs¡T. <ëì‘√ Á_{Ïwt »qs¡˝Ÿ s¡÷<∏äsY |òüsY¶ ˇø£ ≈£îÁ≥ |üHêï&ÉT. ø£HÓï>∑+{Ïì Á|ü˝ÀuÛ≤\‘√ ˝§+>∑Bj·÷\ì ‘·\b˛kÕ&ÉT. ø£s¡D+ <ë«sê es¡Ôe÷q+ |ü+bÕ&ÉT. <äT]Z |òæs¡ÿ≈£î ø£H˚ï>∑+{Ïì »$T+<ësY>± #˚kÕÔeTHêïs¡T. Çwüº+ e∫Ãq+‘· •düTÔ edü÷\T #˚düTø√e#·Ãì ÄX¯ ô|{≤ºs¡T. ø±˙ ìwüÿfi¯+ø£ <˚X¯uÛÑ≈£îÔ&Ó’q ø£HÓï>∑+{Ï.. ‘êqT ‘√{Ï uÛ≤s¡rj·TT\qT e+∫+∫ HÓ‘·TÔ{Ï ≈£L&ÉT ‹qqì ‘Óπ>dæ #ÓbÕŒ&ÉT. 1922 |òæÁãe] 22 ñ<äj·T+ ø=+<äs¡T n≥M, ¬s$q÷´ XÊK\≈£î #Ó+~q n~Ûø±s¡T\T $T+#ê\ bÕ&ÉT Á>±e÷ìøÏ e∫Ã Vü≤qTeT+‘·TqT ø£*dæ |ü⁄\¢] ø£≥ºø£b˛‘˚ rÁe |ü]D≤e÷\T m<äTs=ÿe\dæ edüTÔ+<äì ôV≤#·Ã]+ #ês¡T. Ä|üŒ{Ïπø >±+BÛJ düVü‰j·T ìsêø£s¡D√ <äé÷ìï $s¡$Tdü÷Ô ìs¡íj·T+ rdüTø=ì e⁄Hêïs¡T ø£qTø£ |ü⁄\¢] #Ó*¢+#·&ÜìøÏ nuÛÑ´+‘·s¡+ ˝Ò<äì ø£HÓï>∑+{Ï #ÓbÕŒs¡T. Á>±eTdüTÔ\+<ä] |ü⁄\¢] ø£≥º&ÜìøÏ ‘êqT dæ<ä›+>± ñHêïqì #Ó|æŒ |ü+bÕs¡T. n<˚ s√E eT<Ûë´Vü≤ï+ eTVü‰•esêÁ‹ dü+<äsê“¤ìï |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì eTT≥T≈£Ls¡T *+>∑+ ø√≥j·T´ n<Ûä«s¡´+˝À ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑ ø√≥|üŒø=+&É≈£î ãj·T\T<˚]+~. $T+#ê\bÕ&ÉT‘√ düVü‰ #·T≥Tº |üø£ÿ\ Á>±e÷\˝Àì j·TTe≈£î\T, ø±+Á¬>dt ø±s¡´ø£s¡Ô\T, ø£HÓï>∑+{Ï nqT#·s¡T\T, n_Ûe÷qT\T ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑ‘√ ø£\dæ yÓfi≤fls¡T. Á>±e÷˝À¢ eTVæ≤fi¯\T, e<äT›\T e÷Á‘·y˚T ñHêïs¡T. n<˚ n<äqT>± uÛ≤$+∫q Á_{Ïwt ùdq\T Á>±e÷ìï ~>∑“¤+<ä+ #˚kÕsTT. |üX¯óe⁄\qT eT+<ä>± #˚dæ ‘√\T≈£î b˛j˚T+<äT≈£î Á|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T. n&ÉT¶e∫Ãq yê]ì ‘·TbÕøÏ eT&ÉeT\‘√ ø={Ïº Væ≤+dæ+#ês¡T. $wüj·T+ ‘Ó\TdüTø=ì n~Ûø±s¡T\‘√ e÷{≤¢&ç |ü⁄\¢] #Ó*¢+∫ sêe&ÜìøÏ ø£HÓï>∑+{Ï Ä ~X¯>± yÓfi≤fl&ÉT. Ä>∑+&ç. me]ì Væ≤+dæ+#·ø£+&ç. |ü⁄\¢] #Ó*¢+#·&ÜìøÏ y˚TeTT dæ<ä›+ nì Äj·Tq ôd’>∑\T #˚düTÔHêïyês¡T \ø£å´ ô|≥º˝Ò<äT. ø£HÓï>∑+{Ï n‘·H˚ nì >∑T+≥qø£ÿ ø£s¡D+ #·T|æ+#·>±H˚ ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T (1870 - 1922) Á|üeTTK kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡jÓ÷<ÛäT&ÉT. n&É$ |ü⁄\¢] XÊdüHêìï ~Ûø£ÿ]+∫ neTs¡T&Ó’q Ms¡T&ÉT. ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ |ü˝≤ï&ÉT ÁbÕ+‘·eTT˝Àì <äT]Z eT+&É\+ $T+#ê\bÕ&ÉT˝À eékÕj·T ≈£î≥T+ã+˝À yÓ+ø£≥j·T´, n#·ÃeTà <ä+|ü‘·T\≈£î ¬s+&√ dü+‘êq+>± |ü⁄{≤º&ÉT. |ü⁄\¢] (Á_{°wt yêfi¯ófl $~Û+∫q n&É$ |üqTï) ø£fÒº+<äT≈£î ìsêø£]+∫, |ü\Hê{Ï Á|ü»\T ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T Hêj·Tø£‘ê«q Á_{Ïwüß Á|üuÛÑT‘ê«ìï m~]+#ês¡T. n<˚|ü⁄\¢]dü‘ê´Á>∑Vü≤+>±Á|üdæ~∆#Ó+~+~.Á_{°wüßyês¡Tn|üŒ{Ï>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ ø£˝…ø£º sY s¡÷<∏äs¡Œ¤ sY¶ ø√dü+ÄHêj·Tø£‘·«+˝ÀÄdü‘ê´Á>∑Vü‰ìïÁ≈£Ls¡+>±nD∫y˚XÊs¡T.∫e]øÏø£HÓï>∑+{ÏVü≤qTeT+‘·TMs¡eTs¡D+‘√dü‘ê´Á>∑Vü≤+eTT–dæ+~.ø£HÓï>∑+{ÏVü≤qTeT+‘·TC≤‹»qT\$eTTøÏÔø√dü+‘·qHÓ‘·TÔ{Ïì‘·*¢uÛ≤s¡‹bÕ<ë\≈£î|üPdæq<˚X¯uÛÑ≈£îÔ&ÉT,‘ê´>∑<ÛäqT&ÉT.s¡$ndüÔ$T+#·ìÁ_{ÏwtkÕÁe÷»´+ô|’|æ&çøÏ*_–+∫q‘=*‘·s¡+$|ü¢eMs¡ùdHêìø£HÓï>∑+{ÏVü≤qTeT+‘·T.‘·q<˚X¯Á|ü»\≈£îùd«#·Ã¤kÕ«‘·+Á‘ê´\TkÕ~Û+#·&É+eT‘·Té⁄≈£îπøe\+yÓ+Á≥Tø£yêdæ˝Àdü+#·]+∫qkÕVü≤dæ.nVæ≤+kÕe÷sêZqkÕ«‘·+Á‘·´+ø√dü+b˛sê&çq<˚X¯uÛÑ≈£îÔ&ÉT.ø£HÓï>∑+{ÏVü≤qTeT+‘·T>±+<Û˚j·Tyê~. ª|ü⁄\¢]μ dü‘ê´Á>±Væ≤.. ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·TuÛÑ≥ºs¡TXË{Ïº |ü<ëàsêe⁄ |ü˝≤ï{Ï Ms¡T&ÉT

20 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt m≥Te+{Ï e÷{≤eT+‹ ˝Ò≈£î+&Ü, eTT+<ädüTÔ ôV≤#·Ã]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü ø£HÓï>∑+{Ïì Á_{Ïwt ùdq\T #·T≥Tº eTT{≤ºsTT. •düTÔ ø£≥º&ÜìøÏ y˚TeTT dæ<ä›+ nì #ÓãT‘·THêï $q≈£î+&Ü ø£HÓï>∑+{Ïô|’ ø±\TŒ\T »]bÕs¡T. 26 ‘·÷{≤\T ø£HÓï>∑+{Ï X¯Øs¡+˝ÀøÏ <ä÷düT≈£îb˛j·÷sTT. Äj·Tq ‘√bÕfÒ e⁄qï Ç+{Ï bÕ˝Òs¡T m\¢+|ü*¢ X‚wüj·T´qT ≈£L&Ü bÕX¯$ø£+>± ø±*Ã #·+bÕs¡T. s¡ø£Ô+ eT&ÉT>∑T\˝À |ü&ç ñqï ø£HÓï>∑+{Ï #·T≥÷º e\j·T+˝≤ ùdq\T ì\ã&ç Á>±eTdüTÔ\qT <ä]#˚s¡ìe«˝Ò<äT. ø£HÓï>∑+{Ï Vü‰Vü‰ø±sê\T #˚düTÔHêï ÄdüT|üÁ‹øÏ ‘·s¡*+#· ìe«˝Ò<äT. <ëVü≤+ nì ns¡TdüTÔHêï eT+∫ ˙s¡T Çe«˝Ò<äT. ‘·eT Á|æj·T‘·eT Hêj·T≈£î&çøÏ Á>±eTdüTú\T eT+∫ ˙s¡T Çe«uÀ>± Á_{Ïwt ‘=‘·TÔ\T n&ÉT¶≈£îHêïs¡T. Vü≤qTeT+‘·T uÛ≤s¡´ >∑+>∑eTà ‘Ó∫Ãq ˙{Ïì H˚\ bÕ˝Ò®XÊs¡T. á <ëw”ºø£+ düVæ≤+#·˝Òì Á>±eTdüTú\T ø±s¡+, ã]X¯\T, $\¢+ãT\‘√ ‹s¡>∑ã&Ü¶s¡T. ø±ì düsêÿs¡T ùdq\ ã\+ eTT+<äT ì\e˝Òø£ b˛j·÷s¡T. Ä sêÁ‘·+‘ê Á>±eT+ ô|’ã&ç <√#·T≈£îHêïs¡T. kÕj·T+ø±\+ 6 >∑+≥\≈£î ‘·TbÕøÏ ‘·÷{≤\≈£î >±j·T|ü&çq |ü˝≤ï{Ï dæ+Vü≤+ ø£HÓï>∑+{Ï ns¡úsêÁ‹ es¡≈£î X¯øÏÔ ≈£L&ÉBdüTø=ì e+<˚e÷‘·s¡+ nì ìHê<ë\T #˚dü÷ÔH˚ ñHêï&ÉT. ns¡úsêÁ‹ <ë{≤ø£ |ü˝≤ï{Ï Ms¡_&É¶&ÉT neTs¡T&Éj·÷´&ÉT. |ü˝≤ï{Ï d”eT˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ø£HÓï>∑+{Ï eTs¡D≤ìøÏ ø£˙ïs¡T ø±sêÃs¡T. Ä eTsêï&ÉT Vü≤qTeT+‘·T, eTs√ Ç<ä›] uÛÖ‹ø£ ø±j·÷\qT Á_{Ïwt ùdq\T |üP&çÃ ô|{Ïº yÓfi≤flsTT. ø£HÓï>∑+{Ï ø£qãs¡∫q <˚X¯uÛÑøÏÔì $<ë´s¡Tú\≈£î uÀ~Û+#ê*‡ ñ+~. Äj·Tq düe÷~Ûì Ms¡|òü÷{Ÿ >± n_Ûe~∆ |üs¡∫ $X‚wü ÁbÕ#·Ts¡´+ ø£*Œ+#·e\dæ ñ+~. Á|ü‹ @{≤ ø£HÓï>∑+{Ï »j·T+‹, es¡∆+‹ Á|üuÛÑT‘·«+ »]|æ+#ê*. ø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T Ms¡ eTs¡D+ bı+~+~ 1922 |òæÁãe] 22 ‘˚B Ä~yês¡+. Äs¡TÁ<ä ^‘·+ ªªø£HÓï>∑+{Ï Vü≤qTeT+‘·T yÓqTï˝Àì u≤≈£î, ø£‹Ô >∑{Ïº kÕ>∑eT+~ ø£&É $»j·T+ es¡≈£î. m\T¬>‘ÓÔqT Ä ø£+sƒ¡+ eTq<˚ sê»´+ ... »|æsTT+#ÓqT Ä e<äq+ e+<˚(s¡#·sTT‘·e÷‘·s¡+.μμ#·]Á‘·ø±s¡T&ÉT) yÓTÆ\T>∑+>±|ü⁄s¡+˝ÀÁbÕNq•~∏˝≤\j·÷\T,ìsêàD≤\T,XÊdüHê\THêïsTT.Á>±e÷ìøÏ<ä÷s¡+˝À>=\¢‘·Ô>∑Tfi¯óflHêïsTT.Çø£ÿ&ÉC…’qeT]j·TTXË’eeT‘ê\T$düÔ]+#êsTT.>∑+>±|ü⁄s¡+düÿ+<Ûä|ü⁄sêD+˝ÀÁ|ükÕÔ$+#·ã&ç+~.>∑+>±|ü⁄s¡+˝À#√fi¯sêE\Tì]à+∫qˇø£|ü⁄sê‘·q<˚yê\j·T+ñ+~.lπøX¯ekÕ«$TÄ\j·TÁ|ü<Ûëq<˚e⁄&ÉT>∑T&çì#êfi¯óø£´sêEÁ‘Ó’˝Àø£éT\¢k˛y˚TX¯«s¡ø£{Ïº+#ê&ÉT. ‘Ó\+>±D sêh+ eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢ »&ÉÃs¡¢ eT+&É\+˝À >∑+>±|ü⁄s¡+ e⁄+~. eT+&É\ πø+Á<äyÓTÆq »&ÉÃs¡¢ qT+&ç 6 øÏ.MT. eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY qT+&ç 23 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñ+~. #êfi¯óø£´ sêE\ bÕ\q˝À á Á|ü<˚X¯+ u≤>± Á|üdæ~∆ #Ó+~+~. ø£fi≤´DÏ #êfi¯óø£´ sêE Á‘Ó’˝Àø£éT\¢ k˛y˚TX¯«s¡ (Áø°.X¯.1042-1068) πøX¯ekÕ«$T Ä\j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT. n|üŒ{Ï qT+&ç á Á|ü<˚X¯+ πøX¯e|ü⁄s¡+ nì |æ\Teã&ç+~. Ç+‘·≈£î eTT+<äT eTj·T|ü⁄s¡+, eT]ƒ|ü⁄s¡+, <Ûä÷]|ü⁄s¡+ nì |æ*#ês¡T. l πøX¯ekÕ«$T Ä\j·T Á|ü<Ûëq <˚e⁄&ÉT. Çø£ÿ&É •\Œ+ #ê˝≤ Äø£s¡¸D°j·T+>± ñ+~. Çø£ÿ&É C…’q eT]j·TT XË’e eT‘ê\T $düÔ]+#êsTT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ <˚yê\j·T+˝À ÁãVü≤Àà‘·‡yê\T, C≤‘·s¡ »s¡T>∑T‘·T+~. uÛÑ≈£îÔ\T y˚\ dü+K´˝À bÕ˝§Z+{≤s¡T. Á>±eT+˝Àì #Í&˚X¯«] <˚yê\j·T+ düMT|ü+˝À 12 ≈£î+≥\T HêïsTT. yê{Ï˝À n+ãT\ ≈£î+≥ nH˚~ y˚j˚T+&É¢ #·]Á‘· ø£*–e⁄+~.y˚sTT dü+e‘·‡sê\ Hê{Ï #êfi¯óø£´ Á>±eT+˝À nH˚ø£ ÁbÕNq •~∏˝≤˝j·÷\T, ìsêàD≤\T, yê{Ï >∑T]+∫ XÊdüHê\T yÓTT<ä˝…’q$ ñHêïsTT. Á>±e÷ìøÏ yÓTÆ\T <ä÷s¡+˝À >=\¢‘·Ô >∑Tfi¯óflHêïsTT. #êfi¯ó ≈£î´\ yÓ’wüíe n_Ûe÷HêìøÏ πøX¯yê\j·T+ ì<äs¡Ùq+. >∑T&ç˝À Á|ü‹ @{≤ e÷|òüT X¯ó<ä∆ dü|üÔ$T qT+∫ ◊<äT s√E\ bÕ≥T C≤‘·s¡ »s¡T>∑T‘·T+~. >√fi¯ø° eTsƒê\ b˛wüD¬ø’ sêE\T Á>±e÷\qT, <Ûäì≈£î\T uÛÑ÷eTT\qT <ëqeTT #˚dæq≥T¢ XÊdüHê\T nìyê{Ïì$T–*q>∑+>±|ü⁄s¡+˝ÀsêsTT+#ês¡T.eT{Ïº~ã“˝…’¬s+&ÉT>∑Tfi¯óflHêïsTT.kÕúì≈£î\T>=\¢‘·Ô>∑Tfi¯ófl|æ\TdüTÔHêïs¡T. >∑+>±|ü⁄s¡+˝À yÓ\dæq πøX¯e⁄&ÉT»&ÉÃs¡¢

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 21 ø£sêï≥ø£ sêeD≤düTs¡T&ÉT, •e⁄ì >∑T]+∫ n≈£î+]ƒ‘· ‘·|üdüT‡ #˚dæ yÓT|æŒ+∫ Ä‘·à*+>±ìï uÛÑ÷˝Àø±ìøÏ ‘ÓkÕÔ&ÉT. ø±ì •e⁄&ç∫Ãq Ä‘·à*+>∑+ dü«uÛ≤e+ Á|üø±s¡+ uÛÑ÷$T MT<ä Ä*+>∑+ mø£ÿ&É ô|&ç‘˚ nø£ÿ&É kÕú|æ‘·+ nsTT, nø£ÿ&É qT+&ç ‹]– m‘·Ô X¯ø£´+ ø±<äì •e⁄&ÉT #ÓãT‘ê&ÉT. sêeD≤düTs¡T&ÉT Ä‘·à *+>±ìï \+ø£˝À Á|ü‹wæ˜ùdÔ Á|ü‹≈£L\ #·s¡´\T »s¡T>∑T‘êj·Tì uÛ≤$+∫ <˚e‘·\T $wüßíe⁄qT y˚&ÉTø=q>± $wüßíe⁄ ‘·qe÷j·T‘√ dü÷sê´düÔeTj·T+ nj˚T´≥≥T¢ #˚kÕÔ&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT sêeDT&ÉT dü÷sê´düÔeTj·T+ nsTT+<äì uÛ≤$+∫ dü+<Ûä´ yês¡TÃø√e&ÜìøÏ dü+dæ<äT∆&ÉT ne⁄‘ê&ÉT.á $wüj·T+ ‘Ó\T|ü⁄ø=qï Hês¡<äT&ÉT $Hêj·T≈£îì e<ä›≈£î yÓ[fl sêeD≤düTs¡T&ç e<ä› qT+&ç Ä‘·à*+>∑+ rdüTø=ì uÛÑ÷$T MT<ä ô|{≤º\ì #ÓãT‘ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT $Hêj·T≈£î&ÉT Hês¡<äT&ÉT ø√]q≥T¢ sêeD≤düTs¡T&ÉT dü+<Ûäýês¡TÃø=H˚ düeTj·÷ìøÏ u≤\Tì y˚wü+˝À yÓ&É‘ê&ÉT. u≤\T&çì #·÷dæq yÓ+≥H˚ sêeD≤düTs¡T&ÉT ‘êqT dü+<Ûä´ yês¡TÃø=q e\dæq ø±s¡DeTTq Ä u≤\T&çì *+>±ìï |ü≥Tºø=qe\dæ+~>± ø√s¡T‘ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT $Hêj·T≈£î&ÉT *+>∑+ #ê˝≤ ãs¡Te⁄ ñ+fÒ ‘êqT m≈£îÿe ùd|ü⁄ yÓ÷j·T˝Òqì, yÓ÷j·T˝Òø£b˛j˚T düeTj·T+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ |æ\TkÕÔqì sêeD≤düTs¡T&ÉT sêø£b˛‘˚ Ä*+>±ìï uÛÑ÷$T ô|’q ô|&É‘êqì #ÓãT‘ê&ÉT. sêeD≤düTs¡T&ÉT n+<äT≈£î n+^ø£]+#·>±, $Hêj·T≈£î&ÉT *+>±ìï ‘·q #˚‘·T\˝ÀøÏ rdüTø=+{≤&ÉT. sêeD≤düTs¡T&ÉT dü+<Ûäýês¡TÃ ø√e&ÜìøÏ yÓfi¯fl>±H˚ >∑D|ü‹ *+>±ìï yÓ÷j·T˝Òø£ b˛‘·Tqï≥T¢ eT÷&ÉT kÕs¡T¢ |æ\TkÕÔ&ÉT. dü+<Ûä´ eT<Ûä´˝À ñ+&É&É+‘√ sêeD≤düTs¡T&ÉT nø£ÿ&É≈£î e#˚Ã≥|üŒ{Ïπø $Hêj·T≈£î&ÉT *+>±ìï bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+bÂsêDÏø£ πøåÁ‘·+ >√ø£s¡í+ >√ø£s¡í XË’e πøåÁ‘·+>± #ê˝≤ Á|üdæ~∆ #Ó+~q~. á Á>±eTeTT˝À n‘·´+‘· düT+<äs¡yÓTÆq ;#Y\T ñHêïsTT. á Á>±eT+ >√yê≈£î <ä>∑Zs¡>± ñ+&É&É+‘√ n+‘·sê®rj·T |üsê´≥≈£î\qT düVæ≤‘·+ Äø£]¸k˛Ô+~. eTVü‰ã˝ÒX¯«s¡Tì Ä\j·÷ìøÏ |üø£ÿ>± >∑D|ü‹ >∑T&ç e⁄+~. sêeD≤düTs¡T&ÉT ‘·\ yÓTT{≤º&ÉT nq&ÜìøÏ >∑Ts¡TÔ>± >∑D|ü‹ e÷&ÉT MT<ä ˇø£ >∑T+‘· ñ+≥T+~. >∑D|ü‹ì n+<äs¡T dü•+#·e#·TÃ, >∑D|ü‹øÏ n_Ûùwø£+ #˚j·Te#·TÃ. >√ø£s¡í Á>±eT+ ø£sêí≥ø£ sê»<Ûëì u…+>∑Tfi¯Ss¡T≈£î 484øÏ.MT.,ñ‘·Ôs¡ø£qï&Éõ˝≤¢ø±sê«sYøÏ55øÏ.MT.<ä÷s¡+˝Àñ+~. |üP\ düTã“\øÏåà

22 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt uÛÑ÷$T MT<ä ì\T|ü⁄‘ê&ÉT. \+ø±~Û|ü‹ e∫Ã *+>±ìï uÛÑ÷$T MT<ä ì*|æq+<äT≈£î >∑D|ü‹ HÓ‹ÔMT<ä yÓTT≥Tº‘ê&ÉT, >∑D|ü‹ HÓ‹ÔøÏ >∑T+‘· |ü&ÉT‘·T+~. $Hêj·T≈£î&ÉT uÛÑ÷$T MT<ä ì*|æq düú\+ >√ø£s¡í+. $wüßíe⁄ ‘·q e÷j·Tì ‘=\–+#·>± yÓ+≥H˚ dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯+˝À eT[fl ø£ì|ækÕÔ&ÉT. á $wüj·÷ìï Á>∑Væ≤+∫ sêeDT&ÉT m+‘√ ø√b˛Á~≈£îÔ&Ó’ Ä‘·à*+>±ìï ‘·q #˚‘·T\‘√ ô|ø£*+#· Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔ&ÉT. Ä‘·à*+>∑+ ô|’qTqï ø£e#êìï $∫Ã¤qï+ #˚dæ $dæ]y˚ùdÔ >√ø£s¡í≈£î 23 øÏ.$T. <ä÷s¡+˝À düCÒ®X¯«s¡ nH˚ Á|ü<˚X¯+˝À |ü&ÉT‘·T+~. *+>∑+ô|’ qTqï eT÷‘· ‘=\–+∫ $dæ] y˚ùdÔ n~ >√ø£s¡í≈£î 27 øÏ.$T <ä÷s¡+˝À ñqï >∑TDÒX¯«s¡˝À |ü&ÉT‘·T+~. *+>∑+ ô|’qTqï eÁkÕÔìï $dæ]y˚ùdÔ n~ ø£+<äTø£ |üs¡«‘·+ô|’ qTqï eT<˚X¯«s¡˝À |ü&ÉT‘·T+~. Äù|s¡T ø±\Áø£eT+˝À eTTs¡T&˚X¯«s¡>± e÷]+~. eTTs¡T&˚X¯«sê\j·T+: eTTs¡T&˚X¯«s¡ <˚yê\j·T+, Ä<ÛäTìø£ ø±\+˝À <˚yê\j·T qsêàD+˝À |ü$Á‘·‘·≈£î, $X‚wüÁ|ü‹uÛÑ≈£î ˇø£ Á|üeTTK ì<äs¡Ùq+. m‘Ó’Ôq <˚yê\j·÷ìï #·÷dæqyês¡T Ç≥Te+{Ï ìsêàD+ m˝≤ kÕ<ÛäéTsTT+<äì ÄX¯Ãs¡´b˛‘ês¡T. <˚yê\j·T |ü⁄q]ïsêàD+ |üP]Ô>± bÕ\sê‹‘√ »]–+~. eTTs¡T&˚X¯«s¡ <˚yê\j·T Äes¡D˝À ø£qã&˚ m‘Ó’Ôq •e⁄ì bÕ\sê‹ $Á>∑Vü≤+ n+<ä]˙ ÄX¯Ãs¡´#·øÏ ‘·T\qT #˚düTÔ+~. á uÛ≤Ø $Á>∑Vü‰ìï ì]à+#·&ÜìøÏ düTe÷s¡T ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\ düeTj·T+ |ü{Ïº+~. eTTs¡T&˚X¯«s¡ $Á>∑Vü≤ Ä$sê“¤yêìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø£<∏ä\qT ‘Ó*j·TCÒùd •˝≤Œ\T, ∫Á‘ê\T, Ä<ÛäTìø£ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n‘·T´‘·ÔeT •\Œø£fi¯≈£î ì<äs¡ÙHê\T. á πøåÁ‘·+ #ê˝≤ ÁbÕNqyÓTÆq~. ø±\ Á|üyêVü≤+˝À •~∏˝≤edüú≈£î #˚s¡T≈£î+~. Ä •~∏˝≤edüú qT+&ç, n+<ä] Á|üX¯+dü\qT n_Ûq+<ä q\qT n+<äT≈£îH˚ dæú‹øÏ sêe&ÜìøÏ ÄsY.mHé.XË{Ïº nH˚ uÛÑ≈£îÔ&ÉT eTTK´ ø±s¡≈£î&ÉT. n‘·ì n≈£î+]ƒ‘· Bø£å, uÛÑøÏÔ, |ü≥Tº<ä\ e\¢ á eTTs¡T&˚X¯«s¡ <˚yê\j·T |ü⁄q]ïsêàD+ m+‘√ |òüTq+>± »]–+~. 18 n+‘·düTÔ\‘√ ≈£L&çq Ä\j·T >±*>√|ü⁄s¡+ 240 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ‘√ >∑+;Ûs¡+>± <äs¡Ùq$TdüTÔ+~. >±* >√|ü⁄sêìøÏ Çs¡TÁ|üø£ÿ\ @qT>∑T Á|ü‹eT\T ì»eTsTTq @qT>∑T\ e˝…H˚ ÁuÛÑ$T+|üCÒdüTÔ+{≤sTT. Ç|ü⁄Œ&ÉT á πøåÁ‘·+ Á|ü|ü+#·+˝Àì yês¡+<ä]˙ Äø£]¸düTÔ+~. n+<äTπø dü+e‘·‡s¡eT+‘ê s¡~›>± ñ+≥T+~. rsêú\T : eTTTs¡T&˚X¯«s¡+˝À |ü$Á‘·kÕïHê\T #˚j·T&ÜìøÏ nH˚ø£ rsêú\THêïsTT. ÁãVü≤àrs¡ú+, ø£eT+&É\ rs¡ú+, n–ïrs¡ú+, ;ÛeTrs¡ú+, <˚ers¡ú+, n+<äT˝À eTTKéTsTTq$. á rsêú\˙ï <˚yê\j·T+ ne‘·\ q>∑s¡+˝À e⁄HêïsTT. á rsêú\˝À, Çø£ÿ&ç düeTTÁ<ä+˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\¢, BÛs¡Èø±\ s√>±\T qj·TeTsTT, ‘·eT ø√]ø£\T HÓs¡y˚s¡T‘êj·Tì uÛÑ≈£îÔ\T $X¯«dækÕÔs¡T. eTTs¡T&˚X¯«s¡ Ä\j·T ÁbÕø±s¡+˝ÀH˚, Ç‘·s¡ <˚e‘·\ ∫qï eT+~sê\T ñHêïsTT. yê{Ï˝À >∑D|ü‹ eT+~s¡+, >öØeT+~s¡+, <ä‘êÔÁ‘˚j·T, düTÁãVü≤àD´, n+»H˚j·T eT+~sê\T eTTKéTsTTq$. Çø£ÿ&É uÛÑ≈£îÔ\T Á|ü‹wæ˜+∫q Hê>∑Á|ü‹eT\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. <˚yê\j·T Äes¡D˝À <Ûä«»düÔ+uÛÑ+, q+~eT+&É|ü+, j·T»„eT+&É|ü+ ≈£L&Ü ñHêïsTT. >∑T&ç ÁbÕ+>∑D+˝ÀqTqï sê$#Ó≥Tº #·T≥÷º uÛÑ≈£îÔ\T Á|ü<äøÏåD #˚dæ ‘·eT ø√]ø£\qT HÓs¡y˚s¡ÃeTì, #Ó≥Tº≈£î eTT&ÉT|ü⁄\T ø£&ÉT‘·T+{≤s¡T. #Ó≥Tºì+&ÉT>± eTT&ÉT|ü⁄\qT #·÷&É>∑\+. j·÷Ár≈£î\T ñ+&É&ÜìøÏ edü‹ >∑Vü‰\T, ôVA≥fi¯Sfl ñHêïsTT. eTTs¡T&˚X¯« sê\j·T+ Á|ür uÛ≤s¡rj·TT&ÉT dü+<ä]Ù+#· e\dæq |ü$Á‘· |ü⁄D´πøåÁ‘·+ eTTs¡T&˚X¯«s¡+. >√ø£s¡í Á>±e÷ìøÏ 10 øÏ.$T. <ä÷s¡+˝À eT+>∑fi¯Ss¡T-eTT+u≤sTT ø=+ø£DY ¬s’˝Ò« ˝…’qT˝À >√ø£s¡í s√&é ¬s’˝Ò« ùdºwüqT ñ+~. ø±ì á >√ø£s¡í ¬s’˝Ò« ùdºwüqT˝À bÕ´dæ+»sY ¬s’fi¯ófl e÷Á‘·y˚T ì\TkÕÔsTT. mÁ¬ø‡Œdt ¬s’fi¯ófl >√ø£s¡í≈£î 23 øÏ.$T. <ä÷s¡+˝À ñqï ≈£î+{≤, 25 øÏ.$T. <ä÷s¡+˝À ñqï n+ø√˝≤, ñ‘·Ôs¡ ø£qï&É sê»<Ûëì ø±sê«s√¢ ì\TkÕÔsTT. rs¡+˝À ø=\TyÓ’q •e⁄&ÉT uÛ≤Ø >√|ü⁄s¡+ >∑D|ü‹

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 23

24 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ #·T≥Tº |ü≥¢ >∑\ <äøÏåD Ädæj·÷ <˚XÊ\˙ï ˇø£|ü⁄Œ&ÉT uÛ≤s¡‘· kÕs¡«uÛÖeT‘·«+ øÏ+<ä e⁄+&˚$. eTVü‰ e÷‘· eTTs¡≈£îe÷s¡T&ÉT - eTÚs¡´ kÕÁe÷»´ kÕú|ü≈£î&ÉT #·+Á<ä>∑T|ü⁄Ô&ÉT <˚XÊìï @ø£‘ê{Ïô|’ q&ç|æ+#·&ÜìøÏ q&ÉT+_–+#ê&ÉT. bÕ≥© |ü⁄Á‘·+ (H˚{Ï bÕ{≤ï) πø+Á<ä+>± eT>∑<Ûä sêC≤´ìï eTVü‰ kÕÁe÷»´+>± r]Ã~<ë›&ÉT. Áø°düTÔ|üPs¡«+ 321 qT+∫ 298 es¡≈£î #·+Á<ä>∑T|üÔ eTÚs¡´ sê»´bÕ\q #˚XÊ&ÉT. #·+Á<ä>∑T|üÔ bÕ\q >∑T]+∫ Á^≈£î #·]Á‘·ø±s¡T\T #ê˝≤ >=|üŒ>± sêXÊs¡T. nsTT‘˚ Äj·Tq |ü{≤º_Ûùwø£+ 324 ˝Ò<ë 321 dü+e‘·‡s¡+ nì _ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\THêïsTT. C…’qeT‘êìï bÕ{Ï+∫q #·+Á<ä>∑T|üÔ nekÕq <äX¯˝À Á|üU≤´‘· C…’q πø+Á<ä+ - ÁXÊeD u…fi¯>=\ (ø£sêï≥ø£)˝À ùd<ä B], |üs¡e÷‘·Tàì #˚s¡Tø=Hêïs¡T. Äj·Tq Vü≤j·÷+˝ÀH˚ Á^≈£î <˚XÊìøÏ #Ó+~q n˝…>±®+&ÉsY Á|ü|ü+#êìï »sTT+#ê\qï ø√]ø£‘√ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ô|’ <ä+&Ó‹Ô e∫Ã.. z≥$T bÕ\j·÷´&ÉT. uÛ≤s¡‘Y qT+∫ Á^≈£î≈£î yÓqT~]– yÓfi¯ófl‘·÷ e÷s¡ZeT<Ûä´˝À n˝…>±®+&ÉsY (Áø°.|üP. 356-323) eTs¡DÏ+#ê&ÉT. uÛ≤s¡‘· <˚X¯sêE\ #˚‹˝À <ës¡TD |üsêuÛÑyêìøÏ >∑Ts¡sTTq Á^≈£î sêEqT ªn˝…>±®+&ÉsY ~ Áπ>{Ÿμ nì #·]Á‘·ø±s¡T\T @$<Ûä+>± sêXÊs√, Ç|üŒ{Ïø°.. Ç+ø± ªÁπ>{Ÿμ nì @$<Ûä+>± dü+uÀ~ÛdüTÔHêïs√.. yê]πø ‘Ó*j·÷*. n+<äTπø #·]Á‘·qT ‹s¡>∑sêj·÷*. #·+Á<ä>∑T|üÔ eTÚs¡´ ‘·sê«‘· - Äj·Tq ø=&ÉT≈£î _+<äTkÕs¡ (298-269), Ä‘·sê«‘· _+<äTkÕs¡ düT|ü⁄Á‘·T&ÉT nXÀ≈£î&ÉT (269-232) <˚XÊìï bÕ*+#ês¡T. <˚X¯+˝À ˇø£ ∫qï ÁbÕ+‘·+ø=+>∑T<˚X¯+ - ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì bÕ+&É´ sê»´+ $TqVü‰ - <˚XÊìï n+‘ê nXÀ≈£î&ÉT ‘·q @\Tã&ç ˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø=Hêï&ÉT. nXÀø£ #·Áø£e]Ô, >=|üŒ bÕ\q - uÖ<ä∆<Ûäsêà#·s¡D - kÕÁe÷»´ dü]Vü≤<äT›\qT $e]+#˚ XÊdüHê\T Ä+Á<Ûä |ü<∏ä+˝Àì C§qï–] (dü«s¡í–]) - mÁs¡>∑T&ç eT<Ûä´˝À >∑\ sêfi¯fl >∑T≥º˝À e⁄HêïsTT.Äs¡T ã+&Ésêfi¯flô|’ 14 XÊdüHê\THêïsTT. mÁs¡>∑T&ç sêfi¯fl >∑T≥º ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ ‘·T>∑Z* eT+&É\+˝À e⁄+~. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ >∑T‹ÔøÏ 13 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À mÁs¡>∑T&ç e⁄+~. nXÀø£ #·Áø£e]Ô ≈£îe÷s¡T&ÉT <äX¯s¡<∏ä Vü≤j·÷+˝À sê»´+ u≤>± ã\V”≤q |ü&ç+~. nXÀ≈£ kÕÁe÷{Ÿ nqTdü]+∫q <Ûäs¡à‘·‘·«+ e\¢ sê»´ $düÔs¡D Ä–b˛sTT+~. <˚X¯+˝Àì |ü\T kÕeT+‘· sêE\T dü«‘·+Á‘·T\ j·÷´s¡T. eTÚs¡T´\≈£î kÕeT+‘·T\T>± e⁄qï XÊ‘·yêVü≤qT\T ‘·eT sêC≤´ìï eT÷&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ düeTTÁ<ä+ es¡≈£î $düÔ]+#ês¡T. >ö‘·$T u≤\ dæ] ≈£îe÷s¡T&Ó’q >ö‘·$T|ü⁄Á‘· XÊ‘·ø£]í (Áø°.X¯.70-95) Á‹düeTTÁ<ë~Û|ü‹>± ø°]Ô+|üã&Ü¶ &ÉT. XÊ‘·yêVü≤q #·Áø£es¡TÔ\ bÕ\q Áø°düTÔ|üPs¡«+ 2e X¯‘êã›+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ Áø°düTÔX¯ø£+ 3e X¯‘êã›+˝À eTT–dæ+~. XÊ‘·yêVü≤qT\ e<ä› kÕeT+‘·T\T>± e⁄q |ü\¢e⁄\T Áø°.X¯. 3e X¯‘êã∆+˝À Ä+Á<Ûä|ü<∏ëìøÏ Á|üuÛÑTe⁄\T nj·÷´s¡T. <äøÏåD uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝Àì |ü\T ÁbÕ+ ‘ê\T |ü\¢e sê»´+˝À #˚]b˛j·÷sTT. >√<ëe] rs¡+ qT+∫ ø±y˚] q~ es¡≈£î sê»´+ $düÔ]+ #·ã&ç+~. ø£+∫ πø+Á<ä+>± bÕ\qqT ø=qkÕ–+ #ês¡T. Áø°.X¯.340 e dü+e‘·‡s¡+ Hê{ÏøÏ ˇø£{À $wüßí>√|ü |ü\¢eÁ|üuÛÑTe⁄>± eéVü≤]düTÔHêï&ÉT. bÕ≥©|ü⁄Á‘·+ (bÕ{≤ï) sê»<Ûëì>± sê»´bÕ\q #˚düTÔqï >∑T|üÔ sêC≤´~Û|ü‹ düeTTÁ<ä >∑T|üÔ <äøÏåD≤~ô|’ <ä+&Ó‹Ô, |ü\Te⁄] sêE\qT kÕeT+‘·T\T>± e÷s¡TÃø=Hêï&ÉT. yê]˝À |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄ ˇø£{À $wüßí>√|ü ≈£L&Ü e⁄Hêï&ÉT. düeTTÁ<ä >∑T|ü⁄Ôì <äøÏåD <˚X¯ <ä+<äj·÷Á‘· - sêE\T - sêC≤´\ $esê\T ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ- n\Vü‰u≤<é düÔ+uÛÑ XÊdüq+˝À e⁄Hêï sTT. ÄXÊdüHêìï Áø°.X¯.340˝À sêXÊs¡T. düeTTÁ<ä >∑T|üÔ 380 es¡≈£î sê»úÛ≤s¡+ eVæ≤+∫, ñ‘·Ôsêq Væ≤e÷\j·÷\ qT+∫ <äøÏåD≤q düeTTÁ<ä+ es¡≈£î Áø°.X¯. 350 qT+∫ 600 es¡≈£î |ü\¢e⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#ês¡+ dü]>±\uÛÑ´+ø±e&É+˝Ò<äT.ˇø£{ÀeTùV≤+Á<ä(600-630)|ü\¢esê»´ bÕ\q nH˚áX¯«s¡yÓTT<ä\Tô|{Ïºq|üŒ{ÏqT+∫m+‘√$\TyÓ’qdüe÷#ês¡+\_ÛdüTÔqï~.|ü\¢e⁄\T‘êeTTuÛÑs¡<ë«»>√Á‹≈£î\eTì,#√fi¯ó\Tø±X¯´|ü>√Á‹≈£î\eTìXÊdüHê˝À¢#Ó|ü⁄Œø=Hêïs¡T.|ü\¢e⁄˝À¢eTTø£ÿ+{ÏáX¯«s¡e+X¯+Á|ü‘˚´ø£+>±e⁄+~.eTTø£ÿ+{Ïe+X¯eékÕú|ü≈£î&ÉTÁ‹˝À#·q|ü\¢eÁ|üuÛÑTe⁄.Á‹˝À#·qn+fÒeT÷&ÉTø£qTï\Tø£*–e⁄qïe´øÏÔ.eéVü‰]ø£+˝ÀeTTø£ÿ+{Ïnì|æ*#ês¡T.ªÁ‹˝À#·qeTTø£ÿ+{ÏμáX¯«s¡e+X¯düTú&ÉT>±ø°]Ô+|üã&Ü¶&ÉT.Á|üdüTÔ‘·ø£&É|üõ˝≤¢»eTà\eT&ÉT>∑TÁbÕ+‘·+˝ÀsêC≤´ìïkÕú|æ+#ê&ÉT.H˚&ÉTô|<ä›eTT&çj·T+>±|æ\eã&ÉT‘·TqïªeTT~y˚eTTμ|ü≥ºD+Á‹˝À#·q|ü\¢esê»´sê»<Ûëì.•yê+X¯‘√|ü⁄{ÏºqeTTø£ÿ+{ÏÁoø±fi¯Vü≤dæÔ,ø±•|ü⁄D´πøåÁ‘ê\qTdü+<ä]Ù+#ê&ÉT.eTTø£ÿ+{°X¯«s¡>∑T&çìsêà‘·Á‹˝À#·q|ü\¢eÁ|üuÛÑTy˚. eTTø£ÿ+{°X¯«s¡ >∑T&ç ìsêà‘· Á‹˝À#·q |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄ #·]Á‘·

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 25 >∑T|üÔ (eT>∑<Ûä) sêC≤´ìï $düÔ]+#ê&ÉT. |ü\¢e sêC≤´ìøÏ sê»<Ûëì ø£+∫ |ü\¢e⁄\qT, ªø±+∫|ü⁄s¡esêBÛX¯«s¡μ nì XÊdüHê˝À¢ dü+uÀ~Û+ #ês¡T. ‘=* |ü\¢e⁄\T uÖ<ä∆, C…’q eT‘ê\qT nqTdü]dü÷Ô, Ä<ä]+#ês¡T. ˇø£{À eTùV≤+Á<ä |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄ XË’eeT‘ê_Û˝≤wæ>± e÷sê&ÉT. ø£qï&É, ‘Ó\T>∑T, ‘·$Tfi¯ ÁbÕ+‘ê\qT bÕ*+∫q |ü•ÃeT >∑+>∑sêE\T |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄\≈£î kÕeT+‘·T\T>± ø=qkÕ>±s¡T. Ä$wüj·÷ìï ô|qTø=+&É sêC≤´ìï bÕ*+∫q |ü•ÃeT >∑+>∑ sêE ¬s+&√ e÷<Ûäe sêsTT+∫q sê– |ü\ø£ XÊdüq+ düŒwüº+ #˚düTÔqï~. |ü\¢e dæ+Vü≤es¡à ≈£îe÷s¡T&ÉT düÿ+<ä es¡à ô|qTø=+&É sêC≤´ìøÏ ¬s+&√ e÷<ÛäeqT kÕeT+‘· sêE>± ìj·T$T+#ê&ÉT. |ü\¢e j·TTesê»sTTq düÿ+<äes¡à >∑+>∑sêE e÷<Ûäe-2 qT Áø°.X¯. 436 Ä>∑düTº 25q ô|qTø=+&É |”sƒ¡+ô|’ ≈£Ls√Ãu…{≤º&ÉT. n|üŒ{Ï kÕe÷õø£-sê»ø°j·T dæú‹ì $e]dü÷Ô ô|qTø=+&É sê»´ bÕ\≈£î&ÉT e÷<Ûäe ‘·q 22e bÕ\Hê dü+e‘·‡s¡+˝À.. n+fÒ Áø°.X¯. 458˝À eT÷&ÉT sê– |ü\ø£˝À¢ XÊdüHê\T sêsTT+#ê&ÉT. n+<äT˝À |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄\ Á|ükÕÔeq e⁄+~. ô|qTø=+&É≈£î #Ó+~q ˇø£ Áu≤Vü≤àDTìøÏ |ü⁄s¡$ |ü≥ºD+ |üø£ÿqTqï #Ós¡Te⁄ øÏ+<ä 65 ãkÕÔ\ e&ÉT¢ (<Ûëq´+) |ü+&˚ uÛÑ÷$Tì <ëq+ #˚dæq≥Tº sê–|ü\ø£ XÊdüHê\T #ÓãT‘·THêïsTT. <ëqø£s¡Ô |ü•ÃeT >∑+>∑sêE - ¬s+&√ e÷<Ûäe.. <ëq d”«ø£s¡Ôô|qTø=+&É ÁãVü≤àDuÛÑ{Ÿ. ª|ü⁄s¡$μ H˚{Ï Ä<ÛäTìø£ |ü]– Á>±eT+. |ü]– Væ≤+<ä÷|ü⁄s¡+ düMT|ü+˝À e⁄+~. |ü\¢e⁄\ ø±\+˝À |ü]– õ˝≤¢ πø+Á<ä+. XÊdüHê\ uÛ≤wü dü+düÿ‘·+. yê{Ï˝À ‘Ó\T>∑T, ø£qï&É |ü<ë\THêïsTT. XÊdüHê\ $wüj·÷ìï 3 sê–|ü\ø£˝À¢ bı+<äT |üs¡#ês¡T. ˇø√ÿ sê– |ü\¢ø£˝À 5 |ü+≈£îÔ\THêïsTT. sê– |ü\ø£≈£î ˇø£ yÓ’|ü⁄q e÷Á‘·y˚T XÊdüHê\THêïsTT. ô|qTø=+&É sê–|ü\ø£ XÊdüHê\T Á|üdüTÔ‘·+ #ÓHÓ’ï |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝Àe⁄HêïsTT. sêj·T\d”eT õ˝≤¢˝À¢ (ãfi≤fl]‘√ düVü‰) \_Û+∫q ‘=* sê–|ü\ø£ XÊdüHê\T >± ô|qTø=+&É e÷<Ûäe XÊdüHê\qT ù|s=ÿqe#·TÃ. d”eT ÁbÕ+‘·+˝À n|üŒ{Ï es¡≈£î n+fÒ... Áø°.X¯.458øÏ eTT+<äT sê–|ü\ø£ XÊdüHê\T sêdæq <ëK˝≤ ˝Ò<äT. ¬s+&√ e÷<Ûäe ø£+fÒ eTT+<äT sêdæq sê– |ü\ø£ XÊdüHê\T Ä+Á<Ûä |ü<∏ä+˝Àì |ü\Hê&ÉT (>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢), H˚{Ï ÁøÏcÕí õ˝≤¢˝À¢ <=]ø±sTT. >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ qs¡düsêe⁄ ù|≥ <ä>∑Zs¡>∑\ yÓTÆ<äy√\T ˝À <=]øÏq sê– |ü\ø£ <ëq XÊdüHê\qT |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄ •e düÿ+<äes¡à sêsTT+#ê&ÉT. $]|üs¡ Á>±eT+˝À ìedædüTÔqï |ü⁄qø√≥TE, >√q+~E nH˚ Áu≤Vü≤àD |ü⁄s√Væ≤‘·T\≈£î uÛÑ÷$Tì <ëq+ #˚dæq $wüj·T+ XÊdüHê˝À¢ e⁄+~.. •e düÿ+<ä es¡à ø£+∫˝ÀH˚ sê–|ü\ø£XÊdüHê\qT sêsTT+∫Hê, <Ûëq´ø£≥ø£+ (H˚{Ï neTsêe‹) ˝Àì ‘·eT sê» Á|ü‹ì~Û <ë«sê sê–|ü\ø£\qT Áu≤Vü≤àDT\≈£î n+<äCÒXÊs¡T. Ç˝≤ e⁄+&É>± Áø°.X¯. 350 qT+∫ 600 es¡≈£î |ü\¢e⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#ês¡+ dü]>± \uÛÑ´+ ø±e&É+ ˝Ò<äT. ˇø£{À eTùV≤+Á<ä (600630) |ü\¢e sê»´ bÕ\q yÓTT<ä\T ô|{Ïºq|üŒ{Ï qT+∫ m+‘√ $\TyÓ’q düe÷#ês¡+ \_ÛdüTÔqï~. |ü\¢e⁄\T ‘êeTT uÛÑs¡ <ë«» >√Á‹≈£î\eTì, #√fi¯ó\T ø±X¯´|ü >√Á‹≈£î\eTì XÊdüHê˝À¢ #Ó|ü⁄Œø=Hêïs¡T. |ü\¢e⁄˝À¢ eTTø£ÿ+{Ï áX¯«s¡ e+X¯+ Á|ü‘˚´ø£+>± e⁄+~. eTTø£ÿ+{Ï áX¯«s¡ e+X¯ eékÕú|ü≈£î&ÉT Á‹˝À#·q |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄. Á‹˝À#·q n+fÒ eT÷&ÉT ø£qTï\T ø£*–e⁄qï e´øÏÔ. eéVü‰]ø£+˝À eTTø£ÿ+{Ï nì |æ*#ês¡T. ªÁ‹˝À#·q nH˚ eTTø£ÿ+{Ïμ áX¯«s¡ e+X¯düTú&ÉT>± ø°]Ô+|üã&Ü¶s¡T. Á|üdüTÔ‘· ø£&É|ü õ˝≤¢ »eTà\eT&ÉT>∑T ÁbÕ+‘·+˝À sêC≤´ìï kÕú|æ+#ê&ÉT. H˚&ÉT ô|<ä›eTT&çj·T+>± |æ\eã&ÉT‘·Tqï ªeTT~y˚eTTμ |ü≥ºD+ Á‹˝À#·q |ü\¢e sê»´ sê»<Ûëì. •yê+X¯‘√ |ü⁄{Ïºq eTTø£ÿ+{Ï Áoø±fi¯Vü≤dæÔ, ø±• |ü⁄D´πøåÁ‘ê\qT dü+<ä]Ù+#ê&ÉT. ˇø£ kÕ] ø±• πøåÁ‘·+˝À |ü\T <ëHê\T #˚XÊ&ÉT. eTTø£ÿ+{Ï <ëHê\≈£î eTT>∑T∆˝…’q ø±• Áu≤Vü≤àDT\T, ‘êeTT ‘·eT sêC≤´ìøÏ e∫Ã dæús¡|ü&É‘êeTì ø√s¡>±, sêE n+^ø£]+#ê&ÉT. eTT~y˚eTT |ü]düsê˝À¢ n&Ée⁄\qT ø={Ïº+∫, Áu≤Vü≤àDT\≈£î nÁ>∑Vü‰sê\qT ø£{Ïº+#ê&ÉT eTTø£ÿ+{Ï. ø±• qT+∫ düTe÷s¡T 75 ≈£î≥T+u≤\T e#êÃj·T≥. Á‹˝À#·q |ü\¢e bÕ\q, nÁ>∑Vü‰sê\ ìsêàD+, eTTø£ÿ+{°X¯«s¡ >∑T&çì ø£{Ïº+#·&É+ e+{Ï $wüj·÷\qT kÕúìø£ >±<Ûä\T $e]düTÔHêïsTT. Á‹˝À#·q |ü\¢e Áø°.X¯. 5e X¯‘êã∆+˝À bÕ\q kÕ–+∫q≥Tº ªÄ+Á<ÛäT\ dü+øÏå|üÔ #·]Á‘·μ ˝À #·]Á‘·ø±s¡T&ÉT @≥T≈£L] ã\sêeTeT÷]Ô sêXÊs¡T. Á‹˝À#·q >∑T]+∫ |ü\¢e, #√fi¯ sêE\ XÊdüHê˝À¢ |ü\T#√≥¢ ù|s=ÿq&É+ »]–+~. ô|<ä›eTT&çj·T+ eTTø£ÿ+fÒX¯«s¡ >∑T&ç Äes¡D˝Àì Áø°.X¯. 7e X¯‘êã›+ Hê{Ï #√fi¯XÊdüq+˝À ø±X¯´|ü >√Á‘·E&Ó’q ø£]ø±\ #√fi¯ó ì ù|s¡T+~. n<˚ $<Ûä+>± Á‹˝À#·q |ü\¢e >∑T]+∫ ≈£L&Ü e⁄+~. Á‹˝À#·q |ü\¢e - ø£]ø±\ #√fi¯ düeTø±*≈£î\ì ø=+<äs¡T sêXÊs¡T. Á‹˝À#·qT&ÉT #ê]Á‘·ø£ |ü⁄s¡T e´øÏÔ ø±<äì |ü⁄sêD |ü⁄s¡Twüß&Éì Ç+ø=+<äs¡T ù|s=ÿHêïs¡T. ø£&É|ü õ˝≤¢ bı‘·Ô|æ Hê&ÉT ˝À>∑\ ‘Ó\T>∑T #√fi¯sêE eTqTeT dæ~∆ sêsTT+∫q XÊdüq+ ˝À Á‹˝À#·qTì ù|s¡T e⁄+~. n<˚$<Ûä+>± Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ yÓ÷≥T|ü*¢ XÊdüq+ ˝Àq÷ ªeTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTeμ e+X¯ $esê\THêïsTT. ø±>± H√\+ãyê&ç-32,000 sêC≤´~Û|ü‘·T \sTTq H√\+ã|ü\¢e⁄\T ‘êeTT Á‹˝À#·q|ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄ yês¡düT\eTì #Ó|ü⁄Œø=Hêïs¡T. yê] XÊdüHê˝À¢ eTTø£ÿ+{Ï, áX¯«s¡ e+X¯» nH˚ |ü<ë\T ‘·s¡#·÷ ø£ì|ædüTÔ+{≤sTT. ø£sêï≥ø£˝Àì •eyÓTT>∑Z õ˝≤¢ VüQ+#· XÊdüq+ H√\+ã |ü\¢e⁄\ e+X¯ $esê\qT yÓ\¢&çdüTÔqï~. |ü•ÃeT >∑+>∑sêE\T, H√\+ã |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄\T, |ü•ÃeT #êfi¯ó≈£î´\T, ‘Ó\T>∑T - ‘·$Tfi¯ #√fi¯ sêE\ XÊdüHê˝À¢ Á‹˝À#·q |ü\¢e Á|ükÕÔeq ø£ì|ædüTÔ+~. kÕúìø£ >±<∏ä\T, ¬ø’|òæj·T‘·TÔ\T, Á>±e÷D ÁbÕ+‘ê˝À¢ Á|ü#ês¡+˝À >∑\ yê&ÉTø£ ø£<∏äHê\T mH√ï.. eTTø£ÿ+{Ï- áX¯«s¡ e+X¯ $wüj·÷\qT $e]düTÔHêïsTT. ‘Ó\T>∑T-‘·$Tfi¯ kÕVæ≤‘ê´˝À¢ düsTT‘·+ Á‹˝À#·q |ü\¢e >±<∏ä\qT $e]+#·&É+ »]–+~. ªÁ‹˝À#·q |ü\¢e-ø£]ø±\ #√fi¯μ |ü⁄düÔø£+ sêdæq Á|üeTTK #·]Á‘·ø±s¡T&ÉT &Üø£ºsY H˚\≥÷s¡T yÓ+ø£≥s¡eTDj·T´ Á‹˝À#·qTì >∑T]+∫ |ü\T ÄdüøÏÔø£s¡ $wüj·÷\qT ‘Ó*j·T#ÓbÕŒs¡T. mH√ï n+XÊ\qT |ü]>∑D˝ÀøÏ rdüTø=ì Á‹˝À#·q |ü\¢e #ê]Á‘·ø£ |ü⁄s¡Twüß&ÉT>± Á|üø£{Ï+#êqì yÓ+ø£≥ s¡eTDj·T´ sêXÊs¡T. ø£qTø£ H√\+ã |ü\¢e⁄\ e+XÊìøÏ eT÷\ |ü⁄s¡Twüß&ÉT Á‹˝À#·q |ü\¢e Á|üuÛÑTy˚. ` byÓTàdt‘Ó\T>∑T #√fi¯sêE≈£î #Ó+~q Áø°.X¯. 640Hê{Ï ‘Ó\T>∑T XÊdüq+

26 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt õ+õ ø√≥ ø£èwüí–], #·øÏÿ*<äTs¡Z+, sê»–] ø=+&É\ô|’ |ü{Ïwü˜yÓTÆq ø√≥ >√&É\‘√ düTe÷s¡T 7 #·<äs¡|ü⁄ øÏ˝À MT≥s¡¢ y˚Ts¡ $düÔ]+∫ e⁄+~. ø√≥˝À#·÷&Ée*\dæqø£≥º&Ü˝…H√ïe⁄HêïsTT. @ ø=~› ø±\+ ˇø£ÿ] @\Tã&ç˝À ˝Òì õ+õ >±<∏ä Áø°.X¯. 9e X¯‘êã›+˝À Äs¡+uÛÑyÓTÆ+~. n<=ø£|ü⁄Œ&ÉT ∫qï ø√≥. õ+õì Ä ‘·sê«‹ ø±\+˝À ≈£îs¡TyéT u≤sY nH˚ eTVü‰sêE r]Ã~<ë› &ÉT. #√fi¯ sêE\ qT+∫ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ Á|üuÛÑTe⁄\ bÕ\q˝À õ+õ ø√≥ u≤>± e]∆*¢q~. Áø°.X¯.1677 Hê{ÏøÏ ;C≤|üPsY düT˝≤ÔqT\ qT+N eTsêsƒê\ eX¯yÓTÆ+~. õ+õ ø√≥ì X¯Á‘·T<äTπs´<Ûä´ yÓTÆq~>± nuÛÑe]íkÕÔs¡T. n+<äTe\¢H˚- eTVü‰sêE \≈£î n+‘· yÓ÷E. <äø£ÿHé ÁbÕ+‘êìï Ws¡+>∑CÒãT bÕ*düTÔqï ‘·s¡TD+˝À •yêJ ¬s+&√ ø=&ÉT≈£î #Û·Á‘·|ü‹ sêC≤sêyéT ‘·q dæ+Vü‰düHêìï ø√˝ÀŒj·÷ &ÉT. n‘·&ÉT <äøÏåD≤|ü<∏ä+˝À Á|üy˚•+∫- ªõ+õμì kÕúes¡+>± #˚düTø=ì yÓTT>∑\T\ô|’ j·TT<ë∆ìï ø=qkÕ–+#ê&Éì ø£<∏äq+. <ë<ë|ü⁄ @&˚fi¯fl düTBs¡È j·TT<ä∆+ ‘·sê«‘· 1698˝À sêC≤sê+ z&çb˛j·÷ &ÉT. õ+õ yÓTT>∑\T\ eX¯yÓTÆ+~. Ä ‘·sê«‘· ø£sêí≥ø£ qyêãT\T, 1750˝À Áô|ò+#Y, 1761˝À Á_{°wt yê] @\Tã&ç˝ÀøÏ yÓ[fl+~. õ+õ ø√≥ì ˇø√ÿ ø±\+ ˇø√ÿ $<Ûä+>± |æ\Tdü÷Ô e#êÃs¡T. 1660 qT+∫ 1677 es¡≈£L ªu≤<ë¸u≤<éμ, eTsêsƒê\ ø±\+˝À ª<ë+Á&ûμ ˝Ò<ë ª∫+Bμ n˙, yÓTT>∑\T\ ø±\+˝À ªqÁdü‘Y >∑&Ûéμ n˙, Áô|ò+#YÇ+^¢wt yês¡T ªõ+Jμ n˙ eéVü≤]+#ês¡T. õ+õ˝À ˇø£ b‘Ó’Ôq ø£≥º&É+ e⁄+~. n+<äT˝À mì$T~ n+‘·düTÔ\THêïsTT. U…’B\ >∑<äT\T, <Ûëq´ |ü⁄ ø={≤º\T, Äj·TT<Ûë>±s¡+ ø√≥˝À e⁄HêïsTT. õ+õ ø√≥ ø£èwüí–], #·øÏÿ* <äTs¡Z+, sê»–] ø=+&É\ô|’ |ü{Ïwü˜yÓTÆq ø√≥ >√&É\‘√ düTe÷s¡T 7 #·<äs¡|ü⁄ øÏ˝À MT≥s¡¢ y˚Ts¡ $düÔ]+∫ e⁄+~. ø√≥˝À #·÷&Ée*\dæq ø£≥º&Ü˝…H√ï e⁄HêïsTT. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C≤´ BÛX¯ó\T ì]à+∫q yÓ+ø£≥ s¡eTDkÕ«$T <˚yê\j·T+, |ü{≤º_ÛsêeTkÕ«$T >∑T&ç, y˚\÷s¡T yêøÏ*, Áô|ò+#Y sêj·T˝Ÿ |òæs¡+>∑T\T, kÕ<ä‘·T˝≤¢U≤Hé eTd”<äT, #Ó{Ïº≈£î\yéT, #·+Á<ä≈£î\yéT #Ós¡Te⁄\T .. ø√≥ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê˝À¢ #·÷&Ée#·TÃ. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì õ+õ #ÓHÓ’ï≈£î <äøÏåD≤q 156 øÏ.MT., ‹s¡TeD≤íeT˝…’≈£î düTe÷s¡T 40 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À e⁄+~. ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ªõ+õμ ø√≥ #·]Á‘· |òüTq+ yÓTÆ˝≤s¡+ eT+EHê<∏é ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ≥÷]»+ q÷´dt Mø£åD+ Á|ü|ü+#· Á|ü<äøÏåD+

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 27

In the history of the world, never has it ever happened after World War II that an army of about 2000 soldiers supported by 60 tanks were destroyed so badly. While, the battle at Laungewala was never in favour of India. There were 120 Indian soldiers only, facing the Pakistan army. Major Kuldip Singh Chandpuri was commanding a company of the Punjab Regiment at Laungewala in Rajasthan Sector. In the early hours of 5th December 1971, the enemy launched a massive attack with infantry and tanks. Major Chandpuri played a pivotal role and exhibited courage.He inspired Indian soldiers and moving from bunker to bunker,beating back the enemy till the Indian forces reached there. In this heroic defence, he inflicted heavy casualties on the enemy side.Finally, victory was infavour of India.Major Kuldip Singh was honoured with Maha Vir Chakra Award. He retired as Bregadier. Bregadier Kuldip Singh Chandpuri was passed way in 2018.

My.Naa. Swamy in DelhiMy.Naa. Swamy in DelhiMy.Naa. Swamy in DelhiMy.Naa. Swamy in DelhiMy.Naa. Swamy in Delhi

Amrut Mahotsav 28 May - June 2022 TOURISM NEWS

Hero of Indo Pak war

T he concept is based on the thought that.. the war memorial should be a place for the Symbol of Inspiration. People should know the hard life and sacrifices of the soldiers. People have to pay the tributes to the supreme sacrifices of Soldiers the Great. There are around 120 war memorials in different places in the Country. The iconic India Gate was constructed in 1931 in Delhi to commemorate the Martyrs of India during the World War I and Third Anglo-Afghan War. Out of over 83,000 Indians who laid down their lives, India Gate bears 13,516 names, etched all over the monument. An inverted bayonet with a helmet structure along with Amar Jawan Jyoti was installed over night under the Arch of India Gate in January 1972,to commemorate India's victory in IndiaPakistan War 1971. Nation's tribute to our brave soldiers who laid down their lives. Wreaths have been laid at Amar Jawan Jyoti on the various occasions. But Wreath is being laid every day during Retreat Ceremony by invited the kin of the Battle Casualties. The National War Memorial was inaugurated on 25th February 2019. This monument is spread over 40 acres of land and was built by the Government of India near India Gate, New Delhi.The

Central Tourism department should take necessary steps to give top priority for War Memorials in the Tourism Map in connection with Azadika Amrut Mahotsav.Tourism department has to prepare action plan to attract more and more visitors to know the supreme sacrifices of our great soldiers. It will increase the patriotism among the people. Special Tourism map about War Memorials, should be prepared. Department also give more publicity to War Memorials with Heroic incidents. Tourists must visit War Memorials.

May - June 2022 TOURISM NEWS 29

Rakshak Chakra (Circle of Protection)

Veerta Chakra (Circle of Bravery): The second circle depicts the Bravery of Indian forces in the form of a covered gallery that exhibits six murals crafted in bronze depicting valiant battle actions of Indian Armed Forces. The battles showcased here are Battle of Gangasagar, Longewala, Tithwal, Rizangla, Operation Meghdoot and Operation Trident.

The outermost circle made of rows of trees in the Rakshak Chakra is a reassurance to the citizens of the country about their safety against any threat, with each tree representing the soldiers who ensure the territorial integrity of the Nation, round the clock.The Param Yodha Sthal houses the busts of all the 21 recipients of the Param Vir Chakra, India's highest military honour. War Museum ANational War Museum will be constructed in the adjoining Princess Park area and will be connected to the memorial through an underground tunnel. The Princess Park is a 14acres area north of India Gate, with barrack-like accommodations built during World War II. ANational War Museum has been planned in New Delhi as tribute to Indian soldiers and to showcase the nation's military culture, customs, traditions and history. The Museum is envisaged to be world class, state of the art building which will be a 'must visit' landmark for the visitors of Meanwhile..Delhi.there are 120 war memorials in the Country. Among them few are very prominent. National War Memorial, Southern Command in Pune, National Military Memorial in Bengaluru, Kargil War Memorial in Dras,Amar Jawan Jyoti and India Gate in New Delhi,War Heroes' Memorial and Museum in Amritsar, National Police Memorial in Delhi, etc.

Visit War Memorials

Tyag Chakra (Circle of Sacrifice)

The circular concentric walls of honour, which symbolise the ancient war formation 'Chakravyuh'. The walls are clad with granite tablets where an independent granite tablet is dedicated to each soldier who has made the supreme sacrifice in the battlefield, where his name is etched with golden letters along with the details of Rank.

memorial wall is flushed with the ground and in harmony with existing aesthetics. India Gate is counted amongst the largest war memorials in the Country. The visiting of War memorial is great experience. Memorial is serving as symbol of inspiration for future generations. Please make a visit to the National War Memorial and soak in all the valiant efforts of our great soldiers. Central Tourism department should take necessary steps to give top priority for War Memorials in theTourism Map.

Amar Chakra (Circle of Immortality) This structure of the memorial derives its name from the Eternal Flame (Amar Jawan Jyoti), continuously burning under the main obelisk at the center of the monument. The flame symbolises the immortality of the spirit of fallen soldiers and the promise that the Nation will never forget their sacrifices.

The National War Memorial is an Indian national monument built to honour and remember the soldiers of the Indian military, who fought in armed conflicts of Independent India. The names of armed forces personnel killed during the armed conflicts with Portugueses for annexation of Goa (1961), China(1962) and Pakistan (1971). Operation Pawan, operation Rakshak etc are inscribed on the memorial walls with golden letters. This monument is spread over 40 acres of land and was built by the Government of India, near India Gate, New Delhi. The memorial wall is flushed with the ground and in harmony with existing aesthetics.It completed in January 2019 and was inagurated on 25th February 2019. There is Amar Jawan Jyoti (Flames of eternal Soldiers) at Amar Chakra under the main obelisk of the monument. The memorial complex is in harmony with the existing layout and symmetry of the majestic Rajpath and Central Vista. Solemnity of the ambience is maintained with an emphasis on landscaping and the simplicity of architecture. Apart from the main memorial, there is dedicated area for busts of soldiers who have been conferred with 'Param Vir Chakra,' the nation's highest gallantry award. The design of the main memorial exemplifies that supreme sacrifice made by a soldier,not only makes him immortal but also depicts that the spirit of a soldier remains eternal. The memorial has distinct scheme of concentric circles: The concentric circles are designed as a Chakravyuh, an ancient Indian war formation are called as follows (from innermost to outermost) :

H√\+ãXË’*øÏ|òüTq‘·H√\+ã|ü\¢eÁ|üuÛÑTe⁄\<˚.Áø°.X¯.8e,9eX¯‘êã∆˝À¢H˚Ä\j·TìsêàD≤˝À¢dü]ø=‘·Ô|ü+<∏ë\qTnqTdü]+∫,‘·eTkı+‘·XË’*øÏÁoø±s¡+#·T{≤ºs¡TH√\+ãT\T.#√fi¯ó\Tôd’‘·+H√\+ã•\ŒXË’*ìd”«ø£]+#ês¡T.ùV≤e÷e‹˝Àì•edüìï<ÛäT\TÁ|ü‘·´ø£åì<äs¡Ùq+.dæ<˚∆X¯«s¡,H√\+uÒX¯«s¡(<=&˚¶X¯«s¡),eT˝Ò¢X¯«s¡,$s¡TbÕπøåX¯«s¡,∫Á‘˚X¯«s¡,k˛y˚TX¯«s¡(nø£ÿ`#Ó˝…¢fi¯fl)>∑T&ÉT\TÁø°.X¯.8eT]j·TT9X¯‘êu≤›˝À¢ùV≤e÷e‹˝Àì]à‘·eTj·÷´sTT.∫Á‘˚X¯«s¡,k˛y˚TX¯«s¡düìï<ÛäT\T‘=*<äX¯ìsêàD≤ìøÏÁ|ürø£\T.ùV≤e÷e‹ÁbÕNqù|s¡T¢ôV≤+CÒs¡T,ô|+CÒs¡T.ôV≤+CÒs¡Tsê»<Ûëì>±H√\+ã|ü\¢e⁄\TdüTe÷s¡T400dü+e‘·‡sê\TbÕ*+#ês¡T.<äøÏåDuÛ≤s¡‘êeì˝Àø=+‘·uÛ≤>∑+˝ÀH√\+ãÁ|üuÛÑTe⁄\eTTÁ<äã\+>±e⁄Hêï..yê]#·]Á‘·qTn<Ûä´j·Tq+#˚j·T&É+˝À,yês¡TkÕ~Û+∫q$»j·÷\qTqyÓ÷<äT#˚j·T&É+˝À#·]Á‘·ø±s¡T\Tdü¬s’qbÕÁ‘·qTb˛wæ+#·˝Ò<äT.dü+düÿ‘·+,‘Ó\T>∑T,ø£qï&É,‘·$Tfi¯uÛ≤wü\qT,sê»´+˝ÀìÁ|ü»\TbÕ{ÏdüTÔqïdü+düÿ‹-dü+Á|ü<ëj·÷\qT|ü]s¡øÏå+#·&É+˝ÀH√\+ãsêE\TeTT+<äTes¡Tdü˝Àe⁄Hêïs¡ìyês¡TsêsTT+∫qXÊdüHê˝À¢ù|s=ÿq&É+»]–+~.H√\+ãT\Tø£{Ïº+∫qø√yÓ\\≈£îuÛÑ÷]<ëHê\T,>∑T&ÉT\ìs¡«Vü≤D,sê»e+X¯$esê\T‘·~‘·s¡n+XÊ\TXÊdüHê˝À¢e⁄HêïsTT.ôV≤+CÒs¡TqT+∫ÄHÓ>=+~(Vü≤+|æ),eTs√yÓ’|ü⁄<Ûäs¡à|ü⁄](‘·$Tfi¯Hê&ÉT)<ëø±H√\+ã|ü\¢e⁄\XÊdüHê\Tø£ì|ækÕÔsTT.ùV≤e÷e‹|ü]düsê˝À¢•e*+>±\T$X‚wü+>±ø£ì|ækÕÔsTT.Ä\j·÷˝À¢e÷Á‘·y˚Tø±≈£î+&ÜÄs¡Tãj·T\T˝Àq÷•e*+>±\<äs¡Ùq+ø£\T>∑T‘·T+~.H√\+ãyê&çsê»´sê»<Ûë˙πø+Á<ä+-ôV≤+CÒs¡T˝Àô|<ä›>∑T&ÉT\T6e⁄+&É>±,@qT>∑TqT ‘=øÏÿ|ü{Ïºq dæ+Vü≤+ô|’ kÕ«Ø #˚düTÔqï bÕs¡«r |üs¡y˚TX¯«s¡T\ n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q H√\+ã •\Œ+ ` $s¡÷bÕø£å >∑T&ç 30 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt yÓTÆHêkÕ«$T |ü]XÀ<Ûäq

dü+‘·]+#·Tø=qï~.ø£*Œ+#ês¡T.ø£fi≤ì\j·÷\T>±e⁄HêïsTT.n‘·´<äT“¤‘·•\Œø£fi¯≈£îÄ\yê\yÓTÆqÄs¡TÄ\j·÷\Tˇø£e÷s¡TeT÷\πø+Á<ä+˝ÀÄdüeTT<ëj·T+˝ÀøÏyÓ[flÁ|ü‘·´ø£å+>±#·÷ùdÔ‘·|üŒÄ>∑T&ÉT\>=|üŒ<äq+‘Ó*j·T<äT.uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À‘=*<äX¯˝À>∑TVü≤\qT‘=\∫>∑T&ÉT\T>±r]Ã~<ë›s¡T.düTe÷s¡T1500dü+e‘·‡sê\≈£î|üPs¡«+ˇπø>∑~‘√sê‹ìsêàD+>±<˚yê\j·T+s¡÷|ü⁄~<äT›ø=qï~.‘·sê«‘·Áø°düTÔX¯ø£+7e,8eX¯‘êu≤›˝À¢Ä\j·÷\T.n<äT“¤‘·r]Ã~<ä›ã&Ü¶sTT.<äøÏåD≤~˝ÀqT‘=*Hêfi¯fl˝À#êfi¯ó≈£î´\T,|ü\¢e⁄\T,>∑+>∑sêE\T,H√\+ã|ü\¢eÁ|üuÛÑTe⁄\Tø√yÓ\\≈£î$X‚wüs¡÷bÕ\qT>∑s¡“¤>∑T&ç,n+‘·sêfi¯+,eTTKeT+&É|ü+,eTVü‰eT+&É|ü+,ñ‘·‡eeT+&É|ü+,j·÷Á‹≈£î\ãdüeT+&ÉbÕ\ìsêàD+‘√>∑T&çdü+|üPs¡ís¡÷bÕìï>∑s¡“¤>∑T&ç˝ÀìeT÷\$sê{Ÿ\qTm+‘√düT+<äs¡+>±eT*|æ+#·&É+,$$<ÛäeT+&ÉbÕ\düÔ+uÛ≤\qT•˝≤Œ\‘√

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 31

32 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt ùV≤e÷e‹ÁuÀdüTÔHêï&ÉT.<˚yê\j·TyÓTÆqn+<äT˝À5•e*+>±\THêïsTT.Á|ü<Ûëqdæ<˚∆X¯«s¡düìï~Û˝À•e⁄&ÉTdæ<äT∆ìs¡÷|ü+˝ÀuÛÑ≈£îÔ\≈£înuÛÑj·T$TdüTÔHêï&ÉT.$T>∑‘ê◊<äT#√≥T¢*+>∑s¡÷|ü+˝ÀeTTø£ÿ+{ÏuÛÑ≈£îÔ\qT◊<äT*+>±\‘√n\sês¡T‘·Tqï+<äTq|ü+#·*+>∑πøåÁ‘·+nsTT+~.dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T,|ü+#·*+>±\<äs¡Ùq+,Ä\j·÷˝À¢ì•\ŒXÀuÛÑ,|ü⁄sêedüTÔÁ|ü<äs¡ÙqXÊ\˝Àì•\Œdü+|ü<äj·÷Á‹≈£î\qTuÛÑøÏÔ-kÕ+düÿ‹ø£kÕ>∑s¡+˝ÀeTT+#Ó‘·TÔ‘êsTT.dæ<˚∆X¯«s¡T&ÉTuÛ…’s¡e⁄ìÁ|ü‹s¡÷|ü+>±uÛÑ≈£îÔ\TuÛ≤$düTÔHêïs¡T.ùV≤e÷e‹Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àìnq+‘·|ü⁄s¡+õ˝≤¢eT&Éø£•s¡≈£î36øÏ.MT.<ä÷s¡+˝Àe⁄+~.eTVü‰•esêÁ‹|üs¡«~q+dü+<äs¡“¤+>±Á|ü‘˚´ø£ñ‘·‡yê\T»s¡T>∑T‘êsTT.y˚˝≤~eT+~uÛÑ≈£îÔ\T•edüìï<ÛäT\qTdü+<ä]Ù+∫uÛÑøÏÔbÕs¡eX¯´+˝ÀeTTì–‘˚\T‘ês¡T.H√\+ã•\ŒXË’*,dü+düÿ‹,#·]Á‘·ô|’≥÷]»+q÷´dtn+~düTÔqïÁ|ü‘·´ø£ås¡ø£<∏äq+á$<Ûä+>±e⁄+~. |ü\¢e⁄\T, #êfi¯ó≈£î´\T, >∑+>∑ sêE\ ‘·sê«‘· •\ŒXË’*øÏ ø=+‘· $sêeT+ @s¡Œ&ç+~. ø±˙ H√\+ã sê»´+ #ê˝≤ ∫qï<˚ nsTTHê .. dü]ø=‘·Ô •\ŒXË’*ì Ä$wüÿ]+#·&É+˝À ô|<ä›bÕÁ‘· b˛wæ+∫+ ~. sê»´+˝À 32y˚\ Á>±e÷\T e⁄+&˚$. n+<äT e\¢ H√\+ãyê&ç-32,000 sê»´+>± ù|s¡T >±+∫+~. $<ë´\j·÷\T kÕú|æ+#·&É+, Ä\j·÷\T ø£{Ïº+#·&É+, >∑T&ÉT\qT düT+<äs¡+>± r]Ã~<ä›&É+ ø√dü+ •\Œ•ø£åD XÊ\\qT ÁbÕs¡+_Û+#·&É+, ø£{Ïº+ ∫q ø√yÓ\\qT dü+düÿ‹ πø+Á<ë\T>± s¡÷bı+~+ |ü #˚j·T&É+ <ë«sê H√\+ãT\T düeTø±©q düe÷»+ ˝À qeX¯ø±ìøÏ Hê+~ |ü*ø±s¡T. ‘·eT kı+‘· •\ŒXË’* - dü+düÿ‹ $ø±dü+ sê»´ sêE<Ûëì πø+Á<ä+ - ôV≤+CÒs¡T (ùV≤e÷e‹)πø |ü]$T‘·+ ø±≈£î+&Ü sê»´+˝Àì |ü\T Á|ü<˚XÊ\≈£î $düÔ]+|ü #˚XÊs¡T. ôV≤+CÒs¡T˝À n<äT“¤‘·Ø‹˝À Ä\j·÷\T ì]à+∫qfÒº, sê»´+˝Àì q+~ (∫ø£ÿãfi≤fl|ü⁄s¡+ õ˝≤¢), neì (eTTfi¯u≤>∑\Tø√˝≤s¡T õ˝≤¢), ø√˝≤s¡T, ∫Á‘·<äTs¡Z, bÕ+&Ée|ü⁄s¡+ (eT+&É´ õ˝≤¢), ‘·$Tfi¯ <˚X¯+˝Àì <Ûäs¡à|ü⁄] ‘·~‘·s¡#√≥¢ <˚yê\ j·÷\T ø£{≤ºs¡T. H√\+ãT\ >∑T&ÉT\T H˚{Ïø° #Ó≈£îÿ #Ó<äs¡≈£î+&Ü e⁄HêïsTT. H√\+ã Á|üuÛÑTe⁄\ e+X¯ <Ó’e+ |üs¡eT•e⁄&ÉT. n+<äTe\¢H˚ sê»´+˝À •yê\ j·÷\H˚ ø£{Ïº+#ês¡T. yês¡T ì]à+∫q >∑T&ÉT\ ù|s¡¢ìï+{Ï˝À áX¯«s¡Tì ù|s¡T e⁄+≥T+~. dæ<˚∆X¯«s¡, H√\+uÒX¯«s¡, eT˝Ò¢X¯«s¡, $s¡÷bÕπøåX¯«s¡, ∫Á‘˚X¯«s¡, k˛y˚TX¯«s¡, \ø£åàDÒX¯«s¡, uÛÑs¡‘˚X¯«s¡ .. >∑T&ÉT\T>± ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. ˇπø >∑~‘√ ø£{Ïºq ∫Á‘˚X¯«s¡ düìï~Û ‘=* <äX¯ >∑T&ç ìsêàD≤ìøÏ Á|ürø£.ø=H˚ï+&É¢ ‘·sê«‘· ø£{Ïºq k˛y˚TX¯«sê\j·÷ìøÏ ˇø£ eT+&É|ü+ n<äq+>± #˚]+~. Ä\j·Ts¡÷|ü+ ø=~›>± $düÔ]+#·ã&ç+~. H√\+ã sê»´ eékÕú|ü ≈£î&Ó’q eT+>∑fi¯ H√\+u≤~Ûsê» Vü≤j·÷+˝À Ä ¬s+&ÉT Ä\j·÷\T s¡÷|ü⁄~<äT›ø=ì e⁄+&Ée#·TÃ. #·]Á‘· : |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄\≈£î düTe÷s¡T yÓsTT´ dü+e‘·‡sê\ #·]Á‘·e⁄+~. XÊ‘·yêVü≤q kÕÁe÷≥¢≈£î kÕeT+‘·T\T>± e⁄+&çq |ü\¢e⁄\T, XÊ‘·yêVü≤qT\ ÁbÕã\´+ ‘·–Zq ‘·sê«‘· Áø°.X¯.275˝À dü«‘·+Á‘· sêC≤´ìï kÕú|æ+#ês¡T. ªdæ+Vü≤+μ yê] sê»´ >∑Ts¡TÔ. ã˝≤ìøÏ dü+πø‘·+. dæ+Vü≤$wüßí ø=&ÉT≈£î ˇø£{À eTùV≤+Á<ä es¡à (Áø°.X¯.600-630) ø£+∫ sê»<Ûëì >± bÕ\q>=|üŒ>± kÕ–+∫q≥Tº #·]Á‘·ø±s¡T\T sêXÊs¡T. $X‚wü•\Œ dü+|ü<ä≈£î Ä\yê\yÓTÆq >∑TVü‰\j·÷\T eTùV≤+Á<äes¡à Vü≤j·÷+˝À s¡÷|ü⁄~ <äT›ø=HêïsTT. ‹s¡T∫sê|ü*¢ e<ä› e⁄qï >∑TVü‰\j·T+ ˝Àì eTùV≤+Á<äTì XÊdüq+˝À |ü\T ‘Ó\T>∑T _s¡T<äT\T, |ü<ë\THêïsTT. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT, ∫Á‘·ø±s¡|ü⁄*, dü‘·´ dü+<Ûä ‘·~‘·s¡ _s¡T<äT\T XÊdüq+˝À ø£ì|ækÕÔsTT. ø£+∫ |ü\¢e⁄\T, eTTø£ÿ+{Ï |ü\¢e⁄\T, H√\+ã |ü\¢e⁄\T y˚πs«s¡T ø±˝≤˝À¢ sê»´bÕ\q #˚XÊs¡T. H√\+ã\T ‘êeTT eTTø£ÿ+{Ï e+X¯ yês¡düT\eTì #Ó|ü⁄Œø=Hêïs¡T. Á‹˝À#·q |ü\¢e⁄&ÉT eTTø£ÿ+{Ï e+XÊìøÏ eT÷\ |ü⁄s¡Twüß&ÉT. ø£&É|üõ˝≤¢ »eTà\eT&ÉT>∑T düMT|ü+˝Àì ô|<ä›eTT&ç j·T+ πø+Á<ä+>± Á‹˝À#·qT&ÉT bÕ\q kÕ–+∫ q≥Tº kÕúìø£ >±<Ûä\T $e]düTÔHêïsTT. Á‹˝À#·qTìøÏ Á‹H˚Á‘·, eTTø£ÿ+{Ï nH˚ ù|s¡T¢ ≈£L&Ü e⁄HêïsTT. ô|<ä›eTT&çj·T+ #ê]Á‘·ø£ ù|s¡T eTT~y˚eTT. Á‹˝À#·q |ü\¢e⁄&ÉT ø£{Ïº+∫q eTTø£ÿ+{°X¯«s¡Tì >∑T&ç ô|<ä›eTT&çj·T+˝À e⁄+~. H√\+ã |ü\¢e⁄˝À¢ yÓTT<ä{Ï sêE eT+>∑fi¯ H√\+u≤~Ûsê» (Áø°.X¯.730-775).>∑+>∑sêE\≈£î kÕeT+‘·T&ÉT>± H√\+ã*π> ÁbÕ+‘·+˝À bÕ\q ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.eT+>∑fi¯ ø=&ÉT≈£î dæ+Vü≤b˛‘· Áø°.X¯.775 qT+∫ 805 es¡≈£î sê»´bÕ\q #˚XÊ&ÉT. dæ+Vü≤ ≈£îe÷s¡T&ÉT #ês¡T bıH˚ïs¡ (805830) sêÁwüº ≈£L≥ sêE 3e >√$+<ä≈£î kÕeT+‘·Tì>± ø=qkÕ>±&ÉT. #ês¡T bıH˚ïs¡ |ü⁄Á‘·T&ÉT b˛\#√s¡ (830-875) |ü•ÃeT>∑+>∑sêE\‘√ $j·TéT+<äTø=Hêï&ÉT. ˇø£{À sê»eT\¢ ≈£L‘·Ts¡T C≤j·Tu…“qT b˛\#√s¡ ô|+&ç¢#˚düTø=Hêï&ÉT. b˛\#√s¡ - C≤j·Tu…“\ dü+‘êq+ eTùV≤+Á<ä (875-897) H√\+ã|ü\¢e⁄˝À¢ n‘·´+‘· |üsêÁø£eT e+‘·T&Éj·÷´&ÉT. H√\+ã*π> sêC≤´ìï H√\+ãyê&ç - 32,000>± r]Ã~<ë›&ÉT. $<ë´\j·÷\T, •\Œø£fi≤ ì\j·÷\qT HÓ\ø=˝≤Œ sê‹ øÏ{Ïø°˝Àì Ä*+>∑q eT÷]Ô sê‹ øÏ{Ïø°˝Àì >∑+>± e÷‘· ns¡∆HêØX¯«s¡ •\Œ+ <=&˚¶X¯«s¡*+>∑s¡÷|ü+˝ÀkÕ«$T

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 33 &ÉT. |ü\T >∑T&ÉT\qT ø£{Ïº+#ê&ÉT. ø£{Ïº+∫q Á|ü‹ >∑T&çøÏ uÛÑ÷<ëHê\T #˚XÊ&ÉT. ùV≤e÷e‹ Ä\j·÷\ düeTT<ëj·T+ Á|ü<Ûëq Á|üy˚X¯+ e<ä› >∑\ düÔ+uÛÑ XÊdüq+, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ø£+ã<ä÷s¡T eT*¢ø±s¡T®q >∑T&ç˝Àì XÊdüq+, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT <Ûäs¡à|ü⁄] •e düìï~Û˝À >∑\ XÊdüq+ eTùV≤+Á<ä e+X¯ $esê\T, sê»´ dü]Vü≤<äT›\T ‘·~‘·s¡ n+XÊ\qT ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. ‘·\ø±&ÉT XÊdüq+ Á|üø±s¡+ eTùV≤+Á<ä >∑+>∑yê&ç-96,000 sêC≤´ìøÏ ôd’‘·+ n~Û|ü‘·´+ eVæ≤+#ê&ÉT. >∑+>∑sêE\ Ä&É _&É¶ >±eTu…“düT eTùV≤+Á<ä ô|+&ç¢ #˚düTø=Hêï&ÉT. ã*≈£î\Hê&ÉT (ø√˝≤s¡T, nq+‘·|ü⁄s¡+, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢\T) ô|’ <ä+&Ó‹Ô u≤D sêC≤´ìï ‘·q sê»´+˝À ø£\T|ü⁄ø=Hêï&ÉT. eTVü‰ã* e+XÊìøÏ #Ó+~q u≤DsêE $<ë´<Ûäs¡Tì e~Û+∫ ªã*≈£î\ $<Ûä«+düqμ nH˚ _s¡T<äT bı+<ë&ÉT. H√\+ãsêC≤´ìï $düÔ]+#ê&ÉT. Á‹uÛÑTeqBÛs¡ nH˚ _s¡T<äTqT ø£+ã<ä÷s¡T XÊdüq+(883) ù|s=ÿ+≥Tqï~. (>∑+>∑)sê»eT\¢ø=&ÉT≈£î m¬sj·T|üŒ, eTùV≤+Á<äH√\+u≤~Ûsê»qT z&ç+∫q≥Tº •eyÓTT>∑Z - VüQ+#· XÊdüq+ ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. m¬sj·T|üŒqT ªeTùV≤+Á<ë+‘·ø£μ nH˚ _s¡T<äT‘√ VüQ+#· XÊdüq+ dü+uÀ~ÛdüTÔqï~. k˛+‘· dü+ã+BÛ≈£î\ #˚‹˝ÀH˚ eTùV≤+Á<ä z≥$T bÕ\j·÷´&ÉT. H√\+ã |ü\¢esêE\T sêsTT+∫q XÊdüHê˝À¢ eTùV≤+Á<ä≈£î dü+ã+~Û+∫qy˚ m≈£îÿe>± e⁄HêïsTT. >±eTu…“ <ë«sê eTùV≤+Á<ä≈£î ø£*–q ø=&ÉT≈£î nj·T´|ü<˚e 897qT+∫932es¡≈£î sê»úÛ≤s¡+ eVæ≤+#ê&ÉT. nj·T´|ü<˚e≈£î H√*|üj·T´ nì ù|s¡T ≈£L&Ü e⁄+~. nìï¬> nH˚ Ms¡H√\+ã(932-940), Ç]eH√\+ã (940-968) sêÁwüº≈£L≥T\≈£î kÕeT+‘·T\T>± eéVü≤]dü÷Ô bÕ\qkÕ–+#ês¡T. ‘·sê«‘· qìïH√\+ã (968-970) sê»´bÕ\q #˚XÊ&ÉT. qìï ø=&ÉT≈£î ¬s+&√ qìï b˛\#√s¡ (970-977) ø£<ä+ãsêE _&É¶ <˚yê+_ø£qT $yêVü≤ e÷&Ü&ÉT. ¬s+&√ eTùV≤+Á<äT&ÉT, ¬s+&√ Ç]eH√\+ã\ ‘·sê«‘· ñ<äj·÷~‘·´<˚e (102437) |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ&Éj·÷´&ÉT. ñ<äj·÷~‘·´≈£î »>∑<˚ø£eT\¢ nH˚ _s¡T<äTe⁄+~. Äj·Tq ≈£îe÷s¡T\T ÇeTà&ç »>∑<˚ø£eT\¢(1037-44), Á‘Ó’˝Àø£éT\¢ qìïH√\+ã (1044-54) düTe÷s¡T 18 dü+e‘·‡sê\T sêE\T>± ø=qkÕ>±s¡T. Á‘Ó’˝Àø£´ eT\¢ qìïH√\+ã |ü•ÃeT #êfi¯óø£´ sêE nVü≤eeT\¢ (1040-69) k˛y˚TX¯«s¡TìøÏ kÕeT+‘·T&ÉT. #√fi¯sêE ˇø£{ÀsêCÒ+Á<ä ø=&ÉT≈£î sêC≤~Ûsê» (1044-52)-n‘·ì ‘·eTTà&ÉT ¬s+&√ sêCÒ+Á<ä (1052-1064) #êfi¯ó≈£î´\ ô|’ j·TT<ä∆+ #˚dæ $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. #êfi¯óø£´ sê»´+˝Àì ø=+‘· uÛ≤>±ìï, H√\+ã sêC≤´ìï yÓTT‘êÔìï #√fi¯sêE\T ÄÁø£$T+#ês¡T. Vü≤+|æ düMT|ü+˝Àì ø=|üŒfi¯˝À ;Ûø£s¡ j·TT<ä∆+ »]–+~. #√fi¯ó\≈£î $»j·T+ <äøÏÿHê dü+‘√wü+ $T>∑˝Ò¢<äT. j·TT<ë∆ìï |üs¡ý˚øÏådüTÔqï sêC≤~Ûsê» @qT>∑Tô|’ ≈£Ls=Ãì.. nfÒ¢ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. $$<Ûä sêC≤´\qT <äøÏÿ+#·T ø=Hêï, nqï eTs¡D+ ¬s+&√ sêCÒ+Á<äqT ≈£î+>∑Bdæ+~. ‘·sê«‘· ø£+∫πø |ü]$T‘·eTj·÷´&ÉT. kÕeT+‘·T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç bÕ\qkÕ–+#ê&ÉT. |ü•ÃeT#êfi¯óø£´ - H√\+ãyê&çsêC≤´˝À¢ ø=ìï#√≥¢ ‹]– dü«‘·+Á‘·<˚XÊ\T Ä$s¡“¤$+#êsTT. ôV≤+CÒs¡T˝À eT∞fl H√\+ãT\ bÕ\q ø=qkÕ–+~. #√fi¯ó\ <äTsêÁø£eTD‘√ H√\+ã sê»´+ n+‘·]+ ∫q≥Tº #·]Á‘·ø±s¡T\T uÛ≤$+#ês¡T. ø±˙ ‘·sê«‘· ≈£L&Ü <ë<ë|ü⁄ 200 dü+e‘·‡sê\T $$<Ûä ÁbÕ+‘ê˝À¢ eTTø£ÿ+{Ï |ü\¢e⁄\ bÕ\q ø=qkÕ–q≥Tº •s¡, ∫Á‘·<äTs¡Z, Á|üø±X¯+õ˝≤¢ yÓ÷≥T|ü*¢ XÊdüHê\T ‘Ó*j·T #˚düTÔHêïsTT. eTTø£ÿ+{Ï e+XÊìøÏ #Ó+~q ª|ü\¢e ≈£î\ ‹\ø£μ eT*<˚e eTVü‰ sêE ø=&ÉT≈£î dæ<ä∆j·T<˚e (Áø°.X¯.1231) yÓ÷≥T|ü*¢XÊdüq+˝À ªø£+∫ |ü⁄s¡esêBÛX¯«s¡μ nH˚ _s¡T<äT n>∑T|ædüTÔ+~. eTTø£ÿ+{Ï e\¢e⁄\T #√fi¯ó\qT ‘·]$T y˚dæ sê»´+‘√ bÕ≥T sê»<Ûëì - ø£+∫ì ÄÁø£$T+#·T ø=ì 1260 es¡≈£î sê»´ bÕ\q #˚dæq≥Tº XÊdüHê\T #ÓãT‘·THêïsTT. >∑+>∑sêE\T, sêÁwüº ≈£L≥T\T, #√fi¯ó\T e+{Ï eTVü‰ ã\XÊ\Ts¡T‘√ j·TT<ë∆\T #˚dü÷ÔH˚.. ∫qï sêC≤´ìï 400 dü+e‘·‡sê\≈£î ô|’>± dü+s¡øÏå+#ê s¡+fÒ, H√\+ã |ü\¢e⁄\ Bøå± <äø£å‘·\≈£î #˚‘·T˝…‹Ô qeTdüÿ]+#·e\dæ+<˚. H√\+ã |ü\¢e⁄\ #·]Á‘·ô|’ ˝À‘Ó’q |ü]XÀ<Ûäq\T »s¡>±*. yê] |ü]bÕ\q, kÕ+düÿ‹ø£ ùde, •\ŒXË’*, Hê{Ï Á|ü»\ Jeq $<ÛëHê\T, XÊdüHê\ $X‚¢wüD\qT dü]ø=‘·Ô>± Ä$wüÿ]+#ê*.XÊdüHê\T: H√\+ã Á|üuÛÑTe⁄\T Hê{Ï+∫q XÊdüq düÔ+uÛ≤\T, >∑T&ç>√&É\ô|’ Äs¡Tãj·T\T˝À ã+&Ésêfi¯flô|’ #ÓøÏÿ+∫q XÊdüHê\T, Ms¡>∑\T¢\ô|’ sêsTT+∫q XÊdüHê\T H√\+ã yê&ç sê»´ eT+‘·{≤ e+<ä˝≤~>± e⁄HêïsTT. |ü•ÃeT >∑+>∑ sêE\T, #êfi¯ó≈£î´\T, sêÁwüº≈£L≥T\T, #√fi¯ó\T y˚sTT+∫q |ü\TXÊdüHê˝À¢ H√\+ã |ü\¢e⁄\ Á|ükÕÔeq e⁄+~. j·TT<ä∆ Ms¡T\ düà‹ø√dü+ @sêŒ≥T #˚dæq Ms¡>∑\T¢\ô|’ >∑\ XÊdüHê\T ôd’‘·+ H√\+ãT\ >∑T]+∫ düe÷#êsêìï n+~düTÔHêïsTT. ùV≤e÷e‹ dæ<˚∆X¯«sê\j·T düeTT<ëj·T+˝À, |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝À, Á>±eT+˝Àì Ä+»H˚j·T kÕ«$T>∑T&ç e<ä›, bı˝≤˝À¢ì ã+&Ésêfi¯ó¢ - #·T≥Tº |ü≥¢ >∑\ Ms¡>∑\T¢\ô|’ H√\+ã Á|üuÛÑTe⁄\ XÊdüHê\T HêïsTT. Á|ü<Ûëq>∑T&ç Äes¡D˝Àì düÔ+uÛÑ+˝À 4 yÓ’|ü⁄˝≤ XÊdüq+ e⁄+~. H√\+ãT\ XÊdüHê˝À¢ sê‹ øÏ{Ïø°˝À n<äT“¤‘· •˝≤Œ\T dæ<˚›X¯«s¡ düìï~Û <äøÏåD <ë«s¡ã+<Ûë\T eTùV≤+Á<ë~Ûsê» XÊdüq+

34 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt #ê˝≤ eTTKýÓTÆq~. H√\+ã sêE\ e+XÊqTÁø£eT DÏø£qT yÓ\¢&çdüTÔqï~. n<=ø£ <ëq XÊdüqyÓTÆHê n+<äT˝À eTùV≤+Á<ä es¡≈£î sêE\ ù|s¡T¢HêïsTT. ø=+<ä] sêDT\ ù|s¡T¢ ≈£L&Ü e⁄HêïsTT. Áø°.X¯.878 ˝À eTùV≤+Á<äes¡à sêsTT+∫q~. ÁbÕNq ø£qï&É uÛ≤wü˝À XÊdüHêìï sêXÊs¡T. ªdü«dæÔ |ü\¢e ≈£î˝≤q«j·Tμ nì XÊdüq+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. eTùV≤+Á<ä ‘êqT |ü\¢e⁄\ yês¡düT&Éì #Ó|ü⁄Œ ø=Hêï&ÉT. eTùV≤+Á<ä y˚sTT+∫q eTs√ •˝≤XÊdüq+ (Áø°.X¯.880) ˝À eTùV≤+Á<äqT ªeTsTT+<äeTàμ >± ù|s=ÿHêïs¡T. eTsTT+<äeTà - n+fÒ, ªeTùV≤+Á<ä es¡àμ nì |ü]XÀ<Ûä≈£î\T ‘˚˝≤Ãs¡T. •euÛÑ≈£îÔ˝…’q >=s¡ej·T´\T nq+‘·•e, \≈£î©X¯«s¡, ø£eT\Á|üuÛÑ ‘·~‘·s¡T\≈£î edü‹ kÂø£s¡´+ eT]j·TT uÛÑ÷<ëq+ $wüj·T+ XÊdüq+˝À e⁄+~. eTùV≤+Á<äes¡à≈£î #Ó+~q eTs√XÊdüq+ ø£+ã<ä÷s¡T eT*¢ø±s¡T®q kÕ«$T düìï~Û˝À e⁄+~. XÊdüq ø±\+ Áø°.X¯.883. eTùV≤+Á<äsê» ≈£î ªÁ‹uÛÑTeqBÛs¡μ _s¡T<äT e⁄qï≥Tº ø£+ã<ä÷s¡T XÊdüq+ ù|s=ÿ+≥Tqï~. u≤D sêE\qT n+‘·yÓTT+~+∫ q+<äT≈£î ªeTVü‰ ã*≈£î\ $<Ûä«+düqμ nH˚ _s¡T<äTqT eTùV≤+Á<ä <Ûä]+∫q≥Tº eTs√ XÊdüq+ ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. Vü≤]‘·Ôq ø=&ÉT≈£î m¬sj·TeTà nH˚ Ms¡ôd’ì≈£îì C≤„|ü ø±s¡ú+ ùV≤e÷e‹øÏ |ü&ÉeTs¡ yÓ’|ü⁄q bı˝≤˝À¢ ˇø£ Ms¡>∑\T¢qT Á|ü‹wæº+#ês¡T. n~ Áø°.X¯.928 dü+. Hê{Ï~. Ä Ms¡>∑\T¢ eTùV≤+Á<ä ≈£îe÷s¡T&ÉT nj·T´|ü<˚e Vü≤j·÷+ ˝Àì~. |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝Àì ˇø£ düÔ+uÛÑ XÊdüq+ dü+düÿ‘·+˝À e⁄+~. Áø°.X¯. 942 dü+. Hê{Ï~. H√\+ã |ü\¢e⁄\T áX¯«s¡ e+XÊìøÏ #Ó+~q Á‹qj·Tq (Á‹˝À#·q), eT+>∑fi¯,#ês¡TbıH˚ïs¡, b˛\#√s¡, eTùV≤+Á<ä ‘·~‘·s¡T\ ù|s¡T¢ e+X¯ $esê\THêïsTT. XÊdüHêìï Ç]e H√\+ã sêsTT+#ê&ÉT. Ä $<Ûä+>± H√\+ãT\ $esê\qT yÓ\¢&ç+#˚ XÊdüHê\T |ü\T#√≥¢ \uÛÑéTj·÷´sTT. Ä\j·÷\≈£î <ëq$T∫Ãq $wüj·÷\T ôd’‘·+ ‘Ó\TdüTÔHêïsTT. ø±˙ ùV≤e÷|ü‹˝Àì eTTKýÓTÆq Äs¡T Ä\j·÷\qT me¬ses¡T m|ü⁄Œ&ÉT ø£{Ïº+#ês¡qï <ëìøÏ K∫Ã‘·yÓTÆq Ä<Ûësê\T <=s¡ø£&É+ ˝Ò<äT. <˚yê\j·÷\ ìsêàD Á|ü<ë‘·\ #·]Á‘·qT yÓ*øÏ rj·T&ÜìøÏ #ê]Á‘·ø£ |ü]XÀ<Ûä≈£î\T, #·]Á‘·ø±s¡T\T eT]+‘·>± ø£wæ#˚j·÷*. ø±>± eTùV≤+Á<ä≈£î #Ó+~q düÔ+uÛÑXÊdüq+, n<äT“¤‘· •\Œ |ü{Ïºø£\T, ô|’ø£|ü⁄Œ •˝≤Œ\T, $&ç>±e⁄qï •˝≤Œ\T, Ms¡>∑\T¢\T #ÓHÓ’ï˝Àì |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝À e⁄HêïsTT. eTùV≤+Á<äqT ªeTùV≤+Á<ë~Û sê»μ nì XÊdüq+˝À dü+uÀ~Û+#ês¡T. ø=ìï Ms¡>∑\T¢\ô|’ ≈£L&Ü XÊdüHê\THêïsTT. •\Œ |ü{Ïºø£\ øÏ+<ä ≈£L&Ü XÊdüHê\T ø£\e⁄. <=&˚¶X¯«s¡düìï~Û sê‹øÏ{Ïø°˝À neT]Ãq Ä*+>∑qeT÷]Ô bÕ<ë\~>∑Te ˇø£ XÊdüq+ e⁄+~.dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T >∑T&ç eTTKeT+&É|ü+ >√&ÉdüÔ+uÛ≤˝À¢ ôd’‘·+ XÊdüHê\THêïsTT. Ä\j·÷\rs¡T: ùV≤e÷e‹˝À Á|ü<ÛëqyÓTÆq <˚yê\j·÷\T Äs¡THêïsTT. Á>±eT<˚e‘· -qeø√fÒ X¯«s¡ neTàyês¡T, Ä+»H˚j·TkÕ«$T eT+~sê\T HêïsTT. Äs¡T Ä\j·÷\≈£î>±qT ◊~+{Ï˝À •e*+ >±\T+&É>±, ˇø£ >∑&ç˝À e÷Á‘·+ •e⁄&ÉT dæ<äT∆ì s¡÷|ü+˝À <äs¡Ùq$TdüTÔHêï&ÉT. >∑T&ÉT\T ø±≈£î+&Ü ùV≤e÷e‹˝À |ü\T#√≥¢ •e*+>±\T ø£ì|ækÕÔsTT. yê{ÏøÏ bÕq|ü{≤º\T e⁄+&Ée⁄. eTTKýÓTÆq Ä\j·÷\˙ï H√\+ã |ü\¢e⁄\ bÕ\Hê ø±\+˝ÀH˚ ì]à‘·eTj·÷´sTT. Ä <˚yê\j·÷\T H√\+ã |ü\¢e •\ŒXË’*øÏ <äs¡ŒD+ |ü&ÉT‘·THêïsTT. Äs¡TÄ\j·÷˝À¢ dæ<˚∆X¯«s¡Tìdüìï~Û n‘·´+‘· Á|ü<Ûëq yÓTÆq~. dæ<˚∆X¯«s¡, <=&˚¶X¯«s¡ (H√\+uÒX¯«s¡), eT˝Ò¢X¯«s¡, $s¡÷bÕπøåX¯«s¡ >∑T&ÉT\T ˇπø Äes¡D˝À e⁄HêïsTT. ∫Á‘˚X¯«s¡, k˛y˚TX¯«s¡ düìï<ÛäT\T Á>±eT+ ˝ÀH˚ eTs√ #√≥e⁄HêïsTT. •e*+>±\T ø£*–q ◊<äT Ä\j·÷\T ˇπø#√≥ yÓ\dæq+<äTq ùV≤e÷e‹ |ü+#·*+>∑ πøåÁ‘·+>± Á|üdæ~∆ bı+~+~. eTùV≤ X¯«s¡T&ÉT e÷qyêø±s¡+˝À |üP»\+<äTø=+≥T qï+<äTq eTVü‰πøåÁ‘·+>± uÛ≤dæ\T¢ ‘·Tqï~. •e *+>±\T $X‚wü+>± ø£ì|ædüTÔqï+<äTq ø√{Ï*+>∑ πøåÁ‘·+>±q÷ U≤´‹ >±+∫+~. H√\+ãT\ Ä\j·÷\≈£î nìïVü‰+>∑T\÷e⁄HêïsTT. yê] ø±˝≤ìøÏ <˚yê\j·T+ dü+|üPs¡í s¡÷|ü+ dü+‘·]+#·Tø=qø£b˛sTTHê.. dü]ø=‘·Ô Ä\j·T Ø‹øÏ Áoø±s¡+ #·T{≤ºs¡T. >∑s¡“¤>∑T&ç, n+‘·sê\+, eTTK eT+&É|ü+, qes¡+>∑eT+&É|ü+, eTVü‰eT+&É|ü+, q+~eT+&É|ü+, |ü]yês¡ <˚e‘·\≈£î ∫qï >∑T&ÉT\T >∑s¡“¤>∑T&çô|’, Á<ë$&É|ü<ä∆‹˝À $e÷dü•Ks¡+, <˚yê\j·T+ #·T≥÷º uÛÑ≈£îÔ\ ãdü eT+&ÉbÕ\T, Äs¡Tãj·T\T˝À ñ‘·‡e eT+&É|ü+.. e+{Ï ìsêàD≤\‘√ ªH√\+ã>∑T&çμ dü+|üPs¡í s¡÷|ü+‘√ neìô|’ ne‘·]+∫+~. n|üŒ{Ïes¡≈£î Ä\j·÷\≈£î n≥Te+{Ï ì+&Ó’q s¡÷|ü+ ˝Ò<äT. yÓT+&Ó’q ìsêàD≤ìøÏ Á|ürø£ dæ<˚∆X¯«s¡ kÕ«$T düìï~Û. Äes¡D˝ÀøÏ n&ÉT>∑T ô|≥º>±H˚ düÔ+uÛ≤\ eT+&É|ü+ ø£ì|ædüTÔ+~. Ä düÔ+uÛ≤˝À¢ dæ+Vü≤+ ‘·\ ø£*–q ø°]ÔeTTK+‘√ bÕ≥T •e|ü⁄sêD>±<∏ä\≈£î dü+ã+~Û+ ∫q •˝≤Œ\T ø£ì|ækÕÔsTT. dæ<˚∆X¯«s¡ düìï~Û Á|ü<Ûëq Á|üy˚X¯+ |ü&ÉeTs¡ eTTK+>± e⁄+~. kÕ<Ûës¡D+>± X¯øÏÔ Ä\j·÷\T $TqVü‰ $T–*q >∑T&ÉT\ Á|üy˚X¯ <ë«sê\T ‘·÷s¡TŒ yÓ’|ü⁄q≈£î e⁄+{≤sTT. ø±˙ ùV≤eTe‹˝À dæ<˚∆X¯«s¡, <=&˚¶X¯«s¡ Á|üy˚X¯e÷sêZ\T |ü&ÉeTs¡πø e⁄HêïsTT. dæ<˚∆X¯«s¡ >∑T&çøÏ |ü&ÉeTs¡ yêøÏ*‘√ bÕ≥T ñ‘·Ôs¡-<äøÏåD ~≈£îÿ˝À¢ <ë«sê\THêïsTT. Ä <ë«sê\T eTVü‰eT+&ÉbÕìøÏ e⁄HêïsTT. <ë«s¡+ ô|’uÛ≤>∑+˝À $ø£dæ+∫q |ü<äà |ü⁄wüŒ+˝À ≈£Ls=Ãqï \ø°åà<˚$ u§eTà e⁄+~. \ø°åà e÷‘·≈£î ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ @qT>∑T\T ‘=+&É+‘√ ˙fi¯ófl ∫eTTà‘·THêïsTT. Á|üy˚X¯<ë«s¡+, >∑s¡“¤>∑T&ç <ë«s¡+ô|’ ª>∑»\øÏåàμ u§eTà e⁄+≥T+~. (>∑»\øÏåà <ë«s¡ •\Œ+ C…’q - uÖ<ä∆ <˚yê\j·÷˝À¢q÷ ø£ì|ædüTÔ+~.) dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T düìï~Û <ë«sê\T $X‚wü •˝≤Œ\‘√ <ë«s¡ã+<Ûë\Tn\+ø£]+#·ã&Ü¶sTT.-ô|’uÛ≤>∑+˝À >∑\ ~yÓTà ‘·~‘·s¡ #√≥¢ •e|ü⁄sêD dü+ã+<Ûä >±<Ûä\T, dæ+Vü‰\T, @qT>∑T\ •˝≤Œ\T düT+<äs¡+>± e⁄HêïsTT. ~yÓTàeT<Ûä´˝À Hê≥´+ #˚düTÔqï •e⁄ì ($T>∑‘ê 38e ù|J˝À) düT+<äs¡yÓTÆq dü÷s¡T‡ì •\Œ+ eTVæ≤cÕdüTs¡ eT]›ì dü÷ø£åà •\Œ+

XÊdüHêìï Á_{°wt ø±\+˝ÀH˚ >∑T]Ô+∫q|üŒ{Ïø° n+<äT ˝Àì $wüj·÷\ô|’ ˝À‘·T>± n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T˝Ò<äT. ô|’>± Ä XÊdüHêìï ≈£L&Ü >∑D|ü‹<˚e⁄ì U≤‘ê˝À y˚XÊs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ sêe÷\ j·T+>± e⁄qï eT+~s¡+ düMT|ü+˝À b+&É≈£î b+&ÉT‘·÷ yêq≈£î ‘·&ÉTdü÷Ô ìs¡¢øå±´ìøÏ >∑Ts¡sTTq #·‘·Ts¡TàK, XÊdüq düÔ+uÛÑ+˝À ¬s+&ÉT XÊdüHê\THêïsTT. düÔ+uÛ≤ìøÏ q\TyÓ’|ü⁄˝≤ XÊdüHê\qT sêXÊs¡T. yÓTT<ä{Ï eTTK+˝À |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+ e⁄+~. ôV≤+CÒs¡T (H˚{Ï ùV≤e÷e‹ ` nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢) πø+Á<ä+>± sê»´bÕ\q kÕ–+∫q H√\+ã |ü\¢e⁄\ XÊdüHê\qT yÓ÷≥T|ü*¢ #·‘·Ts¡TàK XÊdüq+ b˛*e⁄+~. rsê+Á<Ûä<˚X¯ #·]Á‘·˝À yÓ\T>∑T #·÷&Éì ˇø£ n<Ûë´j·÷ìï $e]+#˚<˚ yÓ÷≥T|ü*¢ |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+. $esê\T á $<Ûä+>± e⁄HêïsTT. #êfi¯ó≈£î´\T, #√fi¯ó˝À¢ |ü\T XÊK\TqïfÒ¢ |ü\¢e⁄˝À¢ ≈£L&Ü XÊK\THêïsTT. Ä+Á<Ûä|ü<∏ä+˝Àì πsHê&ÉT, |ü\Hê&ÉT, rsê+Á<Ûä˝À ÁøÏcÕíq~øÏ <äøÏåD ÁbÕ+‘·+, H√\+ãyê&ç, rs¡ ‘·$Tfi¯<˚X¯+ ‘·~‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\qT y˚s¡Ty˚s¡T ø±˝≤˝À¢ |ü\¢esêE\T bÕ*+#ês¡T. nsTT‘˚ rsê+Á<Ûä˝À |ü\¢e⁄\ XÊdüHê\T n‹‘·≈£îÿe>± \uÛÑéTj·÷´ sTT. ø±˙ yÓ÷≥T|ü*¢ #·‘·Ts¡TàK XÊdüq+ n#·Ã ‘Ó\T>∑T˝À e⁄+&É&É y˚T >±ø£, dü]ø=‘·Ô $wüj·÷\qT ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. uÛ≤wü ≈£L&É #ê˝≤ düs¡fi¯+>± e⁄+~. H√\+ãyê&ç sê»´+˝À yÓ\dæq XÊdüHê\T b≈£îÿe>± ø£qï&É uÛ≤wü˝À e⁄HêïsTT. yÓ÷≥T|ü*¢ sêe÷\j·T+ |üø£ÿqTqï |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+˝Àì n+XÊ\T ÄdüøÏÔ ø£*–+#˚$ e÷Á‘·y˚T >±ø£, ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü >=|üŒ<äHêìï, 13e X¯‘êã›+˝À |ü\¢e⁄\ ÁbÕã˝≤´ìï ø±&ÉTe e+X¯ #·]Á‘·qT, sê»´ dü]Vü≤<äT›\qT $e]düTÔHêïsTT. yêdüÔyêìøÏ |ü\¢e ≈£î\ ‹\≈£î˝…’q ø±<äTe e+X¯+yês¡T #√fi¯ó\≈£î kÕeT+‘·T\T>± ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ø£&É\÷s¡T πø+Á<ä+>± sê»´bÕ\q #˚XÊs¡T. rsê+Á<Ûä, ‘·$Tfi¯<˚X¯+ô|’ |ü≥Tºø√dü+ #√fi¯ó\T, Vü≤=j·Tdü\T\T, ø±ø£rj·TT\T, bÕ+&É´sêE\T ìs¡+‘·s¡+ j·TT<ë∆\T #˚XÊs¡T. eT÷&√ sê»sê» Vü≤j·÷+˝À ø±&ÉTe e+X¯E&Ó’q ˇø£{À ø=ù|Œs¡T õ+>∑ nH˚ ø±&ÉTesêj·T&ÉT (Áø°.X¯. 1216 ` 1242) ø£+∫ì ÄÁø£$T+#ê&ÉT. ÁbÕNq ø±\+ qT+#˚ ø£+∫ sê»ø°j·T, kÕ+düÿè‹ø£, $<ë´πø+Á<ä+. dü+düÿè‘·+, ‘Ó\T>∑T, ‘·$Tfi¯uÛ≤wü\T b+‘·>±H√ $ø£dæ+#êsTT. ø£&É\÷s¡T qT+∫ ø£+∫πøåÁ‘êìøÏ e∫Ãq ø±&ÉTesêj·T&ÉT ‘·q sêC≤´ìï ÁøÏcÕírs¡+ es¡≈£î $düÔ]+#ê&ÉT. ø±ø£rj·T >∑D|ü‹ <˚e⁄&ÉT Á|ü‘˚´ø£ ˇ|üŒ+<ä+ #˚düTø=ì yÓ÷≥T|ü*¢˝À yê´bÕs¡ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T kÕ–+∫ e⁄+&Ée#·TÃ. yÓ÷≥T|ü*¢ ÁbÕ+‘êìøÏ ª|ü\¢e≈£î\‹\ø£μ ø±&ÉTe e+X¯E&ÉT ` dæ<ä∆j·T <˚eeTVü‰sêE n~Û|ü‹>± eéVü≤]+#˚yê&ÉT. yÓ÷≥T|ü*¢ |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüqø£s¡Ô n‘·H˚.dæ<ä∆j·T <˚eeTVü‰sêE nH˚ ø±&ÉTesêj·T&ÉT ‘·eT ‘·+Á&ç eT*<˚eeTVü‰sêE≈£î |ü⁄D´+>± l >∑D|ü‹ Á|üdüqï #ÓqïπøX¯ekÕ«$T >∑T&çøÏ n<ä÷s¡T Á>±e÷ìï <ëq+ #˚XÊ&ÉT. XÊ*yêVü≤q X¯ø£es¡¸+ 1153 Ks¡HêeT dü+e‘·‡s¡+ CÒ´wüº ãVüQfi¯ |ü+#ê<ä• >∑Ts¡Tyês¡+ Hê&ÉT XÊdüHêìï sêXÊs¡T. n+<äT˝À |ü\¢e Á|üX¯dæÔ‘√bÕ≥T ø±ø£rj·T Á|üuÛÑTe⁄ >∑D|ü‹<˚e⁄ì ù|s¡TqT ≈£L&Ü Á|ükÕÔ$+#·&É+‘√ ø±ø£rj·TT\≈£î ` ø±&ÉTe e+X¯sêE\≈£î düìΩ‘· dü+ã+<Ûë\T+&˚eì ‘Ó\TdüTÔqï~. dæ<ä∆j·T <˚e⁄&ÉT ‘·eT ‘·+Á&çì dü+uÀ~Ûdü÷Ô.. eT*<˚e y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 35 dü]ø=‘·Ô #·]Á‘· Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ø=‘·Ô|ü≥ï+, yÓ÷≥T|ü*¢, eT∫©|ü≥ï+ ÁbÕNq z&Éπse⁄\T. ø=‘·Ô|ü≥ï+ HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ ø√≥ eT+&É\+˝À e⁄+&É>±, yÓ÷≥T|ü*¢ Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ Nsê˝ düMT|ü+˝À e⁄+~. eT∫©|ü≥ï+ ÁøÏcÕí õ˝≤¢ πø+Á<ä+. |ü\¢ e⁄\T, #√fi¯ó\T, ø±ø£r j·TT\T, ø±&ÉTe e+X¯ sêE\T, bÕ+&ÉT´\ ø±\+˝À yÓ÷≥T|ü*¢ Á|üdæ<ä∆ es¡Ôø£ ` yêDÏ»´ πø+Á<ä+>± $\dæ*¢+~. ø±˙ ø=‘·Ô|ü≥ï+ z&Éπse⁄ yÓ÷≥T|ü*¢ πse⁄ ø£+fÒ eTT+<˚ @sêŒ≥sTT+~. nø£ÿ&É <=]øÏq ˇπø s¡+Á<Ûä+ >∑\ \+>∑s¡T sêsTTì ã{Ïº ø=‘·Ô|ü≥ï+˝À ø£˙dü+ ¬s+&ÉTy˚\ j˚T+&É¢ øÏ+<äfÒ πse⁄ yê´bÕs¡ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T »]–e⁄+&Ée#·TÃ. ø±ø£rj·T sêE >∑D|ü‹ <˚e⁄ì ø±\+˝À yÓ÷≥T|ü*¢ πse⁄ ÁbÕeTTK´‘· ô|]–+~. Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T >∑T&ç Äes¡D+˝Àì XÊdüHê\T yÓ÷≥T|ü*¢ ÁbÕX¯kÕÔ´ìï ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. >∑D|ü‹ <˚e⁄ì XÊdüq+ ø£+fÒ eTT+<˚ y˚ sTT+∫q |ü\¢e Á|òüX¯dæÔ XÊdüq+ |üP]Ô>± eTs¡T>∑Tq|ü&ç+~. ª|ü\¢e Á|üX¯dæÔμ XÊdüq+˝Àì n+XÊ\qT |ü]XÀ<Ûä≈£î\T, #·]Á‘·ø±s¡T\TyÓ\T>∑T˝ÀøÏ‘˚˝Ò<äì#Ó|üŒe#·TÃ. |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+|ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+|ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+|ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+|ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+ª|ü\¢e Á|üX¯dæÔμ XÊdüq+ sêe÷\j·T+yÓ÷≥T|ü*¢ qT+∫ yÓTÆHêkÕ«$T

eTVü‰sêE nì düŒwüº+ #˚XÊ&ÉT. n+fÒ ‘·qø£+fÒ eTT+<äT eT*<˚e eTVü‰sêE yÓ÷≥T|ü*¢ ÁbÕ+‘·+‘√bÕ≥T ÁøÏcÕíq~ ($»j·Tyê&É) es¡≈£î >∑\ rsê+Á<ÛäqT ª|ü\¢e≈£î\ ‹\ø£μ bÕ*+∫q≥T¢ ne>∑‘·eTe⁄‘·Tqï~. ø±&ÉTe e+X¯sêE\T ø±ø£r j·TT\≈£î kÕe÷+‘·T\T ø±s¡T. yês¡T düs¡« dü«‘·+Á‘·T\T. yÓ÷≥T|ü*¢˝À *œ+∫q ` \_Û+∫q ‘=* XÊdüq+ yê]<˚. XÊdüq+˝À e⁄qï _s¡T<äT \qT ã{Ïº ø±&ÉTe e+X¯E\ ã˝≤ìï n+#·Hê y˚j·Te#·TÃ. sêC≤~Ûsê», sê»|üs¡y˚TX¯«s¡, eèwüuÛÑ˝≤+#·q, |ü\¢e ≈£î\‹\ø£, ø£+∫|ü⁄s¡ esêBÛX¯«s¡, dü|üÔX¯‘êÁ>∑Vü‰s¡ Á|ü‹wæ˜‘· e+{Ï _s¡T<äT\T yê] Á|ü‹wü˜qT ‘Ó\T|ü⁄‘·T HêïsTT. dü|üÔX¯‘êÁ>∑Vü‰s¡ Á|ü‹wæ˜‘·.. n+fÒ 700 nÁ>∑Vü‰sê\qT ø£{Ïº+∫Hê s¡ì ns¡ú+. ãVüQX¯ ø£&É\÷s¡T qT+∫ $»j·Tyê&É ÁøÏcÕírs¡+ es¡≈£î 700 nÁ>∑Vü‰sê\qT ì]à+∫ e⁄+&Ée#·TÃ. eT] n+‘·{Ï BÛs√<ë‘·TÔ\ #·]Á‘· H˚{Ï es¡≈£î yÓ\T>∑T #·÷&É˝Ò<äT. rsê+Á<Ûä #·]Á‘·˝À yÓ\T>∑T#·÷&Éì n<Ûë´j·T+ ªø±&ÉTe e+X¯μE\~. ø£+∫ πø+Á<ä+>± sê»´ bÕ\q kÕ–dü÷Ô, ø=ìï ÁbÕ+‘ê\≈£î eT+&É˝ÒX¯« s¡T\T, eTVü‰eT+&É˝ÒX¯«s¡T\qT ìj·T$T+ ∫q |òüTq‘· ª|ü\¢e≈£î\ ‹\ø£μ sêE\<˚. XÊdüqbÕsƒ¡+ : ªªdü«dæÔl eTVü‰eT+&É\ sêC≤~Ûsê» sê»|üs¡y˚TX¯«s¡ ª|ü\¢e ≈£î\ ‹\ø£μ uÛÑs¡<ë«»>√Á‘· \*‘ês¡ú#·+Á<ä<Ûäs¡... Á$wüuÛÑ˝≤+#Û·q y˚+>∑fi¯Hê&ç ªø£+∫|ü⁄sêesêBÛX¯«s¡μ n+≥÷ 36 |ü+≈£îÔ\T+~. |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄\ yês¡düT˝…’q eTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTee+X¯ Á|üX¯dæÔ XÊdüq+˝À e⁄+~. eTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTesêE\ _s¡T<äT\T, yÓ÷≥T|ü*¢ |üPs¡«|ü⁄ ù|s¡T¢ n+<äT˝À e⁄HêïsTT. XÊdüqø£s¡Ô dæ<ä∆j·T <˚eeTVü‰ sêE ‘êqT l eTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTe e+XÊìøÏ #Ó+~q yê&çqì #Ó|ü⁄Œø=Hêï&ÉT. ø£+∫ |ü⁄sêesêBÛX¯«s¡T ì>±, uÛÑ÷˝Àø£#ê‘·T sYes¡í dü|üÔX¯‘êÁ>∑Vü‰sê\qT ì]à+∫q≥Tº>± e]í+#ês¡T. ˇø£yÓ’|ü⁄ eTVü‰eT+&É ˝ÒX¯«s¡ nì dü+uÀ~Û+#·T ø=+≥÷H˚... ªdæ<ä∆j·T <˚eeTVü‰sêE\Tμ nì 17, 18 |ü+≈£îÔ\T ù|s=ÿ+≥THêïsTT. XÊdüq‘˚~ X¯ø£dü+e‘·‡s¡+ (1153 Ks¡) 22,23 |ü+≈£îÔ˝À¢ e⁄HêïsTT. dæ<ä∆j·T<˚e⁄ì ‘·+Á&ç eT*<˚e eTVü‰sêE≈£î <Ûäs¡à+>± ªn<ä÷s¡Tμ nH˚ Á>±e÷ìï ªl>∑D|ü‹ Á|üdüqï πøX¯e <˚es¡μ≈£î <ëq $T∫Ãq≥Tº XÊdüq+ düŒwüº+ #˚düTÔqï~. Ä $wüj·T+ 29, 30 es¡Tdü˝À¢ e⁄+~. ªø±ø£‹>∑D|ü‹<˚eμ Á|üuÛÑTe⁄ù|s¡T 30, 31 |ü+ ≈£îÔ˝À¢ e⁄+~. <ëqXÊdüHêìï sêsTT+∫q s√Eq dü÷s¡´Á>∑Vü≤ D+ dü+uÛÑ$+∫+~. Á>∑Vü≤D ø±\+˝À l >∑D|ü‹ Á|üdüqï πøX¯ekÕ«$T >∑T&ç˝À Á|ü‘˚´ø£ |üP»\T ` Vü≤$ã* ns¡Ãq »s¡>±\ì XÊdüq+ dü÷∫düTÔqï~. ‘êeTT Ç∫Ãq <ëq <ÛäsêàìøÏ bes¡÷ $|òüTï+ ø£*–+#·sê<äì XÊdüq+ eTT–+|ü⁄ 36e |ü+øÏÔ˝À ù|s=ÿq&É+ »]–+~. Ç+^¢wüß ø±\e÷q+ Á|üø±s¡+ XÊdüq‘˚~ Áø°.X¯. 1231 E˝…’ 9 ˝Ò<ë 10. CÒ´wüºe÷dü+ ãVüQfi¯ ne÷yêdü´ >∑Ts¡Tyês¡+. ø±>±, Áø°.X¯. 1277 Hê{Ï <ëqXÊdüq+ ≈£L&Ü n<˚ düÔuÛÑ+˝À eTs√yÓ’|ü⁄ e⁄+~. XÊdüqdüÔ+uÛÑ+ ã\+>± e⁄qï|üŒ{Ïø° b+&É≈£î b+&ÉT‘·÷, esê¸qøÏ ‘·&ÉTdüTÔ+&É≥+ e\¢ XÊdüqdüÔ+uÛÑ+˝Àì nø£åsê\T s¡÷|ü⁄ #Ó<äTs¡T‘·THêïsTT. ô|’>± düÔ+uÛÑ+ H˚\ô|’ |ü&çb˛sTTq dæú‹˝À e⁄+~. XÊdüqdüÔ+uÛ≤ìï |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝À e⁄+∫‘˚ düeTT∫‘·+>± e⁄+≥T+~. ˝Ò<ä+fÒ ø=H˚ï+&É¢ ‘·sê«‘· |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+ ø£+ø£s¡sêfi¯fl˝À ø£*dæb˛j˚T Á|üe÷<ä+ e⁄+~. ø£qTø£ |ü⁄sêedüTÔ XÊK yês¡T‘·ø£åD+ düŒ+~+∫ ‘·–q #·s¡´\T #˚|ü{≤º*. sêe÷\j·T+ eTT+<äT uÛ≤>∑+˝À $»j·Tq>∑s¡ sêE ¬s+&√ <˚esêj·T\T (Áø°.X¯. 1424`46) sêsTT+∫q XÊdüq+ e⁄+~. XÊdüq+ $]– b˛sTT+~. #·<äe&É+ ø£wüº+. $es¡D : yÓ÷≥T|ü*¢ Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ ∫q>∑+C≤+ eT+&É\+˝À H˚&=ø£ ∫qï Á>±eT+. 36 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt yÓ÷≥T|ü*¢ ;#Y |ü]XÀ<Ûäqn˝≤yÓTT<ä\sTT+~ $<ë´dü+düú\T,ª|ü\¢e|üø£ÿqTqïHê≈£î|ü]#·j·TeTj·÷´s¡T.bı{ÏºlsêeTT\THÓ\÷¢s¡Tõ˝≤¢ø±e*yêdæW‘ê‡Væ≤ø£#ê]Á‘·ø£|ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉTdüq‘Y≈£îe÷sY¬s&ç¶Ç{°e˝ÒHê≈£îyÓ÷≥T|ü*¢>∑D|ü‹<˚e⁄ìXÊdüq+˝À@eTT+<√‘Ó*j·T#ÓbÕŒ\+≥÷ˇø£XÊdüq+bò˛{ÀyÓTsTT˝Ÿ#˚XÊs¡T.yÓ÷≥T|ü*¢XÊdüq+nq>±H˚Hê≈£î&Üø£ºsYáeTì•eHê–¬s&ç¶>∑Ts¡TÔ≈£îe#êÃs¡T.•eHê–¬s&ç¶yÓ÷≥T|ü*¢z&Éπse⁄|ü]düsê\ô|’$X‚wü|ü]XÀ<Ûäq#˚XÊs¡T.|ü\TXÊdüHê\qTãj·T≥ô|{≤ºs¡T.ø±˙sêe÷\j·T+#·‘·Ts¡TàKdüÔ+uÛÑXÊdüq+ô|’n+‘·>±<äèwæºô|≥Tº˝Ò<äT.ÄXÊdüHêìïø±ø£rj·T>∑D|ü‹<˚e⁄ì~>±H˚n+<äs¡÷uÛ≤$düTÔHêïs¡T.n+<äTe\¢düq‘Y≈£îe÷sY≈£L&Ü>∑D|ü‹<˚e⁄ìXÊdüqeTì#ÓbÕŒs¡T.n+<äT˝Àìn+XÊ\qT‘Ó\TdüTø√yê\qï≈£î‘·÷Vü≤\+‘√Hê≈£î|ü+|ü⁄‘·THêïqì‘Ó*bÕs¡T.XÊdüHêìïdüeTÁ>∑+>±n<Ûä´j·Tq+#˚XÊqT.≈£î\‹\ø£μnH˚|ü<ä+qqTïn$T‘·+>±Äø£]¸+∫,|ü]XÀ<ÛäqyÓ’|ü⁄|üs¡T>∑T\Tô|{Ïº+∫+~.ø±ø£rj·T,#√fi¯,eTTø£ÿ+{Ïø±&ÉTe|ü\¢e,bÕ+&É´sêE\#·]Á‘·\qT,HÓ\÷¢s¡T¬>õ{°sY(sê»|üÁ‘·+),|ü\TXÊdüHê\qTeTs√kÕ]#·~yêqT.>∑D|ü‹<˚e⁄ìXÊdüq+>±#Ó˝≤eTDÏne⁄‘·Tqïsêe÷\j·TXÊdüHêìïª|ü\¢eÁ|üX¯dæÔμXÊdüq+>±düŒwüº+#˚XÊqT.eTTø£ÿ+{Ïø±&ÉTe|ü\¢ee+XÊìøÏ#Ó+~qeT*<˚e⁄ìø=&ÉT≈£îdæ<ä∆j·T<˚e⁄ìøÏ#Ó+~q<ëqXÊdüq+>±Á<ÛäTMø£]+#êqT.XÊdüq+πøX¯ekÕ«$Tdüìï~ÛøÏdü+ã+~Û+∫q~.πøX¯e⁄ì>∑T&çsêe÷\j·T+>±e÷s¡Ãã&ç+~.dü]ø=‘·Ô|ü]XÀ<Ûäq≈£î|ü⁄]>=*Œqdüq‘Y≈£îe÷sY≈£î<Ûäqýê<ë\T‘Ó\T|ü⁄‘·THêïqT.düq‘Yn_Ûq+<ä˙j·TT&ÉT.$X¯«$<ë´\j·÷\T,#˚j·Te\dæq|üììW‘ê‡Væ≤ø£|ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉTdüq‘Y≈£îe÷sYe+{Ïyês¡T#˚düTÔ+&É&É+Á|üX¯+dü˙j·T+.`byÓTàdt #ÓqïπøX¯e kÕ«$T XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, düq‘Y ≈£îe÷sY XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, düq‘Y ≈£îe÷sY XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, düq‘Y ≈£îe÷sY XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, düq‘Y ≈£îe÷sY XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, düq‘Y ≈£îe÷sY

ø±˙ yÓsTT´ dü+e‘·‡sê\ øÏ+<ä≥ ñ»«\+>± yÓ*–q eTVü‰q>∑s¡+. Hê{Ïù|s¡T leT‘Y y˚fi≤q>∑s¡+. nø£ÿ&É n|üŒ{À¢ »]–q yê´bÕsê\ e\¢ y˚\ es¡Vü‰\T |üqTï\ s¡÷|ü+˝À Ä<ëj·÷ìï Ä]®+∫q q>∑s¡+. yê´bÕs¡+‘√ bÕ≥T Ä<ëj·T+ ô|s¡>∑&É+‘√ uÛ≤s¡rj·T düHê‘·q dü+düÿ è‹ ô|s¡>∑&ÜìøÏ sêE\T ` yê´bÕs¡T\T ‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T. <ëì‘√ <˚yê\j·÷\T ` yê{Ï Ä<Ûës¡+>± ø£fi¯\T $X‚wü+>± n_Ûeè~∆ #Ó+<ësTT. l >∑D|ü‹ Á|üdüqï πøX¯e kÕ«$T >∑T&ç, l Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T düìï~Û, Á>±eT<˚e‘·\ >∑Tfi¯ófl b+‘√ ÁbÕeTTK´‘·qT dü+‘·]+#·Tø=HêïsTT. πøX¯ekÕ«$T >∑T&ç˝Àì eT÷\$sê{Ÿ l<˚$ uÛÑ÷<˚$ düVæ≤‘· $wüßíe⁄ $Á>∑Vü≤+ $s¡>=Z≥ºã&ç+~. <ëì‘√ lsêeTTì $Á>∑Vü‰\T Á|ü‹wæ˜+ ∫q+<äTq sêe÷\j·T+>± e÷]b˛sTT+~. yÓ÷≥T|ü*¢ |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+˝À ù|s=ÿqï~, <ëq Á>∑V”≤‘· πøX¯e düìï~Û H˚{Ï sêe÷\j·Ty˚T. Ç˝≤ e⁄+&É>± yÓ÷≥T|ü*¢ sêe÷\j·T XÊdüHêìï uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK yês¡T ‘=*kÕ]>± 1908˝À qyÓ÷<äT #˚XÊs¡T. >∑T&çì sêeTTì düìï~Û>± ù|s=ÿq&Éy˚T>±ø£, Ä XÊdüHêìï ø±ø£rj·T #·Áø£e]Ô >∑D|ü‹ <˚e⁄ì~>± sêXÊs¡T. ø±ø£rj·T >∑D|ü‹<˚e⁄ì yÓ÷≥T|ü*¢ XÊdüq+ Áø°.X¯. 1244 dü+e‘·‡sêìøÏ #Ó+~+~. ø±˙ sêe÷\j·T+ |üø£ÿqTqï ª|ü\¢e Á|üX¯dæÔμ XÊdüq+ Áø°.X¯. 1231 Hê{Ï~. >∑D|ü‹ <˚e⁄ì nuÛÑj·TXÊdüHêìø£+fÒ 13 dü+e‘·‡sê\ eTT+<äT sêdæq <ëqXÊdüq+. l eTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTe e+X¯E&Ó’q ª|ü\¢e ≈£î\‹\ø£μ dæ<ä∆j·T <˚e⁄&ÉT >∑D|ü‹ <˚e⁄ì ù|s¡T Á|ükÕÔ$+∫q+<äTq XÊdüqy˚T ø±ø£rj·T Á|üuÛÑTe⁄ U≤‘ê˝ÀøÏ #˚s¡Ãã&ç+~. yêdüÔyêìøÏ |ü\¢e Á|üX¯dæÔ XÊdüq+ô|’ H˚{Ï es¡≈£î ˝À‘·sTTq n<Ûä´j·Tq+ ` $X‚¢wüD »s¡>∑˝Ò<äT. ‘=+&ÉeTHê&ÉT <˚X¯+˝À n+‘·sê“¤>∑eTsTTq ∫‘·÷Ôs¡T, HÓ\÷¢s¡T, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢\T eT]j·TT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ø=+‘· uÛ≤>±ìï bÕ*+∫q ªeTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTe |ü\¢e⁄\μ #·]Á‘·qT dü]ø=‘·Ô>± Ä$wüÿ]+#·&É+˝À yÓ÷≥T|ü*¢ dæ<ä∆j·T <˚e XÊdüq+ eTTK´ uÛÑ÷$Tø£qT b˛wædüTÔqï~. Á_{°wt ø±\+˝À s¡÷bı+~q ªHÓ\÷¢s¡T ¬>õ{°sYμ˝À ôd’‘·+ ø±&ÉTe e+X¯ Á|ükÕÔeq ˝Ò<äT. πøe\+ eT*<˚e⁄ì ù|s¡TqTe÷Á‘·y˚T sê»ø°j·T #·]Á‘·˝À sêXÊs¡T. #·]Á‘·qT Á>±eTkÕúsTT qT+∫ |ü⁄qsY ì]à+∫ dü]ø=‘·Ô |ü]XÀ<Ûäq\qT Á|ü#·T]ùdÔ ì»yÓTÆq #·]Á‘· XÊX¯«‘·+>± ì\ã&ÉT‘·T+~. \uÛÑýÓTÆq ˝Ò<ë eTTÁ~+∫q #·]Á‘·qT eTs√ø√D+ qT+∫ Ä$wüÿ]ùdÔ n~≈£L&Ü ø=‘·Ô #·]Á‘˚ ne⁄‘·T+~. eTTø£ÿ+{Ï ø±&ÉTe e+XÊìøÏ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT Áø°.X¯. 5e X¯‘êã›+ Hê{Ï Á‹˝À#·q |ü\¢e Á|üuÛÑTe⁄. y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 37 2e <˚esêj·T <ëq XÊdüq+ yÓ÷≥T|ü*¢ Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ sêe÷\j·T+ eTT+<äT >∑s¡T&É •\Œ+

38 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt (34e ù|J ‘·s¡TyêsTT) dü÷ø£åà •˝≤Œìï H√\+ã •\TŒ\T s¡eTD°j·T+>± eT*#ês¡T. <ë«s¡ã+<Ûë\ •\ŒØ‘·T\T sêÁwüº ≈£L≥ sêE\ <ë«s¡XË’*ì b˛* e⁄Hêïj·Tì #Ó|üŒe#·TÃ. eTTK eT+&É|ü+˝Àì düÔ+uÛ≤\T qTqT|ü⁄>± - Hêp≈£î>± e⁄Hêï.. n+<äT˝À •˝≤Œ\T ˝Òe⁄ eTVü‰eT+&É|ü+˝Àì düÔ+uÛ≤\T ôd’‘·+ kÕ<ë>± e⁄HêïsTT. düT+<äs¡ s¡÷|ü+: n+‘·sê\+ qT+∫ >∑s¡“¤>∑T&ç˝ÀøÏ #·÷ùdÔ dæ<˚∆X¯«s¡ kÕ«$T düT+<äs¡ s¡÷|ü+ kÕøå±‘·ÿ] düTÔ+~. kÕ«$T yê] ì»s¡÷|ü dü+<äs¡Ùq+ düyÓ÷àVü≤q ø£s¡+>± e⁄+≥T+~. •e⁄&ÉT dæ<äT∆ì s¡÷|ü+˝À <Ûë´qeTTÁ<ä˝À <äs¡Ùq$TkÕÔ&ÉT. dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T uÛ…’s¡e⁄ì Á|ü‹s¡÷|ü+>± uÛÑ≈£îÔ\T uÛ≤$kÕÔs¡T. düTU≤oqT&Ó’q dæ<˚∆X¯«s¡ kÕ«$T <äs¡Ùq+ n˝ÖøÏø£ Äq+<ëìï ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. kÕ«$T ≈£Ls=Ãì <Ûë´q+ #˚düTÔHêï&ÉT. eTTK+˝À <Ûë´qeTTÁ<ä düŒwüº+>± ø£ì|ædüTÔqï~. <Ûë´q+ #˚düTÔqï $<Ûä+>±... dü>∑+ ‘Ó]∫q≥Tº ø£qTï\qT •\TŒ\T m+‘√ H˚s¡TŒ>± eT*#ês¡T. bı&Éyê{Ï eTT≈£îÿ, qTqTô|’q #ÓøÏÿfi¯ófl, ô|<äe⁄\T, >∑&É¶+.. yÓTT‘·Ô+ eTTU≤s¡$+<ëìï #·ø£ÿ>± r]Ã~<ë›s¡T. Çø£ πøXÊ\+ø£s¡D rs¡T es¡íHêr‘·+. bÕs¡«r|ü‹ >∑+>±<Ûäs¡T&ÉT>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉT yÓ+Á≥Tø£\ eTT&ç ˇø£ $<Ûä+>±, »{≤s¡a÷{≤\T $|æŒq|ü⁄Œ&ÉT eTs√ s¡ø£+>± •˝≤Œ\qT eT\TkÕÔs¡T. ø±˙ ùV≤e÷e‹ dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T yÓ+Á≥Tø£\ eTT&ÉT\T ∫Á‘ê‹ ∫Á‘·+>± e⁄+≥÷, ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–kÕÔsTT. yÓ+Á≥Tø£\ eTT&ÉT\qT ∫qï∫qï e‘êÔ\T>± #ÓøÏÿ¬s+&ÉT ô|<ä›e‘êÔ\T>± r]Ã-kÕ«$T ‘·\yÓqTø£ ˇø£ #·Áø£+ neT]Ãq≥Tº eT\#·&É+ H√\+ã •\TŒ\ Á|ü‹uÛÑqT #ê≥T‘·Tqï~. yÓT&É˝À e⁄+&Ée\dæq Hê>±uÛÑs¡D+ - Hê>∑bÕeTT ‘·\yÓ+Á≥Tø£\≈£î eTT&çy˚dæq≥Tº>± e⁄+~. eTT&ÉT\ ô|’uÛ≤>∑+˝À ø£bÕ\+ e⁄+~. kÕ«$T yê] πøXÊ\+ø£s¡D m+‘√ _Ûqï+>± e⁄+~. qT<äT{Ïô|’ bÕ|æ≥_fi¯fl e÷~] ÄuÛÑs¡D+ n>∑T|ædüTÔ+~. bÕ|æ≥ _fi¯fl n\+ø£s¡DeTVæ≤fi≤ eT÷s¡TÔ\ •˝≤Œ\+ø£s¡D˝À ø£ì|ædüTÔ+~. $XÊ\yÓTÆq #Óe⁄\≈£î ≈£î+&É˝≤\T ø£\e⁄. •e dæ<äT∆ìøÏ Hê\T>∑T #˚‘·T\THêïsTT. ô|’uÛ≤>∑+˝Àì ≈£î&ç #˚‹˝À Á‹X¯S\+, m&ÉeT #˚‹˝À &ÛÉeTs¡Tø£+ e⁄HêïsTT. øÏ+~ uÛ≤>∑+˝Àì ≈£î&ç#˚sTT nuÛÑj·TeTTÁ<ä˝À e⁄+&É>±, m&ÉeT #˚‹˝À ÁãVü≤àø£bÕ\+ _Ûø£å bÕÁ‘·>± e⁄+~. #˚‘·T\≈£î Hê>±uÛÑs¡D≤\THêïsTT. ø£+sƒêìøÏ _>∑T‘·T>± yÓ+&ç ø£&ç¶ ÄuÛÑs¡D+e⁄+~. eÁ»-yÓ’&ÛÉ÷s¡´ - s¡‘êï\T bı~–q ô|<ä› ø£+sƒ¡Vü‰s¡+ yÓT&É˝À e⁄+~. Ä ÄuÛÑs¡D+ #êfi¯óø£´ XË’*˝À e⁄+~. kÕ«$T yê] j·TCÀ„|üM‘·+ $∫Á‘·+>± e⁄+~. |ü⁄Á¬s\T ø£*–q j·TCÀ„|üM‘êìï kÕ«$T <Ûä]+#ê&ÉT. uÛÑT»+ qT+∫ Hê_Û MT<äT>± q&ÉT+ yÓqTø£ es¡≈£î y˚˝≤&ÉT‘·÷ ø£ì|ædüTÔqï ª|ü⁄Á¬s\ M‘·+μ uÛÑj·T+ >=\T|ü⁄‘·T+~. |ü{°º\ Vü‰s¡+ q&ÉTeTT ô|’uÛ≤>∑+˝À #·T≥Tºø=ì e⁄+~. |ü\T#·{Ï |ü≥Tºã≥º øö|”q+>± e⁄+~. ≈£î&çø±\T øÏ+<ä≈£î C≤s¡$&ç∫ e⁄+&É>±, m&ÉeTø±\T eT&ç∫ô|{Ïº e⁄+~. ø±fi¯fl≈£î düsê\THêïsTT. dæ<˚∆X¯«s¡kÕ«$T •e*+>∑ bÕq|ü≥º+ |”sƒ¡+ô|’ ≈£Ls=ÃHêï&ÉT. kÕ«$Tyê] ì»s¡÷|ü dü+<äs¡Ùq+ n_Ûùwø£ düeTj·÷˝À¢ e÷Á‘·y˚T ø£\T>∑T‘·T+~. n_Ûùwø£+ nq+‘·s¡+ $X‚wü n\+ø±s¡+˝À dæ<˚∆X¯«s¡Tìï <ä]Ù+#·Tø=qï uÛÑ≈£îÔ\T ‘·qàj·T‘ê«ìøÏ ˝Àqe⁄‘ês¡T. dæ<˚∆X¯«s¡ kÕ«$Tì ‘·ì$rsê <ä]Ù+#·Tø=qï ‘·sê«‘· eTVü‰eT+&É|ü+ ñ‘·Ôs¡ <ë«s¡+ >∑T+&Ü ãj·T≥≈£î edü÷ÔH˚.. m<äTs¡T>± ø±\uÛ…’s¡e kÕ«$T ø£ì|ækÕÔ&ÉT. ø±\e uÛ…’s¡eeT÷]Ô ñ‘·Ôsêq ˇø£ ñbÕ\j·T+˝À ø=\Te⁄Bsê&ÉT. >∑T&ç Á|ü<äøÏåD≈£î yÓ[flq|ü⁄Œ&ÉT <äøÏåD≤q $Hêj·T≈£îì $Á>∑Vü≤+ ∫qï>∑T&ç˝À <äs¡Ùq$TdüTÔ+~. eTVü‰ eT+&É|ü <ë«sê\≈£î m<äTs¡T>± ñ‘·Ôs¡-<äøÏåD ~≈£îÿ˝À¢ ø±\uÛ…’s¡e eT]j·TT $Hêj·Tø£ eT÷]Ô e⁄+&É&É+ $X‚wü+. dæ<˚∆X¯«s¡düìï~Û Á|ü<äøÏåD |üP]Ô #˚düTø=ì, ‘·÷s¡TŒq>∑\ eT+&É|ü+ >∑T+&Ü yÓ[fl‘˚ m<äTs¡T>± <=&˚¶X¯«s¡ <˚yê\j·T+ ø£ì|ædüTÔ+~. <=&˚¶X¯«s¡ >∑T&çøÏ e⁄qï sê‹øÏ{Ïø°\˝À ÁãVü≤à, $wüßíe⁄, •e⁄&ÉT, ≈£îe÷s¡kÕ«$T •˝≤Œ\qT ì\ã&ÉT ø=qï $<Ûä+>± düTeTH√Vü≤s¡+>± eT*#ês¡T. <=&˚¶X¯«sê\j·T <ë«s¡ ã+<Ûë\T-ô|’qTqï ~yÓTà˝À ôd’‘·+ dü÷ø£åà •˝≤Œ\T ø£&ÉTs¡eTD°j·T+>± ø£ì|ækÕÔsTT. >∑s¡“¤>∑T&çô|’ $e÷q •Ks¡+ ˝Ò<äT. dæ<˚∆X¯«s¡, <=&˚¶X¯«s¡ Ä\j·÷\T |ü&ÉeTs¡ Á|üy˚X¯ <ë«s¡+ ø£*– e⁄+&É>±, eT˝Ò¢X¯«s¡- $s¡TbÕπøåX¯«s¡ >∑T&ÉT\T ‘·÷s¡TŒ ‘·\T|ü⁄\T ø£*–e⁄HêïsTT. $s¡TbÕπøåX¯«s¡ düìï~Û eT+&É|ü+ yÓT≥¢≈£î >∑\ dæ+Vü≤•\Œ |ü{Ïºø£\≈£î Ád”Ô-|ü⁄s¡Twüß\ u§eTà\T #ê˝≤ Äø£s¡¸D°j·T+>± e⁄HêïsTT. yês¡T Ä*+>∑q+ #˚düTø=+≥THêïs¡T. Ä |üø£ÿH˚ e⁄qï e‘êÔ˝À¢ ≈£Ls=Ãqï •euÛÑ≈£îÔ\ ∫qïu§eTà\T ø£\e⁄.eTs√yÓ’|ü⁄ e⁄qï dæ+Vü≤ •\Œ|ü{Ïºø£˝Àì u§eTà\T $_ÛqïØ‹˝À e⁄HêïsTT. ñe÷X¯+ø£s¡T\T |”sƒ¡+ô|’ ≈£Ls=Ãì $Vü≤]+#·&É+ |ü]bÕ{Ï. ø±˙ dæ+Vü≤+ô|’ ≈£Ls=Ãì e⁄+&É&É+ ns¡T<Ó’q~>± ù|s=ÿqe#·TÃ. ñe÷X¯+ø£s¡T\T |”sƒ¡+ô|’ ≈£Ls=Ãqï≥Tº dæ+Vü≤+ ô|’ e⁄Hêïs¡T. Ä dæ+Vü≤+ @qT>∑Tô|’øÏ \+|òæT+∫+~. dæ+Vü≤+<∏ë{ÏøÏ >∑»sêE e+– b˛sTT+~. dæ+Vü‰s¡÷&ÛÉT&Ó’q •ej·T´ yÓqTø£ <ë«s¡ bÕ\≈£îì eT÷]Ô e⁄+~. dæ+Vü≤|ü{Ïºø£≈£î Á|ü<Ûëq s¡÷|üyÓTÆq dæ+Vü≤+‘·\-H√{ÏqT+∫ bı&Éyê{Ï Hê\Tø£ e+|ü⁄\T ‹]–+~. Hê\Tø£‘√ bÕ≥T ˇø£ |üP\ r>∑ ≈£L&Ü n\T¢ø=ì e⁄+~. ‘·sê«‘· ø±\+˝À ªj·÷[ (dæ+Vü≤+ - @qT>∑T ‘·\\T ø£\>∑*dæq s¡÷|ü+)μ >± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+<ä&ÜìøÏ ªùV≤e÷e‹ dæ+Vü≤‘·\μ ùV≤‘·Te⁄ nsTT e⁄+≥T+~. Á|ü‹ düÔ+uÛ≤ìï ì•‘·+>± |ü]o*+∫ #·÷ùdÔ ‘·|üŒ H√\+ã •\TŒ\ >=|üŒ<äq+ ns¡ú+ ø±<äT. XË’e-yÓ’wüíe >±<∏ä\qT dü÷ø£åà •˝≤Œ\ <ë«sê $e]+#ês¡+fÒ .. Hê{Ï •\TŒ\ #ê‘·Tsê´ìøÏ #˚‘·T˝…‹Ô qeTdüÿ]+#·e\ dæ+<˚. ˇø£ düÔ+uÛÑ+˝À ª*+>√<ä“¤eμ |òüT{≤ºìï m+‘√ düT+<äs¡+>± eT*#ês¡T. *+>∑+˝À ì\ã&ÉTø=qï ˙\ø£+sƒ¡TìøÏ ÁãVü≤à, $wüßíe⁄ qeTdüÿ]düTÔHêïs¡T. $$<Ûä s¡ø±\ <˚M Á|ü‹eT\T, <˚e⁄fi¯fl•˝≤Œ\T, Ms¡>∑\T¢\T, ô|’ø£|ü⁄Œã+&É\T, n\+ø£s¡D •˝≤Œ\T.. yÓs¡dæ düTe÷s¡T 10 <˚yê\j·÷\≈£î dü]b˛j˚T+‘· •\Œ dü+|ü<ä ùV≤e÷e‹ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝À #·÷&Ée#·TÃ. (s¡#·sTT‘· #ê]Á‘·ø£ |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT) >∑T&ç ô|’ø£|ü⁄Œ˝Àì •˝≤Œ\T H√\+ã •\ŒXË’*øÏ Á|ürø£ ùV≤e÷e‹

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 39

40 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt #·]Á‘·: Hê>∑T\T, j·T≈£åî\T yÓTT<ä˝…’q ÁbÕNHê+Á<Ûä C≤‘·T\T á ÁbÕ+‘·+˝À ìedæ+#˚ yês¡T. ÁbÕNq XÊdüHê\˝À á ÁbÕ+‘·+ ù|s¡T Áo|üs¡«‘·+. á ˝Àj·T XÊ‘·yêVü≤q sê»´+˝À ñ+&˚~. BìøÏ <ä>∑Zs¡˝À ôdsƒ¡–] ñ+&˚~. Hê>±s¡T®qø=+&É˝À \_Û+∫q edüTùdqTì XÊdüq+ Á|üø±s¡+ n;Ûs¡ùdqTì ùdHêì •eùd|ü⁄&ÉT ôdsƒ¡–]ô|’ nwüºuÛÑT» kÕ«$T Ä\j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT. ôdsƒ¡–] »Hê<äs¡D bı+~q Væ≤+<ä÷ πøåÁ‘·+. Ç~ XÊ‘·yêVü≤qT\ ñ|üsê»<Ûëì. M]˝À ∫e]yê&Ó’q j·T»„Áo XÊ‘·ø£]í Hê>±s¡T®Hê#ês¡T´ì ø√dü+ Áo|üs¡«‘·+ô|’ eTVü‰#Ó’‘·´ $Vü‰sê\qT ì]à+#ê&ÉT. Çøå±«≈£î\T Çø£ÿ&É XÊ‘·yêVü≤qT\ kÕeT+‘·T\T>± ñ+&˚yês¡T. M]˝À yêdæw”˜|ü⁄|ü⁄Á‘· Áo#Ûê+‘· eT÷\T&ÉT Hê\T>√ |ü⁄˝Àe÷$ô|’ $»j·÷ìï kÕ~Û+∫ dü«‘·+Á‘· sêC≤´ìï kÕú|æ+#ê&ÉT. á ÁbÕ+‘·+˝À ª$»j·T|ü⁄]μ nH˚ q>∑sêìï ì]à+∫, ‘·eT sê»<Ûëì>± #˚düTø=Hêï&ÉT. q\T>∑Ts¡T Á|üeTTK Çøå±«≈£î\˝À Áo#Ûê+‘·eT÷\T&ÉT nX¯«y˚T<Ûä j·÷>∑+ #˚XÊ&ÉT. Çøå±«≈£î\ ø±\+˝À Áo|üs¡«‘·+$»j·T|ü⁄] Áø°.X¯. 200 qT+&ç 300 es¡≈£î eTôVA»«\+>± $\dæ*¢+~. Çøå±«≈£î\ ‘·sê«‘· á ÁbÕ+‘êìï |ü\¢e⁄\T bÕ*+#ês¡T. ÁbÕNq |ü\¢e⁄\˝À Ä<äT´&Ó’q dæ+Vü≤es¡à, ‘·q Á|ü‘·´s¡Tú˝…’q ø£<ä+ãT\≈£î kÕj·T+ #˚XÊs¡H˚ HÓ|ü+‘√ Çøå±«≈£î e+XÊìï ‘·T<äeTT{Ïº+∫, uÖ<ä∆πøåÁ‘ê\qT $»j·T |ü⁄]ì <Ûä«+dü+#˚XÊ&ÉT. ø£sêí≥ø£˝Àì ø£<ä+ã e+X¯ kÕú|ü≈£î&Ó’q eTj·T÷s¡X¯s¡à Áo|üs¡«‘êìï ÄÁø£ $T+∫, kÕúes¡+ #˚dæø=ì, ãVü≤‘Yu≤DT\qT »sTT+∫, |ü\¢e⁄\‘√ j·TT<ä∆+ #˚XÊ&ÉT. ‘·sê«‘· |ü\¢e⁄\‘√ dü+~Û#˚düTø=ì Áo|üs¡«‘·+ e<ä*yÓfi≤fl&ÉT. ‘·sê«‘· á ÁbÕ+‘·+˝À $wüßí ≈£î+&çqT\T dü«‘·+Á‘· sê»´+ kÕú|æ+∫ Áø°.X¯.370 qT+&ç 570 es¡≈£î bÕ*+#ês¡T. M] ≈£î\<Ó’e+ Áo|üs¡«‘·kÕ«$T nH˚ ãT<ä∆<˚e⁄&ÉT. Ms¡T $wüßíeT÷]Ô jÓTTø£ÿ ‘=$Tà<äe ne‘ês¡+>± ãT<ä∆<˚e⁄ì Äsê~Û+#ês¡T. ø=+‘· ø±\+ ‘·sê«‘· Hê>±s¡T®qø=+&É ø±ø£rj·TT\ bÕ\q˝ÀøÏ e∫Ã+~. ø±ø£rj·TT\˝À Áb˛\sêE ≈£îe÷s¡T&ÉT uÒ‘·sêE nqTeTø=+&É˝À •yê\ j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT. ø±ø£rj·TT\ nq+‘·s¡+ ø=+‘· ø±\+ &Ûç©¢ düT˝≤ÔqT\ bÕ\q˝À e⁄+~. ø=+&ÉM&ÉT sê»<Ûëì>± bÕ*+∫q ¬s&ç¶sêE\ ø±\+˝À á ÁbÕ+‘·+˝À Hê>±s¡T®q–] <äTsêZìï ì]à+∫, yê] sêC≤´ìøÏ #Ó+~q ôd’ìø£kÕúesê\˝À <äøÏåD <äTs¡Z+>± e⁄+#ês¡T. ‘·sê«‘· >∑»|ü‘·T\T Hê>±s¡T®q ø=+&ÉqT eX¯|üs¡#·Tø=ì yê] Á|ü‹ì~Ûì e⁄+#ês¡T. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT >∑»|ü‹ ø±\+˝À-n‘·ì Á|ü‹ì~Û ÁoHê<∏ä sê»dæ+>∑sêj·T eTVü‰bÕÁ‘·Tì ÄBÛq+˝À ñ+~. Áø°.X¯.1513 qT+&ç 1519 es¡≈£î Áoø£wüí <˚esêj·T\ ø£[+>∑ <ä+&Éj·÷Á‘· »]–+~. ñ<äj·T–]‘√ yÓTT<ä˝…’q á <ä+&Éj·÷Á‘· ø£+<äT≈£Ls¡T, $qTø=+&É, n<ä›+øÏ, ø£e⁄‘ês¡+, ‘·+¬>&É, Hê>±s¡T®qø=+&É, u…\¢+ø=+&É\ es¡≈£î kÕ–+~. Hê>±s¡T®q ø=+&É˝À nj·T´\j·T´, Ms¡uÛÑÁ<äj·T´ nH˚ ùdHê~Û|ü‘·T\qT ìj·T$T+#ê&ÉT. yês¡T Hê>±s¡T®qø=+&ÉqT sê»ø°j·T bÕ\Hê πø+Á<ä+>± #˚XÊs¡T. Hê>±s¡T®qø=+&É ù|s¡T yÓTT<ä{ÏkÕ]>± yê] XÊdüHê\˝À ø£ì|æ+∫+~. 1565 ‘·[flø√≥ j·TT<ä∆+˝À $»j·Tq>∑s¡ |ü‘·q+ ‘·sê«‘·, á <äTs¡Z+ >√˝§ÿ+&É qyêãT\ ÄBÛqyÓTÆq~. ∫e] ≈£î‘·TuŸcÕV”≤ XÊdüHê\ Á|üø±s¡+ Hê>±s¡T®qø=+&É <äTsêZìï H˚{Ï ø£&É|ü õ˝≤¢˝Àì |ü⁄wüŒ–] |”sƒêìøÏ nÁ>∑Vü‰s¡+>± Ç#êÃs¡T. uÖ<ä∆eT‘· neX‚cÕ\T: |ü⁄sê‘·‘·« XÊdüHê\ e\q Ä+Á<Ûä Çøå±«ø£ sêE\T Ms¡|ü⁄s¡Twü <ä‘·Ô, düTÁ|üdæ<ä∆uÖ<ä∆<ës¡Ùì≈£î&ÉTÄ#ês¡´Hê>±s¡T®qTìù|s¡TMT<äyÓ\dæ+<˚Hê>±s¡T®qTìø=+&É.Hê>±s¡T®qø=+&É>±Á|üdæ~∆>±+∫+~.Ç~#ê]Á‘·ø£ |ü≥ºD+, #·÷&É<ä>∑Z$.düeTj·T+˝ÀÁ|üdüTÔ‘·+ˇø£B«|ü+.XÊ‘·yêVü≤q#·Áø£e]Ôj·T»„ÁoXÊ‘·ø£]íHê>±s¡T®qTìø√dü+Áo|üs¡«‘·+ô|’eTVü‰#Ó’‘·´`$Vü‰sê\qTì]à+#ê&ÉT.Hê>±s¡T®qkÕ>∑sYìsêàDãj·T\Œ&çqÁø°.X¯.2eX¯‘êã›+Hê{ÏuÖ<ä∆•˝≤Œ\T-XÊdüHê\qT»˝≤X¯j·T+eT<Ûä´ø=+&Éô|’>∑\Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝ÀuÛÑÁ<ä|üs¡#ês¡T.áÁ|ü<äs¡ÙqXÊ\Á|ü|ü+#·+˝Àì|ü⁄sêedüTÔÁ|ü<äs¡ÙqXÊ\\ìï{Ï˝Àq÷n‹ô|<ä›B«|üÁ|ü<äs¡ÙqXÊ\.ãT<äT∆ì$>±uÛ≤$düTÔqï<ä+‘êeX‚wü+,ø£sêíuÛÑs¡D+Ç+<äT˝ÀeTVü‰j·÷quÖ<ä∆+,Væ≤+<ä÷eT‘ê\≈£îdü+ã+~Û+∫qÄ\j·÷\neX‚cÕ\TÇø£ÿ&Ée⁄HêïsTT.uÖ<ä∆πøåÁ‘ê\˝ÀHê>±s¡T®qTìø=+&Én‘·´+‘·eTTKýÓTÆq~.Çø£ÿ&çuÖ<ä∆$X¯«$<ë´\j·T+,Äsêe÷\˝À#·<äTe⁄ø√&ÜìøÏ#Ó’Hê,>±+<Ûës¡(Ä|òüÈìkÕÔHéÙ≤+<äVü‰sY),Áo\+ø£qT+&ç$<ë´s¡Tú\Te#˚Ãyês¡≥.Hê>±s¡T®qTìø=+&É>∑T+≥÷s¡TqT+&ç147øÏ.MT.,ôV’≤<äsêu≤<äTqT+&ç194øÏ.MT.<ä÷s¡+˝Àe⁄+~.<ä>∑Zs¡˝Àì¬s’˝Ò«ùdºwüHé-e÷#·s¡¢düTe÷s¡T22øÏ.MT.<ä÷s¡+˝Àe⁄+~.Hê>±s¡T®qTìø=+&Ée÷#·s¡¢eT+&É\+˝Àe⁄+~.neTsêe‹dü÷Ô|ü+qT+&ç120øÏ.MT<ä÷s¡+˝Àe⁄+~. Hê>±s¡T®qTì ø=+&É˝À #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\THê>±s¡T®qTì ø=+&É˝À #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\THê>±s¡T®qTì ø=+&É˝À #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\THê>±s¡T®qTì ø=+&É˝À #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\THê>±s¡T®qTì ø=+&É˝À #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\TãT<ä∆+ X¯s¡D+ >∑#êÃ$T

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 41 mVüQe\ Áo#Ûê+‘·eT÷\T&ÉT, s¡TÁ<ä|ü⁄s¡Twü<ä‘·Ô yê] ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T uÖ<ä∆eT‘êìï Ä#·]+∫` Ä<ä]+#ês¡T. <˚yê\j·÷\T ` $Vü‰sê\qT, Çøå±«ø£ sêDT\T uÛÑeHêìï, dü÷ÔbÕìï ø£{Ïº+#ês¡T. sê#·]ø£ ≈£î≥T+u≤˝Òø±ø£ Ç‘·s¡ <Ûäìø£ düuÛÑT´\T ≈£L&Ü <ëq+#˚dæq≥T¢ XÊdüHê\˝À e⁄+~. ñ‘·ÿwüº dæú‹˝À 30 $Vü‰sê\‘√ <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n‹ô|<ä› uÖ<ä∆eT‘·πø+Á<ä+>± $sêõ*¢+~. ãVüQÁX¯rj·T, n|üs¡eTVü‰$qôd*j·T $Vü‰sê\T Áo\+ø£˝Àì eTVü‰kÕ+|òæTø£ ‘·~‘·s¡ $uÛ≤>±\≈£î ñ|ü $<ë´\j·÷\T>± e⁄qï≥T¢ XÊdüHê\˝À e⁄+~. ìsêàDø£fi¯ Ä $uÛ≤>±\ XË’*ì b˛*e⁄+~. |ü⁄sê‘·q ‘·$Tfi¯, ˇ&çcÕ ø£[+>∑, >±+<Ûës¡, u…+>±\T, Áo\+ø£, #Ó’Hê qT+&ç e∫Ãq uÖ<ä∆düHê´düT\≈£î $Vü‰sê\THêïsTT. >ö‘·eT ãT<äT∆ì $Vü‰sêìï b˛*e⁄+<äì#Ó|üŒã&˚ eTVü‰$Vü‰s¡ |ü⁄Hê<äT\T ø£qã&Ü¶sTT. $Vü‰s¡+˝À 5 n+‘·düTÔ\T, 1500 >∑<äT\T ø£\eì #Ó’Hê j·÷Á‹≈£î&ÉT-ªbòÕVæ≤j·THéμ ù|s=ÿHêï&ÉT.Çø£ÿ&çeTVü‰ dü÷Ô|ü+ Ç≥Tø£ >√&É\ eT<Ûä´ø±ø£, dü÷Ô|ü+ô|’ Ç≥Tø£\T ù|]Ã ø£{≤ºs¡T. dü÷ÔbÕìøÏ ô|<ä› |üP\<ä+&É˝≤+{Ï n\+ø±s¡+ e⁄+~. eT÷\ dü÷ÔbÕìï j·TTesêDÏ #Ûê+‹dæ] 3e X¯‘êã›+˝À |ü⁄qsYì]à+∫q|ü⁄&ÉT, Äj·Tø£ düÔ+uÛ≤\T #˚s¡Ãã&Ü¶sTT. u≤Vü≤´ ÁbÕø±s¡+ ø£Ás¡\‘√ Ç≥Tø£\ eT÷\eT≥º+ô|’ #˚j·Tã&ç+~. dü÷Ô|ü+ 32.3 MT. yê´dü+‘√, 18 MT. m‘·TÔ ø£*–, 4 MT. yÓ&É\TŒ>∑\ Á|ü<äøÏåD≤|ü<∏ä+ ø£*–e⁄+~. y˚T~∏ 1.5MT. m‘·TÔ e⁄+~. Äj·Tø£ y˚~ø£\T Bs¡È#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+˝À 6.7 X 1.5 MT. ø=\‘·\‘√e⁄HêïsTT. Væ≤+<ä÷ Ä\j·÷\T: #ê\es¡≈£î Væ≤+<ä÷ neX‚cÕ\T XË’yêìøÏ #Ó+~q$. ˇø£ Ä\j·T+˝Àì XÊdüq+ <˚e⁄&çì eTVü‰<˚e |ü⁄wüŒuÛÑÁ<ä kÕ«$T (•e) nH˚ ù|s¡Te⁄+~. ø±]Ôπøj·T (düÿ+<ä) •˝≤$Á>∑Vü‰\T ¬s+&ÉT Ä\j·÷\˝À<=]ø±sTT. ˇø£ Ä\j·T+˝À Áø°.X¯.278 Hê{Ï XÊdüq+˝À mì$T~ #˚‘·T\ >∑\ <˚e⁄ì $Á>∑Vü≤+ yÓ’wüíe⁄\≈£î #Ó+~q~>± >∑T]Ô+#· ã&ç+~. X¯øÏÔ Äsê<ÛäqqT dü÷∫+#˚ •˝≤$Á>∑Vü≤+ ≈£L&Ü ø£qT>=qã&ç+~. XÊdüHê\T: Hê>±s¡T®qø=+&É˝À düTe÷s¡T 400 es¡≈£î XÊdüHê\T \_Û+#êsTT. Mì˝À #ê˝≤es¡≈£î <ëq<Ûäsêà\≈£î dü+ã+~Û+∫q$. Ç$ ÁbÕø£‘·, dü+düÿ‘·, ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü\˝À ñHêïsTT. Hê>±s¡T®qø=+&É XÊdüHê\T Ä+Á<Ûä Çøå±«≈£î bÕ\q (Áø°.X¯..210-325), uÖ<ä∆ ìsêàD≤\T e~∆ #Ó+<ä&É+ ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT. XÊdüHê\T eTVü‰q>∑s¡ kÕúsTT˝Àì uÖ<Ûä› ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ ÁbÕeTU≤´ìï ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT. #ê˝≤ <˚XÊ\ düHê´düT\T Çø£ÿ&É e⁄qï≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~.ˇø£ $Vü‰s¡+˝Àì ˇø£ XÊdüq+, ø±oàsY, >±+<Ûës¡, j·Teq, ñ‘·Ôs¡ ø£qsê, Áo\+ø£ Á|ü»\qT Äq+~+|ü#˚dæq $uÛÑ»ýê&É esêZìøÏ #Ó+~q Ä#ês¡´, ‘˚s¡ yês¡T ìyêdüeTTqï≥T¢ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. XÊdüHê\T, #ê˝≤ <˚XÊ\ Á|ü»\T uÖ<ä∆eT‘·+‘√ dü+ã+<Ûä+ ø£*–e⁄Hêïs¡ì ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. ÁbÕø£‘·, dü+düÿ‘· uÛ≤wü\T Áu≤V”≤à *|æ yê&çq XÊdüHê\T ø£qã&Ü¶sTT. á XÊdüHê\T, <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯ dü+düÿ‘· XÊdüHê\˝À n‹|ü⁄sê‘·q ø±˝≤ìøÏ Áø°.|üP 3 X¯‘êã›+ qT+&ç Áø°.X¯. 4e X¯‘êã›+ es¡≈£î #Ó+~q$. Ç$ uÖ<ë∆ìøÏ, XË’eeT‘· dü+Á|ü<ëj·÷ìøÏ #Ó+~q$, ÁbÕe÷DÏø£ dü+düÿ‘·, $TÁ•‘·yÓTÆq dü+düÿ‘· uÛ≤wü˝À ñHêïsTT. |ü•ÃeT <˚X¯ sêE\ Á|üuÛ≤e+e\q dü+düÿ‘· XÊdüHê\T yê´|æÔ #·+<ësTT |ü•ÃeT ø£åÁ‘·|üsêE\≈£î Ä+Á<Ûä Çøå±«≈£î sê»\ eT<Ûä´ $yêVü≤ dü+ã+<Ûë \THêïj·Tì s¡TÁ<ä|ü⁄s¡Twü<ä‘·Ô ø±\+ Hê{Ï XÊdüq+ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. Äj·Tø£ düÔ+uÛ≤\ô|’ XÊdüq+ Á|üø±s¡+ Çøå±«≈£î sêE Ms¡|ü⁄s¡Twü<ä‘·Ô (Áø°.X¯. 250-275 ) ≈£î ãVüQuÛ≤s¡´\Tqï≥T¢, yê]˝À ˇø£s¡T s¡TÁ<ä<Ûës¡uÛÑ{≤º]ø£- ñ»®sTTì sê»≈£îe÷] nì ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. Á^≈£î - s√eTT dü+ã+<Ûë\T: Hê>±s¡T®q ø=+&É˝À \_Û+∫q ø=ìï •˝≤Œ\T, HêDÒ\T‘√ Hê>±s¡T®qø=+&É≈£î Á^≈£î-s√eTT‘√ >∑\ dü+ã+<Ûë\ qT dü÷∫düTÔHêïsTT. s√eTHé HêD≤\T Á|ü‘˚´ø£+>± s√eTHé Ä¬s’(Áø°.X¯.16-37) Hê{Ï$, bòÕd”ºHê ~ m\¶sY (Áø°.X¯.141), Ä+{Àìj·Tdt |üj·Tdt ø±\+ Hê{Ï ˇø£ HêD…+ <=]ø±sTT. M{Ïe\q Á^≈£î-s√yéT yêDÏ»´ dü+ã+<Ûë\T+&˚eì ‘Ó\TdüTÔ+~. Hê>±s¡T®qø=+&É sê»uÛÑeq düú\+˝À ‘˚*ø£bÕ{Ï >∑&É¶+, ns¡∆q>∑ï+>± e⁄+&ç, |üø£ÿH˚ Á<ëø£ås¡dü |”bÕ‘√ ‘ê>∑&ÜìøÏ yê&˚ ø=eTTà yê&ÉT‘·Tqï &ÉjÓ÷ìj·Tdt •\Œ+ ø£ì|æ+∫+~.(uÛ≤s¡rj·T |ü⁄sê‘·‘·« düπs«ø£åD yê] kÂ»q´+‘√) Ä#ês¡´ Hê>±s¡T®qT&ÉT Ä#ês¡´ Hê>±s¡T®qT&ÉT (nX¯«|òüTÀwüß&ÉT) (Áø°. X¯. 150-250) Á|üdæ~∆ >±+∫q uÖ<ä∆ <Ûäs¡à ‘ê‹«≈£î&ÉT. Ä#ês¡´ ø£ìwüÿ #·Áø£e]Ô düeTø±*≈£î&ÉT. eTVü‰j·÷q uÖ<ä∆ eT‘êìï Á|üe∫+#ê&ÉT. ªeTVü‰j·÷qμ e÷<Ûä´$Tø£ dü÷Á‘ê\qT Hê>±s¡T®qT&ÉT s¡∫+#ê&ÉT. á e÷<Ûä´$Tø£ ‘·‘·«eTT #Ó’Hê <˚XÊìøÏ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T (düTHé \THé) >± yê´|æÔ #Ó+~+~. Ä#ês¡´ Hê>±s¡T®qT&ÉT eTVü‰j·÷q+ $X‚wü yê´|æÔ #Ó+<ä{≤ìøÏ ø±s¡≈£î&ÉT. q\+<ë $X¯«$<ë´\j·TeTT˝À uÀ~Û+#ê&ÉT. CÀ&√ wæ+wüß uÖ<ä∆ <Ûäs¡à $uÛ≤>±ìøÏ Ä<äT´&ÉT. Hê>±s¡T®ìì ¬s+&Ée ãT<äT∆&Éì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. Hê>±s¡T®qT&ÉT u≤\´+˝ÀH˚ düq´dæ+∫ Væ≤+<ä÷ ‘·‘·« XÊÁkÕÔìï ÄuÛÑ´dæ+#ê&ÉT. Ä ‘·sê«‘· uÖ<ä∆ eT‘êìï d”«ø£]+#ê&ÉT. y˚<äXÊÁdüÔeTT\˝À bÕ+&ç‘·éTT dü+bÕ~+∫, uÖ<ä∆eTT |ü≥¢ Äø£]¸‘·T&Ó’ q\+<ë #˚sê&ÉT. Á|üU≤´‘· Ä#ês¡T´&ÉT sêVüQ\uÛÑÁ<ä e<ä› •wü´]ø£eTT #˚dæ q\+<ë˝ÀH˚ n#ês¡T´ì>± |ü\T dü+e‘·‡sê\T uÀ~Û+#ê&ÉT. |æ<ä|ü ø£cÕíqB ˝Àj·T˝Àì Áo|üs¡«‘·+ #˚] dæús¡|ü&Ü¶&ÉT. <ä>∑Zs¡˝Àì <Ûëq´ø£≥ø£eTT˝Àì $X¯«$<ë´\eTT˝À eTTK´ n#ês¡T´ì>± ùde #˚XÊ&ÉT. Hê>±s¡T®qTì n_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT ãT< uÛÑ>∑yêqT&˚ e÷<Ûä´$Tø£ |ü<ä∆‹øÏ ø±s¡D uÛÑ÷‘·T&ÉT.ø£\T|üVü≤D n_ÛÁbÕj·T eTTqT ã{Ïº Hê>±s¡T®qT&ÉT yÓTT>∑Z*|ü⁄‘·Ô ‹dü‡ yês¡düT&ÉT, e÷<Ûä´$Tø£ |ü<ä∆‹˝À ãT<äT∆ì eTÚ*ø£ uÀ<Ûä\qT |ü⁄qs¡TJ®eqeTT #˚dæq eTVü≤˙j·TT&ÉT.

42 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C≤´ìï Hê\T>∑T sê»e+XÊ\T bÕ*+#ês¡T. n$.. dü+>∑eT (Áø°.X¯. 1336`1485),kÕfi¯óe (1486 ` 1505), ‘·Tfi¯ó e (1505`1570), ns¡M{Ï (Áø°.X¯. 1570` 1646) e+XÊ\T. yê] |ü]bÕ\Hê ø±\+˝À kÕVæ≤‘·´+, yêdüTÔ, •\Œ+ yÓTT<ä˝…’q ø£fi¯\T m+‘· >±H√ n_Ûeè~∆ #Ó+<ësTT. B+‘√ $»j·Tq>∑s¡ sêE\≈£î #·]Á‘·˝À Á|üeTTK kÕúq+ \_Û+∫+~. $»j·Tq>∑s¡ bÕ\Hê ø±\+˝À nH˚ø£ eT+~ $<˚o j·÷Á‹≈£î\T yê] sê»<Ûëì Vü≤+|æì dü+<ä]Ù+∫ n+~+∫q $esê\T, Ä ø±\+˝À s¡∫+∫q Á>∑+<∏ë\T, sêE\T y˚sTT+∫q XÊdüHê\T $»j·Tq>∑s¡ #·]Á‘·qT ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. sê»ø°j·T #·]Á‘·: dü+>∑eT e+X¯+: dü+>∑eT e+X¯+˝À Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\T (Áø°.X¯. 1336 `1356), ãTø£ÿsêj·T\T (1356`1377), yÓTT<ä{Ï <˚esêj·T\T (1406`22), ¬s+&√ <˚esêj·T\T, (1426`1446) $s¡÷bÕø£å sêj·T\T (1465` 1485) yÓTT<ä˝…’q bÕ\≈£î\THêïs¡T. kÕfi¯óe e+X¯+: kÕú|ü≈£î&Ó’q kÕfi¯óe qs¡dæ+Vü≤, ‹eTàsêE, ÇeTà&ç qs¡dæ+Vü≤ yÓTT<ä˝…’qyês¡T ø=~› ø±\+ bÕ*+#ês¡T. ‘·Tfi¯óe e+X¯+: ‘·Tfi¯óe qs¡düHêj·T≈£î\T kÕú|æ+∫q á e+X¯+˝À Ms¡ qs¡düHêj·T≈£î\T (1505`1509), lø£èwüí<˚esêj·T\T (Áø°.X¯. 1509`1529), n#·T´‘·sêj·T\T (1529`42), dü<ë•esêj·T\T (1542`1570) Á|üeTTKT\T. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T: (1509`1529): $»j·Tq>∑s¡ bÕ\q ø±\+˝À sêE\T, yê] ñ<√´>∑T\T ‘·{≤ø±\T, ø±\Te\T Á‘·$«+∫, eékÕj·÷ìøÏ ˙{Ï kÂø£sê´\T ø£*Œ+#ês¡T. es¡Ôø£ yê´bÕs¡+, <˚oj·T, $<˚o yêDÏC≤´ìøÏ eT+∫ Áb˛‘ê‡Vü≤+ ø£*Œ+#ês¡T. yÓTÆ˝≤|üPsY, |ü⁄*ø±{Ÿ, yÓ÷≥T|ü*¢ yÓTT<ä˝…’q πse⁄\T $<˚o yêDÏC≤´ìøÏ eTTK´ πø+Á<ë\T>± ñHêïsTT. $»j·Tq>∑s¡ sê»´ Ä]úø£ kÂwüºyêìï s¡C≤ø˘, ù|dt, q÷´ìCŸ e+{Ï $<˚o j·÷Á‹≈£î\T e]í+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï bÕ*+∫q >=|üŒ sêE˝À¢ lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ˇø£s¡T. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T b˛s¡TÃ^düT yê]‘√ dü+~Û #˚düT≈£îì n•«ø£ <äfi≤ìï |ü{Ïwüº+ #˚XÊ&ÉT. nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê\qT »sTT+∫ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C≤´ìï $düÔ]+#ê&ÉT. $»j·÷\≈£î >∑Ts¡TÔ>± dæ+Vü‰#·\+, bı≥÷ïs¡T˝À¢ $»j·TdüÔ+uÛ≤\T y˚sTT+#ê&ÉT. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ‘Ó\T>∑T˝À ÄeTTø£Ôe÷\´<ä ($wüßí∫rÔj·T+), dü+düÿè‘·+˝À eT<ë\dü #·]Á‘·, C≤+ãer |ü]Dj·T+, dü‘·é<Ûä÷ |ü]Dj·T+ e+{Ï Á>∑+<∏ë\qT s¡∫+#ê&ÉT. ÁøÏwüí<˚esêj·T\T nH˚ø£ eT+~ ø£e⁄\qT b˛wæ+∫ Ä+Á<Ûä uÛÀ», Ä+Á<Ûä |æ‘êeTVü≤, kÕVæ≤r düeTsê+>∑D kÕs¡«uÛÖeT e+{Ï _s¡T<äT\T bı+<ë&ÉT. Äj·Tq kÕVæ≤r >√wæº »]ù| Á|ü<˚XÊìï uÛÑTeq $»j·T+ nì, n‘·ì ÄkÕúq+˝Àì 8 eT+~ Á|üeTTK ø£e⁄\qT nwüº~>∑ZC≤\ì n+{≤s¡T. kÕVæ≤‘·´+: $»j·Tq>∑s¡ bÕ\Hêø±\+˝À Á|ü<Ûëq+>± dü+düÿè‘·+, ‘Ó\T>∑T, ø£qï&É uÛ≤wü˝À¢ q÷‘·q kÕVæ≤‘·´ düèwæº »]–+~. lÁøÏwüí Vü≤]Vü≤s¡ eT]j·TT n‘·ì ‘·eTTà&ÉT ãTø£ÿ ø±ø£rj·T #·Áø£e]Ô Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTìe<ä›ø√XÊ~Ûø±s¡T\T>± kÕÁe÷C≤´ìï<äsê“s¡T˝Àb˛sTT|üì#˚XÊs¡T.1323edü+e‘·‡s¡eTT˝Àzs¡T>∑\T¢|ü‘·qeTT‘·s¡Tyê‘·á>=\¢k˛<äs¡T*<ä›s¡÷ø£+|æ*øÏnHÓ>=+~dü+düúqeTT˝À#˚sês¡T.eTVü≤eTà<é_Hé‘·T>∑¢ø˘Áø°.X¯.1326˝Àø£+|æ*ì»sTT+∫q|ü⁄&ÉTM]<ä›s¡÷ã+BÛ\T>±&Ûç©¢‘·s¡*+#·ã&Ü¶s¡T.<ë]˝ÀuÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq>±*<äTe÷s¡+e∫Ãôd’ì≈£î\T,ãB\T#Ó˝≤¢#Ó<äs¡j·÷´s¡T.k˛<äs¡T*<ä›s¡Te÷Á‘·eTTbÕ]b˛ø£ˇø£#Ó≥TºøÏ+<ä≈£Ls√Ãìe⁄+&É>±,düT˝≤ÔqT>∑eTì+∫yê]ìÁ|ü•ï+#·>±yê]∫Ãqdüe÷<ÛëHêìøÏdü+‘·dæ+∫yê]&Ûç©¢kÕúq$T#êÃ&ÉT.k˛<äs¡T*<ä›s¡÷ÇkÕ¢+eT‘êìøÏe÷s¡Ãã&Ü¶s¡T.ø£+|æ*˝ÀeTTdæ¢+bÕ\≈£î&Ó’qe÷*ø˘qsTTãT|ü≥¢e´‹πsø£‘·ô|\T¢_øÏsê»éTT#˚C≤]b˛>±$|ü¢yêìïnD∫y˚j·TT≥≈£î‘·T>∑¢ø˘Vü≤]Vü≤s¡,ãTø£ÿsêj·T\qT|ü+bÕ&ÉT.nqï<äeTTà\Tø£+|æ*ìkÕ«BÛq|üs¡#·Tø=Hêïs¡T.l$<ë´s¡D´kÕ«$TuÛÀ<äq˝‘√‹]–Væ≤+<ä÷eT‘·eTTd”«ø£]+∫&Ûç©¢düT˝≤ÔHéqTm~]+∫$»j·Tq>∑s¡kÕú|æ+#ês¡T. zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±zs¡T>∑\T¢ qT+&ç Vü≤+|”<ëø±eT÷\+Vü≤]Vü≤] ãTø£ÿ k˛<äs¡T\T Ábı.ø=ø=ÿ+&É $»j·Tu≤ãTÁbı.ø=ø=ÿ+&É $»j·Tu≤ãTÁbı.ø=ø=ÿ+&É $»j·Tu≤ãTÁbı.ø=ø=ÿ+&É $»j·Tu≤ãTÁbı.ø=ø=ÿ+&É $»j·Tu≤ãT

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 43 <˚esêj·T\ ø±\+˝À nwüº~>∑Z» ø£e⁄\T ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´ìøÏ mq˝Òì ùde #˚XÊs¡T. n+<äT˝À n\¢kÕì ô|<ä›q s¡∫+∫q eTqT#·]Á‘·, q+~ ‹eTàq bÕ]C≤‘ê|üVü≤s¡D+, e÷<äj·T>±] eT\¢q sê»X‚Ks¡ #·]Á‘·+, |æ+>∑[ dü÷s¡q ø£fi≤|üPs√í <äj·T+, Á|üuÛ≤er Á|ü<äTéTï+, sê|òüTe bÕ+&ÉMj·T+, sêeTsê» uÛÑ÷wüDT&ÉT (uÛÑ≥TºeT÷]Ô) Vü≤]X¯Ã+Á<√bÕU≤´q+, nj·T´\sêE sêeTuÛÑÁ<äT&ÉT sêeTuÛÑÁ<äT&ÉT sêe÷uÛÑT´<äj·T+, <Ûä÷s¡®{Ï lø±fi¯Vü≤d”ÔX¯«s¡ eTVü‰‘·à´+, lø±fi¯Vü≤d”ÔX¯«s¡ X¯‘·ø£+, ‘ÓHê* sêeTÁøÏwüßí&ÉT bÕ+&ÉTs¡+>∑ eTVü‰‘·à´+, ñ<ä“{≤sê<Ûä´ #·]Á‘·, |òüT{Ïø±#·\ eTVü‰‘·«´+ yÓTT<ä˝…’q$ Á|üeTTKyÓTÆq$. kÕfi¯óe qs¡dæ+Vü≤ ø±\+˝À |æ\¢\ eTiÏ¿ |æqMs¡uÛÑÁ<äT&ÉT yêDÏ HêsêDÏ, C…’$Tì uÛ≤s¡‘·+, X¯è+>±s¡ XÊ≈£î+‘·\+, ‘êfi¯flbÕø£ nqïe÷#ês¡T´\T.. eTTô|’Œ ¬s+&ÉTy˚\ ø°s¡Ôq\T sêXÊs¡T. Áb˛\T>∑+{Ï #Óqï eT+Á‹, qs¡dæ+Vü≤ |ü⁄sêD+, u≤\uÛ≤s¡‘·+. q+~ eT\¢j·T´ eT]j·TT |òüT+≥ dæ+>∑q »+≥ø£e⁄\T. Ms¡T sêdæq Á>∑+<∏ë\T ` esêVü≤|ü⁄sêD+, Á|üuÛÀ<Ûä #·+Á<√<äj·T+. $»j·Tq>∑s¡ j·TT>∑+ Ä+Á<Ûä uÛ≤cÕ #·]Á‘·˝À dü«s¡í j·TT>∑eTì ø°s¡Ô+|üã&ç+~. Á<ë$&É, ø£sêíÁ{≤+<Ûä <˚XÊ\qT bÕ*düTÔqï $»j·Tq>∑sêBX¯ó\T <˚X¯uÛ≤wü\+<äT ‘Ó\T>∑T ˝…dü‡ nì Ä+Á<ÛäuÛ≤cÕ #·]Á‘·˝À $»j·Tq>∑s¡ ÄkÕúHêìøÏ Á|ü‘˚´ø£ kÕúq+ ñ+~. lHê<Ûäø£$ düs¡«uÛÖeTT&ÉT, Ä+Á<ÛäuÛ≤cÕ $»j·T<Ûä«»+ Á|ü‹wæº+∫, Ä+Á<ÛäyêDÏøÏ ø£qø±_Ûùwø£+ #˚sTT+∫Hê&ÉT. <˚yê\j·÷\ ìsêàD+: $»j·Tq>∑s¡ bÕ\q˝À <äøÏåD <˚X¯+ n+‘·≥ $]$]>± Ä\j·T ìsêàD+ »]–+~. kÕÁe÷»´ yÓ’uÛÑyêìøÏ, ◊X¯«sê´ìøÏ Hê{Ï Ä\j·÷\T ì<äs¡ÙHê\T>± e⁄+&˚$. sê»´+ ‘=*<äX¯˝À¢ì Ä\j·÷˝À¢ #êfi¯óø£´ XË’* düŒwüº+>∑± ø£ìŒdüTÔ+~. Áø£eT+>± #√fi¯XË’*, kÕ+Á|ü<ëj·÷\T #√≥T #˚düT≈£îHêïsTT. düT$XÊ\yÓTÆq ÁbÕ+>∑D+˝À m‘Ó’Ôq >√|ü⁄sê\‘√ ÁbÕø±sê\ eT<Ûä´ >∑+;Ûs¡ $e÷Hê\‘√ <˚M Ä\j·T+‘√ s¡+>∑, ø£fi≤´D eT+&ÉbÕ\‘√ $»j·Tq>∑sê\j·T+ düsê«+>∑ düT+<äs¡+>± s¡÷bı+~+~. kÕ<Ûës¡D+>± Hê{Ï eT+&ÉbÕ\T $XÊ\+>± e⁄+&ç, düVü≤Ádü düÔ+uÛÑ eT+&ÉbÕ\T>± Á|üdæ~∆ #Ó+~HêsTT. á düÔ+uÛ≤\qT @ø£ •\˝À yê´fi¯ ÄX¯«s¡T&ÉT˝…’q jÓ÷<ÛäT\T düÔ+uÛÑ+ qT+&ç yÓ*øÏ <äTeTT≈£î‘·THêïsê nqï≥T¢>± eT*#˚yês¡T. $»j·Tq>∑s¡ Ä\j·÷˝À¢ m≈£îÿe uÛ≤>∑+ sê»<Ûëì q>∑s¡+ (Vü≤+|æ) ˝ÀH˚ ñHêïsTT. yê{Ï˝À $s¡÷bÕø£å, $sƒ¡\, Vü‰»s¡sêe÷\j·÷\T Á|üdæ<ä∆yÓTÆq$. Ä+Á<Ûä <˚X¯+˝À |ü⁄wüŒ–], ‘ê&ç|üÁ‹, ˝ÒbÕøÏå, #·+Á<ä–], ô|qT>=+&É yÓTT<ä˝…’q ÁbÕ+‘ê\˝À ≈£L&Ü $»j·Tq>∑s¡ bÕ\≈£î\T ì]à+∫q Ä\j·÷\THêïsTT. $»j·Tq>∑sêBÛX¯ó\T ‹s¡T|ü‹, lXË’\+, ø±fi¯Vü≤dæÔ Ä\j·÷\≈£î >√|ü⁄sê\T ì]à+#ês¡T. nôVA_\+, e÷sêÿ|ü⁄s¡+, dæ+Vü‰#·\+˝À eT+&ÉbÕ<äT\qT ì]à+∫Hês¡T. Vü≤»s¡sêe÷\j·T ≈£î&Ü´\ô|’ sêe÷j·TD >±<Ûä\qT, •˝≤Œ\qT #ÓøÏÿ+#ês¡T. $»j·Tq>∑s¡ Ä\j·T yêdüTÔ≈£î $sƒ¡˝≤\j·T+ eT≈£î≥ÁbÕj·T+. Ç+<ä* ø£˝≤´D eT+&É|ü+˝À dü|üÔ$uÛ≤>±\T>± eT\∫q @ø£•˝≤ düÔ+uÛ≤\T, dü|üÔ dü«sê©qT‘êsTT. á eT+&ÉbÕìøÏ m<äTs¡T>± sê‹s¡<Ûä+ ñ+~. á s¡<∏ä+‘√ bÕ≥T $Hêj·Tø£, \øÏåà qs¡dæ+Vü≤ $Á>∑Vü‰\T ˇπø •\˝À #ÓøÏÿq ô|<ä› •˝≤Œ\THêïsTT. ‘·[flø√≥ j·TT<ä∆+ ` 1565: BH˚ï s¡ø£ÿdæ ` ‘·+–&ç ˝Ò<ë ã{Ïï Vü≤{Ïº ˝Ò<ë uÛÀ>±|üPsY j·TT<ä∆+ nì |æ\TkÕÔs¡T. á j·TT<ä›+‘√ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+ |ü‘·qyÓTÆ+~. lÁøÏwüí<˚esêj·T\ nq+‘·s¡+ sêE˝…’q n#·T´‘·sêj·T\T, dü<ë•e sêj·T\ ø±\+˝À lÁøÏwüí<˚esêj·T\ n\T¢&Ó’q ns¡M{Ï sêeTsêj·T\T yêdüÔe n~Ûø±sêìï #Ó˝≤sTT+#˚yê&ÉT. sêeTsêj·T\T ãVü≤à˙ kÕÁe÷»´ $∫Ãqï+ <ë«sê @s¡Œ&çq ;sêsY, ;<äsY, >√˝§ÿ+&É, nVü≤à<éq>∑sY, ;C≤|üPsY sêC≤´\ n+‘·s¡Z‘· eéVü‰sê˝À¢ CÀø£´+ #˚düT≈£îH˚yê&ÉT. BìøÏ Á|ü‹>± yê{Ï˝Àì Hê\T>∑T sêC≤´\T ≈£L≥$T>± @s¡Œ&ç $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+ô|’ <ë&ç #˚XÊsTT. á j·TT<ä∆+˝À sêeTsêj·T\T eTs¡DÏ+#ê&ÉT. eTTdæ¢+ ôd’Hê´\T $»j·Tq>∑sêìï <√#·T≈£îì, <Ûä«+dü+ #˚XÊsTT. dü<ë•esêj·T\T j·TT<ä∆ s¡+>∑+ qT+∫ bÕ]b˛j·÷&ÉT. (n‘·qT 1570˝À eTs¡DÏ+#·&É+‘√ ‘·Tfi¯óe e+X¯ bÕ\q n+‘·yÓTÆ+~.) sêø±dæ ` ‘·+>∑&ç j·TT<ä∆ <äTsê«s¡Ô $»j·T q>∑sêìï Á~>±“¤+‹˝À eTT+#Ó‹Ô+~. j·TT<ä∆+˝À #êe⁄ ‘·|æŒ+#·Tø=ì bÕ]b˛sTTq ns¡M{Ï ‹s¡TeT\sêj·T\T $»j·T q>∑sêìï s¡øÏå+#·&É+ nkÕ<ÛäéTH˚ uÛ≤e+‘√ n#·{Ï <ÛäqsêX¯ó \qT 1550 @qT>∑T\ô|’ HÓøÏÿ+∫ dü<ë•e sêj·T\‘√ n+‘·:|ü⁄s¡ »q+‘√ ô|qTø=+&É≈£î ‘·s¡*Hê&ÉT. $»j·Tq>∑s¡+˝À Á|üuÛÑT‘·«+ n<äèX¯ýÓTÆq s¡ø£åD ˝Òø£b˛sTT+~. Ç~ Á>∑Væ≤+∫ düMTbÕsêD≤´\ qT+&ç #Ó+#·T, ≈£îs¡Tu≤~ <√|æ&û >±+Á&ÉT <ë&ç #˚dæ Á|ü»\qT <√#·T≈£îHêïs¡T. nq+‘·s¡+ $»jÓ÷‘ê‡Vü≤+‘√ eTTdæ¢+ ôd’Hê´\T q>∑s¡+˝À Á|üy˚•+∫, Äs¡Te÷kÕ\ bÕ≥T q>∑sêìï |ü]düs¡ Á>±e÷\qT <√#·Tø=ì q>∑s¡+˝Àì sê» Á|ükÕ<ë\qT Á|ü<Ûëq ìsêàD≤\qT <Ûä«+dü+ #˚XÊsTT. eTTdæ¢+ <äTsê>∑‘ê\qT ¬ø’|ò”j·T‘·T\ e+{Ï kÕúìø£ #·]Á‘·\T $|ü⁄\+>± e]ídüTÔHêïsTT. ns¡M{Ï e+X¯+: sêeTsêj·T\ eTs¡D+‘√ n‘·ì k˛<äs¡T&ÉT ‹s¡TeT\ sêj·T\T ô|qT>=+&É≈£î bÕ]b˛sTT dü«‘·+Á‘· ns¡M{Ï e+X¯ bÕ\q ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. á e+X¯+˝À yÓTT<ä{Ï, ¬s+&√, eT÷&√ ls¡+>∑sêj·T\T, yÓTT<ä{Ï, ¬s+&√ y˚+ø£f|ü‹sêj·T\T ‘·~‘·s¡T\T bÕ*+#ês¡T. Vü≤C≤]sêeT >∑T&ç˝À •\Œdü+|ü<ä ø±ø£rj·Tq+~ sêDÏ s¡TÁ<äeT <˚$

44 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt eT<ÛäTs¡: (Áø°.X¯. 1565`1739) ÁbÕNq bÕ+&É´ <˚X¯y˚T sêj·T\Hê{Ï eT<ÛäTs¡ sê»´+. n+<äT˝À H˚{Ï eT<ÛäTs¡, sêeTHê<Ûä|ü⁄s¡+, ‘·Ts¡q˝Ò«*, ‹s¡T#·THê|ü*¢, ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T, ùd\+ õ˝≤¢\T, ‹s¡Tyêq÷ÿs¡T˝À ø=+‘·uÛ≤>∑+ ø£*dæ e⁄+&˚$. eT<ÛäTs¡ sê»´kÕú|üqqT >∑T]+∫ ˇø£ ◊‹Vü≤´+ e⁄+~. bÕ+&É´ sêE\ qT+&ç eT<ÛäTs¡qT »sTT+∫q ùdHêì Hê>∑eT˙&É÷ ø£èwüí sêj·T\qT ~Ûø£ÿ]+∫ dü«‘·+Á‹+#ê&ÉT. Hê>∑eT ø=&ÉT≈£î $X¯«Hê<ÛäT&ÉT Hê>∑eTqT »sTT+∫ ã+B>± |ü≥Tº≈£î sê>± sêj·T\T dü+‘·dæ+∫ eT<ÛäTs¡ sêC≤´ìï $X¯«Hê<ÛäTì øÏ∫ÃHê&ÉT nì ø£<∏ä. n+fÒ ÁøÏwüísêj·T\ ø±\+˝ÀH˚ $X¯«Hê<∏äT&ÉT eT<ÛäTs¡ sê»´+ kÕú|æ+∫Hê&Éì Ä ø£<∏ä kÕsê+X¯+. BìøÏ #ê]Á‘·ø£ Ä<Ûës¡+ ˝Ò<äT. $X¯«Hê<∏äT&ÉT n#·T´‘· sêj·T\ ø±\+˝À ‘ê+ã÷\ø£s¡+&ÉyêVæ≤>± ñqï≥T¢ XÊdüq kÕø£å´+ e⁄+~. ãVüQXÊ n#·T´‘·ì n_Ûe÷q+‘√ $X¯«Hê<ÛäT&ÉT #√fi¯ eT+&É\+˝À neTs¡Hêj·TT&Ó’ e⁄+{≤&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· dü<ë•e⁄ì ø±\+˝À <äøÏåD <˚X¯ <ä+&Éj·÷Á‘· q&ç|æq sêeT sêE $sƒ¡\T\≈£î kÕj·T|ü&ç sêeTsêj·T\ n_Ûe÷q+ bı+~ ‹s¡Tyê&É bÕ\≈£î˝…’q≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. Áø°.X¯. 1564 es¡≈£î $X¯«Hê<ÛäTì bÕ\q kÕ–+~. nq+‘·s¡+ n‘·ì ø=&ÉT≈£î ÁøÏwüí|üŒ bÕ\≈£î&Ó’ sêø±dæ >∑+&ç j·TT<ä∆+˝À bÕ˝§ZHêï&ÉT. j·TT<ë∆q+‘·s¡+ ‹s¡TeT\ sêj·T\ Çø£ÿ≥Tº\T, ìdü‡Vü‰j·T‘· neø±X¯+>± rdüTø=ì HêeTe÷Á‘·+>± n‘·ìøÏ ˝Àã&ç ø£|üŒ+ #Ó*¢dü÷Ô dü«‘·+Á‘·+>± eéVü≤]+|ükÕ–Hê&ÉT. n+<äT#˚ Áø°.X¯. 1565˝À ø£èwüí|üŒ Hêj·T≈£î&˚ eT<ÛäTs¡ sê»´+ kÕú|æ+∫Hê&Éì #Ó|üŒe#·TÃ. ÁøÏwüí|üŒ ≈£îe÷s¡T&ÉT Ms¡|üŒ Hêj·T≈£î&ÉT (1572`96) ¬s+&√ y˚+ø£≥|ü‹ sêj·T\ô|’ ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚dæ e\¢+ ø√≥ j·TT<ä∆+˝À |üsê»j·T+ bı+~q≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. Ms¡|üŒ nq+‘·s¡+ dæ+Vü‰düq+ møÏÿq yê]˝À eTT<äT›ø£èwüí|üŒ Á|üeTTKT&ÉT (1601`9). eTT<äT› ø£èwüí|üŒ ≈£îe÷s¡T&ÉT, eTT<äT› Ms¡|üŒ (1609, 23) Ç‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT ‹s¡TeT\ Hêj·T≈£î&ÉT (1623`59) Ç‘·&ÉT eT<ÛäTs¡ Hêj·Tø£ sêE˝À¢ nÁ>∑>∑DT´&ÉT. Ç‘·ì ø±\+ qT+&ç eT<ÛäTs¡ ‘Ó\T>∑T kÕs¡dü«‘êìøÏ Ä≥ |ü≥ºsTT´+~. $»j·Tq>∑s¡ sê»´+ ø£Hê´≈£îe÷] es¡≈£î $düÔ]+∫ ñ#·Ãdæú‹˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT ‘·$Tfi¯ eT+&É\+˝À, eTTK´+>± ‘·+C≤ePs¡T, õ+õ, eT<ÛäTs¡ sêÁcÕº˝À¢ ‘Ó\T>∑T Hêj·T≈£î\T kÕeT+‘· bÕ\≈£î\sTTHês¡T. s¡ø£ÿdæ ` ‘·+>∑&ç j·TT<ë∆q+‘· s¡+ $»j·Tq>∑s¡+ ø°åDÏ+#·&É+‘√ neTs¡Hêj·Tø£ ` bÕfi‚j·T>±] $<Ûëq+˝Àì <äTwüŒ*‘ê\T yÓÁ]‘·\\T y˚dæHêsTT. sêÁwüº bÕ\≈£î\T, bÕ˝Ò>±s¡T¢ n+‘·s¡T´<ë›\T »s¡|ü&Éy˚T >±ø£ πø+Á<ä+‘√ ôd’‘·+ j·TT<ë∆\≈£î ~>±s¡T. á s√E˝À¢H˚ ô|’q ù|s=ÿqï sêC≤´\ Hêj·Tø£ sêE\T dü«‘·+Á‘·´+>± bÕ*+#· kÕ>±s¡T. á e+XÊ\ #·]Á‘·≈£î Ä+Á<Ûä<˚X¯+‘√ @ e÷Á‘·+ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT ø±ì yê] #·]Á‘· ns¡M{Ï e+X¯ #·]Á‘·‘√ eTT&ç|ü&ç e⁄+~. eTTK´+>± C…+õ, eT<ÛäTs¡ Hêj·T≈£î\T Á<√Vü≤ãT~∆‘√ ns¡M{Ï e+X¯ ìs¡÷à\q≈£î, ø£sêí≥ø£ sê»´ $HêX¯HêìøÏ X¯øÏÔ ø=\~ Á|üj·T‹ï+#ês¡T. nsTT‘˚ Ä+Á<Ûä dü+düÿè‹ $ø±dü $düÔs¡D\øÏ Ä sêC≤´\T Ç‘√BÛø£+>± ø£èwæ #˚XÊsTT. ‘Ó\T>∑T dü+^‘· kÕVæ≤‘ê´\≈£î s¡+>∑düú˝≤˝…’ <äøÏåD <˚X¯+ n+‘·≥ ‘Ó\T>∑T dü+düÿè‹øÏ >ös¡e Á|ü‹wüº\T #˚≈£LsêÃsTT.(s¡#·sTT‘· ` es¡+>∑\T¢ ø±ø£rj·T $X¯Ù$<ë´\j·T+˝À #·]Á‘· XÊK Ä#ês¡T´\T) ¬s+&√ ãTø£ÿsêj·T\ y˚T¬s&ç¶|ü*¢ <äX¯e+<ä XÊdüq+ ` 1888 C…’q Vü≤+|æÄ\j·T+Vü≤+|” ˝Àì $s¡÷bÕøå±\j·T+‘·T˝≤uÛ≤s¡+ ` Vü≤+|æ

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 45

ô|qTø=+&É˝À C≤rj·T s¡Vü≤<ë]`7 qT+∫ ø=‘·Ô>± ì]à+∫q s√&ÉT¶ >∑T+&Ü Ms¡qï ø=+&É bÕ<ä+ es¡≈£î yêVü≤Hê˝À¢ yÓfi¯fle#·TÃ. ø=+&É+‘ê sêfi¯fleTj·Ty˚T. ø=+&É n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+˝À ‘·|üŒ mø£ÿ&Ü eT{Ïº ø£ì|æ+#·<äT. n˙ï ô|<ä› ô|<ä› >∑T+&ÉT¢ ` ã+&Ésêfi‚fl. ø=+&É düTe÷s¡T 600 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ e⁄+&Ée#·TÃ. yÓT≥T¢ dü]>± ˝Òe⁄. #ê˝≤ C≤Á>∑‘·Ô>± ø=+&É mø±ÿ*. ì≥º ì\Te⁄>± ø=+&É yÓTT<ä{À¢ >∑\ >∑T+&ÉTô|’ $Hêj·T≈£îì $Á>∑Vü‰ìï #Óø±ÿs¡T. ø=+‘· <ä÷s¡+ yÓ[flq ‘·sê«‘· yÓTT<ä{Ï >±*>√|ü⁄s¡+ e<ä› ø=+‘·ùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹ rdüTø√ e#·TÃ. nø£ÿ&çqT+∫ ì≥ºì\Te⁄ >± yÓT≥T¢ mø±ÿ*. ‘·sê«‘· ˇø£ n<äT“¤‘· $Á>∑Vü≤+ ø£ì|ædüTÔ+~. <ë<ë|ü⁄ 10 n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄, 8 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔqï q+~ $Á>∑Vü≤+ ndü+|üPs¡í+>± #ÓøÏÿ e⁄+~. ø=+&É eT<Ûä´˝À >∑\ ô|<ä› ã+&ÉsêsTTH˚ q+~>± eT*#ês¡T. $Á>∑Vü≤+ ˝ÒbÕøÏåq+~ì b˛* e⁄+~. eT]ø=ìï yÓT≥T¢ møÏÿq ‘·sê«‘· •~∏\>√|ü⁄s¡+ ø£ì|ædüTÔ+~. >√|ü⁄s¡+ <ë{Ï eTT+<äT¬ø[‘˚ ô|<ä› >∑T&ç n>∑T|ædüTÔ+~. sêfi¯ófl - >∑T+&É¢ô|’ ˇø£ #·ø£ÿì Ä\j·÷ìï ì]à+#ês¡T. Ä\j·T yêdüTÔØ‹ Á|üø±s¡+ >∑T&çì ì]à+#·&ÜìøÏ düú\+ #ê*q≥Tº ˝Ò<äT. n+<äTe\¢H˚ ô|<ä› dü+<äT ÄqTø=ì >∑s¡“¤>∑T&çì ì]à+#ês¡T. >∑s¡“¤>∑T&çì ÄqTø=ì eTs√ ∫qï >∑T&çì ø£{≤ºs¡T. Ä >∑T&çøÏ ‘·÷s¡TŒ |ü&ÉeTs¡ yÓ’|ü⁄q ¬s+&ÉT<ë«sê\THêïsTT. Á|ü<Ûëq >∑s¡“¤>∑T&ç˝À eTs√ ∫qï >∑~ e⁄+~. n~ kıs¡+>∑e÷s¡Z+. >∑s¡“¤>∑T&ç yÓqTø£qT+∫ ô|qTø=+&É |ü≥ºD+˝ÀøÏ kıs¡+>∑e÷s¡Z+ e⁄+~. >∑s¡“¤>∑T&ç eTT+<äT $XÊ˝yÓTÆq eT+&É|ü+ e⁄+~. Ä eT+&É|ü+ ì+&Ü düÔ+uÛ≤\THêïsTT. ô|<ä› eT+&É|ü+˝ÀH˚ m‘·ÔsTTq y˚~ø£‘√ ≈£L&çq ∫qï Á|ü‘˚´ø£ eT+&ÉbÕìï ì]à+#ês¡T. n~ ñ‘·‡e eT+&É|ü+. ñ‘·‡e eT+&É|ü+ |üø£ÿH˚ ¬s+&ÉT ∫qï eT+&ÉbÕ\THêïsTT. yê{Ïì uÛÑ≈£îÔ\T ãdü#˚j·T&É+ ø√dü+ ø£{≤ºs¡T. ∫qï >∑s¡“¤>∑T&ç |üø£ÿq >∑\ düÔ+uÛ≤˝À¢ >∑D|ü‹, q+~ •˝≤Œ\THêïsTT. >∑T&ç yÓqTø£ yÓ’|ü⁄q >∑TVü≤\THêïsTT. eT÷dæy˚dæq kıs¡+>∑e÷s¡Z+ e⁄+~. ˇø£ #√≥ >∑TVü≤˝À >∑T+&ÉTô|’ •e*+>∑+ u§eTàqT eT*#ês¡T. uÛÑ≈£îÔ\ nedüs¡+ ø√dü+ ô|<ä› ˙{Ï‘=f…ºqT ø£{≤ºs¡T. es¡¸|ü⁄˙{Ïì ì\« e⁄+#˚yês¡T. ‘=f…º˝À ø=+‘· ˙s¡T e⁄+~. ø=+&ÉøÏ+~ uÛ≤>∑+˝À >∑D|ü‹, eT<Ûä´˝À uÛ≤Ø q+~ $Á>∑Vü≤+, ô|’q >∑TVü≤˝À •e*+>±ø£è‹, •edü+ã+<Ûä •˝≤Œ\qT ã{Ïº Ms¡qïø=+&Éô|’ e⁄qï~ Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ nì düŒwüº+>± #Ó|üŒe#·TÃ. >∑s¡“¤>∑T&ÉT˝À¢ $Á>∑Vü‰\T ˝Òe⁄. eT÷\$sê{Ÿ\qT <äT+&É>∑T\T ô|ø£*+∫ ‘·s¡*+#·Tø=ì b˛e&É+‘√ >∑s¡“¤>∑T&ÉT\T uÀdæb˛j·÷sTT. sê‹ ø=+&Éô|’ >∑\ ô|<ä› >∑T&çì #·÷ùdÔ Hê{Ï sêE\ uÛÑøÏÔøÏ, •\TŒ\ #ê‘·Tsê´ìøÏ #˚‘·T˝…‹Ô qeTdüÿ]+#· e\dæ+<˚. Ms¡qï ø=+&Éô|’ qT+∫ ô|qTø=+&É n+<ë\qT #·÷&Ée#·TÃ. ô|qT ø=+&É ô|<ä›#Ós¡Te⁄, $$<Ûä Á|ü<˚XÊ˝À¢ì ø√≥>√&É\T, #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\qT MøÏå+#·e#·TÃ. ø=+&É yÓTT‘·Ô+ ô|<ä› sê‹>∑T+&É¢eTj·TyÓTÆHê >±* m+‘√ #·\¢>± MdüTÔ+~. Ms¡qïø=+&Éô|’ >∑\ •yê\j·T+ #·T≥÷º s¡ø£åD>± ÇqT|üø£+#ÓqT ì]à+#ê*. |üsê´≥≈£î\T düT\uÛÑ+>± ø=+&É mø£ÿ&ÜìøÏ ø=‘·Ô>± yÓT≥¢ e÷sêZìï ì]à+#ê*. Á|üdüTÔ‘·+ e⁄qï yÓT≥¢<ë] nbÕj·Tø£s¡+>± e⁄+~. |üsê´≥≈£î\T ‘Ó*dæqyê]ì 46 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt Ms¡qï ø=+&Éô|’ Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ ndü+|üPs¡í q+~ ø=+&Éô|’ ô|<ä› sê‹ >∑T+&ÉT¢ >∑s¡“¤>∑T&ç ˇø£ ∫qï sê‹ø=+&Éô|’ n‹ ‘·≈£îÿe düú\+˝À Ä\j·÷ìï ì]à+∫ n<äT“¤‘êìï düèwæº+#ês¡T. ˝ÒbÕøÏå q+~ $Á>∑Vü‰ìï b˛*q $Á>∑Vü≤+ ndü+|üP]Ô>± e⁄+~. Ä\j·T ìsêàD+˝À yê&çq düÔ+uÛ≤\T ` ô|<ä› sêfi¯ófl bø£ÿ&É#Óø±ÿs¡T, yê{Ïì b˝≤ Ä ø=+&Éô|’øÏ ‘·s¡*+#ês¡H˚~ H˚{Ï Ç+õ˙]+>¥ ì|ü⁄DT\≈£î ≈£L&Ü ˇø£ ªe+&ÉsYμ! nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢˝À ô|qTø=+&É ˇø£ #ê]Á‘·ø£ |ü≥ºD+. ô|qTø=+&É˝À |ü\T #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\T, Ä\j·÷\T, |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T e⁄HêïsTT. ô|qTø=+&Éô|<ä›#Ós¡Te⁄düMT|ü+˝Àì Ms¡qï ø=+&Éô|’ >∑\ $X‚cÕ\qT ‘Ó\TdüTø=+<ë+. Ms¡qï ø=+&É... z e+&ÉsY. Ä e+&ÉsY ø=+&Éô|’>∑\ ø£≥º&Ü\qT|ü]s¡øÏå+#·&ÜìøÏsêÁwüº|ü⁄sêedüTÔXÊKbÕ≥T|ü&Ü*. ô|qTø=+&É

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 47 $Á>∑Vü≤+ Ms¡qïø=+&Éô|’ >∑\ kıs¡+>∑ e÷sêZìï 2015˝À ø=+<äs¡T <=+>∑\T ‘Ó]#ês¡T. n+<äT˝ÀqT+∫ Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T $Á>∑Vü‰ìï yÓ*øÏrXÊs¡T. $Á>∑Vü‰ìï ‘·s¡*+#·&ÜìøÏ #˚‘·>±ø£ <=+>∑\T nø£ÿ&˚ e~*yÓfi≤fls¡T. sêÁwüº |ü⁄sêedüTÔ XÊK n~Ûø±s¡T\T Ä $Á>∑Vü‰ìï ‘Ó∫Ã ô|qTø=+&É >∑>∑HéeTVü≤˝Ÿ˝À uÛÑÁ<ä|ü]#ês¡T. $Á>∑Vü≤+ |”sƒ¡+‘√ düVü‰ 3 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ e⁄+≥T+~. $Á>∑Vü≤+ #ê˝≤ ns¡T<Ó’q~. Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T jÓ÷>∑eTTÁ<ä˝À ≈£Ls=Ãì e⁄Hêï&ÉT. 4 #˚‘·T\T e⁄qï$. ô|’ ≈£î&ç#˚‹˝À ø£‹Ô, b&ÉeT #˚‹˝À $\T¢ e⁄+~. øÏ+<äTqï ≈£î&ç, b&ÉeT #˚‘·T\T $]–b˛sTTe⁄HêïsTT. $Á>∑Vü≤+ eTø£s¡‘√s¡D+‘√ düVü‰ eT*#ês¡T. >√<ÛäTeTes¡í+ sê‹˝À $Á>∑Vü‰ìï #Óø±ÿs¡T. ‘√&ÉT>± rdüT¬øfi≤fl*. ‘·>∑T C≤Á>∑‘·Ô\T bÕ{Ï+#ê*. Ms¡qïø=+&É mø£ÿ&ÜìøÏ düTe÷s¡T 40 ì$TcÕ\T |ü&ÉT‘·T+~. Ms¡qï mes¡T? ô|<ä›#Ós¡Te⁄ düMT|ü+˝Àì ø=+&ÉqT Ms¡qï ø=+&É, Ms¡qï>∑T≥º>± |æ\TdüTÔHêïs¡T. Ç+‘·≈£L Ä Ms¡qï mes¡qï~ ‘Ó*j·T<äT. ø±˙ #ê]Á‘·ø£ ø√D+ qT+∫ |ü]o*+∫q |ü⁄&ÉT ˇø£ yêdüÔe+ yÓ\T>∑T#·÷dæ+~. ø=+&Éô|’ >∑\ Ms¡uÛÑÁ<ë\ j·÷ìï Ms¡qï ì]à+∫q+<äTH˚ ø=+&É≈£î Ms¡qï ø=+&É>± ù|s¡Te∫Ã+~. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ Væ≤+<ä÷|ü⁄s¡+ <ä>∑Zs¡˝Àì ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+ ìsêàD <ë‘·˝À¢ ˇø£s¡T Ms¡qï. ˝ÒbÕøÏå sê‹ >∑T≥ºô|’ n|ü⁄s¡÷|ü •yê\ j·÷ìï ì]à+∫qfÒº ô|qT ø=+&É sê‹ ø=+&Éô|’ Ä\ j·÷ìï ø£{Ïº+#ê&ÉT Ms¡qï. n+<äTe\¢ Ä sê‹ ø=+&É≈£î Ms¡qï ø=+&É >± ù|s¡T e∫Ã+~. n+‘·{Ï #ê]Á‘·ø£ ÁbÕeTTK´+ $»j·T q>∑s¡ kÕÁe÷»´ Ms¡qï≈£î ‘·|üŒ eTs√ Ms¡qï≈£î ˝Ò<äT. $»j·Tq>∑s¡ sê»´+˝À ô|qTø=+&É ø°\ø£yÓTÆq |ü≥ºD+. 1567˝À sê»<Ûëì q>∑s¡+ nsTT+~. (˝ÒbÕøÏå |ü⁄düÔø£+ qT+∫) Ms¡qï ø=+&É˝À >∑T+&ÉTô|’ XÊdüq+ <Ûë´qeTTÁ<ä˝À Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T

ÁbòÕHé‡<˚X¯sê»<ÛëìbÕ]dt˝ÀìC≤rj·T ÁbÕ#·úÛ≤wü\T-Hê>∑]ø£‘·\dü+düú (INALCO &˚ìj·T˝ŸÇHê˝§ÿ)˝ÀÄ#ês¡T´&ÉT>±|üì#˚düTÔqï&Üø£ºsYHÓC…¬s‡≈£îuÛ≤s¡rj·Tdü+düÿ‹ô|’mq˝ÒìeT≈£îÿe.‘Ó\T>∑TuÛ≤wü-‘Ó\T>∑Tyê]ø£≥÷ºu§≥Tº,|ü+&ÉT>∑\ô|’eT]+‘·eTeTø±s¡+.uÛ≤s¡‘·|ü⁄sêD,Ç‹Vü‰kÕ\T,‘Ó\T>∑TC≤q|ü<äø£fi≤s¡÷bÕ˝…’q‘√\Tu§eTà˝≤≥,ãTÁs¡ø£<∏ä,Vü≤]ø£<∏ä\T$q&É+e+{Ï$eTVü‰Çwüº+.uÛ≤s¡rj·T>∑T&ÉT\T->√|ü⁄sê\T,#ê]Á‘·ø£Á|ü<˚XÊ\T,•\Œø£fi≤ì\j·÷\T->∑T]+∫|ü]XÀ~Û+#·&É+,‘Ó\T>∑TuÛ≤wüdü<ädüT‡˝À¢bÕ˝§Zq&É+...&˚ìj·T˝Ÿ≈£îeT]eT]Çwüº+.#ê]Á‘·ø£|ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉTyÓTÆHêkÕ«$T‘√ø£*dæÁbıô|òdüsY&˚ìj·T˝Ÿ|ü\TÁ|ü<˚XÊ˝À¢Ç{°e\|üs¡´{Ï+#ês¡T.‘Ó\T>∑TsêÁcÕº˝À¢ìø=ìïÁ|ü<˚XÊ\dü+<äs¡Ùqø√dü+e∫Ãq$<˚on‹~∏-uÛ≤s¡rj·Tdü+düÿ‹yês¡~ÛÁbıô|òdüsYHÓC…sY‡‘√»]|æqeTTU≤eTTK˝ÀìeTTK´+XÊ\qT≥÷]»+q÷´dtbÕsƒ¡≈£î\≈£în+~düTÔHêïeTT.nq+‘·|ü⁄s¡+qT+∫Ä~˝≤u≤<é,Áoø±fi¯Vü≤dæÔqT+∫Áoø±≈£îfi¯+es¡≈£î>∑\ø=ìïÁ|ü<˚XÊ\T,dü+düÿ‘·T\T,|ü+&ÉT>∑\T,ø£fi≤s¡÷bÕ\T,Ä\j·÷\T,#ê]Á‘·ø£ø£≥º&Ü\T‘·~‘·s¡n+XÊ\ô|’eTTKeTTK˝Àe÷{≤¢&É&É+»]–+~. ≥÷]»+ q÷´dt: uÛ≤s¡rj·T dü+düÿ‹ |ü≥¢ MTs¡T Äø£]¸‘·T\j·÷´s¡T?@$<Ûä+>± &˚ìj·T˝Ÿ : |ü]XÀ<Ûäqø√dü+ düTe÷s¡T 24 dü+e‘·‡sê\ øÏ+<ä≥ ‘=*kÕ]>± uÛ≤s¡‘Y qT dü+<ä]Ù+#êqT. ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝À ìedæ+#êqT. |ü]XÀ<Ûäq ì$T‘·Ô+ Á>±e÷D ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓfi¯ófl‘·÷ .. yê] Ä#ês¡-eéVü‰sê\T, uÛ≤wü dü+düÿ‹ e+{Ï yê{Ï |ü≥¢ ne>±Vü≤q ô|+#·Tø=HêïqT. C≤q|ü<äT\ nqTdü]düTÔHêïqT.‘Ó\TdüTø=H˚>∑T]+∫ø=B›Hê˝ÀeT]+‘·ÄdüøÏÔô|]–+~.kÕe÷qT´\Jeqdüs¡[ì#ê˝≤<ä>∑Zs¡>±#·÷XÊqT.uÛ≤s¡rj·Tdü+düÿ‹øÏ<ä>∑Zs¡j·÷´qT.H˚qT≈£L&ÜuÛ≤s¡rj·TT&Ó’‘Ó\T>∑Tdü+düÿ‹ì|üP]Ô>± ≥÷]»+ q÷´dt : ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü - dü+düÿ‹\‘√ MT nqTã+<Ûä+..? &˚ìj·T˝Ÿ : ‘Ó\T>∑T yês¡T - ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü‘Ó\T>∑T dü+düÿ‹ .. n+fÒ Hê≈£î eTVü‰ Çwüº+. mø£ÿ&√ ÁbòÕHé‡ <˚X¯+˝À e⁄+&˚ H˚qT ‘Ó\T>∑T dü+Á|ü<ëj·÷\qT bÕ{ÏdüTÔHêïqT. ‘Ó\T>∑T |ü+&ÉT>∑\qT »s¡T|ü⁄ø=+{≤qT. dü+Áø±+‹, ñ>±~, BbÕe[øÏ n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· ÇkÕÔqT. yê{Ï‘√ bÕ≥T e÷ kı+‘· <˚X¯ |ü+&ÉT>∑\qT, Ä#ês¡ eéVü‰sê\qT ≈£L&Ü bÕ{ÏkÕÔqT. ‘Ó\T>∑T düuÛÑ\≈£î yÓfi‚fl≥|ü⁄Œ&ÉT |ü+#Óø£≥Tº‘√ yÓfi¯ó ‘·T+{≤ ‘Ó\T>∑T yê] eÁdüÔ<Ûës¡D m+‘√ u≤>∑T+≥T+~. ‘Ó\T>∑T H˚\˝À q&Éj·÷&ç q|ü⁄Œ&ÉT ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüH˚s¡TÃø=Hêï. Ç+ø± Ç|üŒ{Ïø° H˚s¡TÃø=+≥÷H˚e⁄Hêï. Vü≤]ø£<∏ä\T, ãTÁs¡ø£<∏ä\T $Hêï. ‘√\T u§eTà˝≤≥\qT #·÷XÊ. ãTÁs¡ ø£<∏ä\ ô|’ |ü]XÀ<Ûäq #˚XÊ. n\÷¢] d”‘êsêeTsêE ‘√ düVü‰ m+<äs√ ‘ê´>∑<ÛäqT\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì e⁄‘˚Ôõ‘·T&Éj·÷´ .≥÷]»+ q÷´dt : ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü‘√ MT≈£î @yÓTÆHê Á|üjÓ÷»q+ ø£*–+<ë? &˚ìj·T˝Ÿ : e÷‘·uÛ≤wü‘√ bÕ≥T mìï uÛ≤wü\T H˚s¡TÃø=Hêï.. Á|üjÓ÷»Hê\T m≈£îÿe>±H˚ e⁄+{≤sTT. j·T÷s¡|t <˚XÊ˝À¢. Äj·÷ e÷‘·uÛ≤wü\ô|’ eTeTø±s¡+ m≈£îÿe. ‘·|üŒì dü] |ü]dæú‘·T˝À¢ ‘·|üŒ Ç‘·s¡ uÛ≤wü˝À¢ e÷{≤¢&És¡T. nedüs¡eTsTT‘˚H˚ Ä+>∑¢+ yê&ÉT‘ês¡T. Á|üdüTÔ‘· Hê>∑Ø≈£î\T |ü\T uÛ≤wü\T H˚s¡TÃø=+≥THêïs¡T. uÛ≤wü HÓ’|ü⁄D≤´\‘√ ñbÕ~Û neø±XÊ\T ô|+#·Tø=+≥T Hêïs¡T. uÛ≤s¡‘Y˝À ≈£L&Ü $<˚o uÛ≤wü\≈£î Ä<äs¡D \_ÛdüTÔqï~. ÁbòÕHé‡ ˝Àq÷ $<˚o uÛ≤wü\≈£î ÁbÕ<Ûëq´+ m|üŒ{ÏqT+#√ e⁄+~. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüqT n<Ûä´j·Tq+ #˚dæq+<äT e\¢ H˚qT ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü uÀ<Ûä≈£î&Éj·÷´. uÛ≤wü |ü]XÀ<Ûä≈£î\≈£î e÷s¡Z<ä]Ù nj·÷´. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À Á|üjÓ÷»q+ bı+<äT‘·THêï. ≥÷]»+ q÷´dt: ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü yê´|æÔ ø√dü+ $Ts¡T @$<Ûä+>± ø£wæ #˚düTÔHêïs¡T? &˚ìj·T˝Ÿ : Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± e⁄qï Hêe+{Ï ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûe÷qT\T ‘Ó\T>∑T yê´|æÔ ø√dü+ m+‘√ ø£wæ #˚düTÔHêïs¡T. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü >∑+>± q~ $<˚o n‹~∏ ª Áô|ò+#Y uÛ≤wü˝ÀøÏ ˝ÒbÕøÏå μ Ábıô|òdüsY&˚ìj·T˝ŸHÓC…sY‡ Ábı. &˚ìj·T˝ŸqT ˝ÒbÕøÏå˝À dü‘·ÿ]düTÔqï qs¡dæ+Vü≤ X¯s¡à, yÓTÆHêkÕ«$T, y˚DT>√bÕ˝Ÿ ¬s&ç¶, Hêπ>+Á<ä ‘·~‘·s¡T\TVæ≤+<ä÷|ü⁄s¡+˝À Ábı.&˚ìj·T˝ŸqT düHêàìdüTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T, ‘·~‘·s¡T\T 48 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt

Á|üyêVü≤+ e+{Ï~. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü Wqï‘·´+‘Ó\T>∑T dü+düÿ‹ >=|üŒ<äHêìï ‘Ó*j·T #Ó|üŒ<ä+ ø√dü+ 2023 ˝À bÕ]dt ˝À ˇø£ $X¯« düy˚Tàfi¯q+ ìs¡«Væ≤+#ê\ì ìs¡ísTT+#êeTT. uÛ≤wü - dü+düÿ‹ ùde≈£î\T, |ü]XÀ<Ûä≈£î\T, y˚T<Ûëe⁄\T, s¡#·sTT‘·\T, ø£e⁄\T $X¯« y˚~ø£ô|’ ‘·eT‘·eT Ä˝À#·q\T |ü+#·Tø=H˚ neø±X¯+ ø£\T>∑T‘·T+~. nyÓT]ø± qT+∫ ÄÁùdº*j·÷ es¡≈£î e⁄qï ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü Áù|$T≈£î\qT, ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ì Á|üeTTKT\qT bÕ]dt dü<ädüT‡≈£î ÄVü‰«ìkÕÔ+. H˚qT |üì #˚düTÔqï dü+düú ªÇHê˝§ÿμ ªÄ<Ûä«s¡´+˝À n+‘·sê®rj·T ‘Ó\T>∑T düy˚Tàfi¯q+ »s¡T>∑qTqï~. ≥÷]»+ q÷´dt : ªÇHê˝§ÿμ >∑T]+∫ #ÓãT‘êsê... &˚ìj·T˝Ÿ : C≤rj·T ÁbÕ#·´ uÛ≤wü\T - Hê>∑]ø£‘·\ dü+düú - ÇHê˝§ÿ bÕ]dt πø+Á<ä+>± n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À ì|òüT+≥Te⁄qT-|üs¡ý˚øÏådüTÔHêï.H˚qTuÛ≤wü˝À¢ìs¡«Væ≤düTÔHêïeTT.ø√s¡T‡\qTuÛ≤wü\Tq\‘√Ä<ä]düTÔqï~.uÛ≤wü\qTÁ|ü|ü+#·+˝Àìn+~düTÔqï~.ùde\qT100ªÇHê˝§ÿμ|ü]XÀ<ÛäbÕ≥T$$<ÛäH˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ≈£L&Ü100‘Ó\T>∑Tˇø£{Ï.‘Ó\T>∑TuÛ≤wüqTÁô|ò+#Y‘Ó\T>∑Ts¡÷bı+~düTÔHêï+. Çs¡T uÛ≤wü\ n_Ûe~∆˝À ì|òüT+≥Te⁄ ø°\ø£ bÕÁ‘· eVæ≤düTÔ+~. ø=ìï |ü⁄düÔø±\qT $$<Ûä uÛ≤wü˝À¢øÏ ‘·s¡T®e÷ #˚j·T&É+ <ë«sê Äj·÷ uÛ≤wü - dü+düÿ‘·T\T $ø£dækÕÔsTT. uÛ≤wü-Hê>∑]ø£‘·\ |ü]XÀ<Ûä≈£î\≈£î |ü\T neø±XÊ\T ø£*Œdü÷Ô, e÷ dü+düúªÇHê˝Àÿμ m+‘√ >=|üŒ ùde #˚düTÔqï~. mH√ï n<Ûä´j·THê\≈£î e÷ dü+düú πø+Á<ä _+<äTe⁄>± ì\e&É+ >∑s¡«ø±s¡D+. |ü\T uÛ≤wü\T H˚s¡TÃø√yê\qTø=H˚ yê]øÏ ªÇHê˝≤ÿμ kÕ<äs¡ kÕ«>∑‘·+ |ü\T≈£î‘·Tqï~. eT]ìï $esê\≈£î www. inalco. fr dü+Á|ü~+#·+&ç. ≥÷]»+ q÷´dt : $T ‘êC≤ |üs¡´≥q >∑T]+∫ $e]kÕÔsê? &˚ìj·T˝Ÿ : H˚qT >∑‘·+˝À |ü\Te÷s¡T¢ ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº)˝À |üs¡´{Ï+#êqT. ø±˙ Hê »qe]-2022 |üs¡´≥q e÷Á‘·+. n‘·´+‘· eTTKéTsTTq~. H˚qT bÕ]dt qT+∫ e∫Ã+~. |ü]XÀ<Ûäq ø√düyÓTÆHê.. |ü\T düuÛÑ\T, dü<ädüT‡˝À¢ bÕ˝§ZHêïqT. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ Væ≤+<ä÷|ü⁄s¡+ u≤˝≤J ~Á^ ø£fi≤XÊ\˝À Áo yÓTÆHê kÕ«$T Ä<Ûä«s¡´+˝ÀqT ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü - dü+düÿ‹ dü<ädüT‡˝À eTTK´ n‹~Û>± bÕ˝§ZHêïqT. ‹s¡T|ü‹˝Àì Áoy˚+ø£fÒX¯«s¡ $X¯«$<ë´\j·T+ $ÁXÊ+‘· Ä#ês¡T´\T &Ü. s¡+>±¬s&ç¶, ‘Ó\T>∑T $uÛ≤>∑+ H˚‘·‘·«+˝À Áo |ü<ëàe‹ eTVæ≤fi≤ $X¯«$<ë´\j·T+ ˝À »]–q düuÛÑ˝À¢ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü >∑T]+∫ e÷{≤¢&ÜqT. nsTT‘˚ eTTK´ $wüj·T+.. ª˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ä kÕ«$T Ä\j·T ìsêàD+n+<äT˝Àì •\Œ dü+|ü<ä eT]j·TT ‘Ó’\ es¡í∫Á‘ê\XÀuÛÑμ >∑T]+∫ Á|ü‘·´ø£å+>± n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊqT. H˚qT e∫Ã+~ ˝ÒbÕøÏå ø√düy˚T. #ê]Á‘·ø£ |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT Áo yÓTÆHêkÕ«$T sêdæq ª$»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ kÕ+düÿ‹ø£ yÓ’uÛÑyêìøÏ Á|ürø£ - ˝ÒbÕøÏåμ |ü⁄düÔø±ìï #·~$ dü÷Œ¤]Ô bı+<ëqT. yÓTÆHêkÕ«$T ˇø£ n<äT“¤‘· |ü]XÀ<ÛäqqT n+~+#ês¡T. ˝ÒbÕøÏå |ü⁄düÔø±ìï Áô|ò+#Y uÛ≤wü˝ÀøÏ nqTe~+#· uÀ‘·THêïqT. ˝ÒbÕøÏå •\Œ dü+|ü<ä-‘Ó’\es¡í ∫Á‘ê\ >∑T]+∫ m+‘· #Ó|æŒHê ‘·≈£îÿH˚ ne⁄‘·T+~. >=|üŒ kÕ+düÿ‹ø£ πøåÁ‘·+-˝ÒbÕøÏå. ô|qTø=+&É, #√fi¯düeTTÁ<ä+, >√s¡+≥¢ ‘·~‘·s¡ Á|ü<˚XÊ˝À¢ì #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\T, XÊdüHê\T, >∑T&ÉT\T #·÷dæ m+‘√ Äq+~+#ê. n+‘·T˝Òì nqTuÛÑ÷‹øÏ ˝Àqj·÷´. Hê |üs¡´≥qdüuÛÑ\ yês¡Ô\qT Á|ü#·T]+∫q bÕÁ‹πøj·TT\≈£î <Ûäqýê<ë\T. #ê]Á‘·ø£ |ü⁄sêedüTÔ •\Œø£fi¯es¡í∫Á‘ê\ n+XÊ\ Ä<Ûës¡+>± ª˝ÒbÕøÏåμ ì düeTTqï‘· kÕúsTT˝À ì\u…{Ïºq $TÁ‘·T\T yÓTÆHê kÕ«$T n_Ûq+<ä ˙j·TT&ÉT. Ç+≥s¡÷«´: yÓTÆ˝≤s¡+ eT+EHê<∏é yÓTÆHêkÕ«$T,‹s¡T|ü‹ly˚+ø£fÒX¯«s¡$XÊ«$<ë´\j·T+$ÁXÊ+‘·Ä#ês¡T´\T&Üø£ºsYs¡+>±¬s&ç¶n<Ûä´ø£å‘·qÁô|ò+#Y`‘Ó\T>∑TuÛ≤wü\n_Ûeè~∆ô|’»]–qdü<ädüT‡˝Àe÷{≤¢&ÉT‘·TqïÁbı.s¡+>±¬s&ç¶,Ábı.&˚ìj·T˝Ÿ,Ábı.s¡$≈£îe÷sY∫Á‘·+˝Àe⁄Hêïs¡T. ‹s¡T|ü‹l|ü<ëàe‹$X¯«$<ë´\j·T+˝À »]–qdü<ädüT‡˝Àe÷{≤¢&ÉT‘·Tqï Ábı.Ábı.&˚ìj·T˝Ÿ,∫Á‘·+˝ÀyÓTÆHêkÕ«$T,‘Ó\T>∑T$uÛ≤>±~Û|ü‹eT<ÛäTCÀ´‹,ª&ûHéμÁbı.dü+<Ûë´sêDÏ∫Á‘·+˝Àe⁄Hêïs¡T.Ábı.&˚ìj·T˝Ÿ≈£îC≤„|æø£qTÇdüTÔqï‹s¡T|ü‹l|ü<ëàe‹$X¯«$<ë´\j·T+‘Ó\T>∑T$uÛ≤>±~Û|ü‹Ábı.eT<ÛäTCÀ´‹,ª&ûHéμÁbı.dü+<Ûë´sêDÏ∫Á‘·+˝Àe⁄Hêïs¡T.Ábı.&˚ìj·T˝Ÿ≈£î>√s¡+≥¢˝Àìe÷<Ûäesêj·T>∑T&ç˝ÀìXÊdüHê\>∑T]+∫$e]düTÔqïyÓTÆHêkÕ«$T y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 49

eTTøÏÔHê<∏é Á|ü<ÛëHê\j·T+ 108 ~e´πøåÁ‘ê\˝À ˇø£{Ï. n˝≤π> 8 dü«j·T+uÛÑ÷ yÓ’wüíe πøåÁ‘ê\˝À ≈£L&Ü Ç~ ˇø£{Ï. $T–*q @&ÉT πøåÁ‘ê\T es¡Tdü>± ls¡+>∑+, lyÓ’≈£î+sƒ¡+, ‹s¡TeT\, HÓ’$TXÊs¡D´+, ‘√‘êÁ~, |ü⁄wüÿsY eT]j·TT ãÁBHê<∏é. Ä\j·T+ #ê˝≤ ∫qï~. $wüßíuÛÑ>∑yêqT&ç Ä\j·÷\˝À Ç~ #ê˝≤ |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~. kÕ<Ûës¡D eTìwæ m‘·TÔq ñ+&˚ eTVü‰$wüßíe⁄ eT÷\eT÷]Ô ã+>±s¡T‘√ eT\#·u&ç+~. Ä\j·T ÁbÕø±s¡+˝À ñqï 108 q+~ eTTU≤\ qT+&ç o‘·\»\+ Á|üeVæ≤dü÷Ô ñ+≥T+~. á |ü$Á‘· »˝≤\T Ä\j·T ÁbÕ+>∑D+˝À ñqï |ü⁄wüÿ]DÏ qT+&ç 108 ô|’|ü⁄\<ë«sê q+~ eTTU≤\˝À Á|üeVæ≤+|üCÒ düTÔHêïs¡T. 108 ~e´<˚XÊ\ |ü⁄wüÿ]DÏ »˝≤\ ≈£î Á|ürø£ |ü⁄wüÿ]DÏ. uÛÑøÏÔ\T á |ü$Á‘· C˝≤\˝À n+‘·{Ï #·*˝À ≈£L&Ü |ü$Á‘· kÕïHê\T #˚düTÔ+{≤s¡T. uÖ<äT∆\ Äsê<Ûäq≈£î ∫Vü≤ï+>± Ä\j·T+˝À ˇø£ uÖ<ä∆düHê´dæ ìedædüTÔHêï&ÉT. X¯øÏÔ|”sƒ¡+ uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹˝À Væ≤+<ä÷ |ü⁄sêD≤\˝À <äø£åj·T»+ eT]j·TT dür<˚$ <äVü≤q+ >∑T]+∫ $kÕÔs¡+>± Á|ükÕÔ$+#·ã &ç+~. dür<˚$ <˚Vü≤‘ê´>∑+ |ü\T X¯øÏÔ |”sƒê\ kÕú|üq≈£î <ë]rdæ+~. X¯øÏÔ Äsê<Ûäq≈£î á X¯øÏÔ|”sƒê\T ‘·–q+‘· ã\+ #˚≈£Ls¡TdüTÔHêï sTT. |ü⁄sêD≤\˝À <äø£åj·T»„+ $es¡D ø£ì|ædüTÔ+~. XË’e+˝À Ç~ n‹ eTTKýÓTÆq dü+|òüT≥q. dür<˚$ <˚Vü≤‘ê´>∑+ |òü*‘·+>± bÕs¡«r »qq+ dü+uÛÑ$+∫+~. •e⁄&ÉT >∑èVü≤düTú>± e÷s¡&É+ >∑D|ü‹ eT]j·TT düTÁãVü≤àD´+\T Ä$s¡“¤$+#· &ÜìøÏ <ë]rdæ+~. X¯øÏÔ Äsê<Ûäq≈£î X¯øÏÔ|”sƒê\T eT÷\kÕúHê\T. X¯øÏÔ |”sƒê\T eTVü‰•e⁄&ÉT dür<˚$ <˚Vü‰ìï uÛÑTC≤qy˚düT≈£îì <äT'œdü÷Ô Äs¡és¡Ô+˝À dü+#·]+#·kÕ>±&ÉT. Ä düeTj·T+˝À Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T ÁãVü≤à <˚e⁄ì‘√ ø£*dæ á ~Á>±“¤+‹ qT+&ç eTVü‰•e⁄ì yÓ\T|ü*øÏ rdüT≈£îs¡eTàì $wüßíe⁄ì y˚&ÉTø=Hêïs¡T. eTVü‰•e⁄ì Ä ~Á>±“¤+‹ qT+&ç yÓ\T|ü*øÏ rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ dür<˚$ <˚Vü‰ìï eTVü‰$wüßíe⁄ ‘·q düT<äs¡Ùq #·Áø£+‘√ eTTø£ÿ\T #˚XÊ&ÉT. dür<˚$ <˚Vü≤+ |ü&çq Á|ü<˚XÊ\ìï 51 X¯øÏÔ |”sƒê\T nj·÷´sTT. {Ïu…{Ÿ ãT~∆»+ kÕú|ü≈£î&Ó’q |ü<äàdü+uÛÑe (>∑Ts¡T]+b˛#Y) {Ïu…{Ÿ yÓfi‚fl düeTj·T+˝À á Á|ü<˚XÊìøÏ #˚s¡Tø=ì <Ûë´q+ #˚XÊ&Éì ãT<ä∆ dü+Á|ü<ëj·T≈£î\T uÛ≤$düTÔHêïs¡T. á Ä\j·÷ìï Væ≤+<ä÷|ü⁄sêD≤\T ≈£L&Ü |ü\Te÷s¡T¢ Á|ükÕÔ$+ #êsTT. $wüßí|ü⁄sêD+˝À >∑+&Éø° qB eTVü‰‘·´+˝À eTTøÏÔHê<∏é >∑T]+∫ XÊ¢|òæT+ #·ã&ç+~. eTTøÏÔHê<∏é qT+&ç Á|üeVæ≤düTÔqï ø±*>∑+&ÉøÏ •˝≤eT÷]Ô ˝Òø£ kÕ*Á>±eT•\\≈£î Ä\yê\+. Á|ü|ü+#·+˝À mø£ÿ&É yÓ’wüíyê\j·÷\T ì]à+#ê\Hêï á kÕ*Á>±eT •\\T n‘·édüs¡+. ~e´πøåÁ‘·+ uÛÑ÷$T MT<ä |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T ñ|üdæú‘·yÓTÆ ñqï m¬ø’ø£ Á|ü<˚X¯+ Ç~ ˇø£ÿfÒ. uÖ<ä∆ eT]j·TT Væ≤+<ä÷ dü+Á|ü<ëj·T≈£î\T n–ï, »\+, Äø±X¯+, uÛÑ÷$T eT]j·TT yêj·TTe⁄ nH˚ |ü+#·uÛÑ÷‘ê\qT $X¯«dækÕÔs¡T. á |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T ˇπø Á|ü<˚X¯+˝À $$<Ûäs¡÷bÕ\˝À <äs¡Ùq+ ÇdüTÔ+{≤sTT. eTTøÏÔHê<∏é düMT|ü+˝ÀH˚ C≤«˝≤<˚$ Ä\j·T+ ñ+~. q~rs¡+ n+‘ê kÕ*Á>±eT•\\≈£î Ä\yê\yÓTÆ ñ+~. Äfi≤«s¡T\T eTTøÏÔHê<∏é Ä\j·Tìï 108 ~e´πøåÁ‘ê\˝À ˇø£≥ì XÊ¢|òæT+#ês¡T. Væ≤+<äTe⁄\T eTTøÏÔHê<∏é Ä\j·T+ dü+<äs¡Ùq eTVü‰$wüßí ‘êj·÷s¡T neTà\ <äs¡Ùq+ eTVü‰uÛ≤>∑´+>± uÛ≤$kÕÔs¡T. ‹s¡TeT+¬>’ Äfi≤«sY eTTøÏÔHê<∏éqT dü+<ä]Ù+#·q|üŒ {Ïø° leT÷]Ô düMT|üÁ|ü<˚XÊ\ >∑T]+∫ ‘·q bÕ≥\<ë«sê e]í+#ê&ÉT. 2009˝À »]–q eTVü‰j·Tv+ dü+<äs¡“¤+˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì eTTKýÓTÆq yÓ’wüíeπøåÁ‘ê\˝À ˇø£f…Æq l$*¢|ü⁄‘·÷Ôs¡T |üPC≤], l eTqyêfi¯ eTTì>∑fiŸ eTsƒ¡+, lll X¯sƒ¡>√|ü sêe÷qT» Jj·TsY\T Ä+&ÜfiŸ (>√<ë<˚$), lsêe÷qT» eT]j·TT eTqyêfi¯ eTTì>∑fiŸ $Á>∑Vü‰\qT eTTøÏÔHê<∏é πøåÁ‘·+˝À Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. eTTøÏÔHê<∏é <˚yê\j·T+ düMT|ü+˝À uÛÑ»s¡jÓ÷– Ä\j·T+, >∑TùV≤´X¯«] eT+~s¡+, |üX¯ó|ü‹Hê<∏é Ä\j·T+, #·+>∑T Hêsêj·TDY >∑T&ç, C≤qøÏ eT+~sY, ãT~Ûïø±+‘· Ä\j·T+ ‘·~‘·s¡ >∑Tfi¯óflHêïsTT. 50 y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt H˚bÕ˝Ÿ <˚X¯+˝Àì eTdüÔ+>¥ õ˝≤¢˝À ñqï Væ≤e÷\j·T |üs¡«‘ê\˝À uÛ≤>∑yÓTÆq ‘=s¡+>¥ ˝≤ |üs¡«‘·bÕ<ä+ e<ä› ñqï |ü$Á‘· πøåÁ‘·+ eTTøÏÔHê<∏é. á Ä\j·T+ sêDÏ yÍyê Á>±e÷ìøÏ düMT|ü+˝À ñ+~. á Ä\j·T+ ˇø£|ü⁄Œ&ÉT yÓ’wüíe⁄\ ÄBÛq+˝À ñqï<äì ‘·s¡Tyê‘· uÖ<äT∆\ Äsê<Ûäq πøåÁ‘·+>± e÷]+<äì uÛ≤$düTÔHêïs¡T. á Ä\j·T+ 108 yÓ’wüíe ~e´πøåÁ‘ê\˝À ˇø£{Ï>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. uÖ<äT∆\≈£î |üPs¡«+ á Á|ü<˚X¯+ kÕ*Á>±+ nì |æ\Teã&ÉT‘·÷ e∫Ã+~. leTHêïsêj·TDTìøÏ Á|ü‹s¡÷|üyÓTÆq kÕ\Á>±eT•\\T Çø£ÿ&É n‘·´~Ûø£+>± \_Û+#·&Éy˚T Ç+<äT≈£î ø±s¡D+. 51 X¯øÏÔ|”sƒê\˝À Ç~ ˇø£{Ï. uÖ<äT∆\T á Á|ü<˚XÊìï #·T$T+>¥ >±´kÕú nì |æ\TkÕÔs¡T. {Ïu…{Ÿ uÛ≤wü˝À #·T$T+>¥ >±´kÕú n+fÒ q÷s¡T »˝≤\T nì ns¡ú+. {Ïu…{Ïdt uÖ<äT∆\T eTTøÏÔHê<∏é ˝Òø£ #·T$T+>¥ >±´kÕúqT &ÛÜF˙ πøåÁ‘·+>± uÛ≤$düTÔHêïs¡T. &ÛÜøÏ˙ n+fÒ Äø±X¯ qè‘·´ <˚e‘·. uÖ<äT∆\ eÁ»j·÷q ãT~∆C≤ìøÏ #Ó+~q ‘ê+Á‹ø£ Á|ü<˚XÊ\˝À eTTøÏÔHê<∏é ˇø£{Ï. ne˝ÀπøX¯«s¡T&ÉT eTTøÏÔHê<∏äT&ç>± ne‘·]+#ê&Éì yês¡T eTTøÏÔHê<∏äTìuÛ≤$düTÔHêïs¡T.eT+~s¡+ H˚bÕ˝Ÿ sêj·TbÕfi¯´+ø±fi‚X¯«s¡sêe⁄

y˚T ` pHé` 2022 ≥÷]»+ q÷´dt 51 RO No. 59/NF No.006010/Advt II/2021-22 Dt:22-12-2021

Destination Andhra Pradesh Mylaram Manjunath Wonder

Andhra Pradesh's bounteous heritage includes not just breathtaking Architecture, Rich Traditions and diverse Cultures,but also mesmerising and scenic land scapes,most sacred TemplesReligious places, Rivers, Lakes, cool Hill Stations,beautiful Beaches etc. Forts & Historic places, Age old Caves & Sculptures, Glorious Monuments, Exquisite crafts, Vibrant festivals... make A.P. State one of the world famous Tourist sites. Andhra Pradesh is a popular Tourist destination. The history of Andhra Pradesh dates back to 400 BC, according to the inscription of Kubhiraka-discovered in Buddha Sthupa at Bhattiprolu in Guntur district. During the period of the Mauryan dynasty when it was under the reign of Ashoka. Since then, it has been a significant region in the country. Andhra Pradesh includes two regions - Rayalaseema and Coastal Andhra. LambasingiTirumala

Timmamma Marrimanu

52 May - June 2022 TOURISM NEWS

Did you ever wonder about the origin of the Indian National Flag? Indian national flag was designed by Pingali Venkayya, great patriot and freedom fighter,born in Machilipatnam in A.P.. He was the first person who came up with the idea of a tri colour flag for the country.Grand Canyon of India: Gandikota Fort was played pivotal role in the reign of Kalyani Chalukya,Kakatiya and Vijayanagar kingdoms. Gandikota is known for the spectacular gorge, which is famous as the Grand Canyon of India. The stunning gorge has been created by the waters of the river Penna in Erramala hills. Look at the mesmerizing view of the Ravine - Penna Gorge,Tourists can walk through the ruins of Gandikota Fort.There are ancient Temples like.. Madhava Raya, Raghunatha etc., There is beautiful structure of Jamia Masjid. Gandikota Gorge is around 15 km from Jammalamadugu in YSR Kadapa district of Andhra Pradesh. And 77 km from Kadapa. Kadapa is around 131 km from Tirupati, 275 km from Chennai , 276 km from Bangalore, 412 km from Hyderabad.Eat,Stay and Explore the Grand Canyon of IndiaGandikota. Hemavathi: Hemavathi is located at a distance of 140kms from Anantapur. It is famous for Architecture and Art of Nolamba Pallava Kings.There are 6 temples in Hemavathi (Henjeru) - capital of Nolambawadi. Among them… Siddheswara Swamy and Doddeswara Swamy temples are famous for their intricate carvings.These temples built during between 8th and 9th Centureis AD. The stone used in making the idols sounds like metal when stuck and is also remarkably polished. A Nandi made of black basalt granite, 8 feet in length and 4 feet in height sits at the entrance of Doddeswara temple. There is a tall Lingam installed inside the sanctum sanctorum. The temple area houses two other temples dedicated to Lord Siva called Mallikarjuna and Viroopaksha temples. Hemavathi museum is exhibiting rare idols of Nolamba Pallava dynasty. World's Largest Banyan Tree is in Anantapuram district. Thimmamma Marrimanu is the largest banyan tree in the world and was recorded in the Guinness Book of World Records in the year 1989. The history and the natural beauty of Banyan tree have been featured in several web series.

May - June 2022 TOURISM NEWS 53 Today, it is a popular Tourist attraction in the district. And is visited by thousands of Tourists.

Let us travel back in time a bit. From late 12th to early 14th Century, a long period of time, the Kakatiyas ruled here in Deccan. Warangal was their capital city. This was the time of Sultanate in the Northern India when Delhi was fast becoming a cultural and political capital and here in Deccan, Warrangal was flourishing under the Kakatiyas. The old name of Warangal was Orugallu. Even Marco Polo mentioned Warangal in his travel diary.

T here is more to Telangana than just Hyderabad. For example, when you visit Telangana you will find the word 'Kakatiya' roaming in the air. Hotels, shops, cuisines, business, university, colleges many are named after Kakatiya. You are bound to wonder, who are these people? To know about the Kakatiyas you will have to visit Warangal, the mighty stronghold of a powerful dynasty in Deccan.

The Hanging Pillar: Ever seen a hanging pillar? If not, then you can see it in Veerabhadra Temple- Lepaakshi. Temple is on a hillock at Lepaakshi. Tourists can witness a stone pillar hanging from the roof. Tourists can literally pass a piece of cloth or a paper under the pillar. Therefore, it has been considered as one of the masterpieces of the Vijayanagar architecture and sculpture. There is India's biggest monolithic Nandi Statue at Lepaakshi. Meanwhile Lepaakshi is also famous for its mural paintings.Paiting of Veerabhadra Swamy on the roof of maha mandapa is the largest(25 x 14 feet) in Asia.

Budhist Sthupa -Amaravathi Telangana

WarangalDiaryandRamappa - Satarupa Datta

Snowfall-receiving Place in South India is Lambasingi in Visakhapatnam district. Lambasingi is a beautiful hill station at an elevation of 3,200 feet. Lambasingi receives snowfall during the winter season. Therefore, it is also known as the Kashmir of Andhra Pradesh. Lambasingi is winter destination for Nature lovers.

Beach Destination: The Longest Coastline in India with a coastline of about 974 kms. Andhra Pradesh overtakes other South Indian states to become the state with the longest seashore. Hence, it wouldn't be wrong to call it the perfect beach destination. The major towns and cities are on coastline.. Visakhapatnam, Kakinada, Machilipatnam, Srikakulam. Nellore etc.,

Today's Warangal, 157 kms away from Hyderabad is ideal to visit with two nights and three days in your plan. Warangal city is part of a cluster of three towns: Warangal, Kazipet and Hanamkonda. Nearest convenient rail head is Warangal and Kazipet which is 6 km away. Both are connected to all major cities of India. You can travel by road in hired vehicle, by buses of the State Government or private operators and the roads are really good and scenic too.

Tirumala Laddu cannot be found elsewhere and except in Tirumala Sri Venkateswara Temple, the second richest Temple in the Country. Then devotees must have savoured the out of the ordinary taste of Tirumala laddu, a sweet which is offered by the temple as a prasadam. Devotees cannot find this laddu elsewhere. The temple has taken a geographical indication of this sweet, and hence no one can prepare.

Start your tour with the famed Warangal Fort. The Kakatiya rulers were great patrons of art, architecture and perfected the Chalukyan style of temple architecture. Wrrangal Fort was built during the 13th century. The impressive structure has four huge stone-gateways. Built by one of the Kakatiya Kings, Ganapathi Deva and his daughter Rani Rudramma Devi, one can still spot some exquisite pieces of sculpture here. The gateway of Warangal is the symbol of Telangana and appears in many places.

54 May - June 2022 TOURISM NEWS 54

Tourism News (Telugu Bi-Monthly) May - June 2022, Volume : 16 Issue : 3 RNI No. APTEL/ 2007 / 22572. Printed, Published and Owned by MyNaa Swamy and Printed at C.N. Printers, Prakasam Road, Tirupati and Published at 99, Prakasam Road, Tirupati - 517 501. Editor : MyNaa Swamy. Ph : 95026 59119 | Email : tourismnews2007@yahoo.co.in | www.issuu.com/mynaaswamy. Reserve your accommodation beforehand in Warangal, we recommend the Telangana State Tourism Development Corporation Hotels which can be booked online too.

Next in your itinerary is Hanamkonda, 12 kms away from Warangal. The Chalukyan architecture is at its best display in the Thousand Pillars temple at Hanamkonda. Built in 1163, by the king Rudra Deva, the temple is dedicated to the Hindu Gods Vishnu and Shiva and Surya. Immerse yourself into the beauty of this star-shaped and triple-shrine temple complex richly decorated with perforated screens, exquisite icons and rock cut elephants. Ahuge monolith Nandi with excellent smooth finish is very impressive here. The temple has been beautifully restored and set in the green slopes of Hanamkonda hills. Smaller temples in the vicinity like the Siddheshwara Temple and the one dedicated to Bhadrakali are also quite popular. In Bhadrakali, the deity of Kali is in a beautiful sitting posture, has eight hands and holds eight different weapons in them!! Proceed towards Ramappa Temple in Palampet village, 70 kms away from Warangal.This temple is the latest UNESCO accredited World Heritage Site too. The Rudreshwara temple, popularly called Ramappa Temple, is a classic example of Chalukyan architecture with a touch of Hoyasala style. The construction of the temple dates back to 1213 AD .The Shivalaya stands majestically on a six-ft high star-shaped platform. Hold your breath as the temple unravels its secrets into your soul. The stones of Ramappa speak the language of sheer beauty and joy in the carvings of exquisite females. The celebration of life has been immortalised in the rich, intricate sculpture covered walls, pillars, brackets and ceilings of the temple. The Kakatiya rulers excavated a tank near the temple which is now Ramappa Lake. Boating in the sea green waters of the lake is a must activity if you are visitingWhenRamappa.inWarangal, we suggest you hire a vehicle, or better still if you can cycle around ( That will be the eco tourism friendly way) the sleepy villages. Warrangal is a busy cotton market and the best time to visit is in the mild winter time of Telangana. At that time you will also find a fine wool market here. The best buy here will be woollen carpets and famous Pembarti sheet metal art, which flourished during the reign of the Kakatiyas. If you are vocal for local, and craft enthusiast then take a visit to the Copper & Silver Metal Craft Centre of Pembarti village, 60 kms from Warangal. Do not forget to purchase the bright and colourful Cheriyal paintings of Warangal which will definitely add a touch of art and in your home. (Author is Assistant Director, India Tourism)

Tourism News June 2022

Articles inside

War Memorial

May - June2022 Volume : 17 Issue

Telangana Diary