Milicja Górnośląska

Milicję Górnośląską utworzyło 19 września 1919 r., z inicjatywy gen. Józefa Hallera, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego. W skład formacji, będącej de facto organizacją wojskową, wchodzili uciekinierzy – uczestnicy I powstania śląskiego. Składała się ona z 14 oddziałów (dla powiatów: bytomskiego, katowickiego, pszczyńskiego, rybnickiego i tarnogórskiego) liczących łącznie około 6 tys. „druhów milicji” podzielonych na kompanie od 100 do 150 osób. Stanowiska dowódcze powierzono Górnoślązakom, natomiast oficerowie WP pełnili funkcje instruktorów. Oddziały Milicji Górnośląskiej stacjonowały głównie w obozach w: Oświęcimiu, Jaworznie, Szczakowej, Sosnowcu, Zawierciu. Formacja powstała z myślą o ochronie polskiej administracji na terenach Górnego Śląska, które zostałyby przyłączone do II Rzeczypospolitej.

Militarnie Dowództwo Główne Milicji Górnośląskiej podlegało Ekspozyturze Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, a politycznie Podkomisariatowi Naczelnej Rady Ludowej przekształconemu w Komisariat Rad Ludowych Śląskich. Wszystkie te władze rezydowały w Sosnowcu. Na czele formacji stał pułkownik Michał Żymierski (1890–1989), a od 15 października 1919 r. generał podporucznik Juliusz Bijak (1860–1943). Milicja Górnośląska istniała do 28 stycznia 1920 r. Bezpośrednią przyczyną rozwiązania formacji był brak karności i dyscypliny w jej szeregach oraz ogłoszenie polsko-niemieckiej amnestii w październiku 1919 r.

Generał Józef Haller (1873–1960), dowódca Armii Polskiej we Francji (tzw. Błękitna Armia). Od 15 czerwca do 19 października 1919 r. dowodził on Frontem Południowo-Zachodnim, czyli polskim związkiem taktycznym operującym na pograniczu górnośląskim. Nieco później Haller stanął na czele Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Obrony Państwa, który agitował m.in. na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski (Muzeum w Tarnowskich Górach).

Grupa powstańców – uchodźców po I powstaniu śląskim podczas mszy polowej w obozie w Szczakowej, koniec sierpnia – październik 1919 r. (Muzeum w Tarnowskich Górach).

Stacjonującym w Strzyżowicach, a następnie w Szczakowej, 1. Tarnogórskim Oddziałem Powiatowym Milicji Górnośląskiej dowodził pochodzący z Radzionkowa Jan Zejer (1890–1953), organizator i dowódca struktur powstańczych w powiecie tarnogórskim. Od 1922 r. mieszkał w Tarnowskich Górach. W czasie okupacji zaangażowany był w działalność konspiracyjną w oddziale Armii Krajowej na terenie powiatu jędrzejowskiego. W latach 1947–1949 pełnił urząd burmistrza Piekar Śląskich (Muzeum w Tarnowskich Górach).

Odpis legitymacji druha (członka) 5. Katowickiego Powiatowego Oddziału Milicji Górnośląskiej z Zawiercia, uwierzytelniony i wystawiony dla Jana Masnego przez naczelnika gminy Michałkowice Walentego Fojkisa (1895–1950) 6 kwietnia 1939 r. Fojkis w trakcie II powstania śląskiego dowodził katowicko-pszczyńskim 7. Okręgiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a podczas III – katowickim 1. Pułkiem Piechoty Wojsk Powstańczych. W 1939 r. tworzył Ochotnicze Oddziały Powstańcze Związku Powstańców Śląskich. Zmarł na emigracji w Edynburgu (Muzeum Śląskie w Katowicach).

Policji Plebiscytowej poruczone jest czuwanie nad bezpieczeństwem publicznym i utrzymaniem porządku.

(Rozporządzenie Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku z 24 sierpnia 1920 r. w sprawie utworzenia Policji Górnego Śląska)