Zuyderland & Science jaargang 7 nummer 2 augustus 2021

& science

Wetenschappelijk nieuws van Zuyderland | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

special

11e Wetenschappelijk Symposium

Verder in deze editie

• Update Wetenschappelijk onderzoek naar COVID-19 • Wetenschapscommissie Zuyderland • Afgestudeerden

1 zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

voorwoord

Nieuw: ENERZAIR® breezhaler® met sensor De 3 IN 1 therapie met unieke sensor en app voor uw patiënt met astma

1,2,3

Wetenschappelijk Symposium biedt podium voor onderzoekers

1,2,3

De kracht van controle.3

IN

31

Audrey Merry

Wetenschapscoördinator Bureau Wetenschappelijk Onderzoek, verantwoordelijk voor de organisatie Wetenschappelijk symposium

3-VOUDIGE 3 -VOUDIGE VASTE VA STE DOSISCOMBINATIE DOSISCOMBINATIE2

3-VOUDIG 3-VOUDIG IINFORMATIEPAKKET NFORM ATIEPA K K E T

- Inhalatie Inhalatie bevestiging. bevestiging. Check!

- 1e goedgekeurde goedgekeurde LABA/LAMA/ICS** L ABA /L AMA /ICS**

De introductiekit -D e in troductiekit

- Medicatie Medicatie herinneringen. herinneringen. Check!

1-maal -1 -maal daags daags

-D De e placebo-set placebo -set Enerzair® Enerzair ® B Breezhaler® reezhaler ®

-O Overzichten verzichten van van in inhalatorgebruik. halatorgebruik. Check!

-1 1-Breezhaler - Breezhaler familie familie

-D De eu unieke nieke sensor. sensor.3 Download Download zelf zelf de de app app

** V oor pat iënten met astma.1 Voor patiënten

V erkorte SmPC elders in dez e uitgave. uitgave.

Verkorte deze

inddacaterol acetaat acaterolace taat / gglycopyrroni lycopyrroniumbromi mbromide / mmometasonfuroaat ometasonfuroaat inhahallattiiepepoeder oeder

Dit jaar vond het symposium i.v.m. de coronamaatregelen voor het eerst in de geschiedenis plaats in de vorm van een digitaal event, wat zowel voor de organisatie als voor de sprekers de nodige spanning en uitdagingen met zich meebracht. De voorbereidingen gingen echter voortvarend van start met een record aantal van 58 ingediende abstracts.

Door de reviewers werden hieruit zes onderzoekers geselecteerd die tijdens het webinar hun onderzoek live mochten presenteren. En ondanks het afwijkende format in de vorm van een filmpje in combinatie met presentatie van drie minuten wisten deze onderzoekers een fantastische presentatie neer te zetten, chapeau!

De prettige begeleiding door de dagvoorzitter, de inspirerende lezing van de keynote spreker en de mooie samenvatting van de congrescolumnist, met een persoonlijk tintje voor elke spreker, maakte het plaatje compleet. Een groot woord van dank aan iedereen, die op welke wijze dan ook, heeft bijgedragen aan het succes van dit webinar.

Posters

NIEUW 1 1-MAAL -MAAL DAAGS

0521ENE227120 0521ENE227 120

oor vvolwassen olwassen pat iënten d ie niet vvoldoende 1. Enerzair Breezhaler is geregistreerd vvoor patiënten die combinatie oldoende onder controle zijn met een onderhoudscombinat ie vvan an een LAB A/ICS (hoge dosis) en d ie één of meer astma-exacerbaties astma-exacerbaties doormaakten in het vvoorgaande oorgaande jaar (SmPC Enerzair Breezhaler).

LABA/ICS die .novartis.nl/medicijnen vvoor oor de vvolledige olledige en meest recente vversie.

2. Enerzair Breezhaler SmPC, zie www www.novartis.nl/medicijnen ersie.

3. P ropeller Heal th®, QR_R ationale ffor or EU Classifi cat ion-2017-B 20 19-7-24 Update Propeller Health®, QR_Rationale cation-2017-B 2019-7-24

vormgeving als inhoud zeer fraai waren opgesteld.

Iedereen, collega’s, familieleden, vrienden, etcetera, kon vervolgens stemmen op hun favoriete poster.

De onderzoekers van de drie posters met de meeste stemmen, mochten tijdens het webinar in 1,5 minuut hun onderzoek toelichten. In dit korte tijdsbestek wist elk van hen de boodschap van hun onderzoek feilloos aan het publiek over te brengen, een geweldige prestatie.

Voor het eerst digitaal

VRAAG R AAG AAN AAN V en n check check zelf z el f e sensor ensor de s

3-VOUDIGE 3 -V O U D I G E C CONTROLE ONTROL E3

Trots, met dat gevoel kijk ik terug op het wetenschappelijk webinar Zuyderland dat plaatsvond op donderdag 24 juni. Het doel van het jaarlijkse symposium is om (jonge) onderzoekers de gelegenheid te geven hun onderzoek binnen Zuyderland te presenteren en tevens om wetenschappelijk onderzoek binnen Zuyderland te stimuleren. Hiermee willen we de onderzoekers van Zuyderland letterlijk en figuurlijk het podium geven dat ze verdienen.

In de drie weken voorafgaand aan het webinar zijn de overige ingediende abstracts in de vorm van een digitale poster gepresenteerd. Dit leverde een fantastische collectie op aan posters die zowel qua

Compleet plaatje

In deze editie van Z&S blikken we terug op de bijdragen aan het wetenschappelijk webinar 2021 en kunnen we nog eens nagenieten van dit mooie event.

Terugkijken kan ook. Scan daarvoor de QR-code op pagina 7.

Ik kijk nu al uit naar het wetenschappelijk symposium 2022 dat zal plaatsvinden op donderdag 16 juni.

Reserveer deze datum dus nu al in je agenda en zorg dat je erbij bent!

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

3

5DER 0HGLFLGHVN /LPEXUJ $GYLHV YRRU PHQVHQ PHW HHQ PHGLVFK YULM EHURHS 'H 5DER 0HGLFLGHVN /LPEXUJ DGYLVHHUW SURIHVVLRQDOV LQ ORRQGLHQVW HQ ]HOIVWDQGLJHQ XLW GH PHGLVFKH ZHUHOG 2Q]H DGYLVHXUV ZHWHQ ZDW HU VSHHOW LQ GH ORNDOH JH]RQGKHLGV]RUJ 2RN ]LMQ ]LM YHUWURXZG PHW ILQDQFL«OH RQGHUZHUSHQ GLH LQ KHW ELM]RQGHU YRRUNRPHQ ELM SDUD PHGLFL

5DEREDQN QO EHGULMYHQ RQGHUQHPHQ UDER PHGLFLGHVN

Coverfoto: Lindsay Spekreijse, winnaar juryprijs beste posterpresentatie wetenschappelijk symposium

in dit magazine...

En verder...

3 Voorwoord 8 Beste presentaties 9 Beste posters 11 Take home messages 12 Workshops 15 Wetenschapscommissie 19 Wetenschappelijke publicaties

27 Promovendus Wetenschappelijk Symposium Zuyderland

6

11e symposium in de vorm van een webinar

Wetenschappelijk onderzoek Update COVID-19

13

Afgestudeerd Afgestudeerde Zuyderlanders

29 Zuyderland kort

16

COLOFON Zuyderland is een van de Samenwerkende

Redactie

organisatie is ontstaan door de fusie van

dr. Esther Bergman

Topklinische Ziekenhuizen (STZ). De

Atrium Medisch Centrum en Orbis Medisch & Zorgconcern en is gevestigd op twee

hoofdlocaties in Zuid-Limburg (Heerlen

en Sittard-Geleen). In Zuyderland wordt

op hoog niveau innovatieve patiëntenzorg geleverd. In de gastvrije omgeving is

voortdurend oog voor verbetering van de kwaliteit.

Zuyderland & Science

Zuyderland & Science belicht het weten-

schappelijk nieuws vanuit Zuyderland. Het

magazine verschijnt drie maal per jaar in een oplage van 1000 exemplaren. Daarnaast is een digitale versie in te zien via de website van Zuyderland.

drs. Serge Mordang (eindredactie)

Vormgeving

Pascale Mali Fotografie

drs. Marion Heijmans

Medische fotografie Zuyderland

dr. Marijke Lemmens dr. Anke Linssen

Advertentie & drukwerk

Redactieraad

Disclaimer © Niets uit dit magazine mag openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.

De redactie van Zuyderland & Science heeft bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. De redactie stelt zich echter niet verantwoordelijk voor de (vak)inhoudelijke informatie in dit magazine. De redactie behoudt zich het recht voor om, zonder opgaaf van redenen, aangeboden artikelen in te korten of niet te plaatsen.

MultiPlus BV. info@multiplusdrachten.nl

dr. Noémi van Nie-Visser prof. dr. Raymond Hupperts dr. ing. Mathie Leers dr. Meindert Sosef Redactiebureau

Zuyderland Medisch Centrum Postbus 5500

6130 MB Sittard-Geleen

zuyderlandscience@zuyderland.nl ISSN: 2542 9930

Indien u geen prijs meer stelt op het ontvangen van de papieren versie van Zuyderland & Science kunt u dit doorgeven via: zuyderlandscience@zuyderland.nl

zuyderlandscience@zuyderland.nl

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

5

wetenschappelijk symposium 2021 dagvoorzitter

Symposium Cijfers

Hans Etman

in

reviewers abstracts

dr. Ir. Maurice Janssen, klinisch fysicus prof. dr. R. Hupperts, neuroloog dr. Mathie Leers, klinisch chemicus dr. Bas Kietselaer, cardioloog dr. Danitsja Hoff-van Leeuwen, informatiespecialist dr. Miraude Adriaensen, radioloog dr. Daan van Twist, internist dr. Marc Lobbes, radioloog prof. dr. Robert Landewé, reumatoloog dr. Martijn de Kruif, longarts dr. Bert Boonen, orthopedisch chirurg dr. Martine Wassen, gynaecoloog drs. Serge Mordang, beleidsadviseur dr. Meindert Sosef, decaan, chirurg

6

deelnemers

abstracts

49 posters

4 parallelsessies

3 posterpitches

van Zuyderland plaats, een speciale editie in de vorm van een

Webinar. Het was een gevarieerd en dynamisch programma waarin

presentaties van Zuyderland onderzoekers werden afgewisseld met vlogs, workshops en TEDx talks van de keynote spreker. De kijker kon online vragen stellen via de chat en live stemmen op de

ideeën voor de wereld van morgen aan de man. De wereld verkeert in een onomkeerbare omwenteling naar een volgende fase in onze beschaving, aldus Ruud. Wat zijn de belangrijkste drijfveren van de mens en wat betekent dat bijvoorbeeld voor onze welvaart, gezondheid en welzijn? Hoe draagt technologie bij aan meer humane zorg? Ruud spoorde het publiek aan om niet de patiënt te zien, maar de mens. Een prachtige ‘take home message’ waar hij zijn laatste TEDx talk mee afsloot.

beste posterpitch en mondelinge presentatie.

Het Webinar werd geopend door dagvoorzitter Hans Etman en decaan Meindert Sosef. Vervolgens was het woord aan de onderzoekers van Zuyderland. Drie onderzoekers mochten hun poster middels een korte pitch presenteren. Anne-Claire Musters, Cas van Cruchten en Arta Aliu deden dit op zeer professionele wijze en perfect binnen de tijd! Anne-Claire Musters won op overtuigende wijze de publieksprijs voor beste posterpitch. In de categorie voor beste poster mocht Inge Luu de prijs in ontvangst nemen.

Naast de poster pitches mochten zes onderzoekers hun onderzoek toelichten in een geheel nieuw format: een combinatie van een drie minuten durende vlog, drie minuten ‘live’ presentatie en drie minuten vraag en antwoord sessie waarbij de dagvoorzitter vragen uit de chat aan bod liet komen. De zes sprekers, Dominique van Mil, Marijn Jense, Mathie Leers, Sem Hermans, Bob Kreijveld en Lindsay Spekreijse delen hun ‘take home messages’ en ervaringen op de volgende pagina’s, waarbij er bijzondere aandacht is voor de prijswinnaars: Dominique van Mil won de publieksprijs, de juryprijs ging naar Lindsay Spekreijse.

6

236

58 ingediende

Op donderdag 24 juni vond het 11e Wetenschappelijk Symposium

Hans Etman

mondelinge presentaties

De keynote spreker, Ruud Veltenaar, toekomstdenker, Sustainable Development Goals (SDG-)ambassadeur en auteur, bracht zijn vitale zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Joop Wolters

Het inspirerende webinar werd afgesloten door ‘congrescolumnist’ Joop Wolters. De eigenaar van ‘plek C’, beter bekend als ‘de dagvoorzitter op gympen’, vatte het webinar samen op een wijze die zowel scherp, raak, maar ook met humor was. Rode draad in zijn verhaal was ‘Een wereld van verschil’, waarmee hij op treffende wijze alle onderwerpen die tijdens het Webinar aan bod kwamen met elkaar verbond. Een ware goodie bag op papier!

Save the D 12e W ate! eten

Ruud Veltenaar

sc Symp osium happelijk Z 16 jun uyderland i

2022

Bekijk hier het symposium

77 zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Beste Presentaties Hieronder delen de prijswinnaars hun ‘take home messages’ en vertellen ze over hun ervaringen met onderzoek doen.

Webinar prijswinnaars

winnaar juryprijs

aar Winn oster p e best

Immediate versus delayed sequential bilateral cataract surgery in the Netherlands (BICAT-NL study): a multicenter non-inferiority randomised controlled trial

Systematic screening for pulmonary embolism in patients with suspected COVID-19 in the emergency department

De BICAT-NL studie (Bilateraal cataract in Nederland) is een onderzoek naar tweezijdige staaroperaties in Nederland. De resultaten van deze studie tonen een gelijke veiligheid en effectiviteit voor beide ogen op dezelfde dag te opereren ten opzichte van de ogen één voor één opereren met een tussenpose van twee weken. Bovendien is beide ogen op dezelfde dag opereren kosteneffectief.

Middels een unieke systematische aanpak in de screening van longembolieën gebaseerd op de YEARS-algoritme, vonden wij tijdens de eerste COVID-19 golf een longembolie prevalentie van 7,7% bij COVID-19 verdachte patiënten op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH). We geloven dat deze aanpak een goede manier is om vroege longemboliediagnostiek te doen, waarmee morbiditeit en mortaliteit gereduceerd kunnen worden.

Lindsay Spekreijse, arts-onderzoeker Oogheelkunde

Ik heb de BICAT-NL studie uitgevoerd in kader van een promotietraject.

Omdat er veel patiënten (865) uit meerdere ziekenhuizen (10) in Nederland nodig waren voor het onderzoek, en er ook logistieke aanpassingen vereist waren voor de uitvoering van operaties aan beide ogen op dezelfde dag, heb ik dit als een leuk en uitdagend project ervaren waarin ik met mensen van veel verschillende afdelingen/organisaties heb samengewerkt. Ik vind het waardevol dat de resultaten van dit onderzoek invloed zullen hebben op de wijze waarop staaroperaties landelijk in de (nabije) toekomst uitgevoerd gaan worden.

Jury beste presentatie dr. M. Sosef, chirurg en decaan; dr. M. de Kruif, longarts; dr. M. Lemmens, afdelingshoofd onderzoek; dr. J. Most, clinical researcher Orthopedie; drs. S. Mordang, beleidsadviseur Bureau Wetenschappelijk Onderzoek

winnaar publieksprijs

Deferring diagnostic evaluation for suspected deep vein thrombosis using a single dose of low-molecular-weight heparin (REDESIGN) – retrospective analysis Dominique van Mil, semi-arts Interne Geneeskunde

Een unieke regionale aanpak van uitgestelde diagnostiek naar diep veneuze trombose (DVT) die Zuyderland al enkele jaren toepast, houdt in dat eenmalig een injectie laag-moleculair-gewicht heparine toegediend (een antistollingsmiddel). Een retrospectieve analyse liet zien dat dit niet leidt tot significante bloedingscomplicaties en effectief is in het voorkomen van progressie van DVT naar bijvoorbeeld longembolieën.

8

Beste Posters

Dit onderzoek heb ik uitgevoerd in het kader van mijn wetenschapsstage. Het heeft me veel geleerd over het doen van onderzoek in de breedste zin: van het ontwerpen van een goed onderzoeksprotocol, het analyseren van data, tot het schrijven van een solide discussie. Als kers op de taart mocht ik dit onderzoek presenteren tijdens het Wetenschappelijk Webinar. Een uitdaging, aangezien ik nog nooit voor de camera had gestaan! Het was een enorm leuke en leerzame ervaring. Mijn tijd in Zuyderland zit er (bijna) op. Ik ga wel verder in het onderzoek: ik start binnenkort als PhD-student bij het Universitair Medisch Centrum Groningen, waar ik onderzoek ga doen naar nierfalen. zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Inge Luu, arts-assistent (aios) Interne Geneeskunde

Uit landen waar COVID-19 eerder toesloeg, kwamen al snel berichten over een opvallend aantal longembolieën in deze patiëntengroep.

Hierop is het behandelprotocol van COVID-19 in ons ziekenhuis aangepast, waarbij we alle COVID-19 verdachte patiënten op de SEH zijn gaan screenen op longembolieën. Omdat dit een unieke aanpak was die nog nergens anders werd gedaan, hebben we besloten onze gegevens te analyseren. Het resultaat is een mooi onderzoek dat ook relevant is voor de COVID-19 zorg elders in de wereld. Momenteel ben ik een prospectief onderzoek aan het voorbereiden waarbij we de zorg rondom de diep-veneuze-trombose-straat gaan evalueren.

Jury beste poster dr. Ir. Maurice Janssen, klinisch fysicus; dr. Danitsja Hoff-van Leeuwen, informatie specialist; dr. Daan van Twist, radioloog; dr. Marc Lobbes, radioloog; dr. Martijn de Kruif, longarts; dr. Martine Wassen, gynaecoloog; drs. S. Mordang, beleidsadviseur Bureau Wetenschappelijk Onderzoek

VIrtual Reality Experience during Labour (VIREL); a qualitative study Anne-Claire Musters, arts-assistent Gynaecologie

aar Winn oster p e bes t h pitc

Uit ons onderzoek blijkt dat virtual reality (VR) tijdens de bevalling door veel vrouwen als prettig wordt ervaren, zorgt voor afleiding en ontspanning en een daling op de VAS pijnscore laat zien van 2 punten. Met deze informatie hebben wij een nieuwe app ontwikkeld: BirthVR. BirthVR is een VR applicatie die zich richt op VR tijdens de bevalling en die in staat is om de vrouw de regie terug te geven.

Bevallen gaat gepaard met hevige pijn. In 2018 ontving 43% van de vrouwen medicamenteuze pijnbestrijding tijdens de bevalling. Medicamenteuze pijnstilling komt vaak met bijwerkingen en complicaties. VR is een opkomende technologie in de gezondheidszorg met veelbelovende resultaten ten aanzien van pijnreductie. Dit heeft ons onderzoeksteam geïnspireerd om te onderzoeken of VR ook kan worden ingezet tijdens de bevalling. In ons kwalitatieve onderzoek: “VIrtual Reality Experience during Labour (VIREL); a qualitative study”, onderzochten wij bij 24 vrouwen de ervaring, voorkeur en tevredenheid van VR gebruikt tijdens de bevalling. De feedback die voortkwam uit de diepte-interviews hebben wij gebruikt voor de ontwikkeling van een nieuwe app: BirthVR. Daarnaast is er recent een multicenter RCT gestart in het Zuyderland waarbij we het effect van VR onderzoeken op het aantal verzoeken tot medicamenteuze pijnstilling. zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

9

Take home messages Hieronder delen de deelnemers hun take home messages

‘S WERELDS EERSTE EN ENIGE GLP-1 ANALOOG IN EEN PIL

Arta Aliu

semi-arts Kindergeneeskunde

Een glazen bol die ons helpt om de behandeling van anemie bij kinderen met inflammatoire darmziekte te voorspellen, personaliseren en onnodige blootstelling aan ijzer te voorkomen. Dat is wat wij wilden creëren met ons onderzoek!

Cas van Cruchten

ANIOS Heelkunde en arts-onderzoeker Plastische chirurgie

We introduceren jullie in de wereld van EarWell; een innovatieve behandelmethode bedoeld om oorafwijkingen al op neonatale leeftijd te corrigeren middels externe druk. Door deze vroegtijdige behandeling worden mogelijke gevolgen van oorafwijkingen, zoals pesterijen en operaties, alsmede mogelijke consequenties, voorkomen. Een zorgeloze jeugd is een streven van ons allen, laten we daar samen aan werken!

Sem Hermans semi-arts Orthopedie

In ons onderzoek hebben we de huidige literatuur doorzocht naar studies die de effectiviteit van een minimaal invasieve sacro-iliacale fusie (MISJF) vergelijken met conservatieve therapie bij patiënten met sacro-iliacale dysfunctie.

De huidige literatuur was beperkt maar een MISJF lijkt effectiever dan conservatieve therapie, echter meer onderzoek is nodig om harde conclusies te trekken.

Marijn Jense

arts-onderzoeker Bariatrische Chirurgie

Overgewicht is wereldwijd een groeiend probleem. De enige manier om overgewicht goed te behandelen is multidisciplinair, met hulp van een diëtist, psycholoog, bewegingsdeskundige en arts. De beste behandeling voor ernstig overgewicht is een roux-en-y gastric bypass. Toevoeging van een silicone ring aan deze operatie zorgt voor betere resultaten wat betreft gewichtsverlies en gezondheid.

Bob Kreijveld ANIOS Gynaecologie

Om de glykemische controle te verbeteren bij volwassenen met diabetes type 2 1

Virtual Reality bij gynaecologische chirurgie wordt door patiënten als prettig ervaren. Vergeleken met de standaardbehandeling is er geen verschil in postoperatieve pijn. Wel is er een vermindering van preoperatieve angst.

Mathie Leers

klinisch chemicus-hematoloog

De CoLab-score is een eenvoudig, goedkoop en betrouwbaar algoritme waarmee aan de hand van 2 buisjes bloed binnen 1 à 2 uur COVID-19 kan worden uitgesloten met een negatief voorspellende waarde van 100%.

NL20RYB00013 Verkorte productinformatie en referentie zie elders in deze uitgave. zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

11

workshops Da Vinci robot chirurgie Galina van Lieshout, Clinical Sales Manger NL, Intuitive

Bepaalde vormen van laparoscopische chirurgie (kijkoperaties) zijn complex en vergen grote ervaring en vaardigheid van de operateur. Het da Vinci systeem maakt het laparoscopisch opereren gemakkelijker. De toegevoegde waarde van de robot wordt vooral gezien bij ingrepen waarbij veel laparoscopisch gehecht moet worden of een precieze en vaak langdurige ontleding vereist is. Vergelijkend onderzoek tussen robot geassisteerde en conventionele laparoscopische chirurgie laat op zijn minst vergelijkbare resultaten zien voor totale operatieduur, morbiditeit, ligduur en mortaliteit. Wel is de ingreep met de robot nauwkeuriger, kan er beter zenuwsparend geopereerd worden en is er een betere ergonomie voor de operateur. Voor de chirurg is het duidelijk dat de da Vinci van toegevoegde waarde is als het gaat om kwaliteit en snelheid van de specifieke handelingen. De leercurve voor complexe ingrepen is korter en chirurgen met relatief weinig ervaring zijn met de robot sneller in staat complexe laparoscopische procedures uit te voeren.

In Nederland staan er ondertussen 38 da Vinci systemen in 29 ziekenhuizen.

Neurologisch herstellen met eigen cellen

Dr. Oliver Gerlach, neuroloog Zuyderland-academische MS centrum Limburg en dr. Hans de Munter, CEO Neuroplast BV

Stamceltransplantatie is met name gekend als behandeling waarbij met chemotherapie het immuunsysteem van de patiënt grotendeels vernietigd wordt, waarna stamcellen teruggegeven worden in de bloedbaan en er vervolgens heropbouw van het immuunsysteem plaatsvindt. Het is echter ook mogelijk stamcellen via een punctie te verkrijgen uit beenmerg en de stamcellen via een ruggenprik in te brengen in het hersenvocht. De ingebrachte stamcellen kunnen lokaal voor een herstel zorgen. Deze behandeling is reeds bij meerdere aandoeningen onderzocht, maar staat nog in de kinderschoenen. De eerste resultaten uit studies, waaronder bij multiple sclerose, laten weinig complicaties zien, maar wél positieve effecten.

Vervanging zout door champignon umami

Sophie Tullemans, MSc. projectleider Scelta Mushrooms

12

Innovatie Quiz

Wendy Wich-Erkens en Marisya van Dam-Janssen, beiden Projectcoördinator Innovatie- & Program Services

‘De wetenschap van vandaag is de zorg van morgen’, maar hoe ziet morgen er uit?

Waar willen we naartoe bewegen? Welke rol gaan (technologische) innovaties daarin spelen?

Dit zijn vragen waar het Innovatielab van Zuyderland zich mee bezig houdt. Middels een interactieve quiz konden de deelnemers van het webinar kennis maken met de projecten die het Innovatielab binnen Zuyderland begeleidt. Op die manier werd duidelijk dat digitale zorg diverse voordelen kan opleveren: patiënten ervaren meer autonomie, hebben een beter inzicht in de eigen gezondheid en staan dichterbij de zorgverlener. Tegelijkertijd leidt digitalisering ertoe dat administratieve taken worden overgenomen of drastisch versimpeld, waardoor zorgverleners meer tijd overhouden voor interactie met de patiënt. Wie de vragen hierover het beste wist te beantwoorden won de ‘Innovatiebox’ met daarin o.a. het boek ‘Innoveer jezelf’.

Update wetenschappelijk onderzoek naar COVID-19 in Zuyderland Een jaar geleden verscheen er een editie van Zuyderland&Science (2020 6, nummer 2), die volledig in het teken stond van de coronapandemie.

In deze editie werd destijds beschreven welk onderzoek er binnen Zuyderland naar COVID-19 werd gedaan, hoe onderzoek bij de oncologie ten tijde van de eerste golf werd voortgezet en hoe studenten ondanks de coronamaatregelen hun afstudeeronderzoek volbrachten. Daarnaast werd er kort aangegeven hoe alle onderzoekers in deze enerverende tijd door Bureau Wetenschappelijk Onderzoek, Projectbureau Additionele Gelden en het Kennis- en InformatieCentrum werden gefaciliteerd.

In deze speciale COVID-editie werd gerapporteerd dat er vier maanden na de eerste lockdown 37 studies naar COVID-19 in Zuyderland waren aangemeld. Op 1 juli 2021 zijn dit 58 studies. Het aantal studies dat per maand wordt aangemeld loopt langzaam terug, wat ook te verwachten is. Daarnaast is een verschuiving te zien in onderzoeksonderwerpen: gingen de studies eerst voornamelijk over de diagnose en behandeling van COVID-19, nu richten de studies zich meer op de complicaties, het bevorderen van herstel en de invloed van de coronamaatregelen op de reguliere zorg.

Scelta Mushrooms verwerkt champignons tot een breed assortiment: vers ingevroren champignons, gezondere snacks en natuurlijke smaakversterkers. Het bedrijf ontwikkelt champignons met extra vitamine D, immuun versterkende producten, gezonder veevoer en duurzame alternatieven voor vlees.

De eerste Zuyderland publicatie over COVID-19 (waarbij alle acht auteurs van Zuyderland waren!) verscheen op 22 april 2020. Op 1 juli 2021 zijn daar 60 publicaties met een auteur vanuit Zuyderland bij gekomen. Een overzicht van de meest recente artikelen is te vinden in de publicatielijst in deze editie.

Eén van de innovatieve ontwikkelingen is de Scelta Taste Accelerator, waarbij van nature aanwezige umami-smaakstoffen in champignons, werken als een smaakversterker en daarmee smaken als zout kan versterken. Bij leefstijladviezen, waaronder zoutbeperking, kan champignon umami worden ingezet. Scelta Mushrooms heeft aan een studie bijgedragen, waarbij het nuttigen van zoutarm brood tot een significante reductie natrium per liter urine heeft geleid. Nader onderzoek is nodig om te ontdekken of dit leidt tot minder opnames bij hartfalen.

De werkgroep Research Covid-19 kwam voor de eerste keer bij elkaar op 31 maart 2020 en heeft sindsdien nog 20 keer overlegd. Deze groep was bepalend bij het opzetten van de ELVIS database (met gegevens van positief en negatief geteste patiënten), het vragen van toestemming voor COVID-19 onderzoek aan patiënten, het genereren van onderzoeksideeën, de multidisciplinaire samenwerking en het verkrijgen van subsidies.

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Stand per 1 juli 2021

13

60 publicaties 58 studies geregistreerd 6 studies afgerond 44 lopende studies 6 studies gaan binnenkort van start 3 WMO-plichtige studies 30 Zuyderland geïnitieerde studies 13 door 18 verschillende afdelingen

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

WECO Wetenschapscommissie Zuyderland Leden

De laatste bijeenkomst van de Wetenschappelijke AdviesCommissie

Dagelijks Bestuur, Voorzitter

Community (ReCo). Meer informatie over de WeCo en de ReCo, en de

Interne Geneeskunde Jan Stoot

Dagelijks Bestuur,

Vice-voorzitter Chirurgie Marijke Lemmens Dagelijks Bestuur

Hoofd Afdeling Onderzoek Kevin Rademakers Urologie

Manon Goertz GGZ

Martijn de Kruif

Longgeneeskunde

Bert Boonen Orthopedie

Meindert Sosef

Chirurgie, Decaan

Zuyderland Academie

Daniël Huijten VSB

Noémi van Nie PAG

Judith Meijers CARE

Oliver Gerlach Neurologie

(WAC) Zuyderland heeft op 24 november 2020 plaatsgevonden. De WAC is nu opgesplitst in een Wetenschapscommissie (WeCo) en een Research

achtergrond van deze verandering, wordt op deze pagina kort toegelicht.

Omdat na een inventarisatieronde bleek dat een groot deel van de WACleden behoefte heeft om onderling kennis en ervaring uit te wisselen, is deze vernieuwing in gang gezet. Alle medewerkers van Zuyderland die interesse hebben in wetenschappelijk onderzoek worden onderdeel van de Research Community (ReCo). Binnen de ReCo zal het voornamelijk gaan om leren mét en ván elkaar: informatie-uitwisseling tussen onderzoekers, onderzoeksmedewerkers en de afdelingen die wetenschappelijk onderzoek ondersteunen. Daarenboven functioneert de ReCo vooral ook als orgaan voor het delen van tips en tricks tussen de leden onderling. De eerste bijeenkomst van de ReCo zal nog voor het einde van het jaar plaatsvinden.

Meer informatie daarover volgt.

De WeCo daarentegen zal de schakel zijn tussen de Bestuursraad (BR) en het STZ in Progressie (STIP) overleg aan de ene kant, en de ReCo aan de andere kant (zie figuur). De eerste doelstelling die de WeCo heeft gesteld is het opstellen van een nieuw Wetenschapsbeleid voor Zuyderland. De WeCo bestaat uit een dagelijks bestuur, negen leden en een secretaris.

Strategisch niveau

Tactisch niveau

Operationeel niveau

Afdeling Onderzoek ondersteunt op alle niveau’s

Kim Hurkens

BR

STIP

WeCo

Research Community

Het doel van zowel de WeCo als de ReCo is om wetenschappelijk onderzoek in de gehele organisatie (concern breed) te stimuleren en faciliteren.

Zuyderland en haar professionals hebben een grote ambitie op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Om deze ambitie waar te maken, is een wetenschapsstructuur noodzakelijk die verankerd is op zowel operationeel, tactisch en strategisch niveau. Met het opsplitsen van de WAC in de WeCo en de ReCo is een nieuwe stap gezet in de richting van een nog beter wetenschapsklimaat binnen Zuyderland.

Vragen?

Heb je vragen aan of input voor de Wetenschapscommissie, spreek dan gerust één van de leden aan. Je kan ook contact opnemen met de secretaris van de WeCo: Esther Bergman van Bureau Wetenschappelijk Onderzoek: bwo@zuyderland.nl of 06-12 29 46 91.

Ideeën?

Heb je ideeën voor de Research Community, bespreek ze met de portefeuillehouders vanuit de WeCo Daniël Huijten of Martijn de Kruif. Je kan ook contact opnemen met Serge Mordang van Bureau Wetenschappelijk Onderzoek: bwo@zuyderland.nl of 06-20 14 48 01.

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

15

Afgestudeerd

Afgestudeerd Recent afgestudeerden Masteropleiding Physician Assistant en Verplegingswetenschappen vertellen over hun onderzoek.

Drie recent afgestudeerden Master Managementwetenschappen vertellen over hun onderzoek.

Marieke Haeren, teamleider Fysiotherapie afdeling Revalidatie Afgestudeerd aan de Master Managementwetenschappen

De invloed van persoonlijkheid op de relatie tussen loopbaanonzekerheid en loopbaantevredenheid

Door veranderingen op de arbeidsmarkt, zoals grenzeloosheid van loopbanen, is er een toename van onzekerheid en instabiliteit van loopbanen ontstaan.

Middels een kwantitatief, cross-sectioneel onderzoek onder medewerkers van een aantal grote bedrijven, binnen zowel de profit als non-profit sector, is in kaart gebracht wat de gevolgen hiervan zijn voor loopbaantevredenheid.

De resultaten laten zien dat een toename van loopbaanonzekerheid leidt tot een afname van loopbaantevredenheid. Daarnaast is gekeken naar de rol van vijf verschillende persoonlijkheidskenmerken binnen deze relatie. Er zijn geen significante relaties gevonden tussen de verschillende persoonlijkheidskenmerken en loopbaantevredenheid en ook het moderatie effect was niet significant.

Linda Thiecke, afdelingshoofd Revalidatie

Afgestudeerd aan de Master Managementwetenschappen

Leiden job resources tot meer bevlogenheid bij leidinggevenden en zorgt dit voor dienend leiderschapsgedrag?

Leidinggevenden kunnen een motiverend effect hebben op hun medewerkers. Maar hoe worden leidinggevenden gemotiveerd? Met het Job-Demands-Resources model als theoretisch kader stond de volgende onderzoeksvraag centraal: zorgen energiebronnen op het werk ervoor dat leidinggevenden meer bevlogen zijn en daardoor dienend leiderschapsgedrag vertonen? Dit onderzoek toont aan dat ook voor leidinggevenden, energiebronnen een positieve impact hebben op hun bevlogenheid. Opleidingsniveau bleek eveneens een belangrijke variabele. Zo schatten hoger opgeleide leidinggevenden hun energiebronnen hoger in. Ook bleken medewerkers bij hoger opgeleide leidinggevenden meer dienend leiderschapsgedrag te ervaren. De resultaten onderschrijven hiermee het belang van organisaties om het welzijn en dus ook bevlogenheid van haar leidinggevenden te bevorderen.

Joeri Gilissen, afdelingshoofd Spoedeisende Hulp/Observatorium

Afgestudeerd aan de Master Managementwetenschappen

Het effect van een onzekere werksituatie op de vertrekintentie van een leidinggevende

16

Dit onderzoek liet zien dat er geen verband is tussen een onzekere situatie op het werk en de vertrekintentie bij leidinggevenden. Er kon geen modererend effect van optimisme gevonden worden op de relatie tussen onzekere situatie op het werk en de vertrekintentie. Echter werd er een negatief significant effect vastgesteld tussen optimisme en de vertrekintentie bij leidinggevenden. Voor organisaties is het belangrijk om de rol van de leidinggevende te (h)erkennen. Investeren in persoonlijke trajecten voor leidinggevenden en specifiek in het aspect optimisme, kan bijdragen in het verminderen van de vertrekintentie van leidinggevenden in organisaties. zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Daniël Huijten, HBO verpleegkundige Longgeneeskunde

Afgestudeerd aan de Master Verplegingswetenschappen

Nurses’ support needs in providing high-quality palliative care to persons with dementia in the hospital setting: a cross-sectional survey study.

Ondanks een palliatieve zorgbenadering aan personen met dementie, ervaren veel patiënten de ziekenhuisopname als belastend. Daarom werden verpleegkundige ondersteuningsbehoeften bij het verlenen van palliatieve dementiezorg onderzocht. Een digitale vragenlijst werd uitgezet in drie ziekenhuisorganisaties aan 235 verpleegkundigen. De meest onderschreven behoeftes zijn: ‘communiceren met personen met ernstige dementie’, ‘een vaste contactpersoon in de zorg’ en ‘omgaan met familieonenigheden’.

Daarnaast zou 66,4% van de verpleegkundigen meer persoonlijke aandacht willen bieden. Er waren weinig verschillen tussen diverse ziekenhuisafdelingen en opleidingsniveaus. De resultaten bieden zorgprofessionals kansen om ziekenhuisopnames steeds meer ‘dementia-proof’ in te richten. De uitkomsten worden binnen de patiëntenzorg in Zuyderland verder vertaald.

Rick Simons, Neurologie

Afgestudeerd aan de Masteropleiding Physician Assistant

Open lumbale microdiscectomie in dagbehandeling, veilig of niet?

De masterthesis is erop gericht de volgende vraag te beantwoorden: ‘Hoe veilig is het om een open lumbale microdiscectomie in dagbehandeling uit te voeren bij een patiënt met een lumbaal radiculair syndroom?’

Er werd een literatuurstudie verricht in de databank Pubmed. De geselecteerde studies concluderen dat een microdiscectomie in dagbehandeling veilig kan worden uitgevoerd. De complicatie- en heropnamecijfers in de geïncludeerde studies liggen binnen de range van de complicatiecijfers welke worden beschreven in de Nederlandse richtlijnen. Een microdiscectomie in dagbehandeling zou overwogen kunnen worden. Echter, is er onderzoek van hogere kwaliteit nodig om een beter gefundeerde uitspraak te kunnen doen.

17 zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

publicaties

Wetenschappelijke

de patient

voorop

Wij ontwikkelen en faciliteren oplossingen die bijdragen aan een “goede beleving” van elke patiënt tijdens zijn of haar verblijf in het ziekenhuis.

Het gedachtengoed van PlanetTree is onze leidraad.

Wij begrijpen de behoeftes van zorgaanbieders en door het delen van kennis van zorgverleners en ons team maken we de vertaling naar belevingsproducten met een praktische functie die tevens betaalbaar zijn.

Publicaties april 2021 t/m juni 2021

Apotheek Milosevic V, Linkens A, Winkens B, Hurkens KPGM, Wong D, van Oijen BPC, van der Kuy HM, Mestres-Gonzalvo C. Fall incidents in nursing home residents: development of a predictive clinical rule (FINDER). BMJ Open 2021 11(5):e042941 Cardiologie Breet CPDM de, Zwaveling S, Vries MJA, van Oerle RG, Henskens YMC, Van’t Hof AWJ, van der Meijden PEJ, Veenstra L, Ten Cate H, Olie RH. Thrombin Generation as a Method to Identify the Risk of Bleeding in High Clinical-Risk Patients Using Dual Antiplatelet Therapy. Front Cardiovasc Med 2021 Jun 10;8:679934

DIGNITY CASE – Zuyderland Een oplossing voor patiënten die bij operaties of onderzoeken hun bril, kunstgebit en/of hoortoestel moeten achterlaten op de afdeling.

IPAD HOUDER - Zuyderland Een uitgekiende houder als oplossing voor een iPad die patiënten in staat stelt altijd up-to-date te zijn, waar en wanneer dan ook.

RESTYLING KINDERAFDELING Laurentius Ziekenhuis Het creëren van beleving door kindvriendelijke aankleding in onderzoeks- en verblijf/speelruimtes om kinderen laagdrempelig welkom te heten.

Spreken deze voorbeelden u aan?

Laten we dan samen verkennen hoe we onze oplossingen naar uw situatie kunnen vertalen.

Bel mij, Funs Meuffels, 26548.

13 78 of Roger Raven op 06 24 20 04 78.

Eric Frissen, opop 0606 18 46 209

www.andi-smartsolutionsgroup.com

Publicaties over COVID-19 zijn te herkennen aan de blauwe achtergrondkleur

Cangrelor Registry. BMC Cardiovasc Disord 2021 12;21(1):292 Verdoia M, Suryapranata H, Damen S, Camaro C, Benit E, Barbieri L, Rasoul S, Liew HB, Polad J, Ahmad WAW, Zambahari R, Lalmand J, van der Schaaf RJ, Koh TH, Timmermans PS, Dilling-Boer D, Veenstra LF, Van’t Hof AWJ, Lee SWL, Roolvink V, Ligtenberg E, Postma S, Kolkman EJJ, Brouwer MA, Kedhi E, De Luca G. Gender differences with short-term vs 12 months dual antiplatelet therapy in patients with acute coronary syndrome treated with the COMBO dual therapy stent: 2-years followup results of the REDUCE trial. J Thromb Thrombolysis 2021 Apr 13

Claassens DMF, Gimbel ME, Bergmeijer TO, Vos GJA, Hermanides RS, van der Harst P, Barbato E, Morisco C, Tjon Joe Gin RM, de Vrey EA, Heestermans TACM, Jukema JW, von Birgelen C, Waalewijn RA, Hofma SH, den Hartog FR, Voskuil M, Van’t Hof AWJ, Asselbergs FW, Mosterd A, Herrman JR, DeWilde W, Mahmoodi BK, Deneer VHM, Ten Berg JM. Clopidogrel in noncarriers of CYP2C19 loss-of-function alleles versus ticagrelor in elderly patients with acute coronary syndrome: A pre-specified sub analysis from the POPular Genetics and POPular Age trials CYP2C19 alleles in elderly patients. Int J Cardiol 2021 Apr 19;334:10-17

Willemsen RTA, van ‘t Hof AWJ. Chest pain triage: gut feeling or protocol-based care?

Neth Heart J 2021 May 10.

Hemert ND van, Rozemeijer R, Voskuil M, Stein M, Frambach P, Rittersma SZ, Kraaijeveld AO, Leenders GEH, van der Harst P, Agostoni P, Stella PR, ReCre8 Study Investigators. Clinical outcomes after permanent polymer or polymer-free stent implantation in patients with diabetes mellitus: The ReCre8 diabetes substudy.

Catheter Cardiovasc Interv 2021 Apr 3

Beukers K, Bessems SAM, van de Wouw AJ, van den Berkmortel FWPJ, Belgers HJ, Konsten JLM, Sipers WMWH, Janssen-Heijnen MLG. Associations between the Geriatric-8 and 4-meter gait speed test and subsequent delivery of adjuvant chemotherapy in older patients with colon cancer. J Geriatr Oncol 2021 May 15

Scheenstra B, Princee AMA, Imkamp MSV, Kietselaer B, Ganushchak YM, Van’t Hof AWJ, Maessen JG. Last-minute cancellation of adult patients scheduled for cardiothoracic surgery in a large Dutch tertiary care centre. Eur J Cardiothorac Surg 2021 May 21 Selvarajah A, Tavenier AH, Bor WL, Houben V, Rasoul S, Kaplan E, Teeuwen K, Hofma SH, Lipsic E, Amoroso G, van Leeuwen MAH, Berg JMT, van ‘t Hof AWJ, Hermanides RS. Feasibility and safety of cangrelor in patients with suboptimal P2Y(12) inhibition undergoing percutaneous coronary intervention: rationale of the Dutch

Chirurgie Akpinar EO, Marang-van de Mheen PJ, Nienhuijs SW, Greve JWM, Liem RSL. National Bariatric Surgery Registries: an International Comparison. Obes Surg 2021 31(7):3031-3039 Bakens MJAM, Andel PCM, Daemen JHT, Hulsewe KWE, Vissers YLJ, de Loos ER. A case series: xiphoidectomy for xiphodynia, a rare thoracic wall disorder. J Thorac Dis 2021 13(4):2216-2223

Coorens NA, Daemen JHT, Slump CH, Loonen TGJ, Vissers YLJ, Hulsewe KWE, de Loos ER. The automatic quantification of morphological features of pectus excavatum based on three-dimensional images. Semin Thorac Cardiovasc Surg 2021 Jun 5 Daemen JHT, de Loos ER, Geraedts TCM, Van Veer H, Van Huijstee PJ, Elenbaas TWO, Hulsewe KWE, Vissers YLJ. Visual diagnosis of pectus excavatum: An inter-observer and intra-observer agreement analysis. J Pediatr Surg 2021 Jun 11 Eyck BM, van der Wilk BJ, Noordman BJ, Wijnhoven BPL, Lagarde SM, Hartgrink HH,

Coene PPLO, Dekker JWT, Doukas M, van der Gaast A, Heisterkamp J, Kouwenhoven EA, Nieuwenhuijzen GAP, Pierie JEN, Rosman C, van Sandick JW, van der Sangen MJC, Sosef MN, van der Zaag ES, Spaander MCW, Valkema R, Lingsma HF, Steyerberg EW, van Lanschot JJB, SANO-study group. Updated protocol of the SANO trial: a stepped-wedge cluster randomised trial comparing surgery with active surveillance after neoadjuvant chemoradiotherapy for oesophageal cancer.

Trials 2021 May 17;22(1):345 Faessen J, Schoemakers B, van Veenendaal N, Visschers R, Hoofwijk A, Stoot J. Timeefficiency and hospital costs of open compared with laparoscopic groin hernia repair in a teaching hospital. Minerva Surg 2021 76(3):271-280 Ji Y, Zhang T, Yang L, Wang X, Qi L, Tan F, Daemen JHT, de Loos ER, Qiu B, Gao S. The effectiveness of three-dimensional reconstruction in the localization of multiple nodules in lung specimens: a prospective cohort study. Transl Lung Cancer Res 2021 10(3):1474-1483 Jin H, Goossens P, Juhasz P, Eijgelaar W, Manca M, Karel JMH, Smirnov E, Sikkink CJJM, Mees BME, Waring O, van Kuijk K, Fazzi GE, Gijbels MJJ, Kutmon M, Evelo CTA, Hedin U, Daemen MJAP, Sluimer JC, Matic L, Biessen EAL. Integrative multiomics analysis of human atherosclerosis reveals a serum response factor-driven network associated with intraplaque hemorrhage. Clin Transl Med 2021 11(6):e458 Kolen AM, Romeijn MM, Holthuijsen DDB, Janssen L, Greve JWM, Leclercq WKG, van Dielen FMH. Current preoperative strategies applied in the Dutch bariatric centers: A national survey. Clin Obes 2021 May 24 Krasznai AG, Catarinella FS, HoutermansAuckel J, Nieman F, Wittens I, Mooij MC, Wittens CH. The relationship between psychological distress and impairment of disease-specific quality-of-life compared between liquid sclerocompression therapy and invasive treatments in patients with superficial venous disease during a one-year follow-up. Phlebology 2021 May 27

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

19

publicaties

publicaties Loon YT van, Clermonts SHEM, Zimmerman DDE. New Normal. Colorectal Dis 2021 May 12 Loos ER de, Andel PCM, Daemen JHT, Maessen JG, Hulsewé KWE, Vissers YLJ. Safety and feasibility of rigid fixation by SternaLock Blu plates during the modified Ravitch procedure: a pilot study. J Thorac Dis 2021;13(5):2952-2958 Oostendorp SE Van, Belgers HJ, Hol JC, Doornebosch PG, Belt E, Oosterling SJ, Kusters M, Bonjer HJ, Sietses C, Tuynman JB. Learning curve of TaTME for rectal cancer is associated with local recurrence; results from a multicentre external audit.

Colorectal Dis 2021 May 9 Romeijn MM, van Hoef S, Janssen L, van de Pas KGH, van Dielen FMH, Luijten AAPM, Gottgens KWA, Greve JWM, Leclercq WKG. Comparison of Linear versus CircularStapled Gastroenterostomy in Roux-en-Y Gastric Bypass: A Nationwide PopulationBased Cohort Study. Obes Surg 2021 Apr 27 Romeijn MM, van Hoef S, Janssen L, van de Pas KGH, van Dielen FMH, Luijten AAPM, Gottgens KWA, Greve JWM, Leclercq WKG. Correction to: Comparison of Linear Versus Circular-Stapled Gastroenterostomy in Roux-en-Y Gastric Bypass: a Nationwide Population-Based Cohort Study. Obes Surg 2021 May 14 Rooij L De, van Kuijk SMJ, van Haaren ERM, Janssen A, Vissers YLJ, Beets GL, van Bastelaar J. Negative pressure wound therapy does not decrease postoperative wound complications in patients undergoing mastectomy and flap fixation.

Sci Rep 2021 5;11(1):9620 Scheijmans JCG, Borgstein ABJ, Puylaert CAJ, Bom WJ, Bachiri S, van Bodegraven EA, Brandsma ATA, Ter Brugge FM, de Castro SMM, Couvreur R, Franken LC, Gaspersz MP, de Graaff MR, Groenen H, Kleipool SC, Kuypers TJL, Martens MH, Mens DM, Orsini RG, Reneerkens NJMM, Schok T, Sedee WJA, Tavakoli Rad S, Volders JH, Weeder PD, Prins JM, Gietema HA, Stoker J, Gisbertz SS, Besselink MGH, Boermeester MA, SCOUT Collaboarative Study group. Impact of the COVID-19 pandemic on incidence and severity of acute appendicitis: a comparison between 2019 and 2020. BMC Emerg Med 2021 12;21(1):61

20

Simons J, Nijnatten TJAV, Koppert LB, Van Der Pol CC, Diest PJV, Jager A, Klaveren DV, Kam BLR, Lobbes MBI, De Boer M, Verhoef C, Sars PRA, Heijmans HJ, Van Haaren ERM, Vles WJ, Contant CME, Menke MBE, Smit LHM, Kelder W, Boskamp M, Mares-Engelberts I, Luiten EJT, Smidt ML. Radioactive Iodine Seed placement in the Axilla with Sentinel lymph node biopsy after neoadjuvant chemotherapy in breast cancer: Results of the prospective multicenter RISAS trial. Cancer Res 2021 2021/02;81(4 SUPPL):Abstract nr GS1-10

Tweed TTT, Woortman C, Tummers S, Bakens MJAM, van Bastelaar J, Stoot JHMB. Reducing hospital stay for colorectal surgery in ERAS setting by means of perioperative patient education of expected day of discharge. Int J Colorectal Dis 2021 11;36(7):1535-1542 Vluggen TPMJ, van Vugt R, Boonen B, Keulen MHF. Management of two-level proximal femoral fractures. BMJ Case Rep 2021 31;14(5):e240684.

Dermatologie Adan F, Nelemans PJ, Kelleners-Smeets NWJ, Kessels JPHM, Brinkhuizen T, Mosterd K. The additional diagnostic value of optical coherence tomography in clinically diagnosed basal cell carcinomas undergoing direct surgical excision. Br J Dermatol 2021 Jun 14

An open-label randomized controlled trial. (REFILL study). PLoS One 2021 25;16(6):e0253765 Intensive Care Chatterjee A, Wu G, Primakov S, Oberije C, Woodruff H, Kubben P, Henry R, Aries MJH, Beudel M, Noordzij PG, Dormans T, Gritters van den Oever NC, van den Bergh JP, Wyers CE, Simsek S, Douma R, Reidinga AC, de Kruif MD, Guiot J, Frix AN, Louis R, Moutschen M, Lovinfosse P, Lambin P. Can predicting COVID-19 mortality in a European cohort using only demographic and comorbidity data surpass age-based prediction: An externally validated study. PLoS One 2021 16(4):e0249920

Dietetiek Wierdsma NJ, Kruizenga HM, Konings LA, Krebbers D, Jorissen JR, Joosten MI, van Aken LH, Tan FM, van Bodegraven AA, Soeters MR, Weijs PJ. Poor nutritional status, risk of sarcopenia and nutrition related complaints are prevalent in COVID-19 patients during and after hospital admission. Clin Nutr ESPEN 2021 Jun;43:369-376

Fleuren LM, Tonutti M, de Bruin DP, Lalisang RCA, Dam TA, Gommers D, Cremer OL, Bosman RJ, Vonk SJJ, Fornasa M, Machado T, van der Meer NJM, Rigter S, Wils EJ, Frenzel T, Dongelmans DA, de Jong R, Peters M, Kamps MJA, Ramnarain D, Nowitzky R, Nooteboom FGCA, de Ruijter W, Urlings-Strop LC, Smit EGM, Mehagnoul-Schipper DJ, Dormans T, de Jager CPC, Hendriks SHA, Oostdijk E, Reidinga AC, Festen-Spanjer B, Brunnekreef G, Cornet AD, van den Tempel W, Boelens AD, Koetsier P, Lens J, Achterberg S, Faber HJ, Karakus A, Beukema M, Entjes R, de Jong P, Houwert T, Hovenkamp H, Noorduijn Londono R, Quintarelli D, Scholtemeijer MG, de Beer AA, Cina G, Beudel M, de Keizer NF, Hoogendoorn M, Girbes ARJ, Herter WE, Elbers PWG, Thoral PJ, Dutch ICU Data Sharing Against COVID-19 Collaborators. Risk factors for adverse outcomes during mechanical ventilation of 1152 COVID-19 patients: a multicenter machine learning study with highly granular data from the Dutch Data Warehouse.

Intensive Care Med Exp 2021 28;9(1):32

Geriatrie Beukers K, Bessems SAM, van de Wouw AJ, van den Berkmortel FWPJ, Belgers HJ, Konsten JLM, Sipers WMWH, Janssen-Heijnen MLG. Associations between the Geriatric-8 and 4-meter gait speed test and subsequent delivery of adjuvant chemotherapy in older patients with colon cancer. J Geriatr Oncol 2021 May 15

Interne Geneeskunde Beukers K, Bessems SAM, van de Wouw AJ, van den Berkmortel FWPJ, Belgers HJ, Konsten JLM, Sipers WMWH, Janssen-Heijnen MLG. Associations between the Geriatric-8 and 4-meter gait speed test and subsequent delivery of adjuvant chemotherapy in older patients with colon cancer. J Geriatr Oncol 2021 May 15

Gynaecologie Nijsten K, Dean C, van der Minnen LM, Bais JM, Ris-Stalpers C, van Eekelen R, Bremer HA, van der Ham DP, Heidema WM, Huisjes A, Kleiverda G, Kuppens SM, van Laar JO, Langenveld J, van der Made F, Papatsonis D, Pelinck MJ, Pernet PJ, van Rheenen-Flach L, Rijnders RJ, Scheepers HC, Vogelvang T, Mol BW, Roseboom TJ, Koot MH, Grooten IJ, Painter RC. Recurrence, postponing pregnancy and termination rates after hyperemesis gravidarum: follow-up of the MOTHER study. Acta Obstet Gynecol Scand 2021 May 25

Glas NA de, Bastiaannet E, van den Bos F, Mooijaart SP, van der Veldt AAM, Suijkerbuijk KPM, Aarts MJB, van den Berkmortel FWPJ, Blank CU, Boers-Sonderen M, van den Eertwegh AJM, de Groot JWB, Haanen JBAG, Hospers GAP, Jalving H, Piersma D, van Rijn RS, ten Tije AJ, Vreugdenhil G, Wouters MWJM, Portielje JEA, Kapiteijn EW. Toxicity, Response and Survival in Older Patients with Metastatic Melanoma Treated with Checkpoint Inhibitors†. CANCERS 2021 06;13(11):2826

Ahmady S, Oyen EMM, Jansen MHE, Nelemans PJ, Kessels JPHM, Kelleners-Smeets NWJ, Mosterd K. Patient-reported skin reactions of 5% 5-fluorouracil in treatment of actinic keratosis. Br J Dermatol 2021 Jun 10.

Dialyse Hoekstra B, Amiri F, van Beenen S, Winkels B, van Leeuwen M, Hesseling L, Hoogsteen A. Training and education, what has changed this last decade? J Ren Care 2021 Jun 14

Schol PBB, de Lange NM, Woiski MD, Langenveld J, Smits LJM, Wassen MM, Henskens YM, Scheepers HCJ. Restrictive versus liberal fluid resuscitation strategy, influence on blood loss and hemostatic parameters in mild obstetric hemorrhage:

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Jochems A, Bastiaannet E, Aarts MJB, van Akkooi ACJ, van den Berkmortel FWPJ, Boers-Sonderen MJ, van den Eertwegh AJM, de Glas NG, de Groot JWB, Haanen JBAG, Hospers GAP, van der Hoeven JJM, Piersma D, van Rijn RS, Suijkerbuijk KPM, Ten Tije AJ, van der Veldt AAM, Vreugdenhil G, van Zeijl MCT, Kapiteijn E, Wouters MWJM. Outcomes

for systemic therapy in older patients with metastatic melanoma: Results from the Dutch Melanoma Treatment Registry. J Geriatr Oncol 2021 May 18 Notten P, de Smet AAEA, Tick LW, van de Poel MHW, Wikkeling ORM, Vleming LJ, Koster A, Jie KG, Jacobs EMG, Ebben HP, Coppens M, Ten Cate H, Wittens CHA, Ten Cate-Hoek AJ. CAVA (Ultrasound-Accelerated Catheter-Directed Thrombolysis on Preventing Post-Thrombotic Syndrome) Trial: Long-Term Follow-Up Results. J Am Heart Assoc 2021 May 25 Stege CAM, Nasserinejad K, van der Spek E, Bilgin YM, Kentos A, Sohne M, van Kampen RJW, Ludwig I, Thielen N, Durdu-Rayman N, de Graauw NCHP, van de Donk NWCJ, de Waal EGM, Vekemans MC, Timmers GJ, van der Klift M, Soechit S, Geerts PAF, Silbermann MH, Oosterveld M, Nijhof IS, Sonneveld P, Klein SK, Levin MD, Zweegman S. Ixazomib, Daratumumab, and Low-Dose Dexamethasone in Frail Patients With Newly Diagnosed Multiple Myeloma: The Hovon 143 Study. J Clin Oncol 2021 May 4 Wieling W, van Twist DJL, van Wijnen VK, Harms MPM. Spectrum of Hemodynamic Responses in the First 60 Seconds after Active Standing Up: Importance of Time Course of Blood Pressure Changes and Definitions. J Am Med Dir Assoc 2021 Jun 11 Willems JIA, Mostard GJM, Mostard RLM, Buijs J, van Twist DJL. Aortic intramural hematoma associated with the use of nintedanib. Br J Clin Pharmacol 2021 Apr 15 Zhou TL, van Twist DJL. Postural blood pressure changes and arterial stiffness: a vicious circle? J Hypertens 2021 39(7):1311-1313 Keel- Neus- en Oorheelkunde Brinkmann P, Kotz SA, Smit JV, Janssen MLF, Schwartze M. Auditory thalamus dysfunction and pathophysiology in tinnitus: a predictive network hypothesis. Brain Struct Funct 2021 May 2 Pas K van de, Smit J, Snel-Bongers J. Otologische symptomen als primaire presentatie van granulomatose met polyangiitis. Ned Tijdschr Keel-Neus-Oorheelk 2021;27(2):78-81 Klinische Chemie & Hematologie Mestrum SGC, Hopman AHN, Ramaekers FCS, Leers MPG. The potential of proliferative and apoptotic parameters in clinical flow cytometry of myeloid malignancies. Blood Adv 2021 5(7):2040-2052

Beudel M, Noordzij PG, Dormans T, Gritters van den Oever NC, van den Bergh JP, Wyers CE, Simsek S, Douma R, Reidinga AC, de Kruif MD, Guiot J, Frix AN, Louis R, Moutschen M, Lovinfosse P, Lambin P. Can predicting COVID-19 mortality in a European cohort using only demographic and comorbidity data surpass age-based prediction: An externally validated study. PLoS One 2021 16(4):e0249920 Janssen MTHF, Ramiro S, Landewé RBM, Magro-Checa C, Mostard RLM. Antibody response to SARS-CoV-2 in patients receiving glucocorticoids with or without tocilizumab for COVID-19-associated hyperinflammation.

Ann Rheum Dis 2021 May 6 Landewe RB, Ramiro S, Mostard RLM. Response to: ‘Correspondence on ‘Historically controlled comparison of glucocorticoids with or without tocilizumab versus supportive care only in patients with COVID-19- associated cytokine storm syndrome: results of the CHIC study’’ by Klopfenstein et al. Ann Rheum Dis 2021 Jun 23 Landewe RBM, Ramiro S, Mostard RLM. COVID-19-induced hyperinflammation, immunosuppression, recovery and survival: how causal inference may help draw robust conclusions. RMD Open 2021 7(1):e001638 Ramiro S, Mostard RLM, Landewe RBM. Response to: ‘Correspondence on ‘Historically controlled comparison of glucocorticoids with or without tocilizumab versus supportive care only in patients with COVID-19-associated cytokine storm syndrome: results of the CHIC study’’ by Kaklamanos et al. Ann Rheum Dis 2021 Apr 26 Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776 Veugen JMJ, Gijs M, Wolffs PFG, Savelkoul PHM, Tas J, Van Bussel BCT, De Kruijf MD, Henry RMA, Webers CAB, Dickman MM, Nuijts RMMA. Prevalence of SARS-CoV-2 RNA in conjunctival swabs of symptomatic COVID-19 patients. Acta Ophthalmol 2021/03;99(SUPPL 266):3-4 Woensel J Van, Goeminne P, Valcke Y. A case of hypercapnic respiratory failure. Breathe 2021/;17(1):1-9

Kwaliteit & Veiligheid Elsman EBM, Roorda LD, Crins MHP, Boers M, Terwee CB. Dutch reference values for the Patient-Reported Outcomes Measurement Information System Scale v1.2 - Global Health (PROMIS-GH). J Patient Rep Outcomes 2021 12;5(1):38

Maag-, Darm-, Levercentrum (MDL) Janssen L, Romberg-Camps M, van Bodegraven A, Haans J, Aquarius M, Boekema P, Munnecom T, Brandts L, Joore M, Masclee A, Jonkers D, Pierik M. Control Crohn Safe with episodic adalimumab monotherapy as first-line treatment study (CoCroS): study protocol for a randomised controlled trial.

BMJ Open 2021 11(5):e042885

Longgeneeskunde Chatterjee A, Wu G, Primakov S, Oberije C, Woodruff H, Kubben P, Henry R, Aries MJH,

Kenkhuis MF, van Roekel EH, BreedveldPeters JJL, Breukink SO, Janssen-Heijnen MLG, Keulen ETP, van Duijnhoven FJB, Mols

F, Weijenberg MP, Bours MJL. Longitudinal Associations of Sedentary Behavior and Physical Activity with Quality of Life in Colorectal Cancer Survivors. Med Sci Sports Exerc 2021 May 25 Kenkhuis MF, van Roekel EH, Koole JL, Breedveld-Peters JJL, Breukink SO, JanssenHeijnen MLG, Keulen ETP, van Duijnhoven FJB, Mols F, Weijenberg MP, Bours MJL. Increases in adipose tissue and muscle function are longitudinally associated with better quality of life in colorectal cancer survivors. Sci Rep 2021 11(1):12440 Meulen LWT, van der Zander QEW, Bogie RMM, Keulen ETP, van Nunen AB, Winkens B, Straathof JWA, Hoge CV, de Ridder R, Moons LMG, Masclee AAM. Evaluation of polypectomy quality indicators of large, nonpedunculated colorectal polyps in a nonexpert, bowel cancer screening cohort.

Gastrointest Endosc 2021 Jun 14 Moris W, Verhaegh PLM, Masclee AAM, Swinkels DW, Laarakkers CM, Koek GH, van Deursen CTBM. Inflammation can increase hepcidin in HFE-hereditary hemochromatosis. Clin Case Rep 2021 20;9(5):e04114 Moris W, Verhaegh PLM, Verbeek J, Swinkels DW, Laarakkers CM, Masclee AAM, Koek GH, van Deursen CTBM. Absorption of nonheme iron during gastric acid suppression in patients with hereditary hemochromatosis and healthy controls. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol 2021 May 5 Rezazadeh Ardabili A, Goudkade D, Wintjens D, Romberg-Camps M, Winkens B, Pierik M, Grabsch H, Jonkers D. Histopathological features in colonic biopsies at diagnosis predict long-term disease course in patients with Crohn’s disease. J Crohns Colitis 2021 May 14 Wierdsma NJ, Kruizenga HM, Konings LA, Krebbers D, Jorissen JR, Joosten MI, van Aken LH, Tan FM, van Bodegraven AA, Soeters MR, Weijs PJ. Poor nutritional status, risk of sarcopenia and nutrition related complaints are prevalent in COVID-19 patients during and after hospital admission. Clin Nutr ESPEN 2021 43:369-376 Medische Beeldvorming Adams HJA, Kwee TC, Kwee RM. Response.

Chest 2021 159(5):2108 Bruls RJM, Kwee RM. CT in necrotizing soft tissue infection: diagnostic criteria and comparison with LRINEC score. Eur Radiol 2021 May 4 Eijkelboom AH, de Munck L, Vrancken Peeters MTFD, Broeders MJM, Strobbe LJA, Bos MEMM, Schmidt MK, Guerrero Paez C, Smidt ML, Bessems M, Verloop J, Linn S, Lobbes MBI, Honkoop AH, van den Bongard DHJG, Westenend PJ, Wesseling J, Menke-van der Houven van Oordt,C.W., Tjan-Heijnen VCG, Siesling S, NABON COVID-19 Consortium and the COVID and Cancer-NL Consortium.

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

21

publicaties Impact of the COVID-19 pandemic on diagnosis, stage, and initial treatment of breast cancer in the Netherlands: a population-based study. J Hematol Oncol 2021 14(1):64 Granzier RWY, Ibrahim A, Primakov SP, Samiei S, van Nijnatten TJA, de Boer M, Heuts EM, Hulsmans FJ, Chatterjee A, Lambin P, Lobbes MBI, Woodruff HC, Smidt ML. MRI-Based Radiomics Analysis for the Pretreatment Prediction of Pathologic Complete Tumor Response to Neoadjuvant Systemic Therapy in Breast Cancer Patients: A Multicenter Study. Cancers 2021 13(10):2447 Kwee RM, Adams HJA, Kwee TC. Pulmonary embolism in patients with COVID-19 and value of D-dimer assessment: a metaanalysis. Eur Radiol 2021 May 9 Kwee RM, Kwee TC. Communication and empathy skills: Essential requisites for patient-centered radiology care. Eur J Radiol 2021 May 3;140:109754 Kwee TC, Kwee RM. Workload of diagnostic radiologists in the foreseeable future based on recent scientific advances: growth expectations and role of artificial intelligence.

Insights Imaging 2021 12(1):88 Kwee TC, Kwee RM. Point-of-care ultrasound (POCUS): An opportunity for radiologists to improve patient care? Eur J Radiol 2021 139:109690 Kwee TC, Kasalak Ö, Yakar D, Kwee RM. Starting as a Newly Graduated Radiologist: Survival Tips From Experience Experts. J Am Coll Radiol 2021 Mar Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776 Sconfienza LM, Adriaensen M, AlcalaGaliano A, Allen G, Gómez MPA, Aringhieri G, Bazzocchi A, Beggs I, Chianca V, Corazza A, Dalili D, De Dea M, Del Cura JL, Di Pietto F, Drakonaki E, de Castro FF, Filippiadis D, Gitto S, Grainger AJ, Greenwood S, Gupta H, Isaac A, Ivanoski S, Khanna M, Klauser A, Mansour R, Martin S, Mascarenhas V, Mauri G, McCarthy C, McKean D, McNally E, Melaki K, Messina C, Mombiela RM, Moutinho R, Obradov M, Olchowy C, Orlandi D, González RP, Prakash M, Posadzy M, Rutkauskas S, Snoj Ž, Tagliafico AS, Talaska A, Tomas X, Nikodinovska VV, Vucetic J, Wilson D, Zaottini F, Zappia M, Albano D. Clinical indications for image-guided interventional procedures in the musculoskeletal system: a Delphi-based consensus paper from the European Society of Musculoskeletal Radiology (ESSR)-part IV, hip. Eur Radiol 2021 Jun 19

22

Medische Microbiologie Hensbergen M van, den Heijer CDJ, Wolffs P, Hackert V, Ter Waarbeek HLG, Oude Munnink BB, Sikkema RS, Heddema ER, Hoebe CJPA.

COVID-19: first long-term care facility outbreak in the Netherlands following crossborder introduction from Germany, March 2020. BMC Infect Dis 2021 21(1):418 Neurochirurgie Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776 Neurologie Boltjes R, Knippenberg S, Gerlach O, Hupperts R, Damoiseaux J. Vitamin D supplementation in multiple sclerosis: An expert opinion based on the review of current evidence. Expert Rev Neurother 2021 Jun 1 Bouwman NAMG, Janssens RHJ, Schellekens JM. Hitteberoerte door saunabezoek: ‘Too hot to handle’? Tijdschr Neurol Neurochir 2021;122(4):169-172 Broekmeulen J, Thissen S. Corticobasal Syndrome, Optic Ataxia and Exaggerated Startle Response: An Atypical Presentation of Creutzfeldt-Jakob Disease. Mov Disord Clin Pract 2021/;8(4):616-618 Brouwer E De, Becker T, Moreau Y, Havrdova EK, Trojano M, Eichau S, Ozakbas S, Onofrj M, Grammond P, Kuhle J, Kappos L, Sola P, Cartechini E, Lechner-Scott J, Alroughani R, Gerlach O, Kalincik T, Granella F, Grand’Maison F, Bergamaschi R, José Sá M, Van Wijmeersch B, Soysal A, Sanchez-Menoyo JL, Solaro C, Boz C, Iuliano G, Buzzard K, Aguera-Morales E, Terzi M, Trivio TC, Spitaleri D, Van Pesch V, Shaygannejad V, Moore F, Oreja-Guevara C, Maimone D, Gouider R, Csepany T, Ramo-Tello C, Peeters L. Longitudinal machine learning modeling of MS patient trajectories improves predictions of disability progression. Comput Methods Programs Biomed 2021 May 18 Kerkhofs D, Wong SM, Zhang E, Uiterwijk R, Hoff EI, Jansen JFA, Staals J, Backes WH, van Oostenbrugge RJ. Blood-brain barrier leakage at baseline and cognitive decline in cerebral small vessel disease: a 2-year follow-up study.

Geroscience 2021 Jun 23 Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776 Wilbrink LA, de Coo IF, Doesborg PGG, Mulleners WM, Teernstra OPM, Bartels EC, Burger K, Wille F, van Dongen RTM, Kurt E, Spincemaille GH, Haan J, van Zwet EW, Huygen FJPM, Ferrari MD, ICON study group. Safety and efficacy of occipital nerve stimulation for attack prevention in medically intractable chronic cluster headache (ICON): a randomised, double-blind, multicentre, phase 3, electrical dose-controlled trial.

Lancet Neurol 2021 20(7):515-525

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

Oogheelkunde Spekreijse LS, Simons RWP, Winkens B, Van Den Biggelaar FJHM, Dirksen CD, Nuijts RMMA. Immediate versus delayed sequential bilateral cataract surgery in the Netherlands (the BICATNL study): A multicenter noninferiority randomised controlled trial. Acta Ophthalmol 2021/03;99(SUPPL 266):41 Orthopedie Bot RTAL de, Veldman HD, Eurlings R, Stevens J, Hermus JPS, Witlox AM. Metallic hemiarthroplasty or arthrodesis of the first metatarsophalangeal joint as treatment for hallux rigidus: A systematic review and metaanaysis. Foot Ankle Surg 2021 Mar 11 Hendrickx R, van der Avoird T, Pilot P, Kerkhoffs G, Schotanus M. Exergaming as a Functional Test Battery in Patients Who Received Arthroscopic Ankle Arthrodesis: Cross-sectional Pilot Study. JMIR Rehabil Assist Technol 2021 8(2):e21924 Kalaai S, Bemelmans YFL, Scholtes M, Schotanus MGM, van Haaren EH, Boonen B. A short-term radiological and clinical comparison between the bi-cruciate and cruciate retaining total knee arthroplasty A retrospective case controlled study. J Clin Orthop Trauma 2021 18:144-149 Kramer M, Heyligers IC, Könings KD. Implicit gender-career bias in postgraduate medical training still exists, mainly in residents and in females. BMC Med Educ 2021 21(1):253 Vluggen TPMJ, van Vugt R, Boonen B, Keulen MHF. Management of two-level proximal femoral fractures. BMJ Case Rep 2021 31;14(5):e240684 Pathologie Engel PJH, Fiehn AK, Goudkade D, Thagaard J, Holten-Rossing H, Landolfi S, Villanacci V, Munck LK. Quantifying intraepithelial lymphocytes and subepithelial collagen band in microscopic colitis, extracting insights into the interrelationship of lymphocytic and collagenous colitis. Ann Diagn Pathol 2021 52:151741 Joosen MEM, Schop SJ, Reinhoudt LL, van Kuijk SMJ, Beugels J, de Bruine AP, Goudkade D, Heuts EM, van der Hulst RRWJ, de Grzymala AAP. The difference in local, regional and distant breast cancer recurrence between the immediate and delayed DIEP flap procedure; a retrospective cohort study.

Breast Cancer Res Treat 2021 May 24 Olsen LM, Engel PJH, Goudkade D, Villanacci V, Thagaard J, Walbech JS, Bohr J, Kupcinskas J, Verhaegh B, Munch A, Guagnozzi D, Fernandez-Banares F, Munck LK, Fiehn AK. Histological disease activity in patients with microscopic colitis is not related to clinical disease activity or long-term prognosis.

Aliment Pharmacol Ther 2021 54(1):43-52 Olsen LM, Engel PJH, Goudkade D, Villanacci V, Thagaard J, Walbech JS, Bohr J, Kupcinskas J, Verhaegh B, Munch A, Guagnozzi D, Fernandez-Banares F, Munck

LK, Fiehn AK. Editorial: tissue findings fail to predict disease activity or prognosis in microscopic colitis-an opportunity to look at the molecular level-authors’ reply. Aliment Pharmacol Ther 2021 54(2):194-195 Rezazadeh Ardabili A, Goudkade D, Wintjens D, Romberg-Camps M, Winkens B, Pierik M, Grabsch H, Jonkers D. Histopathological features in colonic biopsies at diagnosis predict long-term disease course in patients with Crohn’s disease. J Crohns Colitis 2021 May 14 Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776 Plastische Chirurgie Feijen MMW, van Cruchten C, van der Hulst RRWJ. Reply: “Nonsurgical Correction of Congenital Ear Anomalies: A Review of the Literature”. Plast Reconstr Surg Glob Open 2021 9(6):e3562 Reumatologie Boonen A, Putrik P, Marques ML, Alunno A, Abasolo L, Beaton D, Betteridge N, Bjork M, Boers M, Boteva B, Fautrel B, Guillemin F, Mateus EF, Nikiphorou E, Pentek M, Pimentel Santos F, Severens JL, Verstappen SMM, Walker-Bone K, Wallman JK, Ter Wee MM, Westhovens R, Ramiro S. EULAR Points to Consider (PtC) for designing, analysing and reporting of studies with work participation as an outcome domain in patients with inflammatory arthritis. Ann Rheum Dis 2021 Apr 8 Bulk M, van Harten T, Kenkhuis B, Inglese F, Hegeman I, van Duinen S, Ercan E, MagroCheca C, Goeman J, Mawrin C, van Buchem M, Steup-Beekman G, Huizinga T, van der Weerd L, Ronen I. Quantitative susceptibility mapping in the thalamus and basal ganglia of systemic lupus erythematosus patients with neuropsychiatric complaints.

Neuroimage Clin 2021 Mar 22 Capelusnik D, Ramiro S, Schneeberger EE, Citera G. Peripheral arthritis and higher disease activity lead to more functional impairment in axial spondyloarthritis: Longitudinal analysis from ESPAXIA. Semin Arthritis Rheum 2021 51(3):553-558 Dey M, Zhao SS, Moots RJ, Bergstra SA, Landewe RB, Goodson NJ. The association between increased body mass index and response to conventional synthetic DMARD treatment in rheumatoid arthritis: Results from the METEOR database. Rheumatology 2021 Apr 30 Ferreira RJO, Landewe RBM, da Silva JAP. Definition of Treatment Targets in Rheumatoid Arthritis: Is It Time for Reappraisal? J Rheumatol 2021 Jun 1 Inglese F, Kant IMJ, Monahan RC, SteupBeekman GM, Huizinga TWJ, van Buchem MA, Magro-Checa C, Ronen I, de Bresser J.

Different phenotypes of neuropsychiatric systemic lupus erythematosus are related to a distinct pattern of structural changes on brain MRI. Eur Radiol 2021 Apr 30 Janssen MTHF, Ramiro S, Landewé RBM, Magro-Checa C, Mostard RLM. Antibody response to SARS-CoV-2 in patients receiving glucocorticoids with or without tocilizumab for COVID-19-associated hyperinflammation.

Ann Rheum Dis 2021 May 6 Landewé RBM. The unsustainable bubble of disease-modifying antirheumatic drugs in rheumatology. Lancet Rheumat 2021/04;3(4):e306-e312 Landewe RBM, Ramiro S, Mostard RLM. COVID-19-induced hyperinflammation, immunosuppression, recovery and survival: how causal inference may help draw robust conclusions. RMD Open 2021 7(1):e001638 Maugesten O, Pedersen SJ, Stoenoiu MS, Kroon F, Mathew AJ, Genant HK, Conaghan PG, Gandjbakhch F, Kloppenburg M, Peterfy C, Ostergaard M, Haugen IK. Reliability and agreement of proton density-weighted vs. gadolinium-enhanced T1-weighted MRI in hand osteoarthritis. An OMERACT MRI special interest group reliability exercise.

Semin Arthritis Rheum 2021 May 21 Meulen C van der, van de Stadt LA, Kroon FP, Kortekaas MC, Boonen A, Böhringer S, Reijnierse M, Rosendaal FR, Riyazi N, Starmans M, Turkstra F, Van Zeben J, Allaart CF, Kloppenburg M. Neuropathic pain symptoms in inflammatory hand osteoarthritis (OA) lower quality of life and may require another approach than antiinflammatory treatment. OSTEOARTHRITIS CARTILAGE 2021 04/02;29(Suppl 1):S237-S238 Molto A, López-Medina C, Van den Bosch FE, Boonen A, Webers C, Dernis E, van Gaalen FA, Soubrier M, Claudepierre P, Baillet A, Starmans-Kool M, Spoorenberg A, Jacques P, Carron P, Joos R, Lenaerts J, Gossec L, Pouplin S, Ruyssen-Witrand A, Sparsa L, van Tubergen A, van der Heijde D, Dougados M. Efficacy of a tight-control and treat-to-target strategy in axial spondyloarthritis: results of the open-label, pragmatic, cluster-randomised TICOSPA trial. Ann Rheum Dis 2021 May 6 Nikiphorou E, Carvalho PD, Boonen A, Fautrel B, Richette P, Machado PM, van der Heijde D, Landewe R, Ramiro S. Sick leave in early axial spondyloarthritis: the role of clinical and socioeconomic factors. Five-year data from the DESIR cohort. RMD Open 2021 7(2):e001685 Onna M van, Ramiro S, Haines C, HollandFischer M, da Silva JAP, Dudler J, Edwards C, Alunno A, Nikiphorou E, Falzon L, Sivera F, Working group on Development of a EULAR portfolio for Rheumatology training. EULAR portfolio for Rheumatology training: a EULAR School of Rheumatology initiative. RMD Open 2021 7(2):e001684

Ramiro S, Mostard RLM, Landewe RBM. Response to: ‘Correspondence on ‘Historically controlled comparison of glucocorticoids with or without tocilizumab versus supportive care only in patients with COVID-19-associated cytokine storm syndrome: results of the CHIC study’’ by Kaklamanos et al. Ann Rheum Dis 2021 Apr 26 Rezazadeh Ardabili A, Goudkade D, Wintjens D, Romberg-Camps M, Winkens B, Pierik M, Grabsch H, Jonkers D. Histopathological features in colonic biopsies at diagnosis predict long-term disease course in patients with Crohn’s disease. J Crohns Colitis 2021 May 14 Schuermans VNE, Yeung E, Henneman WJP, Ackermans L, Heijboer R, Mostard RLM, Vos W, Pasmans R, Schijns OEMG. Neurosarcoidosis with hydrocephalus as a first presenting sign: a unique case report.

Clin Case Rep 2021/;9(5):e03776.

Zhao SS, Nikiphorou E, Boonen A, LopezMedina C, Dougados M, Ramiro S. Association between individual and countrylevel socioeconomic factors and work participation in spondyloarthritis including psoriatic arthritis: Analysis of the ASASperSpA study. Semin Arthritis Rheum 2021 51(4):804-812 Urologie Hof MEM van ‘t, Bruins HM, van Roermund JGH. Management of upper urinary tract problems after radical cystectomy for urothelial carcinoma: tips and tricks. Curr Opin Urol 2021 Jun 16 Zuyderland Care Bolt SR, van der Steen JT, Schols JMGA, Zwakhalen SMG, Janssen DJA, Meijers JMM. De rol van de verzorgende en verpleegkundige in het advance care planning proces. Tijdschr Gerontologie Geriatrie 2021;52(1) Mujezinovic I, Khemai C, Meijers JMM. Een vredige dood bij mensen met dementie. TVZ - Verpleegkunde in praktijk en wetenschap 2021;131(1):28-31 Zuyderland GGz Barneveld E van, Manders J, van Osch FHM, van Poll M, Visser L, van Hanegem N, Lim AC, Bongers MY, Leue C. Depression, Anxiety, and Correlating Factors in Endometriosis: A Systematic Review and Meta-Analysis.

J Womens Health 2021 Jun 2

Indien u een artikel wilt publiceren, vermeldt dan hierbij de Zuyderland affiliatie.

Mist u een publicatie?

Geef het door aan het Kennis & InformatieCentrum KIC@zuyderland.nl

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

23

Helpt u ons effectief minder minder bomen te kappen door digitale omarmen? communicatie te omarmen ?

Sterker nog, nog, ÉN extra extr a bomen te planten. planten.

1 Open camera camera / 2 Richt op QR-code 3 Klik op de weblink / 4 Beantwoord vr vraag aag

Chiesi is een gecertificeerde gecer tificeerde B Corp • • •

met p positieve ositieve invloed op maatschap maatschappij pij en milieu (opgenomen (opgenomen in onze statuten) net als andere bedrijven die deze missie delen (zie: www.bcorporation.net/directory) www.bcorporation.net/directory) edrijf in Nederland met Chiesi is het enige farmaceutische b bedrijf *-+c *-+c -/$Q -/$Q -$)" -$)"

CO2-n -neutraal eutraal werken Chiesi werkt al jaren ttoe oe naar -neutrale bedrijfsvoering. een CO2-neutr ale bedrijfsv oering.

Wij b bereiken ereiken dit door bewust bewust ver veranderingen anderingen te imp implementeren, lementeren, zzoals papiergebruik oals het reduceren van van p apiergebruik en het verduurzamen vvan an onze b bedrijfsprocessen. edrijfsprocessen. Maar Maar dat is nog niet vvoldoende. oldoende. CO2-neutr -neutraal aal werken kan, wij gaan daar daarvoor. voor.

Doet Chiesi Nederlan Nederland d gen genoeg? oeg?

Zelf vinden wij van van niet. Wij b blijven lijven innoveren innoveren en omarmen ver verandering. andering.

Hierin werken wij graag graag samen met g gelijkgestemden, elijkgestemden, om van van te leren en ter inspir inspiratie. atie. Doet u mee?

Doet u mee aan deze missie? Scan de QR-code!

Door digitaal digitaal met u te an communiceren in p plaats laats vvan op papier papier worden minder bomen g ekapt. Voor Voor ieder antwoord gekapt. (p ositief of negatief) negatief) plant plant Chiesi (positief een extr a boom. extra

Less iis s more!

Minder Minder CO2 = minder minder global global warming. warming.

W Wat at vin vindt dt u?

Deel uw mening over over Chiesi’s maatschapp maatschappelijke elijke missie. Belang Belangrijk? rijk?

Volslagen Volslagen ongeloofwaardig? Iets daar tussenin? Uw oordeel is vvoor oor ons vvan an g grote rote waarde.

www www.chiesi.nl .chiesi.nl | www.bcorporation.net www.bcorporation.net

PM-2021-9768

Voor V oor ieder ontvangen ontvangen antwoord plant plant Chiesi Chiesi een extra extra boom

promovendus in the picture

Nadine Hillberg

Nadine is AIOS bij de vakgroep Plastische chirurgie. De afgelopen jaren heeft zij onderzoek gedaan dat aan het einde van het jaar zal uitmonden in een promotie. Nadine won in 2017 tijdens het 8e Wetenschappelijk Symposium de Maastro Grant voor het onderstaande project.

Op een gezonde manier financieel rendement halen?

We maken graag een financiële scan van uw mogelijkheden.

Auréus Maastricht Leidenlaan 16D T +31 (0)43 32 85 191 maastricht@aureus.eu Auréus Heerlen Nieuw Eyckholt 292H T +31 (0)45 208 0571 heerlen@aureus.eu

www.aureus.eu

Complicaties en tevredenheid van de patiënt na oncoplastische borstreconstructie en de invloed van adjuvante radiotherapie Nadine aan het woord

‘Graag vertel ik jullie over mijn promotieonderzoek.

Ik begon in 2017 als ANIOS bij de plastische chirurgie in Zuyderland en toen ben ik gestart met het doen van onderzoek op het gebied van borstreconstructies na borstkanker. Mede dankzij de Zuyderland-Maastro Grant heb ik een prospectief onderzoek kunnen opzetten naar de patiënt-tevredenheid na een borstsparende behandeling met en zonder reconstructie door de plastisch chirurg. Daarnaast hebben we ook sponsoring ontvangen van een bedrijf in de vorm van het leveren van BH’s voor 100 patiënten in het onderzoek, waarin het Projectbureau Additionele Gelden (PAG) van Zuyderland bemiddeld heeft. Voor dit onderzoek hebben we nauw samengewerkt in een multidisciplinair team: chirurg, plastisch chirurg, radiotherapeut en de mammacare verpleegkundige. Patiëntendata als tumorkarakteristieken, postoperatieve complicaties en details omtrent de bestraling werden met behulp van Zuyderland Research Manager module Data Management op een veilige manier opgeslagen. De patiënttevredenheid werd op verschillende momenten gemeten (2 weken, 3 maanden en 1 jaar postoperatief) met behulp

van de BREAST-Q vragenlijst. Op deze momenten werden ook foto’s gemaakt van de borsten, die door een panel zijn beoordeeld op het cosmetisch resultaat. Dankzij oncoplastische reconstructies is het mogelijk om naar verhouding grotere tumoren in kleinere borsten te verwijderen. Hoe tevreden zijn de patiënten hiermee en hoeveel verandert de postoperatieve bestraling nog aan het resultaat van de reconstructie, waren belangrijke vragen in het onderzoek. Gedurende het onderzoek heb ik een opleidingsplaats algemene heelkunde gekregen.

Het was passen en meten om naast mijn opleiding het onderzoek voort te zetten en af te ronden.

Inmiddels is de inclusie en follow up afgerond en zijn de eerste analyses gedaan. Deze worden binnenkort gepubliceerd. Omdat er veel data zijn verzameld, kunnen er nog meer artikelen geschreven worden. Ik zal hierbij een nieuwe onderzoeker begeleiden.

Mijn proefschrift is inmiddels voldoende gevuld met artikelen naar borstreconstructies in Zuyderland en MUMC+. Als alles goed gaat kan ik dit jaar nog promoveren. Als ik in november mijn vooropleiding bij de algemene heelkunde afrond, zal ik vanaf december mijn opleiding tot plastisch chirurg vervolgen in Maastricht. zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

27 27

science kort

Young Investigator Award winner

Stefan Mestrum, afdeling Klinische Chemie/Hematologie (8(.(2,7;300( 32'(678(92,2*

;336 9< 4"8, 28

/EROIV LIIJX FILEPZI PMGLEQIPMNOI SSO ZIIP IQSXMSRIPI IR TW]GLS WSGMEPI KIZSPKIR

ZSSV TEXMʥRXIR LYR REEWXIR IR REFIWXEERHIR

9 OYRX TEXMʥRXIR EHZMWIVIR SQ LIX 8SSR ,IVQERW ,YMW 4EVOWXEH SJ 7MXXEVH XI

FI^SIOIR -R HI^I FIPIZMRKWZSPPI MRPSSTLYM^IR OER MIHIVIIR HMI QIX OEROIV [SVHX

KIGSRJVSRXIIVH XIVIGLX QIX ZVEKIR IQSXMIW X[MNJIPW IR QIIV

>S ^SVKX ʱ ZSSV HI FIWXI IQSXMSRIPI SRHIVWXIYRMRK ZSSV Y[ TEXMʥRX IR

LSYHX Y EPW WTIGMEPMWX QIIV XMNH SZIV ZSSV HI QIHMWGLI EWTIGXIR

;

De tijd van verdenking tot diagnose van (pre-)leukemie, is voor een patiënt een heel pijnlijk moment dat eeuwig lijkt te duren. Daarom wil je zo snel mogelijk een uitsluitsel kunnen geven aan de patiënt. Dat is het uitgangspunt voor ons onderzoek op de afdeling Klinische Chemie & Hematologie in het Zuyderland. Wij stellen hier wekelijks diagnoses van pre-leukemie genaamd myelodysplastisch syndroom, oftewel MDS. Dit is een lang en complex proces, doordat we 4 technieken combineren om de diagnose te stellen, die gedeeltelijk subjectief zijn.

Wij zijn er van overtuigd dat dat makkelijker en sneller kan.

Al decennia is het meten van celdeling een objectief hulpmiddel voor diagnose van veel soorten kanker, maar nog niet voor (pre-) leukemie. Daarom hebben wij een scoremodel ontwikkeld, waarbij we celdeling meten, en binnen enkele uren met hoge nauwkeurigheid de diagnose MDS kunnen stellen. Gaandeweg zien we dat we steeds meer mensen enthousiast maken met onze resultaten, waardoor het onderzoek ook in de schijnwerpers kwam te staan op het congres van de International Society of Laboratory Hematology. Tijdens dit congres heb ik de Young Investigator Award mogen ontvangen, die erkenning geeft aan veelbelovend onderzoek van jonge onderzoekers.

;

;

;

2021

NI

NKLIJKE B E HI KKING

BIJ

O

SC

K

modieuze schoenen t steunzolen t braces pro- en orthesen t (semi) orthopedische schoenen t medische diensten advies en bemiddeling

LAAT EENS NAAR UW VOETEN KIJKEN Snel last van pijnlijke of vermoeide voeten? Kom naar Smeets loopcomfort voor een GRATIS voetonderzoek en schoenadvies.

Maak een afspraak op een van onze locaties bij u in de buurt.

Lissabonlaan 10 t Sittard ( GRATIS parkeren en oplaadpunt )

www.loopcomfort.nl t T 046 47 46 45 1

Verkorte geneesmiddelinformatie Naam van het geneesmiddel: Plenadren 5 mg / Plenadren 20 mg Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling: Plenadren 5 mg: Elke tablet met gereguleerde afgifte (MR-tablet) bevat 5 mg hydrocortison. Plenadren 20 mg: Elke tablet met gereguleerde afgifte (MR-tablet) bevat 20 mg hydrocortison. Farmaceutische vorm: Tablet met gereguleerde afgifte. Therapeutische indicaties: Behandeling van bijnierschorsinsufficiëntie (bijnierschorshypofunctie) bij volwassenen. Hydrocortison is een glucocorticoïde en de synthetische vorm van endogeen geproduceerd cortisol. Glucocorticoïden zijn belangrijke steroïden voor het intermediaire metabolisme, de immuunfunctie, het skeletspierstelsel en bindweefsel, en de hersenen. Cortisol is de belangrijkste glucocorticoïde die door de bijnierschors wordt afgescheiden. Van nature voorkomende glucocorticoïden (hydrocortison en cortisol), die ook zoutretentieeigenschappen hebben, worden gebruikt als vervangingstherapie bij bijnierschorsinsufficiëntie. Ze worden ook gebruikt wegens hun krachtige ontstekingsremmende effecten bij aandoeningen van vele orgaansystemen. Glucocorticoïden veroorzaken krachtige en gevarieerde metabolische effecten. Bovendien veranderen ze de immuunreacties van het lichaam op uiteenlopende prikkels. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 van de volledige SmPC vermelde hulpstoffen. Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik: Acute bijnierschorsinsufficiëntie: Acute bijnierschorsinsufficiëntie kan ontstaan bij patiënten die bekend zijn met bijnierschorsinsufficiëntie bij wie de dagelijkse dosering niet volstaat of die zich in omstandigheden met een verhoogde behoefte aan cortisol bevinden. Er zijn voorvallen gemeld bij patiënten die met Plenadren werden behandeld. Bij patiënten met acute bijnierschorsinsufficiëntie kan een bijniercrisis ontstaan. Daarom dienen patiënten ingelicht te worden over de verschijnselen en symptomen van acute bijnierschorsinsufficiëntie en bijniercrisis en moeten zij onmiddellijk medische hulp inroepen. Bij een bijniercrisis moet parenterale, bij voorkeur intraveneuze toediening van hydrocortison in hoge doses, samen met natriumchlorideoplossing voor infusie (9 mg/ml, 0,9%) worden toegepast volgens de huidige behandelingsrichtlijnen. Bijkomende infecties: Bij voorbijgaande ziekten zoals geringe infecties, koorts ongeacht de oorzaak, stressvolle omstandigheden zoals kleine chirurgische procedures, moet de dagelijkse vervangingsdosis tijdelijk worden verhoogd (zie rubriek ‘Gebruik bij bijkomende ziekte’). De patiënt moet zorgvuldig worden geïnformeerd hoe hij/zij in deze omstandigheden moet handelen, en moet ook worden geadviseerd onmiddellijk medische hulp te zoeken als zich een acute verslechtering voordoet; vooral in het geval van gastro-enteritis, braken en/of diarree die leiden tot zowel vocht- en zoutverlies als tot ontoereikende absorptie van oraal hydrocortison. Bij patiënten bij wie de bijnierschorsinsufficiëntie samenvalt met retrovirale infectie, zoals hiv, moet de dosis zorgvuldig worden aangepast als gevolg van mogelijke interacties met antiretrovirale geneesmiddelen en een verhoogde hydrocortisondosis als gevolg van de infectie. Uit wetenschappelijke verslagen is niet gebleken dat hydrocortison immunosuppressieve effecten zou hebben bij doses die zijn gebruikt voor vervangingstherapie bij patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie. Daarom is er geen reden om aan te nemen dat vervangingsdoses van hydrocortison een systemische infectie of de gevolgen van zo’n infectie zullen verergeren.

Evenmin is er reden aan te nemen dat de hydrocortisondoses die worden gebruikt voor vervangingstherapie de respons op vaccins verminderen en het risico op gegeneraliseerde infectie met levende vaccins verhogen. Maaglediging en motiliteitsstoornissen: Tabletten met gereguleerde afgifte (MR-tabletten) worden niet aanbevolen bij patiënten met een verhoogde maag-darmmotiliteit, i.e., chronische diarree, vanwege het risico op een verminderde cortisolblootstelling. Er zijn geen gegevens van patiënten met een bevestigde langzame maaglediging of een verminderde-motiliteitziekte/stoornis. Bij patiënten met deze aandoeningen moet de klinische respons worden gevolgd. Het gebruiken van hogere doses hydrocortison dan normaal: Hoge (suprafysiologische) doses hydrocortison kunnen een verhoging van de bloeddruk, zout- en waterretentie en een verhoogde uitscheiding van kalium veroorzaken. Behandeling voor lange tijd met hogere dan fysiologische doses hydrocortison kan leiden tot klinische kenmerken die lijken op die van het syndroom van Cushing: toegenomen adipositas, obesitas in de buik, hypertensie en diabetes. Zo’n behandeling voor lange tijd kan leiden tot een verhoogd risico op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit.

Ouderdom en een lage BMI zijn bekende risicofactoren voor veel voorkomende bijwerkingen van farmacologische doses glucocorticoïden, zoals osteoporose, dun worden van de huid, diabetes mellitus, hypertensie en een verhoogde gevoeligheid voor infecties. Alle glucocorticoïden verhogen de calciumuitscheiding en verlagen de snelheid van botremodellering. Er is gevonden dat patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie die voor lange tijd een vervangingstherapie met glucocorticoïden kregen, een verminderde botmineraaldichtheid hadden.

Langdurig gebruik van hoge doses glucocorticoïden kan posterieure subcapsulaire cataracten en glaucoom met mogelijke beschadiging van de oogzenuwen veroorzaken. Zulke effecten zijn niet gerapporteerd bij patiënten die vervangingstherapie met glucocorticoïden kregen in doses die worden voorgeschreven bij bijnierschorsinsufficiëntie. Psychische bijwerkingen kunnen voorkomen bij gebruik van systemische glucocorticoïden. Dit kan optreden aan het begin van de behandeling en tijdens periodes van dosisaanpassing. De risico’s kunnen groter zijn wanneer hoge doses worden gegeven. De meeste bijwerkingen verdwijnen vanzelf na verlaging van de dosis, hoewel specifieke behandeling nodig kan zijn. Schildklierfunctie: Patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie moeten in beeld worden gehouden ten aanzien van een mogelijke verstoring van de schildklierfunctie, omdat zowel hypo- als hyperthyreoïdie de blootstelling aan toegediend hydrocortison merkbaar kan beïnvloeden. De behandeling van primaire bijnierschorsinsufficiëntie rechtvaardigt vaak de toevoeging van een mineralocorticoïde. Bijwerkingen: Samenvatting van het veiligheidsprofiel: Hydrocortison wordt gegeven als een vervangingstherapie met als doel de normale cortisolniveaus te herstellen. Het profiel van bijwerkingen bij de behandeling van bijnierschorsinsufficiëntie is daarom niet vergelijkbaar met dat bij andere aandoeningen waarbij veel hogere doses orale of parenterale glucocorticoïden nodig zijn. Uit een onderzoek van 12 weken bleek dat de frequentie en het type bijwerkingen van Plenadren dat eenmaal per dag als MR-tablet werd gegeven, en van driemaal daags hydrocortisontabletten in het algemeen vergelijkbaar waren. Bij ongeveer één op de vijf patiënten was er een aanvankelijke toename in de frequentie van bijwerkingen; dit werd waargenomen tot acht weken na de overgang van conventionele hydrocortisontabletten, drie keer per dag, op MR-tabletten die éénmaal per dag werden gegeven. Deze bijwerkingen (buikpijn, diarree, misselijkheid en vermoeidheid) zijn echter licht of matig, van voorbijgaande aard, van korte duur, maar het kan noodzakelijk zijn de dosis bij te stellen of bijkomende geneesmiddelen te gebruiken, zie rubriek Gebruik bij bijkomende ziekte’. Vermoeidheid is gerapporteerd als zeer vaak voorkomend. Tabel met bijwerkingen: Een totaal van 80 patiënten (173 patiëntjaren aan gegevens) is in klinische onderzoeken behandeld met gereguleerde afgifte van hydrocortison. Bijwerkingen uit deze onderzoeken en postmarketingervaring worden hieronder genoemd. De gegevens worden als volgt per systeem/orgaanklasse en frequentie weergegeven: Zeer vaak (*1/10); vaak (* 1/100, < 1/10).

Zenuwstelselaandoeningen: Zeer vaak: Vertigo, Hoofdpijn; Maagdarmstelselaandoeningen: Zeer vaak: Diarree; Vaak: Bovenbuikpijn, Nausea; Huid- en onderhuidaandoeningen: Vaak: Pruritus, Rash: Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen: Vaak: Artralgie; Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Zeer vaak: Vermoeidheid; Bovendien zijn de volgende bijwerkingen gerapporteerd voor andere hydrocortisonmiddelen die in hogere doses worden gegeven voor andere indicaties dan als vervangingstherapie voor bijnierschorsinsufficiëntie (frequenties niet bekend). Immuunsysteemaandoeningen: Activering van een infectie (tuberculose, schimmel- en virale infecties waaronder herpes).

Endocriene aandoeningen: Inductie van glucose-intolerantie of diabetes mellitus. Voedings- en stofwisselingsstoornissen: Natrium- en waterretentie en neiging tot oedeem, hypertensie, hypokaliëmie. Psychische stoornissen: Euforie en psychose, slapeloosheid. Oogaandoeningen: Verhoogde intraoculaire druk en cataract. Maagdarmstelselaandoeningen: Dyspepsie en verergering van een reeds bestaande maagzweer. Huid- en onderhuidaandoeningen: Cushing-achtige symptomen, huidstriemen, echymosen, acne en hirsutisme, verstoorde wondgenezing. Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen: Osteoporose met spontane botbreuken. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd.

Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via het nationale meldsysteem: Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Website: www.lareb.nl. Farmacotherapeutische categorie: Corticosteroïden voor systemisch gebruik, glucocorticoïden. ATC-code: H02AB09. Houder van de handelsvergunning: Shire Services BVBA, Rue Montoyer 47, B - 1000 Brussel, België. Nummers van de handelsvergunning: Plenadren 5 mg: EU/1/11/715/001 (1 fles met 50 tabletten); EU/1/11/715/003 (2 flessen met 50 tabletten) Plenadren 20 mg: EU/1/11/715/002 (1 fles met 50 tabletten); EU/1/11/715/006 (2 flessen met 50 tabletten) Afleverstatus: UR Datum van herziening van de tekst: 05/2018. Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu. Volledige productinformatie is verkrijgbaar via de lokale vertegenwoordiger in Nederland: Takeda Nederland bv, Hoofddorp of www.takeda.nl.

Referenties: 1. Isidori AM et al. Lancet Diabetes Endocrinol. 2018;6(3):173–185.

2. PLENADREN samenvatting van de productkenmerken, mei 2018.

3. Giordano R et al. Endocrine. 2016 Feb;51(2):360-8.

agenda

September 6 sept. Start schrijfcursus, online 7 sept. Informatievaardigheden, Sittard 16 sept. EPB-basis, niveau volger 1e bijeenk., Sittard 23 sept. Themalunch, Heerlen 23 sept. EPB-basis, niveau volger 2e bijeenk., Sittard 29 sept. Training kwalitatief onderzoek, online 30 sept. Literatuuronderzoek met PubMed

Kennis- & InformatieCentrum (KIC)

Voor al uw vragen over informatie- en literatuurdiensten voor wetenschappelijk onderzoek, opleidingen en patiëntenzorg, neem contact op met het Kennis- & InformatieCentrum (KIC) via KIC@zuyderland.nl

Projectbureau Additionele Gelden (PAG)

Voor al uw vragen over en ondersteuning bij het aanvragen en verwerven van derdengelden en subsidiemogelijkheden voor uw projecten of onderzoek, neem contact op met Projectbureau Additionele Gelden (PAG) via: PAGwetenschap@zuyderland.nl

Bureau Wetenschappelijk Onderzoek (BWO)

Voor al uw vragen wat betreft ondersteuning bij het opzetten, uitvoeren en afronden van wetenschappelijk onderzoek, neem contact op met Bureau Wetenschappelijk Onderzoek (BWO) via: BWO@zuyderland.nl

Oktober 5 okt. Statistiek Continue variabelen, Heerlen 5 okt. EPB-basis, niveau gebruiker 1e bijeenk.

7 okt. Informatievaardigheden, Heerlen 8 okt. 30e Wenckebach Symposium 11 okt. PubMed opfris, Heerlen 12 okt. EPB-basis, niveau gebruiker 2e bijeenk.

19 okt. Statistiek Categorische variabelen, Heerlen 19 okt. EPB-basis, niveau gebruiker 3e bijeenk.

November 5 nov. Tips & tricks opzet WO deel 1, Heerlen 12 nov. Tips & tricks opzet WO deel 2, Heerlen 18 nov. EPB-basis, niveau volger 1e bijeenk., Sittard 25 nov. EPB-basis, niveau volger 2e bijeenk., Sittard 30 nov. Refworks, Sittard

December 2 dec. EPB-basis, niveau gebruiker 1e bijeenk.

7 dec. DOO Tackle the CAT, Heerlen 9 dec. EPB-basis, niveau gebruiker 2e bijeenk.

10 dec. Themalunch wetenschap, Sittard 14 dec. Literatuuronderzoek met PubMed, Heerlen 16 dec. EPB-basis, niveau gebruiker 1e bijeenk.

Indien trainingen door omstandigheden/ maatregelen niet op locatie plaats kunnen vinden, worden ze online gegeven.

Productiedatum: mei 2021 C-APROM/NL/PLE/0008

zuyderland & science | jaargang 7 | nummer 2 | augustus 2021

29

Rybelsus®. Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring.

Naam: Rybelsus® 3 mg, 7 mg en 14 mg, tabletten. Samenstelling en farmaceutische vorm: semaglutide 3, 7 en 14 mg, tabletten. Indicaties: Rybelsus® is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met onvoldoende gereguleerde diabetes mellitus type 2 om glykemische controle te verbeteren als toevoeging aan dieet en lichaamsbeweging: als monotherapie wanneer metformine ongeschikt wordt geacht als gevolg van intolerantie of contra-indicaties; in combinatie met andere geneesmiddelen voor de behandeling van diabetes. Voor onderzoeksresultaten met betrekking tot combinaties, werkzaamheid op glykemische controle en cardiovasculaire events, en de onderzochte populaties, zie rubriek 4.4, 4.5 en 5.1 van de volledige productinformatie. Dosering en wijze van toediening: De startdosis is 3 mg semaglutide eenmaal daags. Na één maand moet de dosering worden verhoogd naar een onderhoudsdosering van 7 mg eenmaal daags. Na ten minste één maand met een dosering van 7 mg eenmaal daags, kan de dosering worden verhoogd naar een onderhoudsdosering van 14 mg eenmaal daags om de glykemische controle verder te verbeteren. De maximale aanbevolen eenmaaldaagse dosis semaglutide is 14 mg. Rybelsus® is een tablet voor eenmaal daags oraal gebruik. Dit geneesmiddel moet, ongeacht het tijdstip van de dag, op een lege maag worden ingenomen. Het moet in zijn geheel worden doorgeslikt met een slok water (maximaal een half glas water, overeenkomend met 120 ml). Tabletten mogen niet worden gebroken, geplet of gekauwd, aangezien niet bekend is of dit de absorptie van semaglutide beïnvloedt. Patiënten moeten na inname ten minste 30 minuten wachten voordat ze iets eten, drinken of andere orale geneesmiddelen gebruiken. Minder dan 30 minuten wachten vermindert de absorptie van semaglutide (zie rubriek 4.5 en 5.2 van de volledige productinformatie). Contra-indicaties: 2YHUJHYRHOLJKHLG YRRU GH ZHUN]DPH VWRI RI YRRU HHQ YDQ GH KXOSVWRࢆHQ Belangrijkste waarschuwingen: Om het terugvinden van de herkomst van biologicals te verbeteren moeten de naam en het batchnummer van het toegediende product goed geregistreerd worden. Semaglutide mag niet worden gebruikt bij patiënten met diabetes mellitus type 1 of voor de behandeling van diabetische ketoacidose. Wanneer behandeling met een GLP-1-receptoragonist werd gestart, is diabetische ketoacidose gemeld bij insuline-afhankelijke patiënten waarbij de dosis insuline snel werd verlaagd of stopgezet. Er is geen therapeutische ervaring bij patiënten met congestief hartfalen NYHAklasse IV. Er is geen therapeutische ervaring met semaglutide bij patiënten die bariatrische chirurgie hebben ondergaan.

Het gebruik van GLP-1-receptoragonisten is mogelijk geassocieerd met gastro-intestinale bijwerkingen die dehydratie kunnen veroorzaken. Dit kan in zeldzame gevallen leiden tot een verslechtering van de nierfunctie. Acute pancreatitis is waargenomen bij het gebruik van GLP-1-receptoragonisten. Patiënten moeten geïnformeerd worden over de kenmerkende symptomen van acute pancreatitis. Bij verdenking op pancreatitis moet het gebruik van semaglutide worden gestaakt; als acute pancreatitis bevestigd is, mag niet opnieuw met semaglutide worden begonnen. Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met een voorgeschiedenis van pancreatitis. Patiënten die worden behandeld met semaglutide in combinatie met een sulfonylureumderivaat of insuline, hebben mogelijk een verhoogd risico op hypoglykemie. Het risico op hypoglykemie kan worden verlaagd door verlaging van de dosis sulfonylureumderivaat of insuline bij het starten van de behandeling met semaglutide. Bij patiënten met diabetische retinopathie die worden behandeld met insuline en s.c. semaglutide, is een verhoogd risico op de ontwikkeling van complicaties van diabetische retinopathie waargenomen, een risico dat niet uitgesloten kan worden bij oraal toegediende semaglutide. Het opvolgen van de doseringsinstructies wordt DDQEHYROHQ YRRU RSWLPDDO HࢆHFW YDQ VHPDJOXWLGH $OV GH UHVSRQV RS GH EHKDQGHOLQJ ODJHU LV GDQ YHUZDFKW PRHW GH behandeld arts zich ervan bewust zijn dat de absorptie van semaglutide zeer variabel is en minimaal kan zijn (2-4% van de patiënten zullen niet worden blootgesteld), en dat de absolute biologische beschikbaarheid van semaglutide laag is.

Bijwerkingen: In 10 fase 3a-studies werden 5.707 patiënten blootgesteld aan alleen semaglutide of semaglutide in combinatie met andere glucoseverlagende geneesmiddelen. De duur van de behandeling varieerde van 26 weken tot 78 weken. De meest frequent gemelde bijwerkingen tijdens klinisch onderzoek waren aandoeningen van het maagdarmstelsel, waaronder misselijkheid (zeer vaak), diarree (zeer vaak) en braken (vaak). De meeste gastro-intestinale bijwerkingen waren mild tot matig van aard en van korte duur. Hypoglykemie werd zeer vaak waargenomen indien semaglutide gelijktijdig werd gebruikt met insuline of sulfonylureumderivaat. Zie de volledige productinformatie voor informatie over overige bijwerkingen. Farmacotherapeutische categorie: geneesmiddelen gebruikt bij diabetes, glucagonachtig peptide-1-agonisten (GLP-1-agonisten). ATC-code: A10BJ06. $ࢊHYHUVWDWXV U.R. Vergoeding: Volledig vergoed voor bepaalde patiëntgroepen. Datum: november 2020.

NL20RYB00013 Novo Nordisk® en Rybelsus® zijn geregistreerde handelsmerken van Novo Nordisk A/S.

Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via www.lareb.nl of bij Novo Nordisk B.V. Zie voor volledige productinformatie http://www.ema.europa.eu. Novo Nordisk A/S, Novo Allé, DK-2880 Bagsværd, Denemarken.

0221-HCP NL21SX00003 Novo Nordisk® en Saxenda® zijn geregistreerde handelsmerken van Novo Nordisk A/S.

Naam: Saxenda® 6 mg/ml oplossing voor injectie in een voorgevulde pen. Samenstelling en farmaceutische vorm: liraglutide 6 mg/ml, oplossing voor injectie. Indicaties: Saxenda® is geïndiceerd als aanvulling op een caloriearm dieet en verhoogde lichamelijke activiteit ten behoeve van gewichtsbeheersing bij volwassen patiënten met een aanvankelijke BMI (Body Mass Index) van: ≥ 30 kg/m² (obees), of ≥ 27 kg/m² tot < 30 kg/m² (overgewicht) die ten minste één gewichtsgerelateerde comorbiditeit hebben, zoals dysglykemie (prediabetes of diabetes mellitus type 2), hypertensie, dyslipidemie of obstructieve slaapapneu. Behandeling met Saxenda® moet worden gestaakt als de patiënt na 12 weken gebruik van de dagdosering van 3,0 mg niet ten minste 5% van zijn aanvankelijke lichaamsgewicht is kwijtgeraakt.

Dosering en wijze van toediening: De startdosis is 0,6 mg eenmaal daags. De dosis moet worden verhoogd naar 3,0 mg eenmaal daags in stappen van 0,6 mg met tussenpozen van ten minste één week om de gastro-intestinale verdraagbaarheid te verbeteren. Als verhoging naar de volgende dosisstap gedurende twee opeenvolgende weken niet wordt verdragen, moet worden overwogen de behandeling te staken. Doseringen hoger dan 3,0 mg per dag worden niet aanbevolen. Saxenda® is uitsluitend bestemd voor subcutaan gebruik. Het mag niet intraveneus of intramusculair worden toegediend. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Belangrijkste waarschuwingen: Om het terugvinden van de herkomst van biologicals te verbeteren moeten de naam en het batchnummer van het toegediende product goed geregistreerd worden. Er is geen klinische ervaring bij patiënten met congestief hartfalen NYHA-klasse IV en liraglutide wordt daarom niet aanbevolen voor gebruik bij deze patiënten. De veiligheid en werkzaamheid van liraglutide voor gewichtsbeheersing zijn niet vastgesteld bij patiënten: van 75 jaar of ouder; behandeld met andere producten voor gewichtsbeheersing; met obesitas secundair aan endocrinologe stoornissen, aan eetstoornissen of aan de behandeling met geneesmiddelen die gewichtstoename kunnen veroorzaken; met ernstige nierinsufficiëntie; met ernstige leverinsufficiëntie. Gebruik bij deze patiënten wordt niet aanbevolen. Het gebruik van liraglutide voor gewichtsbeheersing is niet onderzocht bij patiënten met lichte of matig ernstige leverinsufficiëntie. Er is beperkte ervaring bij patiënten met IBD (Inflammatory Bowel Disease) en diabetische gastroparese. Het gebruik van liraglutide wordt niet aanbevolen bij deze patiënten. Acute pancreatitis is waargenomen bij het gebruik van GLP-1receptoragonisten. Patiënten moeten geïnformeerd worden over de kenmerkende symptomen van acute pancreatitis. Als er een vermoeden van pancreatitis bestaat, moet het gebruik van liraglutide worden gestaakt. Als acute pancreatitis bevestigd is, moet niet opnieuw met liraglutide worden begonnen. In klinische studies voor gewichtsbeheersing zijn bij patiënten behandeld met liraglutide meer gevallen van cholelithiase en cholecystitis waargenomen dan bij patiënten behandeld met placebo. Patiënten moeten geïnformeerd worden over de kenmerkende symptomen van cholelithiase en cholecystitis. Liraglutide moet met de nodige voorzichtigheid worden gebruikt bij patiënten met een schildklieraandoening.

Een stijging in de hartfrequentie is waargenomen bij gebruik van liraglutide in klinische studies. Patiënten moeten worden geïnformeerd over de symptomen van een verhoogde hartfrequentie. Bij patiënten met een klinisch relevante blijvende stijging van de hartfrequentie in rust, moet de behandeling met liraglutide worden gestaakt. Klachten en symptomen van dehydratie werden gemeld bij patiënten die behandeld zijn met GLP-1-receptoragonisten. Patiënten die behandeld worden met liraglutide moeten worden geïnformeerd over het potentiële risico op dehydratie met betrekking tot gastrointestinale bijwerkingen en moeten voorzorgsmaatregelen nemen om een vochttekort te voorkomen. Patiënten met diabetes mellitus type 2 die liraglutide krijgen in combinatie met insuline en/of een sulfonylureumderivaat hebben mogelijk een verhoogd risico op hypoglykemie. Bij patiënten met diabetes mellitus mag Saxenda® niet worden gebruikt als een vervanger van insuline. Diabetische ketoacidose is gemeld bij insuline-afhankelijke patiënten na snelle stopzetting of dosisverlaging van insuline. Bijwerkingen: Samenvatting van het veiligheidsprofiel: Saxenda® werd op veiligheid geëvalueerd in 5 dubbelblinde, placebogecontroleerde studies bij 5.813 patiënten met obesitas of overgewicht en ten minste één gewichtsgerelateerde comorbiditeit. De meest frequent (zeer vaak) gemelde bijwerkingen tijdens klinisch onderzoek waren aandoeningen van het maagdarmstelsel, waaronder misselijkheid, braken, diarree en obstipatie. De meeste gastro-intestinale bijwerkingen waren mild tot matig ernstig en voorbijgaand van aard, en de meeste leidden niet tot staken van de behandeling. Zie de volledige productinformatie voor informatie over overige bijwerkingen. Farmacotherapeutische categorie: geneesmiddelen gebruikt bij diabetes, glucagonachtig peptide-1-agonisten (GLP-1-agonisten).

ATC-code: A10BJ02. Afleverstatus: U.R. Vergoeding: Niet vergoed. Datum: september 2020.

Productinformatie en referenties elders in deze uitgave. C-APROM/NL/PLE/0009

Verkorte productinformatie Rybelsus®

Verkorte productinformatie Saxenda®

Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via www.lareb.nl of bij Novo Nordisk B.V.. Zie voor de volledige productinformatie http://www.ema.europa.eu. Novo Nordisk A/S, Novo Allé, DK-2880 Bagsværd, Denemarken. Novo Nordisk B.V., Postbus 443, 2400 AK Alphen aan den Rijn; Telefoonnummer: 0172 44 94 94, E-mail: informatie@novonordisk.com

Referentie: 1. SPC Saxenda®. 2. PiSunyer X, Astrup A, Fujioka K, et al. A Randomized, Controlled Trial of 3.0 mg of Liraglutide in Weight Management. N Engl J Med. 2015;373(1):1122.

Referentie: 1. SPC Rybelsus® 5RVHQVWRFN - HW DO (ࢆHFW RI DGGLWLRQDO RUDO VHPDJOXWLGH YV VLWDJOLSWLQ RQ JO\FDWHG hemoglobin in adults with type 2 diabetes uncontrolled with metformin alone or with sulfonylurea: the PIONEER 3 randomized clinical trial. JAMA 2019; 321: 1466-80.

Novo Nordisk B.V. Postbus 443 2400 AK Alphen aan den Rijn T + 31 (0)172 44 94 94 informatie@novonordisk.com novonordisk.nl

Novo Nordisk B.V. Postbus 443 2400 AK Alphen aan den Rijn T + 31 (0)172 44 94 94 informatie@novonordisk.com novonordisk.nl

Verkorte Productinformatie Enerzair® Breezhaler® 114 microgram/46 microgram/ 136 microgram inhalatiepoeder in harde capsules Samenstelling Elke capsule bevat 150 microgram indacaterol (als acetaat), 63 microgram glycopyrroniumbromide overeenkomend met 50 microgram glycopyrronium en 160 microgram mometasonfuroaat. Elke afgeleverde dosis bevat 114 microgram indacaterol (als acetaat), 58 microgram glycopyrroniumbromide overeenkomend met 46 microgram glycopyrronium en 136 microgram mometasonfuroaat. Bevat lactose. Indicatie Als onderhoudsbehandeling van astma bij volwassen patiënten die niet voldoende onder controle zijn met een onderhoudscombinatie van een langwerkende bèta2-agonist en een hoge dosis van een inhalatiecorticosteroïd en die een of meer astma-exacerbaties doormaakten in het voorgaande jaar. Farmacotherapeutische groep Geneesmiddelen voor obstructieve luchtwegaandoeningen, adrenergica in combinatie met anticholinergica incl. drievoudige combinaties met corticosteroïden. Contra-indicaties Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Waarschuwingen Dit geneesmiddel mag niet worden gebruikt voor de behandeling van acute astmasymptomen, waarvoor een kortwerkende bronchodilatator noodzakelijk is. Als verschijnselen die duiden op allergische reacties optreden, moet de behandeling onmiddellijk worden gestaakt en moet een alternatieve behandeling worden gestart. Net als bij andere inhalatietherapie, kan toediening van dit geneesmiddel leiden tot paradoxale bronchospasmen, die levensbedreigend kunnen zijn. Als dit gebeurt, moet de behandeling onmiddellijk worden stopgezet en moet een alternatieve behandeling worden gestart. Net als andere geneesmiddelen die bèta2-adrenerge agonisten bevatten, kan dit geneesmiddel een klinisch signifi cant cardiovasculair effect teweegbrengen bij sommige patiënten. Dit wordt waargenomen als toename in de polsslag, verhoging van de bloeddruk en/of meer symptomen. Als dergelijke effecten optreden, kan het nodig zijn de behandeling stop te zetten. Dit geneesmiddel dient met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met cardiovasculaire aandoeningen, convulsieve aandoeningen of thyrotoxicose, bij patiënten die ongewoon gevoelig reageren op bèta2-adrenerge agonisten, bij patiënten met een bekende of vermoede verlenging van het QT-interval of die worden behandeld met geneesmiddelen die het QT-interval beïnvloeden. Bèta2-adrenerge agonisten kunnen een signifi cante hypokaliëmie teweegbrengen, wat ongewenste cardiovasculaire effecten kan veroorzaken. Bij patiënten met ernstig astma kan dit worden versterkt door hypoxie en co-medicatie die de gevoeligheid voor hartaritmie kan verhogen. Inhalatie van hoge doses bèta2 adrenerge agonisten en corticosteroïden kan een stijging van de plasmaglucosespiegel veroorzaken. De plasmaglucosespiegel moet vaker worden gecontroleerd bij patiënten met diabetes. Net als andere anticholinergica moet dit geneesmiddel met voorzichtigheid worden gebruikt bij patiënten met nauwekamerhoekglaucoom of urineretentie. Bij patiënten met een ernstige nierfunctiestoornis, met inbegrip van patiënten met nierziekte in het eindstadium die dialyse vereist, is voorzichtigheid geboden. Systemische effecten van inhalatiecorticosteroïden kunnen voorkomen, met name bij hoge doses die langdurig worden voorgeschreven. Dit geneesmiddel moet met voorzichtigheid worden toegediend aan patiënten met longtuberculose of bij patiënten met chronische of onbehandelde infecties.

Bijwerkingen Zeer vaak nasofaryngitis, astma (exacerbatie). Vaak bovenste luchtweginfectie, candidiasis, urineweginfectie, overgevoeligheid, hoofdpijn, tachycardie, orofaryngeale pijn, hoesten, dysfonie, gastro-enteritis, musculoskeletale pijn, spierspasmen, pyrexie. Soms hyperglykemie, cataract, droge mond, huiduitslag (rash), pruritus, dysurie. Afleverstatus UR Verpakking en prijs Zie Z-Index. Vergoeding Volledig vergoed. Registratiehouder Novartis Europharm Limited Lokale vertegenwoordiger NIEUW 1-MAAL DAAGS Novartis Pharma B.V., Haaksbergweg 16, 1101 BX Amsterdam Meer informatie Voor meer informatie kunt u bellen met 088-0452111. De volledige productinformatie kunt u raadplegen via www.novartis.nl/medicijnen. Datering verkorte indacaterolacetaat / glycopyrroniumbromide / productinformatie november 2020 mometasonfuroaat inhalatiepoeder

VERBETER DE

BALANS VOOR EEN BETERE KWALITEIT VAN LEVEN*

1,2,3

PLENADREN: éénmaal daags is geïndiceerd voor de behandeling van bijnierschorsinsufficiëntie bij volwassenen2 *gemeten met AddiQoL questionnaire.

Hydrocortisontabletten met gereguleerde afgifte

AFVALLEN Ondanks mijn wil een enorme uitdaging.

Ondersteun uw patiënten Saxenda®. Een receptgeneesmiddel voor gewichtsverlies bij volwassenen met een BMI * 27 kg/m2 i.c.m. één of meer co-morbiditeiten of een BMI * 30 kg/m2.1 Uitsluitend geleverd via www.thuisapotheek.nl Wilt u meer weten? www.saxenda-voor-arts.nl Gebruik de login code: Sax7261 óf scan de QR-code

8,0 %

Gemiddeld gewichtsverlies na 1 jaar bij volwassenen met een BMI * 27 kg/m2 en dyslipidemie en/of hypertensie of BMI * 30 kg/m2.*2 SCALE obesitas en prediabetes: Een 56 weken durende placebo-gecontroleerde dubbelblinde studie (n=3731) naar de veiligheid en werkzaamheid van Saxenda® toegevoegd aan leefstijlinterventie in de vorm van een energiebeperkt dieet en lichaamsbeweging onder begeleiding.

* Gewichtsverlies verschil vs. placebo: -5,4% (P<0,001)2 NL21SX00003 Verkorte productinformatie en referentie zie elders in deze uitgave.