NoordZ Life Sciences & Health 2020 - Leeuwarder Courant / Dagblad van het Noorden

D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

THEMA: LIFESCIENCES & HEALTH

‘DE WERELD VOOR IEDEREEN EEN BEETJE BETER EN MOOIER MAKEN, DAT IS HET BELANGRIJKSTE’ MARGRYT FENNEMA REDUCEPT PAGINA 33 UITGAVE VAN DE NDC MEDIAGROEP

Advertentie

Duwboot tussen de mammoettankers Hoe zorgen we ervoor dat we een omgeving creëren die het makkelijker maakt om gezond te leven en gezond ouder te worden? Met die vraagt houdt Healthy Ageing Network Noord-Nederland, kortweg HANNN, zich sinds 2009 bezig. Het helpt dat de belangstelling voor een gezonder leven toeneemt en steeds meer ‘tussen de oren’ van bewoners van de 3 noordelijke provincies komt. HANNN bouwt op allerlei vlakken aan coalities van organisaties en bedrijven die zich inzetten voor een gezondere maatschappij. „En dat gaat alle kanten op”, voegt HANNN-directeur Daan Bultje toe.

Gezond wonen, sport en bewegen, zorg dichtbij, gezonde voeding, gezonde vaardigheden; het zijn maar enkele voorbeelden van terreinen waarop HANNN actief is. Oorspronkelijk was HANNN vooral een netwerkorganisatie die samen met het bedrijfsleven producten ontwikkelde die kunnen bijdragen aan een gezonder leven. „Maar in de loop van de jaren zijn we steeds meer richting brede maatschappelijke veranderingen gegaan, waarbij gezond ouder worden, in allerlei fases van het leven, voorop staat”, legt Daan uit. „Het feit dat er de laatste jaren anders naar gezondheid wordt gekeken, heeft daar zeker aan bijgedragen.

Zo hebben we tegenwoordig een staatssecretaris van preventie, dat was tien jaar geleden nog ondenkbaar. Toen draaide gezondheid vooral om gezondheidszorg.”

Andere keuzes De coronacrisis heeft eens te meer aangetoond dat het zorgsysteem kwetsbaar is en wat de gevolgen zijn als de boel vastloopt. „Wij roepen al jaren dat het zorgsysteem op de lange termijn vastloopt en we een back-up systeem moeten hebben. Wij willen met de regio langzaam bewegen richting een gezondere maatschappij, zeker ook gezien het feit dat de drie noordelijke provincies relatief veel oudere inwoners telt. We beginnen echter niet vanaf 65 jaar, zoals elders in het land wel gebeurt, nee wij steunen initiatieven die voor elke leeftijdscategorie kan bijdragen aan een gezonder leven.”

Voorbeelden van projecten zijn: Coalitie Gezond Wonen, Taal en Gezondheid, We Fitter Beweegplatform, Fitter Brein, de Daily Mile en de Gezonde Huiskamer. „Dat laatste project laat zien hoe we op een laagdrempelige manier veel mensen kunnen bereiken die we een leefstijlcheck kunnen aanbieden en die vervolgens vaak uit zichzelf over hun gezondheid gaan praten.”

Camper Dit alles gebeurt in een camper waarmee aanvankelijk alleen sportevenementen werden bezocht, maar die later willekeurige plekken in Noord-Nederland aandeed. Daan:„ We zien in de camper mensen van diverse pluimage. Het leuke is dat veel mensen wel weten dat ze minder gezond leven dan zou moeten. Door een check aan te bieden maken we dat duidelijk en komen er vervolgens allerlei verhalen los. Door dit project gewoon uit te gaan proberen hebben we ontdekt dat we op een laagdrempelige manier met de samenleving in gesprek kunnen, zonder dat mensen eerst bij een huisarts langs hoeven te gaan.”

Dit project geeft perfect aan op welke manier HANNN wil werken. „Je mag het geen ‘knutselen’ noemen, want er zit natuurlijk wel een idee achter, maar het lijkt er wel op. Wij zoeken naar projecten die bijdragen aan gezondheid, en dat kan ook heel lokaal zijn. En kijken vervolgens welke partijen, die deelnemen binnen HANNN, daar een nuttige bijdrage aan kunnen leveren. Op die manier ontstaan allerlei projecten en initiatieven die steeds verder kunnen groeien.”

Daan Bultje (foto Siese Veenstra) Bewustzijn Zoals eerder aangegeven staat vast dat er meer aandacht voor gezondheid is. „Denk aan acties voor een rookvrije generatie of het eventueel invoeren van een suikertax”, geeft Daan aan. „Maar, niet alleen is er meer aandacht voor gezondheid, het bewustzijn dat je zelf een rol in je gezondheid hebt, neemt ook toe. Twee factoren spelen daarbij een rol: leefstijl en de zekerheid van zorg. Het besef dat er meer eigen strategie moet zijn voor het invullen van de oude dag groeit. De generaties die er aankomen zijn daar ook veel meer mee bezig.”

Initiatief „HANNN staat daarom voor de levensloopbenadering, voor solidariteit tussen generaties. Veel jongeren maken zich zorgen over hun toekomst. Klimaat, de zorg, het pensioen, welke kant gaat het op.” Hij vindt het daarom prachtig dat HANNN met een brede groep partners kan bouwen aan het initiatief ‘Gezonde en Kansrijke Generatie’. Waarbij gezondheid, bewegen, cultuur en arbeidsmarktperspectief voorop staan. „Een brede groep aan partners heeft met elkaar afgesproken dat ze een generatie

lang wil investeren in de jeugd van Groningen.

Daarin spelen scholen een cruciale rol. In oktober start de eerste pilot in Nieuweschans. Gezondheid moet onderdeel worden van een mensenleven, onderdeel van de dagelijkse routine, op welk niveau dan ook.”

Waarmee we terug zijn bij de insteek van HANNN: gezond ouder worden. „Wat we in de afgelopen jaren hebben bereikt? Dat is altijd lastig te zeggen. We waren een duwbootje tussen de mammoettankers, maar ik heb wel het gevoel dat er meer duwbootjes zijn gekomen en dat de mammoettankers langzamerhand van koers gaan wijzigen. HANNN wil laten zien dat het anders kan, maar we kunnen niet alles alleen. Met elkaar gaan we voor een gezonde en kansrijke generatie, waarbij HANNN de spelers zoveel mogelijk op de goede plek zet, zodat projecten zich kunnen ontwikkelen. Dat is onze rol. Ja, corona kan voor heel veel initiatieven wel eens het vliegwieleffect hebben, we zijn ons in elk geval veel meer bewust geworden van onze kwetsbaarheid en wat we daaraan kunnen doen.” www.hannn.eu

GEZONDHEID

H

et is toch een beetje dubbel, in tijden van corona een bijlage maken over gezondheid. Enerzijds gebeuren er in onze regio hele gave dingen, anderzijds is de wereld nog niet in staat een coronapandemie te bedwingen. En terwijl ik dit tik, zie ik een pushmelding binnenkomen dat AstraZeneca en de Universiteit van Oxford hun vergevorderde coronavaccintesten onderbreken door ongewenste bijwerkingen bij een proefpersoon.

Op de cover: het citaat ‘De wereld voor iedereen een beetje beter en mooier maken.

Dat is het belangrijkste’ is van Margryt Fennema, mede-oprichter van Reducept in Leeuwarden. Je vindt de quote terug op pagina 33.

Dat corona ook tot moois leidt, onder meer bij de ondernemers die de kansen zien, blijkt wederom uit deze editie van NoordZ. Zo mocht de Groningse start-up PulmoTech meedoen aan de COVID-versneller van TechLeap, omdat het zaak wordt dat hun baanbrekende technologie voor beademingsmonitoring zo snel mogelijk de markt op gaat. Blijkt nog steeds wel even een dingetje te zijn, zorginnovaties naar de markt.

blikken terug en kijken vooruit met start-up Reducept in Leeuwarden, die een VR-game voor pijnbestrijding bouwden en vragen Marius Touwen, oprichter van Zorg van de Zaak, naar zijn grote voorbeeld nu hij afscheid neemt als directeur. Een fascinerend antwoord, wat mij betreft.

Naast al dat moois zijn er – je verwacht het niet – ook uitdagingen. Koolhydraten, bijvoorbeeld. Ze zijn het nieuwe vet, wordt wel eens gezegd. Is dat zo? Een rondje langs de experts die we in het Noorden hebben brengt antwoorden. En ‘we’ doen er verstandig aan om zo gezond mogelijk te blijven hier in het Noorden. Door de bank genomen wordt onze economie daar beter van, stelt hoogleraar Economie van de Volksgezondheid Jochen Mierau (RUG).

In dat geval rest me nog slechts één ding: namens de redactie: gezondheid!

En er is meer moois in het Noorden, ongeacht de coronapandemie. We hebben een aantal opmerkelijke medtech innovaties, we

COLOFON

INHOUD

NoordZ is een bijlage van NDC mediagroep

04

Puzzelen met ‘boosdoeners’ Zijn koolhydraten nou slecht of niet? Een rondje langs de velden

Samenstelling en eindredactie Karlijn ter Horst Roel Snijder

08

Op de rand van doorbreken Corona als versneller voor start-up PulmoTech

14

4 opmerkelijke medtech-innovaties uit het Noorden Welke ontwikkelingen springen eruit?

20

Eén eiwit uit miljoenen soortgenoten Proxcys is een wereldspeler in filters voor farmaceuten

23

De overschatte Markt Column Ronald Mulder

26

Hoe gezonder, hoe beter Prof. Jochen Mierau over de impact van welzijn op welvaart

33

Reducept: kennis voor iedereen, wereldwijd Hoe staat het ervoor met de start-up die al eerder in NoordZ de revue passeerde?

34

‘Zorg de liefde, kunst de inspiratie’ De Spiegel met Marius Touwen

38

Tandenhandel Over de droom van Warner Sinnege en zijn Kunstgebit Friesland

Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 050-5844229 058-2845477 E-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: s.osinga@mulitplusmedia.nl

Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 3

MARIJN MULDER

4 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

Koolhydraten. Je ziet ze steeds vaker genoemd worden op de manier waarop vet ooit werd beschreven: blijf eraf!

Slecht voor je! Dat klopt. En ook weer niet.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto’s Mariska de Groot

PUZZELEN MET ‘BOOSDOENERS’ B

rood: 50 gram koolhydraten per 100 gram. Muesli: 66 gram per 100 gram. Hagelslag: 70 gram.

Beschuit: 71 gram. Volkorenpasta: 65. Pindakaas: 12. Komkommer: 2. Tilapiafilet: 0.

Op vrijwel elk etiket is te lezen hoeveel koolhydraten een product bevat. Maar wat zegt dat eigenlijk? Niet zo bar veel, eerlijk gezegd. Koolhydraten zijn er namelijk in allerlei vormen en maten. Suikers en zetmelen zijn bekende ‘boosdoeners’ als het om de gezondheid gaat. Maar ook vezels (apart vermeld op verpakkingen meestal) zijn koolhydraten, en daar hangt een veel positievere vibe omheen.

BALANS Zoals alles gaat het om de samenhang en de balans. Ondernemers houden zich er in Noord-Nederland mee bezig. ‘Grote jongens’ als Avebe en Friesland Campina onderzoeken hoe koolhydraten het best passen in een gezond voedingspatroon. En op welke manier koolhydraten aangepast kunnen worden voor het beste resultaat.

Diëtisten zijn er zoet mee, voedingsadviseurs ook. Tasty Basics uit Aalden haalt een deel van zijn bestaansrecht uit de strijd tegen extra toegevoegde koolhydraten. ,,Eigenlijk is het breder dan dat’’, zegt directeur-eigenaar Jan Buining. ,,Ons gaat het om onbewerkte producten, omdat wij ervan overtuigd zijn dat daar het grote gezondheidsvoordeel te halen is. In de westerse maatschappij hebben we in een halve eeuw een voedingsindustrie gecreëerd die fantastisch werkt als het op kwantiteit aankomt, maar dat is ten koste gegaan van de kwaliteit. Kort door de bocht: we gebruiken vooral de calorierijke onderdelen uit landbouwproducten en gooien de rest weg.

Het voedingspatroon dat zo algemeen ontstond, heeft geleid tot een snelle groei van obesitas, diabetes type 2 en meer welvaartsziekten.’’

Tasty Basics heeft inmiddels verschillende producten in de schappen van supermarkten liggen. Crackers, krokante muesli’s, verschillende soorten brood, snackrepen,

pasta’s. Die producten bevatten tot wel 80 procent minder koolhydraten dan hun doorsnee soortgenoten. ,,Niet omdat we de koolhydraten er uitgehaald hebben, maar omdat we andere, complete grondstoffen gebruiken’’, vertelt Buining. ,,Hele vruchten in plaats van suiker bijvoorbeeld. Smaakt net zo zoet, maar je krijgt meteen alle gunstige stoffen van hele grondstoffen – zoals vitaminen en mineralen – binnen en niet alleen maar die ‘kale’ koolhydraten als suikers en zetmeel.’’

PUZZEL Het is nog een hele puzzel om producten te maken waar geen enkele bewerkte grondstof in zit. Tarwebloem? Fout. Boter? Nee. Kristalsuiker? Uit den boze. Marijn Mulder is dagelijks bezig met het oplossen van de puzzels. Dat doet de kok in de keuken van het pand in Aalden. ,,Het is een kwestie van uitproberen, proeven, creatief zijn. Soms denk je dat je het hebt, maar is het uiteindelijk toch nog niet goed. Ik werk nu bijvoorbeeld aan sauzen. Het is echt lastig om die mooi van kleur, smaak én dikte te krijgen zonder zetmeelproducten en olie. Wij gebruiken complete zaden waarin de olie zit. Maar het gaat altijd lukken.’’

Buining en de zijnen gaan niet over één nacht ijs als het aankomt op de gezondheidsclaims. De wetenschap is daarin leidend. Over koolhydraten wordt steeds meer bekend, net als over het gebruiken van ‘whole foods’, dus onbewerkte produc-

‘Het is een kwestie van uitproberen, proeven, creatief zijn’

ten. Groningen is het epicentrum van kennis over koolhydraten. Daar is het Carbohydrate Competence Center (CCC) gevestigd, een plek van waaruit internationaal wetenschappers en bedrijfsleven samen zoeken naar antwoorden en toepassingen.

OERMENS Groningen kent meer expertise. Emeritushoogleraar pathofysiologie Frits Muskiet zag al vroeg in dat een gezonde leefstijl – waarvan voeding een belangrijk onderdeel is – het beste medicijn is tegen de ziekten om ons heen. Hij voelde zich aanvankelijk een roepende in de woestijn, is omstreden onder medische vakbroeders, schopt af en toe tegen de voedingswetenschap, maar weet als geen ander waarover hij het heeft.

Zijn theorie is eenvoudig, maar niet al te gemakkelijk toepasbaar voor de moderne mens: we moeten zo veel mogelijk eten als onze verre voorouders. Die aten maar een fractie van de bewerkte koolhydraten die de mens van nu tot zich neemt. ,,Ons lichaam, onze genen, hebben zich in pakweg 10.000 jaar nog geen procent aangepast. Dat is de evolutie. Maar ons voedingspatroon is drastisch gewijzigd. Dat is het probleem. Ons lichaam kan dat eigenlijk niet aan, en dan krijg je ziektes als harten vaatziekten, obesitas en diabetes. We zijn tegenwoordig qua voeding vooral ingericht op veel en lekker, niet op wat we nodig hebben.’’

Aten oermensen dan helemaal geen koolhydraten, geen suiker? ,,Jawel, maar in andere hoeveelheden en verhoudingen.

Suiker heel weinig trouwens. Dat aten ze alleen als ze een bijennest tegenkwamen, of vruchten die toevallig rijp waren. Dat verklaart ook waarom wij als mens nog steeds zo dol zijn op zoetigheid. Toen er nog schaarste heerste was het een beloning voor een zeldzame voedingsbron die veel calorieën bevat.’’

VEZELS Door de mens geconsumeerde koolhydraten zijn ruwweg te onderscheiden in: sui>>

Tasty Basics genomineerd voor belangrijke prijs De muesli met noten en pitten van Tasty Basics is genomineerd voor de Jaarprijs Goede Voeding.

Vandaag wordt bekend gemaakt of de prijs naar Aalden gaat. De muesli bevat 70 procent minder koolhydraten dan ‘gewone’ muesli. De jaarlijkse prijs wordt sinds 1997 uitgereikt aan producten die het verbeteren van het voedingspatroon stimuleren.

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 5

Advertentie

Meer sturing overheid op gezonde leefomgeving is noodzaak Het Centrum Obesitas Noord-Nederland in het Leeuwarder MCL voert zo’n 1.000 maagverkleinende operaties per jaar uit. Zo’n operatie doe je niet zomaar en zeker niet zonder uitgebreide, langdurige begeleiding. De inzet is leefstijlverandering naar een gezonder leven. Corona gooide ook voor veel obesitaspatiënten roet in het eten, maar leverde ook nieuwe inzichten.

„We hebben het over het topje van de ijsberg. Wij behandelen alleen de mensen voor wie het niet meer anders kan, die zoveel overgewicht hebben dat het levensbedreigend wordt. En waarbij het overgewicht vaak gepaard gaat met andere aandoeningen of chronische ziekten zoals diabetes of hartritme stoornissen. Het zijn mensen die zelf al veel hebben geprobeerd, voor hen is zo’n operatie een laatste redmiddel. De operatie is vaak de trigger tot verandering.

Mensen moeten het wel zelf willen en de leefstijlverandering vol kunnen houden. Daarom zijn we streng in de voorfase, want als we twijfelen of iemand die verandering wel aankan, gaat de operatie niet door. Het doet veel met mensen, hun opluchting nadien is groot, hun zelfvertrouwen stijgt en ze krijgen vaak weer meer grip op hun leven en voelen zich vrijer en zelfstandiger, komen weer in hun kracht te staan en willen weer deelnemen aan de maatschappij.

En hun gezondheidswinst is enorm. Het positieve overheerst, terwijl we de meeste patiënten ruim vijf jaar lang verplicht intensief begeleiden, van psychisch tot fysiek. Nee, voor je lol doe je dit niet”, vertellen Unithoofd Eline Egberts en specialist Marloes Emous van Obesitas Centrum Noord-Nederland.

Ze zien nu weer tientallen patiënten per dag. „Gelukkig is het hier weer op gang gekomen, want tijdens de eerste maanden van Covid 19 hadden we vrijwel geen operaties. We hadden ook de mensen van deze afdeling hard nodig elders in het ziekenhuis. Nu gaan we langzaam weer naar het niveau van het normale aantal behandelingen”, licht Eline toe. „Dat is fijn en tegelijk hebben we van die tijd veel geleerd. Wat kan er anders? We waren gewend onze patiënten altijd hier te zien, we weten nu dat we ook veel via video en telefoon kunnen doen. En we hebben geleerd dat het goed is meer naar de omgeving van de patient te gaan.

Vanuit het MCL richten wij ons op mensen met zwaar overgewicht in Friesland, Groningen en Drenthe: we hadden al een bezoeklocatie in Marum en in Emmeloord en daar komt Musselkanaal. Dat is niet alleen praktischer voor onze cliënten, het leert ons ook veel beter contact te hebben met de eerstelijns zorg in de omgeving van de patient, zoals huisartsen en fysiotherapeuten. Daardoor kunnen we de cliënten beter begeleiden, krijgen we meer inzicht in hun omgeving en sociale netwerk. Want als je zo’n operatie tegemoet gaat of achter de rug hebt, ben je mede afhankelijk van hoe je omgeving op jou reageert en kan helpen. Inzicht krijgen in

Unithoofd Eline Egberts (links) en specialist Marloes Emous van Centrum Obesitas Noord-Nederland voor het MCL in Leeuwarden.

iemands leefomgeving maakt dat wij beter in staat zijn maatwerk te verrichten en succesvol te zijn.”

Leefstijlverandering is het credo, de vraag is hoe je dat bereikt. Geldt dat niet voor ons allemaal? „We overschatten ons bewegen en onderschatten ons voedingspatroon. We denken vaak dat we voldoende bewegen en dat het met ons gewicht wel meevalt. Niets is minder waar. Het aantal mensen met ernstig overgewicht op jonge leeftijd lijkt zich weliswaar te stabiliseren, maar het aantal mensen met overgewicht stijgt nog steeds.

Als bevolking zijn we te zwaar, bewegen we te weinig en eten we niet de juiste voeding: we krijgen te veel calorieën binnen. Voor een aantal mensen leidt dat tot grote en complexe gezondheidsklachten. Hoe en waar je opgroeit kan daar sterk negatief aan bijdragen. Armoede gedurende generaties speelt daarin deels een rol, net als laaggeletterdheid, schuldenproblematiek en werkloosheid. De ene mens is vatbaarder voor de werking van vetten, suikers en calorierijk eten dan de ander en negatieve aspecten versterken dat helaas. Maar eerlijk is eerlijk, in algemene zin geldt voor ons hele land dat we gemiddeld steeds meer overgewicht kennen. Daar moet echt heel snel verandering in komen. Beleidsmatig moet er worden ingegrepen. Want als je overal slecht voedsel kunt krijgen voor weinig geld, dan kun je verwachten dat mensen daar voor kiezen. We weten niet meer wat we eten, we hebben geen relatie meer met de herkomst en voedingswaarde van ons eten en drinken. Een suikertax zou een goed begin zijn. Het kan, in Engeland hebben ze er ook voor gekozen. Het gaat niet vanzelf, sturing en druk vanuit de overheid is nodig om verandering te bereiken. Regeringen van de laatste 20 jaar sturen op eigen verantwoordelijkheid, maar we zien om ons heen dat het niet werkt als het gaat om gezondere leefstijl. Er worden in het hele land 10.000 mensen per jaar geopereerd voor een maagverkleining, het topje van de ijsberg.”

Dus we weten waar het bij extreem overgewicht om gaat? „We zien wat het doet en dat extreem overgewicht leidt tot verslechtering van iemands gezondheid. Toch moeten we nog veel meer onderzoeken om te begrijpen wat de diverse stadia van overgewicht doen met het menselijk lichaam en wat een maagverkleinende operatie betekent voor de fysieke en mentale processen in het lichaam. Ons vak is een jong vak, we kunnen en moeten nog veel leren. Gelukkig doen we in het MCL en het UMCG veel onderzoek en worden we steeds beter in het samenwerken met de eerstelijnszorg in de regio om inzicht te krijgen in leefomstandigheden en oorzaken van overgewicht. Het is een mooi vak, een heel mooi vak. Met technisch gezien fascinerende operaties, de kans op onderzoek en dankbare patiënten die je helpt om hun leven positief te veranderen.” www.mcl.nl

‘WE STOPPEN ONS LICHAAM VOOR EEN GROOT DEEL VOL MET ‘SNELLE’ KOOLHYDRATEN, WAAR WE JUIST NIET BETER VAN WORDEN’

>> kers, zetmelen en vezels. Grote verschil tussen de eerste twee en het laatste: de verteerbaarheid. Suiker en zetmeel worden razendsnel door het lichaam opgenomen.

Muskiet: ,,Het lichaam reageert acuut. De lever gaat meteen aan het werk, de alvleesklier produceert insuline in grote hoeveelheden. Je ziet grote pieken bij de inname van te veel suikers. En die zijn sterk gerelateerd aan ellende, zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2.’’

Dan heb je nog de vezels, de koolhydraten die juist wel een gunstig effect hebben. Ons lichaam kan niets met die vezels. De bacteriën in je dikke darm maken van de oplosbare vezels stoffen zoals vitamines en (stinkende) vetzuren waar je lichaam baat bij heeft. Vroeger aten we heel veel meer van die vezels, in de vorm van groenten en fruit, sinds vorige eeuw is dat snel minder geworden. We stoppen ons lichaam voor een groot deel vol met ‘snelle’ koolhydraten, waar we juist niet beter van worden.’’

Dat is één van de redenen waarom bedrijven als Friesland Campina, Avebe en Cosun meebetalen aan fundamenteel onderzoek naar koolhydraten. Het op de Zernikecampus in Groningen gevestigde CCC is sinds 2008 samen met de partners uit het bedrijfsleven verantwoordelijk voor tal van patenten en nieuwe inzichten over koolhydraten. De relatie met de darmflora is een belangrijke, het aanpassen voor een langzamere vertering is een onderzoek, het inzetten van koolhydraten voor gezonde toepassingen ook. En zo lopen er nog veel meer trajecten.

in bijvoorbeeld aardappelen om te zetten in vezels die veel langzamer door het lichaam worden afgebroken. Nog een mooi onderzoek: de inzet van koolhydraten in (baby)voeding om eventuele verstoring van de darmflora door antibiotica tegen te gaan. ,,Dat is iets waar we steeds meer achter komen, hoe belangrijk de bacteriën in onze darmen zijn voor onze gezondheid’’, legt Janneke Krooneman, businessmanager van het CCC uit. ,,Maar niet alle bacteriën die in de darmen kunnen voorkomen zijn gunstig. Met de langzame koolhydraten stimuleren we de gunstige bacteriën en onderdrukken de schadelijke. Daar doen we on-

‘Je moet uitkijken met zeggen dat koolhydraten slecht zijn. We hebben ze nodig’

derzoek naar, naar welke probiotica en hoe we die het beste kunnen gebruiken.’’

Koolhydraten om er beter van te worden dus. Ze brengen ons nog veel meer. Misschien worden ze wel onmisbaar in de geneeskunde, waarschijnlijk hebben we ze nodig om onze darmflora zich goed te laten herstellen na bijvoorbeeld een antibioticakuur.

MINDEREN Het gaat om de balans en de nuance. Elk lichaam is anders, elke koolhydraat ook.

Krooneman: ,,Ik denk dat we ook steeds meer gaan naar gepersonaliseerde diëten.

Dat doen topsporters bijvoorbeeld al langer. De één kan wat meer suiker gebruiken, de ander moet vooral vezelrijk eten.’’

Eén ding is zeker. De moderne mens consumeert (veel) te veel snelle koolhydraten.

Helemaal met koolhydraten stoppen, is een slecht idee. Minderen is juist wel goed.

Ondernemers werken hard aan producten die aantrekkelijk genoeg zijn voor de consument en beter zijn voor het lichaam.

Buining: ,,Het is een omslag die van alle kanten moet komen. Consument, producent, agrariër en wetenschapper moeten samen optrekken. We staan aan het begin van een revolutie die keihard nodig is.’’

NUNANCE ,,Je moet uitkijken met zeggen dat koolhydraten slecht zijn. We hebben ze nodig, voor gezonde hersenen bijvoorbeeld, maar ook voor een gezonde darmflora. Maar te veel is nooit goed’’, zegt CCC-directeur Gert-Jan Euverink. ,,Dat is altijd lastig, de nuance. Dat is moeilijk in boodschappen voor het publiek. Ons is allemaal ooit ingestampt dat vet de grote boosdoener is. Dat lag ook veel genuanceerder, maar dat is niet wat bleef hangen.’’

Toch wordt steeds bekender welke nadelige effecten de consumptie van zogeheten snelle koolhydraten heeft, met name suiker en zetmeel. Niet voor niets haakt de voedingsindustrie graag aan bij een onderzoek naar manieren om die snelle koolhydraten

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 7

RUTGER FLINK

‘Het is de oplossing voor problemen met ballonkatheters, die uit 1949 stammen’

8 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

Met een baanbrekende technologie waarmee beademingspatiënten voor het eerst continu en individueel gemonitord kunnen worden schopte PulmoTech het als enige startup uit Noord-Nederland tot het COVID-19 programma van TechLeap. Een inkijk.

Tekst Coen Berkhout Foto Mariska de Groot

OP DE RAND VAN DOORBREKEN ‘T

ijdens het begin van de coronacrisis in april zat ik naast mijn vriendin op de bank te kijken naar het eerste tv-optreden van Diederik Gommers, de voorzitter van de Vereniging voor Intensive Care, en dacht ik: dit is wel echt waar PulmoTech voor begonnen is.”

In tijden van corona is zijn oplossing er één waar ziekenhuizen veel baat bij (gaan) hebben, weet Rutger Flink, oprichter van PulmoTech. De Groningse start-up ontwikkelt een innovatieve katheter waarmee de beademing van patiënten op de intensivecareafdeling (IC) van ziekenhuizen beter kan worden ingesteld en gemonitord. ,,Ik zit natuurlijk in het beademingswereldje.

We hebben gekeken op welke manier wij direct konden helpen. Tegelijkertijd wilden we geen misbruik maken van de noodsituatie, want het bedrijf liep gewoon goed.”

DE MARKT OP Flink legde contacten bij de commissies en ministeries die gingen over het crisismanagement. Maar er komt van alles bij kijken om een medisch hulpmiddel veilig op de markt te brengen. ,,Ziekenhuizen zien graag dat innovaties sneller beschikbaar zijn, maar hebben volgens mij niet altijd door dat de normen juist strenger worden en de regelgeving uitgebreider.”

Het is een uitdaging voor zijn team ervoor te zorgen dat hun innovatie steeds aan die eisen voldoet. Flink geeft een recent voorbeeld: ,,Een van de normen voor medische hulpmiddelen werd begin 2020 vernieuwd en zelfs de testhuizen weten nog niet hoe ze daarmee om moeten gaan, omdat er nog maar weinig producten zijn die de testfase al helemaal doorlopen hebben.”

Corona versnelde de ontwikkeling van hun product wel. ,,Testhuizen en laboratoria die tot de nok toe vol zitten, zeggen: PulmoTech heeft een product wat in deze crisis kan helpen. Daarom hoeven wij niet achteraan in de rij aan te sluiten”, legt Flink uit. ,,Wat niet wil zeggen dat je product direct voldoet aan die nieuwe regelgeving van de Europese Commissie of de FDA (voor de lancering in Amerika).”

Het doel is om in het tweede of derde kwar-

taal van 2021 de katheter op de markt te brengen. ,,We gaan werken met tussenhandelaren die medische apparatuur leveren aan ziekenhuizen, daar hebben we al goede contacten mee gelegd. De kans dat wij zelf een heel distributie-, sales- en marketingteam opzetten om ziekenhuizen te benaderen is klein.”

DE OPLOSSING PulmoTech startte officieel twee jaar geleden, maar het bedrijf heeft een langere geschiedenis. Flink studeerde Life Science & Technology (master: Biomedical Engineering) aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2011 kwam hij tijdens zijn stages bij het UMCG en het kinderziekenhuis in Los Angeles in aanraking met de intensive care en mechanische beademing. Vijf jaar later viel zijn oog op een technologie die met behulp van sensoren druk kon meten in katheters, ontwikkeld door het medische high-tech bedrijf Wellinq Medical in Leek. ,,Het was de oplossing voor problemen die ik zag bij het gebruik van ballonkatheters, die nu nog gebruikt worden om beademingsapparaten af te stellen.” Met dat idee benaderde hij in 2016 VentureLab North en kwam (na het winnen van de prijs voor beste pitch) in het ontwikkelingsprogramma terecht. Wellinq Medical, waar PulmoTech de katheter

‘Aan regionaal talent geen gebrek: nieuwe medewerkers komen via stages van de RUG en Hanze’

ontwikkelt en de productielijn opzet, werd hun technologiepartner. ,,In de winter van 2017 schreven we het businessplan en in 2018 startte PulmoTech.”

1949 De katheter van PulmoTech is op technologisch gebied een gigantische stap voorwaarts. ,,Voor drukmetingen worden nu ballonkatheters gebruikt. Die methode heeft ook zijn origine in Groningen, in het jaar 1949. Een ballonnetje wordt opgeblazen en die geeft de druk door aan een externe sensor. De problemen waar ik het over had, zijn dat ballonnetjes leeglopen of te hard opgeblazen worden. Bovendien moet je ze telkens opnieuw kalibreren. Het maakt het eigenlijk niet bruikbaar”, legt Flink uit. De katheter van PulmoTech meet de druk op de longen en de functie van de ademspieren continu, wat met de huidige methode niet mogelijk is.

Hij maakt een sprongetje naar de COVID-19patiënten die op de ic’s aan de beademing liggen. Die patiënten hebben ARDS (acute respiratory distress syndrome) en dat is de groep die volgens Flink echt baat heeft bij de innovatie van PulmoTech. ,,Hun immuunsysteem reageert te heftig, waardoor de longblaasjes vollopen en littekenweefsel kan ontstaan. De longen worden stugger en gasuitwisseling wordt bemoeilijkt. Bij hen is een hogere druk nodig om de longblaasjes op te blazen. Echter, de hoogte van deze druk lijkt anders te zijn voor ‘Covid-19 ARDS’ patiënten, aangezien de oorzaak ook te vinden is bij stollingsproblemen. Met onze katheter is heel goed te meten hoe die druk verdeeld is. Zo kun je per individu continu meten of de longen ver genoeg uitgezet worden en of er niet te veel druk gebruikt wordt, wat ook weer schadelijk is voor de longen.”

TECHLEAP De potentie van deze innovatie was reden om Flink en zijn team in april mee te laten doen aan het speciale COVID-19 programma van start-up versneller Techleap. Het doel: start-ups die direct een bijdrage kunnen leveren aan het indammen van de coronacrisis nog sneller laten groeien. Flink: ,,Ex-

perts zoals hun entrepreneur in residence Joe Wilson (Voormalig hoofd Marketing en Operations bij Microsoft), die veel met het bijltje hebben gehakt, hebben ons veel verder geholpen. Bijvoorbeeld met advies over ons intellectueel eigendom, het aantrekken en behouden van de juiste mensen en hoe wij de markt het beste kunnen benaderen wanneer ons product klaar is.”

Ook in het Noorden is er volgens Flink een hechte samenwerking tussen de start-ups onderling en met gevestigde bedrijven. Ze hebben goed contact met de ic van het UMCG, ontvingen een investering van het Groningse Carduso Capital, verder gesteund door SNN, Gemeente Groningen en de Provincie Groningen. ,,Techleap, VentureLab en bijvoorbeeld ook LifeCooperative zijn concepten waarin startups en scale-ups elkaar helpen. Zo kon ik het met UV-Smart, die hun product dit jaar lanceerden, hebben over hun ervaring met opschalen in Nederland en Europa. Hoe pakten zij dat aan? Waar gingen ze de mist in? En wat kunnen wij daarvan leren?”, vertelt Flink. ,,Ik weet natuurlijk niet precies hoe het in andere regio’s gaat, maar dat we hier zitten leidt er denk ik wel toe dat we meer support krijgen.’’ En aan regionaal talent geen gebrek. ,,In het hele bedrijf komen veel nieuwe teamleden van de opleidingen Biomedical Engineering van de RUG en elektrotechniek van de Hanze; alle stages hebben geleid tot een werkplek.”

Wat is Techleap?

Techleap.nl is sinds medio 2019 het vervolg van StartupDelta, met prins Constantijn van Oranje als boegbeeld. De Nederlandse overheid heeft de ambitie om hier het beste startup en scale-up ecosysteem van Europa te creeren. Techleap moet daarin het voortouw nemen. De organisatie kreeg een budget van 35 miljoen euro voor de komende 4 jaar. De organisatie heeft voor 2020 een actieplan gemaakt met vijf pijlers: meer deep tech, betere toegang tot (internationale) markten, meer kapitaal, betere toegang tot talent en 250 ondernemers helpen groeien.

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 9

Advertentie

Visitekaartje Life Science Inc: succesvolle banenmotor voor Noord-Nederland Samen sterker, efficiënter en innovatiever worden in life science en medische technologie. Wie dat concreet vorm en inhoud kan geven, staat wereldwijd in de belangstelling. Het geldt voor meer dan 40 noordelijke bedrijven, verbonden aan LIFE Cooperative. Hun impact op de regionale economie, werkgelegenheid, talentontwikkeling, onderzoeksprogramma’s en investeringen is groot en groeiend.

Er wordt binnen Life Cooperative steeds intensiever samengewerkt in diverse projecten, met steun van stakeholders zoals het Healthy Ageing Network Northern Netherlands, Campus Groningen, Fonds Ondernemend Groningen en Gemeente Groningen. Tijd voor de LIFE Cooperative om haar veren af te schudden en haar positie als “keurmerk” van hoogwaardig en coöperatief lifescience ondernemerschap uit te stralen. LIFE Cooperative-voorzitter Ton Vries over diepgaand onderzoek, gunnen en ondernemerschap.

LIFE is als coöperatie in 2015 van start gegaan met heldere ambities: life science en medische technologie in het noorden duurzamer maken, de impact op de omgeving versterken en de keten in de jaren daarna met twintig tot dertig procent laten groeien. Onder bestuurlijke leiding van Ton Vries (Technologie en Innovatie MercachemSyncom), Johannes Wolters (Directeur Lode Holding) en Kees van der Graaf (Directeur Sulfateq en Citeq BV) ontwikkelt de LIFE Cooperative efficiënte oplossingen om gezamenlijk de internationale uitdagingen aan te gaan, zoals onderlinge coaching, collectieve training, gezamenlijke inkoop van laboratoriumapparatuur en materialen, gedeelde bezoeken aan internationale beurzen en congressen. Samen ontwikkelt de coöperatie onderzoeks-, ontwikkelings- en aanbodketens die resulteren in slimme innovaties zoals op het gebied van nieuwe biomarkers, diagnostica en medicijnen, medische producten en biomaterialen en 3D-imaging en printing.

Innovatief vermogen in tijden van corona En dan komt Covid 19 ons land binnen. Wat betekent dat voor de economie, voor de sector en voor de leden? „Het virus genereert wereldwijde aandacht naar iedereen die in de lifesciences keten zijn werk doet en het wijst ons land op onze kwetsbaarheden. Voor wie verder kijkt, biedt het inzicht in waar we met LIFE Cooperative al jaren mee bezig zijn: realiseren wat nodig is om als maatschappij en economie succesvol en duurzaam te kunnen zijn op het gebied van onderzoek, ontwikkeling, productie en levering van medische producten in Nederland en Europa.” „Wereldwijd zijn de grote farmaciebedrijven zich steeds meer gaan terugtrekken. Onderzoek, ontwikkeling en vroege fase-testen en productie worden uitbesteed aan jonge bedrijven, investeerders en dienstverleners, die samen de financiële risico’s dragen. Veel productie vindt plaats in het oosten, in China, in India. In Europa zijn we veel van deze activiteiten kwijtgeraakt, terwijl we tot veel in staat zijn. Voor Nederland geldt dat ook. Toen in Oss in 2012 ook multinational MSD (Organon) de deuren sloot, gingen veel talentvolle mensen elders aan de slag.

Bijvoorbeeld hier in het noorden, omdat de keten van mkb-bedrijven hier rond Rijksuniversiteit Groningen zich steeds beter ontwikkelt.”

LIFE Cooperative Aantal leden: 24 MKB- bedrijven en meer dan 15 start-ups.

Totale directe werkgelegenheid: ca. 3.500 FTE Totale omzet: ca. 350 miljoen euro

Ton Vries, voorzitter LIFE Cooperative Uniek in Nederland „Om die keten van grote mkb-bedrijven tot startups duurzaam te ontwikkelen was het noodzakelijk om gezamenlijk op te trekken. In feite zijn we samen een grote multinational in de vroege fase van medicijnontwikkeling die op moderne leest is geschoeid, zeg maar LIFE Cooperative Inc. Een multinational in life science en medische technologie, die uniek is in Nederland en wereldwijd werkt. Corona draagt er toe bij dat de leden van de coöperatie zichtbaarder worden, ook voor regionale en landelijke beleidsmakers. En dat is nodig, want in Den Haag hebben ze de neiging niet altijd te zien wat er buiten de Randstad plaatsvindt. Weinig mensen weten dat deze bedrijven een cruciale rol kunnen en willen spelen in het oplossen van de vaak genoemde medicijnentekort, in het produceren en op voorraad brengen van bepaalde heel veel gebruikte, maar in crisistijd vaak

“Het toont aan dat het werkt om de lat hoog te leggen. We zijn er in geslaagd een proces op gang te brengen waarin we steeds beter op elkaar durven te vertrouwen, elkaar zaken gunnen, elkaars kracht ontdekken en we elkaar willen helpen” schaarse medicijnen. Daarvoor rest enkel een politieke keuze. Dat gezegd hebbende: corona bepaalt niet de ambities van LIFE Cooperative, het draagt er wel aan bij. Kijk alleen al naar de subsidies van € 1 miljoen die de drie noordelijke provincies via Samenwerkingsverband NoordNederland (SNN) hebben verstrekt aan corona-gerelateerde projecten van LIFE Cooperative leden Lode Holding, MercachemSyncom, Avebe en Hercules. Het versnelt de groei van de sector nog verder.

Dat biedt duurzame kansen voor het noorden als het gaat om onderwijs, onderzoek en werkgelegenheid.”

Versterken van het fundament Belangrijk is het versterken van het maatschappelijke fundament en de impact van het noorden, en in brede zin een bijdrage aan de gezondheid van mensen. Ton Vries: „Dat kan alleen als je de ambitie hebt om concreet te willen samenwerken, samen doelen bepaalt, samen projecten opzet en uitvoert en elkaar coacht en begeleidt. Ieder bedrijf is te klein om alleen en zelfstandig in de wereldwijde life sciences markt te opereren; samen kunnen we heel veel, dat blijkt. Als we als coöperatie nog meer richting kunnen geven aan regionale overheden en onderwijs- en onderzoeksinstellingen, versterkt dat het fundament en de economische en maatschappelijke impact. De minor Bio Analyse die actieve leden op de Human Capital Agenda zoals PRA, QPS en Ardena aan de Hanzehogeschool Groningen aanbieden is daarvan een goed voorbeeld. Vanuit LIFE zetten we sterk in op ontwikkeling en coaching van ondernemerschap, zowel bij studenten als bij onze start-ups en leden. Het gaat in deze sector om zowel het technische aspect als het ondernemende; beide zijn nodig om succesvol te worden.”

Vijf jaar LIFE Cooperative Na vijf jaar LIFE Cooperative kan worden geconcludeerd dat het goed is om stevige ambities te hebben. “Het toont aan dat het werkt om de lat hoog te leggen. We zijn er in geslaagd een proces op gang te brengen waarin we steeds beter op elkaar durven te vertrouwen, elkaar zaken gunnen, elkaars kracht ontdekken en we elkaar willen helpen”, licht Ton Vries toe.

“Concreet zien we dat we internationaal ontdekt zijn, steeds meer mensen en bedrijven ons weten te vinden en onze betekenis ontdekken op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en medische technologie. De regionale keten groeit en wordt sterker, het aantal bedrijven en de

Advertentie

directe en indirecte werkgelegenheid groeit. De bedrijven groeien gemiddeld 7 % per jaar en het aantal fusies en overnames is toegenomen.

Bedrijven zoals Ofichem en Polyganics breiden hun capaciteit en Research & Development uit of laten nieuwbouwen, het aantal start-ups neemt toe, we trekken als keten meer investeringskapitaal aan, we zijn in staat meer en betere testfaciliteiten op te zetten en meer materialen en betere apparatuur laagdrempelig toegankelijke te maken voor de leden. We hebben meer laboratoriumruimte voor de keten gefaciliteerd en de inhoudelijke bijdragen aan onderwijs en onderzoek nemen toe, waarbij de relaties met onderzoeksinstellingen zoals het UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen nog meer zouden moeten versterken. Bij elkaar zorgt het voor versterking van dat unieke ecosysteem dat zorg, onderwijs, onderzoek en valorisatie omvat en het geheel van maatschappelijke en economische impact in de regio optimaliseert.”

Groei naar de volgende fase „De groep bedrijven verenigd in LIFE Cooperative is in feite een multinational op het gebied van de vroege fase onderzoek en ontwikkeling van innovatieve medische oplossingen. De focus komt nu te liggen op de groei naar de volgende fase, waardoor je de positie van deze Noord Nederlandse life sciences keten verstevigd. Met meer investeringskapitaal van fondsen en subsidies kun je de stap zetten naar mogelijkheden voor bijvoorbeeld medicijn- en beschermmiddelen-productie in Nederland, waar dat nu in het verre oosten plaatsvindt. Het kan nu, hier in Noord Nederland. Wat er voor nodig is om te starten, is dat overheden zich achter dat doel scharen door zich te committeren aan de afname. Zij zijn het die de productie mogelijk kunnen maken door leveringszekerheid te bieden.

Geef bedrijven in de keten duidelijkheid, dan krijgen ze makkelijker investeerders mee en zetten ze de volgende stap. De infrastructuur is er, de kennis, de financieringsmogelijkheden en behoeften vanuit investeringsmaatschappijen zijn er. LIFE Cooperative pakt de coördinerende rol naar de volgende fase graag op. We hebben dat voornemen, omdat we weten –en de noodzaak daarvan ook bevestigd krijgen door bijvoorbeeld SNN- dat de kans op succes als netwerk veel groter is dan die van een paar individuele bedrijven.”

Samenwerking en roots op Campus Groningen „De spin-off van de Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG is altijd al bepalend geweest voor het ontstaan van tal van bedrijven in hightech industrieën zoals de life science en medische technologie. Campus Groningen is de innovatieve hoofdstad van het noorden met locaties zoals Healthy Ageing Campus en Zernike Campus.

Daarin wordt in de komende jaren €500 miljoen geïnvesteerd middels het Campus Community Fund, met lifesciences als een van de onderwerpen. Een plek waar wordt gewerkt aan de wereld van morgen. Het is de snelst groeiende campus van Nederland met een focus op de ontwikkeling van ondernemerschap, kruisbestuiving, onderzoeks- en testfaciliteiten, materialen en apparatuur. Het zorgt voor de ontwikkeling en de aanwas van mensen voor alle bedrijven in de keten, het biedt perspectief, is aantrekkelijk voor mensen van dichtbij en van buiten. Het is een moderne, creatieve en ambitieuze ontwikkelplek waar mensen, bedrijven en onderwijs- en onderzoeksinstellingen elkaar vinden en versterken. Een proeftuin waar talent zich goed kan ontplooien. De vraag naar talent vanuit onze sector is groot, we hebben bijvoorbeeld een tekort aan analytisch chemici.

De vraag naar die mensen zal de komende jaren alleen maar stijgen.” „De Campus maakt op tal van manieren ook deel uit van het proeftuin beleid dat geïnitieerd is door SNN. Het biedt bijvoorbeeld met de Innolabs innovatieve testcapaciteit aan start-ups en MKBbedrijven, mogelijkheden voor opschaling van productie, toegang tot cliënten of patiënten en kansen voor wetenschappelijke of medische validatie. Zo is de proeftuin Move2Innovate waarin onder andere Lode Holding deelneemt, opgericht voor het testen en valideren van innovatieve producten of diensten op het vlak van beweging. En proeftuin Newborn is er voor 24/7 monitoring van gezondheid bij pasgeborenen in het NEXT cohort. Philips en de LIFE Cooperative investeren in Newborn om inzicht te krijgen in bijvoorbeeld de effecten van voeding en omgeving op gedrag, slaap en groei.”

belangrijk deel van die infrastructuur - dienen als een vliegwiel voor nieuwe initiatieven zoals nieuwe geneesmiddelen en diagnostische tests.

Middels de Pharma Portal begeleiden ervaren ondernemers hun jongere collega’s met het ontwikkelen van een idee tot een goed plan dat voldoet aan de kwaliteits- en investeringsnormen van de industrie. Als zo’n plan is goedgekeurd door de Pharma Portal Board, is het rijp voor financiering door een vroege fase investeringsfonds. Datzelfde Portal-model hebben we nu opgezet voor medische technologiebedrijven onder de naam AccelMed North en voor bedrijven in de diagnostische hoek, middels het Open Diagnostics Ecosysteem. Met deze infrastructuur versterkt en versnelt de LIFE Cooperative de ontwikkeling van innovatieve medische oplossingen. Het zijn manieren om meer bedrijven kwalitatief sterker, ondernemender en duurzaam succesvoller te maken en zo de maatschappelijke en economische impact van de sector in de regio te optimaliseren.”

Hoe ziet de toekomst van de LIFE Cooperative er uit? „Dit ijzersterke ecosysteem van kennis, kunde, financiering en faciliteiten moeten we nog zichtbaarder maken, zowel regionaal als nationaal en internationaal. Zichtbaarder worden genereert meer, dat is net weer bevestigd met bijvoorbeeld de komst van biofarmaceutisch bedrijf Hercules.

Dat is dankzij een investering van het Groningse investeringsfonds Pharma Connect Capital en subsidie van SNN van Amsterdam naar Campus Groningen verhuisd. Het richt zich hier op de ontwikkeling van nieuwe therapieën voor de behandeling van virale ziekten zoals Covid 19 en specifieke kankers. MercachemSyncom wordt partner van Hercules voor chemische ontwikkeling bij de uitvoering van onderzoek.

Door samenwerking en een kwalitatief goed ecosysteem kun je meer goede bedrijven naar je toe halen, waardoor de aantrekkingskracht en het fundament iedere keer blijft groeien. De sector van life science en medische technologie draagt steeds meer en beter bij aan deze omgeving en biedt daardoor blijvend perspectief.”

Vliegwiel voor nieuwe initiatieven „Samen met partners heeft de LIFE Cooperative een aanjagende rol voor het opzetten van nieuwe projecten en infrastructuur. „De portals - een

Een woord van dank aan de partners van de Life Cooperative Campus Groningen faciliteert en versnelt samenwerkingen tussen kennisinstellingen en innovatieve bedrijven. Op de Campus worden dagelijks verbindingen gelegd tussen onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven. Campus Groningen is in nog geen zes jaar tijd uitgegroeid van een startende campus tot een van de grootste volwassen campussen van nationaal belang. Met meer dan 200 bedrijven, drie kennisinstellingen en bijna 50.000 studenten. Samen met de partners groeit de Campus door. In het strategisch vijfjarenplan van de Campus is gekoerst op significante ontwikkelingen. Voor de groei van innovaties en economische activiteiten is reeds een investeringsstrategie van circa 500 miljoen vastgelegd in het Campus Community Fund (CCF). www.campusgroningen.nl De gemeente Groningen is de economische motor van de regio en zet actief in op het bevorderen van ondernemerschap, het verbreden en toekomstbestendig maken van economische vooruitgang, met kansrijke banen nu én in de toekomst op basis van creativiteit, ondernemerszin en oog voor leefkwaliteit. De Groningse gezondheidseconomie is de motor van innovatie en draagt daarmee in het bijzonder bij aan Noordelijke economische groei. Samen met de LIFE Cooperative zet de Gemeente actief in op onder andere internationalisering, Human Capital, ondernemerschap en kruisbestuiving met andere sectoren. gemeente.groningen.nl Een groot deel van de leden van de LIFE Cooperative onderneemt in en rondom het westen van Groningen.

Bedrijvenvereniging West faciliteert de LIFE Cooperative in het realiseren van haar ambities zodat de bedrijven kunnen floreren; duurzaam en schoon, veilig en bereikbaar, zichtbaar en toekomstbestendig. www.bedrijvenverenigingwest.nl Het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland (HANNN) draagt bij aan Meer Gezonde Jaren in Noord-Nederland. Samen zorgen voor een omgeving die het makkelijker maakt om gezond te leven; dat is waarop het HANNN coalities bouwt. Gezond wonen, sport en bewegen, zorg dichtbij, personalized & customized health, gezonde voeding en gezonde vaardigheden. Het netwerk bestaat uit kennisinstellingen, bedrijven, zorginstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties. De LIFE Cooperative is een trots onderdeel van dit netwerk. www.hannn.eu

Advertentie

ER FOR INNOV RTN AT PA

N IO

FO

R P R OJECT

S

Samenwerken in projecten

De projecten worden mede mogelijk gemaakt en gefinancieerd door:

Bringing Digital Health to Life!

In 2016 is dHealth gestart: een initiatief om de slagingskans van digital health producten te vergroten. In samenwerking met kennisinstellingen en bedrijven is een infrastructuur gebouwd om digitaal en real-life te testen en simulaties uit te voeren om innovatieve producten marktklaar te maken.

Door de coronacrisis is de roep om verdere digitalisering van de zorgmarkt en om meer digital health producten enorm toegenomen. dHealth ondersteunt bedrijven die inspelen op deze toenemende vraag. Zo helpt dHealth appontwikkelaars de producten zo te ontwikkelen dat deze aantoonbaar functioneren in een reguliere digitale zorgomgeving en daarmee voldoen aan de eisen van de markt. In een testomgeving kunnen apps in een digitale zorgomgeving worden getest op basis van FHIR en er is een real-life omgeving waar zorgsimulaties kunnen worden uitgevoerd. Er wordt hard gewerkt aan kennisuitwisseling over relevante wet- en regelgeving, ontwikkelkaders en geldende (data) standaarden. Het geheel wordt straks ontsloten door het introduceren van een wiki en het organiseren van events en masterclasses. Blijf op de hoogte via dhealth.nl.

Living Lab Newborn In 2018 startte het samenwerkingsproject Living Lab Newborn tussen UMCG, Philips en LIFE Cooperative.

Living Lab Newborn is een testomgeving waarin innovatieve producten die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van jonge gezinnen in de thuissituatie kunnen worden getest. Hiermee krijgt het bedrijfsleven de kans om innovaties in real life te testen en krijgen gezinnen de kans om prototypes van de nieuwste apparatuur te gebruiken. Living Lab Newborn volgt uit babycohort Lifelines NEXT, dat circa 1.500 zwangeren en hun pasgeboren kind in de zwangerschap en in het eerste levensjaar volgt.

Als de Lifelines NEXT deelnemers aangeven interesse te hebben en expliciet toestemming geven worden zij deelnemer van Living Lab Newborn.

Living Lab Newborn neemt in de komende periode verschillende apparaten in gebruik, zoals een borstpomp en een health band. De gecodeerde data die hieruit voortkomt, wordt via een beveiligde omgeving versleuteld, bewaard en ontsloten. Wetenschappers kunnen met deze (geanonimiseerde) data onderzoek doen en bedrijven kunnen hun innovatieve gezondheidsproducten en diensten verbeteren of verder ontwikkelen.

Open Diagnostics Ecosysteem Het Open Diagnostics Ecosystem ontwikkelt de regio tot een betrouwbare en dienstbare strategische partner voor multinationals in de ontwikkeling van nieuwe diagnostica. De regio beschikt over alle competenties om de mondiale diagnostics markt met vroege fase ontwikkeldiensten te bedienen: het vinden van indicatoren; het definiëren van biomarkers; het ontwikkelen van tools; het faciliteren van proof-of-concept; en het ontwikkelen van devices.

Via de coöperatieve vorm van de Life Cooperative is het Open Diagnostics Ecosystem toegankelijk voor alle partijen, ook voor kleinere spelers. Het Open Diagnostics Ecosysteem is een effectieve tennisballen machine voor een groeiende regionale Life Sciences sector met (ook) Diagnostics als expertisegebied. Partners kunnen zich inschrijven op het uitvoeren van werkzaamheden in specifieke ketens, die wordt samengesteld voor de ontwikkeling van een nieuw diagnosticum. Zij worden geïnformeerd over de mogelijkheden, gestimuleerd tot cross-selling en kennisuitwisseling.

Het Open Diagnostics Ecosysteem wordt in 2020 vormgegeven en gaat in 2021 inhoudelijk van start met een of meerdere voorbeeldprojecten.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ronald@campusgroningen.nl.

Move2Innovate Move2Innovate: dé proeftuin waarin bedrijven van start-ups tot MKB - nieuwe producten en innovaties op het snijvlak van gezondheid en bewegen op een snelle en efficiënte manier kunnen testen en valideren. Met als doel: het innovatie-traject vlot doorlopen, waardoor de lancering van het nieuwe product (met medisch gevalideerde data) wordt versneld of versterkt.

Om deze ondersteuning te leveren worden de relevante labs bij het UMCG op dit moment aangesloten op het Move2Innovate platform en zal er en proof of concept worden uitgevoerd. Na de succesvolle PoC zullen meer meetinstrumenten, apparatuur en data worden toegevoegd aan het platform en zal er samen met een MKB een showcase worden uitgevoerd om de functionaliteit van Move2Innovate te demonstreren. Volg de ontwikkelingen nauwgezet via www.move2innovate.nl.

PCH Ecosysteem Samen innovatief werken aan gezondheid en preventie voor iedereen Met Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO) krijgen mensen de mogelijkheid om regie te voeren over eigen gezondheidsdata. In het Personalised & Connected Health (PCH) Ecosysteem creëren we in Noord-Nederland het ideale netwerk, de benodigde infrastructuur en support voor bedrijven die innovatieve tools, apps of (online) diensten ontwikkelen die aansluiten op PGO’s. Deze innovaties hangen samen met gezondheid, bewegen, sport, voeding, lifestyle en preventie.

PCH is een actief, open innovatiesysteem dat MKB-ondernemingen en start-ups uitnodigt om innovatieprojecten te initiëren en uit te voeren, samen met inwoners, zorgprofessionals en onderzoekers. Via het PCH Ecosysteem zijn er bovendien subsidiemogelijkheden om deze projecten mede tot stand te laten komen. Meer informatie: www.pchecosysteem.nl

Pharma Portal Om het aantal kwalitatief sterke initiatieven voor de ontwikkeling van geneesmiddelen in NoordNederland te laten groeien is de Pharma Portal ingericht, opgericht door UMCG, Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool en LIFE Cooperative met Europese steun. Binnen de portal worden jonge farmaceutische initiatieven begeleid en versneld verder gebracht. ‘De portal fungeert als kwaliteitssysteem én keurmerk’ zegt Martin Smit, voorzitter van de Pharma Portal Board. De Pharma Portal voegt expertise toe gebaseerd op jarenlange ervaring in de internationale farma-industrie . ‘Ideeën worden geselecteerd en plannen worden gemaakt volgens de normen die gelden binnen de industrie en uitgevoerd op het kwaliteitsniveau dat door de industrie verwacht wordt. De concepten worden onafhankelijk beoordeeld op inhoudelijke en commerciële potentie. Hier wordt als het ware een etalage gecreëerd met de veelbelovende initiatieven. Klaar om in geïnvesteerd te worden.’

De Pharma Portal is inmiddels betrokken geweest bij 45 projecten, waarvan er op dit moment 18 worden begeleid.

Van het totaal aantal projecten zijn er 5 projecten goedgekeurd en daarvan zijn 3 inmiddels gefinancierd. www.pharmaportalgroningen.nl

Advertentie

TNER FOR GRO PAR W TH

FO

R STARTUP

S

Innovatieve start-ups

De LIFE Cooperative biedt jonge, startende, nog kleine bedrijven ook de gelegenheid kennis te maken met de kennis en kunde binnen de coöperatie via een startup-lidmaatschap. Zij kunnen zo laagdrempelig deelnemen aan de activiteiten en gebruik maken van de infrastructuur, om zo een zo effectief mogelijke start te maken. De ervaren leden dragen zo hun steentje bij aan de toekomst en duurzaamheid van de regionale sector.

Anno 2020 telt de sector meer dan 20 kansrijke jonge bedrijven: Aquilo Contractonderzoek en –ontwikkeling voor respiratoir geneesmiddelen, zoals werkzaamheidsanalyses uit te voeren van bestaande en nieuwe therapieën en door nieuwe modellen voor longziekten te ontwikkelen. www.aquilo.nl Gecco Biotech Gecco Biotech is gespecialiseerd in enzymen, ontwikkelt nieuwe enzymen voor groene chemie en maakt deze stabieler en sneller door middel van enzyme-engineering. www.gecco-biotech.com SG Papertronics Specialist in de ontwikkeling van gebruiksvriendelijke chemische, kwantitatieve analyse op locatie op basis van colorimetrische testen. www.sgpapertronics.com Hercules Pharmaceuticals Ontwikkelen van innovatieve behandeling voor kanker en Covid-19 middels het blokkeren van de Aryl Hydrocarbon Receptor. www.hercules-pharma.nl BlackTop Labs Ontwikkelen van kleding met ingebouwde sensoren om (spier)vermoeidheid te monitoren tijdens revalidatie- en atletische trainingssessies.

CC Diagnostics Ontwikkelen van een vroeg-diagnosticum voor baarmoederhalskanker op basis van een innovatieve epi-genetische biomarker. www.cc-diagnostics.com Detact Diagnostics Ontwikkelen van betrouwbare, betaalbare, eenvoudige en snelle diagnostische tests voor bacteriedetectie. www.detactdiagnostics.com

EVBiotech EV Biotech ontwikkelt microbiële productieplatforms voor hoogwaardige chemische verbindingen, zoals geur- en smaakstoffen, biomaterialen en geneesmiddelen. Onze zogeheten microbiële cel fabriekjes bieden een effectief, duurzaam en biologisch alternatief voor conventionele, chemisch-synthetische productieprocessen die afhankelijk zijn van het gebruik van fossiele brandstoffen. Uniek aan onze aanpak is het gebruik van computermodellen en algoritmes in combinatie met klassieke fermentatie. Ons veelzijdige team is operationeel sinds juli 2018 en toegewijd aan EV’s missie om de chemische industrie te vergroenen en te verduurzamen. www.evbio.tech

Ivy Medical Ivy Medical ontwikkelt een draagbare ‘next generation’ infuuspomp: de "Ivy One" www.ivymedical.nl Lumento Therapeutics Lumento Therapeutics ontwikkelt kankermedicijnen die lokaal met licht te activeren zijn. www.lumento.com Omnicin Therapeutics Omnicin Therapeutics ontwikkelt medicijnen tegen infectieziektes. Haar technologie maakt het mogelijk om bestaande antibiotica effectiever te maken zodat ook resistente infecties behandelt kunnen worden.

Pulmo-Tech PulmoTech ontwikkelt een speciale katheter om beademing van patiënten op de intensive care beter in te stellen. www.pulmo-tech.com Reperio MedTech We combineren high-speed oculografie en machine learning de relatie tussen oogbewegingen en het zenuwstelsel vast te leggen voor bruikbare medische inzichten. www.reperio-medtech.com

SG Papertronics SG Papertronics focust zich op hoogwaardige chemische analyse zonder de noodzakelijke inzet van getraind personeel. www.sgpapertronics.com Mix-Innovation Helpt biotech- en farmabedrijven om de meest veelbelovende kandidaat-geneesmiddelen te selecteren door gebruik te maken van orgaanperfusie en weefselplakjes. www.mix-innovation.com AGILeBiotics B.V. Agile Biotics ontwikkelt een nieuwe generatie antibiotica met minder resistentieontwikkeling, een betere werkzaamheid, en minder bijwerkingen. www.agilebiotics.com Ancora Health Ancora Health geeft inzicht in alle aspecten van je gezondheid, welzijn en prestaties. www.ancora.health

Philae Pharmaceuticals B.V. Philae Pharmaceuticals werkt aan de ontwikkeling van gerichte medicamenteuze therapieën voor moeilijk te behandelen dermatologische aandoeningen, zoals Epidermolysis Bullosa. www.philae-pharma.com

Colonova Voor farma- en biotechpartners die op zoek zijn naar een superieure levering van hun geneesmiddelen in het maag-darmkanaal, biedt Colonova superieure orale formules met een brede toepasbaarheid voor kleine moleculen en biologische stoffen. www.colonova.com QDI Systems ‘Quantum dots’ voor de volgende generatie röntgentechnologie.

DE MEDTECH-INNOVATIES UIT HET NOORDEN

14 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

Wat gebeurt er op dit moment in de wereld van medische technologie (medtech) in Noord-Nederland?

Vier innovaties op een rij.

Tekst Wigger Brouwer Illustratie Job van der Molen

1. OPLOSBARE POLYMEREN VAN POLYGANICS Een hersenoperatie is niet zonder risico’s.

Een van de gevaren: het lekken van hersenvocht, dat voor complicaties kan zorgen. De oplossing? Plak er een pleister op. Dat klinkt misschien gek, maar de pleister die we in dit geval bedoelen is gemaakt van oplosbare polymeren. Het materiaal wordt niet door het lichaam afgestoten en lost na een tijdje volledig op.

Polyganics in Groningen ontwikkelde die oplosbare pleister. En hun polymeertechnologie is voor meer toepassingen te gebruiken. Zo kan een soort schuim gebruikt worden om bloeden te stoppen bij KNO(keel, neus en oor) operaties. Dat lost ook na een tijdje op in het lichaam. Polyganics test daarnaast pleisters voor de alvleesklier en de lever. Niet onbelangrijk, want het lekken van vocht is een bekende complicatie na operaties aan die organen. Een uitdaging is het wel: de meeste polymeren kunnen niet tegen het vocht uit die organen.

Toch lijkt Polyganics op de goede weg, want dit jaar begint het bedrijf met klinische testen van de pleister.

2. OMGAAN MET STRESS MET JAMZONE Een presentatie voor honderden mensen, een moeilijk gesprek met een collega of een sportwedstrijd waar veel vanaf hangt: stress is normaal en iedereen heeft het weleens.

Maar minder leuk wordt het als je door de stress niet meer uit je woorden komt. Of als je compleet blokkeert vlak voor je de winnende goal kunt scoren. Je kunt dan niet met de stress omgaan, met als gevolg dat je niet meer optimaal functioneert.

Hierin springt Jamzone in Leeuwarden. Met hun product Stressjam leren ze gebruikers beter omgaan met stress. Het is een virtual reality game waarin je op een exotisch eiland opdrachten uitvoert. Ondertussen worden middels je hartslagvariabiliteit je stressniveau gemeten en staat er een coach naast je ter ondersteuning. Deelnemers leren bijvoorbeeld bewuster adem te halen.

Zelf thuis even ‘jammen’ is nog een beetje moeilijk, want om te spelen heb je onder andere een flinke pc en een VR-bril zoals de Oculus Rift nodig. Maar Jamzone verwacht het in de toekomst makkelijker te kunnen maken om thuis aan de slag te gaan.

3. GEZONDERE DONORORGANEN MET ORGAN ASSIST Donororganen worden dikwijls in een bakje

ijs gelegd voor vervoer. Best gek eigenlijk, want heeft een orgaan dan geen voedingsstoffen en zuurstof nodig, zoals in je lichaam? Dat vond Organ Assist in Groningen ook. Zij ontwikkelden een orgaanperfusiemachine: een apparaat waarmee je voedingsstoffen en zuurstof door het orgaan kan pompen.

Dat pompen gebeurt vaak al in ziekenhuizen, maar Organ Assist is de enige die zuurstof toevoegt aan het proces. Dat dat werkt, is voor wat betreft donornieren inmiddels

Je lichaam stoot protheses af omdat het materiaal niet goed aansluit bij de cellen van je lichaam

bewezen. Voor andere organen als levers en longen is er bewijs, maar er moet nog onomstotelijk bewezen worden dat met zuurstof pompen ook voor die organen een positief effect heeft.

2020 had het jaar van productieopschaling moeten worden, van uitbreiding naar de Verenigde Staten en van de verkoop van meer apparaten. Corona gooide roet in het eten: de reguliere zorg, inclusief donororganen, lag stil. Maar inmiddels komt dat weer op gang en merkt Organ Assist dat de perfusieapparaten meer en meer de standaard worden. Dus in Nederland, en binnenkort in landen om ons heen, is een orgaan in een bakje ijs verleden tijd.

4. BETERE PROTHESES DOOR BIOMACS Stel: je moet een nieuwe prothese, bijvoorbeeld een kunstlens in je oog. Na een tijdje begint je lichaam de prothese af te stoten.

Gevolg: je ziet niet meer goed en moet nóg een operatie. Ander gevolg: in totaal 10 miljoen euro zorgkosten per jaar voor Nederland.

Je lichaam stoot protheses af omdat het materiaal niet goed aansluit bij de cellen van je lichaam. De oplossing is simpel, zou je zeggen: gebruik materiaal dat wél goed aansluit. Maar onderzoek naar de verschillende reacties van je lichaamscellen op de diverse eigenschappen van materialen kan jaren duren. Zeker als die eigenschappen elkaar kunnen beïnvloeden.

Het Groningse BiomACS heeft een oplossing. Het bedrijf ontwikkelt een onderzoeksmethode die sneller is: drie jaar onderzoek kan in theorie ineens in drie dagen.

Je weet daardoor dus veel sneller welke prothesematerialen goed aansluiten op het lichaam. Dat scheelt een hoop tijd, een hoop operaties en dus een hoop geld.

BiomACS loopt voorop in dit onderzoeksgebied: niemand anders ter wereld kijkt op deze manier naar gecombineerde invloeden van materiaaleigenschappen op cellen. En de ontwikkeling is al ver op weg: binnen een jaar wil het bedrijf klaar zijn om de markt te bedienen. Dat ligt met een beetje vertraging door corona op schema. Maar een beetje vertraging neemt BiomACS voor lief, want naar eigen zeggen is de ontwikkeling iets van de lange adem. En die lange adem, die hebben ze wel zeggen ze.

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 15

Advertentie

Dienstverlening patiënt start met prikken om de hoek Prikken om de hoek leidt tot efficiënte, veilige en doelmatige zorg met optimale dienstverlening voor de patiënt in Noord-Nederland. Bundel alle diagnostische testkracht met loketten in de regio. Vragen achter dit logische vergezicht: waarom willen we het, voor wie doen we het en wat kunnen we met die miljoenen data? „Zoeken naar goede regionale verbinding op alle niveaus van zorg (van huisarts, apotheker, verloskundige tot specialisten in ziekenhuizen en het academisch ziekenhuis) om diagnostische laboratoriumdata overal en op het juiste moment beschikbaar te hebben om patiënten beter, efficiënter en doelmatiger zorg te verlenen”, vat dr. Albert Wolthuis, directeur Klinische Chemie van Certe het plan samen. „We werken er aan met het UMCG en zijn hierover samen in gesprek met de collega’s van de andere Noord-Nederlandse medische laboratoria.” „Het gaat erom te leren denken vanuit het belang van de patiënt in de regio Noord-Nederland. Die wil voor laboratoriumdiagnostiek het liefst om de hoek geprikt worden. Wat daar organisatorisch, technisch, financieel en bestuurlijk achter georganiseerd wordt, maakt hem of haar niet uit.

Nu laten we mensen in onze grote regio meerdere keren grote afstanden rijden om in een behandelend ziekenhuis bloed of ander lichaamsvocht af te nemen. Het is een grote frustratie dat veel diagnostiek bij een andere zorgverlener opnieuw moet worden gedaan terwijl het al ‘ergens’ bekend is. Dat kunnen we samen regionaal veel beter.” „Het idee past prima bij de trend om als individu allerlei gezondheidsgegevens te verzamelen. Of dat nu de uitslagen zijn die door zorgverleners worden verzameld, de resultaten van eigen metingen in bijvoorbeeld gezondheidsapps of resultaten van eventueel zelf aangevraagd laboratoriumonderzoek (het zogenaamde Direct Access Testing). Door deze gegevens te bundelen in een zogeheten (digitale) Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO, een eigen medisch dossier) en die gegevens te delen met zorgverleners, kun je ervoor zorgen dat het individu eigenaar en regisseur is van zijn/haar eigen gegevens. Eigenaar in de zin van toestemming geven en regisseur in de zin van met wie wil ik het delen. Als een patiënt zich bij zijn huisarts meldt, dan geven deze gegevens veel inzicht in de historie van zijn gezondheid”, stelt Albert Wolthuis. „Het biedt bovendien meerwaarde voor zowel individuele patiënten als voor verbetering van zorg en preventie als zorgprofessionals de inhoudelijke waarde en kennis van laboratoria beter leren benutten.

Corona liet zien wat er samen mogelijk was.”

“Vooral de patiënt moet er beter van worden” Het idee klinkt eenvoudig en sympathiek, de werkelijkheid is technisch en organisatorisch niet

Albert Wolthuis eenvoudig. Prof. dr. Ido Kema, hoogleraar klinische chemie en afdelingshoofd Laboratoriumgeneeskunde van het UMCG:” Met Certe werken we er al jaren aan, het gaat stapje voor stapje. We moeten vasthouden aan de kracht van regionale samenwerking: duidelijke rollen, overzichtelijk aantal zorgaanbieders en één universitair medisch centrum. Bundeling van kracht en kennis, betere dienstverlening naar de patiënt, delen en dus doelmatig gebruiken van complexe apparatuur en kostbare arbeidskracht.

Het harmoniseren van laboratoriumgegevens uit de verschillende laboratoria in onze regio is een belangrijke bijdrage: het maakt dan niet uit in welk laboratorium het onderzoek plaatsvindt, de uitslagen zijn steeds vergelijkbaar. Dit is nu nog lang niet altijd het geval. Toch is het in het kader van het delen van gegevens (rechtstreeks tussen behandelend artsen of vanuit het PGO) uitermate belangrijk. Het samenvoegen van activiteiten en uitwisselen van ‘best practices’ heeft voordelen, juist ook voor de patiënt. Bestuurlijk en inhoudelijk moeten we vasthouden aan de gedachte dat problemen er zijn er om te worden opgelost en niet als excuus te dienen om haalbaarheid van het doel te herevalueren.”

doen, tot complexe reeksen getallen waar veel kennis in opgeslagen is om studie naar te doen.

De vraag is of je data alleen moet gebruiken op het moment dat de arts ze nodig heeft om een diagnose te stellen of dat je ze ook inzichtelijk en bruikbaar maakt voor de toekomst, zowel voor die individuele patiënt als in relatie tot de gezondheid van anderen. Wij kunnen steeds duidelijker inzichtelijk maken dat voor betere, doelmatige en preventieve zorg het wezenlijk is te kiezen voor dat laatste.”

„Die ambitie vormgeven en ervoor zorgen dat we diagnostische data onderbrengen in een veilige Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO) waarbinnen de kwaliteit en de continuïteit van de medische gegevens van de cliënt/patiënt worden geborgd met de cliënt/patiënt als duidelijke eigenaar. Kijk naar Lifelines en je realiseert je de enorme betekenis die cohortonderzoek heeft voor wetenschap en voor beleid om te komen tot betere regionale zorg en welzijn. Niet wij, maar vooral de patiënt moet er beter van worden.”

„Het beste voorbeeld is hoe we in het Noorden corona-informatie deelden: het gaf inzicht hoe het virus zich hier ontwikkelde. Huisartsen wisten precies hoeveel mensen er per postcodegebied getest waren, met de GGD-en konden we gezamenlijk rapporten opstellen, het gaf ziekenhuizen inzicht voor hun IC-capaciteit, media konden op basis van actuele informatie regionaal en landelijk het publiek informeren en het bood en biedt een schat aan informatie om gerichter studie en onderzoek te doen.”

Corona was goede testcase Om de betekenis van data te duiden, licht medisch data-onderzoeker en epidemioloog Matthijs Berends van Certe zijn werk toe. „Al die miljoenen rijen aan data uit de diverse laboratoria in het Noorden betreffen diagnostische informatie over iemands gezondheid. Samen vertellen ze heel veel over ieders eigen én onze regionale gezondheid. Van een simpel antwoord op de vraag of je een aandoening hebt en wat daaraan te

De stap naar één diagnostisch netwerk is nog niet gereed, maar de ambitie blijft. Albert Wolthuis: „We komen er wel en dat zal uniek zijn voor Nederland én daarbuiten. Het betekent een grote stap voorwaarts voor alle patiënten en de gezondheid in Noord-Nederland.”

„Data moet je veilig en centraal opslaan, je moet ze ontdoen van overbodige gegevens, ze adequaat zorgprofessional- en afdelingsonafhankelijk ontsluiten alvorens te analyseren. Pas dan krijgen ze individuele informatiewaarde voor de verbetering van de gezondheid van anderen en omgekeerd. We kunnen tegenwoordig voor bepaalde ziekten beter voorspellen welke behandeling het meest effectief kan zijn per ziekenhuis of hoe sneller de juiste diagnose gesteld kan worden. Daarnaast vormen data een fundamentele bron van informatie voor studie en wetenschappelijk onderzoek, waarin wij zelf ook participeren.”

www.certe.nl

Advertentie

Medicijnontwikkeling, champions league van de chemie De crux van medicijnontwikkeling ligt in diepgaand onderzoek. Het neusje van de zalm voor synthetisch- en analytisch chemici. Het Groningse MercachemSyncom ontwikkelde zich in 32 jaar tot een succesvol speler in life science. Met een internationaal team van 450 mensen speelt het in de hoogste divisie van de chemie. „Als bedrijf moet je meegroeien met de bewegingen in de markt om succesvol te blijven.

Waar we ooit mee begonnen, zou nu niet meer goed genoeg zijn. De volgende stap is dat we willen uitbreiden naar de biologische kant om onze dienstverlening completer te maken. De combinatie van het chemie en biologie biedt ons kansen voor de komende jaren. Ja, we weten wat we willen en dat zal op een goed moment wel leiden tot een acquisitie. Nee…verder kan ik op dit moment nog niets zeggen.”

Elena Herrero en Robert Hof Drie jaar geleden fuseerden het Groningse Syncom en het Nijmeegse Mercachem, beide begonnen als spin-off van de universiteit in hun stad. Samen zetten ze hun groeiambities als gespecialiseerd dienstverlener voor de wereldwijde biotech- en farmaciemarkt voort.

Inmiddels is een locatie in Praag toegevoegd en dit voorjaar werd een vroege fase medicijnproductielocatie in Weert overgenomen.

Het bedrijf bestaat inmiddels uit 450 mensen, waarvan het overgrote deel (meer dan 15 verschillende nationaliteiten) wetenschappelijk onderzoeker is. MercachemSyncom wordt in Groningen geleid door Robert Hof. Hij studeerde aan de Rijksuniversiteit Groningen, vervolgde zijn weg in research en onderzoek binnen DSM en werkt inmiddels tien jaar bij Syncom, eerst als operationeel directeur en sinds afgelopen maart als algemeen directeur van MercachemSyncom.

Bij het gesprek van de ambitieuze groeibriljant op Campus Groningen schuift ook directeur Business Development Elena Herrero Gomez aan.

Zij studeerde aan een topinstituut in haar geboorteland Spanje, verhuisde voor een postdoctorale studie naar de Universiteit van München en hoorde van een vriendin over een goed onderzoeksbedrijf in de chemie in Groningen. Ze werd nieuwsgierig naar de sfeer en kansen door die enthousiaste verhalen. In 2014 kwam ze naar Syncom als wetenschappelijk onderzoeker en sinds drie jaar is zij Director binnen het Business Development team. „Zo gaat het vaker: mensen worden nieuwsgierig als ze in hun privésfeer elkaar vertellen over hun werk.

Voor mij stond het al snel vast dat ik deel wilde gaan uitmaken van dit bedrijf, waar diepgaand chemisch onderzoek verricht wordt naar de ontwikkeling van medicijnen. Ik heb er kansen gekregen en voel me thuis bij de

onderzoekstraditie en groeiambities om maatschappelijk betekenis te kunnen hebben.

Groningen is mijn thuis geworden, het is een stad waar veel gebeurt.”

Hoe heeft jullie bedrijf zich de afgelopen jaren ontwikkeld? „We zijn van een traditioneel wetenschappelijk onderzoeksbedrijf in de chemie dat in opdracht van derden onderzoek deed, gegroeid naar een wereldwijd opererend onderzoeksbedrijf in alle fasen van medicijnontwikkeling en productie in de klinische fase. We ontwikkelen ons mee met de markt. Van moleculen ontwerpen, testen in onze eigen laboratoria tot en met de stap naar veilige, klinische productie van medicijnen in de eerste en opschaling naar de tweede fase. Die uitbreiding is noodzakelijk om aan de vraag van opdrachtgevers wereldwijd te voldoen. Daarvoor hebben we afgelopen maart een GMP-productie site (Good Manufacturing Practises) in Weert overgenomen. overgenomen van de Amerikaanse multinational Alcami die vanwege tekort aan werk daar afscheid van de site wilden nemen. Inmiddels werken er weer 90 mensen en zijn er, binnen 9 maanden na de overname, al plannen voor verdere uitbreiding vanwege de volle pijplijn. Op onze locaties Groningen, Nijmegen licht de focus op wetenschappelijk onderzoek en de dienstverlening aan onze wereldwijde klanten in de farmacie. We werken met 450 mensen en groeien jaarlijks 10 tot 15 procent. Ja, ik ben trots op die groei en op de kwaliteit van onze mensen.

We hebben een internationaal team van onderzoekers, die samen de grootste chemische contract research organisatie van Europa vormen.

We zijn als R&D club wellicht groter dan bijvoorbeeld een DSM of Unilever. Dat betekent dat we impact kunnen hebben in ons vak van medicijnontwikkeling.”

De groei van MercachemSyncom naar belangwekkend Europees speler in medicijnontwikkeling staat niet op zichzelf.

Campus Groningen manifesteert zich steeds sterker als een kennisintensief innovatiecluster voor life science en health. Bedrijven in de farmaceutische en biotechketen zijn verenigd in Life Cooperative voor gezamenlijke inkoop, training, internationale beursdeelname en ketenfinanciering en vanuit Triade wordt volop ingezet op het laten excelleren van bedrijven en instellingen. Triade is als denktank, vastgoedontwikkelaar en investeringsclub al in 1988 opgezet vanuit het Groningse UMCG. Het speelde eerder een grote rol bij de totstandkoming van onder andere, het Healthy Ageing Center, het Innolab Agrifood en het Zernike Innovatiecentrum van Avebe. Het ecosysteem van onderwijs, onderzoek en tal van ondernemingen groeit en versterkt alle betrokken bedrijven, ook MercachemSyncom. Robert Hof: „Je hebt elkaar nodig, het succes is het resultaat van samenwerking.”

Jullie succes wordt vooral bepaald door diepgaand onderzoek in de chemie, in die champions league van medicijnontwikkeling.

Hebben jullie moeite mensen te vinden? Elena Herrero Gomez: „Chemie is een spannend vak en heel inspirerend voor jonge mensen. De manier waarop we dat binnen ons bedrijf vorm en inhoud geven biedt heel veel perspectief, juist omdat we op heel diverse niveaus voortdurend samenwerken. Met elkaar binnen ons bedrijf, maar ook met andere mkb-bedrijven en start-ups.

Die gemeenschappelijke waarde om iets te kunnen betekenen voor de gezondheid van mensen tekent de cultuur van MercachemSyncom en de bedrijven waarmee we werken. Ons internationale karakter verbindt ons met opdrachtgevers in Europa, de Verenigde Staten en elders in de wereld. We worden continue uitgedaagd in de complexiteit van ons vakgebied.”

Robert Hof: „MercachemSyncom is steeds meer zowel architect als bouwer van moleculen en daarom wordt ons werk intellectueel uitdagender.

Door de actualiteit van corona zijn we ons ook in Nederland heel bewust geworden van de noodzaak tot spreiding van productie en voorraad van medicijnen. Het is onze uitdaging te groeien naar het volgende niveau, om ook daar met concrete oplossingen aan bij te dragen.” mercachemsyncom.com

Advertentie

Ardena in Assen breidt uit door wereldwijde vraag naar bioanalytische dienstverlening De uitbreiding en nieuwbouw van Ardena Bioanalysis in Assen nadert haar voltooiing.

Dankzij de overname door GHO (Global Healthcare Opportunities) verdubbelen investeringen, omzet en werkgelegenheid de komende jaren. Melloney Dröge (algemeen directeur) en Ep Oosting (commercieel directeur) over hun state of the art-laboratorium, het succes van farmaceutische servicebedrijven in Noord-Nederland en de kracht van de life science coöperatie.

Eind vorig jaar werd de eerste paal geslagen voor een forse uitbreiding aan de W.A. Scholtenstraat in Assen. Het al sinds 1969 bestaande bioanalytische laboratorium van voorheen ABL en nu Ardena, ging zijn volgende fase in dankzij een spectaculaire groei in voorgaande jaren. „Niet iedereen ziet de rijke laboratoriumgeschiedenis op deze wat verborgen plek, maar we gedijen hier goed”, licht Ep Oosting toe. „Doordat wereldwijd farmaceutische bedrijven steeds meer werk uitbesteden, zoals het door ons uitgevoerde bioanalytische werk in de (pre)-klinische fase, groeien we sterk. We hebben de ervaring en expertise om de toegenomen complexiteit van dit werk goed uit te kunnen voeren en ons laboratorium heeft al decennia lang een goede reputatie op het gebied van bioanalyse. We zijn met name gegroeid in de analyse van experimentele geneesmiddelen in biologische materialen zoals bijvoorbeeld bloed. In 2017 werden we overgenomen door het Amsterdamse Mentha Capital en traden we toe tot Ardena, een groep van vier complementaire bedrijven met in totaal zes vestigingen in verschillende Europese landen. Hierdoor werd onze koers flink verstevigd. Twee jaren later, een paar maanden na het slaan van die eerste paal voor verdubbeling van onze capaciteit, ging Ardena over in handen van GHO. Deze Londense investeerder investeert wereldwijd in farmaceutische service bedrijven en heeft een fors investeringsbudget. Dit biedt Ardena de kans om de komende jaren verder te groeien, zowel autonoom als via overnames. De recente overnames bevestigen de koers van de afgelopen jaren en de mogelijkheden van Ardena Assen in de markt.”

Samen richten de verschillende business units binnen de Europese Ardena-groep zich tot nu toe op het synthetiseren, formuleren en analyseren van met name experimentele geneesmiddelen voor farmaceutische- en biotech bedrijven.

Melloney Dröge tijdens de rondleiding door het gebouw: „Met de komst van GHO zal Ardena zich sneller kunnen ontwikkelen naar een breder niveau. We komen zogezegd in een andere divisie en daarmee wordt onze rol en betekenis in geneesmiddelenontwikkeling sterker. Het betekent voor iedereen die bij Ardena in Assen werkt of wil gaan werken, een afwisselend, breed en interessant aanbod aan werkzaamheden. Dat geldt voor zowel analisten, project managers, wetenschappers als voor allerlei ondersteunende functies. De vernieuwing van ons laboratorium en de uitbreiding van onze technische mogelijkheden, laat zien waar we staan”. Meer ruimte om individueel of in kleine teams te werken en testen te doen, aanschaf van nieuwe apparatuur, nieuwe technieken om mee te werken, optimale klimatologische omstandigheden en ook nog ruimte om verder te groeien zodat we een nog grotere klantengroep aan ons kunnen binden met een breder dienstenpakket. Ardena zal naast het werken aan de klassieke kleine moleculen zich ook nog verder richten op de ontwikkeling van zogeheten

Ep Oosting en Melloney Dröge biologicals (grote moleculen zoals bv antilichamen en vaccins), dat meer en langduriger onderzoek vergt. De komende jaren zal ook de relatie met andere life science bedrijven en kennisinstellingen in de regio worden versterkt.

We werken nu met 70 mensen en dat zal snel oplopen naar 100 tot 120 mensen.”

Toegepaste wetenschap Samenwerking zal op meer vlakken noodzakelijk zijn, beamen Dröge en Oosting. „Met de opleidingsinstituten zullen we tot afspraken moeten komen om te zorgen voor voldoende aanwas van het juiste personeel met de juiste skills en competenties. Het is soms lastig in te schatten voor het onderwijs waar het in de praktische wereld van servicebedrijven in geneesmiddelenontwikkeling om gaat. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, de investeringen zijn omvangrijk en de rol van de mens verandert er door, dus ook het werk van analisten en wetenschappers. Samen met andere dienstverleners in Noord-Nederland, zoals PRA en QPS, gaan we een minor Bioanalyse verzorgen aan de Hanzehogeschool. Het is een manier om de inhoud van het werk op HBO-plus en academisch niveau in onze laboratoria te duiden aan zowel de opleidingen als aan studenten, want zij zijn onze toekomst. We hebben elkaar nodig in ontwikkeling en onderzoek, die steeds sterker wordt bepaald door nieuwe technologieën.

Daarom bieden we ook veel ruimte voor stages, zodat studenten in een vroeg stadium kunnen kennismaken met de inhoud van het werk en de apparatuur die we gebruiken. Ons werk is toegepaste wetenschap, het vereist praktisch ingestelde mensen met een hoge mate van zelfstandigheid, die projectmatig kunnen werken

en waar precisie en kwaliteit altijd telt. We zijn als experts op dit onderzoeksgebied steeds meer een verlengstuk van onze opdrachtgevers wereldwijd, transparantie en communicatie is daarbij wezenlijk.”

Aantrekkelijke sector De regionale samenwerking met andere bedrijven in de life science en biotech sector is vooral zichtbaar in de “Life Cooperative”. Het noordelijke samenwerkingsverband faciliteert en ondersteunt de sector, koopt gezamenlijk in en helpt kennis en kunde te vergroten. De coöperatie maakt de sector zichtbaarder en dat is volgens Oosting van belang. „We kunnen het niet alleen.

Als we een groeiende, hooggeschoolde werkgelegenheid willen bieden in de regio, en willen laten zien dat we een aantrekkelijke sector zijn om in te werken, dan is bundeling van krachten belangrijk. Dat de Noord-Nederlandse service bedrijven het goed doen blijkt ook uit een reeks recente overnames door investeerders en branchegenoten, waaronder wijzelf. NoordNederland kent een sterke traditie van farmaceutische dienstverlening. De combinatie van deze service providers met lokale en steeds succesvollere biotech bedrijven en kennisinstellingen met internationale allure, zal het niveau alleen maar doen laten stijgen. Samen zijn we steeds meer een “Biotech cluster” dat de concurrentie met andere soortgelijke clusters in Nederland en daar buiten aankan. Het is een sector met perspectief en Ardena is er trots op om daar met haar hagelnieuwe laboratoria in Assen deel van uit te maken.” ardena.com

Advertentie

‘Zonder vrijwilligers geen toekomst voor nieuwe medicijnen’ Om nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen en bestaande te verbeteren, moet er veelvuldig worden getest. De farmaceutische industrie besteedt dit vaak uit aan gespecialiseerde bedrijven. Een grote speler op dit gebied is PRA Health Sciences in Groningen, waar jaarlijks circa 2.000 mensen meewerken aan de verschillende onderzoeken die er plaatsvinden. „Wat wij doen is testen in de zogenaamde vroege fase (Phase 1 en Phase 2a), waarbij we onderzoeken welke effecten een nieuw geneesmiddel op het menselijk lichaam heeft”, zegt Perry de Jongh, verantwoordelijk voor alle klinische activiteiten en de werving van studiedeelnemers. „Hierbij wordt vooral gekeken naar hoe het geneesmiddel in het lichaam wordt opgenomen, welke concentraties het geneesmiddel in het bloed en in de organen bereikt en hoe het uit het lichaam wordt uitgescheiden. Veiligheid heeft daarbij onze hoogste prioriteit en staat centraal.” „Niet voor niets zijn wij naast het Martini Ziekenhuis gevestigd. Dat is niet alleen omdat we samenwerken, wat we zowel met het Martini Ziekenhuis als met het UMCG doen. Maar, mocht het tijdens een onderzoek toch misgaan, dan kunnen we meteen acute medische hulp vanuit het ziekenhuis inschakelen. Dat biedt zekerheid voor de deelnemer en voor ons.”

Testen Het intensief testen van de deelnemers vormt een belangrijk onderdeel van elk onderzoek. „Zowel voor, tijdens als na het onderzoek”, geeft Rick Nijssen, verantwoordelijk voor de uitvoering van de studies in het onderzoekscentrum, aan. „Deelnemers worden continu gescreend, we willen wat dat betreft geen enkel risico lopen.

Alles wat hier gebeurt is goedgekeurd door een medisch ethische commissie, die regelmatig controles uitvoert.”

De circa 60 onderzoeken die PRA Health Sciences elk jaar uitvoert zijn heel divers. Bij de meeste onderzoeken verblijven de deelnemers voor enkele dagen tot enkele weken intern in het onderzoekscentrum, waarna ze voor nacontroles één of meerdere malen volgens een straks schema terugkomen naar de vestiging van PRA Health Sciences. Nijssen:„ Wij beschikken op deze locatie over 150 bedden en zijn daarmee de grootste unit in Europa waar vroege fase studies kunnen worden uitgevoerd.”

Optimum Naast de fase 1, voornamelijk met gezonde deelnemers, voert PRA Health Sciences in Groningen ook fase 2a onderzoeken uit: bij patiënten wordt dan onderzocht welke dosis van een bepaald medicijn de beste resultaten oplevert. „We streven voor elk medicijn natuurlijk naar het optimum”, legt De Jongh uit.

Voor de duidelijkheid, de vestiging Groningen van PRA Health Sciences maakt deel uit van een wereldwijd opererende organisatie die in 80 landen actief is en 18.000 personeelsleden telt. In Groningen werken ruim 500 medewerkers. PRA Health Sciences wereldwijd doet geneesmiddelenonderzoek in alle klinische fases (1-4).

Vestiging Utrecht Naast Groningen heeft PRA Health Sciences een vestiging in Utrecht. Nijssen:„ De meeste deelnemers zijn afkomstig uit de drie noordelijke provincies, maar daarnaast komen er veel

Rick Nijssen (l) en Perry de Jongh deelnemers uit de Randstad, België en een deel uit Duitsland. De vestiging in Utrecht is heel specialistisch ingericht en zien we als een service naar onze vrijwilligers die verder van Groningen wonen. In Utrecht vinden alleen keuringen plaats, kom je als vrijwilliger in aanmerking voor deelname aan een onderzoek, dan ga je daarvoor naar Groningen.”

Waarmee is aangegeven dat niet elke vrijwilliger bij voorbaat geschikt is voor deelname aan onderzoek. „Wij keuren circa 6.000 à 7.000 vrijwilligers per jaar”, gaat Nijssen verder.

“Omdat we elk jaar circa 2.000 deelnemers nodig hebben, valt een aanzienlijk deel van de vrijwilligers af. Niet omdat ze niet gezond zijn, maar in het protocol staan een groot aantal voorwaarden waaraan een deelnemer moet voldoen. Zo willen opdrachtgevers bijvoorbeeld dat een groep deelnemers voor een bepaalde test zo uniform mogelijk is, om zo goed mogelijk te kunnen testen. En als je daaraan net niet voldoet, kun je niet meedoen aan een onderzoek.”

Vergoeding Er is geen gebrek aan deelnemers, maar PRA Health Sciences moet wel continu actie ondernemen om voldoende vrijwilligers te interesseren voor deelname aan een onderzoek.

Zo krijgen deelnemers een vergoeding. Nijssen:„ Mensen stellen hun tijd beschikbaar en ondergaan allerlei tests. Met goedkeuring van de medisch ethische toetsingscommissie wordt hiervoor een vergoeding toegekend, waarvan de hoogte wordt bepaald door de tijdsduur van de studie en het aantal tests. Er is zeker een financiële prikkel bij mensen om mee te doen, dat

klopt. Maar we gaan daar heel zorgvuldig mee om. Zo mag een vrijwilliger niet meer dan vier keer per jaar aan een onderzoek deelnemen.”

De Jongh:„ Als je deelnemers vraagt naar hun motivatie om mee te doen aan geneesmiddelenonderzoek, dan komt daar een gemixed beeld uit. Naast financiële overwegingen wil een groot deel bewust een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en verbetering van bestaande. Vaak gemotiveerd door ervaringen met chronische of ongeneeslijke ziektes in de familie of bij bekenden. We moeten goed beseffen dat zonder deze vrijwilligers er nu en in de toekomst geen nieuwe medicijnen kunnen worden ontwikkeld. Zij dragen bij aan het welzijn van de medemens.”

De vraag naar geneesmiddelenonderzoek neemt toe, met name ook naar complexere producten waarmee zeldzame ziektes kunnen worden bestreden. „Voor ons interessant, omdat we topkwaliteit leveren en alle expertise in huis hebben. Wij zijn in staat om alle hiermee samenhangende complexe processen te doorlopen, juist daar ligt voor ons de uitdaging”, besluit De Jongh. www.geneesmiddelenonderzoek.nl

MARCEL RAEDTS

2 0 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

Farmaceutische bedrijven wereldwijd maken gebruik van machines uit Emmen. Het almaar uitdijende Proxcys maakt unieke filterapparatuur, dat nu ook zijn weg gaat vinden in de voedingsindustrie.

Door Jean-Paul Taffijn Foto Mariska de Groot

ÉÉN EIWIT UIT MILJOENEN SOORTGENOTEN H

ard getimmerd en fanatiek geschilderd wordt er, in het nieuwe onderkomen van Proxcys aan de Waanderweg in Emmen. Bijna vier keer zoveel ruimte als in het vorige pand heeft het bedrijf nu. ,,Ik denk dat we hier prima met een man of veertig, vijftig ons werk kunnen doen. We zijn nu met iets meer dan dertig’’, vertelt Marcel Raedts. Hij is directeur van het bedrijf, dat hij negentienjaar geleden in de garage van zijn huis in de wijk Rietlanden begon.

Proxcys heeft een bestaande techniek ernstig verbeterd: het selecteren van eiwitten door middel van filters en chromatografie. Om zo precies de stoffen in handen te krijgen die nodig zijn. Zoals bijvoorbeeld antilichamen uit plasma om medicijnen van te maken. Dat klinkt heel ingewikkeld, en dat is het ook.

Voor de meeste mensen althans. Als Raedts het uitlegt, valt het mee. ,,In plasma zitten miljoenen verschillende eiwitten, maar je wilt alleen die ene soort in handen hebben. In onze machine kunnen we ze scheiden. Allereerst door te filteren, maar vervolgens door middel van chromatografie. We voegen minuscule balletjes toe aan de vloeistof waarin de eiwitten zitten, sponsachtig materiaal. We weten dat bepaalde eiwitten snel langs de balletjes bewegen, terwijl andere hun weg door het materiaal zoeken, of er een beetje aan plakken en dus langer onderweg zijn. Dat is één van de manieren om te scheiden. En zo zijn er nog meer, die vaak in combinatie nodig zijn om dat ene eiwitje te pakken te krijgen.’’

SNELLER De techniek is zoals gezegd niet nieuw. De manier waarop Proxcys haar toepast wel. Om te beginnen zijn de apparaten veel kleiner.

Belangrijker misschien is dat ze ook een factor vier sneller werken dan de bestaande machines. Raedts: ,,Het grote verschil is dat in conventionele machines alleen de bodem als filter dient, terwijl in onze apparaten ook de zijwanden gebruikt worden.’’

De uit Venlo afkomstige Raedts is van huis uit bioloog. ,,Ben ik een beetje ingerold, omdat ik biologie wel interessant vond.’’

Maar hij ontdekte eigenlijk pas aan het eind

van de studie dat hij iets met techniek miste. ,,Ik ben zo iemand die als jochie apparaten uit elkaar haalde en weer probeerde in elkaar te zetten. Als ik sneller eerlijk naar mezelf had gekeken, had ik beseft dat dát mijn echte passie is en had ik een technischer opleiding gekozen.’’

Nu combineert hij zijn kennis, kunde en liefde voortreffelijk. Hij bedacht in wezen een technische oplossing voor een biologisch vraagstuk. Farmaceutische bedrijven in China, de VS, Canada, Europa maken er gretig gebruik van. ,,Dat klinkt makkelijker dan het gegaan is. De sector is een vrij gesloten wereld. Bedrijven zijn groot en werken volgens bepaalde methodes, waar ze niet graag van afwijken. Ik moest bewijzen dat mijn apparaat kleiner en sneller is en dat dat grote voordelen oplevert, zeker ook in financiële zin. Voor veel partijen waren we te innovatief. Dat durfden

‘We zijn flexibel en snel en dat is vrij bijzonder in onze wereld’

ze niet aan. De grootste moeilijkheid is altijd de eerste klant te vinden om te laten zien dat het echt waar is wat we beweren.’’

PERFECTE MACHINE Die klant kwam in 2004, twee jaar na de start van het bedrijf. ,,Uit Rusland kwam opeens de vraag naar een kolom, een machine voor de productie van insuline. Toen het lukte om de perfecte machine te maken, konden we echt los. Langzaam maar zeker kwam er vraag naar meer apparaten. Maar het bleef lastig. Wij zijn een onderdeel van een heel farmaceutisch productieproces. Als je dat onderdeel van de keten aanpast, kan de rest niet precies hetzelfde blijven.’’

Toch lukte het Raedts om zijn Proxcys op de kaart te zetten. ,,Ik denk omdat we altijd relatief klein zijn gebleven en onze producten zelf assembleren. De onderdelen laten we zo dichtbij mogelijk maken. Dat maakt ons flexibel en snel, en dat is vrij bijzonder in de wereld waarin we bewegen. Wat we maken is ook gemakkelijk schaalbaar. Wil je er meer? Dat kan. Moet ie groter? Geen probleem.’’

CORONAVACCIN Proxcys kan in de speurtocht naar een coronavaccin van nut zijn. Raedts: ,,Wij zijn expert in het verzamelen van antilichamen uit bloedplasma. Dat kunnen we ook voor antilichamen tegen het covid-virus. De techniek is hier klaar, maar vooralsnog wordt van hogerhand ingezet op allerlei andere methoden. Misschien komt de vraag nog wel.’’

Intussen beweegt het Drentse bedrijf richting een tweede spoor: de voedingsindustrie. En dat is een vrij voor de hand liggend spoor. ,,Bedrijven zijn in toenemende mate bezig met het helemaal uitpluizen van voedingsgrondstoffen. Eiwitten bijvoorbeeld worden gewonnen uit tal van landbouwproducten. Uit afvalwater ook. Dat gebeurt nu met machines die, vergeleken met die van ons, vrij grof te werk gaan. Wij kunnen veel preciezer zijn. Je kunt het direct vergelijken met de pixels op je computer. Onze machines bieden er heel veel, zodat je ongelooflijk nauwkeurig kunt zijn. Ik twijfel er niet over dat daarnaar vraag is.’’

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 21

Advertentie

Samen zorgen voor ontwikkeling Op 1 oktober, tien jaar geleden, zette Tjeerd Bakker de stap naar zelfstandig ondernemerschap; Zorg Management Groep was geboren.

Groep is een relatief begrip. Tjeerd startte met zichzelf en één consultant.

De eerste jaren waren enerverend.

Tjeerd Bakker „Het was hard werken. Lange dagen, lange werkweken met af en toe momenten van zorg voor het voortbestaan van het bedrijf”, zegt Tjeerd. „Ik had het idee iets te kunnen betekenen voor de maatschappij, dus ik ging door.” „In de zorg werken heel veel goede, gemotiveerde mensen, maar voor een organisatie is het niet altijd eenvoudig de juiste persoon te vinden bij een vacature. Dat is een vak op zich.”

“Wij richten ons op managementfuncties”. Deze functies vragen een hele specifieke set aan kennis en competenties; hetgeen ook per afdeling, per zorginstelling weer kan verschillen. Hoe maak je die match als organisatie. „Vanuit mijn ervaring en kennis als HR manager in de zorg en met mijn netwerk wist ik dat ik met dit bedrijf van meerwaarde kon zijn. Dat vertrouwen maakte dat ik doorzette. Nu zijn we tien jaar verder en bestaat de Zorg Management Groep uit 60 gemotiveerde en betrokken mensen.”

Van en voor de zorg De consultants van Zorg Management Groep komen uit de zorg. „Van meerwaarde zijn kan alleen als je kwaliteit levert. We weten wat er speelt en met elkaar én ons netwerk hebben we veel kennis en expertise. Dat helpt om vanuit de zorginstelling te denken, de juiste vragen te stellen en vanuit die dialoog tot samenwerking te komen.” „Onze kandidaten zijn in staat om adequaat te kunnen reageren op onverwachte situaties. Ik herinner me dat ik half maart op een avond om

half elf een telefoontje kreeg. Een kandidaat was vanuit ons bureau die dag begonnen als manager op een ic-afdeling van een ziekenhuis in het zuiden van het land. ‘We hebben vandaag de eerste corona patiënten op de ic gekregen’, zei hij.

En vertelde over een dag met grote impact. Op zo’n moment merk je dat het fijn is dat de kandidaat je belt en er voor hem kan zijn.” „Vervolgens heeft hij wekenlang, naast zijn taak als ic-manager doordeweeks, elke zaterdag en zondag ‘hands on’ bij het bed gestaan van patiënten. Een mentaliteit die kenmerkend is voor zorgmedewerkers. Daar hebben we ontroerende voorbeelden van gezien de afgelopen tijd.”

De vier pijlers van dienstverlening Zorg Management Groep levert expertise vanuit vier invalshoeken. „We doen, als eerste invalshoek, Werving en Selectie. We hebben een enorm uitgebreid netwerk waaruit wij putten. Op onze kantoren in Groningen, Hoogeveen en Utrecht vinden dagelijks wervingsgesprekken plaats.”

Om adequaat in te springen op de continu veranderende vraag vanuit de zorg doet Zorg Management Groep ook Executive Search. „We zetten steeds meer in op werving van directeuren en bestuurders. Dit vraagt weer een geheel andere expertise van de kandidaten. Onze rol is niet alleen werving, maar ook ondersteuning in de procedure. We gaan altijd voor een match met impact.”

Ondersteuning van de zorg uit zich ook in Management Development. „Vanuit onze brede expertise kunnen we op veel manieren ondersteuning en coaching bieden. Krachtig communiceren, leiderschapsontwikkeling, ‘worklife balans’ zijn onder meer issues die aandacht kunnen krijgen.”

De laatste invalshoek betreft Interim Management. Ook hier geldt dat de kennis van het werkveld en het grote netwerk de juiste match oplevert. „Van een interim bestuurder worden specifieke competenties verwacht. We hebben niet alleen een groot netwerk, we kennen de mensen ook. Juist door de kracht van mensen in kaart te brengen, maar ook te weten waar je iemand geen plezier mee doet, kun je de juiste match tot stand brengen.” „We werken niet alleen voor de zorg, maar we blijven ook actief in het gehele zorgnetwerk. We bouwen een langdurige en warme band op met onze opdrachtgevers en kandidaten. Dat maakt dat we samen de juist match kunnen leveren. Dat is van groot belang. De verantwoordelijkheden zijn groot.” www.zorgmanagementgroep.nl

COLUMN Stel je voor dat je, aan boord van een cruiseschip, schipbreuk lijdt en met nog een paar honderd overlevenden aanspoelt op een onbewoond tropisch eiland. Wat zou je doen?

I

k bedoel: wat zouden jullie gaan doen, met zijn allen, nadat je de situatie in kaart had gebracht? Zou je diepe gaten gaan graven, op zoek naar olie en gas? Zou je de inlandse varkentjes gaan fokken tot je er drie miljoen van had? Zou je elkaar gaan opbellen met een aanbod om van energieleverancier te wisselen?

Nee, integendeel. Mensen die dat soort dingen zouden doen zou je waarschijnlijk veilig opbergen. Voor hun eigen bestwil.

Wat je wel zou gaan doen, is zorgen voor veilige en comfortabele huisvesting en voor een betrouwbare voedselvoorziening.

Daarna komen een schooltje en een ‘ziekenhuis’.

Lees Robinson Crusoe er maar op na, of een willekeurig ander boek in het genre. O ja, je zorgt er met elkaar ook voor dat ieders talenten zo goed mogelijk benut worden. Dan is de gezamenlijke ‘productie’ optimaal en levert iedereen een zinvolle bijdrage.

Maar als het eiland heel groot is, laten we zeggen zo groot als de

DE OVERSCHATTE MARKT hele aarde, en de bevolking groeit tot een paar miljard, dan kunnen we dat soort dingen niet meer met elkaar regelen.

Gelukkig is in 1776 behalve de Verenigde Staten ook De Markt uitgevonden. Als iedereen gewoon doet waar hij zin in heeft, dan zorgt De Markt ervoor dat het resultaat precies hetzelfde is als wanneer we met elkaar zouden bepalen wie het beste wat kon doen. Het lijkt wel magie. Het enige wat we hoeven te doen is De Markt de ruimte geven.

Dat is in het kort wat de meeste politici hebben onthouden van hun schoollessen economie. Niet zo raar, want het overgrote deel van de economen zal zeggen: inderdaad, dat klopt. Er zijn veel mitsen en maren, en je moet allerlei dingen goed regelen, maar in principe klopt dat wel.

Maar ja, als je om je heen kijkt zie je dat er werkelijk overal op de wereld van alles mis is met huisvesting, voedselvoorziening, onderwijs en gezondheidszorg. Tegelijk zijn er, ook overal, massa’s mensen ‘werkloos’ en nog veel meer mensen doen werk dat nogal ridicuul lijkt zolang er tekorten aan docenten of verpleegkundigen zijn.

En overal op de wereld zeggen politici: ,,Ja, inderdaad, dat zijn hele belangrijke zaken waar we graag meer aan zouden willen uitgeven, maar helaas, dat kan niet. Daar is geen geld voor. We moeten eerst meer gaten graven, varkens fokken en elkaar opbellen, anders kunnen we dat niet betalen. En vliegen natuurlijk, dat is ook heel belangrijk. Voor de economie.’’

De Markt: het lijkt wel magie

,,Wat een verstandige minister’’, zeggen we dan, in plaats van dat we hem opbergen.

Misschien moeten we De Markt eens gaan zien voor wat het is: een nogal gebrekkig coördinatiemiddel voor als je dingen echt niet op een andere manier kunt regelen.

Ronald Mulder is ondernemer en econoom.

Man van weinig woorden. @ronaldmulder

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 2 3

Advertentie

Noorderbreedte; samen het beste van de zorg Herinnert u zich de telefoon met draaischijf nog? Wat te denken van de zwart-wit tv met twee kanalen. Overdag was er niets op te zien. Zo lang is dat nog niet geleden. De ontwikkelingen gaan snel. Elke vernieuwing, innovatie zorgt voor een versnelling van vernieuwing.

Gea van Dijk en Jan de Haan

„Als zorginstelling mag je vooral niet achterover leunen”, zegt Jan de Haan, implementatiemanager Zorgtechnologie Noorderbreedte. „Aan de ene kant moet je actief op zoek naar nieuwe technologieën die een werkelijke verbetering voor de zorg van nu zijn.

Noorderbreedte biedt voornamelijk zorg aan ouderen. In hoeverre kan de huidige techniek een positieve bijdrage leveren? Een mooi voorbeeld hiervan is de introductie van de VR-bril. Deze is bekend geworden door de spelindustrie maar gaan we nu inzetten voor trainingsdoeleinden.

Samen met een aantal zorgorganisaties in Friesland en de GGD is een aantal 3D trainingen ontwikkeld onder andere op het gebied van infectieziektes zoals corona. Deze innovatieve manier van leren zetten we in om onze medewerkers op te leiden.” „Tegelijkertijd moet je je blik gericht houden op de toekomst. Continu de best mogelijke zorg blijven bieden in een snel veranderende wereld, zonder je gek te laten maken door alle technische mogelijkheden, hoe doe je dat?”

De kleine kring „We maken gebruik van gezamenlijke expertise”, zegt Dr. Gea van Dijk, adviseur kwaliteit en innovatie en associate Lector. „De grootste expert op het gebied van zorgbehoefte is de oudere zelf.

Daar begint onze zoektocht naar innovatie.

Daaromheen is een naaste kring van betrokkenen.

Dat kan familie zijn, vrienden, maar ook zorgmedewerkers die in dagelijks contact staan met de oudere. Vanuit die kennis omtrent behoeftes, mogelijkheden en wensen, moet vernieuwing starten. Dat hoeft niet een megaoperatie te zijn. Ook op kleinere schaal worden mooie dingen bereikt.”

Een mooi voorbeeld hiervan is de ‘kleinschalige keuken’. Hoe kun je de ‘gestandaardiseerde’

instituutskeuken vervangen door een eigen, meer op maat menu. „Zorgmedewerkers pakken deze uitdaging op, zoeken oplossingen en vinden deze, in dit geval, vaak in samenwerking met een lokale supermarkt. Dit geeft een verbetering op verschillende niveaus. En als we toch bezig zijn, zorgen we ervoor dat ouderen, die daar behoefte en mogelijkheden in hebben, meewerken in de bereiding.” „Dat laatste is ook van groot belang. Dingen doen die je leuk vindt, verhoogt je welzijn. We willen op die manier voor alle bewoners een waardevolle dag creëren.”

Is dit wat men echt wil Het is niet altijd mogelijk voor betrokkenen om een vernieuwing zelf te initiëren. „Een mens weet niet alles. Samenwerking met elkaar, ideeën uitwisselen, ook met andere zorginstellingen en kenniscentra, helpen bij het ontdekken van nieuwe mogelijkheden. Wat betrokkenen wel weten is welke behoeftes er zijn. Innovatie kan dus alleen plaatsvinden met hen.”

Innovatie vraagt om zorgvuldigheid. Een nieuwe technologie moet een aantal onderzoekstrajecten doorlopen voordat het geïmplementeerd wordt.

Er moet uiteindelijk een antwoord komen op een aantal vragen. Is deze technologie een verbetering voor de zorg, geeft het een verbetering op het gebied van welzijn en is het iets wat men ook echt wil? Als die vragen positief zijn beantwoord, volgt er een pilot. Dat is het moment om de kinderziektes eruit te halen.

Het virtuele fietstochtje Beweging is onderdeel van gezond leven. Om verschillende redenen is zelfstandig fietsen door de natuur of door de stad nauwelijks meer een optie voor veel zorgbehoevenden. Om toch bewegen en het bijkomende gevoel van welzijn te bevorderen, is de virtuele fietstocht mogelijk

gemaakt bij Noorderbreedte. „Ook hier streven we naar maatwerk. Voor wie graag door de natuur fietst, is er een virtuele omgeving waarin dat kan.

Andere omgevingen zijn ook mogelijk. En als je wat sneller fietst, dan gaat je omgeving ook sneller aan je voorbij.”

Het belang van samenwerking is ook in dit voorbeeld zichtbaar. Dergelijke faciliteiten vragen ook om een inzet, een willen. Het zijn veranderingen van routines, opdoen van nieuwe kennis, een andere dagindeling. „Als je dit niet samen doet, is de kans groot dat je een mooi project hebt waar uiteindelijk niemand iets mee doet.”

Corona en whatsapp Een ander project is door corona in een sneltreinvaart gekomen. „De lock down zorgde voor acute eenzaamheid bij ouderen in de verpleeginstellingen. Hoe konden we, gebruikmakend van wat er al is, snel deels een antwoord vinden. Iedereen heeft tegenwoordig whatsapp. Kunnen we die tool ook gebruiken om contact met onze bewoners te bevorderen? Dat werd een groot succes. In dit geval was ad hoc reageren het devies. De volgende stap nu is onderzoeken in hoeverre er behoefte is aan continuering van deze mogelijkheid. Wat is daarvoor nodig?”

De zorg is veranderd en aan het veranderen. Wat hetzelfde blijft is de warmte en liefde waarmee verzorgers hun werk doen. „Innovatie moet in dat licht plaatsvinden.” www.noorderbreedte.eu

Advertentie

Streef naar lokale, integrale verantwoordelijkheid in zorg en welzijn Dankzij corona praten we heel veel over ‘de zorg’. Maar is dat voldoende om de majeure problemen op te lossen? Ida Grasdijk neemt na 13 jaar afscheid als directeur- bestuurder van ZorgpleinNoord waarbij 280 zorg- en welzijnsorganisaties in Noord-Nederland zijn aangesloten. ‘’De zorg is heel ondoorzichtig, veel te complex en vooral inefficiënt en kostbaar georganiseerd.

Dat moet snel anders: het geld moet naar zorg voor de burger.”

Ze is vol lof over de sector waar ze zoveel jaar in werkte. Over de inzet, de kracht, de inspiratie, de inventiviteit van al die 156.000 mensen die in zorg en welzijn werken in Groningen, Friesland en Drenthe. Corona trok een zware wissel op veel van hen, zag Grasdijk. „Toch is dat niet mijn grootste zorg. Die ligt in wat komen gaat. We hebben een hele grote uitdaging als het gaat om werkgelegenheid. Er zijn tienduizenden mensen nodig in de zorg op de hele korte termijn van een paar jaar. Waar halen we die vandaan, hoe gaan we dat doen? Die mensen zijn er niet en die gaan er ook niet komen.”

Eten uit een ruif van 106 miljard „Het is noodzakelijk dat we veel beter kijken en begrijpen hoe de zorg georganiseerd is, hoe belangen zich verhouden, hoe geldstromen lopen, wie welke regie heeft. We moeten anticiperen op de voorzet vanuit het ministerie, die dit najaar de Contourennota presenteert en waarbij de inzet is dat meer regie naar de regio’s gaat. Vooruitlopend daarop hebben wij de zorg in het Noorden in kaart gebracht. En ik kan je vertellen dat het me na al die jaren heel erg heeft verbaasd en met mij onze raad van toezicht, terwijl ook zij uit het hart van de zorg komen. Je denkt na zoveel jaar aan regionale en landelijke bestuurstafels en beleidstafels dat je weet hoe het in elkaar zit, maar het is zo onvoorstelbaar complex dat het zelfs voor de meest doorgewinterde bestuurder bijna niet is te doorgronden.” „Praktisch voorbeeld: als je vraagt wat er lokaal in een willekeurige subregio in het Noorden in ‘de zorg’ omgaat aan geld en middelen, dan heeft vrijwel niemand daar een antwoord of enig zicht op. Dat zegt genoeg. Je hebt dat verhelderende inzicht nodig, wil je aan de slag met werkgelegenheid, met scholing en opleiding, met de Regionale Aanpak Actieplannen Tekorten zoals die nu in iedere regio worden opgezet. Want alleen al in Groningen, Friesland en Drenthe zijn de komende twee jaar minstens 2.000 nieuwe mensen nodig, los van de invloed die corona nog gaat hebben!”

Op haar werktafel liggen getekende schema’s van het zorglandschap. Het is een onwaarschijnlijke wirwar van clusters over alle processen en werkvelden in zorg en welzijn: ministeries, gemeenten, semi-overheden, zorgverzekeraars, zorginstellingen, onderzoeksinstellingen, adviesbureaus, zorgbedrijven, wetten en regels, financieringsstromen, administratiekantoren, accountskantoren en wie en wat er verder een rol speelt en zichzelf bedruipt uit de 106 miljard euro die er in ons land omgaat in de sector. „De zorg is onvoorstelbaar complex, is veel te ondoorzichtig en daardoor vooral inefficiënt georganiseerd. De zorgelijke uitkomst is dat het geld in grote lijnen niet daar terecht komt waar het hoort: bij de zorg voor en het welzijn van de individuele burger.”

Ida Grasdijk Bewustwording is voorwaarde ZorgpleinNoord en vergelijkbare werkgeversverbanden elders in het land hebben de zorg in kaart gebracht. „We hebben onszelf de vraag gesteld hoe we de grote problemen die er op ons afkomen op welke termijn kunnen oplossen.

Praten is prachtig, maar iedereen begrijpt dat dat verre van voldoende is: dit uitgebreide onderzoek naar organisatie, processen en financieringsstromen toont aan dat je de zorg snel anders moet organiseren. Dat vergt regie in de regio en de vraag is wie die regie neemt. We zullen voorzichtig aan de slag moeten naar meer samenwerking die tot zinnige, goede, efficiënte zorg leidt. Tegelijk besef ik terdege hoe lastig dat proces van verandering wordt, want er spelen heel veel belangen en er gaat heel veel geld in om.” „Het gaat om bewustwording van waar we mee bezig zijn en wat er op ons afkomt. Dit lijkt bijna het failliet van de zorg zoals ze nu is, het moet veranderen. Samenwerking moeten we veel concreter en praktischer op kleinschalig niveau vormgeven, het blijft te vaak bij intentie.

Samenwerken bijvoorbeeld met zorgverzekeraars, met de Regioteams van het ministerie. De Contourennota gaat een groot beroep doen op het oplossend vermogen in en van de regio’s. Ik ben daar blij mee, want de regionale verschillen in het land zijn groot. Het Noorden is een sterk ruraal gebied, dat onvergelijkbaar is met de Randstad.

Het is een van de zaken die we bij ZorgpleinNoord hebben geleerd: vanuit perifere gebieden moet je jezelf in Den Haag op de kaart blijven zetten om zichtbaar te zijn. Juist nu het ministerie meer regie bij de regio’s legt, moet je zorgen dat je relaties en je netwerken goed zijn en blijven.”

Begin op de basisschool!

Als u een paar jaar vooruit kijkt, waar staat de zorg dan? Heeft u een gezonde uitsmijter? „Ik begrijp dat er kritisch naar de zorg gekeken wordt, naar wat zinnig en nodig is. Ik zie te veel en te vaak mensen en organisaties in dezelfde vijvers springen, omdat er ergens geld beschikbaar is gesteld. Wat veel te weinig gebeurt, is de fundamentele keuze voor de integrale aanpak in zorg en welzijn. We hebben te veel last van instituties en partijen die vaak vanuit financieel oogpunt graag ook de trom willen roeren. De zorg is geen marktproduct maar een basisvoorziening! Eigenbelangen zijn te dominant. Het hoort in zorg en welzijn veel vaker en veel meer te gaan over het preventieve en niet uitsluitend over het curatieve. Investeer in leefstijl, in bewustwording, in gezondere eetpatronen, gezonde voeding en beweging. Begin op iedere basisschool: maak eten, voeding en gezondheid verplichte lesstof en begin met één uur les per week!” www.zorgpleinnoord.nl

Hoe groot is de impact van ons welzijn op onze welvaart?

Over het samenspel tussen volksgezondheid en economie en een sterker Noord-Nederland.

Tekst Karlijn ter Horst Foto’s Mariska de Groot

HOE GEZONDER, HOE BETER Europa in het klein Hoogleraar Mierau ziet voor het Noorden nog een kans om zich te onderscheiden van andere regio’s. ,,Ik denk dat we Noord-Nederland beter moeten positioneren als het meest Europese stukje van Europa.

We kunnen hier elke dag Europa in het klein doen.

Duitsland is 50 kilometer verderop. Net over de grens is een ander ondernemersklimaat met andere vragen.

Bedrijven kunnen bijvoorbeeld tegelijk investeren in twee plekken, meer experimenteel aan de slag en je market entry toetsen in zowel Nederland als Duitsland.

Noord-Nederland is Europa in het klein, aldus Mierau. ,,Voor een groot deel lijkt Europa op het Noorden.

Een relatief grote stad met kleine steden eromheen en best veel platteland. Kijk maar naar Frankrijk van boven. Haal Parijs weg en het Noorden is ongeveer hoe Frankrijk eruit ziet.

Hetzelfde geldt voor Duitsland zonder Frankfurt en het Ruhrgebied. Het is dus best een representatief gebied om dingen te leren.

We zijn bovendien een grensgebied. Nog 150 miljoen Europeanen wonen in een grensgebied. Als je ambitie hebt en hier aan de slag wil, zijn er veel voordelen om vanuit hier te ondernemen.’’

E

en economische sterkere regio is een gezondere regio. Buurten die welvarender zijn, zijn ook gezonder. Uit feiten en cijfers blijkt keer op keer dat er beweging zit tussen sociaal-economische status en gezondheid. Trapsgewijs: hoe meer geld, hoe beter.

Maar waarom eigenlijk? Daarachter probeert Jochen Mierau, hoogleraar Economie van de Volksgezondheid van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) een vinger te krijgen. ,,Het feit dat er samenhang is, betekent niet dat er ook een oorzakelijk verband is. Laat staan dat je weet wat het mechanisme is dat de twee verbindt. Als je weet waar de correlatie tussen inkomen en gezondheid vandaan komt, dan kun je bepalen wat je eraan kunt doen.’’

Er ‘iets aan kunnen doen’ is de crux van Mierau’s verhaal. Naast hoogleraar is hij mede-grondlegger en wetenschappelijk directeur van de in 2018 opgerichte Aletta Jacobs School of Public Health. Een samenwerkingsverband tussen faculteiten van de RUG, de Hanzehogeschool en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) op het gebied van volksgezondheid, dat moet zorgen voor toekomstbestendigheid van gezondheidsthema’s in het Noorden.

UITDAGINGEN Hoe groot is de impact van onze volksgezondheid eigenlijk op de economie? ,,Als we dat zouden weten, zou het leven wat makkelijker zijn. Door de bank genomen is een gezondere samenleving ook economisch sterker. Er is minder arbeidsuitval, minder werkloosheid, meer arbeidsgeluk. De hele reutemeteut.’’ Een gezondere bevolking is ook een productievere bevolking, aldus de hoogleraar. ,,Niet alleen economisch, maar ook als het gaat over mantelzorg en het zorgen voor kinderen, bijvoorbeeld.’’

Het Noorden kent volgens Mierau wel wat uitdagingen qua volksgezondheid. ,,Het aantal mensen met overgewicht, het aantal mensen dat sport. Dat soort zaken.’’ Als ‘we’ daar structureel iets aan doen, vertaalt zich

2 6 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

dat volgens hem naar meer economische kracht. Vrij vertaald: we krijgen er een sterkere economie door.

ALETTA JACOBS SCHOOL OF PUBLIC HEALTH Om structureel te verbeteren is het volgens de hoogleraar eerst zaak om het ecosysteem van volksgezondheid in het Noorden te verbinden. Met de Aletta Jacobs School of Public Health kiest Mierau daarom bewust niet voor een stevige eigen agenda. ,,We proberen te kijken naar hoe we als netwerk een verbindende rol kunnen spelen.’’ Samenwerking tussen onderzoekers, beleidsmakers en professionals om gezamenlijke aanvragen voor wetenschapsfinancieirng of regionale programma’s als regiodeals, het Nationaal Programma Groningen en het Groeifonds te doen. ,,Daarmee willen we interactie met de samenleving faciliteren en de stap tussen kennis en beleid kleiner maken.’’

Voor de Gemeente Groningen onderzoeken ze bijvoorbeeld hoe groot de industrie van de volksgezondheid in het Noorden eigenlijk is. ,,We denken dan gauw aan medtech en pharma, zoals Lode en PRA. Maar stiekem zijn er best veel bedrijven die we traditioneel niet tot de gezondheidsindustrie rekenen en die zich daar wel mee bezighouden. Preventie en volksgezondheid is niet alleen een overheidsspel.’’

De sector is veel groter dan we denken.

Maar omdat we niet precies weten hoe groot, kan de industrie volgens Mierau nog niet echt een vuist maken richting de overheid, om deze bijvoorbeeld te stimuleren.

Anderzijds is het volgens de hoogleraar ook belangrijk om te weten met wie je kunt samenwerken in het Noorden. ,,Daardoor kunnen organisaties een front vormen, zich profileren, zodat je bijvoorbeeld als NoordNederlands consortium grote projecten kunt doen.’’ De gezondheidseconomie is een groeimarkt voor Noord-Nederland, als het aan Mierau ligt.

BELEID Door de quadruple helix (overheid, onder-

wijs, ondernemers en burgers) met elkaar te verbinden, wordt uiteindelijk het beleid op volksgezondheid ook beter. En daarmee dus de gezondheid van de Noorderling. Dat op z’n beurt vermoedelijk weer zorgt voor een sterkere economie, weet u nog? In het Noorden spelen verschillende bedrijven een rol in die besluitvorming. ,,Door de sector beter in kaart te brengen, worden er betere beleidsbeslissingen genomen in het bedrijfsleven en overheidsland’’, aldus Mierau.

‘Heerlijke rust in plaats van langs de Zuidas dampen inademen in alle drukte’ ,,Beleid is zo goed als het is op dat moment.

En morgen weer een beetje beter.’’ De Aletta Jacobs School of Public Health probeert lerend beleid te stimuleren. ,,Dat is beleid waar je altijd mee bezig bent, waarmee je elke dag aan de slag bent. We willen het lerende vermogen van de sector faciliteren.’’

Door bijvoorbeeld te laten zien welke en hoeveel mensen er werken, kan de sector daardoor ook zelf leren, stelt Mierau ,,Een best grote groep zzp’ers, grote en kleine bedrijven geven advies. Vaak is het voor kleinere partijen individueel best lastig om een overeenkomst met de universiteit te sluiten voor een een scholingstraject. Met een groep kunnen ze netwerken en stilstaan bij de ontwikkelingen in het wetenschappelijke veld. Daardoor wordt advisering tiptop.’’ >>

JOCHEN MIERAU

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 2 7

" & " "" " " " #" " " " " " " " " " " " " " " "" " " " " "" " " " " " " "" " " " # " " " " " "

" " "" " " " " " ( " ' -+* )(*' &**% )$' #%$$! *' $$' () * $$% %*'!*' +* (%!*' #((% **' )*$ * &$ *' *% *')* *' (%! ' * '! $$%#((% &(* * )* * (* *' *' *' *' % #$' )* (%! ' * '! *''*' *' * &(* * $') )$ *' *''*' $ )(*' * &* **' !* %* )

' $ *!* %* *' %*!* &$ ! (' $ (')*% ( )*' *% !* ((' * ' $ &*' (' '() ! ** ( ( *' * **' *# !* % ! ( )$ $ * ) #((% )* (%! '(*&*' * &*' *' ( )* * * - ((% **' ' $ *!* %* '*&*' * % & )* ) &$$% (( )$$%'$ *% (' $ $ **' **% * *% )$! )(*' * *#*' **' * * * *' $ *% % # '!*' ' )$' *' * !%$$! )$ * )$$%(#*% !* * ) (%)*' $$ ' )* (&& ' $ * )* ( ( '! * # ')*' ( !*' % * $' ) $ **' &* *$& (% *' * %( *' * ) - *' *% (* *')* ' * $ $' * #$' ' ( $$% #$ * (' $ *% ((' +* )(*' ) !* $&*' * * $ * %$ *' $ (%! ' * '! **' *$& $ *% * $$' ((% !* $&*' * ' $'' '! % ! * )* * &*' *' ( )* * *

* $%&* $$' $ #$' +*% ) (%! * #( $') )$ *' ( )*' !% ( ' *% *' ) *' %(( *% -1 +*% ) (%! (%) !* *% &* **' $'' '! (% $$ * % * * ' ( )* ) *' *' ) * ( (&*' (% (& * &$$ * * !*' *% %(( *%

% "$ !

* * * ) * (%!&*)* *% *% *%)((% * *' *' )* !% ) * * ( )*' ( ' ) *' %(( *% * )* * *% *% *'(%& $') )$ *' +*% ) (%! * *' ' * $ **' !% ( ' %(( *% % !* * % ' * (')*% (#*% *! *' $ *&& '! &* * $$% +*% #(%& *% $ * $ $') $ * (%) &* * $$% * %( *' -+* !$$' #((% $ * *' $'! ( *')* %* $ * $ $' $ **' $ * * $$% *% * '**&

-1 ( '! ( '! % *' * $ *&$$ &(!* 0 * $$' (' ! ' * *% $ *% ' %*)*% ( * *')* ''*' (&*' *' * ')* #*% **! ') !* (%)*' +* * *' $&*' **' %$ * +*% ) (%! )(* **' )%$!* ' ( ( '! ( *' #*% ( '! *' !%(* (* * * (' !**' (%!*' * &$ *' /.," //"" *% ) (%! '

# # # # ! !! "! !! #&## $#"! ! !# # # # # # !! # # ! # ! # # # # # # # # # !! # # # ! # # # # # "# ! # !! $ ! # # # # # !! # # )# !# ( ! ' # !! # ! !& % # !! # ! # # #' &# !# # # # #

)# !# ( !

<;: 9;8:6; 54 321;6:0/; <;.-:+* )(;08( 0/ 51(;60'+: 08 /;1:;&%;6 $#" ;8 % 8 ;-: .--; +;.-:+* .(;08( .':0 0:;0:;8 08 ; 60;+5; 58 ;6 0 / 58 ;6 5; ;8 58 ;68;&;8 %088;8 ; <.8 ;+5(;/'+55- <;: ';8:6 & +;;4: /08 / " &..6: ;;8 80; ; 06;':; 6 ;65;8 658 0; ./08 / 0 8 /: 0;:0 08 65808(;8 558: <0 0/ .4 5&/:0( .8 56( ;6 ; ;6..6 ;8 0/ ..6 +0 0'+ ; -..:/:; 60; ..6 '58';8:6;;6 ; 51 ; 6..( .: ; 65- 0/ .8 ;;8 56( ;6 ; ;6..6 08 ; &..:/'+.11;-0 ; ;6.8 ;608( .8 56( ' 6.:0;4 8..6 (; 58 +;0 16; ;8:0;4 .: +;;4: ;;;8;6(0; (;(; ;8 ;8 ; ;8/ 8..6 %5 ;8 (;%6.'+: ..6 ;;8 85( .':0; ;6; 65- 08 :; +;%%;8 8 58/ -.8 0/ +;;- ;;- (5; (;6;(;- .: &0 %5;0: 0/ ; 6..( +5; ; 1 %-0; ; 56( 556 0;808(;8 .-0:.:0;4 ;8 .8:0:.:0;4 51 1;0- 8: +5 ;8 95658. +;;4: 0 ;-0 (;&.. : .: . ;8 8550: .8 ;-4/16; ;8 0 8 ;8 ; 56( ;:/%..6 0/ <;: 556 0; ;6;;8 :5;(.8 ;-0 ;8 %;:..-%..6 +5 ;8 .8 56( 0/ '6 '0..- ; 6..( 0/ +5; ; .: 8: %-0 ;8 5;8 ; 6(;8:0; 5& :; ;6.8 ;6;8 0/ 85( 8550: 5 (655: (; ;;/: ; ;6/8;--08( 0; ; &5;:;8 ..8%6;8(;8 0/ ;856& ; 6..( 8..6 56(&; ; ;6 ;6/ /:0 (: +.6

08 $# # ;6 : .-/ ; 80;:/ ;6.8 ;6;8 " 51 ; &;8/;8 08 ; 56( 8 0/ .: 85( " 51 <;: 0 8 ;6.8 ;608(;8 0; (65:;

0&1.': +;%%;8 51 ; 6;(05 ;8 / 51 58/ 58 ;6 0 / ;8 58 ; -;;68;: ;6 ;8 8 ; <;.-:+ < % 08 5 ;8 56 : %0 556%;;- (; ;6 : ..8 +;: %0 ;- ..6 %6;8(;8 .8 6.(;8 ;8 165%-;&;8 .8 56(08/:;--08(;8 ;8 &5(;-0 +; ;8 .8 80; ; :;'+85-5(0; 556 58 ;68;&;6/ 0; %; 0( 0 8 &;: 165 ':58: 0 ;-08( ;;8 4.8:./:0/'+; 5&(; 08( 5& (;%6 0 :; &. ;8 .8 ;880/ ;8 8;: ;6 ;8 38 08 58/ 0--/ .% 0 8 6;.- -04; 56(5&(; 08(;8 %;/'+0 %..6 5& 80; ; '58';1:;8 :; -.:;8 :;/:;8 556 &;8/;8 0; /:6. / 08 +;: ;- &;: ; 80; ; 165 ':;8 (..8 ;6 ;8 556 58 ;68;&;6/ ;;8 &550; .8/ 51 ;6/8;--08( .8 58: 0 ;-08( 556 58 ; /: ;8:;8 ;;8 0:(;-; ;8 &5(;-0 +;0 5& &;: 80; ; :;'+80; ;8 08 ..86. 08( :; 5&;8 .: %;:; ;8: .: 556 +;: 9;8:6; 54 321;6:0/; <;.-:+* )(;08( ; &5;:;8 %;:;6 0 ;8 +5; ; ; 0/:; 1654;//058.-/ 51-;0 ;8 .&;8 ;6 08( &;: .8 ;6; . (;%0; ;8 5.-/ < &.8 ?;'+85-5(* ;8 &;: .8 ;6; 51-;0 08(/80 ;. / 0/ 855 . ;-0 8:;6 0/'01-08.06 ;8 & -:0 -; ;- ;8 ;8 ;8 +.8 ;-;8 ; %;6;0 +;0 +;%%;8 5 ;6 ; /'+ ::08( .8 ; . (;%0; :; 0 ;8 ; -;6;8 /:;; / &;;6 5 ;6 ; 6;-.:0; : //;8 (; 58 +;0 ;- 0 8 1.6:0'01.:0; ;8 16; ;8:0; :;6 0 - +;: >; ;6-.8 /; 56(&5 ;- 0/ 08(;60'+: 51 6;1.6;6;8 =0 +;: 953 <;.-:+* )(;08( %;(088;8 ; %0 ; %658 8.&;-0 .: ; % 6(;6/ 08 58;6/ ;8 1.:078:;8 06;':

%;:6; : %0 +;: 51 ;::;8 .8 08:;6 ;8:0;/ ;8 58 ;6 5; 0 (;-5 ;8 80;: 08 ; :6. 0:058;-; 165 ;':..81. ..6%0 .8 :; 56;8 ; 0: 5&/: &08 54 &;;6 ./:/:..: ;8 ; 556 ; 56& .: ;:.0-/ .4:0&&;6: >;; ; 08:;8:0; 0/ +;: 0:(.8(/1 8: .8 ..6 0: /:.6: +;: (;/16; +5; 88;8 ; +;: /.&;8 5;8 .: 0 8 ; ;6 .'+:08(;8 ; %;-.8(;8 ; %;-.8(60 /:; 0&1.': 0; .: 51-; ;6: 0/ 80;: ;;8/ .: 0; ;6;;8 :; 6; ;8 0/ ;8 ; .. ;6 ;-0 ;6.8 ;608( %;6;0 : +;%: &..6 .: ; &;:+5 0; ; 08:;6;//; +;;4: (; ; : .8 .--;6-;0 1.6:0 ;8 08 +;: >556 ;8 0; 8;&;8 .: 8 5 ;6 ..6 -0(: +;: ;856&; %;-.8( .8 +;: %5 ;8 ..8 +;: ;'5/*/:;;& ..6 0 .-/ 9;8:6; ;8 .-/ <.8 ; ;;8 %;-.8(60 ; 65- 08 /1;-;8 556 ; <.8 ;+5(;/'+55- (;- : 55 .: ; &;;6 -5 ..- 08 5585&(; 08(;8 &5;:;8 58 ;6 0 ;8 ;8 58 ;6 5; ;8 <;: %;-.8( ;8 %; /: 0 8 556 ;6.8 ;608( .8 58/ 56(/:;-/;- (65;0: ; &5;:;8 &;;6 ;8 /8;--;6 45' //;8 51 ; /.&;8+.8( : //;8 (; 6.( .8/;8 ;- 0 8 ;8 &;8/;-0 ; &..: <;: 9;8:6; 54 321;6:0/; <;.-:+* )(;08( &5;: ..608 .-/ ;6%08 ;6 %-0 ;8 56(;8 556 +;: 16. :0/'+ ;8 :5;(;1./: 51-;0 ;8 .8 *8.&0/'+; 1654;//058.-/ 556 ; 6 .&; (; 58 ; 6;(05 +.8 ; 8- +;.-:+*.(;08(

‘ALS JE WEET WAAR DE CORRELATIE TUSSEN INKOMEN EN GEZONDHEID VANDAAN KOMT, DAN KUN JE BEPALEN WAT JE ERAAN KUNT DOEN’

>> Mierau voorziet voor de Aletta Jacobs School of Public Health de rol van kennisdrager. Hij weet ook dat de universiteit te ver afstaat van de samenleving om solo te opereren. ,,We weten echt niet alles als universiteit. En we weten al helemaal niet welke vragen er in het veld zijn. Bedrijven en overheid zien de vragen uit de markt en weten welke thema’s er spelen. Wat kunnen we dan samen leren?’’ Dat samenspel is te organiseren, maar daar is volgens Mierau wel een stuk bekendheid over de markt en de sector voor nodig.

Concurrentie met die markt is overigens uit den boze. ,,We moeten kijken hoe we de markt in Noord-Nederland kunnen versterken. Dat we als universiteit alle dingetjes overnemen is niet de bedoeling. Wij zijn leverancier en ontwikkelaar van kennis op excellent niveau’’, aldus de hoogleraar.

CLUBJESVORMING De grootste uitdaging is nog steeds ervoor te zorgen dat er in het Noorden genoeg mensen in de beroepsbevolking zitten en blijven. ,,Zonder medewerkers willen bedrijven niet komen. Dat veroorzaakt een neerwaartse spiraal. Krimp en talentbehoud is waarop we alle zeilen bij moeten zetten.’’

Profileren als regio voor talentontplooiing, aldus de hoogleraar. ,,Niet alleen voor academici. Ook voor automonteurs, die het gevoel hebben dat de garages hier hun tijd vooruit zijn.’’

De clubjesvorming in het Noorden is een tweede uitdaging. Er zijn volgens Mierau best veel programma’s, maar die vinden nog geen samenhang. ,,Dat is een verantwoordelijkheid die we samen moeten nemen: strategie vertalen in acties en acties vertalen in strategie.’’ De uitdaging voor de Aletta Jacobs School of Public Health? Vooral samenbrengen van programma’s en het doorbreken van clubjesvorming.

AANTREKKINGSKRACHT Naast stimuleren van de markt en verbeteren van de volksgezondheid heeft een stevig ecosysteem ook een meerwaarde om talent te behouden én te halen. ,,Het is goed om te weten waar de (hoogwaardige) werkgelegenheid zit. Veel studenten studeren

‘Als je weet waar de correlatie tussen inkomen en gezondheid vandaan komt, dan kun je bepalen wat je eraan kunt doen’

nu af en hebben in hun ene hand hun bul en in de andere hun treinkaartje naar de Randstad.’’ Als Noord-Nederland hebben ‘we’ ook een verantwoordelijkheid om deze talenten voor de regio te behouden, vindt Mierau. ,,Dat doen we door te laten zien dat er een sector is waar hoogwaardige werkgelegenheid is. Dat hier blijven of komen goed is.’’

Vooral dat ‘hier’ moet volgens de hoogleraar meer worden ingezet als aantrekkingskracht. ,,Ga maar lekker vanuit hier werken.

Door corona hebben we inmiddels wel geleerd dat thuiswerken prima kan.’’ Zet Noord-Nederland als gezonde vestigingsplaats neer. ,,We hebben hier lage huizenprijzen, schone lucht, rust, fijne dingen, goede scholen, een goede universiteit, goede mbo’s en goede hbo’s. Positioneer het Noorden als de regio waar werk op afstand prima gedaan kan worden.’’

Hetzelfde geldt volgens hem voor bedrijven. ,,Bedrijven die naar de Randstad wilden voor een dynamische arbeidsmarkt en talent zijn nu wellicht eerder geneigd om een overblijfsel van een kantoor in het Noorden te bouwen. Je hebt hier dezelfde voordelen en het is minder druk. Zet ergens in de provincie een kantoor neer waar je af en toe bent. Heerlijke rust in plaats van langs de Zuidas in Amsterdam dampen inademen in alle drukte.’’

Goed voor de gezondheid en voor onze economie.

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 2 9

Advertentie

‘Ons doel is het echt ontzorgen van de zorg’ Rolstoel, tillift, douchestoel, bedverhoger, elleboogkrukken, rollator, hoog/laagbed, toiletstoel; noem een hulpmiddel dat bij kan dragen aan een voorspoedig herstel of het langer en met name veilig thuis blijven wonen, en Kersten Hulpmiddelenspecialist heeft het in huis.

Deze landelijk opererende hulpmiddelenspecialist is sinds enkele maanden de nieuwe naam in de noordelijke provincies. Kersten richt zich vanuit Leeuwarden specifiek op het uitlenen van hulpmiddelen aan mensen die dat nodig hebben, waarbij service en dienstverlening hoog in het vaandel staan. „We adviseren welk hulpmiddel geschikt is, leggen onze cliënten uit hoe zij het moeten gebruiken, dat klinkt vanzelfsprekend, maar wij weten uit ervaring dat dit niet zo is”, zegt vestigingsmanager Alita de Haan.

Kersten, een prachtig bedrijf met ambitie en wortels in Roermond, was in een groot deel van Nederland al een begrip, met name binnen de WMO- en WLZ-zorg. In Noord Nederland was het bedrijf tot voor kort nog niet actief, maar daar kwam verandering in toen men eind juni een groot deel van de activiteiten van Hulpmiddelencentrum heeft voort gezet. Daardoor heeft Kersten nu alle hulpmiddelzorgtaken onder één dak en dat komt de cliënt ten goede. „We hebben, ongeacht de vraag van de cliënt, altijd een oplossing in huis”, geeft accountmanager Elly de Glee aan.

Vandaag gebeld, morgen geleverd!

Wat gebleven is, is de perfecte dienstverlening.

Alita: „Een cliënt die vandaag belt, heeft het hulpmiddel morgen in huis. En is er spoed bij, dan zorgen we dat het hulpmiddel nog dezelfde dag bezorgd wordt, ook in het weekend. Is het hulpmiddel niet meer nodig, dan komen we het weer ophalen.”

Naast de bezorging van de ‘grote’ hulpmiddelen heeft Kersten Hulpmiddelenspecialist diverse uitleenpunten, waar cliënten voor ‘kleine’ hulpmiddelen terecht kunnen. „Deze punten zijn gevestigd dichtbij de cliënt en zorgmedewerkers” legt Alita uit. „Vaak doen we dit in samenwerking

met een partner. Zo zijn we in Harlingen gevestigd in het gebouw van een maatschappelijke stichting. Veel mensen kennen die plek, komen er ook voor andere activiteiten.

Dat is waar we naar op zoek zijn.” Ook heeft Kersten uitleenpunten bij ziekenhuizen. “Het is prettig en heel praktisch voor cliënten dat zij snel over de noodzakelijke hulpmiddelen beschikken.” „Uiteraard kunnen hulpmiddelen ook preventief worden ingezet”, gaat Elly verder. „Vroegtijdige inzet van hulpmiddelen bevordert de zelfredzaamheid en het voorkomt overbelasting van de verzorgers.” Ook om die reden organiseert Kersten de uitgifte van hulpmiddelen zo dicht mogelijk bij de mensen. „De stap is dan kleiner om er gebruik van te maken.” Vanwege de Corona waren bijna alle uitleenpunten gesloten, inmiddels zijn er meer dan tien punten weer actief en wordt er wekelijks een nieuwe locatie geopend zodat we weer goed toegankelijk zijn in de regio.

‘Vroegtijdige inzet van hulpmiddelen bevordert de zelfredzaamheid en het voorkomt overbelasting van de verzorgers’ Groen bloed Een belangrijk onderdeel van Kersten Hulpmiddelenspecialist is de eigen reparatie- en herstelafdeling. „Binnen Kersten is er ruimte voor sociale – en maatschappelijke invulling van zaken, we hebben een unieke kijk op duurzaamheid.”, legt Elly uit. „Als speler in de zorg hechten we veel waarde aan MVO denken en doen! We werken actief mee en denken in oplossingen die goed zijn voor mens en milieu.

We hebben veel mensen in dienst met een afstand

tot de arbeidsmarkt. We gebruiken hun kwaliteiten om bij te kunnen dragen aan onze duurzaamheidsdoelen.” Het logo van Kersten is daarom een klavertje-vier waarvan er 1 groen gekleurd is, dat staat voor het ‘grote sociale hart’ van Kersten. Dit combineert goed met het Fryske pompebled.

Gebruik We werken ook intensief samen met thuiszorgmedewerkers. Zij vervullen een belangrijke rol in het dagelijkse leven en verbinden vaak een hulpmiddel met een gebruiker „Ook daar geldt dat we meer doen dan alleen het inzetten van een hulpmiddel”, legt Alita uit. „In trainingen infomeren we de zorgmedewerkers over gebruik en toepassing van hulpmiddelen. Van de actuele kennis en vaardigheden hebben de cliënt en de zorgmedewerker erg veel profijt.” Dat geldt ook voor de mantelzorger, die soms zwaar werk moet uitvoeren. “Het is in het belang van iedereen dat zij hun taken zo gemakkelijk en veilig mogelijk kunnen doen. Daarover geeft Kersten graag advies. Wij hebben veel hulpmiddelen beschikbaar en het is jammer als daar, door onwetendheid, geen gebruik van wordt gemaakt.

Dus: bel of mail en stel uw vraag.”

Een betrouwbare partner voor iedereen In de hulpmiddelenbranche is het belangrijkste dat we zeggen wat we doen en doen wat ze zeggen. Mensen zijn immers afhankelijk van een hulpmiddel en de service eromheen. Iedereen zet dus alles op alles om er voor elke client, mantelzorger en zorgverlener te kunnen zijn.” www.kerstenhulpmiddelen.nl

Advertentie

Een naam in de medische wereld Als er één bedrijf is dat nadrukkelijk actief is in de sector life sciences & health dan is het wel VDL Wientjes in Roden. Waar de omzet zo’n 10 jaar geleden voor zo’n 30 procent in de medische sector werd behaald, is dit percentage inmiddels gegroeid naar ruim 70 procent. Volgens directeur Chris Mulder is het einde van die groei nog niet in zicht. “Steeds meer bedrijven en organisaties kloppen bij ons aan wanneer ze een oplossing zoeken voor hun (medische) vraagstukken.”

Noorden Het spreekt Mulder en Arents aan dat dergelijke projecten in het noorden plaatsvinden. “Zo zijn we ook aangesloten bij een groep bedrijven die rondom het UMCG actief is”, geeft Mulder aan.

“Ook daar lopen diverse interessante projecten, zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van een 3D printer die implantaten kan produceren. Met een ander bedrijf zijn we bezig met de ontwikkeling van een apparaat voor de oncologie, die in het lichaam bepaalde onderdelen aan elkaar kan ‘nieten’. Verder heeft een Duitse partij ons benaderd om een apparaat te ontwikkelen, waarmee je tijdens een operatie kunt meekijken.

Dergelijke apparaten bestaan er al, maar met dit apparaat kun je exact bepalen waar je als chirurg moet snijden. Dat kan met dit apparaat veel nauwkeuriger dan op dit moment mogelijk is.”

VDL Wientjes Roden ontwikkelt, produceert en assembleert producten waarin deels kunststof onderdelen zitten. Het gaat hierbij regelmatig om uitdagende nieuwe ontwikkelingen van bijvoorbeeld (medische) apparatuur en machines, maar ook van bepaalde onderdelen daarin. In alle gevallen gebeurt dit in opdracht van andere bedrijven. Een bekend voorbeeld is de couveuse, grotendeels van glashelder kunststof. En onlangs werd, in samenwerking met ConcordNeonatal de geboortetafel op de markt gebracht, die er aan bijdraagt dat artsen meer tijd hebben om kleine behandelingen uit te voeren, waarbij de navelstreng nog niet is doorgeknipt. “Voor baby’tjes met opstartproblemen is dat ontzettend belangrijk”, zegt Mulder.

Naam Inmiddels heeft VDL Wientjes Roden een naam opgebouwd in de medische wereld.

“Opdrachtgevers weten ons goed te vinden, maar komen ook vaak via via bij ons”, legt Wouter Arents, technical sales manager uit. “Met name de combinatie van de diversiteit en brede kennis en kunde is tamelijk uniek in de markt. Niet alleen hebben we een eigen ontwikkelafdeling, die behoorlijk groeit. Onze eigen moderne fabriek biedt daarnaast tal van mogelijkheden. Op die manier hebben we in de afgelopen jaren veel kennis opgebouwd op het gebied van medische apparatenbouw. Kennis die in de mensen zit en dat vooral is heel belangrijk. Immers, daardoor kunnen we datgene wat we bedenken ook zelf uitvoeren. Wat dat betreft lopen we voorop in deze markt.”

Behoefte Uiteraard had en heeft corona invloed op de bedrijfsvoering van VDL Wientjes Roden.

Mulder:“ Je ziet enige terughoudendheid bij medische bedrijven. De focus is grotendeels op corona gericht en veel bedrijven zijn bezig de behoefte aan bijvoorbeeld beademingsapparatuur in te vullen, nieuwe ontwikkelingen komen daardoor op een wat lager pitje te staan. Wat dat betreft wordt het tijd dat er een vaccin gevonden wordt, zodat bedrijven zich weer meer gaan richten op de ook noodzakelijke ontwikkelingen van nieuwe medische apparatuur en machines.”

Overigens heeft VDL Wientjes Roden vanwege corona ook wel weer de nodige nieuwe aanvragen binnen gehaald. Mulder:” Bijvoorbeeld speciale deuren voor een machine die besmette materialen kan reinigen. Dit doen we in opdracht van een Engels bedrijf, dat via een toeleverancier met ons in contact kwam. De vraag die we kregen was simpel ‘kun je ons helpen met’. En ja, dan gaan wij aan de slag, daar ligt voor ons de uitdaging, ook al is de tijd waarin een en ander dan gerealiseerd moet worden kort.”

Testen Samenwerken, zowel intern als extern, om te komen tot betere producten en de beste oplossingen voor de klant, het staat bij VDL Wientjes met hoofdletters geschreven. “Daarom is het belangrijk dat wij ons blijven ontwikkelen”, legt Arents uit. “Want pas dan ben je interessant voor andere bedrijven.” Zo is VDL Wientjes Roden momenteel betrokken bij een groot project van BD Kiestra in Drachten. Mulder:“ Een wereldspeler die contact met ons heeft gezocht om als toeleverancier op te treden van een onderdeel van een nieuw product, dat in 2021 op de markt komt. Het heeft te maken met lab automatisering, waardoor er meer testen in korte tijd kunnen worden gedaan. Momenteel uiterst actueel natuurlijk.”

Robot Is VDL Wientjes Roden ook nog buiten de medische wereld actief? Jazeker. “We zijn bijvoorbeeld bezig met de ontwikkeling van een kunststof robot, die in gevaarlijke omgevingen kan worden ingezet. Denk aan leidingen, opslagtanks, mestkelders, enzovoort. We hebben nu een proefopstelling, een werkend prototype op basis van een technologie, waarmee we de robot kunnen produceren.”

“Het past perfect bij de manier waarop VDL Wientjes Roden wil opereren. Wat begint met een idee en vervolgens verder ontwikkeld moet worden, tot en met het uiteindelijk product dat wij dan kunnen produceren. Dat is waar VDL Wientjes Roden sterk in is.” www.vdlwientjes.nl

Advertentie

‘Het zijn hectische tijden’ „Corona slaat keihard toe in ondernemend Nederland.” Dat zegt Hennie van Braak van Van Braak Accountants. Als geen ander mag de accountant als de thermometer van de BV Nederland worden gezien. Hoewel de accountant met meerdere vestigingen in Noord-Nederland nog niet veel faillissementen heeft meegemaakt, verwacht Van Braak dat dit de komende maanden zal toenemen. „Wij staan onze klanten zo goed mogelijk bij en proberen waar mogelijk een doorstart te maken.”

Dat doet Van Braak Accountants, kortweg VBA, op een manier zoals de klanten het gewend zijn: nuchter, pragmatisch en direct. „We zeggen altijd duidelijk hoe de zaken ervoor staan, je hebt er niets aan verstoppertje te spelen. Als de ondernemer dat goed voor ogen heeft, gaan we vervolgens op zoek naar een inventieve oplossing voor die klant, dat mag hij van een goede accountant verwachten.”

Advies Uiteraard speelt in deze tijd corona een belangrijke rol, veel ondernemers bellen de accountant voor advies. „Die vragen zijn heel divers”, legt Van Braak uit. „De overheid heeft ontzettend veel maatregelen in het leven geroepen, die ook nog per branche kunnen verschillen. Voor een ondernemer valt het niet altijd mee om daar de maatregelen uit te halen die het beste zijn voor zijn bedrijf. Daar gaan wij dan mee aan de slag.”

Maar, ook andere zaken zijn belangrijk, zoals de ondernemingsstructuur. Van Braak:„ Mocht er bijvoorbeeld een dochterbedrijf slecht voor staan, of erger nog, die dreigt om te vallen, dan is het belangrijk dat het moederbedrijf er wel goed voor staat, zodat niet het hele bedrijf wordt meegetrokken. Wij zien nog te vaak dat ondernemers dit niet goed hebben geregeld, met vaak vervelende gevolgen.”

Voorsorteren „Wij hangen geen jubelverhalen op”, gaat Van Braak verder. „Daar heeft een ondernemer niets aan. We confronteren hem wel met wat er kan gebeuren als hij bepaalde zaken niet goed voor elkaar heeft. Wij vinden dat een ondernemer te allen tijde voorbereid moet zijn op mindere tijden. De coronacrisis heeft aangetoond dat dit van de ene op de andere dag kan gebeuren.

Daarom helpen we onze klanten om zo goed mogelijk voor te sorteren op mindere tijden. De prijs is dan niet meer leidend, een goed advies wel. Klanten die dat eenmaal hebben ervaren, gaan niet snel weer weg.”

En dat merken ze bij Van Braak Accountants, want de groei zit er goed in. Van Braak Accountants heeft 4 vestigingen in NoordNederland: Drachten, Marum, Zuidbroek en Emmen, waar bijna 80 mensen werken.

Daarnaast heeft de accountant nog 7 vestigingen elders in het land en nog dit jaar wordt een nieuwe vestiging in Dirksland (Zuid-Holland) geopend. „Wij doen dat middenin coronatijd inderdaad, juist omdat het ons duidelijk is geworden dat de ondernemer behoefte heeft aan een accountant met vakkennis, die in staat is goed advies te geven.”

Hennie van Braak Anticiperen Dat de problemen rondom corona nog lang niet ten einde zijn, behoeft geen nader betoog. „Sommige branches gaat het voor de wind, maar heel veel ondernemers hebben met forse omzetdalingen te maken en moeten daarop anticiperen”, vertelt Van Braak. „Het is goed dat de overheid ervoor gekozen heeft om ondernemers uitstel van het betalen van BTW en andere belastingen te geven. De Belastingdienst heeft recent aangekondigd dat er een ruime betalingsregeling komt voor deze achterstanden, maar vroeg of laat moet dat toch echt allemaal betaald worden.”

Van paniek is volgens Van Braak geen sprake, „maar achterover leunen is nu ook een slecht advies. Elke ondernemer moet goed in de gaten houden wat er gaande is en de juiste beslissingen nemen, wij kunnen hem daar bij helpen.”

„Juist in deze tijd hebben klanten behoefte aan een goed advies”, besluit Van Braak. „En laat advisering nu de kurk zijn waarop Van Braak Accountants al sinds de oprichting in 1993 drijft.

Een ondernemer die zijn administratie goed op orde heeft, kunnen wij met onze vakkennis goed adviseren. Dat is precies waar ondernemers in deze onzekere tijden steeds meer behoefte aan hebben.” www.vanbraakaccountants.nl

Slechts 1 op de 10 start-ups wordt een succesvol bedrijf. In de afgelopen jaren passeerden een aardig aantal de revue van NoordZ. Hoe staan ze er nu voor? In aflevering 11: Reducept in Leeuwarden.

Tekst Karlijn ter Horst Foto Mariska de Groot

MARGRYT FENNEMA

KENNIS VOOR IEDEREEN, WERELDWIJD Wat doen jullie ook alweer?

Margryt Fennema, mede-oprichter: ,,Reducept biedt een digitale therapie voor mensen met pijnklachten, om thuis die klachten te kunnen verminderen. Dat doen we onder andere met een VR-game, die je via een app op je telefoon of met een wat duurdere VR-bril kunt spelen.

Het gaat ontzettend goed en het groeit. Aan de andere kant is ook ontzettend veel werk te doen. Inmiddels zijn de eerste gezonde tekenen dat ons product werkt binnengekomen. Er valt nog wel wat te bewijzen om de groei duurzaam te maken, maar je kunt wel echt zeggen dat er inmiddels een product, een team van al 23 mensen, klanten en dus een bedrijf is ontstaan.’’

Hebben jullie de route gaandeweg bijgesteld? ,,Ja, zeker hebben we dat. We zijn van productfocus naar een SaaS (Software as a Service, red.) oplossing gegaan. In het begin focusten we vooral op de VR-oplossing en een training voor je brein. Inmiddels bouwen we achter de schermen aan ondersteuning daaromheen, met een community van gelijkgestemden die elkaar willen helpen en pijnexperts en profes-

sionals die hun kennis delen. Je neemt straks een abonnement op Reducept. Daarmee krijg je – naast de game – toegang tot masterclasses en cursussen en kun je interacteren met andere gebruikers. We willen waarborgen dat mensen goed gesteund worden om ermee aan de slag te gaan. We hebben er echt voor gekozen ons sterk te gaan focussen op die patiëntreis.’’

Wanneer is de grote doorbraak? ,,Die komt bij de volgende financieringsronde, waarop we ons nu aan het voorbereiden zijn.

Komend kwartaal moeten we de proof points bewijzen. De uitdaging ligt in het optimaliseren van onze patiëntreis. We hebben al bewezen dat ons product goed is en dat er behoefte en betalende klanten zijn. Als we kunnen bewijzen dat we de beste therapie hebben om thuis in te zetten, dan kunnen we schalen. Er zijn meerdere mensen met dat model bezig, maar tot nu toe is dat nog niemand helemaal gelukt.’’

Wat hebben jullie de afgelopen jaren geleerd? ,,Een idee is best aardig. De eerste knuffelfase

genkomen: het is echt een optelsom van mindset en erachter komen dat je als founder te allen tijde zelf het stuur van je schip bent.

Van alle gebieden waar je geen snars verstand van hebt als ondernemer, moet je toch elke keer zelf het besluit nemen. Je moet continu bijblijven en blijven leren. Dat vreet en geeft ontzettend veel energie. Daarbij helpt het dat je goede mensen om je heen verzamelt die je kunnen helpen.’’

‘De wereld voor iedereen een beetje beter en mooier maken nemen we alle risico’s voor’

van een start-up is fijn voor een beetje zelfvertrouwen. De grootste crux is om een product markt-fit te maken. De juiste mensen bij elkaar zien te brengen om dat voor elkaar te krijgen is het allerbelangrijkste dat er is. Mensen zijn echt belangrijk. Vervolgens komt het schaalbaar maken. Je kunt nog zo’n fantastisch idee hebben en de meest intelligente mensen te-

Hoe ziet de toekomst eruit? ,,Vervolgfinanciering ophalen en met dat geld internationaal schalen. Vanaf de start is de ambitie groot en die houden we erin. Het is altijd ons doel geweest om onze kennis voor iedereen wereldwijd toegankelijk te maken.

Dat ligt nog steeds ten grondslag aan hoe we onze strategie bepalen en de service doorontwikkelen. Als we het voor elkaar krijgen, is het een disruptieve manier om de wereld voor iedereen een beetje beter en mooier om in te leven te maken. Dat is het belangrijkste. En daar nemen we alle risico’s voor. We blijven drukken naar het einddoel, al is dat misschien ten koste van wat er al is of wat we nu al kunnen.’’

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 3 3

MARIUS TOUWEN

3 4 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

DE SPIEGEL Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. Dan is het handig als je een groot voorbeeld hebt, iemand die je inspireert, aan wie je je even kunt spiegelen. Aflevering 12 van De Spiegel: Marius Touwen (70), de oprichter van Zorg van de Zaak die onlangs afscheid nam als directeur.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Mariska de Groot

‘ZORG IS DE LIEFDE, KUNST DE INSPIRATIE’ Hindeloopen gekocht, onder meer zodat ik meer kunst kwijt kon.’’

Dat lijkt me lastig, afscheid nemen van je kindje dat begon als arbodienst maar uitgroeide tot een groot netwerk van zorgaanbieders… ,,Dat is het ook wel, maar ik ben niet helemaal weg. Ik stap uit de operatie, maar blijf aandeelhouder. Zo ben ik nog steeds betrokken. Weet je, op zeker moment krijg je de leeftijd. Zo is het gewoon. Eigenlijk zou ik dit voorjaar mijn biezen pakken, maar door corona en de klappen die onze sector kreeg leek me dat niet gepast. We zijn er aardig doorheen gekomen. Je ziet dat zo’n toestand aanzet tot nieuwe ontwikkelingen; digitalisering, hulp op afstand, dat soort dingen. Dat heeft iets moois ook wel.’’

En nu wachten de geraniums? ,,Ik ga me zeker niet vervelen. Verschillende start-ups help ik. Eén die robots maakt die helpen in de revalidatie, één die met een coronamedicijn bezig is, een revolutionair thuiszorgbedrijf, en net kom ik van een afspraak met een jongen die een heel nieuw uitvaartcentrum heeft ontwikkeld. Dat is allemaal leuk en daar kan ik nu mooi meer aandacht aan besteden.’’

Het zit allemaal wel in een bepaalde hoek, en niet die van kunst en onderwijs… ,,Dat heb ik wel ontdekt, dat in de brede waaier van zorg mijn hart ligt. Heeft iets te maken met mijn gereformeerde opvoeding in Leeuwarden ook. Naastenliefde, hard werken, er zijn voor anderen. Ik ben inderdaad ook tekenleraar en kunstcriticus geweest. Kunst is nog altijd heel belangrijk voor me, maar dat is passie. Ik koop het graag, kan er lang naar kijken, wil een bijdrage leveren aan het creëren ervan. Niet zo lang geleden heb ik het oude stadhuis van

En is kunst ook een inspiratiebron? ,,Als ik aan grote voorbeelden, inspiratiebronnen denk, dan komen bepaalde kunstenaars wel meteen op ja. Alleen al vanwege de kracht om uit niets iets te scheppen. Ik zou Dave Meijer willen noemen in dit verband.

Leuke vent ook trouwens. Hij heeft heel wat hangen in museum Belvédère in Heerenveen. Zijn werk heeft me echt op gedachten gezet die ik als ondernemer heb uitgevoerd.’’

‘Op zichzelf allemaal al prachtige werkjes, maar samen geven ze een weer een nieuwe beleving’

In welke zin? ,,Ik ben vooral dol op zijn installaties. Hij hangt kleine paneeltjes bij elkaar. Op zichzelf zijn dat allemaal al prachtige werkjes, maar samen geven ze weer een ander beeld, een nieuwe beleving. Dat idee heb ik ook gebruikt om Zorg van de Zaak steeds verder uit te breiden met verschillende vormen van zorgdienstverlening. Los van elkaar allemaal mooie bedrijven, samen bieden ze meer.

Alleen al vanwege de groei en uitwisseling van kennis. Je krijgt een dynamische, onderlinge beïnvloeding.’’

Noem eens een voorbeeld. ,,Toen ik in 2014 het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk overnam, werd ik voor gek verklaard. Maar ik vond het een prachtig, kansrijk instituut. Zelf al, vanwege het brandwondencentrum onder meer, maar als deel van ons gehele aanbod helemaal. Dat begint zich nu ook uit te betalen. Dit was echt zo’n beslissing die tot stand kwam omdat het denken erover begon dankzij het werk van Dave Meijers. Een nieuw fragment dat het hele schilderij Zorg van de Zaak beïnvloedt en nog mooier maakt.’’

Samenspel Marius Touwen schreef ter ere van zijn afscheid samen met Ariëlla Kornmehl het boek Samenspel, een serie overdenkingen over leiderschap, kunst en drijfveren.

Touwen: ,,Als je dat leest, dan begrijp je nog beter waarom ik welke keuzes heb gemaakt.’’

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 3 5

Advertentie

Sportstad Heerenveen

Alles voor een gezond leven onder één dak „Sport en bewegen is verweven met gezondheid”, zegt Rinse Bleeker, directeur van Sportstad Heerenveen. „Daar staan wij voor. Veiligheid is daar een onderdeel van. Nu, tijdens het Nederlands kampioenschap inline skaten, is veiligheid zeer zichtbaar in de maatregelen tegen corona. Het is een visitekaartje voor sport en we zijn blij dat we dat mogen faciliteren.”

Rinse Bleeker in gesprek met organisatie NK inline skaten 2020

Veiligheid en zorgdragen voor je lichaam is meer dan je beschermen tegen ziektes. „Een topsporter wordt op allerlei niveaus begeleid om de prestatie te vergroten en blessures te vermijden. De topsporter kent zijn lichaam en weet het optimaal te benutten. Voeding, trainingsschema’s, medische zorg het is allemaal opgenomen in zijn routine. Denk niet dat recreanten en amateursporters geen baat hebben bij zo’n totaalaanpak. Met aandacht voor al die aspecten van je lichaam, creëer je optimale gezondheid.

Binnen Sportstad Heerenveen zijn al die faciliteiten aanwezig en voor iedereen beschikbaar. Je hoeft hier geen topsporter te zijn om optimaal aan je gezondheid te kunnen werken.”

De stap naar verbetering van je gezondheid Niet genoeg bewegen kan nare gevolgen hebben. „Diabetes, wordt vaak genoemd, maar ook rugklachten, hoofdpijn en vermoeidheid is aan de orde.” „Misschien heb je tijdens de vakantie gemerkt dat een potje badminton een grote aanslag pleegde op je conditie en denk je: ik moet meer gaan bewegen. Prima! Neem de trap, laat de auto eens staan. Dergelijke tips helpen al, maar een aantal keren sporten per week, is aan te raden. Ik garandeer dat als je begint met sporten je al binnen twee weken een positieve verandering zult merken.”

De diversiteit aan sporten bij Sportstad Heerenveen is enorm. Ook de minder voor de

hand liggende sporten zoals fierljeppen, beachvolleybal, freerunning, skeeleren, (kick)boksen en Futsal zijn er te beoefenen.

Totaalaanpak en maatwerk Sportstad Heerenveen heeft de expertise om de sport veilig en optimaal gezondheidsbevorderend uit te voeren. „Alle trainers hebben een erkende opleiding. Vanuit hun expertise zijn ze op zoek naar maatwerk. Mensen verschillen en lichamen verschillen nu eenmaal. Het is, net als bij topsporters, goed om daar rekening mee te houden. Een verwijzing naar de fysiotherapeut, de voedingsdeskundige of het advies om, bijvoorbeeld eerst een maand te gaan zwemmen om een zwakke knie te ontlasten en de spieropbouw rondom de knie op te bouwen, kan onderdeel zijn van maatwerk.”

Sportstad Heerenveen heeft het allemaal in eigen huis. Voor de sporter is dat makkelijk. Het bespaart hem de energie van zelf uitzoeken.

Intern heeft dit ook een groot voordeel. Het heeft de samenwerking, overleg en synergie tussen verschillende disciplines versterkt. „Daarmee kunnen we iedereen optimaal van dienst zijn.”

Breed palet, grote aantrekkingskracht „Orthoradius, onderdeel van ziekenhuis Tjongerschans is gevestigd in Sportstad Heerenveen. „Ook vanuit herstel kunnen wij een optimale begeleiding bieden. We zijn bovendien een erkend preventiecentrum voor obesitas en diabetes.”

Wellicht is dit brede aanbod ook de reden

waarom ook veel bedrijven Sportstad Heerenveen weten te vinden. Ziektepreventie en gezondheidsbevordering verhoogt de productiviteit en voorkomt uitval. „We zien heel veel variaties van bedrijfsactiviteiten. Ook daarin leveren we maatwerk. Soms gaat het alleen om een fitnessabonnement, een ander keer om een uitgebreid samengesteld pakket. Dan zie je bijvoorbeeld dat er een doel wordt gesteld waaraan men, onder begeleiding van onze trainers een aantal maanden gaat werken: met de fiets de Mont Ventoux op of de halve marathon van Rotterdam lopen. Als dat bereikt is, volgt er weer een ander doel.”

De toekomst is aanwezig „Het is belangrijk om de jeugd vroeg in aanraking te laten komen met sport, bewegen en gezonde levensstijl. Het is niet meer dan logisch dat we ook een onderwijsinstelling binnen Sportstad Heerenveen hebben. Natuurlijk is de sportopleiding (CIOS) vertegenwoordigd, maar ook andere opleidingen kunnen gevolgd worden in een omgeving die niets anders uitstraalt dan vitaliteit.”

Wie aan zijn gezondheid wil werken kan bij Sportstad Heerenveen aan een totaalprogramma werken. Kennis, sportfaciliteiten, gezondheidszorg het is er allemaal onder één dak te vinden. „Een heel groot dak, lacht Rinse. „Met heel veel parkeergelegenheid, maar als het kan, neem dan de fiets.” www.sportstad.nl

Advertentie

Roelofunderweis; onderweg met nieuwe technieken in de houtbouw „Dit moet de tijd van hout zijn”, zegt Roelof van der Werff van Roelofunderweis. „We hebben met milieuproblemen te maken en hout kan een groot deel van de oplossing zijn. Het is een herwinbare grondstof, het neemt CO2 op en het is bovendien isolerend. Met de nieuwe verwerkingstechnieken is onderhoud nauwelijks nodig. Ook dat is een ontlasting voor het milieu. ” De bouwwereld begint hout te herontdekken. In nieuwe wijken zien we houten huizen verschijnen en zelfs hele flatgebouwen en bruggen worden uit hout opgetrokken. Een ander mooi staaltje van houtbouw zijn de 240 meter hoge houten windmolens in windpark Fägremo in Zweden.

Met hout kun je dus duurzame en krachtige constructies maken. Ondanks deze successen is er ook twijfel over hout.

Hout voor de toekomst „Voor sommigen is hout een bouwproduct met nostalgie. Vanuit dat oogpunt ziet men nog niet de waarde voor de toekomst. Ook de angst voor brand speelt soms mee, maar hout is juist veel veiliger dan, bijvoorbeeld, staal. Staal gaat smelten en daardoor verzwakt de constructie die vervolgens instort. Hout zorgt voor een hitteschild van houtskool. De oppervlakte verkoolt, de kern blijft lang stevig. Dat geeft meer tijd voor evacuatie. Bij brand wint hout.”

Is hout niet onderhoudsgevoelig? „Ik bouw boten, ongeverfd, die met nieuwe verduurzamingstechnieken zonder onderhoud rustig 25 jaar in het water kunnen blijven liggen.”

Hout kon niet in verschillende richtingen gebogen worden. Dankzij Roelof kan hout dat nu ook. Met zijn nieuwe techniek gaat er een nieuwe wereld van mogelijkheden open. „Hout is klaar voor de toekomst.”

Hout buigen in meerdere richtingen „Als tiener ben ik in de scheepsbouw aan het werk gekomen. Hout en schepen werden mijn grote liefde. Ik had ook veel vragen over de wijze waarop hout verwerkt werd. Het kon efficiënter, naar mijn mening, en ik zag dat er veel hout als afval verloren ging. Toen mijn vragen hierover in Nederland niet meer beantwoord konden worden, ben ik naar Scandinavië verhuisd om daar te werken en veel te leren.”

Terug in Nederland werd Roelof zelfstandig scheepsbouwmeester van houten schepen. Zijn liefde voor schepen, hout en innovatie leverde

Houtplaat voor scheepsromp mooie projecten op. Nu is Roelof bezig met de volgende stap in houtbewerking: platen buigen in meerdere richtingen. „Hout in één richting buigen kan wel, maar dat is een omslachtig werk waarvoor eerst een mal gemaakt moet worden. Ik wilde houten platen maken zonder mal en die je bovendien in verschillende richtingen kunt buigen.”

Roelof ontdekte dat bedrijven en universiteiten deze mogelijkheid nog niet hadden onderzocht. „Het hout moet niet alleen meerdere vormen kunnen hebben, maar ook zijn kracht behouden.

Het moet functioneel zijn. De platen moeten sterk genoeg zijn om er middelgrote bedrijfsvaartuigen,

zoals vissersschepen, van te kunnen maken. Met mijn vinding kan dat”, zegt Roelof tevreden.

Zijn zoektocht bracht hem in contact met diverse bedrijven. Kennis die hij daarmee opdeed wist hij op een slimme wijze toe te passen. „Ik heb in de avonduren hele systemen zitten uitdenken en uiteindelijk viel het kwartje. Daarna kwam het aan op uittesten en aanpassen.”

Inmiddels heeft Roelof enkele dubbelgebogen houten platen gemaakt. „Op de millimeter nauwkeurig en zonder mal.” „Overal waar sterke en gebogen constructies nodig zijn zoals in de architectuur, kunstprojecten en publieke werken gaat dit materiaal gebruikt worden, daar ben ik zeker van.”

Wie wil meedoen? „De productie van dubbelgebogen hout is specialistenwerk, maar met behulp van Smart Industry kunnen platen relatief eenvoudig op maat gemaakt worden voor verschillende afnemers. Misschien is dit iets voor geïnteresseerde bedrijven om daar in te investeren.” „Ik ga mensen motiveren om mee te denken.

Vanuit de liefde voor dit product vind ik het namelijk zonde dat dit in mijn werkplaats blijft liggen. Dit moet de wereld in. Hier moeten meer mensen van kunnen profiteren.” „Ik heb altijd samengewerkt, geleerd van en met derden. Met gebundelde kennis kom je verder.

Ook nu, bij het zetten van een volgende stap met deze vinding, blijf ik die samenwerking aangaan.

Ik vraag mensen met ideeën en ondernemerszin contact op te nemen. Vooral ook jonge mensen nodig ik uit. De jeugd heeft immers de toekomst.

Net als hout, dat nu ook nog dubbelgebogen kan worden.” www.roelofunderweis.eu

Houtplaat voor architectuur

Een haal- en brengservice voor kapotte Friese kunstgebitten.

Je moet er maar opkomen. Dit is een verhaal over een student met een neus voor (tanden)handel.

Tekst Coen Berkhout Foto Mariska de Groot

TANDENHANDEL T

oen ik in mijn eerste jaar met Kunstgebit Friesland begon, had ik niet de hoop dat het ook na mijn studie het bedrijf zou zijn waar ik aan zou werken. Al sinds mijn 13de ben ik bezig met onderneminkjes: handeltjes in buitenboordmotoren en wijn, bijvoorbeeld”, vertelt Warner Sinnige, oprichter van de inmiddels 4,5 jaar oude Friese start-up.

De 25-jarige student hbo-commerciële economie aan NHL Stenden in Leeuwarden zag dat zijn gratis haal- en brengservice voor de reparatie van kunstgebitten steeds groter werd. Van Wierum tot Appelscha tot Oudemirdum: heel Friesland maakt inmiddels gebruik van zijn koeriersdienst. Een beschadigd kunstgebit wordt thuis opgehaald, naar een specialist gebracht voor reparatie en daarna weer thuis afgeleverd.

Sommige klanten komen er zelfs voor over de Afsluitdijk gereden. ,,Dat was met de kerstdagen. Op eerste en tweede kerstdag ben ik als enige open, omdat ik vind dat mensen die een kerstdiner hebben ook geholpen moeten worden.”

GOUDEN IDEE Het is die flexibiliteit die zorgt voor het succes, denkt Sinnige. ,,Ik zag de behoefte aan een reparatieservice aan huis bij mijn oma; zij was afhankelijk van kinderen en kleinkinderen om haar kunstgebit weg te brengen voor reparatie. Ik had helemaal geen ervaring met de branche, maar mensen die in het vak zitten zeggen dat ik misschien juist daarom op het idee kwam. De branch is erg traditioneel en daar heb ik verandering in gebracht. Bijvoorbeeld door zeven dagen per week van 7 uur ’s ochtends tot 10 uur ’s avonds open te zijn. Tandartspraktijken zijn vaak maar een paar uur per dag bereikbaar als het gaat om reparaties van kunstgebitten.”

Omdat zijn bedrijf gestaag groeit – naast het werk studeert Sinnige nog ‘gewoon’ – is hem duidelijk dat hij met dit idee goud in handen heeft. Bovendien won de jonge ondernemer onlangs de afsluitende pitchwedstrijd van De Noorderlingen, de minor ondernemerschap van NHL Stenden, Hanzehogeschool en VanHall Larenstein. ,,Je begint ergens mee en weet uiteindelijk helemaal niet altijd waar je naartoe gaat. Ik

3 8 N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0

was heel zenuwachtig voor de pitch, ook omdat ik in een eerdere wedstrijd (de Friese studentenstartupcompetitie Enterprijs, red.) wel finalist was maar niet won. Dat ik bij De Noorderlingen wél won was de bevestiging.

Alles wat ik tot nu toe toch vooral op intuïtie heb gedaan wordt echt gewaardeerd en werkt.”

EIGEN LAB Tijdens die pitch had Sinnige het over zijn plannen voor de toekomst: een eigen lab.

Op moment van schrijven is hij naar eigen zeggen ‘nog even student’. Maar als hij straks fulltime aan zijn start-up kan werken, verandert alles. ,,Ik heb natuurlijk de ambitie om verder groeien, ervoor te zorgen dat Kunstgebit Friesland op de kaart staat.” ,,Daarom had ik het tijdens de pitch over het openen van een eigen laboratorium. Op dit moment doen we reparaties aan huis en ik verdien aan de samenwerking met de partijen die de reparatie uitvoeren; voor mijn klanten is de service gratis. Maar ik kan bijvoorbeeld implantologisch werk, het plaatsen van implantaten, en ook het trek-

‘De branche is traditioneel en daar heb ik verandering in gebracht’

ken van tanden niet aanbieden. Het voordeel van een eigen praktijk hebben is dat je dat wel kan en dat je meer specialistische dingen kan aanbieden.”

Maar, benadrukt Sinnige meerdere malen, die uitbreiding kan nog alle kanten op. Een eigen lab is een droom. Hoe die droom precies invulling krijgt, moet hij straks wanneer hij daar de tijd voor heeft, goed over nadenken. Wil hij bijvoorbeeld uitbreiden naar andere provincies in het Noorden? ,,Dat weet ik niet. Het zou kunnen, maar het is ook complex. Ik zou dan ook mensen in dienst moeten nemen. Op dit moment doe ik het allemaal zelf: het halen en brengen, het opnemen van de telefoon, het contact met de praktijken die de reparaties doen.’’

Hij groeide op in Dokkum, maar verhuisde voor zijn handel naar Wirdum. ,,Dat ligt lekker centraal, dus ik kan ook overal zelf naartoe rijden. We hebben honderd procent klanttevredenheid. Dat komt deels omdat ik dat helemaal zelf kan waarborgen; als ik een kunstgebit terugbreng kan ik direct vragen of alles naar wens is.”

BORD ETEN Inmiddels kent Sinnige honderden verhalen van mensen die hij in de afgelopen jaren hielp. ,,Zo was ik eens bij een buitenlandse vrouw die gebrekkig Nederlands sprak en bij toeval mijn nummer op het internet had gevonden. Ze was zo blij toen ik haar gebit terugbracht, dat ze een bord eten voor me neergezette.’’ ,,En ik was eens vlak voor kerst bij een vrouw die de boom nog niet had opgetuigd.

Dan doe ik dat even. Veel klanten zijn mensen die ook eenzaam zijn. Ze vinden het fijn dat je er bent en willen graag even een gesprek voeren, dus dan blijf je toch zomaar een half uur langer.”

Of het nu gaat over het ontstaan van het idee of over de ambities voor zijn start-up, aan de woorden van Sinnige is te horen dat hij het doet om iets voor een ander te doen.

En wat de toekomst brenge moge: het meer kunnen doen voor zijn klanten gaat voor het financieel gewin. Zoals hij het zelf samenvat: ,,Het is mooi om iets te creëren waar mensen iets aan hebben en vertrouwen in hebben, en waar je dan daarna nog zelf iets aan mag verdienen.”

‘Ik vind dat mensen die een kerstdiner hebben ook geholpen moeten worden’

WARNER SINNIGE

N D C M E D I A G R O E P D O N D E R D A G 10 S E P T E M B E R 2 0 2 0 3 9

Advertentie

Betere zorg thuis en in ziekenhuis door betere techniek Antonius Zorggroep zorgt met 3.000 medewerkers voor veel mensen, zowel thuis als in het ziekenhuis. Met behulp van steeds betere technologie verbetert de zorg. Twee zorgprofessionals schetsen de toenemende rol die techniek speelt in hun vak en onze zorg. Over het warme hart en grote stappen vooruit.

Karen de Kruijf

Klaas Pieter Koopmans

Antonius Zorggroep omvat twee ziekenhuislocaties in Sneek en Emmeloord en Thuiszorg Zuidwest Friesland. 3.000 Zorgprofessionals bieden een breed pakket van ziekenhuiszorg, thuiszorg, spoedzorg en zorgbemiddeling. Antonius combineert het beste uit twee werelden: in het ziekenhuis als het moet, thuis als het kan.

thuis kunnen verplegen en verzorgen. Het geeft mensen ook meer regie op hun leven. Zij kunnen met ons in overleg waar, wanneer en hoe wij de zorg verlenen of hoe zij daar zelf aan kunnen bijdragen met zelfzorg. Als ouders van pasgeborenen bijvoorbeeld liever zelf een voedingssonde willen inbrengen bij hun kind en de situatie laat dat toe, dan leren we ze dat.”

Karen de Kruijf is al twintig jaar gespecialiseerd wijkverpleegkundige in Zuidwest-Friesland. Ze maakt deel uit van het Team Thuiszorgtechnologie in die regio. „Ik voel me overal welkom, in alle hoeken en gaten van de Zuidswesthoek. Van baby’s tot honderdjarigen, we leveren maatwerk bij de patiënt thuis. Deels zorgen we er voor dat zij niet naar het ziekenhuis hoeven en deels kunnen ze eerder weer naar huis om daar verder verpleegd te worden. Wat wij doen is technische thuiszorg met een warm hart.”

Doordat techniek een essentieel onderdeel is van hun werk en de zorg die ze bieden, is scholing en overdracht van groot belang, „Als een thuissituatie voor de patient stabiel is, dragen we de zorg over aan onze collega’s van het thuiszorgteam na zorgvuldige instructie en toetsing. Zelf worden we regelmatig bijgeschoold en getoetst op onze technische kennis en vaardigheden. Daarnaast wisselen we regelmatig kennis uit met andere verpleegkundigen en artsen elders in het ziekenhuis. Want veiligheid en de beste zorg voor de patient staan altijd voorop.”

Waar Karen de Kruijf voor de zorg aan haar patiënten de hele Zuidwesthoek doorkruist, is nucleair geneeskundige Klaas Pieter Koopmans met zijn geavanceerde apparatuur gebonden aan het Antonius Ziekenhuis in Sneek. Ook op zijn afdeling maakt technologie efficiëntere en betere zorg mogelijk. Een mooi voorbeeld daarvan is de nieuwste diagnostische scanner die op de afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde in gebruik is genomen. ,Onze nieuwe SPECT- CT scanner zorgt voor betere diagnose en voor betere zorg.

Voor patiënten is dit een grote stap vooruit.”

Technologie maakt een steeds omvangrijker deel uit van het werk van De Kruijf en haar acht collega’s van het team Thuiszorgtechnologie. „Van door de huisarts of het ziekenhuis aangewezen voedingssondes en antibiotica-infusen tot en met pijnmedicaties. Van pasgeborenen tot mensen begeleiden in de laatste levensfase, we doen het allemaal thuis, waar het in de regio ook is.

Maatwerk is belangrijk. Ieder mens en iedere situatie is anders, dus luisteren en overleggen we veel, met de patiënt, de familie, ouders, met het ziekenhuis, met de huisarts en met collega’s van de thuiszorgteams. Dankzij het gebruik van steeds betere en verfijndere techniek kunnen we steeds meer betekenen voor de verpleging van mensen thuis. Voorheen beschikten we nog niet over instrumenten die het ziekenhuis wel had. Die technische ontwikkelingen binnen de verpleging maakt dat we mensen beter en langer mensen

Een gouden huwelijk „We hebben onszelf afgevraagd wat we op deze afdeling nodig hadden om de zorg aan onze patiënten te kunnen verbeteren en of wat we wilden ook paste in de visie van het ziekenhuis?

We hebben het uitgebreid onderzocht en bij

ziekenhuizen in Gouda en Haarlem en zelfs in Parijs gekeken naar hun ervaringen met deze apparatuur en toen waren we overtuigd van de waarde. De zogeheten SPECT-CT scanner is het beste voor patiënten met bijvoorbeeld hartklachten of kanker. Dit apparaat versnelt de diagnose. De combinatie van gamma-camera en CT-scanner spoort namelijk niet alleen met behulp van radioactieve stof die door het lichaam beweegt, een afwijking in het lichaam op, maar lokaliseert die ook direct en heel nauwkeurig. Het is wat ik noem, een gouden huwelijk: we kunnen met één apparaat gelijktijdig twee essentiële metingen uitvoeren met een veel nauwkeuriger resultaat en minder stralingsbelasting voor de patiënt. En daardoor kunnen we eerder en meer trefzeker aan de noodzakelijke behandeling beginnen. Dit is zoals zorgtechnologie voor ons hoort te zijn: het moet versneld bijdragen aan betere, meer efficiënte en zorgvuldiger zorg voor de patiënt.” Voor de nieuwe apparatuur geïnstalleerd kon worden, was een grondige verbouwing in Sneek noodzakelijk, met name om te zorgen voor andere en vooral energiezuiniger luchtbehandeling, koeling en verlichting. Met een kleine vertraging door het coronavirus is de afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde klaar en zijn de eerste patiënten naar tevredenheid behandeld met de nieuwe diagnoseapparatuur.

Karen de Kruijf en Klaas Pieter Koopmans zijn zorgprofessionals van de Antonius Zorggroep.

Mensen met passie voor de mensen die thuis of in het ziekenhuis zorg nodig hebben en met gevoel voor de technologie die een betere zorg mogelijk maakt. www.mijnantonius.nl

Advertentie

Sportbedrijf Drachten; Smallingerland European City of Sport Smallingerland, met als hoofdstad Drachten, wordt omringd door steden als Groningen, Heerenveen en Leeuwarden. Dat zijn steden met schaatshallen, professionele sportclubs, daar trainen de sporters met de bekende namen. Laten wij in Smallingerland maar wat bescheiden doen als het gaat om sport, lijkt de gedachte.

Kim Assen en Evert Jan Siderius Onterecht, zeggen Kim Assen, programmamanager van European City of Sport en Evert Jan Siderius, directeur van Sportbedrijf Drachten. „Wij hebben in onze gemeente enorm veel accommodaties, sportmogelijkheden en een sportcultuur die geïntegreerd is met allerlei maatschappelijke instellingen en ondernemers.”

meerwaarde voor inwoners en gemeenschap. De titel laat zien dat we op de goede weg zijn. De titel geeft ook de mogelijkheid om onze activiteiten verder uit te bouwen en als aanjager voor sport en bewegen richting de toekomst te dienen”, zegt Evert Jan. „Niet voor niets is de slogan dit jaar ‘Tegearre foar in sûne mienskip’.”

Volgens ACES, de sportorganisatie van de Europese Unie, heeft sport en bewegen in Smallingerland een plek gekregen in de samenleving die uniek is voor Europa. „Daar mogen we trots op zijn.”

En toen kwam de lockdown Voor 2020 was een goedgevulde agenda met activiteiten en evenementen gepland. Zo kreeg de Eredivisie Squash extra kleur met een lezing van Gerard Kemkers, werden er met scholen initiatieven ontplooit als de ‘Daily Mile’ en werden de Healthy Ageing Tour en het EK Dodgeball naar Drachten gehaald. „In samenwerking met verschillende organisaties wilden we sport en bewegen in dit titeljaar extra laten bruisen; nieuwe ideeën en initiatieven de ruimte geven en ondersteunen én een extra aanbod voor jong en oud creëren.

Unieke wijze van sportbeleving in Smallingerland Smallingerland is één van de 17 Cities of Sport.

Om die titel te krijgen heeft de gemeente een inspectie van ACES ondergaan. Bijzonder gecharmeerd was de commissie van de wijze waarop allerlei samenwerkingsverbanden binnen de gemeente zorgdragen voor het bereikbaar maken van sport, bewegen en vitaliteit voor iedereen. Niet alleen sportclubs en maatschappelijke organisaties, maar ook bedrijven helpen bij het faciliteren van sportactiviteiten. „Sport en bewegen is fijn om te doen en mede door onze inzet kan het een boost betekenen voor gezondheid en welbevinden. Het verbetert de kwaliteit van leven en het verbindt mensen”, zegt Kim. „Als Sportbedrijf willen we mensen met elkaar in contact brengen en stimuleren om te gaan bewegen en sporten, alleen of samen met anderen. Sport verbindt en creëert op die manier

Niet alles is stil komen te liggen door corona, maar het is vanaf maart toch een stuk minder energiek geworden dan gedacht. Daar moet je dan ook weer creatief mee omgaan. In mei konden we gelukkig wel, in samenwerking met Iris Kroes en de Rabobank, de Nationale Balkon Beweegdag uitvoeren. Een activiteit die ook op sociaalemotioneel gebied een grote impact had.”

Gelukkig mag Smallingerland de titel nog een half jaar prolongeren. Eén van de plannen is om mensen die aan de zijkant van de maatschappij zijn beland met sportactiviteiten te betrekken bij elkaar en hun omgeving. „Sport is leuk en niet alleen goed voor het lichaam, maar ook voor de

psyche. Je gevoel van eigenwaarde gaat omhoog en je krijgt meer zin om dingen aan te pakken.”

Ook worden verschoven evenementen weer uitgevoerd zodra dit kan.

Er is veel in beweging Er gebeurt veel in Smallingerland op het gebied van sport en bewegen. Sportbedrijf Drachten speelt daarin een centrale rol. Zij brengen inwoners en organisaties samen omdat je samen meer kunt bereiken. Door te inspireren en te innoveren wordt sport en bewegen iedere keer op een andere manier aangeboden en blijft daardoor aantrekkelijk voor nieuwe en bestaande doelgroepen. Mooie voorbeelden hiervan zijn de interactieve iSpace gymzalen en de beweegapp Missie Master.

De sportcoaches zijn actief binnen tal van terreinen van sport en bewegen. Ze maken programma’s en ondersteunen bij de uitvoering.

Waarschijnlijk is elke Smallingerlander weleens met Sportbedrijf Drachten in aanraking geweest.

Al is het maar met de avondvierdaagse die, vanzelfsprekend, door hen georganiseerd wordt.

Toch zal niet iedereen zich bewust zijn van hun aanwezigheid in de gemeente. Evert Jan zegt: „Het gaat niet om ons, wij zijn een middel, het gaat om het uiteindelijke doel: sport, bewegen, gezondheid en vitaliteit bereikbaar maken voor iedereen.”

Met die missie werd Smallingerland European City of Sport en daar mogen ze trots op zijn in Smallingerland, in Friesland. www.smallingerlandcityofsport.nl

Om welk service-abonnement vraagt úw huis?

Onder andere voor uw CV-ketel, warmtepomp, airconditioning- en ventilatiesysteem!

Comfortabel Structureel onderhoud voorkomt storingen

Veiliger Voorkomt koolmonoxide

Hoe uw woning ook is uitgerust, Energie Service Friesland heeft een service-abonnement dat daarbij past. U kunt een abonnement afsluiten voor onderhoud van uw verwarmings- en warmwatertoestel, maar ook voor uw warmtepomp, airconditioning en ventilatiesysteem. Zo hoeft u zich nooit zorgen te maken over het onderhoud van de installaties en weet u zeker dat alles veilig en betrouwbaar blijft werken. Er is al een abonnement vanaf € 5,15 per maand.

Zuiniger Lagere stookkosten

Zekerheid

Als u voor 1 november een abonnement afsluit, komen we dit jaar nog langs voor een onderhoudsbeurt. Na uw aanmelding neemt de planning contact op voor een afspraak.

Snelle hulp bij storing Ontdek op energieservice.nl/abonnementen welk abonnement het beste aansluit bij uw situatie.

Geen abonnement, wel onderhoud?

Ook zonder service-abonnement staan onze monteurs voor u klaar. Voor een eenmalige onderhoudsbeurt van een uur betaalt u dan € 95,-. (Inclusief voorrijdkosten, exclusief onderdelen.)

Advertentie

Het geheim van meneer Zet Goede zorg gaat ook over welzijn. Hoe creëren we een klimaat en omstandigheden waarin een cliënt in bijvoorbeeld ouderenzorg zich echt gehoord en gezien voelt? Het antwoord is: persoonsgerichte zorg, vanuit aandacht voor de mens en minder vanuit regels en protocollen. Het Friesland College en de KwadrantGroep bouwen samen een escaperoom, om studenten en medewerkers te laten oefenen in deze nieuwe aanpak.

In 1876 is hij geboren, maar ‘meneer Zet’ is nog springlevend. Iedere dag is hij druk bezig in zijn hobbykamer. Hij kan nog jaren mee, zegt hij zelf.

Wat is zijn geheim? Dat kun je - als team - alleen achterhalen door meneer Zet goed te leren kennen. Je moet vragen stellen, luisteren, kijken, zoeken en samen beslissingen nemen om zijn geheim te ontrafelen én op tijd uit zijn kamer te ontsnappen.

Ziedaar in notendop het verhaal van de escaperoom, die nu wordt gebouwd in woonzorgcentrum Greunshiem in Leeuwarden.

Leuk, maar vooral ook leerzaam voor studenten van het Friesland College én medewerkers van zorg- en welzijnsorganisatie KwadrantGroep. Hier werken zij spelenderwijs aan hun vaardigheden in persoonsgerichte zorg. Deze ervaring is een start, een uitdaging om anders te leren werken: niet vanuit protocollen en vaste richtlijnen, maar vanuit ontdekken wie een cliënt is en wat goed is voor hem of haar.

Zo’n omslag gaat niet zomaar, merken het Friesland College en de KwadrantGroep. Een zetje in deze richting is welkom. Niet belerend, maar leuk en uitdagend graag… Dat maakt de samenwerking van school en zorginstelling tot een mooi avontuur, zegt Jildou de Jong.

Zij was hier als trainee bij de KwadrantGroep zo’n anderhalf jaar nauw bij betrokken. Vol inzet: ‘Anders denken is hard nodig.’

Zelfstandiger Ouderen van nu vragen om een andere benadering dan vroeger. Ze zijn zelfstandiger en gaan minder gemakkelijk mee in een ‘zo doen wij dat hier en het is voor uw eigen bestwil’. Jildou: ‘Als vroeger de dokter zei dat je linksaf moest, ging je links. Nu niet meer zomaar…’ Bovendien: voor de kwaliteit van de zorg is het ook veel beter om de cliënt te kennen, ook als hij of zij er zelf weinig meer over kan vertellen. Waarom is het steeds zo’n worsteling om ‘deze meneer’ onder de douche te krijgen? Dan is het goed om te weten dat er wellicht nu watervrees opspeelt, omdat hij ooit bijna is verdronken.

Die houding kun je leren. As je als groep - ervaren medewerkers of studenten - in een escaperoom samen onder tijdsdruk werkt aan een opdracht, wordt gauw duidelijk hoe de rollen in een team zijn verdeeld en waar bij alle deelnemers de sterke en mindere punten zitten in dat samenspel.

Dan is het zaak om dat alles goed te benoemen.

Het gesprek erna is dan ook ontzettend belangrijk. ‘De kwaliteit zit in het vervolg’, weet Nico de Vries van het Friesland College. Hij is een van de docenten die betrokken was en is bij het inrichten van de escaperoom en straks via camera’s mee kan kijken om vervolgens met studenten door te nemen hoe alles verliep. Hij verheugt zich erop. ‘Een prachtige vorm van praktijkgestuurd leren’, zegt hij. ‘Zoals we dat graag doen bij het Friesland College: leren vanuit een ervaring is veel krachtiger dan welke les of welk boek ook.’

Doordacht De opdrachten om het geheim van meneer Zet te

Carlo Kater (links op de foto) en Jeffrey Meijer peuteren prijskaartjes van wat attributen voor de kamer van meneer Zet. achterhalen, zijn dan ook goed doordacht. Jeffrey Meijer, die het project vanuit zijn JMG Serious eXperiences opzette met het Friesland College en de KwadrantGroep, is een expert in het neerzetten van uitdagende escaperooms met een serieus doel.

De oud-student van het FC leerde hierover veel op NHL Hogeschool, onder meer in het lectoraat Serious Gaming. Die kennis gaat steeds verder, inclusief zelfs experimenten met het meten van biometrische data bij deelnemers. ‘Hartslag, stressbeleving… Onder druk gebeurt er veel ín een mens.’ Dat zit nog niet in dit spel. ‘Maar ook door goed observeren zie je veel. Wie neemt de leiding?

Hoe? Wie zet door, als het lastig is? Zo is er veel meer, dat je na het spel samen kunt achterhalen.’

Bij het bouwen van de escaperoom ging Jeffrey

dan ook niet over één nacht ijs. De klus begon met zestig interviews over persoonsgerichte zorg met medewerkers en de cliëntenraad van de KwadrantGroep, evenals studenten van de FCschool voor Zorg, Service en Welzijn (ZSW).

Ook andere studenten werden betrokken bij het project. Als examenproject bouwde een D’Drivestudent de kast die heel belangrijk is in de opdrachten. Vanuit het excellentieprogramma, dat FC-studenten extra uitdaging biedt, verzetten drie studenten veel werk in de interviews en het vervolg. Zo is Carlo Kater nu hard aan het bouwen. Een escaperoom, zorg… Onbekende terreinen voor de mbo’er toerisme: ‘Maar ik leer hier heel veel over ondernemerschap en ideeën uitwerken.’ Ofwel: het project is nu al geslaagd.

‘En dan moet het échte werk nog komen…’ www.frieslandcollege.nl

‘Hoor, zie en ken je cliënt’ Mag je van ‘meneer X’ verwachten dat hij elke ochtend om acht uur vrolijk naast bed staat voor zijn dagelijkse wasbeurt, als hij altijd een café had en zijn bioritme hem ook in het zorgcentrum - vertelt dat hij dan nog moet slapen? Hoeveel geduld kun je hebben met de dementerende vrouw die steeds in de weer is met haar lippenstift? Dan kan het enorm schelen, als je in de zorg weet dat zij altijd veel zelfvertrouwen kreeg van een verzorgd uiterlijk. Met wat gerichte aandacht voelt zij zich vast beter Goede zorg gaat ook over welzijn. Dat is meer dan mevrouw Jansen in kamer 1 op tijd steunkousen aantrekken. ‘Hoor, zie en ken je cliënt’, zegt Ida van Marion. ‘Ieder mens is verschillend. Wat is het levensverhaal van deze mevrouw? Wat kan ík daar in de zorg mee, zodat mevrouw Jansen ervaart dat ze gezien wordt en mag zijn wie ze altijd is geweest?

Deze denkwijze geeft de directeur van de school voor Zorg, Service en Welzijn (ZSW) op het Friesland College graag alle studenten van de opleiding mee. Vanuit werken en leren, dus de escaperoom past naadloos in het praktijkgestuurd leren van de school.

Die persoonsgerichte zorg vergt een omslag in het denken.

Minder protocollen, meer zelf denken… Ook voor medewerkers van de KwadrantGroep moet dat wennen, merkt regiomanager Loes Winkel. Een revolutie? Dat ook weer niet: ‘Als je kiest voor de zorg, ben je graag bezig met mensen. Dat werk verandert niet enorm, maar de focus wel.’ Dat maakt het werk ook plezieriger, als je merkt hoe een cliënt geniet van het harinkje dat je samen haalt bij de viskar om de hoek. ‘Nadat zij vertelde dat zij vis zo lekker vindt… Misschien wil de buurman eens mee voor een lekkerbekje! Waarom niet?’

Oog voor de mens, daar draait het om. Voortdurend, want misschien wil ‘meneer X’ vandaag geen koffie met twee klontjes suiker maar nu eens thee… Veel ouderen van nu zijn anders dan vroeger: mondiger, minder meegaand. Dat geldt ook voor de familie. Lastig? Nee! De zorg wordt er leuker van, merken Winkel en Van Marion. Het vraagt wel andere vaardigheden. Daarom verwachten zij allebei veel van deze gezamenlijke escaperoom, als start voor een goede training van studenten en medewerkers.

Advertentie

Energietransitie, van strategie naar resultaat Energietransitie is een van de vier thema’s van advies- ingenieursbureau Lievense ǀ WSP. Het bureau behoort sinds de overname door WSP tot een adviesgroep met wereldwijd 50.000 specialisten op de vakgebieden bouw, infra, energie, water en milieu.

Afdelingshoofd Milieuonderzoeken Paul Zandstra van Lievense | WSP over betrokkenheid en koppelkansen in het kader van de energietransitie.

Het Plan Lievense uit de jaren tachtig spreekt nog steeds tot de verbeelding, ook voor Paul Zandstra.

Oprichter Luc Lievense van het gelijknamige ingenieursbureau uit 1964 tekende voor het vooruitstrevende plan om van het Markermeer een groot opslagbekken te maken voor ter plekke opgewekte windenergie. Een geniaal plan omdat het zijn tijd vooruit was en menig beleidsmaker tot nadenken dwong. „Nadenken over oplossingen van energievraagstukken zit dus in onze genen”, vertelt Paul Zandstra van de Leeuwarder vestiging van Lievense ǀ WSP. „ Er zijn in Nederland en Europa heel veel plannen gemaakt en akkoorden

gesloten om onze samenleving energieneutraal en fossielvrij te maken. Het zijn veelomvattende plannen en nu is het de hoogste tijd voor actie om het gewenste resultaat te bereiken voor ontwikkeling, opzet en uitvoering van grootschalige duurzame energieprogramma’s en projecten. Je hebt veel expertise nodig en bestaande en nieuwe partijen dienen bij elkaar te komen om alle belangen en aspecten met elkaar te verbinden. Succesvol schakelen van strategie naar resultaat vergt veel: hoe bereik je de juiste energiemix, de warmtetransitie in de gebouwde omgeving en hoe zorgen we ervoor dat we industriële complexen fossiele brandstof kunnen inruilen voor duurzame moleculen? Hoe bereiken we die complexe transities op grote schaal op korte termijn?”

WSP in Nederland „Lievense heeft vorig jaar de energiespecialisten van Petersburg Consultants in Doorwerth overgenomen, omdat zij elementaire ervaring en kennis hebben van energie-infrastructuren met als specialisme hoogspanning en de invloed en impact van hoogspanning op de ondergrondse en bovengrondse omgeving. Die bundeling van kennis droeg bij aan het verbinden van alle schakels om de energietransitie te versnellen en op te kunnen schalen. Met de overname afgelopen jaar van Lievense door het wereldwijd erkende advies- en ingenieursbureau WSP is onze totale capaciteit en kennis om bij te dragen aan concrete oplossingen op energiegebied verder vergroot, dat maakt ons sterk. WSP wilde haar aanwezigheid in continental Europe uitbreiden en vanwege het hoge kennisniveau in Nederland, mede op het gebied van water en energie, was een bedrijf in Nederland een logische stap. De keuze om Lievense over te nemen lag daarmee voor de hand. Volgend jaar wijzigt onze naam in WSP.” Meerwaarde in koppelkansen De energietransitie speelt overal en heeft altijd te maken met grote veranderingen in de omgeving, vertelt Zandstra. „Het is een complex geheel van economie, techniek, omgeving en bestuurlijke en maatschappelijke belangen. Het gaat om tal van specialisaties zoals elektriciteit, waterstof en andere moleculen, grootschalige zonnesystemen, windenergie, aquathermie, warmtenetten, ondersteuning bij de Regionale Energie strategieën en de ruimtelijke inpassing. Het vergt schakelen met specialisme en ervaring en bundelen van kennis. Lievense ǀ WSP is sterk in dat geheel van expertises van haalbaarheidsstudies, bodemonderzoek zoals we dat doen voor Rijkswaterstaat, studies naar effecten op de ruimtelijke en natuurlijke omgeving, berekeningen voor ondergrondse bekabeling en leidingwerk, ontwerp van systemen, omgevingsmanagement en bewonerscommunicatie, inspraakprocedures en begeleiding en toezicht bij uiteindelijke uitvoering.” „Luc Lievense kwam met opzienbarende plannen om tot een concreet resultaat te komen en dat doen we nog steeds. We kijken en denken bijvoorbeeld in koppelkansen, omdat de ingrepen die voortkomen uit de energietransitie vaak gepaard gaan met hoge kosten en impact op de omgeving. Een mooi voorbeeld hoe je daar

meerwaarde aan kunt geven, is de situatie in Amsterdam. Daar dienen op afzienbare termijn de meeste kademuren in de binnenstad volledig vernieuwd te worden. Wij hebben een plan gemaakt om dat unieke moment aan te grijpen om synergievoordeel te bereiken. We zijn met de gemeente Amsterdam in dialoog om met het openleggen van 200 kilometer kades en straten tegelijk te zorgen voor het inpassen van warmtewisselaars en warmte-koude opslag.

Daardoor kun je warmte uit het oppervlaktewater van de grachten op het gewenste moment in het jaar overbrengen naar de grachtenpanden. Op die manier kun je de energietransitie in die drukke binnenstad voor 80 procent realiseren, creëer je een win-winsituatie en ga je van aardgas naar thermische energieonttrekking. Door die transitie uit te voeren op het moment dat alle kades en straten al openliggen, bespaar je heel veel tijd, geld en energie en vergroot je het draagvlak voor transitie.”

Buffers zijn noodzaak „Zo hebben we ook een plan gemaakt om de stedelijk-industriële regio Rotterdam en Antwerpen duurzaam van energie te kunnen voorzien. Het plan bestaat eruit om groen opgewekte waterstof te bufferen in nieuwe pijpleidingen die we kunnen onderbrengen in het bestaande ondergrondse buisleidingentracé van LSNed. We kunnen het te veel aan bestaande opwekking van elektriciteit omzetten in water en groene waterstof. Die waterstof slaan we vervolgens op in nieuwe pijpleidingen in het bestaande leidingtracé. Op die manier kunnen producenten van groene waterstof hun voorraad kwijt en hebben gebruikers in de omgeving altijd toegang tot duurzame energie. Dat idee van buffering van energie, gaat terug naar de kern van het Plan Lievense. Met de energietransitie is grootschalige opslag echt urgent aan het worden om ervoor te zorgen dat we ieder moment van het jaar en ongeacht de weersomstandigheden altijd voldoende energie beschikbaar hebben.” „Dichter bij huis vragen wij ons bijvoorbeeld af wat we met groene waterstof kunnen, omdat we zeker in het noorden een enorme potentie hebben aan aardgasinfrastructuur en het ministerie inzet op versnelling van waterstofontwikkeling.

Daarnaast speelt zeker in onze eigen waterrijke provincie Friesland dat we mogelijkheden hebben voor aquathermie. Samen met de overheid, de waterschappen en het bedrijfsleven willen we bekijken waar kansen liggen voor warmtewinning uit oppervlaktewater en afvalwater.”

Begin volgend jaar wordt advies- en ingenieursbureau Lievense ǀ WSP zichtbaar als WSP. „Door de internationale expertise en ervaring op onze vakgebieden te bundelen, zijn we nog beter in staat de complexe strategie in energietransitie om te zetten in concreet resultaat voor een duurzamere en leefbare wereld.”

Tenslotte willen we graag hierin adviseren en samenwerken met andere partijen om de energietransitie te helpen versnellen. www.lievense.com

Advertentie

Holiday Ice Sint Nyk; onmogelijk is een ander woord voor idee Eet u wel eens een ijsje? Dan heeft u zeker wel eens Holiday Ice gegeten. De ijsfabrikant uit Sint Nyk produceert namelijk voor de meeste supermarkten in Europa de ijscups, cornets en ijs op een stokje onder private label.

Als u denkt dat de private labels de ijsjes van de ‘gewone’ ijsfabrikanten namaakt dan heeft u het, wat betreft Holiday Ice, mis. Zoals Jaap Koert, Sales Director, van Holiday Ice het zegt: „je kunt ervoor kiezen om te volgen of om voorop te lopen.

Wij bij Holiday Ice hebben voor dat laatste gekozen.” Innovatie zit in het DNA van Holiday Ice; innovatie en pioniersschap.

We winkelen in heel Europa Als je voorop wilt lopen, moet je weten waar je staat. Van daaruit moet je onderzoeken welke kant je uit wilt gaan. Als marketeer wil je de kant uitgaan waar mensen je gaan volgen; dat ze zeggen: „he, dat is leuk, goed bedacht, lekker, dat wil ik proberen. Dat is de interessante zoektocht waar we ons vol overgave op richten”, zegt Sales & Marketing Manager Sebastiaan Berswerda. „Wij winkelen in heel Europa. Oftewel, Holiday Ice weet wat er te koop is, welke smaken en vormen trendy zijn, in welke richting de markt beweegt.” Niet alleen ijs is daarbij belangrijk. Ook uit andere producten zoals koek, frisdrank en snoep haalt Holiday Ice kennis. Voor Redband heeft het bedrijf de drop-fruit-ijsjes ontwikkeld en voor Venco de Schoolkrijt ijsjes.”

Roelof Knijn daar vertrouwen uit. ‘Nee, dat kan niet’, is niet onze reactie. ‘Making ideas happen’, dat is ons motto.”

Roelof legt uit welke kennis er nodig is voor het ontwikkelen en produceren van een ijsje. „Uiteraard hebben we up-to-date kennis op het gebied van wet- en regelgeving. We zijn actief lid van onze branche organisatie en zodoende betrokken bij beleidsvorming van de overheid op onder andere het gebied van voeding en gezondheid. We zijn trots als we nieuwe stappen zetten in de reductie van suiker, vet en van niet natuurlijke toevoegingen. Lekker moet immers samengaan met goed. We gebruiken daarom ook Fair Trade producten en we gaan ethisch om met de afbeeldingen op verpakkingen.” „We bewandelen daarbij niet de makkelijkste weg.

Dat vereist een continue zoektocht naar nieuwe wegen. Dat is wat ons drijft. Dat maakt dat je met een tevreden glimlach naar huis rijdt.”

Amarins Wiersma

Als je krachten en kennis bundelt „Wat je een onmogelijkheid zou kunnen noemen, heet bij ons een idee. Een idee is het waard om onderzocht te worden”, zegt Roelof Knijn, Managing Director. Dat is volgens Roelof niet een onrealistisch optimisme. „Als je krachten en kennis bundelt en daar passie en ondernemerschap aan toevoegt dan blijkt er veel meer mogelijk te zijn dan dat je op voorhand denkt. Als je dat hebt ervaren, hoe het elke keer toch lukt om iets bijzonders te creëren, dan put je

Van idee tot realisatie „Elke week hebben we multidisciplinair overleg.

Verkoop-, voedselveiligheid, techniek- en receptuurspecialisten praten over nieuwe ideeën en mogelijkheden. Ideeën komen vanuit het team, vanuit de klant, maar ook onze medewerkers vanuit alle geledingen komen met ideeën. Dat is mooi. Samen weet je meer. Het getuigt ook van grote betrokkenheid onder de werknemers. Juist daarmee kunnen we het onmogelijke mogelijk blijven maken.”

Vanuit de ideeën vindt er research plaats naar ontwerp, receptuur en realisatie. „We hebben er voor gekozen een mini ijsfabriek in te richten waar twee personen fulltime bezig zijn om de output van het multidisciplinaire team uit te werken; te concretiseren. De kennis die dit laboratorium oplevert, is van groot belang.”

Jaap Koert Zo doen wij het „We houden de vinger aan de pols. gaan in gesprek met de wetgever en brancheorganisaties.

We willen weten wat er in de samenleving speelt.

We springen in op de wensen van onze klanten, maar nog liever zijn we hun wensen voor en leveren wij de input. Daarom zetten we in op innovatie en maken we mooie nieuwe producten en creëren we nieuwe successen.”, zegt Roelof. „Zo doen wij het. Er zijn andere manieren, maar voor ons is dit de beste.” www.holidayice.nl

Advertentie

ZuidOostZorg; We doen het samen ZuidOostZorg is een zorgorganisatie met dertien locaties in Zuidoost Friesland en één in Dokkum. Het is een zorginstelling die haar jaren aan ervaring wil koppelen aan een vooruitstrevende geest die gericht is op goede zorg nu en in de toekomst.

Dr. Hans Drenth, coördinator Onderzoek & Wetenschap Ooit markeerde het verpleeghuis de grens van een actief en in de maatschappij staand leven. Oud worden was hulpbehoevend worden.

ZuidOostZorg wil nu de plek zijn waar ouderen zolang mogelijk actief en in een sociale omgeving kunnen doorgaan met hun vertrouwde leven. Dat daar op een gegeven moment ondersteuning bij plaats moet vinden is evident. Het is van belang die ondersteuning zo in te richten op versterken van wat wel kan. De organisatie zet daarom in op kortdurende zorg en behandeling. Waarbij het verpleeghuis de kennis levert van de complexe ouderenzorg op een wijze dat deze kennis open en toegankelijk is voor iedere oudere. „Hier in Drachten bij Neibertilla hebben we de begane grond met de naam Sûnenz, ingericht als gezondheidscentrum”, zegt Dr. Hans Drenth, coördinator Onderzoek & Wetenschap bij ZuidOostZorg. „Men kan hier gebruik maken van allerlei faciliteiten en expertise, zoals onze sportruimte en voedingscentrum. Het doel is dat mensen zo goed mogelijk (zelfstandig) thuis kunnen blijven wonen.”

Verpleeghuis nieuwe stijl Hans is vanuit ZuidOostZorg aangesteld als lector aan de Hanzehogeschool Groningen. Zijn onderzoek richt zich op gezond ouder worden. „Kennis is de sleutel in onze zorg voor ouderen.

Daarvoor is onderzoek nodig. Ik denk daarbij niet alleen aan fundamenteel onderzoek, maar ook

aan onderzoek dat plaatsvindt in de praktijk. Hoe passen we de kennis effectief toe in de praktijk zodat het waardevol wordt? Dat bewegen zinvol is om het verouderingsproces tegen te gaan, goed voor het lichaam en goed voor de hersens, heeft de wetenschap ons geleerd. Aan ons om deze kennis zo toe te passen dat het functioneert binnen onze context. Ook daar is onderzoek voor nodig.”

Hans geeft aan dat die gedachte op allerlei niveaus kan plaatsvinden. Bij ZuidOostZorg ziet men graag de kritische en nieuwsgierige houding, het durven vragen stellen, bij het personeel.

Vragen zijn het begin van nieuwe antwoorden en dat leidt tot betere zorg. „ We willen een zorg EN kennis organisatie zijn, passend bij ons verpleeghuis nieuwe stijl.”

Interprofessioneel samenwerken Kennis moet gebundeld worden. Ouderen kunnen te maken krijgen met meerdere specialisten en soorten van zorg. De tijd dat elke zorgverlener zijn eigen behandelplan opstelde is, wat Hans betreft, verleden tijd. „We moeten als zorgprofessionals niet alleen met elkaar in overleg gaan, maar ook tot een gezamenlijk behandelplan komen. Juist die bundeling van kennis en samenwerking leidt tot betere zorg. Door samenwerking kun je behandelingen afstemmen en op elkaar aan laten sluiten. Dat alles vereist een andere manier van denken. Scholing is

daarbij belangrijk. Als zorginstelling werken we daarom samen met onderzoeks- en kenniscentra.

Hoe meer kennis en expertise er aanwezig is, hoe meer we kunnen betekenen in het gezonder ouder worden.”

Onze sportruimte is daar een mooi voorbeeld van Ouderdom komt met gebreken, zegt men wel.

Misschien is dat zo, maar het tijdstip waarop die gebreken zich gaan openbaren kan uitgesteld worden. Hans verwijst naar de Blue Zones. Dat zijn vijf plekken op de wereld waar mensen langer en gezonder leven dan elders. De grote gemene deler in die gebieden is beweging, goede voeding, opgenomen zijn in een sociale omgeving en een reden hebben om ’s ochtends uit bed te komen. „Onze sportruimte is daar een mooi voorbeeld van. Mensen komen en bewegen en krijgen voorlichting over voeding. Het is ook de plek waar men nieuwe, stimulerende contacten opdoet.

Waar ruimte ontstaat voor nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen. Dat is wat ik bedoel met kennis moet een praktische invulling krijgen zodat we langer gezond blijven en mee blijven doen. Dat is goed voor de ander en goed voor onszelf.” www.zuidoostzorg.nl

Advertentie

Stichting De Friesland; Steunt innovaties in de zorg Het begint met willen. Iets willen betekenen voor de ander, iets willen verbeteren, een probleem willen oplossen. Dan volgen de ideeën. Goede ideeën, mooie ideeën die een kans moeten krijgen om onderzocht en, desgewenst, uitgevoerd te worden. Als het een idee is dat op innovatieve wijze een verbetering voor de zorg en kwaliteit van leven kan zijn, dan is er goed nieuws. Stichting De Friesland wil dergelijke initiatieven ondersteunen. Met hun steun kunnen jouw mooie ideeën transformeren naar werkelijkheid.

Jacqueline Vissers & Henderika Terpstra-Sieperda „Wij zijn er voor de zorg”, zegt Jacqueline Vissers, projectsecretaris van Stichting De Friesland. „We hebben goede zorg in Friesland, maar we mogen niet stil blijven staan. De maatschappij verandert, zorgvragen veranderen, mogelijkheden veranderen. Zorg moet zich aanpassen, behouden wat goed is en vernieuwen waar dat tot verbetering leidt. Wij ondersteunen financieel projecten die zich richten op de verbetering van vitaliteit en zelf- en samenredzaamheid van burgers.”

De bruidsschat Toen zorgverzekeraar De Friesland fuseerde met Achmea kreeg De Friesland, wat Jacqueline noemt, een ‘bruidsschat’ van Achmea. Dat geld werd ondergebracht in Stichting De Friesland. „Concreet betekent dat twee dingen”, legt Henderika Terpstra-Sieperda, assistent projectsecretaris uit. „Er worden geen premiegelden van de zorgverzekeraar gebruikt voor de innovatieprojecten en de projecten die wij steunen moeten gericht zijn op de verbetering van zorg en welzijn van onze Friese inwoners. Het maakt natuurlijk niet uit of men wel of niet verzekerd is bij De Friesland. Dat staat er los van.”

Er zijn een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden om in aanmerking te komen voor een financiering. Hoewel het projecten betreft, die een maximale looptijd van drie jaar mogen hebben, willen we dat er continuïteit in de innovatie is. Het project richt zich dan bijvoorbeeld op ontwikkeling, maar moet na het

project potentie hebben om door te groeien. „Om dat te borgen”, zegt Jacqueline, „willen we, behalve een goed projectplan, ook een samenwerking zien met partners. Dit bewerkstelligt niet alleen een meerwaarde in de ontwikkeling en in draagvlak, maar ook een hogere kans op die genoemde continuïteit.” „Dat betekent ook dat we enkel rechtspersonen steunen. Aanvragen komen vaak uit een gemeente, een zorginstelling of een onderwijsinstituut. Binnen een organisatie wordt een probleem gesignaleerd, maar er zijn geen middelen om aan een oplossing te werken. In samenwerking met andere organisaties en met onze steun, kan er wel gewerkt worden aan een verbetering van zorg en kwaliteit van leven.”

Een uitgebreid overzicht van voorwaarden, werkwijze en ook een QuickScan zijn te vinden op de website van Stichting De Friesland. „We raden iedereen aan om een kijkje te nemen op onze site en vooral ook de projecten te bekijken die we steunen. Die zijn niet alleen enthousiasmerend, maar wellicht ook inspirerend.”

Een zichtbaar probleem, maar bedenk de oplossing maar eens Een mooi voorbeeld van een project dat Stichting

Heb je een vernieuwend idee dat bijdraagt aan de verbetering van kwaliteit van zorg en leven?

Ga naar stichtingdefriesland.nl en kijk of jouw idee in aanmerking komt voor onze steun.

De Friesland heeft ondersteund is ‘Dans op recept’. Hierbij wordt de mogelijkheid geboden aan parkinsonpatiënten om op maat gemaakte danslessen te volgen. Het doel is tweeledig. Voor veel parkinsonpatiënten ligt isolatie op de loer.

Deze gezamenlijke activiteit helpt hen deze te doorbreken. Daarnaast helpt dans de balans te verbeteren, te ontspannen en meer te bewegen zodat er uiteindelijk minder fysiotherapie nodig is.

Wat te denken van de Friestalige Speakaboo. De app Speakaboo van Koninklijke Kentalis, is een app waarbij logopedisten de klankverwerving van tweetalige kinderen in beeld kunnen brengen en begeleiden. Het gesteunde project richt zich op de ontwikkeling van de Friese klankverwerving zodat, met behulp van de Friese versie van deze app, ook voor Friese klankverwerving een realistisch behandelplan opgesteld kan worden. „Bij een app zou je kunnen denken aan een commerciële tool”, zegt Henderika, „maar dat is het niet. Een voorwaarde is dat het project niet een winstoogmerk heeft anders dan het welzijn van de mens; hetgeen misschien wel een grotere winst is.” „Naast financiële steun, kunnen we mensen met een goed plan op weg helpen door mee te denken.

Als een project, bijvoorbeeld, niet past binnen onze kaders, kunnen we wel doorverwijzen. We willen een bijdrage leveren aan een optimale zorg.” www.stichtingdefriesland.nl