Jaarverslag RijnGouwelijn 2010

Jaarverslag 2010 Overeenkomst West en Leids collegeakkoord

2

Aanbesteding en bewonersparticipatie

3

Langs de lijn 2010

Inleiding Dit jaarverslag blikt terug op 2010, een jaar waarin voor de realisatie van de RijnGouwelijn belangrijke stappen zijn gezet. Zo werd de Bestuursovereenkomst West ondertekend, en werden met Gouda en ook Leiden belangrijke afspraken bekrachtigd.

De zichtbaarheid van het tracé is tegelijkertijd steeds wezenlijker geworden: door een 3D-visualisatie wordt de route en haalbaarheid van de inpassing in beeld gebracht. Ook stelden Gedeputeerde Staten het Programma van Eisen voor de vervoerconcessie vast, zodat gezocht kan worden naar een vervoerder. Over deze en andere onderwerpen leest u in dit jaarverslag.

De voortgang van de realisatie en inpassing van de ­infra­structuur wordt per gemeente besproken. Ook wordt ingegaan op de financiën en komen de planning, bouw en het Kunstplan aan de orde.

4-5

Veiligheid en bewonersparticipatie

6

Kunst en beheer

7

Bouwen en Gouda Hoog

8

Financiën en planning

9

RijnGouwelijn Momenteel werkt de provincie Zuid-Holland aan de RijnGouwelijn, de hoogwaardig openbaar vervoer­verbinding tussen Gouda, Leiden en de kust in Katwijk en Noordwijk.

Zie voor meer informatie: www.rijngouwelijn.nl

Overeenkomst West De Bestuursovereenkomst West is op 18 februari 2010 behandeld in de gemeenteraad van Katwijk en daar unaniem aanvaard. Katwijk zal nauw worden betrokken bij de totstandkoming van het voorontwerp van het tracé van de RijnGouwelijn, met name waar het gaat om de onderwerpen veiligheid en inpassing. De provincie Zuid-Holland, Katwijk, Oegstgeest en Holland Rijnland ondertekenden de Bestuursovereenkomst West op 1 maart 2010.

Leids collegeakkoord De voortgang van het traject Leiden zou in 2010 in het teken staan van de ontwikkeling van een voorlopig en definitief ontwerp van het tracé Hooigracht-Langegracht. Het nieuwe college van B&W gaf echter in het collegeakkoord te kennen niet mee te willen werken aan een RijnGouwelijn door Leiden; dit omdat het draagvlak onder de Leidse bevolking onverminderd laag zou zijn.

Leiden gaf de onafhankelijke adviescommissie Staal opdracht te onderzoeken wat de juridische positie en de financiële consequenties zijn van dit besluit voor de gemeente.

De provincie Zuid-Holland reageerde door een inpassingsplan voor te bereiden voor het gedeelte van de RijnGouwelijn dat op Leids grondgebied zou gaan lopen. Ook Leidse ondernemers en de universiteit lieten van zich horen; zij achten bereikbaarheid per tram cruciaal voor de toekomst van de regio. De adviescommissie Staal adviseerde het college op 22 september 2010 om deel te blijven nemen aan de realisatie van de RijnGouwelijn door Leiden. Daarnaast adviseerde zij een milieueffectrapport (MER) op te stellen om een integrale en gedegen afweging te kunnen maken van tracéalternatieven. De provincie Zuid-Holland besloot deze wens te respecteren en de drie varianten (Hooigracht-Langegracht, Breestraat en bestaand spoor tot Leiden Centraal) mee te nemen in het onderzoek. Leiden besloot daarnaast zelf een afwegingskader op te stellen om te bepalen welk tracé het beste is voor Leiden; de MER was input voor dit afwegingskader. Als de Leidse politiek na de onderzoeken een ander tracé wil dan het in 2008 afgesproken tracé via Hooigracht-Langegracht, moet de gemeente ervoor zorgen dat alle betrokken partijen hiermee instemmen.

Het voorontwerpbestemmingsplan dat tot en met 5 april 2010 ter inzage lag, wordt aangehouden totdat het MER gereed is.

De onderzoeken die nu volgen vertragen het proces, maar leveren – vanuit Leids perspectief - daarentegen duidelijkheid op over het gewenste tracé. Tijdens de onderzoeken werken Leiden en de provincie Zuid-Holland wel door aan het definitieve ontwerp van het Hooigracht-Langegrachttracé. Leiden komt hiermee haar gemaakte afspraken met de provincie Zuid-Holland na.

Jaarverslag 2010

2

Aanbesteding van de concessie RijnGouwelijn Gedeputeerde Staten stelden in juli het Programma van Eisen voor de vervoer­ concessie vast. Het Programma van Eisen is een van de aanbestedingsdocumenten en het biedt vervoerders en materieel­ bouwers duidelijkheid over aan welke eisen het materieel moet voldoen, bijvoorbeeld: elke tram krijgt een conducteur en in het weekend en buiten de spits kun je je fiets meenemen. De concessie start vanaf het moment dat de vervoerder met nieuw materieel kan exploiteren en de duur is maximaal tien jaar. Ook is besloten dat de provincie Zuid-Holland het materieel overneemt en deze voor de duur van de concessie verhuurt aan de vervoerder.

De aanbesteding voor het gehele traject van de RijnGouwelijn is in 2008 gestart met gesprekken met vier mogelijke vervoerders.

In de tussentijd

Voor de periode tot de inzet van het lightrail materieel door de nieuwe vervoerder kwamen de provincie Zuid-Holland en de NS aan het einde van het jaar 2009 een nieuwe dienstregeling Gouda - Alphen aan den Rijn overeen. Deze biedt een halfuursdienst tussen Gouda en Alphen aan den Rijn, ook ‘s avonds en in het weekend. In de ochtenden avondspits rijden de treinen vanuit Gouda door naar Leiden. Zo wordt in de spits, samen met de intercity Utrecht-Leiden, een kwartierdienst tussen Alphen aan den Rijn en Leiden geboden. In de overgang van spits naar dal en omgekeerd ontstond echter een wachttijd van drie kwartier. Naar aanleiding hiervan zijn in 2010 nieuwe afspraken gemaakt om de overgang van spits naar dal te verbeteren. Deze zijn op 4 april 2011 ingegaan.

Bewonersparticipatie Het jaar startte met een informatiebijeenkomst in Boskoop. Zo’n driehonderd mensen lieten zich informeren over de RijnGouwelijn en bekeken tekeningen van de nieuwbouwwoningen in het gebied, het gerenoveerde Floragebouw en de nieuwbouw van de Christelijk Gereformeerde Kerk. Voor inwoners van Alphen aan den Rijn is in juni een openbare informatiebijeenkomst georganiseerd over de aanstaande werkzaamheden van ProRail. In Alphen aan den Rijn ging het om zaken als de vervanging van de perronkappen, aanpassingen aan het spoor, grondwerk voor het Electroluxspoor en de spoorverdubbeling, en het heien voor de aanleg van een duiker.

Ook in Leiden zijn bijeenkomsten georganiseerd voor de totstandkoming van het definitief ontwerp van het tracé over de Hooigracht-Langegracht. De provincie Zuid-Holland heeft hiervoor het tracé in delen opgeknipt en directbetrokkenen huis-aan-huis benaderd met de vraag deel te nemen in omgevingsgroepen. De zeven omgevingsgroepen zijn twee keer bijeengekomen. De sfeer was kritisch doch positief. De aanpak wordt door de deelnemers op prijs gesteld en leverde voor de projectorganisatie en het ontwerp nuttige informatie op.

Jaarverslag 2010

3

Katwijk • ondertekening Bestuursovereenkomst West • onderzoek naar inpassing van de RijnGouwelijn West in Valkenburg • voorbereiding voor het inpassingsplan; aanbesteding adviesdiensten, voorbereiding voorlopig en definitief ontwerp, opstellen contractdocumenten • opstellen plan van aanpak voor het inpassingsplan en voorlopig ontwerp en het daarbij behorende communicatieplan

Leiden • ter inzage legging voorontwerpbestemmingsplan RijnGouwelijn • nieuw college van B&W stelde de commissie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden in (zie pagina 2) • afronding ontwerp rondom het ROC Lammenschans • twee ontwerpvarianten voor de Lammenschansweg gereed, verkeerskundige oplossing voor kruispunten wordt rotonde of kruising • afstemming met gemeente over de gedetailleerde inpassing in de Langegracht en de Hooigracht • gemeente en provincie Zuid-Holland stemden de inpassing van de RijnGouwelijn in het Bio Science Park af

Leiden-Alphen aan den Rijn • ProRail startte met maken technisch ontwerp

Zoeterwoude • provincie Zuid-Holland stelde het natuurcompensatieplan voor de Elfenbaan vast • provincie Zuid-Holland en gemeente spraken af dat, als het voorkeurscenario uit het natuurcompensatieplan niet voor augustus 2012 is gerealiseerd, het gereserveerde budget ten goede komt aan een door Zoeterwoude te beheren groenfonds • de gemeente deed een verzoek tot ontheffing van de Provinciale Verordening Ruimte in het kader van de bestemmingsplanprocedure ten behoeve van het Emplacement • onderzoeken in opdracht van de provincie Zuid-Holland ten behoeve van het bestemmingsplan Emplacement RijnGouwelijn • ontwerp overgang tramspoor naar hoofdspoor bijna afgerond

Langs de lijn in 2010 Jaarverslag 2010

4

Alphen aan den Rijn-Gouda • ProRail sloot bouwcontract met Dura VermeerImtech voor ombouw, uitbreiding en vernieuwing • uitvoering - verdubbeling spoor en aanpassingen aan halte Alphen aan den Rijn startte in juni met drie treinvrije weekenden

Waddinxveen Alphen aan den Rijn • overleg en oplossing voor waterhuishouding en verleggen van kabels en leidingen rond het Electroluxspoor • stationstunnel Alphen aan den Rijn in gebruik genomen • plaatsing eerste bouwbord RijnGouwelijn • aanpassingen aan station Alphen aan den Rijn • informatiebijeenkomst over de werkzaamheden door ProRail en provincie Zuid-Holland • ProRail leverde geluidsonderzoek, gemeente beraadde zich op gewenste geluidsmaatregelen

• voorbereiding op keuze kunsthalte Waddinxveen-Zuid • drie kunstenaars maakten schetsontwerp

Gouda • eerste paal voor het Huis van de Stad bij station Gouda • contract voor aanbesteding van de werkzaam­ heden aan station Gouda opgesteld • start onderzoek door ProRail naar haalbaarheid van halte Gouwe Park/Westergouwe • tracé Gouda over bestaand spoor vastgelegd • verdere uitwerking van de inrichting spoorzone • start uitwerking en inpassing halte Goudse Poort

Zuidplas • ProRail onderzocht mogelijkheid van opheffen bestaande particuliere overwegen in de Moordrechtboog

Boskoop • informatiebijeenkomst over de ontwikkelingen rondom het stationsgebied en de RijnGouwelijn • gerenoveerd Floragebouw is feestelijk geopend door Koningin Beatrix. Het Floratheater, Grand Café Roos en Merkur Casino openden hun deuren.

Rijnwoude • herziening voorontwerp bestemmingsplan en terinzagelegging

Jaarverslag 2010

5

Veiligheid Twee onderwerpen bepaalden in 2010 de ‘veiligheidsagenda’: de veiligheid van de overwegen en het zogenoemde veiligheidsconcept RijnGouwelijn Oost.

Als initiatiefnemer is de provincie ZuidHolland verantwoordelijk voor de veiligheid van de overwegen. De Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) doet de eindbeoordeling.

Hoewel het veiligheidsniveau na aanleg van de RijnGouwelijn vergelijkbaar is met overwegen elders in Nederland, neemt de

veiligheid op het spoor tussen Gouda en Leiden af. Dit als gevolg van de verhoogde treinfrequentie, de spoorverdubbeling en het aanleggen van haltes dichtbij de overwegen. Verbetering is mogelijk door de aanleg van ongelijkvloerse kruisingen op het drukste gedeelte, namelijk tussen Alphen aan den Rijn en Leiden. In 2010 is intensief overlegd met IVW over de vraag in hoeverre de effecten van veiligheidsmaatregelen als ongelijkvloerse kruisingen in verhouding staan tot de kosten die ermee gepaard gaan.

Deze vraag ligt voor aan de minister van Infrastructuur en Milieu, omdat de uitleg van het rijksbeleid hierover niet eenduidig is.

In januari is het veiligheidsconcept RijnGouwelijn vastgesteld door de Veiligheidsdirectie Hollands Midden. Hierin staan de eisen ten aanzien van de openbare veiligheid, bijvoorbeeld voor reizigers en personeel in geval van calamiteiten.

Na vaststelling is het aan alle betrokken gemeenten gestuurd. Inmiddels werkt de projectorganisatie samen met gemeenten vanuit dit veiligheidsdocument, bijvoorbeeld bij de beoordeling van ontwerpen.

RijnGouwelijn in beeld Het in 2008 aangeschafte, digitale model van het RijnGouwelijntracé is in 2010 verder uitgewerkt. Van de twee varianten voor de Lammenschansweg en het verdere tracé over Hooigracht, Langegracht en Schutterveld is nu een realistisch 3D-beeld beschikbaar waar je virtueel doorheen kunt lopen of vliegen. Daarnaast zijn de overwegen voor het bestaande spoor gedetailleerd. De 3D-visualisatie is ingezet op informatiebijeenkomsten in Boskoop en Alphen aan den Rijn en gebruikt bij de omgevingsgroepen in Leiden. Het model gaf de aanwezigen een beeld van hoe de straten met de RijnGouwelijn er straks uit komen te zien. Deelnemers aan de omgevingsgroepen gaven aan hierdoor meer vertrouwen te hebben in de haalbaarheid van de inpassing en de zorgvuldigheid waarmee het ontwerpproces wordt doorlopen.

Jaarverslag 2010

6

Kunst en de RijnGouwelijn Bij het project van de RijnGouwelijn is veel aandacht voor kunst. Met de kunst wordt gepoogd de blik van de reiziger naar buiten te richten, naar de omgeving die aan hem voorbijtrekt, en vooral naar de natuur langs het spoor.

De RijnGouwelijn loopt door drie zeer diverse landschappen: polder, stedelijk gebied en de kuststreek. Ten eerste komt er kunst in de openbare ruimtes, onder andere in de trams en op de haltes. Daarnaast komt er een virtuele RijnGouwelijn die de omgeving digitaal ontsluit.

In 2010 is bepaald dat de kunst in de openbare ruimtes op het gelijke moment zichtbaar wordt met de inrichting van de ‘lage vloermaterieel haltes’. De niet locatiegebonden kunst wordt eerder, stapsgewijs ontwikkeld.

Kunstenaar Nic Hess heeft, nadat hij in 2009 geselecteerd was op basis van zijn schetsopdracht, in de zomer van 2010 opdracht gekregen voor het maken van een voorontwerp voor de kunst in de trams en voor de eerste acht haltes op het tracé Gouda-Meerburg. Hess levert zijn resultaten

in maart 2011. Naast de kunst in de trams en op de haltes komen er drie speciaal ontworpen haltes. Deze haltes moeten een icoonfunctie vervullen voor de tramverbinding. De eerste komt in Waddinxveen-Zuid. Een toekomstige halte op een plek die nu nog geen zichtbare geschiedenis heeft en juist daarom voor kunstenaars interessant is. In 2010 hebben drie kunstenaars de opdracht gekregen voor een schetsontwerp voor de halte. Ook dit resultaat wordt in maart 2011 geleverd.

Daarnaast komt er een virtuele RijnGouwelijn, het digitale publieksplatform dat de verbindende schakel gaat vormen tussen alle onderdelen van het Kunstplan RijnGouwelijn.

Drie geselecteerde bureaus hebben in oktober hun voorstellen gepresenteerd.

Beheer en onderhoud Over onderwerpen als het onderhoud en schoonhouden van de infrastructuur, zoals het spoor, de haltes en bovenleidingen, wordt al ruim voor het rijden van de tram nagedacht. Als initiatiefnemer van de RijnGouwelijn is de provincie Zuid-Holland verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de regionale railinfrastructuur tussen Zoeterwoude en de kust. ProRail is verantwoordelijk waar de tram van het hoofdspoor gebruik maakt. Juist om die reden is het belangrijk ruim van tevoren afspraken met elkaar te maken waarin de verdeling van taken op het gebied van beheer en onderhoud voor de infrastructuur van de RijnGouwelijn wordt geregeld. Overleg hierover met ProRail en de gemeente Leiden is in 2010 voortgezet. In 2010 is een geslaagde marktconsultatie gehouden die leidde tot enkele aanpassingen in het concept Programma van Eisen.

Jaarverslag 2010

7

Bouwen aan de RijnGouwelijn Jelger Vos is bouwmanager van ProRail voor de RijnGouwelijn Oost. ‘De samenwerking tussen ons en aannemer Dura-Vermeer,’ vertelt Vos, ‘startte in mei met een bouwweek: een week lang zaten we samen om tafel om te zorgen voor een goede voorbereiding.

Zoiets betaalt zich in de periode daarna dubbel terug’, aldus Vos. ‘In de maanden daarna hebben we 4,5 kilometer spoor vernieuwd tussen Alphen aan den Rijn en Boskoop.

Verder hebben we op alle bouwlocaties explosievenonderzoek gedaan. Gelukkig is er niets gevonden.’

Ook zijn er in 2010 ontwerpen gemaakt voor de nieuw te bouwen haltes en voor de omgeving van station Alphen aan den Rijn, waarin de precieze ligging van kabels, sporen, seinen en bovenleiding is aangegeven.

‘Bij de bouwlocatie voor halte Goudse Poort bleek onverwacht een bever zich te hebben

gevestigd’, zegt Jelger. ‘Een onafhankelijk bureau heeft echter vastgesteld dat ons werk de bever geen kwaad doet. Gelukkig komt het station straks op betonnen palen, want de bever heeft hier en daar al een boom weten te kappen met zijn tanden…’

Langs de J. den Uylsingel in Alphen aan den Rijn zijn het afgelopen jaar de eerste grondwerkzaamheden verricht. In 2011 worden deze voortgezet. Later volgt deel twee, richting Laan der Continenten.

Voor Jelger Vos gaat ook de komende jaren veel gebeuren: de bouw van de nieuwe haltes Goudse Poort en Boskoop Snijdelwijk, de vervanging van het lightrail-perron in Alphen aan den Rijn, de nodige spooraanpassingen en een extra spoor op station Gouda. Halte Goudse Poort wordt eind 2012 in gebruik genomen. In Waddinxveen wordt momenteel een tunnel onder het spoor gebouwd, de Verlegde Dreef. Eind 2011 is dat afgerond.

Gouda Hoog Eind 2010 hebben de gemeente Gouda en de provincie Zuid-Holland overeenstemming bereikt over de beëindiging van Bestuursovereenkomst 3.

Vanwege budgettaire redenen gaf de gemeente de voorkeur aan een eindpunt van de RijnGouwelijn op het NS-station (Gouda Hoog) in plaats van op maaiveldligging aan de burgemeester Jamessingel (Gouda Laag).

Gouda en de provincie Zuid-Holland stelden gezamenlijk een planning op voor het realiseren van spoor 12. Het is de planning dat vanaf december 2012 de kwartierdienst Alphen aan den Rijn - Gouda CS rijdt.

Jaarverslag 2010

8

Planning RijnGouwelijn Oost

Financiën Bij de financiering van de RijnGouwelijn gaan we uit van twee gedeelten: naast RijnGouwelijn Oost wordt voor het eerst in dit jaarverslag ook gerapporteerd over RijnGouwelijn West. De projectbegroting voor RijnGouwelijn Oost (Gouda-Oegstgeest) is door Provinciale Staten vastgesteld op € 369 miljoen. Het verschil met 2009 (€ 362 miljoen) komt voort uit indexeringen.

De provincie Zuid-Holland draagt € 144 miljoen bij, het Rijk € 149 miljoen, de gemeenten € 54 miljoen en het restant wordt verkregen via BOR- en BDU-subsidies.

De eerste fase van de RijnGouwelijn is beoogd voor december 2012 met een kwartierdienst tussen Gouda en Alphen aan den Rijn. Op het traject tussen Alphen aan den Rijn en Leiden is vertraging opgetreden als gevolg van een besluit over de overwegveiligheid dat lang op zich laat wachten (zie pagina 6). De uitvoering van de milieueffectrapportage zorgt voor vertraging op het Leidse deel van de lijn. De start van de exploitatie van de hele lijn, gepland voor december 2015, dreigt een jaar vertraging op te lopen.

RijnGouwelijn West

Er is nog geen definitief besluit genomen over de scope en financiering vanwege de mogelijke fasering.

Exploitatie

Door het advies van de commissie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden (zie pagina 2) zal de ingebruikname van het tracé Alphen aan den Rijn-Leiden worden vertraagd.

De provincie Zuid-Holland is met de NS in gesprek om de exploitatie tussen Gouda en Alphen aan den Rijn zo nodig langer te continueren.

RijnGouwelijn West

In afwachting van de besluitvorming over de aanleg in fasen, gaan we voor de RijnGouwelijn West (Oegstgeest-kust) uit van ramingen uit eind 2009. De geraamde kosten voor de volledige aanleg bedragen € 212 miljoen. De provincie Zuid-Holland draagt € 75 miljoen bij, het Rijk € 45 miljoen, de regio Holland Rijnland € 37,5 miljoen. Er bestaat een tekort van € 54,5 miljoen voor de RijnGouwelijn West waarover de provincie Zuid-Holland in gesprek is met het Rijk.

Verplichtingen Begin 2010 was het totaal verplichte bedrag € 103,6 miljoen. In 2010 is in totaal voor een bedrag van € 2,8 miljoen aan verplichtingen aangegaan. De verplichtingenstand kwam daarmee op € 106,4 miljoen. Van deze verplichtingen is op basis van facturen eind 2010 een bedrag van € 56,4 miljoen gerealiseerd.

Jaarverslag 2010

9

Colofon Dit digitaal jaarverslag is een uitgave van de projectorganisatie RijnGouwelijn, onderdeel van de provincie Zuid-Holland. Aan de inhoud van deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend. Zonder voorafgaande toestemming is het niet toegestaan teksten te gebruiken.

Uitgave: juli 2011 Foto’s Provincie Zuid-Holland Gemeenten langs het tracé Tekst Projectorganisatie RijnGouwelijn, Movement Opmaak Haagsblauw

Verder werkten mee: Communicatieadviseurs van de gemeenten langs het tracé ProRail Provincie Zuid-Holland Postadres projectorganisatie Postbus 2509 LP Den Haag Bezoekadres projectorganisatie Bargelaan 22 2333 CT Leiden T. 070 - 441 85 66 F. 071 - 512 58 74 E. info@rijngouwelijn.nl