KRZYŻÓWKA

No i zrobiło się jesiennie, więc nasza krzyżówka i hasło w niej ukryte reaguje na tę porę roku. Zachęcamy do zabawy i oddajemy w Państwa ręce krzyżówkę, skrojoną specjalnie z myślą o czytelnikach naszego pisma. Hasło zostało ukryte w polach oznaczonych numerami w następującej kolejności: 15 - 1 - Ź - 29 - 4 - 35 - 17 - 18 - 12 - 7 - 13 - 33 - 10 - 16 - 29 - 30 - 20 - 22 - 40 - 2 - 39 - 14 - 3 - 9 - 26 - 32 - 11 - 38 36 - 7 - 25 - 41 - 31 - 23 - 6 - 37 - 5 - 24 - 19 - 27 - 8 - 21 - 34 Dobrej zabawy!

Poziomo

6.noga sarny 7.legwan 8.królowa lasów 9.kapitulacja 10.przeżył obóz 12.filtr w organizmie 14.grający

Bambino i Mister Hit 17.poemat heroiczny 18.kolisty plac 19.gaszone lub palone 20.wyspiarski kraj równikowy 22.przykład, wzorzec, model 24.bywa łysa 26.Wasilij, znany bolszewicki uczestnik rewolucji październikowej 29.imię Stalińskiej 32.ukochana Tristana 35.najazd 37.druh 38.wyprowadza statek z portu 39.nowalijka z pęczka 40.niszczy go freon 41.kuzyn świerszcza

Pionowo

1.siostra Apollina 2.kopnięty ..., czyli romb 3.męska potrawa śniadaniowa 4.walor 5.stary w „Warszawiance“ 7.irlandzka tajna armia 11.zacofanie 13.roślina wieloletnia z rodziny złożonych 15.Marcin z „Mam talent!“ 16.Szwejk dla porucznika Lukasza 21.Ochojska lub Porazińska 23.wygląd zewnętrzny 25.i rozwój, i figura 27.przebywał w krainie Liliputów 28.baki na twarzy 29. ssak jajorodny z Australii 30.groch z kapustą 31.batut, odskocznia 33. koń z głową mężczyzny 34.jednogłosowa gra lub śpiew 36.miasto Jezusa

Jednocześnie informujemy, że hasło poprzedniej krzyżówki brzmiało: Jeszcze w zielone gramy jeszcze nie umieramy

RED. T.O.

Atrakcyjna formuła ko mi ksu – kolorowe (w wię kszości) obrazki z ich sekwencją, skrótowość, umowność – powoduje, że stał się on nie tylko medium zabawiającym czytelnika. Jest także wykorzystywany w szeroko pojętym nauczaniu. I nie dotyczy to tylko komiksów historycznych, mających z za sady zawarty w sobie walor nauczania. Poniżej przykłady zeszytów poświęconych eko logii, kwestiom społecznym i obywatelskim, nauce czy ochronie zdrowia.Najszersza jest gama komiksów zachęcających do ekologicznego trybu życia: segregowania i utylizacji śmieci, oszczędzania wody i prądu elektry czne go itp. Wydają je władze lokalne czy firmy zajmujące się taką działalnością, a adresowane są głównie do dzieci. Są nawet twórcy wyspecjalizowani w tego rodzaju opowieściach. Duet Sławomir Kiełbus (rysownik) i Ewa Kar ska (scenariusz) stworzył kilkanaście zeszytów, których tytuły jednoznacznie wskazują na ekologiczną tematykę: Czego pragną śmieci, Randi, Linka i dzieci, Dzi wne przygody kropelki wody, Przygody w świecie Błę ki tnej energii, Porwani na Biosa.

Również dużą część twórczości Tomasza Kleszcza stanowią tego rodzaju komiksy: Jak raz odkryli mądrzy Ru mia nie świetne lekarstwo na zaśmiecanie, Dinozaur Soluś uczy segregować śmie-

Bawi, uczy, wychowuje

ci, Ptasia radocha w warszawskich Włochach, Fra nek walczy ze smogiem, Jak raz z Jaworzna odważny chomik złemu smogowi kota pogonił, Ekomatura Tu ra. Ten autor stworzył także dwa komiksy na zamówienie warszawskiego ZOO: Histo ria przemycanego żółwia, czyli gdyby żółwie umiały mówić oraz Historia jednej pięknej figurki, czyli gdyby słonie umiały mówić. Łączą one opowieść o dzikich zwie rzętach z apelem o ich ochro nę, przeciwdziałanie kłuso wnictwu i przemytowi towarów wytworzonych z za bitych zwierząt.

O potrzebie bezpiecznego zachowania w różnych sytuacjach, zwalczaniu przestępczości powstały komiksy przygotowane przez Policję. Przykładowym tytułem jest Nie daj się oszukać, wydany przez zachodniopomorską Policję, ostrzegający przed okradzeniem starszych osób metodą „na wnuczka”. Je dno cześnie wprowadzają one w tajniki kryminalnej pracy policji, o czym mówią np. opo wieści Zaginiony obraz czy Rabusie dyliżansów

(https://gazeta.policja.pl/997/komik-

sy/komiksy). W zeszytach, poświęconych bezpieczeństwu nad wodą, sympatycznym przewodnikiem jest kapitan Wyderka. Komiksy o profilaktyce przeciwpożarowej czy zachowaniu w czasie pożarów publikuje również straż pożarna.

Przeciwdziałając nietolerancji i ksenofobii, władze Szczecina i Białegostoku wydały komiksy promujące respektowanie osób odmiennych: starszych, inwalidów, przedstawicieli innych narodów czy religii. W zeszytach Wszyscy jesteśmy równi, ale nie tacy sami i Witamy w Bia łymstoku przedsta wio no zasady równości wobec prawa, szacunek dla respe ktowania odmienności i współ życie społeczne większości z odmiennymi mniejszościami (http:// www. wws. -

wzp.pl/sites/default/files/wszyscy_je-

stesmy_rowni.pdf).

Wśród komiksów, poświęconych nauce, poza wykorzy staniem obrazkowej narracji w podręcznikach czy zeszytach do ćwiczeń (np. historycznych czy do nauki języków obcych), uwagę zwraca

Subiektywna historia komiksu polskiego

opowieść Rewolucja stanu. Fantastyczne wprowadzenie do informatyki kwantowej, przygotowana przez Instytut Informatyki Teoretycznej i Sto sowanej PAN. Jest ona dostępna w Internecie (https: -

//depot.ceon.pl/handle/ 123456789/ -

16807). Autorzy, wykorzystując obrazki z dymkami, starają się w prosty sposób wyjaśnić zawiłości teorii kwantów i kwantowej fizyki. Natomiast Instytut Biologii Ssaków PAN z Białowieży wydaje historie obrazkowe dla dzieci, poświę cone zwierzętom, np. Osta tni żubr Tomasza Samojlika to opowieść o uratowaniu pol skich żubrów przed wyginięciem.

Nie brakuje również komi ksów poświęconych zdrowiu, zdrowemu trybowi życia, profilaktyce zdrowotnej. Osta tnim tego przykładem jest interaktywna opowieść Zo stań bohaterem zdrowia, propagująca bezpieczne zachowania w trakcie trwającej pandemii COVID-19, której wydawcą jest BioCentrum Edu kacji Naukowej (http://bohaterzdrowia.pl/).

JACEK GAJEWSKI

SŁOWACJA

wyboista droga 2 W UNIIEUROPEJSKIE J do Ue i wspólnej waluty

Słowacja na dobre wróciła do gry o członkostwo w UE dopiero gdy na stanowisku szefa rządu Mečiara zastąpił przewodniczący Słowackiej Koalicji Demokratycznej (Slovenská demokratická koalícia, SDK) Miku láš Dzurinda. Przystąpienie do wspólnoty było jednym z priorytetów prowadzo nej przez niego polityki zagranicznej, więc niemal natychmiast po objęciu urzędu premiera w 1998 roku rozpoczął rozmowy z przedstawicielami Komisji i Parlamentu Euro pej skiego oraz sekretarzem generalnym NATO. Ich celem było przekonanie unijnych oficjeli, że Słowacja zmieniła się na plus; że jest innym, demokratycznym krajem, szanującym i wspierającym mniejszości narodowe, a do skandali cznej retoryki Mečiara nie ma już powrotu.

Intensywne działania słowackiej dyplomacji zakończyły się sukcesem. Na unijnym szczycie w Helsinkach (10-11 grudnia 1999 roku) Słowacja –wraz z Rumunią, Bułgarią, Litwą, Łotwą i Maltą – otrzymała zaproszenie do negocjacji akcesyjnych. Rozpoczę ły się one 15 lutego 2000 roku podczas konferencji w Brukseli. Stronę słowa cką reprezentował sekretarz stanu w MSZ Ján Figeľ, który w czasie niełatwych rozmów okazał się niezwykle sprawnym i skutecznym negocjatorem. Po kilku latach ostracyzmu spowodowanego polityką Mečiara zła karta wreszcie się odwróciła i Słowacja w przygotowaniach do członkostwa wysunęła się na pozycję lidera, znacząco wyprzedzając kraje, które proces negocjacyjny rozpoczęły wcześniej –w tym Polskę. Już w maju 2001 roku bratysławscy urzędnicy mogli świętować zamknięcie negocjacji w 16 z blisko 30 obszarów, m.in.: polityki socjalnej, usług, prawa spółek i komunikacji, a także swobodnego przepływu osób i kapitału.

Choć nastawienie Słowaków było raczej entuzjastyczne wobec planowanego przystąpienia do UE – które z pragmatycznego punktu widzenia zwyczajnie im się opłacało – nie brakowało eurosceptyków, prorokujących, że członkostwo w UE doprowadzi do degrengolady kraju; legalizacji eutanazji, aborcji, prostytucji i małżeństw homoseksualnych. Aby uspokoić obawy tej części społeczeństwa, a przy okazji zdobyć głosy za wejściem do UE, podczas planowanego referendum akcesyjnego, 30 stycznia 2002 roku słowacki parlament zadecydował o przyjęciu deklaracji niezależności kraju w sytuacji niezgodności przepisów unijnych z wartościami chrześcijańskimi. Ustawa, którą poparli zarówno przedstawiciele prawicowych partii wchodzących w skład rządu Dzurindy, jak i opozycja, zastrzegała prawo do podejmowania sprzecznych z unijnymi decyzji w następujących sferach: ochrony życia i godności człowieka od poczęcia aż do śmierci, ochrony rodziny i instytucji małżeństwa oraz obszaru służby zdrowia, edukacji i wy chowania.

Dwudniowe referendum akcesyjne zorganizowano 16-17 maja 2003 roku. Prawie wszyscy głosujący (92,46 procent) opowiedzieli się za wejściem Słowacji do UE, ale frekwencja była rozczarowująco niska i wyniosła 52,15 procent obywateli; niewiele wię cej niż 50 procent wymagane do uznania ważności referendum. Wię kszość Słowaków głosowała dopiero drugiego dnia – pierwszego dnia frekwencja wyniosła niewiele ponad 25 procent i pojawiła się realna groźba jego unieważnienia. Mimo apeli czołowych słowackich polityków w wielu częściach kraju mieszkańcy nie głosowali wcale. Najniższą frekwencję odnotowano w położonym niedaleko polskiej granicy powiecie Čadca, gdzie w referendum wzięło udział zaledwie 36,8 procent uprawnionych do głosowania. Słowacja weszła do UE przede wszystkim dzięki Bratysławie i Koszycom, w których –w zależności od dzielnicy – w referendum wzięło udział ponad 60 procent mieszkańców, głównie młodych. To wystarczyło, by zrównoważyć znikomą frekwencję w mniejszych miastach.

KATARZYNA PIENIĄDZ

(w następnym numerze MP podpisanie traktatu akcesyjnego i wprowadzenie euro)