Malta Missjunarja - January 2018

NEWSPAPER POST JANNAR 2018 SENA 86

02 Tgħanniq U Kumplimenti | 08 Irkant Tal‑Bnedmin 24 Lamborghini Għall‑Papa | 36 Jambalaya għal donazzjoni www.missio.org.mt

|

2123 6962

|

7 Triq il‑Merkanti, Valletta

|

7 Triq l‑Imgħallem, Ir‑Rabat Għawdex

EDITORJAL ‑ CLAUDIA CINI

Jannar 2018

Tgħanniq u kumplimenti

PUBBLIKAZZJONI

Missio ‑ (Uffiċċju Missjunarju), 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.

Tel: 2123 6962 • Fax: 21231272 Imejl: info@missio.org.mt • Websajt: www.missio.org.mt Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 9.00am ‑ 4.00pm Is‑Sibt 9.00am ‑ 12.00pm Uffiċċju Missjunarju, 7, Triq l‑Imgħallem, ir‑Rabat, Għawdex VCT 9066.

Tel: 2155 0267 • Imejl: gozo@missio.org.mt Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 8.30am ‑ 12.00pm BORD EDITORJALI Editur: Claudia Cini (publications@missio.org.mt) Membri: Mons. Salvinu Micallef Mario Scicluna Kav. Emmanuel Cutajar KCHS

Websajt u Facebook: Bernard Vella

missiomalta

Qari tal‑Provi: John Caruana Grafika: James Trapani (gakbu@gakbu.com) Stampar: EuroPrint Limited ‑ San Ġwann Malta Missjunarja hija Rivista Missjunarja ta’ kull xahar.

L‑ewwel ħarġa: Settembru 1932 bl‑isem ta’ Malta Missjunarja.

Novembru 1978: bidla fl‑isem għal Knisja Missjunarja. Frar 2003: mill‑ġdid Malta Missjunarja.

Abbonament għal sena €10.00

F’din il‑ħarġa: 2 Editorjal 4 Messaġġ mid‑Direttur 6 Unjoni Missjunarja 8 Propagazzjoni tal‑Fidi 10 San Pietru Appostlu 12 Santa Infanzja 16 San Ġorġ Preca 22 Qaddis tax‑Xahar 24 Aħbarijiet mid‑Dinja Kollha 34 Ta’ Min Jaħseb Fuqha 36 Riċetta Tradizzjonali 38 Kompetizzjoni u Ċajt 39 Nitolbu għall‑Mejtin u Eżempji Sbieħ Ritratt tal‑faċċata: Tfal tal-iskola jitgħannqu f 'waħda mit-toroq foqra f 'Kolkata, l-Indja.

2

M

al‑bidu ta’ sena ġdida, bla ma nkunu rridu tgħaddi minn moħħna lista ta’ proponimenti ta’ x’nixtiequ u ma nixtiqux nagħmlu, u ta’ x’hemm bżonn li nibdlu u x’hemm bżonn li ntejbu. Forsi nibdew nagħmlu ftit eżerċizzju jew nibdew id‑dieta. Oħrajn jippruvaw jaqtgħu xi vizzju u oħrajn jitħajru jippruvaw ikunu aktar kalmi u paċenzjużi. Ħafna jwiegħdu li ser isibu aktar ħin għalihom infushom u ħin biex jgħinu lil min hu fil‑bżonn jew inkella jsibu fejn jagħmlu xi volontarjat. Għal min jinteressah, Missio Malta dejjem għandu bżonn ta’ aktar voluntiera. Barra li tkun qed tgħin tkun opportunità li tiltaqa’ u titkellem ma’ persuni oħra li diġà qed jagħmlu xogħol volontarju ma’ Missio Malta.

Fil‑bidu tas‑sena l‑ġdida u fil‑jiem ta’ wara, kulħadd jagħti l‑awguri lil xulxin, jitgħannaq u jgħaddi l‑kumplimenti u x‑xewqat. Iżda din l‑attitudni sabiħa malajr tintesa, sakemm terġa’ tiġi okkażjoni oħra

Jannar 2018

bħal Jum San Valentinu jew għeluq snin xi ħadd, u nerġgħu nibdew nitgħannqu u ngħaddu l‑kumplimenti.

Kien għalhekk li Kevin Zaborney ħoloq il‑Jum Dinji tat‑Tgħanniq, nhar il‑21 ta’ Jannar 1986 f’Michigan fl‑Istati Uniti. L‑idea tal‑jum iddedikat għat‑tgħanniq hija biex tinkoraġġixxi lin‑nies jgħannqu lill‑familjari u lill‑ħbieb aktar ta’ spiss.

Kevin ħass li s‑soċjetà tħossha imbarazzata biex turi ċerti emozzjonijiet fil‑pubbliku u b’hekk jittama li b’dan il‑jum is‑sitwazzjoni tinbidel xi ftit. Mill‑banda l‑oħra, Kevin jgħid li għandna nkunu prudenti u nistaqsu lill‑persuna li jkollna l‑intenzjoni li ngħannqu, jekk tixtieqx

li tiġi mgħannqa qabel ngħannquha. Din il‑ġurnata hija osservata f’ħafna pajjiżi madwar id‑dinja kollha.

Sentejn wara l‑idea ta’ Kevin Zaborney, Kathy Chamberlin u Debby Hoffman minn New Hampshire fl‑Istati Uniti, waqqfu l‑Jum Dinji tal‑Kumpliment, nhar l‑24 ta’ Jannar 1988. Dan il‑jum huwa opportunità biex tgħid xi ħaġa sabiħa lil dawk kollha li tiltaqa’ magħhom, għall‑ebda raġuni, u mhux għax qed jiċċelebraw għeluq sninhom jew għax huwa l‑Ewwel tas‑Sena. Kulħadd għandu xi ħaġa pożittiva; u għalhekk ħadd m’għandu jsib l‑ebda skuża, għax ukoll lill‑kunjata tista’ tgħaddilha

kumpliment, bħal kemm taf issajjar. Hija sfida akbar li tikkumplimenta lill‑imgħallem tiegħek jew lil persuni li ma tantx taqbel magħhom. Għalhekk Kathy u Debby jgħidu li tal‑anqas f’dan il‑jum iddedikat lill‑kumplimenti nsibu xi ħaġa tajba x’ngħidu lil dawn in‑nies. U jekk ma jkollok xejn sabiħ xi tgħid, l‑aħjar ma tgħid xejn għaliex kelma nieqsa aħjar minn waħda żejda. L‑importanti li f’Jum il‑Kumpliment tkun sinċier/a fil‑kumpliment tiegħek, għaliex jekk lil min tikkumplimenta jinduna li m’intix sinċier/a fi kliemek, tispiċċa tagħmel aktar ħsara milli ġid. Ipprova li tal‑anqas tagħmel ħames kumplimenti sinċiera f’dan il‑jum. 

SENA = 365 OPPORTUNITÀ Is‑Sena t‑Tajba lil kulhadd!

Int daqqa Int tista’ tista’ tagħti daqqa t’id. għandu t’id. Missio Missio għandu bżonn Jekk bżonn il‑voluntiera. Jekk int ċempel int interessat, interessat, ċempel

21236962 3

Jannar 2018

MESSAĠĠ TAD‑DIRETTUR ‑ MONS. SALVINU MICALLEF

Missio matul is-sena 2018

S

akemm qed nikteb dan il‑messaġġ għall‑ewwel xahar ta’ sena ġdida, wara l‑Ġurnata Missjunarja ta’ Ottubru li għadda, ħames benefatturi ġew l‑Uffiċċju Missjunarju biex jisponsorjaw il‑bini ta’ kappella (Mission Station) f ’żona rurali f ’xi pajjiż Afrikan jew Asjatiku. Dawn ħallew il‑kontribuzzjoni ta’ €8,000 għall‑bini ta’ din il‑kappella.

Aħna diġà għamilna l‑kuntatti ma’ isqfijiet mill‑Uganda, miż‑Żimbabwe, miż‑Żambja u mill‑Etijopja għall‑bini ta’ dawn il‑kappelli. Dan, flimkien mal‑pjanijiet għal xiri ta’ ambulanza għal Ċentru tas‑Saħħa mmexxi mis‑sorijiet f ’raħal imbiegħed fl‑Uganda. Għal dan il‑għan ukoll ħafna benefatturi taw il‑kontribuzzjoni tagħhom.

Il‑ġbir għal xiri ta’ ambulanza

u possibilment tnejn, għadu sejjer. L‑istima li tawna mill‑Uganda għal din l‑ambulanza hi ta’ madwar €40,000.

Il‑ġbir ta’ fondi huwa wieħed mill‑għanijiet prinċipali ta’ Missio. Mhux biex iwettaq xi proġett kbir f ’Malta, iżda biex ikun spalla tajba ma’ Papa Franġisku biex jgħinu fir‑responsabbiltà kbira tiegħu li jwassal lil Kristu u t‑tagħlim tiegħu lill‑ġnus kollha, u biex b’mod konkret jgħinu fil‑ġlieda kontra l‑faqar u l‑inġustizzji li miljuni kbar ta’ nies għadhom jgħixu fihom. Missio ma jistax jieqaf, irid jaħdem is‑sena kollha għax l‑għajta jew il‑karba tal‑bniedem fil‑bżonn hija bla limiti. Għalhekk, matul din is‑sena li issa bdejna mexjin fiha, irridu nkunu

iktar ippreparati u motivati sewwa biex ikollna riżultati tajbin li jissarrfu f ’iktar boroż ta’ studju għas‑seminaristi, f ’iktar investiment fit‑taħriġ ta’ katekisti, f ’iktar tfal sponsorjati biex jattendu l‑iskola flok jiġru barra u jsiru kriminali, f ’iktar bini ta’ kappelli, f ’iktar għajnuna ta’ mediċini u apparat mediku lil sptarijiet jew ċentri tas‑saħħa fil‑missjoni, f ’iktar tħaffir ta’ bjar u spieri, f ’iktar xiri ta’ siġġijiet tar‑roti u roti għat‑tfal tal‑iskola u għall‑katekisti, u f ’iktar bini ta’ skejjel ġodda jew tkabbir ta’ wħud diġà eżistenti.

Dawn il‑proġetti diġà huma ħafna, iżda lanqas m’huma kollox. Fost il‑ħidma ta’ Missio matul din is‑sena huwa ppjanat li:  Inkomplu bl‑animazzjoni

Skola St. Benild’s Tas‑Sliema għamlu ġurnata logħob organizzat u bażar fejn il‑qligħ kollu mar għal Missio.

4

missjunarja f ’diversi parroċċi;

Jannar 2018

 Issir il‑lotterija ma’

Malta u Għawdex f ’Jannar;

 F’Marzu ssir it‑tnedija

ta’ ktieb fuq ġrajjiet minn fomm missjunarji Maltin u Għawdxin;

 Matul ir‑Randan u wara

nagħmlu sejħa biex id‑donaturi regolari jonoraw il‑wegħda tagħhom ta’ donazzjoni kull sena u nagħmlu sejħa għal donaturi regolari ġodda;

 Fid‑19 ta’ Marzu

norganizzaw il‑maratona annwali tagħna għall‑ġbir ta’ fondi b’tama kbira li dawn jiżdiedu;

 Inkomplu nżuru d‑djar

tal‑anzjani mxerrdin ma’ Malta kollha;

 Inkomplu naħdmu fost

it‑tfal fl‑iskejjel u fil‑parroċċi biex inkabbru l‑kultura ta’ ‘Tfal Missjunarji’;

 Filwaqt li nkomplu

noħorġu r‑rivisti ‘Malta Missjunarja’ kull xahar u ‘Tfal Missjunarji’ fix‑xhur tal‑iskola, irridu inżidu l‑abbonament għalihom; dan huwa kruċjali għalina biex dawn ir‑rivisti jkomplu joħorġu;

Waqt il‑maratona Hope Missiofest 2017.  Irridu noħolqu iktar

 Irridu naħdmu iżjed biex

 Irridu li jkollna animaturi

 Irridu nagħtu l‑ħajja

attivitajiet ta’ ġbir ta’ fondi fid‑dinja kompetittiva li qegħdin ngħixu fiha;

ta’ Missio f ’kull parroċċa u li dawn ikunu persuni li verament iħobbu l‑missjoni u jagħtuna ħafna għajnuna;

 Filwaqt li fix‑xhur li ġejjin

ser insegwu, permezz ta’ programmi fuq it‑televiżjoni, l‑involviment ta’ grupp ta’ voluntieri li f ’isem Missio bnew skola fiż‑Żambja bl‑inizjattiva magħrufa bħala ‘Il‑Proġett’, inħejju għal proġett ieħor għal din is‑sena;

 Irridu nippjanaw iktar biex

ikollna koperazzjoni ikbar fil‑Ġurnata Missjunarja u riżultati aħjar matul ix‑xahar ta’ Ottubru;

ikollna gruppi ta’ tfal bħala ‘Star Singers’ fil‑ġranet ta’ qabel u wara l‑Milied;

liċ‑ċentru ġdid li Missio f ’Ottubru li għadda fetaħ fi Triq Lorenzo Gafà, il‑Mosta. Nagħmlu appell speċjali lill‑Mostin biex iġibu d‑donazzjonijiet tagħhom f ’dan iċ‑ċentru u jieħdu sehem fl‑attivitajiet li jsiru fih matul is‑sena.

Nafu li l‑isfida hija kbira, għax il‑bżonnijiet huma kbar u ħafna minnhom urġenti. Bl‑għajnuna tal‑Mulej, li żgur iridna naħdmu għal uliedu fil‑bżonn, u bir‑rieda tajba tagħna lkoll, Missio għandu tamiet kbar li matul din is‑sena jagħti kontribut qawwi lill‑Knisja Missjunarja.  5

Jannar 2018

UNJONI MISSJUNARJA ‑ DUN CHARLES BUTTIGIEG

Intenzjoni Missjunarja Jannar 2018 “Sabiex Insara u minoritajiet oħra f’pajjiżi Asjatiċi jkunu jistgħu jgħixu u jipprattikaw it‑twemmin tagħhom bil‑libertà kollha.”

F

il‑kontinent tal‑Asja jgħixu aktar min‑nofs il‑popolazzjoni tad‑dinja, mal‑4.3 biljun ruħ.

Hawnhekk insibu t‑tielet l‑aktar pajjiż Kattoliku fid‑dinja, il‑Filippini, fejn mas‑70 miljun huma Kattoliċi.

Fl‑Asja nsibu wkoll preżenza qawwija ta’ Musulmani, l‑aktar fl‑Indoneżja, fl‑Indja, fil‑Pakistan, fl‑Afganistan, fil‑Bangladexx u fl‑Iran.

6

Fid‑dinja hawn ukoll 1.1 biljun Induwist, li l‑maġġoranza tagħhom qegħdin fl‑Asja.

Madwar 1.03 biljun Buddist jinsabu wkoll fl‑Asja bħaċ‑Ċina, il‑Ġappun, it‑Tajlandja, il‑Vjetnam u Myanmar. Fuq kollox fl‑Asja niftakru fil‑ħidma missjunarju tal‑appostlu San Tumas, ta’ San Franġisk Saverju u ta’ tant missjunarji oħra li sa xerrdu demmhom permezz tal‑martirju sabiex iħawlu l‑Knisja ta’ Kristu, bħalma naraw fix‑xhieda Nisranija tal‑martri taċ‑Ċina, tal‑Korea u tal‑Vjetnam.

L‑ewwel martri f ’dan il‑kontinent huma l‑martri tal‑Persja tar‑4 seklu. Għandna l‑martri tal‑Ġappun jew ta’ Nagasaki, fejn s‑seminarista Ġiżwita San Pawl Miki, Joan Soan de Goto’ u Santiago

Kisai, ilkoll Ġiżwiti, flimkien ma’ 23 oħra ħadu l‑martirju bit‑tislib fis‑sena 1597. Fl‑1613 għandna l‑beatu martri ta’ Arima fil‑Ġappun. Fl‑1619 għandna l‑beati martri ta’ Kyoto fil‑Ġappun u l‑beati martri Franġiskani tal‑Ġappun mill‑1617 sal‑1632. Fl‑1622 ħa l‑martirju l‑Beatu Charles Spinola, Ġiżwita missjunarju fil‑Ġappun flimkien ma’ 51 martri ieħor f ’Nagasaki. Bejn l‑1603 u l‑1639, 188 martri oħra ta’ Nagasaki fil‑Ġappun, fosthom il‑Ġiżwita Petro Kassui Kibe, Grace Hosawaka, Ludovico Ibaragi, Michael Kozaki u Takayam Ukon.

Fl‑1628, hemm 22 beati martri ta’ Nagasaki. Fl‑1629 ġew maqtula 53 lajċi Nsara f ’Yonezawa fil‑Ġappun.

Fl‑1632 inqatlu fil‑Ġappun il‑beati martri Agostinjani Martin ta’ San Nikola u

Jannar 2018

Melkjor ta’ Santu Wistin.

Fl‑1644 fil‑Vjetnam inqatel il‑martri katekist Andrija.

Insibu wkoll lil San Lawrenz Ruiz de Manila li ħa l‑martirju fis‑sena 1637 fil‑Filippini, flimkien ma’ San Dominic Ibanez de Erquicia OP, San James Kyushei Tomonaga Dumnikan u 13‑il martri Filippin ieħor.

Fl‑1693 ġie maqtul il‑qaddis Portugiż San Ġwann de Brito b’daqqa ta’ sejf, fl‑Indja.

Il‑martri tal‑Vjetnam jew ta’ Tonkin, inqatlu fid‑19‑il seklu, fosthom San Andrija Dung‑Lac u sħabu u 116‑il martri ieħor fosthom 6 isqfijiet.

Il‑martri tal‑Korea nqatlu

fl‑1862 taħt ir‑renju ta’ Minh Mang flimkien mal‑martri f’Lang Coc fil‑Vjetnam, San Dumink Nguyen, Dumink Nhi, Dumink Mao u Vicenz u Indrija Tuong, u f’Nam Dinh il‑katekista San Tumas Toan, Hai Duong, San Vincenz Do Yen u f’Hung Yen San Ġużepp Nguyen Dinh Uyen. Għandna l‑martri Ċiniżi li ħadu l‑martirju bejn l‑1648 u l‑1930 fosthom San Augustine Zhao Rong u 119 sħabu. Fis‑sena 1752, fl‑Indja nqatel il‑beatu lajk Lazarus Pillai. Insibu l‑qtil ta’ madwar 6,000 Nisrani fl‑Indja fl‑1784. Fl‑1846 f’Seoul ħadu l‑martirju San Andrija Kim Taegon, San Pawl Chong Hasang u 101 ieħor. Dawn

huma magħrufin bħala l‑martri tal‑Korea fejn madwar 8,000 Nisrani ħadu l‑martirju fid‑19‑il seklu. Fl‑1801 inqatel Pietro Yi Sung‑hun fil‑Korea u fl‑1818 ħa l‑martirju fiċ‑Ċina San Pawl Liu Hanzuo. Anke l‑Knisja fl‑Asja fis‑seklu 20 u riċentament kompliet tissaqqa bid‑demm tal‑martri, fejn sal‑ġurnata tal‑lum insibu diversi isqfijiet, saċerdoti, reliġjużi u katekisti miżmumin fil‑ħabs taħt kundizzjonijiet mill‑aktar ħarxa. Minn dan kollu naraw kemm għandna nitolbu għal ħutna l‑Insara fl‑Asja biex ikunu dejjem jistgħu jgħixu l‑fidi tagħhom fi Kristu bil‑libertà kollha kif għandu dejjem ikun fid‑dinja kollha. 

I I N N O J O J S S S IS I M ‑ M ‑ L L I I Q ISSQ I R ’ ’ B R BBAAŻŻA BAŻAR ĠDID

ta' Missio fi Triq Lorenzo Gafà, il‑Mosta. Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 9.00am ‑ 12.00pm

Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta

(Ħinijiet Ġodda) It‑Tnejn, l‑Erbgħa u l‑Ġimgħa: 9:00am‑11:00am It‑Tlieta u l‑Ħamis: 9:00am‑12:30pm

7

PROPAGAZZJONI TAL‑FIDI

Jannar 2018

Irkant tal‑bnedmin

S

kont diversi rapporti, fil‑Libja diversi rġiel qed ikunu mibjugħa b’irkant. Dan wara li t‑traffikanti tan‑nies qed isibuha dejjem aktar diffiċli biex jagħmlu l‑vjaġġi tagħhom lejn l‑Ewropa minħabba li l‑kosta gwardja qed ikunu aktar b’għajnejhom miftuħin.

Minflok huma qed jagħżlu li jirkantaw lill‑immigranti bħala skjavi biex idaħħlu l‑flus xorta waħda. Ħajjet dawn l‑irġiel Libjani qed tinbidel mill‑ħażin għall‑agħar mad‑daqqa tal‑martell tal‑irkantatur.

Kull sitt minuti raġel qed ikun mibjugħ għal madwar 8

$400, wara li diversi persuni jkunu tefgħu l‑offerta tagħhom biex jixtru raġel bħala skjav. Fl‑irkant l‑irġiel qed ikunu deskritti bħala rġiel b’saħħithom u tajbin għax‑xogħol, fosthom xogħol fl‑għelieqi.

Minħabba t‑trawma li qed jgħaddu minnha dawn l‑irġiel, uħud lanqas biss ikunu jifilħu jlissnu kelma, jinsabu beżgħana u qed jissusspettaw f ’kull persuna li jiltaqgħu magħha. Eluf ta’ immigranti ta’ kull sena jitilqu minn pajjiżhom u jgħaddu mil‑Libja bit‑tama li jirnexxilhom jaqsmu l‑Baħar Mediterran u jaslu f ’xi pajjiż Ewropew.

B’ta’ fuqhom senduqhom

dawn l‑immigranti jitfgħu t‑tama tagħhom f ’idejn it‑traffikanti tan‑nies biex jaqbdu dgħajsa li twassalhom fid‑destinazzjoni tagħhom.

Iżda t‑traffikanti jarawhom biss flus u xejn aktar.

Raġel ta’ 34 sena mis‑Senegal li ġie salvat mill‑Organizzazzjoni Internazzjoni għall‑Immigrazzjoni, aġenzija fi ħdan in‑Nazzjonijiet Uniti, qal li kien meħud f ’post maħmuġ fil‑belt ta’ Sabha fin‑Nofsinhar tal‑Libja.

Dan wara li qasam id‑deżert min‑Niġer f ’karozza tal‑linja organizzata mit‑traffikanti tan‑nies. Huwa u

Jannar 2018

l‑kumplament tal‑grupp kienu ħallsu biex jittieħdu lejn il‑kosta minn fejn kellhom ippjanat li jaqbdu dgħajsa lejn l‑Ewropa. Iżda f ’nofs il‑vjaġġ ix‑xufier qalilhom li huwa ma kienx tħallas ta’ xogħlu u għalhekk poġġa lill‑passiġġieri tiegħu għall‑bejgħ. Il‑passiġġieri, kollha rġiel, ittieħdu fi pjazza fejn kien qed isir irkant ta’ skjavi. Hawn in‑nies tal‑lokal, kollha Għarab, kienu qed jixtru lill‑immigranti. Wara li ġie mixtri, is‑Senegaliż ittieħed f ’ħabs fejn, flimkien ma’ oħrajn li kien hemm fih, kellhom jaħdmu iebes bla ma jitħallsu. Wara l‑immigrant inbiegħ għal $380 u spiċċa

f ’ħabs akbar. Irġiel li kienu jdumu fil‑ħabs għaliex ħadd ma kien iħallas għalihom biex jinħelsu kienu jittieħdu u jinqatlu. Oħrajn kienu jmutu ftit ftit minħabba nuqqas ta’ sanità, ġuħ u mard. Minħabba l‑fatt li s‑Senegaliż kien jaf jitkellem tajjeb kemm bl‑Ingliż kif ukoll bil‑Franċiż, is‑sidien żammewh aktar żmien magħhom għaliex kien jagħmilha ta’ traduttur. Ħafna immigranti oħra li wkoll ġew salvati, ikkonfermaw din l‑istorja u kull wieħed minnhom iddeskriva minn xiex għadda hu. Ħafna semmew ħabsijiet privati madwar

il‑Libja kollha. Uħud mis‑sidien kienu ta’ spiss iċemplu lill‑familjari tal‑iskjavi u jitolbuhom ħlas biex jeħilsu lill‑qarib tagħhom. Minkejja l‑imwiet tal‑immigranti fl‑iskjavitù, in‑numru ta’ skjavi ma kien jonqos qatt mill‑ħabs għaliex is‑sidien malajr kienu jmorru sas‑suq u jixtru oħrajn. L‑organizzazzjoni qed taħdem biex ixxerred għarfien fost l‑Afrikani tal‑Punent dwar it‑terrur tal‑vjaġġ lejn l‑Ewropa minħabba li ħafna minnhom anqas biss jirrealizzaw ma’ xiex jistgħu jħabbtu wiċċhom fil‑Libja saħansitra qabel jaslu l‑kosta biex jaqbdu dgħajsa. 

INVESTI FIL‑MISSJONI FIT‑TESTMENT TIEGĦEK • Ħu ħsieb agħmel it‑testment fil‑ħin u kun ġust fil‑mod kif ser tqassam dak li ser tħalli warajk • Tinsiex l‑opri ta’ karità li tista’ twettaq wara mewtek • Tinsiex tinvesti wkoll fil‑missjoni. Meta tħalli propjetà jew flus lill‑Opri Pontifiċji għandek garanzija mill‑organizzazzjoni uffiċjali tal‑Knisja għall‑missjoni, li bi flusek ser twassal l‑aħbar it‑tajba f’xi pajjiż jew ieħor fid‑dinja u ser tgħin persuni li għadhom bla knisja, bla dar, bla skola, bla sptar kif ukoll bla ikel u xorb • Tista’ wkoll tħalli xi fondi fil‑Missio għall‑quddies b’suffraġji għal ruħek u/jew membri tal‑familja tiegħek. Dawn il‑fondi jmorru għall‑missjunarji Maltin u missjunarji lokali fl‑artijiet tal‑missjoni.

9

Jannar 2018

I

SAN PIETRU APPOSTLU – NATASHA FARRUGIA BASON

Sister Margaret Mutima

am Margaret Mutima born in 1983, aged 34 years old. I come from a family of eight and am the sixth born of four boys and four girls. Three of my family are dead and we have remained five; three girls and two boys. We used to live well when both our parents were working under government; life was easy without any problems.

However, I started experiencing hard life when my father died and I remained with my mother who was a breadwinner for both families. Things started changing slowly as I was growing up, my mother could not manage to give me all that I needed.

I appreciated my mother who used to encourage me to pray and trust in God that everything will be fine in the future.

My mother got a retirement from the government because of her age and her life became meaningless. I 10

started selling vegetables and fruits from our garden so that I can earn money to buy my necessities for school.

Furthermore, people thought that I was mad because of the way I used to work. But for me education

Jannar 2018

was my goal, so that I could live a better life. I knew that a dream does not become real by magic, but it takes sweat, determination and hard work. I thought maybe it will be impossible, but I managed to do my primary level and secondary level through selling vegetables and fruits. I finished my grade twelve with a lot of trials and temptations.

Finally, the one who falls and stands up is so much stronger than the one who never fell. I was sent to mission school where good behaviour and morals were taught, and I grew up in faith and trust in God. I am now a religious sister who can work perfectly well and help others to live a better life. I am working with the vulnerable and with children with disabilities who need a lot of support from people who are willing to help. It is not easy to work with these children, but with God’s grace I try my best to beg from people who can help them in terms of education.

I thank God always for what he has done in my life; my experience has made me who I am today. Let us appreciate who we are and how we are so that we live a better life. 

Kif int tista’ tgħin lis‑seminaristi fl‑Asja, fl‑Afrika jew fl‑Indja:

• Intenzjoni għal Quddiesa ‑ €5 • Ikla nutrittiva lil seminarista għal ġimgħa ‑ €36 • Paga ta’ għalliem fis‑Seminarju għall‑formazzjoni tas‑seminaristi ‑ €48 • Għotja ta’ rota lil katekist biex imur jgħallem ‑ €60 • Ħlas għal trasport biex seminaristi jagħmlu xogħol pastorali f’postijiet imbiegħda ‑ €115 Eluf ta’ żgħażagħ qed jiġu msejħa biex jaqdu lil Alla bħala qassisin, imma ħafna minnhom jiġu minn familji u parroċċi li huma fqar wisq biex iħallsulhom is‑snin twal ta’ formazzjoni u ordinazzjoni. Inti tista’ tgħinhom jilħqu komunitajiet li għadhom ma jafux b’Ġesù billi tħallas borża ta’ studju jew parti minnha. L‑għajnuna tiegħek, flimkien ma’ dik ta’ ħafna persuni ġenerużi bħalek tagħmel differenza kbira.

• Borża ta’ Studju għall‑edukazzjoni ta’ seminarista fl‑aħħar 4 snin: €480 (parti mill‑ispejjeż) ‑ €600 (kwart tal‑ispejjeż) €2400 (l‑ispejjeż kollha) U tinsiex titlob għalihom ukoll, u huma jibqgħu jiftakruna fit‑talb tagħhom.

Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil Missio: Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171 Jew fuq: www.missio.org.mt Għal aktar dettalji ċemplu fuq 21236962 fil‑ħinijiet tal‑uffiċċju.

GRAZZI MILL‑QALB 11

SANTA INFANZJA

Jannar 2018

Tagħlim b’differenza

K

lassijiet b’differenza f ’Nairobi l‑Kenja qed ikunu ta’ suċċess kbir. F’dawn il‑lezzjonijiet it‑tfal qed jitgħallmu jgħidu le u jwaqqfu lil min ikun ser iwettaq xi forma ta’ abbuż fuqhom. Tfal ta’ età żgħira ħafna qed jiġu mgħallma jgħajtu b’ħanġra daqsiex frażijiet bħal: “Tmissnix”, “Kapaċi niddefendi lili nnifsi” u “Jien ngħid le”, meta konfrontati minn persuni li ma jafuhomx u li jkunu ser imissuhom.

Bħala parti minn dan il‑programm imsejjaħ IMpower, il‑bniet qed jiġu mgħallma wkoll kif 12

jiddefendu lilhom infushom (‘self‑defence’), filwaqt li s‑subien qed jiġu mgħallma kif jaqbżu għat‑tfajliet u għan‑nisa. “Irrid inkun lest/a u nagħmel l‑aħjar ħaġa” u “Irrid nagħmel għażla” huma żewġ frażijiet oħra li jingħadu waqt dawn il‑klassijiet. Skont statistika, tifla minn kull erbgħa f ’Nairobi kienet vittma ta’ abbuż sesswali.

Fl‑irħula fejn qed tiġi

mgħallma din il‑forma ġdida ta’ edukazzjoni, l‑abbuż sesswali naqas b’50 fil‑mija. F’każijiet ta’ attakk jew abbuż lejn tfal bniet fil‑preżenza ta’ tfal subien, l‑ammont ta’ subien li intervjenew b’suċċess kien ta’ 74 fil‑mija.

Qabel beda jiġi mgħallem dan il‑programm, ħafna subien kienu tal‑fehma li huwa ġustifikat li tabbuża

Jannar 2018

minn tifla li tilbes qasir, toħroġ tiddeverti jew tkun waħedha barra filgħaxijiet. Iżda wara biss sitt sessjonijiet l‑attitudni tat‑tfal subien bdiet tinbidel. Dawn il‑klassijiet li huma mmexxija minn ‘No Means No Worldwide’ (NMNW) dalwaqt jibdew jiġu mgħallma f ’kull skola f ’Nairobi.

L‑interpretu tagħha beda jgħidilha dwar it‑tfal li kien hemm fit‑triq: “Din it‑tifla ġiet abbużata u aggredita b’sikkina u dik kienet abbużata sesswalment meta kienet għadha tarbija, din it‑tifla għandha l‑HIV wara li sfat abbużata minn missierha, hawn mietet nanna wara li ġiet abbużata

minn grupp ...” Lee ħassitha daħlet f ’ħolma kerha; donnu li kull tifla u mara f ’dak il‑post kienu ġew abbużati sesswalment, u fi kliem l‑interpretu stess donnu li ma kienx jimporta għaliex hekk kienet id‑drawwa!

Din l‑esperjenza mliet lil Lee b’kuraġġ u immedjatament

NMNW beda jgħin lit‑tfal f ’Nairobi f ’Ottubru tal‑2009. Tliet snin qabel il‑fundatriċi Lee Paiva żaret Korogocho, parti fqira f ’Nairobi minħabba xogħol relatat man‑negozju.

13

SANTA INFANZJA

Jannar 2018

bdiet tfassal pjan biex tgħin lil dawn it‑tfal bniet.

Riedet turi li bl‑edukazzjoni tasal kullimkien.

B’hekk inħoloq il‑programm IMpower li minn mindu beda jaħdem għallem u ħarreġ aktar minn 180,000 tifel u tifla fil‑Kenja u fil‑Malawi. Barra minn hekk IMpower ħoloq programm ta’ tnax‑il sessjoni

għall‑vittmi ta’ abbuż imsejjaħ ‘Sexual Assault Survivors Anonymous’ (SASA). Dawn is‑sessjonijiet huma mferrxa madwar Nairobi u jipprovdu

sessjonijiet fit‑tul ta’ fejqan mit‑trawma bla ħlas. Il‑ħsieb ta’ NMNW huwa li jifrex il‑programmi tiegħu f ’iżjed pajjiżi malajr kemm jista’ jkun. 

Kif tista’ tista’ Kif tgħin tgħin lit‑tfal lit‑tfal fil‑missjoni: fil‑missjoni:

€25 – 100 kuruna

€39 – librerija fi skola

sempliċi lin‑nies fil‑missjoni

primarja

€52 – lavanja tal‑‘braille’

€100 – mediċini u kura

€150 – xahar

għal 20 tifel u tifla neqsin mid‑dawl

lill‑morda permanenti fi djar ta’ ‘Home Made Care’

manteniment u skola lil tifel/tifla għomja mit‑twelid f’Dar tas‑Sorijiet

14

Jannar 2018

CHILD SPONSORSHIP €150 ‑ edukazzjoni, kura tas‑saħħa u ilma tax‑xorb nadif għal sena sħiħa lil tifel jew tifla fil‑bżonn.

Bis‑saħħa tal‑programm ‘Missio Child Sponsorship’, int tkun raġġ ta’ dawl fil‑ħajja ta’ dawn it‑tfal foqra.

Kull min jisponsorja tifel jew tifla jingħata ritratt u tagħrif dwarhom.

Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil ‘Missio’, Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171 Jew fuq www.missio.org.mt Għal aktar dettalji ċemplu fuq 21236962 fil‑ħinijiet tal‑uffiċċju.

GRAZZI!

Child Sponsorship iwiegħed li aħna naħdmu id f’id mat‑tfal, il‑ġenituri tagħhom, komunitajiet u oħrajn, sabiex niżguraw illi t‑tfal kollha jkunu mgħajxin u b’saħħithom.

15

Jannar 2018

SAN ĠORG PRECA ‑ PATRI HERMANN DUNCAN O.CARM

Devot kbir tal‑Madonna tal‑Karmelu

K

ulħadd jaf li San Ġorġ Preca twieled il‑Belt Valletta fi Triq il‑Punent qrib is‑Santwarju Bażilika tal‑Madonna tal‑Karmnu.

Il‑familja Preca kienet twajba u għalkemm ma kinux sinjuri, fid‑dar kellhom seftura. Darba fis‑16 ta’ Lulju s‑seftura Filomena ħadet lil San Ġorġ Preca u lil ħutu passiġġata taħt il‑Barakka t’Isfel ħdejn il‑baħar. Dak il‑ħin San 16

Ġorġ Preca kien se jegħreq u ġie salvat minn ċertu barklor jismu Mikiel. Dak il‑ħin, missier San Ġorġ kien qiegħed jitlob fil‑knisja tal‑Karmnu l‑Belt billi kienet is‑solennità tagħha f ’dik il‑ġurnata. Jista’ jkun li minħabba f ’hekk trawmet fih id‑devozzjoni lejn il‑Madonna tal‑Karmnu.

San Ġorġ Preca jirrakkonta li Mikiel, meta kien ser imut kien assistit minnu stess mingħajr ma kien jaf.

Meta waqqaf is‑soċjetà tad‑Duttrina Nisranija, magħrufa fostna bħala M.U.S.E.U.M., San Ġorġ ried li s‑soċji tiegħu jkunu miktuba fil‑labtu tal‑Karmelu u ħeġġiġhom biex il‑labtu dejjem iġorruh fuqhom. Barra minn hekk, huwa ried li dawk li jieħdu ħsieb is‑Sajdiet Mużewmini (laqgħat li jsiru barra t‑triq fuq suġġetti spiritwali), għandhom iħeġġu lil dawk li jieħdu sehem biex jinkitbu fil‑Labtu tal‑Karmelu.

Huwa kien jilbes il‑Labtu tal‑Madonna tal‑Karmelu bħalma kienu jagħmlu San Alfons Maria de Liguori, San Ġwann Bosco u tant qaddisin oħra. San Ġorġ Preca nkiteb bħala terzjarju Karmelitan nhar il‑21 ta’ Lulju 1918 u fil‑professjoni li għamel f ’Settembru 1919 għażel l‑isem ta’ Patri Franku.

F’wieħed mill‑kotba tiegħu: ‘Il‑Pulptu ta’ Patri Franku’, li kitbu fis‑snin ħamsin meta kien diġà anzjan, huwa juża l‑isem tiegħu bħala terzjarju Karmelitan fejn jidher bħala għalliem għall‑poplu, iħeġġeġ il‑bniedem biex jikkonverti.

Fl‑1947 kiteb karta manwali dwar ‘Tagħlim fuq il‑Labtu tal‑Madonna

Jannar 2018

tal‑Karmelu’. Din f ’termini moderni kienet tkun bħal ‘flyer’ dwar tagħlim

reliġjuż li kien joħroġha għas‑soċji Mużewmini, imbagħad kien jistampahom għall‑pubbliku. Kull meta kien jistampa minn dawn il‑karti manwali, kien jitlob lill‑Kurja Arċiveskovili ‑ ‘Nihil Obstat’

u l‑‘Imprimatur’ biex juri li m’hemm xejn kuntrarju fit‑tagħlim. F’din il‑karta manwali San Ġorġ Preca kiteb hekk: “Eżortazzjoni – Int min int, li f ’idejk ġiet providenzjalment din il‑karta manwali, aqraha mhux ħafif ħafif; u jekk tista’ ħabbrek li tagħha jkunu stampati kopji u mqassmin lill‑oħrajn biex jaqrawha; issa hu ż‑żmien li nagħmlu ġid lilna nfusna u lill‑oħrajn, qabel ma mmorru u ma niġux iżjed”. Meta jitkellem dwar il‑Labtu tal‑Karmelu fil‑bidu jgħid hekk: “Marija Santissima tħobb

Fl‑ewwel Ġimgħa tax‑xahar, Missio jiċċelebra quddiesa li tkun għar‑ruħ il‑benefatturi, li matul ħajjithom ikunu għenu l‑missjoni u għamlu karità ma’ min hu fil‑bżonn.

Din tkun fit‑8:30am fir‑4 sular ta’ Missio l‑Belt Valletta. Kulħadd huwa mistieden jattendi.

17

Jannar 2018

lill‑bnedmin b’imħabba wisq kbira. L‑imħabba tagħha lejna m’għandhiex x’taqsam mal‑imħabba tagħna lejha, tkun kbira kemm tkun, għaliex l‑imħabba tagħha hija ħierġa minn qalb safja u bla tebgħa, filwaqt li l‑imħabba tagħna toħroġ minn qalb imtebbgħa bid‑dnub tan‑nisel, li għalhekk ma tista’ tkun qatt bla difett. Billi l‑imħabba ma tafx toqgħod moħbija, Marija Santissima tatna l‑Labtu Mqaddes tagħha msejjaħ tal‑Karmelu, u żejnitu b’favuri u privileġġi tal‑għaġeb. Hija riedet turi l‑qawwa tagħha fih meta tathulna b’sinjal tal‑aħwa, biex ikollna sehem mill‑merti tagħha li ma jistgħux jitfissru”.

Huwa ma kienx irid li xi ħadd jabbuża mill‑ħniena

SAN ĠORG PRECA ‑ PATRI HERMANN DUNCAN O.CARM

t’Alla billi jilbes l‑Labtu tal‑Karmelu. Infatti, fl‑aħħar ta’ din il karta manwali jgħid: “Meta wieħed jaħseb fuq l‑imħabba kbira ta’ Marija Santissima lejn il‑bnedmin billi tatna dan il‑Labtu, u fuq il‑privileġġi li fih, m’għandux jibqa’ li ma jinkitibx fih u li ma jagħmilx ħiltu biex ħaddieħor ukoll jinkiteb fih. Biss wieħed għandu joqgħod għassa fuqu nnifsu li ma jżeblaħx il‑Liġi t’Alla bit‑tama li l‑Madonna taqbeż għalih għax għandu fuqu l‑Labtu tagħha. U minn din il‑ħaġa għandu wieħed għalfejn jibża’ tassew”. Barra minn hekk, meta sar iċ‑ċentinarju tas‑700 sena mill‑għoti tal‑Labtu tal‑Karmelu fl‑1951, il‑Pirjol Provinċjali ta’ dak iż‑żmien, Patri Bernard Farrugia talab lill‑Patri Kilian Lynch,

li kien Pirjol Ġenerali, biex jagħtih il‑filjolanza spiritwali mal‑Karmelitani bħala apprezzament ta’ dak kollu li għamel. L‑istess Pirjol Provinċjali sema’ min jgħidlu li l‑Ordni Karmelitan għad ’il quddiem jiċċelebra l‑quddiesa f ’ġieħ dan it‑terzjarju, meta hu għad jiġi mgħolli għall‑ġieħ tal‑altari, li fil‑fatt seħħ meta San Ġorġ sar qaddis. Tajjeb li wieħed jgħid li San Ġorġ Preca miet fil‑parroċċa ta’ Santa Venera mmexxija mil‑Karmelitani u kien assistit mill‑kappillan ta’ dak iż‑żmien Patri Kilian Azzopardi. Bħala radd il‑ħajr talli San Ġorġ Preca xerred id‑devozzjoni lejn il‑Labtu tal‑Karmelu f ’pajjiżna, l‑ordni Karmelitan ħasbet biex id‑9 ta’ Mejju jkun iċċelebrat bħala festa fl‑ordni kollha. 

‘HI‑TEA’ U TOMBLA Data: 21 ta’ Jannar 2018 Ħin: Fis‑2:00pm Post: Fis‑sala tal‑uffiċċju l‑ġdid fil‑Mosta (ara paġna 19) Prezz: €10 Din l‑attività ser tibda ssir kull tielet Ħadd tax‑xahar.

GĦAL AKTAR INFORMAZZJONI JEW BIEX TIRRISERVA POST ĊEMPEL FUQ: 2123 6962 18

Jannar 2018

Ktieb fuq Ġrajjiet Missjunarji

G

ħal dawn l‑aħħar sentejn l‑Uffiċċju Missjunarju (Missio) kien qed jikkuntattja l‑Missjunarji Maltin u Għawdxin biex jiktbu ĠRAJJA waħda li ħalliet impressjoni jew effett fuq ħajjithom matul il‑ħidma tagħhom missjunarja. Dawn il‑ĠRAJJIET jeħduna f ’numru kbir ta’ pajjiżi tal‑Missjoni u f ’epoki differenti. Jagħtuna stampa ta’ minn xiex jgħaddi missjunarju/a: stejjer ta’ ferħ u ta’ niket, stejjer ta’ sagrifiċċji kbar u riskji għall‑istess ħajja, stejjer ukoll b’laqta umoristika imma stejjer li jferrħuna għax fihom niskopru l‑kontribut kbir li għamlu ħutna għall‑ġid tal‑Knisja u tal‑umanità.

Issa wasalna biex jiġi editjat il‑ktieb u jkompli x‑xogħol li jwassalna għall‑pubblikazzjoni tiegħu. Il‑ħsieb huwa li l‑ktieb joħroġ fix‑xahar ta’ Marzu li ġej. Qed nippjanaw biex fix‑xahar ta’ Frar nxandru l‑prezz ta’ dan il‑ktieb, imma wkoll bi prezz ridott għal dawk li jibbukkjawh qabel id‑data deċiża tal‑ħruġ tal‑ktieb li nittamaw li tkun lejn nofs Marzu tas‑sena 2018.

Fl‑istess ħin Missio jagħmel appell lill‑Benefatturi biex jisponsorjaw parti minn dan il‑ktieb ħalli l‑prezz tiegħu jkun kemm jista’ jkun baxx u għall‑but ta’ kulħadd. Kull Malti u Għawdxi li jħobb il‑missjoni għandu jfittex li jaqra dawn il‑ĠRAJJIET. 

19

Jannar 2018

“Qatt m’inti kbir/a biżżejjed biex tilħaq għan ġdid jew toħlom ħolma ġdida.”

C. S. Lewis

Clive Staples Lewis (1898‑1963), imwieled l‑Irlanda, kien awtur, poeta u akkademiku Brittaniku. Kien ukoll medjevalista, kritiku lettararju, lajk teoloġjan, xandar, għalliem u apoloġista Kristjan (jiddefendi l‑Kristjaneżmu). C. S. Lewis huwa magħruf l‑aktar għall‑kitbiet tiegħu tat‑tfal. Il‑kitbiet tiegħu dwar l‑apoloġetika Kristjana ħallew impatt qawwi. B’kollox kiteb aktar minn 30 ktieb li ġew tradotti f’aktar minn 30 lingwa.

Il‑programm fuq ir‑radju fi żmien il‑gwerra dwar il‑Kristjaneżmu għamlu popolari ferm u ta’ spiss kien jiġi mfaħħar għalih. Minkejja li kien mgħammed, Lewis ma baqax jagħti kas ir‑reliġjon u sar ateu tul l‑adoloxxenza tiegħu. Iżda fl‑età ta’ 32 sena, bis‑saħħa ta’ J. R. R. Tolkien, ħabib tal‑qalb tiegħu, reġa’ lura u sar lajk.

20

Jannar 2018

21

Jannar 2018

QADDIS TAX‑XAHAR – EMANUEL MICALLEF

San Ġwann Bosco

Missjunarju Qalb it‑Tfal u ż‑Żgħażagħ

S

an Ġwann Bosco twieled nhar is‑16 ta’ Awwissu 1815, fir‑raħal ta’ Murialdo fl‑Italja ta’ Fuq. Kien l‑iżgħar tifel ta’ Franġisku u Margerita Bosco neè Occhiena. Ta’ sentejn Ġwanni kien diġà tilef lil missieru u ommu kellha titgħabba bil‑piż tal‑familja.

Margerita, illum Venerabbli, kellha tkun strumentali ħafna fil‑formazzjoni ta’ binha u fl‑ideali altruwisti li kellu jħaddan ’il quddiem.

Sa mill‑età ta’ disa’ snin kellu sensiela ta’ ħolm li kienu juru minn xiex kellu jgħaddi ’l quddiem. F’ħolma minnhom ra gozz tfal subien 22

maħmuġin, jidgħu u jitkellmu ħażin u ’l quddiem kellu jirbaħ lil dawn l‑ulied għall‑Mulej billi jħarishom mid‑dnub b’korrezzjoni bi ħlewwa. Fi tfulitu kien jirgħa l‑merħla tal‑familja u l‑ewwel impressjonijiet tat‑tfulija ressquh lejn il‑vokazzjoni saċerdotali. Fl‑1830 iltaqa’ ma’ San Ġużepp Cafasso, saċerdot qaddis li għal Bosco kien tassew il‑bniedem ta’ Alla. Fl‑1835 Ġwanni daħal is‑seminarju u fl‑1941 sar saċerdot mill‑Arċisqof ta’ Turin. Nhar it‑8 ta’ Diċembru 1941, Bertu Garelli, tifel iltim, maħmuġ u bla ebda tagħlim tar‑reliġjon, qala’ ċanfira mingħand is‑sagristan għax ma kienx jaf jgħin fil‑quddiesa.

Dun Bosco sejjaħ lit‑tifel wara l‑quddiesa biex jibda jgħallmu d‑duttrina.

F’Turin kien hemm ħafna familji foqra jorqdu barra u beda joffri kenn lil bosta subien. Mhux dejjem

kien kollox ward u żahar, għaliex ġieli kienu jisirquh u l‑ġirien kienu jilmentaw mill‑istorbju. Iżda Bosco ma qatax qalbu; baqa’ jgħallimhom it‑talb u kien jinżel għal‑livell tagħhom b’ħafna logħob bħal taċ‑ċirklu. Ħafna mit‑tfal li Dun Bosco għen ddeċidew li huma wkoll kellhom juru impenn u ħidma lejn tfal abbandunati oħra. Dan kien il‑mottiv li għen lil Dun Bosco jwaqqaf is‑Soċjetà ta’ San Franġisk de Sales, li llum hija mferrxa f ’ħafna pajjiżi, magħrufa fuq fomm il‑poplu bħala Sależjani għall‑Patrun tal‑Ġurnalisti.

Fl‑1871 waqqaf is‑Sorijiet Sależjani bl‑isem Ulied Marija Għajnuna tal‑Insara, li fl‑Ordni Sależjan hemm devozzjoni partikolari lejn dan it‑titlu tal‑Madonna. Ħolma oħra fl‑1875 urietu li s‑Soċjetà Sależjana hija wkoll milqugħa fl‑artijiet tal‑missjoni. Dun Bosco ħalla din id‑dinja nhar il‑31 ta’ Jannar 1888 fl‑età ta’ 73 sena. It‑tagħlim u t‑tbissima tiegħu għadhom jidhru fl‑Oratorji Sależjani f ’dawn il‑gżejjer u f ’pajjiżi oħra. 

Jannar 2018

Qiegħed nibgħat il‑ħlas ta’ € .................................. permezz ta’ Ċekk pagabbli lil Missio Malta biex isiru Quddies fil‑missjoni għar‑ruħ/għall‑erwieħ ta’:

Isem u kunjom: Indirizz:

Belt/ Raħal:

Kodiċi Postali:

Tel: NB. Kull Quddiesa tiswa €5 u l‑Quddies jitqaddes kollu fil‑pajjizi tal‑missjoni.

23

Jannar 2018

AĦBARIJIET MID‑DINJA KOLLHA

Lamborghini bħala rigal għall‑Papa għaddejjin minn persekuzzjoni, billi tibnilhom mill‑ġdid d‑djar u l‑knejjes f ’Nineveh Plains.

It‑tieni għaqda hija ‘Pope John XXIII Community Association’ li tgħin vittmi tat‑traffikar fil‑prostituzzjoni billi toffrilhom ‘counseling’ u tibni ċentri apposta għalihom. Minn kemm ilha mwaqqfa din l‑għaqda, fl‑1989, irnexxielha teħles aktar minn 7,000 mara mill‑prostituzzjoni. Il‑flus li ser jidħlu mill‑karozza ser jintużaw biex tinbena dar ġdida bl‑isem Dar Papa Franġisku. It‑tielet għaqda

Ritratt: Osservatore Romano

F

tit ġimgħat ilu Papa Franġisku ngħata rigal mhux tas‑soltu – Lamborghini Huracan bajda li tiswa xejn inqas minn $200,000. Iżda minflok qagħad jammira s‑sbuħija tal‑karozza u mar xi dawra biha, il‑Papa bierek il‑karozza u ħalla l‑firma tiegħu fuq il‑bonit tagħha.

Wara huwa għaddieha lil dawk li jieħdu ħsieb l‑irkant biex il‑flus li jidħlu mill‑bejgħ ta’ din il‑karozza lussuża jitqassmu bejn tliet għaqdiet tal‑karità. L‑ewwel għaqda hija dik li qed tgħin lill‑Kristjani fl‑Iraq, li kienu sfurzati mill‑ISIS biex jaħarbu miż‑żona u li

hija dik li qed tgħin lin‑nisa u tfal vulnerabbli fl‑Afrika.

Fis‑sena 2014 mutur Harley‑Davidson li kien qala’ l‑Papa kien ġie rkantat u ġab $284,000, aktar minn għaxar darbiet tal‑prezz li jiswa. Filwaqt li ġakketta tad‑ditta Harley iffirmata mill‑Papa inbiegħet għal kważi $68,000, u l‑‘iPad’ ta’ Papa Franġisku nbiegħ għal $30,500. 

Il‑Papa jkellem lill‑astronawti

“I

d‑dinja hija fraġli u faċilment teqred lilha nfisha.” Hekk qal il‑Papa lil sitt astronawti mill‑Amerika, l‑Italja u r‑Russja abbord l‑‘International Space Station (ISS)’ waqt telefonata bil‑vidjow li ħadet madwar 20 minuta. Papa Franġisku

24

qalilhom li huma setgħu jaraw lid‑dinja minn ‘għajnejn Alla’. Il‑Papa tkellem magħhom dwar l‑opinjonijiet tagħhom fuq l‑imħabba, u dwar kif il‑ferħ u l‑ħajja mingħajr gravità jibdlulhom l‑opinjonijiet tagħhom dwar id‑dinja.

Il‑kmandant Amerikan Randy Bresnik qal lill‑Papa li huma jaraw lid‑dinja mingħajr fruntieri, bla kunflitti u gwerer, bla ġuħ u tbatijiet, u bla tniġġis.

L‑akbar ferħ tagħhom huwa

meta ta’ kuljum iħarsu ’l barra u jaraw il‑ħolqien t’Alla, xi ftit jew wisq bħalma jarah Hu. Is‑sitt astronawti kellhom l‑opportunità li jkellmu lill‑Papa individwalment u esprimew l‑opinjonijiet varji tagħhom dwar kif jaraw id‑dinja mill‑ispazju. Papa Franġisku huwa t‑tieni Papa li qatt tkellem mal‑astronawti; dan għaliex fl‑2011 Papa Benedittu XVI kien ukoll tkellem mal‑astronawti fuq l‑ISS.  ikompli f’paġna 26

Jannar 2018

You Name It. We Bake It! Fresh Made Cakes, Doughnuts & More Chocolates & Ice‑Cream Extensive Choice Of Food

Large Variety Of Bread Baked Fresh Daily Large Variety Of Daily Fresh Fruit & Vegetables Also Available: • Gluten‑Free Foods • Ready‑Packed Produce Including Cheese & Ham, • Milk, Frozen Foods & Pasta • Spirits, Wines & Soft Drinks • Detergents & More.

EL PANADERO

www.elpanaderomalta.com Tel: 27 424 386 Triq il‑Pitkali, Attard ATD 2216 E: elpanaderomalta@hotmail.com

Opening Hours: Monday to Sunday From 5:00am to 9:00pm Open also on Public Holidays

25

AĦBARIJIET MID‑DINJA KOLLHA

Jannar 2018

Tfal Maltin jirċievu l‑għajnuna minn fond ta’ emerġenza mwaqqaf volontarjament mill‑ħaddiema soċjali tal‑Aġenzija Appoġġ biex jinxtraw il‑bżonnijiet meħtieġa, bħal ħwejjeġ, ikel, ħalib tat‑trabi, ħrieqi, kotba, uniformijiet, basktijiet tal‑iskola u jsiru

F

l‑2016, mal‑260 tifel u tifla ġew megħjuna

wkoll ħlasijiet għall‑ħarġiet tal‑iskola. Dawn it‑tfal li jkunu qed jgħixu f ’sitwazzjonijiet diffiċli ħafna, ikollhom bżonn għajnuna immedjata, u aktar minn hekk dinjità. B’kollox, matul l‑2016, il‑ħaddiema tal‑aġenzija permezz ta’ diversi attivitajiet ta’ ġbir ta’ fondi, ġabru ftit aktar minn €13,224. 

Xalel għal min hu fil‑bżonn

“J

iena m’iniex mitlufa. Ġejt magħmula għalik.

Jekk qed tħoss il‑kesħa u għandek bżonni, tista’ teħodni.” Hekk kienet taqra

nota ma’ diversi xalel tas‑suf ikkuluriti mdendlin ma’ kullimkien f ’park f ’Vermont.

Il‑mara li ħadmet dawn ix‑xalel għandha biss għan

wieħed, dak li x‑xalel tagħha jservu biex iżommu sħan lill‑persuni fil‑bżonn. 

L‑eroj lebsin idejn prostetiċi

T

fal imwielda bla jdejn qed jirċievu b’xejn idejn prostetiċi (foloz) b’disinji personalizzati. Dan grazzi għal żewġt irġiel li qed jaħdmu minn kamra tal‑injam fi ġnien fi Swansea f ’Wales. Stephen Davies u Drew Murray, li jsejħu lilhom infushom ‘Team Unlimbted’, jiddisinjaw dawn l‑idejn personalment u jagħtuhom b’donazzjoni lil tfal madwar id‑dinja kollha.

Minn qabel it‑tfal jagħżlu l‑kulur u d‑disinn tal‑id 26

prostetika, u Stephen u Drew jieħdu ħsieb il‑kumplament.

Permezz ta’ dawn l‑idejn it‑tfal ikunu jistgħu jgħawġu l‑minkeb u jiftħu u jagħlqu jdejhom f ’ponn biex jaqbdu l‑affarijiet. Stephen li huwa enġinier, huwa missier ta’ tifel li twieled bla id. Huwa kien iddiżappuntat bl‑id prostetika li ibnu ngħata

minn sptar fir‑Renju Unit.

Wara li għamel riċerka huwa sar jaf bi grupp volontarju bl‑isem ta’ Keynes li jagħmlu jdejn prostetiċi lit‑tfal. Ibnu kien tassew kuntent b’din l‑id ġdida. Stephen ingħaqad ma’ Keynes biex flimkien itejbu d‑disinn tal‑idejn u b’hekk inħoloq ‘Team Unlimbted’.

Kull id tiswa anqas minn $26 f ’materjal u madwar 12‑il siegħa xogħol biex tinħadem.

“Mhux l‑eroj kollha jilbsu l‑mantell.” Din hija s‑slowgan ta’ ‘Team Unlimbted’.  ikompli f’paġna 28

Jannar 2018

DMD Auto Parts IMPORTERS AND DISTRIBUTORS OF ORIGINAL MECHANICAL AND BODY PARTS FOR KIA ‑ HYUNDAI ‑ CHEVROLET MODELS

384, Żabbar Road, Il‑Fgura, Malta.

Tel: 2180 2130 Open: 9:00am ‑ 12:30pm, 4:00pm ‑ 7:00pm

Tel: (+356) 27495752 Fax: (+356) 27495752 Mob: (+356) 99495752 Email: dmdautoparts@onvol.net Website: www.dmdautoparts.com

www.raysjewellerymalta.com

Here at Patrick Woodwork, we work as a small team but with big ideas.

We have been more than 21 years in the business. We also produce any type of furniture for flats for rent.

ALL THE FURNITURE THAT WE PRODUCE IS MADE IN HIGH QUALITY WITH GREAT PRICES Mon ‑ Fri 7:00 ‑ 18:00 Sat 7:00 ‑ 13:00

www.patrickwoodwork.com • Patrick Woodwork, 309, Luqa Industrial Estate, Luqa • m. 9988 3805 | e. patrickwoodwork@gmail.com 27

AĦBARIJIET MID‑DINJA KOLLHA

Jannar 2018

Liġi ġdida favur in‑nisa

I

l‑qorti suprema fl‑Indja annullat klawsola

fil‑liġi fejn tħalli l‑irġiel ikollhom x’jaqsmu sesswalment ma’ bniet taħt l‑età li jkunu żżewġu.

Din il‑klawsola, li kienet parti mil‑liġi tal‑istupru, kienet tippermetti lill‑irġiel jiżżewġu u jkollhom x’jaqsmu ma’ bniet ta’ bejn il‑15 u t‑18‑il sena. Fl‑Indja, l‑istupru fiż‑żwieġ mhuwiex

ikkunsidrat bħala reat, iżda issa tfajliet ta’ taħt it‑18‑il sena jistgħu jakkużaw lil żwiġijiethom bi stupru sa sena minn mindu jkun twettaq ir‑reat. Għalkemm organizzazzjonijiet favur in‑nisa ferħu b’din id‑deċiżjoni, jemmnu li hija diffiċli ħafna biex fil‑verità tiġi infurzata. 

Tifel iħit it‑tama

28

huwa stess biex iferraħhom.

Sonya ħasbet li forsi binha kien ser ipinġi xi tpinġijiet, iżda minflok stampa minn fuq il‑kompjuter mudell ta’ ors taċ‑ċarruta biex iħitu.

Campbell kellu bżonn l‑għajnuna t’ommu biex tispjegalu l‑kunċett ta’ mudell tal‑karti u kif jista’ jagħmlu tad‑drapp. Sonya għenet ukoll lil binha juża l‑magna tal‑ħjata. Campbell ammetta li għall‑bidu ried ħafna prattika, iżda bil‑mod il‑mod beda jipperfezzjona fil‑ħjata tal‑pupi taċ‑ċarruta.

L‑ewwel ors li għamel ħadlu mal‑ħames sigħat, iżda llum il‑ġurnata jgħaġġel ferm aktar u jieħu madwar siegħa biex ilesti pupu wieħed. Campbell għandu kollox miġbur fi xkaffi apposta, drappijiet, mudelli u aċċessorji oħra li juża.

Ritratt: www.gospelherald.com

M

inkejja li Campbell ta’ 12‑il sena, huwa tifel normali, wara l‑iskola minflok joħroġ barra jilgħab ma’ sħabu jew fuq il‑kompjuter, jippreferi jintefa’ jħit fuq il‑magna tal‑ħjata. Skont ommu, li kieku tagħtih iċ‑ċans lanqas biss iqum minn fuqha.

Huwa kollu ta’ xejn li ommu Sonya tħajru jara xi film jew jilgħab bl‑‘Xbox’, għax Campbell jippreferi jħit.

Sonya li għandha disa’ wlied, tgħid li Campbell biss huwa ‘differenti’ minn ħutu. Sa minn età ċkejkna, it‑tifel dejjem kien moħħu biex jixtri xi ġugarelli għat‑tfal li jinsabu fl‑isptarijiet, iżda l‑omm qatt ma setgħet tagħmel spiża bħal dik.

Campbell ma qatax qalbu u ddeċieda li minflok jagħmlilhom il‑ġugarelli

B’xorti tajba ħafna nies jagħtuh biċċiet ta’ materjal differenti biex kemm jista’ jkun ma jagħmilx spejjeż żejda. It‑tfal kollha jogħxew fuq il‑pupi taċ‑ċarruta li jagħmel Campbell. Issa Campbell ilu tliet snin iħit il‑pupi taċ‑ċarruta u l‑ammont ta’ pupi li għamel ilaħħaq it‑800. It‑tifel jagħti l‑pupi lit‑tfal morda huwa stess, u tfal li ilhom ħafna ma jitbissmu, jirnexxilhom jitbissmu. Campbell jgħaddi ftit tal‑ħin ikellem lit‑tfal u jinsisti magħhom li jagħtu isem lill‑pupu tagħhom.  ikompli f’paġna 30

Jannar 2018

Debbie’s Baby Centre

Your one stop shop!

Sole agents of

Our Lady of Sorrows Street, Zejtun Telephone: 27694815 or 27803270 Mobile: 99809825 E‑mail: dbc@onvol.net Website: www.debbiesbabycentre.net

St. Mary’s Bakery ...freshly baked daily 72, Sacred Heart Street, B’Kara Mob 9947 5459/ 7723 7702

29

AĦBARIJIET MID‑DINJA KOLLHA

Jannar 2018

Tarbija mimlija nemel

T

arbija tat‑twelid instabet mormija f ’basket tal‑plastik f ’landa taż‑żibel fiċ‑Ċentru tal‑Indja. Skont il‑pulizija ta’ Bhopal fl‑istat ta’ Madhya Pradesh aktarx li l‑ġenituri tat‑tarbija rmewha għaliex ma kenitx tifel, imma tifla. It‑tarbija ġiet salvata minn persuna li kienet għaddejja mill‑inħawi

u semgħet il‑biki ġej minn landa taż‑żibel qalb xi arbuxelli. It‑tarbija nstabet li kienet tiżen ferm anqas mill‑piż normali u kienet mimlija nemel li kkawżalha diversi gdim.

Dheeraj Rathore, li sab lit‑tarbija sejjaħ minnufih lil żewġt iħbieb tiegħu u flimkien farfru minn fuqha n‑nemel, geżwruha f ’kutra u ħaduha fl‑eqreb sptar.

L‑istaff tal‑isptar jinsab imħasseb dwar it‑tarbija li tinsab f ’qagħda kritika minħabba li tiżen nofs il‑piż ta’ tarbija normali tat‑twelid u minħabba l‑gdim tal‑insetti u wkoll

diversi tbenġil li jindika li kienet fiiżikament abbużata.

Il‑pulizija fetħu każ u qegħdin ifittxu lill‑ġenituri tat‑tifla. Il‑preferenza tas‑subien fuq il‑bniet hija kwistjoni serja f’ħafna partijiet fl‑Indja. Dan minħabba li biex iżżewweġ tifla trid tagħtiha dota li tiswa l‑flus u għax meta din tiżżewweġ ma tibqax tgħix mal‑familja tagħha, imma tmur mal‑familja tar‑raġel u għalhekk ma tkunx tista’ ddur bil‑ġenituri tagħha.

Tradizzjonalment is‑subien huma l‑werrieta ta’ kull propjetà, negozju u kull ħaġa oħra li jkollha l‑familja.

Diversi difensuri favur l‑ugwaljanza bejn is‑sessi qed jagħmlu minn kollox biex jibdlu din it‑tradizzjoni. 

Nanniet jagħmlu l‑kutri he Bag Ladies’ huma grupp ta’ nanniet nisa minn Union City l‑Amerika li ta’ kull nhar ta’ Ħamis filgħodu jiltaqgħu biex jaħdmu flimkien għal kawża ġusta. L‑għan ewlieni tagħhom huwa li jsalvaw l‑ambjent u fl‑istess ħin jgħinu lil dawk bla saqaf fuq rashom. B’attenzjoni kbira n‑nanniet jaqtgħu basktijiet tal‑plastik fi strixxi

30

u jirrumblawhom flimkien.

Huma jsejħu dan il‑ħajt ‘plarn’ u jużawh biex b’imħabba kbira jaħdmuh f ’kutri ta’ tliet piedi b’sitt piedi li jagħtuhom b’donazzjoni lill‑foqra u lill‑vittmi tal‑għargħar.

Minkejja l‑uġigħ mill‑artrite, in‑nanniet huma determinati li jkompli jaħdmu biex jgħinu aktar nies. Ħafna min‑nanniet stqarrew li dan ix‑xogħol sar qisu vizzju, u aktar ma

Ritratt: www.gospelherald.com

‘T

taħdem kutri aktar tkun trid taħdem. Huma jinsabu sodisfatti li qed jagħmlu differenza f ’ħajjet dawn in‑nies. 

Jannar 2018

I

Lista ta’ reklami – 2017

d‑Direttur ta’ Missio Malta, Mons. Salvinu Micallef, flimkien mal‑Editur is‑Sinjura Claudia Cini u l‑Bord Editorjali jixtiequ jroddu ħajr lill‑propjetarji kollha ta’ dawn l‑aġenziji u ħwienet li għoġobhom jirriklamaw fir‑rivista tagħna matul is‑sena 2017 u s‑snin l‑oħra ta’ qabel. B’dan il‑mod huma jgħinu ħafna biex din ir‑rivista tkompli tiġi ppubblikata, u xxerred tagħrif u kultura dwar il‑ħidma u l‑appostolat missjunarju li qed isiru fl‑artijiet tal‑missjoni mill‑Knisja Kattolika. Missio Malta jwiegħed it‑talb tiegħu lil dawn il‑kontributuri.

Fl‑istess ħin Missio Malta jixtieq jagħmel appell lill‑qarrejja ta’ Malta Missjunarju biex jekk jistgħu jagħmlu użu mis‑servizzi u prodotti li dawn l‑aġenziji u ħwienet qegħdin joffru.

Kav. Emmanuel Cutajar, KCHS Membru fil‑Bord Editorjali 1. ST. MARY’S BAKERY ‑ Birkirkara

24. DEBBIE’S BABY CENTRE – Iż‑Żejtun

2. G. CAMILLERI SERVICE STATION – Iż‑Żurrieq

25. ERETRIC LTD – Ħal Luqa

50. RAD PRINTING MALTA – Il‑Gżira

26. RAY’S JEWELLERY – Il‑Fgura

3. CHYC CHOICE, THE CURTAIN EMPORIUM – Il‑Ħamrun

51. MAGRI AUTOCARE – Ħal Luqa

27. EL PANADERO BAKERY – Ħ’Attard

4. MAGPIE STATIONERY & NEWSAGENT – Ir‑Rabat

28. A&A STONE & INTERIORS – Ħal Luqa

52. MARIANNA STATIONERY – Il‑Mellieħa

5. WELCOME AUTO DEALER – Gwardamanġa

29. FOCUS PHOTO STUDIO – Iż‑Żejtun

6. F.L. HARDWARE – Ħ’Attard

30. JEWEL BOX – Il‑Belt Valletta

54. GREENLANDS VEGETABLES – Il‑Mellieħa

74. FRANK ATTARD IRONMONGERY – Il‑Fgura

7. MOBICS MOBILE PHONES – San Pawl il‑Baħar

31. ALADDINO CARPETS – Birkirkara

55. RONNIE SIVE PETRUS FUNERALS – Santa Venera

75. ANTONELLA JEWELLER – Il‑Fgura

8. PREMIUM BAKERY – Il‑Ħamrun

56. ARTHUR THE GILDER – Ir‑Rabat

76. KIDS HEAVEN – Il‑Fgura

9. DMD AUTO PARTS – Ħaż‑Żebbuġ

32. GEORGE ZAMMIT, TAL‑ĦWAWAR – Il‑Belt Valletta

10. LUSH NAILS – Ħal Qormi

33. LIFESTYLE LTD – Il‑Ħamrun

11. SATHOBBY TV’s, HI‑FI & APPLIANCES – San Pawl il‑Baħar

34. TRANSPAK OVERSEAS REMOVALS LTD – Il‑Fgura

57. ANTHONY MUSCAT MARBLE WORKS LTD ‑ Ħal Qormi

12. TEAK TOUCH FURNITURE & HOME DECOR – In‑Naxxar

35. JAMES CATERERS – Il‑Fgura

13. L’AMICAL BEAUTY CENTRE – L‑Imsida

37. LA HOUPPETTE BEAUTY – San Ġwann

14. VRT SERVICES LTD – Ħal Qormi

38. EVEREST GARAGE – San Ġwann

15. PERCIUS CAR HIRE – Ħal Lija

39. TELEPHONE BOX – Bormla

16. NICK’S AGRICULTURAL SUPPLIES – Is‑Siġġiewi

40. E. THEUMA & Co. LTD – Il‑Belt Valletta

17. GOOD TASTE BAKERY – il‑Ħamrun

41. CANADIS AUTO DEALER – Birkirkara

18. THE CYCLIST – San Ġwann

42. CENTRIC COMPUTERS – San Pawl il‑Baħar

19. PROMOSIGNS & EVENTS – Il‑Ħamrun 20. A.N.G. BORG LTD., COFFEE DEALERS – San Ġwann 21. BRIFFA INTERNATIONAL FUNERAL SERVICES – Il‑Marsa 22. LOGOGRAFIX SIGNS – Santa Venera 23. FAENZA TILES – Ħal Qormi

36. VIP HAIRSTUDIO – Ħ’Attard

49. STEVE’S GARAGE – Ħal Qormi

53. MITĦNA, MEDITERRANEAN CUISINE – Il‑Mellieħa

58. ELECTROIT STATIONERY – Ħal Qormi 59. ART ACADEMY ART COURSES – Il‑Mosta 60. FENBROS PHOTOCOPY SERVICES – Il‑Fgura 61. BAJADA NEW ENERGY – Ħal Qormi 62. HOT ROD GARAGE – L‑Imsida 63. DITTA DARMANIN GILDERS & RESTORERS – Il‑Belt Valletta

43. BINKY CRAFTS – Ir‑Rabat

64. JOSEPH LEWIS JEWELLER – Santa Venera

44. PARISIO NURSERY – Ħal Lija

65. L.L.F. MARBLE ‑ Ħal Luqa

45. MUSEUM CAFE – Il‑Belt Valletta

66. ROVIC IRONMONGERY – San Ġwann

46. XON’S GARAGE ‑ Ħal Qormi 47. MF CO. LTD Il‑Ħamrun

67. CALYPSO MANUFACTURES LTD – Il‑Fgura

48. EDULINE STATIONERY ‑ Birkirkara

68. BM BRANDMEDIA – San Ġwann

69. VANNY HAIR SALON – San Ġwann 70. TECHWORLD COMPUTERS – Il‑Ħamrun 71. PHONEBOX – San Ġwann 72. HYPNOS VITAFOAM – Il‑Belt Valletta 73. SERENITE AROMATHERAPY – Il‑Mosta

77. STAIRS INDEPENDENT – Ħaż‑Żebbuġ 78. JONATHAN PISANI CAR WASH – Il‑Gżira

Kull min jixtieq jirreklama fuq din ir‑rivista jista’ jagħmel kuntatt magħna billi jċempel fuq 21 23 69 62 jew jasal wasla sal‑uffiċini ta’ Missio Malta, Nru. 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta / Nru. 7, Triq l‑Imgħallem, ir‑Rabat Għawdex. Tista’ wkoll tintbagħat imejl fuq publications@missio.org.mt Grazzi bil‑quddiem.

31

Jannar 2018

MINN APRIL 2018 FUQ Is-Sibt fl-16:00

32

Żambja 2017

Jannar 2018

Modi kif tista’ tgħin  Ċekk indirizzat lil Missio Malta (7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.)

 Bank Transfer IBAN: MT88VALL22013000000010202698019 Swift Code: VALLMTMT IBAN: MT47APSB77024000112420000026142 Swift Code: APSBMTMT IBAN: MT26MMEB44336000000033079070001 Swift Code: MMEBMTMT IBAN: MT18BNIF14502000000000095400101 Swift Code: BNIFMTMT (Min jagħmel donazzjoni f'wieħed minn dawn il‑kontijiet jibagħtilna nota dwar l‑ammont u meta sar id‑depożitu sabiex tintbagħat irċevuta.)

 Donazzjoni b’SMS

• 50617374 ‑ €2.33 • 50618820 ‑ €6.99 (Numri miftuħin is‑sena kollha.)  Donazzjoni bit‑telefon tad‑dar

• 51602062 ‑ €10 • 51702063 ‑ €15 (Numri miftuħin is‑sena kollha.)

 Jew iżżur il‑websajt www.missio.org.mt

• 51802064 ‑ €25 u kklikkja fil‑parti Donations.

Segwi l‑esperjenzi u l‑avventuri ta’ ħutna l‑Maltin u l‑Għawdxin fl‑artijiet tal‑missjoni, esperjenzi li jħalluk bla nifs u bla kliem iżda li jimlewk b’ammirazzjoni għall‑kuraġġ ta’ dawn l‑eroj tas‑skiet! Kun af bil‑proġetti ta’ fejda li huma qed iwettqu għal miljuni ta’ nies fil‑bżonn imxerrda fl‑erba’ naħat tad‑dinja.

Issir taf dan kollu u ħafna aktar fil‑programm VUĊI MISSJUNARJA li jixxandar kull nhar ta’ Ġimgħa fid‑9:00pm fuq RADJU MARIJA (102.3 FM għal Malta u 107.8 FM għal Għawdex) b’ripetizzjoni kull nhar ta’ Tlieta fis‑6:00am, bi produzzjoni u preżentazzjoni ta’ Dr. Frank Cassar u Helena Sammut.

33

Jannar 2018

Ta’ min jaħseb fuqha! għandi bżonn nisma’ dak li ser tgħidli?” “Le, mhuwiex neċessarju,” kienet it‑tweġiba għat‑tielet mistoqsija.

L

‑umanità m’għandhiex biżżejjed flus biex ittella’ l‑ilma minn artijiet xotti, iżda għandha l‑flus biex tfittex l‑ilma fuq il‑pjaneta Mars! 

“Mela allura,” wieġeb Socrates, “jekk dak li ser tgħidli ma tafx jekk hux verità, mhuwiex tajjeb u lanqas hu neċessarju, tgħidli xejn!” 

Grupp ta’ tfal ġejjin minn familji sinjuri ġew mistoqsija x’kienet dik il‑ħaġa li l‑aktar kienet iddejjaqhom f’ħajjithom. Dawn huma uħud mit‑tweġibiet: • Niddejjaq meta ċ‑ċarġer tal‑mowbajl ma jlaħħaqx sas‑sodda tiegħi.

• Niddejjaq meta l‑ġenituri jinsew isaħħnu s‑‘seats’ tal‑karozza xħin jiġu għalija l‑iskola.

D

arba xi ħadd staqsa lil Socrates: “Taf x’jgħidu n‑nies dwarek?” U Socrates wieġeb: “Stenna ftit u qabel tgħidli għaddi dak li ser tgħidli minn tliet passaturi.

L‑ewwel passatur huwa tal‑verità; ċert li dak li se tgħidli huwa minnu?” “Le, huwa biss dak li smajt,” kienet it‑tweġiba. “ It‑tieni passatur huwa tat‑tjubija; dak li ser tgħidli huwa tajjeb?” “Le, anzi l‑kontra,” kienet it‑tweġiba.

“It‑tielet passatur huwa tan‑neċessità; taħseb li 34

L

a tirkibx f ’karozzi għax 20% tal‑inċidenti fatali jseħħu bihom. La toqgħodx id‑dar għax 1% tal‑inċidenti jseħħu d‑dar. La timxix fit‑toroq jew fuq il‑bankini għax 14% tal‑inċidenti jseħħu barra. La tivvjaġġax bl‑ajru, bil‑ferrovija jew bil‑baħar għax 16% tal‑inċidenti jseħħu bl‑ajruplani, bil‑ferroviji u bil‑vapuri.

Huwa biss 0.001% tal‑inċidenti fatali kollha li jiġru f ’postijiet ta’ qima bħal knejjes, u normalment ikunu relatati ma’ inċidenti oħra li seħħew barra l‑post.

Għalhekk, l‑aktar post sigur fil‑ħinijiet kollha hu bla ebda dubju l‑Knisja!! 

• Niddejjaq meta ninsa ċ‑ċarġer tat‑‘tablet’ fuq u jkolli nitla’ għalih.

• Niddejjaq meta ommi tinsa l‑ħwejjeġ fit‑‘tumble dryer’ u jagħmlu ċerta riħa.

• Niddejjaq meta f’ċerti partijiet tad‑dar kbira tagħna l‑wifi ma jaqbadx sew.

• Niddejjaq meta rrid inkellem waħda mis‑sefturi u ninsa x’jisimha.

• Niddejjaq meta ngħid lill‑ġenituri tiegħi li ma nħobbx iż‑żebbuġ u xorta jagħmluli ż‑żebbuġ fil‑lanċ.

Il‑problemi tal‑ewwel dinja m’huma problemi xejn!

Jannar 2018

KALENDARJU MISSJUNARJU 2018

(Jingħata b’XEJN bħala rigal lil kull abbonat ta’ Malta Missjunarja.)

• Stampa b’tema missjunarja kull xahar • Qaddis għal kull ġurnata • L‑intenzjoni missjunarja ta’ kull xahar

Tista’ takkwista kopja minn Missio kif ukoll mill‑Ħanut Faith Hope & Charity Gift Shop li jinsabu f’Nru. 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta.

AGĦTI RIGAL LIT‑TFAL JEW NEPUTIJIET TIEGĦEK

‘TFAL MISSJUNARJI’ huwa l‑uniku magażin bil‑Malti għat‑tfal fl‑iskejjel primarji. Fih issibu tagħrif dwar il‑Missjoni, aħbarijiet, esperjenzi, ġografija, logħob, krafts u tisjir, fost oħrajn. Abbona billi timla l‑formola t’hawn taħt. Ħu gost aqra u tgħallem, u fl‑istess ħin tkun qed tgħin lit‑tfal fil‑Missjoni.

FORMOLA TA’ ABBONAMENT FI TFAL MISSJUNARJI GĦAS‑SENA 2017/2018 Isem u kunjom: _____________________________________________________________ Età: _______________ Indirizz: ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________Kodiċi Postali: _______________________ Tel:______________________________________________ Mob: ______________________________________________ Imejl:____________________________________________ Skola:___________________________ Sena:__________ Nixtieq nirċievi l‑magażin l‑iskola

Nixtieq nirċievi l‑magażin id‑dar bil‑posta

Prezz ta’ 8 ħarġiet: €5 bl‑idejn jew €7 bil‑posta. Jingħata rigal ta’ tifkira lil kull min jabbona għal sena.

Imla l‑formola u ibgħatha ma’ ċekk pagabbli lil Missio Malta fuq: Abbonamenti Tfal Missjunarji Nru. 7, Missio, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171

‑

Rivista missjunarja b’40 paġna, kollha bil‑kulur, maħruġa minn Missio (Uffiċċju Missjunarju) għal aktar minn 80 sena Aġġorna ruħek fuq id‑Dinja Missjunarja.

Abbona fir‑Rivista Malta Missjunarja fejn issib:

Aħbarijiet mid‑dinja missjunarja | Intenzjoni tax‑xahar Esperjenzi missjunarji Maltin u Għawdxin | Ċajt u kompetizzjonijiet Dan kollu għall‑prezz ta’ €10.00 fis‑sena

Tista’ tabbona online fuq: www.missio.org.mt

35

RIĊETTA TRADIZZJONALI

Jannar 2018

JAMBALAYA (STUFFAT) MINN LOUISIANA

X’għandek bżonn (għal 4 persuni): • 2 sidriet tat‑tiġieġ imqattgħin strixxi • 60 gramma perżut imqattgħin strixxi • 2 bottijiet polpa tat‑tadam • 4 karrottiet imqattgħin roti • 2 bżariet ħodor imqattgħa dadi • 2 basliet imqattgħa fin • 4 sinniet tewm imgħaffġa • 100 gramma faqqiegħ żgħir • Mgħarfa riegnu

Metodu: • Għalli r‑ross u xħin isir saffih.

• Poġġi l‑ingredjenti l‑oħra kollha ġo borma, minn barra

• Niskata paprika

t‑tiġieġ u l‑perżut.

• Dada tat‑tiġieġ

• Sajjar fuq nar moderat għal madwar 20 minuta.

• 2 kikkri ross

• Ħawwad it‑taħlita ta’ spiss.

Bon Appetit!

(L‑Ikla t‑Tajba!)

• Żid il‑perżut u t‑tiġieġ, erġa’ ħawwad sew u kompli sajjar sakemm isir it‑tiġieġ.

• Żid ir‑ross mal‑istuffat u servi sħun.

Jiena: ______________________________________________________________________________________________ Indirizz: __________________________________________________________________________________________ ________________________________________________

Kodiċi Postali: _________________________________

Tel/Mob: ___________________________________ E‑mail: __________________________________________ Nixtieq: Inġedded l‑abbonament tiegħi

Nibda nirċievi r‑rivista d‑dar bil‑posta

Nagħti abbonament rigal lil: Isem: _________________________________________________________________________________________________________ Indirizz: _____________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________

Kodiċi Postali: _________________________________

Tel/Mob: ___________________________________ E‑mail: __________________________________________ 36

Imla l‑formola u ibgħatha flimkien ma’ ċekk pagabbli lil Missio fuq: Abbonament Malta Missjunarja Missio, 7, Triq il‑Merkanti, Valletta, VLT 1171

Jannar 2018

...for that perfect gift, visit us 37

KOMPETIZZJONI ‑ JANNAR 2018

Jannar 2018

SUDOKU

4

2

8

6

6

Imla l‑vojt kollu b’mod li l‑kolonni, il‑linji u kull kaxxa ta’ disgħa jimtlew bin‑numri 1 sa 9. Ibgħat il‑kaxxa kompluta sa mhux aktar tard mill‑15 tax‑xahar flimkien ma’ ismek, kunjomok u l‑indirizz hekk: Malta Missjunarja – Kompetizzjonijiet, Nru. 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.

L‑ewwel tweġiba tajba li tittella’ bil‑polza tirbaħ kupun ta’ €15 li jissarraf mill‑ħanut ta’ Missio, ‘Faith, Hope & Charity’ fil‑Belt Valletta.

9

9 5

1

2

5

4 3

2 8

9

3

7

5

4 3

4

2 6

7

9

9 7

6

1

3

Isem u Kunjom: _________________________________________________________________________________________ Indirizz:_______________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________ Kodiċi Postali: _____________________________________

Soluzzjoni tal‑Kompetizzjoni ta’ Novembru 2017: :

QAWL: MHUX KULL MIN JAGĦTI FUQ SIDRU HU QADDIS

Ir‑rebbieħa tal‑kompetizzjoni hija V. Mallia mill-Ħamrun. Grazzi lil kull min bagħtilna t‑tweġibiet. Prosit lir‑rebbieħa. Hija tirċievi ittra bil‑posta mingħandna biex tkun tista’ ssarraf il‑kupun.

Nitbissmu ftit:

Għ

alliem kien qed jagħti lezzjoni dwar iċ‑ċirkolazzjoni tad‑demm.

Biex jifhmuh aħjar huwa qal: “Jekk jiena noqgħod rasi ’l isfel, kif tafu, demmi jinżel kollu għal rasi u wiċċi jsir aħmar nar.”

“Hekk hu,” wieġbu l‑istudenti.

“Allura għaliex meta nkun wieqaf dritt f’pożizzjoni normali d‑demm ma jinżilx kollu f’saqajja?”

Tifel kien pront għajjat: “Għax saqajk mhumiex vojta bħal rasek.”

38

Ż

ewġ subien kienu mexjin lura d‑dar mill‑knisja wara li kienu semgħu prietka dwar ix‑xitan. Ma setax jonqos li d‑diskors waqa’ fuq hekk.

Omar: Ru, int x’taħseb dwar dan id‑diskors tqil dwar ix‑xitan?

Ruben: Ħeq! Int taf kif spiċċaw l‑affarijiet dwar ‘Father Christmas’!

Probabbli ma ddumx ma tintebaħ li x‑xitan mhu ħadd ħlief missierek!

Jannar 2018

Eżempji sbieħ • Knisja San Gregorju – Dun Victor, Tas‑Sliema • Knisja Parrokkjali Santa Katerina Żurrieq • John Farrugia u Catherine Grech miż‑Żurrieq

Mulej ilqa’ f’saltnatek lill‑benefatturi tagħna, familjari u ħbieb • 31 ta' Ottubru 2017 Carmelo Attard minn Tal-Pietà • 06 ta’ Novembru 2017 Filippa Sciberras minn Ħal Għargħur • 10 ta’ Novembru 2017 Karmena Abdilla • 19 ta’ Novembru 2017 Roża Muscat miż‑Żebbiegħ • 02 ta' Dicembru 2017 Rosaria Cefai minn Birkirkara • 06 ta’ Diċembru 2017 Kanonku Joseph Said min‑Nadur • Pawla Cutajar min‑Nadur

• Lara Marie Buhagiar minn Kerċem • Familja Calleja miż‑Żebbuġ • Ron & Sue Puglisevich minn Tas‑Sliema • Familja Spiteri, Jane Duca, Joyce Buttigieg, Catherine Camilleri, Josephine Desira u Kolina Mizzi minn Ħal Għaxaq • Lorry Grixti u l‑Każin Laburistà ta’ Birżebbuġa • Polly Valletta u nies oħra minn Bormla • Sandra Galea, u Agnes u Rose Darmanin minn Ħaż‑Żabbar

Agħtihom O Mulej il‑mistrieħ ta’ dejjem.

• Rita Bonello mis‑Swieqi • Rose Gatt mill‑Belt Valletta • Stefan Cauchi minn San Pawl il‑Baħar • Marlene Galea mill‑Mosta • Valerie Sollars minn Ħ’Attard • Ħaddiema tal‑Qorti l‑Belt Valletta • Laurence Camilleri f ’isem il‑BOV Wealth Management

Voluntiera Missio għandhom bżonn Kobob tas‑Suf sabiex jaħdmu: Ingwanti ‑ Skufji ‑ Xalel ‑ Kalzetti biex jintbagħtu lit‑tfal foqra li jgħixu f’artijiet kesħin.

GRAZZI.

IS‑SOLTU X’TAGĦMEL BIHOM IL‑BOLOL U T‑TELECARDS UŻATI, FORSI TARMIHOM?

Taw bolol u ‘telecards’ użati li jinbiegħu lill‑kollezzjonisti, kif ukoll irċevuti fiskali.

Grazzi mill‑qalb tal‑kontribut tagħkom lejn il‑missjoni. Il‑qligħ imur għall‑proġetti b’risq il‑missjoni.

L‑għajnuna tagħkom hija siewja ħafna.

Minflok tarmihom, ġibhom jew ibgħathom lil Missio u aħna nbigħuhom lill‑kollezzjonisti.

Bil‑flus inkunu nistgħu ngħinu lil ħutna li jinsabu fil‑bżonn.

39

Jannar 2018

Services provided: Chauffeur-drive service Car rental Leasing Wedding service Executive VIP service All cars are fully air-conditioned and with uniformed drivers.

185, Annibale Preca Street, Lija.

Telephone: 21442530 / 21447564 Mobile: 99424098 / 99884049 Website: www.percius.com Email: info@percius.com

Lorem Elementary Science F 40