Malta Missjunarja Dicembru 2020

NEWSPAPER POST DIĊEMBRU 2020 SENA 89

“U l-Verb sar bniedem u għammar fostna, u aħna rajna l-glorja tiegħu.” Ġw. 1:14

04 Irid Jitwieled Mill‑Ġdid Fil‑Qlub Tagħna  10 Il‑Ħajja Ta’ San Franġisk Saverju 18 Id‑Duttrina Soċjali Tal‑Knisja  26 ‘Fratelli Tutti’ Fil‑Qosor għal donazzjoni www.missio.org.mt

|

2123 6962

|

7 Triq il‑Merkanti, Valletta

|

7 Triq l‑Imgħallem, Ir‑Rabat Għawdex

EDITORJAL ‑ CLAUDIA CINI

Diċembru 2020

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

VO/1178

Missio ‑ [Uffiċċju Missjunarju], 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171. Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 9.00am ‑ 1.00pm Donazzjonijiet jistgħu jitħallew fil‑ħanut Faith Hope & Charity mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 1.00pm ‑ 7.00pm / Is‑Sibt: 9.00am ‑ 1.00pm

“Aktar Ma Nirċievu l‑Ewkaristija, Aktar Insiru Bħal Ġesù”

Missio: Nru. 150, Triq Lorenzo Gafà, il‑Mosta MST 4128. Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 8.00am ‑ 4.00pm Tel: 2123 6962 • Fax: 21231272 Imejl: info@missio.org.mt • Websajt: www.missio.org.mt Uffiċċju Missjunarju, 7, Triq l‑Imgħallem, ir‑Rabat, Għawdex VCT 9066.

Tel: 2155 0267 • Imejl: gozo@missio.org.mt Ħinijiet: mit‑Tnejn sal‑Ġimgħa: 8.30am ‑ 12.00pm BORD EDITORJALI Editur: Claudia Cini (claudia@missio.org.mt) Membri:Mons. Valent Borg Dun Victor Agius, Mario Scicluna Kav. Emmanuel Cutajar KCHS, Robert Farrugia Websajt u Facebook:

missiomalta

Qari tal‑Provi: John Caruana Grafika: James Trapani (gakbu@gakbu.com) Malta Missjunarja hija Rivista Missjunarja ta’ kull xahar.

L‑ewwel ħarġa: Diċembru 1932 bl‑isem ta’ Malta Missjunarja.

Diċembru 1978: bidla fl‑isem għal Knisja Missjunarja. Frar 2003: mill‑ġdid Malta Missjunarja.

Abbonament għal sena €10.00

F’din il‑ħarġa: 2 Editorjal 4 Messaġġ mid‑Direttur 6 Unjoni Missjunarja 8 Propagazzjoni tal‑Fidi 10 San Pietru Appostlu/Qaddis tax‑Xahar 16 Santa Infanzja 22 L‑Omelija tal‑Isqof Awżiljarju 26 L‑Enċiklika ‘Fratelli Tutti’ fil‑Qosor 36 Riċetta Tradizzjonali 38 Kompetizzjoni u Ċajt 39 Nitolbu għall‑Mejtin Tagħna Ritratt tal‑faċċata: Il-preżentatriċi Angie Laus meta żaret il-Malawi ma’ Missio Malta f ’Awwissu 2019.

2

Ż

gur u mhux forsi li lkoll kemm aħna smajna biż‑żagħżugħ Beatu Carlo Acutis. Iżda min verament kien dan il‑ġuvnott li tista’ tgħid seraq il‑qlub tagħna lkoll?

Carlo Acutis twieled Londra fit‑3 ta’ Mejju 1991 lil Andrea Acutis u Antonia Salzano.

Il‑ġenituri tiegħu kienu jaħdmu Londra, imma wara li twieled Carlo, f’Settembru 1991, issetiljaw f’Milan. Carlo sar devot tal‑Madonna u kien jgħid ħafna drabi t‑Talba tar‑Rużarju. Wara li rċieva l‑Ewwel Tqarbina, it‑tfajjel kien jagħmel minn kollox biex quddiesa ma jitlifhiex, u wara l‑quddiesa kien jagħmel ħafna ħin fis‑skiet quddiem it‑tabernaklu. Carlo studja fl‑Istitut tal‑Ġiżwiti Leone XIII u kien iħobb ħafna juża l‑kompjuter. It‑tfajjel kien dejjem jinkwieta fuq ħbiebu li kellhom il‑ġenituri tagħhom għaddejjin mill‑proċess tad‑divorzju. Għalhekk, kien ta’ spiss jistieden lil dawn il‑ħbieb id‑dar tiegħu biex jissapportjahom. Dejjem kien jiddefendi lil

Diċembru 2020

dawk bi bżonnijiet speċjali meta kienu jiġu bbuljati.

Carlo kien iħobb isiefer, u l‑iktar post li kien iħobb iżur kien Assisi.

Carlo marad bil‑lukimja u offra l‑uġigħ għall‑bżonnijiet tal‑Papa li tant kien iħobb, dak iż‑żmien Papa Benedittu XVI, u għall‑Knisja Universali. Dejjem kien jistaqsi lill‑ġenituri tiegħu biex jeħduh pellegrinaġġ

fil‑postijiet fejn saru Mirakli Ewkaristiċi. Imma minħabba saħħtu dan ma kienx possibbli. Fl‑2005, peress li kien iħobb ħafna juża l‑kompjuter, ħoloq websajt fejn kien iżomm katalgu ta’ kull Miraklu Ewkaristiku li seħħ, u kien jixtieq jagħmel użu minn din il‑websajt biex ixandar l‑Evanġelu.

Carlo Acutis miet nhar it‑12 ta’ Ottubru 2006, meta jiġi

mfakkar u ndifen f’Assisi skont ix‑xewqa tiegħu.

It‑tfajjel kien iddikkjarat Venerabbli minn Papa Franġisku nhar il‑5 ta’ Lulju 2018, filwaqt li ġie bbeatifikat nhar l‑10 ta’ Ottubru 2020 fil‑Bażilika ta’ San Franġisk t’Assisi, l‑Italja mill‑Kardinal Mons.

Agostino Vallini. Carlo huwa l‑patrun taż‑żgħożija u tal‑programmaturi tal‑kompjuters. 

F’ISEM IL‑BORD EDITORJALI TA’ MALTA MISSJUNARJA, U L‑ISTAFF U L‑VOLUNTIERA KOLLHA TA’ MISSIO MALTA, NAWGURAW LILL‑QARREJJA KOLLHA U LILL‑FAMILJARI TAGĦHOM:

Milied Mimli Ferh u Hena, u Sena Gdida Mimlija Risq u Barka.

Biex infiq għandi bżonn id‑demm.

Int tista’ tgħinni?

Grazzi mill‑qalb!

3

Diċembru 2020

MESSAĠĠ MID‑DIRETTUR – MONS. VALENT BORG

Irid Jitwieled mill‑Ġdid fil‑Qlub Tagħna

H

ija drawwa sabiħa fostna li meta joqrob dan iż‑żmien tal‑Milied nibdew inħejju mhux biss ħelu tradizzjonali, bħal qagħaq tal‑għasel, imqaret, ‘log’ tal‑Milied u kejk tal‑Milied, iżda fuq kollox il‑presepju mżejjen b’ħafna pasturi magħmulin mit‑tafal jew tal‑plastik.

L‑istorja tal‑presepju taf il‑bidu tagħha lil San Franġisk t’Assisi, meta f ’Greccio, l‑Italja, għamel għall‑ewwel darba presepju ħaj billi sejjaħ in‑nies tal‑post u libbishom ilbies biex jirrappreżentaw diversi personaġġi li kienu preżenti għat‑twelid ta’ Ġesù Bambin, 4

bħal Madonna, San Ġużepp, rgħajja u oħrajn.

Il‑presepju mhux biss iżejjen id‑djar tagħna għal dan iż‑żmien hekk qaddis, iżda fuq kollox ifakkarna li Alla, minkejja l‑kobor bla qies tiegħU u li Hu minn dejjem għal dejjem, daħal fl‑istorja mqallba tagħna l‑bnedmin u sar l‑Immanuel, Alla magħna (Mt. 1:23).

Issa Alla m’huwiex tant ’il bogħod minna l‑bnedmin hekk li nistgħu naqtgħu qalbna għax ma nafux fejn u kif nistgħu nsibuH. Alla sar bniedem biex ikun viċin ta’ kull bniedem, b’mod speċjali tal‑bniedem fqir u bla vuċi,

ta’ dak li huwa mwarrab mis‑soċjetà li jgħix fiha. Tant dan huwa minnu, li Ġesù qalilna li: “Kulm’ għamiltu ma’ wieħed mill‑iżgħar fost dawn ħuti, għamiltuh miegħi” (Mt. 25: 40).

Il‑kbarat u l‑mexxejja ta’ din l‑art jużaw kull mezz, bħal gwerer, ħruxija u qtil, biex jirbħu lill‑bnedmin ħalli jaħkmu fuqhom.

Imma Alla ried jirbaħna billi sar tarbija. X’hemm aktar dgħajjef minn tarbija?

Tarbija hija għalkollox dipendenti fuq oħrajn biex tixrob u titnaddaf. Il‑Bambin tal‑presepju mimdud fuq maxtura jfakkarna f ’dan kollu u mhux biss, iżda jurina li: “Alla hekk ħabb lid‑dinja li ta lil ibnu l‑waħdieni, biex kull min jemmen fih ma jintilifx” (Ġw. 4:16).

Il‑figuri ta’ Marija u Ġużeppi, li normalment insibuhom ħdejn il‑Bambin, jgħallmuna li Alla seta’ jsir bniedem bħalna għaliex

B’SMS B’SMS ta’ €2.33 qed titma’ ta’ tkun 2.33 tkun qed 7 t’itfal7t għal ġurnata. titma’ itfal għal ġurnata.

Il‑presepju fid‑dar ifakkarna li Alla huwa mħabba (1 Ġw. 4:16) u li hu qrib tagħna. B’Alla magħna nistgħu nirbħu mhux biss kull tiġrib, iżda nistgħu tassew nibdlu d‑dinja billi nsiru rifless tal‑imħabba kbira li Alla għandu għalina lkoll. Il‑Milied it‑Tajjeb lil kulħadd. 

B’SMS ta’ €6.99 tkuntkun qed qed B’SMS ta’ 6.99 tixtri tixtri l‑kotba għal tifel jewtifel tifla jew l‑kotba għal għal tiflasena għalskolastika. sena skolastika.

Ġesù Bambin u jqimuH. Dawn ir‑rgħajja ma kinux mill‑ħelwin – kienu goffi fi kliemhom u fl‑imġiba tagħhom, injoranti u nies li ħadd ma seta’ għalihom.

Dan għandu jkun ta’ kuraġġ għalina biex ħadd ma jibża’ jersaq lejn Ġesù Bambin għax huwa midneb għaliex: “Alla ma bagħatx lil Ibnu fid‑dinja biex jagħmel ħaqq mid‑dinja, imma biex id‑dinja ssalva permezz tiegħu” (Ġw. 3:17). Ġesù stess stqarr li: “Jien mhux lill‑ġusti ġejt insejjaħ, iżda lill‑midinbin għall‑indiema” (Lq. 5:32).

sms fuq 50617374 – 2.33 | sms fuq 50618820 – 6.99

dawn il‑personaġġi għarfu jikkoperaw mar‑rieda Tiegħu. Marija qalet: “Hawn jien il‑qaddejja tal‑Mulej, ħa jsir minni skont kelmtek” (Lq. 1:38). Ġużeppi, għalkemm il‑vanġelu ma jgħidilniex x’qal, nafu biss li: “Meta qam, għamel kif ordnalu l‑anġlu tal‑Mulej, u ħa lil martu għandu” (Mt. 1:24). Elfejn sena ilu, Alla twieled f ’Betlem (li tfisser Dar il‑Ħobż), illum Alla jrid li jitwieled mill‑ġdid fil‑qlub tagħna l‑bnedmin. Dan jista’ jsir biss jekk bħal Marija u Ġużeppi nwieġbu ‘IVA’ għal dak li Alla jrid minna u niftħu qalbna għalih. Fil‑ktieb tal‑Apokalissi nsibu l‑Mulej jgħid: “Ara, jiena fil‑bieb u qiegħed inħabbat, jekk xi ħadd jismagħni u jiftaħli l‑bieb, jiena nidħol għandu u niekol miegħu u hu jiekol miegħi” (3:20). Ir‑rgħajja, li aħna naraw mxerrda mal‑presepju, kienu l‑ewwel mistiedna biex jaraw lil

DONAZZJONIJIET B’RISQ IL‑MISSJONI

Diċembru 2020

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

(VO/1178)

Int tista’ tagħti daqqa t’id. Missio għandu bżonn il‑voluntiera.

Jekk int interessat, ċempel

21236962 5

UNJONI MISSJUNARJA ‑ DUN CHARLES BUTTIGIEG

Diċembru 2020

Intenzjoni Missjunarja: Diċembru 2020 Intenzjoni ta’ talb għall‑evanġelizzazzjoni – Għal ħajja ta’ talb.

“Nitolbu sabiex ir‑relazzjoni personali tagħna ma’ Ġesù Kristu tkun mantnuta bil‑Kelma t’Alla u b’ħajja ta’ talb.”

6

A

lla tagħna huwa qrib tagħna iktar milli aħna qrib tagħna nfusna. Niltaqgħu miegħu fit‑talb, fil‑Kelma t’Alla, fl‑Ewkaristija u fil‑proxxmu tagħna. U għalhekk irridu niskopru dak li rrivelalna Alla fl‑esperjenza tat‑talb li huwa djalogu m’Alla, fejn Alla jurini r‑rieda tiegħu. Il‑Konċilju Vatikan II, bil‑Kostituzzjoni Dommatika ‘Dei Verbum’ dwar ir‑Rivelazzjoni Divina pprokklamata fit‑18 ta’ Novembru 1965,

kompla għen fit‑tiġdid tal‑istrument tant utli tal‑istudju u fuq kollox tat‑talb Bibliku. Dan kien il‑għan tal‑Kostituzzjoni Dommatika dwar ir‑Rivelazzjoni Divina, biex il‑Knisja tkompli fil‑missjoni tagħha, tħares ir‑rivelazzjoni, tipprofondixxi dejjem fiha, tfissirha, tgħallimha u twassalha lid‑dinja kollha.

B’hekk l‑umanità kollha dejjem tirċievi d‑dawl ġdid meħtieġ għas‑salvazzjoni tagħha.

Diċembru 2020

Il‑Kostituzzjoni dwar il‑Kelma t’Alla turi din l‑importanza sabiex il‑bniedem jiltaqa’ m’Alla fil‑Kelma li huwa rrivela lill‑bniedem: “Fit‑tjieba u l‑għerf tiegħu Alla għoġbu jirrivela lilu nnifsu u jgħarraf il‑misteru tar‑rieda tiegħu li bih il‑bnedmin, permezz ta’ Kristu l‑Verb magħmul bniedem fl‑Ispirtu s‑Santu, jistgħu jersqu lejn il‑Missier u jkollhom sehem min‑natura t’Alla” (Numru 2).

Ir‑rivelazzjoni mogħtija minn Alla lill‑bniedem tagħti lil Alla nnifsu u twassal lill‑istess bniedem għall‑għaqda eterna tiegħu ma’ dan l‑istess Alla.

Din hija n‑natura u l‑oġġett tar‑rivelazzjoni. Naraw fuq kollox kif ir‑rivelazzjoni tal‑Antik Testment kienet tħejjija għall‑milja tal‑istess rivelazzjoni fi Kristu:

“F’dan l‑aħħar żmien huwa kellimna permezz ta’ Ibnu” (Lhud 1:1‑2). Għalhekk, Ġesù Kristu l‑Iben t’Alla, il‑Verb Etern mibgħut bħala bniedem lill‑bnedmin, mimli bil‑grazzja u l‑verità

(Ġw. 1:14), jitkellem il‑kliem t’Alla (Ġw. 3:34), u jwassal sat‑tmiem l‑opra tas‑salvazzjoni fdata lilu mill‑Missier (Ġw. 5:36, 17:4). Għalhekk mela, Ġesù huwa l‑Milja tal‑Rivelazzjoni għaliex huwa Alla nnifsu.

B’hekk mela l‑bniedem huwa msejjaħ biex jaċċetta din ir‑rivelazzjoni fi Kristu. Din hija l‑fidi li bl‑għajnuna tal‑grazzja t’Alla u l‑għajnuniet interjuri tal‑Ispirtu s‑Santu tgħin lill‑bniedem biex bl‑intellett u b’rieda ħielsa jaċċetta r‑rivelazzjoni divina u b’hekk jasal għall‑iskop ta’ din l‑istess rivelazzjoni.

B’hekk Alla, permezz tar‑Rivelazzjoni ried juri u jikkomunika lilu nnifsu u d‑digrieti eterni tar‑rieda tiegħu dwar is‑salvazzjoni tal‑bnedmin. Dan kollu laħaq il‑milja tiegħu fi Kristu kif proprju niċċelebraw f’dan l‑aħħar xahar tas‑sena, ix‑xahar ta’ Diċembru, fil‑misteru kbir tal‑Inkarnazzjoni: “U l‑Verb sar bniedem u għammar fostna”. 

Ritratt: DjoĊesi ta’ Għawdex u Anthony Grech.

Nhar is‑26 ta’ Ottubru, il‑Qdusija Tiegħu Papa Franġisku ħatar l‑ewwel Kardinal Għawdxi, lill‑E.T. Mons. Mario Grech, Isqof Emeritu ta’ Għawdex u Segretarju Ġenerali tas‑Sinodu tal‑Isqfijiet. Il‑Konċistorju tat‑13‑il kardinal ġdid inżamm nhar it‑28 ta’ Novembru.

F'isem id‑Diretturi ta’ Missio Mons. Valentino Borg u Kan. Carmelo Portelli, l‑Assistenti Diretturi Dun Victor Agius u Mons. Renato Borg, l‑istaff u l‑voluntiera kollha, nawgurawlu u nwegħduh it‑talb tagħna.

7

Diċembru 2020

PROPAGAZZJONI TAL‑FIDI – DUN VICTOR AGIUS

Nimxi Magħkom Lejn il‑Missier Id‑Disa’ Parti 7. ĠESÙ MSALLAB U ABBANDUNAT “Alla tiegħi, Alla tiegħi, għaliex tlaqtni?”(Mk. 15:34) “Missier f ’idejk jien nerħi ruħi.” (Lq. 23:46) Ġesù qal lill‑folol, jiġifieri lil kull wieħed u waħda minna: “Jekk xi ħadd irid jiġi warajja, għandu jiċħad lilu nnifsu, jerfa’ salibu kuljum u jimxi warajja” (Lq. 9:23). Is‑sigriet biex inżommu l‑għaqda m’Alla u mal‑proxxmu tagħna jinsab f ’dan il‑kliem. Ġesù qalilna: “Ħobbu bħalma ħabbejtkom jien.” Il‑kelma ‘bħalma’ tgħidilna sa fejn tasal l‑imħabba ta’ Ġesù – li Ġesù ħabbna sa ma ħassu abbandunat fuq is‑salib; ħabbna sal‑aħħar. Jekk aħna ma nġorrux salibna ta’ kuljum meta niltaqgħu mat‑tbatija, allura nkunu bħallikieku qed niġru sa ma nispiċċaw b’wiċċna mkaħħal ma’ ħajt u nieqfu nħobbu lil Alla u lill‑proxxmu tagħna.

Bħal kull persuna oħra, aħna wkoll ngħaddu minn mumenti spiritwalment iebsa: dlam, aridità, sens ta’ falliment, solitudni, il‑piż tal‑limitazzjonijiet personali 8

jew ta’ dnubietna. Meta, minn fuq is‑salib Ġesù għajjat: “Alla tiegħi, Alla tiegħi, għaliex tlaqtni?” (Mt. 27:46), hu wkoll ħassu fi dlam hekk kbir li infinitivament kien akbar minn kull tip ieħor ta’ dlam li aħna nistgħu ngħaddu minnu.

B’mod kemxejn misterjuż, ħassu mċaħħad mill‑preżenza konsolanti ta’ Missieru. Qatt qabel ma deher hekk fallut daqs f ’dak il‑mument. Kien hemm li bħal Iben Alla, reġa’ għaqqadna mal‑Missier, billi ħallas il‑prezz bl‑akbar solitudni tiegħu. It‑tbatijiet żgħar jew kbar tagħna nistgħu narawhom bħala mod żgħir kif aħna naqsmu fit‑tbatija kbira tiegħu. F’dawk il‑mumenti, nistgħu ninġabru fina nfusna, fil‑profond ta’

qalbna, u mbagħad noffru dawn it‑tbatijiet lil Ġesù, ferħana li nistgħu naqsmu dik il‑qatra ta’ tbatija mill‑baħar enormi tat‑tbatija tiegħu.

U jekk nibqgħu nagħmlu hekk, billi nagħmlu kull rieda t’Alla fuqna, mument wara l‑ieħor, inħobbu kull persuna li niltaqgħu magħha, allura d‑dlam, is‑sens ta’ falliment u l‑aridità jisparixxu. Nesperimentaw il‑qawmien mill‑mewt, id‑dawl u t‑tama, anki waqt li nkunu għaddejjin minn dawn it‑tribulazzjonijiet.

Aħna rridu nħobbu lil Ġesù Abbandunat dejjem, immedjatament u bil‑ferħ, u dan nagħmluh billi nġorru kuljum is‑salib u billi nħobbuh. Imma mbagħad fil‑mument ta’ wara, aħna ‘nsegwu lil Ġesù’ billi mmorru ’l hemm mit‑tbatija u b’qalbna kollha nħobbu l‑persuna li tkun ħdejna, u billi nagħmlu r‑rieda t’Alla f ’dak il‑mument. Meta nġorru s‑salib kuljum u nsegwu lil Ġesù fuq din it‑triq aħna nsibu s‑sigriet biex dejjem inżommu lil Ġesù Rxoxt f ’nofsna. “Nafu li għaddejna mill‑mewt għall‑ħajja; dan nafuh għax inħobbu lil ħutna” (1 Ġw. 3:14).

Diċembru 2020

San Pawl jgħidilna: “Ngħid għalija, ma jkun qatt li niftaħar jekk mhux bis‑salib ta’ Sidna Ġesù Kristu” (Gal. 6:14) Ġesù jgħidilna: “Ħadd m’għandu mħabba akbar minn din: li wieħed jagħti ħajtu għal ħbiebu” (Ġw. 15:13). Imma kif inhu possibbli tħobb it‑tbatija jew id‑dwejjaq, jew il‑mibegħda jew dak kollu li hu ikrah? Chiara Lubich, li għaliha Ġesù msallab u abbandunat kien l‑għarus tal‑qalb tagħha, tgħid hekk: “Ma nistgħux inħobbu t‑tbatija fina jew għaliha nnifisha għaliex it‑tbatija fiha nnifisha ma teżistix. Il‑mard huwa n‑nuqqas ta’ saħħa; it‑tbatija u d‑dwejjaq huma n‑nuqqas tal‑ferħ. It‑tbatija hija dejjem negattiva. Għalhekk dak li

għandna nħobbu huwa Ġesù msallab u abbandunat, li huwa preżenti f ’kull tbatija u f ’kull persuna li qed tbati.

X’għandna nagħmlu mela meta tiġi t‑tbatija? Ninżlu fil‑profond ta’ qalbna u ngħidu: “Ġesù, irrid niġi warajk, anki sas‑salib, anki sal‑abbandun tiegħek, għax issa dan huwa ċ‑ċans tiegħi. Noffrilek din it‑tbatija u jiena kuntent/a li noffrihielek.” Wara li nkun għedt hekk, immedjatament nibda nħobb lill‑proxxmu tiegħi jew inkompli b’dak li Alla kien qiegħed jitlobni nagħmel f ’dak il‑mument. Ġeneralment, jekk it‑tbatija jew id‑dwejjaq li kelli kienu ta’ natura spiritwali, jgħaddu u nkompli mill‑ġdid ngħix il‑ħajja tiegħi bil‑paċi u l‑ferħ ġo qalbi.”

RIEDA LI TAGĦTI

Il‑Beata Chiara Luce Badano, qabel ma mardet bil‑kanċer, kienet kitbet: “Skoprejt li Ġesù abbandunat huwa ċ‑ċavetta għall‑għaqda tiegħi m’Alla u għalhekk irrid nagħżlu bħala l‑uniku maħbub ta’ qalbi. Irrid inkun dejjem lesta li nagħtih merħba meta jiġi jżurni.

Nippreferih fuq kwalunkwe ħaġa oħra” (27 ta’ Novembru 1983). U waqt il‑marda tagħha, qabel ma mietet qalet: “Bilkemm niflaħ indur fuq ġenbi. Tgħid jirnexxili nibqa’ fidila lejn Ġesù abbandunat?

Inħossni tant bla saħħa u t‑triq quddiemi tidher tant iebsa. Kultant inħossni qed nifga bl‑uġigħ. Imma huwa hu, il‑maħbub tiegħi, li jiġi jarani hux hekk? Jiena wkoll nixtieq nirrepeti miegħu: ‘Jekk inti trid hekk, jiena irrid hekk ukoll’” (19 ta’ Lulju 1990). 

AGĦMEL IT‑TMIEM TAL‑FAQAR PARTI MILL‑ISTORJA TAʼ ĦAJTEK.

Wirt dejjiemi li jibdel il‑ħajjiet

Billi tiftakar f'Missio Malta fil‑wirt tiegħek, inti tista' tagħmel differenza għal dejjem fid‑dinja li l‑ġenerazzjoni li jmiss qed tikber fiha.

Rigal mingħandek jista', ħafna snin oħra, jidher fit‑tbissim tat‑tfal f'pajjiżi tat‑Tielet Dinja li ser jibbenefikaw mill‑ħniena u l‑kompassjoni tiegħek.

Il‑legati tiegħek li tħalli warajk dejjem ser iħallu tbissima ħajja fil‑qlub ta' nies oħra.

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

VO/1178

Nru. 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.

Tel: (+356) 2123 6962 | E‑Mail: info@missio.org.mt www.missio.org.mt 9

Diċembru 2020

SAN PIETRU APPOSTLU / QADDIS TAX‑XAHAR JOHN WILLIAMS (Kordinatur Uffiċċju Kleru)

Il-Ħajja ta’ San Franġisk Saverju Missjunarju Pijunier Fl‑Indja, il‑Lvant Imbiegħed

F

rancisco de Jasso y Azpilicueta, li se nirreferu għalih bħala Saverju minn Xavier, l‑isem tal‑familja tiegħu, twieled nhar is‑7 ta’ April 1506, lill‑koppja nobbli fil‑Kastell ta’ Xavier, qrib il‑belt ta’ Pamplona, f ’Navarra, fi Spanja ta’ Fuq. Missieru miet meta huwa kellu biss ħdax‑il sena. Bħala tifel, irċieva edukazzjoni elementari mingħand ommu u l‑kappillan. Huwa kien jitkellem il‑Bask, il‑lingwa tan‑nies tal‑Pirinej, u l‑Ispanjol. Fl‑1525, ta’ dsatax‑il sena, mar jistudja fl‑Università ta’ Pariġi, fil‑Kulleġġ ta’ Santa Barbara.

Qatt aktar ma kellu jerġa’ jara art twelidu.

Favré u Injazju ta’ Loyola.

Injazju kien ukoll Bask u ġej minn familja nobbli. Darba, meta kien qed jieħu sehem fil‑battalja għad‑difiża ta’ Pamplona, kontra l‑assedju tal‑Franċiżi, bomba tal‑id splodiet qrib riglejh u kien ferut gravament. Waqt iż‑żmien ta’ konvalexxenza li għamel, seħħet fih bidla kbira li wasslitu biex minn gwerrier difensur ta’ artu jsir suldat tas‑Saltna t’Alla. Waqt l‑istudji tiegħu f’Pariġi, Injazju ħajjar diversi studenti oħra biex miegħu jaqbdu t‑triq tas‑saċerdozju. Saverju, iżda żamm iebes. Kien wara diversi sejħat u tħajjir li huwa aċċetta l-proposta. Wara ħames snin ta’ studju, Franġisk ġab id‑Dottorat u beda jgħallem il‑filosofija f ’wieħed F’Pariġi, Saverju beda mill‑Kulleġġi ta’ Pariġi. jalloġġja ma’ żewġ studenti Il‑ħolma ta’ ħajtu kienet li universitarji oħra, Pietru jibqa’ javanza fl‑istudju u jsir skular ta’ stima. Nhar il‑15 t’Awwissu 1534, Injazju ta’ Loyola u sitt ġuvintur oħra nġabru fi kripta taħt il‑Knisja ta’ San Denis, illum Saint Pierre, Kastell ta’ Xavier, Navarra, Pirinej, Spanja. fuq l‑għolja

10

San Franġisk Saverju, membru tal‑familja nobbli Baska ta’ Xavier.

Montmartre, f ’Pariġi u hemm għamlu l‑voti solenni tal‑faqar, tal‑kastità u tal‑ubbidjenza lejn il‑Papa. Dan kien il‑bidu tal‑Kumpanija ta’ Ġesù.

Fosthom kien hemm Saverju u Pietru Favré. Meta lestew l‑istudji universitarji tagħhom, il‑membri kollha tal‑Kumpanija reġgħu nġabru Venezja u hemm Franġisku ġie ordnat saċerdot. Kien nhar l‑24 ta’ Ġunju 1537.

Il‑Ġiżwiti, sa mill‑bidu nett tat‑twaqqif tal‑Kumpanija ta’ Ġesù, kienu mfittxija ħafna għas‑servizzi tagħhom, għax waqt li kienu l‑Italja jistennew biex jiltaqgħu mal‑Papa, kienu wrew dedikazzjoni kbira fil‑ħidma li għamlu, speċjalment mal‑morda fl‑isptarijiet u

Diċembru 2020

Mappa antika tal‑port Portugiż ta’ Goa, l‑Indja.

taw xhieda tal‑preparazzjoni intellettwali u akkademika tajba tagħhom. Injazju, il‑fundatur, kien għamilha f ’moħħu li lil Saverju ma jfixklux milli jkompli bl‑istudji avanzati, iżda r‑rieda t’Alla kienet xorta oħra. Ir‑Re Ġwanni III tal‑Portugall kien minn ta’ quddiem li talab is‑servizzi ta’ xi patrijiet Ġiżwiti. Dawn riedhom biex imorru l‑Indja, fit‑territorji Portugiżi sabiex iservu lill‑Insara li kienu marru hemm u sabiex ixerrdu t‑twemmin Nisrani fost in‑nies indiġeni.

Injazju għażel tnejn mill‑patrijiet tiegħu għal din il‑missjoni: lil Simon Rodriguez u lil Nikola Bobadilla. Kien ġie deċiż li huma jitilqu lejn Goa, il‑port Portugiż fl‑Indja, fl‑1540, iżda fl‑aħħar

mumenti, Bobadilla marad serjament u dan ġiegħel lil Injazju biex kontra qalbu jibgħat lil Saverju minfloku.

Kif jgħidu, il‑bniedem jipproponi u Alla jiddisponi.

Saverju rikeb il‑vapur fis‑7 t’April 1541 fil‑port ta’ Lisbona. Kien waħdu għax Rodriguez iddeċieda li jibqa’ Lisbona. Saverju kien

jikkunsidra lilu nnifsu mhux ippreparat għall‑missjoni li kien intgħażel għaliha, iżda ma kien hekk xejn.

Fil‑fatt, il‑karattru ħelu u addattabbli tiegħu beda juri ruħu minn fuq il‑vapur stess. Dak iż‑żmien, bil‑wisq aktar mil‑lum, il‑ħajja fuq il‑baħar kienet waħda iebsa u perikoluża ħafna, u dawk li kienu jidħlu għaliha kienu jkunu nies rozzi u stonkużi.

Madanakollu, Saverju tant għaraf imur mal‑baħrin li għamel ħbiberija magħhom u beda anki jitfgħalhom xi kelma tajba wkoll. Wasal fil‑port ta’ Goa, l‑Indja nhar is‑6 ta’ Mejju 1542.

L‑ewwel tliet snin tiegħu fl‑Indja, Saverju qattagħhom qalb l‑għaddasa foqra tal‑perli, il‑Paravi, fuq ix‑xaqliba tal‑Lvant ta’ Goa. Madwar għoxrin elf minnhom kienu tgħammdu

Ritratt tal‑1907 tax‑xatt tax‑Xmara Malacca. Fl‑isfond tidher knisja ddedikata lill‑qaddis.

11

Diċembru 2020

Immaġni tal‑Qaddis fuq stil orjentali.

xi seba’ snin qabel. Aktar milli għal ħaġa oħra, kienu aċċettaw il‑magħmudija sabiex jassiguraw ruħhom mill‑għajnuna tal‑Portugiżi kontra l‑għedewwa tagħhom. Minn hemm ’il quddiem ġew abbandunati f ’ruħhom. Saverju ttraduċa katekiżmu qasir għal‑lingwa tagħhom, it‑Tamili. Huwa vvjaġġa bla hedu minn raħal għall‑ieħor, jgħallem id‑duttrina lil dawn in‑nies u jsaħħaħhom fil‑fidi. It‑tjieba ta’ Saverju kienet tirbħek u dan, flimkien mal‑fidi konvinta tiegħu, kienu jissuperaw kull diffikultà tal‑lingwa. In‑nies ta’ fuq ix‑xaqliba tal‑Punent ta’ Goa, il‑Makwani, xtaqu wkoll li jitgħammdu. Saverju mar għandhom u wara li għallimhom fuq id‑duttrina tal‑fidi, għammed għaxart elef minnhom. Dan kien madwar it‑tmiem tas‑sena 1544. F’moħħu kien 12

SAN PIETRU APPOSTLU / QADDIS TAX‑XAHAR JOHN WILLIAMS (Kordinatur Uffiċċju Kleru)

ippjana li jwaqqfilhom skejjel Insara hemmhekk u kellu fiduċja li l‑kuntatt tagħhom mal‑Portugiżi Nsara jżommhom ħajjin fil‑fidi. Fil‑ħarifa tal‑1545, opportunitajiet ġodda biex ixandar il‑Vanġelu ġibduh lejn il‑ġemgħa ta’ gżejjer Malay. Wara li għamel diversi xhur jevanġelizza qalb il‑popolazzjoni mħallta fiċ‑ċentru kummerċjali Portugiż ta’ Malacca, illum il‑belt kapitali tal‑Malasja, huwa kompla triqtu biex iwaqqaf missjonijiet fost in‑nies Malay u n‑nies tal‑Gżejjer Molucca jew il‑Gżejjer tal‑Ispezji, kif kienu jissejħu dak iż‑żmien.

Minn hemm, ix‑xwieni kienu jġibu kull tip ta’ ħwawar eżotiċi lejn l‑Ewropa. Dawn tal‑aħħar kienu għadhom nies primittivi ħafna u kienu kannibali, kaċċaturi tal‑irjus. Saverju żar ukoll is‑Silon, illum Sri Lanka, u l‑gżejjer fil‑baħar Banda,

ewlenija fosthom Banda Neira. Fl‑1548 mar lura l‑Indja fejn kienu waslu xi Patrijiet Giżwiti oħra biex jingħaqdu miegħu fil‑ħidma missjunarja. Ħafna snin qabel il‑wasla tal‑Ġiżwiti f ’Goa, kien twaqqaf kulleġġ tat‑tagħlim imsejjaħ Kulleġġ tal‑Fidi Mdaqqsa. Dan ġie mgħoddi f ’idejhom biex imexxuh huma. Saverju ħares fit‑tul u l‑fehma tiegħu kienet li ’l dan il‑kulleġġ jibdlu f ’seminarju biex jagħti formazzjoni lil saċerdoti u katekisti indigeni biex iservu lil nieshom stess fid‑Djoċesi ta’ Goa. Dak iż‑żmien, din kienet testendi mill‑ponta t’isfel nett tal‑Afrika saċ‑Ċina.

Meta kien Malacca, Saverju ltaqa’ ma’ raġel Ġappuniż jismu Anjirō li kellu interess kbir fir‑reliġjon Nisranija.

Mid‑diskursati li kellu ma’ dan ir‑raġel, Saverju fehem li n‑nies tal‑Ġappun kienu nies

Knisja ta’ Bom Jesus f’Goa, l‑Indja fejn jistrieħu l‑fdalijiet tal‑ġisem tal‑qaddis.

Diċembru 2020

ta’ kultura kbira u sofistikati ħafna. Saverju xeħet il‑ħarsa tiegħu fuq din l‑art, li l‑Ewropej kienu rifsu fuqha mhux aktar minn ħames snin qabel. Għamel dak li ħolom u rħielha lejn il‑Ġappun.

Kien il‑15 t’Awwissu 1549, meta Saverju, akkumpanjat minn Anjirō u numru ġmielu minn sħabu, daħal fuq il‑vapur fil‑port Ġappuniż ta’ Kagoshima.

Saverju għall‑ewwel qagħad Kagoshima, imma ftit wara tela’ ’l fuq lejn il‑gżira Hirado. Illum, din tagħmel parti mill‑Prefettura ta’ Nagaski. Fl‑ewwel ittra li bagħat mill‑Ġappun, kienet tidher biċ‑ċar il‑ġibda li Saverju kellu lejn in‑nies Ġappuniżi: “L‑aqwa fost il‑popli li ġew skoperti s’issa,” hekk irrefera għalihom.

Għand il‑Paravi u l‑Malay kien mar bħala bniedem fqir u sempliċi u kien milqugħ tajjeb minnhom. Imma man‑nies tal‑Ġappun, dan mhux dejjem kien jinżel tajjeb. Għalhekk, kien jagħmel attenzjoni kbira biex jippreżenta ruħu b’ilbies jixraq ir‑rank soċjali tiegħu u jġib ruħu skont kif kienu jitolbu l‑użanzi tal‑pajjiż.

Minħabba li minn meta wasal il‑Ġappun baqa’ ma rċieva ebda komunikazzjoni mill‑Indja u peress li kien Superjur tal‑Provinċja tal‑Ġiżwiti fl‑Indja, huwa

Kif int tista’ tgħin lis‑seminaristi fl‑Asja, fl‑Afrika jew fl‑Indja:

Ftakar fihom fit‑talb tiegħek, għaliex huma jiftakru fina fit‑talb tagħhom.

• Intenzjoni għal Quddiesa ‑ €5 • Tkabbir ta’ fażola ħadra, spinaċi, indivja u ħaxix ieħor ‑ €24 • Ħlas għal stipendju ta’ ġimgħa għal qassis fil‑missjoni ‑ €35 • Kotba għal semester lil seminarista f’seminarju f’Myanmar ‑ €43 • Viżta ta’ tabib f’seminarju għal xahar sħiħ biex jipprovdi għajnuna ta’ saħħa ‑ €143 Eluf ta’ żgħażagħ qed jiġu msejħa biex jaqdu lil Alla bħala qassisin, imma ħafna minnhom jiġu minn familji u parroċċi li huma fqar wisq biex iħallsulhom is‑snin twal ta’ formazzjoni u ordinazzjoni. Inti tista’ tgħinhom jilħqu komunitajiet li għadhom ma jafux b’Ġesù billi tħallas borża ta’ studju jew parti minnha. L‑għajnuna tiegħek, flimkien ma’ dik ta’ ħafna persuni ġenerużi bħalek tagħmel differenza kbira.

• Borża ta’ Studju għall‑edukazzjoni ta’ seminarista fl‑aħħar 4 snin: €480 (parti mill‑ispejjeż) ‑ €600 (kwart tal‑ispejjeż) €2400 (l‑ispejjeż kollha) Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil Missio: Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171 Jew fuq: www.missio.org.mt Għal aktar dettalji ċemplu fuq 21236962 fil‑ħinijiet tal‑uffiċċju.

GRAZZI MILL‑QALB 13

Diċembru 2020

ħass li kellu jmur lura ħalli jara kif kienu sejrin l‑affarijiet. Qrib it‑tmien tal‑1551, telaq lura lejn l‑Indja wara sentejn u tliet xhur ta’ xogħol missjunarju fil‑Ġappun. Ħalla fil‑kura ta’ sħabu Ġiżwiti madwar elfejn ruħ li kienu tgħammdu, imqassmin f ’ħames komunitajiet ta’ Nsara. Lejn il‑Ġappun qatt aktar ma kellu jersaq.

Lura l‑Indja, sab ħafna xogħol amministrattiv tal‑Provinċja jistennieh, iżda l‑ispirtu missjunarju kien ibaqbaq fih. Waqt il‑mawra tiegħu fil‑Ġappun, Saverju fehem li l‑Ġappuniżi kienu tassew nies ta’ kultura kbira, madanakollu, għal dak li hu għerf, huma kienu jħarsu lejn iċ‑Ċina. Għalhekk, huwa deherlu li, biex il‑missjoni tiegħu mal‑Ġappuniżi setgħet tkun effikaċi, kien jeħtieġ li jżur iċ‑Ċina.

Telaq lejn iċ‑Ċina u wasal sal‑gżira Shangchuan, gżira żgħira tħares lejn ix‑xatt tal‑art ferma Ċiniża. Hemm sab wieħed li ftiehem miegħu biex idaħħlu baxx baxx iċ‑Ċina, li b’ordni tal‑Imperatur kienet magħluqa għall‑Ewropej.

Il‑ħsieb tiegħu, iżda, ma seħħx. Saverju inxteħet b’deni kbir fuqu. It‑taħbit bla hedu, il‑vjaġġi twal li għamel u l‑ambjent naturali 14

SAN PIETRU APPOSTLU / QADDIS TAX‑XAHAR JOHN WILLIAMS (Kordinatur Uffiċċju Kleru)

ostili tal‑Indja kienu laħqu miegħu. Huwa miet hemm, fuq il‑gżira Shangchuan, nhar it‑3 ta’ Diċembru 1552.

Kellu biss madwar ħamsa u erbgħin sena.

Konklużjoni: Estimu studjat u modest tan‑numru ta’ nies fl‑Indja li rċevew il‑magħmudija minn idejn il‑qaddis jammonta għal tletin elf ruħ. Il‑missjonijiet li waqqaf fil‑Gżejjer Molucca

L‑urna li fiha l‑fdalijiet tal‑ġisem tal‑qaddis.

u fil‑Ġappun sfaxxaw minħabba persekuzzjonijiet qliel li raw eluf ta’ Nsara mill‑post jagħtu ħajjithom għal Kristu taħt ħruxijiet kbar. L‑inħawi fl‑Indja li aċċettaw il‑fidi wara l‑ħidma missjunarja ta’ Saverju żammew il‑fidi Nisranija sal‑lum. Saverju, tista’ tgħid kien l‑ewwel missjunarju Nisrani li għaraf: (a) il‑ħtieġa li l‑missjunarju jifhem u jaddatta għall‑kultura u l‑użanzi tal‑poplu li jmur

għandu biex ixandarlu l‑Evanġelju u jifhem il‑lingwa tiegħu, u (b) il‑ħtieġa li jiġu ffurmati saċerdoti minn fost in‑nies indiġeni stess biex jamministraw lil nieshom. Saverju qatt m’abbanduna l‑komunitajiet Insara li waqqaf f ’dawn l‑ibgħad inħawi tad‑dinja, imma għamel li seta’ biex isostnihom. Anzi, kull fejn sab komunitajiet li ġew imgħammdin bil‑għaġla u wara abbandunati, waqaf hemm biex jieħu ħsiebhom u jagħtihom struzzjoni tajba fit‑tagħlim tal‑fidi. Saverju kien meqjus bħala qaddis sa minn meta kien għadu ħaj.

Iż‑żelu li kellu għat‑tixrid tal‑Evanġelju, l‑ubbidjenza umli tiegħu u n‑nuqqas ta’ ħsieb li kellu għalih innifsu, kienu xhieda ta’ dan. Huwa kien ikkanonizzat minn Papa Girgor XV nhar it‑12 ta’ Marzu 1622, flimkien ma’ Injazju ta’ Loyola, il‑fundatur tal‑Kumpanija ta’ Ġesù. Niċċelebraw il‑festa tiegħu fit‑3 ta’ Diċembru.

Il‑fdalijiet tal‑ġisem tiegħu jistrieħu f ’urna sabiħa ħafna fil‑Knisja ta’ Bom Jesus, f ’Goa, l‑Indja. Id‑driegħ il‑lemini tiegħu, li għammed l‑eluf f ’isem it‑Trinità Mqaddsa, jinsab miżmum b’għożża fil‑Knisja ta’ Ġesù, il‑knisja prinċipali tal‑Ordini tal‑Ġiżwiti f ’Ruma. 

Diċembru 2020

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

VO/1178

Qiegħed nibgħat il‑ħlas ta’ € .................................. permezz ta’ ċekk pagabbli lil Missio Malta biex isiru Quddies fil‑missjoni għar‑ruħ/għall‑erwieħ ta’:

Isem u kunjom: Indirizz:

Belt/ Raħal:

Kodiċi Postali:

Tel: N.B. Napprezzaw il‑kontribuzzjoni ta’ mill‑inqas €5 għal kull quddiesa.

Il‑quddies kollu jitqaddes fil‑pajjiżi tal‑missjoni.

Fl‑ewwel Ġimgħa tax‑xahar, Missio jiċċelebra quddiesa li tkun għal ruħ il‑benefatturi, li matul ħajjithom ikunu għenu l‑missjoni u għamlu karità ma’ min hu fil‑bżonn.

Din tkun fit‑8:30am fir‑4 sular ta’ Missio l‑Belt Valletta.

Kulħadd huwa mistieden jattendi.

15

Diċembru 2020

SANTA INFANZJA –DUN GEOFFREY G. ATTARD

Id‑Duttrina Soċjali tal‑Knisja: Għajn għal Ideat Post‑Covid‑19

P

apa Franġisku huwa ċert minn dan u qiegħed jirrepetih ħafna: “Se noħorġu jew aktar qawwija jew aktar dgħajfa fil‑perijodu ta’ wara l‑COVID‑19.” Il‑kriżi globali titlob li l‑parametri tal‑ko‑eżistenza jiġu maħsuba mill‑ġdid permezz tal‑lenti tas‑solidarjetà.

Ibbażata fuq l‑idea fundamentali bl‑isem ‘COVID‑19: Building a Healthier Future”, twaqqfet din ir‑realtà ġdida flimkien mad‑Dikasteru għall‑Promozzjoni tal‑Iżvilupp Uman Integrali sabiex tkun offruta viżjoni li tista’ twassal għall‑bidu ta’ fraternità ġdida wara l‑pandemija.

16

Qed jingħad li l‑pandemija hija bħan‑negattiva ta’ ritratt. Tnissel tbatija u sofferenza soċjali u ġġib ’il quddiem l‑inikwità, u allura timmanifesta linji ta’ azzjoni.

Maria Dennis ta’ ‘Pax Christi International’ hija konvinta minn dan.

Hija esperta li ġiet mistiedna mill‑Papa sabiex tingħaqad mal‑Kummissjoni COVID‑19 li qed taħdem sabiex timmaġina kif ser tkun id‑dinja Post‑COVID‑19.

Min isegwi l‑aħbarijiet jaf li t‑tema ‘Post‑COVID‑19’ hija għal qalb il‑Papa. Ġie wkoll ippubblikat ktieb fuq hekk. Is‑sitwazzjoni, skont Maria Dennis: “Għenitni sabiex nirrikonoxxi l‑fraġilità tal‑ħajja, iċ‑ċentralità tar‑relazzjonijiet u l‑importanza tal‑komunità.

COVID‑19 qed tesponi l‑inġustizzja profonda u l‑vjolenza li qed ikissru ħafna nies, komunitajiet u pajjiżi li huma vulnerabbli aktar minn oħrajn.”

Il‑Knisja, issostni Maria Dennis, bit‑tagħlim soċjali

tagħha tista’ tgħin biex tiġġenera u tevalwa ideat li jistgħu jiffurmaw futur aktar ġust u sostenibbli.

Permezz tal‑Kummissjoni COVID‑19 imwaqqfa minn Papa Franġisku, l‑Isqof ta’ Ruma, offriet tmexxija ispirattiva lid‑dinja miġruħa tagħna. L‑attenzjoni tiegħu fuq l‑impatt tal‑pandemija fuq l‑aktar vulnerabbli fis‑soċjetà, għenet lid‑dinja sabiex tarah bħala ragħaj li kapaċi jinkoraġġixxi u jikkonsla. Fl‑istess waqt, il‑ħidma multi‑dimensjonali tal‑kummissjoni turi

Diċembru 2020

s‑serjetà tal‑intenzjoni tiegħu sabiex jinżel fil‑qiegħ tal‑kriżi li qed niffaċċjaw u nimmaġinaw futur li huwa aktar f ’armonija mal‑viżjoni tal‑‘Laudato Si’.

Interessanti l‑fatt li l‑Papa talab lill‑kummissjoni sabiex ‘tipprepara l‑ġejjieni’ aktar milli ‘tipprepara għall‑ġejjieni’ (‘prepare the future’ flok ‘prepare for the future’). Il‑Knisja għandha qawwa kbira ħafna biex tiġbor, tħaddan u tressaq forzi flimkien.

Din il‑kummissjoni hija każ per eċċellenza.

Il‑Knisja dejjem titħabat biex tindirizza l‑problemi u l‑isfidi tan‑non‑vjolenza, is‑sigurtà onlajn, l‑għajnuna lill‑immigranti u lir‑refuġjati, u l‑ġustizzja u l‑paċi. Kemm

konferenzi u laqgħat saru u qed isiru mill‑Vatikan dwar dawn is‑suġġetti! Dan huwa frott il‑ħidma tat‑tagħlim soċjali tal‑Knisja sabiex ikollna ġejjieni aktar ġust u sostenibbli.

Maria Montessori

L‑edukatriċi Maria Montessori kienet tkellmet dwar il‑ħidma tal‑edukaturi li jgħixu fil‑persuna, fil‑wild, ‘kuraġġ morali’ u ‘kuxjenza qawwija’, u sens tad‑dinjità tal‑persuna nfisha. Komunitajiet lokali u familji santi, solidarjetà umana, paċi dinjija u s‑soppravivenza tal‑pjaneta jistgħu lkoll jiddependu fuq l‑abilità tagħna u r‑rieda li ninvestu f ’edukazzjoni radikata fl‑imħabba u li twassal għall‑kapaċità ta’ ħsieb kreattiv u kritiku.

Fadal għaxriet ta’ miljuni ta’ tfal mingħajr aċċess għall‑edukazzjoni. L‑artiklu 26 tad‑Dikjarazzjoni Universali tad‑Drittijiet Umani ma jistax jiġi injorat aktar fit‑tul.

Kulħadd għandu dritt għall‑edukazzjoni elementari.

Il‑pandemija għamlitha evidenti li 500 miljun student ma jintlaħqux minn ’l hekk imsejjaħ ‘remote learning’.

Każ interessanti huwa dak ta’ Miriam College fil‑Filippini li permezz taċ‑Ċentru għall‑Edukazzjoni tal‑Paċi u l‑Pax Christi, qed iwassal biex studenti Kattoliċi qed ikollhom relazzjoni tajba fit‑tul ma’ studenti Musulmani f ’Davao fil‑Filippini stess. Jalla jitkattru dawn il‑proġetti li jsaħħu l‑edukazzjoni tat‑tfal mad‑dinja kollha.  17

SANTA INFANZJA

Diċembru 2020

Kif tista’ tgħin lit‑tfal fil‑missjoni:

€160 – ħobż kuljum għal

xahar sħiħ għal 100 tifel u tifla abbandunati jew orfni

€30 – operazzjoni lil tifel jew

€120 – kotba tal‑iskola

adult biex ma jitlifx id‑dawl t’għajnejh

għal 18‑il student għal sena skolastika sħiħa

€300 – ‘hamper’ bl‑ikel għal

€2,500 – mutur għal

12‑il familja fqira

katekist sabiex jilħaq nies f’żoni remoti

Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil ‘Missio’ Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171 Jew fuq www.missio.org.mt Għal aktar dettalji ċemplu fuq 21236962 jew 20330015 fil‑ħinijiet tal‑uffiċċju.

GRAZZI!

CHILD SPONSORSHIP €150 – edukazzjoni għal sena sħiħa lil tifel jew tifla fil‑bżonn.

Bis‑saħħa tal‑programm ‘Missio Child Sponsorship’, int tkun raġġ ta’ dawl fil‑ħajja ta’ dawn it‑tfal foqra. Kull min jisponsorja tifel jew tifla jingħata ritratt u tagħrif dwarhom.

Ibgħat id‑donazzjoni tiegħek lil Missio Nru. 7, Triq il‑Merkanti, Valletta VLT 1171 Jew fuq www.missio.org.mt Għal aktar dettalji ċemplu fuq 21236962 fil‑ħinijiet tal‑uffiċċju.

GRAZZI MILL‑QALB 18

Diċembru 2020

Modi kif tista’ tgħin  Ċekk indirizzat lil Missio Malta (7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.)  Bank Transfer Missio Malta IBAN: MT94APSB77013000000041474120039

Swift Code: APSBMTMT

(Min jagħmel donazzjoni f'dan il‑kont jibagħtilna nota dwar l‑ammont u meta sar id‑depożitu sabiex tintbagħat irċevuta.)

 Donazzjoni b’SMS • 50617374 ‑ €2.33 • 50618820 ‑ €6.99 (Numri miftuħin is‑sena kollha.)  Donazzjoni bit‑telefon tad‑dar

• 51602062 ‑ €10 • 51702063 ‑ €15 (Numri miftuħin is‑sena kollha.)  Iżżur il‑websajt www.missio.org.mt

• 51802064 ‑ €25

u kklikkja fil‑parti Donations.

 Jew għal donazzjonijiet ‘direct debit’ ċempel: 2123 6962.

BAŻAR

92, TRIQ ĦAL QORMI, ĦAMRUN Ikun miftuħ mit‑Tnejn sas‑Sibt mid‑9am sas‑1pm 19

Diċembru 2020

“What is the difference between: I like you and I love you? When you like a flower, you just pluck it, but when you love a flower you water it daily! Those who understand this, understand life.”

Buddha

20

Diċembru 2020

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

VO/1178

Siddhartha Gautama Buddha (ċ. 5‑4 Seklu Q.K.) kien filosfu, medjatur u għalliem spiritwali u reliġjuż li għex fl‑Indja Antika. Huwa l‑fundatur tar‑reliġjon Buddista u għallem għal madwar 45 sena fejn ġabar folla kbira warajh, sew monastiċi kif ukoll lajċi. Huwa twieled f’familja aristokratika, imma rrinunzja għal ħajja lajka. Kien sekli wara mewtu li sar magħruf bit‑titlu ta’ Buddha, li tfisser ‘wieħed imdawwal’. Huwa kien kontra s‑sagrifiċċju tal‑annimali.

21

Diċembru 2020

L‑Omelija tal‑Isqof Awżiljarju Mons.

Joseph Galea Curmi fil‑Quddiesa tal‑Ġurnata Missjunarja 2020

fuq it‑tweġiba li ta Iżaija l‑Profeta għall‑kliem tal‑Mulej meta qal: “Lil min se nibgħat?” (Iż. 6:8) U Iżaija wieġeb: “Hawn jien, ibgħat lili.” (Iż. 6:8) Il‑Papa jgħid kif din hija l‑missjoni ta’ kull wieħed Missjoni f’kull jum u waħda minna, għaliex tas‑sena il‑kelma ‘missjoni’ tfisser Imma flimkien ma’ dan, ‘mibgħut’. Hija din is‑sejħa li u Missio stess ifakkarna jagħmlilna Alla u jibgħatna f ’dan, din il‑ġurnata tgħinna biex nistgħu nkunu tassew naħsbu fuq kif għandha tkun xhieda tiegħu fl‑oqsma kull ġurnata tas‑sena; kif differenti tal‑ħajja. Kif Ġesù aħna msejħin, ilkoll kemm kien il‑mibgħut tal‑Missier aħna bħala dixxipli ta’ Kristu, – u l‑Papa f ’dan il‑messaġġ biex inkunu f ’missjoni isejjaħlu l‑missjunarju kull jum tas‑sena. Papa tal‑Missier – hekk imbagħad Franġisku joħroġ dan tajjeb Ġesù jsejjaħ lilna biex ħafna fil‑messaġġ li ħareġ jagħtina l‑Ispirtu tiegħu għall‑Ġurnata Missjunarja ħalli, kif smajna fl‑Evanġelju, ta’ din is‑sena, meta jirrifletti jibgħatna: “Morru fid‑dinja 22

Ritratt:www.tvm.com.mt

X

’inhi din il‑Ġurnata Missjunarja? Għal ħafna minna hija l‑ġurnata meta aħna nieqfu ftit biex naħsbu fil‑Knisja li hija missjunarja, speċjalment f ’dawk il‑pajjiżi msejħin ‘tal‑missjoni’ u l‑għajnuna li tingħatalhom. Aħna għandna lil Missio f ’Malta, u hawn Mons. Valent Borg, li qed jikkonċelebra, li huwa d‑direttur ta’ Missio, u nixtieq nirringrazzja lilu u lill‑ħaddiema, u lil dawk kollha li qed jagħtu servizz f ’Missio għall‑ġid li qed jagħmlu biex il‑Knisja tista’ tkun tassew Knisja Missjunarja.

kollha, xandru l‑bxara t‑tajba lill‑bnedmin kollha.” Nixtieq nagħmel dawn it‑tliet punti ta’ riflessjoni fuq din il‑ġurnata: Missjoni bix‑xhieda u bil‑kelma L‑ewwel nett, huwa Alla li jsejjaħ – is‑sejħa ġejja minnu – u jsejjaħ lil kull wieħed u waħda minna biex inkunu f ’din il‑missjoni fl‑oqsma differenti tal‑ħajja.

Għalhekk, kemm min hu saċerdot jew soru jew patri, imma wkoll min qed jgħix il‑ħajja miżżewġa, min hu waħdu – kulħadd. Isejħilna biex aħna nkunu dawk li nwasslu l‑Aħbar it‑Tajba bix‑xhieda ta’ ħajjitna u bil‑kelma. Ix‑xhieda tiġi

Diċembru 2020

l‑ewwel, għax ix‑xhieda tgħajjat ħafna iktar minn kull kelma li nistgħu ngħidu. Imma mbagħad ukoll il‑kelma li nistgħu ngħidu ta’ ġid. Dan nistgħu nagħmluh, kull wieħed u waħda minna, kulfejn qed naħdmu, ngħixu, kulfejn inkunu. Din hija s‑sejħa li Alla jagħmel lilna lkoll.

Għalhekk, din il‑ġurnata tfakkarna kif għandha tkun kull ġurnata tal‑ħajja tagħna.

Alla jsejħilna biex noħorġu minna nfusna u nwieġbu għas‑sejħa tiegħu, billi

bħal Ġesù nagħmlu r‑rieda tal‑Missier. U hekk inkunu tassew missjunarji kulfejn inkunu. Għalhekk, kemm jekk tkun għalliem jew għalliema jew f ’xi professjoni oħra, kemm jekk qed taħdem f ’uffiċċju jew f ’fabbrika, jew xi tip ta’ xogħol ieħor – int fejn int, hi x’inhi l‑pożizzjoni tiegħek bħalissa, Alla jsejjaħlek biex taqdi din il‑missjoni b’ġenerożità.

Kultant ikun hemm min jgħid: “Jien x’nista’ nagħmel?

Jien qiegħed waħdi d‑dar jew ma niflaħx. Kif nista’

nagħmel din il‑missjoni?”

Irridu niftakru li Santa Tereża tal‑Bambin Ġesù, patruna tal‑missjonijiet, ma marret imkien ’il barra jew f ’postijiet oħra, imma kienet fil‑kunvent, ħafna drabi milquta mill‑mard, tgħix hemmhekk is‑sejħa li Alla għamlilha u hemm qdiet il‑missjoni tagħha.

Missjoni fis‑sitwazzjoni diffiċli tal‑pandemija Alla jsejħilna fiċ‑ċirkostanzi differenti tal‑ħajja u taż‑żmien. Illum qegħdin ngħixu fi żmien partikolarment diffiċli minħabba l‑pandemija tal‑COVID‑19, li għadna taħtha. Għalhekk, f ’dan iż‑żmien Alla jsejħilna biex naraw kif nistgħu naqdu l‑missjoni tagħna speċjalment qalb diversi nies li jkunu jew imbeżżgħa, jew mifxula, jew għaddejjin mit‑tbatija. Hawn nies li jħossuhom iżolati, jew 23

Diċembru 2020

abbandunati, jew qed ibatu waħedhom, jew inkella mimlija ansjetà f ’dawn iċ‑ċirkostanzi diffiċli li qed ngħixu. Alla jsejħilna biex inkunu għalihom ta’ sostenn u ta’ għajnuna fil‑qadi tal‑missjoni tagħna.

Naturalment, din irridu nagħmluha fir‑rispett tal‑miżuri għall‑ħarsien tas‑saħħa u tal‑ħajja, għax aħna għandna r‑responsabbiltà li nsegwu dawn il‑miżuri. Għalhekk, jekk inti tgħid: “Jien il‑missjoni tiegħi s‑soltu hi li mmur inżur lill‑anzjani; x’se nagħmel?” Ċertament bħalissa mhux li tmur u żżur lill‑anzjani. Imma tista’ b’mod ieħor turihom l‑appoġġ, is‑solidarjetà, titlob għalihom, turihom li int qed taħseb fihom, li huma mhumiex waħedhom.

Għalhekk qed ngħid li skont iċ‑ċirkostanzi taż‑żmien – fir‑rispett ta’ dawn il‑miżuri huwa importanti ħafna li aħna nsegwuhom.

Missjunarji Maltin f’diversi postijiet fid‑dinja Din il‑ġurnata tfakkarna wkoll f ’dawk li wieġbu 24

L‑OMELIJA TAL‑ISQOF AWŻILJARJU MONS. JOSEPH GALEA CURMI FIL‑QUDDIESA TAL‑ĠURNATA MISSJUNARJA 2020

b’ġenerożità kbira għas‑sejħa tal‑Mulej, bħalma għamel Iżaija li qallu: “Hawn jien, ibgħat lili”, u mar f ’diversi postijiet mad‑dinja kollha.

Għandna ħafna missjunarji Maltin, saċerdoti, reliġjużi u lajċi mferrxin ma’ tant pajjiżi fid‑dinja, li għamlu u qegħdin jagħmlu xogħol hekk sabiħ biex tinxtered is‑saltna ta’ Alla. Kemm bl‑Aħbar it‑Tajba li jwasslu, kemm bl‑opri soċjali li huma tant importanti għan‑nies għax il‑Knisja taħseb fil‑bniedem sħiħ. U huwa importanti għalina llum li niftakru fihom, nirringrazzjaw lil Alla tagħhom, nitolbu biex ikun magħhom f ’dan is‑servizz tant sabiħ li qed jagħtu f ’postijiet differenti tad‑dinja. Nitolbu biex ikun hemm ħafna li jwieġbu b’ġenerożità għas‑sejħa tal‑Mulej biex ikunu missjunarji bħal dawn li jmorru f ’postijiet differenti.

Ukoll, ngħinuhom kemm bit‑talb tagħna, kif ukoll bl‑għajnuna materjali.

Id‑donazzjonijiet li nagħtu jgħinu biex tissaħħaħ din il‑ħidma tagħhom f ’dan iż‑żmien diffiċli wkoll għalihom, huma li għażlu li jibqgħu jaqdu lill‑Mulej f ’tant postijiet differenti.

Għalhekk tajjeb niftakru fihom illum b’ringrazzjament lil Alla, niftakru f ’dawk kollha li qegħdin isostnuhom u jgħinuhom, u aħna wkoll nagħmlu l‑parti tagħna biex ngħinuhom ħalli l‑kelma ta’ Ġesù tkompli tixtered sa truf l‑art kollha.

Ejjew nirringrazzjaw lil Alla llum, nitolbuh biex aħna lkoll nagħrfu s‑sejħa li għamel lilna personali biex inkunu missjunarji fl‑oqsma differenti tal‑ħajja fejn qegħdin; u nitolbuh ukoll għal dawn il‑missjunarji li qegħdin imxerrdin f ’tant pajjiżi, biex il‑Mulej jgħinhom u jħarishom ħalli jkomplu jaqduh b’ġenerożità f ’din is‑sejħa li għamlilhom, għax aħna lkoll Knisja missjunarja.

Sors: Arċidjoċesi ta’ Malta 

Diċembru 2020

Adopt a

Grandparent

Combat Loneliness POWERED BY

MALTA

Tweġġa’ meta tħossok waħdek... iżda Missio, flimkien ma’ Newsbook.com.mt ħarġu b’inizjattiva li tagħtik il‑possibilità li ssib qalb ta’ ħbiberija permezz tal‑proġett Adopt a Grandparent. Jekk inti interessat tipparteċipa, ċempel fuq 2122 2001.

www.adoptgrandparent.org POWERED BY

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

KALENDARJU

2021 Jannar 2021

fl‑ispirtu Aħna msejħin biex azzjoni ġdida tal‑evanġelizz u nevanġelizzaw niġu evanġelizzati tal‑imgħammdin wim permezz tat‑traw tħaddnu l‑irwoli kollha biex intom tal‑art u dawl melħ bħala tagħkom fejn tinsabu. tad‑dinja kull (E.G. nru. 33)

Rigali b’differenza toffri €7 - Tiġieġa tista' sors n lill-familja fil-bżon ta' dħul.

rg.mt www.missio.o IT-TNEJN

IL-ĦADD

IS-SIBT

IL-ĠIMGĦA

IL-ĦAMIS

L-ERBGĦA

IT-TLIETA

2

1

31 Omm Alla (Jum

Ir‑raba’ Ħadd ta’

matul is‑sena

Jinsab għall‑bejgħ mill‑ħanut Faith, Hope & Charity tal‑Belt Valletta għall‑prezz ta’ €2.

Jum is‑Santa Infanzja f’Malta u Għawdex

Il‑Magħmudija

11 S. Iġino Papa

tal‑Mulej

18

17

S. Andrija Corsini

S. Ġwann Neumann

S. Anton Maria

S. Raymond ta’

Isqof

matul is‑sena

25

24 matul is‑sena

Il‑Konverżjoni

S. Marju u sħabu

26

Flimkien.

Jien. Int. Aħna.

(VO/1178)

S. Timotju u S.

Titu Isqfijiet

IL-ĦADD S. Sebastjan

IT-TNEJN

1 29

28

27

7

S. Anġela Meriċi

Rigali b’diff erenza

8

S. Tumas t’Aquino

IT-TLIETA Toledo

S. Idelfonsu ta’

S. Publiju

2 30

Kollha

3

Tifkira tal‑Mejtin S. Martina Kollha

S. Sulpizju ta’ Bourges

Ħadd ta’ matul is‑sena

B. Ġwanni Duns

14

15

9

€125 - Magn a tal-ħjata tista’ tgħin lin-n isa jaqilgħu l-flus.

L-ERBGĦA

4

S. Martin de

Porres

16

S. Iljun il‑Kbir

17

IL-ĦAMIS

5

S. Karlu Borromeo

10

Dedikazzjoni ta’ S. Ġwanni in Laterano

Scotus

Isqof

6 u S. Żakkarija

Tours Isqof

19

S. Ġosafat Martri

ta’ Noblac

13 S. Agostina

20

Pietrantorni

Reliġjuża

S. Albertu l‑Kbir

22

S. Ġertrude S. Eliżabetta

23

24

tal‑Ungerija

Dedikazzjoni tal‑Bażilika ta’ S. Pietru u S. Pawl

25

S. Matilde

26

S. Feliċ

27

Kristu Sultan

28 L‑ewwel Ħadd

IS-SIBT

S. Leonardu

12

S. Martin ta’

18

IL-ĠIMGĦA

S. Eliżabetta

11 Papa

It‑tlieta u tletin Ħadd ta’ matul is‑sena

21

Cremona 17.07.2 010)

tal‑Marokk

– Fraternità Umana anġelizzazzjoni fraternità li ngħixu bħala Intenzjoni għall‑ev jagħtina l‑grazzja għal xulxin u oħra, nitolbu Nitolbu lill‑Mulej ta’ reliġjonijiet sħiħa ma’ ħutna għal kulħadd.

It‑tnejn u tletin nkunu miftuħa

follow us

missiomalta

Ordnijiet ta’ 20 kopja jew aktar jitwasslu b’xejn.

Il‑Martri Franġiskani

S. Pawl Eremità

S. Feliċ ta’ Nola

Il‑Qaddisin

Pawl ta’ Missierna S.

Canterbury

16

15

ww issio.org.23 21 w.m22 mt

Isqof

20

19

S. Margerita tal‑Ungerija

L‑aħħar kelm il‑mewt. Ġesù a ta’ Ġesù ma kinitx seta’ jitkel , wara li miet, qam u lem jemmnu fih. ma’ dawk li kienu hemm Alla Nemmnu li fil‑ġenna l‑Mis wieħed u waħdsier li jħobb lil kull a minna, u li qed jistenniena għandu.

(Mill-omelija ta’ Mons. Pawlu

S. Ilarju ta’ Poiters

Pucci

S. Adripanu ta’

S. Luċjan

Penjafort

14

13

12

Novembru 2021

Nazjanzenu

9

S. Anjeże

It‑tieni Ħadd ta’

It‑tielet Ħadd ta’

Inħeġġukom tmexxu l‑kelma.

S. Anġela ta’ Foligno

L‑Epifanija tal‑Mulej

10

S. Bażilju u S. Girgor

il‑Paċi)

8

7

6

5

4

3

S. Ċeċilja

29

S. Klement

30

Papa Martri

S. Andrija Dung‑Lac u sħabu Martri

S. Katerina

ta’ Lixandra

Martri

S. Leonardu

ta’ Porto Maurizio

Il‑Madonna

tal‑Midalja

Mirakoluża

tal‑Avvent S. Saturninu S. Andrija Appostlu

Jien. Int. Aħna.

(VO/1178)

Flimkien.

follow us

missiomalta

Intenzjoni Unive Nitolbu sabiex rsali – Persuni Li Jsofru Mid‑D mentali jsibu persuni li jsofru mid‑di ipressjoni l‑għajnuna pressjoni u d‑dawl jew għeja li jiftaħ għal ħajjithom.

25

Diċembru 2020

L‑Enċiklika ‘Fratelli Tutti’ ta’ Papa Franġisku fil‑Qosor

I

l‑fraternità u l‑ħbiberija soċjali huma t‑toroq indikati mill‑Papa Franġisku biex nibnu dinja aħjar, iktar ġusta u fil‑paċi, bit‑tħabrik ta’ kulħadd: poplu u istituzzjonijiet. Itenni b’saħħa l‑le għall‑gwerra u għall‑globalizzazzjoni tal‑indifferenza.

Liema huma l‑ideali l‑kbar, imma anki t‑toroq li konkretament wieħed 26

jista’ jimxi jekk irid jibni dinja iżjed ġusta u fraterna fir‑relazzjonijiet tiegħu ta’ kuljum, fis‑soċjal, fil‑politika, fl‑istituzzjonijiet? Din hija l‑mistoqsija li tixtieq twieġeb l‑ewwel u qabel kollox ‘Fratelli Tutti’ jew fi lsienna, ‘Ħuti Lkoll’: il‑Papa jsejħilha ‘Enċiklika soċjali’ (6) li tissellef it‑titlu tat‑Twissijiet ta’ San Franġisk t’Assisi, li uża dawn il‑kelmiet “meta indirizza lil ħutu kollha rġiel u nisa u pproponielhom għamla ta’ ħajja li għandha t‑togħma tal‑Vanġelu” (1).

Il‑fqajjar t’Assisi “ma kienx jagħmel gwerra djalettika billi jimponi duttrini, imma kien iwassal l‑imħabba ta’ Alla”, jikteb il‑Papa, u “kien missier għammiel li ta l‑ħajja lil ħolma ta’ soċjetà fraterna” (2‑4). L‑Enċiklika għandha l‑għan ewlieni li tippromovi xewqa dinjija għall‑fraternità u l‑ħbiberija soċjali. Ibda mill‑appartenenza komuni għall‑familja umana, milli nagħrfu li aħna aħwa għax ulied l‑istess Ħallieq, ilkoll fuq l‑istess dgħajsa u għalhekk fil‑ħtieġa li nagħrfu li f ’dinja globalizzata u fejn kollox marbut ma’ xulxin, flimkien biss

nistgħu nsalvaw. Mottiv li kien ta’ tnebbiħ u huwa kkwotat kemm‑il darba, hu d‑Dokument fuq il‑fratellanza umana ffirmat minn Franġisku u mill‑Imam il‑Kbir ta’ Al‑Azhar fi Frar 2019.

Il‑fraternità rridu nippromovuha mhux biss bil‑kliem, imma bil‑fatti.

Fatti li jikkonkretizzaw f ’“politika aħjar”, dik li mhix sottomessa għall‑interessi tal‑finanzi, imma qiegħda għall‑qadi tal‑ġid komuni, kapaċi tqiegħed fiċ‑ċentru d‑dinjità ta’ kull bniedem u tiżgura x‑xogħol lil kulħadd, biex kulħadd jista’ jiżviluppa l‑ħiliet tiegħu. Politika li, bogħod mill‑populiżmi, tagħraf issib soluzzjonijiet għal dak li jeħodha kontra d‑drittijiet fundamentali tal‑bniedem u li timmira biex telimina għalkollox il‑ġuħ u t‑traffikar uman.

Fl‑istess ħin, Papa Franġisku jisħaq li dinja iżjed ġusta naslu għaliha biss jekk nippromovu l‑paċi, li mhijiex biss l‑assenza tal‑gwerra, imma ħidma vera u proprja ta’ “sengħa” li tinvolvi lil kulħadd.

Marbuta mal‑verità, il‑paċi u

Diċembru 2020

r‑rikonċiljazzjoni għandhom ikunu “proattivi”, jimmiraw għall‑ġustizzja bid‑djalogu, f ’isem l‑iżvilupp reċiproku.

Minn hawn tiġi l‑kundanna li l‑Papa jagħmel lill‑gwerra, “ċaħda tad‑drittijiet kollha”, u impensabbli mqar f ’xi għamla ipotetikament “ġusta”, għax illum l‑armi nukleari, kimiċi u bijoloġiċi jħallu effetti enormi fuq ċivili innoċenti. B’saħħtu wkoll ir‑rifjut tal‑piena kapitali, imsejħa “inaċċettabbli”, u ċentrali s‑sejħa għall‑maħfra, marbuta mal‑kunċett tal‑memorja u tal‑ġustizzja: taħfer ma jfissirx tinsa, jikteb il‑Papa, lanqas tibqa’ lura milli tiddefendi d‑drittijiet tiegħek biex tħares id‑dinjità tiegħek, li hi don ta’ Alla.

Fl‑isfond tal‑Enċiklika hemm il‑pandemija tal‑COVID‑19 li – jiżvela Franġisku – “sewwasew jiena u nikteb din l‑ittra, faqqgħet b’mod xejn mistenni”. Imma l‑emerġenza sanitarja globali serviet biex turi li “ħadd ma jsalva waħdu” u li waslet tassew is‑siegħa li “noħolmu bħala umanità waħda” li fiha aħna “lkoll aħwa” (7‑8).

Problemi globali jitolbu azzjonijiet globali; le għall‑“kultura tal‑ħitan” B’daħla qasira u mqassma fi tmien kapitli, l‑Enċiklika tiġbor – kif ifisser il‑Papa stess – ħafna

mir‑riflessjonijiet tiegħu fuq il‑fraternità u l‑ħbiberija soċjali, imma mqiegħda “f ’kuntest usa’” u intregrati ma’ “għadd ta’ dokumenti u ittri” mibgħuta lil Franġisku minn “tant persuni u gruppi mid‑dinja kollha” (5). Fl‑ewwel kapitlu, “Id‑dellijiet ta’ dinja magħluqa”, id‑dokument jieqaf fuq il‑ħafna tagħwiġ ta’ żmienna: il‑manipulazzjoni u d‑deformazzjoni ta’ kunċetti bħalma huma d‑demokrazija, il‑libertà, il‑ġustizzja; it‑telfien tas‑sens tas‑soċjal u tal‑istorja; l‑egoiżmu u n‑nuqqas ta’ interess fil‑ġid komuni; il‑prevalenza ta’ loġika tas‑suq imsejsa fuq il‑profitt u l‑kultura tal‑iskart; il‑qgħad, ir‑razziżmu, il‑faqar; in‑nuqqas ta’ ugwaljanza fid‑drittijiet u t‑tagħwiġ tagħhom bħall‑iskjavitù, it‑traffikar uman, in‑nisa mjassra u mbagħad imġiegħla jabortixxu, it‑traffikar tal‑organi (10‑24). Huma problemi globali li jesiġu azzjonijiet globali, jisħaq il‑Papa, li jwissi wkoll kontra “kultura tal‑ħitan” li tiffavorixxi ż‑żieda tal‑mafja, li jinbnew fuq il‑biża’ u s‑solitudni (27‑28). Barra dan, illum qed naraw l‑etika sejra lura (29) u għal dan jikkontribwixxu, b’xi mod,

il‑midja tal‑massa li jmermru r‑rispett lejn l‑ieħor u jeqirdu kull prudenza, waqt li joħolqu ċrieki virtwali iżolati u awtoreferenzjali, fejn il‑libertà hija illużjoni u d‑djalogu mhux kostruttiv (42‑50).

L‑imħabba tibni pontijiet: l‑eżempju tas‑Samaritan it‑Tajjeb Madankollu, għal tant dellijiet l‑Enċiklika twieġeb b’eżempju mdawwal, ħabbar ta’ tama: dak tas‑Samaritan it‑tajjeb. Lil din il‑figura hu ddedikat it‑tieni kapitlu, “Barrani fit‑triq”, fejn il‑Papa jisħaq li, f ’soċjetà marida li tagħti daharha lit‑tbatija u li hi “analfabeta” fl‑għożża tad‑dgħajfin (64‑65), ilkoll aħna msejħa – sewwasew bħas‑Samaritan it‑Tajjeb – insiru proxxmu għall‑ieħor (81), negħlbu l‑preġudizzji, l‑interessi personali, il‑ħitan storiċi jew kulturali. Fil‑fatt, ilkoll aħna koresponsabbli fil‑bini ta’ soċjetà li taf tinkludi, tintegra u terfa’ lil min waqa’ jew qed ibati (77). L‑imħabba tibni pontijiet u aħna “magħmulin għall‑imħabba” (88), iżid il‑Papa, waqt li jsejjaħ b’mod partikolari lill‑Insara biex jilmħu lil Kristu fil‑wiċċ ta’ kull imwarrab (85).

Il‑prinċipju tal‑ħila li nħobbu skont “dimensjoni 27

Diċembru 2020

universali” (83) jerġa’ jaqbdu fit‑tielet kapitlu, “Naħsbu u nnisslu dinja miftuħa”: fih, Franġisku jsejħilna biex “noħorġu minna nfusna” ħa nsibu fl‑oħrajn “il‑maturazzjoni ta’ dak li aħna” (88), billi ninfetħu għall‑proxxmu skont id‑dinamiżmu tal‑karità, li jmexxina lejn il‑“komunjoni universali” (95). Fl‑aħħar mill‑aħħar – tfakkarna l‑Enċiklika – il‑binja spiritwali tal‑ħajja umana hi definita mill‑imħabba li “għandha dejjem l‑ewwel post” u twassalna biex infittxu l‑aħjar għall‑ħajja tal‑oħrajn, bogħod minn kull egoiżmu (92‑93).

Id‑drittijiet m’għandhomx ħitan; meħtieġa etika tar‑relazzjonijiet internazzjonali Għalhekk, soċjetà fraterna tkun dik li tippromovi l‑edukazzjoni għad‑djalogu biex tegħleb “il‑virus tal‑individwaliżmu radikali” (105) u biex kulħadd jista’ joffri l‑aħjar tiegħu. Ibda mill‑ħarsien tal‑familja u mir‑rispett għall‑“missjoni edukattiva primarja u indispensabbli” (114) tagħha. Tnejn, b’mod partikulari, huma l‑‘istrumenti’ biex naslu għal din it‑tip ta’ soċjetà: il‑benevolenza, jiġifieri li konkretament nixtiequ 28

L‑ENĊIKLIKA ‘FRATELLI TUTTI’ TA’ PAPA FRANĠISKU FIL‑QOSOR

l‑ġid tal‑ieħor (112), u s‑solidarjetà li tieħu ħsieb tad‑dgħufija u tesprimi ruħha fil‑qadi tal‑persuni u tal‑ideoloġiji, waqt li tissielet kontra l‑faqar u n‑nuqqas ta’ ugwaljanza (115). Id‑dritt għal ħajja dinjituża ma jista’ jiġi miċħud lil ħadd, jistqarr għal darb’oħra l‑Papa, u billi d‑drittijiet m’għandhomx fruntieri, ħadd ma jista’ jibqa’ mwarrab għax twieled f ’post u mhux f ’ieħor (121). F’din l‑ottika, il‑Papa jsejħilna wkoll biex naħsbu f ’“etika tar‑relazzjonijiet internazzjonali” (126), għax kull pajjiż hu wkoll tal‑barrani u l‑ġid tat‑territorju ma jistax jiġi mċaħħad lil min għandu bżonn u ġej minn post ieħor. Id‑dritt naturali għall‑proprjetà privata allura hu sekondarju għall‑prinċipju tad‑destinazzjoni universali tal‑ġid maħluq (120).

L‑Enċiklika tagħfas ukoll b’mod partikulari fuq il‑kwistjoni tad‑dejn ma’ pajjiżi oħra: waqt li żżomm il‑prinċipju li dan għandu jiġi mħallas, xorta tawgura li dan ma jikkompromettix it‑tkabbir u l‑għajxien tal‑iżjed pajjiżi foqra (126).

Migranti: governanza globali għal proġetti fit‑tul It‑tema tal‑migrazzjonijiet għandha ddedikata għaliha

parti mit‑tieni kif ukoll ir‑raba’ kapitlu kollu, “Qalb miftuħa għad‑dinja kollha”: bil‑“ħajjiet imċarrta” (37) tagħhom, maħruba minn gwerer, persekuzzjonijiet, katastrofi naturali, traffikanti bla skrupli, maqlugħa mill‑komunitajiet ta’ oriġni tagħhom, il‑migranti għandhom jiġu milqugħa, imħarsa, imwieżna u integrati. Għandna nevitaw il‑migrazzjonijiet mhux meħtieġa, jafferma l‑Papa, billi noħolqu fil‑pajjiżi tal‑oriġni possibbiltajiet konkreti ta’ ħajja b’dinjità.

Imma fl‑istess waqt, irridu nirrispettaw id‑dritt li wieħed ifittex ħajja aħjar band’oħra. Fil‑pajjiżi destinatarji, il‑bilanċ ġust ikun dak bejn il‑ħarsien tad‑drittijiet taċ‑ċittadini u l‑garanzija ta’ akkoljenza u għajnuna għall‑migranti (38‑40). B’mod speċifiku, il‑Papa jindika xi “tweġibiet indispensabbli” fuq kollox għal min qed jaħrab minn “kriżijiet umanitarji serji”: jiżdiedu u jiġu ssimplifkati l‑konċessjonijiet ta’ visas; jinfetħu kurituri umanitarji; jiġu żgurati postijiet fejn wieħed joqgħod, is‑sigurtà u servizzi essenzjali; jiġu offruti possibbiltajiet ta’ xogħol u formazzjoni; tingħata għajnuna biex il‑familji mifruda jerġgħu jingħaqdu; jitħarsu l‑minuri; tiġi

Diċembru 2020

l‑leġittimità tal‑kunċett ta’ ‘poplu’, u jfittex il‑kunsens ta’ ħafna biex jistrumentalizzah għall‑fini tiegħu u jrewwaħ egoiżmi biex ikabbar il‑popolarità tiegħu (159).

Imma l‑aħjar politika hi wkoll dik li tħares ix‑xogħol, “dimensjoni indispensabbli tal‑ħajja soċjali”, u tfittex li tiżgura lil kulħadd il‑possibbiltà li jiżviluppa l‑ħiliet tiegħu (162). L‑aħjar għajnuna lil xi ħadd fqir, garantita l‑libertà reliġjuża sana hija kultura li tilqa’ ifisser il‑Papa, mhijiex biss u mħeġġeġ l‑inseriment u taf tinfetaħ għall‑ieħor, il‑flus, li huma rimedju soċjali. Mingħand il‑Papa mingħajr ma tiċħad lilha għal żmien qasir, imma li wkoll l‑istedina biex, nfisha, billi toffrilu xi ħaġa troddlu ħajja xierqa permezz fis‑soċjetà, nistabbilixxu li hi awtentika. Bħal fi tax‑xogħol. Il‑vera strateġija l‑kunċett ta’ “ċittadinanza priżma – xbieha għażiża kontra l‑faqar ma timmirax sħiħa”, u ma naċċettawx l‑użu għall‑Papa – il‑kollox hu sempliċiment li tikkontrolla diskriminatorju tat‑terminu aqwa mill‑partijiet singoli, l‑foqra jew iżżommhom “minoranzi” (129‑131). Dak imma kull waħda minnhom inoffensivi, imma hi li hemm bżonn fuq kollox hi rrispettata fil‑valur tagħha dik li tippromovihom – naqraw fid‑dokument (145‑146). fl‑ottika tas‑solidarjetà u – hija governanza globali, tas‑sussidjarjetà (187). Barra kollaborazzjoni Il‑politika, waħda dan, xogħol il‑politika hu li internazzjonali mill‑aktar xejriet prezzjużi ssib soluzzjoni għal dak kollu għall‑migrazzjonijiet li ta’ karità li jeħodha kontra d‑drittijiet ttellaq proġetti fit‑tul, u tmur It‑tema tal‑ħames kapitlu fundamentali umani, bħalma lil hemm mill‑emerġenzi hi “L‑aħjar politika”, jew hi l‑esklużjoni soċjali; singoli (132), f ’isem żvilupp aħjar, dik li tirrappreżenta it‑traffikar ta’ organi, tessuti, solidali tal‑popli kollha waħda mill‑aktar xejriet armi u droga; l‑isfruttament msejjes fuq il‑prinċipju prezzjużi tal‑karità għax hi sesswali; ix‑xogħol tal‑gratwità. Hekk, il‑pajjiżi għas‑servizz tal‑ġid komuni imġiegħel; it‑terroriżmu u jistgħu jaħsbu bħala “familja (180) u tagħraf l‑importanza l‑kriminalità organizzata. umana” (139‑141). L‑ieħor tal‑poplu, bħala kategorija Qawwija s‑sejħa tal‑Papa biex li hu differenti minna huwa miftuħa, disponibbli inwaqqfu darba għal dejjem don u għana għal kulħadd, għall‑konfront u għad‑djalogu it‑traffikar, “tal‑mistħija jikteb Franġisku, għax (160). Dan hu, f ’ċertu sens, għall‑umanità”, u l‑ġuħ, għax id‑differenzi jirrappreżentaw il‑popolariżmu indikat minn dan hu att “kriminali” ladarba possibbiltà biex wieħed Franġisku, li jeħodha kontra l‑ikel hu “dritt inaljenabbli” jikber (133‑135). Kultura dak il‑“populiżmu” li jinjora (188‑189).

29

Diċembru 2020

Is‑suq waħdu ma jsolvi xejn; hemm bżonn ta’ riforma fil‑Ġnus Magħquda Il‑politika li għandna bżonn, jerġa’ jisħaq il‑Papa, hi dik li tgħid le għall‑korruzzjoni, għall‑ineffiċjenza, għall‑użu żbaljat tal‑poter, għan‑nuqqas ta’ rispett tal‑liġijiet (177). Hija politika ċċentrata fuq id‑dinjità umana u mhux sottomessa għall‑finanzi, għax “is‑suq waħdu ma jsolvi xejn”: dan urietu l‑“istraġi” li ġabu l‑ispekulazzjonijiet finanzjarji (168). Għalhekk, għandhom importanza kbira l‑movimenti popolari: “poeti soċjali” veri u “torrenti ta’ enerġija morali”, dawn għandhom ikunu involuti fil‑parteċipazzjoni soċjali, politika u ekonomika, imma b’kordinament ikbar bejniethom. Hekk – jistqarr il‑Papa – nistgħu ngħaddu minn politika “għall‑” foqra għal politika “mal‑” u “tal‑” foqra (169). Awgurju ieħor preżenti fl‑Enċiklika hu dwar ir‑riforma tal‑Ġnus Magħquda: fil‑fatt, f ’wiċċ il‑ħakma tad‑dimensjoni ekonomika li tħassar il‑poter tal‑Istat singolu, xogħol il‑Ġnus Magħquda se jkun dak li jagħti konkretezza lill‑kunċett ta’ “familja ta’ nazzjonijiet” li jaħdmu b’risq il‑ġid komuni, it‑tneħħija tal‑faqar u 30

L‑ENĊIKLIKA ‘FRATELLI TUTTI’ TA’ PAPA FRANĠISKU FIL‑QOSOR

l‑ħarsien tad‑drittijiet umani. Waqt li tirrikorri bla heda “għan‑negozjat, għall‑uffiċċji tajba u għall‑medjazzjoni” – jistqarr id‑dokument pontifiċju – il‑Ġnus Magħquda għandha tippromovi l‑qawwa tad‑dritt fuq id‑dritt tal‑forza, u tiffavorixxi ftehim multilaterali li jħares bl‑aħjar mod anki lill‑Istati l‑aktar dgħajfa (173‑175).

Il‑miraklu tal‑ġentilezza Mis‑sitt kapitlu, “Djalogu u ħbiberija soċjali”, joħroġ fuq kollox il‑kunċett tal‑ħajja bħala “arti tal‑laqgħa” ma’ kulħadd, anki mal‑periferiji tad‑dinja u mal‑popli indiġeni, għax “minn kulħadd tista’ titgħallem xi ħaġa u ħadd mhu bla siwi” (215). Fil‑fatt, il‑veru

djalogu hu dak li jippermetti li nirrispettaw il‑fehma tal‑ieħor, l‑interessi leġittimi tiegħu u, fuq kollox, il‑verità tad‑dinjità umana.

Ir‑relattiviżmu mhuwiex soluzzjoni – naqraw fl‑Enċiklika – għax mingħajr prinċipji universali u normi morali li jipprojbixxu l‑ħażen intrinsiku, il‑liġijiet isiru impożizzjonijiet arbitrarji (206). F’din l‑ottika, rwol partikolari jmiss lill‑midja li, mingħajr ma tisfrutta d‑dgħufijiet umani jew toħroġ l‑agħar minna, għandha torjenta ruħha għal‑laqgħa ġeneruża u għall‑qrubija lejn dawk li qegħdin fl‑aħħar post, u tippromovi l‑qrubija u s‑sens ta’ familja umana (205). Imbagħad hi partikulari s‑sejħa tal‑Papa

Diċembru 2020

għall‑“miraklu tal‑ġentilezza”, attitudni li għandna nerġgħu nirbħu għax hi “kewkba fid‑dalma” u “ħelsien mill‑kefrija, mill‑ansjetà u mill‑urġenza distratta” li jipprevalu fi żmienna.

Persuna ġentili, jikteb il‑Papa, toħloq konvivenza sana u tiftaħ it‑toroq hemm fejn ir‑rabja tkisser il‑pontijiet (222‑224).

Is‑sengħa tal‑paċi u l‑importanza tal‑maħfra Imbagħad is‑seba’ kapitlu, “Mixjiet ta’ laqgħa ġdida”, jirrifletti fuq il‑valur tal‑promozzjoni tal‑paċi; fih il‑Papa jisħaq li l‑paċi hi marbuta mal‑verità, mal‑ġustizzja u mal‑ħniena.

Bogħod mix‑xewqa ta’ vendetta, hi “proattiva” u timmira biex issawwar soċjetà mibnija fuq il‑qadi tal‑oħrajn u fuq il‑ħidma b’risq ir‑rikonċiljazzjoni u l‑iżvilupp reċiproku (227‑229). F’soċjetà, kulħadd għandu jħossu “f ’daru” – jikteb il‑Papa.

Għalhekk, il‑paċi hija “sengħa” li tinvolvi u tolqot lil kulħadd u li fiha kulħadd għandu jagħmel il‑parti tiegħu. Il‑ħidma tal‑paċi ma tistrieħx u ma tintemm qatt, jissokta l‑Papa, u għalhekk irridu nqiegħdu fiċ‑ċentru ta’ kull azzjoni lill‑persuna umana, id‑dinjità tagħha u l‑ġid komuni (230‑232).

Marbuta mal‑paċi hemm il‑maħfra: irridu nħobbu lil kulħadd, bla eċċezzjonijiet – naqraw fl‑Enċiklika – imma li nħobbu oppressur ifisser ngħinuh jinbidel u ma nħalluhx ikompli jifni lill‑proxxmu. Anzi: min isofri inġustizzja għandu jiddefendi bil‑qawwa d‑drittijiet tiegħu biex iħares id‑dinjità tiegħu, don ta’ Alla (241‑242). Maħfra ma tfissirx impunità, imma ġustizzja u memorja, għax taħfer ma jfissirx tinsa, imma tgħid le għall‑qawwa qerrieda tal‑ħażen u għax‑xewqa ta’ vendetta.

Ma rridu qatt ninsew l‑“orruri” bħax‑Shoah, il‑bumbardamenti atomiċi ta’ Hiroshima u Nagasaki, il‑persekuzzjonijiet u l‑massakri etniċi – jeżorta l‑Papa. Dawn għandna niftakru dejjem mill‑ġdid fihom, biex ma nilluppjawx ruħna u biex inżommu ħajja l‑fjamma tal‑kuxjenza kollettiva. Daqstant ieħor importanti li nagħmlu memorja tat‑tajjeb, ta’ min għażel il‑maħfra u l‑fraternità (246‑252).

Qatt iżjed il‑gwerra, falliment tal‑umanità!

Parti mis‑seba’ kapitlu mbagħad tieqaf fuq il‑gwerra: din mhix “fantażma tal‑imgħoddi” – jisħaq Franġisku – imma

“theddida kostanti” u tirrappreżenta ċ‑“ċaħda tad‑drittijiet kollha”, “il‑falliment tal‑politika u tal‑umanità”, “iċ‑ċediment tal‑mistħija għall‑qawwiet tal‑ħażen” u għall‑“abbiss” tagħhom. Barra minn hekk, minħabba fl‑armi nukleari, kimiċi u bijoloġiċi li qed jolqtu ħafna ċivili innoċenti, illum ma nistgħux nibqgħu naħsbu, bħal fil‑passat, f ’possibbiltà ta’ “gwerra ġusta”, imma rridu nistqarru mill‑ġdid bil‑qawwa kollha “Qatt iżjed il‑gwerra!”. U meta tqis li qed ngħixu t‑“tielet gwerra dinjija miġġielda f ’biċċiet”, għax il‑kunflitti kollha huma marbuta bejniethom, it‑tneħħija sħiħa tal‑armi nukleari hi “imperattiv morali u umanitarju”.

Pjuttost – jissuġġerixxi l‑Papa – bil‑flus li ninvestu fl‑armamenti, għandu jitwaqqaf fond dinji biex neqirdu l‑ġuħ (255‑262).

Piena kapitali hi inaċċettabbli, għandha titneħħa fid‑dinja kollha Pożizzjoni daqshekk ieħor ċara Franġisku jesprimiha dwar il‑piena kapitali: hi inaċċettabbli u għandha titneħħa kullimkien mid‑dinja. “Il‑qattiel ma jitlifx id‑dinjità personali tiegħu” – jikteb il‑Papa – “Alla hu garanti ta’ 31

Diċembru 2020

dan”. Minn hawn, żewġ eżortazzjonijiet: ma nħarsux lejn il‑piena bħala vendetta, imma bħala parti minn proċess ta’ fejqan u ta’ inseriment mill‑ġdid fis‑soċjetà, u ntejbu l‑kundizzjonijiet tal‑ħabsijiet, fir‑rispett tad‑dinjità umana tal‑ħabsin, u naħsbu wkoll kif is‑sentenza ta’ ħajja priġunerija “hija piena kapitali moħbija” (263‑269).

Jisħaq fuq il‑ħtieġa li nirrispettaw “is‑sagralità tal‑ħajja” (283) hemm fejn “ċerti partijiet tal‑umanità jidhru sagrifikabbli”, bħat‑trabi fil‑ġuf, il‑foqra, il‑persuni b’diżabilità, l‑anzjani (18).

Niggarantixxu l‑libertà reliġjuża, dritt fundamentali uman Fit‑tmien u l‑aħħar kapitlu, il‑Papa jieqaf fuq “Ir‑reliġjonijiet għas‑servizz tal‑fraternità fid‑dinja” u jisħaq mill‑ġdid li l‑vjolenza ma ssib ebda bażi fil‑konvinzjonijiet reliġjużi, imma biss fid‑deformazzjonijiet tagħhom. Allura, atti “abominabbli” bħal dawk terroristiċi mhumiex ġejjin mir‑reliġjon, imma minn interpretazzjonijiet żbaljati tat‑testi reliġjużi, kif ukoll minn politika ta’ ġuħ, faqar, inġustizzja, oppressjoni. It‑terroriżmu 32

L‑ENĊIKLIKA ‘FRATELLI TUTTI’ TA’ PAPA FRANĠISKU FIL‑QOSOR

m’għandux jiġi megħjun, u la bil‑flus u la bl‑armi, u wisq inqas bil‑kopertura medjatika, għax hu att kriminali internazzjonali kontra s‑sigurtà u l‑paċi dinjija u bħala tali għandu jiġi kkundannat (282‑283).

Fl‑istess ħin, il‑Papa jisħaq li mixja ta’ paċi bejn ir‑reliġjonijiet hi possibbli u li allura hemm bżonn niggarantixxu l‑libertà reliġjuża, dritt fundamentali uman għal dawk kollha li jemmnu (279). Riflessjoni partikolari l‑Enċiklika tagħmilha fuq ir‑rwol tal‑Knisja: hija ma ċċedix il‑missjoni tagħha lill‑privat – jisħaq – għax mhijiex fit‑tarf tas‑soċjetà u, imqar jekk ma tagħmilx il‑politika hi, madankollu ma tiċħadx id‑dimensjoni politika tal‑ħajja. Fil‑fatt, l‑attenzjoni għall‑ġid komuni u t‑tħassib għall‑iżvilupp integrali uman jolqtu l‑umanità, u dak kollu li hu uman jinteressa lill‑Knisja, skont il‑prinċipji evanġeliċi (276‑278).

Fl‑aħħar nett, waqt li jfakkar lill‑mexxejja reliġjużi fir‑rwol tagħhom ta’ “medjaturi awtentiċi” li jħabirku biex jibnu l‑paċi, Franġisku jikkwota d‑Dokument fuq il‑fratellanza umana għall‑paċi fid‑dinja u l‑konvivenza komuni, iffirmat minnu stess fl‑4 ta’ Frar 2019 f’Abu Dhabi,

flimkien mal‑Imam il‑Kbir ta’ Al‑Azhar, Ahmad Al‑Tayyib: minn dan il‑pass deċiżiv fid‑djalogu interreliġjuż, il‑Papa jerġa’ jaqbad l‑appell biex, f’isem il‑fratellanza umana, jintgħażlu d‑djalogu bħala triq, il‑kollaborazzjoni komuni bħala mġiba u l‑għarfien reċiproku bħala metodu u kriterju (285).

Il‑Beatu Charles de Foucauld, “ħuna universali” L‑Enċiklika tagħlaq bit‑tifkira ta’ Martin Luther King, Desmond Tutu, Mahatma Gandhi u fuq kollox il‑Beatu Charles de Foucauld, mudell għal kulħadd ta’ xi jfisser tidentifika ruħek mal‑ifqar fost il‑fqar biex issir “ħuhom universali” (286‑287).

L‑aħħar linji tad‑dokument huma fdati lil żewġ talbiet: waħda “lill‑Ħallieq” u l‑oħra “Kristjana ekumenika”, biex fil‑qalb tal‑bnedmin jgħammar “spirtu ta’ aħwa”.

Miġjub mit‑Taljan għall‑Malti minn Francesco Pio Attard Sors Laikos 

Diċembru 2020

nd heart-w arming touch. d make a real housands and lasting of lives will ects. be

-Giving Gifts

Me. You. Us. Together.

Life-Giving (V0/1178) Gifts are presents with a truly All the projects innovative supporte and heart-wa difference rming touch. to individua d by these gifts you purchase ls, families d make a real and commun and lasting positively affected ities and through these thousands of lives If you are looking will be projects. for an unusual gift idea then a range of 9 gifts to choose Life-Giving Gifts has from.

One laying hen for a family One sheet of metal roofing

has

amily women

One pig for

One pig for a family

of a disadvan taged family to train disadvan taged young women with disability

One goat for the

ir for a person a child to go

One year educatio

A bicycle for a

A borehole

hip for a child

for clean water

We hope that

for a school

Wheelchair for

or commun

ity

is part of the

worldwide

living in poverty

One pig for a family living One goat for the livehood A sewing machine to train

a person with disability

Borehole for clean

sponsorship for

A bicycle for a child to go Wheelchair for a person

a child

water for a school

of the worldwide

All the projects supported by these gifts you purchased make a real and lasting difference to individuals, families and communities and thousands of lives will be positively affected through these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving Gifts has a range of 8 gifts to choose from.

network

of Pontifical Mission 7, Merchants Street, Societies Valletta, VLT 1171, www.missio.org.mt 7, Foreman Street, Malta | Tel: (+356) Victoria, Gozo, VCT 2123 6962 | E-Mail: 9066, Malta Tel: info@missio.org.mt | (+356) 2155 0267 | E-Mail: gozo@missio.or g.mt Supported by:

#SKJETTI

in poverty

One laying hen for a family

of a disadvantaged family

One pig for a family living in poverty

disadvantaged young women

One goat for the livehood of a disadvantaged family

Borehole for clean water

One pig for a family living One

to school

A sewing machine to train disadvantaged young women

with disability

A bicycle for a child to go to school

Missio Malta is part of the

worldwide network of Pontifical

in poverty

disadvantaged A sewing machine to train A bicycle for a child to go Wheelchair for a person

Mission Societies

www.missio.org.mt 7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, Malta | Tel: (+356) 2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt 7, Foreman Street, Victoria, Gozo, VCT 9066, Malta Tel: (+356) 2155 0267 | E-Mail: | gozo@missio.org.mt Catalin Bindu BLackBookPhoto

Supported by:

One laying

#SKJETTI

Borehole for clean water

Rest assured that your gift is making all the difference for communities, families and the children your gift will be given to.

Missio Malta is part of the worldwide network of Pontifical Mission Societies

Photography:

Catalin Bindu BLackBookPhoto

www.missio.org.mt

Supported by:

#SKJETTI

Wheelchair

worldwide network of Pontifical

Mission Societies

mill‑isbaħ biex niltaqgħu flimkien mal‑familja u l‑ħbieb tagħna, u nirriflettu dwar għaliex aħna niċċelebraw din l‑okkażjoni tant speċjali.

Hija tifkira tal‑grazzja t’Alla li permezz tat‑twelid ta’ Ġesù, ingħatajna d‑don tas‑salvazzjoni.

Dan il‑Milied, int mistieden biex taqsam il‑messaġġ ta’ fidi, tama u mħabba billi

a child to go

women

to school with disability

www.missio.org.mt

2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt VLT 1171, Malta | Tel: (+356) gozo@missio.org.mt 7, Merchants Street, Valletta, (+356) 2155 0267 | E-Mail: Gozo, VCT 9066, Malta | Tel: 7, Foreman Street, Victoria, Supported by:

#SKJETTI

clean water

hip for a child

for a school

ity

or commun

Gift.

Live-Giving ities, you enjoy your e for commun We hope that the differenc is making all be given to. that your gift your gift will t Rest assured the children www.missio.org.m families and Societies

io.org.mt Mission of Pontifical E-Mail: info@miss io.org.mt worldwide network 2123 6962 | gozo@miss is part of the | Tel: (+356) 0267 | E-Mail: VLT 1171, Malta (+356) 2155 Street, Valletta, VCT 9066, Malta | Tel: TTI by: #SKJE 7, Merchants Gozo, Supported Street, Victoria, 7, Foreman

taged family of a disadvan

taged to train disadvan

a child to go

young women

hen for a

One goat

io.org.mt Mission Societies of Pontifical E-Mail: info@miss io.org.mt worldwide network 2123 6962 | gozo@miss is part of the | Tel: (+356) 0267 | E-Mail: VLT 1171, Malta (+356) 2155 Street, Valletta, VCT 9066, Malta | Tel: TTI by: #SKJE 7, Merchants Gozo, Supported Street, Victoria, 7, Foreman

family

a family

living in

poverty ntaged family

d of a disadva

for the livehoo

A sewing

machine

A bicycle

to school

with disability for a person Wheelchair hip for a child n sponsors One year educatio ity or commun for a school clean water Borehole for Gift.

Live-Giving ities, you enjoy your e for commun We hope that the differenc is making all be given to. that your gift your gift will t Rest assured the children www.missio.org.m families and

Missio Malta

One laying

One pig for in poverty

the livehood

A bicycle for

arming touch. and heart-w innovative and lasting with a truly make a real lives will be presents purchased nds of Gifts are gifts you and thousa Life-Giving ted by these communities s. s suppor s and these project has All the projectindividuals, familie through ving Gifts to affected then Life-Gi difference positively l gift idea an unusua to choose from. looking for 8 gifts are of you If a range

Wheelchair

ntaged young

women

to train disadva

for a child

to go to

school ty

for a

disabili person with rship ion sponso

for a child

educat nity One year or commu a school water for for clean Borehole Gift.

Live-Giving nities, enjoy your ce for commu that you We hope all the differen given to. gift is making gift will be g.mt d that your the children your www.missio.or mt and Rest assure families ssio.org.

Societies

info@mi Mission Pontifical issio.org.mt 6962 | E-Mail: network of (+356) 2123 0267 | E-Mail: gozo@m the worldwide is part of Malta | Tel: 2155 VLT 1171, Malta | Tel: (+356) ETTI Valletta, by: #SKJ 9066, ts Street, Supported Gozo, VCT 7, Merchan Street, Victoria, 7, Foreman

Missio Malta

Missio Malta

kPhoto

Catalin Bindu BLackBoo

tagħti rigal tassew importanti lill‑maħbubin tiegħek ‑ rigal li jippermettilek ukoll li tilħaq u tgħin komunitajiet fil‑bżonn madwar id‑dinja. Agħtina l‑appoġġ tieghek billi tixtri ‘Life Giving Gift’ illum !

Għandna għażla meraviljuża ta’ rigali u ma’ kull rigal tirċievi kartolina li turi ritratt tar‑rigal li għażilt sabiex tikteb messaġġ personali qabel tintbagħat lil min tkun xtrajt ir‑rigal.

Meta tixtri rigali bħal dawn isserraħ moħħok li jintgħoġbu żgur!

• Ċemplilna fuq 21236962 jew 21550267 (Għawdex) biex tixtri rigal mil‑lista u niġu bil‑kartolina aħna u niġbru d‑donazzjoni dak il‑ħin stess. jew

• Ibgħat ċekk indirizzat lil Missio flimkien mal‑għażla tiegħek, ismek, in‑numru tat‑telefown u l‑indirizz, u tirċievi l‑kartolina bil‑posta. jew

a family living

A sewing machine

n sponsors

Photography:

Il‑Milied huwa żmien

taged young train disadvan

for a person

Borehole for

hen for a family

One goat for

taged family of a disadvan

One year educatio

your Live-Giving Gift.

We hope that you enjoy for communities, is making all the difference Rest assured that your gift your gift will be given to. families and the children Missio Malta is part of the

livehood goat for the

A bicycle for

for a child

for a school or community

One laying

in poverty a family living

to A sewing machine

to school

One year education sponsorship

Borehole for clean water for a school or community

7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, Malta | Tel: (+356) 2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt 7, Foreman Street, Victoria, Gozo, VCT 9066, Malta | Tel: (+356) 2155 0267 | E-Mail: gozo@missio.org.mt

One

young women

rming touch. and heart-wa innovative and lasting with a truly d make a real be Gifts are presents you purchase s of lives will Life-Giving by these gifts ities and thousand supported and commun projects.

All the projects ls, families through these to individua Gifts has difference Life-Giving positively affected gift idea then for an unusual choose from.

If you are lookinga range of 8 gifts to

One pig for

hen for a family

One pig for

with disability

One year education sponsorship for a child

We hope that you enjoy your Live-Giving Gift.

rming touch. and heart-wa innovative and lasting with a truly d make a real be Gifts are presents you purchase s of lives will Life-Giving by these gifts ities and thousand supported and commun projects.

All the projects ls, families through these to individua Gifts has difference Life-Giving positively affected gift idea then for an unusual choose from.

If you are lookinga range of 8 gifts to

disadvantaged family goat for the livehood of a

Wheelchair for a person with disability

for a child

for a school or community

We hope that you enjoy your Live-Giving Gift.

Rest assured that your gift is making all the difference for communities, families and the children your gift will be given to.

Photography:

heart-warming touch. with a truly innovative and Life-Giving Gifts are presents make a real and lasting by these gifts you purchased be All the projects supported and thousands of lives will families and communities difference to individuals, these projects. positively affected through Gifts has unusual gift idea then Life-Giving If you are looking for an from. a range of 8 gifts to choose One laying hen for a family

One year education sponsorship

or community

We hope that you enjoy your Live-Giving Rest assured that Gift. your gift is making all the difference families and the for communities children your gift , will be given to.

Missio Malta is part

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative and heart-warming touch.

One laying hen for a family

ed family

ed young women

to train disadvantag

child to go to school

One year education

you enjoy your Live-Giving that your gift Gift. is making all families and the differenc the children e for commun your gift will ities, be given to.

Rest assured

Missio Malta

network of 7, Merchants Pontifical Mission Street, Valletta, Societies 7, Foreman VLT 1171, Malta Street, Victoria, www.missio.org.m | Tel: (+356) Gozo, VCT 9066, 2123 6962 t Malta | Tel: | E-Mail: info@miss (+356) 2155 io.org.mt 0267 | E-Mail: gozo@missio.org.mt

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative and heart-warming touch.

All the projects supported by these gifts you purchased make a real and lasting difference to individuals, families and communities and thousands of lives will positively affected through be these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving Gifts has a range of 8 gifts to choose from.

livehood of a disadvantag

A sewing machine

to school

n sponsors

@missio.org.mt @missio.org.mt

KJETTI

in poverty

the livehood

A sewing machine A wheelcha

A bicycle for

unities,

missio.org.mt

a family living

One goat for

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative All the projects and heart-warm supported ing touch. difference to individuals, by these gifts you purchased make a real and families and communities lasting and thousands positively affected of lives will be through these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving a range of 8 gifts Gifts has to choose from.

One laying hen for a family

• Ejja sal‑ħanut tagħna ‘Faith, Hope & Charity’ fi Triq il‑Merkanti, il‑Belt.

€7 – Tiġieġa għal familja fil‑Perù €10 – Pjanċa tal‑metall, parti minn saqaf ta’ kappella €17 – Qażquż lil familja kbira fil‑bżonn €55 – Mogħża tal‑ħalib għal familja żvantaġġata €125 – Magna tal‑ħjata u banketta lil nisa u tfajliet minn ambjenti ta’ faqar €140 – Siġġu tar‑roti għal tifel jew tifla b’diżabilità €150 – Rota lil tifel jew tifla biex imorru l‑iskola €150 – Edukazzjoni għal sena lil tifel jew tifla fil‑bżonn €500 – Tħaffir ta’ bir għal ilma nadif

Missio ‑ (Uffiċċju Missjunarju), Nru. 7, Triq il‑Merkanti, il‑Belt Valletta VLT 1171.

Tel: 2123 6962 • Imejl: info@missio.org.mt Uffiċċju Missjunarju, Nru. 7, Triq l‑Imgħallem, ir‑Rabat, Għawdex VCT 9066.

Tel: 2155 0267 • Imejl: gozo@missio.org.mt

33

Diċembru 2020

6 days in Bulgaria (With Skiing Option) 13th February till the 18th February 2021

We will visit Bansko, Velingrad, Rila Monastery, the Capital City Sofia, the Iliyantsi Market and the Bulgaria Shopping mall.

A Winter holiday for all the family.

For more information contact Natasha on Tel: 2122 2040 / Mob:+356 7979 2040

YTC Travel ‑ 227, Merchants Street, Valletta VLT 1171, Malta 34

info@ytc.com.mt • www.ytc.com.mt

Diċembru 2020

DMD Auto Parts IMPORTERS AND DISTRIBUTORS OF ORIGINAL MECHANICAL AND BODY PARTS FOR KIA ‑ HYUNDAI ‑ CHEVROLET MODELS Tel: (+356) 27495752 Fax: (+356) 27495752 Mob: (+356) 99495752 Email: dmdautoparts@onvol.net Website: www.dmdautoparts.com

Beauty ‑ Nails ‑ Tanning John F. Marks Street, SAN ĠWANN t‑27014144 m‑79319129/ 79293183

Nota: It‑tfal kollha huma mħeġġa jidħlu fil‑paġna ta' Facebook Missio Malta Events Page/ Tfal Missjunarji fejn jistgħu jsibu diversi logħob u attivitajiet ta' interess. ‑

Rivista missjunarja b’40 paġna, kollha bil‑kulur, maħruġa minn Missio (Uffiċċju Missjunarju) għal aktar minn 80 sena Aġġorna ruħek fuq id‑Dinja Missjunarja.

Abbona fir‑Rivista Malta Missjunarja fejn issib:

Aħbarijiet mid‑dinja missjunarja | Intenzjoni tax‑xahar Esperjenzi missjunarji Maltin u Għawdxin | Ċajt u kompetizzjonijiet Dan kollu għall‑prezz ta’ €10.00 fis‑sena

Tista’ tabbona online fuq: www.missio.org.mt

35

RIĊETTA TRADIZZJONALI

Diċembru 2020

BRIGADEIRO (BLALEN TAĊ‑ĊIKKULATA) MILL‑BRAŻIL

Metodu: • Ġo taġen fuq nar baxx itfa’ l‑ħalib magħqud u l‑kokotina.

• Ħawwad sew il‑ħin kollu sakemm it‑taħlita tiġi magħquda.

• Iffriża t‑taħlita għal siegħa.

• Erfa’ t‑taħlita b’mgħarfa tal‑ġelat u rembel fi blalen.

X’għandek bżonn: • Bott ħalib magħqud • 4 mgħaref kokotina • Vermiċelli taċ‑ċikkulata u/jew ikkuluriti • Kowkonat • Biċċiet (flakes) tal‑lewż • Karti tal‑pasti żgħar

• Rembel terz tal‑blalen fil‑vermiċelli, terz fil‑kowkonat u terz fil‑biċċiet tal‑lewż.

• Jekk trid tista’ trembel il‑blalen f ’tipi oħra ta’ ħelu għall‑gosti tiegħek.

• Poġġi l‑blalen f ’karti tal‑pasti żgħar.

BOM APETITE (L‑ikla t‑tajba)

Jiena: ______________________________________________________________________________________________ Indirizz: __________________________________________________________________________________________ ________________________________________________

Kodiċi Postali: _________________________________

Tel/Mob: ___________________________________ E‑mail: __________________________________________ Nixtieq: Inġedded l‑abbonament tiegħi

Nibda nirċievi r‑rivista d‑dar bil‑posta

Nagħti abbonament rigal lil:

Imla l‑formola u ibgħatha flimkien ma’ ċekk pagabbli lil Missio fuq: Abbonament Malta Missjunarja Missio, 7, Triq il‑Merkanti, Valletta, VLT 1171

Isem: _________________________________________________________________________________________________________ Indirizz: _____________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________

Kodiċi Postali: _________________________________

Tel/Mob: ___________________________________ E‑mail: __________________________________________ 36

Jien. Int. Aħna. Flimkien.

(VO/1178)

Diċembru 2020

You can now purchase online from Faith Hope & Charity by visiting https://zaype.com/FHCshop

Find us on Facebook: Faith Hope & Charity We also do Home Deliveries

...for that perfect Christmas gift, visit us 7 Merchants Street, Valletta • 21234328 Faith Hope & Charity 37

KOMPETIZZJONI ‑ DIĊEMBRU 2020

Diċembru 2020

KAXXA MAĠIKA

Meta tgħodd in‑numri f’kull kolonna u ringiela orizzontali, vertikali u djagonali fil‑kaxxa t’hawn taħt, l‑ammont jiġi dejjem l‑istess. Imla l‑kaxxi l‑vojta bin‑numri neqsin. Ibgħat il‑kaxxa kompluta flimkien ma’ ismek, kunjomok u l‑indirizz hekk: Malta Missjunarja – Kompetizzjonijiet, Nru.150, Missio, Triq Lorenzo Gafà, il‑Mosta MST 4128. L‑ewwel tweġiba tajba li tittella’ bil‑polza tirbaħ kupun ta’ €15 li jissarraf mill‑ħanut ta’ Missio, ‘Faith, Hope & Charity’ fil‑Belt Valletta.

Is‑somma hija 3

1.4 1.2

1.6 Isem u Kunjom: _________________________________________________________________________________________ Indirizz:_______________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________ Kodiċi Postali: _____________________________________

Soluzzjoni tal‑Kompetizzjoni ta’ Ottubru 2020: Ir‑rebbieħ/a tal‑kompetizzjoni huwa/hija M. Pizzuto mill‑Belt Valletta. Grazzi lil kull min bagħtilna t‑tweġibiet. Prosit lir‑rebbieħ/a.

Huwa/hija j/tirċievi ittra bil‑posta mingħandna biex i/tkun j/tista’ j/ssarraf il‑kupun.

40 180 80 140 100 60 120 20 160

Nitbissmu ftit: Tfajjel kien qed jiekol biċċa ċikkulata kbira mhux ħażin fuq il‑karozza tal‑linja meta anzjan qallu: “Taf li jekk tiekol ħafna ċikkulata tagħmel ħsara lil saħħtek hux?”

It‑tfajjel pront wieġbu: “Taf li nannuwi kellu 120 sena meta miet!?”

L‑anzjan staqsieh mistagħġeb: “U kien jiekol ħafna ċikkulata?”

It‑tfajjel qallu: “Le, imma kien jilħaq salibu!”

38

Katja ġriet ferħana lejn ommha u qaltilha: “Mamà, mamà, ara kemm jien brava! Għadni kif lestejt il‑‘jigsaw puzzle’ li bdejt sena ilu!”

Omm: “Allura ilek sena biex għaqqadt ‘puzzle’?”

Katja: “Mela x’inhu! Ħadt sena biss biex għamiltha, meta fuq il‑kaxxa hemm miktub bejn 3 u 5 snin!”

Diċembru 2020

Mulej ilqa’ f’Saltnatek lill‑benefatturi tagħna, familjari u ħbieb • Ġunju 2020 Katie Buhagiar minn Ħaż‑Żabbar • 05 ta’ April 2020 Josephine Doublet mill‑Ħamrun • 24 ta’ Awwissu 2020 John Paris miż‑Żejtun

Eżempji sbieħ

• Knisja Parrokkjali Santa Katerina, iż‑Żurrieq • John Farrugia u Catherine Grech miż‑Żurrieq

• 25 ta’ Settembru 2020 Ines C.I. Falzon mill‑Ħamrun

• Carmelo u Doris Micallef mill‑Iklin

• 28 ta’ Settembru 2020 Polly Cutajar mill‑Imdina

• Tereża Abela minn Ħal Għaxaq

• Settembru 2020 Katie Ciantar minn Ħaż‑Żabbar

Taw bolol użati li jinbiegħu lill‑kollezzjonisti, kif ukoll irċevuti fiskali u muniti antiki.

• 12 ta’ Ottubru 2020 Rose Davison mill‑Imsida • 13 ta’ Ottubru 2020 Peter Micallef mill‑Mosta • 18 ta’ Ottubru 2020 George Vella mill‑Kalkara • 25 ta’ Ottubru 2020 John Joseph Valletta minn Bormla

• Rosette Calafato minn Buġibba

Grazzi mill‑qalb tal‑kontribut tagħkom lejn il‑missjoni. Il‑qligħ imur għall‑proġetti b’risq il‑missjoni.

• 30 ta’ Ottubru 2020 Edgar Cassar minn Ħal Luqa.

Agħtihom O Mulej il‑mistrieħ ta’ dejjem.

Missio Malta • Missio Tfal

384, Żabbar Road, Il‑Fgura, Malta.

Tel: 2180 2130 Open: 9:00am ‑ 12:30pm, 4:00pm ‑ 7:00pm

www.raysjewellerymalta.com

Triq ir‑Riħan, San Ġwann ‑ Malta. tel: +356 2766 1166 info@thecyclistmalta.com www.thecyclistmalta.com 39

Diċembru 2020

Get connected with the latest in phone technology Reasonable Prices, Services and Repairs, Excellent aftersales Service Your Satisfaction is Guaranteed

PHONE BOX Triq Tal‑Balal, San Gwann Contact Information: 21381666/ 79381666 info@phonebox.com.mt www.phonebox.com.mt

All Brands of Mobile Phones, Home Phones and Cordless Phones

Theuma House, 302, St. Paul Street, Valletta VLT 1213 Tel: 21234075 / 21236605 Fax: 21244201 Email: info@etheuma.com www.etheuma.com

40