2550 สำนวน สุภาษิต คำพังเพยไทย คำที่มักเขียนผิด และคำราชาศัพท์

ÊÍ´¤ÅŒÍ§¡ÑºËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒÀÒÉÒä·Â¢Í§·Ø¡ÃдѺªÑé¹

คำราชาศัพท

เรียนรูคำราชาศัพทที่ใชกับพระมหากษัตริยและพระบรมวงศานุวงศ ตลอดจนคำสุภาพที่ควรรู เพื่อใหสามารถนำไปใชไดถูกตองและ

ISBN 978-616-527-718-1

9

786165

277181

ÃÒ¤Ò 199 ºÒ·

เหมาะสมกับบุคคลแตละระดับชั้น

ผลิตโดย สำนักพิมพเอ็มไอเอส 213/3 ซอยพัฒนาการ 1 (สาธุประดิษฐ 34 แยก 6) แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท 0-2294-8777 (สายอัตโนมั ต)ิ โทรสาร 0-2294-8787 www.MISbook.com

199.-

ไทย ย ค พ เ ำ พ ั ง คำทมี่ กั เขยี นผิด และคำราชาศพั ท

เรียนภาษาไทยดวยความเขาใจ จำได และใชไมผิด เสริมการเรียนรูวิชาภาษาไทยในชั้นเรียน เปนแหลงอางอิงสำหรับทำรายงานตางๆ ทบทวนกอนสอบแขงขันในหนวยงานราชการและเอกชน ศึกษาหาความรูเพื่อนำไปใชในชีวิตประจำวันไดถูกตอง

● É È ¾àÔ

99 .-

ไปจากที่ตองการสื่อสาร เพื่อใหสามารถเขียนไดถูกตองและ เปนมาตรฐานเดียวกันตามรูปแบบอักขรวิธีไทย

สภุ าษิต

ÃÒ¤ 1 Ò

คำที่มักเขียนผิด รวบรวมคำที่มักเขียนไมคอยถูกตอง และมักใชผิดความหมาย

สำนวน

●

ของเด็กยุคใหม เปนกุศโลบายในการสอนใหตระหนักถึงความถูกตองดีงาม และการใชสติปญญาในการแกไขปญหาตางๆ

๒,๕๕๐ สำนวน สุภาษิต คำพังเพยไทย คำที่มักเขียนผิด และคำราชาศัพท

สำนวน สุภาษิต คำพังเพยไทย สุดยอดขอคิดเตือนใจสำหรับปลูกฝงคุณธรรมและจริยธรรมใหงอกเงยในจิตใจ

สภุ าษิต

สำนวน

ไทย ย ค พ เ ำ พ ั ง คำทมี่ กั เขยี นผิด และคำราชาศพั ท

สภุ าษิต

สำนวน

ไทย ย ค พ เ ำ พ ั ง คำทมี่ กั เขยี นผิด และคำราชาศพั ท

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. ๒๕๓๗ โดยส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส ห้ามน�ำส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ เล่มนี้ไปลอกเลียนแบบ ท�ำส�ำเนา ถ่ายเอกสาร หรือน�ำไปเผยแพร่บนอินเทอร์เน็ตและเครือข่ายต่างๆ ไม่ว่าจะในรูปแบบใดๆ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากทางส�ำนักพิมพ์เท่านั้น

ชื่อผลิตภัณฑ์และเครื่องหมายการค้าต่างๆ ที่อ้างถึงเป็นของบริษัทนั้นๆ

คณะผู้จัดท�ำ บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ ชิดพงษ์ กวีวรวุฒิ ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ รองศาสตราจารย์สุนีย์ สินธุเดชะ บรรณาธิการ ชนาภัทร พรายมี เรียบเรียงเนื้อหา ชนาภัทร พรายมี และกองบรรณาธิการ ออกแบบปกและรูปเล่ม วณิชยา ตันเจริญลาภ ภาพประกอบ พุทธิรา มาสาซ้าย, พจนา พลบ�ำรุง, ปาจรีย์ เมืองจันทร์, วณิชยา ตันเจริญลาภ พิสูจน์อักษร ชนาภัทร พรายมี, ชุติมา สาตร์ร้าย ประสานงานสื่อสิ่งพิมพ์ ชนาภัทร พรายมี ฝ่ายการตลาด วราลี สิทธิจินดาวงศ์ พิมพ์ที่ บริษัท พิมพ์ดี จ�ำกัด ผู้พิมพ์/ผู้โฆษณา เสริม พูนพนิช จัดพิมพ์โดย : ส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส ๒๑๓/๓ ซอยพัฒนาการ ๑ (สาธุประดิษฐ์ ๓๔ แยก ๖) แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ ๑๐๑๒๐ โทรศัพท์ ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอัตโนมัต)ิ โทรสาร ๐-๒๒๙๔-๘๗๘๗ www.MISbook.com

จัดจ�ำหน่ายโดย : บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จ�ำกัด (มหาชน) ๑๘๕๘/๘๗-๙๐ ชัน้ ๑๙ อาคารทีซไี อเอฟ ทาวเวอร์ ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรุงเทพฯ ๑๐๒๖๐ โทรศัพท์ ๐-๒๗๓๙-๘๐๐๐ โทรสาร ๐-๒๗๓๙-๘๖๐๙ www.se-ed.com

กรณีตอ้ งการสัง่ ซือ้ จ�ำนวนมาก กรุณาติดต่อฝ่ายการตลาด ส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส โทรศัพท์ ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ เพือ่ รับส่วนลดพิเศษ หากหนังสือเล่มนี้ผลิตไม่ได้มาตรฐาน อาทิ หน้ากระดาษสลับกัน หน้าซ�้ำ หน้าขาดหาย ส�ำนักพิมพ์ยินดีรับผิดชอบ เปลี่ยนให้ใหม่ โดยส่งมาเปลี่ยนตามที่อยู่ด้านบน หรือติดต่อส�ำนักพิมพ์เอ็มไอเอส โทรศัพท์ ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอัตโนมัติ)

สารบัญ ส�ำนวน สุภาษิต ค�ำพังเพยไทย กระต่ายหมายจันทร์ กาในฝูงหงส์ ก�ำแพงมีหู ประตูมีตา กิ้งก่าได้ทอง เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ ขวานผ่าซาก ขี่ช้างจับตั๊กแตน เข็นครกขึ้นภูเขา เขียนด้วยมือ ลบด้วยเท้า เขียนเสือให้วัวกลัว ไข่ในหิน คางคกขึ้นวอ โค่นกล้วยอย่าไว้หน่อ ฆ่าช้างเอางา งมเข็มในมหาสมุทร จระเข้ขวางคลอง จับปลาสองมือ จับปูใส่กระด้ง

๘ ๑๓ ๑๔ ๑๕ ๑๖ ๑๗ ๑๘ ๑๙ ๒๐ ๒๑ ๒๒ ๒๓ ๒๔ ๒๕ ๒๖ ๒๗ ๒๘ ๒๙ ๓๐ ๓๑ ๓๒

จับเสือมือเปล่า เจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัด ใจดีสู้เสือ ชักใบให้เรือเสีย ช้างตายทั้งตัวเอาใบบัวมาปิด ชี้โพรงให้กระรอก ดาบสองคม ดินพอกหางหมู ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด ได้ทีขี่แพะไล่ ตกน�้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้ ตักน�้ำรดหัวตอ ต�ำน�้ำพริกละลายแม่นำ�้ ตีงูให้กากิน ตีงูให้หลังหัก ตีปลาหน้าไซ ถ่มน�้ำลายรดฟ้า เถรส่องบาตร ท�ำนาบนหลังคน น�้ำกลิ้งบนใบบอน

๓๓ ๓๔ ๓๕ ๓๖ ๓๗ ๓๘ ๓๙ ๔๐ ๔๑ ๔๒ ๔๓ ๔๔ ๔๕ ๔๖ ๔๗ ๔๘ ๔๙ ๕๐ ๕๑ ๕๒ ๕๓

น�้ำขึ้นให้รีบตัก น�้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า น�้ำมาปลากินมด น�้ำลดมดกินปลา น�้ำลดตอผุด ปลาหมอตายเพราะปาก ปลาใหญ่กินปลาเล็ก ปอกกล้วยเข้าปาก ปั้นน�ำ้ เป็นตัว ปิดทองหลังพระ ผักชีโรยหน้า ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ฝนทั่งให้เป็นเข็ม พบไม้งามเมื่อขวานบิ่น พายเรือทวนน�ำ้ พุ่งหอกเข้ารก มดแดงแฝงพวงมะม่วง มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก มาเหนือเมฆ มือใครยาวสาวได้สาวเอา มือไม่พาย เอาเท้าราน�ำ้ แมลงเม่าบินเข้ากองไฟ

๕๔ ๕๕ ๕๖ ๕๗ ๕๘ ๕๙ ๖๐ ๖๑ ๖๒ ๖๓ ๖๔ ๖๕ ๖๖ ๖๗ ๖๘ ๖๙ ๗๐ ๗๑ ๗๒ ๗๓ ๗๔

ไม้ซีกงัดไม้ซุง ไม้หลักปักเลน ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก ยกเมฆ ยื่นแก้วให้วานร ยื่นหมูยื่นแมว รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา รักวัวให้ผูก รักลูกให้ต ี ร�ำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง รีดเลือดกับปู ล้วงคองูเห่า ลิงหลอกเจ้า ลูกไก่อยู่ในก�ำมือ ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น เล่นกับไฟ วัดรอยเท้า วัวหายล้อมคอก สร้างวิมานในอากาศ สวมหน้ากากเข้าหากัน สอนจระเข้ให้ว่ายน�ำ้ สอนหนังสือสังฆราช

๗๕ ๗๖ ๗๗ ๗๘ ๗๙ ๘๐ ๘๑ ๘๒ ๘๓ ๘๔ ๘๕ ๘๖ ๘๗ ๘๘ ๘๙ ๙๐ ๙๑ ๙๒ ๙๓ ๙๔ ๙๕

สาวไส้ให้กากิน สีซอให้ควายฟัง หน้าเนื้อใจเสือ หนีเสือปะจระเข้ หนูตกถังข้าวสาร หมองูตายเพราะงู หมาหวงก้าง หมาเห่าใบตองแห้ง หว่านพืชหวังผล หัวล้านได้หวี หุงข้าวประชดหมา ปิ้งปลาประชดแมว เห็นกงจักรเป็นดอกบัว เหยียบเรือสองแคม อดเปรี้ยวไว้กินหวาน อ้อยเข้าปากช้าง เอาทองไปรู่กระเบื้อง เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน ส�ำนวน สุภาษิต และค�ำพังเพยที่ควรรู ้ ค�ำที่มักเขียนผิด ค�ำราชาศัพท์ ค�ำสุภาพ

๙๖ ๙๗ ๙๘ ๙๙ ๑๐๐ ๑๐๑ ๑๐๒ ๑๐๓ ๑๐๔ ๑๐๕ ๑๐๖ ๑๐๗ ๑๐๘ ๑๐๙ ๑๑๐ ๑๑๑ ๑๑๒ ๑๑๓ ๑๘๐ ๒๐๙ ๒๘๐

ส�ำนวน สุภาษิต ค�ำพังเพยไทย

ภาษาสะท้อนความคิด และวิถีชีวิตไทย

ชนชาติใดที่มีภาษาเป็นของตนเอง ชนชาตินั้นจะมีการบอกเล่าและบันทึกเรื่องราว

ความเป็นมาของตนเองไว้ให้คนรุน่ ลูกรุน่ หลานได้รบั รู้ และการศึกษาถึงเรือ่ งราวในอดีตนัน้ จะท�ำให้ เกิดพัฒนาการทางด้านสติปัญญา ศิลปวิทยาการ และความเจริญรุ่งเรืองสืบต่อไป ภาษาไทยนับเป็นภาษาหนึง่ ทีม่ คี วามมหัศจรรย์ในตัวเอง เพราะเป็นภาษาทีส่ ามารถสร้าง ส�ำนวนโวหารได้อย่างไพเราะ โดยเฉพาะการเรียงร้อยถ้อยค�ำให้เกิดเป็นส�ำบัดส�ำนวน สุภาษิต ค�ำพังเพย ค�ำคม หรือแม้กระทั่งภาษาปากที่เราคุ้นเคย เพื่อสอดแทรกแง่คิด คติสอนใจ และ ค�ำสั่งสอนของคนไทยในสมัยก่อนเอาไว้ ได้อย่างแยบคาย โดยปรากฏหลักฐานว่า ชาวสยามมีการใช้สำ� นวนเช่นนี้มาเป็นระยะเวลานานหลายร้อยปีล่วงมาแล้ว ดังนั้นเรื่องราวของส�ำนวน สุภาษิต และค�ำพังเพย จึงเป็น สิ่งที่สะท้อนถึงลักษณะนิสัย ความคิด และวิถีชีวิต ของคนไทยในอดีตไว้เป็นอย่างดี ซึ่งนับว่าเป็น เรื่องราวที่น่าศึกษาและควรค่าแก่การเรียนรู้ เพื่อ จะได้สบื ทอดค�ำอบรมสัง่ สอนเหล่านี้ให้แก่เด็กและ เยาวชนคนรุ่นหลังต่อไป

โวหารภาษิตล้วน เพื่อบ่งยั้งสันดาน ส�ำนวนดั่งเป็นการ ให้ประพฤติตนตั้ง ทั้งพังเพยพรั่งพร้อม สามสิ่งล้วนแสดง บรรพบุรุษแจ้ง สอนสั่งให้คลาดแคล้ว

สื่อสาร ชั่วรั้ง ใบ้บอก เรานา อยู่ด้วยความดี บอกแฝง เนิ่นแล้ว ไว้อย่าง แยบคาย เพื่อพ้นภัยพาล

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับส�ำนวน สุภาษิต และค�ำพังเพย ส�ำนวน คือ ถ้อยค�ำในท�ำนองโวหารที่ใช้สืบทอดต่อกันมานานแล้ว มักมีความหมายใน

เชิงเปรียบเทียบและมีความหมายไม่ตรงตัว ต้องผ่านการตีความหรือน�ำไปประกอบกับเหตุการณ์ ต่างๆ จึงจะได้เป็นค�ำสัง่ สอน หรือคติเตือนใจทีแ่ ฝงอยู่ในส�ำนวนนัน้ ๆ เช่น กว่าถัว่ จะสุกงาก็ไหม้, น�้ำร้อนปลาเป็น น�้ำเย็นปลาตาย เป็นต้น สุภาษิต คือ ถ้อยค�ำที่อาจเป็นหรือไม่เป็นท�ำนองโวหารก็ได้ อาจมีความหมายตรงตัว หรืออาจต้องน�ำมาตีความเพื่อให้ได้ความหมายที่แฝงเอาไว้ ซึ่งความหมายนั้นมีใจความเพื่อ ตักเตือน สั่งสอน หรืออาจเป็นข้อห้ามที่ให้เราระลึกถึงอยู่เสมอ สามารถน�ำไปเป็น แนวทางประพฤติปฏิบตั ิในการด�ำเนินชีวติ ได้อย่างดี เช่น ช้าเป็นการ นานเป็นคุณ, ท�ำดีได้ดี ท�ำชั่วได้ชั่ว เป็นต้น ค�ำพังเพย คือ ถ้อยค�ำที่กล่าวสืบต่อกันมาช้านาน มักมีใจความ ที่เป็นกลางๆ เพื่อให้สามารถตีความให้เข้ากับเรื่องราวได้ โดยถ้อยค�ำ ในค�ำพังเพยไม่จ�ำเป็นต้องเป็นเรื่องจริง และไม่ได้มีจุดประสงค์ เพื่อตักเตือนสั่งสอน แต่ก็มีประเด็นให้ฉุกคิดหรือแฝงไปด้วย คติเตือนใจ เช่น มะนาวไม่มีน�้ำ, กระต่ายตื่นตูม เป็นต้น

ได้ทีขี่แพะไล่

รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา

อ้อยเข้าปากช้าง

กระต่ายหมายจันทร์

หมายความว่า

การหมายปองสิ่งที่สูงค่าเกินกว่าจะเอามาเป็นเจ้าของได้

ส�ำนวนนี้นิยมใช้เปรียบเทียบชายหนุ่มที่มีฐานะยากจนเป็นกระต่าย อยากได้ หญิงสาวร�่ำรวยในตระกูลสูงศักดิ์ที่เปรียบเหมือนพระจันทร์เต็มดวงสวยงามมาเป็น คู่ครอง ซึ่งยากที่จะเป็นไปได้

13

กาในฝูงหงส์

หมายความว่า

ผู้ที่ต�่ำต้อยไม่มีเกียรติ อยู่ท่ามกลางเจ้าขุนมูลนายสูงศักดิ์ ก็รังแต่จะ ท�ำให้ตนเองมัวหมอง เพราะถูกดูหมิ่น รังเกียจ 14

เปรียบเทียบเหมือนอีกาตัวด�ำ น่ากลัว น่ารังเกียจ ใครเห็นก็รู้ได้ทันทีว่าเป็นสัตว์ ที่แตกต่างจากหงส์ที่มีขนสีขาวสวยงาม

ก�ำแพงมีหู ประตูมีตา

หมายความว่า

การจะพูดหรือท�ำสิ่งใดที่เป็นความลับควรระมัดระวังให้ดี แม้จะดู เหมือนว่าปกปิด ก็อาจมีผู้ล่วงรู้ได้

ก�ำแพงหรือหน้าต่าง เมื่อปิดแล้วจะสามารถบังไม่ให้เห็นหรือได้ยิน แต่อาจมีช่อง หรือรูซึ่งท�ำให้ผู้อื่นสามารถแอบฟังหรือแอบดูได้ ส�ำนวนนี้มักมีผู้ใช้ผิดว่า หน้าต่างมีหู ประตูมีช่อง

15

กิ้งก่าได้ทอง

หมายความว่า

ผูท้ มี่ ที รัพย์สนิ หรือยศถาบรรดาศักดิ์ แล้วหยิง่ ผยองอย่างมาก ดังทีก่ ล่าว ไว้ในโคลงสุภาษิตประจ�ำภาพในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ความว่า

16

กิ้ง ก่าเชิดหน้าเถ่อ

ก่า ดกดุจถวายตัว

ได้ ทองผูกคอมัว

ทอง เทียบยศยกให้

ท�ำหัว แด่ไท้ เมาปึ่ง ขึงเฮย เผ่าผู้หลู่คุณฯ

เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน

หมายความว่า

พยายามเก็บหอมรอมริบ เก็บเล็ก ผสมน้ อ ย จนส� ำ เร็ จ เป็ น รู ป เป็ น ร่ า ง ขึ้นมา

“เบี้ย” ในที่นี้หมายถึง เบี้ยจั่นซึ่งเป็น เงินตราในสมัยโบราณ เวลาซือ้ ขายแลกเปลีย่ น สินค้ากันตามตลาดอาจมีคนท�ำเบี้ยตกไว้แต่ ไม่มีใครสนใจ เพราะมีราคาต�ำ ่ ในทางกลับกัน หากเก็บสะสมเบีย้ ไว้จำ� นวนมากๆ ก็อาจกลาย เป็นสิ่งมีค่าขึ้นมาได้ 17

ÊÍ´¤ÅŒÍ§¡ÑºËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒÀÒÉÒä·Â¢Í§·Ø¡ÃдѺªÑé¹

คำราชาศัพท

เรียนรูคำราชาศัพทที่ใชกับพระมหากษัตริยและพระบรมวงศานุวงศ ตลอดจนคำสุภาพที่ควรรู เพื่อใหสามารถนำไปใชไดถูกตองและ

ISBN 978-616-527-718-1

9

786165

277181

ÃÒ¤Ò 199 ºÒ·

เหมาะสมกับบุคคลแตละระดับชั้น

ผลิตโดย สำนักพิมพเอ็มไอเอส 213/3 ซอยพัฒนาการ 1 (สาธุประดิษฐ 34 แยก 6) แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท 0-2294-8777 (สายอัตโนมั ต)ิ โทรสาร 0-2294-8787 www.MISbook.com

199.-

ไทย ย ค พ เ ำ พ ั ง คำทมี่ กั เขยี นผิด และคำราชาศพั ท

เรียนภาษาไทยดวยความเขาใจ จำได และใชไมผิด เสริมการเรียนรูวิชาภาษาไทยในชั้นเรียน เปนแหลงอางอิงสำหรับทำรายงานตางๆ ทบทวนกอนสอบแขงขันในหนวยงานราชการและเอกชน ศึกษาหาความรูเพื่อนำไปใชในชีวิตประจำวันไดถูกตอง

● É È ¾àÔ

99 .-

ไปจากที่ตองการสื่อสาร เพื่อใหสามารถเขียนไดถูกตองและ เปนมาตรฐานเดียวกันตามรูปแบบอักขรวิธีไทย

สภุ าษิต

ÃÒ¤ 1 Ò

คำที่มักเขียนผิด รวบรวมคำที่มักเขียนไมคอยถูกตอง และมักใชผิดความหมาย

สำนวน

●

ของเด็กยุคใหม เปนกุศโลบายในการสอนใหตระหนักถึงความถูกตองดีงาม และการใชสติปญญาในการแกไขปญหาตางๆ

๒,๕๕๐ สำนวน สุภาษิต คำพังเพยไทย คำที่มักเขียนผิด และคำราชาศัพท

สำนวน สุภาษิต คำพังเพยไทย สุดยอดขอคิดเตือนใจสำหรับปลูกฝงคุณธรรมและจริยธรรมใหงอกเงยในจิตใจ