Forweb r int 339 [ไดโนเสาร์ เจ้าแห่งยุคดึกดำบรรพ์]

สนุก ต�นเตน เราใจ ไปกับหนังสือภาพ 3 มิติ

สนุก ต�นเตน เราใจ ไปกับหนังสือภาพ 3 มิติ

น า  ะอ ณ ข Ô µ Ô Á 3 เพียงสวมáÇ‹¹µÒนเตนเราใจจนวางไมลง คุณจะพบกับความต�

ÃÙŒËÃ×ÍäÁ‹ นักวิทยาศาสตรเช�อวายังมีฟอสซิลไดโนเสาร อีกกวา 700-900 ชนิดที่ยังรอการคนพบ ไทแรนโนซอรัส เร็กซ สามารถอาขากรรไกรไดกวางพอ ที่จะเขมือบเราลงไปไดทั้งตัวในครั้งเดียว!

á¶Á¿ÃÕ!

ทั้งชุดมี 5 เลม ISBN 978-616-527-977-2

9

786165

279772

หมวด : ความรู ทั่วไป 79.-

ม  ล เ น ใ ย า ิติ ภ ม 3 า ต แวน

1

เมื่อเหล่าไดโนเสาร์

ยุคสมัยของไดโนเสาร์ ไดโนเสาร์มีชีวิตอยู่ในช่วงมหายุคเมโสโซอิก ซึ่ง เริ่มตั้งแต่ 245 ล้านปีก่อน และสิ้นสุดเมื่อ 65 ล้านปีก่อน มหายุคเมโสโซอิกสามารถแบ่งออกเป็น 3 ยุค และแต่ละ ยุคนั้นก็มีสิ่งมีชีวิตที่น่าสนใจหลายชนิดเลยทีเดียว เช่น ยุคไทรแอสซิก (248-206 ล้านปีกอ่ น) เป็นช่วงถือก�ำเนิดของ ไดโนเสาร์จำ� พวกแรกๆ อย่างเฮอรีราซอรัส (Herrerasaurus) และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็กจ�ำพวกแรก ต่อมาคือยุคจูราสสิก (206-142 ล้านปีก่อน) ซึ่ง มีทั้งไดโนเสาร์กินพืชอย่างสเตโกซอรัส (Stegosaurus) และไดโนเสาร์กินเนื้ออย่างอัลโลซอรัส (Allosaurus) และสุดท้ายคือยุคครีเทเชียส (142-65 ล้านปีก่อน) ซึ่ง เป็นยุคของอิกัวโนดอน (Iguanodon) และไดโนนีคัส (Deinonychus) แต่นา่ เสียดายทีย่ คุ ครีเทเชียสนีเ้ องทีเ่ ป็น จุดจบของชีวิตไดโนเสาร์

ก

ว่าหลายร้อยล้านปีกอ่ นทีม่ นุษย์จะอาศัยอยูบ่ น โลก ทีแ่ ห่งนีค้ รัง้ หนึง่ เคยเป็นของไดโนเสาร์มาก่อน! สิ่งมีชีวิตอันน่ามหัศจรรย์เหล่านี้ถือก�ำเนิดขึ้นเมื่อ ประมาณ 228 ล้านปีมาแล้ว แม้วา่ ชือ่ ของพวกมันจะ หมายถึง “กิ้งก่าอันน่าสะพรึงกลัว” แต่สัตว์จากยุค ดึกด�ำบรรพ์เหล่านี้แท้จริงแล้วมิใช่สัตว์เลื้อยคลาน จ�ำพวกกิง้ ก่า และพวกมันหลายชนิดก็ไม่ได้นา่ กลัว สักเท่าไร (ถ้าเราไม่ใช่พืชนะ) ไดโนเสาร์บางชนิด มีขนาดเล็กเท่าไก่เท่านั้นเอง ขณะที่ชนิดอื่นๆ มี ความยาวกว่ารถเมล์ 3 คันเรียงกันเสียอีก จาก ไดโนเสาร์ความสูงเพียงเข่าไปจนถึงสูงเสียดฟ้า พวกมันครองพื้นพิภพถึงประมาณ 160 ล้านปี ขณะที่มนุษย์อาศัยอยู่บนโลกแค่เพียงประมาณ 1.5 ล้านปีเท่านั้น ดังนั้น เราจึงต้องเรียนรู้อีก มากมายเกีย่ วกับสัตว์ดกึ ด�ำบรรพ์อย่างไดโนเสาร์!

รังที่ว่างเปล่า ไดโนเสาร์เหมือนสัตว์เลือ้ ยคลานส่วนใหญ่ตรงทีพ่ วก มันวางไข่แล้วลูกก็ฟกั ตัวออกจากไข่ นับหลายปีเลยทีเดียว ที่นักบรรพชีวินวิทยา (นักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาสิ่งมีชีวิต ยุคดึกด�ำบรรพ์) เข้าใจว่าไดโนเสาร์เป็นพ่อแม่ที่ค่อน ข้างสบายๆ จะให้พูดอย่างสุภาพก็คือ การมีเพื่อนบ้านที่ น่ากลัว บางทีการเอาตัวรอดของพ่อแม่ดเู หมือนจะส�ำคัญ กว่าการดูแลลูกๆ! แต่ปัจจุบันซากฟอสซิลจ�ำนวนหนึ่ง แสดงให้เห็นว่า ไดโนเสาร์บางจ�ำพวกอาจหวงลูกมาก อย่างเช่น ไดโนเสาร์กนิ พืชยุคครีเทเชียสทีค่ อยปกป้อง และหาอาหารมาให้ลูกน้อยของมัน นักบรรพ ชีวินวิทยาเรียกไดโนเสาร์ชนิดนี้ว่า ไมอาซอรา (Maiasaura) หรือ “แม่ไดโนเสาร์ผู้แสนดี”

2

ครองโลก นักวิทยาศาสตร์ เชื่อว่ายังมีไดโนเสาร์ อีกหลายร้อยชนิดที่ยงั รอการ ค้นพบ ดังนั้น เรามาเริ่มขุดหาซากของ พวกมันกันเถอะ ข่าวด่วนเรื่องการค้นพบ ครัง้ ต่อไปอาจจะมา จากฝีมอื ของน้องๆ ก็ได้นะ

เราจะขุดค้นพบซากไดโนเสาร์ได้อย่างไร เมื่อไดโนเสาร์ส่วนใหญ่ตายลง ร่างกาย ของพวกมันจะเริ่มเน่าเปื่อยและในที่สุดจะ ไม่มสี ว่ นใดหลงเหลืออยูเ่ ลย แต่หาก ไดโนเสาร์ตัวหนึ่งตายและ ปัจจัยแวดล้อมต่างๆ อยู่ใน สภาวะทีเ่ หมาะสม กระดูกของ มันจะค่อยๆ แข็งจนกลายเป็นหิน จาก การตรวจสอบซากโบราณทีเ่ รียกว่า “ฟอสซิล” เหล่านี้ นักบรรพชีวนิ วิทยาจึงสามารถทราบถึง รูปร่างลักษณะของไดโนเสาร์ การเคลือ่ นไหว และสิ่งที่พวกมันกินเป็นอาหาร ซึ่งมีการ ค้นพบซากฟอสซิลของสัตว์และพืชยุค ดึกด�ำบรรพ์ทั่วโลก บางทีสวนหลัง บ้านของเราก็อาจมีซากเหล่านัน้ อยู่เช่นกัน!

3

ไดโนเสาร์กินเนื้อ ได

โนเสาร์กินเนื้อซึ่งเป็นไดโนเสาร์ที่น่ากลัวที่สุด คงไม่ ไ ด้ ช นะรางวั ล ขวั ญ ใจมหาชนเป็ น แน่ เพราะไดโนเสาร์กินเนื้อบางชนิดที่เพิ่งถูกค้นพบอย่าง กิก้าโนโตซอรัส (Giganotosaurus) นั้นมีขนาดใหญ่ มาก แต่บางชนิดที่มีขนาดเล็กอย่างคอมซอกนาทัส (Compsognathus) กลับมีขนาดพอๆ กับไก่ใน ปัจจุบันเท่านั้นเอง อย่างไรก็ดี ไม่ว่าพวกมันจะมี ขนาดตัวเท่าไร สิ่งที่พวกมันมีเหมือนกันก็คือ “เนื้อสัตว์” อาหารจานโปรด และเครื่อง มือในการล่าสัตว์ เมื่อฟันที่มีลักษณะ คล้ายกริชคมกริบของพวกมันร่วง หลุดหรือเสื่อมสภาพไป ฟัน ซีใ่ หม่กจ็ ะงอกขึน้ มาแทนที่ พวกมันจึงไม่ตอ้ งการฟัน ปลอมอย่างมนุษย์เรา หรอก

นักบรรพชีวินวิทยา สามารถทราบได้ ว่าไดโนเสาร์กินอะไรเป็น อาหารด้วยการส�ำรวจซากฟอสซิลทีเ่ รียกว่า ซากอุจจาระดึกด�ำบรรพ์ (coprolite)

ภารกิจวิ่งหนีไดโนเสาร์ ไดโนเสาร์กินเนื้อที่อันตรายที่สุดบางชนิดมีขนาด เล็กแต่วอ่ งไวปราดเปรียวและมีอาวุธประจ�ำตัวอย่างดี เช่น ไดโนนีคัส (Deinonychus) มีความยาวเพียง 3.5 เมตร แต่ทั้งรวดเร็วและดุร้าย ชื่อของมันหมายถึง “กรงเล็บ อันน่าสะพรึงกลัว” บ่งบอกถึงกรงเล็บยาวโค้งบนเท้า แต่ละข้างที่ใช้ในการกรีดเฉือนเหยื่อ นอกจากนี้ มันยังเป็นไดโนเสาร์ทชี่ าญฉลาดด้วย ช่างเป็นข่าวร้าย ส�ำหรับเหยื่อของมันจริงๆ 4

จอมพลัง เกมการต่อสู้เพื่ออาหารอันโอชะ ไดโนเสาร์ กิ น พื ช บางชนิ ด อาจดู อ ่ อ นโยน แต่ พ วกมั น ก็ไม่จ�ำเป็นต้องยอมแพ้โดยไม่มีการดิ้นรนต่อสู้ ในทะเลทรายโกบี ของมองโกเลีย กระดูกไดโนเสาร์กินเนื้ออย่างเวโลซีแรปเตอร์ (Velociraptor) ซึ่งหมายถึง “หัวขโมยจอมปราดเปรียว” และกระดูก ไดโนเสาร์กินพืชอย่างโปรโตเซอราทอปส์ (Protoceratops) ถูกขุด พบอยู่ด้วยกัน นั่นแสดงว่า เกิดการต่อสู้จนมันทั้งสองต้องตาย ช่าง เป็นอาหารจานด่วนที่ต้องลงทุนมากจริงๆ! ไดโนเสาร์ติดอาวุธและอันตราย อัลโลซอรัส (Allosaurus) เป็นไดโนเสาร์ทมี่ คี วามยาวไม่ถงึ 11 เมตร มันเป็นยอดนักล่าแห่งยุคจูราสสิก อัลโลซอรัสมีหางอันทรงพลัง มีกรงเล็บทั้งสามที่แข็งแรงบนเท้าหน้าแต่ละข้าง และมีฟันขอบเป็น หยักอยู่เต็มปากส�ำหรับฉีกและเคี้ยวชิ้นเนื้อ เราจะไม่ได้ยินไดโนเสาร์ ชนิดนี้บ่นว่าเนื้อในปากของมันเหนียวเกินไปหรอก!

5

ไดโนเสาร์กินเนื้อที่ยิ่งใหญ่อย่างเมกะโล ซอรัส (Megalosaurus) หรือ “สัตว์เลือ้ ย คลานผู้ยิ่งใหญ่” เป็นไดโนเสาร์ ชนิดแรกที่มนุษย์ตั้งชื่อให้ เมื่อ กระดูกขาของมันถูกขุดขึน้ มา ในตอนแรกมนุษย์ คิดว่าได้คน้ พบชิน้ ส่วนของมนุษย์ ยักษ์เข้า แล้ว

ไดโนเสาร์กินพืช สิ่ง

มชี วี ติ ขนาดใหญ่ทสี่ ดุ เท่าทีเ่ คยมีบนพืน้ พิภพก็คอื ไดโนเสาร์กินพืช แค่เพียงส่วนคอของมาเมนชี ซอรัส (Mamenchisaurus) ก็มีความยาวถึง 12 เมตร ซึ่งเท่ากับความยาวของรถเมล์ 1 คันเลย ทีเดียว ไดโนเสาร์คอยาวอีกชนิดหนึง่ คือ ไซส์โมซอรัส (Seismosaurus) อาจวัดความยาวได้ถึง 40 เมตร และนั่นเป็นความยาวลู่โบว์ลิ่งถึง 2 ลู่ต่อกันเลย ที เ ดี ย ว! ไดโนเสาร์ กิ น พื ช ออกหาอาหารและ ไม่ก่อปัญหาใดๆ ให้ใคร ท�ำให้ไดโนเสาร์ชนิดอื่นๆ ไม่คอ่ ยเกรงกลัวพวกมันนัก แต่ไดโนเสาร์กนิ เนือ้ ที่ ไปกวนใจหรือโจมตีพวกมันอาจได้รบั การตอบสนอง แบบที่คาดไม่ถึง ไดโนเสาร์ที่มี 3 เขาบริเวณส่วน หน้าและมีแผงป้องกันคออย่างไทรเซอราทอปส์ (Triceratops) ท�ำให้ไดโนเสาร์กินเนื้อล่ามันได้ ไม่งา่ ยนัก อีกทัง้ แองคิโลซอรัส (Ankylosaurus) ก็มกี อ้ นกลมๆ แข็งเหมือนหินอยูต่ รงปลายหาง เพือ่ ใช้ฟาดไดโนเสาร์ตวั ใดก็ตามทีเ่ ข้ามาท�ำร้าย นี่เราก�ำลังพูดถึงมื้ออาหารอันแสนโหดอยู่นะ เนี่ย!

การล้างแค้นของนักมังสวิรัติ น้องๆ ลองนึกภาพสัตว์เลื้อยคลานคอยาวที่มี ความสูงเท่ากับคนยืนเหยียบไหล่ต่อกันขึ้นไปถึง 6 คน และหนักเท่ากับช้าง 12 ตัวรวมกันดูสิ! แบรกคิโอซอรัส (Brachiosaurus) มีขนาดตัวใหญ่เกินกว่าที่จะเคลื่อนไหว ได้เร็ว แต่มันมีหางที่หนาและทรงพลังเหมาะส�ำหรับการ หวดผูร้ กุ รานจากยุคจูราสสิกอย่างอัลโลซอรัส (Allosaurus) และเซอราโตซอรัส (Ceratosaurus) แม้วา่ แขนขาทีห่ นาตัน และมีลักษณะคล้ายต้นไม้ของแบรกคิโอซอรัสไม่ได้มีไว้ เพื่อความรวดเร็วว่องไว แต่มันอาจยืนทรงตัวได้ด้วยขา คู่หลังและใช้ขาคู่หน้าในการปะทะกับศัตรู เอาเลย สู้เลย! ความรักที่ยากล�ำบาก แพคิเซอฟาโลซอรัส (Pachycephalosaurus) เป็น ไดโนเสาร์กนิ พืชทีห่ วั แข็งเสียจริง! ก้อนแข็งทรงโดมโค้งกลม บนกะโหลกของมันหนาถึง 25 เซนติเมตร นักวิทยาศาสตร์ บางคนเชื่อว่าเมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ ตัวผู้จะต่อสู้เพื่อแย่งตัว เมียโดยใช้หวั พุง่ ชนเข้าหากันก่อน แน่นอนว่าหมวกนิรภัย ธรรมชาติของพวกมันนี้มีประโยชน์ไม่น้อยเลยทีเดียว

6

ยักษ์ใหญ่ ผู้อ่อนโยนงั้นหรือ ใช้เป็นอาวุธหรือเพื่อทนแดดทนฝนกันแน่ ไดโนเสาร์ที่มีรูปร่างหน้าตาแปลกประหลาดอย่างสเตโกซอรัส (Stegosaurus) ท�ำให้นักบรรพชีวินวิทยาต้องงุนงงสับสนมาเป็นเวลา นาน ในปัจจุบันนักบรรพชีวินวิทยาส่วนใหญ่เห็นพ้องว่าสเตโกซอรัส มีแผ่นเกล็ดรูปสามเหลี่ยมเรียงเป็นแถวยาวไปตามหลัง ซึ่งท�ำหน้าที่ คล้ายเตาเผาและเครื่องปรับอากาศในยุคดึกด�ำบรรพ์ สเตโกซอรัสอาจ หันแผ่นบนหลังเหล่านัน้ ไปหาดวงอาทิตย์เพือ่ รับแสงท�ำให้รา่ งกายของ มันอบอุน่ ขึน้ ลมทีพ่ ดั ผ่านแผ่นเกล็ดเหล่านัน้ ก็จะช่วยให้รา่ งกายของมัน เย็นลง นักวิทยาศาสตร์เคยคิดว่าแผ่นเกล็ดบนหลังท�ำให้นักล่าไม่กล้า โจมตีสเตโกซอรัส แต่การศึกษาเพิม่ เติมภายหลังพบว่า แผ่นเกล็ดไม่ได้ แข็งแกร่งเท่าใดนัก แต่โชคดีที่พวกมันมีเดือยแหลมที่หางลักษณะ คล้ายหอกยาว 1 เมตรที่สามารถใช้เป็นอาวุธชั้นยอดได้

ก้อนหินก้อนกรวดเป็นเงาวาวที่พบใน ซากบางส่วนของไดโนเสาร์กินพืชชี้ ให้เห็นว่าก่อนที่มันจะกินพืชนั้น ไดโนเสาร์กนิ พืชบางชนิดอาจ กลืนก้อนหินลงไปก่อนเพือ่ ช่วยบดอาหารในท้อง ของพวกมัน เช่นเดียว กับที่นกบางชนิดใน ปัจจุบันท�ำ

7

นอกจากรูปลักษณ์อนั แปลกประหลาด สเตโกซอรัสทีน่ า่ สงสารยังมีอกี หนึง่ กิตติศัพท์ก็คือ ไดโนเสาร์ท่มี ีสมอง ขนาดเท่าเมล็ดวอลนัทซึ่งเล็ก กว่าสมองของไดโนเสาร์ ชนิดอื่นๆ

ไทแรนโนซอรัส: เ

มื่อได้ยินค�ำว่า “ไดโนเสาร์” อะไรที่น้องๆ นึกออกเป็น สิ่งแรก เชื่อได้เลยน้องๆ จะต้องตอบว่า ทีเร็กซ์ (T. rex) แน่ๆ ไทแรนโนซอรัส เร็กซ์ (Tyrannosaurus rex) ชื่อนี้หมายถึง “ราชาแห่งกิ้งก่าทรราช” ซึ่งแน่นอนว่า มันเป็นหนึ่งในไดโนเสาร์กินเนื้อที่มีขนาดใหญ่ที่สุด หิวกระหายที่สุด และดุร้ายที่สุด เมื่อมันยืนจะมี ความสูงถึง 6 เมตร และยาวกว่า 13 เมตร อีกทั้งยังมีขาหลังขนาดมหึมาที่แข็งแรง มี ข ากรรไกรใหญ่ แ ละทรงพลั ง เอื้ อ ต่อความกระหายของมัน! น่าอัศจรรย์ ยิง่ ทีใ่ นปี 1993 นักบรรพชีวนิ วิทยาได้ ขุดพบไดโนเสาร์กนิ เนือ้ อีกชนิดหนึง่ ทีด่ เู หมือนจะมีขนาดใหญ่และดุรา้ ย กว่าไทแรนโนซอรัส อย่างไรก็ดี ทีเร็กซ์ก็ยังคงอยู่ในมโนภาพของ ผู้หลงใหลไดโนเสาร์อยู่ดี ทรราชหรือถังขยะ แน่นอนว่าทีเร็กซ์มเี ครือ่ งมือสังหารของ มันเอง แต่นกั วิทยาศาสตร์บางคนเกิดข้อถกเถียง ที่ว่า แม้ไทแรนโนซอรัสมีขนาดล�ำตัวใหญ่แต่มี ขาหน้าสัน้ ซึง่ อาจไร้ประโยชน์ในการจับเหยือ่ มันจึงอาจ ไม่ใช่นกั ล่าทีม่ ปี ระสิทธิภาพมากทีส่ ดุ ไทแรนโนซอรัส อาจหาอาหารส่วนใหญ่ได้จากการกินไดโนเสาร์ทปี่ ว่ ย หรือบาดเจ็บ หรือแม้กระทั่งกินเศษซากของเหยื่อ ทีถ่ กู ไดโนเสาร์กนิ เนือ้ อืน่ ๆ ฆ่าและเหลือทิง้ ไว้ ลองจินตนาการดูสิ ราชากินของ เหลือเนี่ยนะ!

8

อดีตราชาแห่ง ไดโนเสาร์งั้นหรือ น่าจะต้องใช้คนประมาณ 290 คนต่อปีเพื่อที่จะ ท�ำให้ไทแรนโนซอรัส อิ่มท้อง!

ราชาผู้เยี่ยมยอด ในปี 1990 หนึ่งในโครงกระดูกที่ใหญ่และสมบูรณ์ ที่สุดของไทแรนโนซอรัสที่เคยถูกขุดขึ้นมาอยู่ที่รัฐเซาท์ ดาโกตา ประเทศสหรัฐอเมริกา มันถูกตัง้ ชือ่ ว่า “ซู” (Sue) ตามชือ่ ของผูค้ น้ พบ โครงกระดูกฟอสซิลนีแ้ สดงให้เห็นว่า มันแข็งแรงมาก เพราะกระดูกของมันจ�ำนวนหนึ่งเคยหัก และกลับมาประสานกันจนหายเมือ่ เวลาผ่านไป เป็นไปได้ ว่ากระดูกที่หักเหล่านั้นน่าจะเป็นผลมาจากการต่อสู้อย่าง ดุเดือดกับทีเร็กซ์ตัวอื่น

ไดโนเสาร์กินเราด้วยอะไร แน่นอนว่า ไทแรนโนซอรัส เร็กซ์ เป็นไดโนเสาร์ที่ ปากใหญ่เสียจริง ด้วยขนาดหัวที่ยาวพอๆ กับตู้เย็น มัน สามารถอ้าขากรรไกรได้กว้างพอทีจ่ ะเขมือบคน 1 คนเข้าไป ได้ในครัง้ เดียว ฟันทีโ่ ค้งเป็นหยักซึง่ มีขนาดยาวกว่ามือของ มนุษย์สามารถเจาะแทงอวัยวะของเหยือ่ ก่อนทีจ่ ะฉีกเป็น ชิน้ ๆ ฟันของทีเร็กซ์ถกู สร้างมาเพือ่ การฉีกไม่ใช่การเคีย้ ว ดังนัน้ มันจึงต้องเขมือบชิน้ เนือ้ แต่ละชิน้ แบบเต็มปากเต็มค�ำ ช่างเป็นมารยาทบนโต๊ะอาหารที่น่าสะพรึงกลัวเสียจริง!

ราชาโดยชอบธรรม กิกา้ โนโตซอรัส (Giganotosaurus) หมายถึง “กิง้ ก่า ยักษ์แห่งแดนใต้” ถูกค้นพบในประเทศอาร์เจนตินา เมื่อ ปี 1993 หลังจากการวัดขนาดกะโหลกและกระดูกต้นขา ของมันแล้วปรากฏว่ามีขนาดใหญ่กว่าของซู จึงเป็นที่ ประจักษ์แล้วว่า ไทแรนโนซอรัสไม่ใช่ราชาแห่งไดโนเสาร์ อีกต่อไป! แล้วกิก้าโนโตซอรัสจะครองต�ำแหน่งหมายเลข 1 ไปอีกนานเท่าไรกัน ความเป็นเจ้าแห่งไดโนเสาร์ของมัน สามารถสิ้นสุดลงได้ทุกเมื่อเพราะมีการค้นพบไดโนเสาร์ ชนิดใหม่ๆ อยู่ทุกปี แต่จนกว่าจะถึงเวลานั้นก็ขอให้กิก้า โนโตซอรัสจงเจริญ!

9

สนุก ต�นเตน เราใจ ไปกับหนังสือภาพ 3 มิติ

สนุก ต�นเตน เราใจ ไปกับหนังสือภาพ 3 มิติ

น า  ะอ ณ ข Ô µ Ô Á 3 เพียงสวมáÇ‹¹µÒนเตนเราใจจนวางไมลง คุณจะพบกับความต�

ÃÙŒËÃ×ÍäÁ‹ นักวิทยาศาสตรเช�อวายังมีฟอสซิลไดโนเสาร อีกกวา 700-900 ชนิดที่ยังรอการคนพบ ไทแรนโนซอรัส เร็กซ สามารถอาขากรรไกรไดกวางพอ ที่จะเขมือบเราลงไปไดทั้งตัวในครั้งเดียว!

á¶Á¿ÃÕ!

ทั้งชุดมี 5 เลม ISBN 978-616-527-977-2

9

786165

279772

หมวด : ความรู ทั่วไป 79.-

ม  ล เ น ใ ย า ิติ ภ ม 3 า ต แวน