Franciscanen.nl 15-1 jan/feb 2020

franciscanen.nl J A A R G A N G 15 | J A N UA R I / F E B R UA R I 2020

| NUMMER 1

VREDE ZOEKEN

3 Provincieraad blikt vooruit 5 Franciscanen in Papoea Vrede die echt gelukkig maakt 6 FR A N CI SC A N EN I N N ED ER L A N D EN VL A A N D ER EN R O N D 2030

LEERSCHOOL IN VREEDZAAM SAMENLEVEN

RELIGIEUZE ONTMOETING IN AMSTERDAM

VOORAF

Vrede

Foto omslag:

Eind vorig jaar kwam in het AVROTROS-programma ‘Maestro’ Ruth Jacott langs met haar nummer ‘Vrede’. Ze vertegenwoordigde met dit lied in 1993 Nederland op het ‘Eurovisiesongfestival’. Het fijne aan het nummer vond zij dat het een serieuze boodschap heeft én toch swingt, zo vertelde ze in ‘Maestro’.

Zelf vind ik het één van de mooiste liederen over vrede. Die serieuze boodschap legt namelijk de vinger precies op de zere plek: technologisch schieten we nog steeds voorwaarts, “maar het wil alleen nog niet zo lukken om de vrede te bewaren.” Hoe kan dat toch bestaan! Helaas is er wereldwijd op dat vlak 17 jaar na dato nog maar weinig veranderd. Maar Ruths toekomstbeeld blijft staan: “als geen weg te lang is, wil straks geen mens een ander mens meer slaan.”

Oorlogsmonument in Megen van Jac van Someren, 2006, getiteld ‘Verwachting’.

Franciscanen.nl is het tweemaan­de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 4750.

Op het Nederlands grondgebied gaat dat gelukkig beter: in 2020 vieren we dat we 75 jaar in vrijheid en vrede leven. Daar laten wij het thema van jaargang 15, 2020, van Franciscanen.nl bij aansluiten. Dat thema is ‘Franciscus, man van vrede’. In een zestal afleveringen gaan we in op evenzovele fases uit Franciscus’ leven waarin hij steeds anders omgaat met vrede: ‘vrede zoeken’, ‘vrede omarmen’, ‘vrede bewaren’, ‘vrede stichten’, ‘vrede delen’ en ‘vrede ondervinden.’

Hoe gaan wij om met de vrede?

Hans-Peter Bartels ofm

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 073 6875615 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op IBAN NL52ABNA0416244181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, ‘s-Hertogenbosch.

Redactie: Hans-Peter Bartels ofm (hoofdredacteur en redactiesecretaris), Theo van de

Nieuwe jaargang De rubrieken GETROFFEN, ONTMOETING en DIERBAAR keren niet meer terug. Nieuw in deze jaargang zijn op die pagina’s de rubrieken GERAAKT, ERVARING en VERSTILLING. In GERAAKT vertelt iemand hoe hij getroffen is door een moment rond oorlog en vrede. In het tweeluik ERVARING wordt een franciscaans verhaal herverteld, gevolgd door een beleving van iemand naar aanleiding van dit verhaal. Op de pagina VERSTILLING staat telkens een vredesgebed, waarbij een oorlogsfoto het contrast vormt. Voor de grootste verandering rond ons magazine verwijzen we naar de pagina Nieuws & Tips.

Kerkhof (eindredacteur), Ben van Bronkhorst ofm, Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Ton Peters ofm.

Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Van der Does de Willeboissingel 12, 5211CB ‘s-Hertogenbosch, tel.: 073 6875615,

“De Geest van de Heer streeft naar de nederigheid en het geduld en de zuivere eenvoud en de echte vrede van de Geest.”

e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

(Franciscus van Assisi (Eerste regel 17,15)

AC T U E E L

Provincieraad van de Nederlandse Minderbroeders Franciscanen.

“Hoe willen wij dat de ene Vlaams-Nederlandse provincie er in 2030 uit ziet?” Die vraag stond hoog op de agenda van de Provincieraad, het gekozen overlegorgaan van de Nederlandse minderbroeders franciscanen, op 16 december in het Franciscushuis in ’s-Hertogenbosch. Bij de vergadering waren ook twee afgevaardigden uit Vlaanderen aanwezig. De Nederlandse Provincie van de franciscanen en de Vlaamse Custodie zijn sinds enige tijd in gesprek over samensmelting. De prognose is dat de Vlaams-Nederlandse Provincie in 2030 ongeveer veertig broeders telt.

Franciscanen in Nederland en Vlaanderen rond 2030 In de gesprekken, in kleine groepen, gingen de gedachten vooral uit naar de volgende zaken: In 2030 zal de samenleving nog steeds behoefte hebben aan verdieping en spiritualiteit; het is dus belangrijk om de tekenen des tijds nauwlettend te volgen. Het gaat er vervolgens om dat we een gelukkige en leefbare sfeer scheppen tussen broeders onderling, dat we een positieve instelling naar de toekomst bewaren en goede onderlinge communicatie bevorderen. In de onderlinge verhoudingen is het zeer belangrijk dat broeders elkaar hun eigenheid gunnen. Iedere broeder moet zichzelf kunnen zijn, zonder oordeel van of veroordeling door anderen. Als het kan, zullen we het werk dat we doen voortzetten.

Nieuwe initiatieven zijn afhankelijk van persoonlijk charisma van de broeders en van de kwaliteiten van ieder lid van de groep. Hopelijk kan dat aanstekelijk werken. Daarop is immers geen beleid te maken.

Geleefde spiritualiteit Onze gemeenschappen bestaan uit een klein aantal personen die elkaar dragen door geleefde spiritualiteit. Daarbij zijn gebed, inkeer en gastvrijheid van grote waarde. Veel belang hechten we ook aan verbanden met andere leefgemeenschappen, zo kwam naar voren.

In stadsklooster San Damiano in ‘s-Hertogenbosch is dat al het geval; uit hun beleving en ervaringen is lering te trekken. Wellicht is het mogelijk op meerdere plaatsen gemeenschappen te vormen met capucijnen, conventuelen, clarissen en leden van de ofs. In onze dromen keken

we tien jaar vooruit. In de tussenliggende jaren zullen we ook moeten openstaan voor broeders uit andere landen en zullen we tijd en energie moeten besteden aan internationale communiteiten.

Wonen Waar willen we over tien jaar wonen? Zoals we het nu overzien zal er nog één communiteit in Vlaanderen zijn en misschien drie of vier in Nederland. Sommigen denken dan met name aan Hasselt, aan ‘s-Hertogenbosch, Amsterdam, Megen en Nijmegen. Anderen spreken alleen over Hasselt (of elders in Vlaanderen) en een aantal Nederlandse steden. In de steden zou onze ‘missio’ gemakkelijker uit te dragen zijn. Wat de samenstelling van de huizen betreft: de leden van de Provincieraad denken aan twee bejaardencommuniteiten en aan groepen samengesteld uit meerdere generaties. Ook hierbij heeft de mogelijkheid van verbinding met andere leefgemeenschappen onze aandacht.

Concluderend mogen we zeggen dat de aanwezige broeders optimisme lieten doorklinken in hun toekomstdromen en dat ze, althans voorlopig, blijven inzetten op leefbaarheid van de communiteiten, op zorg voor de zorgbehoeftigen en op uitdragen van hun spiritualiteit.

Kortom: vol vertrouwen op naar 2030!

Ben van Bronkhorst ofm

3

GERAAKT

Vrede met het leven Als kleine jongen moest Jos van Zeelst samen met zijn vader, broers en zus vluchten voor het oorlogsgeweld. Toch was de stemming in het gezin niet bedrukt en de Duitser die ze op hun schuiladres ontmoetten bleek een aardige jongeman.

Met mijn vader, een zus en vijf broers woonde ik in Ammerzoden. Ik was nog een kleuter toen mijn moeder overleed. Mijn vader verdiende met hardwerken de kost op onze boerderij.

Het vee werd verzorgd, de akkers werden bewerkt. De grotere jongens hielpen mee.

Ik was daar nog te klein voor. Een tante kwam bij ons inwonen. Zij hielp bij de opvoeding.

Het was midden in de Tweede Wereldoorlog.

Opeens lag Ammerzoden in de vuurlinie.

Ons gezin moest uitwijken naar Gameren.

We vonden onderdak bij een boer die op dat ogenblik een schuur over had. Met paard en wagen werd het hoogstnoodzakelijke huisraad overgebracht. Het vee bleef in de wei. Daar werd het door mijn vader en mijn grote broers zo goed mogelijk verzorgd: de koeien werden gemolken, soms moest de melk met behulp van een veerpont over de Maas worden gebracht naar een zuivelfabriek.

Eerst was mijn vader weduwnaar geworden, een jaar later ook nog eens een ontheemde man die verantwoordelijk was voor een gezin.

4

Was de stemming bedrukt? Nee, toch niet.

Het had eerder iets van: we gaan ervoor, en we moeten erdoor.

Op die boerderij in Gameren vonden ook andere mensen onderdak. Zo was er een Duitse jongeman. Hij droeg geen militair uniform, maar had wel een taak in dienst van het Duitse leger. Hij hoorde dus bij die ‘rotmoffen’.

Maar toch... Het was een aardige jongen.

Hoe was hij hierheen gekomen? Misschien had hij wel geen keus gehad. Dikwijls liep hij ‘s avonds even binnen in de ruimte die wij als ‘huiskamer’ hadden ingericht. We praatten met hem in gebrekkig Duits dat we ons eigen hadden gemaakt. Toen hij hoorde dat ik binnenkort jarig zou zijn, moest hij hebben gedacht: Als je zeven jaar wordt, krijg je natuurlijk een cadeautje. Maar die mensen hier hebben alleen maar het allernoodzakelijkste.

Hij had een idee. Met een houten speelgoedautootje kwam hij op me toe: “für deinen Geburtstag”. Waar hij het ding vandaan had, wisten we niet. En dat vroegen we ons ook

niet af. “Oh, wat een mooi autootje”, zeiden mijn broers. En in mijn fantasie reed ik daarmee naar de bakker in Gameren om brood te kopen. In ons gezin was er niemand die zei: “Van zo’n rotmof kun je toch geen geschenk aannemen.” Nee, ‘t was een ‘goeie’ jongen.

We kunnen hem niet persoonlijk aanrekenen wat de oorlog hier heeft aangericht.

Toen het oorlogsgeweld voorbij was, werd het paard weer voor de kar gespannen, het huisraad erop en we gingen terug naar Ammerzoden. Ons huis had een voltreffer gehad. De huiskamer lag vol puin, de gevelpunt van het dak was weg en ook een van de schoorstenen. Er moest worden geruimd.

En er moest flink worden aangepakt.

Gelukkig waren er voldoende mensen om ons te helpen. Ik herinner me niet dat er wrok werd gekoesterd. We hadden vrede met het leven zoals het kwam.

Jos van Zeelst ofm

Oorlogsgeweld in Gelderland.

I N T E R N AT I O N A A L

Sinds 1937 zijn franciscanen actief in de Indonesische provincie Papoea, gelegen op het westelijk deel van het eiland Nieuw-Guinea. Een complex gebied met veel natuurlijke rijkdommen, inheemse bevolking, immigratieproblematiek en onafhankelijkheidstreven. De broederschap daar is een samenleving in het klein.

Leerschool in vreedzaam samenleven

Broeder Chel Coenen ofm (midden achter) tussen Papoeakinderen.

een groot landbouwproject van de grond getild; duizenden kinderen hebben jaren doorgebracht in internaten geleid door broeders. De veranderingen in de afgelopen tachtig jaar zijn groot: veel plaatsen zijn nu via de weg te bereiken, meer dan 300 vliegveldjes maken het mogelijk om ook afgelegen plekken te bedienen. Immigratiestromen zijn op gang gekomen (meer dan vijftig procent van de bevolking komt van elders). Mijnbouw en gaswinning hebben een hoge vlucht genomen. Bomen werden gekapt, plantages aangelegd. Studiemogelijkheden zijn fors toegenomen. En met dat alles verandert ook de rol van de kerk en de broederschap.

Pijn in het hart Afgelopen augustus werden op Java studenten uit Papoea uitgemaakt voor apen. Niet voor de eerste keer, maar dit keer deden ambtenaren in functie (politie) eraan mee. De vlam sloeg in de pan. Opgekropte emoties kwamen los. Duizenden studenten keerden terug naar de provincie Papoea. Massale demonstraties en onlusten volgden in Papoea en elders. Tientallen doden zijn er te betreuren zowel onder de Papoea’s als onder de immigranten.

De stad Wamena in de Baliemvallei is voor een deel afgebrand.

Veel actoren roeren zich in deze troebele situatie: Papoea’s (verschillende stammen, verschillend in radicaliteit), immigranten (waaronder radicale islamgroeperingen die een Islamitische Staat voorstaan), gewapende groeperingen, vredesbewegingen, de nationale overheid die de oplossing zoekt in economische ontwikkeling, en een regionale overheid die zich onmachtig voelt tegenover leger en politie.

Missievliegdienst De franciscanen die in dit gebied sinds 1937 actief zijn, hebben er het geloof gebracht, misschien op de eerste plaats door hun betrokken aanwezigheid. Toentertijd waren grote delen van Papoea nog volledig geïsoleerd. Een infrastructuur bestond nauwelijks. Ze moesten soms dagen lopen om op hun post te komen. De franciscanen zijn zelfs met een eigen missievliegdienst begonnen. Ze bouwden kerken, waaraan meestal scholen vooraf gingen en organiseerden medische zorg. Chel Coenen heeft

In het totaal hebben in Papoea een 110 Nederlandse franciscanen gewerkt. Met pijn in het hart zijn onlangs Frans Lieshout en Bert Hagendoorn teruggekeerd naar Nederland. Momenteel verblijven daar nog Nico Dister en Jan Sjerps uit Nederland, naast nu al negentig Indonesische broeders. Zij werken in een tiental parochies of zijn docent op de theologische school.

Vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping krijgt volop aandacht, evenals gezondheidszorg. De bisdommen Jayapura en Agats worden geleid door franciscanen. Een dertigtal broeders zitten nog in hun opleidingsjaren. De broederschap beseft dat de wereld groter is dan Papoea alleen. Al drie broeders zijn uitgezonden als missionaris: naar Myanmar en Papoea-NieuwGuinea (het oostelijk deel van het eiland Nieuw-Guinea).

Leerproces De leden van deze jonge broederschap zijn afkomstig uit Papoea zelf, maar ook uit andere delen van de Indonesische archipel.

De emoties en spanningen die heersen tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Indonesië spelen ook een rol binnen de broederschap. Hiermee om te gaan is een – soms moeilijk – leerproces, maar is een teken dat het mogelijk is om samen te leven vanuit verschillende culturen. Een belangrijke bijdrage in het momenteel zo verscheurde Papoea.

Piets Bots ofm

5

E R VA R I N G

Deze jaargang van Franciscanen.nl heeft als overkoepelend thema ‘Franciscus man van vrede’.

Dit eerste nummer gaat over ‘vrede zoeken’. In zijn Tweede levensbeschrijving vertelt Thomas van Celano over Franciscus’ zoektocht. Maarten Lemmers vertelt het na. Fer van der Reijken verbindt het verhaal met zijn eigen ervaring.

VREDE ZOEKEN Militaire eretekenen en een hoge rang in het leger. Lijkt je zoiets wel wat? Maar hoe verwezenlijk je dat ideaal? Je gaat naar de militaire academie om te studeren aan de cadettenschool. In je verbeelding zie je jezelf al paraderen in een prachtig galauniform met blinkende epauletten op de mouw. Een droom!

Ook Franciscus had al in de dertiende eeuw zo’n droom: stel je toch eens voor dat ik zal deelnemen aan een militaire exercitie.

Wie weet, krijg ik dan op een dag ook de ridderslag. Natuurlijk zal ik dan toegang hebben tot een grote wapenkamer. Ik zal me een indrukwekkende degen uitzoeken, en natuurlijk ook een blinkende sabel. Geweldig zal dat zijn...

Zou zo’n militaire loopbaan iets voor hem zijn? De vervulling van een levensdroom? Er kwam een gelegenheid: er werd een grote exercitie op touw gezet. In Apulië zou een slag geleverd worden. Zou hij meegaan? Franciscus moest er nog eens goed over nadenken: zou zo’n loopbaan bij de krijgsmacht echt mijn weg zijn? Eigenlijk was hij er niet zeker van.

Gelukkig had Franciscus een vriend. Ze waren leeftijdsgenoten. Die twee konden goed met elkaar praten. Dikwijls wandelden ze samen naar een afgelegen gebied. Daar was het stil. Om er achter te komen wat er echt bij je past, heb je nu eenmaal de stilte nodig. Daar waren ze het samen over eens.

Franciscus kon het met zijn vriend over alles hebben wat hem bezig hield. Binnenkort zou hij tot een besluit moeten komen.

En een verstrekkende beslissing als deze moest hij wel zelf nemen. Zijn vriend was bescheiden van aard. Hij gunde Franciscus de ruimte die hij nodig had. Op een dag kwamen ze op hun tocht bij een grot. Franciscus wilde naar binnen. Liefst helemaal alleen.

De vriend bleef geduldig buiten wachten.

Was Franciscus helemaal alleen in die grot? Had hij dan niet iemand nodig met wie hij kon overleggen? Was er werkelijk niemand aanwezig? Toch wel. Want daar in de stilte van de grot was God aanwezig. Alles wat hij op het hart had, alles wat hem bezig had gehouden legde hij neer voor God. Hij zuchtte en zei: “God, kon ik maar de innerlijke vrede vinden die mij echt gelukkig maakt.”

Toen hij uit de grot tevoorschijn kwam, zat zijn vriend bij de ingang nog steeds geduldig te wachten. Het was net of Franciscus een ander mens was geworden. Zijn vriend zag het meteen. Maar, bescheiden als hij was, vroeg hij niet door. Immers, een echte vriend gunt jou de tijd die je nodig hebt om over je hartsgeheimen te kunnen praten.

De tijd dat Franciscus voor zichzelf helder had hoe het verder moest, was bijna aangebroken.

Maarten Lemmers ofm

6

Start Vredesweek 2019 bij Vondelmonument, Amsterdam.

VREDE ZOEKEN IN AMSTERDAM De vraag van Franciscus: “Heer, wat wilt Gij dat ik doe?” is zó diep en zó omvattend dat ik hem elke dag aan mezelf kan stellen, een leven lang zelfs. Eén antwoord op deze vraag is mijn betrokkenheid bij ‘Samen Eén Amsterdam’.

Amsterdam is een multiculturele stad, waar mensen van maar liefst 167 verschillende nationaliteiten met elkaar samenleven. Ook religieus-cultureel gezien is Amsterdam een feestje. Enkele jaren geleden ben ik lid geworden van ‘Samen Eén Amsterdam’ (SEA), een werkgroep van de ‘Raad voor levensbeschouwingen en religies in Amsterdam’.

Leden van zeer uiteenlopende religieuze stromingen heb ik de afgelopen jaren rond de tafel meegemaakt: liberale en orthodoxe joden, diverse moslims, bahá’i, boeddhisten, hindoes, hare krishna, scientology, universal peace federation, mundo unido en een waaier van christenen.

Constructieve bijdrage Bij de eerste vergadering die ik meemaakte zaten er 25 mensen rond de tafel. Wat een weldaad dat zoveel mensen uit zulke diverse religieuze achtergronden überhaupt met elkaar aan het overleggen waren! En waarover gaat het dan? SEA probeert naar buiten toe en in gezamenlijkheid positieve initiatieven te nemen. Vanuit de overtuiging dat religie niet alleen achter de voordeur beleefd moet worden, maar ook aan het samenleven in de stad een constructieve bijdrage kan leveren. Gedurende het jaar komen we voor de vergaderingen samen in steeds weer een andere synagoge, kerk, moskee, tempel of zaal. De gastvrijheid is op zich al een belevenis. De gastvrouwen en -heren vertellen tijdens een rondleiding door het pand over de plek waar we te gast zijn en over de hoofdlijnen van de eigen spiritualiteit. Zo was de groep al twee keer te gast in Stadsklooster La Verna.

Daarnaast is er een jaarlijkse activiteit. In mijn tijd stonden we twee keer op de Dam en twee keer in het Vondelpark.

Op de Dam construeerden we uit bamboestokken grote ronde ‘domes’, symbolen van de wereld waarin we leven, waarbij er in elke ‘dome’ twee of drie religieuze families waren ondergebracht. Eén van de keren hield burgemeester Eberhard van der Laan een heel persoonlijk, inspirerend betoog. De twee laatste keren hadden we het Vondelpark omgedoopt tot ‘Verbindingspark’. Eén van de verklaringen van het woord ‘religie’ zou afkomstig zijn van het Latijnse ‘re-ligare’ (opnieuw verbinden). Alle religies proberen hemel en aarde met elkaar te verbinden en mensen met elkaar als zusters en broeders.

Noeste arbeid Afgelopen september beleefden we zodoende een mooie start van de Vredesweek door bij het Vondelmonument te zingen met een troubadour, een bescheiden ‘walk of peace’ te houden, vredesliederen te zingen en samen te eten in het Gasthuis van Heilig Vuur West. Daar hadden vluchtelingen van ‘Diversity House’ een heerlijke maaltijd bereid.

Op deze manier werken aan vrede is geen klinkend succes, maar noeste arbeid. De deelnemers rond de tafel zijn in het algemeen mensen die zich ook voor allerlei andere zaken inzetten en weinig tijd hebben voor extra inspanningen.

De ledengroep wordt kleiner omdat de eigen achterban veel tijd en aandacht vraagt. Maar goed, iedere stap naar vrede is welkom en doet ertoe!

Fer van der Reijken ofm Meer info zie: www.sameneenamsterdam.nl

7

NIEUWS & TIPS

Congres Franciscaans Studiecentrum over duurzaamheid Op 12 en 13 maart 2020 organiseert het Franciscaans Studiecentrum in samenwerking met de Tilburg School of Catholic Theology, een tweedaags congres in Utrecht onder de titel: ‘Duurzame duurzaamheid: Ecologische bekering en betrokkenheid’. Diverse experts uit de wetenschap en de praktijk laten hun licht schijnen over de problemen en de kansen op het gebied van duurzaamheid en ethiek.

Uitgangspunt van het congres is de vraag hoe de individuele mens de komende jaren een omslag kan maken van eigenbelang naar de inzet voor gedeelde waarde.

Deze ethische omslag begint met de vraag ‘waar ben ik nu helemaal mee bezig?’ Aan de orde komt: Hoe voltrekt de omslag zich werkelijk? Kun je dat organiseren? Aanbevelingen worden gegeven vanuit onder meer de franciscaanse spiritualiteit. Tijdens het congres zal ook een boekpresentatie plaatsvinden.

Meer informatie: www.franciscaans-studiecentrum.nl.

Mensen Overleden Op 15 november overleed te Alverna (Wijchen) de nestor van de Nederlandse franciscanen Frans Leers. Hij was 94 jaar oud, 73 jaar minderbroeder en 65 jaar priester.

Met toewijding en grote ijver heeft hij als bibliothecaris de bibliotheken van met name de studiehuizen op orde gebracht, tot in Karachi (Pakistan) toe. In 1971 werden deze bibliotheken ondergebracht bij de Rijksuniversiteit Utrecht. Als rijksbibliothecaris heeft hij de Collectie Thomaasse tot stand gebracht. Daarna was hij ook werkzaam op het archief van de provincie. Gedurende 35 jaar combineerde hij deze werkzaamheden met liturgische assistenties, met name bij de zusters Augustinessen te Hilversum en Utrecht.

8

Icoon ‘koningin van de franciscaanse familie’ in Nederland De icoon ‘De Koningin van de Franciscaanse Familie’ is in Nederland.

De icoon zal langsgaan bij de broederschappen van de Orde van Franciscaanse Seculieren (OFS), maar ook bij gemeenschappen van de andere franciscaanse orden.

De icoon werd geschilderd in 2018 in Litouwen bij gelegenheid van het derde Europese congres van de OFS en Young Franciscans (YouFra).

Op 17 maart 2018 werd de icoon gewijd. Daarna begon zij aan haar pelgrimstocht langs Europese franciscaanse gemeenschappen en nu is zij in Nederland, tot aan het landelijk kapittel van de OFS in juni 2020.

Op de icoon staan Maria en Jezus centraal. In drie aureolen onder de beeltenis van Maria met kind zien we de drie belangrijke heiligen van de franciscaanse familie: Franciscus van Assisi staat in het centrum, links van hem staat Clara van Assisi en aan zijn rechterhand staat de heilige Elisabeth van Hongarije, de patrones van de OFS. De icoon is ingelijst in een frame waarin ook relieken van Franciscus, Clara en Elisabeth zijn opgenomen.

Nieuwe hoofdredacteur en nieuw redactielid Met ingang van de nieuwe jaargang heeft broeder Hans-Peter Bartels ofm het hoofdredacteurschap van Franciscanen.nl van broeder Ton Peters ofm overgenomen. In de jaarvergadering van het magazine gebeurde dat op eigentijdse wijze door het overdragen van een USB-stick met alle redactiebestanden (zie de foto).

Broeder Ton is twaalf jaar lang hoofdredacteur van het magazine geweest.

De huidige jaargang is de vijftiende; het overgrote deel van de jaargangen is dus onder zijn leiding tot stand gekomen. Gelukkig is Ton Peters bereid lid te blijven van de redactie als redacteur. De redactie is tegelijkertijd uitgebreid met broeder Ben van Bronkhorst ofm, waardoor de redactie nu weer uit zes personen bestaat.

Hans-Peter was al verbonden aan het blad als redacteur en redactiesecretaris. Deze laatste rol behoudt hij. Als één van de provincieprojecten heeft het magazine Franciscanen.nl een belangrijke plaats binnen de provincie; goede bezetting van de redactie heeft dus prioriteit.

Ton Peters (l.) overhandigt symbolisch een usb-stick aan de nieuwe hoofdredacteur Hans-Peter Bartels.

Tentoonstelling ‘Getekend onder Japan’ Aansluitend bij ons jaarthema ‘Franciscus, een man van vrede’ en 75 jaar bevrijding, wijzen wij graag op de tentoonstelling ‘Getekend onder Japan’ die van 28 februari tot en met 30 november te zien is in het Museon te Den Haag.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de toenmalige kolonie Nederlands-Indië, nu Indonesië, bezet door Japan. De oorlog duurde daar langer dan in Nederland, namelijk tot 15 augustus 1945. De tentoonstelling ‘Onder Japan’ laat aan de hand van bijzondere tekeningen, voorwerpen en verhalen zien hoe het was om te leven onder Japanse bezetting. In de tentoonstelling zijn ook tekeningen en aquarellen van kunstenares Frida Holleman te zien. Halverwege de tentoonstellingen worden enkele prenten gewisseld.

Frida Holleman, De les in ‘t kamp Kedoeng Badak.

Foto: Museon

De Japanse bezetters interneerde alle blanken in Jappenkampen. In het vrouwenkamp Kedongbadak (bij Buitenzorg op Java) was Frida Holleman, samen met veel franciscanessen, benedictinessen en clarissen, ondergebracht. Frida bleef tekenen en aquarelleren, ondanks dat dit verboden was. Ze tekenden ook de zusters. De zusters werkten hard in het kamp. Zo gaven ze les, verzorgden de zieken en deden de was. In hun spaarzame vrije uurtjes trokken ze zich terug om te bidden of in hun bijbeltje te lezen. Alles onder Japans toezicht.

9

VERSTILLING

Coventry gebed “Allen hebben gezondigd en zijn verstoken van de Eeuwige.”

(Romeinen 3,23) Vader, vergeef.

De haat, die een muur optrekt tussen volken, rassen en klassen.

Vader, vergeef.

De gretigheid, waarmee we onze zinnen zetten op wat een ander toebehoort.

Vader, vergeef.

De hebzucht, die de arbeid van mensen uitbuit en de aarde verwoest.

Vader, vergeef.

Onze afgunst op het welzijn en geluk van anderen.

Vader, vergeef.

Onze onverschilligheid ten opzichte van het lijden van gevangenen, daklozen en vluchtelingen.

Vader, vergeef.

De begeerte, die de lichamen van mannen, vrouwen en kinderen voor onwaardige doeleinden misbruikt.

Vader, vergeef.

De trots, die ons ertoe brengt op ons zelf te vertrouwen en niet op God. Vader, vergeef.

“Weest goed voor elkaar en barmhartig; vergeeft elkaar, zoals God u in Christus vergeven heeft.” (Efeziërs 4,32) Amen.

10

AC T I V I T E I T E N

LA VERNA STADSKLOOSTER AMSTERDAM

FRANCISCAANS JONGERENWERK

EEN SPIRITUELE VERBINDING TUSSEN ‘HEMEL EN AARDE’

STILLE OMGANG JONGERENPROGRAMMA

Beeld jouw verbinding met een overleden dierbare uit. Bijvoorbeeld je partner, een familielid of iemand die je bewondert. Onder leiding van Marjanne Geurtsen gaan we werken met Egyptische wasverf, aardepigmenten, bijenwas en oud hout. Dit milieuvriendelijke materiaal gebruiken we uit respect voor de natuur. Je hoeft niet te kunnen tekenen of schilderen. DATA 1 en 8 februari TIJD 10.30-16.00 uur PRIJS € 95,-, incl. materiaal.

Het FJW doet weer mee met de jaarlijkse Stille Omgang in Amsterdam.

We gaan met het thema aan de slag, koken samen. Daarna gaan we naar het centrum van Amsterdam en doen mee met het jongerenprogramma en de Stille Omgang zelf. We overnachten in het Stadsklooster. Het thema van het jongerenprogramma is nog niet bekend. LOCATIE Stadsklooster La Verna, Amsterdam DATA EN TIJD 21-22 maart, 14.30 uur tot ca. 13.00 uur. PRIJS € 25, - incl. toegang jongerenprogramma. BEGELEIDING broeder Fer van der Reijken.

BASISCURSUS ENNEAGRAM

ASSISIREIS

Het enneagram beschrijft negen persoonlijkheidstypen, gebaseerd op mechanismen van waaruit mensen denken, voelen en handelen.

Het gaat hierbij niet om uiterlijk gedrag, maar om innerlijke motivatie. Elke ‘type’ heeft een eigen manier ontwikkeld om liefde en erkenning te krijgen. Josien van Iersel helpt je je eigen type te ontdekken. DATA 22 februari en 7 maart TIJD 10.00-16.30 uur PRIJS € 90,-.

Hoe heerlijk is het om in “Franciscanië” rond te lopen! We gaan komende zomer weer met jongeren in een busje op reis. Op de heen- en terugreis overnachten we bij broeders in Italië en Oostenrijk.

Zes dagen lang bezoeken we de heilige plekken in Assisi en omgeving.

Een verdiepende vakantie met jongeren die net als jij op zoek zijn naar geloof, hoop en liefde. KOSTEN € 495, - MEER INFO fjw@franciscanen.nl BEGELEIDING broeders Wim Pot en Fer van der Reijken.

PELGRIMSTOCHT ROND DE EILANDSPOLDER

OP ADEM KOMEN

Op verzoek herhaald: een ‘pelgrimstocht’ van één dag door de Eilandspolder, een gebied van stilte en rust. De rust en de weidsheid van het landschap nodigen uit tot inkeer en maken de wandeling - onder leiding van Rob Hoogenboom ofm - tot een pelgrimstocht.

Vertrek vanaf Stadsklooster La Verna. Bij terugkomst (16.30 uur) staat de kapucijnersoep klaar! DATUM 29 februari TIJD 10.30-17.30 uur PRIJS € 20, -

In het eerste weekend van mei kun je meeleven met de broeders in het klooster van Megen, op het ritme van de gebedstijden en de maaltijden. Verder hoeft er niets. Jezelf de tijd gunnen om op adem te komen en contact te maken met je ziel. Met, wie weet, verrassende ontmoetingen en gesprekken tussendoor.

LOCATIE Franciscanenklooster Megen DATA 1-3 mei PRIJS € 65,-.

INFORMATIE EN OPGAVE

INFORMATIE EN OPGAVE

Fer van der Reijken ofm, Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam, telefoon: 020-3467530, e-mail: info@stadskloosterlaverna.nl, website: www.stadskloosterlaverna.nl

Wim Pot ofm, Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen, telefoon: 0412-465770, e-mail: FJW@franciscanen.nl, website: www.franciscaansjongerenwerk.nl

CLARISSEN NIJMEGEN

CLARISSEN MEGEN

SAMEN KERKVADERTEKSTEN LEZEN

PELGRIMSTOCHT - OP ZOEK NAAR DE OASE ‘OMGAAN MET...’

Onder leiding van zuster Beatrijs Corveleyn osc gaan we teksten lezen uit de rijke traditie van de kerkvaders. Het waren gezagvolle theologen uit de nog ongedeelde kerk van de oudheid, zoals Augustinus en Gregorius de Grote. Tot op de dag van vandaag zijn ze een onuitputtelijke bron van inspiratie. Wie interesse heeft, kan zich tot 1 februari aanmelden. DATA 6, 13 en 20 februari, 5, 19 en 26 maart. TIJD 14.30 tot 16.30 uur. KOSTEN Vrijwillige bijdrage.

Christenen openen de Bijbel wanneer zij gaan mediteren om God te zoeken, Hem te ontmoeten en om Zijn Stem te beluisteren.

En wij? Wat doen wij, naar wie luisteren wij? Wie zoeken wij om te ontmoeten, om onze aarzelingen en vragen mee te delen, om een diep gesprek mee te voeren? In deze meditatie nemen wij daar de tijd voor. DATA 1 - 3 februari PRIJS € 130, - (jongeren in overleg).

INFORMATIE EN OPGAVE

INFORMATIE EN OPGAVE

Clarissenklooster ‘de Bron’, Waterstraat 141, 6541 TE Nijmegen, telefoon 024-3782904, e-mail: clarissen.nijmegen@zrs-clarissen.nl, website www. clarissendebron.nl

Zuster Paula Suwartini osc, klooster Sint-Josephsberg, Clarastraat 2, 5366 AK Megen, telefoon 0412-462314, e-mail: zrpaula.suwartini@gmail.com, website: www.clarissenmegen.nl

11

FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K

De kloosterdagen in Megen Samen met acht andere enthousiaste leerlingen en twee docenten verbleef Anouk Meulenbelt drie dagen in het franciscanenklooster in Megen.

“Een bijzondere ervaring”, vertelt ze. “Ik heb veel nieuwe mensen ontmoet en van mijn vrienden leerde ik andere kanten kennen. Het waren drie dagen om niet gauw te vergeten.”

Iedereen was erg nieuwsgierig naar het leven van de broeders en we gingen er vol vragen en met een open blik naar toe. Ik was net zo benieuwd als de andere leerlingen. Voor mij was het een belevenis die ik van kinds af aan al eens wilde meemaken. Mijn oma heeft vroeger een hele tijd in een klooster geleefd en ik vond haar verhalen altijd al interessant. Ik wilde het leven in een klooster heel graag een keer zelf meemaken, dus toen ik deze kans kreeg twijfelde ik geen moment om mezelf aan te melden.

We mochten vier keer per dag met de broeders meebidden. Het was heel speciaal om zo mee te mogen kijken in hun leven.

We hebben samen gegeten en verschillende activiteiten gedaan en het klooster zelf was al bijzonder om te zien, met de prachtige tuin en het bijzondere uitzicht vanuit alle kamers.

Maar wat mij het meeste heeft verbaasd tijdens de kloosterdagen waren toch wel de broeders. Vanaf onze aankomst tot aan ons vertrek heb ik me steeds welkom gevoeld en er hing een hele fijne, rustige en warme sfeer in het klooster. Vooral broeder Theo van Adrichem heeft mijn beeld van een broeder totaal veranderd. Hij was zo open over zijn leven, maar stond ook oprecht open voor onze verhalen en meningen. We hebben met heel wat broeders gesproken en ik vond het heel inspirerend om te horen hoe zij voor hun passie hebben gekozen en hoeveel geluk ze daardoor hebben gevonden.

Dit heeft mij erg aan het denken gezet en doen beseffen hoe belangrijk het is om te kiezen voor iets dat goed voelt en voor datgene waar je passie ligt. Door mijn tijd in het klooster ben ik anders gaan kijken naar dingen. Bijvoorbeeld naar de keuze van een vervolgopleiding waaraan, als het goed is, ik volgend schooljaar ga beginnen. Ik ben door deze dagen gaan inzien, dat het belangrijkste is dat ik iets kies waar ik gelukkig van word, net zoals de broeders gedaan hebben.

Ik heb een hele fijne tijd gehad en ben heel dankbaar dat ik aan de kloosterdagen heb mogen deelnemen.

Anouk Meulenbelt