Franciscanen.nl, nr. 1, januari/februari 2012

franciscanen.nl j a a r g a n g 7 | j a n u a r i / f e b r u a r i 2 012 | n u m m e r 1

4 6 8

Bonaventura (1217-1274) Een actuele theoloog

Mensen bij God brengen Ge s p r e k m e t H a n s V o s s e n a a r

EĂŠn Duitse provincie Ingrijpende krachtenbundeling

vooraf

Daar moet u het mee doen Het was een en al ‘financieel-economische crisis’ wat de klok sloeg in het laatste kwartaal van het vorig jaar. Zo’n crisis is kennelijk alleen maar door te komen en te overwinnen als er bezuinigd wordt in de overheidsuitgaven en door internationale solidariteit. Maar dat geldt niet alleen voor de overheid of op het internationale vlak, het raakt eigenlijk iedereen.

Foto omslag: Franciscaans klooster op de berg La Verna in Toscane, Italië, waar Franciscus volgens de overlevering de stigmata ontving.

Franciscanen.nl is het tweemaan­ de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek

Toch zijn het steeds weer dezelfde inkomensgroepen die er op achteruit gaan. Je vraagt je af waar de beleidsmakers zich toch door laten leiden op het punt van gerechtigheid? Waarom is het kennelijk zo moeilijk om een echt sociaal beleid te voeren? Hoe zou het zijn als ... Franciscus vandaag de dag het woord zou krijgen op een partijcongres, in de Tweede Kamer of in het Europarlement? Zou hij dan zoiets zeggen als: “Mensen, wees je er toch van bewust dat alles ons gegeven is. Alles op deze wereld behoort aan iedereen toe. Als je eerlijk deelt, dan is er genoeg voor iedereen. Zou uw en ons aller zorg, niet allereerst uit moeten gaan naar degenen die niets hebben, naar de behoeftigen, naar de armen? Mijn advies is: ‘Arm worden met de armen, dan ben je beiden even rijk’. Daar moet u het mee doen.”

Ton Peters ofm

op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 6500.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op ING-bankrekening 10.33.896 t.n.v.

Vernieuwde lay-out, nieuwe rubrieken Franciscanen.nl start de zevende jaargang met een vernieuwde omslag, kleine aanpassingen in het binnenwerk en enkele nieuwe rubrieken. Hiernaast komt steeds actuele informatie.

Franciscaanse ‘kopstukken’ worden belicht op de volgende bladzijde. De vertrouwde ‘overweging’ sluit hierbij aan. De hartpagina’s blijven ingeruimd voor ‘de binnenkant’, gevolgd door de nieuwe rubrieken ‘internationaal’ en ‘maatschappij’. Het blad sluit evenals de vorige jaargangen af met ‘kort nieuws’, ‘agenda’ en ‘franciscaans jongerenwerk’.

‘minderbroeders Utrecht’.

Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Maarten Lemmers ofm, Ton van ­ ­Oosterhout ofm, Joop Sierat.

Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080,

Woorden van Franciscus De heilige armoede ontkracht de hebzucht en de gierigheid en de zorgen van deze wereld

e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Detail fresco, Assisi.

ac t u e e l

Op 16 december werd in Den Haag het rapport ‘Seksueel misbruik van minderjarigen in de Rooms-Katholieke Kerk’ van een onderzoeks­commissie onder leiding van oud-politicus Wim Deetman gepresenteerd. De Nederlandse ­bisschoppen en de koepel van ordes en congregaties, de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR), vroegen ­Deetman in het voorjaar van 2010 om onderzoek te doen naar de aard en omvang van seksueel misbruik in de ­katholieke kerk in Nederland tussen 1945 en 2010. Kort tevoren kreeg ­Nederland, in navolging van Ierland en Duitsland, te maken met een stroom onthullingen over seksueel misbruik door ­priesters en religieuzen.

‘Ook wij komen voor in zwarte bladzijden kerk’ De Commissie Deetman ontving ruim 2000 meldingen over misbruik binnen de katholieke kerk. Via gesprekken met groepen slacht­offers en een enquête onder ruim achthonderd respondenten zijn die verder onderzocht. ­Daarnaast heeft de commissie onderzoek gedaan in archieven van kerkelijke instellingen en daders verzocht zich bij de commissie te melden. De commissie wilde ook hun verhaal horen, om het klimaat te kunnen schetsen waarbinnen het misbruik kon plaatsvinden.

Erfzonde De minister provinciaal van de franciscanen in Nederland, Jan van den Eijnden, stuurde zijn broeders 6 januari een persoonlijke brief naar aanleiding van het verschijnen van het rapport van de Commissie Deetman. Hier enkele aaneengesloten fragmenten: “Het onderwerp van deze brief is delicaat en ernstig. In het rapport van de Commissie Deetman is sprake van tweeën­dertig medebroeders over wie meldingen zijn binnengekomen. Daarnaast heb ik ook rechtstreeks meldingen ontvangen; alles bij elkaar over zo’n veertig medebroeders.

Wat mij daarbij opvalt, is dat het meestal niet om ­meldingen over onze internaten gaat, maar over onze middelbare open scholen en parochies. Alle slachtoffers die zich bij mij gemeld hebben, heb ik uitgenodigd voor een gesprek.

Met degenen die op mijn uitnodiging zijn inge-

gaan heb ik goede, maar niet altijd gemakke­ lijke gesprekken gehad. Ik heb geprobeerd goed te luisteren, de ernst van het verhaal tot me te laten doordringen en, namens onze broederschap, excuses gemaakt en gezegd hoe ik mij er voor schaam. Voor mij heeft deze situatie alles te maken met wat wij erfzonde noemen.

Wij delen in de gevolgen van kwaad en zonde die wij niet hebben begaan, maar waar wij toch verantwoordelijkheid voor moeten nemen, spijt over moeten betonen en boete moeten doen in de vorm van compensatie of het geven van hulp. Wat ik hierbij het moeilijkste vind is, dat ik geconfronteerd wordt met misstappen van medebroeders die ik gekend heb. Ik probeer me dan te laten leiden door de brief van Franciscus aan een minister waarin hij schrijft dat ‘de broeders die weten dat een broeder gezondigd heeft hem niet te schande moeten zetten of zwartmaken. Maar zij moeten hem veel barmhartigheid betonen en de zonde van hun broeder zeer vertrouwelijk behandelen.’

Dit betekent dat ik postuum barmhartig wil zijn en hen aanbeveel in Gods barmhartigheid.”

Pijn “Ook wij komen voor op deze zwarte blad­ zijden van de geschiedenis van de kerk in ons land. Het kwaad dat zoveel mensen is aangedaan, is in veel gevallen niet meer te herstellen. Daarvoor blijken sommigen te ernstig gewond. Toch mogen wij hen niet in de steek laten. Ieder van ons zal zijn pijn lijden aan wat ons als kerk en broederschap in deze tijd overkomt. Ik hoop dat wij het geloof en het vertrouwen in elkaar bewaren en ­verdiepen, en dat wij ook, juist in haar zwakheid, de kerk trouw kunnen blijven.”

3

ko p s t u k k e n

Beeld aan de Sint-Bonaventurakerk in Woerden.

Bonaventura

(1217-1274)

Bonaventura is een van de belangrijkste figuren in de nog jonge gemeenschap van de minderbroeders. Lange tijd was hij generale minister. In die functie heeft hij de broederschap stevig op poten gezet, en geïntegreerd in de kerk en de maatschappij van zijn tijd. Hij wordt daarom ook wel ‘de tweede stichter van de orde’ genoemd.

Bonaventura was niet alleen ordesbestuurder maar ook een groot theoloog. Toen hij tot generale minister werd gekozen, was hij hoogleraar theologie aan de universiteit van Parijs. In zijn theo­ logie neemt Christus de centrale plaats in, omdat Christus ‘begrijpen’ God ‘kennen’ betekent, en omdat Christus navolgen het gaan is van de weg naar God. Hiermee blijft ­Bonaventura een actuele theoloog, want iedere tijd moet een eigen antwoord vinden op de vraag wie Christus is. Bovendien geldt nog steeds dat de vraag wie God is, niet buiten Christus om kan worden beantwoord.

Totaalbeeld Tegen de achtergrond van het sterk christologisch karakter van zijn theologie, is het niet verwonderlijk dat de stigmatisatie van Franciscus een grote indruk maakte op Bonaventura.

Daarin openbaart zich voor hem het geheim van Franciscus.

Voor B­ onaventura is Franciscus hét voorbeeld van een leven in vereniging met Christus. Hij ziet dit als de sleutel voor het ­begrijpen van alle andere elementen van Franciscus’ leven.

Met andere woorden: voor Bonaventura is Franciscus vóór alles een mysticus die vanuit zijn verbondenheid met Christus doet wat hij doet. Daartoe wil Bonaventura ook zijn broeders opvoeden: tot vereniging met Christus. Hiermee raakt hij aan een element dat nooit uit Franciscus’ leven weggedacht kan worden. In een tijd waarin, niet per se ten onrechte, F­ ranciscus vooral in verband wordt gebracht met een eerbiedig en duurzaam omgaan met de schepping, of met kritiek op het hedendaagse neokapitalisme en l­iberalisme, blijft het belang-

4

rijk om deze kant van Franciscus te zien en in ere te houden.

De verschillende aspecten sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan en verdiepen elkaar. De visie van Bonaventura is aldus een belangrijke bijdrage aan het puzzelwerk dat verricht moet worden om een totaalbeeld van Franciscus te krijgen dat het origineel zo dicht mogelijk benadert. En daarbij hoort, dat gezien wordt hoe F­ ranciscus ook in zijn maatschappelijke stellingnames gemotiveerd wordt door het geloof in Christus. Hiermee heeft Franciscus, naar het inzicht van Bonaventura, laten zien dat de navolging van Christus niet alleen een geestelijke werkelijkheid is in de ziel die zich met Christus verenigt, maar gestalte moet aannemen in een concrete levenswijze en in de politieke en maatschappelijke daden die daarbij horen.

Aanzien Bonaventura genoot veel aanzien in zijn tijd. Aan het einde van zijn leven wordt hij benoemd tot bisschop van Albano, bij Rome, nadat hij eerder een benoeming voor York had afgewezen. Ook wordt hij kardinaal. In die hoedanigheid speelt hij een belangrijke rol op het Concilie van Lyon (1274), dat de eenheid tussen de kerk van het Oosten en die van het Westen probeert te herstellen. In Lyon sterft hij in 1274.

Jan van den Eijnden ofm Deze rubriek wordt verzorgd door medewerkers van het Franciscaans Studiecentrum. Info: www.franciscaans-studiecentrum.nl.

overweging

Wanneer je wilt weten wie Vincent van Gogh was, ga je kijken naar zijn schilderijen. En je neemt ook kennis van de brieven die Vincent schreef aan zijn broer Theo. Dat zijn de sporen die van Gogh heeft achtergelaten.

Wanneer je wilt weten wie God is ... waar moet je dan gaan kijken? Je kunt gaan kijken naar mensen die vol zijn van God. Net zoals de schilderijen van Vincent nog steeds vol zijn van zijn kijk op het leven.

Sporen van God? Mensen die vol zijn van God ... Het gaat er niet allereerst om dat je mensen weet te vinden die de mond vol hebben over God. Het moeten mensen zijn bij wie in hun dagelijkse doen zichtbaar wordt dat ze vol van God zijn. Jezus was zo iemand.

Hij was werkelijk vol van God. En Franciscus?

Ja, die ook. Hij was zozeer onder de indruk van de lijdende Jezus dat aan het einde van het leven van Franciscus de afdrukken van de kruiswonden zichtbaar werden in zijn handen, zijn voeten en zijn zijde. Zou er voor Franciscus een weg naar God mogelijk zijn geweest buiten Jezus om? In de manier waarop Franciscus omging met de melaatsen

van zijn dagen herken je de trekken van Jezus. Zoals Jezus de armen gelukkig prees en gelukkig maakte, dat was pas echt goddelijk!

Een franciscaanse mens bij wie je in zijn politieke en maatschappelijke opstelling niets terugvindt van zijn persoonlijke keuze voor het evangelie, zou die eigenlijk wel van betekenis kunnen zijn voor onze tijd?

Een van de minderbroeders uit de begintijd van de orde was Bonaventura. Hij is een van de broeders die het leven van Franciscus hebben beschreven. Bonaventura vertelt dat ze eens aan Franciscus vroegen: “Kun je

ermee instemmen dat ontwikkelde mannen, eenmaal opgenomen in de orde, zich gaan toeleggen op de studie van de bijbel?”

De reactie van Franciscus was: “Natuurlijk vind ik dat goed. Als ze maar blijven bidden, en niet alleen maar blijven lezen. We lezen in de heilige Schrift dat Jezus vaker bad dan las. De broeders die aan bijbelstudie doen moeten ook zelf in praktijk brengen wat ze in de heilige Schrift hebben aangetroffen.

En voordat ze iets van dat alles aan anderen gaan voorhouden, moeten ze het eerst tot een persoonlijke leefregel hebben gemaakt.”

Maarten Lemmers ofm

Overhangende rots op de berg La Verna in Toscane, Italië, waar Franciscus volgens de overlevering de stigmata ontving.

5

de binnenkant

Mensen bij Na zijn theologiestudie in Utrecht verbleef hij elf jaar in de communiteit bij een parochie in het Noorse Oslo, waar hij met veel plezier werkte.

Na een sabbatsjaar en een ­pastorale ­training in de Verenigde Staten, was er in Noorwegen zoveel veranderd dat hij niet kon terugkeren. Teleurgesteld nam hij enige afstand van de broederschap en werd ziekenhuispastor in het Brabantse Geldrop. Een gesprek met Hans Vossenaar (57).

huispastor werkte. “Ik probeerde met mensen antwoorden te vinden op vragen als: waar sta je, wat beleef je in de crisis­ situatie waarin je geplaatst bent? Mensen die de dood onder ogen moeten zien, gaan daar als vanzelf over nadenken. Dat geeft een openheid. Dan komen de religieuze vragen, in ons vak de ‘trage vragen’ genoemd, als vanzelf. Ja, wanneer je lijf het moeilijk krijgt, heeft dat gevolgen voor het welbevinden.

Dan blijkt eens te meer waar de Franse filosoof Gabriël Marcel over sprak in zijn boek Être et avoir. Je hebt niet alleen een lichaam maar je bent ook het lichaam dat je hebt. In de training in de Verenigde Staten is dat uitgediept: Hoe ga je om met je leven, ook als de ‘kwaliteit’ ervan minder is of bij een naderende dood.”

Psychologie In zijn ziekenhuisperiode vervulde Hans met veel plezier ook pastorale assistentie in het naburige Mierlo en Eindhoven.

Dat bezorgde hem de vraag of hij helemaal wilde kiezen voor het parochiepastoraat. Hans koos voor een combinatie van categoriaal en parochie-pastoraat. Hij werd deeltijdpastor in Nuenen, ooit de woonplaats van Vincent van Gogh.

Barmhartigheid Wat is de rode draad in zijn leven en werk? “Mensen bij God brengen,” antwoordt hij stellig. “Zoals Franciscus in een brief over een broeder schrijft: ‘Bemin hem nog meer dan mij, om hem zo tot de Heer te brengen.’ Dat beschouw ik als de belangrijkste opdracht.

In die brief gaat het er Franciscus vooral om barmhartigheid bewijzen. Dat is voor hem mensen dichter bij God, en zo bij elkaar en bij zichzelf te brengen. Zó worden mensen heel gemaakt.

Ja, dat is voor mij het franciscaanse in mijn werk.”

Over het ziekenhuis raakt Hans niet uitgepraat. “In mijn eerste jaar leerde ik het vak van dominee Henk Harms. Met hem stond ik een vluchtelingenfamilie bij, waarvan een kind na een ongeluk binnen was gebracht. De ouders, die geen Nederlands spraken noch verstonden, kregen hulp via een tolk. Zo vroeg de moeder of haar vader, vluchteling in België, mocht komen. Hij had bij een sterfgeval in de familie een belangrijke taak.” Ze spraken af dat Harms naar België zou rijden om hem te halen. “Daar is het ons om te doen,” zegt Hans, “mensen bij elkaar brengen, zeker in moeilijke situaties. Dat is ‘mensen bij God brengen’.”

Een “bijzondere periode” noemt Hans de tijd die hij als zieken-

6

Waarom eigenlijk de overstap van ziekenhuis naar parochie?

Hans vertelt enthousiast hoe het voortbestaan van parochies hem ter harte gaat. “Maar dan wel in een kerk die naar buiten gericht is. De mensen moeten verantwoordelijkheid krijgen voor hun kerk, maar de kerkelijke leiding keert de kerk meer in zichzelf en die verliest zo haar maatschappelijke betekenis.”

Hij stelt vast dat mensen eerder uit elkaar gespeeld worden dan bij elkaar komen, of met Franciscus gezegd: bij God gebracht worden. Hij irriteert zich duidelijk over wat mensen wordt aangedaan. Volgens Hans moeten gelovigen meer eigen verantwoordelijkheid kunnen dragen in parochies. “Dan ontstaan er nieuwe initiatieven die nodig zijn om het religieus bewustzijn levend te houden. Zo komen mensen samen, misschien wel in kleinere groepen.”

Maar Hans is niet alleen bezig als parochiepastor, hij heeft nog meer ‘banen’ die ook aansluiten bij zijn studie psychologie die hij in 2002 afrondde. Hij is een aantal uren verbonden aan een hospice en aan een psychogeriatrische afdeling in een verpleeghuis. Na zijn werk als pastor in het ziekenhuis probeert hij daar nu mensen nabij te zijn op hun laatste weg. Zijn psychologische kennis kan hem helpen om mensen in crisissituaties te begrijpen en bij te staan. Zo is hij betrokken bij een psychologisch instituut dat vijfenveertigplussers begeleidt bij het ouder worden en bij hun zingevingsvragen. Regelmatig wordt hij gevraagd om mee te denken bij medisch-ethische vraagstukken en verzorgt hij een stuk begeleiding en supervisie van psychologiestudenten. Hans voelt zich geroepen om vooral de religieuze dimensie daarin onder de aandacht te houden. Over de bijbel leest en preekt

God brengen hij vooral psychologisch, zo legt hij uit. “Ik probeer in bijbel­ verhalen metaforen te vinden die aansluiten bij het leven of sterven van mensen. Psychologisch lezen is dan kijken naar hoe de bijbel de menselijke processen beschrijft en er een betekenis aan verleent.” Eens moest hij een familie bijstaan van wie de oude moeder had verkozen om te ‘versterven’. In het afscheid

vertelde Hans het verhaal van Jezus die tussen de mensen door gaat en in stilte verdwijnt. Zo had moeder haar weggaan na achtentachtig jaar ook beleefd. Het was voor ieder verstaanbaar.

Ton van Oosterhout ofm

Hans Vossenaar aan het woord tijdens een eucharistieviering op 29 mei 2011 in de Clemenskerk te Nuenen bij gelegenheid van zijn 25-jarig priesterjubileum.

7

i n t e r n at i o n a a l

Duitse franciscanen in één provincie Net als in andere West-Europese In 2004 besloten de provincies tot verdere samenwerking. Het was een compromis tussen landen kiezen ook in Duitsland niet de wens om meerdere dingen gemeenschappelijk te doen en vast te houden aan de zelf­ standigheid van de afzonderlijke provincies. Maar al na een jaar bleek hoe ingewikkeld de veel jonge mannen voor een leven besluitvorming verliep en werd besloten tot samenvoeging. als franciscaan. Dat leidde ertoe dat Nieuwe initiatieven de vier Duitse provincies (Saxonia, Toen de broeders van de vier provincies in grote meerderheid dit besluit bekrachtigden, Keulen, Thüringen en Beieren) jaren kwam een proces op gang waarin werkgroepen en commissies op de terreinen van financiën, bibliotheken, publiciteit en statuten, deze wil om samen te gaan concreet geleden al samenwerking zochten. uitwerkten. Deze commissies waren steeds samengesteld uit mensen van de vier provincies.

Een gezamenlijk noviciaat en ook de In deze samenwerking werd al een voorschot genomen op de ‘vereniging’. Vorig jaar juli vond dit proces een voorlopig eindpunt in een feestelijke viering in München. Daar werd verdere vorming van jonge broeders ook het eerste bestuur benoemd. In het daaropvolgende kapittelcongres bleek dat krachten werd een gemeenschappelijke zo gebundeld konden worden dat er zelfs ruimte ontstond voor nieuwe initiatieven.

Zo startten nieuwe communiteiten in Halle, in het voormalige Oost Duitsland, en in Essen. taak. Dit was de eerste aanzet De provincie telt nu 390 broeders die wonen op veertig plaatsen. tot een meer ingrijpende Vitale presentie krachtenbundeling. Als gedelegeerde en visitator namens de minister generaal in Rome, bezocht ik de broeders

Foto: Het bestuur van de n ­ ieuwe Duitse ­ rovincie, met de minister generaal­van de p orde, José R ­ odríguez C ­ arballo ­(vijfde van links), en schuin achter hem (zesde van links) Rob Hoogenboom.

8

in Duitsland en heb ik deze nieuwe provincie, genoemd naar de heilige Elisabeth van Thüringen, leren kennen. Ik ben onder de indruk geraakt van de sterke presentie van broeders in de verschillende steden, waar pastoraat en zorg om de armen en daklozen, samengaan. Verder zijn er scholen, vormingshuizen en bedevaartplaatsen die de broeders beheren. Een vitale en veelkleurige franciscaanse presentie om trots op te zijn. Interessant is in dit verband dat de Nederlandse en Duitse provincie sinds september samenwerken in een gezamenlijk noviciaat. Het is afwachten waar deze samenwerking verder toe zal leiden.

Rob Hoogenboom ofm

m a at s c h a p p i j

Wat ik van huis uit “meekreeg en wat ik vond bij Franciscus, die liefdevol omging met de uitgestotenen van de samenleving, drijft mij om in deze fase van mijn leven met mijn handen te doen wat ik in preken niet meer zo goed gezegd kan krijgen.

”

Jan Kortstee (73), franciscaan, ­Wijchen. Was jarenlang werkzaam in het pastoraat. Nam na zijn emeritaat het initiatief tot o­ prichting van de Voedselbank W ­ ijchen en stelt wekelijks samen met een vijftiental andere vrij­­­ willigers voedselpakketten samen.

9

n i eu w s

Mensen

Roepingenfilmpjes op YouTube

Op 21 november overleed in Nijmegen Maurus de Haas op 89-jarige leeftijd.

In 1943 trad hij in bij de franciscanen.

Hij werd in 1952 priester gewijd en was werkzaam in het pastoraat in Nieuwe Niedorp en Megen, en daarna dertig jaar te Wijchen, tot 1991. Van daar verhuisde hij naar de communiteit aan de Vermeerstraat te Nijmegen en later naar verzorgingshuis Berchmanianum in die plaats.

Vanaf 2 december zijn op YouTube zes filmpjes te zien waarin franciscanen vertellen over hun roeping tot het leven als minderbroeder. Doel: via de sociale media op internet interesse wekken om toe te treden tot de orde.

In Warmond overleed 11 december Piet Amandus Korse op 101-jarige leeftijd. In 1929 trad hij in bij francis­ canen en in 1937 werd hij priester gewijd. Hij stichtte het priesterhotel San Luchesio te Amsterdam, van waar uit ook culturele reizen en bedevaarten werden georganiseerd. Bekendheid kreeg hij vooral vanwege zijn betrok­kenheid bij Maria als ‘Vrouwe van Alle Volkeren’.

“Wij geloven in ons leven en willen ons enthousiasme graag aan anderen overbrengen”, aldus het driekoppige ‘ roepingenteam’ van de Nederlandse franciscanen: Hans van Bemmel (coördi­ nator), Lars Frendel en Fer van der Reijken. Ze komen alle drie in beeld, samen met Herman Piek, Roland Putman en Emiel van Druten, die drie maanden na de opnames intrad en de kloosternaam ‘Lucas’ kreeg. De filmpjes zijn gemaakt door de fotograaf, filmer en schrijver Willem Quist, lid van de Orde van Franciscaanse Seculieren. Een link naar de filmpjes is te vinden op de website www.franciscanen.nl > Roeping > Roepingenfilmpjes.

Op 15 december overleed in Heerlen Gerard Bannier. Hij was honderd jaar oud, tachtig jaar franciscaan en 73 jaar priester. Zijn hele leven werkte hij in het pastoraat in Hoogcruts, Alverna, Oudewater, Delft en Heerlen.

Bruno Peperzak is 20 december op 96-jarige leeftijd in Heerlen overleden. Hij was 75 jaar franciscaan en 69 jaar priester. In 1948 vertrok hij als missionaris naar Java. Hij was er jarenlang leraar wis- en scheikunde aan een kweekschool. Daarnaast werkte hij in het pastoraat. Terug in Nederland (1981) was hij betrokken bij de charismatische vernieuwing.

Meditaties voor alle seizoenen Chiara Bots, abdis van het clarissenklooster in Megen, schreef een ­p raktisch boek over christelijke meditatie. Daarin verwerkt zij allerlei thema’s en meditatievormen, evenals ontspannings- en aandachts­ oefeningen.

De meditaties zijn los te gebruiken of in serie toe te passen ­(gedurende meer dagen), individueel of in groepen. Ze zijn zeer ­geschikt voor ­organisatoren van meditatieworkshops. Alle seizoe­nen en hoogte­punten uit het kerkelijk jaar (Advent, Kerstmis, Pasen) komen uitgebreid aan bod. Eerder verscheen van Chiara Bots het kookboek Gezond leven, bezield eten.

Chiara Bots, Meditaties voor alle seizoenen, Uitgeverij Ten Have, De Haag, 144 blz., € 16,95.

10

ac t i v i t e i t e n

La Verna

Franciscaans Jongerenwerk

Stoutenburg

Levensverhalen schrijven

Gezond leven, bezield eten

Koken met de seizoenen

Aan de hand van oefeningen die herinneringen losmaken en op basis van thema’s, schrijf je jezelf kriskras door je leven. Schrijfervaring is niet nodig.

Data 2, 16 februari,

1, 15, 29 maart,

12, 26 april,

10 mei Tijd 14.00-16.30 uur Prijs € 90,-

Een weekend voor jongeren bij de broeders in Megen over gezond eten en bezield leven.

Vanuit de spiritualiteit van Franciscus en Clara slaan we twee keer zelf aan het koken in de kloosterkeuken.

Data 24-16 februari Prijs € 50,-

Vegetarisch biologisch koken met groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg.

Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten.

Datum 15 februari Prijs € 15,-

Stille Omgang

Meeleefweek

Weekend bij de broeders in Amsterdam rond de ‘Stille Omgang’ in de nacht van 17 op 18 maart. Deze stille tocht door de stad wordt gehouden om het eucharistisch wonder te gedenken dat daar op 15 maart 1345 plaatsvond.

Data 16-18 maart Prijs € 40,-

Meeleven in de communiteit in een dagritme van werken en meditatie. We werken binnensen buitenshuis van 9.00 tot 13.00 uur en van 15.00 tot 17.00 uur onderbroken door koffieen theepauzes. Aan het begin en het eind van de dag en voor de warme maaltijd om 18.00 uur is er meditatie.

Data 20-24 februari Prijs € 95,- (donateurs € 85,-)

Franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling

Contact met levensdoelen

Wat is voor jou belangrijk in je leven? Wat zijn je levensdoelen? Aan de hand van visualisatie, meditatie en gesprek maak je er contact mee en ga je na hoe ze je leven kunnen verrijken en verdiepen.

Datum 10 februari Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 35,Johannes Passion

Bach volgt in zijn Johannes Passion vrijwel letterlijk de teksten van het Johannesevangelie. Veel aandacht wordt besteed aan het proces van Jezus. Centraal staat het moment dat Pontius Pilatus zwicht voor de druk om Jezus ter dood te brengen.

Data 23 februari,

1, 15 maart Tijd 20.00-22.00 uur

Franciscaans Milieuproject

Assisireis

Deze zomer organiseert het Franciscaans Jongerenwerk weer een busreis naar Assisi.

Samen bidden, bezinnen en ontspannen.

Data 17-26 juli Prijs € 500,Europese franciscaanse ontmoeting

Vrouw-zijn vieren

Internationale Vrouwendag is een goede gelegenheid om samen met andere vrouwen het vrouw-zijn te vieren. Lekker samen eten, bezinnen en dansen.

Datum 8 maart Tijd 17.00-22.30 uur Prijs € 8,- (inclusief logies en ontbijt € 33,-)

Van 27-31 augustus 2012 wordt in Polen de derde Europese franciscaanse ontmoeting voor jongeren gehouden.

Locatie: St. Annaberg, tachtig kilometer van Katowice. Nadere informatie over het reisschema en de kosten volgt later.

Informatie en opgave:

Informatie en opgave:

Informatie en opgave:

Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl, ‘Jongeren’

Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500, e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

Voor meer activiteiten in franciscaans ­N ederland: www.franciscaanseweg.nl

11

Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k

l e m e h e d t i u k n e h c s e g n Ee

n het en deel aa w u o r v e ennis g et zes jon et elkaar k m m n e e w m n a e s t egen maak n dagavond nam ik in M verdiepte ij r a r e v n b r p e m O g e ’ a v t? d o Eind n e je da en. De Anselm en, hoe do bedskaart e d g id n ‘B e enedictijn d ’s b n o e e t d fo t r e e week m e fe s interview apel. Na d an kleine k n v e e e d in n e a le w h k n e ar een aan d ekeke noer, making, b ndeling na n gebedss is a e n w ig n e n e e k n e e e e z in r iede we on er uit aakten we en we lekk m id n a e a g w r o n e m Grün en. ondag nden nem ring van z o ie k v is ie t u h is r r a a euch ee na hebben, innering m l iemand nodig r aa e m h le al ls e a w e er te at d dat w God zoek t en om steeds verd

geeft manier rek te st en antwoord p ij w es g eg in w ar e d ka s die on or met el nnen delen do stil staan bij n ko Ik . g n ri Het geloof te ku kunnen gaan. ke er va ij t el h on et ac rg kr ve n n ij o m over ons perso aaruit ik en w kk gaan was een en re t p es ed g vo e echt diepgaand ij dagelijks zeggen op deze drie dagen de ‘ja’ te kunnen datgene wat m Het waren zeer in w e u w ie n en p d o r er ei st ro ee u dag w rdoor g me er bew met elkaar en put om iedere lijk leven. Daa we het gebed terschap. Ik ben ik es en ri d n dagen p n ze ij et ko h w t en ze to e ar to terieu ben deze drie ka ys el eb m r h s ij g aa mijn roeping n n m r la o o en V er beleven. . Concludehoe intiem n angst, roeders intiem lfs in geval va n gebedsleven van geworden b ij Ze m . d in o t G ch et ra s m d dat deze geb Go ct heb rheid zeggen, en verdieping dend altijd in ke id st b ze eigenlijk conta ru t je n ce en b ro d n p God gaa erd nzaamhei en dichter bij n ik met hond ssituatie beter ed n ka o d ve ev n le g schaamte of ee re je en je b n orden dat geestelijk heb . Daardoor ku ontdekken. rie dagen ons hte groep gew aanwezigheid d ec en h rd ’n o o zo tw jn zi an lijven e iepere om elkaar te b en gebracht. W b en jv eb begrijpen en d li h b n le il w in contact t om te zien geschenk uit we met elkaar heel interessan kend was een et ee h w as it w D p . t o n is ve ar en min et le r antwoord Voor mij als se inspireren in h p zoek zijn naa eo am en n , w n u o ee vr e em l één ding g hoe zes jong de hemel ... e en adden allemaa h em ti Ze . in e en d g ra in t sv leven rden zoek boeiend n hen antwoo ed. Wat ik erg eb lijk dat ieder va Boris Plavčić g in , d o G et en m g e ei ti n la ee re persoonlijke er van ons op d was, dat ied n vo d en er ir en insp