Franciscanen.nl, nr. 4, juli/augustus 2013

franciscanen.nl j a a r g a n g 8 | j u l i / a u g u s t u s 2 0 13 | n u m m e r 4

3 5 6

Kapittel kiest nieuw bestuur Rob Hoogenboom provinciaal

Franciscus en kunst Nicol as Dings

De onrust bleef ...

Gesprek met Loek Bosch

vooraf

Barmhartigheid voor recht Het heeft de gemoederen danig beziggehouden ... en nog! De Partij van de Arbeid raakte er door verdeeld. Het regeerakkoord dreigde er aan te gaan. Het kostte een staatssecretaris bijna de kop. Wie het nieuws volgt weet waar dit over gaat: de uitgeprocedeerde illegalen.

Ze moeten uitgezet worden, maar kunnen niet terug naar hun land van herkomst.

Foto omslag: Beeld van Franciscus bij hotel Domus Pacis in het plaatsje Santa Maria degli Angeli bij Assisi.

Franciscanen.nl is het tweemaan­ de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 6500.

Abonnement: Gratis aan te vragen via

Natuurlijk: illegaliteit is strafbaar, maar is dat een reden om die illegalen in detentie te houden en te behandelen als zijn het criminelen? Het recht kan nooit onmenselijkheid eisen en zeker ook geen mensonwaardige behandeling rechtvaardigen. Dat sommigen van hen dan in hongerstaking gaan, valt goed te begrijpen; het is een laatste redmiddel om dit onrecht aan de kaak te stellen. Toegegeven: een simpele oplossing voor deze problematiek is er niet.

Maar voorop moet blijven staan: kan er niet op een meer humane wijze met vluchtelingen en asielzoekers worden omgegaan? Het is toch het grondrecht van ieder mens als mens behandeld te worden, ook door degenen die het voor het zeggen hebben in politiek en samenleving?

In één van zijn wijsheidsspreuken - nummer 27 over de deugd die de ondeugd verdrijft schrijft Franciscus: “Waar barmhartigheid is en wijze maat, daar is geen veeleisendheid en geen verharding.” En het woord dat Franciscus voor “veeleisendheid” gebruikt, betekent letterlijk: in de rechtszaal een overdreven eis stellen zonder rechtsgrond. Misschien moeten we proberen politici met deze woorden van Franciscus er van te overtuigen hun hart te laten spreken en barmhartigheid in praktijk te brengen. Is het in juni door staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie ingediende wetsvoorstel een eerste stap?

tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Ton Peters ofm

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht.

IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris),

Woorden van Franciscus

Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm.

Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

ac t u e e l

Kapittel kiest nieuw bestuur Het driejaarlijkse provinciaal kapittel van de Nederlandse Het provinciaal kapittel ging 21 mei van start met een franciscanen koos op 23 mei Rob Hoogenboom tot minister gebedsviering in de kapel van het conferentieoord van de franciscanessen van Denekamp, waar de bijeenkomst provinciaal en Theo van Adrichem tot vice-provinciaal plaatsvond. Bijeen voor de eerste vergaderronde, stemde het voor een bestuursperiode van zes jaar. Eerstgenoemde volgt kapittel in met het verzoek van de Vlaamse provincie om een afhankelijke custodie (kleinere bestuurseenheid) te ­mogen Jan van den Eijnden op, die in 2004 aantrad. worden van de Nederlandse provincie.

Aan het begin van de laatste kapitteldag zijn nog vier Provincieprojecten andere nieuwe bestuursleden gekozen: Frans Gerritsma, Het kapittel behandelde op de tweede dag een notitie over de Gerard Heesterbeek, Wim Pot en Fer van der Reijken. financiële prognose voor de komende zes jaar. Daaruit bleek dat de kosten voor met name de ouderenzorg steeds hoger worden.

Hun benoeming geldt voor drie jaar. Het komende bestuur kreeg de opdracht dienovereenkomstig Beeld van de kapittelvergadering.

passende maatregelen te treffen. Verder werd besloten tot verlenging met drie jaar van de vier provincieprojecten (projecten waarvoor de provincie zich verantwoordelijk weet): het Franciscaans Jongerenwerk, La Verna (Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling), het Tijdschrift voor Verkondiging en het magazine Franciscanen.nl.

‘Dragende communiteiten’ Op de derde vergaderdag werden de nieuwe provinciaal en vice-provinciaal gekozen en boog het kapittel zich onder meer over de positie van de gemeenschappen van Megen en Amsterdam, de twee zogeheten ‘dragende communiteiten’ waarmee de franciscanen de toekomst in willen gaan. Er werd op aangedrongen dat er op moet worden toegezien dat de specifieke zending van de communiteiten niet in het gedrang komt door andere zorgen. Omdat beide gemeenschappen plekken zijn waar de vorming van jonge broeders plaats­ vindt, sprak het kapittel eveneens over de vorming van ingetredenen. Ter tafel lag ook de nota ‘Publiciteit en media’.

Besloten werd om twee broeders aan te stellen. Er komt een coördinator die hoofdverantwoordelijke wordt voor dit beleidsterrein. Hij krijgt in zijn takenpakket als speciale aandachtsvelden de website www.franciscanen.nl, social media (Facebook en Twitter) en contacten met de pers (kranten, radio en tv). Er wordt een aparte redacteur aangesteld voor de tijdschriften Franciscanen.nl en Mediant (het interne provincietijdschrift).

De laatste kapitteldag, 24 mei, opende met de keuze van vier nieuwe bestuursleden. Aansluitend werd een hele lijst besluiten en aanbevelingen vastgesteld. Eén aanbeveling betrof het voorstel aan het bestuur om te gaan nadenken over “vormen van betrokkenheid bij en deelname aan het leven van onze provincie en onze communiteiten”.

Peter van Zoest Het nieuwe provinciale bestuur. V.l.n.r. staand: Frans Gerritsma, Rob Hoogenboom, Theo van Adrichem, Gerard Heesterbeek; vooraan: Fer van der Reijken, Wim Pot.

3

i n t e r n at i o n a a l

Michael Perry nieuwe minister generaal De orde van de minderbroeders heeft een nieuwe minister generaal: Michael Perry. De Amerikaan werd 22 mei in Rome op de generale curie gekozen door het generaal definitorium (algemeen bestuur van de orde) en de presidenten en vice-presidenten van de verschillende conferenties (grotere bestuurlijke overlegorganen).

Michael Anthony Perry (58) had binnen de orde de functie van vicaris generaal. Daarvoor was hij minister provinciaal van een Amerikaanse provincie. Perry was eerder betrokken bij de vorming van broeders, zette zich op internationaal vlak in voor gerechtigheid, vrede en eerbied voor de schepping en werkte tien jaar in de missie in Congo. Hij is de opvolger van José Rodríguez Carballo, die op 6 april door paus Franciscus werd benoemd tot secretaris van de Vaticaanse Congregatie voor de Instituten van Godgewijd Leven en van de Gemeenschappen van Apostolisch Leven, kortweg ‘Congregatie voor de Religieuzen’.

Michael Perry.

Gebouw van de generale curie in Rome.

Nieuwe president COTAF Op 10 mei werd in München Oliver Ruggentaler gekozen tot president van de ‘Conferentia Transalpina Franciscana’ (COTAF), de ‘Franciscaanse Conferentie boven de Alpen’, het verband van provinciaals van noord-west-midden-Europa. Hij is de opvolger van de Nederlandse oudprovinciaal Jan van den Eijnden, die deze functie negen jaar heeft bekleed. Oliver Ruggentaler is provinciaal van de Oostenrijkse provincie en met zijn veertig jaar de jongste van de provinciaals van de COTAF. De COTAF bestaat uit de zes provinciaals van Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Roemenië, Frankrijk, Nederland en twee custoden van de custodieën (kleinere bestuurlijke eenheden) Zwitserland (afhankelijk van Oostenrijk) en Vlaanderen (afhankelijk van Nederland).

De COTAF vergadert tweemaal per jaar in één van de provincies/custodieën. Besproken worden interne aangelegenheden, maar ook kwesties die door het generaal bestuur in Rome worden aangedragen. De COTAF heeft een ‘eigen’ generale definitor als lid van het generaal bestuur in Rome.

Oliver Ruggentaler.

4

i n s p i r at i e

Tien jaar geleden herdachten de Nederlandse franciscanen dat hun provincie 150 geleden als afzonderlijk onderdeel van de wereldwijde orde is opgericht. Zij gaven acht kunstenaars de opdracht het leven van Franciscus te verbeelden. Eén van hen was Nicolas Dings. Hij zette met zijn beeld de ‘Trommelaar’ Franciscus neer als paljas die al trommelend Gods boodschap uitdraagt. Hoe kijkt de kunstenaar aan tegen de kaalslag in de Nederlandse kunst- en cultuurwereld nu door overheidsbezuinigingen de subsidiekraan wordt dichtgedraaid?

Franciscus en kunst Tijdens de Renaissance en Barok werden de eerste ‘Wunderkammer’ gerealiseerd, de voorlopers van ons museummodel.

Verzamelruimtes waarin door mensenhand gerealiseerde kunstwerken werden getoond (Artificialia). Maar ook gesteenten en planten (Naturalia), wetenschappelijke instrumenten (Scientifica), objecten uit verre landen (Exotica), of spelingen der natuur, waarvoor geen verklaring was (Mirabilia). Deze rubri­ceringen leidden een nieuwe wereld in, waarin niet God maar de mens centraal zou staan. Alchemie werd chemie en het wereldbeeld ging kantelen en werd meer en meer seculier. Franciscus’ leefwijze loopt hier op vooruit. In zijn tijd, waarin goden en demonen nog de toon zetten, past de herwaardering van Christus als mens, als lichaam, als denker en als spiritueel drager van de geest.

Het echte leven Kunstenaars na zijn tijd gaven hieraan uitdrukking: kerken, kapellen en kathedralen werden verlucht met klassieke thema’s uit de bijbel; maar nu speelde de mens de hoofdrol.

Het lijden, de opoffering maar ook vreugde en verdriet werden getoond door figuranten uit het echte leven en toeschouwers konden zich er in herkennen en zich er mee identificeren.

Hoe zou ons wereldbeeld zich gevormd hebben zonder Giotto? Zonder Michelangelo? Maar ook zonder Matisse of Picasso? Wij zouden het beeldverhaal missen bij de kwesties die ons leven kleuren. Onze nationale dadendrang, geworteld in de VOC-tijd, waarbij de dominee en de koopman hand in hand gingen en niet

vies waren van een potje piraterij, zou niet begrepen zijn zonder Rembrandt of Frans Hals, die niet alleen echte mensen tonen, maar ook hun rijkdom en pronkzucht.

Slachtoffer Om te weten waar je heen gaat moet je ook weten waar je vandaan komt. De kunsten zijn hierbij de ultieme middelen. Niet als berichtgevers van de actualiteit maar als vertalers van de wezenlijke zaken in het leven.

De (economische) crisis waarin de wereld - en dus ook Nederland - verkeert, is mede te wijten aan oppervlakkigheid en gebrek aan historisch besef. Deze houding maakt van de kunst, die immers weerloos is als een lam, het eerste slachtoffer.

De Beeldenstorm uit 1566 verwoestte een religieuze taal van tekens. Een geschiedenis die zich momenteel herhaalt in het Verre Oosten. Maar hier in de ‘Wunderkammer der Nederlanden’, groot geworden als economisch welvarend, geestelijk tolerant, en met een hart voor cultuur, heerst momenteel een grote droogte die geen enkele bloem meer doet bloeien en geen enkele vogel meer laat zingen. En juist dat heeft Franciscus ons voorgeleefd in zijn eerbiedig omgaan met de schepping als een gave van God die door ons behouden moet worden, ja: tot bloei moet komen!

Nicolas Dings Nicolas Dings, ‘Trommelaar’.

5

de binnenkant

Loek Bosch in de tuin van het minderbroedersklooster in Megen.

De onrust bleef ...

Hij trad in de orde in 1964, maar vier jaar later, vlak voordat hij zijn professie zou doen, besloot hij uit te treden.

De theologiestudie waar hij aan begonnen was, maakte hij echter af, en hij werd godsdienstleraar. In 1977 ontving hij de priesterwijding. Vijftien jaar later trad hij weer toe tot de franciscanen. Wat zijn de cruciale momenten in zijn religieuze leven geweest? Een gesprek met Loek Bosch, nu 69 jaar oud en woonachtig in het minderbroeders­ klooster in Megen.

6

Als priester van het aartsbisdom was Loek onder meer jongerenpastor in De Bilt en Bilthoven. De parochies daar hadden contacten met een vormingscentrum ‘Centre De Bilt’ in Burkina Faso, waarvoor ze acties hielden. Naar aanleiding van zijn wijding kreeg Loek de kans om het overdragen van bij die gelegenheid ingezamelde gelden te combineren met een bezoek aan het Afrikaanse land. Hij werd daarbij begeleid door een daar werkende Nederlandse zuster.

Hij was onder de indruk van de hartelijkheid en de gastvrijheid van de bevolking en zag zich geconfronteerd met vragen over armoede en rijkdom. Loek: “Die mensen zijn rijker dan wij. Wij zijn materieel rijk, maar

zij zijn rijk aan tijd, stilte, gastvrijheid en familiezin.” Na de reis naar Afrika zou zijn leven nooit meer hetzelfde zijn.

“De confrontatie had me onrustig gemaakt”, zegt hij.

Zoeken Enkele jaren later maakte Loek in het Internationale Jaar van de Vrede met twee jongeren een lange-afstandswandeltocht naar Assisi, waar bij het graf van Franciscus gebeden werd voor de vrede. “Die groep had me weer aan het bidden gekregen”, vertelt Loek, “door het gezamenlijk gebed tijdens de tocht.” Teruggekomen bleef hij zich bewust van zijn onrust, die door het onderweg-zijn was gevoed.

Na een tweede wandeltocht, nu naar Santiago, ontdekte Loek dat zijn onrust werd veroorzaakt door een zoeken naar evenwicht tussen contemplatie en actie. Bij zijn drukke pastoraat miste hij mensen met wie hij afspraken kon maken voor gezamenlijke bezinning en gebed. Hij be­­merkte bij zichzelf een ‘honger’ naar diepgang en gebed.

Loek zocht contact met medebroeder Theo Zweerman, die bij hem in de buurt woonde.

Waarom? “Ik heb honderd redenen om dat niet te doen”, bekende hij hem, “maar toch wil ik het; vraag me niet waarom.” Met hulp van een andere broeder probeerde hij zijn leven te ordenen. “Wat betekent God voor me, en Franciscus, en Clara?”, waren zijn belangrijkste vragen. Loek probeerde op deze vragen, samen met vele andere, antwoorden te vinden en dit resulteerde in 1992 in een herintrede bij de franciscanen.

Hij ontdekte dat dit verlangen al die tijd onderhuids gespeeld had. Eindelijk dacht hij evenwicht gevonden te hebben tussen samen- en alleen-zijn, tussen tijd nemen voor werkzaamheden en tijd voor gebed.

Loek oriënteerde zich op deze vraag en begon aan het opfrissen van zijn kennis van het Frans, omdat dat de taal in die communiteit zou worden. Daarnaast moest Italiaans en Turks worden gestudeerd. Maar gaandeweg bemerkte hij dat het geen goede keuze was. Eigenlijk zocht hij zoiets als Megen, maar daar was hij vertrokken. In 2003 mocht hij naar Assisi gaan. Hij zou vier jaar wonen in het klooster van San Damiano.

“Daar ben ik geworden, wat ik ben”, aldus Loek. Daar kreeg hij tijd voor zichzelf en vond hij een goed evenwicht tussen werk en gebed. In 2005 kreeg hij echter een herseninfarct, waardoor hij zeker voorlopig moest afzien van al zijn activiteiten.

“Ik moest het leven leren aanvaarden zoals het was”, verzucht Loek, “en de regie uit handen geven, me toe­vertrouwen aan de handen van God.” Geleidelijk genas hij. Maar vanwege verschil­ len in opvatting tussen de besturen van de Nederlandse en de Umbrische provincie kwam aan zijn verblijf in Assisi een einde. Terug in Nederland kon hij weer zijn intrek nemen in

het klooster in Megen, waar hij zich onder meer bezig houdt met het gastenwerk.

Twee verhalen “Ik heb altijd gestoeid met twee verhalen”, concludeert hij. “Het verhaal van Franciscus’ ontmoeting met de melaatse en de vraag van Franciscus ‘Heer wat wilt Gij dat ik doe?’”

Daaruit distilleerde Loek de kernvraag van zijn leven, die hij ook nog wel eens voorlegt aan gasten: “Mag een ander zijn zoals hij/zij is?” Maar ook: “Mag jij zijn wie je bent, een beminde?” Franciscus kiest in zijn omhelzing voor de loser, volgens Loek; hij accepteert de ander in zijn melaatsheid, zijn hulpbehoevendheid. “Voor de melaatse komt Franciscus van zijn paard. Zo kan hij hem recht in de ogen kijken, dus ontmoeten.

In de omarming laat hij zichzelf zien in zijn eigen gewond zijn.” Hij vat samen: “Daar gaat het om bij Franciscus, dat je mag zijn wie je bent en dat je het anders-zijn van de ander accepteert.”

Ton van Oosterhout ofm

Binnentuin van het minderbroedersklooster in San Damiano. “Daar ben ik geworden, wat ik ben.”

San Damiano Na een tiental jaren in Brussel en in Megen te hebben gewoond, werd Loek door de Nederlandse provinciaal gevraagd voor een internationale communiteit in Istanbul. De orde wilde op deze manier in vruchtbaarder contact komen met de islam en de oostersorthodoxe christenen.

7

overweging

Water “Zeg, broeder, hoe heet jij?”, vroeg het meisje. “Ik heet Franciscus”, antwoordde de jonge monnik. “En waar woon je?”, wilde het meisje weten. “Ach, ik woon eigenlijk overal. Hier aan de kant van de beek kun je me heel vaak aantreffen. Vooral wanneer ik even uit wil rusten. En als ik dorst heb natuurlijk. Dan drink ik een beetje water uit de beek. Weet je, ‘t is hier zo puur.”

“En waar woon jij?”, vroeg Franciscus op zijn beurt. Het meisje wees naar de hoge burcht in de verte. “Daar, in dat grote huis woon ik. Samen met mijn ouders en mijn zusjes. En daar wonen natuurlijk ook de knechten en de meiden. Die zorgen de hele dag voor ons.” “Zeker wel een beetje deftig, die familie van jou?”, vroeg Franciscus. “Ach, ze doen wel eens een beetje verwaand, vind ik. Net of ze meer waard zijn dan de mensen hier beneden in het dal.”

“Heeft het eigenlijk wel zin om zo uit de hoogte te doen ...?”.

Franciscus vroeg het zich af, terwijl hij zomaar wat voor zich uit mijmerde. “Wat voor nut heeft het om zo te leven?” Zijn woorden waren nauwelijks verstaanbaar. Het meisje had gehoord wat hij zei. Maar ze begreep niet zo goed wat hij wilde zeggen. “Wat bedoel je eigenlijk met ‘nut’? Wanneer is iets ‘nuttig’?” “Wat nuttig is? Kijk, het water in de beek, dat is nuttig. Je kunt het drinken als je dorst hebt. Je kunt er iets uit scheppen als je je wilt opfrissen. Het water is heel nuttig. En het water doet ook nooit uit de hoogte. Het gaat niet wonen op een hoge berg. Nee, het loopt altijd naar beneden.

Kijk maar.” Voorzichtig liet Franciscus een handjevol water tussen zijn vingers glijden. “Het water zoekt altijd de laagste plekjes op. Daarom is het nederig.

Maar het water is ook heel kostbaar.

Want het zorgt ervoor dat de bloemen en de planten kunnen groeien. En het water is ook heel doorzichtig. Zo zou een mens eigenlijk ook moeten zijn.

Puur en eerlijk en waarachtig. Het water heeft geen dubbele bedoelingen. Het is helemaal kuis.”

Franciscus keek het meisje aan. Ze was nog heel jong. Ze had zijn kleine zusje kunnen zijn. “Ik vind dat het water een beetje lijkt op jou”, besloot hij.

Hij werd er zelf even stil van, want het was er zomaar ineens uit gekomen.

“Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.” “Het klinkt als een liedje”, zei ze. “Laudato si, mi Signore, per sor aqua, la quale e multo utile et humile et pretiosa et casta.”

Maarten Lemmers ofm

8

Franciscus in gesprek met Clara.

Beelden in de tuin bij hotel Domus Pacis in het plaatsje Santa Maria degli Angeli onder Assisi.

dierbaar

Deze pasteltekening is gemaakt door mijn vader, op de ochtend dat ik het ouderlijk huis verliet, de dag van mijn intrede in Hoogcruts, augustus 1956. Gedurende heel mijn leven hangt deze guitige, ondeugende tekening bij mij aan de muur.

Een dankbare herinnering aan mijn vader, die in mei 1964 plotseling overleed. Dierbaar omdat zij door mijn vader gemaakt is. Dierbaar omdat ik weet dat mijn ouders echt hebben kromgelegen om het naoorlogse gezin draaiende te houden; om de studiekosten van twee jongens te kunnen betalen. Dierbaar omdat mijn vader, een geboren kunstenaar, al vroeg ontdekte dat er alleen met kunst geen brood te verdienen viel. Daartoe gedwongen is hij toen als etaleur en bedrijfsleider van een herenmodezaak aan de slag gegaan. Eenmaal gepensioneerd dacht hij zich helemaal aan de schilderkunst en fotografie te kunnen gaan wijden.

Het werd nauwelijks een half jaar! Deze tekening is mij dierbaar omdat mijn vader, met wegcijfering van zichzelf, in moeilijke omstandigheden mij de kans heeft gegeven mijn roeping te kunnen volgen.

Dierbaar ook omdat hij de franciscanen een warm hart toedroeg.

Marcel Taverne ofm

9

n i eu w s

Opvolger voor bisschop Van Steekelenburg

Bezoekers op een mooie junidag bij de Hof van Lof.

Hof van Lof weer druk bezocht Het koude en natte voorjaar heeft ook de Hof van Lof in de tuin van het minderbroedersklooster in Megen parten gespeeld. Deze unieke plek met planten die verwijzen naar bijbel, liturgie en kerkelijke feesten, stond er in juni echter weer helemaal op en top bij.

Bezoekers stromen weer toe.

De twintig vrijwilligers die zorg dragen voor de bijzondere tuin verwachten dat ze aan het eind van het seizoen (mei tot en met september) weer een kleine tweeduizend belangstellenden hebben mogen ontvangen voor rondleidingen en ‘scharrelmiddagen’. De gasten krijgen koffie en thee en gaan met een speciale tuingids op pad. Er is een expositieruimte en een Maria-zithoek. Op 17 augustus vorig jaar werd het 12,5-jarig bestaan van de Hof van Lof gevierd. Met het overlijden van de laatste broeder-tuinman, Judocus van der Wielen, kwam er een einde aan de functie van de kloosterhof als moestuin. Wat bleef was een fruit- en kruidentuin. Niet lang daarna werd het plan opgevat om de tuin gedeeltelijk een bezinningsfunctie te geven, waarbij planten een verhaal vertellen.

Voor leerlingen van middelbare scholen zijn er mogelijk­ heden om hun maatschappelijke stage in de Hof van Lof te vervullen, onder het motto: ‘Klussen in de kloostertuin’.

Teun van Osch, Dries van Schaijick en Vincent Stoop van het Titus Brandsma Lyceum in Oss waren er in oktober 2012 actief. Ze hebben plantjes van de kloostermuur verwijderd, een oude takkenmijt afgegraven, potjes gevuld met stro om als thuis te dienen voor oorwurmen die bladluizen bestrijden, en nog verschillende andere tuinklussen geklaard.

Afgelopen juni verplaatsten ze nog een aantal vaste planten.

Leerlingen van het Titus Brandsma Lyceum in Oss bezig met hun maatschappelijke stage in de Hof van Lof. V.l.n.r.: Dries van Schaijick, Vincent Stoop en Teun van Osch.

10

Meer informatie: www.hofvanlof.nl

Paus Franciscus heeft op 19 juni de ­Braziliaan Jose Carlos Brandao ­Cabral (1963) benoemd tot bisschop van ­Almenara, een arm gebied in de deelstaat Minas Gerais van Brazilië.

Hij volgt mgr. Hugo van Steekelenburg op die dit bisdom sinds 1999 leidde.

De Nederlandse franciscaan is vorig jaar oktober 75 jaar geworden, de leeftijd waarop een ­diocesaan bisschop zijn ontslag indient.

Mgr. Hugo van Steekelenburg op audiëntie bij paus Benedictus XVI.

In 1899 kwamen de eerste drie Nederlandse franciscaanse missionarissen aan in het Noorden van Brazilië. Velen zouden volgen. Hugo van Steekelenburg vertrok in 1964 naar het LatijnsAmerikaanse land. De franciscanen werkten voornamelijk in parochies. Vanaf 1968 kwamen er geen Nederlandse franciscanen meer als missionaris naar Brazilië. De parochies werden geleidelijk overgedragen aan lokale geestelijken.

De toekomst van de franciscanen ziet er gunstig uit. Er zijn honderd eeuwig en twintig tijdelijk geprofesten in de provincie Santa Cruz waar bisschop Van Steekelenburg deel van uitmaakt.

Van de broeders zijn er vijfentwintig afkomstig uit Nederland. Het bestuur van de provincie is geheel in Braziliaanse handen.

ac t i v i t e i t e n

La Verna

Franciscaans Jongerenwerk

Stoutenburg

Open dag

Franciscaans Jongerentreffen

Tuinweekend

Gelegenheid om te proeven van cursussen die dit najaar te volgen zijn. Diverse cursusleiders presenteren hun aanbod in de vorm van een workshop. Op de website staat vanaf begin september het programma.

Datum 14 september Tijd 14.00-17.00 uur Prijs gratis

Voor de veertiende keer vindt het F­ranciscaans Jongerentreffen plaats.

Thema: ‘Ik geloof het wel’. Ontmoeting, workshops, theater en vieringen met andere zoekende-gelovige jongeren.

Op zaterdagavond komt de blinde ­cabaretière Charlotte Glorie in het ­vernieuwde gemeenschapshuis ‘Acropolis’ van Megen optreden.

Data 11-13 oktober Prijs € 50,-

Onze bloemrijke, biologische moestuin is een essentiële voedingsbron voor zowel het lichaam als de ziel. Tijdens dit tuinweekend kun je dit zelf ervaren. Er wordt op vrijdag en zaterdag gewerkt in de tuin. Je leeft het weekend mee in het dagritme van de communiteit.

Data 22-25 augustus Prijs € 85,- (donateurs € 75,-)

Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling

Meditatie, ademhaling voor de ziel

Vijf avonden voor wie ontdekken wil wat meditatie is, met aandacht voor lichaamshouding, ademhaling en bewustzijn.

Ook geschikt voor wie al bekend is met meditatie.

Data 25 september, 9 en 23 oktober,

6 en 20 november Tijd 20.00-21.30 uur Prijs € 55,Chakra-mandala tekenen

We onderzoeken en ervaren samen het trillingsgetal en de betekenis van de zeven belangrijkste chakra’s. De deelnemers geven hier in de vorm van mandala’s op eigen wijze uitdrukking aan.

Data 20 september, 4 en 18 oktober,

1, 15 en 29 november,

13 december, 10 januari Tijd 10.30-12.30 uur Prijs € 110,Informatie en opgave: Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

Franciscaans Milieuproject

18-30 jaar

Geïnteresseerdenweekend

Voor jongeren die er wel eens over denken om broeder of zuster te worden.

Locatie clarissenklooster, Megen Data 15-17 november Prijs vrijwillige bijdrage Maatschappelijke stage

De franciscanen in Amsterdam en Megen bieden mogelijkheden om je maatschappelijke stage in te vullen.

In beide plaatsen helpen we je een ‘levensboek’ van een oudere broeder te maken. Beleef in Amsterdam een middag over het milieu. In Megen kun je in het najaar appels en peren oogsten, een filmpje over het leven van de broeders maken, kerstkaarten recyclen en ‘keukenprinses of -prins’ worden. Informeer naar de mogelijkheden.

Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren

Informatiemiddag

Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, moestuin en bos.

Datum 25 augustus Tijd 14.00-16.00 uur Prijs gratis

(gift wordt op prijs gesteld) Dansen voor vrede

Aan het einde van de Vredesweek bundelen we onze intenties voor vrede door met elkaar een cirkel te vormen en te dansen.

De opbrengst van de vrijwillige bijdragen gaat naar een nog nader te noemen vredesproject.

Datum 22 september Tijd 14.00-16.30 uur Prijs vrijwillige bijdrage

Informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

Voor meer activiteiten in franciscaans ­N ederland: www.franciscaanseweg.nl

11

Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k

g u r e t s n e m w u e i n s l a t m o k Je

ijen. t in Gilze-R h c a m t h c ij de Lu aan een orporaal b eren deel k g n r, a jo ja e r 7 e m toch 2 et vijf and der Veen, esloot ik o b m n a n n v e e g k m e ic a w s R n en lijk am ik Ik ben veel wikke het christe et 19 mei n a in N m . e n n d e e n t g e o e k t . e M Van 17 ik nog zo geworden ekend’ in s e a is w w jk d lf li n e e e Z id . uim lles du eekend ‘Geestverr kend me a Pinksterw e t e e w h it n d a a a en dat n mee te do erzekeren v u n we zaterdag a k ik ar gen en hebben in al rt ve geloof, ma nde n de clarissen

s ke cht aa n de deelnemer n bezoek gebra ee e een g er dan de helft va ond hebben w werd ik av in ie D . em tt en en ie r, eg n u u M al in nd 18.45 a el - het heet elkaar al. Des Ik kwam aan ro de groep en n o ns d leuk kaartsp n ie in d te , en et en m tz o jk on ei en R g p der het genot n der gauw o de - gespeeld on echt team. Met broeder Fer va h en g’ p ti n o ar , ee h e en en d w p ei nack.

‘O en el u beg af loop war een echte vegas st moesten en ee je rf dat weekend zo kreeg een glimlach rt te ie b ks n in P ee van ij. Ik at et katholieke het oog op het de deur voor m l meenemen d eg te born’ binnen h se w ip r ew kn ee ‘n n m ls te t A ie an n kr lf ben ik t die wij een l r de werking christendom ze aa op mijn gezich aa et n h m s le en ee al f o et rw o h ve el d g s ankzij dit . Ik von volgens on oruit gegaan d ofdrolspeler o g vo h in g e krijgen zou zijn id d er , l le st d ee n u ee ro it G spir nd! Bij de iet e gesprekken van de heilige zo indrukwekke ijk had ik dat n Ik heb heerlijk t een rl . u ec d u n ir d at ke N er . ee d w n am ke s en met ee g er kw met de broeder “Het dat w drukte, en gin en door het kloost e: le er d al el vo r rt o o en ve d g e o en m m keneen die meegenom er varingen daar heb leren e e ik d m t ie er rust over me h d ch ov n ra n se b le r en el rt l wat de m .” Broeder Fe ik verhalen ve in et ook allemaa ir h ta kt ili s aa n m o m s komt wel goed n al at n d va edaa nen, en w bent. er - want ieder die ik heb opg voor als je nieu ik r naar mijn kam ke en lij ke er m an ka eg . zo’n to een eigen Afghanistan n aanraden om ee er es d jongeren had tj ie lle et u h sp n niks Ik ka annen mijn Megen, want ffie of in ko e en p d lg l ko ai vo n kon daar ontsp m ee te n n d ot va weeken nieuw hadden al in ee Onder het gen t werkelijk als raten over hoe 0 p m .0 n uitpakken. We ko 20 aa je g m o en er k rd et lij o ve m om uiter goeds! llen. thee zijn we vraag gekregen g. Vrede en alle zou de den gaan invu ru n an te ko d s t d n en an m ke w , ee jn w te zi wij dit dgesprek’ uur aanwezig e een ‘stil wan e beginnen. Ik d w n o en lr b te eb rs h o Zo vo l over een algemene et bijbelverhaa oette daar h tm en n Rick van der V o m sa en , n en aa ed ed e g en d b r en ill aa n ch liep bleek ezen uit vers geren. Al gauw Pinksteren gel r ee de andere jon m t an komer was, w dat ik de nieuw