ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ - ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2021-22

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΜΟΣ 5ος ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ μεταξύ του ερευνητικού φορέα : ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ με το: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Ο ερευνητικός φορέας ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ και το ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ σύμφωνα με το NOMO ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4692/2020 ΦΕΚ 111/Α/12-6-2020 «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» συμφωνούν να συνεργαστούν στον τομέα: Tου σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος «ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ»

Παιδαγωγική Ομάδα: Συνοδινός Νίκος Τζικάκα Μάιρα Φερτάκη Ελευθερία Συντονιστής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

ΣΚΟΠΟΣ: Ανάδειξη βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων του ελλαδικού χώρου ΣΤΟΧΟΙ:  Επαφή με την τέχνη της Ναοδομίας  Κατανόηση των αρχών που διέπουν την βυζαντινή ναοδομία.  Προσέγγιση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς  Τοποθέτηση των λατρευτικών μνημείων στο γεωγραφικό χάρτη (google map)  Καλλιτεχνικός & αισθητικός γραμματισμός  Ψηφιακός γραμματισμός

ΜΕΘΟΔΟΣ:  Ερευνητική & Ομαδοσυνεργατική  Ψηφιακή αφήγηση Τόπος : εργαστήριο Η/Υ Μέσα: Κοινόχρηστη παρουσίαση στο Google Drive Χρόνος: 3 διδακτικές ώρες

Εισαγωγικά Με τα έργα της τέχνης του, το Βυζάντιο άφησε στον κόσμο τη μεγαλοπρεπέστερη και διαρκέστερη κληρονομιά του. Η βυζαντινή τέχνη είναι ο καθαρότερος καθρέπτης όπου φαίνεται η σύνθεση του βυζαντινού πολιτισμού. Εκεί μπορεί να δει κανείς όλα τα στοιχεία, ελληνορωμαϊκά, αραμαϊκά, περσικά, σε ποικίλες αναλογίες, αλλά ενωμένα πάντα σε ένα μίγμα τέλειο, σε κάτι το μοναδικό και πρωτότυπο παρά τις διαφορετικές προελεύσεις. Η αρχιτεκτονική πέτυχε από πολύ νωρίς τη σύνθεσή της και εξελίχτηκε με τρόπο φυσικό στη δική της γραμμή. Η κυριότερη συμβολή του Βυζαντίου στην αρχιτεκτονική ήταν το μυστήριο της ισορροπίας του θόλου απάνω σε τετράγωνη βάση, βρήκε δηλαδή αυτό ακριβώς που αναζητούσε ο νέος κόσμος. Για τους πρώτους χριστιανούς μια απλή αίθουσα ήταν αρκετή για τη λατρεία τους. Το εσωτερικό ήταν τόσο απέριττο όπως και το εσωτερικό ενός κλασικού ναού. Σιγά-σιγά όμως, και ιδίως τον 4ο αιώνα, η εκκλησία άρχισε να μην ικανοποιείται πια με το ενιαίο εσωτερικό και ζητούσε μια διαρρύθμιση πιο πολυσύνθετη. Ένας θόλος τοποθετημένος πάνω από το κέντρο της βασιλικής, θα χώριζε το εσωτερικό, ενώ συγχρόνως θα έδινε την εντύπωση μιας μεγαλύτερης λαμπρότητας. Οι αρχιτέκτονες ήξεραν από καιρό να τοποθετούν θόλους σε στρογγυλά οικοδομήματα, όπως το Πάνθεο της Ρώμης, τώρα όμως έπρεπε να τον τοποθετήσουν σε βάση τετράγωνη.

Η Αγία Σοφία παρέμεινε η κορωνίδα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Και οι ίδιοι οι Βυζαντινοί έτσι την έβλεπαν και για πολύ καιρό τη χρησιμοποιούσαν σαν πρότυπο. Η βυζαντινή αρχιτεκτονική ωστόσο δεν έμεινε στάσιμη. Σιγά-σιγά αναπτύχθηκε ο σταυρικός τύπος. Ο τύπος αυτός χάρη στην απλότητα και την τέλεια οικοδομική του ισορροπία είναι ίσως ο ωραιότερος της αρχιτεκτονικής. Είναι δύσκολο να αποδώσει κανείς δικαιοσύνη στη βυζαντινή τέχνη σε τόσο περιορισμένο χώρο. Παραμελημένη και περιφρονημένη τόσο καιρό, της αποδίδεται επιτέλους τώρα η εκτίμηση που της αξίζει. Ο ζήλος της νεώτερης έρευνας ευρύνει συνεχώς το πεδίο για την κατανόησή της. Τοιχογραφίες άγνωστες ανακαλύφθηκαν, ψηφιδωτά που ήταν πολύ καιρό κρυμμένα κάτω από ασβέστη, ξεσκεπάστηκαν, ναοί που παραμελήθηκαν στο χρόνο αναστηλώνονται και συντηρούνται. Ιστορικοί και αισθητικοί συγκεντρώνουν την προσοχή τους στη βυζαντινή τέχνη όσο ποτέ άλλοτε. Θαρρώ ότι σε λίγα χρόνια θα είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε καλύτερα πόσο μεγάλη είναι η οφειλή του κόσμου της ομορφιάς στους καλλιτέχνες του Βυζαντίου. Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

Ι. Ναός Αγ. Γεωργίου, Ομορφοκλησιά Καστοριάς

Ο ναός κτίστηκε τον 11ο αιώνα, όπως αποδεικνύεται από την αρχιτεκτονική του. Στην αρχική του μορφή, ο ναός ήταν σταυροειδής εγγεγραμμένος, με τρούλο που στηρίζουν δύο κίονες. Στα ανατολικά εξείχε τρίπλευρη αψίδα και στα δυτικά υπήρχε νάρθηκας και κωδωνοστάσιο. Αργότερα, πιθανόν τον 13ο αιώνα, προστέθηκε ο εξωνάρθηκας, και προσκτίσματα στη βόρεια και νότια πλευρά, που ανατολικά απολήγουν σε παρεκκλήσια και αρχικά πρέπει να είχαν τη μορφή ανοικτής στοάς. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο ναός είναι κτισμένος σύμφωνα με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα και έχει πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση.

Ι. Ν. Αγίου Αχιλλείου, Πρέσπες

Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με μεγάλο νάρθηκα που είχε πέντε εισόδους.Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι από ασβεστόλιθους και το δάπεδο του είναι στρωμένο με μεγάλες ανάγλυφες ασβεστολιθικές πλάκες σε δεύτερη χρήση. Στο εσωτερικό του, τα κλίτη χωρίζονταν με δύο σειρές πεσσών, ενώ το ιερό διακρινόταν με μαρμάρινο τέμπλο. Στο διακονικό διατηρείται η λάρνακα του Αγίου Αχιλλείου

Ι. Ν. Αγίου Γερμανού, Πρέσπες

Ο ναός τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές του 11ου αιώνα. Αρχιτεκτονικά, ο βυζαντινός ναός ανήκει στον μεταβατικό σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο με τρεις ημικυκλικές αψίδες στα ανατολικά και νάρθηκα στα δυτικά. Ο κυλινδρικός τρούλος του στηρίζεται εσωτερικά σε τέσσερις πεσσούς.

Ι. Ν. Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη, Καστοριά

Ο ναός χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Είναι μικρός, μονόχωρος, με μεγάλη ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά και νάρθηκα στα δυτικά. Η τοιχοποιία του είναι η χαρακτηριστική των ναών της Καστοριάς, αποτελείται από πέτρες στο φυσικό τους σχήμα ή αδρά πελεκημένες, που πλαισιώνονται και εναλλάσσονται με πλίνθους που σχηματίζουν διακοσμητικά γράμματα ή γεωμετρικά σχήματα. Στο επάνω μέρος του ναού υπάρχει ζωφόρος από ορθογώνια πήλινα πλακίδια, που διακοσμούνται με εγχάρακτες διαγώνιες γραμμές.

Ι. Ν. Παναγίας Καστριωτίσσης, Καστοριά

Ο ναός χρονολογείται στα μέσα του 9ου αιώνα. Αρχιτεκτονικά, ο ναός είναι ο μοναδικός στην Καστοριά που ανήκει στον τύπο του τρίκογχου εγγεγραμμένου σε τετράγωνο. Η κάτοψή του, δηλαδή, είναι τετράγωνη και οι τρεις πλευρές του, η ανατολική, η βόρεια και η νότια, απολήγουν σε κόγχες. Το τετράγωνο καλύπτεται με κυκλικό τρούλο, δυσανάλογα ψηλό σε σχέση με τον όγκο του κτίσματος. Στα δυτικά υπάρχει επιμήκης νάρθηκας, και μεγάλος εξωνάρθηκας που προστέθηκε τον 15ο αιώνα.

Ι. Ν. Αγίου Στεφάνου, Καστοριά

Ο ναός είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες που διακρίνονται σε τρεις διαφορετικές περιόδους. Στην πρώτη, που χρονολογείται στα τέλη του 9ου αρχές του 10ου αιώνα, ανήκουν οι τοιχογραφίες στο ισόγειο του ναού και του νάρθηκα, καθώς και σε ορισμένα τμήματα του γυναικωνίτη. Ξεχωριστή θέση ανάμεσά τους καταλαμβάνουν οι σκηνές της Δευτέρας Παρουσίας στον νάρθηκα. Από τη δεύτερη περίοδο διατηρούνται κυρίως οι τοιχογραφίες στον ψηλό φωταγωγό. Στην τρίτη περίοδο (τέλη του 13ου –αρχές 14ου αιώνα) εντάσσονται οι

πολυάριθμες

αναθηματικές

τοιχογραφημένες

ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού.

εικόνες,

που

αποτελούν

Ι. Ν. Ταξιάρχη Μητροπόλεως, Καστοριά

Ο ναός κτίστηκε τον 9ο αιώνα επάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής και είναι πιθανό, ότι ήταν κοιμητηριακός. Πρόκειται για μικρή, τρίκλιτη, θολοσκέπαστη βασιλική, με νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Το κεντρικό κλίτος της καλύπτεται με ημικυλινδρική καμάρα, είναι ιδιαίτερα υπερυψωμένο και έχει παράθυρα, στοιχείο χαρακτηριστικό στις μεσοβυζαντινές βασιλικές της Καστοριάς. Αποτελείται από πέτρες στο φυσικό τους σχήμα ή αδρά πελεκημένες, που περιβάλλονται από κονίαμα, πλαισιώνονται με πλίνθους οριζόντια ή κάθετα, και εναλλάσσονται με συνθέσεις πλίνθων που σχηματίζουν διακοσμητικά γράμματα ή γεωμετρικά σχήματα.

Ι. ναός των Αγίων Αναργύρων, Καστοριάς Κοντά στη συνοικία του Απόζαρι, στην απότομη πλαγιά της βόρειας πλευράς της Καστοριάς, υψώνεται ο επιβλητικός ναός των Αγίων Αναργύρων, μία από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες βυζαντινές εκκλησίες της πόλης, που ξεχωριζει για τον μοναδικό της διάκοσμο. Κτίστηκε πιθανώς στις αρχές του 11ου αιώνα, Ο ναός είναι τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Τα κλίτη χωρίζονται με τοίχους που έχουν τοξωτά ανοίγματα και το μεσαίο είναι πολύ υπερυψωμένο με παράθυρα, σχηματίζοντας φωταγωγό, όπως σε όλες τις μεσοβυζαντινές βασιλικές της Καστοριάς. Επίσης χαρακτηριστική των μνημείων της πόλης είναι και η τοιχοποιία του ναού. Αποτελείται από πέτρες στο φυσικό τους σχήμα ή αδρά πελεκημένες, που περιβάλλονται από κονίαμα, πλαισιώνονται με πλίνθους οριζόντια ή κάθετα και εναλλάσσονται με πλίνθους που σχηματίζουν διακοσμητικά γράμματα ή γεωμετρικά σχήματα.

Ι. Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας, Καστοριά

Απέναντι από το χωριό Μαύροβο (Μαυροχώρι), βρίσκεται η Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας ή Μεσονησιώτισσας, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε πιθανότατα τον 11ο αιώνα Το καθολικό είναι μονόχωρη εκκλησία με μεγάλη ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά. Η λιτή προστέθηκε λίγο αργότερα. Το εσωτερικό του ναού ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες για τις οποίες εργάστηκαν πέντε αγιογράφοι. Χρονολογούνται τον πρώιμο 13ο αιώνα

Ι. ναός του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη, Καστοριά

Κοντά στον μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς, βρίσκεται ο μικρός ναός του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη, ένα από τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία της ευρύτερης περιοχής. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που σώζεται στον δυτικό του τοίχο, ο ναός κτίστηκε και αγιογραφήθηκε κατά τα έτη 1383-1384 Πρόκειται για μικρή, μονόχωρη, ξυλόστεγη εκκλησία με μεταγενέστερο νάρθηκα στα δυτικά. Στο εσωτερικό της διαθέτει πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα με έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα.

Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορος, Γρεβενά

Το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά κτήρια που στεγάζουν τα κελλιά, την τράπεζα και τους υπόλοιπους βοηθητικούς χώρους, και σχηματίζουν ένα είδος περιβόλου στην περίμετρο του βράχου. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται το καθολικό. Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός, με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, και με νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Ανήκει στον λεγόμενο «αθωνικό» τρίκογχο τύπο, όπου εκτός από την ανατολική ημικυκλική κόγχη του ιερού, υπάρχουν ημικυκλικές κόγχες και στους πλαϊνούς τοίχους, οι οποίες ονομάζονται «χοροί», διότι εκεί στέκονται οι χοροί των ψαλτών. Στη βόρεια και νότια πλευρά, σε μεταγενέστερη φάση, πιθανόν τον 18ο αιώνα, προστέθηκαν δύο συμμετρικά παρεκκλήσια, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, αντίστοιχα.

Ι. Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, Γρεβενά Στην είσοδο του χωριού Σπήλαιο των Γρεβενών, βρίσκεται η ιστορική μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 1633. Το καθολικό έχει όλα τα χαρακτηριστικά της μακεδονικής μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, Ιερό Βήμα με τρεις αψίδες στα ανατολικά, και νάρθηκα στα δυτικά. Στους δύο πλάγιους τοίχους σχηματίζονται μεγάλες κόγχες, οι οποίες ονομάζονται χοροί, διότι εκεί στέκονται οι χοροί των ψαλτών. Σε μεταγενέστερη φάση προστέθηκε στα δυτικά ευρύχωρος εξωνάρθηκας και στη βορειοδυτική γωνία κωδωνοστάσιο. Οι τοίχοι του ναού στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι κτισμένοι με αργούς λίθους, ενώ με ιδιαίτερη επιμέλεια, από πελεκημένες πέτρες και σειρές από πλίνθους, είναι κτισμένες οι κόγχες και οι δύο τρούλοι, ο μεγαλύτερος κεντρικός και του νάρθηκα, όπου διαμορφώνονται αψιδώματα.

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου, Κοζάνη

Κτίστηκε στα τέλη του 11ου με αρχές του 12ου αιώνα. Ο ναός είναι μονόχωρος με νάρθηκα και εξωνάρθηκα και έχει υποστεί μετατροπές και επεμβάσεις, τον 16ο και τον 19ο αιώνα, αλλά σε μεγάλο βαθμό διατηρεί την αρχική του μορφή. Στεγάζεται με δίρριχτη στέγη αν και φαίνεται ότι αρχικά είχε τρούλο, ο οποίος κατέρρευσε τον 16ο αιώνα. Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποίας και εξωτερικά διακοσμούνται με μεγάλα αψιδώματα που πλαισιώνουν τα τρίλοβα παράθυρα και τη θύρα στους πλαϊνούς τοίχους, στοιχεία που παραπέμπουν στην αρχιτεκτονική της Κωνσταντινούπολης.

Παλαιά Μητρόπολη Βέροιας

Ο ναός είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος και αρχιτεκτονικά στοιχεία που ανάγονται στην παλαιοχριστιανική παράδοση. Η τοιχοποιία του είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθους και πλίνθους, με περιορισμένο διάκοσμο, και το δάπεδό του καλύπτεται από μάρμαρο και λίγα ψηφιδωτά στον νάρθηκα. Εσωτερικά διακοσμείται με αγιογραφίες που ανήκουν σε διάφορες περιόδους και γενικά θεωρούνται από τα σπουδαιότερα έργα της βυζαντινής ζωγραφικής.

Ι. ναός αγ. Κηρύκου και Ιουλίττας, Βέροια

Στο κέντρο της Βέροιας σώζεται ένας από τους σπουδαιότερους βυζαντινούς ναούς της πόλης, που συνδέεται με την αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική παράδοση της Θεσσαλονίκης και είναι αφιερωμένος στους αγίους Κήρυκο και Ιουλίττα. Οικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα Στην αρχική του μορφή ήταν σταυροειδής με τρούλο, αλλά πιθανότατα τον 16ο αιώνα λόγω της κατάρρευσης του τρούλου μετατράπηκε σε μονόχωρο ξυλόστεγο και αργότερα στις τρεις πλευρές του προστέθηκε στοά. Εξωτερικά, στην αψίδα του ιερού, φέρει πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο, που του προσδίδει ιδιαίτερη όψη.

Ι. ναός της Αναστάσεως του Χριστού, Βέροια

Στο κέντρο της Βέροιας ξεχωρίζει ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των βυζαντινών χρόνων, ο μικρός, λιτός ναός της Αναστάσεως του Χριστού, που ήταν το καθολικό σταυροπηγιακής μονής του 14ου αιώνα. Ο ναός αρχικά ήταν μονόχωρος, ξυλόστεγος, με κόγχη στο ιερό που έχει τη σπάνια μορφή ημιεξαγώνου. Τον 18ο αιώνα στις τρεις πλευρές του προστέθηκε κλειστό περίστωο, που την δεκαετία του 1950 κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από το σύγχρονο, τοξωτό. Εσωτερικά ο ναός διακοσμείται με εξαίρετης τέχνης αγιογραφίες του 1315, έργα του Γεωργίου Καλλιέργη

Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Σέρρες

Στο κέντρο της αυλής του μοναστηριού δεσπόζει το καθολικό, το οποίο χρονολογείται στον 14ο αιώνα. Είναι μονόχωρος ναός με τρούλο και η αψίδα του ιερού του εξωτερικά είναι τρίπλευρη. Στα δυτικά υπάρχουν δύο νάρθηκες, από τους οποίους ο εσωνάρθηκας ονομάζεται Μεσονυκτικό ή λιτή και ο εξωνάρθηκας Ενάτη. Στο επάνω μέρος της Ενάτης υπάρχει το μονόχωρο τρουλαίο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου. Δυτικότερα υπάρχει ανοικτή στοά και κωδωνοστάσιο.

Ι. ναός Αγίου Γερμανού των Πρεσπών

Στο κέντρο του χωριού Άγιος Γερμανός των Πρεσπών βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα μνημεία της περιοχής, ο ομώνυμος βυζαντινός ναός. Αρχιτεκτονικά, ο βυζαντινός ναός ανήκει στον μεταβατικό σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο με τρεις ημικυκλικές αψίδες στα ανατολικά και νάρθηκα στα δυτικά. Ο κυλινδρικός τρούλος του στηρίζεται εσωτερικά σε τέσσερις πεσσούς. Η τοιχοποιία του σχηματίζεται από σειρές λίθων που εναλλάσσονται με σειρές πλίνθων, ενώ στους αρμούς παρεμβάλλονται κεραμοπλαστικά γράμματα, χαρακτηριστικό που συναντάται και στους ναούς της Καστοριάς.

Ι. ναός Αγίου Αχιλλείου Πρεσπών Στο μαγευτικό τοπίο της Μικρής Πρέσπας, επάνω στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου δεσπόζει ερειπωμένος ο ομώνυμος ναός, το σπουδαιότερο από τα βυζαντινά μνημεία των Πρεσπών. Οικοδομήθηκε στη δεκαετία του 980 από τον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ, για να στεγάσει το λείψανο του αγίου Αχιλλείου, επισκόπου Λαρίσης. Ο ναός είναι μεγάλος σε διαστάσεις και ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με μεγάλο νάρθηκα που είχε πέντε εισόδους. Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι από ασβεστόλιθους και το δάπεδό του είναι στρωμένο με μεγάλες ανάγλυφες ασβεστολιθικές πλάκες σε δεύτερη χρήση. Στο εσωτερικό του, τα κλίτη χωρίζονταν με δύο σειρές πεσσών, ενώ το ιερό διακρινόταν με μαρμάρινο τέμπλο.

Ιερός ναός των Αγίων Θεοδώρων, Σέρρες

Στο κέντρο της παλαιάς πόλης βρίσκεται το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο των Σερρών, ο ιερός ναός των Αγίων Θεοδώρων. Χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με νάρθηκα στα δυτικά και υπερώα. Τα κλίτη χωρίζονται μεταξύ τους εσωτερικά με κιονοστοιχίες και το μεσαίο είναι μεγαλύτερο, σχεδόν διπλάσιο σε πλάτος από τα άλλα, με υπερυψωμένο φωταγωγό. Στα ανατολικά εξέχει μόνο η κεντρική ημικυκλική αψίδα με το τρίλοβο παράθυρο, ενώ εσωτερικά στην κόγχη σώζονται κατάλοιπα του συνθρόνου. Κατά τον 12ο-13ο αιώνα το Ιερό Βήμα καλύφθηκε με καμάρα και τα παραβήματα με τρουλίσκους.

Ψηφιακή Επεξεργασία Παιδαγωγική ομάδα ΠΛΠΠ ΠΑΤΡΑ 2022