THE HEATCYCLE

VERWARMEN MET HUISHOUDELIJK RIOOLWATER

Warmteverlies via het riool is

verantwoordelijk voor 30% van

het energieverlies van een gemid

delde woning. Een fors probleem,

dat isolatie en bestaande warm

tepompen niet kunnen oplossen.

DeWarmte heeft hiervoor een

nieuw systeem ontwikkeld, dat

toepasbaar is in bijna ieder huis

houden.

Deze oplossing noemen we de ‘HeatCycle’, omdat warmte gecirculeerd kan worden binnen een woning en dus niet meer verloren gaat. Dit idee is ontstaan bij de afronding van onze studies Werktuigbouwkunde en Duurzame Energie Technologie aan de TU-Delft. We wisten beiden dat we een bedrijf wilde starten en daarmee iets wilden bijdragen aan de energietransitie. Vele avonden brainstormen resulteerde in een lijst met bijna 100 ideeën, waaruit uiteindelijk de HeatCycle als beste overbleef vanwege de grote potentie.

Warmteterugwinning Rioolwater heeft een gemiddelde temperatuur van 27°C als het vanuit een woning wegstroomt. De HeatCycle koelt dit water af tot 2-5°C, waardoor er warmte uit wordt teruggewonnen. Alleen warmte wordt gebruikt, het zwarte afvoerwater stroomt na afkoeling door naar het gemeentelijk riool. De gewonnen warmte dient als bron voor een interne warmtepomp, die de temperatuur verhoogt tot een gewenste waarde tussen de 55 en 65°C. Leidingwater

Principeschema met werking van de HeatCycle

heeft bij binnenkomst een temperatuur van minimaal 10°C, dus de laatste 5-8 graden afkoeling leveren ‘gratis’ energie. De gewonnen warmte wordt terug geleverd aan het tapwater en/ of aan de verwarming. Hierdoor is het mogelijk om het gasgebruik met 40% te verlagen in een gemiddelde woning. Een dubbele buffer zorgt ervoor dat er altijd warm water beschikbaar is, ook als er geen afvoerwater door de buizen stroomt.

Componenten De HeatCycle bestaat uit losse componenten en is daardoor makkelijk toegankelijk voor onderhoud en vervanging. Het systeem bestaat uit grofweg drie componenten, in te delen naar functie. Ten eerste het riooldeel waar de warmteterugwinning plaatsvindt. Ten tweede de opslag, zodat er zo veel mogelijk afvoerwater kan worden afgekoeld en er altijd warm tapwater (en/of verwarming) beschikbaar is. Ten derde de interne warmtepomp; deze verhoogt de temperatuur van het inkomende tapwater (of retourwater van de verwarming) tot de gewenste temperatuur. De complete installatie kan in de kruipruimte worden geplaatst, waardoor er geen nuttige woonruimte in beslag wordt genomen. Het buffervat kan echter ook bij de

(HR-)ketel worden gezet, mocht daar ruimte voor zijn.

Eenvoudig te integreren De HeatCycle is goed te combineren met andere vormen van warmteterugwinning en met een zonneboiler. Een zonneboiler levert de meeste warmte in de zomer, de HeatCycle kan gedurende de andere seizoenen waar nodig aanvullen. Als er al een boilervat aanwezig is in de woning, kunnen de componenten van de HeatCycle daaraan worden gekoppeld en is er geen tweede opslagsysteem nodig. Een vergelijkbare samenwerking is mogelijk met een ventielatielucht-warmtepomp. Deze vult gedeeltelijk de tapwater- of verwarmingsvraag in, de rest kan worden aangevuld door de HeatCycle. Bij een goed geïsoleerde woning verwachten wij dat het met een combinatie van deze duurzame alternatieven, goed mogelijk moet zijn om de volledige woning gasloos te verwarmen.

Installatie Het volledige installatieproces bestaat min of meer uit twee delen: de installatie van het ‘riooldeel’ en de aanleg van de benodigde (water)leidingen. De installatie van het riooldeel is vrij eenvoudig en identiek voor iedere woning.

Na de aanpassingen aan het rioolstelsel, dient een (retour-) leiding te worden gelegd naar de inlaatcombinatie van de ketel. Als de HeatCycle zowel tapwater als verwarming gaat leveren, volgen er nog een aantal extra stappen en zijn er verschillende configuraties mogelijk. Voor het leveren van warmte aan de verwarming kan onder andere worden gekozen voor een warmtepomp met twee warmtewisselaars. De regeling van de warmtepomp zal dan op momenten kiezen tussen het leveren van warmtapwater of verwarming. Daarnaast is het mogelijk om een extra verwarmingsspiraal te monteren in het buffervat.

Testfase Momenteel is de HeatCycle nog in ontwikkeling en zijn wij druk bezig met testen in een lab-omgeving. Aansluitend gaan we binnenkort starten met een pilot in een jaren 70 woning op The Green Village in Delft. Deze pilot wordt gerealiseerd in samenwerking met Verkade Klimaat en Kemeling Kunststoffen, die vanuit hun expertise op het gebied van fabricage en installatietechniek een grote bijdrage leveren. Met de pilots willen wij bevestigen, dat het systeem een lange levensduur heeft en fors energie bespaart. Daarnaast doen we ervaring op met het benodigde onderhoud en de interactie tussen het systeem en de eindgebruikers. De HeatCycle is in principe onderhoudsarm, we adviseren wel een jaarlijkse check up. Bij een verdere doorontwikkeling zal die frequentie omlaaggaan. Tegelijkertijd willen we gaan onderzoeken welke interacties met de HeatCycle bewoners interessant of nuttig vinden en hoe we alle gegevens het beste kunnen presenteren. Er zijn mogelijkheden met een app, website of een fysieke user interface op de HeatCycle.

Terugverdientijd De terugverdientijd van de HeatCycle, met inbegrip van de installatiekosten, ligt volgens schattingen tussen de 5 tot 7 jaar voor een gemiddeld Nederlands gezin. Dat zou zomaar korter kunnen worden, nu er nieuwe belastingmaatregelen op stapel staan voor de gas- en elektriciteitslevering. Naast de doorontwikkeling van de HeatCycle zijn we ook bezig met de realisatie van pre-sales om een beter beeld te krijgen van de belangstelling vanuit de markt voor ons product en direct na de testfase te kunnen leveren.

Toekomst Na de eerste resultaten in The Green Village zullen we later dit jaar gaan testen bij vijf, reeds aangesloten, pilotklanten. Ook zijn er al een aantal intentieverklaringen getekend voor de daadwerkelijke aankoop van een HeatCycle en willen we aan het einde van dit jaar starten met de eerste commerciële installaties. We gaan kortom een spannende tijd tegemoet. In 2021 hopen we tientallen installaties te plaatsen in heel Nederland en zo bij te dragen aan een beter klimaat met behulp van circulaire warmte 

Auteurs: Auke de Vries en Sander Wapperom, DeWarmte

Sander Wapperom en Auke de Vries stonden aan de wieg van de HeatCycle

STEK-CERTIFICERING Het koudemiddel zit in een afgesloten deel van de warmtepomp. Een monteur kan dus zonder STEK-certificering de installatiewerkzaamheden uitvoeren. Ook uitgebreide kennis van warmtepompen is geen vereiste, omdat de installatie niet gedimensioneerd hoeft te worden op de warmtevraag van de woning. Bij voldoende ruimte rond de riolering kan, in principe, in iedere woning een HeatCycle worden aangelegd. Extra isolatie en of aanpassingen aan het warmteafgifte systeem zijn overbodig. Met de verschillende configuraties kan de HeatCycle samenwerken met radiatoren, maar ook met lt-systemen als vloer -of muurverwarming. Het systeem is dus zowel in de bestaande bouw als nieuwbouw toe te passen.

BESTE UIT DE TEST SEP 2019

BESTE UIT DE TEST SEP 2019

Veel fabrikanten en leveranciers organiseren (veelal gratis) cursussen en/of workshop voor installateurs. Op deze pagina een overzicht voor de aankomende maanden, zonder daarbij compleet te willen zijn. Zie voor het meest actuele overzicht, informatie over evt. kosten en aanmelding: Installatienet.nl/opleidingen

MAART 3 Training Onderhoud en service ventilatiesystemen in de woningbouw, Zehnder, Zwolle 4 Warmtepompen Basis training - Installatie en in bedrijf stellen, Daikin, Capelle aan den IJssel 5 Praktijkgerichte training WTW ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 9 Technische training, Grohe, The Water Studio, Amsterdam 12 Toepassingen Warmtepompsystemen, Wasco, Twello 12 Workshop rookgasanalyse Euro Index i.s.m. Remeha, Apeldoorn 17 Servicetraining Split/Sky Air – Basis, Daikin, Capelle aan den IJssel 17 Praktijkgerichte training mechanische ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 18 VRV Basis Training - Installatie en in bedrijf stellen, Daikin, Capelle aan den IJssel 18 Training ontwerp ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 18 ISSO 72, Wasco, Twello 19 Training inregelen ventilatiesystemen voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 23 Inregelen van cv-installaties, Wasco, Twello 24 Servicetraining Koudwatermachines – Basis, Daikin, Capelle aan den IJssel 26 Rookgasworkshop Testo i.s.m. Remeha, Apeldoorn 26 Gestructureerd Storing Zoeken in Ketels, Wasco, Twello 31 Servicetraining ZEAS en Conveni-Pack – Basis, Daikin, Capelle aan den IJssel

APRIL 1 Warmtepompen Basis training - Installatie en in bedrijf stellen, Daikin, Capelle aan den IJssel 6 Workshop rookgasanalyse Euro Index i.s.m. Intergas, Coevorden 8 Praktijkgerichte training WTW ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 9 Training Onderhoud en service ventilatiesystemen in de woningbouw, Zehnder, Zwolle 13 Technische training, Grohe, The Water Studio, Amsterdam 14 Danfoss Icon, Rotterdam 15 Trainingen inregelen van een gezoneerd ventilatiesysteem Zehnder, Zwolle

februari 2020 17 Trainingen inregelen van een gezoneerd ventilatiesysteem Zehnder, Zwolle 21 Waterzijdig inregelen, Danfoss, Rotterdam 21 Training ontwerp ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 22 Praktijkgerichte training mechanische ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 23 Workshop rookgasanalyse Euro Index i.s.m. Remeha, Apeldoorn 23 Training inregelen ventilatiesystemen voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle

MEI 6 Trainingen inregelen van een gezoneerd ventilatiesysteem Zehnder, Zwolle 7 Trainingen inregelen van een gezoneerd ventilatiesysteem Zehnder, Zwolle 11 Technische training, Grohe, The Water Studio, Amsterdam 11 Airco-installatie in de Praktijk, Wasco, Twello 12 Danfoss Icon, Purmerend 12 Praktijkgerichte training WTW ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 13 Warmtepompen Basis training - Installatie en in bedrijf stellen, Daikin, Capelle aan den IJssel 13 Training Onderhoud en service ventilatiesystemen in de woningbouw, Zehnder, Zwolle 26 Danfoss Icon, Rotterdam 28 Meten aan een cv-installatie in de praktijk, Wasco, Twello

JUNI 2 Inregelen van cv-installaties, Wasco, Twello 4 Workshop rookgasanalyse Euro Index i.s.m. Remeha, Apeldoorn 9 Training inregelen ventilatiesystemen voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 10 Warmtepompen Basis training - Installatie en in bedrijf stellen, Daikin, Capelle aan den IJssel 10 Training ontwerp ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 11 Praktijkgerichte training mechanische ventilatie voor de woningbouw, Zehnder, Zwolle 15 Technische training, Grohe, The Water Studio, Amsterdam 23 Training Onderhoud en service ventilatiesystemen in de woningbouw, Zehnder, Zwolle 24 ISSO-Publicatie 98, Alklima, Alblasserdam

Zet u de kantoorgebruiker centraal?

filtratie | reconditionering | luchtverdeling

Houd de longen van gebouwen schoon

Een gezond binnenklimaat begint bij de longen van een gebouw. Dat betekent onderhoud van luchtbehandelingskasten, goede fijnstoffilters, schone kanalen en comfortabele airsocks voor luchtverdeling.

Gebruiker centraal Vlint helpt u als installateur/gebouwbeheerder bij het vinden van de balans tussen fijnstoffiltratie, energieverbruik en comfort. De 360°-aanpak van Vlint met eigen servicemonteurs ontzorgt installateurs compleet. Hoe kunnen wij u helpen?

voor een zuiver klimaat en proces Vlint is producent en leverancier van filtratie, airsocks en LBK-optimalisatie.

Nieuwe leefzone

DE NEKSLAG VOOR SYSTEEM C?

Nu de NEN 1087 wordt herzien, gaan er ook stem

men op om het begrip leefzone anders te definië

ren. Dat zou verregaande consequenties hebben

voor bepaalde ventilatiesystemen. “Vooral systeem

C zou worden benadeeld.”

De leefzone is het gedeelte van een verblijfsgebied waarbij de ruimte gelegen binnen 1 m van een uitwendige scheidingsconstructie, binnen 0,2 m van een inwendige scheidingsconstructie en hoger gelegen dan 1,8 m boven de vloer buiten beschouwing blijft. Binnen Europa geldt er een eis voor de vergelijking van onderlinge producten die meet op 0,5 meter vanaf de gevel. Een aantal deskundigen zou dit als systeemeis willen laten opnemen in de nieuwe NEN 1087. Een zinvolle wijziging? Jan Verdonck, Specialist New Business bij Jaga denkt van niet.

Mensen zetten hun meubels en apparatuur vaak dicht bij de gevel. Het zou dan toch logisch zijn om daar strengere comforteisen te laten gelden? “In deze discussie worden zaken met elkaar verward. De 0,5 m uit de Europese norm geldt voor producten, niet voor systemen. Als je 1 op 1 de eis overneemt in een nieuwe NEN 1087 zonder de meetvoorschriften aan te passen, duw je systemen de markt uit.”

Hoe bedoel je? “Je meet dan te veel op een punt dat dicht bij het product zelf ligt. Dat geeft een vertekend beeld van de totale prestaties van het systeem.”

Maar varianten met systeem C die werken met roosters voor de toevoerlucht, zorgen in de praktijk toch vaak voor problemen? Er wordt dikwijls geklaagd over tocht, omdat in de wintermaanden rechtstreeks koude lucht naar binnen wordt gevoerd… “Zo simpel ligt het niet. Uit ervaring en onderzoek weten we dat er meestal andere problemen spelen. Zo kunnen de bouwkundige randvoorwaarden onvoldoende in acht zijn genomen. Denk aan de impact van grote raampartijen, slechte regelingen en het niet goed luchtdicht zijn van de gebouwen, waardoor het lijkt te tochten via de roosters. En een nog groter probleem; met al die goed geïsoleerde woningen van tegenwoordig schiet de centrale kamer thermostaat bijna niet meer aan. Het ligt dus kortom niet altijd aan de roosters.” Maar laten we wel wezen; koude lucht toevoeren in de wintermaanden door roosters geeft toch tocht? “Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Je kan de lucht anders naar binnen sturen, de snelheid variëren, juiste regelingen toepassen, ga zo maar door. Er zijn genoeg oplossingen te bedenken waarmee je systeem C kan toepassen en het comfort van bewoners kan garanderen.”

Dat klinkt heel aannemelijk, maar gebruik je dan niet extra energie, bijvoorbeeld om de lucht te sturen, om zo een inherent mankement aan het systeem te maskeren? En, hoe rijm je dat met energiebesparing? “In de wintermaanden zal je misschien extra energie kwijt zijn, maar in de zomermaanden juist minder. In die maanden kunnen varianten van systeem D met wtw juist onvoordelig uitpakken, omdat de toegevoerde lucht ervoor kan zorgen dat er ex

tra gekoeld moet worden.”

Als dit allemaal bekend is, waarom wil men dan toch die voorschriften uit een Europese norm opnemen in de nieuwe NEN 1087? “Ik vermoed dat er andere belangen in het spel zijn. Volgens mij wil een bepaalde lobby systeem C de markt uitduwen en dat is vervelend. Een norm dient systeemneutraal aan te geven welk doel er moet worden gerealiseerd. En daarna moet worden getest of het werkt, met een goede onderbouwing.”

Hoe gaat dit aflopen, denk je? Er komt sowieso volgend jaar een nieuwe NEN 1087… “Ik denk dat de 0,5 m eis wordt opgenomen, maar dat er ‘compensatiemogelijkheden’ zullen komen. Anders is de norm niet systeemneutraal. Er zal kortom flink gepolderd worden met als eindresultaat iets waar niemand echt veel wijzer van wordt.”

VERWARMEN EN KOELEN IN ÉÉN Het RIHO ventilatie-vloerverwarmingssysteem verwarmt en koelt met één geïntegreerd klimaatsysteem in de vloer. Dit maakt het systeem geschikt voor bijvoorbeeld het toepassen van een warmtepomp. Het resultaat is een constantere temperatuurbalans en hoger gevoelscomfort. De betere luchtcirculatie verhoogt de luchtkwaliteit. Bovendien bespaart het energie en is het duurzaam, ook wat betreft het materiaalgebruik. Het hart van de RIHO-ventilatievloer bestaat uit een ventilatie basisplaat. De verwarmingsleidingen worden hierop gemonteerd. Onder de ventilatieplaat wordt de lucht mechanisch ingeblazen. De lucht wordt verwarmd of gekoeld door de vloerverwarming/vloerkoeling en verlaat de vloer via lijnroosters. De ventilatievloer kan op vrijwel iedere installatie worden toegepast. Het klimaatsysteem is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie. Bij gebouwen met een groot glasoppervlak realiseert de ventilatievloer een structureel beter binnenklimaat, aldus de fabrikant. In gebouwen waar standaard WTW-kanalen niet in bestaande plafonds kunnen worden aangebracht, zijn forse energiebesparingen haalbaar, ten opzichte van traditionele systemen. Daarnaast is de ventilatievloer zeer geschikt voor projecten met WTW. Het resulteert in een hoger rendement op de inblaaslucht en verhoogt het comfort.

Luchtbehandeling voor comfortapplicaties Onlangs heeft Stulz Tecnivel een nieuwe productiefaciliteit van 50.000 m2 geopend in Madrid voor het fabriceren van luchtbehan

delingskasten. Hiermee is het startsein gegeven om de ClimaPac range in de markt te introduceren. Deze range luchtbehandelingskasten bestaat uit een modulaire kastopbouw met 50 stan

VLOERVERWARMING TOTAALCONCEPT Wasco biedt het Vloerverwarming Totaalconcept aan. Samen met Henco wordt gezorgd voor het complete traject van offerte, projectopname, legplan tot montage en wanneer gewenst inregeling. Dit gebeurt met het materiaal van Henco. Op basis van de wensen van de opdrachtgever wordt een systeemvoorstel uitgewerkt. Een verlegteam zal het vloerverwarmingssyteem monteren en met systeemgarantie en ingenieursverzekering opleveren. Alles wordt compleet en op tijd bij de legploeg geleverd.

daard afmetingen en voldoet aan de Eurovent certificering en ERP normen. De luchtbehandelingskasten zijn voor zowel binnenopstelling als buitenopstelling verkrijgbaar en er kan voor worden gekozen om de kasten te voorzien van een uitgebreide regeling met diverse opties voor communicatie met het gebouwbeheerssysteem, zoals BACnet, Lonmark, Modbus of web-based. Daarnaast kunnen de luchtbehandelingskasten worden uitgevoerd met verschillende soorten coating om aan alle specifieke eisen te voldoen. Bij de toepassingen voor de ClimaPac range luchtbehandelingskasten kan worden gedacht aan ziekenhuizen, kantoren, winkelcentra, scholen, hotels banken en industrie.

Dataservice voor wateren warmtemeters Flamco lanceert een nieuwe dienst die actuele verbruikscijfers van water- en warmtemeters levert: Flamconnect Metering. De service geldt voor alle OMS-gestandaardiseerde meters, is op maat beschikbaar en geeft de klant keuzevrijheid. Zo geldt de service voor alle OMSgestandaardiseerde (Open Metering System) meters die bij nieuwbouw of renovatie worden toegepast. Flamco beperkt zich dus niet tot eigen apparaten (geen vendor lock-in). Op de tweede plaats maakt Flamco altijd een voorstel op maat met een indicatie van de kosten per meter. Dat voorstel baseert zij op een inventarisatie van het aantal aansluitingen en de reikwijdte, want ieder gebouw en elke wijk is anders. Op de derde plaats kiest de klant zelf een pakket respectievelijk serviceniveau (Basic, Comfort, of Premium) dat aansluit bij haar behoeften. Zo bepaalt de klant de looptijd van het abonnement (al vanaf drie jaar), de frequentie waarop data wordt geleverd (maandelijks, wekelijks of real-time) en de technische ondersteuning (installatie, vervanging, support, training, enz.).

INSTALLATEURSZAKEN

OPLAGE: 8.000 EXEMPLAREN [ISSN:1872_6607)

Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én bedrijfsvoering op het gebied van o.a. verwarmen, koelen, ventilatie, airconditioning, sanitair, energie, gereedschap, materialen, regeltechniek en domotica

Uitgave: Merlijn Plus BV Zuidkade 173, 2741 JJ, Waddinxveen T: 0182 631717 E: info@merlijnplus.nl

Redactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur) Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nl

Vormgeving en DTP: Yolanda van der Neut

Vaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), OTIB, ISSO, Maarten van der Boon, Rogafa, DHPA, Dick en Tim Visser

Advertenties: Ruud Struijk T: 0182 631717 E: r.struijk@merlijnplus.nl

Druk: Veldhuis Media BV, Raalte

Abonnementen: Benelux €19,50, buitenland €24,50 per jaar, incl. BTW. Abonnementen lopen door tenzij 1 maand voor het einde van de abonnementsperiode via e-mail (info@ merlijnplus.nl) is opgezegd. Wijzigingen kunnen worden doorgegeven via: installateurszaken.nl/wijzigingen-toezending-iz

© Merlijn Plus BV, 2020 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

Vloerverwarming en ventileren in één! RIHO-ventilatievloer

Het duurzame RIHO ventilatieverwarmingssysteem verwarmt en koelt met één geïntegreerd klimaatsysteem in de vloer. Ideaal i.c.m. een warmtepomp. Het resultaat is een constantere temperatuurbalans en hoger gevoelscomfort. De betere luchtcirculatie verhoogt de luchtkwaliteit.

Kijk voor alle voordelen op www.rihoclimatesystems.nl of bel (0575) 555 999.

EEN NIEUWE GENERATIE: SPOELT OUDE TECHNIEK WEG.

Viega Prevista. Een nieuwe generatie voorwandtechniek.

Eén technisch platform dat alle voordelen biedt: Het nieuwe Prevista-inbouwreservoir is vast onderdeel van alle Viega Prevista-WC-elementen. Het is te combineren met alle nieuwe Visign-bedieningsplaten, die zonder gereedschap te installeren zij n. Bovendien hebben alle elementen een uniforme spoeltechniek en daarmee dezelfde reservedelen, zoals vulventiel of afvoerventiel. Daardoor heeft u minder reservedelen nodig en kunt u een snellere service verlenen. Viega. Höchster Qualität verbunden.

DE KNOP MOET OM.