Jordi Savall Le Concert des Nations

με τ ην υ π οσ τ ηρι ξ η

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 23–24

τ ου π ο λ ι τ ισμου

© Philippe Matsas

υ π ουργειου

Jordi Savall Le Concert des Nations

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Departament de Cultura de la Generalitat de Catalunya [Τμήμα Πολιτισμού της Κυβέρνησης της Καταλονίας], Institut Ramon Llull [Ινστιτούτο «Ραμόν Λιουλ»], Diputació de Barcelona [Επαρχιακό Συμβούλιο της Καταλονίας], Instituto Nacional de las Artes Escénicas y de la Música (INAEM) [Εθνικό Ινστιτούτο Παραστατικών Τεχνών και Μουσικής] και της Alia Vox ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Direction Régionale des Affaires Culturelles Occitanie [Περιφερειακή Διεύθυνση Πολιτιστικών Θεμάτων της Οξιτανίας, Γαλλία] ΜΕ ΤΗ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

της Aline Foriel-Destezet ΜΕ ΤΗ Σ ΥΓ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στο πλαίσιο του προγράμματος Ακαδημίες για Επαγγελματικές Ορχήστρες και Χορωδίες Νέων (YOCPA), του Διεθνούς Κέντρου Παλαιάς Μουσικής (CIMA), που υποστηρίζεται από την ΕΕ. Το πρόγραμμα προσφέρει κατάρτιση και επαγγελματικές ευκαιρίες σε νέους και νέες μουσικούς, με καταξιωμένους μουσικοπαιδαγωγούς που διδάσκουν, διά ζώσης και διαδικτυακά, και στηρίζουν ανερχόμενα ταλέντα του μουσικού χώρου. Στο πλαίσιο της πρακτικής μάθησης, οι σπουδαστές έχουν την ευκαιρία να εμφανιστούν με τα σύνολα La Capella Nacional de Catalunya και Le Concert des Nations, υπό τον Jordi Savall, σε αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης, και να συμμετέχουν στην ηχογράφηση του ρεπερτορίου που μελέτησαν στις Ακαδημίες YOCPA.

MEΓΑΛΕΣ ΟΡΧΗΣΤΡΕΣ – ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΑΕΣΤΡΟΙ Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης

16.10.2023 Jordi Savall Le Concert des Nations FELIX MENDELSSOHN-BARTHOLDY (1809-1847) Συμφωνία αρ. 4 σε λα μείζονα, έργο 90, «Ιταλική» • Allegro vivace • Andante con moto • Menuetto – Con moto grazioso • Saltarello. Allegro di moto Δ ιά λ ειμμα

FELIX MENDELSSOHN-BARTHOLDY Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας [Ein Sommernachtstraum]: Eισαγωγή για ορχήστρα, έργο 21, MWV P 3 (1826) • Εισαγωγή: Allegro di molto Σκηνική μουσική για δύο σοπράνο, γυναικεία χορωδία και ορχήστρα, έργο 61, MWV M 13 (1842-43) • Scherzo. Allegro vivace • Τραγούδι με χορωδία: «Bunte Schlangen, zweigezüngt!»

Allegro ma non troppo (δύο ξωτικά και χορωδία ξωτικών) • Ιντερμέτζο. Allegro appassionato – Allegro molto comodo • Νυχτερινό. Andante tranquillo • Γαμήλιο εμβατήριο. Allegro vivace • Πένθιμο εμβατήριο. Allegro comodo • Χορός των γελωτοποιών. Allegro di molto • Allegro vivace come I (Scherzo) • Φινάλε: «Bei des Feuers mattem Flimmern».

Allegro di molto (δύο ξωτικά και χορωδία ξωτικών)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

X Ο Ρ Ω Δ Ι Α Κ Ο Σ Υ Ν Ο Λ Ο ( γυναικείο τ μήμα )

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

La Capella Nacional de Catalunya

ΥΨΙΦΩΝΟΣ

ΟΡΧΗΣΤΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

Flore Van Meerssche

Le Concert des Nations MΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥθΥΝΣΗ

ΜΕΣΟΦΩΝΟΣ

Diana Haller

Jordi Savall

Felix Mendelssohn Συμφωνία αρ. 4, «Ιταλική» Γόνος πλούσιας και καλλιεργημένης γερμανο-εβραϊκής οικογένειας, ο Φέλιξ Μέντελσον είχε την ευκαιρία να αναπτύξει το έμφυτο ταλέντο του ήδη από τα παιδικά του χρόνια. Ο ίδιος και η αγαπημένη του αδελφή Φάννυ ήταν προικισμένοι με σπάνιες μουσικές ικανότητες στο πιάνο και στη σύνθεση και, χάρη στην οικονομική ευμάρεια και την υποστήριξη των γονιών τους, μπορούσαν να παρουσιάζουν τα έργα τους ιδιωτικά, με μικρές ορχήστρες εγχόρδων στο σπίτι τους. Ωστόσο, λόγω των κοινωνικών συμβάσεων της εποχής, η Φάννυ έμεινε στην αφάνεια, ενώ ο Φέλιξ αναδείχθηκε από πολύ νωρίς σε έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους και δημοφιλείς συνθέτες της Ευρώπης του 19ου αιώνα – ο πλέον καταξιωμένος στη χώρα του, τότε. Και όχι άδικα, αφού τα έργα του χαρακτηρίζονται από την τέλεια ισορροπία της φόρμας που διέπει τον κλασικισμό και τις γοητευτικές μελωδίες του ρομαντισμού, ενώ διατηρούν μια νεανική φρεσκάδα και ανεμελιά. Λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου σημαντική είναι η μουσική προσφορά του Μέντελσον από τη θέση του διευθυντή ορχήστρας, αφού αναβίωσε έργα παλαιότερων συνθετών που είχαν περάσει στη λήθη, όπως του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, και ανέδειξε πολλές δημιουργίες συγχρόνων του. Το πλούσιο έργο του περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, και πέντε συμφωνίες, εκ των οποίων η Τρίτη, η επονομαζόμενη «Σκωτική», και η Τέταρτη, η «Ιταλική», είναι εμπνευσμένες από τα ταξίδια του στη Μεγάλη Βρετανία και την Ιταλία, αντίστοιχα. Ο Μέντελσον περιόδευσε εκτενώς την Ιταλία το 1830, κατόπιν προτροπής του Γκαίτε, που ήταν προσωπικός του φίλος. Η εντύπωση που του έκανε η ιταλική τέχνη, τα τοπία και η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για μια ζωηρή συμφωνία, που σφύζει από τη χαρά της ζωής. Ο ίδιος, μάλιστα, έλεγε για την «Ιταλική» συμφωνία ότι είναι «το πιο χαρούμενο έργο που έγραψα ποτέ». Η σύνθεσή της ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1833 και η πρεμιέρα δόθηκε δύο μήνες αργότερα στο Λονδίνο, υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Παρά την τεράστια επιτυχία της, ο Μέντελσον –άγνωστο γιατί– έμεινε ανικανοποίητος, κυρίως με το τελευταίο μέρος, το οποίο και αναθεωρούσε συνεχώς κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του. Τελικά, η Τέταρτη συμφωνία εκδόθηκε το 1851, μετά το θάνατό του, χωρίς τις αναθεωρήσεις, και παραμένει ένα διαμάντι του ευρωπαϊκού ρομαντισμού.

2

Η εξωστρέφειά της γίνεται αντιληπτή ήδη από την αρχή του πρώτου μέρους, όταν τα βιολιά εισάγουν το εύθυμο θέμα στη λαμπερή λα μείζονα, ενώ τα πνευστά το συνοδεύουν με επαναλαμβανόμενες νότες μιμούμενα τη χαρούμενη φλυαρία μιας ανέμελης παρέας σε κάποια ιταλική πλατεία. Ο αδιάκοπα χορευτικός ρυθμός των 6/8 παραπέμπει στον ιταλικό χορό της ταραντέλας, ενώ η χρήση των ξύλινων πνευστών προσδίδει αέρινη υφή παραπέμποντας στον γαλάζιο ουρανό της μεσογειακής χώρας. Το δεύτερο θέμα, που εισάγεται από τα κλαρινέτα και τα φαγκότα, διατηρεί την ευχάριστη διάθεση, προσθέτοντάς της έναν ελαφρά νωχελικό τόνο, αλλά σύντομα η γιορτινή ατμόσφαιρα επιστρέφει με τη δυναμική επανάληψη της έκθεσης. Μια σύντομη αναφορά του θέματος στην τονικότητα

της λα ελάσσονας αφήνει μια αίσθηση ταραχής, ωστόσο γρήγορα περνάει: τα απειλητικά σύννεφα διαλύονται και ο ήλιος αποκαλύπτεται ξανά. Στην αρχή της ανάπτυξης, ένα αιφνιδιαστικό τρίτο θέμα σε θαυμαστό φουγκάτο κάνει την εμφάνισή του στα δεύτερα βιολιά και εξελίσσεται δυναμικά οδηγώντας στην επανέκθεση. Μια πλούσια και δυναμική coda με τα μοτίβα των θεμάτων οδηγεί το πρώτο μέρος στη θριαμβική του κατάληξη. Μετά την ένταση του πρώτου μέρους, το αργό Andante con moto ξεδιπλώνει σκηνές από μια θρησκευτική πομπή. Ένα μελαγχολικό μοτίβο στα όμποε, στα κλαρινέτα και στις βιόλες εισάγει την αυστηρή μελωδία σε ελάσσονα τονικότητα, που θυμίζει ψαλμωδία, καθώς τα μπάσα συνοδεύουν ρυθμικά, σαν να μιμούνται τον ευλαβικό βηματισμό των προσκυνητών. Η στοχαστική φράση επαναλαμβάνεται από τα βιολιά και ακολουθεί μια δεύτερη φράση γεμάτη γλυκύτητα, την οποία διαδέχεται η επανάληψη της πρώτης φράσης ολοκληρώνοντας την πρώτη μουσική ιδέα του δεύτερου μέρους. Χρησιμοποιώντας το μοτίβο της αρχής, ο συνθέτης χτίζει μια γέφυρα προς το δεύτερο θέμα, που ξεδιπλώνεται από τα κλαρινέτα με την ανάλαφρη διάθεση της μείζονας τονικότητας. Τα δύο αυτά αντιθετικά θέματα επαναλαμβάνονται παραλλαγμένα και εμπλουτισμένα έως το καταληκτικό τμήμα του μέρους. Η ένταση χαμηλώνει σιγά σιγά, η λιτανεία απομακρύνεται, η μουσική σβήνει με θραύσματα του αρχικού θέματος και ήσυχα pizzicati στα τσέλα και τα κοντραμπάσα. Aκολουθώντας τις επιταγές του ύστερου κλασικισμού, το τρίτο μέρος της Συμφωνίας προσφέρει ένα κομψό και ευγενές Μενουέτο με τρυφερές ρομαντικές μελωδίες, σε αντίθεση με το μεσαίο τμήμα του Τρίο και τον σχεδόν στρατιωτικό, σαν φανφάρα, ήχο των κόρνων και των φαγκότων. Το μέρος κλείνει με την επανάληψη του Μενουέτου και την υπενθύμιση της φανφάρας, ολοκληρώνοντας την τριμερή φόρμα. Το καταιγιστικό τέταρτο μέρος αντλεί την έμπνευσή του από το σαλταρέλο, ζωηρό ιταλικό χορό με μεσαιωνικές ρίζες. Η συναρπαστική μουσική με τον ρυθμικό της καλπασμό κόβει την ανάσα, καθώς συνεχίζεται χωρίς παύση έως ότου μείνουν μόνο τα πρώτα βιολιά, που ψιθυρίζουν το αρχικό μοτίβο πάνω από τα τσέλα και τα κοντραμπάσα. Η ορχήστρα μοιάζει να συγκεντρώνει τις τελευταίες της δυνάμεις, και ξαφνικά «ανοίγει» με ένα ρωμαλέο κρεσέντο, καταλήγοντας στο δυναμικό φινάλε.

Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Η μουσική του Φέλιξ Μέντελσον για το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ είναι από τις δημοφιλέστερες σκηνικές μουσικές. Ο ταλαντούχος και πολύπλευρα καλλιεργημένος συνθέτης, έχοντας ιδιαίτερη αδυναμία στον Σαίξπηρ και τον κόσμο του φανταστικού, έγραψε την Εισαγωγή του έργου όταν ήταν μόλις δεκαεπτά ετών, μαγεύοντας τους φιλόμουσους σε όλη την Ευρώπη. Αρκετά χρόνια αργότερα, δέχτηκε την πρόταση του βασιλιά Φρειδερίκου της Πρωσίας να γράψει μουσική για ολόκληρη τη σαιξπηρική κωμωδία, συμπεριλαμβάνοντας την υπάρχουσα Ουβερτούρα. Η ατμόσφαιρα, γεμάτη μαγεία και ρομαντισμό, ενσωματώνει τα κωμικά στοιχεία που γεννιούνται από τη φαιδρότητα των θεατρικών προσώπων και τις καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται. Στην αρχή της Εισαγωγής, μια αιθέρια διαδοχή τεσσάρων συγχορδιών στα πνευστά θυμίζει το θρόισμα των φύλλων στο απαλό άγγιγμα της θερινής αύρας και προσκαλεί τον ακροατή σε ένα μαγικό δάσος έξω από την Αθή-

3

να, όπου θα διαδραματιστεί το έργο. Κάθε θέμα που ακολουθεί περιγράφει γλαφυρά τους βασικούς χαρακτήρες. Οι γρήγορες, ψιθυριστές κινήσεις στακάτο στα έγχορδα δίνουν την εικόνα των σκανταλιάρικων ξωτικών που τρέχουν στο δάσος, και με ένα αιφνίδιο φορτίσιμο ολόκληρη η ορχήστρα ξεσπά σε μια εορταστική μελωδία. Η γλυκιά μουσική των εραστών ηχεί από τα ξύλινα πνευστά και τα έγχορδα, ενώ αμέσως μετά μια χιουμοριστική μελωδία μιμείται το γκάρισμα του Πάτου, όταν μεταμορφώνεται σε γάιδαρο από τον Πουκ, το άτακτο ξωτικό. Η πρώτη ενότητα ολοκληρώνεται με τα γαλλικά κόρνα να ηχούν προσκλητήρια στο κυνήγι που διοργανώνει ο Δούκας Θησέας. Μετά το τμήμα της ανάπτυξης, ο Μέντελσον επανεκθέτει τα κύρια θέματα, προτού ένα απαλό μεταβατικό τμήμα στα ξύλινα ανοίξει την coda. Τα έγχορδα παίζουν σιγανά μια γαλήνια παραλλαγή του θέματος των εραστών, και η Εισαγωγή τελειώνει με τις τέσσερις μαγικές συγχορδίες της αρχής. Το Σκέρτσο, με τη ζωηρή γραφή στα ξύλινα πνευστά και τα έγχορδα, λειτουργεί ως ιντερμέτζο ανάμεσα στην Α΄ και τη Β΄ Πράξη, όπου βλέπουμε το δάσος γεμάτο νεράιδες, την παραμονή του θερινού ηλιοστασίου. Η Τιτάνια με τη συνοδεία της μπαίνει στο δάσος να κοιμηθεί και οι νεράιδες τη νανουρίζουν με μια χορωδιακή προσευχή για να την προστατέψουν από τα σκοτεινά πλάσματα της νύχτας. Το Ιντερμέτζο που ακολουθεί συνδέει τη Β΄ Πράξη, όπου η νεαρή Ερμία ξυπνάει μόνη της στο δάσος, με την Γ΄ Πράξη και την είσοδο των τεχνιτών. Το Allegro appassionato μεταφέρει εύστοχα τη συναισθηματική ταραχή του κοριτσιού, με το τρέμολο στα έγχορδα και την ανήσυχη μελωδία να μοιράζεται στα ξύλινα πνευστά, ενώ στο Allegro molto comodo η ανάλαφρη φράση στα φαγκότα απεικονίζει την αδεξιότητα και τις γκάφες των τεχνιτών. Η πλοκή εκτυλίσσεται με διαδοχικά μπερδέματα, μέχρι που οι θνητοί εραστές αποκοιμιούνται μαγικά, ενώ τα γαλλικά κόρνα παίζουν ένα γαλήνιο Νυχτερινό. Όλες οι κωμωδίες του Σαίξπηρ τελειώνουν με γαμήλιες τελετές, και το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας δεν αποτελεί εξαίρεση. Το γνωστό και αγαπητό «Γαμήλιο εμβατήριο» του Μέντελσον, με το οποίο επενδύεται μουσικά η χαρμόσυνη σκηνή, ακούγεται ακόμα και σήμερα στις γαμήλιες τελετές. Μετά το γάμο, μια φανφάρα στις τρομπέτες συνοδευόμενη από τα τύμπανα εισάγει τη σκηνή της παράστασης των τεχνιτών, η ερμηνεία των οποίων είναι τόσο αποτυχημένη που μεταβάλλει το δράμα σε κωμωδία. Με διάθεση περιπαιχτική, ο Μέντελσον επιστρατεύει εδώ ένα πένθιμο εμβατήριο, ενώ στο Allegro di molto ο χορός των γελωτοποιών επαναφέρει το παιχνιδιάρικο θέμα του Πάτου από την Ουβερτούρα. Μετά τη σύντομη επανάληψη του «Γαμήλιου εμβατηρίου» ακολουθεί η χορωδιακή ευλογία των ξωτικών βασισμένη στη μουσική της Εισαγωγής, και το έργο τελειώνει ήσυχα με τις τέσσερις αρχικές της συγχορδίες από ολόκληρη την ορχήστρα. Τα έργα της αποψινής συναυλίας ερμηνεύονται με ιδιαίτερο και σπάνιο τρόπο: ο μαέστρος Ζόρντι Σαβάλ και η ορχήστρα του, Le Concert des Nations, αποδίδουν σε όργανα εποχής και με ιστορική συνέπεια τον ήχο της ρομαντικής περιόδου, μεταφέροντας τον ακροατή στην καρδιά της Ευρώπης, στα μέσα του 19ου αιώνα.

4

ΕΛΕΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

Χορωδιακό * Allegro ma non troppo Στο δάσος όπου έχουν καταφύγει τα δύο πρωταγωνιστικά ζευγάρια του έργου, ο αφέντης των ξωτικών Όμπερον –έξω φρενών με τη γυναίκα του, Τιτάνια, που δεν του δίνει τον νεαρό υπηρέτη της– αποφασίζει να της κάνει μάγια. Στο μεταξύ η Τιτάνια προσκαλεί τα ξωτικά της ακολουθίας της να χορέψουν και να τραγουδήσουν. Με το «γλυκό» τους νανούρισμα την αποκοιμίζουν.

Erste Elfe

Πρώ τ ο ξ ω τ ικό

Bunte Schlangen, zweigezüngt!

Igel, Molche, fort von hier!

Daß ihr euren Gift nicht bringt in der Königin Revier!

Ύπουλα φίδια παρδαλά, σαύρες, σκαντζόχοιροι, οχιές, στα όρη στ’ άγρια βουνά, να κοιμηθεί στις φυλλωσιές γλυκά η βασίλισσά μας.

Chor und Elfen

Nachtigall, mit Melodei sing in unser Eiapopei, Eiapopei, Eiapopei, daß kein Spruch, kein Zauberfluch der holden Herrin schädlich sei.

Nun gute Nacht mit Eiapopei!

Χ ορωδία ξ ω τ ικών

Έλα, αηδόνι! Όξω, ζούδια· στον απήγανο, εκεί που λουλούδι δεν φυτρώνει και κοκόρι δεν λαλεί. Ξου, για ν’ αποκοιμηθεί με γλυκά, γλυκά τραγούδια η ξωθιά, βασίλισσά μας.

Zweite Elfe

Schwarze Käfer, uns umgebt nicht mit Summen, macht euch fort!

Spinnen, die ihr künstlich webt, webt an einem andern Ort!

Δ εύ τ ερο ξ ω τ ικό

Αράχνη, υφάντρα πονηρή και μαυροποδαρούσα, φύγε, μακριά. Φύγε κι εσύ, σαρανταποδαρούσα.

Erste Elfe

Macht euch fort!

Πρώ τ ο ξ ω τ ικό

Φύγε μακριά!

Chor und Elfen

Nachtigall, mit Melodei sing in unser Eiapopei, Eiapopei, Eiapopei, daß kein Spruch, kein Zauberfluch der holden Herrin schädlich sei.

Nun gute Nacht mit Eiapopei!

Χ ορωδία και ξ ω τ ικά

Έλα, αηδόνι! Όξω, ζούδια· στον απήγανο, εκεί που λουλούδι δεν φυτρώνει και κοκόρι δεν λαλεί. Ξου, για ν’ αποκοιμηθεί με γλυκά, γλυκά τραγούδια η ξωθιά, βασίλισσά μας.

Erste Elfe

Alles gut!

Nun auf und fort!

Einer halte Wache dort!

Πρώ τ ο ξ ω τ ικό

Να, κοιμήθηκε η γλυκιά μας! Άντε, τώρα, στη δουλειά μας! Μόνο κάποιος να σταθεί να φυλάει παρακεί.

5

Χορωδιακό * Allegro di molto Μετά από πολλές περιπέτειες, το έργο τελειώνει με τον ταυτόχρονο γάμο των ερωτευμένων ζευγαριών και του Δούκα Θησέα με την Ιππολύτη. Ο Όμπερον και η Τιτάνια καλούν τα ξωτικά τους να παίξουν και να χορέψουν, και δίνουν ευχές στους νιόπαντρους άρχοντες της Αθήνας.

Ob e r o n ( C h o r d e r E l f e n )

Όμ π ερον ( Χ ορωδία α π ό Ν ερά ι δες )

Bei des Feuers mattem Flimmern Geister, Elfen, stellt euch ein!

Tanzet in den bunten Zimmern manchen leichten Ringelreihn!

Singt nach seiner Lieder Weise, singet, hüpfet, lose, leise!

Ας ζωντανέψει η νυσταγμένη χόβολη στο τζάκι κι ας πλημμυρίσει φως ανέσπερο το σπίτι. Αερικά και ξωτικά, στοιχειά, δαιμονικά, σαν τα πουλιά στις φυλλωσιές, παίξτε, χορέψτε, τραγουδήστε.

Titania (Erste Elfe)

Wirbelt mir mit zarter Kunst eine Not’ auf jedes Wort; Hand in Hand, mit Feengunst, singt und segnet diesen Ort! Ob e r o n ( C h o r d e r E l f e n )

Bei des Feuers mattem Flimmern Geister, Elfen, stellt euch ein!

Tanzet in den bunten Zimmern manchen leichten Ringelreihn!

Singt nach seiner Lieder Weise, singet, hüpfet, lose, leise!

Nun genung!

Fort im Sprung!

Trefft mich in der Dämmerung!

Τι τ άνια ( π ρώ τ ο ξ ω τ ικό )

Πρώτα να μοιράνουμε το σπίτι. Ούτε λέξη ούτε νότα μην σας ξεφύγει απ’ το τραγούδι· ούτε πόδι ούτε χέρι μην σας ξεφύγει απ’ τον χορό. Εμπρός, πιαστείτε – θέλω χάρη, μεγαλείο ξωτικό. Όμ π ερον ( Χ ορωδία α π ό Ν ερά ι δες )

Ας ζωντανέψει η νυσταγμένη χόβολη στο τζάκι κι ας πλημμυρίσει φως ανέσπερο το σπίτι. Αερικά και ξωτικά, στοιχειά, δαιμονικά, σαν τα πουλιά στις φυλλωσιές, παίξτε, χορέψτε, τραγουδήστε. Εμπρός, μην κάθεστε, στοιχειά: τρέξτε και μην αφήσετε κάμαρα αμοίραντη· κι εδώ πριν φέξει να γυρίσετε.

6

* Το Έργο 61, MWV M 13 είναι η σκηνική μουσική για το θεατρικό έργο Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ στη γερμανική μετάφραση του ποιητή και κριτικού August Wilhelm Schlegel (1767-1845). Στο έργο συμπεριλαμβάνονται δύο xορωδιακά, που δημοσιεύουμε εδώ στην ελληνική απόδοση του Γιώργου Μπλάνα.

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης Γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1991. Έχει ερμηνεύσει Άμλετ (Εθνικό Θέατρο 2004, σκην.: Μ. Κακογιάννη), Ιππόλυτο (Εθνικό Θέατρο 2004, σκην.: Β. Νικολαΐδης), Οιδίποδα (Οιδίποδας Τύραννος, 2010, σκην.: Σπ. Ευαγγελάτος), Τειρεσία, Ιοκάστη και Θεράποντα (Οιδίποδας Τύραννος, 2012, σκην.: Τ. Γκραουζίνις), έχει παίξει στις Φοίνισσες του Ευριπίδη (ΚΘΒΕ 1999, σκην.: Ν. Χουρμουζιάδης), Βατρα-Χ (Εθνικό Θέατρο, 2008, σκην.: Δ. Λιγνάδης), Φιλοκτήτης (2014, σκην.: Κ. Φιλίππογλου), Ορέστεια (2016, σκην.: Γ. Χουβαρδάς). Με τον Δ. Λιγνάδη έχει συνεργαστεί και στα έργα Ο συλλέκτης του Φώουλς και Πέτρες στις τσέπες του της Τζόουνς (θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης, 2001-2003). Με το Θέατρο του Νέου Κόσμου έχει συνεργαστεί στα έργα: Φιλονικία του Μαριβώ, Βρομιά του Ρ. Σνάιντερ, Εδουάρδος ο Β΄ του Μάρλοου και Παίζοντας με τη φωτιά του Στρίντμπεργκ, όλα σε σκηνοθεσία Β. Θεοδωρόπουλου. Το 2006 έπαιξε στο Festen του Ν. Έλριντζ (σκην.: Α. Δανέζη). Το 2007 σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε στο Δον Ζουάν στο Σόχο του Π. Μάρμπερ στο θέατρο Χώρα. Στο θέατρο Ακροπόλ πρωταγωνίστησε στον Επιθεωρητή του Γκόγκολ (σκην.: Σπ. Ευαγγελάτου), και στο θέατρο Αθηνών έπαιξε στο Σλουθ του Α. Σάιφερ (2010, συν-σκηνοθεσία με τον Γ. Κιμούλη), σκηνοθέτησε το έργο Μια πορνογραφική σχέση (2012), μετέφρασε, σκηνοθέτησε και έπαιξε στον Πουπουλένιο του ΜακΝτόνα (2013), σκηνοθέτησε και έπαιξε στο έργο Ο θεός της σφαγής της Γ. Ρεζά (2015) και στο Φάρο του Κ. ΜακΦέρσον (2017). Έχει επίσης σκηνοθετήσει τις παραστάσεις Ο κύκλος με την κιμωλία του Μπρεχτ (θέατρο Παλλάς), Ντόλι, η προξενήτρα του Θ. Γουάιλντερ και Για όνομα (θέατρο Αλίκη), Δεύτερη φωνή των Παπαθανασίου – Ρέππα (θέατρο Αποθήκη), Αύγουστος του Τ. Λετς και Ο βυσσινόκηπος του Τσέχοφ (θέατρο Χορν), Φεγγίτης του Ντ. Χέαρ (θέατρο Εμπορικόν). Έχει συμμετάσχει στις ταινίες Success Story του Ν. Περάκη,

Επικίνδυνες μαγειρικές του Β. Τσελεμέγκου, Το όνειρο του σκύλου και Το σύμπτωμα του Α. Φραντζή, Ριζότο της Ο. Μαλέα, Παράδεισος στη Δύση του Κ. Γαβρά κ.ά., και στις τηλεοπτικές σειρές: Γιούγκερμαν, Τρίτο στεφάνι, Λόγω τιμής, Η ζωή που δεν έζησα, Έτσι ξαφνικά, Να με προσέχεις κ.ά.

Flore Van Meerssche

© Franziska Schroedinger

Η βελγίδα σοπράνο Φλόρε φαν Μέερσε έκανε το ντεμπούτο της στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ το καλοκαίρι του 2022 ως Ιέρεια στην Αΐντα του Βέρντι, υπό τον Αλαίν Αλτίνογλου, ενώ υπήρξε μέλος του Young Singers Project 2022. Το 2023, στο Ζάλτσμπουργκ πάλι, ερμήνευσε Δημιουργία του Χάυντν, υπό τον Ζόρντι Σαβάλ. Το 2023, κάνει το ντεμπούτο της στο Πασχαλινό Φεστιβάλ του Μπάντεν Μπάντεν ερμηνεύοντας Γυναίκα χωρίς σκιά του Στράους με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου υπό τον Κ. Πετρένκο, καθώς και στην Αίθουσα της Φιλαρμονικής του Έλβα και της Φιλαρμονικής του Παρισιού, ερμηνεύοντας Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Μέντελσον με το σύνολο Le Concert des Nations υπό τον Σαβάλ. Το 2021, η Φλόρε έκανε το οπερατικό της ντεμπούτο στο Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής του Ίνσμπρουκ ερμηνεύοντας Μπόρις Γκοντουνόφ του Γιόχαν Μάττεσον και τον επώνυμο ρόλο στην όπερα Θάληστρις, η βασίλισσα των Αμαζόνων της Μαρίας Αντωνίας της Βαυαρίας στην Όπερα Δωματίου του Μονάχου. Παθιασμένη ερμηνεύτρια λιντ, κέρδισε το 2021, μαζί με τον συνοδό πιανίστα της, Γκάιγιονταϊκ Λι [Gyeongtaek Lee], το Prix de Mélodie στον Διεθνή Διαγωνισμό «Nάντια και Λιλί Μπουλανζέ» στο Παρίσι. Το 2022, οι δυο τους κέρδισαν την υποτροφία του Διεθνούς Φεστιβάλ Λιντ στη Βασιλεία της Ελβετίας, και αναδείχθηκαν νικητές στο Φεστιβάλ Λιντ στο Ληντς. Το 2022, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αίθουσα της Φιλαρμονικής του Ίζαρ στο Μόναχο συμπράττοντας με τη Φιλαρμονική του Μονάχου στη Δημιουργία του Χάυντν, και ερμήνευ-

σε Πάρσιφαλ (Λουλουδοκόρη) σε συναυλική παρουσίαση στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ με τη Φιλαρμονική της Βιέννης υπό τον Ν. Μπάρενμποϊμ. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο τραγούδι στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών του Μονάχου (καθηγήτρια: Fenna KügelSeifried). Έχει παρακολουθήσει μάστερκλας με τους M. Μartineau, H. Deutsch, I. Bostridge, Dorothea Röschmann, D. Behle, O. Schnyder, J.P. Schulze και D. Henschel.

Diana Haller Η μετζοσοπράνο Ντιάνα Χάλλερ, από την Κροατία, άρχισε την καριέρα της ως μέλος στο Στούντιο της Κρατικής Όπερας της Στουτγάρδης: Την περίοδο 2010-2011 υπήρξε το νεότερο μέλος του σολιστικού συνόλου του Στούντιο, ενώ μια δεκαετία μετά, το 2021, τιμήθηκε με τον υψηλότερο τίτλο στη γερμανική όπερα, της Kammersängerin. Το ευρύτατο ρεπερτόριό της περιλαμβάνει έργα μπαρόκ, μπελκάντο και Στράους, τα οποία παρουσιάζει συναυλιακά ή και σε μεγάλες οπερατικές σκηνές. Στις πρόσφατες εμφανίσεις της περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: Αλτικιάρα στη Φραντσέσκα ντα Ρίμινι (Φάμπιο Λουίτζι και Ντέιβιντ Πάουτνυ) στη Σκάλα του Μιλάνου, Νόρμα σε νέα παραγωγή στην Κρατική Όπερα του Αμβούργου, Ροζίνα στον Κουρέα της Σεβίλης στη Σέμπεροπερ της Δρέσδης, Ρουτζέρο στην Αλτσίνα στην Όπερα της Κολωνίας και τη Σέμπεροπερ της Δρέσδης. Το 2014, υπήρξε αναπληρώτρια Ροζίνα και Σταχτοπούτα (στην επώνυμη όπερα) στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, ενώ έκανε το ντεμπούτο της στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ ως Ινές στον Τροβατόρε, δίπλα στην Άνα Νετρέμπκο και τον Πλάθιντο Ντομίνγκο. Έχει ερμηνεύσει, μεταξύ άλλων, τη Μεγάλη Λειτουργία σε ντο ελάσσονα και το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ, το Στάμπατ μάτερ και τη Μικρή Λειτουργία του Ροσσίνι, τα

Τραγούδια της Ματθίλδης Βέζεντοκ του Βάγκνερ και την Όγδοη συμφωνία του Μάλερ στο Φεστιβάλ Μουσικού Φλωρεντινού Μαΐου με τον Φάμπιο Λουίτζι και στο Φεστιβάλ του Μπρέγκεντς με τον Κίριλ Πετρένκο. Έχει λάβει το Διεθνές Βραβείο Μπελκάντο 2011 στο Φεστιβάλ Ροσσίνι στο Βίλντμπαντ, α΄ βραβείο στον 8ο Διαγωνισμό Τραγουδιού «Ούγκο Βολφ» 2012 στη Στουτγάρδη, τον τίτλο «Νέα τραγουδίστρια 2013» από το περιοδικό Opernwelt, «Καλύτερη νέα μουσικός 2013» από τη Φιλαρμονική του Ζάγκρεμπ, και το βραβείο «Ίνγκε Μπορκ» 2020. Έχει ηχογραφήσει έργα Μπαχ και Χαίντελ με τα σύνολα Concerto Köln και Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας (2012) και τραγούδια Σούμαν και Βολφ με την Ορχήστρα της Κροατικής Ραδιοφωνίας. Από τους οπερατικούς της ρόλους έχουν ηχογραφηθεί και κυκλοφορούν από τη Naxos: Ζήμπελ στον Φάουστ με την Ορχήστρα και τη Χορωδία του Εθνικού Θεάτρου της Ριέκας – Κροατία, και Ενρικέτα στους Πουριτανούς με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Κρατικής Όπερας της Στουτγάρδης.

La Capella Nacional de Catalunya

10

Το 1987, στη Βαρκελώνη, η Μοντσερράτ Φιγκέρας και ο Ζόρντι Σαβάλ ίδρυσαν τη χορωδία δωματίου La Capella Reial de Catalunya, με είκοσι πέντε επαγγελματίες τραγουδιστές και τραγουδίστριες. Το πλούσιο πρόγραμμά της περιλάμβανε συναυλίες στις διεθνείς μουσικές σκηνές και ηχογραφήσεις μεσαιωνικής, αναγεννησιακής, μπαρόκ και κλασικής μουσικής. Στα τριάντα πέντε χρόνια λειτουργίας της, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάκτηση και διάδοση της καταλανικής, ισπανικής και ευρωπαϊκής μουσικής κληρονομιάς, έργο που αποτυπώνεται και στις πολυάριθμες ηχογραφήσεις της (ALIA VOX). Από το 2020, και κυρίως στη διάρκεια του 2021, τα προγράμματα της Χορωδίας επικεντρώθηκαν στην ιστορική ερμηνεία μεγάλων και απαιτητικών συμφωνικών έργων του 19ου αιώνα, όπως η Δημιουργία του Χάυντν και η Ενάτη του Μπετόβεν, και χορωδιακών Μότσαρτ, Σούμπερτ, Μέντελσον, Σούμαν, Μπρούκνερ και Μπραμς. Έγινε τότε φανερή η ανάγκη δημιουργίας ενός πολυπληθέστερου και ειδικά καταρτισμένου συνόλου μουσικών ικανών να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις του νέου ρεπερτορίου. Έτσι, το 2021, με πυρήνα τους 25 χορωδούς της Capella Reial de Catalunya, ιδρύθηκε το επαγγελματικό φωνητικό σύνολο La Capella Nacional de Catalunya, που αριθμεί 40 μέλη: τα δεκαπέντε νέα μέλη έχουν ειδικευτεί στη φωνητική μουσική του 18ου και 19ου αιώνα, και μαζί με το αρχικό σχήμα αποτελούν την πρώτη επαγγελματική χορωδία της Καταλονίας με ειδίκευση στην ιστορική ερμηνεία. Η Capella Nacional de Catalunya είναι το απόσταγμα της παιδαγωγικής και ερευνητικής πείρας των ιδρυτών και των μελών της. Έχει στόχο την ανάκτηση της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας μουσικής κληρονομιάς μέσω της αναβίωσης της ιστορικής ερμηνείας και πρακτικής, τη μεταλαμπάδευση αυτής της κληρονομιάς στις νεότερες γενιές και την παρουσίασή της στο ευρύ κοινό, που δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ιστορική ερμηνεία. Η σύμπραξη της Capella Nacional de Catalunya και διεθνώς αναγνωρισμένων σολίστ με την ορχήστρα Le Concert des Nations, υπό τον Ζόρντι Σαβάλ, δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για να προσεγγίσουμε τα έργα παλαιάς μουσικής όπως ακριβώς ακούγονταν την περίοδο σύνθεσής τους: πρόκειται για ένα δημιουργικό εγχείρημα ιστορικής πιστότητας και καλλιτεχνικής αρτιότητας.

ΣΟΠΡΑΝΟ

Μ Ε Τ Ζ Ο – Α ΛΤ Ο

Sara Brunel Andrea Martí Irene Mas Rita Morais Anaïs Oliveras Anna Piroli Maëlys Robinne Natasha Schnur Lise Viricel

Laia Cortés Lucija Ercegovac Mercè Bruguera Agustina Lo Vecchio Mariona Llobera Maria Morellà Lara Morger Beatriz Oleaga

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Lluís Vilamajó ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Rochsane Taghikhani

Le Concert des Nations

© Teresa Llordés

Ιδρύθηκε το 1989 από τη Μοντσερράτ Φιγκέρας και τον Ζόρντι Σαβάλ κατά την προετοιμασία παρουσίασης του Canticum ad Beatam Virginem Mariam του Μαρκ Αντουάν Σαρπαντιέ, ως σύνολο με όργανα εποχής ειδικευμένο στην ερμηνεία έργων μπαρόκ έως και ρομαντισμού (1600-1850). Το όνομά του παραπέμπει στο έργο Les nations [Τα έθνη] του Φρανσουά Κουπρέν, δηλώνει την αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών μουσικών προτιμήσεων και τάσεων, και στηρίζει την ιδέα ότι η ευρωπαϊκή Τέχνη φέρνει μια μοναδική σφραγίδα, της εποχής του Διαφωτισμού. Η Concert des Nations, υπό τον Ζόρντι Σαβάλ, υπήρξε το πρώτο ορχηστρικό σχήμα που απαρτίστηκε στην πλειονότητά του από μουσικούς των χωρών της Λατινικής Αμερικής (Ισπανία, Λατινική Αμερική, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία κ.ά.), ειδικευμένους στην ιστορικά τεκμηριωμένη ερμηνεία με χρήση οργάνων εποχής. Στόχος της ήταν να ευαισθητοποιήσει το κοινό σε ένα ιστορικό ρεπερτόριο εξαιρετικής ποιότητας, συνδυάζοντας το σεβασμό στο αυθεντικό πνεύμα κάθε έργου με μια φρέσκια ερμηνευτική προσέγγιση, πράγμα που αποτυπώνεται και στις ηχογραφήσεις της (έργα Σαρπαντιέ, Γ.Σ. Μπαχ, Χάυντν, Μότσαρτ, Χαίντελ, Μαραί, Αρριάγα, Μπετόβεν, Πέρσελ, Ντυμανουάρ, Λουλλύ, Μπίμπερ, Μποκκερίνι, Ραμώ και Βιβάλντι). Το 1992, το Σύνολο έκανε το ντεμπούτο του στην όπερα με το Una cosa rara του Μαρτίν υ Σολέρ, στο Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων, στο Μεγάλο Θέατρο Λισέου της Βαρκελώνης και στο Αουντιτόριο της Μαδρίτης. Στη συνέχεια, παρουσίασαν τον Ορφέα του Μοντεβέρντι στο Μεγάλο Θέατρο Λισέου της Βαρκελώνης, το Βασιλικό Θέατρο της Μαδρίτης, το Κοντσέρτχαους της Βιέννης, το Αρσενάλ της γαλλικής Μετς και στο

Τεάτρο Ρέτζιο του Τορίνου. Το 2002, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την επαναλειτουργία του Λισέου, ερμήνευσαν την ίδια παραγωγή, που μαγνητοσκοπήθηκε σε DVD (BBC-Opus Arte), παρουσιάστηκε στο Παλάτι των Τεχνών των Βρυξελλών, στο Μεγάλο Θέατρο του Μπορντώ και στο Μικρό Θέατρο του Μιλάνου (Φεστιβάλ Mito). Το 1995, παρουσίασαν άλλη μια όπερα του Μαρτίν υ Σολέρ, το Il burbero di buon cuore, στο Μονπελλιέ, ενώ το 2000 ερμήνευσαν συναυλιακά την όπερα Celos aun del ayre matan των Χουάν Ιδάλγο και Καλντερόν ντε λα Μπάρκα, στη Βαρκελώνη και τη Βιέννη. Πρόσφατες παραγωγές όπου έλαβαν μέρος: Φαρνάκης του Βιβάλντι στο Θέατρο της Θαρθουέλας στη Μαδρίτη, και Il Teuzzone [Τεουτσόνε] του Βιβάλντι στη Βασιλική Όπερα των Βερσαλλιών (ημι-συναυλιακή μορφή). Τα τελευταία χρόνια, η Ορχήστρα έχει εμπλουτίσει το ρεπερτόριό της με συμφωνικά αριστουργήματα: Η δημιουργία του Χάυντν, Χριστουγεννιάτικο ορατόριο του Μπαχ, Ο Μεσσίας του Χαίντελ, και έργα κλασικής και ρομαντικής περιόδου. Το 2020, γιόρτασε τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν, παρουσιάζοντας σε σειρά συναυλιών όλες τις συμφωνίες του και ηχογραφώντας τες σε δύο CD, Beethoven Révolution, που επαινέθηκαν από τη διεθνή κριτική. Οι πολυάριθμες ηχογραφήσεις της έχουν κερδίσει βραβεία και διακρίσεις (Midem Classical Award, Schallplattenkritik Prize κ.ά.). Μέσα από τις ηχογραφήσεις, τις συναυλίες και τη συμμετοχή της σε διεθνή φεστιβάλ, η Ορχήστρα Le Concert des Nations έχει αναδειχθεί σε κορυφαίο σύνολο ιστορικής ερμηνείας με όργανα εποχής. ΕΞΑΡΧΟΥΣΑ

ΒΙΟΛΟΝΤΣΕΛΑ

Lina Tur Bonet

Balázs Máté Matylda Adamus Dénes Karasszon Sophie Lamberbourg Bianca Riesner

Α ΒΙΟΛΙΑ

Sara Balasch Guadalupe del Moral Andrej Kapor Ángela Moro Ignacio Ramal Ricart Renart Catalina Reus Guillermo Santonja

Xavier Puertas (εξάρχων) Laura Asensio Peter Ferretti Michele Zeoli ΦΛ ΑΟΥ ΤΑ

Mauro Lopes (εξάρχων) Joanna Crosetto Andrea Duca Sakura Goto Karolina Habalo Maria Roca Angelika Wirth Miren Zeberio

Charles Zebley Eleonora Bišćević

David Glidden (εξάρχων) Cécile Brossard Fumiko Morie Núria Pujolràs Iván Sáez Nina Sunyer

Thomas Müller Javier Bonet Mario Ortega Federico Cuevas ΤΡΟΜΠΕΤΕΣ

ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΣΑ

Β ΒΙΟΛΙΑ

ΒΙΟΛΕΣ

12

ΚΟΡΝΑ (εξάρχων)

Jonathan Pia René Maze Pedro de Souza ΤΡΟΜΠΟΝΙΑ

Elies Hernandis (άλτο) Frédéric Lucchi (τενόρο) Adrien Muller (μπάσο) ΟΦΙΚΛΕΙΔΑ

ΟΜΠΟΕ

Corentin Morvan

Paolo Grazzi Miriam Jorde

ΤΥΜΠΑΝΑ ΚΑΙ ΤΡΙΓΩΝΟ

Riccardo Balbinutti Κ Λ ΑΡΙΝΕ ΤΑ

Francesco Spendolini Joan Calabuig

ΠΙΑΤΙΝΙΑ

Francesco Parodi

ΦΑΓΚΟΤΑ

ΒΟΗΘΟΣ ΜΑΕΣΤΡΟΥ

Joaquim Guerra Carles Vallès

Luca Guglielmi

Jordi Savall «Ο Ζόρντι Σαβάλ μαρτυρεί μια κοινή πολιτιστική κληρονομιά, μοναδικά ποικίλη. Να ένας άνθρωπος του καιρού μας.» The Guardian Πολυτάλαντη προσωπικότητα, ο Ζόρντι Σαβάλ έχει ταχθεί εδώ και πενήντα χρόνια στη διάσωση μουσικών θησαυρών: τους ανασύρει από την αφάνεια, τους επιμελείται και τους παρουσιάζει στις συναυλίες του, ώστε να γίνουν κοινό κτήμα. Ακούραστος ερευνητής της παλαιάς μουσικής, την ερμηνεύει τόσο ως σολίστ βιόλας ντα γκάμπα όσο και ως μαέστρος. Μέσα από τη δράση του ως μουσικού, δασκάλου, ερευνητή και δημιουργού μουσικών και πολιτιστικών προγραμμάτων αναδείχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία στο χώρο της ιστορικής ερμηνείας. Μαζί με τη Moντσερράτ Φιγκέρας, ίδρυσε τα σύνολα Hespèrion XXI (1974), La Capella Reial de Catalunya (1987) και Le Concert des Nations (1989), με τα οποία εξερευνά και δημιουργεί έναν κόσμο σπάνιων συναισθημάτων και ομορφιάς, που τον μοιράζεται με εκατομμύρια λάτρεις της παλαιάς μουσικής σε όλο τον κόσμο. Με τη συμμετοχή του στην ταινία Όλα τα πρωινά του κόσμου του Αλαίν Κορνώ (βραβευμένη με Σεζάρ για το καλύτερο σάουντρακ), την έντονη συναυλιακή του δραστηριότητα (περίπου 140 συναυλίες ετησίως), τις πολλές ηχογραφήσεις και την ίδρυση (1998, με τη Φιγκέρας) της δικής του δισκογραφικής, της Alia Vox, ο Σαβάλ απέδειξε ότι η παλαιά μουσική απευθύνεται σε ένα ολοένα και πιο ευρύ κοινό. Έχει ηχογραφήσει περίπου 230 δίσκους με ρεπερτόριο μεσαιωνικής, αναγεννησιακής, μπαρόκ και κλασικής μουσικής, δίνοντας έμφαση στην ισπανική και μεσογειακή μουσική κληρονομιά. Οι ηχογραφήσεις του έχουν λάβει βραβεία και διακρίσεις (Midem Classical, International Classical Music Award, Grammy κ.ά.). Στα συναυλιακά του προγράμματα η μουσική στοχεύει, εκτός των άλλων στην αλληλοκατανόηση λαών και πολιτισμών: τα σύνολά του συμπράττουν με μουσικούς άραβες, ισραηλινούς, τούρκους, έλληνες, αρμένιους, αφγανούς, μεξικανούς και βορειοαμερικανούς. Το 2008, ο Ζόρντι Σαβάλ ορίστηκε πρεσβευτής της ΕΕ για τον διαπολιτισμικό διάλογο, ενώ μαζί με τη Μοντσερράτ Φιγκέρας έγιναν «Καλλιτέχνες για την Ειρήνη» στο πλαίσιο του προγράμματος Πρεσβευτές Καλής Θέλησης της UNESCO. Το χρονικό διάστημα 20202021, με αφορμή τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν, διηύθυνε όλες τις Συμφωνίες του με την ορχήστρα Le Concert des Nations και τις ηχογράφησε σε δύο CD, τα Beethoven Révolution. Η τεράστια εμπορική απήχηση τους χαρακτηρίστηκε «θαύμα» (Fanfare), ενώ ο δεύτερος τόμος πήρε το βραβείο Schallplattenkritik (καλύτερη ηχογράφηση ορχηστρικού έργου). Ο ίδιος έχει λάβει τις υψηλότερες διακρίσεις στη χώρα του και διεθνώς: τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από τα πανεπιστήμια της Έβορας (Πορτογαλία), της Βαρκελώνης (Καταλονία), της Λουβαίν (Βέλγιο) και της Βασιλείας (Ελβετία), το διάσημο του Ιππότη του Εθνικού Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής (Γαλλία), το Μουσικό Βραβείο Πρετόριους που απονέμεται από το ΥπΠο της Κάτω Σαξονίας, το χρυσό μετάλλιο Generalitat της Καταλονίας, το Βραβείο «Έλενα Βας ντα Σίλβα» και το περίφημο «Λεονί Σόννινγκ». Επίτιμο μέλος της Βασιλικής Φιλαρμονικής Εταιρείας, της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Μουσικής και της Ιταλικής Ακαδημίας της Αγίας Καικιλίας.

ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΜΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΒΟΛΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΛΕΝΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΟΥ | ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΗΤΩ ΤΣΕΚΟΥΡΑ | ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΤΥΠΟΥ ∆ΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ | Creative Director k2design | ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ ΜΑΡΙΑ ΖΑΧΑΡΙΟΥΔΑΚΗ | ΕΚΤΥΠΩΣΗ PRINTFAIR

Χορηγός φιλοξενίας

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

YΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ

ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ