Πρωτοχρονιάτικο Ρεβεγιόν στο Παρίσι

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 23–24 Μ Ε

Τ Η Ν

Υ Π Ο Σ Τ Η Ρ Ι Ξ Η

Τ Ο Υ

Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Υ

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΟ

Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Υ

ΡΕΒΕΓΙΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΟ ΡΕΒΕΓΙΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

ΑΊΘΟΥΣΑ ΧΡΉΣΤΟΣ ΛΑΜΠΡΆΚΗΣ

29 & 30.12.2023 ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΟ ΡΕΒΕΓΙΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ FERDINAND HÉROLD (1791-1833) Εισαγωγή από την όπερα Ζαμπά AMBROISE THOMAS (1811-1896) Άρια «Ô vin, dissipe la tristesse» από την όπερα Άμλετ JULES MASSENET (1842-1912) • Ά ρια «Adieu notre petite table» από την όπερα Μανόν • Ά ρια «Pourquoi me réveiller»

από την όπερα Βέρθερος GEORGES BIZET (1838-1875) • Από την Κάρμεν Σουίτα αρ. 1: «Les toréadors» • Ά ρια [Χαμπανέρα] «L’amour est

un oiseau rebelle» από την όπερα Κάρμεν JULES MASSENET Από την όπερα Ο Σιντ: • Aragonaise, ορχηστρικό • Navarraise, ορχηστρικό

GEORGES BIZET Ντουέτο «Au fond du temple saint» από την όπερα Αλιείς μαργαριταριών ΔΙΆΛΕΙΜΜΑ

GEORGES BIZET • Ιντερμέτζο από την όπερα Κάρμεν • Από την Κάρμεν Σουίτα αρ. 1: Aragonaise • Ά ρια «Je crois entendre encore»

από την όπερα Αλιείς μαργαριταριών • Ά ρια «Votre toast, je peux vous le rendre»

από την όπερα Κάρμεν

CAMILLE SAINT-SAËNS (1835-1921) Άρια «Mon coeur s’ouvre à ta voix» από την όπερα Σαμψών και Δαλιδά CHARLES GOUNOD (1818-1893) Ρετσιτατίβο και άρια «Oh Dieu! Que des bijoux...

Ah! je ris de me voir» από την όπερα Φάουστ JULES MASSENET «Meditation» για σόλο βιολί και ορχήστρα, από την όπερα Θαΐς ΒΙΟΛΊ

Απόλλωνας Γραμματικόπουλος LÉO DELIBES (1836-1891) «Ντουέτο των λουλουδιών» από την όπερα Λακμέ JACQUES OFFENBACH (1819-1880) • «Καν καν» από την όπερα Παριζιάνικη ζωή • Βαρκαρόλα «Belle nuit, ô nuit d’amour»

από την όπερα Τα παραμύθια του Χόφμαν CHARLES GOUNOD Κουαρτέτο «Ô pur bonheur! Ô joie immense!» από την όπερα Ρωμαίος και Ιουλιέτα

ΥΨΊΦΩΝΟΣ

Αλεξία Βουλγαρίδου ΜΕΣΌΦΩΝΟΣ

Lucrezia Venturiello ΤΕΝΌΡΟΣ

Αντώνης Κορωναίος ΒΑΡΎΤΟΝΟΣ

Δημήτρης Τηλιακός Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ΜΟΥΣΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ

Μύρων Μιχαηλίδης

ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Εισαγωγή από την όπερα Zampa Πολυγραφότατος στη σχετικά σύντομη ζωή του, ο γάλλος συνθέτης Φερντινάν Eρόλντ έχει να επιδείξει πλούσιο έργο τόσο στο συμφωνικό όσο και στο φωνητικό ρεπερτόριο. Η τρίπρακτη κωμική όπερα Ζαμπά έκανε πρεμιέρα στην Οπερά Κομίκ του Παρισιού στις 3 Μαΐου 1831, προκαλώντας αίσθηση με την τολμηρή και ευφάνταστη πλοκή της. Πρόκειται για μια ιστορία αποπλάνησης, απαγωγής και προδοσίας, που ολοκληρώνεται με την αποκατάσταση της ηθικής τάξης και την τιμωρία του ακόλαστου. Ο διαβόητος πειρατής Ζαμπά, η αθώα Καμίλα, η εγκαταλειμμένη μνηστή του, Αλίτσε –που μετά θάνατον αποθεώνεται ως άγαλμα– και ο πνιγμός του άπιστου εραστή, που παρασύρεται βίαια στα βάθη της θάλασσας από το μαρμάρινο χέρι του αγάλματος, συνθέτουν μια πρωτότυπη μουσική αφήγηση με έντονες δραματικές μεταπτώσεις. Αν και το ενδιαφέρον για τη σκηνική παρουσίαση της όπερας έχει ατονήσει, η Εισαγωγή της παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλής.

«Ô vin, dissipe la tristesse» Στην όπερα του Αμπρουάζ Τομά, ο λυρισμός του Άμλετ –προσώπου που έχει ταυτιστεί με την ευγενέστερη μορφή υπαρξιακής μελαγχολίας– καθιστά το ρόλο εκφραστικό στοίχημα για τον βαρύτονο. Ο Άμλετ του Τομά παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1868 στην Όπερα του Παρισιού. Έκτοτε, σπουδαίοι τραγουδιστές αναμετρώνται με τις προκλήσεις αυτού του σύνθετου οπερατικού χαρακτήρα, που αναπτύσσεται στο επίκεντρο ενός μεγαλειώδους σκηνικού δράματος, στην παράδοση της grand opéra. Εν πολλοίς πιστός στο πνεύμα του Σαίξπηρ, ο Τομά παραλλάσσει αρκετά την αρχική πλοκή, προκειμένου να αναδείξει τις εσωτερικές συγκρούσεις που ταλανίζουν τους ήρωες. Η άρια της Β΄ Πράξης «Ô vin, dissipe la tristesse» («Κρασί, διώξε τη θλίψη»), από τις γνωστότερες του έργου, συνδέεται με το τέχνασμα που χρησιμοποιεί ο νεαρός πρίγκιπας προκειμένου να υποχρεώσει τον πατριό του, Κλαύδιο, να παραδεχτεί πως έβαλε να σκοτώσουν τον πατέρα του: Προσκαλεί στο παλάτι έναν θίασο, για να αναπαραστήσουν, παρουσία του βασιλικού ζεύγους, τη δολοφονία ενός άρχοντα με δηλητήριο. Ο Άμλετ προτρέπει τους ηθοποιούς να πιούν μαζί του, για να διαλυθούν τα νέφη και να ελαφρύνουν τα βάρη της ψυχής.

«Adieu notre petite table»

6

Ντανιέλ Ωμπέρ (1856), Ζυλ Μασνέ (1884), Τζάκομο Πουτσίνι (1893): Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, το κορυφαίο μυθιστόρημα του Αββά Πρεβώ Ιστορία του ιππότη Ντε Γκριέ και της Μανόν Λεσκώ μεταφέρθηκε τρεις φορές στην οπερατική σκηνή∙ η μεταφορά του Μασνέ παραμένει η πιστότερη στο πρωτότυπο. Βασισμένο εν μέρει στην αυτοβιογραφία του συγγραφέα, το μυθιστόρημα άσκησε δριμεία κριτική στα κοινωνικά ήθη της εποχής του, προκαλώντας αναταράξεις και την παρέμβαση της λογοκρισίας. Το αντισυμβατικό ερωτικό πάθος των νεαρών πρωταγωνιστών γίνεται αφετηρία μιας διαλεκτικής πορείας ανάμεσα στο καλό και το κακό, την αθωότητα και τη διαφθορά, την άρνηση και την αποδοχή. Ο πλούτος των συγκρούσεων και η αμφισημία των χαρακτήρων του μυθιστορήματος διατηρούνται ακέραια στην όπερα του Μασνέ, ο οποίος καταφέρνει να συγκεράσει τα ιδεώδη του νεοκλασικισμού με την πλούσια συναισθηματική έκφραση του ύστερου ρομαντισμού, σε μια ανάγλυφη μουσική αφήγηση.

Μια τέτοια, συγκινησιακά φορτισμένη, στιγμή είναι η περίφημη άρια της Μανόν από τη Β΄ Πράξη «Αντίο, τραπεζάκι μας»: Η απόφασή της να εγκαταλείψει τον Ντε Γκριέ σηματοδοτεί τη μεταστροφή της ηρωίδας, που διχάζεται ανάμεσα στη νοσταλγία για μια ζωή γεμάτη αγάπη και απλότητα και στην υπόσχεση ενός δελεαστικού, πολυτελούς, μέλλοντος. Η απόφασή της παίρνει τη μορφή του αποχαιρετισμού και μετουσιώνεται μουσικά σε μια από τις πιο αποκαλυπτικές στιγμές του έργου.

«Pourquoi me réveiller» Το 1774, ο Γκαίτε ολοκληρώνει το επιστολικό του μυθιστόρημα Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, που γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό∙ ο εικοσιπεντάχρονος δημιουργός καταξιώνεται ως συγγραφέας, ο δε ήρωάς του ανάγεται σε σύμβολο του κινήματος Sturm und Drang (Θύελλα και Ορμή), προάγγελου του ρομαντισμού. Παράφορα ερωτευμένος αλλά ανίκανος να βιώσει το πάθος του, παραδομένος στη ζήλια, την ανία και την απόγνωση, ο Βέρθερος καταφεύγει στην αυτοχειρία, ως ύστατη πράξη αντίστασης ενάντια σε έναν κόσμο ανάξιο των υψηλών προσδοκιών του. Ο μοναχικός και ασυμβίβαστος ήρωας του Γκαίτε εμπνέει τον Μασνέ στη δημιουργία ενός λυρικού τετράπρακτου δράματος, σε λιμπρέτο Εντουάρ Μπλω, Πωλ Μιλλιέ και Ζωρζ Αρτμάν, που κάνει πρεμιέρα στη Βιέννη το 1892 και συγκαταλέγεται στις σπουδαιότερες σελίδες του οπερατικού ρεπερτορίου. Δέσμια του γάμου της με τον Αλμπέρ, η Σαρλότ αδυνατεί να ανταποκριθεί στον έρωτα του Βέρθερου, ο οποίος, μπροστά στο ανυπέρβλητο εμπόδιο που συναντά η επιθυμία του, οδηγείται στην αυτοκτονία. Στην ιδιαίτερα δημοφιλή άρια της Γ΄ Πράξης «Γιατί με ξυπνάς, πνοή της άνοιξης», ο Βέρθερος διαβάζει στη Σαρλότ ένα ποίημα, λίγο πριν συνειδητοποιήσει ότι και εκείνη τρέφει συναισθήματα γι’ αυτόν: στους στίχους του, η φύση γίνεται ο καθρέφτης της ταραγμένης του ψυχής και της αδυναμίας του να διεκδικήσει τη Σαρλότ.

«Les toréadors» από την Κάρμεν Σουίτα αρ. 1 Οι πρώτες παραστάσεις της Κάρμεν –όπερας βασισμένης στην ομώνυμη νουβέλα του Προσπέρ Μεριμέ και στο λιμπρέτο των Ανρί Μεγιάκ και Λουντοβίκ Αλεβί– δόθηκαν στο Παρίσι το 1875 και ήταν κάθε άλλο παρά επιτυχείς. Ο Μπιζέ πέθανε τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, χωρίς να γευτεί τον, κατοπινό, θρίαμβο του έργου του. Μετά το θάνατο του Μπιζέ, ο ομότεχνος και συμπατριώτης του, Ερνέστ Γκιρώ, διαμόρφωσε δύο ορχηστρικές Σουίτες με χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τη μουσική της όπερας. Οι «Ταυρομάχοι», από τις πλέον αναγνωρίσιμες μελωδίες του έργου, συνδυάζουν το θέμα από το Πρελούδιο της Α΄ Πράξης και την πομπή των ταυρομάχων της Δ΄, «Voici, voici la quadrille» («Να, να, η καντρίλια»), σε μια ενθουσιώδη μουσική χειρονομία που μας μεταφέρει στον επικό κόσμο των ταυρομάχων, υμνώντας την ανδρεία τους.

«L’amour est un oiseau rebelle» Στη Σεβίλλη του 1800, ο δεκανέας Χοσέ λιποτακτεί και βγαίνει στην παρανομία από έρωτα για την Κάρμεν. Όταν εκείνη τον εγκαταλείπει για τον ταυρομάχο Εσκαμίγιο, ο δον Χοσέ, τρελός από ζήλια, τη μαχαιρώνει, την ώρα που ο Εσκαμίγιο αποθεώνεται από τα πλήθη. Αντισυμβατική, ανυπότακτη, προκλητική: Το φαινόμενο Κάρμεν, η φλογερή τσιγγάνα που διεκδί-

7

κησε το δικαίωμα της ερωτικής αυτοδιάθεσης σε μια κοινωνία δέσμια των ανδροκρατούμενων αντιλήψεών της, εξακολουθεί να συναρπάζει, σχεδόν εκατόν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη της εμφάνιση επί σκηνής, ως ο πλέον σαγηνευτικός χαρακτήρας του γαλλικού ρεπερτορίου. Μια ιστορία που έδωσε αφορμή για πολλαπλές αναγνώσεις και αγαπήθηκε ως λαϊκός μύθος με φιλοσοφικές προεκτάσεις. «Ο έρωτας είναι ένα πουλί που δεν γνωρίζει νόμους» τραγουδά η Κάρμεν στην περίφημη Χαμπανέρα, διακηρύσσοντας ότι η ελευθερία στον έρωτα είναι τόσο φυσική όσο το πέταγμα ενός πουλιού.

Aragonaise και Navarraise από την όπερα Ο Σιντ Η τραγικωμωδία του Πιερ Κορνέιγ Ο Σιντ βασίζεται σε μύθο του 11ου αιώνα για τον ευγενή Ροδρίγο Ντίαθ ντε Βιβάρ, ο οποίος με ηρωισμό υπερασπίστηκε την Καστίλλη ενάντια στις ληστρικές επιθέσεις των Μαυριτανών. Το θέμα στάθηκε πηγή έμπνευσης για τον Ζυλ Μασνέ στην ομώνυμη όπερά του, που παρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1885 και υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στην εποχή της. Ο συνθέτης δημιούργησε μια εντυπωσιακή, ρυθμικά και μελωδικά, σουίτα μπαλέτου από το μουσικό υλικό της όπερας. Πρόκειται για ένα αυτόνομο έργο με επτά μέρη, που είναι στην πλειονότητά τους χαρακτηριστικοί ισπανικοί χοροί της περιφέρειας.

«Au fond du temple saint» Ευρέως γνωστή ως «το ντουέτο των Αλιέων μαργαριταριών», η εξαίσια αυτή λυρική στιγμή ανάμεσα στον Ναδίρ και τον Ζουργκά από την τρίπρακτη όπερα του Μπιζέ (1863) είναι ένας ύμνος στη φιλία. Μετά από χρόνια, δυο φίλοι συναντιούνται και μιλάνε για τη σχέση τους, που κλυδωνίστηκε όταν και οι δύο ερωτεύτηκαν μια νεαρή ιέρεια του Βράχμα, την οποία εντέλει απαρνήθηκαν, επιλέγοντας να παραμείνουν πιστοί ο ένας στον άλλον. Μπροστά στα ερείπια ενός ινδουιστικού ναού, ο Ναδίρ και ο Ζουργκά ανανεώνουν τώρα τον όρκο φιλίας και ομολογούν την αμοιβαία, έως τέλους, αφοσίωσή τους.

Ιντερμέτζο από την όπερα Κάρμεν Πριν από την έναρξη της Γ΄ Πράξης, το Ιντερμέτζο της Κάρμεν ξεχωρίζει ως μια ανάπαυλα στοχαστικού χαρακτήρα. Στην αρχή, η άρπα συνοδεύει διακριτικά μια μελωδία από το φλάουτο, ενώ στη συνέχεια τα έγχορδα προσδίδουν βάθος στο ντουέτο ανάμεσα στο κλαρινέτο και το φλάουτο· καθώς προστίθενται το αγγλικό κόρνο και το φαγκότο, η μελωδική ανάπτυξη παρασύρει τα πρώτα βιολιά και τις βιόλες σε μια εσωστρεφή χειρονομία εκφραστικού λυρισμού.

Aragonaise από την Κάρμεν Σουίτα αρ. 1 H Σουίτα αρ. 1 περιλαμβάνει συνολικά έξι μέρη. Μεταξύ αυτών, η Aragonaise, χορός από την Αραγονία, συνοδεύεται παραδοσιακά από ισπανικές κιθάρες, καστανιέτες και παλαμάκια. Η Aραγκονέζ από την Κάρμεν εξελίσσεται άλλοτε δυναμικά και άλλοτε υποβλητικά, καθώς τα πνευστά εξυφαίνουν ανάλαφρες μελωδικές αραμπέσκ πάνω στον τριμερή ρυθμό των κρουστών.

8

«Je crois entendre encore» Η στροφική δομή της ρομάντζας είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία του γαλλικού τραγουδιού ως μουσική μορφή που ευνοεί την έκφραση των ερωτικών συναισθημάτων. H ρομάντζα του Ναδίρ από την Α΄ Πράξη της όπερας Αλιείς μαργαριταριών («Ακόμα μου φαίνεται ότι ακούω») είναι ένα έξοχο δείγμα υψηλής φωνητικής αισθητικής, που συνδυάζει μελαγχολία και έκσταση σε μια τρυφερή αναπόληση απαράμιλλης λυρικής ομορφιάς.

«Votre toast, je peux vous le rendre» Η άρια, γνωστή ως «το τραγούδι του ταυρομάχου», είναι μια ακόμα λαμπρή στιγμή της Κάρμεν, τόσο δημοφιλής που αποτελεί πλέον κομμάτι της «ποπ κουλτούρας» της όπερας. Στη λαϊκή παράδοση της Ισπανίας, το φλερτ με το θάνατο είναι αξεχώριστα συνυφασμένο με την τέχνη της ταυρομαχίας, και το Εμβατήριο του τορεαδόρ, ένα εντυπωσιακό μουσικό πυροτέχνημα, μας μεταφέρει την εορταστική ατμόσφαιρα αυτού του αρχαίου τελετουργικού, καθώς ο ταυρομάχος μπαίνει στην αρένα και επευφημείται από το πλήθος.

«Mon coeur s’ouvre à ta voix» Από τα δεκατρία λυρικά έργα του Καμίγ Σαιν-Σανς το μόνο που έχει καθιερωθεί στο ρεπερτόριο είναι η όπερα Σαμψών και Δαλιδά, που έκανε επιτυχημένη πρεμιέρα το 1877 στη Βαϊμάρη. Η πλοκή της παρακολουθεί την ιστορία του Σαμψών, βιβλικού ηγέτη του ισραηλινού λαού, ο οποίος ερωτεύεται τη Φιλισταία Δαλιδά και οδηγείται στην καταστροφή. Στη Β΄ Πράξη, η Δαλιδά τραγουδά την περίφημη άρια «Η καρδιά μου ανοίγει στο άκουσμα της φωνής σου», ανταποκρινόμενη στην ερωτική εξομολόγηση του Σαμψών, με στόχο να του αποσπάσει το μυστικό της υπερφυσικής δύναμής του. Η αισθαντική κίνηση της φωνής πλαισιώνεται από την πλούσια ενορχήστρωση σε μια απολαυστική συνήχηση ηχοχρωμάτων και αρμονίας. Η άρια, που έχει ερμηνευτεί από τις σπουδαιότερες μεσοφώνους, αποτελεί σταθερή επιλογή σε ρεσιτάλ τραγουδιού.

«Oh Dieu! Que des bijoux... Ah! je ris de me voir» Ο αριστουργηματικός Φάουστ του Σαρλ Γκουνώ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 19 Μαρτίου 1859 στο Παρίσι και έως τα μέσα του εικοστού αιώνα είχε ήδη καταγράψει έναν εντυπωσιακό αριθμό παραστάσεων ανά τον κόσμο. Ως χαρακτηριστικό δημιούργημα της grand opéra, της μεγαλοπρεπούς όπερας, η νευρώδης δραματικότητα και η λαμπερή ηχοχρωματική παλέτα της μουσικής του Φάουστ κρατά αποστάσεις από τη σύγχρονή της βαγκνερική πρακτική των μοτίβων. Οι Ζυλ Μπαρμπιέ και Μισέλ Καρρέ συνέγραψαν το λιμπρέτο αντλώντας υλικό από το θεατρικό έργο Φάουστ και Μαργαρίτα του Καρρέ (1850) και από το πρώτο μέρος του Φάουστ του Γκαίτε (1808), στη γαλλική του μετάφραση από τον Ζεράρ ντε Νερβάλ (1828). Στον πυρήνα της αφήγησης, ο ηλικιωμένος επιστήμονας Φάουστ πουλά την ψυχή του στον Μεφιστοφελή, με αντάλλαγμα τη νιότη και την αγάπη της Μαργαρίτας· η αθώα ηρωίδα πέφτει θύμα της γοητείας του και τα αδυσώπητα γρανάζια του δράματος μπαίνουν σε λειτουργία. Στην «Άρια των κοσμημάτων» από την Γ΄ Πράξη («Γελώ όταν με βλέπω τόσο όμορφη!») η Μαργαρίτα εκπλήσσεται από τη μεταμορφωμένη εικόνα της στον καθρέφτη και τραγουδά ένα λαμπερό βαλς.

9

Meditation από την όπερα Θαΐς Το Ιντερμέτζο της Β΄ Πράξης από την όπερα Θαΐς, για βιολί και ορχήστρα, φέρει τον ενδεικτικό, για τον μουσικό του χαρακτήρα, τίτλο «Διαλογισμός» και συμπυκνώνει στη σύντομη διάρκειά του το λυρικό μεγαλείο του συνθέτη, στο έργο του οποίου συχνά συνυπάρχουν ο ερωτισμός και η πνευματικότητα. Το λιμπρέτο της όπερας (1894) βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του Ανατόλ Φρανς και αφηγείται την ιστορία της εταίρας Θαΐδας που έζησε τον 4ο αιώνα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μεταστράφηκε στο χριστιανισμό και πέθανε σε μοναστήρι ως αγία.

«Ντουέτο των λουλουδιών» Στην ιστορία του λυρικού θέατρου, ο εξωτισμός ταυτίζεται με την ελευθερία, τη λατρεία της φύσης, αλλά και έναν ερωτισμό διαφορετικό από αυτόν που συναντάμε στην ευρωπαϊκή κουλτούρα. Στα τέλη του 18ου αιώνα, είναι έκδηλος ο ενθουσιασμός για τους άγνωστους τόπους και το αυξημένο ενδιαφέρον για τα ταξίδια. Έτσι, μετά τους μυθικούς ήρωες και τη θεματική της αρχαιότητας, συνθέτες όπως ο Ραμώ, ο Μότσαρτ και ο Ροσσίνι εμπλουτίζουν τη δυτική μουσική με έργα που αναπαριστούν τον εξωτισμό ως χώρο του φαντασιακού. Είκοσι χρόνια μετά τους Αλιείς μαργαριταριών, ο Λεό Ντελίμπ παρουσιάζει στο Παρίσι την όπερά του Λακμέ (1883), σε λιμπρέτο Εντμόντ Γκοντινέ και Φιλίπ Ζιλ, που βασίζεται στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Πιερ Λοτί Ραραχού ή Ο γάμος του Λοτί. Το έργο φέρνει αντιμέτωπες την ινδουιστική Ινδία, τότε βρετανική αποικία, και την ιμπεριαλιστική Αγγλία, μέσα από τον απαγορευμένο έρωτα ενός βρετανού αξιωματικού και μιας νεαρής ιέρειας του Βράχμα. Στο διάσημο «Ντουέτο των λουλουδιών» της Α΄ Πράξης, μέσα σε έναν κήπο γεμάτο αρώματα που ξεχύνονται από «όλα τα άνθη της Ινδίας», η Λακμέ, κόρη του ιερέα Νιλακάνθα, και η ακόλουθός της Μαλικά ετοιμάζονται να πάρουν το μπάνιο τους στον ιερό ποταμό. Το μελισματικό τους τραγούδι είναι ένας αντικατοπτρισμός του εξωτικού στοιχείου στη μουσική.

Καν καν από την όπερα Παριζιάνικη ζωή Στα τέλη του 19ου αιώνα, τα θεάματα των μιούζικ χολ αναδεικνύονται σε απόλυτο must της νυχτερινής ζωής του Παρισιού, με τον χαρακτηριστικό χορό του καν καν να θριαμβεύει στις σκηνές του γαλλικού καμπαρέ, καθώς οι χορεύτριες, φορώντας φανταχτερές φούστες με φραμπαλάδες, παρατάσσονται η μία δίπλα στην άλλη και τινάζουν ψηλά τα πόδια τους στη δίνη του ρυθμού. O όρος προέρχεται από τη γαλλική λέξη cancaner (κρώζω) και έχει τις ρίζες του στους χορούς της εργατικής τάξης του Μονπαρνάς, στους οποίους αρχικά επιδίδονταν, με σκανδαλώδη για την εποχή σωματική επαφή, άνδρες και γυναίκες ανά δύο ή τέσσερα ζευγάρια. Ο χορευτικός ζήλος συνοδεύει τον πνευματώδη Ζακ Όφενμπαχ από τα πρώτα του κιόλας βήματα, όταν νεαρός ακόμα συνέθετε μουσική για τους περίφημους χορούς του Παρισιού· όπως και το πασίγνωστο καν καν από τον Ορφέα στον Άδη (1858/1874), το καν καν της Παριζιάνικης ζωής (1866/1873) συναρπάζει το κοινό όλων των εποχών με το μεταδοτικό του κέφι!

10

«Belle nuit, ô nuit d’amour» Η βαρκαρόλα –μουσική σύνθεση σε διμερή ρυθμό των 6/8, που μιμείται το λίκνισμα της βάρκας στο νερό– κατάγεται από τα τραγούδια των γονδολιέρηδων στα κανάλια της Βενετίας. Η διάσημη βαρκαρόλα από την Γ΄ Πράξη της όπερας Τα παραμύθια του Χόφμαν αντλεί την έμπνευσή της από αυτήν την παράδοση, καθώς η σκηνή εκτυλίσσεται σε ένα παλάτι στη Βενετία. Ο Όφενμπαχ συνθέτει μια πρώτη εκδοχή της το 1864, για τις Νεράιδες του Ρήνου (Les fées du Rhin), μια ρομαντική όπερα, την οποία το κοινό του Παρισιού, συνηθισμένο στο ανάλαφρο χιούμορ του συνθέτη και τις απαστράπτουσες κωμικές του δημιουργίες, υποδέχτηκε με αδιαφορία. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ο Όφενμπαχ θα ενσωματώσει τις πιο όμορφες μελωδίες από τις ξεχασμένες Νεράιδες –ανάμεσά τους και την εκστατική βαρκαρόλα– στα αριστουργηματικά του Παραμύθια, την τελευταία του όπερα, που εντέλει ολοκλήρωσε ο Ερνέστ Γκιρώ. Το λιμπρέτο του Ζυλ Μπαρμπιέ βασίζεται σε ιστορίες του πολυτάλαντου γερμανού Ε.Τ.Α. Χόφμαν, ο οποίος και εμφανίζεται ως ο πρωταγωνιστής της όπερας. Αυτή τη φορά, κατά την πρεμιέρα του έργου στην Οπερά Κομίκ (1881), το παρισινό κοινό δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του…

«Ô pur bonheur, ô joie immense» Η πιο διάσημη ιστορία αγάπης όλων των εποχών, το σαιξπηρικό δράμα Ρωμαίος και Ιουλιέτα, ενέπνευσε στον Γκουνό μερικές από τις συναρπαστικότερες σελίδες του ρομαντισμού. Οι νεαροί εραστές από τη Βερόνα, που αψηφούν την οικογενειακή διαμάχη και παντρεύονται μυστικά προτού οι εξελίξεις τούς φέρουν αντιμέτωπους με το θάνατο, έδωσαν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της οπερατικής δραματουργίας στους λιμπρετίστες Ζυλ Μπαρμπιέ και Μισέλ Καρρέ, οι οποίοι έμειναν ως επί το πλείστον πιστοί στο θεατρικό κείμενο. Η πρεμιέρα δόθηκε στο Παρίσι το 1867, και το έργο ενθουσίασε τους πάντες με τον μελωδικό του πλούτο, την εκφραστική του ορμή και τη φαντασμαγορική του λάμψη, στην οποία συμβάλλουν καταλυτικά οι σκηνές του πλήθους που πλαισιώνουν τις άριες και τα ντουέτα. Στο αριστοτεχνικό κουαρτέτο της Γ΄ Πράξης «Ω απόλυτη ευτυχία, ω απέραντη χαρά», οι δύο πρωταγωνιστές, που μόλις έχουν ενωθεί κρυφά με τα δεσμά του γάμου, ζητούν από τον Θεό να τους ευλογήσει, τραγουδώντας μαζί με τον πατέρα Λαυρέντιο και τη Γερτρούδη, την τροφό της Ιουλιέτας. ΜΑΪΡΑ ΜΗΛΟΛΙΔΑΚΗ

11

12

Αλεξία Βουλγαρίδου Η υψίφωνος Αλεξία Βουλγαρίδου άρχισε μουσικές σπουδές στη γενέτειρα πόλη της, την Καβάλα. Στη συνέχεια σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο στην Αθήνα και ακολούθως στην Ανώτατη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου, απ’ όπου αποφοίτησε με μάστερ, με καθηγήτρια και μέντορα τη Δάφνη Ευαγγελάτου. Αμέσως μετά τη μεγάλη της επιτυχία στο αυστριακό Φεστιβάλ του Μπρέγκεντς ως Μιμί στην όπερα Λα Μποέμ, έκανε το ντεμπούτο της στον ίδιο ρόλο στη Γενεύη και στο Μόναχο, εμφανίσεις που πυροδότησαν τη διεθνή της καριέρα. Τον ίδιο ρόλο ερμήνευσε στο Βερολίνο, το Σαν Φραντσίσκο, στη Σκάλα του Μιλάνου και τη Βασιλική Όπερα στο Κόβεν Γκάρντεν. Έκτοτε, συνεχίζει τη διεθνή καριέρα της ερμηνεύοντας ρόλους στις όπερες: Μαντάμα Μπαττερφλάι, Τόσκα, Μανόν, Άννα Μπολένα, Οθέλλος, στις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές του κόσμου: Μόναχο, Ρώμη, Τορίνο, Σκάλα, Τουλούζη, Σαντιάγκο, Χιλή, Βαλένθια, Λος Άντζελες, Σεούλ, Τόκιο και Σύδνεϋ. Η δισκογραφία της περιλαμβάνει ένα προσωπικό άλμπουμ με άριες, υπό τον Ν. Λουισόττι, καθώς και τα έργα Λα Μποέμ (Φεστιβάλ του Μπρέγκεντς), Η μεγαλοψυχία του Τίτου, Διάλογοι Καρμηλιτισσών (DVD, Όπερα του Αμβούργου), Τουραντότ (DVD, υπό τον Λ. Μάαζελ), Καβαλερία ρουστικάνα (DVD, Μουσικός Φλωρεντινός Μάιος), Φερνάντο Κορτές (DVD, Μουσικός Φλωρεντινός Μάιος). Έχει συνεργαστεί με τους μαέστρους σερ Κόλιν Ντέιβις, Ρικκάρντο Μούτι, Φραντς ΒέλσερΜαιστ, Λόριν Μάαζελ, Ζούμπιν Μέτα, Τζανλουίτζι Τζελμέττι, Γκουστάβο Ντουνταμέλ, Λορέντζο Βιόττι και Κάρλο Ρίτσι.

Lucrezia Venturiello H μεσόφωνος Λουκρέτσια Βεντουριέλλο έκανε αρχικά σπουδές πιάνου και δεκαπέντε ετών στράφηκε στη μελέτη του λυρικού τραγουδιού. Απόφοιτη της Ακαδημίας της Αγίας Καικιλίας (2017), συνέχισε με τη Μαρία Κριστίνα Ορσολάτο στην Αρένα της Βερόνας. Τον Ιούνιο του 2018 κέρδισε το ειδικό βραβείο «Μαλιμπράν» στον ομώνυμο διαγωνισμό στο Μιλάνο. Το 2019 ερμήνευσε την Ενάτη του Μπετόβεν στην Όπερα του Σαράγεβο. Έκανε το ντεμπούτο της ως σολίστ με το Στάμπατ μάτερ του Βιβάλντι στο 25ο Φεστιβάλ Εκκλησιαστικής Μουσικής στη Φεζ, και συμμετείχε στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Μουσικής συμπράττοντας με την Ορχήστρα Νέων του Κισινάου. Την ίδια χρονιά έκανε το ντεμπούτο της ως Κερουμπίνο στους Γάμους του Φίγκαρο υπό τον Αλμπέρτο Παλόσα. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου έκανε το ντεμπούτο της ως Πριγκίπισσα θεία στην Αδελφή Αγγελική του Πουτσίνι και ως Λουτσία στην Καβαλερία ρουστικάνα στο Λιβόρνο, στη Νοβάρα και στο Ροβίγκο. Τον Οκτώβριο του 2021 αναδείχθηκε νικήτρια του 11ου διεθνούς διαγωνισμού OperaPienza, ενώ τον επόμενο χρόνο κέρδισε στο διαγωνισμό «Ρ. Τσαντονάι» και στον 6ο οπερατικό διαγωνισμό του Μπελλάνο. Το 2022 ερμήνευσε τα Πέντε τραγούδια της Ματθίλδης Βέζεντοκ του Βάγκνερ στο Πολιτιστικό Κέντρο της Μπανγκόκ, με τη Συμφωνική της Μπανγκόκ υπό τον Μ. Μιχαηλίδη. Το φετινό καλοκαίρι έκανε το ντεμπούτο της ως Κάρμεν στο Ηράκλειο Κρήτης, ερμήνευσε Λόλα στην Όπερα της Kιτακιούσου στην Ιαπωνία και Σαντούτσα στο Σάο Πέντρο στη Βραζιλία. Τον Οκτώβριο πήρε μέρος στο Φεστιβάλ Ρεσπίγκι της Μπολόνιας. Τον Δεκέμβριο κάνει το ντεμπούτο της ως Πρωθιέρεια των Εστιάδων (αντικαταστάτρια) στην όπερα Λα Βεστάλε του Γκάσπαρε Σποντίνι στο ΜΜΘ.

13

14

Αντώνης Κορωναίος Ο τενόρος Αντώνης Κορωναίος γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε πιάνο (πτυχίο), θεωρητικά (πτυχία αρμονίας, ωδικής, αντίστιξης) και μονωδία με τους Μαρίνα Κρίλοβιτς, Φραγκίσκο Βουτσίνο, Κώστα Πασχάλη (δίπλωμα). Συνέχισε σπουδές στην Ιταλία με τους Ρετζίνα Ρέσνικ και Ουίλλιαμ Ματτεούτσι. Πρωταγωνιστεί από το 1994 σε όπερες της ΕΛΣ (Ο κουρέας της Σεβίλλης, Άννα Μπολένα, Η Ιταλίδα στο Αλγέρι, Σταχτοπούτα, Ο μαγικός αυλός, Ριγκολέττο, Τραβιάτα, Ναμπούκκο, Ελιξίριο του έρωτα κ.ά.). Από το 1998 εμφανίζεται τακτικά σε λυρικά θέατρα σε Βιέννη, Βερολίνο, Μόναχο, Λωζάννη, Ζυρίχη, Γενεύη, Ρώμη, Φλορεντία, Τρεβίζο, Κατάνια, Τόκιο, Γιοκοχάμα, Μόσχα, Αγ. Πετρούπολη κ.α. Νικητής του διαγωνισμού «Τζουζέππε ντι Στέφανο» (Τράπανι 2001), έχει βραβευτεί και στο διαγωνισμό European Union Opera 1998. Υπήρξε μόνιμο στέλεχος της Γερμανικής Όπερας Ρήνου (Ντύσσελντορφ 2002-2004). Από το 2004 ανήκει στο δυναμικό της ΕΛΣ ως πρωταγωνιστής. Έχει συμμετάσχει στις ηχογραφήσεις των έργων: Αναγένηση του Μαρκόπουλου (1997, LYRA), Ελένη του Μικρούτσικου (2001, ΕΜΙ), Holy Moments (2003, WAVE MUSIC), Ερωτόκριτος και Αρετή του Μαρκόπουλου (2003, UNIVERSAL) και Ορέστης του Χαίντελ (2004, MDG). Από το 2010 διδάσκει κλασικό τραγούδι σε ωδεία, μεταξύ άλλων: Ωδείο Αθηνών, Ωδείο Φαέθων (Αλεξανδρούπολη), Βυζαντινό Ωδείο, Ωδείο «Σύγχρονη άποψη».

Δημήτρης Τηλιακός Ο βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός σπούδασε στην Αθήνα με τον Κώστα Πασχάλη και, με υποτροφία «Μαρία Κάλλας», στην Ανώτατη Ακαδημία Μουσικής Μονάχου με τη Δάφνη Ευαγγελάτου. Στο Μόναχο πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση ως σολίστ, στο Prinzregententheater, ερμηνεύοντας Κόμη Αλμαβίβα στους Γάμους του Φίγκαρο, και απέσπασε το α΄ βραβείο στο διαγωνισμό τραγουδιού «Βίλλι Ντόμγκραφ-Φάσμπαιντερ». Εμφανίζεται στις πιο γνωστές λυρικές σκηνές ανά τον κόσμο, συνεργαζόμενος με διακεκριμένους αρχιμουσικούς και σκηνοθέτες. Έχει εμφανιστεί, μεταξύ άλλων, στα θέατρα: Εθνική Όπερα Παρισιού, Βασιλική Όπερα Λονδίνου, Φενίτσε της Βενετίας, Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, Θέατρο Μπολσόι, Σεμπερόπερ της Δρέσδης, Λισέου της Βαρκελώνης, Εθνική Όπερα Βαρσοβίας, Λα Μονναί των Βρυξελλών, καθώς και σε Τόκιο, Μόντε Κάρλο, Μαδρίτη, Άμστερνταμ, Κοπεγχάγη, Αγία Πετρούπολη, Ζυρίχη, Αμβούργο (Όπερα και Μέγαρο της Φιλαρμονικής του Έλβα), Κολωνία, Νίκαια, Σάο Πάολο, στα λυρικά θέατρα του Βίλνιους, του Τελ Αβίβ και αλλού. Έχει ηχογραφήσει τις όπερες Διδώ και Αινείας του Πέρσελ, Mάκβεθ του Βέρντι με την Ορχήστρα της Εθνικής Όπερας του Παρισιού, Φραντσέσκα ντα Ρίμινι του Ραχμάνινοφ για το Βασιλικό Θέατρο Λα Μονναί των Βρυξελλών, το Χειμωνιάτικο ταξίδι του Σούμπερτ με τον πιανίστα Βασίλη Βαρβαρέσο για τη Navis Classics, και Ντον Τζοβάννι του Mότσαρτ, όπου ερμήνευσε τον ομότιτλο ρόλο, σε μουσική διεύθυνση Θεόδωρου Κουρεντζή για τη Sony Classical, ηχογράφηση που απέσπασε διεθνή βραβεία.

15

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

©MARIA GRAMMATIKOU

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών είναι το αρχαιότερο ορχηστρικό μουσικό σύνολο στην Ελλάδα. Δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα ως Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών και έκτοτε πέρασε από διάφορα στάδια, τόσο ως προς την ονομασία, όσο και ως προς τον τρόπο λειτουργίας της. Η πρώτη συναυλία της ως Κρατική Ορχήστρα Αθηνών δόθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1943. Από την ίδρυσή της έως σήμερα, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών προσφέρει στους Έλληνες την δυνατότητα επικοινωνίας με τα αριστουργήματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου, ενώ ταυτόχρονα είναι ο κορυφαίος εκφραστής της εγχώριας συνθετικής παραγωγής. Έχει σταθερή παρουσία στα πολιτιστικά δρώμενα πραγματοποιώντας πάνω από πενήντα συναυλίες ετησίως. Εκτός από την Αθήνα, εμφανίζεται τακτικά σε πολλές πόλεις της Ελλάδος, καθώς και σε σημαντικές αίθουσες και φεστιβάλ του εξωτερικού. Σημαντικότατο είναι το εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο που επιτελεί εντός Αθηνών καθώς και σε πολλές πόλεις της ελληνικής περιφέρειας.

16

Εξέχοντες αρχιμουσικοί, ανάμεσά τους οι Ρίχαρντ Στράους, Βάινγκαρτνερ, Κνάπερτσμπους, Βάλτερ, Μητρόπουλος, Γιόχουμ, Μαρκέβιτς, Μάαζελ, Κράους, Τεμιρκάνοφ, Πλασόν, Ασκενάζυ, Φεντοσέγιεφ και κορυφαίοι σολίστ, όπως ενδεικτικά οι Ρούμπινσταϊν, Κεμπφ, Κορτώ, Κράισλερ, Τιμπώ, Καζάλς, Ρέπιν, Κρέμερ, Ροστροπόβιτς, Μπρέντελ, Μπάρενμποϊμ, Άργκεριχ, Λεόνσκαγια και Καβάκος έχουν συμπράξει με την Ορχήστρα κατά την πολύχρονη ιστορία της. Διευθυντές της Ορχήστρας έχουν διατελέσει κατά το παρελθόν οι Φιλοκτήτης Οικονομίδης, Θεόδωρος Βαβαγιάννης, Ανδρέας Παρίδης, Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Ιωαννίδης, Αλέξανδρος Συμεωνίδης, Άρης Γαρουφαλής, Βύρων Φιδετζής, Βασίλης Χριστόπουλος και Στέφανος Τσιαλής. Από τον Οκτώβριο του 2020, διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών είναι ο Λουκάς Καρυτινός.

17

18

Μύρων Μιχαηλίδης Ο Μύρων Μιχαηλίδης είναι από τους πλέον αναγνωρισμένους έλληνες αρχιμουσικούς, με διεθνή παρουσία. Έχει διευθύνει επανειλημμένα την Ορχήστρα Δωματίου της Βιέννης, τις Φιλαρμονικές/Συμφωνικές Ορχήστρες Βερολίνου, Ερφούρτης, Ενέσκου, Μπρατισλάβας, Σόφιας, Οδησσού, Άγκυρας, Μπραουνσβάικ, Σααρμπρίκεν, Ρώμης, Μπανγκόκ, Σαγκάης, Τεργέστης, Τορόντο, Ιερουσαλήμ, Μεξικού, Μπατούμι, Ραδιοφωνίας Πράγας, Βουκουρεστίου, Εθνικές Όπερες Σάο Πάολο, Βουκουρεστίου, Αστραχάν κ.ά. Συνεργάζεται σταθερά με όλες τις ελληνικές ορχήστρες (ΚΟΘ, ΚΟΑ, Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, ΟΛΣ, ΦΟΑ, Δήμου Αθηναίων κ.ά.). Έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες, όπως οι: Άλντο Τσικκολίνι, Πωλ Μπαντούρα-Σκόντα, Κυπριανός Κατσαρής, Ίβο Πογκορέλιτς, Λαρς Φογκτ, Φάζελ Σάυ, Μπάρι Ντάγκλας, Λαρς Φογκτ, Σαλβατόρε Ακκάρντο, Βάντιμ Ρέπιν, Σλόμο Μιντς, Μίσα Μάισκυ, Τζουν Άντερσον, Σέρυλ Στούντερ, Παάτα Μπουρτσουλάντζε κ.ά. Έχει ηχογραφήσει για την EMI Classics, τη Naxos κ.ά. αποσπώντας υποψηφιότητες για δύο βραβεία Grammy, έχει λάβει το Βραβείο Supersonic, το Βραβείο Pizzicato Classics και Πέντε Diapason (CD με έργα Πιτσέττι). Το CD του με τα Κοντσέρτα του Μπετόβεν (με τον Άλντο Τσικκολίνι και την ΚΟΘ) τον έφερε στο επίκεντρο της διεθνούς δημοσιότητας. Το 2015, κυκλοφόρησε DVD με τον Φάουστ του Γκουνό (ΕΛΣ). Έχει διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, αρχιμουσικός στην Όπερα της Σαξονίας, και από το 2018, γενικός μουσικός διευθυντής (GMD) στην Όπερα και τη Φιλαρμονική της Ερφούρτης, στη Γερμανία. Από το 2019, είναι ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου. Τιμήθηκε με το παράσημο του Ιππότη των Τεχνών και των Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας, με τιμητική διάκριση από την Ένωση Ελλήνων Μουσικών και Θεατρικών Κριτικών, με το βραβείο «Απόλλων» και το ειδικό βραβείο «Χρυσή μπαγκέτα» από την Εταιρεία Φίλων της ΕΛΣ. Σπούδασε πιάνο με τον Δημήτρη Τουφεξή –αποφοιτώντας παράλληλα από τη Νομική Σχολή Αθηνών– και διεύθυνση ορχήστρας με τον Χανς Μάρτιν Ράμπενσταϊν στη Μουσική Ακαδημία του Βερολίνου. Παρακολούθησε σεμινάρια του Μιλτιάδη Καρύδη και του σερ Σάιμον Ρατλ.

19

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ

ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

CREATIVE DIRECTOR K2DESIGN | ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ A4DESIGN