ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ - EX SILENTIO: ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

2020 21

EX SILENTIO: ΣΤΟ ΦΘΙΝΟΠΏΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

EX SILENTIO: ΣΤΟ ΦΘΙΝΟΠΏΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ 11.11.2020

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Live Streaming - Χωρίς διάλειμμα

CANTIONES

Se liesse est de ma partie – ροντό του Johannes Legrant (αρχές 15ου αιώνα) Ce jour de l’an – ροντό του Guillaume Dufay (1397-1474) Estampita – ενόργανη σύνθεση, κώδικας του Λονδίνου Add Ms 29987 (Ιταλία, 1400) Psalm Ι – Ms Torino J.II.9 Seigneur Leon vous soyes bienvenus – ροντό του Guillaume Dufay

LAMENTI

Plains de plours – ροντό του Gilles Binchois (1400-1460) Planh /Θρήνος – αυτοσχεδιασμός πάνω σε ύμνο Omnes amici miei – ανώνυμος (ύμνος) Lamentatio Sanctae Matris Ecclesiae Constantinopolitanae – Guillaume Dufay Θρήνος για την Άλωση της Πόλης – Μανουήλ Xρυσάφης (Πόλη, 15ος αιώνας)

CANTIONES

Las que feray? – ροντό του Guillaume Dufay Je la remire – ανώνυμος, Ms Torino J.II.9 (Κύπρος, 15ος αιώνας) Estampita – ανώνυμος, 15ος αι. (ενόργανη σύνθεση) Par droit je puis bien – ροντό του Guillaume Dufay

MOTETI

Psalm ΙI – Ms Torino J.II.9 Vasilissa ergo gaude – μοτέτο του Guillaume Dufay EX SILENTIO Φανή Αντωνέλου φωνή (cantus) Θεοδώρα Μπάκα φωνή (cantus) Φανή Βοβώνη βιέλα Δημήτρης Τίγκας βιόλα ντα γκάμπα Νίκος Ζιάζιαρης φωνή (tenor) Αντώνης Αετόπουλος ψάλτης Δημήτρης Κούντουρας μουσική διεύθυνση & μεσαιωνικά φλάουτα

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΣΤΙΑΖΕΙ ΣΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ 4

Το αποψινό πρόγραμμα του Συνόλου εστιάζει στις ιδιαίτερες σχέσεις της Δύσης με το Βυζάντιο κατά την τελευταία, κρίσιμη, περίοδό του (14001453). Ο σημαντικότερος γαλλοφλαμανδός συνθέτης της εποχής εκείνης, Guillaume Dufay (Γκυγιώμ Ντυφαί), έγραψε έργα σχετικά με Έλληνες άρχοντες και σημαντικά γεγονότα της εποχής, αλλά και μια σειρά θρήνους για την άλωση της Πόλης, από τους οποίους σώζεται μόνο το «Lamentatio Sanctae Matris Ecclesiae Constantinopolitanae» (1454). Στο ίδιο γεγονός αναφέρεται ο Θρήνος του Μανουήλ Χρυσάφη, από το βυζαντινό ρεπερτόριο. Το μοτέτο «Vasilissa ergo gaude» γράφτηκε για τους γάμους της Κλεόπης Μαλατέστα με τον βυζαντινό πρίγκιπα Θεόδωρο Παλαιολόγο (1421). Το τρίφωνο chanson «Seigneur Leon» ήταν αφιερωμένο στον αρχιεπίσκοπο Λεονάρδο της Χίου. Το σύνολο Ex Silentio αποδίδει αυτό το ρεπερτόριο του όψιμου Μεσαίωνα με φωνές και όργανα που αποτελούν πιστά αντίγραφα των οργάνων της εποχής. Το αποψινό του πρόγραμμα, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έχει ηχογραφηθεί ως δίσκος ακτίνας με τίτλο Nell’autunno di Bisanzio και κυκλοφορεί από τη γερμανική εταιρία Talanton/Raumklang.

5

Το Σύνολο Ex Silentio ιδρύθηκε το 2001 και ειδικεύεται στην παλαιά μουσική και στην ιστορική ερμηνεία. Την καλλιτεχνική διεύθυνσή του έχει ο Δημήτρης Κούντουρας. Το Ex Silentio έχει συνεργαστεί με τον Μάικλ Τσανς, τον Νικόλα Σπανό, τον Εφρέν Λόπεθ και με σημαντικούς σκηνοθέτες και σκηνογράφους σε παραγωγές μουσικού θεάτρου και σύγχρονου χορού στο Φεστιβάλ Αθηνών και στον Διεθνή Μήνα Χορού της Αθήνας, όπως ο Κωνσταντίνος Ρήγος (ΟΚΤΑΝΑ), η Λίλα Ζαφειροπούλου (ΕΛΔΩΡ) και η Λένα Κιτσοπούλου. Έχει εμφανιστεί σε φεστιβάλ και σε σειρές μουσικής δωματίου στην Ελλάδα και την Ευρώπη: Μεσογειακό Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής του Μπάρι, Φεστιβάλ Marco Fodella, Ελληνικό Ινστιτούτο του Βερολίνου, σειρά Musica Antiqua da Camera της Χάγης, Θερινό Φεστιβάλ Alte Musik in Sankt Ruprecht της Βιέννης, Mozaik Project της Αλβανίας, 1ο Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής της Λευκωσίας, ΜΜΑ, ΜΜΘ, Φεστιβάλ Αθηνών, φεστιβάλ Via Medieval του Μάιντς, Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου, Φεστιβάλ Guitar Plus, Ημέρες Μουσικής της Ρόδου κ.ά. Το Ex Silentio έχει ηχογραφήσει τέσσερις δίσκους ακτίνας Nell’autunno di Bisanzio – Στο φθινόπωρο του Βυζαντίου (Talanton), MNΗMΗ – Mεσαιωνική μουσική από τη Μεσόγειο (Carpe Diem – βραβείο Supersonic, short list ICMA), ΛΗΘΗ – Οι αυλές της Μεσογείου και Οι τροβαδούροι της Θεσσαλονίκης στο Λατινικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης (Nefeli/ Fairead). Είναι σύνολο in residence στο Ωδείο Αθηνών, ενώ μέλη του διδάσκουν στη διεθνή μουσική κοινότητα Μουσικό Χωριό Πηλίου. Πρόσφατα εμφανίστηκε, μεταξύ άλλων, στο σουηδικό Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής Tidig Musik-dagar, στο Styriarte του Γκρατς, στο Φεστιβάλ Αθηνών και στο Banchetto Musicale του Βίλνιους.

6

Η σοπράνο Φανή Αντωνέλου σπούδασε όπερα, λιντ και παλαιά μουσική στην Ακαδημία της Στουτγάρδης και του Τρόσσινγκεν. Κατέκτησε το Grand Prix Maria Callas στην κατηγορία Ορατόριο-Λιντ του διεθνούς διαγωνισμού «Μαρία Κάλλας» στην Αθήνα και το Α’ βραβείο στο διαγωνισμό Frankfurter Mendelssohn Preis. Έχει ηχογραφήσει τον ρόλο της Σουζάνας (Οι γάμοι του Φίγκαρο) με τον Θεόδωρο Κουρεντζή και το σύνολο MusicAeterna (Sony), έργα Μοντεβέρντι με το Ensemble La Fenice (Ligia), μεσαιωνική μουσική με το σύνολο Ex Silentio. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το σόλο CD της με τίτλο Affinities (BIS Records). Συνεργάζεται με την Όπερα της Στουτγάρδης, ενώ έχει εμφανιστεί, μεταξύ άλλων, στην Αίθουσα της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, της Αγίας Πετρούπολης, την Άλτε Όπερ της Φραγκφούρτης κ.α. www.fanieantonelou.com

Η Θεοδώρα Μπάκα, γεννημένη στη Λάρισα, είναι απόφοιτος των Τμημάτων Όπερας και Μουσικής Δωματίου της Ανώτατης Ακαδημίας Μουσικής και Θεάτρου του Ανοβέρου. Με ρεπερτόριο που εκτείνεται από την παλαιά μουσική, το λιντ, ως και έργα σύγχρονων δημιουργών, έχει συμμετάσχει σε διεθνείς μουσικές διοργανώσεις στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Έχει συνεργαστεί με την ΕΛΣ, το ΜΜΑ, το ΜΜΘ, με λυρικά θέατρα σε Γερμανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Αυστρία, Ρωσία, με όλες τις μεγάλες ορχήστρες της Ελλάδας, τη Συμφωνική Κύπρου, τη Φιλαρμονική Εταιρεία Βρέμης, και τα σχήματα Il Complesso Barocco (Άλαν Κέρτις) και MusicAeterna (Θόδωρος Κουρεντζής). Συνεργάζεται συχνά με τα σύνολα παλαιάς μουσικής Ex Silentio (Δ. Κούντουρας), Latinitas Nostra (Μ. Χρυσικόπουλος), Atalante (Erin Headley) και με έλληνες συνθέτες: (Γ. Κουρουπός, Τ. Ρωσόπουλος, Έφη Μαρκουλάκη, Γ. Ζερβός, Κ. Σελαμσής, Η. Ανδριόπουλος, Κ. Βήτα). Έχει ηχογραφήσει έργα Χαίντελ και Σκαρλάττι, υπό τον Γιώργο Πέτρου και τον Α. Κέρτις, τις όπερες Προσοχή, ο πρίγκιπας λερώνει! (Ν. Κυπουργού) και Ορφέας (Β. Κατσούλη), μεσαιωνική μουσική με τους Ex Silentio, θρήνους ιταλών συνθετών του 17ου αιώνα, ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, καθώς και το Ημερολόγιο μιας γυναίκας (Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω).

7

Η Φανή Βοβώνη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε βιολί στο Kλάγκενφουρτ με τον Helfried Fister και στη Βιέννη με τον Ernst Kovacic, από την τάξη του οποίου αποφοίτησε με διάκριση (2007). Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα μπαρόκ βιολιού με τον Χίρο Κουροσάκι και τον Reinhard Goebel (Μοτσαρτέουμ, Ζάλτσμπουργκ). Υπήρξε μέλος της Ορχήστρας Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000) καθώς και της Μπαρόκ Ορχήστρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2004, 2006). Ζει στη Βιέννη, και συνεργάζεται με τα σύνολα: Camerata Salzburg, Barruco, Il Pomo d´Oro, Concerto Stella Matutina, Klangforum Wien, Ex Silentio κ.ά., με τα οποία έχει λάβει μέρος σε διεθνή φεστιβάλ. Ασχολείται επισταμένως με την ιστορική ερμηνεία, τη μοντέρνα μουσική και με ζητήματα δραματουργίας στη μουσική περφόρμανς.

8

Ο Δημήτρης Τίγκας γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε μοντέρνο κοντραμπάσο αρχικά με τον Ε. Μπράτουσκα στο Δημοτικό Ωδείο Βόλου και έπειτα με τον Β. Παπαβασιλείου στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών, από όπου και αποφοίτησε. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 2006 άρχισε σπουδές βιολόνε (ιστορικό κοντραμπάσο) στο Άμστερνταμ με τη Maggie Urquhart. Είναι απόφοιτος (bachelor και master) του Κονσερβατορίου του Άμστερνταμ. Από το 2010 ζει στην Αθήνα. Συμπράττει σε συναυλίες, παραστάσεις αλλά και θεατρικές παραγωγές με συμφωνικές ορχήστρες και σύνολα μουσικής δωματίου. Είναι τακτικό μέλος των σχημάτων παλιάς μουσικής: Latinitas Nostra, Ex Silentio και Armonia Atenea, και της κολεκτίβας Medea Electronique.

Ο βαρύτονος Νίκος Ζιάζιαρης γεννήθηκε το 1987. Έχει εμφανιστεί ως σολίστ σε κοντσέρτα, όπερες, οπερέτες, μιούζικαλ και θεατρικές παραστάσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό (Κίνα, Τουρκία, Γερμανία, Ιταλία, Βατικανό), συνεργαζόμενος, μεταξύ άλλων, με τον Μ. Μαρμαρινό, τον Γ. Κακλέα, τον Θ. Παπακωνσταντίνου, τον Ο. Παπασπηλιόπουλο, τον Δ. Μαραμή, τη Δ. Τρυπάνη, τον Φ. Τσαλαχούρη, την Ε. Ρεμπούτσικα. Έχει ερμηνεύσει τους ρόλους: Ντανίλο (Εύθυμη χήρα του Λέχαρ, Θέατρο Ολύμπια), Κωνσταντής (Αμίλητη της Δ. Τρυπάνη, Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ), κομπέρ-αφηγητής (Οι στοιχειωμένοι του Δ. Μαραμή, ΜΜΑ), Τενόρος (Masterclass του Terrence McNally, Θέατρο Μικρό Χορν), Ορέστης (Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ, Θέατρο Μ. Κακογιάννης), Λόρδος Φάρκουαντ (Σρεκ - Το μιούζικαλ του D. Lindsay-Abaire, Εθνικό Θέατρο), Αινείας (Διδώ και Αινείας του Πέρσελ). Έχει συνεργαστεί με το El Sistema Greece (δάσκαλος παιδικής χορωδίας), το Βρετανικό Συμβούλιο και τη Unicef (δάσκαλος μουσικής και μαέστρος εφηβικής χορωδίας), τις Εκπαιδευτικές Δράσεις ΕΛΣ (CoOperative, υπεύθυνος μουσικών εργαστηρίων). Είναι κάτοχος πτυχίου Νομικής.

Ο Αντώνης Αετόπουλος γεννήθηκε στη Λάρισα το 1975. Σπούδασε πιάνο, θεωρητικά ευρωπαϊκής μουσικής, ταμπουρά, φωνητική και κλασικό τραγούδι. Είναι διπλωματούχος Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής. Από το 2001, μέλος της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και από το 2016 υπεύθυνος του Παιδικού Χορού. Ως μέλος της χορωδίας, ως μέλος του συνόλου Les Solistes de la Musique Byzantine, ως χοράρχης και σολίστ έχει λάβει μέρος σε πολλές συναυλίες σε όλο τον κόσμο, σε ηχογραφήσεις δίσκων και λειτουργικές εκδηλώσεις. Με τον Λυκούργο Αγγελόπουλο παρουσίαζαν την εκπομπή «Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην εκκλησιαστική μουσική» στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ασχολείται με την έρευνα και συμμετέχει σε συνέδρια και μαθήματα τελειοποίησης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 1995 έχει διατελέσει πρωτοψάλτης σε διαφόρους ναούς, ενώ από το 2005 ψάλλει στον Άγιο Ανδρέα Κάτω Πατησίων. Απόφοιτος του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (σπουδές στον ελληνικό πολιτισμό) και μεταπτυχιακός φοιτητής του ΑΠΘ. Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών.

9

O Δημήτρης Κούντουρας

ειδικεύεται σε ιστορικά είδη φλάουτου και στην ερμηνεία και την ιστορία της μουσικής από τον Μεσαίωνα μέχρι το Μπαρόκ. Σπούδασε φλάουτο με ράμφος, μπαρόκ φλάουτο και ιστορική ερμηνεία στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής της Ουτρέχτης (μεταπτυχιακό δίπλωμα σολίστ 2001) και με υποτροφία του ιδρύματος Marco Fodella στο Ινστιτούτο Παλαιάς Μουσικής της Ακαδημίας του Μιλάνου. Ολοκλήρωσε σπουδές στο Ωδείο της πόλης της Βιέννης και στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής του Τρόσινγκεν, με μεταπτυχιακό (Master of Εarly Music) στη μουσική του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Καθηγητές του υπήρξαν, μεταξύ άλλων, οι H. ter Schegget, W. Hazalzet, K. Boeke και D. Bragetti. Είναι διδάκτορας ιστορικής μουσικολογίας του ΕΚΠΑ με μια διατριβή σε θέματα μουσικής και αναγεννησιακού Ουμανισμού, ενώ υπήρξε μεταδιδακτορικός υπότροφος του ΚΕΑΕ για το ερευνητικό πρότζεκτ «Mουσική και ποίηση των τροβαδούρων στο Λατινικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης μετά το 1204» (εκδόσεις Νεφέλη/Fairead 2016). Ίδρυσε και διευθύνει το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio και τη σειρά συναυλιών «Παλαιά Μουσική στον Άγιο Παύλο» της Αθήνας. Έχει συνεργαστεί με την Καμεράτα /Armonia Atenea

10

(Γ. Πέτρου), τη Harmony of Nations Baroque Orchestra, τη Συμφωνική της Βιέννης (Ph. Jordan) κι έχει εμφανιστεί, μεταξύ άλλων, στις αίθουσες συναυλιών Βέρντι του Μιλάνου και Πάμπλο Καζάλς του Τόκιο, στα διεθνή φεστιβάλ Μπαχ της Ρίγας, Mousiké στο Μπάρι, Styriarte στο Γκρατς και Banchetto Musicale στο Βίλνιους, στο Κοντσέρτχαους της Βιέννης, στο ΜΜΑ και στο Φεστιβάλ Αθηνών. Έχει ηχογραφήσει με το Ex Silentio για τις εταιρείες Talanton και Carpe Diem και σε παραγωγές μπαρόκ όπερας για τις DECCA και MDG. Έλαβε μέρος στην ευρωπαϊκή περιοδεία της Armonia Atenea με τη βραβευμένη παραγωγή όπερας Αλέξανδρος του Χαίντελ, με εμφανίσεις σε Βερσαλλίες, Παρίσι, Βρυξέλλες, Άμστερνταμ, Βουκουρέστι, Βιέννη, Μόσχα κ.α. Ασχολείται με ζητήματα ερμηνείας και ιστορίας της μουσικής μέχρι τον 18ο αιώνα, και με τις πολυδιάστατες σχέσεις μουσικής και κειμένου, ενώ έχει εκδώσει σχετικές μελέτες και άρθρα. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στο Ωδείο Αθηνών και είναι επισκέπτης καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής της Γενεύης. Είναι μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής του ευρωπαϊκού προγράμματος EEEmerging Plus Early Music στο Αμπροναί της Γαλλίας.

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ AΘΗΝΑ 9.84, MONOPOLI.GR