Ο Eπαναπατρισμός της Διασποράς ΙΙ<br>Αφετηρίες και Νέοι Κόσμοι

ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

2020 21

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ IΙ: «ΑΦΕΤΗΡIΕΣ ΚΑΙ ΝEΟΙ ΚOΣΜΟΙ»

14.4.2021 | ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Live Streaming

ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΙI: «ΑΦΕΤΗΡIΕΣ ΚΑΙ ΝEΟΙ ΚOΣΜΟΙ» ERGON ENSEMBLE

©Χάρης Ακριβιάδης

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΙΑΒΡΑΣ μουσική διεύθυνση

JOHN PSATHAS

Songs for Simon (2010), για πιάνο και digital audio His Second Time | Minos | Demonic Thesis

Στέφανος Νάσος πιάνο

Matre’s Dance (1991), για πιάνο και κρουστά Χρήστος Σακελλαρίδης πιάνο Μπάμπης Ταλιαδούρος κρουστά

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

4 Νυχτερινές παιδικές μινιατούρες (2019) για βιολί, βιολοντσέλο, φλάουτο και πιάνο Solo for Two (2018) για δύο σετ κρουστών (α΄ πανελλήνια παρουσίαση)

Μπάμπης Ταλιαδούρος, Ανδρέας Φαρμάκης κρουστά παύση 5΄

ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ

Σκιαγραφίες ΙV – Αίαντας (2020-21) για βιολί, βιολοντσέλο, φλάουτο, κλαρινέτο και πιάνο (α΄ παγκόσμια παρουσίαση)

ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ

Υριέας (2010, αναθ. έκδοση 2012) για σεπτέτο πνευστών και κοντραμπάσο

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΣΟΥΠΑΚΗ

Thin Air (2020) για 2 ομάδες οργάνων

©Χάρης Ακριβιάδης

(α΄ πανελλήνια παρουσίαση)

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΝΑΣΟΣ πιάνο ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ πιάνο ΜΠΑΜΠΗΣ (ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ) ΤΑΛΙΑΔΟΥΡΟΣ κρουστά AΝΔΡΕΑΣ ΦΑΡΜΑΚΗΣ κρουστά ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΖΙΩΤΗΣ βιολί ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΑΥΛΟΣ βιολοντσέλο ΝΙΚΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ κοντραμπάσο ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ όμποε, αγγλικό κόρνο ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ φλάουτο ΚΩΣΤΑΣ ΤΖΕΚΟΣ κλαρινέτο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΤΑΚΟΒΑΝΟΣ φαγκότο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΓΚΑΣ τρομπέτα ΜΑΝΟΣ ΒΕΝΤΟΥΡΑΣ γαλλικό κόρνο ΑΝΔΡΕΑΣ-ΡΟΛΑΝΔΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ τρομπόνι Μουσική διεύθυνση ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΙΑΒΡΑΣ

©Χάρης Ακριβιάδης

ΘΑΝΟΣ ΜΠΙΚΟΣ ηχοληψία

ERGON ENSEMBLE

6

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II Ο «Επαναπατρισμός της Διασποράς» είναι ένα εγχείρημα του Ergon Ensemble και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών που έχει ως στόχο τη γνωριμία του κοινού με ελληνικής καταγωγής συνθέτες σύγχρονης μουσικής ή έλληνες συνθέτες που δρουν εκτός επικράτειας. Φιλοδοξία μας είναι να παρουσιάσουμε έργα 16 συνθετών/τριών, σε τέσσερις συναυλίες, τα προγράμματα των οποίων έχουν διαμορφωθεί με κριτήρια γεωγραφικά και όχι κατά βάση αισθητικά, ώστε να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες της κάθε δημιουργίας, δίνοντας παράλληλα στο κοινό τη δυνατότητα να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα μέσα από τις διαφορετικές αισθητικές προτάσεις των δημιουργών.

7

ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΑΘΑΣ

6

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΙΙ - ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΙ ΚΟΣΜΟΙ 3 πρεμιέρες, 5 συνθέτες, 7 έργα

Στην πρώτη συναυλία του κύκλου «Ο Επαναπατρισμός της Διασποράς Ι: Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ», παρουσιάστηκαν έργα ελλήνων συνθετών οι οποίοι ζουν και σταδιοδρομούν στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Στο δεύτερο μέρος, πάλι σε κλιμακωτή δομή, για να καλυφθεί μεγαλύτερο εύρος των ενορχηστρώσεων μουσικής δωματίου, το Ergon Ensemble παρουσιάζει επτά έργα, έξι εκ των οποίων είναι γραμμένα τον 21ο αιώνα. Ο Γιάννης Ψαθάς, ελληνικής καταγωγής Νεοζηλανδός, είναι από τους γνωστότερους διεθνώς συνθέτες της χώρας. Έργα του έχουν ερμηνευτεί και ηχογραφηθεί από ονομαστούς μουσικούς και γνωστά σύνολα σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Το ενδιαφέρον του για τη μουσική της πατρίδας των γονιών του όσο και

9

© Antonio Barbosa

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

6

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II για τη μουσική των ιθαγενών της Νέας Ζηλανδίας αντανακλάται σε πολλά έργα του. Τη δημιουργία του επηρεάζει και ο μινιμαλισμός, αλλά και στοιχεία από τη μουσική ροκ. Τα τελευταία στοιχεία είναι ιδιαιτέρως εμφανή στο έργο του Songs for Simon, το οποίο είναι αφιερωμένο στον πιανίστα Σάιμον Τεντέσκι. Η διαδρομή θα συνεχιστεί με το Matre’s Dance, του ιδίου, έργο «υψηλής ενέργειας» για κρουστά και πιάνο, με το οποίο άρχισε τη διεθνή του καριέρα, χάρη στη θρυλική Ντέιμ Έβελυν Γκλέννι που το υποστήριξε και το ερμήνευσε εκατοντάδες φορές σε όλο τον κόσμο τη δεκαετία του 1990. Ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Ανδρικόπουλος δημιουργεί και διδάσκει στο Πορτογαλία, και συγκεκριμένα στο Πολυτεχνείο του 11

© Robert Bui

ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ

8

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II Πόρτο. Οι Τέσσερις νυχτερινές παιδικές μινιατούρες για κουαρτέτο θα «ηρεμήσουν» την ατμόσφαιρα, πριν ο ίδιος και το έργο του Solo for Two, για δυο σετ κρουστών, επαναφέρουν την ένταση και το ρυθμό. Μετά από σύντομη παύση, το Ergon Ensemble, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Ζιάβρα θα παρουσιάσει σε πρώτη παγκόσμια τον Αίαντα, μέρος του κύκλου «Σκιαγραφίες» για κουιντέτο, του Στρατή Μηνακάκη από τη Βοστώνη των ΗΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο είναι ευγενική προσφορά του συνθέτη προς το Ergon Ensemble για τον κύκλο συναυλιών «Διασπορά». Πρόκειται για έργο βαθύτατα εσωτερικό, που προσθέτει ψυχολογική διάσταση στην έννοια των σκιών. Αφορμή για τη σύλληψή του υπήρξε η ρήση του Οδυσσέα στον Αίαντα του Σοφοκλή:

13

ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ

6

11

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II «Βλέπω ότι οι ζωντανοί δεν είμαστε τίποτα άλλο από φαντάσματα, κούφιες σκιές.» Επιστροφή σε ένα από τα μεγάλα λιμάνια, το Άμστερνταμ της Ολλανδίας, με τα έργα δύο Ελλήνων της Διασποράς, που ζουν, δρουν και δημιουργούν με μεγάλη επιτυχία και αναγνώριση μακριά από την αφετηρία. Ο Θανάσης Δεληγιάννης έγραψε τον Υριέα, μετά από μακρόχρονη έρευνα πάνω στις τεχνικές της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, σε μια προσπάθεια να συνδιαλλαγεί με την προσωπική πολιτιστική καταγωγή του. Στον Υριέα οι ερμηνευτές λειτουργούν ως φανταστικοί θεατρικοί χαρακτήρες, με τη μουσική τους να προσπαθεί να «αρθρώσει υφές προφορικού λόγου». Σόλο, ντουέτα, τρίο αγωνίζονται για μια ιεραρχία, μια παρουσία στη σκηνή, 15

© Michiel van Nieuwkerk

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΣΟΥΠΑΚΗ

6

Ο ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ II συμμετέχοντας στην αναπαράσταση ενός διαλυμένου επεισοδίου. Η συναυλία ολοκληρώνεται με τη σύνθεση της Καλλιόπης Τσουπάκη, Thin Air, έργο επίκαιρο, καθώς αποτελεί παραγγελία της πρωτοβουλίας Festivals for Compassion, που κατάφερε να συνενώσει πάνω από 50 ευρωπαϊκά φεστιβάλ σε έναν κοινό σκοπό: την αλληλεγγύη και την ενότητα σε καιρούς πανδημίας. █

17

JOHN PSATHAS

Με έργα που δεν περιορίζονται μόνο σε ένα είδος μουσικής – συνεργασία με τους θρύλους της τζαζ Mάικλ Μπρέκερ και Τζόσουα Ρέντμαν, πρωτότυπη μουσική επένδυση ηλεκτρονικού βιβλίου σε συνεργασία με τον Σαλμάν Ρούσντι, ηχογράφηση με τον μεγάλο μουφτή στο Μεγάλο Τζαμί του Παρισιού, άλμπουμ στην κορυφή των κλασικών κυκλοφοριών των τσαρτ του Billboard με τον τραγουδιστή των System of a Down, Σερτζ Τανκιάν– το μουσικό ταξίδι του Γιάννη Ψαθά έχει συγκινήσει το κοινό σε περισσότερες από 50 χώρες και στις 7 ηπείρους – ακόμη και στην Ανταρκτική. Από τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του έχει συνεργαστεί με μεγάλους μουσικούς και σύνολα: Σερ Μαρκ Έλντερ, Kρίστιαν Τζάρβι, Κουαρτέτο Takacs, Λάρα Σαιντζόν, Netherlands Blazers Ensemble, Ντέιμ Έβελυν Γκλέννι, Έντο ντε Βάαρτ, Τζοάννα Μαγκρέγκορ, Πέδρο Καρνέιρο, Ορχήστρα Χάλλε, Φιλαρμονική Στρασβούργου, Συμφωνική Ν. Ζηλανδίας, Εμίλια Ρομάνια «Αρτούρο Τοσκανίνι», Σκωτσέζικη Συμφωνική του BBC κ.ά. Ακολούθησε μια περίοδος δημιουργικής εξερεύνησης στους κόσμους της ηλεκτρονικής και της τζαζ, καθώς και μια σειρά από μεγάλα έργα (μουσική επένδυση μέρους της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004). Συνολικά συνεργάστηκε με καλλιτέχνες από διάφορες μουσικές παραδόσεις: Ασία, Ευρώπη, Βόρεια και Νότια Αμερική, 18

Αφρική, Αυστραλασία. Σήμερα δημιουργεί έργα που ενσωματώνουν τα πολλαπλά σκέλη αυτού του ταξιδιού. Μεγάλο μέρος του πρόσφατου έργου του έχει τον πυρήνα του κοινωνικού και ιστορικού σχολιασμού. Η ταινία White Lies (πρωτότυπη μουσική επένδυση) απεικονίζει μια μετωπική σύγκρουση πεποιθήσεων και τη φύση της ταυτότητας στην πρώιμη ευρωπαϊκή κοινωνία των εποίκων της Νέας Ζηλανδίας. Το έργο Between Zero and One είναι εμπνευσμένο από αρχαίους και σύγχρονους ρυθμούς και φέρνει μουσικούς από όλο τον κόσμο στο συναυλιακό χώρο μέσω διαδραστικών προβολών. Το 100 Years (σε συνεργασία με τον Σερτζ Τανκιάν) είναι μια αδιάκοπη εξερεύνηση και ανάμνηση/υπενθύμιση της Γενοκτονίας των Αρμενίων που άρχισε το 1915. Το επικό και πειραματικό έργο No Man’s Land, διαβεβαίωση προς τα έθνη ότι «η ειρήνη είναι εφικτή», είναι μια δημιουργία με πολυμέσα, με τη μαγνητοσκόπηση 150 μουσικών από 25 χώρες. Με φόντο τον 21ο αιώνα, τα έργα αυτού του έλληνα συνθέτη της Νέας Ζηλανδίας αναδύονται μέσα από δυναμικές συνεργασίες με δημιουργούς από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Οραματιστής, εμπνευσμένος, βαθύς, θεωρείται ένας από τους τρεις πιο σημαντικούς εν ζωή συνθέτες της ελληνικής Διασποράς στη Νέα Ζηλανδία.

Songs for Simon (2010) Matre’s Dance Songs for Simon

Το ενδιαφέρον του Γιάννη Ψαθά για τη μουσική της πατρίδας των γονιών του, αλλά και για τη μουσική των ιθαγενών της Νέας Ζηλανδίας αντανακλάται σε πολλά έργα του. Τη δημιουργία του επηρέασε ο μινιμαλισμός, αλλά και η ροκ μουσική, στοιχεία των οποίων είναι ιδιαιτέρως εμφανή στο έργο του Songs for Simon, το οποίο είναι αφιερωμένο στον πιανίστα Σάιμον Τεντέσκι. Οι τίτλοι που δίνει ο συνθέτης στα μέρη του έργου (His Second Time, Minos, Demonic Thesis) σχηματίζονται από τον αναγραμματισμό του ονόματος Simon Tedeschi.

Matre’s Dance

Δυναμική σύνθεση για κρουστά και πιάνο, το έργο αυτό απογείωσε τη διεθνή μου καριέρα, χάρη στην Ντέιμ Έβελυν Γκλέννι που το υποστήριξε και το παρουσίασε σε πάμπολλες συναυλίες ανά τον κόσμο, τη δεκαετία του 1990. Η ίδια το πρωτοπαρουσίασε στην Αίθουσα Μάικλ Φάουλερ στο Ουέλλινγκτον, με σολίστ στο πιάνο τον Φίλιπ Σμιθ (1992, Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών Νέας Ζηλανδίας). Το Matre’s Dance, παραγγελία του Τζακ Μπόντυ, παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη από τον Ντέιβιντ Γκέραν και τον Μπρους Μακίννον, στην Αίθουσα Συναυλιών Άνταμ, στο Πανεπιστήμιο Βικτώρια του Ουέλλινγκτον. Η πρώτη ηχογράφηση του έργου, που περιλήφθηκε στο άλμπουμ Different Tasks, αποτελεί και πρώτη κυκλοφορία της δισκογραφικής Rattle Records. Είναι επίσης από τα ελάχιστα έργα μου στην παρουσίαση των οποίων συμμετείχα ως μουσικός (το ερμηνεύω μαζί με τον κρουστό Μάρρεϋ Χίκμαν σε ένα βίντεο του 1994). Από τις πολλές ηχογραφήσεις του Matre’s Dance, μεταξύ των οποίων και της Ντέιμ Έβελυν Γκλέννι στο CD Her Greatest Hits, μου αρέσει ιδιαίτερα αυτή του Στήβεν Γκόσλιν με τον Τζέρεμυ Φιτζσάιμμονς. Ο τίτλος Matre’s Dance συμπλέκει δύο χαρακτήρες από την τηλεοπτική σειρά Ντιουν, που βασίζεται στα βιβλία του Φρανκ Χέρμπερτ: τις Honored Matre’s και τη Σήνα που χορεύει (5ο και 6ο βιβλίο της σειράς).

«Αργά, για να μην ξυπνήσει τους ιερείς […] η Σήνα άρχισε να χορεύει διστακτικά, συρτά, εκτός ρυθμού. Καθώς όμως η ανάμνηση της μουσικής ξύπναγε μέσα της, άρχισε να απλώνει όλο και περισσότερο τα χέρια της, σήκωνε τα πόδια ψηλά, όλο και πιο ψηλά, οι κινήσεις της γίνονταν πιο πλατιές. Περιέστρεφε το σώμα της, στην αρχή αργά, μετά όλο και πιο γρήγορα, καθώς παραδίδονταν στην έκσταση του χορού. Τα μακριά καστανά μαλλιά της έπεφταν στο πρόσωπό της. Τώρα οι ιερείς δεν είχαν μάτια παρά γι’ αυτήν. […] Εκείνη κρατούσε το ρυθμό, ενώ ο ήλιος σηκωνόταν όλο και ψηλότερα. Είχε σχεδόν μεσημεριάσει όταν σωριάστηκε εξαντλημένη στην άμμο.» [Απόσπασμα από το 5ο βιβλίο της σειράς, με τίτλο Οι Αιρετικοί του Ντιουν]

19

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1971. Το 1989 πήρε δίπλωμα αρμονίας και ενορχήστρωσης για ορχήστρα πνευστών και το 1992 ολοκλήρωσε τις μουσικές σπουδές του στην Ελλάδα με το δίπλωμα βιόλας και αντίστιξης. Συνέχισε στη Μουσική Ακαδημία της Ουτρέχτης, υπό την επίβλεψη του Ron Ephrat. Το 1996 πήρε δίπλωμα διδασκαλίας από το Ίδρυμα της Μουσικής Ακαδημίας της Ουτρέχτης και το 1998, δίπλωμα σολίστ από τη Μουσική Ακαδημία του Μάαστριχτ, υπό την επίβλεψη του H. Guittard. Ως σολίστ της βιόλας ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του το 2000, με ειδίκευση στη μουσική του 20ού αιώνα. Συμμετείχε σε πολλά σεμινάρια βιόλας, καθώς και μουσικής δωματίου, με τους καθηγητές L. David, A. Reshnikovsky, V. Liberman, N. Imai, Ch.A. Linale, K. Hashimoto κ.ά. Παράλληλα, άρχισε μαθήματα σύνθεσης στην Ακαδημία Μουσικής και Χορού του Ρόττερνταμ, με τον Klaas de Vries (δίπλωμα 2001). Συνεργάστηκε με διάφορα σύνολα: Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Ορχήστρα τζαζ του Ματουζίνιους, Theater Group Walpurgis, Dance Studio Arabesque, Dance Collective DC2High, Ensemble Emanon, Duo Beimer and van Ham, Colors Contemporary Music Group, Duo Palmos, Mondriaan Quartet, Duo Pallas & Pallas, Drumming Percussion Group, Asko Ensemble κ.ά.Το 2002 κέρδισε το βραβείο NOG Price για νέους συνθέτες, με τη σύνθεση Antiparathesis για 20

βιολί και ορχήστρα (παρουσιάστηκε από την Ορχήστρα του Εθνικού Μπαλέτου της Ολλανδίας, υπό τον Πέτερ Ρούντελ). Το Ιούνιο του 2004 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη σύνθεση ηλεκτρονικής μουσικής στο Ρόττερνταμ, με τον R. Uijlenhoet, αποσπώντας το Βραβείο σύνθεσης της Ακαδημίας Μουσικής και Χορού του Ρόττερνταμ. Επιλέχθηκε ως συμμετέχων στο θεσμό Center Acanthes 2005 στη Μετς, όπου συνεργάστηκε με τους συνθέτες Β. Ριμ, Π. Ντυσαπέν, και A. Σολμπιάτι. Το έργο του Nyx παρουσιάστηκε από την Εθνική Ορχήστρα της Λορραίνης, υπό τον Ζακ Μερσιέ. Το Κοντσέρτο του για βιολοντσέλο και σύνολο έκανε πρεμιέρα στην 1η Μπιεννάλε Τσέλου / Proms του Άμστερνταμ, από το Asko Ensemble, σε σκηνοθεσία Στέφαν Άσμπουρυ και σολίστ τον Nτόρις Χόχσαϊντ. Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Compass για το έργο του Metamorphoses, και το 2012, με το βραβείο ITEA / Harvey Phillips για το Anathema I. Το 2013 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στη μουσική σύνθεση στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. Από το 2004 διδάσκει σύνθεση στην Ανώτερη Σχολή Μουσικής, Τεχνών και Ερμηνείας του Πολυτεχνείου του Πόρτο, όπου το διάστημα 20152017 είχε διατελέσει διευθυντής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, και σήμερα είναι συντονιστής του Τμήματος Σύνθεσης.

4 Νυχτερινές παιδικές μινιατούρες 4 Νυχτερινές παιδικές μινιατούρες

Το έργο υπήρξε παραγγελία της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο του Δικτύου Interfaces, συγχρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι 4 Νυχτερινές παιδικές μινιατούρες αποτελούν ένα βήμα για τη δημιουργία ενός ρεπερτορίου μουσικής δωματίου για νέους εκτελεστές 8 έως 12 χρονών, προκειμένου να έρθουν σε επαφή με τη σύγχρονη μουσική και την επέκταση των τεχνικών δυνατοτήτων των οργάνων που παρατηρούμε στη δυτική μουσική τα τελευταία 40 χρόνια. Κάθε μινιατούρα αποτελείται από μία απλή μουσική ιδέα και κάθε όργανο ασχολείται με μία μόνο σύγχρονη τεχνική σε κάθε μινιατούρα, δημιουργώντας έτσι το χώρο για ακρόαση, και, μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα, τη μουσική εμπειρία μιας κοινωνίας τεσσάρων ισότιμων ατόμων, ως πρώτη προσέγγιση στη μουσική δωματίου.

Solo for Two Solo for Two

Το δεύτερο σε μια σειρά έργων για κρουστά όργανα. Όπως και στο Solo I, έργο για σόλο κρουστά, το Solo for Two βασίζεται στην ιδέα της γλώσσας και του λόγου. Σε σύγκριση με τα σχεδόν χαοτικά μοτίβα που δημιουργούνται από ένα πλήθος ανθρώπων που μιλά ταυτόχρονα, οι διάφορες ρυθμικές γραμμές στον οργανικό μουσικό λόγο συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν. Στα δύο παραπάνω έργα κρίνεται σημαντικό να διασφαλιστεί η σωστή αντίληψη της δομής των διαφορετικών ρυθμικών γραμμών, μέσα από μια προσεκτική άρθρωση των υφιστάμενων ρυθμικών δομών. Παρά την αρχική πρόταση για συγκεκριμένα κρουστά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, οι ερμηνευτές είναι ελεύθεροι να επιλέξουν διαφορετικούς συνδυασμούς κρουστών οργάνων για την εκτέλεση του έργου.

21

ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ

Είναι συνθέτης, μαέστρος και θεωρητικός. Το έργο του ασχολείται με την ψυχολογία της μνήμης, το ρόλο της τέχνης ως κοινωνικής μαρτυρίας και τη σχέση της μουσικής με τις εικαστικές τέχνες και τις επιστήμες των υπολογιστών. Ως συνθέτης έχει συνεργαστεί με εξέχοντα σύνολα σύγχρονης μουσικής και σημαντικούς εκτελεστές στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Μεταξύ αυτών είναι τα βραβευμένα με Γκράμμυ κλασικής μουσικής Crossing Choir, Prism Saxophone Quartet, και Partch Ensemble, το κουαρτέτο εγχόρδων Borromeo, το φωνητικό σύνολο Εκμελές, τα σύνολα Phonema Consort και Ergon Ensemble, το κουαρτέτο σαξοφώνων Ensemble du Bout du Monde, καθώς και η ηθοποιός του ιαπωνικού θεάτρου Νο Ριόκο Αγιόκι. Ως μαέστρος έχει διευθύνει τα σύνολα σύγχρονης μουσικής Prism Saxophone Quartet, Partch Ensemble, ALEA III και Alinéa Ensemble. Πρόσφατα παρουσίασε την πρώτη αμερικανική εκτέλεση του μνημειώδους Quaderno di Strada [Τετράδιο δρόμου] του Σαλβατόρε Σαρρίνο, με τον βαρύτονο Tάυλερ Μπουκέ

22

και το Alinéa Ensemble. Ως θεωρητικός έχει εστιάσει την πρόσφατη έρευνά του στη μουσική μνήμη και στην ερμηνευτική προσέγγιση των όψιμων κουαρτέτων του Μπετόβεν, μέσω της ανάλυσης της ιδιαίτερης σημειογραφίας των χειρογράφων του. Το συνθετικό του έργο έχει βραβευτεί από σημαντικούς διεθνείς φορείς, όπως το Κέντρο Τεχνών και Κληρονομιάς (Χάουαρντ) Πιου, τα Πανεπιστήμια Πενσυλβάνιας και Πρίνστον, το Διεθνές Φεστιβάλ Tακέφου στην Ιαπωνία και το Ίδρυμα Ρουαγιομόν στη Γαλλία. Το παιδαγωγικό του έργο έχει τιμηθεί με το Βραβείο Λούις Κράσνερ παιδαγωγικής αριστείας από το Ωδείο της Νέας Αγγλίας και με το Βραβείο του Κοσμήτορα για Εξαιρετική Διδασκαλία από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας. Ζει στο Καίμπριτζ των Ηνωμένων Πολιτειών και διδάσκει σύνθεση και θεωρητικά στο Ωδείο της Νέας Αγγλίας στη Βοστώνη. Έργα του κυκλοφορούν από τις δισκογραφικές εταιρίες Innova Recordings, Parma Recordings και XAS Records.

Σκιαγραφίες Σκιαγραφίες

Κύκλος έργων που προσεγγίζουν τον ήχο μέσω του πρίσματος των σκιών. Απαρτίζεται από 4 αυτόνομα έργα: Σκιαγραφίες Ι (για όργανα partch και κουαρτέτο σαξοφώνων), Σκιαγραφίες ΙΙ (για φλάουτο και αντήχηση πιάνου), Σκιαγραφίες ΙΙΙ (για ορχήστρα πνευστών) και Σκιαγραφίες ΙV (για σύνολο μουσικής δωματίου). Και τα τέσσερα έργα προσεγγίζουν την έννοια των σκιών με δύο κυρίως τρόπους: την εξερεύνηση ιδιαίτερα λεπτών διαβαθμίσεων και αποχρώσεων του ήχου, και την αντανάκλαση και διάθλαση του ίδιου μουσικού αντικειμένου σε διαρκώς μεταλλασσόμενα περιβάλλοντα. Το έργο Σκιαγραφίες ΙV προσθέτει μια ψυχολογική διάσταση στην έννοια των σκιών. Αφορμή για τη σύλληψή του ήταν μια ρήση του Οδυσσέα στον Αίαντα του Σοφοκλή: «Βλέπω ότι οι ζωντανοί δεν είμαστε τίποτα άλλο από φαντάσματα, κούφιες σκιές.» Στο έργο αυτό, ένα απόκοσμο, επαναλαμβανόμενο ηχητικό σήμα γίνεται ο συνδετικός κρίκος γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται συνειρμικά εικόνες από υποσυνείδητες μνήμες.

23

ΘΑΝAΣΗΣ ΔΕΛΗΓΙAΝΝΗΣ Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1983, σε οικογένεια παραδοσιακών μουσικών. Από το 2007 ζει στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη σύνθεση και στο μουσικό θέατρο. Το 2017-2019 υπήρξε artist in residence στο φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής Γκαουντεάμους (Ουτρέχτη, Ολλανδία), στο πλαίσιο του προγράμματος Nieuwe Makers του Perfoming Arts Fund NL. Το 2018 διετέλεσε βοηθός του σκηνοθέτη Χάινερ Γκαίμπελς στο Διεθνές Φεστιβάλ του Μάντσεστερ, ενώ την ίδια χρονιά επιλέχθηκε ως δημιουργός στο ατελιέ Spritzl της ομάδας Silbersee (Άμστερνταμ). Το 2017-2018 συμμετείχε στη δημιουργική ομάδα του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε παραγωγή του Χοροθεάτρου του Βούππερταλ (Θίασος Πίνα Μπάους). Το 2016-2017 εργάστηκε ως καλλιτεχνικός συντονιστής της

24

ερευνητικής πλατφόρμας μουσικού θεάτρου RE-FUSE, μια συμπαραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ και του Γκαουντεάμους. Από το 2011 συντονίζει το Φεστιβάλ Συνθετών του Ωδείου του Άμστερνταμ, όπου διδάσκει από το 2018 («Διεπιστημονικές προσεγγίσεις»). Έχει εργαστεί ως καλλιτεχνικός βοηθός του Nieuw Ensemble (Άμστερνταμ) για το διάστημα 2011-2014, ενώ υπήρξε καλλιτεχνικός συντονιστής του διαπολιτισμικού Atlas Lab από το 2011 έως το 2016. Το 2013 στο Άμστερνταμ υπήρξε συνιδρυτής της ομάδας I/O, με κύριο στόχο τη δημιουργία διαμεσικών έργων. Έχει συνεργαστεί ως συνθέτης, σκηνοθέτης και ερμηνευτής με μουσικά σύνολα και θεατρικές ομάδες στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αμερική.

Υριέας Υριέας

Μετά από μακρόχρονη έρευνα πάνω στις τεχνικές της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, έγραψα αυτό το έργο (2010) σε μια προσπάθεια να συνδιαλλαγώ με την προσωπική μου πολιτιστική καταγωγή. Στον Υριέα, οι ερμηνευτές λειτουργούν ως φανταστικοί θεατρικοί χαρακτήρες, με τη μουσική τους να προσπαθεί να αρθρώσει ποιότητες ομιλίας. Σόλο, ντουέτα, τρίο αγωνίζονται για μια ιεραρχία, μια παρουσία στη σκηνή, συμμετέχοντας στην αναπαράσταση ενός διαλυμένου επεισοδίου.

25

ΚΑΛΛΙOΠΗ ΤΣΟΥΠAΚΗ

(Πειραιάς, 1963) Στις συνθέσεις της χρησιμοποιεί στοιχεία πρώιμης και σύγχρονης μουσικής, καθώς και μουσική από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας ένα εντελώς προσωπικό ύφος. Η μουσική της χαρακτηρίζεται από μελωδικότητα, συναίσθημα και ζεστό ήχο. Έχει συνθέσει πάνω από 100 έργα για διάφορα όργανα (κανονάκι, νέι, κεμετζέ, χάρντιγκάρντι/βιέλα με μανιβέλλα, βιέλα, βιόλα ντα γκάμπα, αυλό του Πανός), σολιστικά, ορχηστρικά, χορωδιακά, για χορό, θέατρο, όπερα και έργα πολυαισθητηριακά. Έχει λάβει αναθέσεις για το Φεστιβάλ Ολλανδίας (2018, 2015, 2014, 2010 και 2008), υπήρξε φιλοξενούμενη συνθέτις στη διεθνή συνάντηση Young Composers στο Άπελντορν, μέλος της επιτροπής 2015 και 2006 της Διεθνούς Εβδομάδας Μουσικής Γκαουντεάμους, συνθέτις in residence 2001 στο Ωδείο Σουέλινκ του Άμστερνταμ, καθώς και στο IEMA (Ινστιτούτο Έρευνας Μουσικής & Ακουστικής) το 1998. Το 1997 είχε προταθεί για το πολιτιστικό βραβείο NPS και το 1996, από το Διεθνές Βήμα Συνθετών, για το έργο Δάκρυα της Σαπφούς (UNESCO). Συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων, με τους Ωντί, Στεντς, Κουκ, Σαβάλ, Mπόκε, Oυιτί κ.ά., καθώς και με τα σύνολα Ορχήστρα Μετροπόλ, Bach Society της Ολλανδίας, Τετρακτύς, Neue Vocalisten Στουτγάρδης, Asko|Schönberg Ensemble, Nieuw Amsterdams Peil, Ergon Ensemble, Contemporary Music Ensemble της Μόσχας.

26

Στις μεγάλες επιτυχίες της συγκαταλέγονται οι όπερες Fortress Europe και Mariken in the Garden of Delights (υποψηφιότητα για το Βραβείο Mατέις Βερμύλεν 2017), St. Luke Passion, ο κύκλος τραγουδιών To πρόσωπο της αγάπης, για τη Νένα Βενετσάνου, το ορατόριο Oιδίπους (υποψηφιότητα για το Βραβείο Mατέις Βερμύλεν 2014), Narcissus (παράσταση «για τη μουσική και το άρωμα»), Μαρία, για το ολλανδικό Wind Ensemble, οι όπερες δωματίου Dark (για τη Ζαν ντ’ Αρκ, σε λιμπρέτο Έτζαρντ Μικ) και Vita Nova (βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Δάντη) και το Triptychon, για το κουαρτέτο εγχόρδων Doelen. Η μουσική της κυκλοφορεί από την εταιρία Donemus και παρουσιάζεται σε φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής (Φεστιβάλ Ολλανδίας, Focus, November Music, Γκαουντεάμους), σε μεγάλες αίθουσες συναυλιών (Κάρνεγκι Χολ, Άλις Τάλλυ Χολ στη Νέα Υόρκη, Κοντσέρτχεμπαου στο Άμστερνταμ, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών κ.α.). Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκαν οι όπερες Fortress Europe, με θέμα την προσφυγική κρίση (α΄ παγκόσμια 2017, Φεστιβάλ Opera Forward 2017, Άμστερνταμ) και Mariken in the Garden of Delights, 2015, βασισμένη σε ύστερο μεσαιωνικό ολλανδικό κείμενο. Οι δύο πρόσφατες διπλές συναυλίες της, Tραγούδι με τον Έρικ Φλούιμανς (τρομπέτα), την Kινάν Αζμέ (κλαρινέτο) και την Ορχήστρα Μετροπόλ (πρεμιέρα στο Βασιλικό Θέατρο Καρρέ, Φεστιβάλ

Thin Air Thin Air

To Thin Air είναι παραγγελία της πρωτοβουλίας Festivals for Compassion, ενός θεσμού που από τον Ιούνιο του 2020 κατάφερε να συνενώσει πάνω από 50 ευρωπαϊκά φεστιβάλ σε έναν «αγώνα αλληλεγγύης» στους καιρούς της πανδημίας. Το Thin Air μπορεί να εκτελεστεί από οποιοδήποτε όργανο και φωνή. Η πρεμιέρα έγινε κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ της Ολλανδίας, στο ολλανδικό ραδιόφωνο NPO 4, στις 20 Ιουνίου 2020, ενώ ακολούθησε η μετάδοσή του από τον φλαμανδικό ραδιοφωνικό σταθμό Klara. Το έργο συνέχισε την πορεία του του στην Ευρώπη, ταξιδεύοντας από φεστιβάλ σε φεστιβάλ. Περισσότερα από 50 φεστιβάλ έχουν συμμετάσχει σ’ αυτόν τον αγώνα αλληλεγγύης, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, το Φεστιβάλ του Ελσίνκι, το Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής της Ουτρέχτης, το Operadagen του Ρόττερνταμ και το Φεστιβάλ Μπαχ της Θουριγγίας. Μέχρι σήμερα, μια σειρά από εκτελεστές και τραγουδιστές έχουν δημιουργήσει πάνω από 25 ερμηνευτικές αποδόσεις του Thin Air, που μεταδίδονται διαδικτυακά σε όλο τον κόσμο.

Ολλανδίας 2018) και Salto di Saffo με τους Έρικ Μπόσγκραφ (φλογέρα), Ματέις Κένε (αυλός του Πανός) και την Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Ολλανδίας (πρεμιέρα ΚονσέρτχεμπαουNTR, ZaterdagMatinee, 2018), αγκαλιάστηκαν από κοινό και κριτικούς. Πρόσφατα έργα της, το Bosch Requiem – Liknon, 2019, για το Φεστιβάλ November Music, και

το νέο ρέκβιεμ για τη χορωδία Ad Parnassum. Ζει στην Ολλανδία από το 1988 και διδάσκει σύνθεση στο Βασιλικό Ωδείο της Χάγης. Υπήρξε «Τιμώμενη Συνθέτις των Κάτω Χωρών» το 2018 (και για τα επόμενα δύο χρόνια).

27

Το Ergon Ensemble μετρά πάνω από δέκα χρόνια καλλιτεχνικής πορείας στα ελληνικά και διεθνή δρώμενα της σύγχρονης μουσικής. Με αφετηρία τα μάστερκλας του Ensemble Modern, τα μέλη του δημιούργησαν το κορυφαίο σύνολο σύγχρονης μουσικής στην Ελλάδα. Από την ίδρυσή του, το 2008, το σύνολο έχει εντάξει στο δυναμικό του μερικούς από τους καλύτερους έλληνες μουσικούς σε ένα ευέλικτο σχήμα, που διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε παραγωγής. Τα πρωτότυπα προγράμματα που παρουσιάζει περιλαμβάνουν μουσική δωματίου, μουσικό θέατρο, χορό, σύγχρονη όπερα, μουσική και κινηματογράφο. Με την προσήλωση που το διακρίνει στην ακρίβεια και τη δυναμικότητα των εκτελέσεων, έχει αποσπάσει διθυραμβικά σχόλια από κριτικούς και κοινό. Το Σύνολο έχει κληθεί να συμμετάσχει σε σημαντικά φεστιβάλ σε Ελλάδα και εξωτερικό: Documenta (Κάσσελ), KunstFestSpiele (Χέρρενχαουζεν), Suså Festival (Δανία), Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Summer Nostos Festival, Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής Φάρος (Λευκωσία), Bigli New Music Festival (Κωνσταντινούπολη). Συνεργάζεται συχνά με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, ενώ δίνει συστηματικά συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσιάζοντας όλο το εύρος του ρεπερτορίου του 20ού και 21ου αιώνα. Το Ergon, σε συνεργασία με τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», έχει οργανώσει εκπαιδευτικές δράσεις για τη μουσική του 20ού και 21ου αιώνα. Την καλλιτεχνική περίοδο 2020-21 επεκτείνει τις παιδαγωγικές του δραστηριότητες μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος Ergon lab.

28

© Leander Mundus

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΙΑΒΡΑΣ

Ο Γιώργος Ζιάβρας είναι μαέστρος ελληνικής καταγωγής, με βάση την Κολωνία. Σήμερα υπηρετεί ως μουσικός διευθυντής στην Όπερα Κρέφελντ & Μαινχενγκλάντμπαχ και ως τακτικός επισκέπτης μαέστρος στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Είναι ιδρυτής της καλλιτεχνικής πλατφόρμας CoGNiMUS Collektiv με έδρα την Κολωνία, και του ÉRMA Ensemble. Ταξιδεύει τακτικά στην Ευρώπη ως φιλοξενούμενος μαέστρος σύγχρονης μουσικής, μουσικού θεάτρου και ρεπερτορίου όπερας.

Φωτογραφία εξωφύλλου: Χάρης Ακριβιάδης

29

1991-2021

Με πυξίδα τον άνθρωπο και ορίζοντα τον κόσμο Στα τριάντα χρόνια λειτουργίας του, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έχει καθιερωθεί ως φορέας πολιτισμού με διεθνή ακτινοβολία. Η δημιουργία του άλλαξε το αστικό τοπίο και διαμόρφωσε μια νέα συνθήκη πρόσληψης της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής. Το Μέγαρο, μια πραγματική πολιτεία των τεχνών, υπηρετεί τις κλασικές αξίες και ενθαρρύνει την πρωτοποριακή σκέψη. Η κλασική μουσική σε όλο το φάσμα της, οι συμφωνικές ορχήστρες, η όπερα και το ρεσιτάλ τραγουδιού, η λόγια δημιουργία και η δημοτική παράδοση, η ελληνική μουσική και οι ήχοι του κόσμου, οι ιστορικοί και οι σύγχρονοι συνθέτες, οι νέοι σολίστ και οι διεθνώς καταξιωμένοι ερμηνευτές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής του Μεγάρου, το οποίο διαρκώς διευρύνει τη σχέση του με το σύνολο των παραστατικών και εικαστικών τεχνών: το μπαλέτο, ο σύγχρονος χορός, οι θεατρικές παραστάσεις, οι προβολές και οι εκθέσεις αναδεικνύονται μέσα από ένα δυναμικό πρόγραμμα που στοχεύει να ψυχαγωγήσει αλλά και να εκπαιδεύσει. Η έρευνα, οι διαλέξεις και οι εκπαιδευτικές δράσεις για παιδιά και νέους κρατούν ανοιχτό προς όλους το διάλογο, μέσα στο πλαίσιο μιας πλουραλιστικής κοινωνίας των ιδεών. Πίσω από όλα αυτά, το όραμα που σχεδόν εκατό χρόνια πριν ενέπνευσε τη δημιουργία του και η ενέργεια των ανθρώπων που πιστεύουν και στηρίζουν τους σκοπούς του. Τριάντα χρόνια μετά, το Μέγαρο ανταποκρίνεται στις προκλήσεις μιας νέας πραγματικότητας, με πυξίδα τον άνθρωπο και ορίζοντα τον κόσμο.

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: CULTURENOW.GR NEWSBEAST.GR ARTANDPRESS.GR