ProAgri 225

ProAgri tegnologie vir die boer technology for the farmer

November 2018 No / Nr 225 ISSN 1042 - 1558

Gratis / Free

Versorg jou pekanboord sĂł Mielies:

Stook waarde in jou afvalprodukte

Wat sĂŞ die naam?

:

Maak maklik mooi hooi www.agri4all.com

www.proagri.co.za

Redakteursbrief

Op ons voorblad

93 uitgawes gelede het ek as redakteur

by ProAgri aangesluit. Dit was toe ons voorblad.

H

oeveel woorde lê in 24 jaar se tydskrifte? Hoeveel masjiene het ons al op ProAgri se bladsye laat leef en werk? Met hoeveel boere en verskaffers het ons al gesels sedert die eerste ProAgri in November 1994 trots en vars van die rolpers af die landbou-omgewing gegroet het?

Dit is ’n onmoontlike taak om te tel, maar veel belangriker as die syfers is die indrukke wat bly soos die verhale van boere wat deur swaar beginjare gebeur het totdat hulle vandag toptegnologie kan bekostig om nog verder vooruit te boer.

Daar is sinsnedes en oortuigings van boere en verskaffers wat in my kop bly draai, nie almal vir publikasie nie(!), maar die meeste is weldeurdag en met die oog op die toekoms.

“Ek leen mos net die grond by my nageslag,” vertel ’n boer in WesTransvaal toe hy verduidelik waarom hy oorgeskakel het na minimumbewerking en biologiese bemesting.

“Jy kry mos ’n gevoel vir ’n masjien, jy hoor as hy gelukkig loop,” sê ’n boer wat geen ander mens naby sy hamermeule toelaat nie.

“Jong, jy weet mos hoe is boere... hulle bestel ’n masjien vandag wat jy al gister moes afgelewer het, maar ons kla nie, dis ons mense,” sê ’n uitasem verkoopsman wat in ’n stofwolk by die plaashek uitverdwyn.

En uit die Noord-Kaap waar baie juweeltjies vandaan kom: “Enigeen wat nie lewendehawe met hierdie soort lorrie aanry nie, is van sy kop af.”

Ek vertrou dat ons hier by ProAgri met ons unieke skryfstyl en mooi beskrywende woorde ook indruk maak en mense se kooplus met lekkerlag losmaak! Ons skryf juis in hierdie uitgawe oor die mooi beskrywende benamings vir mielies in die ou dae en gee graag aan saadmaatskappye die geleentheid om te verduidelik wat vandag se simbole en syfers beteken.

Ons doop ’n Zimmatic-spilpunt wat al 40 jaar lank loop die Oupa van spilpunte en maak ’n paar draaie in die Noord-Kaap tussen die pekanboorde en tafeldruifwingerde. Maar laat ek ophou praat dat jy kan begin lees – hierdie maand stook ons ’n storm los! (As jy wil weet hoe, begin op bl 49.)

Copyright © 2013. All rights reserved. No material, text or photographs may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and logos as the sole property of their respective owners.

ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.

Business-to-business: Agriculture ABC Jul - Sept 2018 39 999

ProAgri

Boer slim!

Annemarie Bremner

Annemarie Bremner > annemarie@proagri.co.za

Verslaggewers

Voorbladartikel 3 Massey Ferguson bied alles vir hooimaak Meganisasie 7 Orthman-strookbewerking: Boer slim en bespaar diesel 9 Kubota staan sy man op ’n sendingstasie 15 As koring kon kies: MacDon FD1-bandstropertafel Gewasproduksie 17 Mieliename – die oorgang van mooi na funksioneel 18 PIONEER® - baanbreker met nuwe kultivars 22 Landboukorrels Boeredag: Plant vir die toekoms met pekanneute 24 Valtrac los pekanboerdery se oesoptelprobleme op 27 Inttrac: Laat Niubo jou snoeisels wegwerk 29 Boer vooruit met geïntegreerde plantbestuur 31 Irrigation Unlimited: Ocmis lei wateraangedrewe besproeiing 33 40-jarige Zimmatic loop nog sterk Hulpbronbestuur 35 LWO Werkgewersorganisasie: Slaap aan diens 37 Bewaar en boer langs mekaar met Bonnox 41 Begin goeie groei met vesel en bas 42 Drotsky Hammer Mills create meaningful jobs in South Africa Vee en wild 45 Use all your senses to produce bright broilers 47 How flies can affect the productivity of your dairy herd 49 Stook waarde in jou afvalprodukte

www.proagri.co.za

ProAgri Posbus 72707, Lynnwoodrif / Griseldastraat 202B Murrayfield, Pretoria Tel: 012-803-0667 www.proagri.co.za

Redakteur tydskrif en aanlyn > 082-320-3642

>annemarie@proagri.co.za Du Preez de Villiers

> 082-598-7329

>dupreez@proagri.co.za

Inhoudsopgawe / Contents

55 Agri4all

Mooi, maklike hooi is nou binne elke boer se bereik met die toevoeging van Welger se rondbalertegnologie tot BHBW se Massey Ferguson-reeks.

Lees meer oor die hooimaakpakket op bl 3.

Benine Ackermann

> 073-105-6938

>benine@proagri.co.za

3

Bemarkingsbestuurder: Diane Do Nascimento > 082-555-6866 >diane@proagri.co.za Bemarkers:

9

Xander Pieterse

> 079-524-0934

>xander@proagri.co.za Tiny Smith

> 079-531-0024

>tiny@proagri.co.za

18

Anelda Strauss

> 076-687-4419

>anelda@proagri.co.za Gerhard Potgieter

> 083-320-8135

>gerhard@proagri.co.za

27

Johan Swartz

> 071-599-9417

>johan@proagri.co.za Uitleg en ontwerp Esta van Niekerk Navrae

33

Engela Botha

> 012-803-0782

>engela@proagri.co.za Rekeninge Ronel Keet

37

> 012-803-0667

>accounts@proagri.co.za Verspreiding en intekening Nita Volmer-van Zyl

> 012-803-0782

>versprei@proagri.co.za

49

Sakebestuurder George Grobler

ProAgri 225 – November 2018 1

Welger se puik rondebalertegnologie is nou beskikbaar onder die Massey Fergusonhandelsmerk.

Massey Ferguson bied alles vir hooimaak M

ooi, maklike hooi is nou binne elke boer se bereik met die toevoeging van Welger se beproefde rondebalertegnologie tot BHBW se Massey Ferguson-reeks. Daarmee bied BHBW nou aan plaaslike boere en kontrakteurs ’n hooimaakpakket soos min.

Dit volg ná die oorname van Lely se voermaakafdeling (wat Welger insluit) deur AGCO, wat Massey Ferguson vervaardig. Boere kan dus nou staatmaak op ’n volledige Massey Fergusonhooimaakreeks, wat naas rondebalers ook vierkant- en grootblokbalers, tolsnyers, hooilugters, kragharke en laaigraaf-opsies vir baalhantering insluit. ’n Selfaangedrewe platsnyer uit Amerika is ook beskikbaar.

Die hele reeks is ontwerp vir hoë werkverrigting wat boere help om produktief en kostedoeltreffend voer van die hoogste gehalte te maak.

Nuwe Massey-rondebalers Massey Ferguson se RB-rondebalerreeks bestaan uit sewe modelle met vaste of veranderlike kamers vir die baal van hooi, kuilvoer en strooi.

Drie vastekamer-modelle is beskikbaar: die intreevlak-MF RB 3130F Classic, die MF RB 3130F en die swaardiens-MF RB 3130F Xtracut. Hierdie balers maak bale met ’n deursnee van 1,25 meter.

18 staalrollers en ’n vinnige baalrotasie sorg vir kompakte, eenvormige bale.

Die reeks bied ook vier modelle met veranderlike baalkamers – die MF RB 4160V Classic of Xtracut, en die MF RB 4180V Classic of Xtracut, wat bale van 0,9 m tot 1,6 of 1,8 m in deursnee en tot 800 kilogram maak. Vier naatlose dubbellaagdryfbande verseker duursame werkverrigting teen hoë snelhede.

www.proagri.co.za

Afhangend van die model, is die balers beskikbaar met net of met tou sowel as net. ’n Xtracut-funksie met 13, 17 of 25 snylemme, afhangend van die model, is beskikbaar waarmee hooi fyner gekerf kan word. Die lemme is die langste op die mark, sodat geen materiaal oorgeslaan word nie.

Kenmerke van die rondebalers sluit in ’n opteller sonder ’n nokbaan (camless pickup) wat die gladde invoer van materiaal verseker. Vyf rye tande, wat slegs 64 mm uitmekaar gespasieer is, sorg dat materiaal egalig en skoon opgetel word.

Om produktiwiteit te verhoog, kan groter balers met ’n Hydroflex-beheerstelsel verskaf word. Wanneer die invoervolume buitengewoon groot is, sak die plaat agter die opteller outomaties om materiaal deur te laat en verstoppings te verhoed. Groot verstoppings word verwyder deur die agterste vloer van die baalkamer hidroulies vanuit die kajuit te laat sak.

Alle modelle het ’n Powersplit-ratkas wat aandrywing tussen die baalkamer en die rotor verdeel. Dit verlaag die kragvereiste en sorg vir gladder werkverrigting.

Daarby verleng outomatiese smering die lewe van kettings en verminder onderhoud. Geen roller hoef ook uit die baler gehaal te word om ’n laer te vervang nie.

Die ander balers in die Massey Ferguson-reeks is die bekende en gewilde klein vierkantbaler met sy reguitlyn-ontwerp en groot blokbalers met hoëkapasiteit-werkverrigting wat ook reeds hulle staal in plaaslike toestande bewys het.

Sny skoon vir hergroei Sukses met hooimaak begin by ’n goeie, skoon snit wat hergroei bevorder. Hiervoor het Massey Ferguson ’n verskeidenheid tolsnyers om in elke behoefte te voorsien. Soos die hooilugters en kragharke, bied die tolsnyers al die voordele van beproefde Fella-tegnologie ná die oorname van Fella deur AGCO in 2011.

Driepunt- en sleepsnyers met werkwydtes van 1,66 tot 9,3 meter is beskikbaar, asook modelle met ’n werkwydte van 3 meter wat voor die trekker gemonteer kan word. Rollerkneusers is beskikbaar afhangend van die model.

Kragharke met enkelrotors of twee of vier rotors is beskikbaar in modelle van 3,4 tot 12,5 meter. Dié harke is ontwerp om groot hoeveelhede materiaal vinnig in presiese windrye bymekaar te hark ongeag die terrein.

Die drie hooilugters (tedders) het ’n werkwydte van 4,5 to 6,6 meter en het onder meer ’n selfstabilisering-koppelstelsel wat stabiliteit verseker wanneer gewerk word en met vervoer – ook teen hellings.

Massey Ferguson se selfaangedrewe WR 9760-platsnyer uit AGCO se Hesston-fabriek in Amerika verseker die doeltreffende, ekonomiese platsny van enige gewas – van lusern en gras tot kuilvoermielies en koring. Die WR 9760 met sy AGCO Power-enjin van 140 kW is beskikbaar met ’n snykop of bandtafel (draper).

Vir meer inligting, kontak jou naaste Massey Ferguson-handelaar of Theo Pieterse van BHBW by 011-898-0440.

ProAgri 225 – November 2018 3

AgriGids

Massey Fergusonrondebaler

Voorbladartikel

deur Annemarie Bremner

Order your pre-season special for 2019 at your nearest dealer before the end of January 2019.

Plaas jou voor seisoen spesiale aanbod vir 2019 vroegtydig by jou naaste handelaar, spesiale aanbod sluit einde Januarie 2019.

Boer slim en bespaar diesel D

ie Orthman 1tRIPr-strookbewerker is nie ’n masjien nie – dit is ’n kopskuif in bewerking.

Henk en Riana Michau het twee jaar gelede van die Springbokvlakte af na Reitz verhuis, om ’n hele nuwe boerdery met die beskrywende naam, Vredevind, te begin. Henk sê hy dink al lank na oor strookbewerking, en die trek na Vredevind het hom die geleentheid gegee om dit voluit toe te pas.

Dit is nog net die suikerbone waaroor hy kopkrap: Dit bied ’n goeie inkomste, maar is nie lief vir materiaal op die lande nie, omdat dit maklik blaarsiektes opdoen.

“Ek moet nog mooi gaan uitwerk of die besparing op diesel en slytasie my sal loon om die suikerbone te los en net op mielies en sojabone te fokus,” sê Henk. Die besparing is merkwaardig, want in plaas van drie of vier keer, ry jy nou net een keer.

Só werk die Orthman 1tRIPr Strookbewerking doen presies wat die naam sê. Net die plantstrook word bewerk en die res van die land bly lê met plantreste en al. ’n Snyskyf sny die oesreste stukkend en sny ook deur die grond sodat die tand egaliger kan werk en nie kluite uitstoot nie. Reg agter die snyskyf is daar ’n stel ry-oopmakers wat afgehaal

Henk en Riana Michau van Vredevind slim met strookbewerking. www.proagri.co.za

kan word wanneer ’n land nie baie materiaal op het nie.

Die tand kan tot 350 mm diep werk.

Dit breek verdigtingslae op en baan die weg vir goeie, eweredige kunsmisplasing. Henk werk gewoonlik net 250 mm diep, maar as daar verdigting is, kan dit nodig wees om bietjie dieper te werk.

Elke tandeenheid het ’n verstelbare wegbreekaksie met blitsige outomatiese herstel, maar as daar nie kans is vir klipskade nie, kan jy hom vasbout.

Twee gegolfde kouters rond die saadbedding vertikaal af en ’n roller breek kluite en vorm ’n ferm saadbed.

Ry-eenhede is met ’n parallelskakels aan die balk gemonteer om deurgaans die regte diepte te handhaaf.

Die 8-ry Orthman 1tRIPr en die John Deere 1750-planter is ideale pasmaats waarmee jy in een beweging bewerk en plant vir die toekoms!

Die twee masjiene se balke is nie ewe hoog nie en dit is belangrik dat die hoek waarteen hulle koppel presies reg moet wees vir egalige werking en dieptebeheer.

Orthman vervaardig ook die koppelstukke om die masjiene bymekaar te las, en om hul ewe hoog te maak.

Die Orthman driepunthyser en die ondersteuning van die planter se wiele agter beheer die werkdiepte en die kombinasie word hoog genoeg gelig om vrylik op die wenakker te draai.

Die werktuig benodig ongeveer 20 kW trekkerkrag per ry. Henk sê hy sal nie maklik kleiner as sy 180 kW-trekker gaan nie, want daar is baie kontoere op die plaas en die ekstra perdekrag maak seker die in die Vrystaat boer

Hoekom dit werk Henk sê die hele doel van die bewerking is om jou materiaalmat te behou vir meer vogbehoud in die grond en uiteindelik ’n beter grondstruktuur.

Strookbewerking is die oplossing vir lande met massas materiaal en selfs vir onbewerkte lande.

Hy sê sy vriende, bure en familie se senuwees was gedaan toe hy verlede jaar rustig gewag het vir die reën voordat hy en sy robuuste Orthman in ’n grasland ingevaar het waar die pioniersgrasse amper skouerhoogte gestaan het. “Ek was self ’n bietjie verbaas oor die positiewe resultate,” erken hy.

Al is die plantvenster soms bitter kort, sien hy nou kans vir meer lande.

Sy tweede Orthman-planterkombinasie word tans gebou om hom hierdie seisoen nog ’n groter hupstoot te gee.

Hy sê: “Lande wat ek die eerste jaar hier konvensioneel bewerk het, het na die Januarie-droogte maar power gelyk teenoor die strookbewerkte lande en selfs na net een jaar se strookbewerking kon ons oral erdwurms sien!”

Tussen al die materiaal laat die Orthman 1tRIPr ’n spoor wat elke mielie se hart bly sal maak.

Kontak Brian Nieuwoudt vir jou strookbewerkingsoplossing by 076283-0766, 012-940-2155 of bnieuwoudt@orthman.com. Besoek ook www.orthman.com en kyk na die video op www.proagri.co.za.

ProAgri 225 – November 2018 7

AgriGids

Orthman-strookbewerking:

masjien draf netjies in sy presisiespoor.

Om teen 9 km/u in een beweging te bewerk, bemes en plant is voorwaar ’n drafstap waarvan elke tree tel!

Henk het houers vir vloeibare kunsmis op die planter aangebring waar dit maklik volgemaak kan word. Die kunsmis word reg agter die tand onder die pitte toegedien, waar die worteltjies dit dadelik kan vind.

Meganisasie

deur Annemarie Bremner

Sipho Mbatha is een van Emseni se trekkeroperateurs en met sy Kubota M9540 kan hy die swaar tenks vol spuitmiddel heel behendig en lag-lag teen die steiltes tussen die boorde uitsleep sodat sy span by elke boom kan uitkom.

en akkuraat met die bossiekapperaanhegstuk. Die avokadobome groei sommer baie beter sedert die verhewe beddings nou so presies gestoot word, en sedert ons die onkruid sny in plaas van doodspuit, het ons ekstra kompos tussen die boorde. Boonop is erosie en bogrondverlies nou iets van die verlede,” sê Dietmar.

Valtrac KZN in Pietermaritzburg is die Kubota-handelaar wat Emseni bedien en hulle reël trekkerbestuurderopleiding, dienste en onderdele. “Hulle kyk baie mooi na ons. Sommige van ons trekkers het al 6 000 uur se harde werk agter die rug en loop nog steeds sonder sorge,” sê Dietmar.

Dietmar se Kubota M9540’s lewer 71 kW, wat dit fris genoeg maak om selfs ՚n damskrop in te span. Dietmar kon dus die reuse taak om die 8,5 hektaar onder die groentetonnels gelyk

O

m na 1 200 mense om te sien sit nie in enige organisasie se broek nie, maar dit is die daaglikse taak van die KwaSizabantu-sendingstasie, 50 km oos van Greytown. Die dinamiese Duitste sendeling, Erlo Stegen, het die sendingstasie in 1970 gestig en dit word sedertdien oorstroom deur mense wat ՚n behoefte het aan geestelike en liggaamlike hulp.

Die Emseni-plaas waarop die stasie gevestig is spog reeds met ՚n radiostasie, dwelmrehabilitasiesentrum, ՚n 7 000-sitplek kerk, skool en tersiêre opleidingsentrum. Om hulle eie inkomste te skep, is ՚n supermark, restaurant en die bekende aQuellé botteleringsfabriek op die been gebring. Maar dit is die 180 hektaar avokadoboorde, 8,5 hektaar groentetonnels en melkverwerkingsfabriek wat die stasie selfonderhoudend maak.

Die plaas is baie bergagtig en dit is nie ՚n grap om met die spuite tussen die avokadoboorde te kom nie. Boonop brei die boorde vinnig uit en die plaasbestuurder, Dietmar Joosten, beplan om binnekort nog 100 hektaar avokado’s te vestig. Die behoefte aan ՚n sterk, maar klein, smal en ratse trekker het al hoe groter geword. Kubota was die enigste trekkermaatskappy wat vir hulle ՚n uitstekende oplossing kon bied.

“Vir my was Kubotas altyd goeie trekkers met goeie enjins,” sê Dietmar.

“Ek kan niks met ՚n groot, lomp trekker doen nie. Ons moet 4 000-liter tenks teen steil hellings uitsleep en dan moet daar nog fyn gedraai word tussen die boorde. Ons sny gras en spuit tussen die bome en tydens oestyd moet die sleepwaens met swaar vragte ook tussen die boorde gesleep word. Die smal Kubota-trekkers met hulle klein draaisirkels pas ons soos ՚n handskoen.”

Die eerste Kubotas het 8 jaar gelede op die plaas aangekom. Dietmar het

www.proagri.co.za

Die Kubota U50-gatgrawer met sy bossiekapperkoppelstuk sny die onkruid versigtig en akkuraat tussen en onder die bome af sodat dit as kompos kan dien en steeds verhoed dat die bogrond tydens die Natalse donderstorms wegspoel. besluit om net die M9540’s te koop, wat sake baie vergemaklik. Vandag is daar reeds ses wat op hulle twee plase loop.

Die jongste vier trekkers is met kajuite bestel, want Dietmar glo dat ՚n operateur wat teen die elemente beskerm word ՚n baie meer positiewe werker is.

Emseni is vandag die grootste Kubotakliënt in Natal.

Nog meer rede vir Kubota Kubota se markaandeel in Suid-Afrika groei gesond en verkope lyk uitstekend. Toe Kubota so 18 maande gelede hulle pryse aansienlik laat sak het, het Dietmar nog meer geheg aan die Kubota-handelsmerk geraak: “Ek het verlede jaar ook die veeldoelige Kubota 5-ton U50-gatgrawer gekoop. Dit was een van die beste kopies in my lewe. Die klein en kompakte masjien stoot met die grootste gemak verhewe beddings waarin die avokadobome groei. Dit sny ook die onkruid en gras tussen die bome baie presies

te maak, met sy Kubota-staatmakers aanpak. “My tweede U50 is reeds bestel en sal binnekort op die plaas aanland, en as ek kon, sou ek nog baie Kubota-trekkers gekoop het,” sê hy.

Die Kubota U50 se bossiekapper kan met gemak struike en braambosse van tot 50 mm dik in kompos omskakel.

Sameer Sheik by 082-326-5473 en Robert Keir by 011-284-2024 of robertk@smithpower.co.za kan jou meer oor hierdie stewige en ratse trekkers vertel. Besoek ook Kubota se webwerf by www.kubotasa.co.za vir meer inligting.

ProAgri 225 – November 2018 9

AgriGids

deur Du Preez de Villiers

Meganisasie

Kubota staan sy man op ’n sendingstasie

ProAgri 225 – November 2018 11

AgriGids

Meganisasie

www.proagri.co.za

D

it is enige fatsoenlike koringoes se strewe om met ’n MacDon FD1bandstropertafel gestroop te word. Die MacDon FD1 Flexdraper volg immers die grondglooiinge getrou na om al die halms netjies af te sny en in gelid, almal met die koppe na dieselfde kant, op die band te plaas wat hulle sagkens en sorgsaam na die stroper se bek begelei.

Op dié manier gaan die minste korrels verlore en die stroper stroop beter en hou langer omdat hy egalig en gelykmatig, sonder rukke en stote, gevoer word.

Die FD1-reeks het ’n 20% beter werkskapasiteit as vorige modelle, verstellings en versienings is maklik en hy pas aan enige ordentlike stroper.

Die modelreeks se name is gegrond

FD1-bandstropertafel op die wydte van die toerusting in voet: FD130 (9,1 m), FD135 (10,6 m), FD140 (12,2 m) en FD145 (13,7 m). Die hoofraam word die FM100 (Float Module) genoem.

Die hidrouliese tenk hou 75 liter en drie pompe verrig al die hidrouliese take flink en voortreflik.

Die trommel met sy terugtrekbare tande, “Retractable Tine Drum (RTD)”, en met sy FeedMacX-voertegnologie kan verstel word om presies by die stroper se bek en werkspoed aan te pas. Awegaarvane kan op verskillende plekke aan die trommel vasgebout word om in enige toestande en omstandighede die beste vloei van materiaal na die stroper se ingewande te verseker. Die tande op die trommel staan bekend as DrumSaver Tines

Hier kan duidelik gesien word hoe die seksies van die MacDon FD1 Flexdraper kan beweeg om die grondglooiinge getrou te volg vir ՚n voortreflike snit. www.proagri.co.za

en hulle is hol buisies wat vinniger in en uit beweeg om voer te verbeter.

Indien daar ’n groot versperring is, kan die pypies afbreek om die trommel te beskerm en skade aan die stroper se binnekant te verhoed.

Aan die optel- en snykant van die tafel is daar drie drywende seksies wat die grondkontoere knus volg, selfs met die yslike 13,7 m-tafel.

Die middelste gedeelte bly ewe groot in al die modelle; dit is die flanke se lengtes wat verskil. Die flanke se hoeke kan maklik meganies verstel word indien dit nodig sou wees. Jy kan ook die tafel met ’n hefboompie van “Flex” na “Rigid” oorskakel indien jy nie die buigsaamheidsfunksie wil benut nie. ’n Slim, wakker sensor volg die hoogte van die snystaaf bo die grond en hou dit outomaties op jou gekose hoogte van 1 tot 5.

Snywerk bly perfek omdat die tol aan die snystaaf gemonteer is om ’n volgehoue kritieke klein afstand tussen die tolvingers en die snyerstaaf te handhaaf.

Vitamech, die vertroude en betroubare verskaffer van landbouoplossings, is die verspreiders van MacDon in Suid-Afrika.

Kontak hulle by 021-907-8000, Louis van der Merwe: 072-6268409, Jurie Swart: 083-3758840, jurie@vitamech.co.za of besoek www.vitamech.co.za.

ProAgri 225 – November 2018 15

AgriGids

se

NAMPO

As koring kon kies:

ooi, beskrywende, romantiese name het die mieliebedryf versier in die tyd voor bastersaad – toe ՚n man nog vier of vyf ton per hektaar as ՚n vet oes beskou het en ՚n groot gesin kon versorg met mielieproduksie op twee- of driehonderd hektaar. ՚n Mens verstaan dat niemand vandag winsgewend sou kon boer met daardie liewe ou mooinaammielies nie, maar tog behoort ons nie toe te laat dat daardie name uit ons mieliekultuur verdwyn nie.

Hier is die mooi name van ՚n paar van die mielies waarmee ons voorouers die land gevoed het: Natal-witperdetand het kort, dik koppe gehad met 12 tot 14 rye pitte.

Daar was ook ՚n Natal-geelperdetand.

Hickory King word darem seker nog deur die meeste ouer boere onthou.

Hickory King Voortrekker was in dieselfde lang groeiklas as Hickory King.

Hickory-perdetand en Eureka het ietwat gouer ryp geword.

Rooistronk Hickory is die naam wat die boere vir Silver King gegee het.

Dit was ՚n vinniger groeier as Hickory King.

Anveld was die lekkerste wit groenmielie. Waar die naam vandaan kom weet ons nie, maar die meeste boere het dit “Aandveld” genoem, wat ekstra atmosfeer en betekenis aan die naam gegee het.

In Wes-Transvaal het boere graag Early King geplant en dit kortweg “Ingelsman” genoem. www.proagri.co.za

Rooistronk Hickory is die naam wat die boere vir Silver King gegee het.

Potchefstroom-pêrel was ՚n sterk mielie wat goed in die hele Transvaal, Natal en die Noordelike en Noordwestelike Vrystaat geaard het.

Early Pearl-mieliesaad is in die vroeë vyftigerjare van die vorige eeu deur JFT Mostert van Balfour bemark teen £3 tot £5 per sak met die aanspraak dat dit jou oes kan verdriedubbel.

Wisconsin-witduikpit was ՚n gewilde vinnige groeier in Wes-Transvaal en die Springbokvlakte.

Wit Boesman was ՚n baie vinnige groeier wat eintlik net in die Oostelike Vrystaat en enkele ander plekke geaard het. Dit is ook Wit Kango, Springhaas en Sit-en-dra genoem, laasgenoemde name waarskynlik omdat die plante so kort was.

In Oos- en Wes-Transvaal en die Noordwestelike Vrystaat was Kroonstad Robyn ՚n gewilde geelmielie met egte duikpitte.

Le Roux-proef was ՚n gewilde geelduikpitmielie wat goed geaard het by Lichtenburg, oral op die OosTransvaalse Hoëveld, Wes-Transvaal en die Sentrale Vrystaat. Hy het baie ooreengekom met Golden Beauty.

Boesman Cincinnati het eens vir die grootste deel van die Oostelike en Sentrale Vrystaat se geelmielie-oes gesorg en was ook geskik vir laat aanplantings in die Noordwestelike Vrystaat en Wes-Transvaal omdat dit so ՚n vinnige groeier was. Bleek Boesman was soortgelyk aan Boesman Cincinnati, maar die pitte was liggeel.

Natal-8-ry was ՚n baie vinnige geelmielie wat oral in Transvaal en die Vrystaat geplant is.

Broodmielies was ՚n baie duidelike soort mielie wat net sagte stysel bevat het. Een bron waarsku: “Kalanders vind dit net so lekker as die mens.”

Die eerste mieliebasters met koue nommername was PP X K64, SA11dubbelbaster en die geel SA200dubbelbaster. Daarmee was die mooi era van kleurvolle en verbeeldingryke mieliename verby. Mielies het nou nie meer name nie, maar nommers.

Alhoewel elke boer met ware boerebloed in sy are met verlange na die ou, karaktervolle mieliename terugdink, aanvaar ons tog dat die nommername nodig is en ons in staat stel om steeds te oorleef en ՚n winsie te toon – veral wanneer die nommernaam van betekenis is om die boer iets meer van die betrokke mielie se aard, gedrag en eienskappe te vertel. ՚n Nommernaam is dus sinvol as daardie nommers iets beteken, maar dit sal nog sinvoller wees as die boer presies weet wat die nommers sê.

Daarom gee ProAgri elke saadmaatskappy die kans om aan ons lesers te verduidelik waarvoor al die nommers in hulle mieliename staan. Vir sommige lesers sal dit ou nuus wees, maar vir ander splinternuwe, nuttige inligting.

Vandeesmaand spring ons op bladsy 18 weg met PIONEER® se mieliename en terselfdertyd ՚n bekendstelling van nuwe somerkultivars.

Bronne: Sellschop J en Stead B. 1957.

Akkerbougewasse: Mielies. Hulpboek vir Boere in Suid-Afrika. Deel II. Departement van Landbou.

“Hoëvelder”. 1952. Die verbouing van mielies. Boerdery-jaarboek.

Impala-uitgewery.

Elbrecht B. 1929. Natuurstudie vir standerd V en VI – Plaasoeste, onkruide, bome en groentes. JL van Schaik.

Mackenzie AJ. 1925. Suid-Afrikaanse Boerdery, Jaarboek vir 1925. Die Landbouweekblad.

ProAgri 225 – November 2018 17

AgriGids

M

Gewasproduksie

Mieliename – die oorgang van mooi na funksioneel

Gewasproduksie

AgriGids

Wat steek in ’n naam?

PIONEER® – baanbreker met nuwe kultivars D

ie eerste saadmaatskappy in ons mieliesaadnaamreeks is PIONEER® wie se naam ’n vertroude woord op boere se lippe is.

PIONEER® het in 2012/13 ’n nuwe benamingstelsel vir hulle mielies in werking gestel sodat die boer met ’n oogopslag kan sien wat van elke kultivar verwag kan word.

Só lyk ’n PIONEER®-kultivarnaam:

PIONEER®

vir die produk se prestasie en invloed op die omgewing.

Johan sê die PIONEER®-familie bou saam aan sukses met vernuwing en skeppingskrag om oplossings te vind wat voldoende voedsel van ’n hoë gehalte vir die toekoms kan bied. “As leier verseker PIONEER® dat die landboubedryf vorentoe beweeg. Operasionele dissipline soos die nakom van tegnologie-ooreenkomste, plant van

boorder hoog genoeg is, sal dit tot die behoud van graangehalte lei omdat daar nog geen weerstand teen die nuwe tegnologie aangemeld is nie.

Die metings in figuur 2 wys daarop dat P2865WBR agronomies aanvaarbaar is vir die droëlandtoestande waarvoor dit geteel is. Dit is tipies ’n meerkoppige plant. Daar word gemiddeld 1,82 koppe per plant op 22 plekke getel. Dit is gevolglik goed aangepas by plantbevolkings wat wissel van 18 000 tot 25 000 plante by laerpo-

Eienskapsleutel

Herkenbaar as ’n Pioneer-baster

B R

(YG - stamboorderweerstand) (RR – Roundup Ready-weerstand) BR (stapelgeen) W (witmieliebaster (teenoor Y vir geelmieliebaster)

VRV

• benaderde vergelykende relatiewe volwassenheid van die ‘platform’ gegrond op familiegenetika

Willekeurige nommer

• 0 tot 99 • 99 verskillende “platforms” vir elke VRV

Wat is VRV? Dit is gewoonlik moeilik om mededingende kultivars se vergelykende volwassenheid en oesvog te bepaal.

Met die VRV-gradering kan PIONEER®kultivars met mededingende kultivars vergelyk word.

Nuwe wit kultivars vir die Westelike droëlandproduksiegebied Johan Kock, produklandboukundige van PIONEER®, vertel ons meer van die maatskappy en van nuwe kultivars vir droëlandproduksie in die Weste: PIONEER® se oorhoofse doel is om die lewe van almal wat voedsel produseer en verbruik te verryk. Dit is ’n poging om vooruitgang te verseker vir toekomstige geslagte wat die aarde bewoon. Sonder diepgewortelde kernwaardes wat oor jare ontwikkel het, sal PIONEER® nie hierdie lewensbelangrike doel kan bereik nie.

Die teling en ontwikkeling van ’n nuwe mieliekultivar, veral waar daar nuwe tegnologie ter sprake is, word dus met omsigtigheid en verantwoordelikheid bestuur tot almal se voordeel. Waardes soos veiligheid en verantwoordelikheid teenoor die omgewing is hier van uiterste belang. ’n Nuwe produk word verantwoordelik getoets en aangewend, want PIONEER® is opreg en aanvaar aanspreeklikheid 18

ProAgri 225 – November 2018 NAMPO

toevlugsoorde en die etiese toepassing van die IPM-program word as hoë prioriteit beskou.”

Teen hierdie agtergrond stel PIONEER® twee nuwe wit kultivars, P2865WBR en P2927WYR, bekend.

P2865WBR Dit is ’n medium- tot langgroeiseisoen wit kultivar wat veral vir die westelike produsiegebied ontwikkel is.

In figuur 1 verteenwoordig die swart lyn P2865WBR = 0. Dit is duidelik dat daar ’n 2,05% verbetering in opbrengs is wanneer dit vergelyk word met P2864WYR wat dieselfde basis genetika is. P2865WBR beskik oor nuwe tegnologie (VTP Mon89) wat moontlik tot die voordeel bydra. Indien die besmettingsdruk van die mieliestronk-

P2865WBR Meerkoppigheid (Indeks) Skepelgewig Kg/HL % wins teen (P2864WYR) Staanvermoë E/P-verhouding % COMRST NLFBT GLSPT PLFST DIPP C&T

1,82 (22) 74,67 58% (22) S 50 (22) 3 8 6,7 8 A S

Figuur 2: Agronomiese eienskappe (P2865WBR)

Figuur 1: Persentasie opbrengsvoordeel (P2865WBR = 0) Swart lyn www.proagri.co.za

tensiaalgronde. Dit presteer ook by hoërpotensiaalgronde indien 28 000 tot 32 000 plante/ha gevestig word.

Die graan is van hoogstaande gehalte met ’n skepelgewig van 74,67 kg/HL. Die opkomproses van P2865WBR is vinnig, gelyk en eenvormig wat tot plante lei met uitstaande staanvermoë.

Kopplasing is nagenoeg 50% van die plantlengte, wat dui op ’n gebalanseerde planttipe wat maklik stroopbaar is. P2865WBR toon aanvaarbare tot sterk weerstand teen die meeste blaaren kopsiektes.

P2927WYR Dit is ’n medium- tot langgroeiseisoen wit kultivar wat veral vir die westelike produksiegebied ontwikkel is.

is voorwaar iets om na uit te sien.

Die agronomiese metings in figuur 4 wys daarop dat P2927WYR agronomies aanvaarbaar is vir die droëlandproduksie waarvoor dit geteel is. Die kultivar presteer uitsonderlik in hoë- en laepotensiaaltoestande. Die plant is meerkoppig. Daar word gemiddeld 1,94 koppe per plant op 42 plekke getel. Dit is gevolglik goed aangepas by plantbevolkings wat wissel van 18 000 tot 25 000 plante by alle gronde. By hoërpotensiaalgronde kan die plantbevolking na 28 000 tot selfs 32 000 plante/ ha aangepas word. Die graan is van hoogstaande gehalte met ’n skepelgewig van 76,44 kg/HL. P2927WYR kom vinnig, gelyk en eenvormig op. Dit lei tot plante met uitstaande groeikrag

P2927WYR

Figuur 3: Persentasie opbrengsvoordeel (P2927WYR = 0) Swart lyn In figuur 3 verteenwoordig die swart lyn P2927WYR = 0. Dit is duidelik dat daar ’n 5,59% verbetering in opbrengs is teenoor P2864WYR wat as maatstafgenetika dien (55 plekke). Dit is merkwaardige genetiese vordering op die bestaande prestasie van PIONEER®produkte in hierdie konsep. Albei die kultivars in die vergelyking beskik oor Mon810-tegnologie. Dieselfde tegnologie word hier met mekaar vergelyk. Dit maak die prestasie soveel merkwaardiger. Die toevoeging van die nuwe tegnologie tot P2927WYR in latere jare

www.proagri.co.za

en staanvermoë. Kopplasing is 49% van die plantlengte. Dit is dus ’n plant wat goed vertoon, goed staan en maklik stroopbaar is. P2927WYR toon aanvaarbare tot sterk verdraagsaamheid teen die meeste blaar- en kopsiektes.

P2865WBR en P2927WYR is nuwe kultivars in die PIONEER®-produkreeks wat geteel en ontwikkel is vir droëlandproduksie in die Westelike produsiegebied. Dit het voortreflike opbrengsvermoë en agronomiese eienskappe wat die plasing van die produkte in enige witmieliepakket ’n móét maak.

Meerkoppigheid (Indeks) Skepelgewig Kg/HL % wins teen (P2864WYR) Staanvermoë E/P-verhouding % COMRST NLFBT GLSPT PLFST DIPP C&T

1,94 (42) 76,44 73% (22) S 49 (21) 6 8,7 4,7 8 C A

Figuur 4: Agronomiese eienskappe (P2927WYR)

Vir meer inligting oor PIONEER® se wenkultivars, praat met Emile van den Berg, by +27 12-6835733 of stuur vir hom ’n e-pos na emile.vandenberg@pioneer.com

ProAgri 225 – November 2018 19

Gewasproduksie

AgriGids

deur Annemarie Bremner

Plant vir die toekoms met pekanneute 180 jaar. Dit is hoe lank 'n pekanneutboom kan aanhou om neute te lewer. Met so 'n lang produktiewe lewe in die vooruitsig verdien die belegging in jou kinders en kleinkinders se toekoms die beste moontlike wegspring.

•

• • • • •

•

Hardus du Toit

H

ardus du Toit, senior tegniese beampte by SAPPA (die pekanneutkwekersvereniging) het by TLU Sentraalstreek se Landboukorrels Boeredag vertel waarom dit belangrik is om pekanneutbome te snoei. “Jy kan nie net ’n pekanneutboom plant en los as jy goeie produksie van die boom verwag nie,” sê Hardus. Die grootste gevaar is dat swaar takke kan afskeur. Die breekskade veroorsaak groot letsels en die boom kan selfs onder die ent afbreek, wat die hele boom vernietig.

Voordele van snoei is: • Beperk breekskade • Pekanbome word baie oud en groot en het ’n sterk struktuur nodig om die gewig van ’n groot oes te hanteer.

• Gemaklike beweging binne die boord. 'n Skudmasjien moet by die stam van die boom kan uitkom en groot oes22

ProAgri 225 – November 2018 NAMPO

•

•

masjiene moet ook tussen die bome kan deurbeweeg.

Beheer van onkruid. Spasie is nodig vir toerusting en mense om die werk meganies te doen of met behulp van bespuiting.

Beweging is ook nodig vir bemesting en om deklae om die bome aan te bring.

Doeltreffende waterverspreiding. As die takke te laag hang, beperk dit waterverspreiding deur sproeiers.

Hoërraamtakke beperk skade aan die bome en ook aan die toerusting wat deurbeweeg.

Doeltreffende blaarbespuiting kan net plaasvind as die spuitstof oral kan bykom.

Dit kan ook nodig wees om die hoogte te beperk vir makliker hantering. As die rye tien meter wyd is, behoort die boom ook nie meer as tien meter hoog te wees nie.

Behoorlike boomvorming beteken beter produksie en die leiding van die takke moet vroeg begin. Dit is ’n deurlopende aksie met wintersnoei, somersnoei en die manipulasie van ogies om die hoeke waarteen takke groei te beïnvloed.

Sonligbestuur is naas water die belangrikste faktor vir groei en produksie. Sonlig moet by die blare uitkom vir fotosintese. Sonligbestuur is veral belangrik vanaf die tiende jaar.

As bome te groot word, kan sekere bome uitgedun word vir meer ruimte of sekere takke kan afgesaag word.

Dit kan vernuwing binne die boom bring wat drag stimuleer.

Hennie du Plessis van Laeveld Agrochem het oor die belangrikheid van sink in pekanproduksie gepraat. Hy sê Suid-Afrika het wydverspreide sinktekorte en dit is belangrik dat pekanneutboere ’n behoorlike voorkomende sinktoedieningsprogram uitwerk.

“Teen die tyd dat jy die tekort begin sien, is dit al klaar ses maande tot ’n jaar te laat,” sê hy.

Hennie du Plessis Sink (Zn) is in 1746 ontdek; dit is die 24ste volopste element en dit is noodsaaklik vir plante, mense en diere.

Sink is die voorloper van aminosure en hormone wat sorg vir selvergroting, groei en ontwikkeling.

Hoe om tekorte te identifi seer Blaarontledings is die enigste metode om sinktekorte te kwantifiseer. Die norms is 50-100 mg/kg, en laer as 50 mg/kg word as ’n sinktekort beskou.

Visuele simptome sal veral op jong groei te siene wees. Die nuwe blare sal smal wees, met golwende blaarrande en vergeling tussen die nerwe. Hoe ligter die blaar tussen die nerwe is, hoe laer is die sinkinhoud. Blaardikte neem ook af en sekondêre skade soos siektebesmetting, insekskade en sonbrand sal toeneem.

Teen die tyd dat visuele sinktekorte waargeneem word, is opbrengs reeds benadeel.

Regstellende optrede Blaarbespuiting kan doeltreffend wees om lae vlakke vinnig op te hef, maar daar is heelwat faktore wat die doeltreffendheid kan beïnvloed soos die groeistadium, die blaarwaterinhoud, temperatuur, ligintensiteit, tyd van die dag, humiditeit, wind en die bereikbaarheid van die blare.

Waar sinktekorte in die grond voorkom, is regstelling deur middel van grondtoediening 'n langtermynoplossing. Hier geld ook faktore wat die sukses van so ’n toediening kan beinvloed, soos grondchemiese en grondfisiese eienskappe. Grond-pH het 'n groot invloed op die beskikbaarheid van sink vir die boom, hoe hoër die pH hoe minder beskikbaar sal die sink wees. Daarom sal grondregstellings net doeltreffend wees indien die grond-pH eers reggestel word.

Jaarlikse blaarontledings asook grondontledings elke derde jaar is, is die beste manier om die sinkkrisis in pekanneutboorde aan te spreek.

Hier geld ook faktore wat die sukses van die toediening kan beïnvloed, soos grondchemiese en grondfisiese eienskappe en veral die pH. Hoe hoër die pH is, hoe minder beskikbaar sal die www.proagri.co.za

sink wees. Gereelde grondontledings bly die beste manier om voorkomende optrede te beplan.

Francois van Greunen van Syngenta het ook met betrekking tot siektes en plae voorkomende optrede bepleit. Hy sê ’n siektebestuursprogram wissel van streek tot streek en boere moet saam met plaaslike kundiges werk.

Dit is goed om ’n breëspektrumswamdoder net na die winter toe te dien en sistemiese middels later in die seisoen sodat dit die blare kan bereik.

Thea Ferreira van Syngenta het vir die boere gewys hoe lyk al die verskillende insekte wat skade kan veroorsaak. Die groen stinkbesie is bo aan die lys en dit is belangrik dat spuitmiddels

Thea Ferreira

www.proagri.co.za

Polyphagous shothole borer teen die besie die boonste laag blare bereik, want dit is waar die getalle gewoonlik die hoogste is. Die groen sitrusblaarspringer val jong blare en neute aan en plantluise moet dopgehou word vir die sekondêre skade wat hulle kan veroorsaak. Die pekansnuitkewer kan neute beskadig en die pekanstamboorder steek sporadies sy kop uit.

Die groot nuwe gevaar is die Polyphagous shothole borer (hy is nog te vreemd vir ’n Afrikaanse naam). Die gogga is nou al wyd versprei. Hy is maar 1,5 tot 1,6 mm groot, maar sy aanslag geskied deur middel van ’n swam. Die kewer is ’n draer van die fussarium-swam en jy gaan weet jou bome is besmet as dit lyk of iemand die stam met bokhael geskiet het.

SAPPA is tans besig met ’n navorsingsprojek en hulle vra dat enigeen wat die kewer en sy swam opmerk dit sal aanmeld. Besoek asb http://polyphagous-shot-hole-borer.co.za/ vir meer inligting oor die kewer en om te sien hoe dit lyk.

Thea sê die goeie nuus is dat

Syngenta aan ’n middel werk wat die pes kan beheer, maar die aansoek om registrasie van die middel teen die pes moet nog goedgekeur word voordat hulle dit as ’n oplossing kan aanbied. ’n Bekende pekanneutboer van Cullinan, Albert Bouwmeester, het gesê daar was ’n dramatiese groei in pekanproduksie in Suid-Afrika en met die nuwe bome wat nou in produksie kom behoort die opbrengs teen 2021 te verdubbel. Gelukkig is daar steeds ’n wêreldtekort en die ander voordeel is dat Suid-Afrika se neute vyf maande voor Amerika s’n gereed is, wat beteken ons neute word aangekoop vir die groot Sjinese nuwejaarsfees teen die einde van Januarie.

Hierdie neutwasser van Pieterse Ingenieurswerke van Hartswater het sommer in Cullinan agtergebly.

Vir meer inligting oor TLU SA se Landboukorrels Boeredag kontak Lynette du Plessis by 012-804-8031, sentraal@tlu.co.za of besoek www.tlu.co.za

ProAgri 225 – November 2018 23

Gewasproduksie

AgriGids

Valtrac los pekanboerdery se groot probleem op:

deur Benine Ackermann

Sowat van neute optel en skoonmaak het jy nog nie gesien nie ’n

Opwindende en lonende produk om hoe die masjien werk. Hy was so beïn1230-pekanoesmasjien in Suid-Afrika mee te boer is pekanneute en dit druk dat hy daar en dan die eerste een op sy plaas uit te toets. lyk nie of die aanvraag en gevolglike wat ingevoer word bestel het. Terug Jens is geen pampoen wanneer dit gunstige pryse in ons leeftyd ’n plafon in Suid-Afrika het hy die werktuig vir by tegnologie en pekanneutproduksie sal bereik nie. Maar elke paradys het Valtrac uitgetoets en al die haakplekke kom nie, en as hy oor masjiene begin sy slang en pekanneutboerdery se aangedui sodat dit reggestel kon word. gesels, kan medeboere gerus naderslang was die oesery en skoonmakery.

Voorheen het Jens arbeid gebruik staan om te luister. Dit is presies wat Vernuftige kontrêpsies is uitgedink wat met die hande geoes het. “Dit gaan Valtrac se tegniese mense gedoen het soos optelrollers wat soos roomklopnou BAIE vinniger met die werktuig en om te verseker dat hulle neutoesmapers of eierklitsers lyk en oor neute kos my ook BAIE minder.” Die korter sjien presies by die boer se behoeftes op die grond gerol word om hulle op te oestyd verminder ook die risiko van en sak pas. tel, maar dit het nie regtig nie die prodiefstal aansienlik. bleem opgelos nie en is net geskik vir 3 maande se werk in 10 dae! heel klein aanplantings.

Jens is opgewonde oor die werktuig en Jens se pekanneutoes werk nou so: Maar nou het Valtrac, die verskaffer 1.Skud die bome (Jens gebruik sy sê: “Waar ek voorheen my pekanneutwat bekend is dat hy boere se proMultiOne-trekkertjie met ’n boomoes in drie maande afgehaal het, doen bleme verstaan en oplos, met die antskudder hiervoor) sodat die pekanek dit nou in tien dae.” Dink net wat woord gekom wat pekanproduksie pure kan ’n boer alles doen in daardie tyd neute op die grond val. pret en profyt maak – die Colombo Nut 2.Hark die neute sommer saam met die wat gewen is.

Master CH 1230-pekanoesmasjien. blare, stokkies en takkies Jens vertel hy was saam met Valtrac Hierdie nuttige masjien tel die neute bymekaar, (Jens gebruik ’n se mense Amerika toe om te gaan kyk rats en volledig van die Pöttingerhark grond af op, maak hulle van Valtrac skoon en gooi hulle in ’n hiervoor). bak wat 2,5 ton hou. Al 3. Stuur die Codie takkies, blare en vruglombo Nut hulsels blaas hy agter uit om Master CH 1230 kompos te word en as vogbein om die neute warende deklaag te dien. op te tel en Dit is Valtrac se beleid skoon te maak. om niks te verkoop as dit En nee, sê Jens, nie vooraf deeglik getoets, hy weet nie of indien nodig aangepas en as die werktuig se honderd persent doeltreffend 1230-nommer vir bewys is nie – en wie is daar hierdie drie maklike beter om toetse te doen en stappe staan met aanbevelings te maak as die die 0 agterna om boer self? aan te dui hoeveel Jens Tegethoff, pekanneute verlore gaan neut- en lusernboer van nie.

Hartswater in die NoordSó werk die CoKaap, is die boer wat lombo Nut Master ten nouste met Valtrac CH 1230: Die eerste Colombo Nut Master-pekanneutoesmasjien in Suidsaamgewerk het om die eerAfrika. Hy werk vinnig, maklik en deeglik om pekanneutboerdery Die werktuig is op ste Colombo Nut Master CH die beginsel van ’n ’n lewensvatbare opsie te maak. koffieboonstroper

24

ProAgri 225 – November 2018 NAMPO

www.proagri.co.za

en ’n grondbonestroper ontwikkel en bevat al Colombo se kundigheid en ervaring, vertel Jens.

“Die bak hou 2,5 ton voordat jy moet aflaai en jy kan 15 ton per dag oes.” Die groot bak, wat hidroulies kantel om uit te laai, beteken dat die boer nie ’n ekstra wa vir die neute hoef te hê nie. Dit werk baie goed vir my.”

Al wat jy hoef te doen, is om die Colombo Nut Master CH 1230 met jou trekker wydsbeen bo-oor die baan neute wat op die grond lê te sleep. Twee roterende besempies weerskante van sy opteller vee enige neute wat uit die ry kon gerol het na die middel en dan tel die opteller al die neute, blare en stokkies op sodat daar byna niks oorbly nie.

Binne-in skei hy die neute van die blare en stokkies, wat hy fynmaak en agter uitblaas om as grondbedekking te dien en kompos te word. Die vrug-

1.

So word die neute, takkies en blare nader gevee om opgetel te word.

Die massahantering van neute sommer dadelik uit die boord uit spaar baie tyd en diesel. hulsels wat opgetel word of nog aan party van die neute sit, word ook fyngemaak en op die grond uitgeblaas. Die vrughulsels bevat kalium, wat beteken dat jy minder kunsmis hoef toe te dien.

Jens gebruik juis meer organiese materiaal soos mis vir sy bemesting.

Die skoon neute gaan bo in die bak in, en siedaar ‒ die werk is een-tweedrie gedoen.

Jens sê dit is heel logies en natuurlik dat die werktuig op sy beste werk

2.

in droë omstandighede en op gelyk grond.

As jy ’n pekanneutboord van 25 hektaar het, is dit lonend om ’n Colombo Nut Master CH 1230 aan te skaf.

Jens is baie tevrede met Valtrac se flinke diens en hy werk lekker saam met Valtrac se mense. “Hulle luister na die boer en tree blitsvinnig op om hom net die beste diens te gee – hulle diens is immers legendaries.”

3.

Die blare en stokkies word fyngemaak Die skoon neute val agter op ’n band en agter uitgeblaas. waarmee dit tot bo in die bak gevoer word.

As jy ook van pekanneutproduksie ’n lewensvatbare boerdery wil maak, praat met Attie de Villiers by 083-261-9863 of 056-817-7308 of attiedev@valtrac.co.za, ook as jou rye nader aanmekaar as die standaard is, sodat die masjien daarvoor aangepas kan word. Kyk ook op www.proagri.co.za na ’n video wat wys hoe vinnig, flink en deeglik Valtrac se Colombo Nut Master CH 1230 werk, en besoek www.valtrac.co.za vir meer inligting oor al Valtrac se uitmuntende werktuie en trekkers wat die boer se lewe makliker en lekkerder maak.

Links: Jens Tegethoff, pekanneutboer van Hartswater, by sy CH 1230 Colombo Nut Master. Hy is baie beїndruk met die merkwaardige masjien en die spoed waarteen hy werk.

www.proagri.co.za

ProAgri 225 – November 2018 25

“N

a 250 hektaar lyk dit nog nie eers of die Niubo se lemme gewerk het nie,” vertel Alwyn Dippenaar van LA Grape Farms naby Augrabies.

Die 1,5-meter Niubo T-Max is van April af besig om die bekende tafeldruiweboerdery te help om korte mette van alle gesnoeide takke en droë materiaal in die wingerde te maak.

Alwyn sê dit werk amper soos ’n baler. Die masjien word aan die trekker gehaak en deur die rye gesleep waar hy al die takkies en blare wat op die grond lê opslurp, fyn sny en die komposteerbare materiaal langs die kant uitspoeg.

Die invoerder van die liggroen Spaanse boskappers en snyers (mulchers) is die vertroude plaaswerktuigverskaffer, Inttrac Trading. Een van hulle verspreiders, Willem Liebenberg van WA Meganiese Dienste van Worcester, het Alwyn gehelp met ’n aanpassing aan sy werktuig om te sorg dat die fyn materiaal onder die druiwestokke geplaas word waar dit as grondbedekking help om vog te bewaar.

Die toediening van ’n kompostee help ook om biologiese bemesting in die grond te plaas.

Alwyn sê vroeër het hulle ’n swaailemsnyer gebruik, maar die Niubo het talle voordele. Omdat die materiaal opgetel en ingetrek word, is die lemme hoog in die lug en kom hulle nie in kontak met die grond en klippies soos ’n swaailem nie. Dit beteken minder

Voor www.proagri.co.za

Tydens

slytasie en ’n veel kleiner risiko van skade aan die werktuig.

“Vroeër moes ek elke 25 tot 30 hektaar lemme vervang; nou lyk dit my ek sal 500 hektaar kan sny met een stel lemme,” sê Alwyn. Die onderhoud is minder en die masjien se lewensduur is langer.

Die werkspoed is ook aansienlik vinniger teen 2,5 tot 3 km/u, waar hulle vroeër teen minder as 1 km/u moes werk. Daar is ook nie ’n gevaar dat die materiaal of klippe so hard uitgeskiet word dat dit werkers kan beseer of die besproeiingspypies kan beskadig nie.

Die Niubo T-Max haak aan die driepunt, maar jy het ’n opsie om wiele agter aan te sit. Alwyn sê hy verkies die wiele, want dit verg minder van

Frans Jacobs van Inttrac, Charl de Villiers van De Meul, Feliu Izard van Niubo in Spanje, Adam van Aswegen van Inttrac en Charl se seun, Johan, het die Niubo se werk tussen die pekanbome bewonder.

Na

Los jou snoeiselprobleem op met ’n Niubo. Kontak Inttrac Trading by 016-365-5799 of stuur ’n e-pos na sales@inttrac.co.za.

In die Wes- en Noord-Kaap is Willem Liebenberg ook gereed om te help by 083-6098816. Kyk ook op www.proagri.co.za na ’n kort video van ’n Niubo in ’n wingerd.

ProAgri 225 – November 2018 27

AgriGids

Laat Niubo jou snoeisels wegwerk

die trekker en dit is makliker om in ongelyke gedeeltes en skuinstes die grondprofiel te volg.

Alwyn gebruik die 1,5-meter model wat 55 kW-trekkerkrag nodig het en veral geskik is vir wingerde. Die masjien kan takke van tot 50 mm dik sny en fynkerf.

Sy grootboet, die 1,8-meter Niubo T-Max, benodig 65 kW-trekkerkrag en is meer geskik vir boorde, waar hy veral sitrusboere sal help om hulle materiaal te bestuur. Takke van tot 75 mm dik kan deur die meneer verteer word!

En ja, in Suid-Afrika word daar van Niubo-masjiene verwag om dit en nog meer te doen.

“Suid-Afrikaanse boere hou mos daarvan om werktuie tot hulle uiterste te toets en gebruike vir werktuie te vind wat nie in die vervaardiger se spesifikasies aangedui word nie,” spot Frans Jacobs van Inttrac Trading. Hy het pas ’n toer saam met ’n verteenwoordiger van Niubo, Feliu Izard, deur die Noord-Kaap onderneem waar hulle gaan kyk het wat boere se ondervinding en behoeftes is. Van pekanneutboorde tot ’n dadelplaas is besoek.

Charl de Villiers van De Meul Boerdery naby Prieska sê dit het hom verras dat die mense van Inttrac Trading en die vervaardiger soveel moeite doen om te kom kyk hoe hulle ontwerpe kan aanpas en nog meer robuust maak.

By De Meul word ’n Niubo (Faster 3.2) gebruik om die takke van pekanneutbome wat gesnoei word op te tel en fyn te kerf. Party van die bome is werklik groot en die takke is dik.

“Vroeër het ons die gesnoeide takke van die pekanneutbome bymekaar gemaak en met die hand deur ’n kapmasjien (chipper) gevoer. Dit neem baie tyd en arbeid in beslag,” sê Charl.

Met die Niubo geskied die werk baie vinniger. Charl sê dit is ’n baie meer sinvolle manier om van die takke ontslae te raak, maar in sy geval, omdat die takke so dik is, vind hy dat die slytasie van die lemme bietjie hoog is.

Charl sê die masjien is goed gebou en hy sal miskien kyk na ’n ander model, maar dit is verseker die pad vorentoe.

Gewasproduksie

INTTRAC TRADING

28

ProAgri 224 – Oktober / October 2018 NAMPO

www.proagri.co.za

Hierdie meer aktiewe en gebalanseerde metabolisme het die volgende biologiese uitwerking in die plant: • Meer ensiemaktivering vir metaboliese veranderinge en opname van voedingstowwe; • As gevolg van bogenoemde, ’n toename in hormoonaktiwiteit; • Voortgesette hergroei van haarwortels (belangrik vir optimale Ca++opname in plante) • Toenemende konsentrasie van plantsuiker/voedingstowwe (Brix); • Toenemende balans van abseseensuur en ’n toename in plantsapbeweeglikheid (EC); • Toenemende fotosintese-aktiwiteit; • Buffer die pH van die grond/medium en beskerm saailinge en jong plante teen die hoë soutindeks van chemiese bemestingstowwe; • Verhoogde produksie van vervoerensieme – vir beter groei en gehardheid; te en bome gebeur dit tydens blom, • Optimale balans tussen fotosintese vrugset (selverdeling) en vrugvulling. en respirasie.

As daar nie in hierdie unieke enerVanweë hierdie veranderinge in die giebehoefte voldoen word nie, kan die plant se metabolisme is daar ’n beduiplant ’n “energiekrisis” beleef. Dit is dende toename in glukose-, suiker-, sogenaamde metaboliese stres, waar stysel- en aminosuurproduksie. Dit die vatbaarheid vir siekteveroorsais uitstekende toestande vir optimale kende organismes en insekaanvalle blomvorming, vrugset en dus uiteindeverhoog weens die gebrek aan beskiklik verbeterde opbrengs en ’n verbare energie om die ensiematiese/ lengde raklewe. hormoonstelsel van die plant aan die Om die beste resultate in IPEM te gang te hou. Hierdie stelsels is verantbehaal, gebruik die volgende produkte woordelik vir optimale metabolisme en wat deur World Focus Agri verskaf verdediging teen siekteveroorsakende word: organismes.

• Ensiematiese stelsels – Gliogrow • Kalsium – CCM, ComPolariteit plex Calsus, Complex Calsul, Complex Afskeiding SuperCa • Funksionele en beskikbare Groei koolstof (-COOH) – Verdeling Complex SuperCa

Boer vooruit met Geïntegreerde Plantenergiebestuur D

ie wenboer is die een wat lewer wat die verbruiker van hom verwag en bereid is om voor te betaal.

• Produseer gesonde en bekostigbare voedsel volgens aanvaarbare en volhoubare metodes en gebruike.

• Begin om minder chemikalieë en meer natuurlike produkte te gebruik om tred te hou met die voedingsbehoeftes van die wêreld.

• Konsentreer op die ontwikkeling en gebruik van omgewingsvriendelike produkte en metodes wat menslike gesondheid bevorder.

Dit is wat die moderne verbruiker verwag en daarom is dit wat die varsprodukteboer moet vermag.

Om die boer al die pad met hierdie proses te ondersteun, kan hy reken op World Focus se tegnologie en natuurlike oplossings vir gewasproduksie en gevolglike rykdomskepping deur volhoubare landboukundige praktyke.

World Focus gebruik natuurlike produkte, verryk met minerale voedingstowwe, om die beste van albei wêrelde te benut. Dit kan net bereik word as dit kommersieel lewensvatbaar is en ’n aanvaarbare opbrengs op belegging lewer. Dit is waar die konsep van Geïntegreerde Plantenergiebestuur (IPEM) ter sprake kom.

Wat is Geïntegreerde Plantenergiebestuur (IPEM)?

In die groeisiklus van ’n gewas is daar verskillende mylpale waar meer energie benodig word as wat die reserwes kan verskaf. In graan gebeur dit by inisiasie en wanneer dit van die vegetatiewe na die reproduktiewe stadium oorgaan. Met groente, meerjarige plan-

www.proagri.co.za

(adenosientrifosfaat)

Geenuitdrukking

Vir meer inligting, praat met At van Schalkwyk by 082-452-8983 of At@molcastagri.com.

Besoek ook World Focus se Facebook-bladsy by FB World Focus 1596.

ProAgri 225 – November 2018 29

AgriGids

Die byvoeging van ’n voortreflike natuurlike organiese stofwisselingsproduk, funksionele koolstof (-COOH) en CA++, herstel die balans van die plant se energiekurwe.

Gewasproduksie

Hoe om plantenergie te optimaliseer Dit kan bereik word deur op die volgende noodsaaklike plant-/gewaskomponente te fokus: • Ensiematiese stelsels • Kalsium en die funksionele komponente daarvan • Funksionele en beskikbare koolstof (-COOH)

Model Pypdikte

deur Annemarie Bremner

R2/2

100 mm

Pyplengte Ha/week

300 m

+/- 30

Ha/lopie

Spuitwydte

2,02 - 2,96

39 – 55 m

R1/1

75 mm

220 m

+/- 20

1,23 - 1,85

32 – 46 m

MRR

58 mm

200 m

+/- 12

0,67 - 1,1

20 - 31 m

MR

40 mm

130 m

+/- 3

0,38 - 0,5

17 - 22 m

Voordele van Ocmis-besproeiingstelsel • Die stelsel verskuif maklik vir gebruik op verskillende lande.

• Dit kan padlangs vervoer word.

• Dit kan kleiner landerye of lande met vreemde vorms doeltreffend benat.

• Daar is nie elektrisiteit nodig waar die masjien werk nie; geen kabels kan gesteel word nie.

• Die uitrolpyp word van hoë gehalte poliëtileen gemaak wat bestand is teen sleepskade.

• Die raamwerk word van stewige staal vervaardig.

• Dit kan ‛n wye verskeidenheid gewasse besproei, van weiding en groente tot mielies en suikerriet.

• Volumes en druk kan so gestel word dat geen water vermors word nie. spuitkarretjie inkatrol deur die waterpyp om ’n groot katrol op te rol.

Ocmis het in die 1990’s in Italië met die vervaardiging van die pypkatrolbesproeiers begin en is tans ’n wêreldleier en een van net elf uit Italië vervaardigers van selfloopspuite.

Die spuite word deur Irrigation Unlimited na Suid-Afrika ingevoer.

Dié maatskappy het ’n uitgebreide onderdelemagasyn en kan volledig omsien na die installering en onderhoud van hulle Ocmis-toerusting.

Selfs mielies wat lekker hoog staan kan eweredig en doeltreffend besproei word met ’n Ocmis wateraangedrewe spuit.

S

involle watergebruik was nog nooit so belangrik soos nou nie.

Die droogte wat die afgelope paar jaar landwyd sy merk gelaat het, het baie boere opnuut laat besef hoe belangrik dit is om water doeltreffend te gebruik.

Irrigation Unlimited se Ocmiskruipspuite gee boere al die voordele van jare se tegnologiese ontwikkeling in wateraangedrewe besproeiing vanuit Italië, met stelsels wat nommerpas aangepas is vir Suid-Afrikaanse omstandighede.

Die enigste elektrisiteit wat benodig word, is om die pomp by die waterbron aan te dryf. Net een persoon is nodig om die masjien op te stel en te verskuif.

So het dit begin Pypkatroltegnologie het teen die einde van die 1960’s in Frankryk ontstaan.

Die beginsel is dat waterdruk gebruik word om ’n ratkas aan te dryf wat ’n

www.proagri.co.za

So werk dit ’n Sleepwa met ’n pypkatrol word aan die een kant of in die middel van die land by ’n watertoevoerpunt staangemaak. Die punt van die pyp is aan ’n karretjie met ’n kanonspuit of balkspuit gekoppel. Hierdie karretjie word na die

oorkant van die land gesleep, die water word oopgedraai en dit dryf ’n ratkas in die katrol aan, wat die pyp oprol. Soos die pyp oprol, sleep hy die karretjie nader, wat natuurlik al die pad water spuit.

Die spoed waarteen die spuit ingesleep word, kan verstel word om meer of minder water per lopie toe te dien. ’n Boer kry ook ’n duidelike kleurkaart saam met sy masjien wat hy kan gebruik om dit presies te kalibreer ten opsigte van watervloei en -druk, en hy het ook ’n wye keuse van spuitstukke vir druppelgrootte.

In Suid-Afrika is daar vier modelle beskikbaar met pyplengtes van 130 tot 300 meter, wat geskik is om areas van drie tot dertig hektaar per week te kan besproei (sien tabel bo).

Dit is maklik om die Ocmis tussen lande te verskuif.

Kontak Tobie van den Heever by 082-658-6054 of 012-736-2121 of stuur ’n e-pos na tobie@iunlimited.co.za of besoek www.iunlimited.co.za.

ProAgri 225 – November 2018 31

AgriGids

Ocmis is die leier met wateraangedrewe besproeiing

Gewasproduksie

Irrigation Unlimited:

40-jarige Zimmatic loop nog sterk

M

eer as waarde vir geld. Dit is wat ’n Zimmatic-spilpunt die boer bied; nie net omdat hy so doeltreffend werk nie, maar ook omdat hy so lank hou.

Die tweede Zimmatic-spilpunt in Suid-Afrika is in Oktober 1978 aan Guillaume de Swardt, mielie- en koringboer van Taaiboschpoort naby Petrusville, verkoop. Guillaume fokus nou meer op sy Merinoskape en Afrikanerbeeste, maar sy spilpunt is steeds elke dag op sy pos. Na 40 jaar is die Zimmatic-spilpunt nog net so betroubaar en stewig soos toe hy op die plaas aangekom het en die jonger spilpunte kan hom met reg Oupa noem.

“Hy kan en moet nog 40 jaar hou, want niks is gebreek nie,” sê Fanie Botha, Guillaume se skoonseun, wat nou in beheer van die besproeiingsboerdery is.

Guillaume onthou hoe hy destyds die spilpunt vir ’n skamele R50 000 gekoop het met die versekering dat hy 15 jaar behoort te hou. Die spilpunt het hulle verwagtinge ver oortref, want in die 40 jaar was hy nog nooit buite aksie nie.

Lindsay, die vervaardigers van Zimmatic-spilpunte, was desyds nog nie eers in Suid-Afrika nie. In die 1950’s het Paul Zimmerer Lindsay Manufacturing begin en in die 1960’s het Lindsay hulle spilpunte begin bou onder die naam Zimmatic. George Gremmels het die spilpunt opgerig en sy seun, Thomas, van Pinetree Irrigation, is steeds betrokke by Zimmatic. “Ek onthou die oprigting het ’n week geduur. Daar het ook destyds

Guillaume de Swardt en sy skoonseun, Fanie Botha, by die Zimmaticspilpunt wat Guillaume 40 jaar gelede gekoop het. Kyk net daardie koring. www.proagri.co.za

Guillaume en Fanie het ander spilpunte ook, maar hulle albei hou steeds die meeste van die Zimmatic.

Guillaume de Swardt het ’n foto wat 40 jaar gelede van sy eerste Zimmatic-spilpunt geneem is. Hy staan heel regs en hy vermoed die man tweede van links met die baadjie is ’n boer van Lichtenburg wat kom kyk het hoe die spilpunt werk. ’n man van Amerika wat vir Zimmatic gewerk het na die spilpunt kom kyk,” sê Guillaume.

Die spilpunt het 7 torings (dis nog presies dieselfde torings) en besproei getrou 51 hektaar. Op grond van Oupa se gehalte en doeltreffendheid het Guillaume in 1983 ’n drietoring Zimmatic gekoop en in 1984/85 ’n sestoring Zimmatic. Hulle almal is vandag nog volstoom aan die werk. Nou onlangs het Fanie twee tweetoringspilpunte bygekoop.

As jy vir Guillaume vra waarom hy die Zimmatic 40 jaar gelede gekies het, sê hy: “Ek het net meer van die Zimmatic-spilpunt gehou. Hy het vir my beter gelyk. Destyds het hulle ’n kragopwekker aan die pomp se enjin gesit vir die aandrywing van die spilpunt, want toe was hier nog nie elektrisiteit nie.”

Hy onthou ook hoe hy vroeёr jare in die aande van sy huis af gekyk het hoe ver die spilpunt geloop het. “Ek het gewag vir die lig om aan te gaan, want die lig het net gebrand as die laaste toring loop. In vandag se tyd werk dit nie meer so nie en sien jy orals liggies,” sê hy.

Die veranderinge wat die spilpunt in 40 jaar ondergaan het: • Die spilpunt het aangepas by vandag se tegnologiese wêreld deur ’n GSM-beheerstelsel te kry sodat jy dit vanaf jou foon kan aan- en afskakel.

Voordele van die Zimmatic: • Daar is sekere eienskappe wat ander spilpuntvervaardigers teen bykomende koste as voordele aanbied, wat Zimmatic sommer as standaard verskaf, soos die groot wiele (14,9 x 24”) wat sorg dat die spilpunt minder vassit.

• Elke Zimmatic se segmente of spanne is ’n standaard lengte en vorm. As ’n deel vervang moet word, kan die nuwe deel maar net van die fabriek af gestuur word. Dit sal elke keer pas.

• Die elektriese bedrading loop ook netjies aan die buitekant van die hooftoevoerpyp en nie saam met die water in die pyp nie.

Volgens Fanie is die onderdele van Zimmatic maklik en vinnig verkrygbaar vanaf Irritech in Kimberley, die naaste Lindsay-handelaar. Hulle is ook baie tevrede met die diens. “Ek het nog nooit ’n probleem gehad dat ek hulle moes inroep nie en daar het ook nog nooit ’n Zimmatic omgeval nie,” sê hy.

Van wind gepraat – by elke Zimmatic-toring is daar ’n kruisstut stewig vasgebout wat die hele spilpunt stabiliseer sodat selfs die sterkste wind net sy asem mors as hy hom probeer omblaas.

Guillaume onthou dat die spilpunt destyds een keer toege-ys was in die winter. “Toe kom ons agter hy het nie ’n lae-temperatuurskakelaar nie, daarom het die water gevries. Hulle het spoedig vir ons so ’n skakelaar kom insit en dit was die einde van die probleem,” sê hy.

Kontak vir Frederik Nel by +27(0)72-517-7581 of +27(0)21-002-1013 of e-pos Frederik.Nel@lindsayafrica.co.za om jou Zimmatic-spilpunt wat hou en hou en hou aan te skaf. Besoek ook hulle webwerf by www.lindsay.com.

ProAgri 225 – November 2018 33

AgriGids

Die 40-jarige Zimmatic-spilpunt trap steeds getrou in sy spore in die koringland. Hy is nog net so sterk en lyk nog net so mooi soos destyds, al het die son al sy naambordjie verbleik. 40 jaar in die Vrystaatson is nie maklik nie.

• ’n Nuwe skakelkas is ingesit.

• Die Firestone-bande het 21 jaar gehou voor dit vervang is.

• Net een pyp is vervang.

• Die aandryfmotors is vervang, maar dit het meer as 10 jaar gehou.

• Die spilpunt het nog van sy oorspronklike ratkaste.

• Die dryfasse is vervang.

• Sprinkelaars is vervang soos dit met die tyd verander het.

• Die vellings is vervang.

Gewasproduksie

deur Benine Ackermann

deur Christo Bester, LWO Werkgewersorganisasie

W

erknemers wat slaap aan diens bly ’n probleem vir enige werkgewer. Moegheid kan ’n werknemer se konsentrasie, koördinasie en reaksiespoed raak en ook die onderneming se produktiwiteit negatief beïnvloed.

Deur aan diens te slaap, stel die werknemer hom-/haarself, medewerknemers asook die werkgewer aan risiko’s bloot.

Die werknemer se pligte en verantwoordelikheid hou regstreeks verband met hierdie risiko ten opsigte van die (moontlike) gevolge van die oortreding, asook die impak van die oortreding op die werknemer-werkgewervertrouensverhouding. Daar rus ’n verpligting op die werkgewer om ’n veilige werksomgewing vir alle werknemers te skep en daarom moet hierdie oortreding in ooreenstemming met die dissiplinêre kode en prosedure hanteer word.

Bepaal of die werknemer “slaap” Slaap aan diens gebeur gewoonlik per ongeluk wanneer werknemers insluimer sonder die bedoeling om te slaap, maar dit kan ook met opset plaasvind in gevalle waar werknemers hulleself afsonder en gemaklik maak, of selfs ’n tydelike bed bou deur materiaal uit die werksomgewing te gebruik. Enige

www.proagri.co.za

wangedrag wat met opset plaasvind word altyd gesien as ’n ernstiger oortreding.

Wanneer die werkgewer vermoed dat ’n werknemer aan diens slaap, is dit van deurslaggewende belang dat die werkgewer bevestig dat die werknemer wel slaap deur die volgende stappe te volg: • Sorg dat ’n getuie teenwoordig is om ook die werknemer se gedrag waar te neem.

• Teken die werknemer se gedrag en voorkoms aan. Vra ook getuies om hulle waarnemings aan te teken. Dit is belangrik om dit op skrif te stel.

• Ondersoek of die werknemer slaap deur die volgende waar te neem: - Is die werknemer by sy bewussyn?

- In watter posisie is die werknemer?

- Maak die werknemer enige geluide, soos om te snork?

- Maak ’n volledige waarneming van alle bykomende fisiese faktore wat daarop dui dat die persoon wel slaap.

• Probeer die werknemer se aandag trek deur die volgende stappe te doen: - Praat met die werknemer en roep hom/haar op die naam;

- Klop aan die deur of maak ’n soort gelyke geluid, soos om die hande teen mekaar te klap; - Skud liggies aan die werknemer se skouer of rug; - Herhaal hierdie stappe totdat die werknemer reageer.

Die werkgewer moet alle bewyse van bogenoemde stappe op rekord plaas deur waarnemings op skrif te stel en/of foto’s of ander beeldmateriaal te neem.

Dit is belangrik dat persone wat beeldmateriaal neem ook as getuies moet optree wanneer dissiplinêre stappe gedoen word.

Dissiplinêre kode Alhoewel slaap aan diens ’n logiese oortreding is, is dit belangrik dat elke werkgewer ’n dissiplinêre kode het wat toepaslik en op datum is betreffende oortredinge en toepaslike sanksies (straf). Duidelike reëls in die werksplek beperk konflik, wrywing en misverstande en skep ’n gestruktureerde omgewing ontvanklik vir groei.

Die dissiplinêre kode dien as ’n riglyn ten opsigte van reëls met toepaslike sanksies, maar elke geval moet op eie meriete beoordeel word.

Om aan arbeidswetgewing te voldoen is nie onderhandelbaar nie en afwyking daarvan hou ’n groot sakerisiko in vir die werkgewer – bestuur dit proaktief en beskerm jou plaas.

ProAgri 225 – November 2018 35

AgriGids

Hulpbronbestuur

Slaap aan diens

deur Du Preez de Villiers

Tyrone Thomas is in beheer van Oaksprings se plantasies en Bonsmara-kudde. Met die nuwe Bonnox-heining is sy werk nou soveel makliker.

Bewaar en boer langs mekaar met Bonnox S

poed en werksgerief is deesdae op enige plaas baie geld werd en Bonnox se heinings is ’n uitstekende toonbeeld daarvan. Hulle is wyd bekend dat hulle loshande aan al die vereistes van ’n moderne boer en sy plaas voldoen.

Peter Thomas en sy seun, Tyrone, boer buite Mooirivier in Natal en hulle het groot planne om hulle plaas, Oaksprings Farm, in ’n bewaringsgebied te omskep om veral die skaars diere en voëls in die gebied te beskerm en te teel. Twee van die bedreigde spesies wat reeds op die plaas voorkom, is kraanvoëls en oorbietjies. Daar is ook ’n pragtige drafroete wat deur die plaas loop.

Op Oaksprings Farm is daar ’n melkverwerkingsfabriek, Oaksprings Dairy, ’n Bonsmara-kudde en die kommersiële bloekomplantasie, Smiqae.

Daar moes dus fyn beplan word om die bewaringsfunksie op die plaas te integreer en verkeerde elemente buite te hou. Goeie heinings maak goeie bure en omdat baie van die plaaslike gemeenskap se diere teen hulle plaas wei, moes ’n heining gekies word wat die diere daadwerklik buite kan hou. ’n Stewige en doeltreffende heining was dus die enigste opsie om hierdie

fyn balans suksesvol te laat werk: Bonnox.

Almal in ons gebied ken Bonnox en dit was die eerste en enigste roete wat ons gevolg het,” sê Tyrone. In Maart verlede jaar het hulle 18 kilometer van Bonnox se 2,4-meter wildsheining aangeskaf en begin om die plaas toe te span. “Ons het heelwat gratis rolle gekry as deel van hulle spesiale aanbod en ook Bonnox se spesiale trekklamp gekoop wat die taak soveel makliker gemaak het.

Ek het twee kontrakwerkers gekry wat binne twee maande die heining voltooi het. Hulle het die prosedure gou onder die knie gekry en kon ’n netjiese en mooi resultaat lewer,” sê hy.

In plaas van ysterpale wat baie maklik voete kry, het Tyrone behandelde houtpale gekoop vir die stutpale.

Hulle het ook elke 5 meter ’n houtspar ingesit wat die heining ’n stewige en afgewerkte voorkoms gee.

Peter onderhandel tans om die buurplaas, wat diep in hulle grond insteek, by die staat te koop sodat hulle die gedeelte ook kan toespan.

Dit sal ’n verdere 4 kilometer heining wees voordat die projek finaal voltooi is.

Die dik en stewige behandeldehoutstutpale kom uit die omgewing en gee ’n baie netjiese voorkoms saam met Bonnox se 2,4-meter wildsheining.

Die damme op die plaas vorm deel van die bewaringsgebied en moes deeglik, maar netjies omhein word.

www.proagri.co.za

ProAgri 225 – November 2018 37

Bonnox se heining aan weerskante van die toegangshekke rond die ingang na Oaksprings mooi af.

Benewens die mooi vertoning en die feit dat hulle nie so graag gesteel word soos staalpale nie, is die houtpale se ander voordeel dat jy die Bonnox heel maklik daarteen kan vaskram.

Die Bonnox-heining rondom Oaksprings strek netjies tot in die verte.

Bonnox se heining werk uitstekend om die bure se diere buite en Oaksprings se Bonsmaras binne te hou. www.proagri.co.za

Thomas wys hoe stewig Bonnox se onderste draad is sodat diere nie onderdeur kan kruip nie.

Skakel Bonnox by 012-666-8717 of 076-169-9068, stuur ’n e-pos na gerda@bonnox.co.za, linda@bonnox.co.za of zane@bonnox.co.za, of besoek hulle webwerf by www.bonnox.co.za om jou prysberaming aan te vra.

ProAgri 225 – November 2018 39

E

lke saadjie het die potensiaal om tot volle wasdom te ontwikkel, maar net as hy behoorlik uit die wegspringblokke kan kom. Groenteboere, saailingkwekers en huistuinmakers hoef nie verder te soek as die Bonnie Brook-groep om die regte groeimedium vir ontluikende saadjies te vind nie.

Bonnie Brook Vervoer het in 1990 in die bosbou-omgewing van Amsterdam op die Oostelike Hoëveld vanuit die saagmeulebedryf ontstaan.

Gedurende 1994 is hande gevat met Bark and Fibre Enterprises van Brits en ’n steeds groeiende vennootskap het ontstaan waardeur ’n afvalproduk, naamlik dennebas, suksesvol organies gekomposteer word om as grondslag van ’n gehalte groeimedium gebruik te word. Geen kortpaaie word in die

www.proagri.co.za

vervaardigingsproses gevolg nie en die nuutste tegnologie word deurgaans ingespan.

Fibregro Organics het in 2008 by die groep aangesluit en besonderse waarde tot ’n reeds bekende handelsmerk toegevoeg. Gespesialiseerde groeimediummengsels word sorgvuldig aangepas om elke kliënt se unieke behoeftes te bevredig. Wetenskaplike metodes en volgehoue gehaltebeheer sorg dat Bonnie Brook uitstaande gebalanseerde groeimediums vervaardig.

Fibregro-produkte bestaan uit saailingmengsels waarin kokosneutvesel suksesvol gebruik word om sterk saailinge met uitstekende wortelontwikkeling te produseer in ’n medium wat goed deurlug en gedreineer is.

Saam met die groeimediums voorsien die groep aan ’n wye verskeidenheid eindgebruikers alle vorme van gekomposteerde dennebas en kompos vir groentetuine, deklae vir tuine, asook bolaag vir grasperke en gholfbane.

Jaap Naudé van Bonnie Brook sê: “Ons streef daarna om met ons unieke produkte aan die geesdriftige kweker en tuinier, sowel as groot kommersiële kwekerye, ’n groeimedium te verskaf wat konstant van die hoogste gehalte is en wat optimale groei en wortelontwikkeling sal verseker.”

Skakel gerus die volgende nommers vir enige navrae: Trevor by 082-551-3710, Jaap by 082-7894510 of e-pos u navrae aan bark@bonnieb.co.za.

ProAgri 225 – November 2018 41

AgriGids

Hulpbronbestuur

Begin goeie groei met vesel en bas

Hulpbronbestuur

The student group from Hamba Nathi is gaining excellent and priceless experience in the Drotsky factory.

Drotsky Hammer Mills create meaningful jobs in South Africa

by Du Preez de Villiers

“I

t is always a pleasure to help people who are willing to help themselves.”

Tewis van der Ryst, owner of the well-known Drotsky agricultural equipment manufacturer, once again realised the above in April this year when he offered the opportunity to 26 student welders and boilermakers of the Hamba Nathi Technical Training Centre in Wadeville to complete their practical courses in his factory.

In the past Drotsky has trained learner welders in the Alrode area, but the new dispensation required that the firm had to be accredited first so that it could be registered as an employment entity. The firm is now recognised by the SETA's as an approved provider of on-the-job training. “I am ready to contribute to skills training for South Africans and this initiative came about as an excellent opportunity,” says Tewis.

The 12 welders and 14 boilermakers have completed their three months’ theoretical training at Hamba Nathi and are now undergoing their nine months’ practical training in the Drotsky factory. The contract negotiated by Drotsky will run for three years, which means that it will include three cycles.

Students had to pass Science and Maths and must be fluent in English for selection by Hamba Nathi.

“For us it is an important plus factor as I can see that, when students are enrolled here with a solid academic background, it is so much easier for them to grasp the training principles.

They can read a plan proficiently and then proceed on their own with a project,” says Nellie, Tewis’s wife and 42

ProAgri 225 – November 2018 NAMPO

also Drotsky’s administrative controller.

“They also show immediately that they will make headway in their careers and in the industry.”

As a result of the deteriorating local labour situation there is a tendency among South African manufacturers to rather have spares and components manufactured in countries like China and India and then only assemble their products locally. Drotsky, however, is still one of the very few remaining South African entrepreneurs that manufacture all their equipment from

Ntokozi Nkosi is a boilermaker with a bright future ahead of him.

scratch and assemble the product in their own factory. That is why Drotsky is so popular with institutions such as Hamba Nathi to place their people for skills training.

This project also has spinoffs for Drotsky as they can shape promising students to fit in with their unique culture with a view to permanent appointment. When students start training at Drotsky, each of them is assigned to a staff member for his/her initial training.

Thereafter they are rotated between work stations to allow them to obtain further experience in all the departments and with all the machinery.

As soon as a student shows that he/ she can work independently, the student is moved to the production line.

“This is rare in our industry, but it has far-reaching benefits for the student and his/her development and personal growth,” says Tewis. “Every student also has to work in the office for a week to learn the basics of what the administration of a factory demands.”

Between all this, students have to attend lectures where workshop discipline is taught, and initiative and personal inventiveness emphasised to assist students in thinking like entrepreneurs. “Students offer unique talents but in the end many of them will leave here and then find it hard to be employed. It is a fact that employment opportunities are scarce in South Africa. Our economy is at a low point.

They will have to fend for themselves and we endeavour to prepare them for that eventuality,” says Tewis.

To stimulate inventive thinking, Drotsky arranges regular competitions where a student is given a project to construct from beginning to end. They are allowed to ask as many questions as they like, but each one has to complete the project by himself/herself.

Drotsky intends to sell a number of hammer mills manufactured by the students at a big discount at NAMPO 2019. It will be an eye opener to visit the Drotsky exhibit then and view the excellent quality and workmanship… and maybe acquire one of these unique high-quality products. www.proagri.co.za

Prudence Moropa has proved to have a natural flair for welding. She left the Drotsky team flabbergasted when, with a firm and steady hand, she beat their best welder hands down on her first day. She was moved to the production line as welder within a day or two.

Siphiwe Fakude aďŹƒxes a Drotsky sticker on a brand-new hammer mill which is ready for delivery.

Mmeli Buthelezi is a stalwart in the Drotsky factory. Here he demonstrates to Confidence Tladi how to be careful and exact when bending steel plating.

At Drotsky, Sinemhlanhla Luthuli eagerly grasped the opportunity to apply her theoretical knowledge in practice.

Left: Lindokuhle Mbonani is a lady who competes on equal terms in a world dominated by men.

Contact Nellie van der Ryst on 082-497-6516 or 011-864-1601, or by e-mail at nellie@drotsky.co.za for more information or visit the website at www.drotsky.co.za.

www.proagri.co.za

ProAgri 225 – November 2018 43

T

he primary objective of broiler management is to achieve the required bird performance in terms of its live weight, feed conversion, uniformity and meat yield, within the economic constraints.

True broiler farming requires positive and constant human interaction with the broiler and its environment. The broiler farmer must constantly be ‘in tune’ with, and aware of the birds’ behaviour and their environment, which is known as stock sense.

For maximum performance to be attained, the birds' behavioural characteristics and the conditions within the poultry house must be closely observed. Each condition must be assessed critically and improvements made whenever required.

Practical broiler management monitoring is very useful and can be enhanced if all five human senses are used as follows:

Smell: Be aware of smells in the environment such as ammonia levels. Is the air stale or stuff y?

Feel: Air: How does the air feel on your face?

Is it stuffy (humid), cold, hot, windy or is there no noticeable air movement?

These factors, either in combination or separately, can indicate specific environmental conditions such as insufficient minimum ventilation.

Feed: You can also feel the physical quality of the feed. Are the crumbs very dusty and do the pellets break down very easily in the hand and in the feeder?

Litter: Pick up and feel the condition of the litter. If the litter stays together after compressing, (does not spring apart) it indicates excessive moisture and this may suggest inadequate ventilation.

Birds: Handle the birds to assess crop fill and check the birds’ general condition.

Temperature: Take notice of air movement on your skin. Is there a draft? What does the temperature of the house feel like?

Photo: amhtxy.com

terms of feeding, drinking, and resting?

Normally, broilers will be evenly split up between these behaviours.

Litter condition: Are birds avoiding certain areas due to wetness caused by leaking drinkers or excess water from cooling cells? Is cold air entering the house and falling to the floor?

Feeders and drinkers: Are they the right height? Is there feed in the feeders and water in the drinkers and are the drinkers leaking? What is feed quality like?

Hearing: The birds: Are the birds snickering/ sneezing or making respiratory noises?

What are their vocalisations like?

Often this observation is best done in the evening when ventilation noise is reduced.

A profitable chicken farm is one where a close eye is kept on the birds. Just by using your senses, you can easily recognise the problem or challenging areas in your chicken shed.

Taste: A true chicken farmer can taste the water and feed quality.

A chicken farmer has to employ all his senses inside his chicken house when he wants to be successful. Image: ercare24.com www.proagri.co.za

Sight: Distribution: Look at the bird distribution over the floor area. Are specific areas avoided suggesting an environmental issue (draft, cold, light)?

Bird respiration: Are the birds panting?

Is the panting specific to one area of the house, suggesting an airflow or temperature problem?

Behaviour: How do the birds behave in

In a normal chicken distribution over the floor, a third of the birds should be eating, a third should be drinking and a third should be resting. Photo: teamagre.com ProAgri 225 – November 2018 45

AgriGids

by Given Hamanungu - Tiger Feeds Technical Advisor, Zambia

Vee en Wild

Use all your senses to produce bright broilers

by Dr Jennifer Lawrence, Technical Consultant, Dairy and Antibiotic Ambassador at Elanco Animal Health

M

any people perceive flies as merely a nuisance and an irritation, but they can be a serious hazard to both humans and livestock. High fly numbers are worrisome to livestock and are carriers of important pathogens and diseases. This has negative consequences for production and profitability of dairy herds by impacting on the growth of calves and heifers and the milk production of lactating cows.

Flies also pose a public health risk to the people working on the farm and to consumers.

Flies belong to the Diptera family of insects and the two most important species affecting livestock are the house fly (Musca domestica) and the stable fly or biting fly (Stomoxys calcitrans).

Flies are prolific pests and their lifecycle can be as short as one week in the summer months when the temperature and humidity are optimal for fly reproduction. Female flies have a life span of about two weeks to two months and can lay up to 120 eggs per week.

House flies can negatively impact herd productivity when their numbers increase in the hot summer months.

As they are sucking flies, they cause significant irritation and discomfort to animals by feeding on their eye and nasal secretions and on small wounds.

House flies also act as important mechanical carriers of many pathogens and diseases due to their feeding and reproductive habits and the structure of their legs and mouth parts. Some of the major diseases transmitted by flies include eye (pink eye) and enteric (Salmonella and Campylobacter) diseases as well as mastitis.

www.proagri.co.za

Stable flies are biting flies and feed on the blood of livestock. This feeding behaviour results in pain and irritation to the animals, especially when fly populations are high. Stable flies can also have a negative effect on the immune system of animals due to a salivary gland extract being released when the fly bites the animal, influencing T lymphocyte proliferation¹. An antibody response to the salivary gland proteins has also been noted in animals bitten by stable flies. The immunosuppressive effect of the salivary gland extract predisposes animals to an increased risk to vector borne (such as tick borne diseases), bacterial, viral and protozoal diseases.

Studies have shown that fly infestations can cause annual production losses of up to 139 kg of milk per cow, and 6 kg, 29 kg and 9 kg body weight loss in pre-weaned calves, grass fed young stock and feedlot cattle respectively². When fly populations are high, grazing time is reduced and increased

This calf is showing obvious signs of discomfort and distress due to the large number of biting flies on its body. These flies also act as carriers of important pathogens and diseases.

References: 1. Swist S.L., Wilkerson MJ., Wyatt CR., Broce AB., Kanost MR. Modulation of Bovine Lymphocyte Response

by Salivary Gland Extracts of the Stable Fly, Stomoxys calcitrans (Diptera: Muscidae) Journal of Medical Entomology 2002;39(6): 900-907 2. Taylor DB., Moon RD., Mark DR. Economic impact of Stable Flies (Diptera: Muscidae) on dairy beef cattle production Journal of Medical Entomology 2012;49(1): 198-209 ELANCO ANIMAL HEALTH, a division of Eli Lilly (SA) (Pty) Ltd. (Co. Reg. No.: 1957/000371/07). Private Bag X119, BRYANSTON, 2021, Republic of South Africa. Tel.: (012) 657-6200 Fax: (012) 657-6216.

ZADRYBIO00006

Note the flies feeding on the secretions from the eye and causing discomfort to the cow.

To find a safe solution please contact Dr Queen Sofe, Technical Consultant, Elanco Animal Health, at 071-4929-489.

ProAgri 225 – November 2018 47

AgriGids

By Dr Jennifer Lawrence, Technical Consultant, Dairy and Antibiotic Ambassador at Elanco Animal Health

Hulpbronbestuur

How flies can affect the productivity of your dairy herd

defensive behaviour such as foot stomping, head shaking, body twitching and tail switching is seen.

This defensive behaviour leads to unnecessary expenditure of energy that would have been used for production whether it be growth or lactation.

Lying down time is decreased due to irritation and animals tend to bunch together to try and get away from the flies. The bunching increases the risks of heat stress and injury, and the decreased lying down time negatively impacts on milk production.

It is very clear that flies can have a negative impact on the productivity and profitability of your farming enterprise, so it is extremely important to implement fly control measures that are effective, long lasting and safe for the animals, humans and the environment.

A

artappels nie die regte grootte nie?

Piesangs se skille te bruin? Graanpryse betaal nie eers die diesel silo toe nie?

Daar is ՚n manier om waarde toe te voeg tot gewasse soos graan en vrugte wat normaalweg nie op die plaas verwerk word nie. Stook dit!

Daar is ՚n hele nuwe mark vir handgemaakte, gedistilleerde produkte wat wissel van ՚n verskeidenheid alkoholiese dranke tot vlugtige olies.

By Distillique in Pretoria word mense geleer hoe om dié fyn kuns te bemeester en die maatskappy verskaf ook al die stooktoerusting wat nodig is – vanaf ՚n tuisstelsel tot ՚n behoorlike distilleerdery vir kommersiële produksie vir die plaaslike en uitvoermark.

Fritz Steyn van African Distillery het

by Distillique beland nadat hulle ՚n gistingontploffing in die huis gehad het toe hy en sy seun self begin eksperimenteer het. Nou doen hulle die regte ding op die regte manier en hulle het reeds ՚n internasionale toekenning vir hulle Classic Rum ontvang. Hulle vervaardig ook Vanilla Rum en Classic Gin. “Ons het gesien dit is ՚n bedryf wat plaaslik groei, maar ook internasionaal, en ons fokus op uitvoere,” sê Fritz.

“Die distilleerdery het my ook gehelp om werksgeleenthede vir my kinders te skep.”

www.proagri.co.za

Hy sê mense moet verstaan dat handgemaakte of craft (soos dit in die handel bekend staan) drank beteken dat die vervaardiger self die alkohol moet distilleer en nie bestaande alkohol mag gebruik wat net gegeur word nie.

Hy beveel aan dat enigeen wat met ՚n distilleerdery wil begin eers vir ՚n kursus by Distillique aanmeld om genoeg kennis op te doen.

Nog ՚n blinkooggroep leer tydens een van Distillique se kursusse hoe om die wetenskap en hulle sintuie te gebruik om unieke kombinasies van geur en smaak te distilleer.

Distillique bied 17 verskillende kursusse aan en in ՚n uurlange gesprek met Gert Bosman gaan jy waarskynlik meer leer oor die wetenskap en kuns van distillering as wat jou oupa in ՚n leeftyd van stook opgedoen het!

Gert Bosman van Distillique sê elke bottel handgemaakte alkoholiese versnapering het ՚n storie en verbruikers wil die storie saam met hulle drankie geniet.

Kry jou storie reg! Kontak Gert Bosman by 083-263-7832, gert@distillique.co.za of besoek www.distillique.co.za vir meer inligting.

ProAgri 225 – November 2018 49

AgriGids

African Distillery se indrukwekkende aanleg is met die hulp van Gert Basson van Distillique opgerig. Die span van Fritz Steyn brou vir die buiteland en het al ՚n gesogte internasionale toekenning vir hulle Classic Rum ontvang.

Hulpbronbestuur

Stook waarde in jou afvalprodukte

Gert sê die eerste wanvoorstelling wat mense het, is dat net sekere mense lisensies mag kry om te stook en dat ՚n lisensie in ՚n familie moet bly. “Dit is heeltemal moontlik vir enigeen om ՚n lisensie te kry en Distillique kan ook help om die proses makliker te maak,” sê hy.

Amper 7 000 mense is al by Distillique opgelei en Gert meen die bedryf het nog baie potensiaal vir groei.

Sekere drankwinkels het selfs spesiale afdelings vir handgemaakte produkte.

“Daar is ՚n hele verandering in die kuierkultuur deesdae,” sê hy. “Mense wil die storie weet en die verskillende geure van byvoorbeeld jenewer (gin) ervaar... en hulle gee nie om om R400 vir ՚n bottel te betaal waaruit daar geteug en waaroor daar gesels word nie.”

Dit is belangrik vir vervaardigers om moeite te doen met hulle etikette en om die storie te vertel. Gert self is vol stories oor die moontlikhede, die kuns en die wetenskap. Hy wil graag sien dat mense inheemse kruie gebruik vir ՚n unieke Suid-Afrikaanse geur.

Hy sê daar is 127 verskillende maniere waarop jenewer gestook kan word en die enigste vereiste is dat jenewerbessies (juniper) as deel van die mengsel gebruik word. Verder kan enige suikerhoudende stysel of materiaal gebruik word.

By rum moet melasse deel van die mengsel wees en as jy whiskey of brandewyn wil verkoop, moet dit eers vir drie jaar verouder. Witblits word net van druiwe gemaak en mampoer van enige ander vrugte.

“Uiteindelik gaan dit oor ՚n eerlike produk wat jy op die rak wil plaas,” sê hy.

As jy dit net as ՚n stokperdjie wil beoefen, sal jy kan wegtrek met ՚n basiese koperketel en alles wat jy nodig het vir jou eerste brousel vir ongeveer R6 000. Vir ՚n meer kommersiële opset op die plaas gaan jy na ՚n belegging kyk van ongeveer R800 000 tot net meer as ՚n miljoen rand. Dan het jy ՚n behoorlike vervaardigingsaanleg om waarde toe te voeg tot produkte op die plaas.

www.proagri.co.za

ProAgri 225 – November 2018 51

Gelisensieërde Groothandelaars in Brandstofverspreiding

HOOFKANTOOR 082-323-0695 winkelhaak@mweb.co.za nico@winkelhaak.co.za

www.winkelhaak.co.za

Shell Lubricants Distributor • 23 Fritz Stockenstrom Street • East End • Bloemfontein • 9301

Don’t settle for less buy the BEST!!

Contact us for a quotation: 051-432-5311

52

ProAgri 225 – November 2018 NAMPO

www.proagri.co.za

www.mooikrans.co.za

elna@mooikrans.co.za

Doen ‘n INTERNASIONALE SERTIFIKAAT in • LANDBOUWETENSKAPPE (Animal Health Care) • PERDEWETENSKAPPE (Equine Science)

MOOIKRANS OPVOEDKUNDIGE EN OPLEIDING INSTITUUT Aanlynkursus: www.acs.edu.au courses/animal health care/equine behaviour

LANDBOU

Sillabus: Siektetoestande, voorkoming en behandeling.

Hantering, diagnosering, vergiftiging Voeding, inenting, neem van monsters.

Veeartsenykunde, wonde, noodhulp.

Chemikalië, aanwending, berging.

STUDENTELEWE! AVONTUUR! PLAASLEWE! PERDRY! BOEREDAE! SKOUE! LEEF ELKE DAG TUSSEN 45 PERDE INWONING OP MOOIKRANS KAMPUS! PRAKTIES OP PLASE!

PERDE

Sillabus: Abnormale gedrag.

Korreksie, reaktief, kondisionering.

Genetika, reproduksie, omgewingstimuli.

Kommunikasie, sosiale behoeftes.

Skoling, versterking, desensitisering.

• INTERNASIONAAL ERKENDE KURSUSSE – AUSTRALIË EN 6 ANDER LANDE • NASIONALE KURSUSSE (SA. Noodhulp, Wolklas) • INTERNE KURSUSSE (Mooikrans kursusse)

1. Veeboerdery: Spysvertering, reproduksiegesondheid, genetika, pluimvee.

2 . Meganika: trekkers, werktuie, sweiswerk, draadspan 3. Plaasbestuur, ekonomie, rekordhouding 4 . Plantproduksie, tipes grond, bewerking

Navrae: Elna Wahl 083-732-8172 Sien www.mooikrans.co.za vir volledige sillabusse.

1. Ondernemerskap: Sakebeginsels, kleinsakeonderneming, eienskappe van ‘n ondernemer.

2. Perdebedryf van SA: Teling, rasstandaarde, skoue.

3. Inleiding tot perdondersteunde terapie.

Persoonlikheidsprobleme, leerprobleme, hiperaktiwiteit.

4. Senior Perdemeesterkursus. Siektes, voeding, inenting, noodhulp. Skoling van die perd deur PERDGERIGTE RUITERSKAP (Natural Horsemanship)

Vee en Wild 54

ProAgri 225 – November 2018 2018 8

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProAgri Pro oAgri 225 – November 2018 55

Agri4all 56

ProAgri 225 – November 2018 2018 8

www.

.com

Agri4all

LIMPOPO WEST FARMING AN D BUSINESS ENTER PR ISES FARMS & FARMING EQUIPMENT CLEAR ANCE SALE The farms are suitable for planting with mostly Arcadia (black clay) with a small portion Hutten (red soil). These are dry arable lands and not irrigated land. There are several boreholes but due to the effects of the drought and the fact that the boreholes have not been tested in recent years, the boreholes cannot be guaranteed.

Farm 1 - R 33 000 000

Primary farm consists of 3 portions (3 deeds) totalling in 702,35 ha.

• • • • • • • • • • • • •

Farm 2 - R 4 700 000 The ideal will be to buy this farm with the farm 1 as they form a unit but this farm is registered in a separate company.

• 4 bedroom dwelling in fair condition.

• There are boreholes but the equipment and water cannot be guaranteed.

Main house, manager house & workers houses.

Office and conference facilities with flat and swimming pool.

4 open warehouses & 1 massive enclosed warehouse (brick walls) suitable for mass storage.

Enclosed workshop with separate parts rooms and engineering shop with an open pit that can accommodate a whole rig.

4 silos with 1000 ton capacity per silo.

Sorghum mill and diallers and sieve facility.

Feed facility capable of 30 tons production per hour.

100 ton weighbridge.

There are boreholes but the equipment and water cannot be guaranteed.

Gravel airfield that can be rented out to crop sprayers.

All buildings are kept in good condition.

Only fixtures are included but not the loose assets.

This is spread over 11 ha.

Farm 3 - R 15 000 000

Farm 4 - R 13 000 000

Farm consists of 1 portion (1 deed) totalling 445,18 ha

Farm consists of 4 portions (4 deeds) totalling in 389,87 ha

• The farm consists of only Arcadia soil (Black Clay).

• There are boreholes but the equipment and water cannot be guaranteed.

• The farm has a mix of Arcadia soil (Black Clay) and Hutten (Red soil).

• There are boreholes but the equipment and water cannot be guaranteed.

S kakel of Wha ts App Limpopo West Farming op 065 218 7806 www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018

57

Agri4all

L I M PO PO WES T FA RMING AN D BU S INE S S E NT E R PR IS E S R 1 280 000

R 400 000

John Deere 8520 MFD met kajuit Model: 2004 Enjinure: 1 495

John Deere 1750, 8 ry vakuumplanter Model: 2004 Met droë kunsmisbakke

R 5 000 - R 35 000

x8

R 400 000

x3

x4

R 400 000

John Deere 894, 8 ry mielieplukkerkop Model: 2004

R 350 000

Verskeie los motors 45 kW, 37 kW, 2 x 22 kW, 3 x 18,5 kW & 7,5kW

John Deere 1750, 8 ry kontakdryfplanter, Model: 2004 Met droë kunsmisbakke

R 380 000

R 105 000

John Deere 630 Rigid tafel Met sonneblompanne, band en tafelwaentjie

Joubert 10 ton sleepwa Met massakante

Agritech 10 ton sleepwa Met massakante

R 85 000

R 200 000

Selfgeboude tip-sleepwa

8 ry ryspuit met skerms vir rybespuiting

R 200 000

Petrus Steyn Ing werke 15 ton tapkar

x2

x3

John Deere 625 Rigid tafel Met sonneblompanne, band en tafelwaentjie

x3

R 120 000

x2

x2

Ska ke l o f Wh a t s Ap p Limpopo West Farming o p 065 218 7806 www.

58

ProAgri 225 – November 2018

.com

Agri4all

L I M PO P O W E S T FA RM ING A ND BU SIN E SS E NTE RPRISE S R 300 000

x2

R 200 000

R 150 000

17,7 m roleg (Phillips harrow) (Donald Buxton)

27 m, 2 500 ℓ Quantum-sleepspuit PTO aangedrewe

Van Zyl Staalwerke-rolsif op wiele Met mielie- en sonneblomsiwwe PTO aangedrewe

R 15 000

R 40 000

R 35 000

Venter oop sleepwaentjie

Mobiele vuurvegter met 2 Honda-enjins

1 200 ℓ dieselkar met 2 elektriese 12V pompe

R 80 000

R 30 000

R 450 000

Ford 3000-trekker

Kubota-trekker

Jumil-plantereenhede @ R 50 000 /eenheid

Total R 450 000

Tatu-plantereenhede @ R50 000 /eenheid

x9

R 35 000

2 m Reaper slasher

x2

x9

R 10 000

1 m Kubota slasher

Skake l o f W h a t s Ap p Limpopo West Farming op 0 6 5 2 1 8 7 8 0 6 www.

.com

ProAgri 225 – November 2018 59

Agri4all

L I MP OP O W EST FA RMI N G AN D B U S I N E S S E NT E R P R I S E S R 160 000

R 50 000

R 15 000

Erdvark-padskraper

9 tand ripper

Sabre-grassnyer

R 17 500

R 22 500

R 50 000

John Deere LT133-grassnyer

Massey Ferguson 2522-grassnyer

Saklaaier

R 100 000

R 15 000

John Shearer Harrows @ R 5 000 /eenheid

Grain Model Ing werke - Gravitasietafel

Skraper

R 15 000

R 3 000

R 7 500

Maxi Compact welding machine

Model C welding machine

SA Buffalo welding machine

Total R 80 000

x16

x2

Sk akel of Wha tsApp Limpopo West Farming o p 0 6 5 2 1 8 7 8 0 6 60

ProAgri 225 – November 2018

www.

.com

Agri4all

L I M P O P O W E S T FA R M I N G A N D B U S I N E S S E NT E R P R I S E S R 15 000

R 180 000

R 90 000

Tonco oil-cooled welding machine

18 m, 2 000 ℓ Quantum-sleepspuit PTO aangedrewe

Darling-dammakers @ R 2 500 /eenheid

R 40 000

R 30 000 - R 45 000 x10

9 m auger (krag aangedrewe) 6” - 15” Variante

Graanbak met 16” auger en elektroniese motor

R 750 000

x4

Massey Ferguson 680 MFD met kajuit, Model: 2007 Enjinure: 140,9 / 162,4 / 129,1 / 160,9

R 500 000

x36

R 30 000

x2

9 m x 8” hidrouliese auger op wiele PTO aangedrewe

x2

Massey Ferguson 5460 MFD oopstasie trekker, Model: 2007 Enjinure: 538 / 545

R 760 000

Baldan 62 Skotteldis

R 960 000

Alle pryse sluit BTW uit wat gehef moet word op die koers wat heers op die verkoopsdatum.

Pryse is onderhandelbaar, enige redelike aanbiedings sal oorweeg word, met die toestand van die toerusting in ag geneem.

Baldan 70 Skotteldis

S k a ke l o f W h a t s Ap p Limpopo West Farming o p 0 6 5 2 1 8 7 8 0 6 www.

.com

ProA ProAgri Agri 225 – November 2018 61

Agri4all 62

ProAgri 225 – November 2018 2018

www.

.com

Agri4all

www.

.com

P ProAgri ro oAgri 225 – November 2018 63

Agri4all 64

ProAgri 225 – November 2018 201 18

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProA ProAgri Agri 225 – November 2018 65

Agri4all 66 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProAgri 225 – November 2018 67

Agri4all 68 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 69

Agri4all

Dis Hoe ons Rol!

ROLEGTAND/ ROTARY HOE

Rolegtand/ Rotary Hoe * Complete Implement: * Beams: Solid or Hydraulic Foldable: 3meter to 16meter * Roller Sizes Available: 250 mm - 400 mm

WINDROLLERS

Windkeer * Complete Implement: * Beams: Solid or Hydraulic foldable: 3 meter to 16 meter * Roller Sizes Available: 300 mm - 600 mm

VEELSYDIGHEID/VERSATILITY

Custom Made Designs

Like ons ook op facebook/rippertillage

Bestel betyds jou Rolegtand/Windroller by Christine 082-773-9297

70 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com

Agri4all

Tunnella Tunnels is the sole manufacturer of Stainless-Steel Greenhouse Tunnels in South Africa. Tunnel farming is the future for upcoming-, small- and commercial farming. Benefits are water saving, larger crops, temperature regulating, saving on pesticides, insecticides and maintenance.

Standard size tunnel structures. Prices available on request 3m wide x 6m long x 2m high 10m wide x 30m long x 4m high 5m wide x 9m long x 3m high 12m wide x 30m long x 30m high 5m wide x 12m long x 3m high 10m wide x 12m long x 4m high ...and much more!

10m wide x 15m long x 4m high

Tel: 012 7531183 / 012 7553772 Cell: 082 335 3757 Email: tunnellatunnels@vodamail.co.za

www.tunnelatunnels.co.za Section 31 of the Copyright Act 1968 (Cth) gives Tunnella Tunnels the exclusive right to deal with its copyright material, including the right to reproduce the work. Section 36 of the Copyright Act provides that copyright is infringed when a person uses the copyright material in one of the ways exclusively controlled by the copyright owner, without the permission of the copyright owner. Plagiarism (with photos in particular for personal projects) is prohibited and we talking around $50 000 USD per photo should legal action be taken.

www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 71

Agri4all 72 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 73

Agri4all

FREE!

3 Free Adjustable Pouches to attach onto your Bulletproof Vest.

sales@actionsafetywear.co.za Jochen: 083-288-8777 Lily: 083-488-6060

BE HE E R U POMPS TE LS EL OP ‘N AF S TAN D ME T S M ARTA TE G N OLOG I E

74 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

Afstandbeheer aan/af

Monitor watervlak, vloei en druk 24/7

Monitor spanning, stroom & krag

Meervoudige gebruikers moontlik

Outomatiese pomp skedulering

Historiese data beskikbaar

Pomp kennisgewings

Reservoir beheer

Ko n t a k :

Pedri: pedri@s mar ta. c o. za

Pe dri: 076 432 3013

In f o : in f o @s mar ta.co. za

K a n toor: 010 110 1000

www. s m a r t a . c o . za www.

.com

Agri4all

Jasper Hewitt Cell: 082-773-7544 Email: jasper@rotrixafrica.co.za Andries Bothma Cell: 079-959-3356 Tel: 023-342-3438 Email: sales@rotixafrica.co.za

Gauteng Tobie van den Heever Cell: 082 658 6054.

Tel: +27(0)12-736-2121/2103/2323 tobie@iunlimited.co.za

www.rotrixafrica.co.za www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 75

Agri4all

FX Crown green laminate 5.5 mm

R 29 900-00 Air Arms S410 TDR 5.5 mm

R 22 500-00 Retay Arms X135 4.5 mm

R 2 250-00 Piexon Guardian Angel III

R 655-00 Tel: 011 900 4477 Email: sales@airgunwarehouse.co.za 2 3 Ne v i l l e St re e t , Br a cke n d ow ns , A l b e r ton , G aute ng

Veehanteringsgeriewe Ryno Keeve: 078-460-3322 keeve@lantic.net

Besoek ons facebookblad!

Vision Cattlequip

www.visioncattlequip.com 76 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com

Agri4all

www.

.com

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 77

Agri4all

www.

TheSunPays. co.za 100 l Low pressure solar geyser from

HOEKOM

1.

?

Ons is al langer as 32 jaar in die veiligheidsbedryf en 12 jaar met boere

Voorkom verrassing

2.

R3 290

Auxiliary tank included

Solar panels from

R590per Watt

Solar pump 12m max head @ R395 works straight from 1 or 2 x 270Watt panels.

www.TheSunPays.co.za

082-515-1655 / 012-734-0915 All prices include Vat / Free delivery 100 km from Cullinan / Full prices and specs on website

78 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

Kry vroeë waarskuwing

BESKERM

3.

jou mense en jou kosbare bates met 24 uur toesig

PLAASMOORDE

Analitiese kameras

4.

W WWW.PROBUZZ.CO.ZA DESMUND SCHMIDT 082-414-3242 desmund@probuzz.co.za MORNE SLIPPERS 076-990-4292 morne@probuzz.co.za

Naverkoopdiens

www.

.com

Agri4all

Hidrouliese baalvurke. Lig 4,5 m hoog.

750 kg en 1 000 kg-modelle

Bereik 40 000 boere landwyd met jou advertensie in

ProAgri Standaard

Met tilt-vurk

1 ton kunsmishaak (lig 5,2 m)

Gustav: 083-495-0556 / epos: gusswanepoel@yahoo.com BLOEMFONTEIN

Die RAU Rektale Immobiliseerder vir diere is na baie navorsing ontwerp en word van hoĂŤgraadse elektroniese toerusting vervaardig.

Die Rau immobiliseerder word gebruik vir vinnige en effektiewe immobilisering van beeste tydens prosedures soos brand, onthoring, kastreer, inspuiting in die ooglid vir ontsteking, hoewe sny en behandeling van vrotpootjie. Sonder die gesukkel van klampies aan die lip. Geen nekklamp word benodig met die gebruik van ons rektale immobiliseerder nie. Die RAU immobiliseerder kan ook gebruik word op perde, bokke, skape en wild.

Navorsing het bewys dat die RAU immobiliseerder stresloos is en dus ook veilig is op dragtige diere.

Vir meer inligting, besoek ons webwerf by www.raueasy.com www.

.com

Skakel 012-803-0667 en gesels met een van ons flink bemarkers * 1 jaar waarborg * herlaaibare 12-voltbattery ingesluit * Gapatenteer Pat.99/3554

Vir immobiliseerder of enige ander brandtoerusting, skakel RAU Easy Farming Sel: 082-550-6883 / 082-959-5759 raueasy@gmail.com Posbus 90, Reitz, 9810

ProAgri Pro oAg gri 225 – November 2018 79

Agri4all

Damvoerings en seile Dam linings and tarps

Maasdraddamme / Mesh dams

Gronddamvoerings / Earth dam liners

Trokseile / Truck Tarps

Hoenderhokgordyne / Chicken run curtains

Opgaardamvoering / Reservoir linings

Kuilvoerseile / Silage Covers

072-279-3294

www.tatamatarps.co.za

80 ProAgri 225 – November 20 2018 018 8

www.

.com