Gevaarlijke bewoners roggen

Gevaarlijke be_on ers van de zeebodem

STEKELROGGEN

"Hij had ;tich tot aan het middel in het water begeven en stond juist op het punt om te gaan zwemmen toen hij plotseUng een hevige pijn in zijn linkervoet voelde; terwijl de pijn in lange stekende stromen in zUn been omhoog trok beselte hij dat hij op een pijlstaartrog had getrapt. Hij hinkte het water uit na3!" de kust en voelde hoe al het bloed in zijn voet veranderde in vitriool en bonzend stroomde naar zijn hart. Door de moordende pijn viel hij op de grond. Hij trachtte zijn been vast te houden maar dal was cen ondraaglijke marteling. Hij probeerde te knielen en het been boven de knie at te binden, maar de pijn maakte hem zo misselijk dat hij dat niel meer kon verdragen. Hij trachtte te gaan liggen maar ook dat was niet om uit te houden. AI kreunend rolde hij over de grond, strompelde weer overeind en hinkte verder, snakkend naar lucht lot hij opnieuw neer- viel. De pijn hield niet op, zij werd steeds erger. Hij ver- wenste dat koude dodelijke platte ding dat zijn stekel In hem had gelegd. Hij verborg zijn gezicht In het strand en graaide met zij n handen door het zand. Toen scheen het vergif hem te over- weldigen en elke ader te verbranden, elke spier te doen schrompelen en elke zenuw één boodschapper van deze doodstrijd te maken. De voet zag er niet meer uit als voet maar als lets dat zou barsten. Hij stamelde dat zijn voet dood was, van zijn lichaam af zou vallen en nooit meer aan zou groeien. Hij begon te ijlen .... " Deze episode uit een boek van de bekende Engelse schrijver John Masdield geeH waarschijnlijk beter dan welk wetenschappelijk betoog, de uitwerking van de slC<!k van een giftige rog wC<!r. Het is waarlijk geen overdreven proza want leder die een dergelijke steek aan den lijve heeft on- dervonden weet dat de werkelijkheid nog vele malen erger 15 dan deze beschrijving. Verwondingen door pijlstaartroggen komen meer voor dan men meestal wel denkt. Uit de Verenigde Staten van Noord Amerika komen jaarlijks alleen reeds meer dan 1500 gevallen van verwondingen door roggen. Pijlstaartroggen komen in grole getale voor lallis de kusten van Nieuw Cuinea en in de West-Indische en Surinaamse wateren en er zullen daar maar weinig artsen zijn die nimmer verwondingen door pij lstaartroggen uit eigen ervaring hebben meegemaakt. De roggen behoren tot de familie der haaien. Men zou zelfs kunnen zeggen dat een rog een grondhaai is die zich maximaal heeft aangepast aan het leven op de 2.C<!bodem. De voortbewegingsfunctIe van de hall i is hierbij aanzienlijk ver- loren gegaan. De rog 15 maar een zeer matige zwemmer, hij beweegt zich voort door de randen van zijn lichaam zacht op en neer te bewegen zo dat hij schijnt te "zweven" over de zeebodem. Het Iidst liggen de roggen eehter op of juist onder het zand op de bodem der zee, bewegingloos, alleen de ogen rollen heen en weer, de omgeving gadeslaand. Voor duikets zijn roggen niet gevaarlijk. Een pijlstaartrog heeft nog nimmer een mens achterna gezwommen om hem aan te vallen. H et grote wapen van de rog - de scherpe sterke stekel aan de staart - wordt alleen maar gebruikt als de rog zelf wordt aangevallen ot zich b«Ireigd voelt. Tijdens de oorlog heeft men experlm<!nteel precies kunnen

nagaan wanneer en op welke wijze een pijlstaartrog steekt. Allereerst bleek hel helemaal niet gemakkelijk om een rog te láten steken. Hij moest daarvoor geprovoceerd worden met een stok met een rubber schijt waarmee men de rog vast op de bodem van een aquarium duwde. Pas dan sloeg de staart zijdelings heen en weer. Werd echter geheel onver- wacht de stok op het achterste deel van het roggenllchaam gedrukt don was een onmiddellijk opzwi<!pen van de staart In de richUng van de stok het gevolg. Op volkomen dezelfde wijze zal de rog natuurlijk reageren Indien een onvoorzich- tige bader onverwacht zijn voet plaatst op het lichaam van een rustende pijlstaartrog. Ook dlln zal de staart omhoogzwiepen en hoogst waarschijnlijk de bader met kracht tr<>ffen. Hier moet men een ogenblik blijven stllstaan voor een be- spreking van het gUapparaat van de pijlstaartrog. Aan de roggenstaart bevindt zich namelijk bij een aantal soorten één harde, tot stekel uitgegroeide, "vin straal" van de rugvin. Oe2.e stekel kan wat grootte betreft bij de ver- schillende soorten tussen en zeUs cm lengte. Meestal Is de roggenstekel voorzien van als weerhaak werkzame scherpe tandjes. Er Is dan ook maar weinig fantasie nodig om zich de schade voor te stellen die een vlijmscherpe getande stekel van een dertig centimeter kan teweegbrengen Indien deze met kracht In een lichaam wordt gestoken. Vroeger meend<!n vrijwel alle onderzoekers dat de verschij n- selen van een roggesteek het gevolg waren van ten eerste de diepe ge8ch<!urde wond en vervolgens van verontreinigingen met slijm, huid weefsel en resten van de stekel. Van een werkelijk glIapparaat zou geen sprake zijn. Inderdaad kan men bij een roggestekel geen duidelijke gifklier en uitvoergang herkennen zoals bijvoorbeeld bij een giftand van een slang, maar moderne onderzoekingen hebben aangetoond dat de stekel wel degelijk giftig Is. De gltklieren bevinden zich namelijk als microscopisch kleine cellen In een tweetal groeven op de stekel. Wanneer deze cell<!n beschadigd wor- den - bij een steek bijvoorbeeld - kan het gif afvloeien. Er Is dus geen sprak<! van een werkelijk gif spuiten zoals bij de gifslangen maar het geheel lijkt meer op een giftige pijl die In het lichaam wordt geschoten. Over de aard van het gif Is vrijwel nlels bekend. Vermoedelijk is het een samenstel van eiwitten. Wat de w<!rklng betreft kan men uit de verhalen van de slachtoffers opmaken dat hel gif uitgesproken ontsteking verwekkende eigenschappen heeft mllar daarnaast ook een sterk verlammend effect op het zenuwstelsel met als gevolg splerv<!rlammingen, ademhalIngsstoornissen en hartonregelmatIgheid, soms zeUs de dood. De verschijnselen van een pijlstaartrogverwonding kan men verdelen in drie groepen: I. het mechanische letsel, de scheurwond; 2. de plaatselijke ontstekingsreactie en 3. de algemene verschijnselen. Zoals m en zag staat de pijn bij het slachtoffer In het cen- trum van zijn aandacht. Deze allerhefUgste en ondragelijke pijn wordt door de getroffenen beschreven als ,,gloeiend lood dat in de wond wordt gegoten", "een aanraking met een hoogspanningsdraad", "scherp", "schietend" of "kloppend". De pijn straalt meestal uit langs de zenuwbanen van hel getroffen lichaamsdeel. De omgeving van de wond toont spoedig, na enkele minuten reeds, een zwelling en verkleuring, eerst grauwen daarna cyanotisch-blauwlg met een omgevende roodheid. In de volgende dagen treedt meestal een uitgesproken ontsteking van de beschadigde weefsels op en soms zelfs versterf van het gehele lichaamsdeel. Tot de algemene verschijnselen valt In de eerste pinats de shock te rekenen als het gevolg van de onverwacht optredende ondragelljke pijn. Verder zal de gllwerking vaak zich doen gelden op de zenuwcentra want vrijwel steeds hoort men dat het slachtoffer haastig nog probeert de kant Ie bereiken maar dat hij na enkele meters reeds het bewustzijn verliest. Met deze bijzonder onaangename verschijnselen van een steek van een pij lstaartrog voor ogen ligt het voor de hand

dat het voork6men van steken het belangrijkste zal zijn. De kans om getroffen te worden door een pijlstaartrog bestaat voornamelijk In de tropische gebieden - langs de kusten van apan, China, de Indische Archipel, Nieuw Gulnea en Australië, de eilanden van de Stille Oceaan, de kusten van Noord- en Zuid-Amerika, langs Afrika en In de Middellandse Zee - manr ook In de Nederlandse wateren komen verwondingen voor zoals Zeeuwse vissers maar al te graag vertellen. zoals reeds werd beschreven treedt het gevaar van een pijlstaart pas op Indien het dier op de rug wordt getrapt of wanneer het wordt gevangen. Het gevaar op een rog te stappen kan voorkomen In alle wateren, In ondiepe ;!;ee en bij modderige riviermonden of bij koraal rlUen. De bader, de visser en de doortrekker van riviermonden, allen moeten daarom bedacht zijn op het v66rkomen van deze bron van gevaren. De steek kan dan gemakkelijk worden vermeden. De US. Navy adviseerde de volgende eenvoudige voor;!;orgs- maatregelen: I. draag schoeisel tijdens het baden en doorwaden van ree; 2. draag steeds een lange bamboe of stok en raak daar elk verdacht voorwerp op de zeebodem mee aan; 3. til tijdens het waden door modderig water de voeten nlel op doch schuifel langs de bodem, zodoende de pij lstaartroggen verjagend (men bedenke dat ook in helder water, dank zij hun schutkleur, de pijlstaartroggen soms moeilijk waarneembaar ;!;ijn tegen een zanderige ondergrond). Tenslotte zij men uitent voorzichtig met het hanleren van alle gevangen roggen die om zich heen slaan. zelfs een pas geboren jong Is nog in staat een heWge steek te geven zoals bijvoorbeeld Cousteau, de Franse duiker, beschrijft bij een van zijn metge;!;ellen. De pijlstaartrog Is dus een potentieel gevaar aan alle tropi- sche stranden en zal steeds slachtofters blijven opeisen. Zijn aanval is echter meestal te vermijden, doch mocht er ccn verwonding optreden dan zullen onmiddellijk maatregelen genomen dienen te worden. In een volgend artikel "lullen deze worden besproken.

Parade in Ned. Nieuw G.inea ter gelegenheid van de verjaardag van H.M. Koningin J.liana

Oe Parade-commandant de I,,'tenanl_kolonel de r marlnlen G . .I. U. Veenhuil

Oe marlnlen onder comm .... do van de nlajoor der marlnlen K. H . de .IouJe OUdrau