Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ/ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Δ΄ ΑΘΗΝΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ – Δ ΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ

2Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ

23 Μαΐου 2017 Επιμέλεια ψηφιακού βιβλίου: Μαρία Μιχάλη

Περιεχόμενα Η ομάδα ............................................................................................................................................ 2 1. Στόχοι προγράμματος ................................................................................................................. 4 2. Στάδια προγράμματος ................................................................................................................. 4 2. 1) Συγκρότηση ομάδας ................................................................................................................. 4 α) Γράφω το δικό μου παραμύθι...(Παραμυθοσαλάτα Ροντάρι και μέθοδος Προπ) ...................... 6 β) Χαϊκού & τάνκα ........................................................................................................................... 8 γ) Παρουσίαση ταινίας ................................................................................................................... 10 δ) Πηνελόπη Δέλτα, θεατρική παράσταση «Πηνελόπη Δέλτα», λίμερικ ..................................... 13 ε) Γράφουμε διηγήματα με αφορμή εικόνες................................................................................... 16 στ) Μιλάμε για την ομοιοκαταληξία... ......................................................................................... 17 ε) Λίστα με αφορμή ένα στίχο του ποιήματος: «Βγαίνοντας από το σχολειό» του Ζακ Πρεβέρ . 18 στ) φανταστική βιογραφία (ψυχογραφία) .................................................................................... 22 ζ) Εργαστήρι ποίησης και δημιουργικής γραφής από την ποιήτρια Αναστασία Παρασκευουλάκου ......................................................................................................................... 24 η) Ηχητικά τοπία και δημιουργικές προσεγγίσεις στο ίδρυμα Νιάρχου ...................................... 27 θ) Συμμετοχή σε διαγωνισμούς ...................................................................................................... 28 3. Αξιολόγηση προγράμματος........................................................................................................ 37

(Σημείωση: περιλαμβάνονται οι εργασίες που οι μαθητές/ριες ανέβασαν στο wiki)

1

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Η ομάδα

Δημητρακόπουλος Στάθης, Α΄2

Μπακοδήμος Σπύρος, Α΄4

Δημητρακόπουλος Κων/νος Α΄2

Ντάλης Αλέξης, Α΄4

Δημόπουλος Νέστωρ, Α΄2

Ματζώρος Παναγιώτης, Α΄4

Μούτσου Αγγελική, Α΄4

2

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Ξυδάκη Γεωργία-Μαρίνα, Α΄4

Παππά Ελένη, Α΄5

Πατσής Γιάννης, Α΄5

Σαρανταένα Μαριλένα, Α΄5

Μαργιώλη ‘Ελενα, Β΄3

Σάντσες Έντι, Α΄5

Μαριάνου Καλλιόπη, Β΄3

Σταυρουλάκης Βαγγέλης, Α΄5

Στενού Ευτυχία, Β΄5

Τόπι Αλεξάνδρα, Α΄5

Τουλάκης Κωστής, Α΄5

3

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Σωτηρίου Χριστίνα, Β΄5

Φράγκου Παναγιώτα

Καρτσάκη Ζαμπία, Β΄2 Σταματία Τσιριγώτη, φιλόλογος εκπαιδευτικός που συμμετέχει στο πρόγραμμα

Μαρία Μιχάλη, φιλόλογος, συντονίστρια προγράμματος

1. Στόχοι προγράμματος 1) Άσκηση στη γραφή, δηλαδή ανάπτυξη κι έκφραση ιδεών μέσα από το δημιουργικό γράψιμο.

2) Ενεργοποίηση φαντασίας και δημιουργικότητας.

3) Ανάπτυξη γλωσσικής ικανότητας μέσα από τον πειραματισμό με τις λέξεις.

4) Άσκηση στην αυστηρή φόρμα μέσα από τη σύνθεση «ποιημάτων» (χαϊκού, τάνκα, ρένκα, λίμερικ, σονέτο) και εμπέδωσης των μορφικών στοιχείων με τα οποία κατασκευάζεται η ποίηση (στίχοι, αριθμοί συλλαβών, ρίμα, κ.λπ.).

5) Ανάπτυξη βιωματικής και συνεργατικής μάθησης.

2. Στάδια προγράμματος 2. 1) Συγκρότηση ομάδας: Αρχικά ξεκίνησαν 26 μαθητές/ριες. Μέχρι το τέλος του προγράμματος παρέμειναν 21 μαθητές/ριες.

4

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Στην πρώτη συνάντηση: α) Αυτοπαρουσίαση μελών ομάδας με μία ακροστιχίδα...

Ζω το σήμερα Εγώ και το πείσμα μου Τηρώ τις υποσχέσεις μου Αγαπώ τα βιβλία

Απόψε έχω αγγλικά Λέω πάντα τις ιδέες μου Εδώ περνάω καλά Ξέρω τι να πω Ήταν η καλύτερη ώρα της ζωής μου Στο μάθημα δεν μιλάω χωρίς να πάρω το λόγο

β) Σύνταξη κι υπογραφή συμβολαίου ομαλής λειτουργίας της ομάδας (σεβασμός μελών ομάδας, συνεργασία κ.λπ.). γ) Συζήτηση για το πρόγραμμα (περιεχόμενο, προσδοκίες, κατάθεση ιδεών και προτάσεων). δ) Ακροστιχίδα με τα αρχικά του προγράμματος «Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις» ε) Δημιουργία ενός wiki στο οποίο θα αναρτώνται οι εργασίες. Το wiki σε αυτή την περίπτωση χρησιμεύει, κυρίως, ως αποθετήριο εργασιών.

2.2) Δραστηριότητες...  Για κάθε δραστηριότητα δημιουργικής γραφής δίνονται σημειώσεις με παραδείγματα κι ακολουθούν οι εργασίες των μαθητών/ριών  Οι εργασίες είναι ατομικές κι ομαδικές.  Στο e-book έχουν δημοσιευτεί οι εργασίες που αναρτήθηκαν από τους μαθητές και τις μαθήτριες στο wiki. Κατά συνέπεια, δεν περιλαμβάνονται στο e book όλες οι εργασίες, καθώς κάποια παιδιά δεν έχουν αναρτήσει το υλικό τους.

5

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

α) Γράφω το δικό μου παραμύθι...(Παραμυθοσαλάτα Ροντάρι και μέθοδος Προπ) 1. Η τεχνική της «παραμυθοσαλάτας» του Ροντάρι αφορά στη συνάντηση των ηρώων - πρωταγωνιστών δύο ή περισσότερων γνωστών παραμυθιών. Ανακατεύουμε, δηλαδή, τα στοιχεία πλοκής κάποιων παραμυθιών ή τους ήρωες των παραμυθιών μεταξύ τους ή και τα δύο, προκειμένου να συνθέσουμε το νέο παραμύθι. Για να γράψουμε το δικό μας παραμύθι χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω: Ποιοι είναι οι ήρωες; Πού βρίσκονται; Πότε συμβαίνουν όλα αυτά; Τι ακριβώς συμβαίνει; Πώς συμβαίνει; Γιατί συμβαίνει; Πώς νιώθουν οι ήρωες ; Ποιο το ηθικό δίδαγμα; 2. Γράφω παραμύθι με τη μέθοδο Προπ και τις 31 λειτουργίες: Στάδια για τη σύνθεση ενός κλασικού παραμυθιού Πρόσωπα – ήρωες - ανταγωνιστές Ήρωας : βασιλόπουλο, πριγκίπισσα, μολύβι, κουρδιστό πορτοκάλι... Ανταγωνιστής: μάγισσα, εκδικητικό πιρούνι, κακιά γάτα... Μαγικός βοηθός : καλή μάγισσα , σοφός γέρος, νεράιδα... Μαγικό μέσο και βοήθεια που παρέχει: μαγική σκόνη, μαγικό ραβδί, μαγικό βιβλίο.... Εισαγωγή - αρχική κατάσταση: Πότε: Μια φορά κι έναν καιρό, τα πολύ παλιά χρόνια.... Πού: παλάτι, δάσος, καλύβα, στην τσάντα... Ανατροπή – συμφορά: Απαγωγή, αρρώστια, εκβιασμός, εξαφάνιση... Τρόπος εξασφάλισης μαγικού μέσου ή βοηθού: με άθλο, τυχαία, με κλοπή... Τρόπος αναμέτρησης με ανταγωνιστή: Πάλη, αίνιγμα, ξεγέλασμα… Τρόπος επιστροφής: Φυσιολογικός, μαγικός, φανταστικός... Ανταμοιβή ήρωα: Αξιώματα, χρήματα, γάμος, …. Τιμωρία ανταγωνιστή: εξορία, θάνατος, φυλακή...

6

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Το μαγικό χρυσολούλουδο Μια φορά και έναν καιρό, πριν από πολλά χρόνια, ζούσε η Στατχτοπούτα σε ένα μικρό σπίτι δίπλα στο δάσος. Μια μέρα, πήγε να μαζέψει λουλούδια από το δάσος. Ήθελε να τα δώσει στη μητέρα της που ήταν άρρωστη. Πήρε το καλαθάκι της και ξεκίνησε. Τα λουλούδια ήταν πολύ όμορφα και δυσκολευόταν να διαλέξει ποια θα πάρει. Ύστερα από πολλή ώρα είχε διαλέξει αρκετά πολύχρωμα λουλουδάκια. Στο δρόμο της επιστροφής βρήκε ένα λιβάδι με το γνωστό χρυσολούλουδο, το οποίο είχε την δυνατότητα να θεραπεύει όλες τις ασθένειες. Εκείνη τι στιγμή είδε την Κοκκινοσκουφίτσα που ήθελε να πάρει και αυτή το λουλούδι για να το δώσει στη γιαγιά της, διότι ήταν άρρωστη. Τσακώθηκαν πολύ άσχημα! Δεν μπορούσαν να αποφασίσουν ποια θα το πάρει. Τότε, εμφανίστηκε ένας γέροντας όπου βοσκούσε τα πρόβατά του. Βλέποντάς τες να τσακώνονται, πήγε κοντά τους και ρώτησε: -Τι συμβαίνει; -Θέλω να πάρω αυτό το λουλούδι για να θεραπεύσω την ασθένεια της μητέρας μου, είπε η Σταχτοπούτα.

-Και εγώ το θέλω για τη γιαγιά μου, συμπλήρωσε η Κοκκινοσκουφίτσα.

-Ηρεμήστε! Δεν θεραπεύει ολόκληρο το χρυσολούλουδο τις ασθένειες αλλά τα πέταλά του. Οπότε θα μοιραστείτε τα πέταλά του για να θεραπεύσετε και τις δύο, είπε ο γέροντας δίνοντας τη λύση. Τελικά, μοιράστηκαν τα πέταλα και θεράπευσε η Σταχτοπούτα την μητέρα της και η Κοκκινοσκουφίτσα τη γιαγιά της. Ένιωσαν και οι δύο ανακουφισμένες στο τέλος και έγιναν πολύ καλές φίλες. Έτσι, έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα! Στάθης Δ., Κωστής Δ., Αλέξης Ν. Μια περίεργη επίσκεψη Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούν τη λέξη ''επίσκεψη'' σκέπτονται έναν άνθρωπο να χτυπάει το κουδούνι και να μπαίνει ως καλεσμένος στο εσωτερικό του σπιτιού ή να επισκέπτεται ένα μουσείο, ένα θέατρο, ένα κινηματογράφο.

7

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Όμως δεν επισκέπτονται μόνο οι άνθρωποι. Η ιστορία μας ξεκινάει στην αυλή ενός σχολείου, με ένα κοριτσάκι που όλοι το πείραζαν και που κανείς δεν της έδινε σημασία. Το κοριτσάκι αυτό είχε μόνο μια φίλη που δεν την εγκατέλειπε ποτέ. Το όνομά της ήταν Λύπη. Όσο για το όνομα της πρωταγωνίστριας κανείς δεν το ξέρει αφού την φώναζαν συνεχώς ''Το κοριτσάκι με τα σπίρτα''. Εκείνη κάθε φορά που πήγαινε σπίτι κλειδωνόταν στο δωμάτιό της και έκλαιγε ασταμάτητα στο δωμάτιό της, μέχρι να την πάρει ο ύπνος. Μια νύχτα, ενώ κοιμόταν άκουσε μια περίεργη, μικρή φωνούλα που ακουγόταν κάτω από το κρεβάτι της. Εκείνη χωρίς να το σκεφθεί σηκώθηκε και έριξε μια ματιά. Ξαφνικά είδε ένα μικρό πλάσμα που είχε πολύχρωμα μαλλιά, φορούσε τιρκουάζ ρούχα και ήταν λίγο πιο κοντό από στρουμφάκι. Το κοριτσάκι, έτριψε τα μάτια του αλλά αυτό που έβλεπε ήταν αληθινό. Το ρώτησε τότε πως το λένε, πόσο χρονών είναι και πώς βρέθηκε κάτω από το κρεβάτι της. Αμέσως της απάντησε πως την λένε Ελπίδα, πως είναι δισεκατομμυρίων ετών και γι'αυτό μπορεί να περνάει μέσα από πόρτες και διάφορα άλλα αντικείμενα. Της είπε πως όλοι αυτοί οι ήρωες των παραμυθιών έχουν ζήσει και ευχάριστες και δυσάρεστες στιγμές. Επίσης της είπε πως δεν πρέπει να απογοητεύεται και πως πρέπει να ζει τα όνειρά της παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Της τόνισε όμως πως η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία και εξαφανίστηκε. Από τότε το κοριτσάκι έκανε τρείς καλές φίλες την Κοκκινοσκουφίτσα, την Χάιντι και την Γιασμίν με τις οποίες πέρασε αξέχαστες στιγμές. Κάτι ακόμα είναι πως η Λύπη έκανε άλλους φίλους όπως τον Θυμό, τον Φόβο και το Μίσος και δεν ξαναπέρασε χρόνο με το κοριτσάκι ενώ η Ελπίδα συναντιόταν κάθε βράδυ με εκείνη. Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα! ¨Έλενα Π.

β) Χαϊκού & τάνκα Μαθαίνουν για τα χαϊκού.  Διαβάζουν χαϊκού του Σεφέρη.  Γράφουν χαϊκού.

8

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Λευκό κρασάκι το πίνω σαν νεράκι μέθυσα ξανά Αγγελική Μ.

Φως της ημέρας ο κόκορας φωνάζει πάω στο σχολειό Αγγελική Μ.

 Προχωρούν λίγο με τα χαϊκού και γράφουν τάνκα (από την Ιαπωνία κι αυτά...Έχουν την ίδια δομή με τα χαϊκού, προσαυξημένη κατά δύο επτασύλλαβους στίχους. Άρα, πέντε στίχους συγκροτημένους σε δύο στροφές (5+7+5 και 7+7). Χαμένη είμαι το φως με χαϊδεύει κλείνω τα μάτια ανεβαίνω πιο ψηλά βλέπω την όμορφη γη. Ευτυχία Σ.

Φύλλωμα πυκνό διαπερνάει το φως επλίδα φέρνει στον σκοτεινό ουρανό σαν χέρι βοηθείας

Πασχαλίτσα μου κοκκινόμαυρη που 'σαι πάνω στο φύλλο Αράζεις χαλαρώνεις Αχ, να ήμουνα εσύ! Στάθης Δ.

Φιλί μητέρας σαν ένα άνθος απαλό στο μάγουλο μου τέρας μέσα ηρέμει το κάνει να σωπάσει Χριστίνα Σ.

Σπασμένο πλοίο σφίγγω σφιχτά τα χέρια χύνω το δάκρυ πνίγομαι στην θάλασσα κι όμως είμαι ζωντανή.

Ευτυχία Σ.

. Μεσοπέλαγα αρμενίζει δικό μου καράβι σιωπής τα κύματα το δέρνουν μα εκείνο αντέχει

9

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Ζέτα Ξ

γ) Παρουσίαση ταινίας Με αφορμή τη συμπλήρωση (8 Οκτώβριο του 2016) 50 χρόνων από το θάνατο του Φρενέ παρακολουθούμε την ταινία « Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται» και με βάση τον οδηγό που ακολουθεί, οι μαθητές/ριες γράφουν την παρουσίαση της ταινίας Οδηγός για παρουσίαση ταινίας Α. Στοιχεία της ταινίας ως εξής Τίτλος: ο Πρωτότυπος τίτλος της ταινίας Ελληνικός τίτλος: Όπως κυκλοφόρησε στην Ελλάδα Έτος παραγωγής: το έτος Σκηνοθέτης: το όνομα του σκηνοθέτη στο λατινικό αλφάβητο Σενάριο: το όνομα του σεναριογράφου στο λατινικό αλφάβητο Ηθοποιοί: τα ονόματα των ηθοποιών των πιο σημαντικών ρόλων στο λατινικό αλφάβητο Πρωτότυπη μουσική: το όνομα του συνθέτη στο λατινικό αλφάβητο Διάρκεια: σε λεπτά με τόνο π.χ. 115΄ Β. Υπόθεση [σύντομη πλοκή στην οποία δεν αποκαλύπτονται σημαντικά στοιχεία... ] Γ . Άποψη [Παρουσίαση της ταινίας δίχως να την θάβουμε...] Καλό είναι να έχουμε υπόψη μας: -Μια παρουσίαση είναι ουδέτερη έως θετική.

-Μπορούμε να σημειώσουμε κάποιες αδυναμίες δίχως όμως η παρουσίαση να θάβει την ταινία.

-Δεν θα πρέπει να αποκαλύπτονται σημαντικά σημεία της πλοκής.

-Πριν ξεκινήσουμε να γράφουμε θα πρέπει να αναζητήσουμε και να διαβάσουμε κάποια πράγματα για την ταινία, ώστε να καταρτιστούμε καλύτερα.

-Καλό είναι στην αρχή να περιγράφουμε το είδος της ταινίας, ώστε ο αναγνώστης να ξέρει ευθύς εξαρχής περί τίνος πρόκειται (π.χ. Ένα δράμα με έντονες σκηνές

10

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

δράσεις κτλ.) και να καταλήγει με μια εκτίμηση σε ποιο κοινό απευθύνεται/σε ποιους θα αρέσει. Η ταινία είναι βασισμένη πάνω στη ζωή του Σελεστέν Φρενέ,ο οποίος ήταν Γάλλος παιδαγωγός. Στην ταινία βλέπουμε τους τρόπους διαπαιδαγώγησης του και τα προβλήματα που του δημιουργούσαν μερικοί γονείς. Η ταινία δείχνει τον Σελεστέν Φρενέ και την ζωή του. Σε κάποια μέρη της υπάρχουν μικρές σκηνές δράσεις. Είναι μια πολύ ωραία ταινία που διευρύνει τους ορίζοντες των παιδιών και τους δείχνει ότι μπορούν και αυτά να πρωτοτυπήσουν. Η ταινία είναι καλογυρισμένη. Αλέξης Ν. Α Ελληνικός τίτλος- Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται Τίτλος- Le maitre qui laissait les enfants rever Έτος Παραγωγής- 2006 Σκηνοθέτης- Dominique Bradant Σενάριο- Sylvie-Marjolaine Encreve, Daniel Losset, Pierre Naudon Ηθοποιοί- Alexandre Thibault, Nina Gabalda, Robin Causse Μουσική- Stephane Moucha Διάρκεια- 93' Β Η ταινία επικεντρώνεται στη ζωή και το έργο του Σελεστέν Φρενέ, που εργάζεται ως δάσκαλος στην πόλη του Σαιν-Πωλ. Βλέποντας πως πρέπει να αντιμετωπίσει την έλλειψη ενδιαφέροντος των μαθητών του αλλά και την ανικανότητά του να μιλάει για πολύ ώρα λόγω ενός τραυματισμένου πνευμονιού, αποφασίζει να απομακρυνθεί από τους παραδοσιακούς τρόπους εκπαίδευσης και να δημιουργήσει τους δικούς του με σκοπό να προσεγγίσει τους μαθητές. Δημιουργεί έτσι μικρούς δημοσιογράφους αφού με την εξασφάλιση μίας τυπογραφικής μηχανής τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να γράφουν ό,τι επιθυμούν. Όμως πρέπει να αντιμετωπίσει τις αντιρρήσεις και την οργή των γονέων και των ανωτέρων του οι οποίοι δεν είναι σύμφωνοι με το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα. Γ Σε γενικές γραμμές παρουσιάζεται πολύ καλά η ζωή του Σελεστέν Φρενέ, οι προσπάθειές του να δημιουργήσει ένα πιο ενδιαφέρον σχολείο για τους μαθητές αλλά και τη θέλησή του για την ελεύθερη έκφραση του καθενός από αυτούς και την ξεχωριστή αντιμετώπισή τους μέσα στο χώρο του σχολείου. Επιπλέον, 11

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

παρουσιάζει και τις μεγάλες δυσκολίες που συνάντησε στη διαδρομή της εκπλήρωσης της επιθυμίας του. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου αδυναμίες εκτός από τη γρήγορη εναλλαγή των σκηνών του παρελθόντος και του παρόντος. Χριστίνα Σ. Η παιδαγωγική μέθοδος του Φρενέ στοχεύει στη δημιουργία ενός άλλου σχολείου όπου κάθε παιδί αντιμετωπίζεται σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα και μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα. Είναι γνωστός ως ο πρώτος που έβαλε το τυπογραφείο στην τάξη. Στους περισσότερους ανθρώπους δεν άρεσε η παιδαγωγική μέθοδος του Φρενέ. Πάλεψε μέσα από αντίξοες συνθήκες και στο τέλος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη δημόσια εκπαίδευση για να συνεχίσει πιο ελεύθερος το παιδαγωγικό του έργο. 《Ο

Κώστας Δ.

δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται》είναι μια ταινία γαλλικής παραγωγής με βασικούς ηθοποιούς τους Alexander Thibault και Nina Gabalda. Ο σκηνοθέτης είναι ο Daniel Losset. Η ταινία βγήκε το 2006. Είναι βασισμένη και σε ιστορικά γεγονότα. Η ταινία θα αρέσει κυρίως στους εφήβους και στους ενήλικες. Ο Σελεστέν Φρενέ, τραυματισμένος από τον πόλεμο, ξεκίνησε να δουλεύει ως δάσκαλος σε ένα μικρό χωριό. Δίδασκε με τον δικό του τρόπο. Πίστευε πως το κάθε παιδί έπρεπε να εκφράζεται ελεύθερα. Πραγματοποιούσε εκπαιδευτικές εκδρομές και με τη βοήθειά του, τα παιδιά έφτιαχναν μικρά σύντομα βιβλία, τα οποία τύπωναν. Εκεί, έγραφαν ό,τι τα ενδιέφερε. Οι περισσότεροι γονείς ήταν ευχαριστημένοι. Ύστερα από λίγα χρόνια, μετακόμισε μαζί με την σύζυγό του σε μια μεγαλύτερη κοινότητα. Στην πλειοψηφία, αυτές οι πρωτοποριακοί μέθοδοι τους φαίνονταν παράξενες και λανθασμένες. Τότε, αρχίζουν τα δύσκολα... Η ταινία μου άρεσε πολύ και εντυπωσιάστηκα από την άποψη του Φρενέ σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας. Ήταν πρωτοποριακός και φιλόδοξος. Ήθελε να πετύχει με κάθε θυσία τους στόχους του. Σας προτείνω ανεπιφύλακτα να δείτε την ταινία. Στάθης Δ.

12

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

δ) Πηνελόπη Δέλτα, θεατρική παράσταση «Πηνελόπη Δέλτα», λίμερικ  Ασχολούνται με την Πηνελόπη Δέλτα, μια και θα παρακολουθήσουν θεατρική παράσταση που αναφέρεται στη ζωή της. Παρακολουθούν βίντεο από το Αρχείο της ΕΡΤ, κρατούν σημειώσεις με στοιχεία που θεωρούν σημαντικά.  Διαβάζουμε το διήγημά της «....» Μιλάμε για τα χαρακτηριστικά του διηγήματος, διαβάζουμε περιλήψεις κι αποσπάσματα από τα έργα της. Όσοι/ες επιθυμούν διαβάζουν ολόκληρα έργα της Δέλτα.  Παρακολουθούν τη θεατρική παράσταση «Πηνελόπη Δέλτα. Η παράσταση αναφέρεται στη ζωή της Πηνελόπης Δέλτα. Στο τέλος της παράστασης συζητούν με τους/τις ηθοποιούς.

Εικόνα 1: Συζήτηση με τους ηθοποιούς μετά το τέλος της παράστασης

13

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Εικόνα 2: Η ομάδα έξω από το θέατρο

 Καταγράφουν τις εντυπώσεις τους από τη θεατρική παράσταση  Μαθαίνουν για το λίμερικ. Δομή 1ος στίχος: παρουσίαση πρωταγωνιστή (φύλο, ηλικία, καταγωγή) 2ος στίχος: δράση, ιδιαιτερότητα του πρωταγωνιστή 3ος στίχος: εξέλιξη της δράσης 4ος στίχος: αντίδραση των άλλων 5ος στίχος: Συνέπειες, αντιδράσεις, τιμωρία του πρωταγωνιστή, ενίοτε με την προσθήκη του χαρακτηριστικού επιθέτου. Συνοψίζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά των λίμερικ ● πεντάστιχα ποιήματα ● ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία ● πέμπτος στίχος: επανάληψη του πρώτου ● τοπωνύμιο

14

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Ένας απλός οδηγός για να φτιάξουμε λίμερικ 1. Ήταν ……..(κάποιος-παρουσίαση του πρωταγωνιστή) 2. που …….(κάτι του συνέβαινε ή αποκαλύπτεται η ιδιότητά του) 3. όμως…….(κάτι έκανε) 4. και………. (κάτι είπε), 5. ……………..(βρες ένα περίεργο επίθετο γι αυτόν)  Διαβάζουν λίμερικ του Σεφέρη.  Γράφουν λίμερικ εμπνευσμένοι/ες από τους ήρωες, τις ηρωίδες και γενικά τη ζωή της Πηνελόπης Δέλτα Ήταν μια συγγραφέας, η Πηνελόπη από την Αλεξάνδρεια ήτανε η Πόπη δεν ήθελε ούτε παπά ούτε κηδεία μόνο να της παραχωρήσουν στον κήπο μια γωνία αυτή ήταν η Πηνελόπη

Αλέξης Ν.

Ήταν μια γυναίκα η Πηνελόπη που μετά το πρώτο της βιβλίο έγινε συγγραφέας πρώτη έζησε χρόνια στην Ευρώπη μόλις μπήκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα ήπιε το θανατηφόρο σιρόπι αυτή ήταν η ζωή της Πηνελόπης

Κωστής Τ.

Ήταν η κόρη του Μπένακη που ήπιε πικρό φαρμάκι και όταν το ήπιε όλο στενοχώρησε τον κόσμο όλο και πάει η κόρη του Μπενάκη

15

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Ζέτα Ξ.

Ήταν μια συγγραφέας η Πηνελόπη που έκανε ταξίδια πολλά στην Ευρώπη για να ξεχάσει τη ζωή της αλλά στον Ίωνα Δραγούμη βρίσκει την ψυχή της αυτή ήταν η συγγραφέας παιδικών βιβλίων Δέλτα Πηνελόπη Μαριλένα Σ.

ε) Γράφουμε διηγήματα με αφορμή εικόνες...  Μιλάμε για τα γνωρίσματα του διηγήματος  Να επιλέξετε 6 εικόνες και να γράψετε μια ιστορία (δημιουργώντας χαρακτήρες και τοποθετώντας τα πρόσωπα και τα γεγονότα στους άξονες του τόπου και του χρόνου

Εικόνα 3: Εικόνες για τη δημιουργία ιστορίας

Ήταν καλοκαίρι του 2003. Ο κυρ Αντώνης, ο τσαγκάρης, μαζί με το παιδί του, τον Νίκο, ξεκίνησαν να πάνε στο κατάστημα του κυρ Αντώνη τα νέα παπούτσια που έφτιαξε. Περπατούσαν στα σοκάκια της πόλης, ώσπου ένας άντρας άρπαξε τα κουτιά με τα παπούτσια και άρχισε να τρέχει. Ξαφνιάστηκαν! Τον ακολούθησαν αλλά δεν μπορούσαν να τον φτάσουν. Όταν ο κλέφτης έστριψε σε ένα στενό, με αποτέλεσμα να τον χάσουν εντελώς, έπεσε πάνω σε ένα αδέσποτο σκυλί. Το σκυλί νευρίασε και του επιτέθηκε. Τον δάγκωσε στο δεξί του πόδι, με

16

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

αποτέλεσμα ο κλέφτης να πέσει κάτω. Οι πόνοι ήταν αφόρητοι. Ο τσαγκάρης και ο γιος του έκπληκτοι αντίκριζαν την επίθεση του σκύλου. Στη συνέχεια, πήραν τα κουτιά, χάιδεψαν τον σκύλο και έφυγαν. Αποφάσισαν μα μην πάνε στο τσαγκάρικο αλλά να πάνε εκδρομή με τη βάρκα τους. Έτσι κι έγινε. Έφτασαν μετά σε ένα μικρό νησάκι, βρήκανε σκιά κάτω από δέντρα και έκαναν πικνίκ. Αυτή η μέρα θα τους είναι αξέχαστη και θα θυμούνται για πάντα τον σκύλο που τους βοήθησε! Στάθης Δ., Κωστής Δ., Αλέξης Ν.

στ) Μιλάμε για την ομοιοκαταληξία...  «Παιχνίδια» με την ομοιοκαταληξία:  Βρίσκουν ρίμες που ως μέρη του λόγου διαφέρουν. Η ομοιοκαταληξία θεωρείται πιο τεχνική, όταν ομοιοκαταληκτούν διαφορετικά μέρη του λόγου (π.χ. γλώσσα-τόσα, όχι-απόχη).  Ασκήσεις με τα είδη της ομοιοκαταληξίας (σταυρωτή, πλεχτή, ζευγαρωτή). Ένα παράδειγμα: Πόσο βλέπω με ευχαρίστηση Μαζεμένη τόση ασπρίλα Και μου έρχεται από το κρύο Μια ανυπόφορη ανατριχίλα Γιάννης Π.

Βγαίνοντας από το σχολειό Τον Einstein συναντώ Ένα αυτόγραφο ζητώ Και μπαίνω στον μονόδρομο Λέγοντας σ'αγαπώ Στην μαμά μου την καλή Που με ψάχνει εδώ και εκεί Για μια ολόκληρη ζωή! Έλενα Π.

17

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Παίζουν τα παιδιά με χιόνι Με στην πόλη τη λευκή Απλώνεται παντού σαν άσπρο σεντόνι Κι ασπρίζει όλη η γη Γιάννης Π.

Βγαίνοντας από το σχολείο συναντώ ένα θηρίο τρέχω για να μη με πιάσει και να με κατασπαράξει. Αλλά αυτό δεν είναι κακό θέλει έναν κολλητό, για να παίξουνε μαζί να χαρούνε τη ζωή. Παναγιώτης Μ.

 Ομοιοκαταληξία μωσαϊκό: στο ένα από τα δύο σκέλη της ρίμας πρέπει να ενσωματώσουν δύο και περισσότερες λέξεις, πχ. «θα μένει-θαμμένη», «μετάξι - με τάξη», «Ζυμώνει –ζει μόνη», «Βρέχεται-βρε έρχεται». Άσκηση για παρήχηση: να εντοπίσουν τις παρηχήσεις των συμφώνων σε ποιήματα που τους δίνονται.

ε) Λίστα με αφορμή ένα στίχο του ποιήματος: «Βγαίνοντας από το σχολειό» του Ζακ Πρεβέρ 1) Βγαίνοντας από το σχολείο συναντήσαμε έναν δράκο με ουρά με μάτια μεγάλα πλατιά. Το στόμα άνοιξε με μιας και έκαψε όλα τα βιβλία μας. Συναντήσαμε ένα κόκκινο πουλί στην ράχη του μας έβαλε στο πι και φι μας πήγε στο παλάτι το ονειρικό που βασιλιάς του ήτανε ο πρίγκιπας των παραμυθιών και μας πέταξε στην γη έτσι γυρίσαμε γρήγορα πολύ. Συναντήσαμε ένα σχολικό κίτρινο και χαρωπό, μας πήρε όλους μαζί στο τέλος του πλανήτη γη, εκεί συναντήσαμε έναν μάγο στριφνό που ήθελε να μας κάνει μεγάλο κακό σαν εκδίκηση καλή που του χαλάσαμε την ήρεμη ζωή, μας επέστρεψε ξανά όλα τα βιβλία μας !!!! Ευτυχία Σ.

2) Βγαίνοντας από το σχολείο Είδα πράγματα σωρό Γυρίζοντας το κεφάλι μου από κει Είδα ανθρώπους από την Αφρική Μπαίνω σε ένα μαγαζί

18

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Που πουλούσε μπλούζες καφετί Αγόρασα μία από κει Και την φόρεσα στο «πι και φι» Έντι Σ.

3) Βγαίνοντας από το σχολείο μας συναντήσαμε : Τρεις πήγασους που μας πήγαν μακριά φύγαμε για Αραβία μετά με χρυσά σπορ αμάξια και φτάσαμε στην Ανταρκτική να πάρουμε ένα τανκς και να πάμε στην Αυστραλία. Εκεί συναντήσαμε καγκουρό και κοάλα και μείναμε μέρες μαζί. Φύγαμε όμως από εκεί και πήγαμε σε ένα κτήριο νόμιζα πως ήταν σχολείο και ήθελα να φύγω. Όμως ξαφνικά μάγοι με σκούπες και ραβδιά πετούσαν από πάνω μας καλώ τον πήγασο και εγώ και αρχίζω να τους κυνηγώ φτάσαμε μαζί με τους μάγους σε ένα μέρος γαλήνιο. Άγγελοι πετούσαν με απίστευτες δυνάμεις . Άλλος πετούσε κεραυνούς. Άλλος στο νου των άλλων έμπαινε. Άλλος το μέλλον τους το έλεγε και ήταν όλα αληθινά όμως τα βαρεθήκαμε και φύγαμε μακριά πήγαμε σε μια θάλασσα και βουτήξαμε βαθιά. Όμως τότε ξαφνικά βλέπω ένα δωμάτιο με ένα μωρό μέσα προχωρώ και βλέπω ένα κοριτσάκι και αργότερα δυο ενήλικες. Τότε κατάλαβα ποιο ήταν το μωρό. Ήμουν εγώ.

19

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Όμως όλα γκρεμίστηκαν το σπίτι, το όνειρο βρεθήκαμε πάλι μαζί και μέσα στα ερείπια είδαμε τέρατα έμοιαζαν με τους καθηγητές μας μας γκρέμισαν τα όνειρα φοβηθήκαμε, τρέμαμε. Όμως από ψηλά κάποιος γκρέμισε τα τέρατα είχαν νικηθεί έφτασε όμως η ώρα να φύγουμε από εκεί και πήγαμε στα σύννεφα να δούμε τους αγγέλους πέσαμε όμως ξαφνικά από τα σύννεφα όταν μάθαμε πως πέθανε ένας άγγελος και σαν τα ατέλειωτα βάσανα του Οδυσσέα έτσι ήταν και οι χαρές μας.

4) Βγαίνοντας από το σχολείο μας Συναντήσαμε παιδιά της ηλικίας μας Παίξαμε Γελάσαμε Και την ρακέτα πιάσαμε. Έπειτα το παγωτό καταβροχθίσαμε Και ένα κάστρο στην άμμο χτίσαμε Κάναμε μπάνιο στην θάλασσα Και το βιβλίο των Αρχαίων χάλασα Στην κατασκήνωση πήγα

20

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Παναγιώτης Μ.

Τηλεόραση είδα Παστίτσιο ,Μακαρόνια και Σουβλάκια Και την Πρωτομαγιά μάζεψα λουλουδάκια Όμως σιγά-σιγά το διαλύσαμε Και στο σπίτι μας γυρίσαμε Κοιμηθήκαμε Ονειρευτήκαμε Και το επόμενο πρωί Πάλι ξεκινήσαμε από την αρχή

Έλενα Π.

5) Έτρεξα μέσα στο χωριό, αλλάζοντας πορεία βρέθηκα στην αγγλία. Από την θάλασσα περνώντας και από τον ουρανό πετώντας, μέσα από τα σύννεφα πετώ στο γαλάζιο ουρανό και κοιτώ από εκεί ψηλά τους ανθρώπους χαμηλά Αλέξης Ν.

6) Βγαίνοντας από το σχολείο μας συναντήσαμε ένα τεράστιο αεροδρόμιο μπήκαμε σε ένα αεροπλάνο που μας ταξίδεψε στη Χαβάη. Εκεί είδαμε πολλά ηφαίστεια με λάβα. Έκανε πολύ ζέστη για αυτό φύγαμε. Συναντήσαμε τρεις Χαβανέζους που μας τάισαν και μας φιλοξένησαν στο σπίτι τους. Πήγαμε και στο βόρειο πόλο. Έκανε πολύ κρύο και δεν είχαμε ρούχα για να ζεσταθούμε. Τότε συναντήσαμε πέντε Εσκιμώους που μας συνόδευσαν στα Ιγκλού τους και μας έδωσαν ζεστά ρούχα. Αργότερα πήγαμε για μια βόλτα και βρήκαμε τρεις πιγκουίνους να χορεύουν πάνω στον πάγο. Καβάλα πάνω τους γυρίσαμε σπίτι μας, πάνω στην ώρα για να σβήσω τα κεράκια της τούρτας γενεθλίων μου!!! Αλέξης Ν

21

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

στ) φανταστική βιογραφία (ψυχογραφία) Με βάση τη φωτογραφία συνθέτουμε μία φανταστική βιογραφία του ατόμου που εικονίζεται: τον τόπο που γεννήθηκε, τα παιδικά του χρόνια, την εφηβική του ηλικία, γεγονότα που τυχόν σημάδεψαν τη ζωή του, την οικογένεια του και τη δράση τους ως ενήλικου ατόμου... Τζέσικα

Η Τζέσικα είναι 35 ετών και κατάγεται από την Οτάβα του Καναδά. Περίπου ριν από έναν χρόνο απέκτησε έναν γιο τον οποίο μεγαλώνει μόνη της. Έχει περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια και δεν έχει καλή σχέση με τους γονείς της. Προσπαθεί να μεγαλώσει τον γιο της δίνοντάς του όλα όσα στερήθηκε η ίδια. Ο πατέρας του μωρού ήταν πολύ βίαιος κι η Τζέσικα αναγκάστηκε να φύγει από το σπίτι.

22

Αλεξάνδρα Τ., Γιάννης Π., Βαγγέλης Σ.

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Αλεξία

Η Αλεξία γεννήθηκε το 1992 στη Ρωσία, αλλά σε μικρή ηλικία αναγκάστηκε να έρθει στην Αθήνα μαζί με τους γονείς της. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, καθώς αναγκάστηκε να πουλάει χαρτομάντιλα και μικροαντικείμενα στα φανάρια, για να προσφέρει κάποια βοήθεια στην οικογένειά της. Η ομορφιά της όμως αποτέλεσε την αφορμή να βιαστεί από έναν γείτονα της οικογένειας. Το γεγονός αυτό τη σημάδεψε βαθιά. Κατάφερε να ξεπεράσει τα ψυχολογικά προβλήματα που της προκάλεσε ο βιασμός της και να ακολουθήσει το όνειρό της∙ να γίνει μοντέλο. Αυτή την περίοδο ζει κι εργάζεται στη Νέα Υόρκη ως επιτυχημένο μοντέλο.

Κωστής Τ., Έντι Σ.

 H Αλεξία είναι 20 χρονών. Γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά κατάγεται από την Ολλανδία.

Είναι

απόφοιτη

της

Γυμναστικής

Ακαδημίας

Αθηνών.

Αρραβωνιασμένη με έναν συνομήλικο της και έγκυος από τον εραστή της. Έχει μία μεγαλύτερη αδερφή, την Τζέσι Σπύρος Μ.

23

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

ζ)

Εργαστήρι ποίησης και δημιουργικής γραφής από την ποιήτρια Αναστασία Παρασκευουλάκου

Το εργαστήριο είχε ως θέμα: «Πόσο χωράω σ΄ένα ποίημα ή πόσο ένα ποίημα χωράει σε μένα;». Οι μαθητές/ριες έγραψαν ποιήματα με έναυσμα μια φωτογραφία που είχαν φέρει μαζί τους, αγαπημένους στίχους και… συναισθήματα. Το φύλλο εργασίας από το εργαστήριο δημιουργικής γραφής με την ποιήτρια Σκηνή 1- μονόπρακτο «Φωτογραφία» Αναστασία Παρασκευουλάκου Κοιτάζω τη φωτογραφία α) πώς νοιώθω; {παίζω με επίθετα} β) επιλέγω μερικά ουσιαστικά και τα επισκέπτομαι γ) γράφω δυο στίχους από ένα αγαπημένο μου τραγούδι να συνοδέψω τη φωτογραφία δ) πλησιάζω το ποίημα εντελώς φιλικά- το ποίημα μου ζητάει να εκφραστώ, να νοιώσω ε) χρησιμοποιώ τον έναν απ’ τους αγαπημένους μου στίχους τέσσερεις φορές και γράφω για την φωτογραφία {ποίημα- πρόταση} Είναι περίεργο…………………………………… {Επαναλαμβάνω μια φράση} Μαζί σου ………………………………………. Μαζί σου ……………………………………… Μαζί σου ……………………………………… Μαζί σου ……………………………………… {βαρετό ποίημα} Από λεπτό σε λεπτό ……………………………………………….. Από λεπτό σε λεπτό ………………………………………………... {συναίσθημα} Επιλέγω ένα συναίσθημα ………………………………. Κάθε στίχος στο ποίημα ν’ αρχίζει με το συγκεκριμένο συναίσθημα. {Λευκός Καμβάς} *Ζωγραφίζω με λέξεις 24

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Εικόνα 4: Στιγμές από το εργαστήρι ποίησης

Εικόνα 5: Στιγμές από το εργαστήρι ποίησης: μια αγαπημένη φωτογραφία αποτέλεσε έμπνευση για δημιουργία

25

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Εικόνα 6: Στιγμές από το εργαστήρι ποίησης

Εικόνα 7: Μία ποιητική δημιουργία με στίχους τραγουδιού

26

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

η) Ηχητικά τοπία και δημιουργικές προσεγγίσεις στο ίδρυμα Νιάρχου Μιλήσαμε για τους ήχους: ήχοι παρασκηνίων, γεωφυσικοί ήχοι, ανθρωπογενείς ήχοι, ηχόσημο, ήχος επιφάνειας κ.ά. και ξεναγηθήκαμε στους χώρους συλλέγοντας ήχους. Με το σώμα μας και με διάφορα όργανα αναπαραγάγαμε τους ήχους που συλλέξαμε και... ηχογραφήσαμε το αποτέλεσμα .

Εικόνα 8: Από την επίσκεψή μας στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Εικόνα 9: Από την επίσκεψή μας στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

27

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Εικόνα 10: Από την επίσκεψή μας στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

θ) Συμμετοχή σε διαγωνισμούς 1) Μ α θ η τ ι κ ό ς δ ι α γ ω ν ι σ μ ό ς σ υ γ γ ρ α φ ή ς δ ι η γ ή μ α τ ο ς : «Αφήνω τα ίχνη μου με τη γραφίδα και τον φωτογραφικό μου φακό». Νέα Γενιά Ζηρίδη (1 συμμετοχή: Αγγελική Μούτσου) 2) Διαγωνισμός ελεύθερου κειμένου από τις εκδόσεις Πατάκη (1 συμμετοχή: Έλενα Μαργιώλη) Ο Νεκρός Ντετέκτιβ Ήταν μια κρύα νύχτα του χειμώνα. Μόλις είχα γυρίσει από την δουλειά μου ως μαθητευόμενος ιδιωτικός ντεντέκτιβ. Έπεσα ψόφιος από την κούραση στον καναπέ, για να ξεκουραστώ. Ξαφνικά ένα τηλέφωνο άρχισε να χτυπάει επίμονα και εκνευριστικά. Δεν είχα όρεξη να ακούσω κανέναν. Με τα πολλά, όμως, άπλωσα και το σήκωσα. Ήταν από το Αστυνομικό Τμήμα. Με ενημέρωσαν πως βρήκαν το αφεντικό μου νεκρό στο γραφείο του. Πιθανή η αιτία θανάτου: Αυτοκτονία. Σοκαρίστηκα. Δεν πίστευα στα αυτιά μου. Ο αγαπημένος φίλος, δάσκαλος και συνεργάτης ήταν νεκρός. Ένα

28

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

βρέθηκε ανοιχτό δίπλα στο χέρι του. Κουβαλώντας την κούραση μιας δύσκολης ημέρας στις πλάτες μου, πήγα στην τουαλέτα να βρέξω το πρόσωπο μου. Άρπαξα τα κλειδιά του αυτοκινήτου και έφυγα άρον-άρον για το Τμήμα. Παρά λίγο να περάσω μερικά κόκκινα φανάρια μέσα στην βιασύνη μου αλλά θυμήθηκα τη συμβουλή του ντεντέκτιβ πως οι αστυνομικοί δεν μας κάνουν χάρες. Θα είχα την κλήση στο τσεπάκι μου. Με το που τον σκέφτηκα, οι αναμνήσεις από την σύντομη θητεία μαζί του πλημμύρισαν το μυαλό μου. Βλέπετε μου στάθηκε σαν πατέρας, μου έδωσε δουλειά και ήταν το στήριγμά μου. Κι αυτό, παρόλο που ήταν ένας άνθρωπος μίζερος και εσωστρεφής. Είχε μια ειρωνεία πρόχειρη για κάθε τι που έλεγα ή έκανα καθώς και έναν κακό λόγο για τον καθένα. Αλλά ήταν ένας ευφυής και στοχαστικός δυνάστης. Το αστυνομικό του δαιμόνιο τον βοηθούσε να βρει λύσεις εκεί όπου οι άλλοι δεν έβλεπαν τίποτα. Ήταν ένας μοναχικός άνθρωπος. Δεν άντεχε ούτε ο ίδιος τον εαυτό του και για αυτό ήταν εθισμένος στο αλκοόλ. Με το που μπήκα στο Τμήμα με ενημέρωσαν πως ο αστυνομικός διευθυντής με ήθελε άμεσα στο γραφείο του. Τον είχαν ειδοποιήσει πως έφτασα και με περίμενε. Άρχισε να με ρωτάει για την τελευταία φορά που ήμουν μαζί με

29

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

τον ντεντέκτιβ. Ήταν πολύ προβληματισμένος και μου έκανε ένα σωρό ερωτήσεις. Πολλές φορές με ρωτούσε το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Απάντησα λακωνικά και με σαφήνεια σε όσες πιο πολλές μπορούσα. Ο αστυνομικός διευθυντής μου έδειξε φωτογραφίες από το γραφείο με τον νεκρό ντεντέκτιβ. Τις παρατήρησα προσεκτικά, προσπαθώντας να εντυπώσω στο μυαλό μου και την παραμικρή λεπτομέρεια, όπως μου είχε μάθει ο μακαρίτης. Ήμουν αποφασισμένος να βρω την πραγματική αιτία του θανάτου του γιατί κάτι μέσα μου ψιθύριζε πως δεν ήταν αυτοκτονία. Όπως είπα και στον αστυνόμο, ο ντετέκτιβ Πυθέας, τις τελευταίες μέρες ζωής του έδειχνε χαρούμενος γιατί η προσωπική του ζωή πήγαινε προς το καλύτερο. Είχε γνωρίσει πρόσφατα μια κοπέλα με την οποία σκόπευε να κάνει σοβαρή σχέση. Τα επαγγελματικά του ήταν αυτά που τον απασχολούσαν καθώς είχε αναλάβει σοβαρές υποθέσεις . Πήγα στο σπίτι μου γιατί ήμουν κουρασμένος αλλά δεν με έπιανε ύπνος. Ένα σωρό ερωτήματα γύρω από τον θάνατο του αφεντικού μου μού τριβέλιζαν το μυαλό Την επόμενη μέρα πήγα πρωί-πρωί στο γραφείο. Έπεσα με τα μούτρα στη δουλειά. Ήθελα απεγνωσμένα να λύσω τον γρίφο. Πήγα στο γραφείο του θανόντος, που πλέον μου ανήκε. Χαιρέτησα τη Λίζα, η οποία είχε έτοιμο τον καφέ πάνω στο γραφείο μου να μοσχοβολάει. Η Λίζα ήταν η γραμματέας του γραφείου εδώ και πέντε χρόνια κι έτρεφα για αυτήν κρυφά συναισθήματα. Της είπα να μου φέρει τα ραντεβού του μακαρίτη πλέον Γιώργου Πυθέα της προηγούμενης εβδομάδας, για να ελέγξω τις συναντήσεις του. Κοίταξα διεξοδικά το πρόγραμμα του και συμπέρανα ότι είχε τρεις ύποπτες συναντήσεις με πελάτες σοβαρών υποθέσεων. Κάτι μου έλεγε πως η πραγματική αιτία του θανάτου του βρισκόταν σε αυτές τις συναντήσεις. Την προηγούμενη Δευτέρα είχε έρθει στο γραφείο μια πλούσια όμορφη νεαρή, η κυρία Σπυροπούλου, που αναζητούσε τον δολοφόνο του άντρα της. Ο δεύτερος πελάτης ήταν ένας ηλικιωμένος άντρας ο οποίος αναζητούσε τον

30

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

εξαφανισμένο γιο του και ο τρίτος πελάτης ήταν ο αδελφός του διάσημου τραγουδιστή Μάνου Κανελλόπουλου ο οποίος είχε βρεθεί νεκρός στο διαμέρισμα του. Έπειτα έψαξα τα συρτάρια του ντεντέκτιβ Πυθέα μήπως βρω κάποιο στοιχείο. Μέσα στα συρτάρια βρήκα ένα γράμμα στο οποίο δεν υπήρχε ούτε αποστολέας ούτε παραλήπτης. Άρχισα να το διαβάζω με περιέργεια: «Γνωρίζω τον δολοφόνο του νεκρού. Έλα να με βρεις στην οδό Αριστοτέλους 40, στο κέντρο». Αυτό το γράμμα ίσως θα μπορούσε να μου δώσει μια κατεύθυνση, για να λύσω τον γρίφο του θανάτου του. Έκλεισα ραντεβού με την κυρία Σπυροπούλου η οποία έμενε σε μια πλούσια περιοχή, καθώς ο σύζυγός της ακουγόταν πως ήταν ένας από τους μεγαλύτερους τοκογλύφους της Αθήνας . Φόρεσα το καλό μου κοστούμι και γεμάτος αυτοπεποίθηση ήμουν έτοιμος να συναντήσω την κυρία Σπυροπούλου. Χτύπησα το κουδούνι του

Μου άνοιξε ο μπάτλερ της.

31

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Το σπίτι ήταν απίστευτα πλούσιο. Η αυλή ήταν γεμάτη τριαντάφυλλα και άλλων ειδών λουλούδια. Είχε μια πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων, δύο γήπεδα τένις και χώρο πάρκινγκ για τα πολυτελή αυτοκίνητά της. Μπήκα μέσα και ο μπάτλερ της μου είπε να καθίσω στον καναπέ και να περιμένω. Κατά την αναμονή, με παραξένεψε που πάνω στο καθιστικό του σαλονιού υπήρχε ένα φιαλίδιο με χάπια. Ίδια με αυτά που κρατούσε ο νεκρός ντετέκτιβ στα χέρια του. Αναρωτήθηκα σε ποιον να ανήκαν. Μετά από λίγο ήρθε και εκείνη. Της έκανα ερωτήσεις σχετικά με το θάνατο του άντρα της και για τα ραντεβού της με τον ντετέκτιβ. Μου μίλησε για την ημέρα που γύρισε από τη δουλειά και βρήκε τον άντρα της να κείτεται νεκρός στο κρεβάτι τους, μόλις μπήκε στο δωμάτιο για να αλλάξει ρούχα. Επίσης, μου είπε ότι στις τελευταίες συναντήσεις με τον ντετέκτιβ, αυτός έδειχνε πως είχε πλησιάσει στη διαλεύκανση του φόνου. Έφυγα από την κυρία Σπυροπούλου με επόμενο προορισμό το σπίτι του κύριου Χατζηγεωργίου. Ήταν ο ηλικιωμένος που αναζητούσε το χαμένο γιο του. Αυτός έμενε σε μια φτωχογειτονιά. Ήταν συνταξιούχος δημοσιογράφος αλλά έγραφε ακόμα στην εφημερίδα, καθώς δεν μπορούσε να αποχωριστεί το επάγγελμά του γιατί το αγαπούσε. Το σπίτι του δεν ήταν μεγάλο αλλά ήταν σίγουρα βολικό για αυτόν. Το χρώμα του τοίχου

από την υγρασία. Χτύπησα το κουδούνι του σπιτιού και μου άνοιξε ο ίδιος.

32

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Τον ρώτησα για την υπόθεση με τον εξαφανισμένο γιο του και για τα ραντεβού που είχε με τον ντετέκτιβ. Μου διάβασε μια επιστολή που του είχε στείλει ο ντετέκτιβ: «Αγαπητέ κύριε Χατζηγεωργίου, είμαι κοντά στα ίχνη του γιου. Δεν θέλω να σας στενοχωρήσω μα οφείλω να πω την αλήθεια. Ο γιός σας είναι πιθανότατα νεκρός. Χρωστούσε πολλά λεφτά στο τζόγο». Επίσης μου είπε πως ο ντετέκτιβ Πυθέας φαινόταν ανήσυχος. Έφυγα από τον κύριο Χατζηγεωργίου. Η επόμενη και τελευταία στάση μου ήταν στον κύριο Κανελλόπουλο, που είχε πεθάνει ο αδερφός του. Έμενε και αυτός σε μια πλούσια γειτονιά. Χτύπησα το κουδούνι του σπιτιού και μου άνοιξε μια καθαρίστρια. Η αυλή ήταν μεγάλη με

Επίσης είχε μια πισίνα μεγάλων διαστάσεων. Η καθαρίστρια μου είπε να περάσω μέσα. Κάθισα σε μια πολυθρόνα περιμένοντας να γυρίσει από τη δουλειά. Δούλευε ως μεγαλομεσίτης και φαινόταν ότι έβγαζε πολλά χρήματα. Καθώς ήταν απασχολημένη η καθαρίστρια με οικιακές δουλειές πήρα την ευκαιρία να τρυπώσω στο δωμάτιο του και να ψάξω για στοιχεία. Έτσι λοιπόν ανακάλυψα ένα φάκελο με πολλές φωτογραφίες του ντετέκτιβ και μια σύριγγα. Άρπαξα τις 33

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

φωτογραφίες και τη σύριγγα, γιατί μου φαίνονταν ότι θα με βοηθούσαν στην έρευνα μου. Γύρισα πίσω στο σαλόνι χωρίς να δώσω κανένα σημάδι ανησυχίας. Εκείνη την ώρα ακριβώς εμφανίστηκε ο κύριος Κανελλόπουλος. Μιλήσαμε πολλή ώρα χωρίς να μου πει κάτι ενδιαφέρον για την υπόθεση. Μετά από αυτή την κουραστική μέρα γύρισα στο διαμέρισμά μου να χαλαρώσω και να σκεφτώ. Προσπαθούσα να τοποθετήσω τα κομμάτια της υπόθεσης σε μια σειρά, όπως τα κομμάτια ενός παζλ. Ξαφνικά ακούστηκε ο κτύπος του τηλεφώνου και με έβγαλε από την περισυλλογή μου. Με ενημέρωσαν για τα αποτελέσματα της τοξικολογικής εξέτασης και βρήκαν πώς είχαν δηλητηριάσει τον ντετέκτιβ. Δεν με έπιανε ο ύπνος καθώς τριγυρνούσαν τα στοιχεία της υπόθεσης στο μυαλό μου με συνέπεια να μείνω ξάγρυπνος όλο το βράδυ. Το επόμενο πρωί αποφάσισα να πάω στην Αριστοτέλους 40. Εκεί μου άνοιξε η καθαρίστρια του κυρίου Κανελλόπουλου. Ξαφνιάστηκα με την παρουσία της εκεί. Στην οδό αυτή βρισκόταν και το σπίτι της καθαρίστριας. Μου φαινόταν αρκετά φοβισμένη καθώς μου είπε ότι δεν θα ξαναπήγαινε στη δουλειά. Την εκβίαζε ο κύριος Κανελλόπουλος ότι θα τη σκοτώσει αν πει την αλήθεια. Ο Κανελλόπουλος είχε σκοτώσει τον αδερφό του χτυπώντας τον με ένα βαρύ κηροπήγιο. Η καθαρίστρια ήταν αυτόπτης μάρτυρας του φόνου. Έφυγα από το σπίτι τρέχοντας να δώσω τη σύριγγα στη σήμανση. Μετά από λίγη ώρα μου είπαν πως εντοπίστηκαν αποτυπώματα από τον ντετέκτιβ και τον κύριο Κανελλόπουλο. Πλέον γνώριζα το δολοφόνο του ντετέκτιβ. Ενημέρωσα την αστυνομία για τα αποτελέσματα της έρευνάς μου και έτσι τον συνέλαβαν. Στην δίκη του, με όλα τα στοιχεία που έδωσα στον εισαγγελέα, αποφασίστηκε η ενοχή του . Ισόβια κάθειρξη. Θα πέρναγε το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή . Ένιωσα δικαιωμένος…

Αγγελική Μούτσου

Το όνειρο της ζωής Τα αστέρια πέφτουν, τα λουλούδια μαραίνονται, ο ήλιος χάνεται... Ωστόσο

34

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

θα έρθει η στιγμή που τα αστέρια θα λάμψουν, θα έρθει μια στιγμή που τα λουλούδια θα ανθίσουν, θα έρθει η στιγμή που ο ήλιος θα περιλούσει με φως όλο τον κόσμο. Επειδή, η ελπίδα θα ζει πάντα στις ψυχές των ανθρώπων, πάντα θα ζει το κουράγιο και το θάρρος. Κάθε σκέψη είναι μία μάχη, κάθε αναπνοή είναι ένας πόλεμος... Αυτά είναι τα λόγια της Χρυσάνθης που καθημερινά ξιφομαχούσε με κάθε δυσκολία της ζωής της και έβγαινε πάντα νικήτρια. Μια μέρα όμως η κοφτερή λόγχη την χτύπησε στην καρδιά. Ο καρκίνος είχε ήδη καταβάλει κάθε δύναμη, κάθε ανάμνηση κι ευτυχία. Βομβαρδισμοί... Κάθε σφαίρα που ηχεί στα αυτιά των ανθρώπων είναι κι ένας θάνατος, κάθε φωνή που παλεύει να ακουστεί είναι και μια ελπίδα. Έτσι και η σφαίρα της ζωής της Χρυσάνθης, ταξίδεψε με ταχύτητα φωτός και χτύπησε απρόσμενα την καρδιά της. Τα δάκρυα στάζουν και φεύγουν έξω από τα όρια του προσώπου. Μια σταγόνα κυλά στο έδαφος, μια σταγόνα παρασύρεται από τον κρύο αέρα, ώσπου σταματά, γιατί είχε πια παγώσει. Έτσι, και η Χρυσάνθη παραλύει και υποτάσσεται στον καρκίνο, παρόλο που φωνάζει, για να ακουστεί, παρόλο που παλεύει, για να βγει από το αδιέξοδο. Μοιάζει σαν να θέλει να σκιστεί στα δύο, ώστε επιτέλους να καταφέρει να ζήσει. Η Χρυσάνθη ξυπνά κι όλα γύρω της τής φαίνονται αλλιώτικα. Αισθάνεται ζαλισμένη, κουρασμένη, καταπιεσμένη. Είναι ξαπλωμένη στο κρεβάτι του νοσοκομείου, ενώ αισθάνεται ένα ψυχρό αεράκι να τη διαπερνά. Προσπαθεί να πιάσει τη μάλλινη κουβέρτα της. Βρίσκεται όμως πολύ μακριά. Θέλει να καλύψει τον σβέρκο της, τα μαλλιά της όμως έχουν χαθεί. Αρχίζει να κλείνει τα μάτια της, ενώ ο ύπνος την πηγαίνει στα πιο γλυκά όνειρα. Ωστόσο, ο πόνος κι η δυστυχία σταματούν το ταξίδι της, εμποδίζοντάς τη να ελπίζει, εμποδίζοντάς τη να ζει. Αρχίζει να πέφτει μέσα στο βάθος του εφιάλτη, που όλα φαίνονται να μοιάζουν με την ιστορία της ζωής της... Πόνοι, δάκρυα, γέλια και χαρά... Έφτασε η στιγμή που η ζωή υποδέχεται άλλο ένα μέλος, έφτασε η στιγμή που όλοι φορούν τα πιο πλατιά τους χαμόγελα, γιατί η Χρυσάνθη έλαμψε στο φως του κόσμου, ένα κορίτσι γεμάτο ομορφιά. Τα

35

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

χρυσαφένια της μαλλιά, σαν το κύμα χύνονται στους ώμους της, η κορμοστασιά της σαν το κυπαρίσσι, τα γαλανά μάτια της αντανακλούν στις αχτίνες του ήλιου, τα χείλια της κόκκινο τριαντάφυλλο. Έφτασε όμως η μέρα που ο ήλιος κρύφτηκε πίσω από μαύρα σύννεφα. Ήρθε η μέρα που η Χρυσάνθη σωριάστηκε στο πάτωμα. Δεν είχε τη δύναμη να σηκωθεί. Σκέψεις στροβιλίζονταν στο μυαλό της. Είχε λιποθυμήσει και σαν σε όνειρο άκουγε την απελπισμένη φωνή της μαμάς της “Ξύπνα! Ξύπνα!” Καταφτάνει το ασθενοφόρο. Η Χρυσάνθη ίσα ίσα που ανοίγει τα μάτια της. Όλα γίνονται τόσο γρήγορα. Φτάνουν στο νοσοκομείο. Οι γιατροί προσπαθούν να τη συνεφέρουν... Περνούν οι ώρες, τα λεπτά, τα δευτερόλεπτα. Το μόνο που ακούει είναι οι ομιλίες των γιατρών. Το μόνο που μπορεί να δει είναι ο ιδρώτας να στάζει από το απελπισμένο τους πρόσωπο. Μια βελόνα τρυπάει το χέρι της. Παίρνει μια μεγάλη ανάσα, “κάθε αναπνοή είναι μια μεγάλη μάχη, κάθε σκέψη είναι ένας πόλεμος και νομίζω πως δεν νικώ πια. Με εγκαταλείπει το σώμα μου, η ψυχή μου ήδη πετάει σε άλλους άγνωστους κόσμους. Τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων έχουν βγει... Ο ήχος του τηλεφώνου ηχεί σε όλο το σπίτι. Η μητέρα της Χρυσάνθης ξάγρυπνη πετάγεται από το κρεβάτι της. Με βιασύνη απαντά. Ένα δάκρυ κυλά από το πρόσωπο και χάνεται στο πάτωμα. Το τηλέφωνο πέφτει από τα χέρια της. Κάθε δύναμη την εγκαταλείπει. Το μόνο που πρόλαβε να ακούσει είναι “λευχαιμία”. Λιποθυμά κι ονειρεύεται την κόρη της να τρέχει μες στον κήπο με τα μαλλιά της να ανεμίζουν, χρυσαφένια στο φως του ήλιου. Θυμάται την ημέρα που γεννήθηκε... Μια φωνή της δίνει δύναμη και παρηγοριά, για να συνεχίσει τον δρόμο προς τη σωτηρία της κόρης της... Ξεκινούν τις χημειοθεραπείες. Κάθε μέρα που περνά είναι και μια μάχη. Κάθε μέρα που περνάει, μια τρίχα από τα χρυσαφένια μαλλιά της πέφτει και μαραίνεται... Ένας άγγελος εμφανίζεται, την κοιτά και της χαμογελά. Παίρνει μια τρίχα από τα λιγοστά μαλλιά της και φτιάχνει από αυτή ένα λουλούδι. Της το

36

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

δίνει και της λέει: «εκεί είναι το σπίτι σου κι εκεί πρέπει να πας». Τότε, η Χρυσάνθη ξυπνά απ’ το όνειρό της κι αντικρίζει τη μητέρα της. Βρίσκει τη δύναμη και της λέει: -«Μαμά, ο δρόμος για το σπίτι είναι μακρύς;».

-« Όχι, γιατί ρωτάς;» -«Γιατί η μάχη τέλειωσε»...

Έλενα Μαργιώλη

3. Αξιολόγηση προγράμματος

37

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις

Ομάδα πολιτιστικού προγράμματος 2 Γυμνασίου Αγίου Δημητρίου-Δημήτρης Γληνός 2016-2017 ου

38

Λογοτεχνία και δημιουργικές προσεγγίσεις