Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ/ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Δ΄ΑΘΗΝΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 4ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

2016 Η περιπέτεια της δημιουργίας: τέχνη και λογοτεχνία

Maria Michali 4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 9/5/2016

Περιεχόμενα Η ομάδα............................... σελ. 2 Στόχοι προγράμματος................................... ........ σελ.4 Στάδια προγράμματος................................ σελ. 4 Συγκρότηση ομάδας.................. ............................ σελ. 4 Δραστηριότητες................................. ............ σελ. 6 α) Αναγνωστάκης, ακροστιχίδα, διπλή ακροστιχίδα, συνομιλία με ποίημα, άσκηση στην αφήγηση και στη φαντασία με εικόνες, προσωπογραφίες................................. σελ. 6 β) Χαϊκού, τάνκα, ρένκα, Λογοτεχνικό εργαστήρι στο Ίδρυμα Καίτης Λασκαρίδου............................................................ σελ. 11 γ) Παπαδιαμάντης, θεατρική παράσταση «Αγαπητέ κυρ Αλέξανδρε...», Λίμερικ, οπτικοποιήσεις............................................ σελ. 14 δ)

Ομοιοκαταληξία,

σονέτο,

αποτυπώματα

σε

πηλό,

ψηφιδωτό

κισσού ..................................... σελ. 18 ε) Εργαστήριο ποίησης με την ποιήτρια Αναστασία Παρασκευουλάκου, καλλιγραφήματα, μικρό αφιέρωμα στην ημέρα ποίησης. ................ σελ. 23 στ) Συμμετοχή σε διαγωνισμούς.......................... σελ. 29 Αξιολόγηση προγράμματος...................... σελ. 29 Βιβλιογραφία................................ σελ. 32 Επιμορφωτικά σεμινάρια-Εργαστήρια (Σχ. Έτους 2015-2016)........ σελ. 32 Παράρτημα: εργασίες μαθητών/ριών ανά κατηγορία..................... σελ. 33

1

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Η ομάδα

Γεωργία Α., Γ1

Βάσω Χ., Γ3

Αδαμάντιος Ε., Γ1

Έφη Χ., Γ3

Στέλλα Ζ., Γ1

Μαρία Κ., Γ1

2

Ίωνας Ε., Β1

Γεωργία Κ., Β1

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Μαριλένα Ρ., Γ3

Μαρία Μιχάλη, φιλόλογος, συντονίστρια προγράμματος

Παναγιώτης Γ., Α1

Γιάννης Μ., Α3

Βικτωρία Δήμα, εικαστικός, εκπαιδευτικός που συμμετέχει στο πρόγραμμα

3

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

1. Στόχοι προγράμματος 1) Άσκηση στη γραφή, δηλαδή ανάπτυξη κι έκφραση ιδεών μέσα από το δημιουργικό γράψιμο.

2) Ενεργοποίηση φαντασίας και δημιουργικότητας.

3) Ανάπτυξη γλωσσικής ικανότητας μέσα από τον πειραματισμό με τις λέξεις.

4) Άσκηση στην αυστηρή φόρμα μέσα από τη σύνθεση «ποιημάτων» (χαϊκού, τάνκα, ρένκα, λίμερικ, σονέτο) και εμπέδωσης των μορφικών στοιχείων με τα οποία κατασκευάζεται η ποίηση (στίχοι, αριθμοί συλλαβών, ρίμα, κ.λπ.).

5) Ανάπτυξη βιωματικής και συνεργατικής μάθησης.

2. Στάδια προγράμματος 1) Συγκρότηση ομάδας (αρχικά τέσσερις μαθήτριες κι ένας μαθητής). Σταδιακά και μέχρι 20 Δεκεμβρίου προστέθηκαν τρεις μαθήτριες και τρεις μαθητές). Στην πρώτη συνάντηση: α) Αυτοπαρουσίαση μελών ομάδας. Ένα παράδειγμα:

Όνομα: Στέλλα (Στυλιανή) Μου αρέσει: Να χορεύω να περνώ χρόνο με την οικογένειά μου, να παίζω ομαδικά παιχνίδια, όπως volley και τένις. Επιπλέον, μου αρέσει να διαβάζω βιβλία. Δεν μου αρέσει: να κάνω λάθη, αλλά γνωρίζω ότι αυτό δεν γίνεται να αποφευχθεί Αγαπημένη φράση: Κάνοντας λάθη βελτιώνεσαι και γίνεσαι καλύτερος. Η πρώτη λέξη που σου έρχεται στο μυαλό και ξεκινάει από τα παρακάτω γράμματα: Ηλιάνα Ναπολέων Άριστος Ιλιάδα Λύση Ύστερα Τρίτη Σύνταγμα

4

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

β) Σύνταξη κι υπογραφή συμβολαίου ομαλής λειτουργίας της ομάδας (σεβασμός μελών ομάδας, συνεργασία κ.λπ.). γ) Συζήτηση για το πρόγραμμα (περιεχόμενο, προσδοκίες, κατάθεση ιδεών και προτάσεων). δ) Δημιουργία ενός wiki στο οποίο αναρτώνται οι εργασίες. Το wiki σε αυτή την περίπτωση χρησιμεύει, κυρίως, ως αποθετήριο εργασιών.

Εικόνα 1: Η αρχική σελίδα του wiki: http://dimiourgikigrafi.pbworks.com/

ε) Για... ‘ζέσταμα’ ζητείται να γράψουν μια ιστορία που περιέχει τις παρακάτω λέξεις: «άνθρωποι, ηλιόλουστη, ημερώνω, καρδιά, πεθαίνω, χρυσαφένιο, παραμελώ, μοναδικός, κόσμος, ανακαλύπτω.

Εικόνα 2: Μία από τις ιστορίες...

5

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

2) Δραστηριότητες...  Για κάθε δραστηριότητα δημιουργικής γραφής δίνονται σημειώσεις με παραδείγματα.  Εργασίες ανά κατηγορία (ακροστιχίδες, χαϊκού, τάνκα, ρένκα, λίμερικ, σονέτα κ.ά.) μπορείτε να δείτε στο παράρτημα.  Οι εργασίες είναι ατομικές κι ομαδικές.

α) Αναγνωστάκης, ακροστιχίδα, διπλή ακροστιχίδα, συνομιλία με ποίημα, άσκηση στην αφήγηση και στη φαντασία με εικόνες, προσωπογραφίες Οι δραστηριότητες των μελών της ομάδας ξεκινούν με τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Το 2015 ανακηρύχτηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης «Έτος Αναγνωστάκη», καθώς συμπληρώθηκαν ενενήντα χρόνια από τη γέννησή του (10 Μαρτίου 1925).  Η πρώτη δραστηριότητα είναι η δημιουργία ακροστιχίδας με το όνομα του ποιητή αντλώντας στοιχεία από τη βιογραφία στο wikipedia: https://goo.gl/Bo0QRU

Εικόνα 3: Ακροστιχίδα με το όνομα του Αναγνωστάκη και στοιχεία από τη βιογραφία του στο wikipedia: https://goo.gl/Bo0QRU

6

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Διαβάζουν ποιήματά του κι ακούν τον Αναγνωστάκη να απαγγέλει.  Γράφουν ακροστιχίδες με τίτλους από ποιήματα του Αναγνωστάκη.

Παραμύθι η ζωή Αναρωτιέμαι Ρωτάω τον εαυτό μου Αλλά απάντηση δεν παίρνω Μέσα μου όλα ένα κουβάρι Υποθέσεις με περιτριγυρίζουν Θυμάμαι τα παραμύθια της ζωής μου Ισορροπώντας πάνω σε κομμένο σκοινί Άραγε , υπάρχουν στ' αλήθεια ; Μαριλένα Ρ.

Εικόνα 4: Ακροστιχίδες με τον τίτλο του ποιήματος «Θα ‘ρθει μια μέρα» και τη λέξη «παραμύθια».

Εικόνα 5: Ακροστιχίδα με τον τίτλο του ποιήματος «Στο παιδί μου».

7

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 6: Ακροστιχίδα με τον τίτλο του ποιήματος «Απόφαση».

 Ασχολούνται με τη διπλή ακροστιχίδα και ποιήματα του Αναγνωστάκη.

Εικόνα 7: Διπλή ακροστιχίδα με τον τίτλο του ποιήματος «Το σκάκι».

8

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Συνομιλούν με το ποίημα (conversation poems) «Στο παιδί μου» συμφωνώντας ή και διαφωνώντας με τον ποιητή.

Εικόνα 8: Μια απάντηση στο ποίημα του Αναγνωστάκη «Στο παιδί μου»

Εικόνα 9: Δύο ακόμη απαντήσεις στο ποίημα του Αναγνωστάκη «Στο παιδί μου».

9

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Χρησιμοποιώντας εικόνες εμπνευσμένες από το ποίημα «Στο παιδί μου» γράφουν μια ιστορία.

Εικόνα 10: Άσκηση στην αφήγηση με εικόνες.

Εικόνα 11: Μια φανταστική ιστορία με βάση τις εικόνες από τη Μαριλένα και την Έφη.

10

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Δημιουργούν προσωπογραφίες πλέκοντας στίχους με εικόνα.

Εικόνα 12: Προσωπογραφία του Αναγνωστάκη με στίχους από το ποίημα «Στο παιδί μου».

β) Χαϊκού, τάνκα, ρένκα, Λογοτεχνικό εργαστήρι στο Ίδρυμα Καίτης Λασκαρίδου Μαθαίνουν για τα χαϊκού.  Διαβάζουν χαϊκού του Σεφέρη.  Γράφουν χαϊκού. Όλο χρώματα Γεμίζουν ξεχειλίζουν Όμορφη ζωή Έφη Χ. Όλοι δυνατοί Πίσω από τον πύργο Μπρος όμως τι; Βάσω Χ.

11

Πολλά αστέρια στον ουρανό πετάνε είναι μαγικά Στέλλα Ζ. Φως της ημέρας Τόσο εκτυφλωτικό Στον μπλε ουρανό Αδαμάντιος Ε.

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 13: Τρία χαϊκού από τη Μαρία Κ.

Εικόνα 14: Τρία ακόμη χαϊκού από τη Μαριλένα Ρ.

Επίσκεψη στο Ίδρυμα Καίτης Λασκαρίδου και παρακολούθηση Λογοτεχνικού Εργαστηρίου με εισηγητή τον Βασίλη Βασιλειάδη, Ερευνητή του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Στο εργαστήρι προσέγγισαν και έγραψαν χαϊκού.  Προχωρούν λίγο με τα χαϊκού και γράφουν τάνκα (από την Ιαπωνία κι αυτά...Έχουν την ίδια δομή με τα χαϊκού, προσαυξημένη κατά δύο επτασύλλαβους στίχους. Άρα, πέντε στίχους συγκροτημένους σε δύο 12

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

στροφές (5+7+5 και 7+7).Στη συνέχεια γράφουν και ρένκα (πολλά τάνκα μαζί λέγονται ρένκα).

Εικόνα 15: Τα τάνκα είναι παρόμοια με τα χαϊκού. Πολλά τάνκα μαζί λέγονται ρένκα.

Εικόνα 16: Ρένκα από την Έφη Χ.

13

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

γ) Παπαδιαμάντης, θεατρική παράσταση «Αγαπητέ κυρ Αλέξανδρε...», λίμερικ, οπτικοποιήσεις  Ασχολούνται με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, μια και θα παρακολουθήσουν θεατρική παράσταση που αναφέρεται στα έργα του. Παρακολουθούν βίντεο από το Αρχείο της ΕΡΤ, κρατούν σημειώσεις με στοιχεία που θεωρούν σημαντικά. Με τις σημειώσεις τους και τις πληροφορίες του σχολικού βιβλίου «Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», δημιουργούν μια ακροστιχίδα. Δύο παραδείγματα...

Εικόνα 17: Δύο ακροστιχίδες με το όνομα του Παπαδιαμάντη σε χειρόγραφη μορφή.

Εικόνα 18: Ακροστιχίδα με το όνομα του Παπαδιαμάντη από τη Στέλλα.

14

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 19: Ακροστιχίδα με το όνομα του Παπαδιαμάντη από τον Αδαμάντιο.

 Διαβάζουν περιλήψεις και αποσπάσματα από τα έργα του.  Δημιουργούν κολάζ θαλασσινού τοπίου με ανθρώπινη μορφή – βράχος (οπτικοποίηση περιγραφής με τη Φλανδρώ από «Τ’ Αγνάντεμα»).

Εικόνα 20: «..και να ο βράχος εκεί, η πέτρα που θαλασσοδέρνεται και χτυπά και βογγά απάνω της το κύμα… κι η φωνή της, το βογγητό της γίνεται ένα με το βογγητό της θάλασσας… Να η ξέρα εκεί. Αυτή 'ναι η Φλανδρώ».

15

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Παρακολουθούν τη θεατρική παράσταση «Aγαπητέ κυρ Αλέξανδρε…» από τις Μαγικές Σβούρες στο Θέατρο Ιλίσια. Η παράσταση αναφέρεται σε έργα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Μέσα από σύγχρονες τεχνικές σωματικού θεάτρου και αφηγηματικής δράσης δίνεται η δυναμική των κειμένων του. Στο τέλος της παράστασης συζητούν με τους/τις ηθοποιούς.

Εικόνα 21: Από τη θεατρική παράσταση Αγαπητέ κυρ Αλέξανδρε...»

Εικόνα 22: Συζήτηση με τους/τις ηθοποιούς στο τέλος της παράστασης».

16

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Δίνουν ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία της Φλανδρώς.

Εικόνα 23: Ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία της Φλανδρώς από τον Γιάννη Μ.

 Μαθαίνουν για το λίμερικ.  Διαβάζουν λίμερικ του Σεφέρη.  Γράφουν λίμερικ εμπνευσμένοι/ες από τους ήρωες, τις ηρωίδες και τον Παπαδιαμάντη.

Εικόνα 24: Δύο Λίμερικ από τη Γεωργία Α.

17

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 25: Ένα ακόμη Λίμερικ από τη Γεωργία Κ.

δ)

Ομοιοκαταληξία, σονέτο, αποτυπώματα σε πηλό, ψηφιδωτό κισσού

 «Παιχνίδια» με την ομοιοκαταληξία:  Βρίσκουν ρίμες που ως μέρη του λόγου διαφέρουν. Η ομοιοκαταληξία θεωρείται πιο τεχνική, όταν ομοιοκαταληκτούν διαφορετικά μέρη του λόγου (π.χ. γλώσσα-τόσα, όχι-απόχη).  Ασκήσεις με τα είδη της ομοιοκαταληξίας (σταυρωτή, πλεχτή, ζευγαρωτή). Ένα παράδειγμα:

Πόσο βλέπω με ευχαρίστηση Μαζεμένη τόση ασπρίλα Και να περιμένω με έχει στήσει Και φοράω και αρβύλα

18

Γεωργία Α.

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Ασκήσεις με την ίδια ρίμα που έχουν επιλέξει οι ίδιοι. Παράδειγμα: Μάγια μού’χεις κάνει μάγια, και μας κάνεις και την άγια· έλα εκεί στα πλάγια πριν μας πάρουνε τα σκάγια, [εδώ λείπει η κουκουβάγια], Μάγια [μου] Μελάγια.

(Μποστ, «Τα ελαφρά μου τραγούδια»)

Ένα παράδειγμα: να γράψουμε 4 στίχους με την ίδια ρίμα (-άλι, -αρό) που θα περιλαμβάνει τουλάχιστον την τελευταία συλλαβή και το προηγούμενό της φωνήεν. Ένα παράδειγμα: Είναι η ζωή μου χάλι Μακριά απ’ τη δική σου την αγκάλη Μένω μόνη στην Εκάλη Ζώντας μέσ’ στο παρακάλι

Στέλλα Ζ.

ή Ο Γιάννης θέλει άλλη Η ζωή μου είναι ένα χάλι Μ’ έχει πιάσει μια ζάλη Αχ, Γιάννη ,μη φύγεις πάλι

Γεωργία Κ.

 Ομοιοκαταληξία μωσαϊκό: στο ένα από τα δύο σκέλη της ρίμας πρέπει να ενσωματώσουν δύο και περισσότερες λέξεις, πχ. «θα μένει-θαμμένη», «μετάξι - με τάξη», «Ζυμώνει –ζει μόνη», «Βρέχεται-βρε έρχεται».  Άσκηση για παρήχηση: να εντοπίσουν τις παρηχήσεις των συμφώνων σε σονέτα που τους δίνονται.  Εισαγωγή στο σονέτο: διαβάζουν δυνατά σονέτα (Μαβίλη, Βάρναλη) και βρίσκουν τα γνωρίσματά τους.

19

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Δίνονται ανακατεμένοι στίχοι σε πολλά μικρά χαρτάκια από το σονέτο του Μαβίλη «Φάληρο» (κάθε στίχος σε ένα χαρτάκι). Ξαναδημιουργούν το ποίημα με βάση το νόημα, αλλά και τεχνικά χαρακτηριστικά (ομοιοκαταληξία, στροφικές ιδιαιτερότητες του σονέτου κ.ά.)

Εικόνα 26: Προσπάθεια να ξαναδημιουργήσουμε το σονέτο του Μαβίλη «Φάληρο».

 Παιχνίδι με σονέτο: α) Εστιάζουν σε ένα θέμα. Εστίασαν σε κάτι οικείο, στο σχολείο. β) Χωρίζονται σε ομάδες και δημιουργούν μια τράπεζα λέξεων που ομοιοκαταληκτούν. γ) Η κάθε ομάδα πρέπει να βρει λέξεις σχετικές με το θέμα (π.χ. σχολείο, θρανίο, χημείο, αντίο, κυλικείο κ.ά.), (μαθήματα, παθήματα, ρήματα, τμήματα κ.ά.). δ) Εργάζονται ομαδικά και προσπαθούν... να γράψουν σονέτα με θέμα το σχολείο αντλώντας ομοιοκαταληξίες από την τράπεζα λέξεων.

20

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 27: Μία ομαδική προσπάθεια δημιουργίας σονέτου.

Εικόνα 28: Σονέτο από τη Μαριλένα Ρ.

21

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Αποτυπώματα σε πηλό με φυτά (για τα οποία υπήρχε αναφορά σε κάποια από τα σονέτα που διάβασαν).  Ψηφιδωτό κισσού (αντί...για σέλινο) «Σέλινα τα μαλλιά σου μυρωμένα...»

Εικόνα 29: ψηφιδωτό κισσού

ε) Εργαστήριο ποίησης με την ποιήτρια Αναστασία Παρασκευουλάκου, καλλιγραφήματα, μικρό αφιέρωμα στην ημέρα ποίησης.  Μικρό αφιέρωμα στην ημέρα ποίησης (21η Μαρτίου). Διαβάζουν απόσπασμα «Από τις γειτονιές του κόσμου» του Γιάννη Ρίτσου. Συνεχίζουν το ποίημα προσπαθώντας να διατηρήσουν το ύφος του ποιήματος με το ερώτημα: «Τι άλλο ρίχνει τούτος ο άνεμος;»

Από τις Γειτονιές του κόσμου του Γιάννη Ρίτσου Είναι μεγάλος τούτος ο άνεμος είναι πελώριος τούτος ο άνεμος είναι χαρούμενος, χαρούμενος, χαρούμενος, ρίχνει τα τείχη που ύψωσαν ανάμεσα στους λαούς ρίχνει τα τείχη του θανάτου ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στο νου και στην καρδιά τα τείχη ανάμεσα σε σένα και σε μένα κι ανοίγει διάπλατα, πάνου απ’ τον κόσμο, του ήλιου παράθυρο. Ακούστε πώς σφυρίζει τούτος ο άνεμος μέσα στις ματωμένες γειτονιές του κόσμου.

22

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 30: «τούτος ο άνεμος ρίχνει τα τείχη που χωρίζουν τα δυο χέρια που θέλουν να ενωθούν». Ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στις διαφορές Ρίχνει τα τείχη του μίσους Τα τείχη της διαφορετικότητας Τα τείχη της καχυποψίας Είναι δυνατός κι ανάλαφρος άνεμος Είναι ένας δροσερός, καλοκαιρινός άνεμος Περνά μέσα από τα φύλλα των δέντρων Και τα κάνει να παίζουν μελωδική μουσική

ρίχνει τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους παίρνει όλα τα κακά και τα εξαφανίζει παίρνει τους ανθρώπους και τους ενώνει φωτίζει τις καλές πράξεις ρίχνει το μίσος και τη βία είναι μαγικός τούτος ο άνεμος σβήνει για πάντα τον ρατσισμό.

Παίρνει τα δάκρυα της θλίψης μακριά Είναι καλός άνεμος.

Γιάννης Μ.

Βάσω Χ.

ΝΒ Παίρνει μακριά τα δάκρυα της θλίψης

ρίχνει τα τείχη του μίσους και της υποκρισίας είναι γλυκός ο άνεμος αυτός ρίχνει τα τείχη της διαφορετικότητας ρίχνει τους πολέμους και τις δύσκολες στιγμές ρίχνει τα τείχη της πονηριάς και της καχυποψίας πνέει άνεμος ειρήνης, συνεργασίας, γαλήνης κλείνει την πόρτα της μοναξιάς κι ανοίγει την πόρτα της αγάπης και της φιλίας είναι ένας άνεμος που ενώνει τον κόσμο. Γεωργία Κ.

Εικόνα 31: «τούτος ο άνεμος παίρνει τα δάκρυα της θλίψης μακριά... σβήνει για πάντα τον ρατσισμό».

23

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Ανάγνωση δύο ποιημάτων της Αναστασίας Παρασκευουλάκου. Την εικόνα που προσλαμβάνουν από την ανάγνωση την σχηματοποιούν με καλλιγραφήματα. Πριν ξεκινήσουν βλέπουν μερικά καλλιγραφήματα. Το τυχαίο Το τυχαίο σηκώνει πανιά ορίζει το μαζικό φόβο. Ξύπνα άνθρωπε, ύψωσε το βλέμμα να καυτηριάσεις τη μανία του δυνάστη. Δυνάστες του κόσμου μπορούμε ακόμη να γράφουμε ποιήματα με την πλάτη στραμμένη στη δική σας πρόοδο. Δυνάστες του κόσμου οι επιθυμίες μας υπάρχουν ως πλανητικό σύστημα, διοικούν την ψυχή άνευ πρόστιμου.

Κόκκινη θλίψη Βλέμματα με κόκκινη θλίψη πίσω από κουρτίνες φόβου. Θυμωμένα δέντρα στρέφονται στους δυνάστες ρίχνουν καταιγίδα. Η γλώσσα παύει να είναι σημείο αναφοράς. Θυμωμένα δέντρα πνίγουν τους εκτελεστές. Το τοπίο εξωπραγματικό. Τέφρα ανάμεικτη με γλώσσα νεκρή στην παγωμένη λίμνη του μυαλού

Εικόνα 32: Καλλιγράφημα από τη Γεωργία Κ. «Βλέμματα με κόκκινη θλίψη πίσω από κουρτίνες φόβου».

24

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 33: Καλλιγράφημα από τη Μαρία Κ. «Το τυχαίο σηκώνει πανιά».

Εικόνα 34: Καλλιγράφημα από τη Βάσω Χ. «Τέφρα ανάμεικτη με γλώσσα νεκρή στην παγωμένη λίμνη του μυαλού».

25

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

 Εργαστήριο ποίησης με θέμα: «Με ποίηση για την ποίηση κι αντίστροφα» με την ποιήτρια Αναστασία Παρασκευουλάκου. Στο εργαστήριο ασχολήθηκαν με τις εξής δραστηριότητες:  Ένα ποίημα μπορεί... (συνεχίζουν). Ο καθένας κι η καθεμία γράφει τη σκέψη του και μπερδεύουν τα γραπτά και τα ξαναμοιράζουν. Στη συνέχεια διαλέγουν δύο λέξεις από το κείμενο που τους μοιράστηκε και γράφουν ένα μικρό ποίημα έχοντας ως αρχή τη μία λέξη και τέλος την άλλη.  Διαβάζουν ορισμούς ποιητών για την ποίηση: «ποίηση είναι... ποίηση δεν είναι..., τι είναι ποίηση...» Συζητούν τους ορισμούς που τους εκφράζουν. Μερικοί από τους ορισμούς:  Yevgeny Yevtushenkο: Η ποίηση είναι σαν ένα πουλί, αγνοεί όλα τα σύνορα.  Μπόρχες: 'Οταν διαβάζουμε ένα καλό ποίημα, φανταζόμαστε πως κι εμείς θα μπορούσαμε να το έχουμε γράψει, πως το ποίημα προϋπήρχε μέσα μας.  Έντγκαρ Άλαν Πόε: Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν, και λέξεις που καίνε  Ρόμπερτ Φροστ: Ποίηση είναι όταν ένα συναίσθημα έχει βρει τη σκέψη της και η σκέψη έχει βρει λέξεις.  Π. Νερούντα: Η ποίηση δεν ανήκει σ’ αυτούς που τη γράφουν αλλά σ’ αυτούς που την έχουν ανάγκη.  Νικηφόρος Βρεττάκος: Η ποίηση δεν είναι παρά ένας μεγεθυντικός φακός της πραγματικότητας.Η ποίηση δεν είναι ούτε ρυθμός, ούτε λογική.  Εργάζονται με Παρασκευουλάκου.

ποιήματα

της

ποιήτριας

 Διαβάζουν το πεζό κείμενο και το χωρίζουν σε στίχους.

26

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Αναστασίας

 Δίνονται ανακατεμένοι στίχοι σε πολλά μικρά χαρτάκια. Προσπαθούν να ανασυστήσουν το ποίημα με βάση το νόημα.

27

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Εικόνα 35: Προσπάθεια να ξαναδημιουργηθεί το ποίημα με βάση το νόημα.

 Συμπληρώνουν τα κενά με βάση το νόημα

28

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

στ) Συμμετοχή σε διαγωνισμούς 1) Εκδήλωση-Διαγωνισμός με θέμα : «Με αφορμή έναν στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη» από Το ηλεκτρονικό περιοδικό Ο Αναγνώστης και το περιοδικό Θράκα (4 συμμετοχές).

2) 7ος Πανελλήνιος Μαθητικός Ποιητικός Διαγωνισμός του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (5 συμμετοχές).

3) 5ος Μαραθώνιος Ανάγνωσης για Σχολεία. Γνωρίζω την αγαπημένη συγγραφέα μικρών και μεγάλων ΑΛΚΗ ΖΕΗ (8 συμμετοχές).

4) 45ος Διεθνής Διαγωνισμός Αλληλογραφίας Νέων 2016 με θέμα: «Γράψτε μια επιστολή στον 45χρονο εαυτό σας» (6 συμμετοχές).

5) Αρχείο Ιστορίας & Τέχνης, Ομάδα πνευματικής έκφρασης - 2ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός ποίησης. Το θέμα του διαγωνισμού είναι: «ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ» το αέναο ποτάμι του φωτός και της ευφορίας (1 συμμετοχή).

3. Αξιολόγηση προγράμματος

29

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

30

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

31

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

4. Βιβλιογραφία Νικολαϊδου, Σ. (2014). Πως έρχονται οι λέξεις: Τέχνη και τεχνική της δημιουργικής γραφής. Αθήνα: Μεταίχμιο. Νικολαϊδου, Σ. (2015). Η δημιουργική γραφή στο σχολείο (e-book). Αθήνα: Μεταίχμιο. Σουλιώτης, Μ. (2012). Δημιουργική γραφή, Οδηγίες πλεύσης. Παιδαγωγικό. Ινστιτούτο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου.

5. Επιμορφωτικά ΣεμινάριαΕργαστήρια

(Σχ. Έτους: 2015-2016)

«Εργαστήριο Φιλαναγνωσίας και Δημιουργικής Γραφής» διάρκειας 30 ωρών που πραγματοποιήθηκε από 13/10/15 έως και 15/4/16 στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης. Υπεύθυνη εργαστηρίου η Σχολική Σύμβουλος Δ΄ Αθήνας, Χρονοπούλου Αγγελική (αφορά εκπαιδευτικούς). «Στο εργαστήρι του συγγραφέα. Μαθαίνουμε παίζοντας» διάρκειας 3 ωρών που πραγματοποιήθηκε στις 15/1/2016 με εισηγήτρια την υπεύθυνη πολιτιστικών θεμάτων της Δ΄ Αθήνας, Γιακουμάτου Τερέζα (αφορά εκπαιδευτικούς). «Διαβάζουμε και γράφουμε παράξενα ποιήματα», Λογοτεχνικό Εργαστήρι στο Ίδρυμα Λασκαρίδου διάρκειας 90 λεπτών από τον Βασιλειάδη Βασίλη, Ερευνητή του Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (αφορά μαθητές/ριες). Εργαστήρι γραφής με θέμα «Με ποίηση για την ποίηση κι αντίστροφα» στο 4ο Γυμνάσιο Αγίου Δημητρίου διάρκειας 90 λεπτών από την Παρασκευουλάκου Αναστασία, εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ποιήτρια (αφορά μαθητές/ριες).

32

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Παράρτημα: εργασίες μαθητών/ριών ανά κατηγορία

33

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

1. Ακροστιχίδες Θα συναντηθούμε τυχαία Από μακριά θα με δεις Ροδιές θα έχει γύρω Θα με πλησιάσεις Ελένη, θα φωνάξεις Ίσως και να σε άκουγα Μα φυσούσε αέρας Ίσως και να σε έβλεπα Αλλά είχε κόσμο πολύ Με άφησες Έφυγες Ρώτησες Αλλά κανείς δεν ήξερε που ήμουν… Βάσω Χ. Παραμύθι η ζωή . Αναρωτιέμαι. Ρωτάω τον εαυτό μου . Αλλά απάντηση δεν παίρνω . Μέσα μου όλα ένα κουβάρι. Υποθέσεις με περιτριγυρίζουν. Θυμάμαι τα παραμύθια της ζωής μου . Ισορροπώντας πάνω σε κομμένο σκοινί. Άραγε , υπάρχουν στ' αλήθεια ; Μαριλένα Ρ.

Αποφάσισε να αλλάξει σήμερα… Πνεύμα και σώμα! Όλη αυτήν την αλλαγή προσπαθούσε να την βάλει καλά στο μυαλό του Φάνταζε εύκολο μα δεν ήταν Αντανακλούσε η μορφή του στον καθρέφτη καθώς σκεφτόταν… Σιγά σιγά το δεχόταν και το συνήθιζε Ήταν πλέον έτοιμος και αποφασισμένος να κάνει την αλλαγή. Στέλλα Ζ.

34

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Παραμύθια μου έλεγαν μικρούλης όταν ήμουν Άραγε έκρυβαν κάποια αλήθεια; Ρωτούσα διαρκώς τους γονείς μου για το κακό και το καλό Αμφισβητούσα Μου φαίνονταν μακριά και ψεύτικα Υπερβολικά θα έλεγα Θυμάμαι ήρωες κι ηρωίδες από άλλους κόσμους Ίσως πάλι σκέφτομαι Αλήθεια μικρή να κρύβεται στα παραμύθια Αδαμάντιος Ε. Σου αφιερώνω πολλά πράγματα… Το κάνω επειδή σε αγαπώ Όπου και να πας θα είμαι μαζί σου Πάντα η σκέψη μου θα σε ακολουθεί Ακόμα κι αν φύγεις μακριά μου… Ίδιος με μένα θα αισθάνεσαι. Διαστάσεις θα μας χωρίζουν Ίσως να μη βλεπόμαστε Μα ο ένας θα είναι στην καρδιά του άλλου Οπότε μόνος δε θα νιώσεις… Υπάρχω και θα υπάρχω μέσα σου για όλη σου τη ζωή! Γωργία Α.

Φόβος∙ μια σκοτεινή δέσμη σε απέραντο κάτοπτρο, Ορμητικό κύμα με σαδιστικό χαμόγελο, Βαθιά, απέραντη, μαύρη άβυσσος με διάφανο πέπλο. Ανάμεσα, εκεί, στέκεται ο άνθρωπος βουβά, με βλέμμα χαμένο... Μέρα, φως, ελπίδα διψά κι όμως παντού νύχτα, έρεβος. Απουσία αντίδρασης… Γιατί; Ίσως, είναι αργά… ΌΧΙ! Πρέπει να βιαστεί, να αγωνιστεί, αλλιώς θα χάνεται για πάντα στο άπειρο... Μαριλένα Ρ. Αποφάσισαν για μια καινούρια ζωή Προετοιμάστηκαν τόσα χρόνια γι’ αυτήν την αλλαγή

35

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ο ένας βοηθάει τον άλλον όσο μπορεί Φαίνεται πως αντιλαμβάνονται τις συνέπειες της επιλογής τους Αρχίζουν να πακετάρουν Σαν κλείνουν την πόρτα, απομακρύνονται Ήλιος βγαίνει και τους καθοδηγεί Στέλλα Ζ.

ΔΙΠΛΗ ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ Τώρα ήρθε η ώρα για παιχνίδΙ Όλος ο κόσμος μαζεύεται γύρω από τους διαγωνιζόμενους έχοντας πάθει σοΚ Σαν μια χρονοβόρα μονομαχία φαίνεται ο αγώνας προκαλώντας στους περισσότερους αγωνίΑ Κάθονται και ετοιμάζονται μπροστά σ' ένα τραπέζι από καουτσούΚ Ακονίζουν και οι δύο αντίπαλοι το μυαλό τουΣ Καθορίζει ο καθένας τις επόμενες κινήσεις που του έρχονται στο μυαλΟ

Ισάξιες όμως είναι και οι δύο μεριές σαν έναν τελικό αγώνα μπάσκεΤ Γεωργία Α. Μέσα στο μυαλό , μόνος μου μιλΩ Ιστορίες μπερδεμένες όλα στα καρτέΛ Λόγια βρόμικα, η δικαιοσύνη θα φανεΙ ? Ωκεανοί από σκάνδαλα , αλλά όλα ταμαΜ

Μαριλένα Ρ.

2. Χαϊκου, Τάνκα, Ρένκα 1) Παντού θάνατος Κοίτα γύρω σου, ψάξε Ίσως τον ζήσεις .

2) Μέσα στην τρέλα Χάνεται η λογική Βρίσκω συντρίμμια .

3) Βούτα στο χρώμα Να ποτίσει η ψυχή σου με γαλήνη. Μαριλένα Ρ.

36

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Βούτα στο χρώμα να ποτίσει η ψυχή σου με γαλήνη τα πιο βαθιά σημάδια να γεμίσουν με ζωή. Βούτα στο χρώμα γίνε ένα φως για να μπορέσεις να φτάσεις στ΄ αστέρια με τα χρυσά φτερά σου . Μαριλένα Ρ. Τρία χαϊκού Ι Δώσε αγάπη δώσε την απλόχερα να’σαι σπάταλος. ΙΙ Όταν σκέφτομαι μην μου μιλάς καθόλου χαλάς τις σκιές. ΙΙΙ Του πεινασμένου να του δίνεις φαγητό και του εχθρού σου. Μαρία Κ. Το αγνοούμε Τραγική ειρωνεία Είναι η ζωή Δεν θα ξέρουμε εμείς Τι πρόκειται να συμβεί Μέλλον είν’ αυτό Γεμάτο εκπλήξεις Σαστίζεις εσύ Σαστίζουνε όλοι τους Για όλους ισχύει Στέλλα Ζ.

37

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ανοίγει η γη Σκορπά αγάπη παντού Ενωνόμαστε

Στέλλα Ζ.

Τέλος το ψέμα Πάνε τα παραμύθια Έλα αλήθεια

Παναγιώτης Γ.

Χορεύει ο νους Σε όλους τους ουρανούς Με τόσους τρελούς.

Παναγιώτης Γ.

Όλο χρώματα γεμίζουν ξεχειλίζουν όμορφη ζωή ψάξε αναζήτησε μόνο τρέλα να έχεις πρόσεχε όμως σε κοιτάει η ζωή βρες την αλήθεια πάλι από την αρχή ουράνιο τόξο δες

Έφη Χ.

ΧΑΪΚΟΥ Άκου τα πιόνια [5] Όλα μέσα στο σκάκι [7] Κάνουν σαν τρελά [5] ΤΑΝΚΑ Άκου τα πιόνια [5] Όλα μέσα στο σκάκι [7] Κάνουν σαν τρελά [5] Δες το καλό παιχνίδι [7] Έχει αρχίσει ήδη [7] ΡΕΝΚΑ Άκου τα πιόνια [5] Όλα μέσα στο σκάκι [7] Κάνουν σαν τρελά [5] Δες το καλό παιχνίδι [7] Έχει αρχίσει ήδη [7] 38

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Πρώτη κίνηση [5] Είναι το στρατιωτάκι [7] Μέσα στο σκάκι [5] Οι δύο αποχρώσεις [7] Είναι μαύρο και άσπρο [7]

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ., ΙΩΝΑΣ Ε., ΓΕΩΡΓΙΑ Α.

Χαϊκού Όλοι δυνατοί πίσω από τον πύργο μπρος όμως τι ;

Τάνκα Όλοι δυνατοί πίσω από τον πύργο μπρος όμως τι ; κι ο βασιλιάς πίσω μόνο ο στρατός εμπρός Βάσω Χ.

3. Λίμερικ Ήταν η Ακριβούλα που την έφαγε η φωκούλα έπεσε μες το νερό αφού ήτανε χαζό Αχ, αυτή η Ακριβούλα.

Ήταν μια γριά απ'τη Σκιάθο που 'στελνε παιδιά στον τάφο και σαν πέθανε η γριά γλίτωσαν όλα τα παιδιά και όλα αυτά στη σκιά του Άθου, την Σκιάθο. Βάσω Χ.

Ήταν μια μέρα η Ακριβούλα της Λούκαινας η εγγονούλα που πνίγηκε μεσ’ το νερό αλλά αναζήτηση καμία Έτσι τέλειωσε η ζωή της Ακριβούλας.

39

Μαριλένα Ρ.

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ήταν κάποτε στη Σκιάθο ένας συγγραφέας που έμοιαζε για ιερέας έγραφε με όλη την ψυχή του για το όμορφο νησί του Ήταν αξιόλογος συγγραφέας ο Παπαδιαμάντης από τη Σκιάθο. Γεωργία Κ.

Ήταν μια γριά από τη Σκιάθο Που θα ήθελα να μάθω Γιατί αυτή σκότωνε μωρά Ένα ένα στην σειρά Και πνίγηκε η γριά στη Σκιάθο Ήταν μια μικρούλα Που την λέγανε Ακριβούλα Έπεσε από τον γκρεμό Μέσα στο νερό Αυτό ήταν το τέλος της Ακριβούλας

Γεωργία Α.

Παπαδιαμάντης το όνομά του Ξακουστή η φόνισσά του Φραγκογιαννού το όνομά της Φαίνεται ότι ήταν στρίγγλα η μαμά της Κι όλα αυτά στη Σκιάθο, την πατρίδα του Παπαδιαμάντη. Παναγιώτης Γ.

4. Conversation poems Όχι , όχι κύριε Αναγνωστάκη διαφωνώ με τις απόψεις σας κατά των παραμυθιών. Πιστεύω ότι τα παραμύθια είναι ωραία, πρέπει να διαβάζουμε παραμύθια, όχι μόνο τα παιδιά αλλά και οι μεγάλοι. Ζώντας όλη μέρα στην ωμή πραγματικότητα με τις δυσκολίες και τα προβλήματα χρειαζόμαστε όλοι οι άνθρωποι να κάνουμε κάτι για να "ξεφύγει" το μυαλό μας. Έχουμε όλοι ανάγκη να ονειρευόμαστε άλλους κόσμους, άλλους ανθρώπους πιο γαλήνιους, χωρίς προβλήματα. Τα παραμύθια 40

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

βοηθούν το μυαλό του ανθρώπου να "ταξιδεύει" και να ονειρεύεται πράγματα που βοηθούν στο να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο και να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες.

Βάσω Χ.

Συμφωνούμε μαζί σας, κύριε Αναγνωστάκη, επειδή τα παραμύθια σε μεταφέρουν σε ένα εξωπραγματικό κόσμο. Μέσα από τα παραμύθια δεν αποκτά γνώσεις κάτι και το αποτέλεσμα είναι το παιδί που τα ακούει να μην αντιλαμβάνεται τι πραγματικά συμβαίνει γύρω του και έτσι παραμένει κολλημένο σε έναν φανταστικό κόσμο, στον οποίο νομίζει ότι όλα έχουν ένα καλό τέλος και οι κακοί τιμωρούνται. Αδαμάντιος Ε. Κύριε Αναγνωστάκη δεν συμφωνούμε μαζί σας γιατί τα παιδία πρέπει από τα πρώτα βήματα της ζωής τους να μαθαίνουν κάποια παραμύθια, καθώς μερικά από αυτά διδάσκουν το καλό και το κακό ,το άδικο και το δίκαιο .Τους μαθαίνουν ότι αν κάνεις ζαβολιά θα την πληρώσεις . Τα παραμύθια δεν είναι μόνο για τα παιδιά .Υπάρχουν αρκετοί μεγάλοι, οι οποίοι διαβάζουν παραμύθια .Τα παραμύθια προσπαθούν να διδάξουν κάποιες γενικές αλήθειες και κοινωνικές αξίες καθώς και κάποιες γενικές γνώσεις στα μικρά παιδιά Για όλους τους παραπάνω λόγους τα παιδία πρέπει να διαβάζουν παραμύθια και να μην δέχονται αμέσως την πραγματική αλήθεια. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ., ΙΩΝΑΣ Ε., ΓΕΩΡΓΙΑ Α.

41

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

5. Φανταστικά αφηγήματα...

1. Άσκηση δημιουργικής γραφής με βάση διάφορες εικόνες... Μια ζεστή ημέρα του Αυγούστου, γεννήθηκε η Σοφία , ένα πανέμορφο κορίτσι γεμάτο χαρά και καλοσύνη. Μεγαλώνοντας σε ένα καθαρό και ζωντανό περιβάλλον με πλούσια χλωρίδα και πανίδα , έμαθε από μικρή , ν΄ αγαπά και να φροντίζει τη φύση . Της άρεσε να περνά ατέλειωτες ώρες μέσα στο δάσος και να χάνεται στη μαγεία του. Η αγαπημένη της όμως συνήθεια ήταν να κάθεται με τον πατέρα της στην άκρη του λόφου και να παρατηρούν μαζί τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος . Αγαπούσε πολύ τον πατέρα της , του είχε τρελή αδυναμία . Όμως , η μοίρα είχε άλλα σχέδια για εκείνους .Μετά από έναν πολύ βαρύ χειμώνα , ο πατέρας αρρώστησε και υπέκυψε λόγω της σοβαρής κατάστασης της υγείας του. Ύστερα από αυτό τον τραγικό χαμό , η Σοφία άλλαξε ριζικά. Κλείστηκε στον εαυτό της και η μόνη διέξοδός της ήταν ο φανταστικός κόσμος των αγαπημένων της βιβλίων. Δεν έβγαινε από το σπίτι , δεν έκανε παρέα με άλλα παιδιά και είχε γίνει μοναχική , εσωστρεφής και ο χαρακτήρας της είχε μετατραπεί σε καταθλιπτικό . Μετά από μερικά χρόνια , άρχισε να ξεπερνά τους φόβους και τις στενοχώριες της και άρχισε να ασχολείται με την φύση γύρω της καθώς αυτή μπορούσε να την ηρεμεί και να την ταξιδεύει. Όσο προσπαθούσε να στηριχτεί στα πόδια της και να πολεμήσει για την ευτυχία της ,προσευχήθηκε στο Θεό να την βοηθήσει να αποκτήσει ξανά την χαρά και να βρει έναν φίλο που θα την αγαπά και θα την φροντίζει. Μετά την ευχή της , άρχισε να ψάχνει μέσα στο δάσος γι' αυτό τον φίλο. Ξάφνου μέσα στα πεσμένα φύλλα , άκουσε ένα κλάμα. Τότε , ανακάλυψε ένα μικρό σκυλάκι . Το πήρε και το φρόντισε μέχρι να ανακτήσει πλήρως τις δυνάμεις του. Το βράδυ προσευχήθηκε ξανά στο Θεό για να τον ευχαριστήσει για το μεγάλο δώρο που της έστειλε. Τώρα δεν θα ήταν πια μονάχη και θα είχε κάποιον να την αγαπά και να την συντροφεύει στις χαρές και στις λύπες της . Μαριλένα Ρ., Έφη Χ.

2. Άσκηση δημιουργικής γραφής με βάση διάφορες εικόνες... Σε ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό στην Ελβετία ,ζούσε μια φτωχή οικογένεια ,που αποτελούνταν ,από δύο εξαιρετικούς και πιστούς στον Θεό γονείς ,και ένα νεογέννητο κοριτσάκι ,που αργότερα ονομάστηκε Ελισάβετ. Είχε ένα μορφωμένο πατέρα , ο οποίος ήταν μέλος σε μια νομάδα και περιπλανιόταν σε βοσκοτόπια δείχνοντας πόσο πολύ αγαπούσε τα ζώα .Η μητέρα της ήταν μια άνεργη γυναίκα ,η οποία δεν είχε πολλές γνώσεις.

42

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Με τον καιρό η Ελισάβετ μεγάλωσε ,αλλά δεν ακολούθησε τον σωστό δρόμο που της δίδαξαν οι γονείς της σχετικά με την πίστη της. Μια μέρα η Ελισάβετ αποφάσισε να πάει μια βόλτα σε ένα πάρκο με λιβάδι και να διαβάσει το αγαπημένο της βιβλίο ,καθώς ήταν πάρα πολύ φιλομαθής . Διάβαζε και ξαναδιάβαζε τις αγαπημένες σκηνές του βιβλίου της επειδή την έκαναν χαρούμενη. Η Ελισάβετ σε όλη της την ζωή ,ήταν ένα δυστυχισμένο και απόμακρο κορίτσι ,γιατί έβλεπε πολύ σπάνια τον πατέρα της και ανησυχούσε μήπως κάποια στιγμή τον έχανε. Κατά την διάρκεια που χαλάρωνε διαβάζοντας το βιβλίο της , εμφανίστηκε ένα κοπάδι πεινασμένων λύκων .Η μικρή Ελισάβετ τρόμαξε πάρα πολύ βλέποντας τους λύκους και άρχισε να τρέχει .Από τον φόβο της κάποια στιγμή έχασε τον δρόμο για το σπίτι της . Έχοντας ξεφύγει από τους λύκους ,είχε ξεπεράσει το πρώτο εμπόδιο, αλλά τώρα υπήρξε και ένα δεύτερο ,δεν ήξερε από πού να πάει .Ξαφνικά εμφανίστηκε μπροστά της ένα χέρι που της έδειχνε ένα μονοπάτι που θα μπορούσε να ακολουθήσει .Αφού δεν είχε άλλη επιλογή αποφάσισε να ακολουθήσει το ένστικτο της και αν βρεθεί όπου την βγάλει το μονοπάτι .Βρέθηκε σε έναν λαβύρινθο , όπου κυριαρχούσε το σκοτάδι .Φοβόταν πάρα πολύ καθώς πίστευε ότι δεν θα ξαναέβλεπε την οικογένεια της .Εμφανίστηκε ξαφνικά μπροστά της μια μικρή λάμψη, την οποία ακολούθησε με την ελπίδα να αποφύγει τον κίνδυνο .Ύστερα μπήκε μέσα και είδε πολλούς πιστούς να προσεύχονται μπροστά από έναν σταυρό. Τότε κατάλαβε ότι την είχε βοηθήσει ο Θεός και από τότε άρχισε να πιστεύει στον Θεό. Παναγιώτης Γ., Ίωνας Ε., Γεωργία Α.

3. Ιστορία που περιέχει τις παρακάτω λέξεις: «άνθρωποι, ηλιόλουστη, ημερώνω, καρδιά, πεθαίνω, χρυσαφένιο, παραμελώ, μοναδικός, κόσμος, ανακαλύπτω. Μια ηλιόλουστη μέρα, ο ήλιος ήταν χρυσαφένιος, το γρασίδι καταπράσινο και ο ουρανός ήταν ιδιαίτερα λαμπερός. Πραγματικά ήταν ένα μοναδικό πρωινό. Οι άνθρωποι πάντα πολυάσχολοι περπατούσαν βιαστικά στους δρόμους, στα πεζοδρόμια. Οδηγούσαν παρατηρώντας συνεχώς το ρολόι τους κι έχοντας πάντα έναν καφέ στο χέρι. Όπως γίνεται συνήθως τις τελευταίες δεκαετίας ο άνθρωπος έχει αληθινά παραμελήσει τη φύση και το περιβάλλον γύρω του. Έχει στρέψει την προσοχή και το ενδιαφέρον του μόνο στην επαγγελματική καθημερινότητα και στις συνεχείς υποχρεώσεις. Πιεσμένοι, αγχωμένοι και βαθιά ανήσυχοι δουλεύουν όλη μέρα, προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές ανάγκες τους αλλά και να βελτιώσουν υλικά τη ζωή τους. Έτσι, χωρίς να το 43

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

παρατηρούν ο κόσμος γύρω τους πεθαίνει, η καρδιά της Γης χτυπάει όλο και πιο δύσκολα. Βέβαια, οι άνθρωποι έχουν καταφέρει να ημερώσουν ή νομίζουν ότι έχουν καταφέρει να ημερώσουν τα πάντα. Αυτό, όμως είναι ένα μεγάλο μειονέκτημα του ατόμου. Πιστεύει ότι είναι ο κυρίαρχος στον πλανήτη και παραλείπει λεπτομέρειες πολύ σημαντικές. Όχι, ο άνθρωπος δεν έχει καταφέρει τα πάντα και βρίσκεται σε μία αδιάκοπη αναζήτηση. Κάθε μέρα, κάθε χρόνο, κάθε αιώνα ανακαλύπτει καινούργια πράγματα και βρίσκει νέες μεθόδους για τις επιστήμες. Το περιβάλλον, όμως, είναι η μητέρα μας και πρέπει να το σεβόμαστε και να το φροντίζουμε. Μαριλένα Ρ.

4. Ιστορία που περιέχει τις παρακάτω λέξεις: «άνθρωποι, ηλιόλουστη, ημερώνω, καρδιά, πεθαίνω, χρυσαφένιο, παραμελώ, μοναδικός, κόσμος, ανακαλύπτω. Μια ηλιόλουστη μέρα σε ένα μικρό χωριό, ο κόσμος ανακάλυψε ότι μέσα στο χώμα ενός συχωρεμένου υπήρχε πολύς χρυσός. Οι χωριάτες συγκεντρώθηκαν σε ένα σπίτι και αποφάσισαν να ανοίξουν τον τάφο, παραβλέποντας το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν ο μοναδικός που είχε βοηθήσει όλο το χωριό και είχε νιώσει τον πόνο των άλλων δίνοντας μάλιστα και τη ζωή του για τους συγχωριανούς του. Κάποιοι έλεγαν ότι πέθανε από καρδιά. Δεν ήταν αλήθεια, καθώς πέθανε πάνω στην προσπάθειά του να σώσει έναν συνάνθρωπό του.. Τελικά, άνοιξαν τον τάφο και την επόμενη μέρα χάθηκαν όλοι και το χωρίο βυθίστηκε σε ένα κενό. Παναγιώτης Γ.

5. Άσκηση δημιουργικής γραφής με βάση διάφορες εικόνες... Πριν 10 χρόνια ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα είχε ως αποτέλεσμα ένα μικρό κορίτσι η Εβελίνα να χάσεις τους γονείς της. Τα επόμενα τρία χρόνια έζησε ευτυχισμένη με τη γιαγιά της, χωρίς να μπορεί να καταλάβει που πήγαν οι γονείς της. Μετά από κάποιο καιρό η γιαγιά της δεν μπορούσε να τη φροντίζει και αποφάσισε να τη δώσει στη θεία της για να τη μεγαλώσει. Στην αρχή την μεγάλωνε σαν παιδί της αλλά με τον καιρό άρχισαν τα προβλήματα. Η θεία της της συμπεριφερόταν άσχημα και όσο μεγάλωνε δεν την άφηνε να βγαίνει γιατί την ήθελε περιορισμένη στο σπίτι. Μετά τους τσακωμούς με τη θεία της κλεινόταν στο δωμάτιο της και έκλαιγε για ώρες βιώνοντας έντονα τα συναισθήματα του τρόμου και της μοναξιάς. Μεγαλώνοντας βρίσκει διέξοδο σε όλο αυτό που βίωνε αφιερώνοντας τον εαυτό της στην πίστη για τον θεό και στην καλλιέργεια της ψυχής της μέσω του διαβάσματος.

Βάσω Χ.

44

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

6. Δίνω ένα δικό μου τέλος στην ιστορία της Φλανδρώς Σαν της έδωσε αρραβώνα, τσάκωσε καινούριο καράβι και σαν σκάρωσε το καράβι, έγινε κι ο γάμος και σαν έγινε ο γάμος, έριξε το καράβι στο γιαλό κι εμπαρκάρισε να ταξιδέψει...Το καράβι το ονόμασε "ΦΛΑΝΔΡΩ" Τη γυναίκα του, τη Φλανδρώ την πήρε μαζί του. Έκαναν πολλά ταξίδια. Μαζί έκαναν όνειρα...και πέρασαν οι καιροί και πέρασαν τα χρόνια, μέχρι που πέθανε ο άντρας της Φλανδρώς, αβάσταχτος ο πόνος της αλλά ο Θεός ήθελε να τον πάρει κοντά της. Η Φλανδρώ μεγάλωσε κι ανήμπορη πια από τα γηρατειά με δυο σακιά που τα έσερνε στην πλάτη της, θέλησε να πάει στο εκκλησάκι όπου σύχναζε ο "παραμυθάς" . Έτσι, τον είχαν ονομάσει τον άντρα της, γιατί ήταν πολυταξιδεμένος κι έλεγε τις πιο ωραίες ιστορίες. Με δάκρυα στα μάτια μπήκε στο ερημικό εκκλησάκι κι άναψε ένα κερί. Σκεφτόταν τη "Φλανδρώ", το σκουριασμένο καράβι που ήταν από καιρό αραγμένο στο λιμανάκι. Σκούπισε τα δάκρυά της, κάθισε αργά αργά στα γόνατά της και αποκοιμήθηκε για πάντα. Τώρα θα βρεθούν πάλι μαζί στον παράδεισο. Γιάννης Μ.

7. Η Φλανδρώ πήγαινε κάθε μέρα και προσευχόταν στην εκκλησία που παντρεύτηκε. Μοναδική της ευχή ήταν να γυρίσει ο άνδρας της απ'το ταξίδι. Πέρασαν χρόνια και ο άνδρας της Φλανδρώ δεν γύριζε και η Φλανδρώ έκλαιγε και προσευχόταν, προσευχόταν και έκλαιγε επιθυμούσε να γυρίσει ο άνδρας της όμως εκείνος δεν γύριζε. Ένα πρωί που πήγαινε στην εκκλησία να προσευχηθεί είδε ένα τεράστιο καράβι να μπαίνει στο λιμάνι. Όλος ο κόσμος είχε μαζευτεί στην προβλήτα για να δει ποιανού είναι το καράβι και τι θέλει στο νησί τους. όταν βγήκε ο ιδιοκτήτης του καραβιού όλοι απόρησαν γιατί δεν ήξεραν ποιος είναι και άρχισαν να φεύγουν, έμεινε μόνο η Φλανδρώ παγωμένη μπροστά στον πανύψηλο άνδρα. Εκείνος την πλησίασε και της είπε "Εγώ είμαι Φλανδρώ μου". Ήταν ο άνδρας της που τον περίμενε τόσα χρόνια να γυρίσει και τώρα που επιτέλους γύρισε εκείνη δεν μπορούσε να το πιστέψει. Η καρδιά της Φλανδώ πλημμύρισε από ευτυχία και χαρά. Ο πλέον ιδιοκτήτης πλοίου και καπετάνιος άνδρας της Φλανδρώ την πήρε με το πλοίο και έφυγαν για πάντα ευτυχισμένοι. Βάσω Χ.

8. Η Φλανδρώ μετά το θάνατο του άντρα της, έπεσε σε βαριά κατάθλιψη και έτσι λοιπόν αποφάσισε να στραφεί στο δρόμο του Χριστού. Η Φλανδρώ κλείστηκε σε ένα μοναστήρι για λίγο καιρό. Τελικά όμως, πήρε την απόφαση να φύγει από το μοναστήρι και να φτιάξει τη ζωή της. Η μοίρα όμως δεν ήταν με το μέρος της. Ενώ πήγαινε μια βόλτα, ένα

45

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

αυτοκίνητο τη χτύπησε και δυστυχώς δεν επανήλθε. Κάπως έτσι έφυγε από τη ζωή. Έφη Χ.

6. Συνεχίζω το ποίημα Απόσπασμα από τις Γειτονιές του κόσμου του Γιάννη Ρίτσου

Από τι γειτονιές του κόσμου, Γιάννης Ρίτσος Είναι μεγάλος τούτος ο άνεμος Είναι πελώριος τούτος ο άνεμος είναι χαρούμενος , χαρούμενος, χαρούμενος, ρίχνει τα τείχη που ύψωσαν ανάμεσα στους λαούς ρίχνει τα τείχη του θανάτου ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στον νου και στην καρδιά τα τείχη ανάμεσα σε σένα και σε μένα κι ανοίγει διάπλατα , πάνω από τον κόσμο , του ήλιου παράθυρο. Ακούστε πώς σφυρίζει τούτος ο άνεμος μέσα στις ματωμένες γειτονιές του κόσμου ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι ρίχνει τις στενοχώριες και τις λύπες του πολέμου ρίχνει τα τείχη που έχει με μαεστρία υψώσει το χρήμα ανάμεσα στους ανθρώπους σκάει την μεγάλη διάφανη φούσκα που ήσουν εγκλωβισμένος τόσα χρόνια ρίχνει τα τείχη που χωρίζουν τα 2 χέρια που θέλουν να ενωθούν ρίχνει τα τείχη που έχουν δημιουργήσει ένα χιλιόμετρο πόνο ρίχνει τα τείχη που γέννησαν ένα ποτάμι δακρύων. Είναι δυνατός τούτος ο άνεμος, που παρασέρνει τις μαύρες στάλες από το πρόσωπό σου και ρίχνει γλυκά δροσερό νέκταρ στα βλέφαρά σου για να μην πονάς , να μην νιώθεις , μόνο να αγαπάς. Μαριλένα Ρ. Ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στις διαφορές Ρίχνει τα τείχη του μίσους Τα τείχη της διαφορετικότητας Τα τείχη της καχυποψίας 46

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Είναι δυνατός κι ανάλαφρος άνεμος Είναι ένας δροσερός, καλοκαιρινός άνεμος Περνά μέσα από τα φύλλα των δέντρων Και τα κάνει να παίζουν μελωδική μουσική Παίρνει τα δάκρυα της θλίψης μακριά Είναι καλός άνεμος.

Βάσω Χ.

ρίχνει τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους παίρνει όλα τα κακά και τα εξαφανίζει παίρνει τους ανθρώπους και τους ενώνει φωτίζει τις καλές πράξεις ρίχνει το μίσος και τη βία είναι μαγικός τούτος ο άνεμος σβήνει για πάντα τον ρατσισμό. Γιάννης Μ.

Παίρνει μακριά τα δάκρυα της θλίψης ρίχνει τα τείχη του μίσους και της υποκρισίας είναι γλυκός ο άνεμος αυτός ρίχνει τα τείχη της διαφορετικότητας ρίχνει τους πολέμους και τις δύσκολες στιγμές ρίχνει τα τείχη της πονηριάς και της καχυποψίας πνέει άνεμος ειρήνης, συνεργασίας, γαλήνης κλείνει την πόρτα της μοναξιάς κι ανοίγει την πόρτα της αγάπης και της φιλίας είναι ένας άνεμος που ενώνει τον κόσμο. Γεωργία Κ. ρίχνει τη διχόνοια που είναι ανάμεσά μας ρίχνει τη θλίψη που κατοικεί στις καρδιές πολλών ανθρώπων ρίχνει τον διχασμό ρίχνει τον φανατισμό ρίχνει το τείχος που χωρίζει τα κράτη ρίχνει το άγχος ρίχνει την αγένεια. Μαρία Κ.

ρίχνει τα τείχη του μίσους ρίχνει τα τείχη του πολέμου ρίχνει τα τείχη της μοναξιάς ρίχνει τα τείχη της απομόνωσης 47

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

ανοίγει το παράθυρο της ελπίδας ανοίγει το παράθυρο της ελευθερίας ανοίγει το παράθυρο της ζωής ανοίγει το παράθυρο της ειρήνης ανοίγει το παράθυρο για τη φιλία

Αδαμάντιος Ε.

ρίχνει τα τείχη του φανατισμού ρίχνει τα τείχη του εγωισμού ρίχνει τα τείχη του ρατσισμού ρίχνει τα τείχη της ανισότητας ρίχνει τα τείχη μεταξύ των ανθρώπων που έχουν διαφορές Τούτος ο άνεμος θα σώσει τους ανθρώπους κι όλοι θα είμαστε ένα Γεωργία Α. ρίχνει τα τείχη της διχόνοιας μεταξύ των ανθρώπων ρίχνει τα τείχη του μίσους που έχουν χτιστεί σε κάθε καρδιά ρίχνει τα τείχη της αβάσταχτης μοναξιάς κι δημιουργεί έναν πιο ηλιόλουστο κόσμο ρίχνει τα τείχη του αδιαπέραστου τείχους του ρατσισμού ρίχνει τα τείχη της φυλακής του κόσμου κι ανοίγει διάπλατα τον κόσμο της ειρήνης Στέλλα Ζ. ρίχνει τα τείχη τον φανατισμό ρίχνει τα τείχη την τυραννία ρίχνει τα τείχη της διαφορετικότητας και του μίσους Παίρνει τη θλίψη Παίρνει τις έχθρες και τα μίση Είναι ωραίος τούτος ο άνεμος Παίρνει τον πόνο και τον πόλεμο μακριά Ρίχνει και παίρνει όλα τα αρνητικά μακριά Παναγιώτης Γ.

7. Σονέτο "Μια μέρα στο σχολείο" Μόλις πάω στο σχολείο φεύγω για το κυλικείο τρώω εκεί ένα σκαλτσούνι και χτυπάει το κουδούνι

48

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ανοίγω το βιβλίο μου φαίνεται τόσο γελοίο την πείνα μου ξεχνώ μα μετά πάλι πεινώ Αναπάντητα ερωτήματα μετά από τόσα διηγήματα βγαίνω απ' την τάξη και είναι όλα εντάξει φεύγοντας λέω αντίο και πετάω το βιβλίο. (Βάσω Χ., Γεωργία Κ., Μαρία Κ., Γιάννης Μ.)

Σχολείο κάθε μέρα πηγαίνω στο σχολείο περπατάω και συνέχεια μιλάω βλέπω τα φιλαράκια και κολλάω με κάθε ένα τους τρελό αστείο !!! πάντα αυτό με κάνει και ξεχνάω , πως, αντι να πω στους φίλους μου αντίο και να πιάσω γρήγορα το βιβλίο , κάθομαι στην παρέα και γελάω!! τα βιβλία μου σκορπάω, τα πάντα μεσ'την πολλή αταξία το παράθυρο συνεχώς κοιτάω και εύχομαι να πάρω απουσία ίσως πρέπει αρχαία να διαβάσω και τους δρόμους αμέσως να ξεχάσω !

Μαριλένα Ρ.

Το αγοράκι Πήγα στο πάρκο και είδα ένα αγοράκι Είχε και ωραίο ματάκι Που φαινόταν πίσω από το μαλλάκι Και είχε και ωραίο ονοματάκι Φορούσε και ένα μπεζ μπλουζάκι

49

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Μέσα από το παντελονάκι Κάθισα μαζί του στο παγκάκι Και μου έδωσε ένα φιλάκι Αχ τι κουκλάκι είναι αυτό Δεν μπορώ να τον βγάλω από το μυαλό Το ξέρω ότι αυτό είναι τρελό Όμως δεν μπορώ να αντισταθώ Όταν θα τον δω Θα του πω πόσο τον αγαπώ Γεωργία Α. Τα χρώματα του χωρισμού Το γαλάζιο της θάλασσας το χρώμα που απαλά τον κόσμο μας τυλίγει και τον έρωτα στα χέρια ανοίγει μέσα στου καθενός το γλυκό στόμα. Κόκκινο βαθύ το χρώμα της φωτιάς που τον πόθο της ζωής συμβολίζει κόκκινο το φλογερό και της καρδιάς που την αγάπη πάντα καθορίζει τόσα χρώματα στη μαγεμένη γη δεν έχω στόμα για να σου μιλήσω πώς το δικό σου προδομένο φιλί ούτε στο θάνατο μου θα αφήσω . το πρόσωπό σου πιστά θα θυμάμαι όπου σε αυτόν τον κόσμο αν θα'μαι

50

Μαριλένα Ρ.

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

8. Καλλιγραφήματα...

Καλλιγράφημα από τη Μαρία Κ.

51

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Καλλιγράφημα από τη Βάσω Χ.

Καλλιγράφημα από τη Μαριλένα Ρ.

52

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Καλλιγράφημα από τη Γεωργία Κ.

Καλλιγράφημα από τη Στέλλα Ζ.

53

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Καλλιγράφημα από τον Παναγιώτη Γ.

Καλλιγράφημα από τον Γιάννη Μ.

54

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Καλλιγράφημα από τον Αδαμάντιο Ε.

Καλλιγράφημα από τον Ίωνα Ε.

55

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

9. Εικαστικές δημιουργίες Προσωπογραφίες Αναγνωστάκη

56

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

57

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Κολάζ θαλασσινού τοπίου με ανθρώπινη μορφή.

58

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ψηφιδωτό κισσού (αντί...για σέλινα) «Σέλινα τα μαλλιά σου μυρωμένα...

59

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Δημιουργίες με πηλό...

60

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

61

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία

Ομάδα πολιτιστικού προγράμματος 4ου Γυμνασίου Αγίου Δημητρίου 2015-2016

62

Η περιπέτεια της δημιουργίας: Τέχνη και Λογοτεχνία