ADM 2023 - The Green Issue

ADM 5 2023 THE GREEN ISSUE ATHENS DESIGN MAP

VISION URBAN MATERIALITY

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 20 23

The Ellinikon Park

The Ellinikon Park To πάρκο που θα αλλάξει το «πράσινο» μέλλον

Μ

ια βόλτα αυτή την περίοδο στο Experience Park του Ελληνικού αρκεί για να υπενθυμίσει πόσο πολύτιμη, ουσιαστική αλλά και αναγκαία είναι η άμεση επαφή με τη φύση, ειδικά όταν αυτή αναπτύσσεται στον «αφιλόξενο» προς το πράσινο αστικό δημόσιο χώρο.

Στα νότια της πρωτεύουσας περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια επισκέπτες έχουν πάρει ήδη μια πρώτη γεύση για το πώς η LAMDA Development δημιουργεί μια πόλη-πρότυπο μέσα από την κατασκευή ενός καινοτόμου πάρκου που αναδεικνύει στο έπακρο την αξία του τοπίου, ενώ ταυτόχρονα σέβεται το περιβάλλον και διαφυλάσσει την ομαλή λειτουργία ενός υγιούς οικοσυστήματος. Το Experience Park έχει έκταση 75 στρεμμάτων, λειτουργεί από το τα Χριστούγεννα του 2021 και ενώ είναι από μόνο του εντυπωσιακό και καινοτόμο, αποτελεί απλώς ένα πρώτο τμήμα του μεγάλου πάρκου που έρχεται να αλλάξει και να βελτιώσει το «πράσινο» μέλλον. Οι αριθμοί για το υπό ανάπτυξη The Ellinikon Park μιλάνε από μόνοι τους και είναι εντυπωσιακοί. Mε την ολοκλήρωσή του θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα παράκτια πάρκα παγκοσμίως, με 2.000.000 τ.μ. νέου καταπράσινου χώρου, και θα αναβαθμίσει το παραλιακό μέτωπο της πόλης, συμβάλλοντας σημαντικά (και για πολλά χρόνια) στην ευημερία και στην ποιότητα ζωής όλων των κατοίκων και επισκεπτών της Αθήνας. Ενδεικτικό του μεγέθους του πάρκου είναι πως θα αποτελεί το 1/3 της συνολικής ανάπτυξης του Ελληνικού, κάτι που σημαίνει πως δεν πρόκειται απλώς για μια πράσινη όαση στην Αττική αλλά για μια πρωτόγνωρη δημιουργία φυσικού τοπίου με πολλαπλά οφέλη για όλους. Καινοτομία, περιβάλλον, βιωσιμότητα και συμβίωση με τη φύση είναι μερικές μόνο από τις αρχές που χαρακτηρίζουν τη φιλοσοφία του πάρκου, που έχει ως προτεραιότητα το οικολογικό του αποτύπωμα. Αυτή την περίοδο, μάλιστα, ολοκληρώνεται μια γιγαντιαία επιχείρηση μεταφύτευσης 3.000 δέντρων που βρίσκονται εντός του πάρκου στα σημεία όπου γίνονται τα έργα, τα οποία μεταφέρονται σε ειδικό χώρο ώστε να προστατευτούν έως ότου επαναφυτευτούν σταδιακά στο πάρκο και στους κοινόχρηστους χώρους της νέας πράσινης πόλης του Ελληνικού.

Με πάνω από 4.000.000 νέα φυτά που ευδοκιμούν στην περιοχή και δεν απαιτούν ιδιαίτερες ποσότητες νερού, η νέα βλάστηση θα αποτελεί μέρος ενός οικοσυστήματος ανθεκτικού στις τοπικές συνθήκες, που θα ενθαρρύνει τη διατήρηση και αύξηση της βιοποικιλότητας. Με πλήρη κάλυψη των αναγκών του σε άρδευση και ηλεκτροδότηση, με ανθεκτικά υλικά που έχουν μεγάλο προσδόκιμο ζωής και δίνοντας προτεραιότητα στην επανάχρηση υλικών που βρίσκονται σήμερα στον χώρο, η φιλοσοφία «reduce, reuse, recycle» δεν είναι απλώς κομβικής σημασίας για τον σχεδιασμό του The Ellinikon Park αλλά θα αποτελέσει και πρότυπο για κάθε σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης.

Ενώ ήδη η δημοτικότητα που έχει κερδίσει το Experience Park δίνει το στίγμα για όσα θα φέρει το μέλλον του Ελληνικού, η LAMDA Development έχει παρουσιάσει το όραμά της για το μεγάλο πάρκο που θα αποτελεί σημείο συνάντησης για ψυχαγωγία, χαλάρωση ή άθληση με μονοπάτια, ποδηλατόδρομους, παιδικές χαρές, σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, λίμνη, σιντριβάνια, εκθεσιακούς και συναυλιακούς χώρους, δημιουργώντας μια ολοκληρωμένη εμπειρία που με τη σειρά της θα κάνει την περιοχή έναν ακαταμάχητο προορισμό. Δύο σημαντικά γραφεία, με κατάρτιση και αναγνώριση στο βιώσιμo landscape design, το ελληνικό doxiadis+ και το διεθνές Sasaki, φροντίζουν ώστε το Πάρκο να ολοκληρωθεί ενσωματώνοντας τις αρχές και την ουσία του έργου: τη φύση, τον άνθρωπο, την επικοινωνία και το παιχνίδι. Η φιλοσοφία δημιουργίας του επιχειρεί να ανταποκριθεί στη σύγχρονη κοινωνική ανάγκη για επαφή και επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους, ενώ την ίδια ώρα η επίδραση του Πάρκου δεν γνωρίζει τοπικά όρια και επεκτείνεται σε όλο το Λεκανοπέδιο. Ενδεικτικό του πώς το Ελληνικό συνδέει τον Υμηττό με τη θάλασσα είναι το γεγονός πως το Πάρκο του αποτελεί τη συνέχεια του οικοσυστήματος του Υμηττού και σε ποσοστό 95% έχει επιλεγεί ιθαγενής βλάστηση γι’ αυτή.

Με όλα όσα αποτελούν την αρχή ενός νέου τρόπου ζωής να είναι υπογραμμισμένα στους στόχους της, η LAMDA Development θέτει ψηλά τον πήχη της βιωσιμότητας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και δημιουργεί ένα πάρκο-στολίδι, μια σπουδαία παρακαταθήκη για τις νέες γενιές.

The Ellinikon Experience Park

Ωράριο Λειτουργίας • Καθημερινά 09:00-22:00 • 23/12/22 – 8/1/23: 09:00-23:00 • 24/12/22 & 31/12/22: 09:00 -22:00 Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το experiencepark.theellinikon.com.gr

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

E D I T O R I A L Ε

λάχιστα ζητήματα έχουν εγείρει τόσο έντονη δημόσια διαβούλευση, έχουν δημιουργήσει αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν μετασχηματιστεί με τέτοια ταχύτητα και παράλληλα έχουν δεχθεί πλήθος ερμηνειών όσο η βιωσιμότητα. Ενώ μέχρι σήμερα οι όψεις της βιωσιμότητας ή του «sustainability» ήταν προς διερεύνηση, σήμερα πλέον αντιλαμβανόμαστε την έκταση και τη σημασία της. Η βιωσιμότητα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα οικοσυστήματα, διατηρούν και ενισχύουν την ποικιλία τους και εξασφαλίζουν την ισορροπία προς όφελος του πλανήτη στο παρόν και στο μέλλον. Εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος, αγκαλιάζει τους πυλώνες της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Στόχος της είναι οι άνθρωποι να συνεχίσουν να παίρνουν αυτό που επιθυμούν, επαναπροσδιορίζοντας ηθικά και θετικά την ποιότητα της ζωής τους. Η ευθύνη, βέβαια, για τη βιωσιμότητα είναι συνολική. Αφορά τη συνείδηση αλλά και την προστασία της υγείας από τη ρύπανση και τις τοξικές δραστηριότητες επιχειρήσεων και οργανισμών, καθώς και την υποστήριξη της πρόσβασης σε βασικούς φυσικούς πόρους, χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα ζωής. Σε αυτή την πραγματικότητα, ποιος είναι ο χώρος που καταλαμβάνει η αρχιτεκτονική; Έννοιες όπως «περιβάλλον» και «οικοσύστημα» αυτομάτως αποτελούν ένα εκτεταμένο πεδίο έρευνας, στάσης και δράσης στην αρχιτεκτονική. Στο δεύτερο τεύχος «Green LiFO X Design Ambassador» συζητάμε με κορυφαίους εκπροσώπους της αρχιτεκτονικής σκηνής στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Ανακαλύπτουμε νέα υλικά, όπως το συμπιεσμένο χώμα, το οποίο θα γνωρίσουμε μέσω του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου· «σκαρφαλώνουμε» σε πράσινους πύργους· περιδιαβάζουμε στην Αθήνα αλλιώς, μέσα από την ανάπλαση του πιο κεντρικού σημείου, αλλά και ενός τοπόσημου της πόλης, τα νέα μουσεία, τους «κρυφούς» και τους οικείους αστικούς πνεύμονες πρασίνου που αγαπούν οι αρχιτέκτονες· προβληματιζόμαστε γύρω από το ενεργειακό ζήτημα μιας πόλης που χτίστηκε περίπου εβδομήντα χρόνια πριν και στεκόμαστε για ένα κριτικό pivoting σε καλές πρακτικές της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Δουλεύοντας τη θεματολογία, ξαφνιαστήκαμε ευχάριστα. Περισσότερο απ’ ό,τι συνηθίζεται κατά τη συντακτική διαδικασία, μέσα από το συγκεκριμένο τεύχος δημιουργήθηκε πυκνό, συνεκτικό περιεχόμενο. Κάθε νέο θέμα μοιάζει να επιφυλάσσει μικρές απαντήσεις στα ερωτήματα που εγείρει το προηγούμενο. Επιτυγχάνεται συμφωνία και τίθενται θέματα που συνεχίζουν τον διάλογο. Η βασική μας προτεραιότητα στην Design Ambassador και στο Archisearch έχει επιτευχθεί μοναδικά.

PHOTO: SOHORITIS.COM

Βασίλης Μπαρτζώκας

Η ΕΥΘΎΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΉ

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

GREEN ISSUE

iD

ΕΚΔΟΤΗΣ: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Μιχάλης Μιχαήλ / CONCEPT ΚΑΙ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ: Θανάσης Χαραμής, Βασίλης Μπαρτζώκας / CREATIVE DIRECTOR: Γιάννης Καρλόπουλος / Art Director: Χρήστος Τζοβάρας / ΕΠΙΜΕΛEIΑ ΑΤΕΛΙΕ: Mαργαρίτα Καμαριώτη / ΕDITORIAL DIRECTOR: Δανάη Μακρή για την Design Ambassador / PROJECT COORDINATOR: Βασίλης Καψάσκης / ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Zωή Παρασίδη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Ντόγια Kαρολίνη, Θανάσης Διαμαντόπουλος, Διονύσης Μαρίνος, Δανάη Μακρή, Ηλίας Μεσσίνας, Φιλιώ Ράγκου, Ήρα Σινιγάλια, Χρήστος Κάβουρας / ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΕΚΔΟΣΗΣ: Spyros Hound, Πάρις Ταβιτιάν, Αναστασία Βουτυροπούλου / ΑDVERTISING MANAGER: Κατερίνα Κουρμούζη / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου / AI GENERATED IMAGES by Tina Marinaki / @athens_surreal

ADM

5

THE

GREEN

ISSUE

ΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΤΗΣ LiFO ΜΕ ΤΟ ARCHISEARCH.gr ΚΑΙ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR

CONT

2023

ENT

S

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΠΟΤΗΡΌΠΟΥΛΟΣ

ΣΕΛ. 6

Η ΝΈΑ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΜΙΝΙΌΝ

ΣΕΛ. 10

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΓΙΆΝΝΗΣ ΑΡΜΕΎΤΗΣ

ΣΕΛ. 16

ΧΤΊΖΟΝΤΑΣ ΈΝΑ ΚΤΊΡΙΟ ΜΕ ΑΚΑΤΈΡΓΑΣΤΗ ΓΗ

ΣΕΛ. 34

ΜΈΡΟΣ ΤΟΥ ΌΛΟΥ/CTRLZAK

ΣΕΛ. 46

Ο ΑΘΗΝΑΪΚΌΣ ΠΡΆΣΙΝΟΣ ΜΙΚΡΌΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΌΝΩΝ

ΣΕΛ. 56

ΤΟ ΠΡΏΤΟ ΠΡΆΣΙΝΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ

ΣΕΛ. 64

ΠΡΆΣΙΝΕΣ ΕΤΕΡΟΤΟΠΊΕΣ

ΣΕΛ. 74

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΚΟΛΆΖ ΤΩΝ POINT SUPREME;

ΣΕΛ. 98

Η STONETECH ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΜΆΡΜΑΡΑ ΣΕ ΌΛΟΝ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ

ΣΕΛ. 106

Ο SUSTAINABLE ΤΡΌΠΟΣ ΖΩΉΣ ΤΟΥ ΓΙΆΝΝΗ ΚΑΡΛΌΠΟΥΛΟΥ

ΣΕΛ. 120

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΩΣ ΤΈΧΝΗ

ΣΕΛ. 138

SUSTAINABILITY AMBASSADORS

ΣΕΛ. 148

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΕΝΌΣ EVENT

ΣΕΛ. 158

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

ε κδο τη ς Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

βοηθος α ρχ ισ υ ν τα κ τ η Νίκος Ευσταθίου

he a d of cr e at ive Βασίλης Καψάσκης

c h i e f e xe c u ti ve o ffi c e r Μιχάλης Μιχαήλ

α ρχ ισ υ ν τα ξ ία podca s t s Μερόπη Κοκκίνη ––––––

br a n de d con t e n t m a nage r Χρήστος Κάβουρας

c h i e f o p e r ati ng o ffi c e r / c omme rc i a l d i r e c to r Θανάσης Χαραμής σύμβ ουλος σχε δ ι α σμού Γιάννης Καρλόπουλος δ ι ε υθυ ντη σ συ ντα ξη ς Αλέξανδρος Διακοσάββας δ ι ε υθυ ντή ς mi kr o p r ag mata . li fo.g r Άρης Δημοκίδης δ ι ε υθυ ντή ς ε ντ υ π η ς ε κδοση ς Τάσος Μπρεκουλάκης δ ι ε υθυ νση ne wsr o om κα ι so c i a l me d i a Χριστίνα Γαλανοπούλου υ π ε υθυ νη π ολι τι κου ρ ε π ο ρ τα ζ - ε ρ ε υ να σ Βασιλική Σιούτη

ε μ π ο ρ ικο τμ η μ α a dve rt is in g dir e ct or Ξένια Στασινοπούλου dir e ct s a l e s dir e ct or Κώστας Μαντάς s e n ior a dve rt is in g m a nag e r Άννα Λαπαρδάγια dir e ct s a l e s Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής a dve rt is in g m a nag e r Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) a dve rt is in g coor dinat or Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr)

dig ita l ca m pa ign m a nag e r Γιώργος Γιαννή ju n ior a dve rt is in g e x e cu t ive Χριστίνα Καλλή –––––– ψ ηφ ια κ ή α νά πτ υ ξ η/ προγ ρα μ μ ατ ισ μ ός l if o.gr Άγγελος Παπαστεργίου –––––– σ υ ν τα ξη Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Ματίνα Καλτάκη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Δημήτρης Λαμπράκης, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης,

Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Γιώργος Ψωμιάδης n e wsr o om αρχ ι σ υν τα ξ ι α Ρούλα Βλασσοπούλου, Φιλιώ Ράγκου, Σόφη Ζιώγου σ υν τα κ τ ι κ η ομ α δ α Σωτήρης Βαλάρης, Κυριάκος Κουζούμης, Δημήτρης Μακκός, Ευτυχία Μιλέτση, Μάνος Χατζηγιάννης social media Ιωάννα Ζέρβα, Γιάννης Δημητρέλλος –––––– ατ ε λ ι έ αrt d i re c t o r Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αs s i s ta n t a rt d i re c t o r Μπιάνκα Σαμαρά φ ω τ ο γ ράφ ο ι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν,

Freddie F., Γιώργος Αδάμος, Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός διαμόρφωση ψηφιακής ε κ δοσ η ς Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λο γι στ η ρ ι ο ο ι κ ο ν ομ ι κ ή δ ι ε ύθυν σ η Δημήτρης Τασιόπουλος λο γ ι σ τ ή ρ ι ο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γ ρα μ μ ατ ε ί α Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κ ωδ ι κ ος ε ν τ υπ ου 7 6 3 9

artwork: tina marinaki, insta: athens_surreal, #surrealathens

V I S

I O N

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΠΟΤΗΡΌΠΟΥΛΟΣ Ο επικεφαλής του γραφείου Potiropoulos+Partners μιλά για τις σύγχρονες προκλήσεις στον σχεδιασμό, για τα νέα παραδείγματα που μπορούν να δημιουργήσουν οι αρχιτέκτονες όταν τους απασχολούν το ζήτημα της αειφορίας και ο ανασχηματισμός των τόπων όπου ζούμε, έχοντας ως γνώμονα τη φύση. Υπενθυμίζει ωστόσο ότι δεν πρόκειται για μάγους, πως «η αρχιτεκτονική δεν είναι έκφραση μιας κοινωνίας αλλά των εξουσιών που τη διοικούν».

6

Η ΑΘΉΝΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΊΣ ΕΎΚΟΛΑ ΝΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΎΣΕΙΣ

AΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΠΑΡΑΣΊΔΗ Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ί Ε Σ Π Ά Ρ Ι Σ Τ Α Β Ι Τ ΙΆ Ν

GREEN ISSUE LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Ανήκοντας σε μια διαφορετική γενιά από τη δική του, γνωστός αρχιτέκτονας που δεν βρίσκεται πια στη ζωή είχε υποστηρίξει αστειευόμενος ότι κάποιες φορές οι αρχιτέκτονες ντύνουν με λόγια τα έργα τους μετά τον σχεδιασμό. «Όσο περίεργο κι αν ακούγεται αυτό, με την έννοια ότι το λογικό είναι πρώτα να σκέφτεσαι και μετά να σχεδιάζεις, έχει μια αλήθεια. Ανάλογα με την παιδεία κάθε αρχιτέκτονα, ένα μέρος της σχεδιαστικής προσέγγισης είναι θολό, μπορεί να το συνειδητοποιεί εκ των υστέρων, την ώρα που καλείται να γράψει το κείμενο που συνοδεύει την ιδέα του». Αυτό που θέλει να πει ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος είναι ότι κάθε αρχιτέκτονας, κάθε ομάδα, κάθε γραφείο, ακολουθεί κάποιες αρχές, «άλλα υπάρχουν και τόσα άλλα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το σχεδιαστικό process που δεν μπορεί κανείς να τα περιγράψει εύκολα με λόγια». Ο επικεφαλής της Potiropoulos+Partners, αναφερόμενος στη φιλοσοφία του γραφείου του, μιλάει για τη σχέση της αρχιτεκτονικής του παραγωγής με το περιβάλλον, φυσικό και αστικό, τη συνομιλία του εκάστοτε έργου του με τον περίγυρό του μέσω της προσαρμογής ή της αντίθεσης. «Ένα άλλο θέμα», σημειώνει, «είναι η εμπειρία, δηλαδή το αφήγημα που θέλουμε να περάσουμε στον χρήστη αλλά και στον περαστικό που βρίσκεται στον δημόσιο χώρο και παρατηρεί το κτίριο. Και αυτό δεν είναι απλό. Η ιστορία που συνθέτουμε στο μυαλό μας και θέλουμε να διηγηθούμε σχετίζεται με το πώς θα θέλαμε εμείς οι ίδιοι να βιώσουμε το κτίριο. Σε έναν βαθμό είναι αυτοαναφορική αυτή η προσέγγιση και ευελπιστούμε ότι θα τους πει κάτι, ότι θα μπορέσουν να συμμετέχουν στη δική μας σκέψη, στη δική μας φαντασίωση». «Προφανώς μας απασχολεί το θέμα της αειφορίας, το οποίο είναι εκ των ων ουκ άνευ εδώ και αρκετά χρόνια, δεν νομίζω ότι υπάρχει σοβαρό αρχιτεκτονικό έργο που να μην τη λαμβάνει υπόψη του. Η επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής είναι μια πραγματικότητα που μάλλον δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακριβώς πόσο επικίνδυνη είναι. Προς αυτή την

«Η φύση λειτουργεί ως ένα εργαστήριο που δεν παράγει ισορροπίες έτσι όπως τις αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, αντίθετα μπορεί να ανατρέψει κάθε ισορροπία που εμείς συλλαμβάνουμε με το μυαλό μας, όταν αυτή δεν συμβαδίζει με τη δική της δυναμική. Ένα ανθρωπογενές πρότζεκτ μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία μεταξύ φύσης και τεχνολογίας, ελεγχόμενα κατά την άποψή μας, και να κριθεί ωφέλιμο με τα δικά μας μέτρα, όχι όμως με τα μέτρα της φύσης, που μπορεί να το αντιληφθεί ως εισβολέα». Ποιες είναι οι σχέσεις τις οποίες μπορεί να αφυπνίσει η σημερινή αρχιτεκτονική, που λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής και της μηχανοποίησης των διαδικασιών έχουν παραμεληθεί; «Κατά τη γνώμη μου, το διακύβευμα αφορά μια σχεδιαστική αντίληψη που θα εμπεριέχει το οικολογικό πρόταγμα, αναδεικνύοντας τη σύνδεση της ανθρώπινης υπόστασης με την κατανόηση και αποδοχή όλων όσα συναποτελούν τον φυσικό μας περίγυρο. Αναφέρομαι σε μια αρχιτεκτονική προσέγγιση που θα πρέπει να επανεξετάσει τα πολλαπλά δυναμικά πεδία που γεννά η ίδια η εξέλιξη της πραγματικότητάς μας σ’ αυτόν τον πλανήτη, ώστε να μπορέσει να αφουγκραστεί τις δυνάμει αλλαγές που βιώνουμε, όπως αυτή της κλιματικής αλλαγής, και να τις μεταφράσει στη συνέχεια σε έναν σχεδιασμό πιο ευαισθητοποιημένο απέναντι στις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες, όπως είναι η σχέση μας με τη φύση». Περιγράφει ένα συγκρότημα κατοικιών σε περιαστική περιοχή, το οποίο βρίσκεται μεν σε επαφή με ένα άλσος, αλλά είναι τοποθετημένο εντός του αστικού ιστού. Στα τέσσερα κτίρια που το αποτελούν δημιουργούν μεγάλους προβόλους, σαν εξωτερικά δωμάτια, και τους συνδυάζουν με πρισματικές ζαρντινιέρες, οι οποίες αγκαλιάζουν τις όψεις των κτιρίων και έλκουν το πράσινο κατακόρυφα, πάνω στην επιδερμίδα τους. Ο χρήστης αισθάνεται το έξω να επικοινωνεί απόλυτα με το μέσα, ενώ παράλληλα το συγκρότημα αναπτύσσεται σε έναν «ελαιώνα» με κυπαρίσσια, οπωροφόρα δέντρα και μικρούς λαχανόκηπους – το landscaping του έργου θυμίζει τοπία της

Το 2014, στη 14η Μπιενάλε της Βενετίας, η προβληματική που είχε θέσει ως επιμελητής της ο Rem Koolhaas αφορούσε την «υποχρέωση» της σύγχρονης αρχιτεκτονικής να εξετάσει εκ νέου τη σχέση της με το «design προβολής» και την τεχνολογία, επαναπροσδιορίζοντας τα «ουσιώδη», προκειμένου να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό του ίδιου του πυρήνα της σκέψης της. «Θα ήθελα να σταθώ εδώ στο παράδειγμα της σκανδιναβικής αρχιτεκτονικής, η οποία αρνείται να ταυτιστεί με τις τάσεις της διεθνούς μόδας. Στη βάση μιας ανανεωτικής, τυπολογικής, μορφοπλαστικής και οικολογικής γλώσσας διεκδικεί τη δική της πολιτισμική αυτονομία και ταυτότητα, με συστατικά της το νερό, τον αέρα, το φως και τα φυσικά υλικά. Η προσέγγιση αυτή γίνεται πάντοτε σε ένα πλαίσιο ευελιξίας και ρεαλισμού αλλά και μιας πρωτότυπης χρήσης των παραδοσιακών υλικών και κατασκευαστικών μεθόδων, αρμονικά συνδυασμένων με τις αντίστοιχες σύγχρονες». Ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος τονίζει ότι το δικαίωμα στη φύση είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη δυνατότητα πρόσβασης του ανθρώπου στους αστικούς πόρους. «Η ελευθερία να σχηματίζουμε και να ανασχηματίζουμε τους τόπους όπου ζούμε με γνώμονα τη φύση είναι ένα από τα πιο σημαντικά αλλά και παραμελημένα ανθρώπινα δικαιώματα». Εφόσον είμαστε χρήστες κτιρίων αλλά και παρατηρητές τους, μπορεί αυτή η λιτότητα στην οποία αναφέρεται να μας κεντρίσει το ενδιαφέρον σε μια χαοτικά δομημένη πόλη σαν την Αθήνα; Κι έπειτα, υπάρχουν περιθώρια ώστε να γίνει πιο βιώσιμη με τη βοήθεια της αρχιτεκτονικής; Ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος. «Νομίζω ότι η Αθήνα το έχει χάσει το παιχνίδι, δεν μπορείς εύκολα αυτή την πόλη να τη θεραπεύσεις. Είναι παραλιακή, αλλά η σχέση της με τη θάλασσα είναι περίπου ανύπαρκτη, δεν έχει ιστορικό κέντρο, όπως κάθε τυπική ευρωπαϊκή πόλη, οι υστεροβυζαντινές εκκλησίες και τα νεοκλασικά της γκρεμίστηκαν. Τα μεσοπολεμικά κτίρια είχαν ένα μεράκι στην αρχιτεκτονική τους που μπορεί κανείς να διακρίνει στις εισόδους τους, στα

κατεύθυνση εξελίσσεται, δηλαδή, πλέον η σκέψη μας όταν καλούμαστε να σχεδιάσουμε πώς μπορεί ένα κτίριο να συνομιλεί με το περιβάλλον χωρίς να το επιβαρύνει ενεργειακά». Ωστόσο ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος τονίζει ότι η έντονη συζήτηση περί πράσινης αρχιτεκτονικής έχει οδηγήσει και σε φαινόμενα εμπορευματοποίησης με οικολογικό πρόσημο. «Έχουν ονομαστεί “πράσινα” υπηρεσίες και προϊόντα που δεν θα περίμενε κανείς να συσχετιστούν με την οικολογική συνιστώσα».

Αττικής πριν από τη μεγάλη αστικοποίηση. «Με όλη αυτήν τη συμβολική αλλά και άμεση χειρονομία επιχειρούμε να φέρουμε τη φύση μέσα στο κτίριο, πιο κοντά στον άνθρωπο, αλλά και να ανασυντάξουμε το αστικό τοπίο της περιοχής, να δημιουργήσουμε μια άλλη τάση, ένα άλλο παράδειγμα». Η αίσθησή του είναι ότι από την εποχή των star architects, του «υπερβολικού design» και των «πολλών θαυμαστικών», όπως την περιγράφει, θα περάσουμε σε αυτή των «πολλών ερωτηματικών». «Υπάρχουν αρχετυπικές πλευρές της ζωής οι οποίες έχουν χαθεί εντελώς και πρέπει να επανεξεταστούν. Παράλληλα, από τα ρούχα μέχρι το industrial design, ακόμα και σε κάποιες πλευρές της τέχνης, υπάρχει μια τάση εντυπωσιασμού η οποία είναι ανούσια πλέον. Το θέμα, λοιπόν, είναι να σκεφτούμε πώς θα επιστρέψουμε σε κάποιες ποιότητες τις οποίες έχουμε χάσει, πώς μπορούμε να ικανοποιηθούμε από το λιτό ώστε να μη δημιουργούμε συνεχώς νέες ανάγκες στον εαυτό μας – το ίδιο ισχύει και για την αρχιτεκτονική. Υπάρχει μια κρίση, η οποία είναι περιβαλλοντική και όχι μόνο, που μας οδηγεί στο να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο ζει ο άνθρωπος τα τελευταία, πολλά χρόνια. Κάποια βήματα προς τα πίσω, προσωπικά, θεωρώ ότι είναι βήματα προς τα εμπρός».

μπαλκόνια και στα κάγκελά τους. Όλα αυτά χάθηκαν με την αντιπαροχή και όλη αυτή την έκρηξη της ανοικοδόμησης που έγινε από τη δεκαετία του ’50 και ύστερα, όταν ο μέσος πολίτης είχε επιβιωτικές ανάγκες και ο εργολάβος είχε σχεδόν μοναδικό πρόταγμα τη μεγιστοποίηση του κέρδους με το ελάχιστο κόστος, εφόσον η πολιτεία δεν είχε την ευαισθησία ούτε και τον μηχανισμό να ελέγχει τι είναι αυτό που κατασκεύαζε. Έπειτα δημιουργήθηκε η τυπολογία της πολυκατοικίας για την οποία γίνεται μια μεγάλη συζήτηση που έχει βάση, όμως οι περισσότερες από αυτές στερούνται στοιχειώδους αισθητικής, ενώ δεν συνομιλούν με το περιβάλλον τους. Είναι κακά παραδείγματα, ολόκληρα αδιάφορα μέτωπα που δεν μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι προσφέρουν κάτι ποιοτικό στην πόλη. Την ίδια στιγμή, αυτή η πόλη δεν έχει καθόλου πράσινο, έχει προβλήματα σε επίπεδο υποδομών, στο οδικό δίκτυο και στις συγκοινωνίες της. Δύσκολα μπορεί κανείς να την επαναφέρει, και είναι πολιτικό το θέμα. Σε άλλες πόλεις, όπως η Βαρκελώνη και το Ρότερνταμ, βρήκαν τρόπους να υλοποιήσουν προγράμματα αστικής αναβάθμισης, στην Ελλάδα το βλέπω πολύ δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο. Και παρόλο που ο πολίτης περιμένει πάρα πολλά από τον αρχιτέκτονα, δεν έχει καταλάβει ότι δεν είναι εύκολο να γίνει αυτός που θα τραβήξει το άρμα μπροστά».

GREEN ISSUE «Η ΦΎΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ ΩΣ ΈΝΑ ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΑΡΆΓΕΙ ΙΣΟΡΡΟΠΊΕΣ ΈΤΣΙ ΌΠΩΣ ΤΙΣ ΑΝΤΙΛΑΜΒΆΝΕΤΑΙ Ο ΆΝΘΡΩΠΟΣ, ΑΝΤΊΘΕΤΑ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΑΤΡΈΨΕΙ ΚΆΘΕ ΙΣΟΡΡΟΠΊΑ ΠΟΥ ΕΜΕΊΣ ΣΥΛΛΑΜΒΆΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΜΥΑΛΌ ΜΑΣ, ΌΤΑΝ ΑΥΤΉ ΔΕΝ ΣΥΜΒΑΔΊΖΕΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΉ. ΈΝΑ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΈΣ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΠΗΡΕΆΣΕΙ ΤΗΝ ΙΣΟΡΡΟΠΊΑ ΜΕΤΑΞΎ ΦΎΣΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ, ΕΛΕΓΧΌΜΕΝΑ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΆΠΟΨΉ ΜΑΣ, ΚΑΙ ΝΑ ΚΡΙΘΕΊ ΩΦΈΛΙΜΟ ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΆ ΜΑΣ ΜΈΤΡΑ, ΌΧΙ ΌΜΩΣ ΜΕ ΤΑ ΜΈΤΡΑ ΤΗΣ ΦΎΣΗΣ, ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΊ ΩΣ ΕΙΣΒΟΛΈΑ».

9

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Άλλοι μιλούν για άνθηση και άλλοι για απειλή, το σίγουρο είναι ότι η Αθήνα είναι μια πόλη που έχει να διαχειριστεί αυτήν τη στιγμή έναν αυξημένο όγκο τουρισμού, ο οποίος δημιουργεί νέες ανάγκες και αρχιτεκτονικά ζητούμενα. «Η ίδια η πολιτεία οφείλει να νομοθετεί με γνώμονα το τι επιτρέπεται να χτίζεται και πού, ώστε να θέτει κάποιες κόκκινες γραμμές και να κατευθύνει κατά κάποιον τρόπο τη δόμηση. Από κει και πέρα, αυτό που πρέπει να απασχολεί τον αρχιτέκτονα είναι κάθε αποτύπωμά του να μην είναι εις βάρος του περιβάλλοντος, είτε εντός της πόλης είτε εκτός αυτής». Η ομάδα του Potiropoulos+Partners ολοκλήρωσε πρόσφατα την κατασκευή ενός συγκροτήματος της Elpen, το Athens LifeTech Park, στο επιχειρηματικό πάρκο των Σπάτων. Σε αυτό το έργο ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος ένιωσε να τους δίνεται η μεγαλύτερη σχεδιαστική ελευθερία – από τα παλαιότερα έργα τους κάτι τέτοιο συνέβη και με το βραβευμένο νηπιαγωγείο της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Το νέο ερευνητικό κέντρο της φαρμακοβιομηχανίας περιλαμβάνει κι άλλες λειτουργίες, είναι εκπαιδευτικό και συνεδριακό κέντρο, ενώ διαθέτει και αθλητικές εγκαταστάσεις. Εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οργανώνουν τις εγκαταστάσεις τους οι μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας του εξωτερικού, εκεί το γραφείο σχεδίασε μια πλατεία που μπορεί να εξυπηρετήσει πολιτιστικές εκδηλώσεις – πρόκειται για μια απόληξη του κτιρίου σε μια μεγάλων διαστάσεων κερκίδα. «Η καλή αρχιτεκτονική προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από το πώς συνεργάζεται και ο κύριος του έργου με τον αρχιτέκτονα», θα μου πει. Αν και οι αρχιτέκτονες αντιμετωπίζονται ως «μάγοι» από τους οποίους οι άνθρωποι περιμένουν πολλά, κατά τον ίδιο στη σημερινή εποχή δεν υπάρχει η συνθήκη που να επιτρέπει στον αρχιτέκτονα να υλοποιεί ακριβώς αυτό που έχει οραματιστεί – γενικότερα, όχι μόνο στη χώρα μας. «Πάνω και πέρα από τα οράματα κάθε αρχιτέκτονα υπερισχύει μια αόρατη “δύναμη” που υπαγορεύει τι μπορεί να γίνει, τελικά, και τι όχι. Σχεδόν πάντοτε προκύπτει κάποιου είδους αντίδραση που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο “επιβάλλει” το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να κινηθεί, δεδομένου ότι η αρχιτεκτονική είναι μια διαδικασία συνεχούς διαπραγμάτευσης μεταξύ του επαγγέλματός του και ενός ολόκληρου “συστήματος αντίστασης”, είτε αυτό αφορά τις απόψεις της πολιτείας, είτε συμφέροντα, είτε άλλη αιτία. Η συζήτηση αυτή θα έπρεπε να αποτελεί την πεμπτουσία ενός ευνομούμενου κράτους που νοιάζεται για τον πολιτισμό του και παράλληλα θα αποδείκνυε το επίπεδο της αρχιτεκτονικής παιδείας της κοινωνίας του».

Συγκεκριμένα, και όσον αφορά την Ελλάδα, βρίσκει αυτό το σύνθετο σύστημα αντίστασης ιδιαίτερα σκληρό. «Ένας αρχιτέκτονας στην Ελλάδα που δουλεύει μόνος του, με έναν-δυο βοηθούς, έχει να κάνει με αμοιβές τρομακτικά χαμηλές. Ακόμα και οι δικές μας, δηλαδή των οργανωμένων γραφείων-εξαιρέσεων, είναι σημαντικά χαμηλότερες από αυτές που δίνονται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Ο μέσος επαγγελματίας είναι πιεσμένος, έτσι που η αρχιτεκτονική δεν αποτελεί από μόνη της μια ανάγκη γι’ αυτόν, περισσότερο με πολυτέλεια μοιάζει το να εμβαθύνει σε αυτήν και να την παράγει όπως θα ελπίζαμε όλοι όταν πρέπει να ολοκληρώσει τον σχεδιασμό ώστε να πληρωθεί και να μπορέσει να ζήσει». Συχνά αναφέρεται στην άποψη που είχε διατυπώσει ο Jack Lang ότι «η αρχιτεκτονική δεν είναι έκφραση μιας κοινωνίας αλλά των εξουσιών που τη διοικούν», όπως επίσης και στο ότι «η αρχιτεκτονική πρέπει να αντιμετωπίζεται (και) ως πολιτική πράξη» – τάδε έφη Lebbeus Woods. Κατά την άποψη του δεύτερου, η αντίληψη της αρχιτεκτονικής ως πολιτικής πράξης είναι συγγενής με την έννοια της πολιτικής σημασίας που έχουν οι διάφορες καθοριστικές επιλογές και αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής, από την αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών μέχρι το μέλλον μιας πόλης ή μιας χώρας. «Για να περάσουμε στα δικά μας, η θωράκιση του θεσμού των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών αποτελεί θέμα πολιτικής βούλησης και μόνο. Είναι γνωστό ότι οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί είναι είδος εν ανεπαρκεία στη χώρα μας, παρόλο που οι πολιτικοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο θεσμός τους είναι η μοναδική αξιόπιστη διαδικασία που διαθέτει ο εκάστοτε αγωνοθέτης προκειμένου να επιλέξει την καλύτερη πρόταση ανάμεσα σε όλες όσες κατατίθενται. Όταν σχεδιάζεις για την κοινωνία –αυτό κάνουμε οι αρχιτέκτονες, δεν σχεδιάζουμε για τον εαυτό μας, όπως οι ζωγράφοι–, τη διασταύρωση της τέχνης σου με την πολιτική πρέπει να τη θεωρείς δεδομένη».

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

10

ARCHITECTURE DESIGN MAP

MINOS DIGENIS ARQUITECTOS

Η ΝΈΑ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΜΙΝΙΌΝ: ΠΏΣ ΘΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΊ ΤΟ ΓΝΩΣΤΌ ΑΘΗΝΑΪΚΌ ΤΟΠΌΣΗΜΟ

Το εμβληματικό συγκρότημα μετατρέπεται σ’ ένα «πράσινο» βιοκλιματικό κτίριο μεικτής χρήσης με καταστήματα, γραφεία, κατοικίες και εστίαση. Α Π Ο Τ Ο Ν Γ ΙΆ Ν Ν Η Π Α Ν Τ Α Ζ Ό Π Ο Υ Λ Ο

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 MINOS DIGENIS ARQUITECTOS

GREEN ISSUE

11

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Ομόνοια. Τόπος συνάντησης, πεδίο πολλαπλών στάσεων αλλά και ένα κατεξοχήν κομβικό σημείο του αστικού τοπίου που στο πέρασμα του χρόνου δέχτηκε πολυάριθμες παρεμβάσεις και για μεγάλο χρονικό διάστημα αφέθηκε στη φθορά, στη διάβρωση, στην υποβάθμιση και στην εγκατάλειψη. Το τελευταίο διάστημα αποκτά μια νέα δυναμική χάρη σε μεγαλεπήβολες επενδυτικές δραστηριότητες, όπως η αξιοποίηση του εμβληματικού κτιρίου «Μινιόν» από την Dimand, μία από τις κορυφαίες ελληνικές εταιρείες στον χώρο της ανάπτυξης ακινήτων, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Στην οδό Πατησίων οι εργασίες είναι πυρετώδεις προκειμένου να ολοκληρωθεί σύντομα η πρώτη φάση του φιλόδοξου πρότζεκτ της ανακατασκευής του κτιρίου, το οποίο μάλιστα παρέμενε αναξιοποίητο για περίπου τρεις δεκαετίες. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της εταιρείας, αναμένεται να μετατραπεί σε ένα βιοκλιματικό κτίριο μεικτής χρήσης, συμβάλλοντας σημαντικά στην αναβίωση της ευρύτερης περιοχής στο κέντρο της Αθήνας. Οι αριθμοί εντυπωσιάζουν: 7.500 τ.μ. γραφείων, 4.500 τ.μ. εμπορικών καταστημάτων και χώρων εστίασης και ψυχαγωγίας (εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες) ενώ την ίδια στιγμή, σε ένα από τα ακίνητα του συγκροτήματος κατασκευάζονται περίπου 40 διαμερίσματα. Το συνολικό ύψος της επένδυσης, μαζί με την αγορά του κτιρίου, αναμένεται να ξεπεράσει τα 50 εκατ. ευρώ, δίνοντας μια νέα όψη στο αξέχαστο πολυκατάστημα που βρίσκεται στον πυρήνα της πόλης και κατέχει μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές όλων των Αθηναίων. Σε ποιους άξονες βασίστηκε η ιδέα της ανάπλασης του νέου Μινιόν; «H ιδέα γεννήθηκε από την ανάγκη να εντάξουμε το Μινιόν στην πόλη, δημιουργώντας έναν διάλογο με τον αρχιτεκτονικό αθηναϊκό μοντερνισμό που περιβάλλει το κτίριο. Οι μεικτές χρήσεις λειτουργούν ως κινητήριες δυνάμεις και συμβάλλουν στην ανάπλαση του κτιρίου, της περιοχής και ευρύτερα όλης της πόλης. Τα χρώματα της εξωτερικής όψης προσφέρουν μια νέα, αισιόδοξη ταυτότητα σε ένα περιβάλλον όπου συχνά πρωταγωνιστεί η ένταση. Το Μινιόν, το οποίο για τους Αθηναίους είναι συνυφασμένο με κάτι χαρμόσυνο, ήταν το πιο σύγχρονο για την εποχή του εμπορικό κατάστημα, ειδικά στις μεγάλες γιορτές που γέμιζε κόσμο. Αυτό το συναίσθημα προσπάθησα να συνθέσω στην αρχιτεκτονική ιδέα, με στόχο να επανέλθει αυτή η ευχάριστη αίσθη-

12

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ση. Γι’ αυτό πιστεύω ότι οι μεικτές χρήσεις θα βοηθήσουν το κτίριο να είναι ζωντανό όλο το 24ωρο και να ανατραπεί η εικόνα της αφιλόξενης ατμόσφαιρας που περιβάλλει κάποιες γειτονιές του κέντρου. Επιλέξαμε έναν πιο κλασικό ρυθμό για τις κατοικίες στη γωνία Δώρου και Σατωβριάνδου, δημιουργώντας μια έντονη αντίθεση με το υπόλοιπο κτίριο και δίνοντας το στίγμα των διαφορετικών χρήσεων. Είναι ένας φόρος τιμής στη νεοκλασική εποχή που παράλληλα συμβάλλει στην περαιτέρω ένταξη του κτιρίου στην ευρύτερη περιοχή. Η αγορά που βρίσκεται στο ισόγειο διατηρεί έναν έντονο εμπορικό χαρακτήρα με πιο ανθρώπινη κλίμακα σε σχέση με τον πεζόδρομο και τη μετάβαση στην πλατεία Ομόνοιας. Συνολικά, πιστεύω ότι το κέντρο της Αθήνας μπορεί να μετεξελιχθεί θετικά με καίριες πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις. Το Μινιόν, με αυτή την προνομιακή θέση στον άξονα της Πατησίων και με σταθερό φόντο ένα από τα πιο “μοντέρνα” κτίρια που διαθέτει η ανθρωπότητα, τον Παρθενώνα, μπορεί, και θέλει, να συμβάλει σε αυτή την εξέλιξη», απαντά στη LiFO ο αρχιτέκτονας Μίνως Διγενής. Η ανάθεση για την ανακατασκευή του ακινήτου στο γραφείο Minos Digenis Arquitectos ήταν αποτέλεσμα διεθνούς διαγωνισμού στον οποίο συμμετείχαν δέκα εταιρείες. Η DIMAND, από την αρχή της λειτουργίας της το 2005, έχει ενσωματώσει τη φιλοσοφία των πράσινων κτιρίων στον πυρήνα της δραστηριότητάς της, δημιουργώντας μια νέα αγορά στο real estate και αποτελώντας πρότυπο διεθνώς. H επιχειρηματική της δραστηριότητα εστιάζεται στην υλοποίηση σύγχρονων βιοκλιματικών κτιρίων γραφείων, αστικών αναπλάσεων μεγάλου μεγέθους, σύνθετων έργων μεικτών χρήσεων καθώς και ιδιωτικών αθλητικών εγκαταστάσεων, ενώ έχει αναπτύξει το 43% των πράσινων κτιρίων στην Ελλάδα που είναι πιστοποιημένα με LEED BD+C (Leadership in Energy & Environmental Design). Επίσης, η εταιρεία συγκαταλέγεται στην ηγετική ομάδα των Most Sustainable Companies in Greece, λαμβάνοντας την ανώτατη διάκριση βιώσιμης ανάπτυξης από το Quality Net Foundation και έχει διακριθεί ως LEED® Proven Provider™ από το Green Building Certification Institute, στο οποίο είναι και silver μέλος. Παράλληλα, είναι μέλος του GRESB αλλά και Credentialed Project Developer και Credentialed Quality Assurance Provider του Investor Confidence Project (ICP) Europe.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

MINOS DIGENIS ARQUITECTOS

GREEN ISSUE

Τι σηματοδοτεί η μετατροπή του άλλοτε εμβληματικού πολυκαταστήματος σε ένα μοντέρνο, πράσινο βιοκλιματικό κτίριο; Ο κ. Διγενής απαντά: «Η μετατροπή του Μινιόν σε πράσινο βιοκλιματικό κτίριο αποτελεί κεντρικό στοιχείο της μελέτης. Η απόφασή μας να “ανακυκλώσουμε” το κέλυφος του κτιρίου δίνει το αρχικό στίγμα για τις βασικές αρχές της μελέτης. Η ιδέα των μεικτών χρήσεων είναι ένα ακόμα σημείο εφαρμογής της πράσινης αρχιτεκτονικής, όπως και η διαχείριση της ενέργειας. Η νέα πρόσοψη, όπως και τα ανοίγματα του κτιρίου, συμβάλλουν στο να έχουμε όσο γίνεται μικρότερη απώλεια ενέργειας και εξίσου χαμηλότερη κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ελαφριά κατασκευή από αλουμίνιο, που είναι αναρτημένη στην πρόσοψη, λειτουργεί σαν ένα μεγάλο σκίαστρο, διατηρώντας έτσι σε μια σταθερή θερμοκρασία το πραγματικό κέλυφος. Στο Μινιόν η αρχιτεκτονική υπηρετεί τους κανόνες ενός σύγχρονου βιοκλιματικού κτιρίου και ελπίζουμε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για άλλες προσπάθειες, προκειμένου να δούμε στη χώρα μας περισσότερα κτίρια με αυτά τα χαρακτηριστικά». Μία από τις εμβληματικές επιχειρηματικές προσπάθειες της σύγχρονης Ελλάδας, δημιούργημα ενός φτωχού χωριατόπαιδου, του Ιωάννη Γεωργακά, αλλάζει πρόσωπο. Είναι γεγονός ότι η ανάπλαση του Μινιόν θα δώσει υπεραξία στο επιβαρυμένο οικιστικά κέντρο της πρωτεύουσας, ενώ προστίθενται σε μια σειρά από πρωτοβουλίες που επιχειρούν να μετασχηματίσουν ριζικά την αστική γεωγραφία του άξονα της οδού Πατησίων. Κλείνοντας τη συζήτησή μας με τον κ. Διγενή, τον ρωτώ πώς οραματίζεται ένας αρχιτέκτονας μια πράσινη πόλη, κι εκείνος καταλήγει: «Οραματίζομαι τους κατοίκους πόλεων, όπως η Αθήνα, να αποκτούν σταδιακά μεγαλύτερη συνείδηση των καθημερινών δραστηριοτήτων τους καθώς και να αγκαλιάζουν με φυσικότητα αυτά που βοηθούν την πόλη τους να είναι πιο πράσινη. Γιατί η πράσινη πόλη δεν μπορεί να επιβληθεί, να σχεδιαστεί στο χαρτί ή να εμφανιστεί σαν ένα θαύμα, πρέπει πρώτα να τη θέλουν και να τη δημιουργούν οι κάτοικοί της. Όσο συνειδητοποιούμε τον δικό μας ρόλο στη ζωή και στη μετεξέλιξη της πόλης μας, τόσο η πόλη αλλάζει, καθ’ ομοίωσή μας».

13

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

14

ΌΛΓΑ «Η ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΘΑ ΦΈΡΕΙ ΣΤΗΝ

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΊΤΣΙΟΥ: ΤΟΥ ΜΙΝΙΌΝ ΞΑΝΆ ΖΩΉ ΠΕΡΙΟΧΉ»

Συνέντευξη με τη Γενική Διευθύντρια Λειτουργικών Δραστηριοτήτων (Chief Operating Officer) της εταιρείας Dimand.

GREEN ISSUE

ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΌ ΣΑΣ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΙΝΙΌΝ; ΤΙ ΣΑΣ ΟΔΉΓΗΣΕ ΝΑ ΕΠΕΝΔΎΣΕΤΕ ΣΕ ΑΥΤΌ, ΔΊΝΟΝΤΆΣ ΤΟΥ ΜΙΑ ΔΕΎΤΕΡΗ ΖΩΉ; Το Μινιόν, εκτός από το ότι αποτελεί ένα εμβληματικό κτίριο που παραμένει κλειστό και ανενεργό εδώ και περίπου μια εικοσαετία, είναι και ο συνδετικός κρίκος της πλατείας Ομονοίας και του άξονα της Πατησίων, με κύριο τοπόσημο το Αρχαιολογικό Μουσείο. Θεωρούμε, λοιπόν, πως η ανάπλασή του θα φέρει ξανά ζωή στην περιοχή. Στόχος μας είναι να πραγματοποιούμε αναπλάσεις, να σχεδιάζουμε τις πόλεις στις οποίες θέλουμε να ζούμε και να προσφέρουμε ένα δομημένο περιβάλλον στους κατοίκους και στους επισκέπτες τους που να δημιουργεί θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. ΤΟ ΝΑ ΖΕΙΣ ΚΑΛΆ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ ΕΊΝΑΙ Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΗ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΉΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΝΙΆΣ ΜΑΣ; Το να ζεις στην πόλη, εν μέσω κλιματικής αλλαγής, είναι πρόκληση, όμως η πραγματική πρόκληση είναι το να καταστήσουμε τη ζωή στην πόλη βιώσιμη και ανθρώπινη. ΠΏΣ ΕΠΙΤΥΓΧΆΝΕΤΑΙ Η ΣΎΖΕΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΆΣΙΝΗΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΜΑΤΙΆ ΣΤΙΣ ΜΈΡΕΣ ΜΑΣ; Με τη βοήθεια αρχιτεκτόνων που σέβονται τις βασικές αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού, την ανακατασκευή του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος και τη δημιουργία περισσότερου ανοιχτού δημόσιου χώρου.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΔΕΧΟΜΈΝΩΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΊΖΟΥΝ, ΤΙ ΑΚΡΙΒΏΣ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΈΝΑ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ ΜΕΙΚΤΉΣ ΧΡΉΣΗΣ; Με το να αναπτύσσουμε κτίρια μεικτών χρήσεων, που φιλοξενούν δηλαδή κατοικίες, εμπορικά καταστήματα αλλά και γραφειακούς χώρους, φέρνουμε ζωή στη γειτονιά όλο το 24ωρο. Αυτό σημαίνει ότι και η ευρύτερη περιοχή θα αναπτυχθεί με τη σειρά της λόγω της κίνησης και της επισκεψιμότητας που θα έχει. Εφαρμόζοντας, δε, στις αναπτύξεις μας τις αρχές της βιωσιμότητας, ενεργούμε συνειδητά προς τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, αξιοσημείωτο είναι πως ένα βιοκλιματικό κτίριο προσφέρει πολλαπλά οικονομικά οφέλη στον χρήστη ή/και ιδιοκτήτη του σε ό,τι αφορά τις καταναλώσεις του. ΤΙ ΉΤΑΝ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΎΡΓΗΣΕ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΆ ΓΙΑ ΣΑΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΔΏΣΕΤΕ ΣΗΜΑΣΊΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΉΡΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΎ ΠΟΣΟΣΤΟΎ ΤΗΣ ΥΠΆΡΧΟΥΣΑΣ ΕΓΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ; Ο περιορισμός των εκπομπών CO2. Η ανακατασκευή υφιστάμενων κτιρίων με τις απαραίτητες ενισχύσεις που απαιτούνται έχουν σημαντικά λιγότερη περιβαλλοντική επίπτωση σε ό,τι αφορά το ανθρακικό αποτύπωμα της ανάπτυξης. Μάλιστα, ένα εκ των έργων μας, ο Πύργος Πειραιά, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης για επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, η οποία κατέληξε πως υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα υπέρ της ανακαίνισης έναντι της εκ νέου κατασκευής. ΠΌΣΟ ΜΕΓΆΛΗ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΉΤΑΝ ΓΙΑ ΣΑΣ ΤΟ ΝΑ ΣΥΜΒΆΛΕΤΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΈΝΝΗΣΗ ΕΝΌΣ ΤΟΠΌΣΗΜΟΥ ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΑΠΛΏΣ ΧΑΡΑΧΤΕΊ ΣΤΗ ΜΝΉΜΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΊΩΝ ΑΛΛΆ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΣΥΝΏΝΥΜΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΑΣ; Γενικά, είμαστε λίγο ρομαντικοί στη δουλειά μας. Συνδεόμαστε με την ιστορία του εκάστοτε κτιρίου αλλά και της περιοχής όπου βρίσκεται αυτό. Μας αρέσει να διαφυλάττουμε στοιχεία από το παρελθόν του αλλά και να δημιουργούμε νέες εμπειρίες στους χρήστες του και στους περιοίκους, εκσυγχρονίζοντας και εξωραΐζοντας όχι μόνο το ακίνητο που αναλαμβάνουμε αλλά και τη γειτονιά αυτού. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται να αναγεννήσουμε ένα κτίριο τοπόσημο. Σημείο αναφοράς για τέτοιου είδους αναπλάσεις, που επηρέασαν την καθημερινότητα της πόλης, αποτελεί ο Άγιος Διονύσιος στον Πειραιά, όπου με την ανακατασκευή και αλλαγή χρήσης της πρώην καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος επήλθε σημαντική ανάπτυξη και αναβίωσε μια ολόκληρη περιοχή που ήταν παρηκμασμένη. Το ίδιο περιμένουμε να συμβεί και με τον Πύργο Πειραιά που βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού, την ανάπτυξη του Μινιόν στο κέντρο και άλλες αναπλάσεις που υλοποιούμε σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

ΕΣΕΊΣ ΈΧΕΤΕ ΚΆΠΟΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΉ ΑΝΆΜΝΗΣΗ ΑΠΌ ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ ΤΟΥ ΜΙΝΙΌΝ; Παρότι μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, έχω μνήμες που συνδέονται με το Μινιόν, διότι κάθε φορά που ερχόταν ο θείος μου από την Αθήνα περίμενα με αγωνία την κλασική πορτοκαλί σακούλα με το δώρο μου. ΜΑΣ ΣΥΣΤΉΝΕΤΕ ΞΑΝΆ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΊΑ ΟΜΟΝΟΊΑΣ. ΉΤΑΝ ΑΥΤΌ ΈΝΑ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΣΑΣ, ΕΦΌΣΟΝ ΈΧΕΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ ΠΛΈΟΝ ΈΝΑ ΠΡΟΗΓΟΎΜΕΝΟ ΜΕ ΆΛΛΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΜΜΈΝΑ ΚΤΊΡΙΑ ΌΠΩΣ Ο ΠΎΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΆ ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΜΕ ΆΛΛΑ ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΑ ΣΎΓΧΡΟΝΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΎΝΤΑΙ OUTSIDER ΘΕΩΡΗΤΙΚΆ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΆ ΣΧΈΔΙΑ ΣΤΟ ΕΓΧΏΡΙΟ REAL ESTATE; Δεν θα το έλεγα στοίχημα αλλά σίγουρα ήταν μια πρόκληση και μια πολύ συνειδητοποιημένη προσπάθεια από τη μεριά μας το να επανασυστήσουμε αυτά τα κτίρια στο ευρύ κοινό, καλλιεργώντας το αίσθημα ελπίδας σε όλους και την πεποίθηση πως, όταν θέλεις να αλλάξεις κάτι προς το καλύτερο, μπορείς, αρκεί να υπάρχουν το όραμα και η θέληση.

15

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

16

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΜΕΥΤΗΣ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΈΡΕΙ ΠΏΣ ΈΝΑ ΚΤΊΡΙΟ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΕΙ ΤΙΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΦΙΛΙΩ ΡΑΓΚΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ Ο Γιάννης Αρμεύτης, επικεφαλής αρχιτέκτονας του γραφείου Armeftis Partners, οραματίζεται «πόλεις των 15 λεπτών», δημιουργεί απαράμιλλης αισθητικής κτίρια με κοινωνική βιωσιμότητα σε Κύπρο και Ελλάδα, πιστεύει ακράδαντα στη σημασία της σύνδεσης αρχιτεκτονικής και ανθρώπινων σχέσεων και θέλει να δει τη Λεμεσό πόλη-πρότυπο.

Γεννημένος στην Κύπρο και με αστείρευτη έμπνευση για καινοτόμες ιδέες, είναι γνωστός για τα έργα του με γνώμονα τη βιωσιμότητα. Απέκτησε το πτυχίο του στην αρχιτεκτονική από την Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και λίγο αργότερα ίδρυσε δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο, το οποίο μετρά δεκάδες πολυβραβευμένα πρότζεκτ.

Ο Γιάννης Αρμεύτης μίλησε στην έκδοση ADM The Green Issue για τη βιωσιμότητα και την αειφορία, τις σύγχρονες πόλεις και πώς μπορούμε όντως να γίνουμε ευτυχισμένοι μέσα σε αυτές - γιατί, όπως τονίζει, «είναι κάτι που μπορεί να γίνει πραγματικότητα».

GREEN ISSUE ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ, ΑΕΙΦΌΡΟΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗ, ΔΗΜΌΣΙΟΣ ΧΏΡΟΣ: ΠΏΣ ΕΝΤΆΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΔΙΚΆ ΣΑΣ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΑΥΤΈΣ ΟΙ ΈΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΌΣΟ ΨΗΛΆ ΕΊΝΑΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΎ ΣΑΣ ΓΡΑΦΕΊΟΥ; Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αποτελεί κεντρικό αξιακό πυρήνα για κάθε σύγχρονο άνθρωπο που επιδιώκει να είναι ενεργός πολίτης μέσα από πράξεις ευθύνης στην καθημερινότητα και το επάγγελμά του. Ως εκ τούτου, η αρχιτεκτονική πρακτική μας δεν θα μπορούσε παρά να αποδίδει μεγάλη σημασία σε αυτό το ζήτημα. Για εμάς τους αρχιτέκτονες, η έννοια «περιβάλλον» περιλαμβάνει πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Το πρώτο αφορά το πώς εντάσσεται ένα κτίριο σε ένα ήδη διαμορφωμένο περιβάλλον. Χτίζουμε κάπου συγκεκριμένα. Δεν χτίζουμε στο πουθενά, ούτε στο Διάστημα. Άρα το κτίριό μας πρέπει να σεβαστεί τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος χώρου. Κάποιες φορές, η ένταξη αυτή είναι μια δυναμική διαδικασία. Για παράδειγμα, τα ψηλά κτίρια δεν εντάσσονται αυτόματα στον φυσικό χώρο. Επιδιώκουμε, λοιπόν, μια πιο ομαλή ενσωμάτωσή τους μέσω της δημιουργίας δημόσιου χώρου που διανοίγει δυνατότητες συμβίωσης με το περιβάλλον. Μία άλλη πτυχή αφορά την επιλογή των χρησιμοποιούμενων υλικών, ώστε να είναι χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και να ακολουθούν τη φιλοσοφία της τοπικότητας. Προσωπικά, με ενδιαφέρει ιδιαίτερα και η κοινωνική βιωσιμότητα, δηλαδή το πώς ένα κτίριο μπορεί να βοηθήσει τις ανθρώπινες σχέσεις. Όταν κατασκευάζουμε μια κατοικία ή έναν χώρο εργασίας έχει μεγάλη σημασία να εξετάζουμε με ποιους τρόπους συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία και σύσφιξη των ανθρώπινων και εργασιακών σχέσεων. Από πλευράς μου, σχεδιάζω κοινόχρηστους χώρους με τη λογική ο κόσμος να έρχεται σε επαφή. Ειδικά μετά την πανδημία, οι άνθρωποι, ως κοινωνικά όντα, έχουμε ανάγκη την ενδυνάμωση των συλλογικών δεσμών. Οι χώροι που φτιάχνουμε, λοιπόν, πρέπει να λειτουργούν ως καταλύτες προς αυτήν την κατεύθυνση, να ενισχύουν το ευ ζην των ανθρώπων όχι μόνο μέσα στην κατοικία τους και στον χώρο εργασίας τους αλλά και στις στιγμές της αναψυχής τους.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΠΏΣ ΟΡΑΜΑΤΊΖΕΤΑΙ ΈΝΑΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΜΙΑ ΒΙΏΣΙΜΗ ΠΌΛΗ; Ένα από τα ζητήματα που ιεραρχώ πολύ ψηλά είναι το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αν χρειάζομαι μία ώρα για να πάω από το ένα σημείο μιας πόλης στο άλλο ή αν απαιτούνται 100 ευρώ για να το κάνω, αυτή η πόλη δεν είναι βιώσιμη. Άρα, η εύκολη και οικονομική μεταφορά είναι ένα από τα βασικά ζητούμενα. Στην ιδεατή «πόλη των 15 λεπτών», όπως την ονομάζουμε, οι πολίτες μπορούν να κάνουν ό,τι χρειάζονται σε ένα τέταρτο της ώρας, χωρίς να χρησιμοποιούν αυτοκίνητα. Άλλο κρίσιμο θέμα είναι η ποιότητα του δημόσιου χώρου και η προσβασιμότητα. Δεν αρκεί να υπάρχουν πεζοδρόμια. Πρέπει να είναι προσβάσιμα για όλους, ειδικά για τους συμπολίτες μας με κινητικές δυσκολίες. Μια βιώσιμη πόλη είναι μια πόλη για όλους. Επιπλέον, σημαντική παράμετρος είναι οι χώροι πρασίνου. Δεν μπορεί κανείς να ζει εντός μιας αστικής οχλαγωγίας, σε πόλεις ψυχρές, χωρίς πράσινο. Όσο αισθητικά ωραίες κι αν φαντάζουν, είναι μη φιλικές για τον άνθρωπο και την ευζωία του. ΠΟΙΟΙ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟΙ «ΕΧΘΡΟΊ» ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ; Η γραφειοκρατία και η πολυνομία είναι από τα μεγάλα προβλήματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, καθώς δημιουργούν χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες. Το ζήτημα της διαφάνειας είναι, επίσης, πολύ σημαντικό. Επιπλέον, μεγάλη πρόκληση όσον αφορά τα αρχιτεκτονικά έργα μεγάλης κλίμακας είναι το πώς ο αρχιτέκτονας θα καταφέρει να εξισορροπήσει το όραμά του για μια καλύτερη ποιότητα ζωής με τις οικονομικές παραμέτρους που τίθενται από την πλευρά ενός επιχειρηματία. ΈΝΑ ΒΙΏΣΙΜΟ ΚΤΊΡΙΟ ΑΠΌ ΜΌΝΟ ΤΟΥ ΔΕΝ ΚΆΝΕΙ ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΠΡΆΣΙΝΗ, ΚΑΘΏΣ ΔΕΝ ΑΡΚΕΊ ΜΌΝΟ ΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΕΊ ΩΣ ΤΈΤΟΙΟ ΑΛΛΆ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΊΝΕΙ ΤΈΤΟΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΧΡΉΣΗ ΤΟΥ. ΠΟΙΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΣΕ ΌΛΟ ΑΥΤΌ; ΤΙ ΒΛΈΠΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ; Στις σημερινές συνθήκες, η κλιματική αλλαγή ορίζει διαφορετικά κριτήρια στον σχεδιασμό των κτιρίων απ’ ό,τι στο παρελθόν. Τα κτίρια θα πρέπει να είναι μηδενικού αποτυπώματος σε κάποια χρόνια, ενώ πιθανόν να κληθούν να παράγουν αντί να καταναλώνουν ενέργεια. Μια τέτοια μετάβαση οφείλει να είναι και οικονομικά βιώσιμη για τον χρήστη, ώστε να μπορεί να ζει σε ένα οίκημα χωρίς να χρυσοπληρώνει για την ενεργειακή του κάλυψη. Άρα, μία από τις παραμέτρους βέλτιστου σχεδιασμού είναι το κτίριο να αξιοποιεί τις κλιματολογικές συνθήκες με τη φτηνότερη δυνατή ενέργεια. Ο χρήστης πρέπει να νιώθει άνετα στον χώρο του, να μην κρυώνει τον χειμώνα και να μη ζεσταίνεται το καλοκαίρι. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα, με τις μεγάλες περιόδους ηλιοφάνειας, ο ήλιος είναι μια πρόκληση· τα κτίρια χρειάζονται αυτοσκίαση, έτσι ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η χρήση των κλιματιστικών που είναι και οικονομικά ασύμφορα και περιβαλλοντικά επιβλαβή.

ΤΑ ΛΑΝΊΤΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΉΡΙΑ ΛΕΜΕΣΟΎ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΚΑΙΝΟΤΌΜΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ ΚΑΙ ΑΠΈΣΠΑΣΑΝ ΤΟ Α’ ΒΡΑΒΕΊΟ ΣΤΟΝ ΣΧΕΤΙΚΌ ΚΡΑΤΙΚΌ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΌ. ΜΙΛΉΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙ’ ΑΥΤΌ ΤΟ ΠΡΌΤΖΕΚΤ. Πρόκειται για ένα σχολείο χωρητικότητας περίπου 400 μαθητών. Βασική παράμετρος του σχεδιασμού του ήταν το κτίριο να αποτελέσει προέκταση του γειτνιάζοντος πάρκου. Αντιμετωπίσαμε τους περιβάλλοντες του σχολείου χώρους ως μέρος του αστικού πάρκου και επιτρέψαμε τις διεισδύσεις καθώς και τις διαμπερείς κινήσεις μέσα στον χώρο από τις γύρω γειτονιές. Παράλληλα, κάναμε έναν σαφή διαχωρισμό πεζών και αυτοκινήτων για να μη δημιουργούνται προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία και στην ασφάλεια του σχολείου. Για να εξασφαλίσουμε την ένταξη του σχολείου στον φυσικό χώρο, αποφασίσαμε τη βύθιση του κτιριακού όγκου στη γη, με την οροφή του να αποτελεί συνέχεια του πάρκου. Ιδιαίτερη έμφαση δώσαμε στη χωρική εμπειρία των μαθητών, ώστε να νιώθουν ωραία στο σχολικό περιβάλλον και να θέλουν να πάνε στο σχολείο. Οι υψομετρικές διαφορές, οι υπόγειες και εναέριες κινήσεις, οι οπτικές φυγές και γωνιές των κτιρίων δημιουργούν ένα περιβάλλον που υπηρετεί αυτόν τον στόχο. Ακόμα, επιδίωξή μας ήταν ο νέος κτιριακός όγκος να μην επισκιάσει το υφιστάμενο ιστορικό κτίριο που υπάρχει από το 1950. Από κει και πέρα, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές, για παράδειγμα τον νότιο προσανατολισμό και τον διαμπερή αερισμό, γιατί τα δημόσια σχολεία λειτουργούν χωρίς κλιματιστικά. Το αποτέλεσμα είναι πολύ ικανοποιητικό. Όταν βρέθηκα σε μια εκδήλωση 300 ατόμων στο σχολείο, μέσα στον βυθισμένο χώρο του θεάτρου, αισθάνθηκα μεγάλη ικανοποίηση για τις συνθήκες άνεσης που δημιουργεί αυτός ο σχεδιασμός. ΤΙ ΦΈΡΝΕΙ Η ΑΕΙΦΟΡΊΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΌΛΗ, ΕΙΔΙΚΆ ΌΤΑΝ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ, ΜΕΤΑΞΎ ΆΛΛΩΝ, ΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΌ ΠΡΟΟΡΙΣΜΌ, ΌΠΩΣ Η ΛΕΜΕΣΌΣ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ Η ΑΘΉΝΑ; ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΓΊΝΟΥΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ ΠΡΆΣΙΝΕΣ, ΒΙΏΣΙΜΕΣ ΠΌΛΕΙΣ; Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν υπάρχει «μαγικό ραβδί». Η αστική αειφορία απαιτεί χρόνο και σχέδιο, και κυρίως κεντρικό σχεδιασμό. Στη Λεμεσό αυτή η παράμετρος απουσιάζει. Υπό αυτή την έννοια, το κράτος και η αυτοδιοίκηση χρειάζεται να δουλέψουν πολύ στον τομέα των υποδομών. Υπάρχει, βέβαια, ανάγκη εναρμόνισης και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας με αυτόν τον στόχο. Τέλος, σημαντική είναι και η ανάγκη να καλλιεργηθεί μια παιδεία για το πώς καταναλώνουμε και ανακυκλώνουμε. Υπάρχει μεγάλη γκάμα πραγμάτων, τα οποία, ναι, μπορούν να γίνουν, αλλά χρειάζονται στοχευμένο σχεδιασμό και εκπαίδευση. Επιτρέψτε μου εδώ να πω ότι ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέρος αυτής της συζήτησης είναι η επαναχρησιμοποίηση παλιών κτιρίων, παλιών κελυφών. Δεν είναι απαραίτητο ένα παλιό κτίριο να το κατεδαφίσουμε, αλλά θα πρέπει να εξετάσουμε αν έχει δυνατότητες να εξυπηρετήσει τις σύγχρονες ανάγκες. Και εδώ, πάλι, απαιτείται κεντρικός σχεδιασμός και κρατικά κίνητρα, ώστε να επαναξιοποιείται το κτιριακό απόθεμα, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής στην πόλη.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕ ΚΆΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΕΙ ΌΤΙ Η ΛΕΜΕΣΌΣ ΈΧΕΙ ΠΈΣΕΙ ΘΎΜΑ ΤΗΣ ΔΙΚΉΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΊΑΣ; ΑΠΌ ΤΗΝ ΆΠΟΨΗ ΌΤΙ Η ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΠΟΥ ΣΗΜΕΙΏΘΗΚΕ ΉΤΑΝ ΡΑΓΔΑΊΑ, ΑΛΛΆ ΕΝΔΕΧΟΜΈΝΩΣ ΝΑ ΈΦΕΡΕ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ. Η ανάπτυξη είναι πάντα καλοδεχούμενη. Το πρόβλημα στη Λεμεσό είναι ότι δεν υπήρξε ο αναγκαίος σχεδιασμός για να την υποδεχθεί. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η στέγαση, κυρίως η προσιτή. Σε αυτό το πρόβλημα συνέτειναν διαφορετικοί παράγοντες. Της απότομης ανάπτυξης προηγήθηκε μια μεγάλη οικονομική κρίση που σταμάτησε την κατασκευή οικοδομών. Σε αυτό προστέθηκε και η πλήρης απουσία κρατικής πολιτικής για προσιτή κατοικία. Τα τελευταία χρόνια η Λεμεσός προσέλκυσε αρκετούς ξένους εργαζόμενους, κυρίως digital nomads. Πρόκειται μεν για μια σημαντική αλλαγή, η οποία ωστόσο οδήγησε σε ραγδαία αύξηση των τιμών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η πλειονότητα των Λεμεσιανών να μην μπορεί να ανταποκριθεί στην αγορά αλλά ούτε και στην ενοικίαση κατοικιών. Πρόκειται για ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, εξαιτίας του οποίου πολλοί νέοι αναγκάζονται πλέον να μένουν με τους γονείς τους ή να μετακινούνται σε άλλες κυπριακές πόλεις για να ζήσουν. ΜΟΙΡΆΖΕΤΕ ΤΟΝ ΧΡΌΝΟ ΣΑΣ ΜΕΤΑΞΎ ΕΛΛΆΔΑΣ ΚΑΙ ΚΎΠΡΟΥ, ΚΑΙ ΈΧΕΤΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΎΟ ΧΏΡΕΣ. ΤΙ ΠΙΣΤΕΎΕΤΕ ΌΤΙ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΜΆΘΕΙ Η ΜΊΑ ΠΌΛΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΆΛΛΗ; Τα προβλήματα, νομίζω, είναι κοινά. Απλώς κάθε πόλη τα αντιμετωπίζει στη δική της κλίμακα και αναλογία. Και στις δύο περιπτώσεις, ένα κομβικό πρόβλημα είναι το κυκλοφοριακό. Επίσης, υπάρχει και στις δύο πόλεις έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, ειδικά στο κέντρο τους, που, βέβαια, εξελίσσεται περισσότερο προς τον χώρο της εστίασης. Επίσης, και οι δύο πόλεις κάνουν προσπάθειες ανάπλασης, χωρίς, ωστόσο, να αγγίζουν ένα καλό επίπεδο. Για την Αθήνα ο Βοτανικός είναι ένα πολλά υποσχόμενο πρότζεκτ, για τη Λεμεσό η Ακταία Οδός. Θα πρέπει να αναφερθούμε και σε μια «μάχη των πόλεων» που διεξάγεται σε ό,τι αφορά την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Οι προσπάθειες που γίνονται στο Ελληνικό είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Στη Λεμεσό έχουμε τα ψηλά κτίρια και στην Αθήνα έχει αρχίσει να δημιουργείται η ίδια ανάγκη, κυρίως στα νότια. Οι προκλήσεις, λοιπόν, είναι ίδιες. Το ζητούμενο είναι ο κεντρικός σχεδιασμός, ώστε και οι δύο πόλεις να γίνουν αυτό που ονομάζουμε «ανθεκτικές».

ARCHITECTURE DESIGN MAP ΠΌΣΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΤΡΌΠΟΣ ΔΟΥΛΕΙΆΣ ΓΙΑ ΈΝΑΝ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΑΠ’ Ό,ΤΙ ΣΤΗ ΛΕΜΕΣΌ; Και οι δύο πόλεις είναι μεσογειακές. Άρα, σε ό,τι αφορά τις κλιματικές συνθήκες, που αποτελούν βασική παράμετρο του σχεδιασμού, οι απαιτήσεις είναι πανομοιότυπες. Η βασική διαφοροποίηση αφορά τη νομοθεσία και τον τρόπο δόμησης. Η Αθήνα, στο μεγαλύτερο μέρος της, έχει το συνεχόμενο σύστημα δόμησης. Αυτό είναι ένας περιορισμός και ταυτόχρονα μια πρόκληση για τον αρχιτέκτονα. Ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και οι δύο πόλεις είναι το ύψος των κτιρίων σε σχέση με την πυκνότητα δόμησης. Με διαφορετικές παραμέτρους να ισχύουν στις δύο πόλεις ως προς το μέγεθος των τεμαχίων και την πυκνότητα δόμησης, η πρόκληση είναι πώς δεν θα υποβαθμίζεται ο χώρος που βιώνει ο χρήστης και δεν θα περιορίζεται η ποιότητα των χώρων. Η εύρεση αυτής της ισορροπίας, μέσα στα διακριτά δεδομένα που ισχύουν για την Αθήνα και τη Λεμεσό, είναι από τα συναρπαστικά του επαγγέλματος.

GRANVISTA

ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ ΚΤΙΡΊΩΝ ΜΑΡΙΆ ΝΑ ΜΠΊΣΤΗ. Ο ΧΏΡΟΣ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΉΘΗΚΕ Ο Γ. ΑΡΜΕΎΤΗΣ ΕΊΝΑΙ ΤΟ COWORKING SPACE WORKIN POWERED BY ACCEPTED, ΣΤΗΝ ΟΔΌ ΕΛΠΊΔΟΣ 2Α, ΑΓIA ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ.

ΤΑ ΛΑΝΊΤΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΉΡΙΑ ΛΕΜΕΣΟΎ

ΣΧΈΔΙΟ ELEMENT CUBE ΩΣ ΣΚΊΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΌΣΜΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΎ ΧΏΡΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟΥ.

EUROPA ELEMENT: ΣΥΝΔΥΑΣΜΌΣ ΑΝΏΤΕΡΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉΣ ΓΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΈΣ ΧΡΉΣΕΙΣ ΣΕ ΚΆΘΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ

Το EUROPA ELEMENT εκφράζει την απόλυτη απελευθέρωση της δημιουργικότητας στα συστήματα αλουμινίου και πρωταγωνιστεί ήδη ως επιλογή σκίασης και διαχωρισμού χώρων στον τομέα της αρχιτεκτονικής και του design.

Aπό την πρώτη κιόλας στιγμή της παρουσίασής του, το νέο σύστημα της Europa ξεχώρισε ως μια ολοκληρωμένη λύση που εξυπηρετεί ανάγκες σκίασης, αλλά παράλληλα χρησιμοποιείται και ως διαχωριστικό εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων. Η υπεροχή του ΕUROPA ELEMENT είναι ορατή όταν υπάρχουν απαιτήσεις για ιδιαίτερο και μοναδικό σχεδιασμό. Η χάραξη-επεξεργασία σε φύλλο αλουμινίου οποιουδήποτε σχεδίου ή μοτίβου επιθυμείτε δίνει ανεξάντλητο πεδίο έμπνευσης μέσα από πολλαπλές εφαρμογές του, π.χ. ως δομικό στοιχείο σε εξωτερική όψη κτιρίων, γραφείων, ξενοδοχείων. Η ποικιλία μοτίβων καλύπτει κάθε αισθητική επιλογή σε πληθώρα χρωματισμών, ενώ παράλληλα χρησιμεύει και ως εσωτερική ή εξωτερική διακόσμηση που με την προσθήκη φωτισμού LED μπορεί να αναδείξει κάθε χώρο, προσδίδοντάς του μοναδικό χαρακτήρα.

ELEMENT GRID ΩΣ ΚΆΛΥΨΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΉΣ ΕΠΙΦΆΝΕΙΑΣ ΚΤΙΡΊΟΥ

Η ΥΠΕΡΟΧΉ ΤΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ Ως μία από τις πιο πρόσφατες προσθήκες στην προϊοντική βεντάλια της Europa, το σύστημα καθιερώνεται ως κορυφαία επιλογή όσων επιθυμούν υλικά και λύσεις που ξεπερνάνε κάθε περιορισμό σχεδιασμού και πρωτοτυπίας. Το γεγονός πως είναι κατάλληλο για διακόσμηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου το διατηρεί ψηλά ως επιλογή για κάλυψη αρχιτεκτονικών εφαρμογών υψηλής αισθητικής μέσα από τη δυνατότητα για custom-made σχήματα λαμαρίνας τα οποία παραδίδονται με παραγγελία κατόπιν ειδικού σχεδίου. Επιπλέον, είναι διαθέσιμο σε πλήθος χρωματικών αποχρώσεων με ανοδίωση ή/και ηλεκτροστατική βαφή και προσφέρει, εκτός από τη βασική σκίαση, και προστασία των κτιρίων από ηλιακή ακτινοβολία. Η εφαρμογή του, ωστόσο, είναι ιδανική για κάλυψη περιμετρικών πλευρών σε κατασκευές πέργκολας, ενώ «συνεργάζεται» ιδανικά με το σύστημα παντζουριού και σκίασης EWS-40 για κάθε τυπολογία.

ΣΧΈΔΙΟ ELEMENT LINE UP ΩΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΌ ΧΏΡΩΝ ΓΡΑΦΕΊΟΥ.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

24

PROJECTS THAT TELL A STORY ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ – ΝΕΑ ΚΤΙΡΙΑ/Λεμεσός Ανέγερση:11/2018 Οι συνθετικές αρχές για την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής μονάδας του Λανιτείου Γυμνασίου ακολουθούν τις γενικές αρχές της χωροταξικής επίλυσης όλου του συγκροτήματος ως ενός αστικού πάρκου που λειτουργεί σαν πνεύμονας πρασίνου για την πόλη. Κύριος στόχος είναι η δημιουργία ενός λειτουργικού συνόλου ενταγμένου στον ευρύτερο χώρο, που όμως να χαρακτηρίζεται από μια λειτουργική αυτονομία. Ως προς τις αρχιτεκτονικές επεμβάσεις, προτάθηκε η απομάκρυνση όλων των νέων προσθηκών και η διατήρηση αποκλειστικά της αρχικής πτέρυγας του πρώην Λανιτείου Λυκείου Β’, στην οποία εντάσσονται οι χώροι διοίκησης και οι αίθουσες γενικής διδασκαλίας. Όλες οι υπόλοιπες λειτουργίες (εργαστήρια, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων) εντάσσονται σε νέα κτιριακή μονάδα στη νότια πλευρά. Ο σχεδιασμός της μονάδας αυτής ακολουθεί τη στρατηγική της βύθισης στο έδαφος με τρόπο που η οροφή της –η οποία προτείνεται να είναι φυτεμένη– αποτελεί οπτική συνέχεια του υφιστάμενου εδάφους. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται ο όγκος του κτιρίου και αναδεικνύεται η υφιστάμενη πτέρυγα ως η ψηλότερη οικοδομή. Επίσης, με τη βύθιση αυτή προκύπτει η κύρια αυλή του γυμνασίου σε χαμηλότερο επίπεδο, δημιουργώντας ένα ασφαλές εσωτερικό περιβάλλον. Οι κερκίδες που προκύπτουν στη βόρεια πλευρά της αυλής λειτουργούν τόσο ως καθίσματα όσο και ως ένα οπτικό βάθρο, στο οποίο επικάθεται η ιστορική πτέρυγα, με τρόπο που να αναδεικνύεται η η μνημειακότητά της. Πέραν της λειτουργικής επίλυσης, έμφαση έχει δοθεί στη δημιουργία διαφορετικών χωρικών εμπειριών τόσο στους εσωτερικούς χώρους όσο και στους εξωτερικούς. Οι καινούργιες πτέρυγες τοποθετούνται έτσι ώστε να δημιουργείται μια δεύτερη, μικρότερη εσωτερική αυλή, δίνοντας μια άλλη χωρική ποιότητα στον εξωτερικό χώρο. Επιπρό-

ADM�23

Α ΠΌ ΤΗΝ DESIGN A MBASSADOR TEAM

ARCHITECTURE DESIGN MAP

25

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

GRANVISTA/Λεμεσός Ανέγερση:2022

Φ Ω Τ Ο Μ ΑΡΙΆ ΝΑ ΜΠΊΣΤ Η

GREEN ISSUE

σθετα, ο τρόπος χωροθέτησης της νέας πτέρυγας δημιουργεί έναν διάλογο μεταξύ του παλιού και του σύγχρονου, ενώ η εμπειρία μεταξύ των δύο αυτών κτισμάτων εμπλουτίζεται μέσω αυτής της διαλεκτικής σχέσης. Η γέφυρα με την οποία οι δύο πτέρυγες συνδέονται εμπλουτίζει περαιτέρω την εμπειρία, εισάγοντας ένα υπερυψωμένο επίπεδο. Τέλος, η πράσινη οροφή του νέου κτίσματος, η οποία είναι ορατή από τον δρόμο και από την αυλή του σχολείου, γίνεται μέρος της καθημερινότητας και συντείνει στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών. Όλες οι κτιριακές μονάδες σχεδιάζονται με βάση τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού. Όπως στην υφιστάμενη πτέρυγα, η καινούργια προσθήκη εξασφαλίζει ανοίγματα προς τον Νότο με την απαραίτητη ηλιοπροστασία, καθώς και βόρεια ανοίγματα για σταθερό φωτισμό των αιθουσών. Έτσι εξασφαλίζεται και ο διαμπερής φυσικός αερισμός τους. Επιπλέον, η στρατηγική της βύθισης στο έδαφος σε συνδυασμό με τη φύτευση του νέου δώματος και την εξωτερική θερμομόνωση όλου του κτιρίου συντελεί στην καλύτερη θερμική συμπεριφορά των χώρων και στην ελαχιστοποίηση των ενεργειακών απωλειών. Στο κτίριο, η παραγωγή ζεστού νερού γίνεται με ηλιακά πλαίσια, ενώ υπάρχουν οι συνθήκες για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πανέλων σε όλη την οροφή της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων. Η επιλογή των υλικών, επίσης, ακολουθεί μια περιβαλλοντική προσέγγιση με την επιλογή απλών υλικών χωρίς μεγάλη επεξεργασία. Όσον αφορά τις δαπεδοστρώσεις, δίνεται έμφαση στη δημιουργία όσο το δυνατόν περισσότερων ανθώνων φύτευσης για ελαχιστοποίηση των απαραίτητων σκληρών επιφανειών (σχολεία και πλατεία), για τις οποίες επιλέγεται το μπετόν ως μια εύκολη και οικονομική επιλογή. Για τα κτίσματα επιλέγεται κυρίως το οπλισμένο σκυρόδεμα ως φέρων οργανισμός. Στις αίθουσες με μεγάλα ανοίγματα (αίθουσες πολλαπλών χρήσεων) χρησιμοποιείται μεταλλικός φορέας για επίτευξη χώρου ελεύθερου από υποστυλώματα. Για όλα τα υαλοστάσια χρησιμοποιείται διπλό θερμομονωτικό γυαλί.

Armeftis Partners

Η ιδέα βασίζεται στην προσαρμογή των κτιριακών όγκων σε ένα επικλινές τεμάχιο με υψομετρικές διάφορες από 12 έως 15 μέτρα. Το κτίριο προκύπτει από το άθροισμα ενός διώροφου όγκου στα υπόσκαφα επίπεδα που λειτουργεί ως βάση και προεξέχει τμηματικά το κλιμακοστάσιο με τα τοιχία του αιθρίου για να υποβαστάζει έναν πιο ελαφρύ όγκο που αιωρείται πάνω από το επίπεδο του δρόμου. Η βάση είναι κατασκευασμένη συνολικά από εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα με αποτύπωμα σανιδιού σε οριζόντια διάταξη, ενώ ο όγκος που υπερίπταται περιβάλλεται ως επιδερμίδα από σύστημα μετακινούμενων πανέλων σε κάθετη κίνηση για έλεγχο ηλιασμού και προστασία από τους δυνατούς δυτικούς ανέμους. Οι χώροι οργανώνονται γραμμικά, παράλληλα με την κλίση του εδάφους και τα όρια του τεμαχίου, εκτός από τον χώρο του σαλονιού που προβάλλει δυναμικά προς τον Νότο και τη θάλασσα, υποβασταζόμενο σε γραμμικά μεταλλικά στοιχεία. Η παρουσία του αιθρίου αλλά και του διώροφου κενού στο σαλόνι εξασφαλίζει την ομοιόμορφη κατανομή φυσικού φωτός καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας. Ο σχεδιασμός του κτιρίου έγινε όχι μόνο για να ικανοποιηθούν οι λειτουργικές ανάγκες των χρηστών αλλά και για να δημιουργηθούν όμορφα συναισθήματα, ενέργεια και συγκινήσεις, βιώνοντας χωρικές εμπειρίες, ποιότητα χώρων και φωτός και ιδιωτικότητα. Τα όρια μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου είναι ρευστά και ασαφή, όπως η προέκταση των ημιυπαίθριων χώρων στο υπόγειο Β2 στον χώρο της καλυμμένης βεράντας της πισίνας και του αιθρίου, στην τραπεζαρία και στον χώρο του BBQ στο επίπεδο B1, στην είσοδο όπου προβάλλει η φυτεμένη οροφή στο επίπεδο ισογείου G και στη βεράντα του κυρίως υπνοδωματίου, στο επίπεδο ορόφου 1. Όλα αυτά έγιναν πάντα σε σχέση με τον ενεργειακό σχεδιασμό του κτιρίου με στρατηγικές ελέγχου του ηλιασμού και δροσισμού παρά τις δυσκολίες του δυτικού προσανατολισμού του οικοπέδου. Βοήθησαν οι μεγάλοι πρόβολοι, τα κινητά πανέλα, οι φυτεμένες οροφές, τα φωτοβολταϊκά, οι ενεργειακοί υαλοπίνακες, ο διαμπερής και κατακόρυφος αερισμός, η κλειστή βόρεια όψη, το σύστημα εσωτερικής θερμομόνωσης, η υποδαπέδια θέρμανση με αντλίες θέρμανσης, οι φωτισμοί LED, τα έξυπνα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου φωτισμού αλλά και η φύτευση και η διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων που είχαν ως συνεπακόλουθο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών και του κόστους συντήρησης.

K E N YEANG LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

«ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΣΚΕΦΤΟΎΜΕ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΔΟΜΗΜΈΝΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΩΣ ΈΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΈΝΟ ΟΙΚΟΣΎΣΤΗΜΑ»

26 Ένας πραγματικός πρωτοπόρος μιλά για τη βιωσιμότητα και τη δική του χαρακτηριστική υπερπράσινη αρχιτεκτονική. Ο Ken Yeang, αρχιτέκτονας, οικολόγος, συγγραφέας, διακεκριμένος καθηγητής και βραβευμένος εφευρέτης του «βιοκλιματικού ουρανοξύστη», χαρακτηρίστηκε από την «Guardian» ως ένας από τους πενήντα ανθρώπους που θα μπορούσαν να σώσουν τον πλανήτη. Aποφοίτησε από τη σχολή Architectural Association του Λονδίνου, έλαβε το διδακτορικό του με θέμα τον «Οικολογικό Σχεδιασμό και Προγραμματισμό» από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και σήμερα είναι διακεκριμένος Plym Professor στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις. Το έργο του, που αποδίδει πέρα από τα συμβατικά συστήματα αξιολόγησης της βιωσιμότητας, οπτικά διακρίνεται για την καταπράσινη αισθητική του, η οποία εξισορροπεί και ενσωματώνει οργανικά και ανόργανα στοιχεία σε «κατασκευασμένα οικοσυστήματα».

ΣΥ ΝΈ ΝΤ ΕΥ ΞΗ Σ ΤΟ Ν ΗΛ ΊΑ Μ ΕΣ Σ Ί Ν Α Κ Α Ι Σ Τ Ο Ν Β Α Σ Ί Λ Η Μ Π Α Ρ Τ Ζ Ώ Κ Α

GREEN ISSUE LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

DIGI

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΕΤΑΙΡΕΊΑ «HAMZAH & YEANG», ΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΙΔΡΎΣΑΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ ΣΟΥ ΑΠΌ ΤΗΝ ARCHITECTURAL ASSOCIATION, ΤΟΝ TENGKU ROBERT HAMZAH; ΠΏΣ ΔΙΑΧΕΙΡΊΖΕΣΤΕ ΣΧΈΔΙΑ ΜΕ ΕΞΈΧΟΥΣΑ ΘΈΣΗ ΣΤΗΝ ΑΤΖΈΝΤΑ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ, ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΟΥΡΑΝΟΞΎΣΤΕΣ, ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΔΟΚΊΕΣ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΏΝ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΟΥΣ ΑΤΖΈΝΤΑ; Όπως γνωρίζετε, πήγα στην Architectural Association. Στο πρώτο έτος του master είχαμε έναν Έλληνα καθηγητή, τον Ηλία Ζενγκέλη. Στο τρίτο έτος συνάντησα άλλον έναν Έλληνα, τον Νίκο Διαμαντή, ο οποίος μου σύστησε τον τωρινό συνεργάτη μου, με τον οποίο δουλεύουμε μαζί σχεδόν σαράντα χρόνια. Πρέπει να θυμάστε ότι τη δεκαετία του ’70 ήταν πραγματικά δύσκολο να εφαρμοστεί ο οικολογικός σχεδιασμός, καθώς δεν είχαμε τεχνική υποστήριξη. Έπρεπε να κάνουμε σχεδόν τα πάντα μόνοι μας! Έτσι, ο ευκολότερος τρόπος εισαγωγής του οικολογικού σχεδιασμού ήταν μέσω του βιοκλιματικού σχεδιασμού, δηλαδή ενός σχεδιασμού χαμηλής ενέργειας με παθητικά μέσα. Αυτόν εφαρμόζαμε μέχρι τη δεκαετία του ’90, όταν το λόμπι αντέδρασε και είπε, «πρέπει να κάνουμε κάτι για το περιβάλλον». Έτσι, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 αποκτήσαμε και τεχνική υποστήριξη. Από τις αρχές του 2000, κόσμος μας ζητούσε ένα πράσινο κτίριο. Το 1976, όταν ξεκινήσαμε την επιχείρησή μας, είχαμε να ανταγωνιστούμε μεγάλες αρχιτεκτονικές εταιρείες. Συνειδητοποίησα λοιπόν σχεδόν αμέσως ότι έπρεπε να μάθω να κινούμαι στον χώρο των επιχειρήσεων. Παρακολουθούσα βραδινά μαθήματα στο τοπικό Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων μία φορά την εβδομάδα για εννέα μήνες κι αυτό μου έδωσε ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, δηλαδή την τεχνική και τις γνώσεις για να κινούμαι συστηματικά. Αυτό δεν εγγυάται βέβαια την επιτυχία αλλά σε βοηθά να οργανώνεσαι. Και όταν είμαι πιο οργανωμένος επαγγελματικά και επιχειρηματικά, μπορώ να επικεντρωθώ και στον σχεδιασμό, στην έρευνα, στην εξερεύνηση του οικολογικού σχεδιασμού. Η ολοκλήρωση αυτών των δύο παραγόντων μάς οδήγησε στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα.

ΜΊΛΗΣΈ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΤΟΥ ΠΎΡΓΟΥ MESINIAGA, ΑΠΌ ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΎ ΟΥΡΑΝΟΞΎΣΤΗ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΘΗΚΑΝ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΟΥ ’90. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΌΣ ΟΥΡΑΝΟΞΎΣΤΗΣ; Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός δεν είναι οικολογικός σχεδιασμός αλλά ένα υποσύνολο του οικολογικού σχεδιασμού. Ουσιαστικά, αφορά τη δημιουργία ενός παθητικής λειτουργίας, χαμηλού και φθηνού κτιρίου που δομείται με βάση τους κλιματικούς παράγοντες της τοποθεσίας και εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο βρίσκεται το κτίριο. Οι διαφορετικές κλιματικές συνθήκες –από το υποτροπικό, το τροπικό και το εύκρατο μέχρι το ψυχρό κλίμα– έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε διαφορετικές εποχές του χρόνου, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσεις. Αυτός είναι ο πρώτος στόχος του βιοκλιματικού σχεδιασμού, η ανταπόκριση στο τοπικό κλίμα, με στόχο την ανθρώπινη άνεση. Στόχος του είναι επίσης η χρήση παθητικών τρόπων, χωρίς τεχνικά, ηλεκτρικά ή μηχανικά συστήματα, η δημιουργία κυρίως μέσω του προσανατολισμού του κτιρίου, του σχεδιασμού πρόσοψης, της εξοικονόμησης ηλιακής ενέργειας, της ηλιακής προστασίας, του αερισμού και της χρήσης της ενέργειας του περιβάλλοντος της τοποθεσίας. Η λέξη mesiniaga είναι μαλαισιανή και σημαίνει «μηχανή επιχειρήσεων». Το Mesiniaga είναι το franchise της IBM, που σημαίνει International Business Machine, και ήταν πελάτης μου για τρία χρόνια. Τους έκανα πολλές εργασίες ανακαίνισης, και μια μέρα αποφάσισαν ότι θέλουν ένα νέο κτίριο. Το πρώτο σχέδιο το απέρριψαν, δεν τους άρεσε. Το τωρινό κτίριο βασίστηκε στο δεύτερο σχέδιο, που το δέχτηκαν ολόψυχα. Φυσικά, με τα χρόνια ο πελάτης γίνεται φίλος σου. Έτσι, ενώ έκανα την οικοδόμηση, στη συνέχεια τους έκανα ένα σπίτι και αργότερα μια οικιακή επέκταση. Μετά φτιάξαμε άλλο ένα κτίριο γι’ αυτούς. Το Mesiniaga, για μένα, είναι ένα πειραματικό κτίριο που δείχνει τι είναι σχεδιασμός παθητικής λειτουργίας. Ανταποκρίνεται στην κλιματική τοποθεσία και είναι άνετο, χωρίς τη χρήση ηλεκτρομηχανικών συστημάτων. Βέβαια, το κτίριο διαθέτει ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα, αλλά αυτά προστέθηκαν στην πορεία, για να βελτιώσουν την κατάσταση του έργου – ξεκίνησε ως σχεδίαση παθητικής λειτουργίας.

SPIRE EDGE TOWER

IDAMAN

ΈΧΕΙΣ ΑΝΑΠΤΎΞΕΙ ΚΙ ΆΛΛΑ ΈΡΓΑ, ΌΠΩΣ ΤΟ SOLARIS PROJECT, ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΟΛΟΚΛΗΡΏΘΗΚΕ ΤΟ 2010. ΠΏΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΑΤΕ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΙΣΧΥΡΉ ΣΧΈΣΗ ΜΕΤΑΞΎ ΤΟΥ ΠΡΆΣΙΝΟΥ ΧΏΡΟΥ ΣΤΟ ΕΠΊΠΕΔΟ ΤΟΥ ΔΡΌΜΟΥ ΚΑΙ ΜΙΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΈΝΗΣ ΡΆΜΠΑΣ ΠΟΥ ΚΛΙΜΑΚΏΝΕΤΑΙ ΣΕ ΌΛΟ ΤΟ ΚΤΊΡΙΟ; ΠΏΣ ΑΥΤΉ ΒΕΛΤΙΏΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΌΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΊΟΥ; Στήσαμε το αρχιτεκτονικό μας γραφείο στη Σιγκαπούρη λόγω αυτού του πελάτη, που ήθελε τότε, το 2006 ή το 2007, ένα «υπερπράσινο» κτίριο. Αυτό ήταν ένα πείραμα για εμάς. Γύρω στο 2005 κυκλοφορούσε έντονα η ιδέα ότι πρέπει να σχεδιάσουμε το δομημένο περιβάλλον ως ανθρώπινο οικοσύστημα, ότι πρέπει να ξανασκεφτούμε το ανθρωποδομημένο περιβάλλον ως ένα κατασκευασμένο οικοσύστημα, ως ανθρωπογενές οικοσύστημα. Και για να γίνει αυτό, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις τεχνικές της μίμησης. Αυτό σημαίνει ότι μιμούμαστε, αντιγράφουμε, αναπαράγουμε και επαυξάνουμε τις ιδιότητες του οικοσυστήματος στο δομημένο περιβάλλον. Άρχισα να επεξεργάζομαι αυτή την ιδέα περίπου το 2008 και να την αναπτύσσω περίπου το 2010. Μία από τις ιδιότητες του οικοσυστήματος είναι ότι έχει και οργανικές συνθήκες, όπως η φύση, η πανίδα, η χλωρίδα, και ανόργανες, όπως το έδαφος, το κλίμα και η γεωλογία. Το οικοσύστημα ενσωματώνει όλα αυτά, σχηματίζοντας ένα σύνολο. Αν κοιτάξετε το κτίριο στο οποίο βρίσκεστε αυτήν τη στιγμή, τα πάντα είναι ανόργανα. Αν θέλουμε να μετατρέψουμε τις πόλεις μας σε κατασκευασμένα οικοσυστήματα, θα πρέπει να ενσωματώσουμε τα κτίρια στη φύση. Σε αυτή την ιδέα βασίστηκε το Solaris. Το κτίριο έχει χαμηλότερη κατανάλωση, εξοικονομεί ενέργεια και νερό και αυτό είναι υπολογίσιμο. Το πρόσθετο κόστος κατασκευής ενός υπερπράσινου κτιρίου ήταν κατά 50% μεγαλύτερο από αυτό ενός συμβατικού κτιρίου εκείνης της εποχής. Αλλά η απόσβεσή του γίνεται σε πέντε με οκτώ έτη, χάρη στην εξοικονόμηση ενέργειας και νερού. Βεβαίως, η εξοικονόμηση συνεχίζεται και μετά από αυτό το διάστημα, αποτελώντας ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα αυτών των κτιρίων, εκτός από τα οικολογικά οφέλη. Ένα χαρακτηριστικό των οικοσυστημάτων που θέλαμε να μιμηθούμε είναι το οικολογικό πλέγμα. Οι ανθρώπινες πόλεις συνηθίζουν να αποκόπτονται από τη φύση, τη σταματούν με δρόμους, τρένα, φράχτες, επιφάνειες, κτίρια κ.λπ. Στη φύση, όμως, όλα συνδέονται μέσω της ατμόσφαιρας, του νερού και της αλληλεπίδρασης των ειδών. Θέλαμε, λοιπόν, να σχεδιάσουμε αυτό το κτίριο έτσι ώστε μέχρι την κορυφή του να συνδέεται με τη φύση. Το σκεπτικό ήταν να χρησιμοποιηθεί η διαμορφωμένη ράμπα με τέτοιο τρόπο ώστε η βλάστηση να μπορεί να φυτευθεί από το ισόγειο και να ανέβει, σκαρφαλώνοντας, σε κάθε όροφο και κάθε πρόσοψη, οδηγώντας σε έναν κήπο στην κορυφή. Άλλα χαρακτηριστικά του κτιρίου ήταν το αίθριο, η μεικτή φύση στο ενδιάμεσο και στη μέση του κτιρίου, ο ελαφρύς άξονας κ.ά. Ήταν ένα σπουδαίο έργο για εμάς που το ολοκληρώσαμε το 2009 και πήραμε και μια σειρά από βραβεία. Βαθμολογήθηκε με το BCA Green Mark Platinum Award στη Σιγκαπούρη, το αντίστοιχο του LEED.

GREEN ISSUE ΘΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΓΡΆΨΕΙΣ ΛΊΓΟ ΠΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΜΙΑΣ ΆΛΛΗΣ ΠΡΌΣΦΑΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΆΣ ΣΟΥ, ΤΟΥ ΠΟΛΎ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟΎ SUASANA COMPLEX ΣΤΗ ΜΑΛΑΙΣΊΑ, ΠΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΏΘΗΚΕ ΤΟ 2017; Κερδίσαμε έναν διαγωνισμό κι έτσι αναλάβαμε το έργο. Όσον αφορά τον σχεδιασμό, έπρεπε να μιλήσουμε με τον πελάτη, να μάθουμε τι ήθελε, και να προσπαθήσουμε να πετύχουμε αφενός αυτό που ήθελε εκείνος και αφετέρου αυτό που θέλαμε εμείς, σχεδιάζοντας ένα οικολογικό έργο. Για μένα, ένα σχέδιο πρέπει να τηρεί τέσσερις κανόνες. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να είναι λειτουργικό. Δεύτερον, να πληροί ορισμένα κριτήρια, επειδή διαφορετικές αρχές έχουν διαφορετικές απαιτήσεις και κατευθυντήριες γραμμές για την πυρόσβεση, τις συνθήκες υγιεινής, ασφάλειας κ.λπ. Τρίτον, να είναι όμορφο. Οι αρχιτέκτονες είναι καλλιτέχνες που προσπαθούν να κάνουν τα κτίρια όσο το δυνατό πιο όμορφα. Τέταρτον, και πιο σημαντικό, να κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Κατασκευάζουμε ένα κτίριο με στόχο να κάνουμε τους ανθρώπους που το κατοικούν χαρούμενους, όχι να το βαριούνται και να το μισούν, κι αυτό δεν κοστίζει αναγκαστικά πολλά χρήματα. Μπορεί να περιλαμβάνει κάτι σαν χώρο χαλάρωσης και συναντήσεων, γενικότερα αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΈΧΟΝΤΑΣ ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΉΣΕΙ ΤΗΝ ΕΝΣΩΜΆΤΩΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΎ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΣΤΗ ΣΧΕΔΊΑΣΗ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΏΝ, ΤΙ ΘΑ ΠΡΌΤΕΙΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ, ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΤΗ ΦΙΛΟΔΟΞΊΑ ΝΑ ΣΧΕΔΙΆΣΟΥΝ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΑ ΈΡΓΑ, ΑΛΛΆ ΤΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΝ ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΊΩΝ ΤΟΥΣ; Θα τους έλεγα να σχεδιάσουν τα κτίρια ως ανθρωπογενή οικοσυστήματα. Πρέπει να κατανοήσουν τις ιδιότητες ενός οικοσυστήματος και να προσπαθήσουν να τις ενσωματώσουν στο έργο. Κι αυτό είναι μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι αυτής της διαδικασίας, γιατί δεν θα μπορέσουμε ποτέ να μιμηθούμε τη φύση, τον τρόπο που λειτουργεί. Μπορούμε να το κάνουμε σε κάποιο βαθμό, αλλά ποτέ στο μέγεθος που επιτρέπουν οι δυνατότητές της. Η συμβουλή μου στους νέους φοιτητές είναι: «Σπουδάστε Οικολογία! Κάντε το τώρα, πριν να είναι πολύ αργά για τον πλανήτη».

ΤΙ ΕΠΙΦΥΛΆΣΣΕΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΣΕ ΣΈΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΆΔΑ ΤΩΝ HAMZAH & YEANG; ΣΕ ΠΟΙΑ ΈΡΓΑ ΚΑΙ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΕΡΓΆΖΕΣΤΕ; Ο στόχος του οικολογικού σχεδιασμού είναι κτίρια που είναι κατασκευασμένα οικοσυστήματα. Έχουμε μια λίστα ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών που προσπαθούμε να μιμηθούμε και να αντιγράψουμε, και το κάνουμε με πολλούς τρόπους. Μία από τις ιδιότητες των οικοσυστημάτων είναι η παροχή υπηρεσιών με τον τρόπο της φύσης, χωρίς παρέμβαση, π.χ. παρέχει ενέργεια μέσω της φωτοσύνθεσης, καθαρίζει το νερό, ανακυκλώνει τα απόβλητα, είναι συμβιωτική κ.λπ. Εμείς προσπαθούμε να ενσωματώσουμε όσο το δυνατό περισσότερες από αυτές τις ιδιότητες. Αν προκύψει κάποιο χρήσιμο στοιχείο από αυτή τη διαδικασία, το δημοσιεύουμε και ελπίζουμε ότι κι άλλοι θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις πρακτικές. Επίσης, θέλουμε να δώσουμε ένα παράδειγμα στους άλλους ανθρώπους, ώστε να μας βλέπουν ως κάτι που θέλουν να αντιγράψουν. Συνεχίζουμε να επιδιώκουμε όσα περιλαμβάνει η ατζέντα μας, να ανακαλύπτουμε και να εφευρίσκουμε νέα πράγματα, να απολαμβάνουμε αυτό που κάνουμε και να βγάζουμε χρήματα. Στην καθημερινότητά μου, μέσα σε τέσσερις ώρες κάνω τέσσερα πράγματα. Την πρώτη ώρα διαβάζω· είμαι ψυχαναγκαστικός αναγνώστης, οπότε διαβάζω όσο περισσότερο μπορώ. Τη δεύτερη ώρα γράφω· μου αρέσει να γράφω βιβλία, και έχω γράψει πολλά. Την τρίτη ώρα προσπαθώ να βγάλω κάποια χρήματα για την επιχείρησή μου. Η τέταρτη ώρα είναι αφιερωμένη στην αρχιτεκτονική.

29

MESINIAGA

SUASANA PJH

SOLARIS

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

30

O ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΌΣ ΤΩΝ ΠΡΆΣΙΝΩΝ ΚΤΙΡΊΩΝ ADM�23

Α ΠΌ ΤΗ Δ ΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ

Συζητώντας με τον Ερρίκο Αρώνες, CEO της Hellenic Properties, εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, θα τον ακούσεις συχνά να λέει πως «η κτιριακή πράσινη μετάβαση πρέπει να γίνει σε μεγάλη κλίμακα και πιο προσιτές τιμές, οπότε εμείς θέλουμε να είμαστε ο καταλύτης του εκδημοκρατισμού των πράσινων κτιρίων στην Ελλάδα». Ο εκδημοκρατισμός ως έννοια αφορά τη μεταβολή μιας κατάστασης ή μιας λειτουργίας προς το δημοκρατικότερο. Στην προκειμένη περίπτωση η μεταφορική του χρήση φαίνεται πως συνάδει με τα θέλω της αγοράς ακινήτων σήμερα. Στο σταυροδρόμι μιας νέας ενεργειακής κρίσης, απόρροια ενός ήδη μακροχρόνιου πολέμου στην Ευρώπη, γίνεται σαφές ότι ο αυξημένος βαθμός ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων είναι μια αναγκαία συνθήκη που δεν υπαγορεύεται μόνο από τον εξίσου σημαντικό στόχο μείωσης του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος. Παράλληλα, έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα (και πλέον ζητούμενο) του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ο οποίος απαντά επί της ουσίας στις σύγχρονες ανάγκες βιωσιμότητας ενός κτιρίου, είτε αυτό προορίζεται για επαγγελματική χρήση είτε για κατοίκηση. Πρόκειται για τη λεγόμενη «design-led» προσέγγιση των έργων, η ανάπτυξη των οποίων καθοδηγείται από τον σχεδιασμό και τον αναγνωρίζει ως εργαλείο που προσθέτει νόημα και αξία τόσο σε διαδικασίες όσο και σε προϊόντα. Ξεκινά με την κατανόηση ότι ο σχεδιασμός είναι πολύ περισσότερα από το να κάνεις κάτι να φαίνεται ελκυστικό ή να λειτουργεί καλύτερα. Μια προσέγγιση καθοδηγούμενη από τον σχεδιασμό είναι ένας στρατηγικός τρόπος εντοπισμού περιορισμών, σχεδιασμού λύσεων και δημιουργίας αποτελεσμάτων για τη βελτίωση της ανθρώπινης εμπειρίας. Για να το θέσουμε πιο απλά, έχει να κάνει με την αξιοποίηση του καλύτερου δυνατού των πραγμάτων μέσω τεκμηριωμένων αποφάσεων. «Προσανατολιζόμαστε στο να προσφέρουμε πράσινα κτίρια για όλους. Tα πράσινα κτίρια που είναι στην αγορά σήμερα, εκτός του ότι είναι πάρα πολύ λίγα, απευθύνονται στο 1%. Μιλάμε για μισθώματα που κυμαίνονται πάνω από 25 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο τον μήνα, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και 30 ευρώ ανά τ.μ. Όλη η αγορά ανάπτυξης και επενδύσεων εστιάζει εκεί, τη στιγμή που το 95% των εταιρειών στην Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει αυτά τα μισθώματα», λέει ο Ερρίκος Αρώνες, υπενθυμίζοντας ότι μετά από περίπου μία δεκαετία είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε τις εταιρείες να επεκτείνονται και να χρειάζονται περισσότερο χώρο για το προσωπικό τους. «Και εδώ είναι το διπλό πρόβλημα: δεν υπάρχει προσφορά νέων κτιρίων και το κόστος της ενέργειας έχει τριπλασιαστεί, άρα οι μισθωτές πιέζονται διπλά και στόχος μας είναι να συμβάλουμε στην αποσυμπίεση αυτή, δημιουργώντας αξία για τους μισθωτές-πελάτες μας αλλά και για εμάς και τους επενδυτές μας».

GREEN ISSUE

« ΠΡΟ Σ Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Ζ Ό Μ Α Σ Τ Ε Σ Τ Ο Ν Α Π Ρ Ο Σ Φ Έ Ρ Ο Υ Μ Ε Π Ρ ΆΣ ΙΝ Α Κ ΤΊΡ Ι Α Γ Ι Α Ό Λ Ο Υ Σ . Α Υ Τ Ά Π Ο Υ Ε Ί Ν Α Ι Σ Τ Η Ν Α Γ ΟΡ Ά Σ Ή ΜΕ Ρ Α , Ε Κ Τ Ό Σ Τ Ο Υ Ό Τ Ι Ε ΊΝΑ Ι Π Ά Ρ Α Π Ο Λ Ύ Λ Ί Γ Α , Α ΠΕΥ Θ Ύ Ν Ο Ν Τ Α Ι Σ Τ Ο 1 % » , Λ Έ ΕΙ Ο Ε Ρ Ρ Ί Κ Ο Σ Α Ρ ΏΝ Ε Σ , C EO Τ Η Σ H E L L E N I C P ROP E R T I E S .

Hellenic Properties

31

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Παρατηρεί επίσης πως ο σχεδιασμός έχει γίνει ο κύριος παράγοντας διαφοροποίησης στην αγορά ακινήτων σήμερα. Εταιρείες και μεμονωμένοι αγοραστές εκφράζουν υψηλή ζήτηση για νέες, μετασχηματισμένες εμπειρίες και δίνουν μεγάλη σημασία σε χώρους που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, την προσβασιμότητα, την προσαρμοστικότητα και την ευημερία: «Στη Hellenic Properties εφαρμόζουμε μια σχεδιαστική στρατηγική πλοήγησης σε αυτές τις περίπλοκες απαιτήσεις και στις διαδικασίες που επιτρέπουν την προγραμματική τους εφαρμογή. Η προσέγγισή μας με γνώμονα τον σχεδιασμό εκμεταλλεύεται μια διαδικασία ανάπτυξης, μέσω της οποίας όλα τα μέρη, πελάτες, επενδυτές και σχεδιαστές, μπορούν να εντοπίσουν, να κωδικοποιήσουν και να μετατρέψουν τις διαφορετικές ανάγκες σε εκλεπτυσμένα, ουσιαστικά αποτελέσματα προστιθέμενης αξίας». Αν και δεν είναι επιβεβλημένο, οι καλά σχεδιασμένοι χώροι έχουν καλύτερες πιθανότητες βιωσιμότητας, κι αυτό έχει να κάνει κυρίως με τη λειτουργία του σχεδιασμού και της σχεδιαστικής σκέψης ως καθοδηγητικού κανόνα που δίνει προτεραιότητα στις επιπτώσεις (εννοιολογικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές κ.λπ.) και υπαγορεύει αρχές επίλυσης προβλημάτων για τα διάφορα στάδια ενός έργου. Η βιωσιμότητα προκύπτει από αυτήν τη διαδικασία που συνεχώς ενημερώνεται. «Καθώς δεν υπάρχουν σχετικά επίσημα διαθέσιμα στοιχεία, η άποψή μας είναι πως το πρόβλημα του γερασμένου κτιριακού αποθέματος στην Ελλάδα είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό είναι η δεκαετής κρίση, κατά την οποία η ανάπτυξη και ανανέωση κτιρίων ήταν πρακτικά ανύπαρκτη, ο κατακερματισμός της ιδιοκτησίας (ασυμφωνία συνιδιοκτητών) αλλά και η μέχρι πρότινος έλλειψη κινήτρων για ανακαίνιση των κτιρίων. Κάποιοι από αυτούς ήδη αντιμετωπίζονται. Στην Αττική η κατάσταση βελτιώνεται, λόγω της εκτεταμένης επενδυτικής δυναμικής των τελευταίων 3-4 ετών, ενώ το πρόβλημα παραμένει σοβαρό σε πρώην βιομηχανικές-βιοτεχνικές περιοχές, όπου δεν έχουμε ακόμα ξεκάθαρη εφαρμογή του πολεοδομικού τους σχεδίου (π.χ. Ελαιώνας)», επισημαίνει ο Ερρίκος Αρώνες, εξηγώντας ότι η αναβάθμιση του υπάρχοντος αποθέματος κτιρίων στις πόλεις μάς επιτρέπει να δημιουργούμε όχι μόνο βραχυπρόθεσμη προστιθέμενη οικονομική αξία αλλά και μακροπρόθεσμο θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στη χωροταξία και εν τέλει στην ποιότητα ζωής. Όλα αυτά μέσω της έρευνας, του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, της σύγχρονης τεχνολογίας κατασκευής και λειτουργίας των κτιρίων και της αναβάθμισης της καθημερινότητας εκείνων που εγκαθίστανται και διαβιώνουν σε αυτά. «Οι νέες κατασκευές, παρότι έχουν αρκετά οφέλη, προσθέτουν τετραγωνικά σε ένα ήδη επιβαρυμένο αστικό περιβάλλον με μεγάλες ελλείψεις σε ελεύθερο χώρο, υποδομές για τους χρήστες και πράσινο. Στη φάση του κύκλου που βρισκόμαστε είμαστε αναγκασμένοι να αναρωτηθούμε αν είναι όντως η πιο επωφελής στρατηγική. Ζούμε σε μια εποχή που, αν θέλουμε να κάνουμε πράξη αυτά που λέμε και πραγματικά να βελτιώσουμε τις πόλεις μας, πρέπει να δώσουμε κίνητρα στους developers, στους επενδυτές και στους ιδιοκτήτες να ασχοληθούμε όλοι πιο ενεργά με την ανανέωση των υφιστάμενων κτιρίων. Είναι πιο γρήγορο, πιο οικονομικό και πιο φιλικό προς το περιβάλλον», τονίζει ο CEO της Hellenic Properties.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΑΠΌ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR TEAM

THE KIFISSIAS 4-EST ΣΥΓΚΡΌΤΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΙΏΝ ΣΤΟΝ ΠΑΡΆΔΕΙΣΟ ΑΜΑΡΟΥΣΊΟΥ

To συγκρότημα βρίσκεται σε ένα προνομιακό επίπεδο οικόπεδο, αντικριστά σε ένα άλσος, και αποτελείται από τέσσερα γλυπτικά κτίρια κατοικιών που αναπτύσσονται μέσα σε έναν «ελαιώνα». Επιδιώκοντας να αφυπνίσει σχέσεις που λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής έχουν παραμεληθεί, η εξαρχής συνθετική πρόθεση αναφέρεται στην ιδέα της αειφορίας και της βιώσιμης διαβίωσης, στο πλαίσιο της οποίας κτίρια, φύση και άνθρωπος αλληλεπιδρούν συνεχώς και δυναμικά μεταξύ τους. Η φύση, θεμελιώδες συστατικό του concept, εισχωρεί στον αστικό ιστό, συμβάλλοντας στην ανασύνταξή του. Τρία βασικά υλικά –ξύλο, υπόλευκος σοβάς και επιλεκτικά ανεπίχριστο σκυρόδεμα– εναλλάσσονται στις όψεις των κτιρίων, επιτρέποντας μια ποικιλία διαφοροποιήσεων. Ξετυλίγοντας τον δικό τους κώδικα επικοινωνίας, μιλούν για την προέλευση και τη μέθοδο επεξεργασίας τους, καταθέτουν τη δική τους «ένθεη» ενέργεια. Αντίστοιχα, λευκές «σκηνογραφίες» που εμπλέκουν μια γκάμα φυσικών υλικών –συμπαγών και διάτρητων, λείων και αδρών, μαλακών και σκληρών– διαμορφώνουν το ύφος των εσωτερικών χώρων, όπου επικρατεί το φυσικό φως. Μεγάλοι πρόβολοι-βεράντες οργανώνουν «εξωτερικά δωμάτια», προσφέροντας σημεία θέασης, ενώ, μαζί με τα φυτεμένα δώματα και τις περιμετρικές πρισματικές ζαρντινιέρες, υποδέχονται το πράσινο που αγκαλιάζει τις όψεις, ενισχύοντας τη φυσική αίσθηση. Το όριο μεταξύ του «μέσα» και του «έξω» ακυρώνεται, οι κήποι στις βεράντες ενώνονται με τους εσωτερικούς χώρους, αποτελώντας μέρος της συνολικής εμπειρίας. Τα ακανόνιστα κοψίματα που σμιλεύονται στις εξοχές των όψεων ακολουθούν τις δυνάμεις του πεδίου που περιβάλλει την πόλη, παραπέμποντας σε εδαφικές τομές, σαν βράχια που ανυψώνονται, ή σε κλαδιά που αιωρούνται καθώς τα κινεί ο άνεμος. Προοδευτικά, η φύση διαρρέει κατακόρυφα στην επιδερμίδα των κτιρίων. Μορφές και πράσινο διαπλέκονται, η ογκοπλαστική γλώσσα αμβλύνεται. Οι αλληλοεπικαλύψεις των προβόλων, σε συνδυασμό με τις πέργκολες, διασφαλίζουν την απαραίτητη καλοκαιρινή σκίαση.

ADM�23

32

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

ΤΟ KIFISSIAS 4-EST Ε ΊΝΑ Ι Έ Ν Α Α Π Ό Τ Α Π ΙΟ Π ΡΌΣ Φ Α Τ Α Έ Ρ Γ Α Τ Η Σ P OTI R O P O U L O S + P A R T N E R S .

Potiropoulos+Partners

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Με τη μία γωνία του οικοπέδου σχεδόν να συμπίπτει με τον Βορρά, οι τέσσερις όγκοι διατάσσονται από βορειοανατολικά έως βορειοδυτικά, με τον μεγαλύτερο στραμμένο προς τον Νότο. Τα ενδιάμεσα κενά λειτουργούν για τον εσωτερικό, προστατευμένο «κήπο» ως κάδρα, επιτρέποντας επιλεκτικές φυγές. Η υπαίθρια ζωή μοιράζεται ανάμεσά τους, στο πράσινο του δημόσιου χώρου και στον «ελαιώνα» που απλώνεται απ’ άκρη σε άκρη, με το «υδάτινο ξέφωτο» στο κέντρο να είναι το σημείο συνεύρεσης. Μικροί οπωρώνες, κήποι λαχανικών, ενδιάμεσα σποραδικά κυπαρίσσια, λεβάντες, δεντρολίβανα και θυμάρια συμπληρώνουν τις φυτεύσεις. Η αδρή μεσογειακή φύση του Kifissias 4-est, θυμίζοντας αττικό τοπίο πριν από τη μεγάλη αστικοποίηση, αντιτάσσεται στη γνωστή τυπική εικόνα των αθηναϊκών αστικών και προαστιακών γειτονιών με το παραμελημένο ή ανύπαρκτο πράσινο και τις «εξωτικές» εξαιρέσεις του. Ο αντιπερισπασμός αυτός που προσφέρει η φύση από την «ασφυκτική» πόλη, όπως τον διαπραγματεύεται η κυρίως συνθετική χειρονομία, έχει τις ρίζες του στη νοσταλγία για ό,τι ζωτικό παραμελήθηκε στο πέρασμα του χρόνου, όμως απευθύνεται στο μέλλον. Πλευρές ενός τρόπου ζωής που ξεχάστηκε και μαζί προσδοκίες ανεκπλήρωτες που ίσως ποτέ να μην πραγματωθούν οργανωμένα στην αστική κλίμακα, θα είναι ωστόσο αποτυπωμένες στο συγκρότημα, που θα τις υπενθυμίζει νοητικά και συναισθηματικά. Όπως και να ντύσει κανείς τον χρόνο, πάντα ξαναγυρίζει με τη σκέψη του στην παιδική ηλικία, στο κρυφτό μεταξύ αυτού που οραματίζεται να έρχεται και του παιδικού του κόσμου που βλέπει να χάνεται. Το κρυφτό αυτό είναι η συνθήκη ωρίμανσης. Στη σύγχρονη εποχή, καθώς απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τη φύση υπό την πίεση της τεχνολογικής έκρηξης, και ενόσω ο ίδιος ο πλανήτης αντιδρά, «η αρχιτεκτονική κινείται προς τα “πίσω”, προς μια “αρχέγονη” εικόνα», όπως θα έλεγε ο Pallasmaa, μέσα από ένα ταξίδι που ήταν αυτό που ήταν, άλλοτε απελευθερωτικό, άλλοτε δογματικό και άλλοτε υπερβολικό. Προς τα «πίσω», κι όμως προς τα «εμπρός», για να αναπληρώσει τις απώλειες και να βρει πάλι τη συνέχεια. Τη σύνδεση αυτή αναζητά το 4-est, μεταξύ του χρόνου που δεν έφθασε ακόμα και εκείνου που πια δεν υπάρχει.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΓΗ, ΝΕΡΌ, ΑΈΡΑΣ, ΧΩΡΊΣ ΦΩΤΙΆ: ΧΤΊΖΟΝΤΑΣ ΈΝΑ ΚΤΊΡΙΟ ΜΕ ΑΚΑΤΈΡΓΑΣΤΗ ΓΗ Α Π Ό Τ Η Δ Α Ν ΆΗ Μ Α Κ Ρ Ή ΦΩΤΟΓΡΑΦ Ι Ε Σ C O U R T E S Y O F N A T U R A L M A T E R I A L S L A B

34

GREEN ISSUE

35

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Με αφορμή το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με τοίχους από συμπιεσμένο χώμα, μια νέα τεχνική για τα δεδομένα της Ελλάδας, η οποία εξοικονομεί πολύ μπετόν από τις οικοδομές, ταξιδεύουμε στο Columbia, στη Νέα Υόρκη. Συνομιλούμε με τη Lola Ben-Alon, επίκουρη καθηγήτρια και διευθύντρια του Natural Materials Lab και του προγράμματος σπουδών «Building Tech», και τον επίκουρο καθηγητή Tommy Schaperkotter. Μαζί ανακαλύπτουμε τις ευκαιρίες χρήσης φυσικών υλικών και παρακολουθούμε το Farm to Building, ένα σύγχρονο πείραμα κατασκευών από ακατέργαστο χώμα.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΓΙΑΤΊ ΧΡΕΙΑΖΌΜΑΣΤΕ ΝΈΑ ΥΛΙΚΆ; Όλα τα κτίρια προέρχονται από τη γη, και όμως, οι πρώτες ύλες των σύγχρονων κτιρίων υφίστανται υψηλή επεξεργασία με μηχανικές, χημικές και βιομηχανικές μεθόδους. Μετά την επεξεργασία, η αρχική τους ύλη δεν αναγνωρίζεται. Έτσι, ενώ τα σύγχρονα σχέδια αναδεικνύουν συχνά τις προμηθεϊκές δυνατότητες των μετασχηματισμένων υλικών, δεν υφίστανται ούτε αποτυπώνουν πλήρως τις συνέπειές τους. Στην ουσία, οι άνθρωποι που πλήττονται περισσότερο από τις περιβαλλοντικές συνέπειες του μετασχηματισμού των υλικών είναι οι λιγότερο υπεύθυνοι γι’ αυτές. Όπως υποστηρίζουν εδώ και καιρό μελετητές και ακτιβιστές, οι μειονεκτούσες και οι αυτόχθονες κοινότητες επηρεάζονται δυσανάλογα από την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, την ξηρασία, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την απώλεια της βιοποικιλότητας. Παρ’ όλα αυτά, η γλώσσα και οι πολιτικές αποδίδουν με ευκολία την ευθύνη για την οικολογική κρίση σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, χρησιμοποιώντας κυρίως τον περίπλοκο και αμφισβητούμενο νεολογισμό «anthropocene». ΕΦΌΣΟΝ ΓΝΩΡΊΖΟΥΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΌ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ Η ΚΥΡΊΑΡΧΗ ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΜΑΣ, ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΛΌΓΟ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΎΜΕ ΤΑ ΦΥΣΙΚΆ ΥΛΙΚΆ; Τα φυσικά δομικά υλικά, που ορίζονται εδώ ως άμεσα διαθέσιμα, ελάχιστα επεξεργασμένα, μη τοξικά και ελκυστικά για την κοινότητα, προσφέρουν μια εναλλακτική λύση χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε σχέση με τα βιομηχανικά υλικά υψηλής επεξεργασίας. Τα φυσικά υλικά (από την ακατέργαστη και αδρανή γη έως τις φυτικές ίνες και τα πρόσθετα) χρησιμοποιούνταν πάντα στις παραδοσιακές κατασκευαστικές πρακτικές, αλλά σήμερα πλέον ανακτούν τη δημοτικότητά τους στη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά εμπόδια και αναξιοποίητες ευκαιρίες όσον αφορά την ευρύτερη χρήση φυσικών υλικών στον κατασκευαστικό κλάδο. Επειδή είναι εξ ορισμού τοπικά και ιδιότυπα, «μαρκάρονται» δυσκολότερα βάσει εμπορευματοποιημένων τεχνικών δεδομένων, απουσιάζουν από πολλούς οικοδομικούς κώδικες και συχνά εκλαμβάνονται εσφαλμένα ως «χαμηλής τεχνολογίας».

ARCHITECTURE DESIGN MAP ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ FARM TO BUILDING; Μια ολιστική έρευνα για την περιβαλλοντική, κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική και εργασιακή βιωσιμότητα, όπως τεκμηριώνεται μέσα από τον χώρο και τον χρόνο των οικοδομικών διαδικασιών, σε αντίθεση με τα δομικά προϊόντα. Μέσω μιας εκπαιδευτικής άσκησης, στόχος αυτού του έργου είναι να συλλάβει τα οικοδομικά υλικά όχι ως στατικά σύνολα αλλά ως ατελείωτες ροές ύλης, ενέργειας και ανθρώπινης εργασίας που προσφέρουν δυνατότητες κλιματικά τεκμηριωμένων πρακτικών σχεδιασμού για τον 21ο αιώνα. Οι κλάδοι της αρχιτεκτονικής, της μηχανικής και των κατασκευών πρέπει να ανταποκριθούν στην απαίτηση για βιωσιμότητα που θέλει τους σχεδιαστές και τους κατασκευαστές να αντιλαμβάνονται τα κτίρια όχι ως συγκροτήματα αδρανών ή στατικών αντικειμένων αλλά ως ζωντανές διαδικασίες και ροές ύλης και ενέργειας που συνδέονται με τους τόπους και τους ανθρώπους οι οποίοι τα φτιάχνουν, τα κατοικούν και τα κληρονομούν. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, πρέπει να γίνει μια μετατόπιση από τα κτίρια που χρησιμοποιούν εκτεταμένες θερμικές και χημικές διεργασίες. Αυτή η επιτακτική μεταμόρφωση μπορεί να επιταχυνθεί μέσω σύγχρονων εξερευνήσεων της αρχαίας γνώσης και των φυσικών υλικών, όπως η ακατέργαστη γη. Σε αυτό εστιάζεται η έρευνα Farm to Building του Εργαστηρίου Φυσικών Υλικών του Πανεπιστημίου Columbia GSAPP (Graduate School of Architecture, Planning and Preservation). Η ακατέργαστη χωμάτινη αρχιτεκτονική δεν είναι παρά ένας τρόπος να εμπνεύσουμε φοιτητές και επαγγελματίες να ερευνήσουν και να πειραματιστούν σχετικά με το πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε και να κατανοήσουμε τα κτίρια στον αιώνα μας. Κάνοντας λεπτομερείς υπολογισμούς όσον αφορά τη διάβρωση ώστε ο σχεδιασμός να λαμβάνει υπόψη την ιδιαιτερότητα των υλικών, στόχος του Farm to Building είναι να τα ερμηνεύσει εκ νέου ως τοπικά, ακατέργαστα και εφήμερα. ΠΏΣ ΔΙΕΡΕΥΝΉΣΑΤΕ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΎ; Η βιωσιμότητα της ακατέργαστης συμπιεσμένης γης διερευνήθηκε μέσω μιας έρευνας σχεδιασμού και κατασκευής με επικεφαλής το Εργαστήριο Φυσικών Υλικών. Ζητήθηκε από τους φοιτητές να χαρτογραφήσουν και να τεκμηριώσουν τον αστικό μεταβολισμό της επεξεργασίας υλικών, την προμήθεια εξοπλισμού και την ποιότητα της εργασίας, και να σχεδιάσουν, να τεκμηριώσουν και να φτιάξουν μια κατασκευή από ακατέργαστο χώμα. Οι φοιτητές έμαθαν πώς να τεκμηριώνουν τη διάρθρωση των κοινωνικών και οικολογικών σχέσεων για να κατανοήσουν ποια άτομα και μέρη συμβάλλουν στην κατασκευή και επηρεάζονται από αυτήν. Σχεδόν το 90% της μάζας, του εδάφους και των αδρανών του έργου ανακυκλώθηκε από υλικά που βρέθηκαν σε εκσκαφή εργοταξίου περίπου 50 μίλια από την τοποθεσία του πρότζεκτ.

ΠΏΣ ΞΕΚΊΝΗΣΑΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ ΣΤΟ FARM TO BUILDING ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΈΣ; Άρχισαν να σχεδιάζουν την εγκατάσταση μέσω μιας άσκησης «claystorming», μιας συνεδρίας κατά την οποία διαμορφώνουν τον σκελετό με τα χέρια τους, χρησιμοποιώντας πηλό, ενώ σχεδιάζουν και συζητούν τις λεπτομέρειες της κατασκευής. Εξέτασαν την τυπική σύνθεση, την πρόσβαση στον χώρο, τις απαιτήσεις των ξυλοτύπων, την αλληλουχία της κατασκευής και τις λεπτομέρειες της ακατέργαστης γης για συνδέσεις και αρμούς σε θεμέλια, υπέρθυρα και γωνίες. Η διαδικασία σχεδιασμού πραγματοποιήθηκε μεταξύ της τάξης και του εργοταξίου και σκοπός της ήταν να συμβιβάσει τη σχεδιαστική πρόθεση με τις χωρικές πραγματικότητες και τις αντοχές που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός άτυπου χώρου συγκέντρωσης σε μια πανεπιστημιούπολη. Οι φοιτητές ήρθαν σε επαφή με μια σειρά από υφές, συστατικά και πλαστικότητες μέσω των τεχνικών κατασκευής με συμπιεσμένο χώμα. Κατανόησαν τη σταθερότητα που προκύπτει από την ανάμειξη του χώματος, τις ανοχές της συναρμολόγησης του ξυλότυπου, τα σωστά βήματα για τη δημιουργία μιας χωμάτινης κατασκευής και τις συνεργατικές προϋποθέσεις για την πνευματική συμπίεση του χώματος. ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΊ ΤΟ ΧΏΜΑ ΣΤΗ ΔΌΜΗΣΗ; Η ακατέργαστη χωμάτινη κατασκευή έχει χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε κάθε περιοχή παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, στη Νότια και Ανατολική Ασία, στην Αφρική, στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική. Η γη επιλέχθηκε και εξακολουθεί να επιλέγεται συχνά λόγω της διαθεσιμότητάς της σε τοπικό επίπεδο, της έμφυτης θερμικής μάζας, των ακουστικών ιδιοτήτων, της αντοχής στην πίεση και στη φωτιά, εν γένει λόγω της ανθεκτικότητάς της. Τα μείγματα για την κατασκευή ακατέργαστης γης, συχνά σε συνδυασμό με υποπροϊόντα καλλιεργειών και ζωντανά πρόσθετα για την αύξηση της δομικής σταθερότητας, μπορούν να προσαρμοστούν σε γεωφυσικά ή θερμικά περιβάλλοντα και να κατασκευαστούν με πολλά και διαφορετικά εργαλεία και τεχνικές, όπως σε τοίχους με συμπιεσμένο χώμα.

GREEN ISSUE ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΙΕΣΜΈΝΟ ΧΏΜΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΚΎΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΟΥ; Το συμπιεσμένο χώμα είναι μια αρχαία οικοδομική τεχνική που πρόσφατα κέρδισε το ενδιαφέρον ως μια κοινωνικά και οικολογικά ισχυρή μέθοδος κατασκευής, η οποία προϋποθέτει τη χειροποίητη ή πνευματική συμπύκνωση του εδάφους, της άμμου και μεγαλύτερων αδρανών που περιστασιακά αναμειγνύονται με άλλους σταθεροποιητικούς παράγοντες, όπως ο ασβέστης, ώστε να μετατραπούν σε συμπαγείς όγκους ή τεράστιους τοίχους που μπορούν να προσφέρουν σημαντική διάρκεια ζωής. Σε πολλές περιοχές και για διάφορους λόγους τα σύγχρονα σχέδια τοίχων με συμπιεσμένο χώμα τροποποιούνται με την προσθήκη τσιμέντου, περίπου 5-10% κατά βάρος. Ενώ το ποσοστό του τσιμέντου είναι χαμηλότερο από αυτό ενός τυπικού τοίχου από σκυρόδεμα, οι φέροντες τοίχοι με συμπιεσμένο χώμα είναι συνήθως παχύτεροι. Μερικές φορές έχουν διπλάσιο πάχος από αυτό των τοίχων από σκυρόδεμα, το οποίο, εάν σταθεροποιηθεί, αποδίδει αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «συμπιεσμένο σκυρόδεμα» και είναι κατασκευασμένο με παρόμοια απόλυτη ποσότητα τσιμέντου. Το ακατέργαστο συμπιεσμένο χώμα, φτιαγμένο χωρίς τσιμέντο ή συνθετικούς σταθεροποιητές, αποφεύγει τις ενσωματωμένες εκπομπές καυσίμων και άνθρακα που σχετίζονται με το τσιμέντο. Επίσης, διατηρεί τις ιδιότητές του ως φυσικά βιοδιασπώμενου και ανακυκλώσιμου υλικού, καθώς και την υγροσκοπία του, πράγμα που σημαίνει ότι ο τοίχος ρυθμίζει τα επίπεδα υγρασίας στους εσωτερικούς χώρους, αποσκοπώντας στην άνεση και στην προστασία της υγείας του ανθρώπου. Το ακατέργαστο συμπιεσμένο χώμα, ενώ συχνά γίνεται αντιληπτό ως πιο αδύναμο και λιγότερο ανθεκτικό από τη σταθεροποιημένη με τσιμέντο γη, διατηρεί τις ουσιαστικές ιδιότητες που κάνουν τη χωμάτινη αρχιτεκτονική μια κοινωνικά και οικολογικά συναρπαστική μέθοδο κατασκευής. ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΟΎΜΕ ΈΝΑ ΚΤΊΡΙΟ ΑΠΌ ΣΥΜΠΙΕΣΜΈΝΟ ΧΏΜΑ ΝΑ ΈΧΕΙ ΑΝΤΟΧΉ ΣΤΟΝ ΧΡΌΝΟ; Δεν υπάρχουν κτίρια που διαρκούν για πάντα. Όλες οι κατασκευές διαβρώνονται και χρειάζονται συντήρηση. Τα κτίρια που κατασκευάζονται από συμπιεσμένο χώμα απλώς αποκαλύπτουν τη διάβρωση και την ανάγκη για συντήρηση πιο απτά από άλλες κατασκευές. Η ακατέργαστη γη μπορεί εύκολα να συντηρηθεί και να επισκευαστεί επιτόπου ή μπορεί να αφεθεί να διαβρωθεί μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται «υπολογισμένη διάβρωση», η οποία επιτρέπει στους σχεδιαστές να επιβραδύνουν τη φθορά των χωμάτινων κατασκευών με την πάροδο του χρόνου. Η υπολογιζόμενη διάβρωση μπορεί να επιτευχθεί με την εγκατάσταση ελέγχων διάβρωσης (στην περίπτωση αυτή από ασβέστη και άμμο) σε τακτά χρονικά διαστήματα στον τοίχο, ώστε να επιβραδυνθεί η ταχύτητα του νερού. Καθώς τα λεπτά σωματίδια αργίλου ξεπλένονται από την επιφάνεια του τοίχου, εκτίθενται μεγαλύτερα αδρανή που είναι ενσωματωμένα στον τοίχο και οι ολοένα πιο τραχιές επιφάνειες, μαζί με τους ελέγχους διάβρωσης, επιβραδύνουν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σταματούν τη μελλοντική διάβρωση.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

37

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΦΤΙΑΓΜΈΝΗ ΑΠΌ ΠΡΆΣΙΝΟ ΜΈΤΑΛΛΟ

Σε μια εποχή που η υψηλή αισθητική πρέπει να είναι ταυτόσημη της ηθικής, η Aluminco συνεχίζει να δημιουργεί καινοτομώντας, μαθαίνοντάς μας από την αρχή πως το αλουμίνιο δεν είναι απλώς φιλικό προς το περιβάλλον αλλά πλέον οφείλει και να αγαπάει τον πλανήτη.

ADM�23

ΑΠΌ ΤΗN ΝΤΟΓΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΗ

«Από το 1982 το DNA μας είναι η δημιουργικότητα», δηλώνει ο CEO της εταιρείας Αργύρης Καρράς. Αυτό που εννοεί είναι ότι από τότε τους άρεσε να δοκιμάζονται στα δύσκολα, με γνώμονα πάντα την υψηλή αισθητική. Σήμερα, με ένα δίκτυο εξαγωγών που εξυπηρετεί τις πιο σημαντικές αγορές της Ευρώπης, της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Αυστραλίας και της Αμερικής, διανέμουν προϊόντα αλουμινίου, πάντα με το brand της εταιρείας, πρεσβεύοντας την ελληνική ποιότητα σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο. Η Aluminco έχει συνδυάσει το όνομά της με μεγάλα αρχιτεκτονικά έργα, όπως το μοναδικό ξενοδοχείο Isla Brown Corinthia, που κέρδισε το χρυσό βραβείο στα International Design Awards (IDA) 2022 (από τις πιο σημαντικές διακρίσεις παγκοσμίως στον χώρο της αρχιτεκτονικής – το βραβείο για το Interior Design, Product, Graphic and Fashion Design απονεμήθηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο Εlastic Architects), το νέο τέρμιναλ στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» αλλά και οι μοναδικοί δίδυμοι πύργοι κατοικιών στην πρωτεύουσα του Κοσσυφοπέδιου, Πρίστινα. Με συνεχείς επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και δίνοντας μεγάλη έμφαση στην Έρευνα και Ανάπτυξη, η εταιρεία έχει εδραιώσει εκατοντάδες προϊόντα αλουμινίου, κάποια μοναδικά στο είδος τους, με πολλές καινοτομίες και ευρεσιτεχνίες. Αυτό σημαίνει αυτόματα πως δεν αρκεί να αφουγκράζεσαι τις τάσεις αλλά θα πρέπει να ανακαλύπτεις το καινούργιο, ώστε να ικανοποιείς την ανάγκη να κάνεις τη ζωή όλων ευκολότερη, προσφέροντας λύσεις που σέβονται το περιβάλλον. Έτσι, τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια οι επενδύσεις τους είναι στραμμένες στο πώς τα υλικά τους θα είναι βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον, δηλαδή στο πώς το προϊόν τους θα αφήνει το χαμηλότερο αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα ανά τόνο αλουμινίου, με στόχο, μέχρι το 2030, το αποτύπωμα CO2 στη διαδικασία παραγωγής να είναι σχεδόν μηδενικό.

ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί στρατηγική επιλογή για την Aluminco και κυρίαρχος άξονάς της είναι η ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των διεργασιών και προϊόντων της, με ευαισθησία και υπευθυνότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι η εταιρεία κωδικοποιεί την αναπτυξιακή της δυναμική στο μότο «Building a sustainable future». Σε αυτό το πλαίσιο, τo εργοστάσιό της στα Οινόφυτα εξελίσσεται στο πιο σύγχρονο του είδους στην Ευρώπη. Σε ό,τι αφορά τη μετάβαση στην παραγωγή πράσινου αλουμινίου περιορισμένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, επένδυσε προσφάτως στην αυτοπαραγωγή ρεύματος (Net Metering) με ένα νέο φωτοβολταϊκό σύστημα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 2.2 MWp στη βιομηχανική στέγη των κεντρικών εγκαταστάσεων της Aluminco στα Οινόφυτα, στοχεύοντας στο χαμηλό ενεργειακό της αποτύπωμα. Αυτό ευθυγραμμίζεται και με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ορίζει ένα μεγάλο μέρος κατανάλωσης ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, όπως τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Έτσι, η ενέργεια που παράγει είναι αφενός φιλική προς το περιβάλλον, αφετέρου καταναλώνεται άμεσα από το εργοστάσιο, χωρίς να υπάρχουν απώλειες μεταφοράς δικτύου. Η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών καλύπτει περίπου το 40% της ημερήσιας ζήτησης τους καλοκαιρινούς μήνες. Φυσικά, δεν αρκεί να υιοθετείς φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους παραγωγής ή να παράγεις αντίστοιχης ποιότητας προϊόντα. Μέσα από αυτά πρέπει να εκπαιδεύεις συνεχώς τους καταναλωτές σε έναν νέο τρόπο ζωής. Αυτός ήταν και ο σκοπός όχι μόνο των συνεχών δενδροφυτεύσεων στην περιοχή, της ενθάρρυνσης και της υποστήριξης ενεργειών εθελοντισμού από εργαζομένους του ομίλου αλλά και της αντικατάστασης και δωρεάς κουφωμάτων σε κτίρια ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και σε σχολεία. Παρόμοιος ήταν και ο στόχος της καμπάνιας «A planet to love», η οποία τελικά αποδεικνύει πως η βιωσιμότητα έχει παρεισφρήσει στο DNA της εταιρείας. «Η ανάπτυξη της ενεργειακής κουλτούρας και η εξοικονόμηση ενέργειας προσφέρουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη», υποστηρίζει ο κ. Καρράς. «Μόνο η έρευνα και η συνεχής ανάπτυξη ανοίγουν τον δρόμο προς την πρωτοπορία, την καινοτομία και το μέλλον».

ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ «Η Aluminco επενδύει σε λύσεις που εστιάζουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος, και έχουν χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, δρομολογώντας παράλληλα την έλευση του πράσινου αλουμινίου», τονίζει ο κ. Καρράς. Όπως η premium σειρά Skyline, η οποία ξεχωρίζει για το ιδιαιτέρως χαμηλό ενεργειακό της αποτύπωμα, αποτελώντας προπομπό του πράσινου αλουμινίου. Παράγεται με πρώτη ύλη πιστοποιημένο αλουμίνιο που έχει παραχθεί από 100% πράσινη ενέργεια και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της στρατηγικής για βιώσιμη ανάπτυξη με ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά στη διεθνή αγορά.

Aluminco

Ο CEO THΣ ALUMINCO, ΑΡΓΥΡΗΣ ΚΑΡΡΑΣ

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

PIERIS.ARCHITECTS

«Σχεδιάζουμε το μέλλον με έμφαση στην ανθρώπινη ψυχολογία, στην οικολογία και στην τεχνητή νοημοσύνη».

Η οικοσυναισθηματική νοημοσύνη, όρος που εισήγαγε με την αρχιτεκτονική του φιλοσοφία το γραφείο Pieris.

Architects, προτείνει κτίρια «κεντημένα» με τη φύση. Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να ενισχύσει τον σχεδιασμό της ευτυχίας. Η Στέλλα και ο Πιέρος Πιερής του αρχιτεκτονικού γραφείου Pieris.Architects μας καλούν να φανταστούμε μια ζωή όπου η φύση και ο δομημένος χώρος αλληλεπιδρούν για να προσφέρουν περισσότερο συναίσθημα και ευτυχία. Η οικολογία και η τεχνολογία είναι αρωγοί σε αυτό. Πώς είναι, λοιπόν, να ζούμε σε ένα σπίτι στην Αθήνα, όπου κάθε πρωί ο κήπος «εισβάλλει» στο υπνοδωμάτιο, όταν τα ρολά ανεβαίνουν αυτόματα με την έναρξη της προγραμματισμένης αφύπνισης; Ένα κτίριο γραφείων στην καρδιά του επιχειρηματικού κέντρου της Αθήνας μπορεί να περιλαμβάνει βοτανικούς κήπους και brainstorming caves, όπου φιλοξενούνται οι συσκέψεις και εντείνεται η δημιουργικότητα; Σε ένα πάρκο που συνδυάζει αθλητισμό και πολιτισμό τι θέση έχουν τα VR γυαλιά και ακουστικά για την παρακολούθηση διαδραστικών παραστάσεων; Οι απαντήσεις δίνονται μέσα από τον σχεδιασμό και το έργο των πολυβραβευμένων Pieris.Architects, που περιλαμβάνει πρότζεκτ όπως η κατοικία Urban Forest Residence στο Κεφαλάρι, τα κεντρικά γραφεία της Viva Wallet στην Αθήνα και το αθλητικό και πολιτιστικό κέντρο «Σταύρος Κότσης» στην Αγία Παρασκευή.

URBAN FOREST RESIDENCE, ΚΕΦΑΛΑΡΙ

SECRET GARDEN HOUSE, ΚΗΦΙ ΣΙ Α

Η ΟΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ ΤΗΝ ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΥΦΥΐΑΣ

ADM�23

MEA D O W P A V I L L I O N, Κ Η Φ ΙΣ ΙΑ

Ένα σπίτι που «αυτοδιορθώνεται», ρυθμίζοντας την κατανάλωσή του με έξυπνα συστήματα, είναι ένα «ευφυές» σπίτι. Προσφέρει στον κάτοικό του τις ατμόσφαιρες που θέλει, απαιτώντας ελάχιστη παρέμβαση, δεν το αφήνει να βιώσει κάποια κατάσταση που δεν τον ικανοποιεί. Η ευφυΐα έχει διττή σημασία: η απόλαυση της διαβίωσης είναι και άμεση και δεν επιβαρύνει με επιπλέον κατανάλωση ενέργειας. Πώς θα το πετύχουμε αυτό; Με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορούμε να καταγράψουμε τις συνήθειες των κατοίκων και να αναλύσουμε τα δεδομένα του μικροκλίματος. Έτσι, έχουμε ακόμα μικρότερες ενεργειακές καταναλώσεις, βελτιστοποιημένη θερμική άνεση των κατοίκων, αναβαθμισμένη ασφάλεια και καλύτερη διαχείριση αποβλήτων και λειτουργιών των υποδομών. Ωστόσο, θα έλεγε κανείς ότι οι όροι «artificial» και «eco-emotional» είναι αντιθετικοί. Η τεχνολογία είναι πραγματικότητα. Δεν έχει νόημα να την αγνοούμε. Προτιμούμε να την ενσωματώνουμε δημιουργικά και επιλεκτικά προς όφελος της αρχιτεκτονικής και, βέβαια, των ανθρώπων. Δεν μας αφορά μια πιο στυλιστική και επιφανειακή προσέγγιση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού μέσω της αυτοματοποίησης που προσφέρει η ΑΙ. Οι Pieris.Architects συνδυάζουμε την έμφαση στην ανθρώπινη ψυχολογία με την οικολογία και την ευφυΐα της μηχανής. Έτσι συνθέτουμε χώρους που καλλιεργούν την ενσυναίσθηση. Σε αυτούς τους χώρους οι άνθρωποι επικοινωνούμε καλύτερα, αισθανόμαστε όμορφα και βαθύτερα, καλλιεργούμε την ευτυχία μας.

Pieris.Architects

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

«Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΑΝΉΚΕΙ ΚΑΙ

ΔΕΝ ΠΡΟΣΦΈΡΕΤΑΙ

ΜΑΡΊΑ

ΑΠΟ ΤΟ Υ Σ Η Λ Ί Α Μ Ε Σ Σ Ί Ν Α Κ Α Ι Β Α Σ Ί Λ Η Μ Π Α Ρ Τ Ζ Ώ Κ Α

Η αρχιτέκτονας Μαρία Καλτσά από το αρχιτεκτονικό γραφείο Arc Nest, απόφοιτος της πειραματικής σχολής υπότροφων αρχιτεκτόνων Cooper Union της Νέας Υόρκης και του Yale, πιστεύει ακράδαντα ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, το κλίμα, η οικολογία, οι πόροι και τα τρόφιμα απειλούνται. Τι μπορεί να προσφέρει η αρχιτεκτονική σε αυτό το αβέβαιο τοπίο; ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΠΟΡΕΊΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΎΘΗΣΕΣ ΜΕΤΆ ΤΟ ΛΎΚΕΙΟ; ΠΏΣ ΒΡΈΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΆΛΛΗ ΠΛΕΥΡΆ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΎ; Η οικογένειά μου συνήθιζε να ταξιδεύει πολύ λόγω του επαγγέλματος του πατέρα μου. Προτού αποφοιτήσω από το ελληνικό λύκειο, είχα ξεκινήσει να φοιτώ και σε ένα αμερικανικό σχολείο στο εξωτερικό. Το ακαδημαϊκό μου υπόβαθρο έχει να κάνει κυρίως με την κουλτούρα του Cooper Union στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Με υιοθέτησε σχεδόν ο John Hejduk, ο οποίος ήταν ο πρύτανης του Cooper Union και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξή μου. Την εποχή που αποφοίτησα από το Cooper Union, το Yale ήταν μια καλή επιλογή για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αρχιτεκτονική. ΤΙ ΣΟΥ ΠΡΟΣΈΦΕΡΕ Η ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΣΟΥ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΚΑΙ ΤΙ ΡΌΛΟ ΠΑΊΖΕΙ ΣΉΜΕΡΑ, ΤΡΙΆΝΤΑ ΧΡΌΝΙΑ ΜΕΤΆ, ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΈΡΕΥΝΆ ΣΟΥ; Το να πάω στο Yale από το Cooper Union ήταν ένα μικρό σοκ εκείνη την εποχή. Το Yale ήταν ακριβώς το αντίθετο του Cooper. Αυτή η δυαδικότητα με βοήθησε να συνδέσω την πρακτική μου στον σχεδιασμό με την ερευνητική εργασία. Εδώ, στην Ελλάδα, ήταν διαχωρισμένη η επαγγελματική ενασχόληση από την ακαδημαϊκή. ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕΣ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΙΣ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΉ ΣΟΥ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΠΏΣ ΕΡΓΆΖΕΤΑΙ Η ΟΜΆΔΑ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ; Σε μεγάλο βαθμό με επηρέασε το γεγονός ότι υπηρέτησα στη δημόσια διοίκηση ως γενική γραμματέας Χωροταξίας και Αστικής Ανάπτυξης μεταξύ 2009 και 2012 και ως σύμβουλος του δημάρχου Αθηναίων για τον αστικό σχεδιασμό μεταξύ 2016 και 2019. Άρχισα να ενδιαφέρομαι όλο και περισσότερο για τις επιπτώσεις των μεγαλύτερων έργων. Στο γραφείο, ο καθένας στην ομάδα εργάζεται ανάλογα με τις ατομικές του δεξιότητες. Δεν κάνουν όλοι τα πάντα, εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο. Η διαδικασία σχεδιασμού ξεκινά πάντα με την αξιολόγηση είτε των ορίων του πελάτη είτε των ενδιαφερόμενων μερών.

ΠΟΙΟΥΣ ΣΤΌΧΟΥΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΊΣ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΊΣΕΙΣ ΌΤΑΝ ΣΧΕΔΙΆΖΕΙΣ; Εξαρτάται από το πόση ελευθερία και πόσους πόρους μπορώ να έχω. Οι επιθυμίες μου, η εστίαση και οι προτεραιότητές μου αφορούν σε μεγάλο βαθμό τον βιώσιμο σχεδιασμό και κυρίως την ενεργειακή απόδοση. Κάποιοι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να κάνουν αυτό το ταξίδι μαζί μας, κάποιοι άλλοι αντιστέκονται πολύ. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΕΙ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΈΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ; Πιστεύω ακράδαντα ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το κλίμα, η οικολογία, οι πόροι και τα τρόφιμα απειλούνται. Αν και τα στοιχεία βεβαιώνουν ότι οδηγούμαστε σε καταστροφή, συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε και να χτίζουμε όπως παλιά. Βιώσιμη αρχιτεκτονική είναι η αρχιτεκτονική που κατανοεί και σέβεται τις κρίσιμες πτυχές αυτών των ζητημάτων. Πρέπει να απαλλαγούμε από τον άνθρακα σε μεγάλη κλίμακα και πολύ γρήγορα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μεταμορφώσουμε την κουλτούρα μας, να σχεδιάζουμε και να κατασκευάζουμε με φειδώ όσον αφορά την κατανάλωση πόρων. Θα ακούμε όλο και περισσότερο για την αναβάθμιση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος. Θα ακούμε περισσότερα για την εξορθολογισμένη ανακαίνιση, ακόμα και με τη χρήση προκατασκευασμένων στοιχείων, που σημαίνει ότι θα ανακαινίζουμε τα κτίρια πολύ γρήγορα, προκαλώντας την ελάχιστη δυνατή όχληση στους ενοίκους και παράγοντας την καλύτερη δυνατή αναλογία κόστους και οφέλους. Πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή στο κέλυφος του κτιρίου.

42

Η βιωσιμότητα δεν αποτελεί σύμβολο κύρους. Δεν πρέπει να θεωρείται προνόμιο λίγων ανθρώπων. Ανήκει και προσφέρεται σε όλους. Συχνά αναλογίζομαι τη φιλοσοφία και το έργο στοχαστών αρχιτεκτόνων, όπως ο Kiel Moe. Πιστεύω ότι η κλιματική αλλαγή σημαίνει αρχιτεκτονική αλλαγή. Τα υπέροχα κτίρια που χτίζονται σήμερα προέρχονται κατά κανόνα από την αρχιτεκτονική που αυξάνει τον άνθρακα. Η υπερβολική χρήση υλικών, επίσης, σημαίνει υπερανάπτυξη σε ένα μέρος, που προκαλεί υπανάπτυξη κάπου αλλού. Στις μέρες μας η αρχιτεκτονική είναι επιστήμη και τέχνη της ζωής, όχι μόνο τέχνη. Σύμφωνα με τον Thomas Rau, τα επιχειρηματικά μοντέλα θα πρέπει να βασίζονται στην έννοια των υπηρεσιών και όχι της ιδιοκτησίας. Όταν τα υλικά, τα συστήματα και οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται ως υπηρεσίες, τότε ανήκουν και επιστρέφονται στον παραγωγό τους, αφού χρησιμοποιηθούν. Δεν θα χρειάζεται να έχουμε στην κατοχή μας ένα κτίριο, προκειμένου να το απολαύσουμε. ΑΥΤΉ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΛΑΜΠΡΉ ΙΔΈΑ, ΠΟΥ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΌΤΙ ΘΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΊ ΣΤΟ ΜΈΛΛΟΝ. Τον περασμένο Ιούλιο καταφέραμε να αδειοδοτήσουμε το πρώτο κτίριο στην Αθήνα που δεν χρησιμοποιεί σχεδόν καθόλου ενέργεια για θέρμανση και ψύξη, και πρόσφατα το δεύτερο. Πρόκειται για πολυώροφα κτίρια κατοικιών με πολλές ιδιοκτησίες. Τώρα είναι υπό κατασκευή. Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικής Δόμησης, το οποίο είναι παράρτημα του γερμανικού, έχει ασχοληθεί με αυτά τα κτίρια. ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΈΝΑΣ ΝΈΟΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΊΝΕΙ ΕΝΕΡΓΌΣ ΣΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΌ ΚΑΙ ΤΑΥΤΌΧΡΟΝΑ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΣΕ ΘΈΣΗ ΝΑ ΠΑΡΑΔΏΣΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΈΡΓΑ; Η δημιουργική αφαίρεση στον σχεδιασμό απομακρύνει την αρχιτεκτονική από το γήινο περιεχόμενό της, συνεπώς και από τα κρίσιμα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει. Πρέπει να αφυπνιστούμε για να επηρεάσουμε τον κλάδο μας και να επαναπροσδιορίσουμε το επάγγελμά μας. Χρειαζόμαστε περισσότερα

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των podcasts «Green Talks» της Ecoweek και του ARCHISEARCH.gr

GREEN ISSUE

ΑΠΟΤΕΛΕΊ παραδείγματα τέτοιας αρχιτεκτονικής που να μπορεί να χειριστεί αυτές τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Αυτές οι καταστάσεις δεν πρόκειται να έρθουν μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια σαν ένας αιφνίδιος καταστροφικός σεισμός, αλλά μπορεί να συμβούν σταδιακά σε είκοσι ή τριάντα χρόνια. Θα έλεγα στους νέους επαγγελματίες ότι μια νέα τάξη πραγμάτων είναι ήδη εδώ. Υπάρχουν σημαντικά νέα κέντρα παραγωγής γνώσης. Ο Kiel Moe επισημαίνει ότι η αρχιτεκτονική παιδεία και εκπαίδευση δεν είναι πραγματικά συντονισμένες με τη γνώση που πρέπει να παραχθεί σήμερα. Αναδύονται νέες πραγματικότητες και ακροατήρια τα οποία δεν αποτελούνται μόνο από αρχιτέκτονες, αλλά και από ένα ευρύ κοινό, τους πελάτες και όσους ενδιαφέρονται για τον κλάδο μας. Οι νέοι συνάδελφοι θα έπρεπε να κατευθύνουν τη δημιουργικότητά τους και το ταλέντο τους σε έργα που λαμβάνουν υπόψη την απανθρακοποίηση και σε πτυχές που θα βοηθήσουν στη μεταμόρφωση του επαγγέλματος.

ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ «ΛΥΚΑΒΗΤΤΌΣ» ΕΊΝΑΙ ΤΟ Π ΙΟ Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Μ ΈΝ Ο Κ Α Ι Τ Ο Π ΙΟ Π ΟΛ ΎΤ ΙΜ Ο Έ ΡΓΟ Π Ο Υ Έ Χ Ω Β Ο Η ΘΉΣ Ε Ι Ν Α Π Α Ρ Α Χ Θ Ε Ί ΌΣΟ Ν Α Φ Ο Ρ Ά Τ Ο Ν Δ ΗΜ Ό Σ ΙΟ Α Ν ΟΙΧ Τ Ό Χ ΏΡ Ο.

43ΚΑΛΤΣΆ

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΣΎΜΒΟΛΟ ΣΕ

ΚΎΡΟΥΣ. ΌΛΟΥΣ»

ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕΣ ΝΑ ΜΑΣ ΜΙΛΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ REACTIVATE ATHENS; ΠΏΣ ΟΡΓΑΝΏΘΗΚΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΈΡΓΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ Η ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΣΟΥ; Αυτό το έργο πραγματοποιήθηκε το 2014. Εκείνη την εποχή επιχειρήθηκε η μετατροπή της λεωφόρου Πανεπιστημίου σε μερικό πεζόδρομο. Το Ίδρυμα Ωνάση στήριξε τον διεθνή διαγωνισμό για το έργο και ήταν διατεθειμένο να υποστηρίξει ένα πρόγραμμα που θα αφορούσε τις υποβαθμισμένες περιοχές γύρω από την Πανεπιστημίου. Όντως, δόθηκε επιπλέον χρηματοδότηση 600.000 ευρώ και κατέστη δυνατό να προσκληθούν ο Alfredo Brillembourg, ο Hubert Klumpner και μια ομάδα εργασίας στην Αθήνα για έξι μήνες. Έτσι ξεκίνησε το Reactivate Athens. Από ελληνικής πλευράς αναλάβαμε το έργο εγώ και ο Θωμάς Μαλούτας, ο εξαιρετικός Έλληνας καθηγητής και στοχαστής της κοινωνικής γεωγραφίας, σε συνεργασία με το Urban Think Tank. Η ιδέα ήταν να ενεργοποιήσουμε αυτά τα μέρη της πόλης που δεν είχαν προσεχθεί. Καλέσαμε νέους σε ηλικία αρχιτέκτονες και αποφασίσαμε να προτείνουμε 101 ιδέες γι’ αυτά τα σημεία. Το τελικό έργο ήταν μια σύνθεση πολλών διαφορετικών οραμάτων. Σκεφτήκαμε ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο για ένα νέο είδος παρέμβασης στην ευρωπαϊκή πόλη. Προσπαθήσαμε να ανοίξουμε μια συζήτηση σχετικά με το πώς μπορεί να ανασυνταχθεί η πόλη, χρησιμοποιώντας αυτό που ήδη υπάρχει, αλλά με δημιουργικούς και απροσδόκητους τρόπους. Επρόκειτο πραγματικά για έντονες οπτικές παρεμβάσεις αστικού βελονισμού.

ΘΑ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΜΑΣ ΜΙΛΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ «ΛΥΚΑΒΗΤΤΌΣ» ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΌΡΑΜΆ ΣΟΥ ΓΙΑ ΚΑΤΟΙΚΊΕΣ ΜΗΔΕΝΙΚΟΎ ΆΝΘΡΑΚΑ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ 'Ή ΣΕ ΆΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΈΣ. Το πρόγραμμα «Λυκαβηττός» είναι το πιο ολοκληρωμένο και το πιο πολύτιμο έργο που έχω βοηθήσει να παραχθεί όσον αφορά τον δημόσιο ανοιχτό χώρο. Είναι ένα έργο με μια μεθοδολογία που πρότεινα στον κ. Καμίνη, τον τότε δήμαρχο Αθηναίων, και εκείνος, αντιλαμβανόμενος την αξία της, την αποδέχτηκε. Εγώ το συντόνισα, αλλά στην πραγματικότητα συμμετείχαν πάνω από 250 άτομα. Ο ίδιος ο δήμος συμμετείχε, μέσω πολλών αντιδημάρχων. Δύο ερευνητικά έργα συνδυάστηκαν και αναπτύχθηκαν, το ένα από τη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου και το άλλο από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Η χρηματοδότηση έγινε από ιδιωτικά ιδρύματα, όπως το Ίδρυμα Λάτση, που κάλυψε τα έξοδα της Αρχιτεκτονικής Σχολής, και το Ίδρυμα Λεβέντη, που κάλυψε τα έξοδα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. Ο δήμος συνεισέφερε μέσω των δικτύων 100 RC του Ιδρύματος Rockefeller, το οποίο προσκάλεσε ομάδες από τη Νέα Υόρκη με επικεφαλής πολύ σημαντικούς ερευνητές. Η συμμετοχική διάσταση του προγράμματος «Λυκαβηττός» είναι ενδεχομένως μοναδική ακόμη και για την κλίμακα ολόκληρης της Ευρώπης. Διοργανώθηκαν επίσης εργαστήρια για τους ενδιαφερόμενους και στο τέλος καταφέραμε να τα ενσωματώσουμε όλα αυτά σε ένα έργο που δεν είναι μόνο οπτικά ελκυστικό αλλά και θετικά προκλητικό για όποιον θα ήθελε να το βιώσει. Η προετοιμασία της δημοπράτησης των έργων ξεκίνησε από τον προηγούμενο δήμαρχο και ο επόμενος δεσμεύτηκε να τη συνεχίσει. Η υλοποίηση του έργου αργεί, αλλά στην πραγματικότητα προχωράει. Είναι πραγματικά ένα μεγαλειώδες έργο. ΣΕ ΠΟΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ 'Ή ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΆ ΈΡΓΑ ΕΡΓΆΖΕΣΑΙ; ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΟΥΝ ΒΙΏΣΙΜΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ; Περιλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό βιώσιμο σχεδιασμό. Επικεντρώνομαι στην ενεργειακή απόδοση κυρίως, και στη συνέχεια στη βιωσιμότητα. Έχω αναλάβει την ενεργειακή αναβάθμιση ενός αξιόλογου διατηρητέου κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας. Κάνω, επίσης, την προκαταρκτική μελέτη για ένα μεγάλο κτίριο κεντρικών γραφείων γνωστής εταιρείας στην Αθήνα, το οποίο θα είναι εντελώς παθητικό. Εδώ και πέντε χρόνια η έρευνά μου επικεντρώνεται στην ενεργειακή αναβάθμιση συνόλων συνεχόμενων κτιρίων πολυκατοικιών εντός εκτεταμένων αθηναϊκών γειτονιών και στοχεύω στην απαλλαγή τους από την έκλυση άνθρακα.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΥ - ΦΥΣΗ, ΦΥΣΙΚΟΤΗΤΑ & ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ

ΘΆΝΟΥ

ΖΑΚΌΠΟΥΛΟΥ

«ΑΠΌ ΤΑ ΠΆΝΤΑ ΠΡΟΈΡΧΕΤΑΙ ΤΟ ΈΝΑ, ΚΑΙ ΑΠΌ ΤΟ ΈΝΑ ΤΑ ΠΆΝΤΑ», ΗΡΆΚΛΕΙΤΟΣ

46

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

48 AREA DE RESERVA DIGITAL - PRINT ON PHOTO PAPER, 2012.

EXTINCTO IRON BRANDED EXTINCTION SYMBOL ONCOW HIDE, 2016.

ROCK OLOFRAGMENT - II ARABESCATO OROBICO STONE COLOURED PERSPEX, 2020.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

49 BACK HOME SITE SPECIFIC INSTALLATION, 2022.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

«Όλοι είμαστε ένα. Ένα μικρό πετραδάκι που ξεκολλά από το βουνό και κατρακύλα σιγά σιγά προς τη θάλασσα περνώντας δάση και ποτάμια, μεγαλώνοντας και μικραίνοντας, μέχρι που κάποια στιγμή θα ξαναγίνει μέρος του όλου και θα γυρίσει από τους ωκεανούς να ξαναγίνει βουνό. Ένα ταξίδι που παίρνει χρόνια, αιώνες και παραπάνω, πολύ παραπάνω από μια ανθρώπινη ζωή. Οι άνθρωποι ζουν πολύ λίγο για να κατανοήσουν τη σημασία της συμμετοχής στο όλον. Κάποιοι από αυτούς, στη σύντομη παραμονή τους σε αυτήν τη χλωμή μπλε κουκκίδα1, πλησίασαν στην κατανόηση αυτή, αλλά δεν μπόρεσαν να τη βιώσουν στην πραγματική της διάσταση. Πολύ πριν βρεθώ εδώ, πολύ πριν βγω από τα έγκατα του ηφαιστείου στα παγωμένα νερά του ωκεανού, είχα ταξιδέψει στο ατελείωτο κενό, στο ατελείωτο μαύρο πέπλο του σύμπαντος. Ήμουν ακόμα πιο μικρός τότε, αλλά τα μεγέθη έμαθα ότι είναι σχετικά… Κάποια στιγμή ακόμα πιο πριν (ή ήταν πιο μετά) ήμασταν όλοι μαζί, όλοι ένα μικρό σημείο και μετά τα πάντα. Έτσι θα είμαστε πριν, όπως και μετά. Τώρα και εδώ. Σε αυτόν τον πλανήτη που μοιάζει μια ιδανική μικρογραφία του σύμπαντος. Όλα συνδεδεμένα σε έναν ατελείωτο χορό μεταμόρφωσης. Από το μεγάλο στο μικρό και ανάστροφα. Δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ οργανικού και ανόργανου, μια και η ζωή δημιουργείται και μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Στο άπειρο ο χρόνος δεν είναι παρά ένα μικρό διάλειμμα για να σκεφτεί κανείς την επινόησή του. Μακάριοι αυτοί οι απειροελάχιστα μικροί οργανισμοί που συνειδητοποιούν την ύπαρξή τους και ας μην έχουν ακόμα ολοκληρωτικά κατανοήσει τι σημαίνει να είσαι μέρος του όλου και πως το ένα συνδέεται με το άλλο και το άλλο με το ένα και το όλον. Ίσως τώρα που πλησιάζουν στην τελική τους μεταμόρφωση να το κατανοήσουν – γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή, μετά δεν θα μπορούν να εκτιμήσουν την πρόσκαιρη ύπαρξή τους. Όχι πως έχει σημασία· ούτως ή άλλως θα γυρίσουν να γίνουν ξανά και αυτοί μέρος του όλου, ένα πετραδάκι σαν και μένα, μέρος αυτού του μικρού πλανήτη μέσα στο απέραντο σύμπαν». Απόσπασμα αφήγησης από το χρονοχωρικό έπος «Olofragments».

είναι σε διαρκή μετάλλαξη. «Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν» είχε πει ο Ηράκλειτος, στην οπτική του γεωλογικού χρόνου δεν υπάρχει ένα πράγμα, υπάρχει η μετάλλαξη. Δεν είναι μόνο οι πέτρες, είναι τα πάντα στη φύση που προέκυψαν και θα προκύπτουν ως μια συνεχής μεταμόρφωση των δομικών υλικών που δημιουργήθηκαν τις πρώτες στιγμές της γέννησης του σύμπαντός μας. Δεν ξέρουμε τι υπήρχε πριν ή ακόμα περισσότερο τι μπορεί να υπάρχει παράλληλα. Ο χρόνος είναι ένα φαινόμενο που παρατηρούμε χάρη στη βιολογική μας εντροπία, αν και ακόμα προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι και αν όντως υφίσταται. Αυτό που φαίνεται ότι ενστικτωδώς κατανοούμε είναι πως υπάρχουμε και ότι ζούμε σε έναν πλανήτη που μας παρέχει ό,τι χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Και εδώ ακριβώς είναι το μεγάλο λάθος μας: ότι νομίζουμε πως όλα αυτά γύρω μας υπάρχουν για να μας εξυπηρετούν. Αυτό είναι που ονομάζουμε ανθρωποκεντρισμό2. Και το κάνουμε, άθελά μας και μη, από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Ο άνθρωπος από την αρχή του είδους μας (που ειρωνικά ονομάζουμε Homo sapiens, αν και ήταν πιθανότατα το πιο βίαιο από τα είδη των ανθρωποειδών), πριν από περίπου 300.000 χρόνια3, προσπαθούσε να επιβιώσει ανταγωνιζόμενος τα άλλα είδη αλλά και τα φυσικά φαινόμενα στο περιβάλλον όπου ζούσε. Στη σύντομη διαμονή μας σε αυτόν τον πλανήτη όμως έχουμε καταφέρει να βελτιώσουμε κατά πολύ τις συνθήκες διαβίωσής μας, με αποτέλεσμα πλέον να μη χρειάζεται να ανησυχούμε τόσο για την επιβίωσή μας αλλά να επινοούμε πράγματα που φαινομενικά την κάνουν πιο εύκολη και ευχάριστη, τουλάχιστον για τους τυχερούς. Παρ’ όλα αυτά, συνειδητοποιούμε, όλο και περισσότερο, ότι αυτή η προσέγγιση δεν είναι βιώσιμη για πολλούς άλλους οργανισμούς που συνυπάρχουν μ’ εμάς σε αυτόν τον πλανήτη και πλέον ξέρουμε ότι δεν είναι ούτε και για εμάς τους ίδιους (ανθρωποκεντρική σκοπιά πάντα). Ξέρουμε, επίσης, ότι η καρτεσιανή άποψη που θέλει τον άνθρωπο να δαμάζει τη φύση δεν έχει πλέον νόημα. Ποια είναι, όμως, τελικά η σχέση μας με τη φύση και πώς την κατανοούμε;

ΑΠΌ ΤΗ ΜΕΓΆΛΗ ΠΈΤΡΑ ΣΤΟΝ ΜΙΚΡΌ ΆΝΘΡΩΠΟ

ΑΠΌ ΤΗ ΦΎΣΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΌΤΗΤΑ

Οι πέτρες θα έπρεπε να είναι οι μεγάλοι μας δάσκαλοι. Οι μεταμορφικές, οι ιζηματικές, οι ηφαιστειακές, όλες οι πέτρες, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, μια και στον κοσμικό και πλανητικό χορό τα πάντα

50

Όταν αναφέρουμε τον όρο «φύση» εννοούμε συνήθως το σύνολο των πραγμάτων που απαρτίζουν την αντίληψη του βιολογικού συνόλου του κόσμου τον οποίο βιώνουμε. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα φύω/-ομαι (η ινδοευρωπαϊκή ρίζα του σημαίνει

1. ΌΠΩΣ ΠΟΛΎ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΕΊΧΕ ΠΕΙ Ο CARL SAGAN, ΒΑΣΙΣΜΈΝΟΣ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΠΟΥ ΤΡΆΒΗΞΕ ΤΟ VOYAGER ΣΤΙΣ 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ ΤΟΥ 1990 ΑΠΌ ΤΗΝ ΆΚΡΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΎ ΜΑΣ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ: «... ΈΧΕΙ ΕΙΠΩΘΕΊ ΌΤΙ Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΊΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΤΑΠΕΙΝΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΠΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΕΊ ΧΑΡΑΚΤΉΡΕΣ. ΊΣΩΣ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΑΠΌΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΟΗΣΊΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΏΠΙΝΩΝ ΑΛΑΖΟΝΕΙΏΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΓΩΠΆΘΕΙΑΣ ΑΠΌ ΑΥΤΉΝ ΤΗ ΜΑΚΡΙΝΉ ΕΙΚΌΝΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟΎ ΜΑΣ ΚΌΣΜΟΥ. ΓΙΑ ΜΈΝΑ, ΥΠΟΓΡΑΜΜΊΖΕΙ ΤΗΝ ΕΥΘΎΝΗ ΜΑΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΟΥΜΕ ΠΙΟ ΕΥΓΕΝΙΚΆ Ο ΈΝΑΣ ΤΟΝ ΆΛΛΟΝ, ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΆΞΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΑΓΑΠΆΜΕ ΤΗ ΧΛΩΜΉ ΜΠΛΕ ΚΟΥΚΚΊΔΑ, ΤΟ ΜΌΝΟ ΣΠΊΤΙ ΠΟΥ ΈΧΟΥΜΕ ΓΝΩΡΊΣΕΙ ΠΟΤΈ».

2. ΑΥΤΉ Η ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΉ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΠΡΟΔΊΔΕΤΑΙ ΆΜΕΣΑ ΚΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΗ ΛΈΞΗ «ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ»: ΚΆΤΙ ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΓΎΡΩ ΜΑΣ, ΑΛΛΆ ΔΕΝ ΜΑΣ ΠΕΡΙΈΧΕΙ.

είμαι, υπάρχω και ειδικότερα αναπτύσσομαι, φυτρώνω, βλαστάνω, αυξάνω)4 και είχε στην αρχαιότητα ευρύ σημασιολογικό πεδίο: προέλευση, γέννηση, ανάπτυξη, φυσική μορφή, γενικότερα το σύνολο όσων αποτελούν το περιβάλλον (αντίστοιχο του λατινικού natura). Το ανθρώπινο είδος αποτελεί φυσικά(!) μέρος αυτού που ορίζουμε ως φύση, μια και πλέον γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι είμαστε απόρροια της φυσικής εξέλιξης5. Από πολύ νωρίς, όμως, ο άνθρωπος, στην κατανόηση και στην περιγραφή του κόσμου που τον περιβάλλει, έβγαλε τον εαυτό του από την εξίσωση. Κατά συνέπεια, αν ψάξει κανείς τη σημασία της λέξης «φυσικό», θα βρει ότι ως τέτοιο ορίζεται κάτι το οποίο δεν παράγεται από τον άνθρωπο αλλά βρίσκεται στη μορφή που έχει στη φύση. Από την άλλη, είμαστε πλέον βέβαιοι ότι ο καθένας από εμάς είναι προϊόν και μέρος του φυσικού κόσμου6. Εφόσον, λοιπόν, ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης, δεν είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι και οτιδήποτε παράγουμε ή δημιουργούμε είναι φυσικό; Όταν ένας κάστορας κατασκευάζει ένα φράγμα, αλλοιώνοντας τη φορά, ακόμα και τη μορφή ενός ποταμού, θεωρούμε ότι είναι ένα φυσικό ή τεχνητό αποτέλεσμα; Δεν συμβαίνει μήπως το ίδιο κάθε φορά που ένα πουλί φτιάχνει τη φωλιά του, μεταφέροντας υλικά και αλλάζοντας τον χώρο όπου έχει επιλέξει να εγκατασταθεί; Η διαφορά μεταξύ του ανθρώπου και των άλλων ειδών έγκειται κυρίως στον βαθμό της αλλαγής που επιφέρει στην αρχική φυσική κατάσταση των πραγμάτων, δηλαδή αυτή με την οποία τα παίρνει από τη φύση. Από την άλλη μεριά, ο ίδιος ο άνθρωπος επεμβαίνει πολλές φορές «διορθωτικά» στη φύση, προσπαθώντας να την εμπλουτίσει (νιώθοντας τύψεις αλλά και την επιτακτική πλέον ανάγκη), όπως στο παράδειγμα μιας απλής δεντροφύτευσης σε περιοχές που έχουν πληγεί εξαιτίας τις ίδιας της αμέλειάς του. Πότε, λοιπόν, αυτά τα τεχνητά φυτεμένα δέντρα μπορούν να θεωρηθούν ανεξάρτητα από την ανθρώπινη επέμβαση και κατά συνέπεια αμιγώς φυσικά; Πότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι πράξεις του ανθρώπου είναι αμιγώς τεχνητές (ή φυσικές παράλληλα), μια και οποιαδήποτε αλλαγή επιφέρουμε στο πλανητικό σύστημα έχει αρχή και τέλος το ίδιο; Από τα παραπάνω παραδείγματα μπορεί κανείς εύκολα να συμπεράνει ότι ο διαχωρισμός μεταξύ φυσικού και τεχνητού δεν είναι και τόσο ξεκάθαρος. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για επίπεδα «φυσικότητας» και αντίστοιχα «τεχνητότητας», δηλαδή τα επίπεδα μετάλλαξης από την αρχική μορφή ενός πράγματος στη φύση μέχρι την τελική 3. ΚΑΙ ΑΚΌΜΑ ΠΙΟ ΠΡΙΝ, ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΠΡΏΤΟΥ ΜΈΛΟΥΣ ΤΗΣ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΉΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΔΏΝ, ΠΟΥ ΕΙΚΆΖΕΤΑΙ ΌΤΙ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ Ο GRAECOPITHECUS ΠΟΥ ΈΖΗΣΕ ΠΡΙΝ ΑΠΌ 7,2 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΚΟΝΤΆ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΉ ΑΘΉΝΑ.

4. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΌ ΛΕΞΙΚΌ, Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΏΤΗ, 2009.

5. ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΠΡΏΤΟΙ ΔΙΑΠΊΣΤΩΣΑΝ Ο CHARLES DARWIN ΚΑΙ Ο ALFRED RUSSEL WALLACE ΠΕΡΊ ΤΑ ΜΈΣΑ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΏΝΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΩΡΊΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΉΣ ΕΠΙΛΟΓΉΣ ΤΗΣ ΕΞΈΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΕΙΔΏΝ. ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΈΣ ΙΔΈΕΣ, ΠΑΡΌΜΟΙΕΣ ΑΥΤΏΝ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΏΝ, ΕΊΧΑΝ ΔΙΑΤΥΠΩΘΕΊ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΊΑ ΕΛΛΆΔΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΝΑΞΊΜΑΝΔΡΟ (ΠΕΡΊ ΤΗΣ ΓΕΝΈΣΕΩΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΏΝ ΌΝΤΩΝ) ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΜΠΕΔΟΚΛΉ (ΠΕΡΊ ΦΎΣΕΩΣ – ΖΩΟΓΟΝΊΑ).

GREEN ISSUE του μορφή μετά την ανθρώπινη επέμβαση. Κατά συνέπεια, όντες μέρος της φύσης, ό,τι και αν κάνουμε είναι κατά μια έννοια φυσικό, δηλαδή έχει γίνει από ένα μέρος της φύσης. Ακολουθώντας αυτόν τον συλλογισμό, όμως, δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα που δικαιολογεί κάθε μας πράξη ανεξαρτήτως του αποτελέσματος. Τουναντίον, έχοντας καταφέρει ως είδος να φτάσουμε σε αυτήν τη συνειδητοποιημένη αντίληψη για εμάς και τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο, είναι λογικό να κατανοήσουμε πως κάθε μας πράξη, μικρή ή μεγάλη, επιφέρει αλλαγές στο περιβάλλον όπου ζούμε. Όταν, πολύ απλά, πετάξουμε μια πλαστική συσκευασία στη θάλασσα, αυτή θα διασπαστεί σιγά σιγά σε πολλά κομματάκια, τα οποία θα τα φάνε τα ψάρια και πολύ πιθανό κι εμείς στη συνέχεια. Το θέμα όμως δεν είναι ότι θα τα φάμε και εμείς –αυτό είναι το προφανές– αλλά ότι δεν έχουμε συνείδηση της πράξης μας γιατί θεωρούμε τον εαυτό μας εκτός της φύσης. Ήδη, αγοράζοντας αυτήν τη συσκευασία, θα έπρεπε να αναλογιστούμε τι θα την κάνουμε, αφού χρησιμοποιήσουμε το περιεχόμενό της (γιατί χρειάστηκε συσκευασία;) και πώς αυτή κατασκευάστηκε,την ενέργεια που απαιτήθηκε για την κατασκευή της και τι εναλλακτικές θα μπορoύσαν να υπάρχουν. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε αλλάζοντας (όπου υπάρχει η πολυτέλεια να γίνει κάτι τέτοιο) τον τρόπο και τα υλικά παραγωγής καθώς και την ανακύκλωση αυτών των υλικών. Προσπαθούμε, δηλαδή, να διορθώσουμε ένα πρόβλημα που εμείς έχουμε δημιουργήσει. Οι άνθρωποι ζούσαν άνετα και πριν από την επινόηση των πλαστικών (υπάρχουν παραδειγματικά τεχνητά υλικά με πολλά επίπεδα μετάλλαξης και κατά συνέπεια «τεχνητότητας» ή αλλιώς πολυμερή που προκύπτουν από τη σύνθεση οργανικών στερεών υλικών) και ακόμα πιο άνετα μετά την επινόησή τους. Δεν είναι τα πλαστικά το πρόβλημα αλλά η επίγνωση του ενεργειακού κόστους της κατασκευής τους, του τρόπου ανακύκλωσής τους και, πάνω απ’ όλα, της ανάγκης ύπαρξής τους. Τώρα που συνειδητοποιούμε πλέον πόσο αλληλένδετες είναι οι πράξεις μας με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας από τη λογική της παραγωγής στη λογική της σχέσης.

ΑΠΌ ΤΗΝ ΟΙΚΟ-ΝΟΜΊΑ ΣΤΗ ΝΈΑ ΟΙΚΟΛΟΓΊΑ

Ο όρος «οικολογία» επινοήθηκε από τον Γερμανό βιολόγο Ernst Haeckel το 1866, από τη σύνθεση των ελληνικών λέξεων «οίκος» και «λόγος», δηλαδή αναφέρεται στο σπίτι μας. Ο

6. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΑ, ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΒΙΟΛΟΓΊΑ, ΑΝΉΚΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΔΏΝ (HOMINIDAE), ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΜΈΡΟΣ ΤΗΣ ΟΜΟΤΑΞΊΑΣ ΤΩΝ ΘΗΛΑΣΤΙΚΏΝ (MAMMALIA) ΚΑΙ ΑΝΉΚΕΙ ΣΤΟ ΒΑΣΊΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΏΩΝ (ANIMALIA). ΣΕ ΑΥΤΌ ΔΕ ΤΟ ΒΑΣΊΛΕΙΟ ΥΠΟΛΟΓΊΖΕΤΑΙ ΌΤΙ ΑΝΉΚΟΥΝ ΠΆΝΩ ΑΠΌ 7 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΑΡΤΊΓΟΝΑ ΕΊΔΗ – ΈΧΟΥΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΊ ΠΕΡΊΠΟΥ 1,5 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΟ ΜΈΧΡΙ ΣΤΙΓΜΉΣ, ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ ΟΙ ΣΠΌΓΓΟΙ, ΟΙ ΜΈΔΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΈΝΤΟΜΑ (ΑΠΑΡΤΊΖΟΥΝ ΣΧΕΔΌΝ ΤΟ 70% ΤΟΥ ΣΥΝΌΛΟΥ).

7. ΠΡΌΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΊΑΣ ΘΕΩΡΕΊΤΑΙ Ο ΘΕΌΦΡΑΣΤΟΣ (ΜΑΘΗΤΉΣ ΚΑΙ ΔΙΆΔΟΧΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗ), Ο ΟΠΟΊΟΣ ΠΕΡΙΈΓΡΑΨΕ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΎ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΎ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΌΣ ΤΟΥΣ, ΉΔΗ ΑΠΌ ΤΟΝ 4ο ΑΙ. Π.Χ. Ο ΘΕΌΦΡΑΣΤΟΣ ΕΊΧΕ ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙ ΌΤΙ ΤΑ ΦΥΤΆ ΑΝΑΠΤΎΣΣΟΝΤΑΙ ΚΑΛΎΤΕΡΑ ΣΤΟΝ «ΟΙΚΕΊΟ ΤΌΠΟ» ΤΟΥΣ 'Ή, ΌΠΩΣ ΘΑ ΛΈΓΑΜΕ ΣΉΜΕΡΑ, ΣΤΟ ΚΑΤΆΛΛΗΛΟ ΕΝΔΙΑΊΤΗΜΑ (HABITAT).

51

ίδιος όρισε την οικολογία ως «επιστήμη της σχέσης των οργανισμών με το περιβάλλον»7. Από τότε η ιστορία της οικολογίας έχει περάσει από πολλά στάδια: ξεκίνησε ως μελέτη του φυσικού κόσμου (περιβαλλοντολογία) και κατέληξε μέχρι και πολιτικό κίνημα (πολιτική οικολογία). Σε όλο αυτό το διάστημα έχουμε κατανοήσει πλέον τη σημασία της και την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας, αλλά αδυνατούμε ακόμα να αλλάξουμε τις συνήθειές μας και να εφαρμόσουμε βιώσιμους τρόπους συμβίωσης. Είναι προφανές ότι πρέπει να διαχειριστούμε καλύτερα το σπίτι μας, ότι χρειαζόμαστε μια νέου είδους οικονομία, όπως δικαίως μας διδάσκει η ετυμολογία της λέξης, η οποία μπορεί να έρθει μόνο μέσα από μια καινούργια κατανόηση και κουλτούρα της οικολογίας, κάτι που έχει αρχίσει να διαφαίνεται τα τελευταία χρόνια και κατά όχι και τόσο περίεργο τρόπο σχηματοποιείται όλο και περισσότερο τις στιγμές καταστροφικών συμβάντων, π.χ. κατά την πρόσφατη πανδημία. Η οικολογία αποτελεί στη βάση της μια διακλαδική και ολιστική επιστήμη μιας και αξιοποιεί τις γνώσεις και την έρευνα πολλών φαινομενικά ετερόκλητων πεδίων. Αρχικά, αυτή η νέα οικολογία πρέπει να αναγνωριστεί καθολικά ως η μητέρα των επιστημών, περιλαμβάνοντας τη φυσική, τη βιολογία, τη χημεία, τα μαθηματικά και πολλές άλλες, φυσικές και μη, επιστήμες, όπως η κοινωνιολογία. Ο Alfred North Whitehead8, σε μια σειρά από διαλέξεις του με τίτλο «The concept of nature», είχε αναφερθεί ήδη σε κάτι τέτοιο, πάνω από έναν αιώνα πριν. Ο ίδιος άλλωστε ισχυριζόταν ότι «υπάρχει επιτακτική ανάγκη να δει κανείς τον κόσμο ως ένα δίκτυο αλληλένδετων διαδικασιών του οποίου είμαστε αναπόσπαστα κομμάτια, με τέτοιον τρόπο ώστε όλες μας οι επιλογές και πράξεις να έχουν αντίκτυπο στον κόσμο γύρω μας». Γι’ αυτό οι θεωρίες του βρίσκουν σήμερα εφαρμογή σε πεδία όπως η περιβαλλοντική ηθική και η κουλτούρα της οικολογίας γενικότερα.

Η ΝΈΑ ΟΙΚΟΛΟΓΊΑ:

- Προτείνει μοντέλα και τρόπους συμβίωσης με τους υπόλοιπους οργανισμούς του πλανήτη, δεν πρέπει απλώς να προσπαθεί να διορθώσει τα λάθη που έχουμε κάνει ως ανθρωπότητα.

- Διερευνά αν χρειάζεται να κατασκευάσει κάτι ή όχι, δεν αρκείται στο να κατασκευάζει καινούργια πράγματα με καινοτόμες τεχνολογίες και ανακυκλωμένα (ή ανακυκλώσιμα) υλικά.

- Χρησιμοποιεί αυτά που ήδη υπάρχουν, βελ8. MΑΘΗΜΑΤΙΚΌΣ, ΦΙΛΌΣΟΦΟΣ ΚΑΙ ΠΑΤΈΡΑΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑΣ, Η ΟΠΟΊΑ ΣΉΜΕΡΑ ΈΧΕΙ ΒΡΕΙ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΡΕΊΑ ΓΚΆΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΏΝ ΚΛΆΔΩΝ. ΣΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΊΑΣ ΤΟΥ Ο WHITEHEAD ΈΓΡΑΨΕ ΚΥΡΊΩΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΆ, ΤΗ ΛΟΓΙΚΉ ΚΑΙ ΤΗ ΦΥΣΙΚΉ ΚΑΙ ΈΣΤΡΕΨΕ ΣΤΑΔΙΑΚΆ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΉ ΤΟΥ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΉΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΆ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΉ. ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΕ ΌΤΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ, ΑΝΤΊ ΓΙΑ ΥΛΙΚΆ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΑ, ΚΑΙ ΌΤΙ ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΕΊΝΑΙ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΝΑ ΟΡΊΖΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΙΣ ΣΧΈΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ, ΑΠΟΡΡΊΠΤΟΝΤΑΣ ΈΤΣΙ ΤΗ ΘΕΩΡΊΑ ΌΤΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΕΊΝΑΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΏΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΈΝΗ ΑΠΌ ΚΟΜΜΆΤΙΑ ΤΗΣ ΎΛΗΣ ΠΟΥ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΑΝΕΞΆΡΤΗΤΑ ΤΟ ΈΝΑ ΑΠΌ ΤΟ ΆΛΛΟ.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 τιώνοντάς τα, άρα χωρίς να φορτίζει περαιτέρω τα υπάρχοντα οικοσυστήματα.

- Μαθαίνει από την εμπειρία του παρελθόντος έτσι ώστε να μπορεί να την ενσωματώσει στον σύγχρονο και μελλοντικό τρόπο ζωής (βλ. Lo-TEK design9).

- Έ χει τη βάση της στην εκπαίδευση και στην κατανόηση της θέσης μας ως μέρους του όλου και όχι στη δημιουργία επιχειρηματικών μοντέλων (green business).

- Δ ημιουργεί καινούργια κοινωνικοπολιτικά δίκτυα που εμπεριέχουν κι άλλες οντότητες του πλανήτη αντί να πουλάει πακέτα αντιστάθμισης ρύπων στο διαδίκτυο στην άλλη άκρη του κόσμου.

- Ε ίναι εδώ και μπορεί να επιτευχθεί ουσιαστικά μέσα από την εκπαίδευση και την κουλτούρα σε όλα τα επίπεδα και στάδια της ζωής μας.

- Ε ίμαστε όλοι εμείς, ο καθένας μέσα από την ατομική του ζωή και τα βιώματα, που φτιάχνουμε τα έργα, τα αντικείμενα, τις επιχειρήσεις, τους νόμους και τις σχέσεις που καταρτίζουν την κοινωνία των ανθρώπων, η οποία πλέον ξέρουμε ότι δεν μπορεί (και δεν είναι) ανεξάρτητη από τον φυσικό κόσμο. Όταν κατανοήσουμε χειροπιαστά τι σημαίνει αυτό και οδηγηθούμε σε μια πλανητική συνείδηση, τότε θα μπορούμε πραγματικά να μιλήσουμε για ηθική και ελευθερία. Τότε θα μπορέσουμε να γίνουμε το ανθρώπινο είδος που νομίζουμε ότι είμαστε. Όταν κατανοήσουμε ότι είμαστε πραγματικά μέρος του όλου, τότε θα βρούμε ο καθένας τη θέση του στον πλανητικό κήπο του Giles Clement10, σαν κηπουροί και συνάμα πετραδάκια σε αυτόν τον υπέροχο κήπο που ονομάζουμε «πλανήτη γη». Ο Θάνος Ζακόπουλος είναι ένας υβριδικός στοχαστής και δημιουργός που ασχολείται με τη σχέση του ανθρώπου με το υπόλοιπο φυσικό περιβάλλον, ενώνοντας τους κόσμους της επιστήμης και της φιλοσοφίας με την τέχνη. Έχει κάνει εκθέσεις και διαλέξεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη με θέμα την τέχνη και το design. Tο 2009 ίδρυσε με την Katia Meneghini το CTRLZAK studio με έδρα το Μιλάνο, όπου και διδάσκει στο πανεπιστήμιο ΝΑΒΑ. Ως art director που συνεργάζεται με εταιρείες και οργανισμούς δημιουργεί και επιμελείται πρότζεκτ στα οποία το νόημα συνυπάρχει με την εμπορική διάσταση, ακολουθώντας το μότο «Form follows meaning». www.ctrlzak.com & www.thanoszakopoulos.com

9. LO-TEK, DESIGN BY RADICAL INDIGENISM ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΥΣΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΠΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΤΗΝ JULIA WATSON ΜΕ ΣΤΌΧΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΌΗΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΉΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΙΘΑΓΕΝΏΝ ΣΕ ΔΙΆΦΟΡΑ ΜΈΡΗ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ, ΠΟΥ ΠΑΡΆΓΟΥΝ ΑΕΙΦΌΡΕΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΆ ΑΝΘΕΚΤΙΚΈΣ ΔΟΜΈΣ ΣΕ ΑΡΜΟΝΊΑ ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ.

10. ΚΗΠΟΥΡΌΣ, ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΤΟΠΊΟΥ, ΒΟΤΑΝΟΛΌΓΟΣ, ΕΝΤΟΜΟΛΌΓΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ, Ο GILLES CLEMENT, ΕΚΤΌΣ ΑΠΌ ΤOΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΣΗΜΑΝΤΙΚΏΝ ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΙΚΏΝ ΚΉΠΩΝ ΣΤΗ ΓΑΛΛΊΑ, ΈΧΕΙ ΔΙΔΆΞΕΙ ΚΑΙ ΓΡΆΨΕΙ ΒΙΒΛΊΑ ΠΆΝΩ ΣΤΗΝ ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ ΣΤΑ ΦΥΣΙΚΆ ΟΙΚΟΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΉΠΟ ΩΣ ΜΟΝΤΈΛΟ. ΑΝΈΠΤΥΞΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΑ ΤΗΝ ΙΔΈΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟΎ ΚΉΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟΎ ΚΗΠΟΥΡΟΎ, ΌΠΟΥ Ο ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΈΧΕΙ ΈΝΑΝ ΡΌΛΟ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΜΈΝΟΥ ΚΗΠΟΥΡΟΎ-ΕΠΙΣΤΆΤΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΉΤΗ ΜΑΣ, Ο ΟΠΟΊΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΚΑΤΆ ΚΆΠΟΙΟΝ ΤΡΌΠΟ ΈΝΑΝ ΤΕΡΆΣΤΙΟ ΚΉΠΟ ΜΕ ΌΡΙΑ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΗ ΒΙΌΣΦΑΙΡΑ.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

«THE SPOT»: TΟ «ΚΤΊΡΙΟ ΤΟΥ ΑΎΡΙΟ»

ADM�23

52

Πώς μπορούν ένα αρχιτεκτονικό γραφείο και ένας όμιλος δομικών υλικών να ανοίξουν τον δρόμο για τα αειφόρα κτίρια του μέλλοντος; Την απάντηση δίνουν ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ και το αρχιτεκτονικό γραφείο Pieris.Architects μέσω της συνεργασίας τους για τον σχεδιασμό του σύγχρονου και ενεργειακά αποδοτικού κτιρίου «the SPOT» (Sustainable Practices of Tomorrow) στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου Πατρών, στο Ρίο. Το «the SPOT» είναι το «κτίριο του αύριο», το οποίο θα σχεδιαστεί, θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει με στόχο το ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και με γνώμονα τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Πρόκειται, μάλιστα, για το πρώτο κτίριο στην Ελλάδα όπου θα εφαρμοστεί σε πραγματική κλίμακα η τεχνολογία ρομποτικής τρισδιάστατης εκτύπωσης σκυροδέματος (3D concrete printing). Η Στέλλα Πιερή και ο Πιέρος Πιερής, αρχιτέκτονες και partners του γραφείου Pieris.Architects, μας εξηγούν τη σημασία αυτού του πρωτοπόρου έργου καθώς και τους λόγους για τους οποίους αποφάσισαν να πάρουν μέρος στη δημιουργία του «the SPOT». ΠΏΣ ΟΔΗΓΗΘΉΚΑΤΕ ΣΤΗΝ ΑΠΌΦΑΣΗ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΈΧΕΤΕ ΣΤΟ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΓΙΑ ΤΟ «ΚΤΊΡΙΟ ΤΟΥ ΑΎΡΙΟ»; ΠΙΈΡΟΣ ΠΙΕΡΉΣ: Στο γραφείο Pieris.Architects θεωρούμε τη βιώσιμη ανάπτυξη αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Στρατηγική μας είναι να δημιουργούμε χώρους και κτίρια που είναι εναρμονισμένα με το περιβάλλον, έχουν πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση και χρησιμοποιούν αειφόρες πρακτικές σε όλη τη διαδικασία του σχεδιασμού και της κατασκευής. Πρωτίστως επιθυμούμε η βιωσιμότητα στα έργα μας να γίνεται αντιληπτή όχι μόνο μέσα από τις χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις αλλά κυρίως βιωματικά, δηλαδή μέσα από τον σχεδιασμό να προάγεται η ευεξία και να προσφέρεται στον χρήστη ένας οικολογικός τρόπος ζωής. Ως εκ τούτου, η συμμετοχή μας στο «the SPOT» και η συνεργασία μας με τον Όμιλο ΗΡΑΚΛΗΣ, ο οποίος έχει στο επίκεντρο της στρατηγικής του την επιτάχυνση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη μετάβαση σε αειφόρες κατασκευές, ήταν φυσικό επακόλουθο. Μέσω αυτού του πρωτοπόρου έργου μπορούμε να συνεισφέρουμε στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σημασία της αειφορίας και να προωθήσουμε τη χρήση αειφόρων πρακτικών στην αρχιτεκτονική και στην κατασκευή κτιρίων.

GREEN ISSUE

53

Από τους Pieris.Architects και τον Όμιλο ΗΡΑΚΛΗΣ.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΠΏΣ ΘΑ ΣΥΝΕΙΣΦΈΡΕΤΕ ΑΠΌ ΠΛΕΥΡΆΣ ΣΑΣ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΌ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΎ ΑΠΟΤΥΠΏΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΤΙΡΊΟΥ ΣΕ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΎΚΛΟ ΖΩΉΣ ΤΟΥ; Σ.Π.: Από την πλευρά μας θα διαδραματίσουμε καθοριστικό ρόλο στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του «the SPOT» μέσω του σωστού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ο οποίος έγκειται στην ορθή επιλογή δομικών υλικών και στην ιδανικότερη χωροθέτηση του κτιρίου, προκειμένου να περιοριστούν εκ των προτέρων οι μελλοντικές ενεργειακές καταναλώσεις κατά τη λειτουργία του. Ενσωματώσαμε από την αρχή του σχεδιασμού βιώσιμες λύσεις, όπως η σωστή χωροθέτηση και ο προσανατολισμός του κτιρίου, η επιλογή οικολογικών υλικών από κοντινές περιοχές, το παθητικό σύστημα σκίασης, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η εφαρμογή έξυπνων συστημάτων διαχείρισης ενέργειας. Ταυτόχρονα, λάβαμε υπόψη μας τις ανάγκες των επισκεπτών του κτιρίου, με στόχο τόσο την ευεξία τους όσο και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος κατά τη χρήση του. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ ΤΟΥ ΚΤΙΡΊΟΥ ΘΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΊ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΤΌΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΜΈΘΟΔΟΣ, ΑΥΤΉ ΤΗΣ ΡΟΜΠΟΤΙΚΉΣ ΤΡΙΣΔΙΆΣΤΑΤΗΣ ΕΚΤΎΠΩΣΗΣ ΣΚΥΡΟΔΈΜΑΤΟΣ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΉ ΚΛΊΜΑΚΑ. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΉΜΑΤΑ ΑΥΤΉΣ ΤΗΣ ΜΕΘΌΔΟΥ; Π.Π.: Η τρισδιάστατη εκτύπωση κτιρίου έχει μια σειρά από πλεονεκτήματα, όπως ο μειωμένος χρόνος κατασκευής, σε αντίθεση με μια παραδοσιακή κατασκευή που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή ακόμα και χρόνια. Έχει επίσης χαμηλότερο κόστος κατασκευής –λόγω της εξοικονόμησης χρόνου και υλικών–, ενώ παράλληλα αποτελεί λύση με βελτιωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, καθώς χρησιμοποιούνται λιγότερα υλικά και παράγονται λιγότεροι ρύποι. Ταυτόχρονα, προσφέρει τη δυνατότητα κατασκευής εξειδικευμένων και σύνθετων σχεδίων χάρη στην αυτοματοποίηση και τον ψηφιακό έλεγχο, ενώ το πιο σημαντικό είναι ότι αποτελεί λύση κατασκευής σε δύσβατες περιοχές ή σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών. Για εμάς, αυτή είναι και η ουσία της κατασκευής με τρισδιάστατη εκτύπωση, δηλαδή αυτός που τη χρησιμοποιεί να μην έχει ως κύριο μέλημα μόνο τη δημιουργία εντυπωσιακών και ευφάνταστων αρχιτεκτονικών μορφών ή την εξοικονόμηση κόστους και την ταχύτητα της κατασκευής αλλά να εστιάζει και στην αειφορία και στην επίλυση προβλημάτων που δεν μπορούν να λυθούν εύκολα με τις συμβατικές μεθόδους κατασκευής.

ΣΤΈΛΛΑ ΠΙΕΡΉ: Ασχολούμαστε συστηματικά με τον σχεδιασμό αειφόρων κτιρίων και την ενσωμάτωση καινοτόμων υλικών και συστημάτων από το 2001, προτού καν γίνει πολιτικά ορθό το να μιλάμε για ανθρακικό και ενεργειακό αποτύπωμα. Η οικολογία αποτελεί μια καθημερινή πρακτική, η οποία προκύπτει αβίαστα από τη στιγμή της σύλληψης της πρώτης ιδέας κάθε έργου. Το «the SPOT» εξ ορισμού συγκεντρώνει αυτά τα χαρακτηριστικά που προανέφερα, τα οποία το κατέστησαν από την πρώτη στιγμή ελκυστικό αλλά και μια πρόκληση για εμάς. Πρόκειται για ένα έργο καινοτόμο που στοχεύει στην προώθηση αειφόρων πρακτικών τόσο μέσα από την κατασκευή όσο και μέσα από την τυπολογία του, αφού πρόκειται για ένα εκκολαπτήριο νεοφυών επιχειρήσεων. Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την επιλογή μας από τον Όμιλο ΗΡΑΚΛΗΣ, με τον οποίο μοιραζόμαστε το κοινό όραμα για αειφόρες κατασκευές, για τον σχεδιασμό του «the SPOT». Και είμαστε βέβαιοι ότι αυτό το έργο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για μελλοντικές πρακτικές οικοδόμησης με σκυρόδεμα στη χώρα. ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ Η ΠΗΓΉ ΈΜΠΝΕΥΣΉΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΤΟΥ «THE SPOT»; Π.Π.: Θέλαμε να σχεδιάσουμε ένα κτίριο που, πέρα από τις αειφόρες στρατηγικές, θα αναδεικνύει τις δυνατότητες της τρισδιάστατης εκτύπωσης, καθώς θα αποτελέσει το πρώτο εκτυπωμένο κτίριο στην Ελλάδα. Επιδιώξαμε, λοιπόν, να του δώσουμε μια πιο οργανική και συνάμα λιτή μορφή που θα ήταν δύσκολο να κατασκευαστεί με συμβατικά μέσα, ενώ εμπνευστήκαμε από την ίδια τη φύση, τα συστατικά στοιχεία της οποίας έχουν στην πλειοψηφία τους οργανική μορφή. Σ.Π.: Το «the SPOT» είναι ένα κτίριο που σχεδιάστηκε ώστε να λειτουργεί και να στέκεται μεμονωμένα, δηλαδή να είναι αυθύπαρκτο, αλλά να αποτελεί παράλληλα και μέρος μιας μεγαλύτερης συστάδας κτιρίων ίδιου τύπου και μορφολογίας. Η φύση αποτελεί κεντρικό θέμα και κυρίαρχο στοιχείο μέσω των φυτεμένων δωμάτων, της διαμόρφωσης των ανοιγμάτων του κελύφους του και της φύτευσης του περιβάλλοντος χώρου του κτιρίου.

Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ

U R B LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

B A N LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARTWORK: TINA MARINAKI, INSTA: ATHENS_SURREAL, #SURREALATHENS

GREEN ISSUE

Χ ΟΡ Η Γ ΟΣ Ε Ν ΟΤ Η Τ Α Σ

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

56

ARCHITECTURE DESIGN MAP

O ΑΘΗΝΑΪΚΌΣ ΜΙΚΡΌΚΟΣΜΟΣ ΤΩ Τρία εξαιρετικά δυναμικά και αβανγκάρντ αρχιτεκτονικά γραφεία των Αθηνών, οι ΚΚΜΚ Architects (Κατερίνα Καραγιάννη & Μαρίνα Καραμαλή), οι AVW Architecture (Αγγελική Αθανασιάδου & Κατερίνα Βασιλάκου) και οι K-STUDIO (Δημήτρης & Κωνσταντίνος Καραμπατάκης), επιλέγουν τον αγαπημένο τους πράσινο μικρόκοσμο των Αθηνών. Επισκεφθήκαμε τα green gems της πόλης με τον πιο sustainable τρόπο, πάνω σε ηλεκτρικά ποδήλατα της Kosmoride, και τους απαθανατίσαμε εμπνευσμένοι από τη σύνδεση μικροκινητικότητας και αρχιτεκτονικής.

Ιδεαλιστές, τελειομανείς, τους απασχολεί η σχέση αρχιτεκτονικής και φύσης που απειλείται από την έντονη αστικοποίηση και την κλιματική αλλαγή και με τη σχεδιαστική φιλοσοφία τους απευθύνονται στην παγκόσμια αγορά, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στην αρχιτεκτονική της επόμενης μέρας. Μέσα στην αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας επιδιώκουν πάντα μια αίσθηση φυσική, όπως η κίνηση. Άλλωστε, εμπνέονται από τη φύση όσο και από τον χαρακτήρα της πόλης, στην οποία εργάζονται, κινούνται και ζουν, και γνωρίζουν πως τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τη θαυματουργή απόλαυση του να επισκέπτεσαι όλα εκείνα τα σημεία στα οποία μπορείς να φορτίσεις τις μπαταρίες σου και δίχως τα οποία δεν μπορείς καν να φανταστείς τη ζωή με το ποδήλατο.

POW E R E D B Y

GREEN ISSUE

Ν

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΠΡΆΣΙΝΟΣ . ΑΡΧΙΤΕΚΤΌΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗN ΝΤΟΓΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ SPYROS HOUND/DESIGN AMBASSADOR

57

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

E-BIKES: Κ ΑΤΕΡΊΝΑ, GOCYCLE G4I ΜΑΡΊΝΑ, STROMER ST2

58

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΚΚΜΚ ARCHITECTS ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΚΑΡΆΓΙΑΝΝΗ & ΜΑΡΊΝΑ ΚΑΡΑΜΑΛΉ «Η Αθήνα έγινε μεγαλούπολη, ενώ δεν υπήρχε ο πολεοδομικός συντονισμός που θα εγγυόταν την αρμονική συμβίωση με τον περιβάλλοντα χώρο. Υπάρχουν πάρκα και λόφοι που προσφέρουν στους κατοίκους την αναγκαία επαφή με τη φύση, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις τα σημεία αυτά δεν είναι παρά αποσπασματικές λύσεις, δεν είναι ενσωματωμένα ούτε εναρμονισμένα με τις διαδρομές και την καθημερινότητα των πολιτών. Ως κάτοικοι και αρχιτέκτονες που ζούμε έντονα το κέντρο της πόλης, κινούμαστε και αντιλαμβανόμαστε την πρωτεύουσα μέσα από σύντομες διαδρομές. Σε αυτές τις μεταβάσεις, οι χώροι που μας προσφέρουν ευεξία είναι τα μικρά πάρκα και οι πλατείες που διασχίζουμε. Η Αθήνα έχει σε κάθε γωνιά της λίγα τετραγωνικά πρασίνου που είναι οι μικρές δόσεις φύσης που συναντάει όποιος κινείται στο κέντρο της. Πιστεύουμε ότι ο τρόπος για να καταφέρουμε να βιώσουμε περισσότερο τη φύση μέσα στην πόλη είναι να φροντίσουμε και να αναδείξουμε αυτούς τους χώρους. Το Ιαπωνικό Πάρκο δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα της Ιαπωνικής Πρεσβείας, σε συνεργασία με τον δήμο Αθηναίων. Είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση για το πώς η αρχιτεκτονική τοπίου και η επιμέλεια ενός χώρου μπορούν να προσφέρουν μια αναπάντεχη εμπειρία στον επισκέπτη. Η σύνθεση των στοιχείων του κήπου, με το νερό, το χαλίκι, το γκαζόν και τα σημεία ανάπαυσης, και ο κενός χώρος δημιουργούν μια ισορροπία που προσελκύει το ενδιαφέρον, προσφέροντας μια μικρή απόλαυση στον επισκέπτη».

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

59

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

60

E-BIKES: Δ ΗΜΉΤΡΗΣ, STROMER ST7 (RED DOT - BEST OF BEST 2023) KΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ, RIESE & MULLER UBN FIVE SILENT

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 K-STUDIO ΔΗΜΉΤΡΗΣ & ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΚΑΡΑΜΠΑΤΆΚΗΣ «Παρών στις καθημερινές μας διαδρομές μεταξύ γραφείου και σπιτιού (τυχαίνει και τα δύο να βρίσκονται πέριξ αυτού), ο Λυκαβηττός είναι ένα τοπόσημο με το οποίο βρισκόμαστε καθημερινά σε επαφή και αποτελεί τον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των δύο, εκεί όπου πραγματοποιείται η αποσυμπίεση και η προετοιμασία για τη μετάβαση από τη μία πτυχή της ζωής στην άλλη. Είναι ενδιαφέρον γιατί αυτή η στιγμή στη ρουτίνα της καθημερινότητας ταυτίζεται και με την αποσυμπίεση του πυκνότατου αστικού ιστού του κέντρου της Αθήνας. Ο λόφος ανακουφίζει με έναν τρόπο την πυκνή δόμηση που σκαρφαλώνει ως τις ανηφόρες του και μαζί και σταδιακά υποχωρεί για να αντικατασταθεί από το πράσινο αλλά και την 360 μοιρών θέα στην πόλη. Η αλλαγή αυτή της προοπτικής είναι μια μοναδική αίσθηση, καθώς πάνω από την πόλη οι ρυθμοί πέφτουν και οι θερμοκρασίες γίνονται πιο ήπιες χάρη στα φυτά και το φύσημα του ανέμου, για να συνθέσουν ένα πραγματικά γαλήνιο τοπίο. Είναι, λοιπόν, ένας τόπος-ευκαιρία για να σταματήσεις και να κοιτάξεις τη ζωή και την πόλη από μια άλλη οπτική, από μια απόσταση ασφαλείας. Προσφέρει τόσες ευκαιρίες και διαφορετικές προοπτικές όσες και οι 360 μοίρες, έχει πολλά πρόσωπα, είτε μέσω της θέας, ως εκεί που φτάνει το μάτι, είτε πιο εσωτερικά, με τις μικρές κοιλάδες, για πιο ήρεμους περιπάτους. Αγαπημένο σημείο το θέατρο του Ζενέτου ‒ ανυπομονούμε ιδιαίτερα για την ολοκλήρωση της ανάπλασής του, εκεί θα επιστρέψουμε για την πρώτη προγραμματισμένη συναυλία μετά από πολλά χρόνια».

24

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

AVW ARCHITECTURE ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΑΘΑΝΑΣΙΆΔΟΥ & ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΒΑΣΙΛΆΚΟΥ «Για να σχεδιάσεις την αυλή ενός δημοτικού σχολείου, πρέπει να ανατρέξεις στις παιδικές σου αναμνήσεις και να εμπνευστείς απ’ όλα όσα έκαναν τον κόσμο γύρω σου μια σπουδαία εμπειρία, μια κατάκτηση της ζωής και των ικανοτήτων του σώματός σου. Το κρυφτό και το κυνηγητό, η κούνια και η τραμπάλα ή το ποδήλατο, αποτελούν για τα παιδιά μια καθημερινή διασκεδαστική δραστηριότητα, ένα παιχνίδι. Ουσιαστικά πρόκειται για την αναγνώριση του σώματος, των δεξιοτήτων και των αντοχών του, του όγκου και της δύναμής του. Λένε πως ποτέ δεν ξεχνιέται το ποδήλατο, γιατί το να κάνεις ποδήλατο είναι μία από τις κατακτήσεις του παιδικού σώματος που δεν αποτελούν απλώς μια γνώση αλλά για μια “σωματοποιημένη” εμπειρία. Και η αυλή, μικρότερη ή μεγαλύτερη, αποτελούσε πάντα τον τόπο εκκίνησης των διαδρομών. Έπειτα, οι διαδρομές αυτές επεκτείνονταν στους δρόμους και στις γειτονιές. Και σήμερα, που η σωματική υγεία και η ευεξία είναι περισσότερο από ποτέ μια υπέρτατη ανάγκη και αξία, και ενώ το περιβάλλον καλεί τον καθένα μας να υιοθετήσει πράσινες πρακτικές, οι διαδρομές με το ποδήλατο επεκτείνονται ολοένα και περισσότερο, σε ολόκληρη την πόλη. Το ποδήλατο, ως μέσο μετακίνησης, εντάσσεται στη ζωή μας ως μια παλιά και ταυτόχρονα νέα συνήθεια που μας βοηθάει να προοδεύουμε πρακτικά και πολιτισμικά. Μας υπενθυμίζει πάντα την εμπειρία της πρωτόγνωρης εκείνης αίσθησης των παιδικών μας χρόνων, ενώ, ταυτόχρονα, σηματοδοτεί μια νέα κατάκτηση στη σύγχρονη καθημερινότητα και τις συνήθειές μας».

62

ARCHITECTURE DESIGN MAP

E-BIKES: Α ΓΓΕΛΙΚΉ, STROMER ST1 LCI ΚΑΤΕΡΊΝΑ, MOUSTACHE XROAD FS 3

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

63

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΤΟ ΠΡΏΤΟ Π Ρ Ά Σ Ι Ν Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΌ Μ Ο Υ Σ Ε Ί Ο ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ

ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤ Α Ζ Ο Π Ο Υ Λ Ο

Ο νικητής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού Γεώργιος Τσολάκης μιλά για το φιλόδοξο εγχείρημα και την αρχιτεκτονική προσέγγιση.

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

65

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Ένας υπερτοπικός πόλος πολιτισμού, πρασίνου και αναψυχής αναμένεται να δημιουργηθεί στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος. Με την κατασκευή του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Ελλάδας αναμένεται να γίνει πραγματικότητα ένας τόπος πνευματικής ακτινοβολίας, προβάλλοντας παράλληλα την εξωστρέφεια του κτιρίου, τα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά του καθώς και το μηδενικό περιβαλλοντικό του αποτύπωμα. Είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός του εστιάζει στην τοπογραφία, στην πολεοδομία και στη δημόσια αρχαιολογία, ενσωματώνοντας δημιουργικά τόσο τους άξονες του τοπίου όσο και τη δομή της πόλης. Αυτή η νέα κυψέλη πολιτισμού θα δώσει μια νέα πνοή στην αστική γεωγραφία και στην εγχώρια πολιτιστική πραγματικότητα, αφού θα μπορεί να φιλοξενήσει χιλιάδες μοναδικά ευρήματα από τις ανασκαφές που έχει πραγματοποιήσει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών σε διάφορες περιοχές της Αθήνας τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς και ευρήματα από τις ανασκαφές του μετρό που σήμερα βρίσκονται ακόμα και σε κοντέινερ. Μοναδικά αντικείμενα που θα βγουν στο φως και θα αναδειχθούν μέσα στις ιδανικές συνθήκες ενός σύγχρονου μουσείου. Το κτίριο που θα στεγάσει το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας θα εκτείνεται σε περίπου 14.000 τ.μ., εκ των οποίων 5.400 τ.μ. θα είναι εκθεσιακοί χώροι, 3.500 τ.μ. αποθήκες, 650 τ.μ. αφιερωμένα σε εκπαιδευτικές δράσεις και 780 σε εργαστήρια. Στον περιβάλλοντα χώρο προβλέπεται η κατασκευή ανοιχτού αμφιθεάτρου 500 θέσεων, ενώ στο εσωτερικό θα στεγαστούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις του «Διεθνούς Κοινού των Ακαδημιών». Παράλληλα, στο πλαίσιο της ανάδειξης της Ακαδημίας Πλάτωνος, από πλευράς του δήμου Αθηναίων προβλέπεται και η ανάπλαση του χώρου πρασίνου με τη δημιουργία ενός πάρκου

ARCHITECTURE DESIGN MAP με όρους αειφορίας και βιωσιμότητας. Το πρότζεκτ ανέλαβε ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας Γιώργος Τσολάκης, του οποίου το γραφείο Tsolakis Architects κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό για την ανάληψη του έργου. Ο ίδιος μας μίλησε για το φιλόδοξο εγχείρημα στο οποίο θα παρουσιάζεται η ιστορία της πόλης αλλά και για την αρχιτεκτονική προσέγγιση που ακολούθησε για τον σχεδιασμό ενός μουσείου που θα είναι σε πλήρη αρμονία με το φυσικό έδαφος. «Περιπλανώμενος στην Ακαδημία Πλάτωνος, αντιλαμβάνεσαι πως η φύση πρωταγωνιστεί στην περιοχή. Νιώθεις αποκομμένος από την πόλη. Στα σημεία όπου τα δέντρα σχηματίζουν πυκνές συστάδες, το έδαφος κατηφορίζει, αποκαλύπτοντας ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών. Σε αυτόν τον φορτισμένο με μνήμες χώρο και σε έναν από τους σημαντικότερους χώρους πρασίνου της Αθήνας πρόκειται να κατασκευαστεί το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών, στόχος του οποίου είναι να ανοίξει τον δρόμο για την κατασκευή φιλικών προς το περιβάλλον δημόσιων κτιρίων, να μην αλλοιώσει την υπάρχουσα συνθήκη βίωσης του χώρου αλλά να την εμπλουτίσει. Έδαφος και φυτικά στοιχεία, αρχαία ευρήματα και Ιστορία, πόλη και πολίτες είναι οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον σχεδιασμό του μουσείου ως προς τη μορφή, τη λειτουργία αλλά και τη βιοκλιματική του συμπεριφορά», αναφέρει ο γνωστός αρχιτέκτονας σχετικά με τη γενική ιδέα της δημιουργίας του μουσείου. Όσον αφορά τα κύρια χαρακτηριστικά του, ο κ. Τσολάκης εστιάζει στη γεωμετρία και επισημαίνει: «Η σχέση των πρώτων Αθηναίων με το τοπίο βασιζόταν στην αίσθηση της όρασης για τη χωρογράφηση του αντιληπτικού πεδίου. Η Αθήνα δεν σχεδιάστηκε ως ένα νέο σχήμα που επιβλήθηκε στο τοπίο. Αντιθέτως, η πόλη εναρμονίστηκε με την τοπογραφία,

καθώς κάθε σημαντικός δημόσιος χώρος και κτίριο κατασκευάστηκε σε σχέση με το προϋπάρχον, με το φυσικό, με το θεϊκό, δημιουργώντας μια δυναμική σύνδεση διακριτών τοπόσημων και οργάνωσης του χώρου. Η εφαρμογή της γεωμετρίας, το σώφρον και δίκαιο μέτρημα της γης, οργανώνει το φαινομενικό χάος με αρμονικό τρόπο, εξισορροπώντας τον φυσικό κόσμο με τον τεχνητό. Η παραπάνω συνθήκη αντίληψης του χώρου, η σχέση του προϋπάρχοντος με το νέο και του γενικού με το μερικό αποτέλεσε τον βασικό οδηγό για τον σχεδιασμό του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Η δικαιοσύνη της γεωμετρίας διαμορφώνει το σχέδιο γενικής διάταξης διαδοχικά, από τη γενική κλίμακα της πόλης στην ειδική του άλσους και του ανθρώπου. Η νέα κτιριακή κατασκευή και το υπάρχον διαμορφωμένο περιβάλλον συχνά παρουσιάζονται ως δυο αντίθετες δυνάμεις, οι οποίες προσπαθούν να επιβληθούν η μία στην άλλη. Η πρόταση αναδεικνύει τη δυνατότητα της ειρηνικής και αρμονικής συνύπαρξης και των δύο στοιχείων, καθώς το ένα αποτελεί μέρος του άλλου, δημιουργώντας ένα νέο όλον. Το αττικό φως, το υδάτινο στοιχείο, η χλωρίδα και η γεωμορφολογία του εδάφους συνδιαλέγονται αρμονικά με την κτιριακή δομή για να δώσουν έναν χώρο ελκυστικό για τον επισκέπτη και τον κάτοικο της περιοχής». Αναμφίβολα, το μεγάλο στοίχημα της κατασκευής του νέου μουσείου είναι η μείωση οποιασδήποτε περιβαλλοντικής όχλησης καθώς και η τήρηση των προδιαγραφών στο πλαίσιο του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της βιώσιμης ανάπτυξης. «Η στρατηγική διαχείρισης των φυσικών πόρων του μουσείου ακολουθεί το πνεύμα της πλατωνικής αντίληψης των πρωταρχικών στοιχείων περί της σύστασης του κόσμου, τα οποία συνθέτουν τη δημιουργία κάθε φυσικού αντικειμένου και συντελούν στην αρμονική συνύπαρξη του μέρους με το όλον. Έτσι

GREEN ISSUE η ενέργεια, η διαχείριση των υδάτων, η σχέση του κτιρίου με το έδαφος και η υλικότητά του, η βιοκλιματική του συμπεριφορά αλλά και οι άνθρωποι που θα επισκεφθούν τον χώρο οφείλουν να λειτουργούν ως ένα φιλικό προς το περιβάλλον, ανατροφοδοτούμενο σύστημα», λέει ο κ. Τσολάκης. Και συμπληρώνει όσον αφορά τον πυρήνα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού: «Επίκεντρο της επέμβασης αποτελεί το κενό-πλατεία το οποίο συνδέεται περιμετρικά με την πόλη και το υπόλοιπο πάρκο. Γύρω του αναπτύσσονται τέσσερις κτιριακές πτέρυγες, οι οποίες γεννιούνται από το έδαφος και σχηματίζουν επικλινή φυτεμένα δώματα. Στο νοτιοανατολικό τμήμα διαμορφώνεται η υπαίθρια γλυπτοθήκη και μεταφέρονται τα γήπεδα καλαθοσφαίρισης και ποδοσφαίρου με αναβαθμισμένες υποδομές (κερκίδες, κρήνες, παγκάκια, φωτιστικά στοιχεία), καθώς και ο υπόγειος χώρος στάθμευσης. Τα δώματα αναδύονται από το έδαφος ως φυσική συνέχειά του, εμφανίζοντας επικλινείς, βατές επιφάνειες, οι οποίες επεκτείνουν την υπάρχουσα φύτευση του άλσους και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη εδαφοκαλυπτικών φυτών, θάμνων και μικρών δέντρων. Η υπάρχουσα φύτευση ενισχύεται με ενδημικά δέντρα, χαρακτηριστικά του αθηναϊκού τοπίου. Οι νέες διαμορφώσεις και η ανάπτυξη των φυτεμένων δωμάτων θα επιφέρει αύξηση και εμπλουτισμό του πράσινου ισοζυγίου του άλσους κατά 35%. Επιπρόσθετα, οι νέες δεντροφυτεύσεις θα αποτελούνται από αειθαλείς και φυλλοβόλες ποικιλίες, χαρακτηριστικές του αττικού τοπίου, και θα βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη σκίαση του χώρου, φιλτράροντας τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες. Τέλος, η στατική δομή και οι όψεις θα κατασκευαστούν από εμφανές, οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα υλικά του κελύφους (σκυρόδεμα, υαλοπίνακες, εξωτερικά και εσωτερικά δάπεδα) προδιαγράφονται ως υλικά υψηλής αντοχής, μεγάλης θερμοχωρητικότητας και χαμηλού

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 κόστους συντήρησης». Ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις λειτουργικές απαιτήσεις, ο επικεφαλής του γραφείου Tsolakis Architects υποστηρίζει: «Σχετικά με τον τομέα της ενέργειας, φωτοβολταϊκά στοιχεία (συνολικής επιφάνειας περίπου 3.000 τ.μ.) τοποθετούνται στη νότια πλευρά του οικοπέδου, στο στέγαστρο του ποδοσφαιρικού γηπέδου και στην οροφή της πτέρυγας των εργαστηρίων, προσφέροντας ενεργειακή αυτονομία στο αθλητικό πάρκο και τη γλυπτοθήκη. Η ανανεώσιμη ενέργεια από τα πανέλα θα διοχετεύεται για την κάλυψη των αναγκών του μουσείου και για τη θέρμανση του νερού. Καθώς η πλειοψηφία της επιφάνειας του μουσείου αναπτύσσεται υπογείως, οι ανάγκες για θερμομόνωση και η χρήση των κλιματιστικών μειώνονται. Παρόμοιο αποτέλεσμα παράγεται και με το φυτεμένο δώμα, το οποίο μονώνει με φυσικό τρόπο το κτίριο, ελαττώνοντας τις ανάγκες τεχνητής θέρμανσης. Η γεωμετρία και ο προσανατολισμός του κτιρίου συμβάλλουν στην προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και τη διάχυση του φωτός προς τους εσωτερικούς χώρους. Οι πεσσοί των στοών δημιουργούν ρυθμικά κενά και πλήρη, σκιάζοντας ταυτόχρονα τους πιο ευαίσθητους χώρους του μουσείου και βοηθώντας την πιθανή διάταξη μιας μελλοντικής έκθεσης. Λόγω της ανάπτυξης μεγάλου μέρους της επιφάνειας του μουσείου στο υπέδαφος, ο φυσικός φωτισμός είναι πολύ περιορισμένος. Γι’ αυτόν τον λόγο θα τοποθετηθεί ένα πλέγμα από φωτοσωλήνες που θα επιτρέπουν τη διείσδυση του ηλιακού φωτός ακόμα και στους πιο απόμακρους χώρους. Το έργο θα “ανακουφιστεί” ενεργειακά από την ύπαρξη συστήματος γεωθερμίας που θα μειώσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρήση του. Η γεωμετρία του κτιρίου με τα επικλινή, φυτεμένα δώματα επιτρέπει τη συλλογή των ομβρίων υδάτων σε

στρατηγικά τοποθετημένες υπόγειες δεξαμενές, οι οποίες ανατροφοδοτούν το αρδευτικό σύστημα ολόκληρου του πάρκου. Επιπλέον, οδηγούν με φυσικό τρόπο την πλειοψηφία του βρόχινου νερού προς το φυσικό έδαφος και με τη βοήθεια αποστραγγιστικών καναλιών θα αποφευχθεί η δημιουργία στάσιμων επιφανειών νερού. Οι σκληρές επιφάνειες των διαδρόμων και της πλατείας θα φέρουν επίσης σύστημα από ρείθρα που θα οδηγούν τα όμβρια ύδατα στις υπόγειες δεξαμενές συλλογής. Η υπαίθρια δεξαμενή του κήπου λειτουργεί ως ταμιευτήρας και συμβάλλει στον φυσικό δροσισμό της βόρειας πτέρυγας. Τοπική μονάδα ανακύκλωσης “μαύρου” νερού θα επαναχρησιμοποιεί το νερό των αποχωρητηρίων και των εργαστηρίων σε ένα κλειστό, ανατροφοδοτούμενο δίκτυο με τη χρήση ειδικών φίλτρων. Για τον αέρα και το κλίμα έχει προβλεφθεί η διευκόλυνση της διαχείρισης των φυσικών ρευμάτων αέρα, που θα βοηθούν στην ψύξη του και θα εξασφαλίζουν άνετες συνθήκες φυσικού αερισμού. Μάλιστα, οι υπαίθριες δαπεδοστρώσεις και ο αστικός εξοπλισμός διαμορφώνονται από ψυχρά υλικά που απορροφούν την ηλιακή θερμότητα. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η παραγόμενη θερμότητα από την αντανάκλαση των υλικών». Ο κ. Τσολάκης καταλήγει λέγοντας: «Οι αρχές σχεδιασμού του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου προβάλλουν το όραμα της Αθήνας του μέλλοντος. Μιας πόλης που σχετίζει τις κτιριακές υποδομές με το φυσικό έδαφος και το τοπίο, μιας πόλης που σέβεται, αναδεικνύει και συνυπάρχει αρμονικά με τη φύση και την ιστορία της, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλους τους πολίτες της». Αναμένουμε την ολοκλήρωση του έργου, η οποία θα προσφέρει ένα συναρπαστικό ταξίδι στην αθηναϊκή ιστορία και θα αλλάξει όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για τη σχέση των μουσείων με την πόλη.

Ο ΑΡΧΙ ΤΕΚΤΟ ΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟ Σ ΤΣΟ ΛΑΚΗΣ

67

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Η «ΕΞΩΤΙΚΉ»

ΤΗΛΈΜΑΧΟΣ

68

ΑΝΔΡΙΑΝΌΠΟΥΛΟΣ Α Π Ο Τ Ο Ν Δ ΙΟ Ν Ύ Σ Η Μ Α Ρ Ί Ν Ο

GREEN ISSUE

69

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΠΛΕΥΡΆ ΤΗΣ ΕΡΜΟΎ Ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος είναι ένας αρχιτέκτονας που θα αφήσει το αποτύπωμά του στη νέα όψη της πόλης που όλοι αναζητάμε. Σήμερα, αν και δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την ενοποίηση του παλιού κλέους με τη μοντέρνα πλευρά της, ένα νέο έργο έχει δρομολογηθεί, και δεν είναι άλλο από το σχέδιο ανάπλασης της οδού Ερμού, από την Καπνικαρέα έως τον σταθμό του Θησείου. Με περισσότερο βίωμα παρά φαντασία, η υπό ανάπλαση περιοχή είναι η «εξωτική» πλευρά της Ερμού, την οποία μαρτυρούν ακόμα και τα τοπωνύμια της περιοχής. Η ατμόσφαιρα του παζαριού και των παλαιοπωλείων, όπου κυριολεκτικά συσσωρεύονται οι ζωές ολόκληρων γενεών των Αθηναίων, ζει και πάλλεται στην αύρα των αναμνήσεων, μη θυμίζοντας σε τίποτα σχεδόν τη «δυτικότροπη» και εμπορικά εξελιγμένη Ερμού. Εδώ, κοιτώντας ένα βραχιόλι σ’ έναν πάγκο, μπορείς να φανταστείς μια ερωτευμένη γυναίκα τη δεκαετία του ’80. Πλάι σ’ ένα επιπλάδικο κάποιοι έζησαν τις πιο ξέφρενες και αυθεντικές εναλλακτικές νύχτες

των ’90s σε κάποιο κλαμπ. Πίσω από μανταλωμένες βιτρίνες θαρρείς πως ασπρόμαυρα φαντάσματα δουλεύουν ακόμα σε μικρά εργαστήρια και βιοτεχνίες περασμένων εποχών. Περπατάς και αναρωτιέσαι αν η Ερμού θα είναι σήμερα για σένα απλώς ένα πέρασμα ή θα μπεις σε ένα από τα φαγάδικα με την ετερόκλητη πελατεία. Θα προσπεράσεις τουρίστες και παρέες εφήβων πριν χαθείς ξανά στα στενά. Θα αναμετρηθείς με ορατούς και αόρατους «εχθρούς», όπως ο καυτός ήλιος, η δυσοσμία, τα αυτοκίνητα και οι ζαρντινιέρες. Αυτή είναι η λειτουργική ποικιλία ή πολυπλοκότητα που, κατά τον Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο, είναι πάντα προς όφελος της πόλης, αποτελεί το αίμα της. Αυτή η άποψη είναι βασική για να καταλάβει κανείς τις πραγματικές προθέσεις της ανάπλασης, η οποία βραβεύτηκε ως πρόταση στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών που είχε διοργανώσει το 2019 η «Ανάπλαση Αθήνας» και υλοποιείται σήμερα. Ποιος είναι όμως ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος εντός και εκτός πόλης;

70

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΤΗΝ ΑΓΑΠΆΤΕ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ; Πολύ. Έχει μια νεωτερικότητα γειωμένη, σχεδόν τρυφερή.

ΑΝ ΜΠΟΡΟΎΣΑΤΕ ΝΑ ΚΡΑΤΉΣΕΤΕ ΈΝΑ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΤΆΞΕΤΕ ΈΝΑ ΆΛΛΟ, ΠΟΙΟ ΘΑ ΉΤΑΝ ΑΥΤΌ; Θα κρατούσα τις πολύπλοκες, διαμπερείς στοές της και θα τις πολλαπλασίαζα, θα πετούσα όλες τις επιγραφές της ‒ ή θα τις υποπολλαπλασίαζα. ΣΥΧΝΆ Η ΠΌΛΗ ΓΊΝΕΤΑΙ ΠΕΔΊΟ ΒΟΛΉΣ. ΣΚΆΒΕΤΑΙ ΚΑΙ ΞΑΝΑΣΚΆΒΕΤΑΙ ΣΧΕΔΌΝ ΔΊΧΩΣ ΣΧΈΔΙΟ. ΜΠΟΡΕΊ ΈΤΣΙ ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΕΙ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΧΑΡΑΚΤΉΡΑ; Ο σύγχρονος ελληνικός χαρακτήρας είναι δυστυχώς η απουσία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Οι πόλεις είναι οι άνθρωποί τους, αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι το δικό μας υλικό αποτύπωμα. Το σχέδιο, όπως λέτε, απαιτεί σοβαρότητα, σχεδιαστική εγκράτεια και αφοσιωμένη προσπάθεια: είναι μια στοχευμένη προβολή στο μέλλον. Όσο ο χαρακτήρας μας τέρπεται από δενδρύλλια, παρτέρια, χρώματα, εξωραϊσμούς και θεάματα και δεν επιθυμεί τάξη, ευρύτητα και γεωμετρική αυστηρότητα, η πόλη θα διατηρεί ακριβώς αυτόν τον ευτελή χαρακτήρα. ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΣΥΝΥΠΆΡΞΟΥΝ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΜΕ ΚΛΑΣΙΚΈΣ ΜΟΡΦΈΣ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ; ΕΊΝΑΙ ΓΌΝΙΜΟΣ ΈΝΑΣ ΤΈΤΟΙΟΣ ΔΙΆΛΟΓΟΣ ΣΉΜΕΡΑ; Η Αθήνα έχει μεγάλο ιστορικό βάθος, στο υλικό της σώμα συνυπάρχουν μορφές αιώνων. Αυτή η συνύπαρξη είναι δυνάμει γόνιμη γιατί γεννάει δημιουργικές αντιθέσεις. Λέω δυνάμει και όχι εξ ορισμού γιατί ακόμα και μέσα από τις αντιθέσεις το ζητούμενο στον χώρο είναι η ενότητα. Η ομορφιά αναδύεται από την ενότητα, τη σύνθεση των αντιθέτων. Και αυτή επιτυγχάνεται δύσκολα, δεν υποκύπτει σε συνταγές.

ΑΝΉΚΕΙ ΣΤΗ ΔΎΣΗ 'Ή ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΉ Η ΑΘΉΝΑ; 'Ή ΜΉΠΩΣ Η ΠΟΛΥΜΟΡΦΊΑ ΤΗΣ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΑΊΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΌ ΤΗΣ; Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα τι είναι σήμερα Δύση και τι Ανατολή. Η πολυμορφία είναι χαρακτηριστικό κάθε πόλης με στοιχειώδες ιστορικό βάθος, από το Τορίνο μέχρι τη Μασσαλία ή τη Βαρκελώνη. Άλλο όμως η πολυμορφία και άλλο το χάος ή η αυθαιρεσία. Και αυτή ακόμα μπορεί να είναι γοητευτική, αλλά μέχρι ενός ορίου. ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΗΣ ΑΝΆΠΛΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΈΝΤΡΟΥ ΠΟΥ ΑΝΑΛΆΒΑΤΕ ΈΠΕΙΤΑ ΑΠΌ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΌ ΤΙ ΟΡΊΖΟΝΤΑ

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΠΕΡΑΊΩΣΗΣ ΈΧΕΙ; Η πρότασή μας για την ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας είναι αρκετά φιλόδοξη και προβλέπει επεμβάσεις σε πλείστα σημεία: στη Βαρβάκειο, στον Κεραμεικό, στην Αθηνάς και στην Ερμού, μεταξύ άλλων. Αυτό που έχει ήδη προχωρήσει ως μελέτη και έλαβε πρόσφατα και την έγκριση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων είναι η ανάπλαση της οδού Ερμού από την Καπνικαρέα μέχρι το Θησείο. Με το πέρας των μελετών, το έργο θα δημοπρατηθεί με ορίζοντα πραγμάτωσης μία διετία. Τα υπόλοιπα φαίνεται ότι οφείλουν να περιμένουν καταρχάς την εξασφάλιση της χρηματοδότησης. ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΒΑΣΙΚΌ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΠΟΥ ΕΊΧΕ Η ΠΡΌΤΑΣΉ ΣΑΣ; Ακριβώς επειδή ήταν πληθωρική ως προς τα σημεία παρέμβασης, δεν είχε ένα βασικό στοιχείο, μπορώ να πω όμως ποιος είναι ο κύριος σχεδιαστικός στόχος σε καθένα από τα υπόλοιπα σημεία: ο χώρος μπροστά από τη Βαρβάκειο ξαναγίνεται πλατεία-αγορά με την επαναφορά του πλατώματός της και την εισαγωγή ενός μεγάλου στεγάστρου, ο Κεραμεικός συνδέεται με το Γκάζι μέσα από την τμηματική υπερύψωση της Πειραιώς με γέφυρα, τα πεζοδρόμια της Αθηνάς και της Ερμού διευρύνονται, ενώ η κίνηση από και προς τον Κεραμεικό αποκαθίσταται μέσα από μια κυκλοτερή διαμόρφωση στην πλατεία Αγίων Ασωμάτων. ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΗΝ ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΜΟΎ, ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΠΟΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΤΑΛΉΞΑΤΕ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗΣ ΠΡΌΤΑΣΗΣ; Η πρόταση στη βάση της είναι πολύ απλή: εισαγωγή μιας μονόπλευρης δενδροστοιχίας, ώστε να προστατευτεί η κίνηση των πεζών, και διεύρυνση των πεζοδρομίων μέσα από μια τονική διαβάθμιση της πλακόστρωσης, προκειμένου να ενταθεί η προοπτική. Ο αστικός σχεδιασμός του δημόσιου υπαίθριου χώρου σε ένα τόσο φορτισμένο περιβάλλον οφείλει να διαπνέεται από απλότητα. Επομένως, δύο ήταν τα ερωτήματα, ένα για τα δέντρα και ένα για την πλακόστρωση. Ποιος είναι ο καταλληλότερος ρυθμός της δενδροστοιχίας ώστε αυτή να εγκαταστήσει μια οπτική τάξη κατά μήκος της Ερμού, αλλά σε συνέργεια με τον σχετικά τυχαίο χαρακτήρα των εγκάρσιων οδών; Η απάντηση ήρθε με την επεξεργασία εναλλακτικών, με εκείνη της απόστασης των είκοσι μέτρων ανά δέντρο να κερδίζει. Το δεύτερο ήταν πώς μπορεί να αναδειχθεί η κίνηση των πεζών, αλλά ταυτό-

χρονα το οδόστρωμα της εποχούμενης κίνησης να συμμετέχει οπτικά στη συνολική διαμόρφωση; Η απάντηση ήρθε με την εισαγωγή μιας τονικής διαβάθμισης των πλακοστρώσεων, με τους ανοιχτόχρωμους τόνους της γρανιτένιας επίστρωσης να δίνουν βαθμιαία τη θέση τους στη φαιά επεξεργασία του κεντρικού τμήματος από κατάλληλα δύσκαμπτο σκυρόδεμα. ΘΑ «ΠΡΑΣΙΝΊΣΕΙ» ΚΑΘΌΛΟΥ ΤΟ ΤΡΊΓΩΝΟ 'Ή ΘΑ ΕΊΝΑΙ ΦΥΛΑΚΙΣΜΈΝΟ ΜΌΝΟ ΣΕ ΤΣΙΜΈΝΤΟ; Όχι μόνο η δική μας πρόταση αλλά όλες οι επεμβάσεις που έχουν δρομολογηθεί από τον δήμο Αθηναίων (Πανεπιστημίου, Β. Όλγας, πλατεία Θεάτρου) προσβλέπουν σε ενίσχυση του πρασίνου. Για την οδό Ερμού ειδικότερα προβλέπεται η εισαγωγή μιας νέας δενδροστοιχίας από την πλευρά του Ψυρρή ώστε να προστατεύεται η κίνηση των πεζών κατά τους θερινούς μήνες, καθώς και δενδροφυτεύσεις στην πλατεία Ασωμάτων. Από την άλλη, η ενίσχυση της φύτευσης οφείλει κι αυτή να ακολουθεί συνθετικούς κανόνες και να μη γίνεται αλόγιστα, ανεξαρτήτως κλίμακας ή προθέσεων. Πολλές φορές καταλήγει σε επεμβάσεις άστοχες ή ακόμη και αστείες. Η πόλη δεν είναι η φύση. Το πράσινο είναι σημαντικό, αλλά θα πρέπει να είναι σε διάλογο με την κλίμακα του χώρου. ΘΑ ΜΠΟΡΕΊ ΚΑΝΕΊΣ ΝΑ ΠΕΡΠΑΤΉΣΕΙ ΆΝΕΤΑ ΣΤΟ ΤΡΊΓΩΝΟ; Η ΑΘΉΝΑ, ΣΕ ΑΝΤΊΘΕΣΗ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΠΌΛΕΙΣ, ΜΆΛΛΟΝ ΑΠΕΧΘΆΝΕΤΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΒΆΤΕΣ. Στην οδό Ερμού προβλέπεται κατάργηση της παρόδιας στάθμευσης, ακριβώς για να επιτευχθεί η στοιχειώδης διαπλάτυνση που θα κάνει εφικτή την άνετη κίνηση των πεζών. Οι Αθηναίοι είναι, πάντως, που απεχθάνονται τους διαβάτες, όχι η Αθήνα. Όταν σταματήσουμε να παίρνουμε τα αυτοκίνητά μας στο κέντρο, θα μπορούμε να περπατάμε και πιο άνετα. Το πράγμα είναι απλό: δεν υπάρχει χώρος και για τα δύο. ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΆΤΩΝ ΤΟ ΚΈΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΥΠΟΔΈΧΕΤΑΙ ΠΟΛΎ ΚΌΣΜΟ, ΌΧΙ ΜΕ ΦΙΛΙΚΌ ΤΡΌΠΟ. Η ΝΈΑ ΌΨΗ ΤΟΥ ΘΑ ΑΛΛΆΞΕΙ ΑΥΤΌ ΤΟ ΔΕΔΟΜΈΝΟ; Πιστεύω ότι γίνονται βήματα προς μια αλλαγή παραδείγματος, έχει βοηθήσει προς αυτό η επιτυχία αναπλάσεων σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Ξέρουμε πλέον για τι μιλάμε, πού στοχεύουμε. Το μεγαλύτερο όμως θέμα, ιδίως για το ιστορικό τρίγωνο, εξακολουθεί να είναι το αυτοκίνητο. Και αυτό είναι θέμα

Ο ΤΗΛΈΜΑΧΟΣ ΑΝΔΡΙΑΝΌΠΟΥΛΟΣ και το γραφείο Tense Architecture Network αλλάζουν τον πιο πολυσύχναστο δρόμο του ιστορικού κέντρου. Με συνέπεια απέναντι στην Ιστορία, στο παρόν και στο μέλλον της Αθήνας, πραγματοποιούν μια αισθητική αλλά και λειτουργική παρέμβαση από την Καπνικαρέα έως τον σταθμό του Θησείου. Η ευρύτερη πρόταση του γραφείου για την πόλη διεγείρει τη φαντασία, δείχνοντας νέους τρόπους βίωσής της.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

απόφασης, και του καθενός προσωπικά αλλά και της πολιτείας. ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΟ ΤΜΉΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΟΎ ΕΊΝΑΙ, ΘΑ ΛΈΓΑΜΕ, ΤΟ ΠΙΟ ΠΛΟΎΣΙΟ ΚΑΙ ΕΚΡΗΚΤΙΚΌ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΊΓΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΏΠΩΝ, ΤΑ ΚΤΊΡΙΑ, ΤΗΝ ΚΑΤΆΣΤΑΣΉ ΤΟΥΣ, ΤΙΣ ΧΡΉΣΕΙΣ, ΤΌΣΟ ΚΤΙΡΊΩΝ ΌΣΟ ΚΑΙ ΠΕΖΟΔΡΟΜΊΩΝ. ΠΏΣ ΘΑ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΆΦΑΤΕ; ΑΥΤΉ Η ΈΜΨΥΧΗ ΠΟΛΥΠΛΟΚΌΤΗΤΑ ΕΠΗΡΈΑΣΕ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΣΑΣ; Πράγματι, έτσι είναι. Πιστεύω ότι η ευρύτητα που θα αναδυθεί μέσα από τους αφαιρετικούς χειρισμούς της πρότασης θα επιτρέψει σε αυτό το εκρηκτικό μείγμα να αναδειχθεί, γιατί θα του δώσει χώρο. Πρώτα απ’ όλα μέσα από την πιο απλή κίνηση, την απομάκρυνση των σταθμευμένων οχημάτων. Αυτό το βλέπουμε ήδη με την πιλοτική του εφαρμογή, αλλά όταν διευρυνθούν όντως οι πλακοστρώσεις και ενοποιηθούν με το οδόστρωμα, το εκρηκτικό μείγμα θα έρθει ανακουφισμένο στην επιφάνεια. Η πολυπλοκότητα αυτήν τη στιγμή ασφυκτιά. Προφανώς θα ήταν λάθος οποιαδήποτε απόπειρα να αμβλυνθεί, πρέπει όμως να της επιτραπεί να αναπνεύσει. ΓΕΝΙΚΏΣ, ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΠΟΛΎΠΑΘΗ ΚΑΤΗΓΟΡΊΑ ΟΙ ΑΝΑΠΛΆΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ. ΓΙΑΤΊ ΣΥΜΒΑΊΝΕΙ ΑΥΤΌ, ΠΙΣΤΕΎΕΤΕ; Γιατί δεν υπάρχει αποφασιστικότητα από την πολιτεία, γιατί δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο έργο των αρχιτεκτόνων, γιατί οι ίδιοι δεν έχουμε επαρκή αποθέματα δημιουργικής επιμονής. Εκτός εξαιρέσεων ασφαλώς, που ευτυχώς υπάρχουν. ΩΣ ΤΏΡΑ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΣΑΣ ΜΕ ΑΡΜΌΔΙΟΥΣ ΦΟΡΕΊΣ ΓΙΑ ΔΗΜΌΣΙΑ ΈΡΓΑ ΠΏΣ ΉΤΑΝ; ΣΥΝΑΝΤΉΣΑΤΕ ΕΜΠΌΔΙΑ 'Ή ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΔΟΥΛΕΎΟΥΝ ΌΛΑ ΡΟΛΌΙ; Η ρητορική σας ερώτηση, ιδίως ως προς το δεύτερο σκέλος, φαντάζομαι ότι βασίζεται στο ότι το ελληνικό ρολόι και το ελβετικό ρολόι έχουν ως κοινό ότι ξεκινούν αμφότερα με το γράμμα «ε». Η κανονική απάντηση θα ήταν ότι έχουμε κερδίσει ήδη τέσσερα πρώτα βραβεία σε πανελλήνιους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που αφορούν τον δημόσιο χώρο σε τέσσερις δήμους: ο δήμος Αρκαλοχωρίου καταργήθηκε από τον Καλλικράτη, αν και ο δήμαρχος είχε όλη την καλή πρόθεση να συνεργαστεί, με τον δήμο Δραπετσώνας

δεν υπήρξε κανένα σημείο επαφής, ο δήμος Ηρακλείου Κρήτης δεν θα έλεγα ότι χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα, ενώ με τον δήμο Αθηναίων συνεργαζόμαστε άψογα. Ένα στα τέσσερα μέχρι στιγμής. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΟ ΣΕ ΜΙΑ ΑΝΆΠΛΑΣΗ; Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ; Η ΧΡΗΣΤΙΚΌΤΗΤΑ; Η ΑΝΆΔΕΙΞΗ ΠΑΛΑΙΏΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΩΣ ΝΈΟ ΑΦΉΓΗΜΑ; ΚΆΤΙ ΆΛΛΟ ΊΣΩΣ; Είναι, ξέρετε, γνωστή η ρήση της νεωτερικότητας «form follows function», επομένως λειτουργία και χρήση δεν μπορούν παρά να είναι μέρος της εξίσωσης. Δεν είναι όμως μόνη της η λειτουργία ποτέ, είναι πλάι στη μορφή, συνήθως δεν την ακολουθεί δουλικά. Η απάντησή μου, λοιπόν, θα ήταν η «ευρηματική επίλυση χωρικών προβλημάτων με όρους τάξης, γεωμετρίας, ομορφιάς». Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΣΥΝΥΠΆΡΞΕΙ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ; Οφείλει. Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, τι είναι η ωραία μορφή, «… αν όχι η ευρηματική απάντηση σε ένα πρόβλημα το οποίο έχει τεθεί με απολύτως αντικειμενικούς όρους;». ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΓΙΑ ΕΣΆΣ ΟΜΟΡΦΙΆ; ΤΙ ΟΡΙΣΜΌ ΤΉΣ ΔΊΝΕΤΕ; Θα απαντήσω αντίστροφα: Τι είναι «ά-σχημο»; Είναι απλό, το δίχως σχήμα. Η ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ ΣΑΣ ΑΛΛΆΖΕΙ ΌΤΑΝ ΑΝΑΛΑΜΒΆΝΕΤΕ ΈΝΑ ΙΔΙΩΤΙΚΌ ΈΡΓΟ; ΠΡΟΦΑΝΏΣ, Η ΤΆΞΗ ΜΕΓΈΘΟΥΣ ΕΊΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΉ, ΑΛΛΆ Ο ΤΡΌΠΟΣ ΠΟΥ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΤΕ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΊΤΑΙ; Όχι, τίποτε δεν αλλάζει επί της ουσίας. Μια κατοικία είναι όσο δύσκολη είναι και η πλατεία της Βαρβακείου. Όποιος μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο μάλλον δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τίποτε από τα δύο. Η ΚΑΤΟΙΚΊΑ ΣΤΟ ΣΥΚΆΜΙΝΟ ΠΟΥ ΈΦΤΑΣΕ ΩΣ ΤΑ ΒΡΑΒΕΊΑ MIES VAN DER ROHE ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΉΘΗΚΕ ΑΡΚΕΤΆ ΉΤΑΝ ΜΙΑ ΔΙΚΑΊΩΣΗ; ΣΑΣ ΆΓΧΩΣΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΈΧΕΙΑ; Δικαίωση δεν ξέρω, ήταν όμως μια ενίσχυση. Αυτό συνέβη το 2009, ήμουν τότε 35 ετών και αντιλήφθηκα ότι, παρόλο τον ακραίο χαρακτήρα που είχε ο σχεδιασμός της ‒μιλάμε για ένα σπίτι-ρόμβο μήκους εξήντα

μέτρων, μια κατοικία-στέγη‒, η απίστευτη επιμονή που απαίτησε δεν ωφέλησε μόνο τους ιδιοκτήτες. Η μεγάλη του δημοσιότητα άνοιξε έναν διάλογο ‒γιατί το σπίτι αυτό απάντησε με έγκυρο τρόπο σε ένα πρόβλημα‒ όπως και το τριγωνικό των Μεγάρων, που ήρθε λίγο αργότερα. Τα γόνιμα εγκώμια λειτουργούν πάντα ενισχυτικά, δεν αγχώνουν. Ούτε εκείνα σοβαρών θεσμών ούτε των φίλων. ΥΠΆΡΧΕΙ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΜΈΤΡΟ ΣΤΙΣ ΜΈΡΕΣ ΜΑΣ; Η ερώτηση είναι πολύ βαριά και αρκετά ελλειπτική. Πού θα το εντοπίζαμε, για παράδειγμα; Πόσο συχνά; Αρκεί να το βιώνουμε μέσα από την τέχνη ή το απαιτούμε και στη λεγόμενη καθημερινότητα, όπως κατά την αρχαιότητα; Νομίζω ότι γνωρίζουμε όλοι την απάντηση. ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ «ΈΝΤΑΞΗ» ΕΝΌΣ ΈΡΓΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΤΟΥ; ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΑΡΜΟΝΊΑΣ 'Ή ΣΎΓΚΡΟΥΣΗΣ; Ένταξη ενός έργου αρχιτεκτονικής στο περιβάλλον του είναι η μέριμνα για την ενότητα. Συντίθεμαι είναι το καθοριστικό ρήμα: η σύν-θεση απαιτεί το νέονα-τεθεί-μαζί-με-το-υπάρχον, είτε με όρους «αρμονίας» είτε με όρους «σύγκρουσης». Η ενότητα είναι πάνω από αυτές. Το σημαντικό είναι η ενότητα, η συνέχεια, η επαφή με τον κόσμο. Ποτέ ένα αληθινό έργο δεν είναι αυτοαναφορικό. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ (ΤΟ ΑΠΟΤΎΠΩΜΆ ΤΗΣ) ΟΦΕΊΛΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ ΑΥΤΟΎΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΦΟΥΓΚΡΆΖΟΝΤΑΙ 'Ή ΑΚΌΜΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΆΛΛΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΝ ΑΛΛΆ ΤΗ ΖΟΥΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΆ; Φαντάζομαι πως δεν θα περιμένατε να απαντήσω ότι η αρχιτεκτονική υπάρχει για να υποδέχεται και εν τέλει να συγκινεί μόνο εκείνους που την «αφουγκράζονται», εκείνους δηλαδή των οποίων οι αντιληπτικές δεξιότητες είναι πιο ανεπτυγμένες. Υπάρχουν όμως κι αυτοί, όπως υπάρχουν πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης σε ένα πραγματικό έργο. Κάθε έργο αρχιτεκτονικής, όπως και κάθε έργο τέχνης, διευρύνει την αντίληψή μας, ενισχύει τη σχέση μας με τον κόσμο, τη ζωή την ίδια.

ΚΑΤΟΙ ΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙ Α

Κ Α Τ ΟΙΚ Ι Α Σ Τ Α Μ Ε Γ Α Ρ Α

ΠΛΑΤΕΙ Α ΒΑΡΒΑΚΕΙΟ Υ ΑΓΟ ΡΑΣ

ΚΑΤΟΙ ΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧ ΝΟ ΥΠΟ ΛΗ

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΕΤΕΡΟΤΟΠΊΕΣ]

TOPIO 7: ΘΑΝΆΣΗΣ ΠΟΛΥΖΩΊΔΗΣ ΚΑΙ ΠΑΝΊΤΑ ΚΑΡΑΜΑΝΈΑ Α ΠΌ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ

«ΑΝΑΔΥΌΜΕΝΑ ΤΟ ΠΊΑ» - ΔΙ ΑΜΌΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙ ΒΆ ΛΛΟ ΝΤΟ Σ ΧΏ ΡΟ Υ ΚΑΙ ΥΠΟ ΣΤΗΡΙ ΚΤΙ ΚΏ Ν ΕΓΚΑΤΑΣΤΆ ΣΕΩΝ ΘΕΆ ΤΡΟ Υ ΛΌΦΟ Υ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΎ , 35,6 ΣΤΡ.(ΑΡΧΙ ΤΕΚΤΟ ΝΙ ΚΌΣ ΔΙ ΑΓΩΝΙ ΣΜΌΣ ΠΡΟ ΣΧΕΔΊΩΝ Α’ ΒΡΑΒΕΊΟ ).

74 « ΤΟΠ ΙΟ Ρ ΟΈΣ » - Α Ν ΆΠ Λ Α Σ Η Δ Η Μ ΟΤΙΚΟΎ ΠΆΡΚΟΥ Σ ΑΛ Ί Ν Α , 2 , 5 Σ Τ Ρ . , Λ ΆΡ Ν Α Κ Α ( ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌΣ Δ ΙΑ Γ Ω Ν ΙΣ Μ Ό Σ - Β ’ Β Ρ Α Β Ε Ί Ο) .

[ΠΡΆΣΙΝΕΣ

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

GREEN ISSUE Οι κορυφαίοι αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου φαντάζονται μια ονειρική πράσινη γωνιά στην Αθήνα, επιλέγουν τον αγαπημένο τους κήπο και μας ταξιδεύουν στο φυσικό τοπίο που κέρδισε την καρδιά τους.

ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΔΏΣΕΤΕ ΈΝΑ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΝ ΧΏΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ;

Η ανάπλαση του πλατώματος του Λυκαβηττού, ένας δημόσιος χώρος στην Αθήνα που μας έχει απασχολήσει, πήρε το πρώτο βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό «Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θεάτρου λόφου Λυκαβηττού, ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ - ΠΑΝ.ΟΡΑΜΑ». Στην ομάδα μελέτης της ήταν η Κατερίνα Ανδρίτσου, η Πανίτα Καραμανέα και ο Θανάσης Πολυζωίδης. Η αίσθηση του κενού χώρου, η δυνατότητα ενατένισης των μακρινών οριζόντων της πόλης και του αττικού ουρανού, ο βράχος με την έντονη γλυπτικότητα και οι μνήμες που συνοδεύουν το διατηρητέο θέατρο-μνημείο του Τάκη Ζενέτου είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας που αποτελούν πηγή έμπνευσης. Η πρόταση βασίζεται στη δύναμη του αττικού τοπίου. Ακολουθείται μια τοπιακή προσέγγιση που δρα με λιτότητα και αφαίρεση, προκειμένου μέσα από τις συνθετικές χειρονομίες να αναδειχθεί η αξία του κενού χώρου και ο βράχος ως γλυπτικό στοιχείο. Η διαμόρφωση συνδιαλέγεται με το βραχώδες μέτωπο, οι νέοι κτιριακοί όγκοι έρχονται να ενταχθούν στο ξέφωτο, δημιουργώντας μια αίσθηση σεβασμού και δωρικότητας προς το αττικό τοπίο και το θέατρο-μνημείο του Ζενέτου. Προτείνεται ένα ανοιχτό δωμάτιο-αναπνοή για την πόλη, μια tabula rasa ευκαιριών και δράσεων. Ευνοείται η απρόσκοπτη κίνηση και το ξέφωτο προσφέρει ευελιξία σε διαφορετικές διατάξεις οργάνωσης εναλλασσόμενων δραστηριοτήτων. Ο κενός χώρος και η διατήρηση του ανοιχτού πεδίου είναι μια συνθήκη που η πρόταση καλείται να υπερασπιστεί. Οι συνθετικές χειρονομίες είναι διακριτές αλλά διακριτικές, μια και επιθυμία μας είναι να μη διαταραχθεί το φυσικό τοπίο, το τελικό αποτέλεσμα να μην είναι έντονα παρεμβατικό αλλά συμβιωτικό.

ΠΟΙΟ ΣΗΜΕΊΟ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΘΑ ΑΛΛΆΖΑΤΕ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΆ; ΠΟΎ ΥΠΆΡΧΕΙ Η ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΑΛΛΆ ΚΑΙ Η ΑΝΆΓΚΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΗ ΦΎΣΗ;

Η ανάγκη για περισσότερη φύση είναι επιτακτική στο πυκνοδομημένο κέντρο, εκεί όπου εκδηλώνεται η αστική συνθήκη στην πιο έντονη εκδοχή της. Στα χρόνια της περιβαλλοντικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής η συμβίωση πόλης και φυσικών στοιχείων δεν αποτελεί πολυτέλεια ούτε υπερβολή. Είναι αναγκαίες οι στρατηγικές επεμβάσεις που αφορούν σύνολα και συστήματα και όχι οι αποσπασματικές επιμέρους χειρονομίες. Για παράδειγμα, η τακτική μείωσης της χρήσης του αυτοκινήτου και αύξησης του δημόσιου χώρου για τον πεζό και το ποδήλατο, που ακολουθεί το μοντέλο του superblock της Βαρκελώνης, κερδίζει

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ολοένα έδαφος στις σύγχρονες προσεγγίσεις για την πόλη του 21ου αιώνα. Οι μικρότερης κλίμακας επεμβάσεις, π.χ. η πολυσυζητημένη ενοποίηση ακαλύπτων χώρων και οδών, που έχει διερευνήσει ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ΑθήναΧ4 ήδη από το 2010, μπορούν να αξιοποιήσουν ανενεργά κενά και να αποδώσουν στη γειτονιά φυτεμένους δημόσιους χώρους κοινωνικής συναναστροφής. Επιπλέον, στην κλίμακα των αστικών τετραγώνων ενδιαφέρον έχει η αποδέσμευση των επεμβάσεων από το έδαφος με τη δημιουργία βατών φυτεμένων δωμάτων, πράσινων βιοκλιματικών όψεων και κάθετων κήπων. Στη μεγαλύτερη κλίμακα της πόλης και του Λεκανοπεδίου συνολικότερα, μεγάλη ανακούφιση θα προσέφερε η αποκατάσταση και ανάδειξη των μπαζωμένων και υποβαθμισμένων ρεμάτων σε ένα σύστημα δημόσιων γραμμικών οικολογικών διαδρόμων και πάρκων, όπως και η αξιοποίηση του θαλάσσιου μετώπου της Αθήνας.

μπυκνώνει μια ενδιαφέρουσα συνθετική γραφή ενταγμένη σε ένα φυσικό τοπίο, με παράλληλη χρήση σύγχρονων υλικών όπως ο οξειδωμένος χάλυβας. Ο κήπος απλώνεται στο φυσικό ανάγλυφο και οργανώνεται σε ένα δυναμικό σύστημα γεωμετρικών χαράξεων και μονοπατιών με χώρους στάσης και ενατένισης των μακρινών θεάσεων της πόλης. Οι ενότητες κήπων αποτελούν θύλακες πλούσιας φύσης ειδών από όλες τις περιοχές του κόσμου με μεσογειακό κλίμα. Είναι ένας κήπος πορείας και ανάβασης στον λόφο που βαθμιαία μυεί τον επισκέπτη σε μια «διαδραστική» διαδρομή με επιμέρους επεισόδια προς ανακάλυψη, ένας φυτεμένος δημόσιος χώρος που στοχεύει στον εμπλουτισμό της εμπειρίας του επισκέπτη.

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ ΕΣΆΣ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΑ ESGS ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΎΣ, ΠΏΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΖΟΎΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ«ΒΙΏΣΙΜΟΙ»;

H μεσογειακή παραλία, αυτό το παραθαλάσσιο ελληνικό τοπίο, είναι πάντα σημείο αναφοράς και επιρροής. Το τοπίο του ελληνικού καλοκαιριού, τοπίο αναψυχής και ρεμβασμού, των μακρινών οριζόντων, της ανεμελιάς των παιδικών χρόνων, γεμάτο αναμνήσεις και βιώματα. Παράλληλα, έχει πλούσια μεσογειακά οικοσυστήματα, έντονη βιοποικιλότητα και βλάστηση, σε αυτό εμφανίζονται αυξημένες συνθήκες συμβίωσης πανίδας και χλωρίδας. Η μεσογειακότητα ως τοπιακός χαρακτήρας και ως χωρική ποιότητα, στο πλαίσιο της οποίας ανασύρονται μνήμες γεμάτες φως και αισθήσεις, αποτελεί για τη δουλειά μας κεντρική συνθήκη έμπνευσης και επιστροφής.

Η βιωσιμότητα έχει να κάνει με θέματα διαχείρισης ενέργειας, περιβαλλοντικού αποτυπώματος και εν γένει οικολογικής συνείδησης, σχετίζεται, δε, με στρατηγικές τοπιακού σχεδιασμού για τη δημιουργία βιοκλιματικών, οικολογικών και αειφόρων τοπίων, ανθεκτικών στην κλιματική κρίση (π.χ. στρατηγικές για την αλλαγή του μικροκλίματος, μετρίαση της αστικής θερμικής νησίδας, αλλαγή αναλογίας πράσινου-χτισμένου, χρήση υδατοδιαπερατών υλικών και υδάτινων στοιχείων κ.ά.). Για μια πραγματική, αυθεντική βιωσιμότητα έχουμε ανάγκη από στρατηγικές για την προώθηση της οικολογικής συνείδησης (π.χ. ανακύκλωση), για τη διαχείριση του νερού, για την αύξηση και διασύνδεση της αστικής βιοποικιλότητας, για την ανάπτυξη δράσεων σε σχέση με την κλιματική κρίση αλλά και για την προώθηση της συλλογικής αλληλεγγύης (δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων κήπων/πάρκων, αστικών καλλιεργειών κ.λπ.). Πέρα από τους ορισμούς όμως, για να ζούμε βιώσιμα χρειάζεται να αναστοχαστούμε τόσο τη σχέση με τον εαυτό μας όσο και τη σχέση με το ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς στο οποίο ζούμε και καταναλώνουμε. Καλό θα ήταν να απαλλαγούμε από το περιττό, τη σπατάλη, να ενστερνιστούμε μια ευρύτερη φιλοσοφία όπου φύση και άνθρωπος έχουν μια σχέση συμβίωσης και ώσμωσης και όχι ρήξης και ανταγωνισμού. Καθένας μας αποτελεί ένα μικρό μέρος ενός ευρύτερου παζλ, μια και είμαστε εμείς οι ίδιοι φύση και το φυσικό μας ενδιαίτημα είναι ο πλανήτης. Η συνειδητοποίηση ότι αποτελούμε τμήμα του συστήματος το οποίο καλούμαστε να διατηρήσουμε είναι κάτι που αφορά τόσο τις πολιτικές διαχείρισής του σε θεσμικό επίπεδο όσο και την απλή καθημερινότητα και την αλλαγή της νοοτροπίας μας σε σχέση με το φυσικό.

ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΓΑΠΗΜΈΝΟΣ ΣΑΣ ΚΉΠΟΣ, ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΉΠΟΤΕ ΣΗΜΕΊΟ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ;

Ένας κήπος που μας εμπνέει είναι ο Βοτανικός Κήπος της Βαρκελώνης, επειδή συ-

ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΣΑΣ ΦΥΣΙΚΌ ΤΟΠΊΟ; ΠΌΤΕ ΒΡΕΘΉΚΑΤΕ ΕΚΕΊ, ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΣΑΣ ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ, ΠΩΣ ΕΠΗΡΈΑΣΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΣΑΣ;

«ΤΟ ΠΙΟ ΡΟΈ Σ»

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΕΛΈΝΗ ΤΣΙΡΙΝΤΆΝΗ

ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΔΏΣΕΤΕ ΈΝΑ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΝ ΧΏΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ;

SPY ROS HO UN D/D ES IGN A MB AS SA DO R

76

[ΠΡΆΣΙΝΕΣ

Η Ελένη Τσιριντάνη είναι αρχιτέκτονας και αρχιτέκτονας τοπίου με σπουδές στην Αθήνα και στη Βαρκελώνη. Εργάζεται στην Αθήνα σε έργα τοπίου, σε διαφορετικές κλίμακες και τόπους. Στο πλαίσιο της δραστηριότητάς της επιμελείται και υποστηρίζει εκπαιδευτικά προγράμματα με θέμα τον σχεδιασμό του τοπίου ως συνεργάτης του ΕΚΠΑ (τμήμα e-learning). Παράλληλα, αρθρογραφεί και πραγματοποιεί διαλέξεις και παρουσιάσεις με θέμα την αρχιτεκτονική τοπίου.

ΕΤΕΡΟΤΟΠΊΕΣ]

Α ΠΌ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ

Η Αθήνα είναι ένα τρισδιάστατο μωσαϊκό, αν θα μπορούσε να υπάρξει κάτι τέτοιο. Το φυσικό, το ανθρωπογενές, το παλιό, το νέο και πολλές άλλες ενδιάμεσες καταστάσεις πλέκονται χωρικά και χρονικά. Πρόκειται για μια πόλη όπου κυριαρχεί το αναπάντεχο, με τη θετική ή την αρνητική του έννοια. Όλα αυτά δεν μπορούν παρά να επηρεάζουν τον σχεδιασμό και το όραμα σε σχέση με την πόλη. Διαλέξαμε να φτιάξουμε μια εικόνα που να δανείζεται από την ουτοπία και να υλοποιεί την αίσθηση του αναπάντεχου. Ένας χώρος δυνητικά αφιλόξενος για το φυσικό στοιχείο, σημαντικός ωστόσο για την πόλη, μία από τις πολλές στοές στο κέντρο της, γίνεται ο τόπος επέμβασης. Η στοά μετατρέπεται σε έναν κήπο, σε ένα πέρασμα για το νερό και σε ένα άνοιγμα προς τον ουρανό μέσα σε ένα απόλυτο δομικό κέλυφος. Περίπου όπως συμβαίνει και στην Αθήνα, πολλά παράλληλα περιστατικά συμβαίνουν σε έναν κοινό τόπο. Η εικόνα συγκεντρώνει αντιφάσεις, παίζει με το φανταστικό και δημιουργεί τον χώρο για όνειρα και σχέδια για μια πόλη αλλιώτικη αλλά και γνώριμη.

ΠΟΙΟ ΣΗΜΕΊΟ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΘΑ ΑΛΛΆΖΑΤΕ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΆ; ΠΟΎ ΥΠΆΡΧΕΙ Η ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΑΛΛΆ ΚΑΙ Η ΑΝΆΓΚΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΗ ΦΎΣΗ;

Ανάγκη για περισσότερη φύση υπάρχει σε κάθε σημείο της Αθήνας. Η σχέση μεταξύ του αν-

ΤΟ ΦΑΡΆ ΓΓΙ ΤΗΣ ΑΡ Ά ΔΑΙ ΝΑΣ ΣΤΗ ΝΌ ΤΙ Α ΚΡΉ ΤΗ

GREEN ISSUE θρωπογενούς και του φυσικού έχει από καιρό διαρραγεί. Από δω και στο εξής θα πρέπει να σκεφτούμε πώς δημιουργούμε νέους χώρους με καλύτερους όρους απ’ ό,τι πριν, και σίγουρα με διαφορετικές προτεραιότητες. Θα πρότεινα για την Αθήνα κάτι παραπάνω από μια επέμβαση. Αντί να σκεφτούμε μια μεγάλη, θεαματική χειρονομία σε ένα σημείο της, να εξετάσουμε μια προσέγγιση που να μπορεί να απαντήσει στα ζητήματα που εντοπίζονται σε επιμέρους σημεία και περιοχές, έναν πιο συστηματικό και μεθοδικό τρόπο να δίνουμε λύσεις. Πέρα από αυτό, μολονότι μιλάμε για δημόσιο χώρο και τοπίο, εκτιμώ πως μια μεγάλη αναβάθμιση για την Αθήνα θα ερχόταν αν δεν υπήρχαν κενά κτιριακά κελύφη, κτίρια σε εγκατάλειψη, άδειες επιφάνειες χωρίς σαφή χρήση. Αυτή η κατάσταση αναμονής και λήθης δημιουργεί σοβαρά ζητήματα σε διάφορα επίπεδα και συντελεί σε ένα αστικό περιβάλλον που δύσκολα θα ανακάμψει, ό,τι και να κάνουμε στους ελεύθερους χώρους.

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ ΕΣΆΣ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΑ ESGS ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΎΣ, ΠΏΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΖΟΎΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ «ΒΙΏΣΙΜΟΙ»;

Η βιωσιμότητα είναι η αρμονική ισορροπία μεταξύ των αναγκών του παρόντος και μιας επένδυσης στο μέλλον, μεταξύ του κοντινού και του πιο μακρινού. Πιστεύω πως συνδέεται άμεσα με την αίσθηση ταυτότητας και την αντίληψη της θέσης μας στην ανθρώπινη ιστο-

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ρία. Όταν επικεντρωνόμαστε υπερβολικά στο παρόν, είναι επειδή αγνοούμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε τους δύο παραπάνω συσχετισμούς και αναπόφευκτα δεν γίνονται οι κατάλληλες επιλογές. Η στάση μας σε σχέση με το ζήτημα αυτό έχει αλλάξει συνολικά τελευταία. Υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, δράση και εμπνευσμένες ιδέες. Δεν πρόκειται για αναγκαστικά μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλίες, αλλά αθροιστικά μπορεί να δημιουργηθεί αντίκτυπος. Πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση, πιστεύω ωστόσο ότι μπορούμε να παραμείνουμε αισιόδοξοι!

ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΓΑΠΗΜΈΝΟΣ ΣΑΣ ΚΉΠΟΣ, ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΉΠΟΤΕ ΣΗΜΕΊΟ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ;

Το αγαπημένο μου σχεδιασμένο τοπίο αλλάζει από καιρό σε καιρό. Δεν μπορώ παρά να παρατηρώ και να μελετώ πόσο πολλά και αξιοσημείωτα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή στον τομέα του τοπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Υλοποιούνται καθημερινά έργα με ευρηματικό σχεδιασμό σε κάθε κλίμακα και σε διαφορετικά επίπεδα και χάρη στη ροή της πληροφορίας και στην ταχύτητα που διαδίδεται μπορούμε να έχουμε διαρκώς πλήθος αναφορών. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα βρίσκω την επέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο Can Tacó στα περίχωρα της Βαρκελώνης, έργο του Toni Gironès Saderra. Συνδυάζει την ανάδειξη των αρχαίων ευρημάτων, την επέμβαση στο τοπίο και την εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον με ιδιαίτερα θαυμαστό τρόπο. Με τη χρήση πολύ απλών, προσιτών υλικών όπως το χαλίκι,

τα πλέγματα και οι βέργες σκυροδέτησης δημιουργούνται πλατφόρμες, σκαλοπάτια, τοιχία και μονοπάτια που ανασυνθέτουν με τρόπο σύγχρονο τις αρχαίες χαράξεις. Στην Ελλάδα θεωρώ ξεχωριστό το θέατρο της Αιξωνής της Νέλλας Γκόλαντα. Είναι ένα έργο γλυπτικής μεγάλης κλίμακας που δημιουργεί χώρο και ταυτόχρονα ένα τοπόσημο στην περιοχή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η υλικότητα και η γεωμετρία του, πολύ χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ταυτότητας της δημιουργού.

ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΣΑΣ ΦΥΣΙΚΌ ΤΟΠΊΟ; ΠΌΤΕ ΒΡΕΘΉΚΑΤΕ ΕΚΕΊ, ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΣΑΣ ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ, ΠΏΣ ΕΠΗΡΈΑΣΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΣΑΣ;

Αγαπημένο φυσικό τοπίο, με διαφορά απ’ οποιοδήποτε άλλο, είναι το Φαράγγι της Αράδαινας στη νότια Κρήτη. Το ξεχωρίζω γιατί διαθέτει ιδιαίτερους βραχώδεις σχηματισμούς, μοναδική κλίμακα του τοπίου, δραματικό ανάγλυφο και μια ιδιαίτερη κατάληξη προς τη θάλασσα. Βρέθηκα εκεί στο τέλος ενός καλοκαιριού. Βρήκα τον χώρο πολύ αρχιτεκτονικό, χωρίς να είναι αρχιτεκτονημένος. Η εικόνα και κυρίως η αίσθηση του φαραγγιού είναι στοιχεία που ανακαλώ όταν προσπαθώ να σκεφτώ χώρους με ροή, με αδρή υλικότητα και ευρηματική γεωμετρία.

ΤΟ ΘΈ ΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΙ ΞΩΝΉ Σ ΤΗΣ ΝΈ ΛΛΑΣ ΓΚΌΛΑΝΤΑ

Α ΠΌ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ

Οι πλέον αξιόπιστες κλιματικές προβολές για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας δείχνουν αποξήρανση και ερημοποίηση των ορεινών όγκων, αυξημένες θερμοκρασίες στον αστικό ιστό, αραιότερες, αλλά καταρρακτώδεις βροχές, άρα πλημμύρες και άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Τα μοντέλα είναι βεβαίως στατιστικά. Τα πράγματα μπορεί να πάνε καλύτερα ή χειρότερα από τις προβλέψεις. Το βέβαιο είναι ότι το μέλλον θα είναι διαφορετικό και απαιτεί να δούμε κι εμείς διαφορετικά τα πράγματα.

ATHENS CLIMATE CHANGE FLOODED MOSCHATO

[ΠΡΆΣΙΝΕΣ

DOXIADIS +

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΕΤΕΡΟΤΟΠΊΕΣ]

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

GREEN ISSUE ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΔΏΣΕΤΕ ΈΝΑ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΝ ΧΏΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ; ΠΟΙΟ ΣΗΜΕΊΟ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΘΑ ΑΛΛΆΖΑΤΕ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΆ;

Η πόλη απεικονίζεται συνήθως μέσα από τους λίγους και πιο εντυπωσιακούς της χώρους. Η πραγματικότητα, όμως, βρίσκεται στα μικρά καθημερινά πράγματα, σε αυτά που συναντάμε παντού. Γι’ αυτά τα μικρά και καθημερινά θα θέλαμε να συζητήσουμε και να σκεφτούμε. Ο χώρος που χαρακτηρίζει την Αθήνα περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο είναι ο δρόμος της γειτονιάς. Λιγότερο εμφανής από άλλους χώρους και γι’ αυτό λιγότερο φροντισμένος, δεν παύει να είναι το φόντο πάνω στο οποίο κυλάει η ζωή της πόλης. Στην αρχή ήταν χωμάτινη αλάνα, έπαιζαν εκεί τα παιδιά και κουβέντιαζαν οι μεγάλοι. Τώρα είναι ένας μεγάλος υπαίθριος χώρος στάθμευσης και κυκλοφορίας αυτοκινήτων που έχει αποκλείσει την ανθρώπινη ζωή και λειτουργεί με χείριστο τρόπο από άποψη βιωσιμότητας. Έχει ελάχιστη βιοποικιλότητα και βιομάζα, ανεβάζει πολύ υψηλές θερμοκρασίες και ξεπλένει νερά αντί να τα απορροφά, προκαλώντας πλημμύρες. Ο δρόμος της γειτονιάς απαιτεί εξανθρωπισμό, ορθή οικολογική λειτουργία και ανθεκτικότητα στις αλλαγές που έρχονται. Ευτυχώς, και οι τρεις αυτοί στρατηγικοί στόχοι εξυπηρετούνται από τις ίδιες απλές και πρακτικές λύσεις: σταδιακή απομάκρυνση των αυτοκινήτων και απόδοση χώρων για τη δραστηριότητα των κατοίκων, μερική αντικατάσταση των σκληρών υλικών με υλικά που αναπνέουν και απορροφούν το νερό και προσθήκη βλάστησης, κυρίως δέντρων, που μεγαλώνοντας θα γίνουν ψηλά και θαλερά. Τα ψηλά και θαλερά δέντρα χρειάζονται πάνω απ’ όλα ζωτικό χώρο για να αναπτύξουν καλό ριζικό σύστημα. Αν σκεφτούμε ότι ένα μεγάλο δέντρο στη φύση μπορεί να έχει πάνω από 50 κυβικά μέτρα ριζικό σύστημα και ότι στην Αθήνα τα δέντρα φυτεύονται συνήθως σε έκταση μικρότερη του ενός κυβικού μέτρου, καταλαβαίνουμε γιατί τόσο πολλά είναι καχεκτικά και δεν μεγαλώνουν ποτέ. Η λύση είναι αρκετά απλή. Κάθε σταθμευμένο αυτοκίνητο πιάνει έναν χώρο περίπου 10 τ.μ. H ιδιοκτησία αυτοκινήτου μειώνεται όλο και περισσότερο στον συνεκτικό αστικό ιστό και το μέλλον δείχνει ξεκάθαρα ότι απομακρύνεται από το Ι.Χ. και κινείται προς τα προσωπικά και τα μαζικά μέσα μεταφοράς. Η αντικατάσταση σταθμευμένων Ι.Χ. από δέντρα αποτελεί τόσο επιταγή όσο και ευκαιρία. Ανταλλάσσοντας μια θέση στάθμευσης με σωστή υποδομή για ένα δέντρο, του δίνουμε τη δυνατότητα να έχει πολύ καλή ανάπτυξη και να κάνει μεγάλη διαφορά στη ζωή της γειτονιάς. Αν αφαιρέσουμε μόνο ένα στα πέντε σταθμευμένα αυτοκίνητα, μειώνοντας τις θέσεις στάθμευσης κατά 20%, μπορούμε να γεμίσουμε τις γειτονιές μας με μεγάλα δέντρα.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ ΕΣΆΣ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΑ ESGS ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΎΣ, ΠΏΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΖΟΎΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ «ΒΙΏΣΙΜΟΙ»;

Αρκεί να ζούμε συνειδητά. Να αντιλαμβανόμαστε τη συνέπεια κάθε πράξης και επιλογής τόσο σε εμάς όσο και στον κόσμο στον οποίο ζούμε, και να λειτουργούμε ανάλογα. Αν σήμερα πάρω αυτοκίνητο αντί για συγκοινωνία, αγοράσω ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, τα οποία δεν πολυχρειάζομαι, δεν ασχοληθώ με την προέλευση της ενέργειας που καταναλώνω ή με τις συνθήκες ζωής των ζώων που τρώω, σκέφτομαι τι συνέπειες θα έχουν αυτές οι πράξεις σε μένα, στον κόσμο;

ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΓΑΠΗΜΈΝΟΣ ΣΑΣ ΚΉΠΟΣ, ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΉΠΟΤΕ ΣΗΜΕΊΟ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ; Ομολογώ ότι τα αγαπημένα μου επιμελημένα από τον άνθρωπο τοπία είναι τα παραδοσιακά αγροτικά. Οι πεζούλες στο Αιγαίο, τότε που καλλιεργούνταν, και όπου ακόμα καλλιεργούνται. Είναι η απόλυτη αρμονία ανάμεσα στο φυσικό ανάγλυφο, την πέτρα και τα χρυσά σιτηρά που μεγαλώνουν με το νερό της βροχής και συνιστούν εντυπωσιακά παλιά τοπία. Η γεωργία ήρθε στο Αιγαίο από τη Μικρασία πριν από περίπου 8.000 χρόνια και έχουμε στην Αμοργό, για παράδειγμα, αναβαθμούς ηλικίας 5.000 ετών. Μετά, είναι οι αυλές των σπιτιών και των μοναστηριών στην παλιά Ελλάδα. Μικροί παράδεισοι, όπου σε ελάχιστα τετραγωνικά οργανώνονται δέντρα και φυτά που δίνουν αρώματα και χρώματα, καθώς και γεύση στην τροφή της οικογένειας. Από τους πιο επίσημους κήπους, αγαπημένοι μου είναι αυτοί της ιταλικής Αναγέννησης. Εκεί συνυπάρχει πάντα η ανθρώπινη γεωμετρία με το ιστορικό τοπίο και την ατίθαση φύση. Ενσωματώνουν παραδόσεις αρχαίων και μεσαιωνικών κήπων, ενώ εξερευνούν τα νέα τοπία της επιστήμης και του ουμανισμού. Είναι λιγότερο απόλυτοι από τους γαλλικούς και τους αγγλικούς κήπους, πολύ πιο εφευρετικοί, ζωντανοί και ενδιαφέροντες. Μακρύτερα από όλους, αλλά σε θέση να προκαλέσουν απερίγραπτα έντονες συγκινήσεις, είναι οι κήποι της Κίνας και της Ιαπωνίας. Αποτελούν εξαιρετικά σύνθετα δημιουργήματα όπου ο μύθος, η ιστορία, η λογοτεχνία, η ποίηση, η ζωγραφική και ο ίδιος ο κήπος βρίσκονται σε συνεχή συζήτηση και συνδιαλλαγή.

ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΣΑΣ ΦΥΣΙΚΌ ΤΟΠΊΟ; ΠΌΤΕ ΒΡΕΘΉΚΑΤΕ ΕΚΕΊ, ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΑΣ ΔΗΜΙΟΎΡΓΗΣΕ, ΠΏΣ ΕΠΗΡΈΑΣΕ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΣΑΣ;

Σκέφτομαι αμέσως το Αιγαίο και την Πελοπόννησο. Από τη μία η μάζα της θάλασσας, μέσα από την οποία αναδύονται οι πέτρινοι όγκοι των νησιών, άλλοτε γλυκείς κι άλλοτε απότομοι, πασπαλισμένοι με φρύγανα, ρεματιές, αγρούς, χωριά, εκκλησάκια. Ένα παιχνίδι ισορροπίας μεταξύ του υγρού και του ξερού, της ροής και της μονιμότητας, της απέραντης και της μικρής κλίμακας. Από την άλλη θάλασσες από ελαιώνες διάστικτους με κυπαρίσσια, και από πάνω βουνά αρχικά γκριζοπράσινα, πιο πάνω βαθυπράσινα, και ακόμα πιο πάνω χιονισμένα.

79 STREET TREES

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Α ΠΌ ΤΗΝ DESIGN AM B A S S A D O R T E A M

80

NIKOS DANIILIDIS

Ο Πύργος του Πειραιά ανακατασκευάζεται μετά από περίπου μισό αιώνα, με απόλυτη ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

ADM�23

KK VISUALS - KONSTANTINOS KOUDOUNIS

ΠΎΡΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΆ - ΓΊΝΕΤΑΙ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΜΕΛΈΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ

Το σημείο εκκίνησης της νέας αθηναϊκής Ριβιέρας ορίζεται στον Πύργο του Πειραιά, αρχιτεκτονικό τοπόσημο για τη χώρα. Το εμβληματικό κτίριο, που βρίσκεται στην καρδιά ενός εκ των μεγαλύτερων επιβατικών λιμανιών της Ευρώπης, θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2023 και θα φιλοξενεί γραφεία, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Ήδη, μεγάλες εταιρείες όπως η Dialectica, η Nice‘n’Easy, η JD Sports και ο όμιλος INDITEX, με τα Zara και Zara Home, έχουν προχωρήσει στη μίσθωση χώρων. Το ακίνητο έχει 22 ορόφους, συνολικό ύψος 88 μέτρα, δομημένη επιφάνεια 34.623 τ.μ. και θέα που συναρπάζει. Ο Πύργος Πειραιά πρόκειται να είναι ο πρώτος ψηφιακός και βιοκλιματικός ουρανοξύστης της χώρας μας που θα λάβει την ανώτατη πιστοποίηση Platinum κατά το διεθνές πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Παράλληλα, στοχεύει σε μία ακόμα, παγκοσμίως αναγνωρισμένη πιστοποίηση που έχει να κάνει με την υγεία και ευεξία των χρηστών του κτιρίου, την πιστοποίηση WELL.

GREEN ISSUE

81

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

KK VISUALS - KONSTANTINOS KOUDOUNIS

Στο έργο αυτό ενσωματώνονται αρχές βιοφιλικού σχεδιασμού και υιοθετείται μια ολιστική και βιώσιμη προσέγγιση που υπερβαίνει τον σχεδιασμό και την κατασκευή. Οι βασικές ενέργειες περιλαμβάνουν: — Καινοτόμα ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας πρόσοψης. Η υπάρχουσα πρόσοψη διαχωρίζεται στο εργοτάξιο και μεταφέρεται σε μια εγκατάσταση παραγωγής γυαλιού για να περάσει από επεξεργασία και να επαναχρησιμοποιηθεί ως νέο προϊόν.

— Παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας μέσω σύγχρονου φωτοβολταϊκού συστήματος με πάνελ στο δώμα του Πύργου.

— Σε όλους τους χώρους στάθμευσης θα εγκατασταθούν σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.

— Αυξημένη έκταση φύτευσης (1.000 τ.μ.) που θα αρδεύεται με έξυπνο ψηφιακό σύστημα και την αποκλειστική χρήση βρόχινου νερού.

— Δημιουργία πρόσοψης πολλαπλών παραμέτρων για την επίτευξη της βέλτιστης ισορροπίας ανάμεσα στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη διάχυση/εκμετάλλευση φυσικού φωτός και την ανεμπόδιστη θέα.

— Προαγωγή της υγείας και της ευεξίας των ενοίκων με τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και του νερού, την προώθηση της επίγνωσης και της κίνησης στο κτίριο και τη διασφάλιση θερμικής άνεσης, άφθονου φυσικού φωτός και ελέγχου του ήχου. Αυτό όμως που έκανε τους πανεπιστημιακούς καθηγητές να ασχοληθούν με το πρότζεκτ «Πύργος Πειραιά» είναι το γεγονός ότι επιλέχθηκε η λύση της ανακατασκευής του. Τα οφέλη της ανακατασκευής είναι πολλαπλά και αποτελούν έναν σημαντικό

στόχο για τον κατασκευαστικό τομέα, προκειμένου η ανάπτυξη να έχει όσο το δυνατό λιγότερες ή, έστω, ελεγχόμενα μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Όπως έχει αναφέρει στο παρελθόν και ο πρώην πρόεδρος του American Institute of Architects, Carl Elefante, «τo πιο πράσινο κτίριο είναι αυτό που έχει κατασκευαστεί ήδη». Ποιες είναι όμως οι ουσιαστικές διαφορές μεταξύ της ανακατασκευής και της εκ νέου κατασκευής σε ό,τι αφορά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα; Σε αυτό το κρίσιμο και βασικό ερώτημα για το μέλλον των κτιρίων, των πόλεων και της διαβίωσής μας σε αυτές, απαντούν οι ερευνητικές ομάδες του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (Πα.Δ.Α.), που διευθύνονται από τη δρα Αιμιλία Μ. Κονδύλη και τον δρα Ιωάννη Κ. Καλδέλλη, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τον Νατάλη Πέτροβιτς, Project Manager, και τον Άγγελο Έντμονς, Sustainability Manager της εταιρείας DIMAND, για να εξαγάγουν πολύτιμα συμπεράσματα σχετικά με την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος. Κατά τη διάρκεια της μελέτης καταγράφηκαν στοιχεία και δεδομένα για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την υλοποίηση του έργου και έγινε αυτοψία στις εγκαταστάσεις. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι διδακτικά και αποτελούν παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τα παλιά κτίρια των πόλεών μας. Στην κατεδάφιση ενός κτιρίου και εκ νέου κατασκευή διατηρούνται τα θεμέλια, εφόσον οι νέες μελέτες το επιτρέπουν, και γίνεται η ανέγερση των ορόφων από το ισόγειο προς τα πάνω, ενώ χρησιμοποιούνται υλικά όπως το σκυρόδεμα και ο χάλυβας. Αντίθετα, στην ανακατασκευή του, διατηρείται η θεμελίωση και ο φέρων οργανισμός, ο οποίος ενισχύεται, απομακρύνονται τα υλικά που έχουν φθαρεί και ανακαινίζεται η υπάρχουσα δομή του. Σε αυτή την περίπτωση, και πάλι χρησιμοποιούνται υλικά όπως το σκυρόδεμα ή ο χάλυβας, αλλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Ενδεικτικά, με βάση την ακαδημαϊκή έρευνα που εκπονήθηκε για τον Πύργο Πειραιά, το σενάριο υλοποίησης εξοικονομεί 16.210 κυβικά μέτρα σκυροδέματος και 2.330 τόνους χάλυβα οπλισμού. Συνυπολογίζοντας ότι οι παραπάνω βιομηχανίες (χάλυβα και σκυροδέματος) είναι εξαιρετικά «carbon intensive», επιβεβαιώνεται το

DIMAND S.A.

ότι είναι περιβαλλοντικά ορθότερο να επενδύει κανείς στην ανακατασκευή υφιστάμενων κτιρίων. Επιπρόσθετα, στην ανακατασκευή μπορεί να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση γυαλιού μέσα από την ανακύκλωση, όπως συνέβη για πρώτη φορά στα Βαλκάνια στην περίπτωση του Πύργου. Τα συνεργεία προχώρησαν στην αποξήλωση της παλαιάς όψης και στον διαχωρισμό του γυαλιού από τα υπόλοιπα υλικά έτσι ώστε αυτό να σταλεί σε εργοστάσιο της Saint-Gobain στη Ρουμανία και να ανακυκλωθεί με σκοπό να επιστρέψει στην Ελλάδα ως νέο υλικό και μέρος του να επανατοποθετηθεί στο έργο. Με τη διαδικασία αυτή ανακυκλώθηκαν περισσότεροι από 126 τόνοι. Πιο συγκεκριμένα, με βάση την έρευνα του Πα.Δ.Α., η λύση της ανακατασκευής εξοικονομεί 42 GWh ενσωματωμένης ενέργειας που αναφέρεται στα υλικά, που είναι ίση με την ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση 10.000 οικογενειών ή 30.000 ατόμων. Η εξοικονόμηση ενέργειας με τη σειρά της, λόγω υλικών, δημιουργεί αντίστοιχη εξoικονόμηση 21.000 τόνων CO2. Επιπλέον, εξοικονομεί 2.130 τόνους CO2 στο μεταφορικό έργο των υλικών από και προς τον Πύργο Πειραιά, ποσό που αντιστοιχεί σε ετήσιες εκπομπές περίπου 350 ατόμων. Ενδεικτικό παράδειγμα της συμφέρουσας λύσης της ανακατασκευής είναι το γεγονός ότι, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ένα στρέμμα δάσους απορροφά περισσότερα από 400 κιλά CO2 ετησίως, η παραπάνω συνολική εξοικονόμηση τόνων CO2 επιφέρει την απελευθέρωση 58.000 στρεμμάτων δασικής έκτασης για έναν χρόνο. Δηλαδή, σχεδόν τα 3/4 της έκτασης του Υμηττού. Εξίσου σημαντικά είναι και τα οφέλη σε θέματα φυσικών πόρων, όπως είναι το νερό. Στην περίπτωση της κατεδάφισης χρειάζεται συνεχής διαβροχή με αποτέλεσμα να είναι αναγκαία η μεγάλη κατανάλωση νερού. Αντιθέτως, στην ανακατασκευή του κτιρίου μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση περίπου 5.500 τόνων νερού, που αντιστοιχεί σε ετήσια κατανάλωση ενός οικισμού 130 ατόμων. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο θετικής περιβαλλοντικής συμπεριφοράς μπορεί να θεωρηθεί και η τοποθεσία του Πύργου του Πειραιά, καθώς βρίσκεται μόλις 500 μέτρα από τον μεγαλύτερο συγκοινωνιακό κόμβο μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, ΗΣΑΠ, προαστιακός και τραμ) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγεται η κυκλοφοριακή συμφόρηση και να μη χρειάζεται η δημιουργία μεγάλων χώρων στάθμευσης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας του Πα.Δ.Α., η επιλογή της ανακατασκευής είναι σαφώς προτιμότερη από την κατεδάφιση και την εκ νέου κατασκευή γιατί αφήνει χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ είναι ευνοϊκότερη και ως προς τα συνολικά μεγέθη της ενσωματωμένης ενέργειας και του ενσωματωμένου άνθρακα. Επιπλέον, η ανακατασκευή υπαρχόντων κτιρίων ξαναζωντανεύει τις περιοχές και δημιουργεί τοπικά θέσεις εργασίας και νέα οικονομική δραστηριότητα. Η Piraeus Tower A.E., ως βαθιά ευαισθητοποιημένο σε θέματα ESG επενδυτικό σχήμα, προσπάθησε, μέσα από την πρώτη συνεργασία της με το εξειδικευμένο προσωπικό του Πα.Δ.Α., να διερευνήσει τον κατά πολλούς «κρυμμένο εχθρό» της κλιματικής αλλαγής που δεν είναι άλλος από τον ενσωματωμένο άνθρακα (embodied carbon), δηλαδή τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που αφορούν τον κύκλο ζωής των υλικών (π.χ. εξόρυξη-παραγωγή-μεταφορές-εναπόθεση). Ο πρώτος βιοκλιματικός ουρανοξύστης της Ελλάδας αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του στα τέλη του 2023. Ένα έργο της κοινοπραξίας DIMAND, EBRD και PRODEA Investments, μετά την υπογραφή της 99ετούς σύμβασης παραχώρησης με τον δήμο Πειραιά.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Α ΠΌ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡ Η

FOSS IS LIGHT

Φωτισμός. Η άυλη ποιότητα που καθορίζει τη ζωή των ανθρώπων. Όταν η μελέτη του καταλήγει στη φαντασμαγορία, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του The Ellinikon Experience Park, είναι απαραίτητη η σε βάθος συζήτηση γύρω από αυτόν. Κεντρικά πρόσωπα της συζήτησης ο Τάσος Μπιζάκης και ο Μάνος Πετρακάκης, οι επικεφαλής της εταιρείας FOSS, πρωτοπόροι της μελέτης φωτισμού στην Ελλάδα και υπεύθυνοι Έλληνες μελετητές για το The Ellinikon Experience Park. Στην Ελλάδα πέρασαν πολλές δεκαετίες προτού ο κόσμος της απόλαυσης, τους φωτός και της σκιάς να κατορθώσει να συνομιλήσει με την τεχνολογία σε αυτό που αποκαλούμε και αναγνωρίζουμε ως «ατμόσφαιρα». Σε σπίτια, εμπορικούς χώρους, γραφεία, χώρους φιλοξενίας και πολιτισμού, φως ήταν η λάμπα στο κέντρο της οροφής που επιχειρούσε να μιμηθεί τις συνθήκες της ημέρας, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες των χρηστών του χώρου και την επιτυχία της ίδιας της μίμησης. Μέχρι που το 1998, σε μία από τις πρώτες κλαδικές εκθέσεις φιλοξενίας που έδωσαν χώρο στον φωτισμό, η εταιρεία FOSS παρουσίασε ένα κουτί σαν μικρό δωμάτιο. Το κουτί ήταν στην πραγματικότητα ένα σύνολο εναλλάξιμων κόσμων και αισθήσεων, χάρη στις εναλλαγές του φωτισμού. Αυτή η απλή εγκατάσταση αποκάλυψε τις μεταμορφωτικές δυνατότητες που δίνει το φως στον χώρο, άρα και στις συναισθηματικές και ψυχικές καταστάσεις: το «δράμα», η «κατάνυξη», το «ειδύλλιο» και το «μυστήριο», καταστάσεις που επί χρόνια παρατηρούσαμε μόνο μέσω των τεχνών, έγιναν πραγματικό βίωμα στο οποίο οι άνθρωποι μπορούν να συμμετέχουν. Η FOSS είχε ιδρυθεί επτά χρόνια πριν από την έκθεση. Το 1991 ήταν από τις πρώτες εταιρείες στην Ευρώπη που εξειδικεύτηκαν στη μελέτη φωτισμού και από τις πρωτοπόρες στην Ελλάδα. «Το 1991 ήμασταν πρωτοπόροι, ξεκινώντας κάτι που ήταν μπροστά από την εποχή του. Τότε, μόνο ένα εύπορο κοινό αναζητούσε κάτι πέρα από “μια λάμπα στη μέση ενός δωματίου”», λένε. Στα τριάντα δύο χρόνια που ακολούθησαν, εμβληματικά έργα εμπλούτισαν το portfolio της εταιρείας. Επιχειρηματίες του lifestyle, όπως ο Πέτρος Κωστόπουλος και ο Λεωνίδας Γουλανδρής, συνεργάστηκαν με τη FOSS, για την κατοικία του ο πρώτος και το πρώτο sushi bar της Ελλάδας, το θρυλικό Kiku στο Κολωνάκι, ο δεύτερος. Οι επόμενες δεκαετίες έφεραν σύνθετα έργα υψηλής πολυπλοκότητας, όπως οι εγκαταστάσεις του Ομίλου Μυτιληναίος στο Μαρούσι και η ναυτιλιακή του εταιρεία, το Tennis Club στο Τατόι, το κεντρικό σύστημα φωτισμού, σκίασης, ψύξης και θέρμανσης στο ξενοδοχείο Asteras Four Seasons και το νηπιαγωγείο στο Αμερικανικό Κολλέγιο. Εν τέλει, ξεκινώντας από τη niche πελατεία, σταδιακά η FOSS προσφέρει πλέον βίωμα στο σύνολο των ανθρώπων. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα τους σε δημόσιους χώρους όπως το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπου προμήθευσαν τα φωτιστικά για τη μελέτη της Arup και του Renzo Piano, αλλά και

ADM�23

82

Με αφορμή το The Ellinikon Experience Park συζητάμε με τους μελετητές του φωτισμού του νεότερου δημόσιου χώρου της Αθήνας.

GREEN ISSUE

83

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

βασιλιά, το Prince Abdul Aziz. «Η μελέτη φωτισμού σε αυτό το τόσο ιδιαίτερο έργο έπρεπε να ακολουθήσει ιδιαίτερους κανόνες που επέβαλαν το ίδιο το κυρίαρχο υλικό των χώρων και οι πανταχού παρούσες περίτεχνες λεπτομέρειες, αλλά και οι αισθητικές και οι αντικειμενικές προτεραιότητες ενός ανθρώπου κύρους από την Ανατολή. Είναι μέρος του επαγγελματισμού μας η δυνατότητα προσαρμογής της μελέτης σε κάθε νοοτροπία και ψυχισμό». Σε εντελώς διαφορετικό τόνο είναι ένα τρίτο έργο, συνώνυμο της καινοτομίας. Ο λόγος για το κτίριο γραφείων της Intracom στην Παιανία, όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν led σε φωτισμό όψης. «Ένα από τα πολύ δυνατά μας σημεία είναι ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε σε πολύ διαφορετικές ανάγκες και στυλ», σχολιάζουν οι επικεφαλής της FOSS. Πώς συνταιριάζουν τη μελέτη φωτισμού με την εμπορία; «Στο μακρινό παρελθόν, οι πελάτες μας δυσκολεύονταν να προμηθευτούν φωτιστικά σώματα με συγκεκριμένα specifications. Ξεκίνησαν να μας ζητούν τα φώτα που ανταποκρίνονταν στην εκάστοτε μελέτη. Έτσι ξεκίνησε η εισαγωγική μας δραστηριότητα. Σήμερα αντιπροσωπεύουμε πολυάριθμες εταιρείες», εξηγούν. Όπως όμως χαρακτηριστικά δηλώνουν, σύμφωνα με τη δική τους φιλοσοφία επιτυχημένη είναι μια μελέτη αν ο φωτισμός προβάλλεται χωρίς να φαίνονται τα φωτιστικά σώματα. «Τόσο οι άνθρωποι όσο και το φως είμαστε ενέργεια και αυτές οι ενέργειες πρέπει να είναι συμβατές», λένε. Χαρακτηριστική της λογικής τους είναι η περίπτωση του Tatoi Tennis Club και των γραφείων της ναυτιλιακής εταιρείας του Ομίλου Μυτιληναίος. Εκτός αστικού ιστού, οι χώροι θυμίζουν διαχρονικές επαύλεις. Έτσι, τα φωτιστικά που επιλέχθηκαν λειτουργούν ως centerpiece σε μια ατμόσφαιρα που παραπέμπει σε σπιτικό.

ΠΕΡΙΈΡΓΕΙΑ, ΝΕΑΝΙΚΌ MINDSET ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΕΣ ΜΕ ΑΞΊΑ Πώς μπορεί η εταιρεία FOSS να ακολουθεί τις εξελί-

το The Ellinikon Experience Park, του οποίου ήταν οι Έλληνες μελετητές. Το τελευταίο είναι ένα έργο με μεγάλο ενδιαφέρον για δύο λόγους τουλάχιστον. Αφενός αποτελεί το πρώτο έργο της LAMDA Development στον χώρο του Παλαιού Αεροδρομίου, άρα και σηματοδότη του τι εστί Ελληνικό. Αφετέρου, ο φωτισμός εντάσσει τη βιομηχανική κληρονομιά του χώρου στο παρόν, τονίζει τα νέα σημεία χρήσης, δημιουργεί εμβληματικά φωτιστικά «μνημεία» και συνολικά αποδίδει μια συμβολική διάσταση στο ταξίδι και τη μετάβαση στο διαφορετικό, όπως έκανε κάποτε το αεροδρόμιο. «Κατανοούμε τον κόσμο μέσα από το φως. Με βάση τα αισθητήρια όργανά μας, στο σκοτάδι δεν υπάρχει τίποτε απ’ όσα γνωρίζουμε, γιατί ορίζουμε την ύπαρξη μέσα από τις υλικές μορφές που ανάμεσά τους υπάρχει το φως. Το φως επιτρέπει στις μορφές να υπάρχουν, άρα επιτρέπει και την ύπαρξη. Αυτή η συνθήκη κέρδισε από την αρχή το ενδιαφέρον μας στην επιστήμη της μελέτης του φωτισμού. Συνεχίζει να μας μαγεύει, όπως κι εμείς συνεχίζουμε με αμείωτο ενδιαφέρον να μελετάμε τις αμέτρητες οπτικές που χαρίζει στην ύπαρξη», σχολιάζει ο Τάσος Μπιζάκης.

360 ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΣΤΟΝ ΦΩΤΙΣΜΌ Το 2023 βρίσκει τη FOSS να ετοιμάζει ένα νέο showroom με αισθήσεις φωτισμού, όπου, σύμφωνα με τη φιλοσοφία τους, τα φωτιστικά θα αναδεικνύονται μέσα από τον τρόπο που φωτίζουν. Στη γνωστή διεύθυνση, στη λεωφόρο Κηφισίας 204 στην Κηφισιά, ο Τάσος Μπιζάκης και ο Μάνος Πετρακάκης θα συνεχίσουν να εξελίσσουν αυτό που γνωρίζουν πολύ καλά, τη μελέτη φωτισμού, την εκπροσώπηση διεθνών οίκων design φωτιστικών, την ενσωμάτωση λύσεων για smart homes και τις ειδικές κατασκευές φωτιστικών και εξαρτημάτων. «Η επιτυχία στον φωτισμό είναι να μελετηθεί σωστά. Αν μπει κάποιος σ’ έναν χώρο και νιώσει καλά χωρίς να λέω ότι αισθάνεται έτσι λόγω του φωτισμού ή επειδή του αρέσει κάποιο φωτιστικό, έχουμε ήδη μια επιτυχία», εξηγούν. «Κάθε χρήστης του χώρου πρέπει να μπορεί να εκτελεί σωστά την ανάλογη δραστηριότητα, σύμφωνα με τη διάθεσή του. Ο φωτισμός επηρεάζει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι φανταζόμαστε το αν θέλουμε να μείνουμε σε έναν χώρο, να φύγουμε ή να αλλάξουμε θέση», συμπληρώνουν. Πράγματι, το πολυμήχανο δίδυμο της FOSS γνωρίζει από διαφορετικούς ανθρώπους, ανάγκες, χρήσεις και χώρους. Ρίχνοντας ξανά μια ματιά στο portfolio τους, αξίζει να σταθούμε στο Factory Outlet λίγο πριν από το αεροδρόμιο. «Είναι ένα ορόσημο που κάθε οδηγός βλέπει όσο κινείται στον αυτοκινητόδρομο με κινηματογραφική ταχύτητα. Την ίδια κίνηση θέλαμε να αποδώσουμε ως αίσθηση και στον επισκέπτη που στέκεται μπροστά στο κτίριο. Αυτά, χωρίς να ενοχλούνται τα αεροπλάνα όταν προσγειώνονται», εξηγούν. Ακολουθεί το 140 μέτρων γιοτ του Σαουδάραβα

FOSS

ξεις; Και πώς ανταποκρίνεται στην ανάγκη της βιωσιμότητας, που είναι πλέον απαραίτητος όρος σχεδόν σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα; Ο Τάσος Μπιζάκης και ο Μάνος Πετρακάκης δηλώνουν πάθος για τη δουλειά τους και διαθέτουν ένα διαρκώς εξελισσόμενο know how. «Αρχικά προσεγγίσαμε την τεχνολογία υπό τη μορφή του smart home. Στη συνέχεια προσθέσαμε την παράμετρο της βιωσιμότητας. Μπορούμε να πούμε ότι αντιληφθήκαμε έγκαιρα την ανάγκη για ενεργειακή εξοικονόμηση και μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Έτσι, σε όλες τις μελέτες φωτισμού και στα έξυπνα κτίρια που σχεδιάζουμε πια λαμβάνουμε υπόψη την ενεργειακή βιωσιμότητα με στόχο τη σχεδόν μηδενική ενεργειακή κατανάλωση. Στο The Ellinikon Experience Park έχουμε χρησιμοποιήσει φωτισμό ενεργειακά πολύ χαμηλών απαιτήσεων, πριν ακόμα το ενεργειακό πρόβλημα γιγαντωθεί με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία», σχολιάζουν. Επιπλέον, ενσωματώνουν στις μελέτες τους state of the art λύσεις, όπως το IoT. Για παράδειγμα, στις υποδομές του Ομίλου Μυτιληναίος το σύστημα διαχείρισης ενέργειας αντιδρά στον καιρό αλλά και στην παρουσία των ανθρώπων με IoT αισθητήρες. Το διερευνητικό πνεύμα είναι mindset αλλά και ακαδημαϊκό κεκτημένο της ομάδας της FOSS: «Έχει σημασία να ξέρεις πώς να βρεις το καινούργιο και ωφέλιμο αλλά και πώς να εφαρμόσεις κάτι που σχεδιαστικά είναι πολύ όμορφο. Έχουμε την τεχνική γνώση γιατί είμαστε μηχανικοί, έχουμε και την εμπειρία. Πολλές φορές δουλεύουμε συμπληρωματικά ως προς τη δουλειά των αρχιτεκτόνων, γνωρίζοντας ότι μπορούμε να προστατεύσουμε και να εγγυηθούμε το άρτιο, από κάθε πλευρά, αποτέλεσμα», λένε. Τα τελευταία χρόνια η επιτυχία στην Ελλάδα μεταφράζεται σε κύκλο συνεργασιών στο εξωτερικό με αξιόλογες εταιρείες σε ποικίλους κλάδους.

ΉΒΗ

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠ Ο ΤΗ Ν Ή Ρ Α Σ Ι Ν Ι Γ Ά Λ Ι Α ΦΩ ΤΟ ΓΡ Α Φ Ι Ε Σ C O U R T E S Y O F T P A A R C H I T E C S

ΝΑΝΟΠΟΎΛΟΥ

«ΑΝ ΔΟΎΜΕ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΩΣ ΜΙΑ ΣΥΝΈΧΕΙΑ, ΘΑ ΑΠΟΚΤΉΣΕΙ ΑΞΊΑ ΤΌΣΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΉ ΜΑΣ ΌΣΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΆ ΜΑΣ»

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Η αρχιτέκτων και διευθύνουσα σύμβουλος του γραφείου μελετών Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες ΑΕΜ, Ήβη Νανοπούλου, ονειρεύεται μια πιο συμπεριληπτική Αθήνα, της οποίας η συνέχεια θα είναι περισσότερο νοηματοδοτημένη. Έχοντας ολοκληρώσει την ανακαίνιση του Ωδείου Αθηνών, ετοιμάζεται να προσφέρει στους Αθηναίους τον περιβάλλοντα χώρο του – άλλοτε στις όχθες του Ιλισού.

GREEN ISSUE

H ΉΒΗ ΝΑΝΟΠΟΎΛΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΜΙΑ ΉΡΕΜΗ, ΠΛΗΝ ΟΥΣΙΏΔΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΔΎΝΑΜΗ. ΕΠΙΚΕΦΑΛΉΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ ΜΕΛΕΤΏΝ ΘΎΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΆΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΆΤΕΣ, ΒΛΈΠΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΩΣ ΜΙΑ ΟΛΙΣΤΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΠΟΥ ΣΈΒΕΤΑΙ ΤΟΝ ΧΏΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΣΥΜΒΆΛΛΕΙ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΤΗΣ ΤΑΥΤΌΤΗΤΑΣ ΕΝΌΣ ΤΌΠΟΥ. ΑΥΤΈΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΑΡΧΈΣ ΠΟΥ ΔΙΈΠΟΥΝ ΤΑ ΈΡΓΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ, ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΠΟΊΑ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌΣ ΤΟΥ ΩΔΕΊΟΥ ΑΘΗΝΏΝ. ΕΠΌΜΕΝΟ –ΚΑΙ ΠΡΆΣΙΝΟ‒ ΒΉΜΑ ΕΊΝΑΙ Η ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΟΣ ΧΏΡΟΥ ΤΟΥ, ΕΝΌΣ «ΔΡΏΝΤΟΣ» ΚΉΠΟΥ ΠΟΥ ΦΙΛΟΔΟΞΕΊ ΝΑ ΓΊΝΕΙ ΈΝΑΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΌΣ ΚΡΊΚΟΣ ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΟΛΩΝΆΚΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΓΚΡΆΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΦΈΡΕΙ ΤΗ ΧΑΜΈΝΗ ΜΝΉΜΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΎ ΙΛΙΣΟΎ. ΠΏΣ ΣΥΝΟΜΊΛΗΣΕ Η ΔΙΚΉ ΣΑΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΗΜΙΤΕΛΈΣ ΚΤΊΡΙΟ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΌΠΟΥΛΟΥ; H προσέγγισή μας είναι το αποτέλεσμα μιας ευρύτερης στρατηγικής που συνδέεται με το όραμα του Δεσποτόπουλου και με εκείνο της σημερινής διοίκησης του Ωδείου. Ο Δεσποτόπουλος πίστευε ότι τα πολιτιστικά κέντρα των πόλεων συμβάλλουν στην πύκνωση της έντασης της κοινωνικής ζωής. Υιοθετώντας ανάλογο όραμα, το Ωδείο σχεδιάζεται σήμερα ως φάρος πολιτισμού και παιδείας στον χώρο των παραστατικών τεχνών, ως ένας εξωστρεφής χώρος που θα συμβάλει στην αναζωογόνηση της πόλης. Λειτουργικά, λοιπόν, η συνέχεια, η «συνομιλία», όπως την ονομάσατε, της πρώτης φάσης του έργου με τη σημερινή του εξέλιξη είναι σαφής και επενδύει στην άυλη κληρονομιά του Δεσποτόπουλου, όπως και στην ίδια την ιστορία του Ωδείου, συγκροτώντας συν τω χρόνω ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο της πόλης. Eύχομαι οι προσπάθειές μας να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση!

Aρχιτεκτονικά και ευρύτερα μελετητικά, στόχος μας ήταν η ελαχιστοποίηση των ουσιωδών παρεμβάσεων στο κτίριο. Επιδιώξαμε να σεβαστούμε το έργο του Δεσποτόπουλου, την εσωτερική οργάνωση, τη γεωμετρία των χώρων. Παράλληλα, διαφυλάξαμε αυτό που κατανοούμε ως ελληνικότητα του έργου του, την υλικότητα, την πλαστικότητα των όγκων με τις εξέχουσες προεξοχές στο δώμα, αλλά και τη θεατρικότητα ορισμένων χώρων, για παράδειγμα εκείνη του Art Space, του μεγάλου φουαγέ με τα αντικριστά κλιμακοστάσια. Όπου μας επέτρεπαν οι χώροι και η νέα χρήση δημιουργήσαμε κι εμείς θεατρικότητα, ενισχύοντας αυτόν τον διάλογο με τον αρχικό σχεδιασμό. Τα κτίρια, όταν εκσυγχρονίζονται μετά από πενήντα χρόνια, οφείλουν να ανταποκρίνονται σε μεταβαλλόμενες ανάγκες όλο και πιο σύνθετες, διασφαλίζοντας τη μέγιστη ευελιξία σε ό,τι αφορά τις νεότερες διατάξεις. Επιπλέον, απαιτούν την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών. Επομένως, από τη μια δόθηκε έμφαση στο να διατηρήσουμε και να αναδείξουμε το πνεύμα του Δεσποτόπουλου, από την άλλη όμως θελήσαμε και να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο έργο που να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες.

85

ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΌΠΟ «ΆΝΟΙΞΕ» ΤΟ ΩΔΕΊΟ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ; Βασική μας επιδίωξη ήταν το κτίριο να είναι εξωστρεφές, ανοιχτό στην πόλη, μέσα στην καθημερινότητά της. Γι’ αυτό και η σύνδεση των εσωτερικών λειτουργιών με τον περιβάλλοντα χώρο ήταν πρωταρχικής σημασίας. Αυτή η στρατηγική επιλογή μάς οδήγησε στο τολμηρό άνοιγμα, στην καθαίρεση του συμπαγούς μετώπου της οδού Ρηγίλλης, και στην αντικατάστασή του με ένα υαλοπέτασμα, δημιουργώντας ένα διάφανο φουαγέ εισόδου. Αυτό το άνοιγμα, πέρα από το ότι συνδέει το Ωδείο με την πόλη, ενώνει οπτικά και λειτουργικά τους όμορους χώρους και δημιουργεί μια είσοδο και εστία, δηλαδή έναν τόπο αναφοράς και συνάντησης του κόσμου, όπου και έχει χωροθετηθεί το café. Στην πραγματικότητα, από το Ωδείο απουσιάζει ένας πυρήνας εισόδου κατακόρυφης επικοινωνίας των λειτουργιών. Επομένως, υπήρξε ουσιαστική ανάγκη που αιτιολογεί το συγκεκριμένο τόλμημα. Σχεδιάστηκε, δε, όταν ακόμα το Ωδείο δεν είχε χαρακτηριστεί ως διατηρητέο, όμως το υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, νομίζω ορθά, αναγνώρισε την αναγκαιότητα και ενέκρινε την παρέμβαση, η οποία πιστεύω ότι θα αναδειχθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο. ΟΠΌΤΕ, ΠΏΣ ΟΡΑΜΑΤΊΖΕΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΆΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΟΣ ΧΏΡΟΥ ΤΟΥ ΩΔΕΊΟΥ; Να διευκρινίσω ότι η ιδιοκτησία του Ωδείου σταματάει στο όριο του ίδιου του κτιρίου, δηλαδή δεν του διασφαλίζει ζωτικό εξωτερικό χώρο. Θεωρώ, λοιπόν, εξαιρετική επιτυχία το ότι η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) παραχώρησε στο Ωδείο με πολυετή μίσθωση τον περιβάλλοντα κήπο των εννέα στρεμμάτων, ώστε ο χώρος να αποκτήσει χρήστη και νοικοκύρη. Η μελέτη ανάπλασης, που χρηματοδοτήθηκε από την Alpha Bank, εγκρίθηκε προ ετών από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Ώριμο σήμερα πλέον, το έργο βαίνει προς δημοπράτηση με χρηματοδότηση από τον δήμο Αθηναίων. Μια εξαιρετική πραγματικά εξέλιξη τόσο για το Ωδείο όσο και για την πόλη, γιατί όχι μόνο θα επανεντάξει έναν κήπο εννέα στρεμμάτων αλλά θα φέρει κοντά το Παγκράτι με το Κολωνάκι. Θα δημιουργήσει έναν σημαντικό πόλο έλξης, συνδέοντας την Εθνική Πινακοθήκη με τον Εθνικό Κήπο και το Καλλιμάρμαρο, τη Βασιλέως Κωνσταντίνου με τη Βασιλίσσης Σοφίας. Θα αποτελέσει τον συνδετικό χώρο και τον καταλύτη που θα διασφαλίσει τη διαπερατότητα και συνδεσιμότητα λειτουργιών της πόλης, θα επιτρέψει τη συρραφή χώρων πολιτισμού και μνήμης, προάγοντας τη συνέχεια και τη βιωματική μας σχέση με την πόλη. Δυστυχώς, σήμερα βλέπουμε την πόλη κατακερματισμένη. Αν όμως τη δούμε ως μια συνέχεια, θα αρχίσουμε να τη βιώνουμε διαφορετικά και θα αποκτήσει αξία τόσο στην ψυχή μας όσο και στην καθημερινότητά μας.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Ως προς τις προτεινόμενες από τη μελέτη μας κύριες παρεμβάσεις ανάπλασης, θα ανέφερα πρώτα τη σηματοδότηση των εισόδων από τη Ρηγίλλης και τη Βασιλέως Κωνσταντίνου, ώστε να αποτελέσουν σημεία στάσης και αναγνώρισης του χώρου και των δυνατοτήτων διέλευσης. Δεύτερον, την επαναφορά της μνήμης του Ιλισού, ενσωματώνοντας ένα γραμμικό υδάτινο στοιχείο που θα λειτουργεί ευεργετικά σε βιοκλιματικό και ευρύτερα περιβαλλοντικό επίπεδο ‒ είμαστε άλλωστε στις όχθες του Ιλισού, στο Βατραχονήσι! Επιπλέον, αξίζει να πούμε ότι εντάσσουμε την τέχνη στον περιβάλλοντα χώρο, ώστε να αποτελέσει στοιχείο μνήμης της ιστορίας του Ωδείου και σηματοδότησης του κτιρίου. Τέλος, απομακρύνουμε το αυτοκίνητο, ιδιαίτερα στο πίσω όριο με τον χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη, ενθαρρύνοντας έτσι τη δημιουργία ενός συνεχούς πάρκου και δημιουργώντας προϋποθέσεις για υπαίθριες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές χρήσεις, ώστε να βγει το Ωδείο προς τα έξω. ΤΕΛΙΚΆ, ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ ΕΎΚΟΛΟ, Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΌΣ ΕΝΌΣ ΥΠΆΡΧΟΝΤΟΣ ΚΤΙΡΊΟΥ 'Ή Η ΕΞΑΡΧΉΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΤΟΥ; Δεν θα σας απαντήσω τι είναι πιο εύκολο, γιατί δεν είναι αυτό το ζητούμενο, αλλά το πώς συνομιλείς με το παρελθόν και το παρόν, πώς διασφαλίζεις μια συνέχεια στον χώρο και στον χρόνο. Ασφαλώς το έργο του Ωδείου έχει αυτό το χάρισμα, όχι μόνο να επιβάλλεται στην πόλη με την εμβληματική του αρχιτεκτονική αλλά και να λειτουργεί ως ζωντανό κύτταρό της. Γι’ αυτό και απαιτεί σύγχρονες και δυναμικές προσεγγίσεις. Τέτοιου είδους έργα, λοιπόν, αποτελούν πραγματική πρόκληση όχι μόνο για τον αρχιτέκτονα αλλά και για τον υπεύθυνο φορέα που τα χειρίζεται, για την πολιτεία που τα εγκρίνει και τα χρηματοδοτεί και για την κοινωνία που τα αγκαλιάζει. ΠΏΣ ΘΑ ΓΊΝΕΙ Η ΑΘΉΝΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΗ ΠΌΛΗ; Μεγάλη συζήτηση! Πρέπει να αναγνωρίσουμε τις συνολικές δυνατότητες και προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας και να απαντήσουμε ολοκληρωμένα ώστε να έχουμε μια αναγκαία πλέον πράσινη στρατηγική. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν βλέπουμε την Αθήνα στη μητροπολιτική της διάσταση αλλά αποσπασματικά. Αξίζει εδώ να αναφέρω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί μια νέα πρωτοβουλία για τις ευρωπαϊκές πόλεις που την ονόμασε «New European Bauhaus» με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννηση του καλλιτεχνικού ρεύματος του Μεσοπολέμου που συνέδεσε την αρχιτεκτονική με τις εφαρμοσμένες τέχνες. Η νέα αυτή στρατηγική μπορεί να μας εμπνεύσει και να μας καθοδηγήσει. Εκφράζει την αισιοδοξία της Ε.Ε. για τη δημιουργία πιο βιώσιμων και πιο όμορφων τόπων, βελτιώνοντας την καθημερινότητα των πολιτών. Βασικές αρχές του New European Bauhaus είναι η βιωσιμότητα που θέτει θέμα κυκλικότητας, άρα επανάχρησης υλικών και κελυφών, θέμα μηδενικής

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ρύπανσης, άρα πράσινων υποδομών, θέμα βιοποικιλότητας, άρα ανάδειξης του κεντρικού ρόλου της φύσης στις σύγχρονες πόλεις. Άλλη βασική αξία είναι η αισθητική και η εμπειρία στην πόλη, που γεφυρώνει επιστήμη και τεχνολογία, τέχνη και πολιτισμό. Τέλος, ο τρίτος πυλώνας εστιάζει στη συμπεριληπτικότητα και στην προσιτότητα, αποτρέποντας την γκετοποίηση στις σύγχρονες πόλεις. Θέλουμε να πιστεύουμε και να ελπίζουμε ότι η Ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου, όραμα της πόλης από τη Μεταπολίτευση και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορεί να αποτελέσει διεθνώς εμβληματικό έργο της πρωτοβουλίας New European Bauhaus, την οποία προωθεί η περιφέρεια Αττικής με τη συνδρομή της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» του υπουργείου Ανάπτυξης με στόχο να αναδειχθεί η συμβατότητα του έργου με τις παραπάνω αρχές και να εμπλουτιστεί έτσι ώστε να ενισχυθεί η περιβαλλοντική, κοινωνική και μητροπολιτική διάσταση, η ελκυστικότητα του χώρου, να γίνει πιο φιλικό σε όλες τις ηλικίες, να βελτιωθεί η προσβασιμότητά του και η σύνδεσή του με την όμορη περιοχή.

ΤΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΑΝΑΔΎΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΑΘΉΝΑ ΠΟΥ ΓΊΝΕΤΑΙ ΌΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉ; Είναι ένα κρίσιμο ζήτημα που δεν περιορίζεται στην πρωτεύουσα αλλά εκτείνεται στο σύνολο της χώρας. Συνδέεται και με άλλα προβλήματα, πέρα από την ποιότητα και το κόστος ζωής, συγκεκριμένα με τους φυσικούς πόρους. Η γη είναι ένας από αυτούς. Δημιουργούμε ανάγκες και αυξάνουμε υποδομές, ενώ δεν έχουμε ανεξάντλητους πόρους. Το ζήτημα λοιπόν απαιτεί μελέτη, ειδικότερα της φέρουσας ικανότητας, μάλιστα λαμβάνοντας υπόψη κρίσιμα ζητήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή που βρίσκεται προ των πυλών. Μια λύση θα ήταν η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και ασφαλώς όχι η εντατικοποίηση του τουρισμού. Πρέπει να δούμε, όμως, ποια είναι η φέρουσα ικανότητα της πόλης και πώς θα κατανεμηθεί ο τουρισμός ώστε να διατηρείται λειτουργική, βιώσιμη και φιλική. Μπορούμε να δούμε τον τουρισμό ως δυνατότητα για μια καλύτερη πόλη, πιο πράσινη, πιο συμπεριληπτική, πιο εξωστρεφή, πιο σύγχρονη; Αυτό θα ήταν το ζητούμενο, το οποίο όμως θα απαιτούσε στρατηγική.

ΓΙΑΤΊ ΔΕΝ ΈΧΟΥΜΕ ΚΑΤΑΦΈΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΟΥΜΕ ΈΝΑ ΣΥΝΟΛΙΚΌ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ; Ο καθένας μας θέλει να είναι αφεντικό του εαυτού του ‒αυτό είναι ίδιον του Έλληνα‒, ενώ μπορεί να κερδίσει πολλά με συνεργασίες και συνέργειες, κάτι που θα δημιουργούσε πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλους. Όμως εξακολουθούμε να βλέπουμε την Αθήνα και την Αττική ως ένα άθροισμα δήμων, και μάλιστα ανταγωνιστικών. Καταφέραμε να καταργήσουμε και τον Οργανισμό Αθήνας! Ωστόσο τα θέματα της πόλης, της κλιματικής αλλαγής και της βιωσιμότητας αντιμετωπίζονται μόνο με όραμα, μακροπρόθεσμες συνολικές στρατηγικές και συγκεκριμένους σχεδιασμούς. Μιλάμε για το παράκτιο μέτωπο, την επονομαζόμενη Ριβιέρα ή αττική ακτή μας, αλλά δεν την αντιμετωπίζουμε ως σύνολο. Σχεδιάζουμε ποδηλατόδρομους, κάτι ασφαλώς θετικό, όμως ξεχνάμε ότι τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, των υποδομών ή του τοπίου και της αισθητικής του παράκτιου πολύτιμου χώρου δεν αντιμετωπίζονται αποσπασματικά αλλά με ευρείς, ολοκληρωμένους σχεδιασμούς. Αυτή η θεώρηση είναι καίριας σημασίας για το αύριο, για τη βιωσιμότητα και την ανταποδοτικότητα των παρεμβάσεων.

ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ Η ΕΛΛΆΔΑ ΝΑ ΕΜΠΛΟΥΤΊΣΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ; Τα έργα πολιτισμού οφείλουν να παράγουν αρχιτεκτονική και να βρίσκονται σε διάλογο με το περιβάλλον τους. Από την άλλη, η αρχιτεκτονική οφείλει να μην είναι εφήμερη, να έχει διάρκεια στον χρόνο και βάρος, οντότητα. Βλέπουμε σήμερα πολλά έργα ευφάνταστα, συχνά στα κέντρα των πόλεων, αλλά διαισθανόμαστε ότι δεν θα έχουν διάρκεια. Οφείλουμε, νομίζω, να στοχεύουμε περισσότερο σε μια αρχιτεκτονική σύγχρονη, η οποία ωστόσο να συνομιλεί με το ιστορικό περιβάλλον και να συμβάλλει στην ταυτότητα της πόλης. ΑΠΌ ΤΟΝ ΦΑΛΗΡΙΚΌ ΌΡΜΟ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΌ ΧΏΡΟ ΤΗΣ ΚΟΡΊΝΘΟΥ. ΥΠΆΡΧΕΙ ΚΆΠΟΙΑ ΣΥΝΕΚΤΙΚΉ ΓΡΑΜΜΉ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΈΡΓΩΝ ΣΑΣ; Συνεκτική γραμμή είναι οι κοινές αρχές. Η κατανόηση σε βάθος του τοπίου, δηλαδή του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Η ανάδειξη της σημασίας της διαχρονίας και της ταυτότητας κάθε τόπου, με άλλα λόγια της άυλης κληρονομιάς που εξελίσσεται και εμπλουτίζεται σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Πέρα από τη φυσική και πολιτιστική διά-

σταση, σημασία έχει και η κοινωνική. Τόσο στο Φάληρο όσο και στην Κόρινθο πρέπει να κατανοήσει κανείς και να εξισορροπήσει τις σύγχρονες ανάγκες σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε μητροπολιτικό ή διεθνές. Αυτό δεν είναι αυτονόητο ούτε απλό. Η Κόρινθος, για παράδειγμα, είναι ένας διεθνής τουριστικός προορισμός αλλά και μια μικρή τοπική κοινωνία. Στο Φάληρο, αντίστοιχα, έχουμε τους όμορους δήμους Καλλιθέας και Μοσχάτου αλλά και τη μητροπολιτική και τουριστική Αθήνα. Αν επιτύχει όμως το στοίχημα, ασφαλώς θα είναι προς όφελος όλων, αξιοποιώντας τις προκλήσεις και τη δυναμική, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και ενδυναμώνοντας την ταυτότητα. ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΌ ΣΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΜΑΝΙΦΈΣΤΟ; Ο σεβασμός στον χώρο και τους πόρους, φυσικούς και ανθρωπογενείς. Η ολοκληρωμένη θεώρηση σε όλα τα πεδία και τις κλίμακες παρέμβασης, από τη χωροταξική και την πολεοδομική μέχρι εκείνη του κτιρίου. Η σύνδεση του φυσικού με το πολιτιστικό υπόβαθρο είναι επίσης σημαντική, γιατί δημιουργεί την ταυτότητα ενός τόπου, όπως και η συνθετική προσέγγιση αρχιτεκτονικής και τοπίου, καθώς αντιλαμβανόμαστε το αρχιτεκτονικό έργο ως μέρος ενός συνόλου. ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΣΑΣ ΥΛΙΚΌ; Το ξύλο, ανεπιφύλακτα, και η πέτρα. Γενικώς, θα έλεγα όλα τα φυσικά υλικά. Ό,τι είναι φυσικό είναι υπέροχο για έναν πρόσθετο λόγο: έχει τη δυνατότητα να επανέλθει στη γη χωρίς να αφήσει αποτύπωμα και αυτό για μένα είναι εξαιρετικά συγκινητικό και έχει μεγάλη οικολογική αξία. ΈΧΕΤΕ ΈΝΑΝ ΠΡΆΣΙΝΟ ΧΏΡΟ ΠΟΥ ΝΑ ΣΑΣ ΧΑΛΑΡΏΝΕΙ; Είναι η Λήμνος, όπου έχω τη χαρά να ασχολούμαι έντονα με τα κοινά, κι αυτό γιατί έχει μια πλουσιότατη αγροτική παράδοση που καθορίζει το τοπίο της. Στην Αθήνα διατηρώ μια βεράντα καταπράσινη, σαν μεγάλο κήπο, απ’ όπου βλέπω το κέντρο της πόλης. Έχω την τύχη να μπορώ να περπατάω με τα σκυλιά μου στον Αρδηττό, στην Πνύκα, στο Ζάππειο, στον Εθνικό Κήπο.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

88

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Ο ΠΙΟΝΈΡΟΣ ΤΗΣ ΠΡΆΣΙΝΗΣ . ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ O PETER MURRAY Σ Π ΟΎ Δ Α Σ Ε ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ, ΑΛΛΆ, ΑΝΤΊ ΝΑ «ΣΥΝΘΈΤΕΙ» ΚΤΊΡΙΑ, ΆΡΧΙΣΕ ΝΑ ΓΡΆΦΕΙ ΓΙ’ ΑΥΤΆ. ΈΤΣΙ ΈΓΙΝΕ Ο ΕΚΔΌΤΗΣ ΤΟΥ Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ι Κ ΟΎ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΚΑΙ DESIGN «BLUEGROUND» ‒ ΤΟ «WALLPAPER» ΤΟΥΛΆΧΙΣΤΟΝ ΕΜΠΝΕΎΣΤΗΚΕ ΑΠΌ ΑΥΤΌ. ΣΤΗ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΊ ΜΆΣ ΕΞΗΓΕΊ ΠΩΣ ΉΤΑΝ ΠΆΝΤΑ «ΠΡΆΣΙΝΟΣ» ΚΑΙ «SUSTAINABLE», ΠΟΛΎ ΠΡΙΝ ΑΥΤΈΣ ΟΙ Έ Ν Ν ΟΙ Ε Σ ΓΊΝΟΥΝ ΕΥΡΈΩΣ ΓΝΩΣΤΈΣ. ΑΠΟ TON ΘΑΝΆΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ

GREEN ISSUE

Ο PE T E R M U R R A Y ( M A S T E R O F T H E A R C H I T E C T S ’ LIVERY C OMP A N Y ) Μ Ε Τ Ο Σ Π Α Σ Τ Ο B R O M P T O N Π ΟΔ Η Λ Α Τ Ο Τ ΟΥ. Φ ΩΤΟ R I C H A R D B R I N D L E Y

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

89

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Η αρχιτεκτονική, η εφαρμογή της και ο ακτιβισμός ήταν και παραμένουν τα τρία πράγματα που καθόρισαν την καριέρα του Peter Murray, του οποίου η πορεία επηρεάστηκε πολύ από τη συνάντησή του με τον Buckminster Fuller, Αμερικανό αρχιτέκτονα και σχεδιαστή, έναν από τους σημαντικότερους νεωτεριστές του 20ού αιώνα. Εκείνος είχε προτείνει στη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων το 1961 τη World Design Science Decade, στο πλαίσιο της οποίας θεωρούσε ότι θα μπορούσε να διοχετευθεί η ενέργεια των αρχιτεκτόνων στη δημιουργία πόρων για όλο τον πλανήτη. Συγκεκριμένα, πρότεινε να ενθαρρυνθούν οι αρχιτεκτονικές σχολές σε όλο τον κόσμο να ασχοληθούν για μια δεκαετία με το πώς θα έκαναν το σύνολο των παγκόσμιων πόρων, οι οποίοι το 1961 εξυπηρετούσαν μόνο το 40% της ανθρωπότητας, να εξυπηρετούν το 100% μέσω του ικανού σχεδιασμού, παρά τη συνεχή μείωση των μεταλλικών πόρων ανά κάτοικο. Γενικά, υποστήριξε την επανάσταση της επιστήμης του design ως εναλλακτικής στην πολιτική, επιδιώκοντας τη βελτιστοποίηση των πλανητικών πόρων προς όφελος της ανθρωπότητας. Στη συνάντηση που είχα με τον Άγγλο δημοσιογράφο και ακτιβιστή της αρχιτεκτονικής μέσω Ζoom μού είπε: «Εργάστηκα σε δύο σχεδιαστικά έργα που συνδέονται με αυτό το πρόγραμμα, κυρίως για την προστασία του νερού (των υδάτινων πόρων) και αργότερα σε ένα σχετικό με την ενεργειακή κρίση του 1972-73, όταν ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών αποφάσισε να αυξήσει την τιμή του πετρελαίου, γεγονός που δημιούργησε οικονομικά προβλήματα και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό με ευαισθητοποίησε πάνω στο θέμα της κατανάλωσης ενέργειας, αφού είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι οι πηγές πετρελαίου ήταν περιορισμένες και ότι θα ξεμέναμε από πετρέλαιο κατά κάποιον τρόπο. Αυτό συνέβη προτού διαπιστωθεί η βλαβερή επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον. Έτσι άρχισα να γράφω άρθρα για την ηλιακή ενέργεια, την αξία της θερμομόνωσης και του ενεργειακά αποτελεσματικού σχεδιασμού κτιρίων». Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισε το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ότι είχε ανακαλυφθεί πετρέλαιο «στο κατώφλι του», όπως το έθεσε χαρακτηριστικά ο Peter Murray, στη Βόρεια Θάλασσα, και έτσι το σύνολο της βιομηχανίας της χώρας ξεπέρασε το ζήτημα της ενεργειακής κατανάλωσης σε μία μέρα, σε αντίθεση με τους Σουηδούς και τις σκανδιναβικές χώρες γενικότερα που έδειξαν μεγαλύτερη ευαισθησία στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της διαχείρισης της νέας ενεργειακής πηγής. Έτσι, η κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ, σύμφωνα με τον Άγγλο δημοσιογράφο και εκδότη, «δαπάνησε όλα τα λεφτά στα λάθος πράγματα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 ασχολιόμουν ιδιαίτερα με ζητήματα που σήμερα θα τα αποκαλούσαμε “πράσινης οικονομίας”. Επίσης,

90

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΈΚΑΝΕ ΤΗ ΖΩΉ ΤΟΥ ΠΟΔΉΛΑΤΟ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ LONDON DEVELOPMENT AGENCY ΣΤΟ GREENWICH ΓΙΑ ΤΟ LONDON FESTIVAL OF ARCHITECTURE

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ LONDON FESTIVAL OF ARCHITECTURE, ΑΠΟ ΤΟΥΣ TONKIN LIU ARCHITECTS. ΦΩΤΟ LFA

σε επίσκεψή μου στην Καλιφόρνια, που κράτησε μερικούς μήνες, προκειμένου να μελετήσω πώς αντιμετώπιζαν τα περιβαλλοντικά θέματα εκεί, διαπίστωσα ότι έκαναν ανακύκλωση των απορριμμάτων από τα τέλη των ’60s, κάτι που τότε δεν είχαμε καν σκεφτεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό με επηρέασε πολύ. Αυτή την πρακτική εφάρμοζαν περισσότερο οι χίπηδες στο Σαν Φρανσίσκο και υπήρχε επίσης ένας συγγραφέας, ο Steward Brand, που εξέδιδε ένα περιοδικό με τον τίτλο “The whole earth catalog”, μαζί με τον Lloyd Kahn, έναν Αμερικανό εκδότη, συντάκτη, συγγραφέα, φωτογράφο, ξυλουργό και αυτοδίδακτο αρχιτέκτονα, ιδρυτικό αρχισυντάκτη της Shelter Publications, Inc. και πρώην αρχισυντάκτη, από την πλευρά του εκδοτικού, του “Whole earth catalog”. Ο Lloyd εξέδωσε το 1970 και το 1971 το "Domebook", που ήταν επίσης επηρεασμένο από τον Buckminster Fuller».

ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Παρότι σύμβουλος του Boris Johnson και του δημάρχου του Λονδίνου Sadiq Khan, και έχοντας πάρει το χρίσμα του ιππότη από τη βασίλισσα Ελισάβετ το 2021, ο Peter Murray δείχνει αρκετά απλός, σαν να μην τον χωρίζει τίποτα από τον συνομιλητή του. «Έχω πολλούς ρόλους που υπηρετούν το ίδιο θέμα: την εφαρμογή της αρχιτεκτονικής. Θεωρώ ότι η κοινωνία βελτιώνεται αντιλαμβανόμενη τον ρόλο της αρχιτεκτονικής και τα μέλη της, εμείς, με τη βελτιωμένη γνώση της, έχουμε καλύτερη ζωή. Με καλύτερο περιβάλλον, κτίρια αλλά και έναν τρόπο σκέψης που να δημιουργεί οικοδομικές κατασκευές που βοηθούν την ευεξία και την υγεία των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν ή τις επισκέπτονται».

Επιπλέον, μέσω της συνέντευξης, μας έδωσε την ευκαιρία να καταλάβουμε τον ρόλο του και την αλλαγή του από πολιτικού συμβούλου σε ακτιβιστή ποδηλάτη. «Δεν ασκώ πλέον ιδιαίτερα το καθήκον του συμβούλου του δημάρχου του Λονδίνου Sadiq Khan. Ήμουν σύμβουλος του Boris Johnson, αλλά αισθάνθηκα ότι έπρεπε να παραχωρήσω τη θέση μου σε νεότερους συναδέλφους. Παράλληλα, πάντα μου άρεσε το ποδήλατο. Εδώ και δεκαπέντε χρόνια έχω ένα πτυσσόμενο ποδήλατο που μπορώ να μεταφέρω στα ΜΜΜ ή στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου. Είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος μετακίνησης, με τον οποίο μπορείς να υπολογίσεις με ακρίβεια πότε θα φτάσεις κάπου, αποφεύγοντας την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Δύο φίλοι μου στο Λονδίνο σκοτώθηκαν σε αυτοκινητικά δυστυχήματα, κάτι που με έκανε να ασχοληθώ με τη διαμόρφωση ενός οδικού συστήματος ασφαλείας στην πόλη μου, την πρωτεύουσα της Αγγλίας». Το 2005 ο Murray ξεκίνησε τη φιλανθρωπική ποδηλατοδρομία «Cycle to Cannes». Το 2013 συμμετείχε σε μια ποδηλατοδρομία 6.000 χιλιομέτρων για φιλανθρωπικό σκοπό από το Πόρτλαντ του Όρεγκον μέχρι το Πόρτλαντ Πλέις του Λονδίνου, διερευνώντας την εφαρμογή στρατηγικών ποδηλασίας σε πόλεις των ΗΠΑ. «Ήθελα να στρέψω την προσοχή των κατασκευαστών στο θέμα της ποδηλασίας. Πήραν μέρος τρεις-τέσσερεις χιλιάδες ποδηλάτες και καταφέραμε να συγκεντρώσουμε ποσά που διατέθηκαν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς», είπε αναφερόμενος στους αγώνες που διοργανώνει. Έκλεισε την κουβέντα μας λέγοντας τα παρακάτω: «Δεν έχω αυτοκίνητο, μετακινούμαι με ποδήλατο. Είμαστε πίσω όσον αφορά τη μετακίνηση με ποδήλατο σε σχέση με το Άμστερνταμ και την Κοπεγχάγη. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι σε πολλούς δρόμους του Λονδίνου τον έλεγχο δεν τον έχει ο δήμαρχος αλλά οι τοπικές αρχές κάθε δημοτικού διαμερίσματος, και τα συναισθήματα των τελευταίων αναφορικά με την ποδηλασία είναι ανάμεικτα. Είμαι πρόεδρος του ποδηλατικού club της περιοχής μου και στις διαδρομές που διοργανώνουμε έχουμε όλες τις ηλικίες, από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους σε ηλεκτρικά ποδήλατα. Χθες, για παράδειγμα, πήγαμε από το δυτικό Λονδίνο μέχρι τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Και σε μια περιοχή όπως το Kensington Chelsea δεν έδειξαν το παραμικρό ενδιαφέρον να παρέχουν τις ελάχιστες δυνατές συνθήκες ασφαλείας για τους ποδηλάτες. Εκεί οι κάτοικοι είναι πολύ πλούσιοι, με μεγάλα SUV και Range Rover, και ενοχλούνται ακόμα και αν παραχωρήσουν, έστω για λίγα λεπτά, ένα κομμάτι του δρόμου στους ποδηλάτες. Κάνω 140-150 χιλιόμετρα την εβδομάδα και αυτό με κρατάει υγιή στα 80 μου!».

Chapeau, monsieur Murray!

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠΌ Τ OΝ ΧΡΗΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡ Α

5 ΛΌΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΒΆΛΕΙΣ ΤΑ ΚΟΡΥΦΑΊΑ E-BIKES ΤΗΣ STROMER ΣΤΗ ΖΩΉ ΣΟΥ ADM�23

92

Tα ηλεκτρικά ποδήλατα της Stromer δεν είναι απλώς ένας έξυπνος τρόπος μετακίνησης, αλλά μια μορφή «ελευθερίας» που συνδυάζεται με καινοτομία και ποιότητα κατασκευής. Δεν είναι μια μόδα που σύντομα θα περάσει, αλλά μία συνήθεια που ήρθε για να μείνει. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα – τα e-Βike – στις μέρες μας εξελίσσονται σε κομμάτι της καθημερινότητας ως ένα δημοφιλές μέσο για τους κατοίκους των πόλεων, ένας εναλλακτικός τρόπος μετακίνησης σε σχέση με αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες ή γενικότερα τα ΜΜΜ που χρησιμοποιούν καύσιμα. Ειδικότερα, η Stromer σχεδιάζει ηλεκτρικά ποδήλατα υψηλής ταχύτητας (speed pedelec) με γνώμονα την τεχνολογία, που αποτελούν την επιτομή της ελβετικής μηχανικής και διαμορφώνουν το μέλλον της αστικής μετακίνησης. Τα speed pedelec της Stromer διαμορφώνουν την αστική κινητικότητα του μέλλοντος – για καθημερινές μετακινήσεις με μεγαλύτερη οδηγική απόλαυση, αποτελεσματικότητα και ποιότητα ζωής. Αποστολή της είναι να παράγει τα καλύτερα μελετημένα και πιο προηγμένα τεχνολογικά ηλεκτρικά ποδήλατα υψηλής ταχύτητας που έχουμε συναντήσει ποτέ και να εμπνέει τους ανθρώπους να τα χρησιμοποιούν καθημερινά. Σήμερα, περισσότεροι από 80.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν καθημερινά ένα Stromer για να πάνε στη δουλειά τους, για ψώνια ή για αναψυχή. Συνολικά, περισσότερα από 390 εκατομμύρια χιλιόμετρα έχουν ήδη διανυθεί με τα ηλεκτρικά ποδήλατα της Stromer. Για όποιον αναρωτιέται εν έτει 2023 εάν ένα e-Bike και ειδικότερα ένα speed pedelec της Stromer αξίζει τον κόπο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να λύσουν κάθε αμφιβολία. Αυτοί είναι πέντε στον αριθμό και πρόκειται για τους εξής:

ΦΙΛΙΚΆ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η κλιματική αλλαγή αποτελούν μείζονα ζητήματα σήμερα, με ολοένα και περισσότερους τομείς να αναζητούν λύσεις και επιλογές προκειμένου να γίνουν φιλικά προς το περιβάλλον. Η χρήση των Speed Pedelec της Stromer ως επιλογή μετακίνησης ενθαρρύνει τη βιώσιμη διαβίωση, καθώς δεν εκπέμπουν αέρια που προκαλούν ζημιά στο περιβάλλον, δεν καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα και αφήνουν μόνο ένα ελάχιστο αποτύπωμα άνθρακα στον πλανήτη, συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Ένα πρόσθετο περιβαλλοντικό όφελος των ηλεκτρικών ποδηλάτων είναι ότι δεν κάνουν περιττό θόρυβο κατά τη χρήση τους, μειώνοντας την ηχορύπανση. Με της νέας γενιάς μπαταρίες με χωρητικότητα που φτάνει μέχρι και τις 1440 Whr και με τη δυνατότητα των κορυφαίων e-Bike της ελβετικής εταιρίας Stromer να επιστρέφουν έως και το 20% της ενέργειας που καταναλώθηκε σε αυτήν, μπορούμε να έχουμε μια αυτονομία που φτάνει έως και τα 260 χιλιόμετρα με μόλις μία φόρτιση. Οι μπαταρίες σε όλα τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι αποσπώμενες και πρακτικά όπου υπάρχει μια απλή πρίζα σούκο μπορούμε να τη φορτίσουμε (γραφείο, καφετέρια, ξενοδοχείο).

GREEN ISSUE

93

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΕΣ ΑΠΟΣΤΆΣΕΙΣ Τα ποδήλατα ανέκαθεν ενέπνεαν κάποιο ρομαντισμό, ωστόσο πάντα προκαλούσαν μία ανησυχία ως προς την απόσταση που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν στον εκάστοτε αναβάτη. Εξωτερικά μπορεί να θυμίζουν τα παραδοσιακά ποδήλατα, ωστόσο το γεγονός ότι τα Stromer διαθέτουν κινητήρα και μπαταρία δίνουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, σαν ένα έξτρα βοήθημα για να μπορεί ο κάτοχός τους να διανύει μεγαλύτερες αποστάσεις χωρίς καν να κουράζεται. Για παράδειγμα, το ST7, με την μπαταρία 1440 Wh, έχει αυτονομία 260 χιλιομέτρων με μία φόρτιση, ενώ το ST1, το πιο «προσιτό» ηλεκτρικό ποδήλατο της Stromer έχει αυτονομία έως και 180 χλμ. Επιπλέον ο κινητήρας είναι η λύση για όποιον δίσταζε να το χρησιμοποιεί λόγω των δύσκολων ανηφόρων, ενώ με την έξτρα ταχύτητα μπορεί πλέον να συμβαδίζει και με τη ροή της κυκλοφορίας, μέχρι και να τραβήξει ένα μικρό ρυμουλκούμενο. Με ένα ποδήλατο Speed Pedelec έχεις το απόλυτο όχημα μεταφοράς! Και με υποβοήθηση μέχρι και 45 χιλιόμετρα την ώρα, τα e-Βike της Stromer συνδυάζουν την ταχύτητα, την άνεση του αναβάτη αλλά και την ασφάλειά του! Εξοπλισμένα με πολύ ποιοτικές αναρτήσεις αέρα, πανίσχυρα υδραυλικά φρένα με δυνατότητα μονάδας ABS για ασφαλές φρενάρισμα σε οποιεσδήποτε συνθήκες στον δρόμο (βροχή, πάγος), χαμηλό κέντρο βάρους και μεγάλη ακαμψία, μας προσφέρουν τον καλύτερο δυνατό έλεγχο του οχήματός μας ακόμα και σε μεγάλες ταχύτητες.

ΒΟΗΘΟΎΝ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΤΗΣ ΠΟΔΗΛΑΣΊΑΣ

ΈΝΑ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΌ ΜΈΣΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΌΝ ΒΓΑΛΜΈΝΟ ΑΠΌ TO ΜΈΛΛΟΝ Όπως πολλά προϊόντα τεχνολογίας, τα ηλεκτρικά ποδήλατα, πέρα από τη συμβολή τους στην προστασία του περιβάλλοντος, διαθέτουν τεχνολογία αιχμής. Αυτά τα ποδήλατα αποτελούν μέρος του μέλλοντος των μεταφορών, καθώς καθιστούν τις μετακινήσεις γρήγορες, αποτελώντας ταυτόχρονα μια βιώσιμη λύση. Με την ενέργεια που αποθηκεύεται στις μπαταρίες και την υποβοήθηση του πεντάλ, οι μετακινήσεις δεν ήταν ποτέ πιο βολικές. Τα speed pedelec της Stromer αποτελούν μια σύγχρονη λύση κινητικότητας για εταιρείες που θέλουν να μειώσουν το κόστος του στόλου τους και το αποτύπωμα CO2, ενώ ταυτόχρονα προάγουν αποτελεσματικά την υγεία των εργαζομένων τους. Παράλληλα, προσφέρουν ανακούφιση στις πόλεις, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην περιοχή σας, ενώ η ανάγκη για θέσεις στάθμευσης μειώνεται 8 φορές και οι εργαζόμενοι που μετακινούνται με e-Βike γλιτώνουν από τη χρονοβόρα αναζήτηση στάθμευσης. Τα Stromer διαθέτουν ένα πλήρως ρυθμιζόμενο μοτέρ που μπορείς να το φέρεις στα μέτρα σου πολύ εύκολα μέσα από το κινητό σου. Μέσω της πανέξυπνης εφαρμογής που συνοδεύει το e-Βike, μπορείς επίσης να ξέρεις πάντα πού βρίσκεται (tracking), να δεις τις διαδρομές που έχεις κάνει, ακόμα και να επιλέξεις να το κλειδώσεις ή να το ξεκλειδώσεις από απόσταση.

ΣΎΜΜΑΧΟΣ ΣΤΗΝ ΆΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΉ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ Η οδήγηση ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου είναι μια επιλογή που συμβάλλει στην υγεία και μπορεί να βελτιώσει τη συνολική σας ευεξία. Ενώ το πετάλι υποβοηθείται, το e-Bike εξακολουθεί να παρέχει εξαιρετική σωματική άσκηση, ενισχύοντας τον ρυθμό με τον οποίο το σώμα σας καίει θερμίδες. Σκεφτείτε μόνο το ότι με ένα e-Bike δεν χρειάζεται να αναζητείτε έξτρα ώρες μετά τον χρόνο εργασίας για να γυμναστείτε, καθώς ο χρόνος τον οποίο αφιερώνετε για να πάτε στο γραφείο είναι μια έξτρα ώρα άσκησης αφιερωμένη στη φυσική σας κατάσταση. Ανάλογα λοιπόν με τις ανάγκες σας, μπορείτε να βελτιώσετε την προπόνησή σας με συσκευές παρακολούθησης φυσικής κατάστασης και αξεσουάρ που σας βοηθούν να καταγράφετε και να διατηρείτε την πρόοδό σας. Παρακολουθήστε τα χιλιόμετρα, τα επίπεδα φυσικής κατάστασης και τις διαδρομές σας με το speed pedelec της Stromer με μια εφαρμογή υγείας που παρέχει πληροφορίες για την άσκηση και σας βοηθά να θέσετε στόχους ευεξίας.

kosmoride.gr

Αυτού του είδους τα ποδήλατα είναι δημοφιλή στους εργαζόμενους στην πόλη, κυρίως επειδή διαθέτουν μπαταρία και προσφέρουν υποβοήθηση πεντάλ. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε όλη σας την ενέργεια για να φτάσετε στον προορισμό σας, άρα και να ιδρώσετε τώρα που είναι καλοκαίρι. Ο χειρισμός αυτών των ηλεκτρικών ποδηλάτων είναι εύκολος, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για αναβάτες κάθε ηλικίας, είτε οδηγείτε στον δρόμο, είτε ανεβοκατεβαίνετε λόφους, είτε διασχίζετε ανώμαλο έδαφος. Παράλληλα, εκτός από την κορυφαία ποιότητα κατασκευής και τα μοναδικά τους χαρακτηριστικά, τα speed pedelec της Stromer διαθέτουν και σχεδιασμό που κάνει τη διαφορά σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόσφατα, η Stromer βραβεύτηκε με την κορυφαία διάκριση Red Dot Award: Best of the Best 2023 στην κατηγορία Product Design για την εξαιρετική ποιότητα σχεδιασμού του κορυφαίου της e-bike Stromer ST7. Το Red Dot: Best of the Best είναι το πιο σημαντικό βραβείο του διαγωνισμού και απονέμεται σε πρωτοποριακά σχέδια. Ολόκληρη η γκάμα των e-Bike της Stromer είναι αποκλειστικά διαθέσιμη στην Ελλάδα από την Kosmoride, η οποία από το 2020 έχει εισέλθει δυναμικά στην αγορά της μικροκινητικότητας στην Ελλάδα, με καταστήματα σε Μαρούσι, Γλυφάδα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Λάρισα, και Πάτρα, διαθέτοντας τις κορυφαίες μάρκες e-Bike στον κόσμο, καθώς και τα μοναδικά e-Scooters της Silence. Τα καταστήματα της Kosmoride περιμένουν το κοινό για να δει τη μεγαλύτερη γκάμα e-Bike στην Ελλάδα από κοντά και να ζήσει την εμπειρία ενός test ride. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο νέο e-shop της Kosmoride, kosmoride.gr.

ARTWORK: TINA MARINAKI, INSTA: ATHENS_SURREAL, #SURREALATHENS

M LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

A ARCHITECTURE DESIGN MAP

RIAL

T

GREEN ISSUE

E

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LITY

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

98

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΤΙ ΕΊΝ ΚΟΛΆΖ ΤΩ SUPREME; ΤΟ ΚΟΛ POINT SU ΕΊΝΑΙ Τ ΤΩΝ P SUPR Ο Κωνσταντίνος Πανταζής και η Μαριάννα Ρέντζου συνδέουν πολλούς διαφορετικούς κόσμους, στους οποίους ο καθένας μπορεί να ζήσει ελεύθερα. Πρεσβεύουν την αξία της επανάχρησης παλιών υλικών ως φορέων ποιότητας, συναισθημάτων και μοναδικότητας, ενώ υποστηρίζουν ότι μπορούμε να χτίζουμε λιγότερο. Για εκείνους η βιωσιμότητα είναι εν πολλοίς η «ιστορική οικονομία» της Ελλάδας.

Α Π Ο Τ Η Δ Α Ν ΆΗ Μ Α Κ Ρ Ή ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΡΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΝΑΙ ΤΟ ΩΝ POINT ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΆΖ ΤΩΝ PREME;ΤΙ Ο ΚΟΛΆΖ POINT EME;

99

100

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΟΛΆΖ ΤΩΝ POINT SUPREME; To κολάζ των Point Supreme είναι μια μέθοδος για να συνδυάζονται πολλοί χώροι μέσα στο ίδιο έργο. Στα κτίριά μας χωράνε και συνυπάρχουν διαφορετικά κτίρια, εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι, χώροι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με στοιχεία παραδοσιακά και σύγχρονα, αναφορές παλιές και νέες κ.λπ. Ο τρόπος που συνδυάζονται όλα τα μέρη είναι τέτοιος που τους επιτρέπει να διατηρούν ατόφιο τον χαρακτήρα τους, δηλαδή δεν υπερισχύει μία ταυτότητα. Έτσι το αποτέλεσμα είναι πλούσιο γιατί βρίσκει κανείς πολλούς διαφορετικούς κόσμους στους οποίους μπορεί να κατοικήσει ελεύθερα και ανάλογα με τη διάθεσή του, την ώρα της ημέρας, αυτό που θέλει να κάνει κ.λπ.

ΉΣΑΣΤΑΝ ΠΡΩΤΟΠΌΡΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΧΡΉΣΗ ΤΩΝ ΥΠΑΡΧΌΝΤΩΝ ΥΛΙΚΏΝ, ΚΕΡΔΊΖΟΝΤΑΣ ΔΙΕΘΝΉ ΠΡΟΣΟΧΉ ΓΙΑ ΤΗ ΘΈΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΣΑΣ. ΕΠΡΌΚΕΙΤΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΆΓΚΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΚΡΊΣΗΣ; ΣΉΜΕΡΑ ΠΑΡΑΜΈΝΕΙ ΑΝΆΓΚΗ; Ναι, το να χρησιμοποιούμε υπάρχοντα υλικά ήταν μια ενδιαφέρουσα επιλογή που τώρα έχει γίνει ανάγκη ακόμα περισσότερο. Σήμερα, μάλιστα, χρησιμοποιούμε υπάρχοντα κτίρια αντί να φτιάχνουμε καινούργια και γενικά χρησιμοποιούμε αυτό που μας είναι διαθέσιμο αντί να προσπαθούμε να επαναδημιουργήσουμε ένα περιβάλλον. Η κατασκευή νέων κτιρίων έχει αποδειχθεί ένας από τους πιο ζημιογόνους κλάδους της ανθρώπινης δραστηριότητας για το περιβάλλον. Την ίδια στιγμή έχει υπολογιστεί ότι τα κτίρια που υπάρχουν στον πλανήτη είναι αρκετά για να στεγάσουν κάθε άνθρωπο! Στην Ελβετία και στην Αμερική όπου διδάσκουμε συμμετέχουμε σε πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις σχετικά με την ανάγκη να παραδεχτούμε και να αντιμετωπίσουμε αυτή την πλευρά του επαγγέλματός μας μέσα από την εκπαίδευση, νέες νομοθεσίες κ.λπ. Ο σκοπός δεν είναι βέβαια να πάψει εντελώς η νέα οικοδομική δραστηριότητα αλλά να μετριαστεί στις περιπτώσεις όπου όντως χρειάζεται ή όπου έχει νόημα.

KIMOL O S H O U S E

Φ Ω Τ Ο P OI N T S U P R E M E

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΠΑΛΙΈΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΠΟΥ ΆΛΛΟΤΕ ΉΤΑΝ ΓΙΑ ΞΉΛΩΜΑ 'Ή ΓΙΑ ΠΈΤΑΜΑ ΓΊΝΟΝΤΑΙ ΞΑΝΆ ΜΌΔΑ. ΒΛΈΠΟΥΜΕ, ΓΙΑ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ, ΤΑ ΜΩΣΑΪΚΆ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΑΡΜΆΡΙΝΟΥΣ ΝΕΡΟΧΎΤΕΣ ΝΑ ΚΕΡΔΊΖΟΥΝ ΞΑΝΆ ΤΗ ΘΈΣΗ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΞΊΖΕΙ ΣΤΟΝ ΧΏΡΟ, ΣΥΝΉΘΩΣ ΣΕ ΧΡΉΣΕΙΣ ΑIRBNB 'Ή ΣΤΗΝ ΕΣΤΊΑΣΗ. ΠΏΣ ΈΓΙΝΕ ΑΥΤΌ; Παλιά και υπάρχοντα αντικείμενα και υλικά είναι συχνά μεγαλύτερης αξίας και καλύτερης ποιότητας από τα καινούργια. Οι άνθρωποι έχουν πλέον ευαισθητοποιηθεί και αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ του ευτελούς και φτηνού και της καλής ποιότητας. Μετά την εποχή της ευφορίας και της γρήγορης μόδας, όπου όλοι απέκτησαν πρόσβαση στα πάντα, διαπιστώνουμε εύκολα ότι το φτηνό και ευτελές δεν διαρκεί, φθείρεται και αχρηστεύεται γρήγορα, σε αντίθεση με την καλή ποιότητα που, μακροπρόθεσμα, αποδεικνύεται και πιο οικονομική. Επιπλέον, στην εποχή μας δυστυχώς τα υλικά είναι ίδια παντού, δεν υπάρχει τοπικότητα, διαφορά, δεξιοτεχνία ή χειροτεχνία, οπότε αναγνωρίζουμε πιo εύκολα την ιδιαιτερότητα, την ομορφιά και την αξία σε πράγματα παλιά, μοναδικά και χειροποίητα. Στη δουλειά μας πάντα δίνουμε πρώτο λόγο σε τέτοια υλικά και αντικείμενα. Έτσι, τα κτίριά μας είναι υπεράνω της μόδας και των προσταγών της εποχής μας, και αποκτούν διαχρονικότητα. Στο Βέλγιο κάποιοι συνεργάτες μας αρχιτέκτονες κατάφεραν να θεσπιστεί νόμος που υποχρεώνει τα νέα κτίρια να χρησιμοποιούν παλιά υλικά σε ένα ποσοστό, καθώς και να αποξηλώνονται τα υλικά από κτίρια προς κατεδάφιση. Αυτά τα υλικά κατόπιν καταλογοποιούνται και γίνονται διαθέσιμα προς πώληση στο διαδίκτυο ώστε να είναι εύκολη η χρήση τους σε νέες κατασκευές. Άρα η διαδικασία συστηματικοποιείται και στο τέλος είναι όλοι κερδισμένοι. Άλλα γραφεία νοικιάζουν αποθήκες και παράγουν μόνα τους τα οικοδομικά υλικά που θα χρησιμοποιήσουν.

ΜΟΙΡΑΣΤΕΊΤΕ ΜΑΖΊ ΜΑΣ ΜΙΑ ΕΙΚΌΝΑ ΚΑΙ ΈΝΑ ΣΥΝΑΊΣΘΗΜΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΉΣΕΙΣ ΣΑΣ ΣΤΙΣ ΜΆΝΤΡΕΣ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ. ΓΙΑ ΔΙΆΦΟΡΟΥΣ ΛΌΓΟΥΣ, ΣΤΟ ΜΥΑΛΌ ΜΟΥ ΑΥΤΉ Η ΕΞΕΡΕΎΝΗΣΗ ΦΑΝΤΆΖΕΙ ΣΑΝ ΑΥΤΈΣ ΤΙΣ ΑΝΑΠΆΝΤΕΧΕΣ ΣΥΓΚΙΝΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΎΝΤΟΜΑ ΘΑ ΕΚΛΕΊΨΟΥΝ. Δυστυχώς ναι, κάποιες από τις αγαπημένες μας μάντρες έχουν κλείσει. Έχουν δημοσιευτεί άρθρα στο εξωτερικό για τις επισκέψεις μας στις μάντρες της Αθήνας και έχουμε μιλήσει εκτενώς γι’ αυτές. Η εμπειρία ήταν για εμάς μαγική. Βρίσκεις εκεί χειροποίητες πόρτες, νιπτήρες, μπαλκόνια και μαρμάρινα θραύσματα από παλιά κτίρια που σήμερα θα ήταν πολύ ακριβό και συχνά αδύνατο να κατασκευάσουμε. Οι δυνατότητες ενός κτιρίου απογειώνονται με την ενσωμάτωση τέτοιων αναπάντεχων θραυσμάτων και τα κτίρια αποκτούν μια άλλη σχέση και συνέχεια με την πόλη γύρω τους. ΟΙ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΌΠΟ ΠΟΥ ΖΟΎΜΕ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΑΛΛΆΖΟΥΝ. ΠΏΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΑΝ ΝΑ ΜΕΊΝΟΥΝ ΟΙ ΊΔΙΕΣ, ΜΕ ΤΟ REAL ESTATE ΝΑ ΘΥΜΊΖΕΙ ΆΓΡΙΑ ΔΎΣΗ, ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΉ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΉ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΣΤΑ ΎΨΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΌΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΑΚΌΜΑ ΥΠΌ ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗ; ΣΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΤΟΠΊΟ ΠΏΣ ΑΛΛΆΖΕΙ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΤΩΝ POINT SUPREME; ΤΙ ΚΡΑΤΆΤΕ ΚΑΙ ΤΙ ΑΛΛΆΖΕΤΕ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΣΑΣ; Πιστεύουμε στα κτίρια με ποιότητα, ταυτότητα, φαντασία. Στις μέρες μας, δυστυχώς, γίνονται έργα συχνά με στόχο μόνο το βραχυπρόθεσμο κέρδος, τον εντυπωσιασμό, με επιρροές ξένες και καμία ελληνικότητα, χωρίς αληθινό ενδιαφέρον για τον άνθρωπο-χρήστη. Η Αθήνα θα καταντήσει πολύ βαρετή αν γεμίσει με τα ίδια γκρι, μίνιμαλ κτίρια που βλέπουμε να φυτρώνουν παντού. Πιστεύουμε στα κτίρια που μπορούν να είναι διεθνή αλλά και ελληνικά ταυτόχρονα. Άλλωστε οι ξένοι που έρχονται στην Ελλάδα εκτιμούν, αναζητούν και απολαμβάνουν την ελληνικότητα. Υπό αυτές τις συνθήκες, που σχεδόν ό,τι χτίζεται είναι ιδιωτικό, αυτόνομο, αφορά τους λίγους και προωθεί την «πολυτελή απομόνωση», στη δουλειά μας δίνουμε πολλή σημασία στη σχέση με το εκτός: το περιβάλλον, τη γειτονιά, τον δημόσιο χώρο και τελικά την κοινή εμπειρία, είτε σχεδιάζουμε ένα ξενοδοχείο, είτε ένα σπίτι, είτε ένα κτίριο γραφείων. Για παράδειγμα, στη νέα Αρχιτεκτονική Σχολή της Μασσαλίας που θα εγκαινιαστεί τον Σεπτέμβρη ο λόγος που κερδίσαμε τον διαγωνισμό ήταν γιατί καταφέραμε να αρθρώσουμε όλο το πρόγραμμα (τις λειτουργίες) γύρω από διαφορετικού τύπου υπαίθριους χώρους, όπως ένα κεντρικό αίθριο, ένα υπαίθριο εργαστήριο, βεράντες, κοινόχρηστα μπαλκόνια, γέφυρες, κήπους, ταράτσες κ.λπ. Επίσης, πιστεύουμε και ενθαρρύνουμε τον συνδυασμό λειτουργιών, η οποία πάλι ενθαρρύνει τη συνύπαρξη. Στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά κτίρια πλέον όπου συνυπάρχουν πολλές διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Για παράδειγμα, επισκεφτήκαμε ένα παλιό κτίριο στη Ζυρίχη που ανακαινίστηκε και φιλοξενεί τώρα σύγχρονα διαμερίσματα, κοινωνική κατοικία, έναν πολιτιστικό χώρο, εστιατόριο και καφέ, σινεμά, χώρους εργασίας κ.λπ. Έτσι, οι κάτοικοι αναμειγνύονται με άλλους πολίτες, οι οποίοι έχουν πρόσβαση σε αυτό το ωραίο και δραστήριο κτίριο, που είναι κυρίως ένα κτίριο κατοικιών ‒ πάλι βγαίνουν όλοι κερδισμένοι. ΤΙ ΕΊΝΑΙ, ΤΕΛΙΚΆ, Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΕΠΊ ΤΗΣ ΟΥΣΊΑΣ; ΓΙΑ ΕΣΆΣ ΩΣ ΓΡΑΦΕΊΟ, ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΚΤΙΡΊΟΥ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΠΌΛΗΣ; Η βιωσιμότητα είναι μια κατάσταση οικονομίας και οικολογίας, αφορά τον άνθρωπο και το περιβάλλον ταυτόχρονα, και μακροπρόθεσμα. Κατά μία έννοια είναι η «ιστορική οικονομία». Η ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, για παράδειγμα, ήταν βιώσιμη, αφού είχε ανθρώπινη κλίμακα, ντόπια υλικά, λιτότητα, οικονομία, εργονομία, πυκνότητα και συνυπήρχε με το περιβάλλον της. Υπήρχε η συνέχεια και η διαδραστικότητα του μέσα και του έξω, το μέσα μπορούσε να είναι μικρό γιατί το συμπλήρωνε το έξω. Στα παλιά αθηναϊκά σπίτια υπήρχε η κεντρική αυλή που λειτουργούσε ως καθιστικό. Μιλώντας για τη σημερινή Αθήνα, βιώσιμη πρακτική θα ήταν η επανάχρηση και επικαιροποίηση των υφιστάμενων κτιρίων και η βελτιστοποίηση της κατάστασης του περιβάλλοντος. Ως γραφείο, θεωρούμε την επανάχρηση συχνά ανώτερη της νέας αρχιτεκτονικής και περισσότερο ικανή να δώσει ένα πλούσιο αποτέλεσμα. Συχνά έχουμε δουλέψει προς αυτή την κατεύθυνση.

GREEN ISSUE

ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΌ Σ Σ Τ Α Θ Μ Ό Σ Σ Τ Ο Β Έ Λ Γ ΙΟ Φ ΩΤ Ο L U C A B E E L

VERE N A A P A R T M E N T

Φ Ω Τ Ο Y AN N I S D R A K O U L I D I S

PETR A L O N A H O U S E

ΦΩΤΟ FILIP DUJARDIN

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΚΟΛΆΖ

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 ΑΣ ΑΛΛΆΞΟΥΜΕ ΧΏΡΟ ΚΑΙ ΚΛΊΜΑΚΑ, ΠΆΜΕ ΣΤΟΝ ΔΗΜΌΣΙΟ ΧΏΡΟ. ΠΆΝΤΑ ΑΝΑΡΩΤΙΌΜΟΥΝ ΑΝ ΟΙ ΜΕΛΈΤΕΣ ΣΑΣ ΉΤΑΝ ΚΥΡΊΩΣ ΜΙΑ ΆΣΚΗΣΗ-ΤΡΟΦΉ ΓΙΑ ΣΚΈΨΗ 'Ή ΈΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌ ΣΑΣ ΌΡΑΜΑ ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΊΗΣΗ. ΤΙ ΣΚΈΦΤΟΝΤΑΙ ΟΙ ΏΡΙΜΟΙ POINT SUPREME ΣΉΜΕΡΑ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ATHENS HEAVEN ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΊΑΣ ΚΟΤΖΙΆ, ΈΡΓΩΝ ΠΟΥ ΜΕ ΔΙΚΉ ΣΑΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΑ ΣΧΕΔΙΆΣΑΤΕ, ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΒΆΘΡΑΣ ΤΟΥ ΦΑΛΉΡΟΥ, ΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΠΡΟΤΕΊΝΑΤΕ ΣΤΟ ΊΔΡΥΜΑ ΣΤΑΎΡΟΣ ΝΙΆΡΧΟΣ; Οι μελέτες για την Αθήνα και τον δημόσιο χώρο ήταν ταυτόχρονα τροφή για σκέψη και πραγματικό όραμα προς υλοποίηση. Βέβαια, οι προτάσεις διαφέρουν, υπάρχουν κάποιες πολεοδομικές μελέτες μεγάλης κλίμακας που εξ ορισμού δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν άμεσα, όμως η πρόθεση που υποδεικνύουν είναι κυριολεκτική. Για παράδειγμα, το Athens Heaven δεν πρότεινε κυριολεκτικά το γκρέμισμα μέρους της πόλης για να προστεθεί φύση αλλά την ιδέα να αυξηθεί θεαματικά η παρουσία της φύσης μεταξύ Ακρόπολης και της ακτογραμμής. Πολλές από τις προτάσεις όμως μπορούν να υλοποιηθούν κυριολεκτικά και άμεσα. Μία από αυτές είναι η προβλήτα του Φαλήρου μπροστά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, την οποία ακόμα και σήμερα χαρακτηρίζουν πρωτοποριακή στις σχολές και τα γραφεία του εξωτερικού με τα οποία συνεργαζόμαστε. Στο Φάληρο, όπως και σε πολλές από τις προτάσεις μας για την Αθήνα, υπάρχουν και προγραμματικές προτάσεις, π.χ. η ιδέα να επεκταθεί η δημόσια αστική συγκοινωνία στο νερό, όπως συμβαίνει σε πόλεις του εξωτερικού, για παράδειγμα με water taxis, την τοποθέτηση ενός φεριμπότ για διάφορα events κ.λπ. Πρόκειται για προτάσεις που αφορούν την επέκταση του δημόσιου χώρου και της κοινής ζωής μας στην πόλη. ΑΣ ΜΙΛΉΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΈΡΓΟ ΣΑΣ. ΠΙΣΤΕΎΕΤΕ ΌΤΙ ΠΡΟΩΘΕΊΤΕ ΚΆΤΙ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ; ΠΌΣΟ ΑΝΤΈΧΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΊΞΟΥΜΕ, ΠΌΣΟ ΜΆΛΛΟΝ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΉΣΟΥΜΕ, ΤΟ ΜΗ ΟΙΚΕΊΟ; Αντιμετωπίζουμε το κτίριο και τον χώρο όχι μόνο ως αντικείμενο και ως εικόνα αλλά περισσότερο ως εμπειρία. Στο κέντρο του έργου μας είναι ο χρήστης και τα συναίσθηματά του, η καθημερινότητά του, οι μικρές στιγμές της ζωής του. Πιστεύουμε στους μη τυποποιημένους χώρους, σε χώρους μοναδικούς, με ψυχή, που δημιουργούν σχέσεις με τους κατοίκους, που δεν είναι βουβοί και χωρίς ερεθίσματα, χώροι προσωπικοί και εμπειριακοί. Στην Αθήνα ειδικά, όπου τα κτίρια είναι συχνά κουρασμένα ή αδιάφορα, η ανάγκη για τέτοιους χώρους είναι ακόμα περισσότερο έντονη και η απόλαυσή τους ακόμα μεγαλύτερη. Το παράδοξο είναι ότι πιστεύουμε πως η δουλειά μας είναι πιο οικεία από τους συνηθισμένους χώρους που βιώνουμε καθημερινά. Είναι οι σύγχρονοι χώροι της καθημερινότητας που έχουν γίνει μη οικείοι, απλώς έχουμε συνηθίσει να κινούμαστε μέσα σε αυτούς. Οι χώροι που σχεδιάζουμε είναι γεμάτοι στοιχεία που μπορεί ο χρήστης να οικειοποιηθεί, να χρησιμοποιήσει με διάφορους τρόπους, να σχετιστεί μαζί τους κ.λπ. Άλλωστε στη δουλειά μας υπάρχουν οι δύο αντιθετικές κλίμακες ταυτόχρονα: η πόλη και το σπίτι. Το ένα αναζωπυρώνει το άλλο, τα

σπίτια μας προωθούν την κοινωνικότητα που συχνά βρίσκουμε στην πόλη, ενώ στην πόλη προτείνουμε επεμβάσεις που προσθέτουν οικειότητα και ταυτότητα.

Aυτές τις ημέρες κυκλοφόρησε ένα τεύχος του σημαντικού ιαπωνικού περιοδικού «a+u» (architecture + urbanism) αφιερωμένο ολόκληρο στους Point Supreme. Eίναι η πρώτη φορά που αφιερώνεται σε Έλληνες αρχιτέκτονες ‒ μας έλεγαν οι εκδότες πως βρίσκουν πολύ ενδιαφέρον το ότι το έργο μας είναι διαφορετικό σε παγκόσμιο επίπεδο, ταυτόχρονα ελληνικό και διεθνές. Η εικόνα από το σπίτι στα Πετράλωνα που επέλεξαν για το εξώφυλλο θεώρησαν ότι προβάλλει την οικειότητα που χαρακτηρίζει τη δουλειά μας, μια εικόνα ταυτόχρονα άγνωστη αλλά και αναγνωρίσιμη ως δουλειά των Point Supreme. ΘΑ ΚΛΕΊΣΩ ΜΕ ΜΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΕΡΏΤΗΣΗ. ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΛΊΓΟΙ ΟΙ ΚΆΤΟΙΚΟΙ ΠΟΥ ΓΚΡΙΝΙΆΖΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΧΉΜΙΑ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΏΝΕΙ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ ΤΩΝ ΑΝΘΡΏΠΩΝ; ΓΝΩΡΊΖΕΙ ΤΟ ΚΟΙΝΌ ΑΠΌ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ, ΈΧΟΥΜΕ ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΜΕ ΈΝΑ ΦΥΣΙΚΌ ΈΝΣΤΙΚΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΆΝΕΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΆΜΕ ΤΟ ΩΡΑΊΟ 'Ή ΔΕΝ ΙΣΧΎΕΙ ΤΊΠΟΤΕ ΑΠΌ ΑΥΤΆ; Η Αθήνα συχνά θεωρείται άσχημη ‒ πιστεύουμε πως αυτό έχει να κάνει με την έλλειψη φροντίδας. Σημαντικά στοιχεία της ομορφιάς είναι η αγάπη, η φροντίδα και η καθαριότητα, χαρακτηριστικά που συχνά λείπουν από την πόλη μας και τον κοινό μας χώρο. Γι’ αυτό, όταν βλέπουμε την πόλη από μακριά, για παράδειγμα από ψηλά, συχνά αυτή η εντύπωση αντιστρέφεται. Η αισθητική των ανθρώπων συχνά επηρεάζεται δραστικά από την αγάπη που έχει κανείς γι’ αυτό που βλέπει. Πιστεύουμε ότι η γνώση της αρχιτεκτονικής και του ωραίου υπάρχει έμφυτη σε όλους τους ανθρώπους και πράγματι είναι ενστικτώδης. Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν και απολαμβάνουν το ωραίο και αυτό έχει να κάνει καταρχάς με το φροντισμένο και το καθαρό. Μιλώντας για την αρχιτεκτονική και την πόλη, όλοι απολαμβάνουν χώρους που έχουν γίνει με σεβασμό προς τον άνθρωπο, που τον εξυπηρετούν και τον ξεκουράζουν, που τον φέρνουν σε επαφή με τους άλλους, που είναι σε αρμονία με τη φύση και τον πλούτο της.

ΤΩΝ POINT SUPREME;

101

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΜΑΡΊΑ

ARCHITECTURE DESIGN MAP

«ΟΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΥΜΕ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΏΝ Η Μαρία Παπαφίγκου μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ Αθήνας και Στοκχόλμης, όπου μέχρι πρόσφατα δίδασκε και Αρχιτεκτονική στο KTH. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στη Σουηδία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Με τον Johan Annerhed έχουν το αρχιτεκτονικό γραφείο ΟΟΑΚ που σήμερα εδρεύει στην Ελλάδα. Σήμερα δημιουργούν το πρώτο πολυώροφο κτίριο στην Ελλάδα με φέροντα οργανισμό από ξύλο, ενώ πιστεύουν ότι οι αρχιτέκτονες πρέπει να έχουν την ηθική και τις αξίες που χρωματίζουν την ευθύνη της δουλειάς τους.

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΠΟΡΕΊΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΎΘΗΣΕΣ ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΊΤΗΣΉ ΣΟΥ ΚΑΙ ΠΏΣ ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΖΕΙΣ ΜΕΤΑΞΎ ΔΎΟ ΧΩΡΏΝ; Έκανα Αρχιτεκτονική στη Σουηδία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα, πρακτική άσκηση στις ΗΠΑ και τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών της Στοκχόλμης. Με τον Johan γνωριστήκαμε στο 4ο έτος των σπουδών μας στη Σουηδία και από τότε έχουμε συνεργαστεί στα περισσότερα από τα έργα μας. Ξεκινήσαμε το δικό μας γραφείο, το Paan Architects, το 2004 στην Αθήνα, σχεδόν αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μας. Το 2012 αποφασίσαμε να μετακομίσουμε στη Στοκχόλμη. Είχαμε δημιουργήσει οικογένεια και η οικονομική κρίση γινόταν όλο και πιο αισθητή στον κλάδο μας στην Ελλάδα. Το 2013 φτιάξαμε το OOAK. Εκείνη περίπου την εποχή, το 2015, άρχισα να διδάσκω Αρχιτεκτονική στο KTH, κάτι που έκανα μέχρι πρόσφατα. Σήμερα έχουμε δύο γραφεία, ένα στη Στοκχόλμη και ένα στην Αθήνα, αλλά, λόγω της πανδημίας, ήταν πιο δύσκολο να είμαστε παρόντες και στα δύο. Ταξιδεύουμε στη Σουηδία όσο πιο συχνά γίνεται.

102

TH E A R K

ΠΏΣ ΚΑΤΑΦΈΡΝΕΤΕ ΝΑ ΦΈΡΝΕΤΕ ΝΈΕΣ ΙΔΈΕΣ ΑΠΌ ΤΗ ΣΟΥΗΔΊΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ; ΠΏΣ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ; Λειτουργούμε σε δύο πολιτισμούς και σε δύο πολύ διαφορετικές παραδόσεις. Τολμώ να πω ότι αυτό είναι σχεδόν αντιφατικό από πολλές απόψεις. Αυτή η διπλή ταυτότητα του γραφείου μας, καθώς και το γεγονός ότι σπούδασα σε διαφορετικές χώρες και εργάστηκα στο εξωτερικό, συνέβαλε από την αρχή στο να αναλύσω και να κατανοήσω το υπόβαθρο και τα χαρακτηριστικά κάθε έργου, να αναζητήσω και να αποκωδικοποιήσω τις ιδιαιτερότητες του φυσικού και πολιτισμικού πλαισίου. Ως γραφείο θέλουμε να κατανοήσουμε το υπόβαθρο, το κλίμα, τους ανθρώπους και να συμβάλουμε με ουσιαστικό τρόπο στη διαμόρφωση της ταυτότητας κάθε έργου και κατ’ επέκταση στη διαμόρφωση της μελλοντικής ταυτότητας κάθε τόπου στον οποίο ανήκει το έργο. Αυτό που σίγουρα επηρέασε το έργο μας είναι ο σεβασμός των Σκανδιναβών στη φύση και στο περιβάλλον, καθώς και η ευθύνη του να κάνουμε όσο το δυνατό περισσότερες βιώσιμες επιλογές για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική μας δεν αντιπροσωπεύει ένα συγκεκριμένο στυλ. Αντίθετα, προσεγγίζει με τον ίδιο σεβασμό τις τοπικές ιδιαιτερότητες και έχει τη φιλοδοξία να δημιουργήσει και να συνδυάσει καινοτόμες λύσεις και καινοτόμα σκέψη με λογικές και φιλικές προς το περιβάλλον ιδέες ή προσεγγίσεις που έχει ο σκανδιναβικός τρόπος σκέψης.

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των podcasts «Green Talks» του ECOWEEK και του ARCHISEARCH.gr

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΠΑΠΑΦΊΓΚΟΥ

ΈΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΘΎΝΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΉ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ ΜΑΣ» Σ Υ Ν Έ Ν Τ Ε Υ Ξ Η ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΗΛΊΑ ΜΕΣΣΊΝΑ ΚΑΙ ΒΑΣΊΛΗ ΜΠΑΡΤΖΏΚΑ ΠΟΡΤΡΕΤΟ SPYROS HOUND /DESIGN AMBASSADOR

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕΣ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΉ ΣΑΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ, ΠΏΣ ΕΡΓΆΖΕΤΑΙ Η ΟΜΆΔΑ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ; Μπορεί να ακούγεται πολύ συνηθισμένο, αλλά υπάρχει πολλή έρευνα και ανάλυση στην αρχή. Προσπαθούμε να εξετάσουμε και να κατανοήσουμε τα τοπικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες. Στη συνέχεια διατυπώνουμε καταρχάς ένα ερώτημα που γίνεται ο πυρήνας και το θεμέλιο της διαδικασίας σχεδιασμού μας. Μας βοηθά να αναπτύξουμε μια ισχυρή και ξεχωριστή ιδέα, η οποία είναι ειδικά προσαρμοσμένη σε κάθε έργο. Έτσι, από το στάδιο της ιδέας και μετά το έργο εξελίσσεται με μια έντονη και δυναμική διαδικασία σχεδιασμού. Η επιλογή των υλικών αλλά και η μέθοδος κατασκευής, που διαφέρουν σε πολλά από τα έργα μας, εμπίπτουν στην κατηγορία των λαμπρών ιδεών για την εξυπηρέτηση και εκπλήρωση των στόχων μας.

ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΈΝΑΣ ΝΈΟΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΝΑ ΕΞΕΡΕΥΝΉΣΕΙ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΎΞΕΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΠΟΥ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΑΦΉΣ; Αυτό που βοηθάει ένα έργο να διαρκέσει στον χρόνο είναι σίγουρα η ανάπτυξη εργαλείων και δεξιοτήτων για τη δημιουργία αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που δεν βασίζεται σε αισθητικές τάσεις αλλά στη θέληση να το κατανοήσει κανείς, να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητες που το καθορίζουν. Η αρχιτεκτονική είναι ένα επάγγελμα που δημιουργεί έργα τα οποία σέβονται το περιβάλλον τους και κυρίως αγαπιούνται από τους χρήστες τους. Για τις δεξιότητες είναι σημαντικό να ενδιαφέρεσαι, να είσαι περίεργος και τολμηρός ως νέος αρχιτέκτονας. Αλλά το πιο σημαντικό είναι να έχεις την ηθική και τις αξίες οι οποίες χρωματίζουν αυτή την αίσθηση ευθύνης που έχει η δουλειά που κάνουμε.

ΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΊΣ ΝΑ ΠΕΤΎΧΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟ ΕΡΏΤΗΜΑ ΘΈΤΕΙΣ ΌΤΑΝ ΈΡΧΕΣΑΙ ΑΝΤΙΜΈΤΩΠΗ ΜΕ ΈΝΑ ΝΈΟ ΣΧΈΔΙΟ; ΠΏΣ ΕΠΙΛΈΓΕΙΣ ΤΑ ΥΛΙΚΆ ΤΟΥ ΈΡΓΟΥ; Οι σχεδιαστές, πρώτα απ’ όλα, έχουμε την ευθύνη να συνεχίσουμε να βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής στο δομημένο περιβάλλον αλλά και να διασφαλίζουμε το φυσικό περιβάλλον και τους πόρους για τις μελλοντικές γενιές. Πιστεύουμε ότι η αρχιτεκτονική πρέπει πάντα να έχει θετικό αντίκτυπο. Εξετάζουμε όλες τις πτυχές κάθε απόφασης και λαμβάνουμε υπόψη όσο το δυνατό περισσότερες διαφορετικές παραμέτρους.

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΟΦΈΛΗ ΤΟΎ ΝΑ ΧΤΊΖΕΙΣ ΜΕ ΞΎΛΟ ΚΑΙ ΌΧΙ ΜΕ ΜΠΕΤΌΝ, ΌΠΩΣ ΌΛΟΙ ΟΙ ΆΛΛΟΙ; Στη Σουηδία είχαμε δουλέψει με το CLT και την κατασκευή από ξύλο και είχαμε δει όλα τα οφέλη. Συζητούσαμε για καιρό τη δημιουργία μιας CLT κατασκευής στην Ελλάδα τόσο με τους συναδέλφους μας όσο και με τους πελάτες μας, αλλά στην αρχή συναντήσαμε πολλή δυσπιστία και όχι πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Όλοι έλεγαν ότι δεν είναι δυνατό να χτιστεί κάτι με ξύλο, που είναι πολύ ευαίσθητο στις δασικές πυρκαγιές, στην Ελλάδα, η οποία έχει τόσο έντονη σεισμική δραστηριότητα και το κλίμα είναι πολύ ζεστό και ξηρό. Θέλαμε να πραγματοποιήσουμε αυτό το όραμα όμως, και αποφασίσαμε να το υλοποιήσουμε μόνοι μας. Βρήκαμε, λοιπόν, μια υπάρχουσα μονοκατοικία σε μια πολύ ωραία τοποθεσία στους πρόποδες βουνού που απέχει λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Στόχος μας ήταν να δημιουργήσουμε ένα κτίριο όσο γίνεται πιο βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον, αλλά και απόλυτα ελληνικό. Θέλαμε επίσης να μεγιστοποιήσουμε τη χρήση του υπάρχοντος περιβαλλοντικού αποτυπώματος του κτιρίου για να στεγάσουμε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους. Το υπάρχον κτίριο χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Ενώ είχε σχεδόν πενήντα χρόνια ζωής, ήταν σε καλή κατάσταση. Έπρεπε να εκσυγχρονιστεί και να ανακαινιστεί, προκειμένου να ζήσει περισσότερο. Χρειαζόταν επίσης ενίσχυση, προκειμένου να στεγάσει περισσότερους ανθρώπους. Έτσι αποφασίσαμε να το κρατήσουμε και στη συνέχεια να χτίσουμε πάνω σε αυτό με CLT, τόσο επειδή η επέκταση θα μπορούσε να είναι ελαφρύτερη όσο και επειδή θα μπορούσαμε να χτίσουμε με πιο γρήγορο τρόπο και πιο αποτελεσματικά. Θέλαμε να κάνουμε το κτίριο την πρώτη πολυκατοικία στην Ελλάδα που φτιάχτηκε με αυτόν τον τρόπο.

ΤΟ ΠΡΌΣΦΑΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΌ ΈΡΓΟ ΠΟΥ ΧΤΊΣΑΤΕ ΜΕ ΞΎΛΟ ΑΓΓΊΖΕΙ ΘΈΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΕΙ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΈΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ; Έχουμε την ευθύνη να συνεχίσουμε να βελτιωνόμαστε και να συμμετέχουμε στην αλλαγή των συνθηκών του κόσμου μας. Η βιωσιμότητα στην αρχιτεκτονική πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολλούς τρόπους. Πρέπει να πιστέψουμε ότι τα κτίρια του μέλλοντος είναι ήδη εδώ. Πρέπει να βρούμε τρόπους, χωρίς να περιορίσουμε τη δημιουργικότητά μας, να κάνουμε τα υπάρχοντα κτίρια και πάλι προσιτά. Έτσι, συζητάμε πολύ για το αν υπάρχουν τρόποι να χρησιμοποιήσουμε πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια, προτού χτίσουμε κάτι καινούργιο.

F A R MA P R E V I Z

ΈΝΑ ΆΛΛΟ ΣΑΣ ΈΡΓΟ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΣΠΊΤΙ ΣΤΗΝ ΚΆΡΠΑΘΟ, ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΑΝΑΠΤΎΣΣΕΙ ΜΙΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΗ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΕΙ ΕΠΊΣΗΣ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ. Η βιωσιμότητα έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη ως κύρια παράμετρος του σχεδιασμού. Πρώτα απ’ όλα, η τοποθεσία ήταν εκπληκτική, αλλά το κύριο ερώτημά μας ήταν πώς θα μπορέσουμε να εισαγάγουμε εδώ ένα ξένο αντικείμενο χωρίς να αλλοιώσουμε τον χαρακτήρα του οικοπέδου, ενώ παράλληλα θα ενισχύσουμε τις ιδιότητές του. Το κτίριο δεν προσπαθεί να μιμηθεί το τοπίο αλλά να το αγγίξει όσο το δυνατό λιγότερο. Στην πραγματικότητα, δεν έχει αλλοιώσει καθόλου τον χαρακτήρα του. Για εμάς και για τους πελάτες μας ήταν πολύ σημαντικό να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις του όρου «βιωσιμότητα» και να δημιουργήσουμε ένα έργο που ενδεχομένως θα επηρέαζε θετικά την τοπική κοινωνία, οικονομία και ανάπτυξη. Το σπίτι επρόκειτο να κατασκευαστεί βασιζόμενο μόνο στο τοπικό εργατικό δυναμικό και στα υλικά που θα μπορούσαν να βρεθούν σε αυτό το αρκετά απομακρυσμένο νησί προκειμένου να στηριχθεί η τοπική οικονομία. Οι επίφοβες σεισμικές συνθήκες της περιοχής αλλά και η εγγύτητα στη θάλασσα μας ανάγκασαν σχεδόν να χρησιμοποιήσουμε το τοπικά παραγόμενο σκυρόδεμα που υπήρχε ήδη εκεί και δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κάτι άλλο. Δεν υπάρχει υπόγειο, δεν υπάρχει πισίνα και όλοι οι εξωτερικοί χώροι είναι στρωμένοι απαλά με πέτρες. Δεν υπάρχει τσιμεντένια πλάκα από κάτω, ώστε να μπορεί να διεισδύει το νερό της βροχής. Έπρεπε να γίνουν οι σωστές επιλογές ώστε να φτιάξουμε ένα κτίριο που θα γεράσει με αξιοπρέπεια και θα παραμείνει στο πέρασμα του χρόνου. ΠΟΙΕΣ ΙΔΙΌΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΕΞΙΌΤΗΤΕΣ ΚΆΝΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΤΟΥΣ ΝΈΟΥΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ ΝΑ ΞΕΧΩΡΊΖΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΎΤΙΜΟΙ; Φυσικά, οι γνώσεις και οι δεξιότητες μετράνε. Η δέσμευση στην ευρύτερη έννοια της αειφορίας είναι πολύ σημαντική. Νομίζω ότι αυτό που κάνει κάποιον να ξεχωρίζει είναι η κριτική σκέψη, η κρίση και η ικανότητα να επεξεργάζεται τη δουλειά του. Δεν νομίζω ότι περιμένει κανείς το τέλειο έργο από έναν νέο αρχιτέκτονα. Αντί να έχουμε ένα τέλειο έργο, ας προσπαθούμε να αναδεικνύουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τις δεξιότητες και την προσωπικότητά μας. ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ ΒΉΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΟΎΝΤΙΟ OOAK; ΠΟΙΑ ΝΈΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ ΈΡΓΑ ΔΟΥΛΕΎΕΤΕ; ΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΟΥΝ ΤΟΝ ΒΙΏΣΙΜΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ; Αυτήν τη στιγμή συνεχίζουμε να εργαζόμαστε πάνω σε διάφορα έργα στη Σουηδία, στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιταλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις Μπαχάμες. Έχουμε περισσότερα έργα φιλοξενίας, καθώς και έργα κατοικιών και εσωτερικής διακόσμησης. Όλα τα προσεγγίζουμε με σεβασμό στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό. Με μια αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζεται από περιέργεια και σεβασμό, και δεν έχει μια προκαθορισμένη ατζέντα, θα μπορούσαμε να πετύχουμε πιο ουσιαστικά και βιώσιμα έργα. Η αρχιτεκτονική διαμορφώνει και την ταυτότητα των ανθρώπων.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠΟ ΤΗ ΦΙΛΙΩ ΡΑΓΚΟΥ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΑΡΜΑΡΟ

Ο ΣΠΥΡΟΣ ΣΟΥΛΗΣ ΕΒΑΛΕ ΣΤΟΧΟ ΝΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΕΨΕΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ.

χρησιμοποιούσα το μάρμαρο, έχει την ιδιότητα του αιώνιου, διαθέτει πλαστικότητα, είναι αριστοκρατικό και ταυτόχρονα σκληρό υλικό, με τεράστια αντοχή. Έχοντας σπουδάσει και ζήσει στο εξωτερικό πολλά χρόνια, σκέφτηκα να σχεδιάσω ένα κομμάτι μάρμαρο έτσι ώστε να πάει στα καλύτερα σημεία της Αμερικής και μετά σε όλο τον κόσμο. Κάπως έτσι ξεκίνησα την πρώτη μου σειρά με έπιπλα και αντικείμενα από μάρμαρο, η οποία κυκλοφόρησε, μεταξύ άλλων, και στη Νέα Υόρκη. Διαπίστωσα ότι οι Αμερικανοί αγαπάνε πολύ το μάρμαρο – και δικαιολογημένα. Ωστόσο συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε τίποτα ξεκάθαρα ελληνικό, ήταν όλα ιταλικά ή ακόμη και ελληνικά, βαφτισμένα ιταλικά. Εκεί κάπου θύμωσα και πείσμωσα. Άρχισα να μιλάω με αρχιτεκτονικά γραφεία και σημαντικούς ανθρώπους από τον χώρο του design. Τους παρουσίασα τα ελληνικά μάρμαρα και τους εξήγησα την ιστορία τους. Everybody loves a good story. Και τα μάρμαρα έχουν το τελειότερο story – έχουν θεούς και Παρθενώνες!

ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

ΠΟΙΟ ΙΔΙΑΊΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΌ ΠΙΣΤΕΎΕΙΣ ΌΤΙ ΓΟΉΤΕΥΣΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΤΟΥΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΎΣ; Στο εξωτερικό αγαπάνε πάρα πολύ το ελληνικό μάρμαρο ως υλικό, τους αρέσει κυρίως το ότι έχουμε τεράστια ποικιλία σε χρώματα. Επίσης πρόκειται για υλικό που κάθε κομμάτι του είναι διαφορετικό, κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο. Κι αυτό είναι εξίσου σημαντικό, το uniqueness του.

ADM�23

106

Φυσικά, πολύτιμα, ανθεκτικά και συνάμα απόλυτα σύγχρονα, classy και διαχρονικά, με μια ανεπιτήδευτη μοναδικότητα που τα κάνει σχεδόν εξωτικά, τα ελληνικά μάρμαρα είναι από τα πλέον γνωστά στον κόσμο, ένα αδιαμφισβήτητο σημείο αναφοράς για την Ελλάδα. «Σαν τρισδιάστατη φωτογραφία της ελληνικής γης που διατηρήθηκε στο βάθος των αιώνων», λέει ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας Σπύρος Σούλης, που από νωρίς αναγνώρισε τα πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και έβαλε στόχο να τα ταξιδέψει στην άλλη άκρη του κόσμου. Τον συναντήσαμε στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Soulis & Berlic Architects, στο κέντρο της Αθήνας. ΠΏΣ ΚΑΤΆΦΕΡΕΣ ΝΑ ΚΆΝΕΙΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΜΆΡΜΑΡΟ ΝΟ1 ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΉ; Η ιστορία ξεκίνησε πριν από έντεκα χρόνια, μέσα στη μεγάλη κρίση. Ανέκαθεν αγαπούσα και

ΠΏΣ ΑΠΌ «ΝΤΕΜΟΝΤΈ», ΣΤΗ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ ΠΟΛΛΏΝ, ΈΦΤΑΣΕ ΝΑ ΜΕΣΟΥΡΑΝΕΊ ΞΑΝΆ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΤΟ DESIGN; Από παλιά στην Ελλάδα υπήρχε μια εσφαλμένη αντίληψη, ότι για παράδειγμα το μάρμαρο δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό, γιατί θα λεκιάσει. Πλέον αυτό δεν ισχύει. Έχουν βγει πολύ υψηλής τεχνολογίας υγρά που μπορεί να κάνουν αδιαβροχοποίηση και το μάρμαρο χρησιμοποιείται πια σχεδόν σε όλες τις επιφάνειες. Στην Ελλάδα περάσαμε μια περίοδο που τα πετάξαμε όλα επειδή μας φάνηκαν παλιά. Και τώρα ψάχνουν όλοι να βρουν τους παλιούς μαρμάρινους νιπτήρες που κάποτε ξήλωναν. Εδώ ίσως απλώς το έχουμε συνηθίσει, επειδή μπορείς εύκολα να βρεις οικονομικά μάρμαρα. Στον υπόλοιπο κόσμο αυτό το υλικό είναι εισαγόμενο, εξωτικό, και το πληρώνουν αδρά. Πρόκειται αναμφίβολα για πολύ σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας. Η ΑΘΉΝΑ ΑΝΑΜΦΊΒΟΛΑ ΑΓΑΠΟΎΣΕ ΚΆΠΟΤΕ ΤΟ ΜΆΡΜΑΡO. ΘΑ ΈΛΕΓΕΣ ΌΤΙ ΕΠΙΣΤΡΈΦΟΥΜΕ ΣΤΑΔΙΑΚΆ ΣΕ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΤΆΣΗ; Ο κόσμος δεν το παρατηρεί, όμως στην Αθήνα υπάρχει πάρα πολύ μάρμαρο σε κτίρια, εισόδους, προσόψεις, αλλά πλέον και σε καινούργια έργα. Όλα τα μεγάλα κτίρια που γίνονται ξενοδοχεία φτιάχνονται με μάρμαρο. Στην Ελλάδα πλέον ακολουθούμε την τάση του εξωτερικού, αν και υπάρχει διαφορά μεταξύ του ιδιώτη και των υποδομών φιλοξενίας, όπου είναι βασική επιλογή. Άλλωστε, το μεγαλύτερο trend στα πλακίδια τα τελευταία χρόνια είναι να μοιάζουν με μάρμαρο, υπάρχει φοβερή ζήτηση για απομιμήσεις μαρμάρου, να έχεις κάτι που του μοιάζει πολύ. Κι αυτό, οπωσδήπο-

107

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

τε, έχει αναχθεί σε τέχνη, αφού πλέον μπορείς να βρεις μέχρι και μελαμίνες και βακελίτες που μοιάζουν με μάρμαρο. Όλα τα υλικά πλέον προσπαθούν να μιμηθούν το μάρμαρο κι αυτό λέει πολλά.

ΜΕΤΑΞΎ ΆΛΛΩΝ, ΕΊΣΑΙ ΠΡΕΣΒΕΥΤΉΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΎ ΜΑΡΜΆΡΟΥ ΤΗΣ STONETECH, ΜΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΠΟΥ ΈΧΕΙ ΚΆΝΕΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΜΆΡΜΑΡΑ ΓΝΩΣΤΆ ΔΙΕΘΝΏΣ. Με τη Stonetech έχουμε κάνει μια πάρα πολύ στρατηγική, σημαντική αλλά και δημιουργική συνεργασία. Είναι μια εταιρεία με δικά της λατομεία και μια τεράστια γκάμα από μάρμαρα και υπάρχει πολλή εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως στη Stonetech συνεργάζομαι με ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε ένα κοινό όραμα. Ταυτόχρονα, είμαστε πάντα ειλικρινείς απέναντι στους πελάτες σε επίπεδο υλικών, εφαρμογής, ακόμα και μειονεκτημάτων. Στους ξένους συνεργάτες δεν το έβρισκαν αυτό. ΠΏΣ ΔΙΑΜΟΡΦΏΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΆΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΆΡΜΑΡΟ ΑΥΤΉΝ ΤΗ ΣΤΙΓΜΉ; ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΆΠΟΙΑ ΜΕ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΖΉΤΗΣΗ; Αυτήν τη στιγμή είναι πολύ στη μόδα τα χρωματιστά, τα έντονα και busy όπως λέμε, είτε χρωματιστά μονόχρωμα είτε χρωματιστά πολύχρωμα, και πάρα πολύ οι βένες. Έχουν εφαρμογή από μπάνια και εισόδους μέχρι αντικείμενα. Ακόμα και στον πιο μίνιμαλ χώρο μπορεί να μπει απλώς ένα μαρμάρινο τραπέζι και να είναι το πιο εντυπωσιακό κομμάτι. Φυσικά, τα λευκόφοντα και όλη η γκάμα των γκρι είναι πάντα all time classics.

ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΚΑΤΑΤΆΣΣΕΙ ΤΟ ΜΆΡΜΑΡΟ ΣΤΑ ΒΙΏΣΙΜΑ ΥΛΙΚΆ; Είναι ένα φυσικό υλικό, το οποίο επιδέχεται επεξεργασία, το βάζεις μία φορά και το κρατάς για πάντα, δεν χρειάζεται να του κάνεις σχεδόν τίποτα πέρα από μια απλή συντήρηση κάθε μερικά χρόνια. Είναι ένα υλικό από τη φύση, δεν θα επιβαρύνει ποτέ το περιβάλλον, δεν έχει τίποτα χημικό και αν πάθει κάτι –που δεν παθαίνει– μπορείς να το επιδιορθώσεις, είναι διαχρονικό. Μπορεί να φτιάξεις έναν νιπτήρα και να περάσει από 30 γενιές χωρίς να αλλάξει καθόλου.

Η STONETECH ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΜΆΡΜΑΡΑ ΣΕ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΚΑΙ ΒΆΖΕΙ ΣΤΌΧΟ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΆ ΤΟΥΣ Η Stonetech ξεκίνησε το 1975 στο Ηράκλειο της Κρήτης ως μια τοπική βιομηχανία μαρμάρου από τον Μανώλη Γωνιανάκη. Σήμερα έχει πετύχει να κάνει τα ελληνικά μάρμαρα γνωστά διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα αποδεικνύει έμπρακτα πως για να γίνουν βιώσιμα το μόνο που χρειάζεται είναι όραμα, τεχνογνωσία και καινοτόμες ιδέες, κάτι που αναμφίβολα διαθέτει. Η Ειρήνη Γιωργαλή, Chief Marketing Officer της Stonetech, μας μιλά για την αυξανόμενη ζήτηση των ελληνικών μαρμάρων παγκοσμίως, εξηγεί πώς μπορεί η παραγωγή τους να είναι βιώσιμη και αποκαλύπτει τις νέες τάσεις στην εφαρμογή τους. ΕΚΠΡΟΣΩΠΕΊΤΕ ΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΜΕ ΜΕΓΆΛΗ ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΉ ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΑΓΟΡΆ. ΚΑΤΆ ΤΗ ΓΝΏΜΗ ΣΑΣ, ΠΌΣΟ ΜΕΓΆΛΗ ΕΊΝΑΙ Η ΣΤΡΟΦΉ ΣΤΟ ΜΆΡΜΑΡΟ ΣΤΗΝ ΕΓΧΏΡΙΑ ΑΓΟΡΆ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΏΣ. Το μάρμαρο ήταν ανέκαθεν στο επίκεντρο της αγοράς των κατασκευαστικών υλικών σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αυτό που κατά καιρούς αλλάζει είναι οι τάσεις στις εφαρμογές και οι προτιμήσεις στα χρώματα. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται όντως μεγαλύτερη στροφή, καθώς, πέρα από την ομορφιά του, αποτελεί ένα φυσικό και βιώσιμο υλικό με εξαιρετική αντοχή στον χρόνο, δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και πολύ χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα κατά τη διαδικασία παραγωγής. Οπότε εναρμονίζεται πλήρως με τη φιλοσοφία της αρχιτεκτονικής και του κατασκευαστικού κλάδου που δημιουργούν με βάση ακριβώς αυτά τα πρότυπα. Για να καλύψουμε τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση στο εξωτερικό, ανοίξαμε γραφεία στην Αμερική με μόνιμα στελέχη που διαχειρίζονται και αναπτύσσουν το δίκτυο χονδρικής. Ταυτόχρονα έχουμε ενώσει τις δυνάμεις μας με τον αρχιτέκτονα του ελληνικού μαρμάρου κ. Σπύρο Σούλη, που δραστηριοποιείται εδώ και χρόνια στις ΗΠΑ, και μαζί αναλαμβάνουμε πλέον μεγάλα κατασκευαστικά έργα μέσα από τις συνεργασίες με αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, επενδυτικές και κατασκευαστικές εταιρείες. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΑΥΞΆΝΕΙ ΣΥΝΕΧΏΣ ΤΗ ΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΜΆΡΜΑΡΑ; Μπορούμε σήμερα να κάνουμε λόγο για εξωστρέφεια ως προς την προώθηση του μαρμάρου. Διαφαίνεται πλέον μια συλλογική προσπάθεια παρουσίας των εκπροσώπων του ελληνικού μαρμάρου στο εξωτερικό, μέσω της οποίας έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα διεθνές brand με μεγάλη δυναμική – εξάλλου καμιά χώρα δεν μπορεί να μας ανταγωνιστεί ούτε σε ποικιλία ούτε σε ποιότητα. Διαθέτουμε δημοφιλή σε παγκόσμιο επίπεδο υλικά για το χρώμα τους, όπως το Pentelikon με τα ονειρικά νερά του, το ολόλευκο της Θάσου, που όμοιό του δεν υπάρχει στον κόσμο, το μοντέρνο Aliveri Grey με τις μοναδικές γκρι αποχρώσεις του, τα μάρμαρα Volakas & Ikarus με τα υπέροχα νερά τους, το Veria Green, το Tinos, το Verde Oasis και τόσα άλλα χρωματιστά και λευκά μάρμαρα. Πίσω από την αυξανόμενη ζήτηση κρύβεται, λοιπόν, τόσο η προσπάθεια για εξωστρέφεια μέσα από τη συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων μαρμάρου σε εκθέσεις όσο και το ίδιο το υλικό.

Stonetech

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΆΛΗ ΔΗΜΟΤΙΚΌΤΗΤΆ ΤΟΥ, ΕΊΝΑΙ ΠΛΈΟΝ ΟΡΑΤΌ ΠΩΣ ΌΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΆ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΜΙΑ ΛΎΣΗ ΠΟΥ ΤΑΙΡΙΆΖΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΈΤΑ ΤΩΝ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΏΝ. ΠΏΣ ΠΡΟΚΎΠΤΕΙ ΑΥΤΌ; Πέρα από το αισθητικό κομμάτι, το μάρμαρο είναι από τα πιο ανθεκτικά κατασκευαστικά υλικά. Κάθε μάρμαρο διαθέτει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες που το καθιστούν κατάλληλο ή μη για τις αρχιτεκτονικές εφαρμογές. Εμείς παρέχουμε αυτά τα δεδομένα στους συνεργάτες μας, κατόπιν δοκιμών πάνω στις επιφάνειες και με εργαλεία για να κάνουν πιο αποτελεσματικά τη δουλειά τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν μάρμαρα με μεγάλη αντοχή στο κρύο που επιλέγονται για πρότζεκτ σε χώρες με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, όπως το Silver Cloud, που έχουμε τοποθετήσει σε εξωτερικές ορθομαρμαρώσεις σε Ρωσία, Κίνα, Καναδά κ.α. Στα πιο θερμά κλίματα υπάρχει μεγάλη ζήτηση για το μάρμαρο της Θάσου, το οποίο, εκτός από το μοναδικό ολόλευκο χρώμα, έχει την ιδιότητα να μονώνει από τη ζέστη. Όλες αυτές τις πληροφορίες τις μοιραζόμαστε με τους πελάτες μας αλλά και με φοιτητές μέσα από το Stonetech Academy. Άλλωστε η επιλογή του ορθού υλικού για σωστή εφαρμογή με γνώμονα και τη γεωγραφική θέση της εκάστοτε κατασκευής παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη βιωσιμότητα των υλικών.

108

ΜΙΛΉΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΚΙΛΊΑ ΤΩΝ ΜΑΡΜΆΡΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ Η STONETECH, ΚΑΙ ΤΙΣ ΧΡΉΣΕΙΣ ΤΟΥΣ. Στη Stonetech θέλουμε να προσφέρουμε μοναδικά υλικά, ώστε μέσα από τα προϊόντα μας να δημιουργούνται καλαίσθητοι και λειτουργικοί χώροι σε αρμονία με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Η εταιρεία επενδύει συνεχώς στον εμπλουτισμό της γκάμας της, ενώ διαθέτει αποκλειστική πρόσβαση σε λατομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, ιδιόκτητα ή μη, με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας, της ποσότητας και της ποικιλίας που χρειάζονται οι πελάτες μας αλλά και την τροφοδοσία του δικτύου χονδρικής, που ξεπερνά τις 40 χώρες. Την ίδια στιγμή, διατηρούμε μακροχρόνιες συνεργασίες, καθώς έχουμε τη δυνατότητα να προσφέρουμε πλήρη γκάμα προϊόντων κατάλληλων για όλα τα είδη αρχιτεκτονικών εφαρμογών, ιδίως τα υλικά των δικών μας λατομείων, για παράδειγμα το Aliveri Grey, που προσφάτως προστέθηκε στο χαρτοφυλάκιό μας και είναι κατάλληλο για εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους αλλά και για πισίνες. Πετρώματα απ’ όλη την Ελλάδα και όλον τον κόσμο βρίσκονται στο ειδικά διαμορφωμένο showroom πλακών στην Οινόη καθώς και στο e-showroom stonetech2b2.com. ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΈΣ, ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ: ΠΟΙΟΙ ΕΊΝΑΙ ΣΉΜΕΡΑ ΟΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟΙ ΦΑΝ ΤΩΝ ΜΑΡΜΆΡΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΤΊ; Όλοι. Τα μάρμαρα είναι φυσικά, όμορφα, μοναδικά, ποιοτικά, βιώσιμα υλικά που προσθέτουν υπεραξία στο τελικό προϊόν, στο έργο που παραδίδεται στον τελικό αποδέκτη. Τόσο οι αρχιτέκτονες όσο και οι κατασκευαστές και οι επενδυτές ταυτίζονται είτε με όλα είτε με κάποια από τα πλεονεκτήματα που έχουν να προσφέρουν. Άλλωστε, τα μάρμαρα και τα φυσικά πετρώματα εν γένει είναι πραγματικά έργα τέχνης. Ποιος δεν θα ήθελε να δημιουργήσει μοναδικούς χώρους με βάση την τέχνη; ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΟ ΜΆΡΜΑΡΟ, Η STONETECH ΔΙΑΘΈΤΕΙ ΤΕΡΆΣΤΙΑ ΓΚΆΜΑ ΣΎΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ, ΠΟΛΛΆ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ ΦΈΡΟΥΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ... Επενδύουμε συνεχώς σε καινοτόμες επιφάνειες, προτείνοντας νέα υλικά και λύσεις. Στο χαρτοφυλάκιό μας έχουμε επίσης τεχνητές επιφάνειες, ενώ εκπροσωπούμε εταιρείες παγκόσμιας φήμης, όπως η NEOLITH, που κατασκευάζει υλικά από 100% φυσικές πρώτες ύλες χωρίς βλαβερές ουσίες για το περιβάλλον, αφού αποτελούνται σε ποσοστό έως και 52% από ανακυκλωμένο υλικό, το οποίο είναι 100% ανακυκλώσιμο

ADM�23

ΤΟ ΜΆΡΜΑΡΟ ΕΊΝΑΙ ΕΠΊΣΗΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΆ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌ, ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΆ ΠΙΟ ΕΎΚΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΥΉ 'Η ΤΗΝ ΑΝΑΚΎΚΛΩΣΉ ΤΟΥ. ΠΏΣ ΕΠΙΤΥΓΧΆΝΕΙ Η STONETECH ΤΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΎ ΑΠΟΤΥΠΏΜΑΤΟΣ; H Stonetech είναι από τις ελάχιστες εταιρείες του κλάδου παγκοσμίως που επενδύει στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Στη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής μας, στο Ηράκλειο Κρήτης, καλύπτουμε κατά 80% τις ανάγκες μας σε ρεύμα μέσα από φωτοβολταϊκά συστήματα και με επέκταση των πάνελ, ενώ το ποσοστό θα αυξηθεί. Στον κλάδο μας γίνεται πολύ μεγάλη κατανάλωση νερού, γι’ αυτό η εταιρεία μας ανακυκλώνει κατά 85% το νερό που χρησιμοποιεί, ενώ και εδώ γίνεται επέκταση για να μπορούμε να επιτύχουμε ποσοστά 90-95%. Μία ακόμη πρακτική που ακολουθούμε είναι να αντικαθιστούμε τα οχήματά μας, από forklifts έως αυτοκίνητα πωλήσεων και όπου αλλού αυτό είναι εφικτό, με ηλεκτρικά και υβριδικά. Τέλος, επιλέγουμε συνεργάτες που έχουν πιστοποιήσεις για βέλτιστες πρακτικές, π.χ. στο τυπογραφικό κομμάτι, τα χαρτιά για τα έντυπά μας ή τα υλικά για τον δειγματισμό μας φροντίζουμε να είναι από ανακυκλωμένα υλικά. Η υπευθυνότητα μιας εταιρείας απέναντι στο περιβάλλον μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους, και για εμάς είναι κομμάτι του τρόπου που λειτουργούμε, της ευρύτερης φιλοσοφίας μας.

Stonetech

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΜΙΑ ΒΙΏΣΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΉ Η ISOMAT ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΌΣ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΌΣ ΌΜΙΛΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΔΟΜΙΚΏΝ ΧΗΜΙΚΏΝ, ΚΟΝΙΑΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΧΡΩΜΆΤΩΝ. ΤΟ ΓΕΓΟΝΌΣ ΌΤΙ ΣΥΝΔΥΆΖΕΙ ΜΕ ΥΠΕΎΘΥΝΟ ΚΑΙ ΒΙΏΣΙΜΟ ΤΡΌΠΟ ΤΑ ΕΠΊΘΕΤΑ «ΕΛΛΗΝΙΚΌΣ» ΚΑΙ «ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΌΣ» ΔΕΊΧΝΕΙ ΌΤΙ Ο ΔΙΕΘΝΉΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΣ ΤΗΣ ΡΌΛΟΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΤΥΧΑΊΟ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΑΛΛΆ ΣΤΌΧΟΣ ΠΟΥ ΕΠΕΤΕΎΧΘΗ ΧΆΡΗ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ, ΤΟ ΌΡΑΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΥΘΥΝΌΤΗΤΆ ΤΗΣ.

PIRAEUS PORT PLAZA 3

Α Π Ό Τ Ο Ν Θ Α Ν Ά Σ Η ΔΙ ΑΜΑΝΤΌΠΟ ΥΛΟ Η εταιρεία που ιδρύθηκε το 1980 έχει εξελιχθεί σε μία από τις σημαντικότερες βιομηχανίες παραγωγής δομικών χημικών, κονιαμάτων και χρωμάτων στη ΝΑ Ευρώπη, με παραγωγικές µονάδες σε Ελλάδα, Ρουµανία και Σερβία, πέντε εμπορικές θυγατρικές σε Γερμανία, Βουλγαρία, Σλοβενία, Ρωσία και Τουρκία, και εξαγωγές σε περισσότερες από 80 χώρες. Το γεγονός ότι πάνω από το 50% του κύκλου εργασιών της προέρχεται από δραστηριότητα εκτός των συνόρων κάνει υπερήφανους όχι μόνο εκείνους αλλά κι εμάς. Μιλήσαμε με τον Θάνο Τζιρίτη που από το 2018 έως και σήμερα κατέχει τη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας. Η συζήτηση ξεκίνησε από τη συμμετοχή τους στη φετινό ΕΣΩ, γεγονός που αποδεικνύει τη σημασία που αποδίδουν στη συνεργασία με τους αρχιτέκτονες.

112

ΠΟΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ ΈΡΓΑ ΣΆΣ ΚΆΝΟΥΝ ΥΠΕΡΉΦΑΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΣΑΣ; Οι λύσεις που παρέχουν τα προϊόντα ISOMAT προσφέρουν στον αρχιτέκτονα την ελευθερία να δημιουργήσει έργα υψηλής αισθητικής, αδιαπραγμάτευτης αντοχής και βιώσιμων προδιαγραφών. Τα πρότζεκτ που μας κάνουν υπερήφανους είναι σίγουρα αυτά που πρωτοπορούν, που αποτελούν διαχρονικά και εμβληματικά έργα της ελληνικής αρχιτεκτονικής αλλά και αυτά που ενισχύουν την τουριστική ανάπτυξη της Ελλάδας. Το Orbit, το Moxy Athens City Hotel, το Stavros Niarchos Cultural Center και το Piraeus Port Plaza αποτελούν σημαντικά έργα αναφοράς με πιστοποίηση LEED, στα οποία έχουμε συμμετάσχει με προϊόντα μας. Επίσης, εμβληματικά ξενοδοχεία όπως ο Αστέρας Βουλιαγμένης (Four Seasons Astir Palace Hotel & Marina), το Costa Navarino και το ξενοδοχείο Hilton στο κέντρο της Αθήνας αντικατοπτρίζουν τη φιλοσοφία του ομίλου για υψηλή αισθητική και καινοτομία. Σε εξέλιξη βρίσκονται και άλλα πολυαναμενόμενα έργα που στοχεύουν σε πιστοποίηση LEED, όπως ο Πύργος Πειραιά, τα κεντρικά κτίρια της PwC στην Αθήνα και το νέο αρχιτεκτονικό τοπόσημο της Θεσσαλονίκης, Hub 26.

ADM�23

Θ Ά Ν ΟΣ Τ Ζ ΙΡ Ί Τ Η Σ , Π Ρ Ό Ε Δ Ρ ΟΣ Κ Α Ι Δ Ι Ε Υ Θ ΎΝ Ω Ν Σ ΎΜ Β ΟΥ Λ ΟΣ I S O M A T : « Ε Π Ε Ν Δ ΎΟΥ Μ Ε Σ Τ Η Β ΙΏΣ ΙΜ Η Α Ν ΆΠ Τ Υ Ξ Η Μ Ε ΙΏΝ ΟΝ Τ Α Σ Σ Υ Ν Ε Χ ΏΣ Τ Ο Π Ε Ρ ΙΒ Α Λ Λ ΟΝ Τ ΙΚ Ό Μ Α Σ Α Π ΟΤ ΎΠ Ω Μ Α Κ Α Ι Π Α Ρ ΆΓ ΟΝ Τ Α Σ Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ΙΔ Α Ν ΙΚ Ά Γ ΙΑ Τ Ο G R E E N BUILDING».

ΓΙΑΤΊ ΣΥΜΜΕΤΈΧΕΤΕ ΣΤΗ ΦΕΤΙΝΉ ΕΣΩ; Στην ημερίδα ΕΣΩ συμμετέχουμε ως χορηγοί ανελλιπώς από το 2019, καθώς αποτελεί ίσως τον πιο σημαντικό ελληνικό αρχιτεκτονικό θεσμό. Πρόκειται για μια γιορτή της αρχιτεκτονικής όπου δίνεται η ευκαιρία και η δυνατότητα σε όσους συμμετέχουν να ενημερωθούν για τις νέες τάσεις αλλά και να συζητήσουν από κοντά με ειδήμονες του χώρου. Από την πλευρά μας ως ISOMAT θέλουμε να βρισκόμαστε κοντά στο κοινό των αρχιτεκτόνων με κάθε δυνατή ευκαιρία, να χτίζουμε μακροχρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί τους και να μας βλέπουν ως αξιόπιστους συνεργάτες που τους προσφέρουν λύσεις σε κάθε αρχιτεκτονική πρόκληση! Η φετινή, 11η Ημερίδα ΕΣΩ έχει αφιέρωμα στο Multiverse και στη βιώσιμη ανάπτυξη, και μας δίνει την ευκαιρία να αναδείξουμε τις ολοκληρωμένες και πιστοποιημένες προϊοντικές λύσεις που έχουμε αναπτύξει ως ISOMAT για πιο βιώσιμες κατασκευές. Στόχος μας είναι να συζητήσουμε με όλους τους καταξιωμένους επαγγελματίες τη συμπερίληψη της περιβαλλοντικής μέριμνας σε κάθε στάδιο της κατασκευής, αναδεικνύοντας την αρμονική συνύπαρξη των βιώσιμων επιλογών με την καινοτόμο αρχιτεκτονική οπτική και τη δυνατότητα της συμμετοχής μας σε έργα που αποσκοπούν σε πιστοποιήσεις LEED και BREEAM χάρη στις πιστοποιημένες πράσινες προϊοντικές μας λύσεις.

ΠΏΣ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΟΎΝ Η ΥΨΗΛΉ ΠΟΙΌΤΗΤΑ, ΤΟ ΧΑΜΗΛΌ ΚΌΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; Η υψηλή ποιότητα αποτελεί για την ISOMAT θεμελιώδη αξία σε όλα τα επίπεδα της δραστηριότητάς της από την ίδρυσή της, από τα προϊόντα που αναπτύσσει, τις υπηρεσίες που προσφέρει σε επαγγελματίες και ιδιώτες και το εργασιακό περιβάλλον που εξασφαλίζει στους εργαζομένους της μέχρι τις σχέσεις συνεργασίας της με πελάτες, προμηθευτές και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο μέρος. Δεδομένου ότι τα προϊόντα μας είναι υψηλής ποιότητας, πάντα προσπαθούμε να τα διαθέτουμε σε μια σωστή σχέση ποιότητας-τιμής, ώστε όσοι τα επιλέγουν να τα θεωρούν value for money. Επιπρόσθετα, χάρη στη μεγάλη τους αντοχή στον χρόνο, εξασφαλίζουν εγγυημένη απόσβεση του κόστους εφαρμογής και ελαχιστοποίηση του κόστους συντήρησης. Η παραγωγή και διάθεση υλικών υψηλής ποιότητας και βελτιωμένων αντοχών περιορίζει αυτόματα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κατασκευών λόγω της μεγάλης προβλεπόμενης διάρκειας ζωής τους. Συνεπώς, δεν απαιτείται η συχνή επισκευή και αντικατάστασή τους, ενώ περιορίζονται οι

GREEN ISSUE

113

απαιτούμενες μεταφορές, το ανθρακικό αποτύπωμα από την παραγωγή νέων υλικών καθώς και τα απορριπτόμενα προϊόντα (construction waste). Τα προϊόντα ISOMAT εμφανίζουν υψηλές αντοχές στις καιρικές συνθήκες και τη UV ακτινοβολία, ενώ παράλληλα προσφέρουν εξαιρετικές αντοχές σε μηχανικές και χημικές καταπονήσεις, όπου απαιτείται. Παράλληλα, επενδύουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη, παράγοντας καθαρή ενέργεια, εξοικονομώντας φυσικούς πόρους, περιορίζοντας και ανακυκλώνοντας τα απορρίμματά μας και ελέγχοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων μας. Σημειώνεται, δε, ότι μεγάλη γκάμα των προϊόντων μας φέρει διεθνώς αναγνωρισμένα πιστοποιητικά (EMICODE®, Indoor Air Comfort Gold, Blue Angel κ.ά.), τα οποία αφορούν τόσο τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά όσο και τη φιλικότητά τους προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Δεν πρέπει όμως να παραβλεφθεί το ότι η εγγυημένη ποιότητα συνδυάζεται πάντα με την υψηλή αισθητική, καθώς και τα δύο στοιχεία αποτελούν το κλειδί για την επιλογή των ολοκληρωμένων λύσεων ISOMAT σε σημαντικά έργα. Για τον λόγο αυτό, ανταποκρινόμενοι σε κάθε σχεδιαστική πρόκληση, αναπτύσσουμε συνεχώς νέες λύσεις, σύμφωνα με τις ανερχόμενες αρχιτεκτονικές τάσεις παγκοσμίως. ΠΟΙΑ Η ΘΈΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΣΑΣ; Η βιωσιμότητα αποτελεί για τον Όμιλο ISOMAT στρατηγική προτεραιότητα. Βασικός μας στόχος είναι να λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης για την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, αναπτύσσοντας και παράγοντας νέα, φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και ολοκληρωμένα συστήματα, καθώς και μέσα από τις δράσεις στις οποίες συμμετέχουμε. Έμπρακτη απόδειξη αποτελεί και η εφαρμογή συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14001 και συστήματος διαχείρισης ενέργειας σύμφωνα με το πρότυπο ISO 50001. Παράλληλα, η δέσμευσή μας για υπεύθυνη δραστηριότητα απέναντι στο περιβάλλον, την κοινωνία, την αγορά και φυσικά τους ανθρώπους μας αποτυπώνεται και στη συμβολή μας στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs). Έχουμε συνθέσει Ομάδα Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, η οποία αναπτύσσει ετήσιο πλάνο δράσεων και παρακολουθεί την εφαρμογή της στρατηγικής ESG και βιωσιμότητας του ομίλου. Μάλιστα, το 2021 ολοκληρώθηκε ο πρώτος διετής απολογισμός ESG για τα έτη 2019-2020, ενώ εντός του 2023 αναμένεται η δεύτερη έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιωσιμότητας για τα έτη 2021-2022. ΠΑΊΖΕΙ ΡΌΛΟ Η ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ ΧΏΡΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΉ ΣΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ, ΑΝ ΝΑΙ, ΣΕ ΠΟΙΟ ΒΑΘΜΌ; Η φήμη της Ελλάδας στο εξωτερικό διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την είσοδό μας στις αγορές αυτές. Την περίοδο της οικονομικής κρίσης οι ελληνικές επιχειρήσεις τύγχαναν μικρής αναγνωρισιμότητας, ιδιαίτερα στον κλάδο των δομικών υλικών παγκοσμίως, ενώ οι αγορές εμφανίζονταν δύσπιστες απέναντι στην αξιοπιστία κάθε ελληνικού παραγόμενου προϊόντος. Σε μια παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία, όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε νέες ευκαιρίες συναλλαγών για τα μέλη της και μέσα σε αυτά η Ελλάδα φαίνεται πως έχει βρει τη θέση της, επαναπροσδιορίζοντας το brand της. Η ανοδική πορεία των εξαγωγών αντικατοπτρίζει τη συνεχή ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων σε πολλούς κλάδους. Στον κατασκευαστικό κλάδο τα αυξημένα επίπεδα εξωστρέφειας που παρατηρήθηκαν μετά την περίοδο της κρίσης ανέδειξαν ευκαιρίες διεθνούς ανταγωνισμού για τις ελληνικές παραγωγικές εταιρείες. Με τις τάσεις να φέρνουν στην επιφάνεια την ανάγκη για βιώσιμες λύσεις και κτιριακή αναβάθμιση, η ISOMAT συνεχίζει να επενδύει σημαντικά στην Έρευνα και Ανάπτυξη πιστοποιημένων προϊοντικών λύσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ευκολία εφαρμογής, υψηλές αντοχές με διάρκεια στον χρόνο, καθώς και φιλικότητα προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Η περαιτέρω ανάπτυξη των θυγατρικών μας εταιρειών στο πλαίσιο ενός πολυεπίπεδου επενδυτικού προγράμματος καθώς και η συμμετοχή μας στις μεγαλύτερες διεθνείς κλαδικές εκθέσεις

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

μάς έχουν καθιερώσει ως κορυφαίους συνεργάτες κατασκευαστικών λύσεων παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, αυτήν τη στιγμή διαθέτουμε δύο παραγωγικές και πέντε εμπορικές θυγατρικές εταιρείες και πραγματοποιούμε εξαγωγικές πωλήσεις σε περισσότερες από ογδόντα χώρες παγκοσμίως. ΕΊΝΑΙ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΟΣ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΣΑΣ ΚΑΙ, ΕΆΝ ΝΑΙ, ΠΏΣ ΣΥΝΔΈΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΤΆΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΊΖΟΥΝ ΤΟ ΠΑΡΌΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ ΣΑΣ; Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η οποία καθιστά αναγκαία την υιοθέτηση και εφαρμογή νέων πρακτικών που θα οδηγήσουν σε περιορισμό του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Ο ρόλος της Έρευνας και Ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της αειφορίας στις κατασκευές. Στην ISOMAT, αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευσή μας για ένα βιώσιμο μέλλον, στο στάδιο του σχεδιασμού δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στην αξιολόγηση του κύκλου ζωής των προϊόντων (LCA). Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι είμαστε η πρώτη ελληνική εταιρεία που διαθέτει περιβαλλοντικές δηλώσεις προϊόντος (EPDs) για μια τόσο ευρεία γκάμα υλικών, για κάθε κατασκευαστική ανάγκη. Αναφορικά με τις πρώτες ύλες, σε συνεργασία με τους προμηθευτές μας εξετάζουμε την αντικατάσταση του τσιμέντου Portland (τύπου Ι) με τσιμέντο τύπου ΙΙ, αποσκοπώντας στη μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος. Παράλληλα, προωθούμε τη χρήση πρώτων υλών από βιομηχανικά συμπαράγωγα ή προϊόντα ανακύκλωσης, περιορίζουμε τις πτητικές οργανικές ουσίες και ελαχιστοποιούμε τη χρήση βιοκτόνων και συντηρητικών. Τέλος, η χρήση ολοένα και περισσότερων συσκευασιών από ανακυκλωμένα υλικά ενισχύει περαιτέρω τη φιλικότητα των προϊόντων μας προς το περιβάλλον.

ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΆ ΣΕΙ Σ ΤΗΣ ISOMAT ΣΤΟ Ν ΑΓ. ΑΘΑΝΆ ΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟ ΝΊΚΗΣ

MOXY ATHENS CITY

ISOMAT

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΝΔΡΈΑΣ ΘΕΟΔΩΡΊΔΗΣ «ΕΦΑΡΜΌΖΟΝΤΑΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΑ ΕΝΕΡΓΆ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΚΤΙΡΊΩΝ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ ΘΑ ΣΥΜΒΙΏΝΑΜΕ ΜΕ ΠΟΙΚΊΛΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΎΣ» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σ Τ Ο Υ Σ Η Λ Ί Α Μ Ε Σ Σ Ί Ν Α Κ Α Ι Β Α Σ Ί Λ Η Μ Π Α Ρ Τ Ζ Ώ Κ Α

Ο Ανδρέας Θεοδωρίδης μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Νέα Υόρκη, όπου είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Columbia και ερευνητικός συνεργάτης στο Center for Ecosystems + Architecture του Yale. Στην Ελλάδα είναι μέλος της αρχιτεκτονικής επιτροπής του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου. Για το τεύχος Green LiFO συζητάμε μαζί του και «βλέπουμε» μια πόλη στην οποία συγκατοικούμε με μέλισσες και πουλιά και στην οποία λωρίδες του βουνού κατεβαίνουν και αγγίζουν τη θάλασσα. ΠΏΣ ΚΑΙ ΠΌΤΕ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Γύρω στο 2010 με 2012 συνειδητοποίησα ότι πολλές από τις βεβαιότητές μας ως πολιτών και αρχιτεκτόνων είχαν ήδη αρθεί. Σε εκείνα τα χρόνια της κρίσης, στην Ελλάδα εμφανίστηκαν ισχυρές αντανακλάσεις μεταξύ κοινωνίας και αρχιτεκτονικής. Επιβεβαιώθηκε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ότι τα κτίριά μας δεν είναι αυθύπαρκτα αλλά συσχετίζονται με την οικονομία και την κοινωνία. Συνειδητοποίησα τότε λοιπόν ότι πρέπει να διευρύνουμε τους τρόπους που λειτουργούσε μέχρι τότε η «αγορά» ή, πιο σωστά, η βιομηχανία της αρχιτεκτονικής.

ΑΣ ΕΜΒΑΘΎΝΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ. Με την είσοδό μας στην εποπτεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), το ενεργειακό αποτύπωμα των κτιρίων τέθηκε επιτακτικά και ξεκάθαρα στην αντίληψη των περισσότερων από εμάς. Το 2012 αυξήθηκαν

οι φόροι στο πετρέλαιο θέρμανσης και το φαινόμενο της αιθαλομίχλης έκανε την πνιγηρή εμφάνισή του στις ελληνικές πόλεις. Ήταν το συνδυαστικό αποτέλεσμα της ανάγκης των ανθρώπων να ζεσταθούν καίγοντας οτιδήποτε, από καρέκλες και παλέτες ξύλων μέχρι παλιά επεξεργασμένη ξυλεία και πλαστικά σε τζάκια, σόμπες και μαγκάλια. Αυτό το τοξικό νέφος με τα απεριόριστα μικροσωματίδια ερμηνεύεται συμπερασματικά ως μια ανταλλαγή προβλημάτων. Προσπαθήσαμε να λύσουμε ένα πρόβλημα, τη θέρμανση του εσωτερικού μας χώρου, δημιουργώντας ένα μεγάλο πρόβλημα στον εξωτερικό μας χώρο. ΔΈΚΑ ΧΡΌΝΙΑ ΜΕΤΆ ΑΠΌ ΑΥΤΉΝ ΤΗ ΔΥΣΤΟΠΊΑ, ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΣΤΌΧΟΣ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ; Όταν μιλάμε για βιωσιμότητα στην αρχιτεκτονική, θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως σύνολο που διευρύνεται πέρα από το κτίριο, στη γειτονιά, στην πόλη και στην κοινωνία. Σήμερα έχω την αίσθηση ότι η βιωσιμότητα, ανεξάρτητα από όλες τις άλλες

κλίμακες μιας κοινωνίας, αφορά τους λίγους, μία μονάδα, ένα κτίριο. Ο τρόπος που εγώ θα λειτουργούσα και θα σκεφτόμουν αντιστοιχεί με στο φιλμ «Powers of Ten» των Charles και Ray Eames. Έχεις δει το μικρό ντοκιμαντέρ; Είναι της ηλικίας μου, «γεννήθηκε» κι αυτό το 1977. Απεικονίζει τη σχετική κλίμακα του σύμπαντος σύμφωνα με μια τάξη μεγέθους που βασίζεται στον συντελεστή δέκα. Πρώτα διαστέλλεται από τη Γη και ένα ζευγάρι που κάνει πικνίκ, μέχρι να ερευνηθεί ολόκληρο το σύμπαν. Στη συνέχεια συστέλλεται προς τα μέσα έως ότου βλέπουμε ένα μόνο άτομο και τα κουάρκ του. Αρχίζουμε λοιπόν να μιλάμε για όλα αυτά που δεν βλέπουμε. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ψευδαίσθησή μας ότι η επιδερμίδα μας δεν είναι ένα «layer» που διαχωρίζει καθέναν από εμάς από το υπόλοιπο περιβάλλον. ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΜΌΛΙΣ ΠΕΡΙΓΡΆΨΑΤΕ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΈΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ GREENWASHING; Είναι η κατεξοχήν έκφραση του greenwashing

GREEN ISSUE

στην αγορά των κτιρίων και στην αγορά του κατοικείν. Κατά κόρον, τον τελευταίο καιρό, βλέπουμε μεγαλεπήβολους τίτλους, «είμαστε τόσο καλύτεροι από τον έναν και τον άλλον, είμαστε πολύ πιο πράσινοι από εκείνον». Σε σχέση με ποιον και σε σχέση με τι είμαστε καλύτεροι και πιο πράσινοι; Τι ακριβώς μετράμε κάθε φορά; Μετράμε από πού φέραμε τα υλικά; Μετράμε τι είδους ενέργεια χρησιμοποιήθηκε για να τα εξορύξουμε; Μιλάμε για τα οικονομικά μεγέθη των εργατών που τα δημιούργησαν; Μπορεί να ήταν, ας πούμε, κακοπληρωμένοι εργάτες από την άλλη άκρη του κόσμου; Μιλάμε για τα πλοία που μετέφεραν τα υλικά, τα καύσιμα που χρησιμοποίησαν, τα σωματίδια που στοίχισε στην ατμόσφαιρα η μεταφορά καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού; Φυσικά, δεν μπορούμε να εξετάσουμε όλους τους παράγοντες σε όλο τους το εύρος, αλλά καλό είναι να μη χρησιμοποιούμε με στρεβλό τρόπο στην επικοινωνία τους όρους της επιστημονικής κοινότητας που μπορούν να περιγράψουν κάποια γεγονότα με δεδομένα. Η ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΠΑΡΑΠΈΜΠΕΙ ΣΤΟ ΠΡΟΤΖEΚΤ ΣΑΣ, «MOVING BEYOND GREENWASHING»; ΘΑ ΜΑΣ ΠΕΊΤΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΟ ΈΡΓΟ; Η έρευνα που κάνουμε με αφορμή και την πρωτοποριακή δουλειά που είχε ξεκινήσει στη NASA για φυτοαποκατάσταση της ποιότητας του αέρα εδώ και 20 χρόνια στο Center for Architecture Science and Ecology CASE στο πανεπιστήμιο προσπαθεί να μας πει το εξής απλό. Μπορεί το κλιματιστικό μας να έχει 5% καλύτερη απόδοση σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, αλλά εμάς δεν μας ενδιαφέρει η απόδοση ενός μεμονωμένου συστήματος σε έναν μεμονωμένο δείκτη. Μας ενδιαφέρει να καταλάβουμε πώς ανταποκρίνονται διάφοροι δείκτες στο σύνολο αρχικά ενός κτιρίου. Με αυτή την αξιολόγηση μπορεί να ανακαλύψουμε ότι συστήματα που θεωρούμε προηγμένα αποδεικνύονται τελικά λιγότερο ολοκληρωμένα απ’ ό,τι φανταζόμασταν. Χρησιμοποιώντας βιολογικούς και μηχανολογικούς παράγοντες, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση φυτά με τις μικροβιακές τους κοινότητες σε συνδυασμό με μηχανολογικά συστήματα, καθαρίζουμε αέρα και νερό, ενώ παράγουμε επιπλέον προνόμια για τους χώρους. Εξετάζουμε επομένως το σύνολο της πολυαποδοτικότητας που μπορεί να έχει ένα σύστημα, αντί να βλέπουμε τη μεμονωμένη απόδοση που μπορεί να έχει ένα κλιματιστικό. Μετράμε διαφορετικά τις προσδοκίες μας από ένα προϊόν στον χώρο μας. Και αποδεικνύουμε ότι ο σωστός τρόπος για να αποδώσουμε αξίες στις διάφορες παραμέτρους που μετράμε είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που γνωρίζουμε.

AΣ ΠΕΡΆΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΘΈΜΑ ΤΗΣ ΦΎΤΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ. ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ Ο ΤΡΌΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΆΤΩΣΉΣ ΤΗΣ; Με το που θα τελειώσουμε οποιοδήποτε μελετητικό κομμάτι ως αρχιτέκτονες, αρχίζουμε να «φυτεύουμε» άπειρα ψηφιακά δεντράκια. Οι μακέτες μας, τα σχέδια και τα έργα μας αρχίζουν να έχουν πιο πράσινη υφή και όψη. Αυτή βέβαια είναι μια εσφαλμένη προσέγγιση των μελετητικών προτεραιοτήτων ενός έργου. Φυσικά, δεν υπάρχει μέρος στο οποίο δεν

115

θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε φυτά. Θα πρέπει όμως να αξιολογούμε τους λόγους για τους οποίους τα χρησιμοποιούμε και το αποτέλεσμά τους. Έως τώρα στον αρχιτεκτονικό και τεχνολογικό κόσμο των κατασκευών λειτουργεί ένα σκληρό δίπολο του εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, με τα φυτά να αποτελούν κατεξοχήν μέρος του δεύτερου και σε κάποιες περιπτώσεις να είναι και διακοσμητικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του πρώτου, σε πολύ μειωμένη κλίμακα − π.χ. μία ελιά στη μέση του αιθρίου, ένα λουλούδι στην άκρη του καθιστικού. Τα φυτά δεν ήταν ενσωματωμένα στον γενικό σχεδιασμό, πράγμα που αλλάζει, αλλά με μια κάπως συμβατική λογική, όπως αυτή των πράσινων στεγών. Νομίζω όμως ότι σταδιακά οι αρχιτέκτονες θα κατανοήσουν πως η χρήση των φυτών είναι κάτι που θα εξυπηρετήσει σε πολλαπλά επίπεδα. Πρέπει να γίνουμε πιο ευέλικτοι στον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με αυτούς τους ζωντανούς οργανισμούς. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΠΙΟ ΠΡΌΣΦΑΤΑ ΕΥΡΉΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΚΉΣ ΣΟΥ ΈΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΎΤΕΥΣΗ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΈΡΑ; Η έρευνα έχει ολοκληρωθεί. Ποιότητα αέρα ονομάζουμε γενικά την ατμοσφαιρική ρύπανση, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και αυτή του εσωτερικού χώρου, με την προσθήκη μερικών ακόμα παραμέτρων για τους εσωτερικούς χώρους, όπως το ποσοστό υγρασίας. Τα περισσότερα σωματίδια που είναι επιβλαβή χωρίζονται κυρίως σε δύο κατηγορίες: σε αυτά που είναι πιο solid-state και σε αυτά που είναι σε gas-state. Δηλαδή στα πάρα πολύ μικρά και σε εκείνα που, αν και το μέγεθός τους είναι 50 φορές μικρότερο από τη διατομή μιας τρίχας, θεωρούνται μεγαλύτερα και μπορούμε να τα μειώσουμε χρησιμοποιώντας φίλτρα. Τα ενεργά συστήματα κτιρίων που μελέτησα χρησιμοποιούν τους μικροβιολογικούς παράγοντες που έχουν τα φυτά, υποκαθιστώντας τα μηχανολογικά συστήματα και τις υπόλοιπες τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε σήμερα στα κτίριά μας. Η έρευνα δίνει λύση στο «σύνδρομο των άρρωστων κτιρίων», ένα είδος μόλυνσης πιο επικίνδυνο και από μια πανδημία. Θα ήταν καλό να υιοθετήσουμε λύσεις πέρα από τις πολύ γνωστές και εφαρμοσμένες. ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΑΝ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΌΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ; Εταιρείες που μελετούν και υλοποιούν σχετική μελέτη στα κτίρια. Εναλλακτικά, αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να βγουν στην αγορά υπό μορφή προϊόντος, λειτουργώντας υπέρ του κοινωνικού συνόλου. ΠΏΣ ΘΑ ΆΛΛΑΖΕ ΤΗ ΖΩΉ ΜΑΣ Η ΕΚΤΕΤΑΜΈΝΗ ΧΡΉΣΗ ΤΟΥΣ; Θα αρχίζαμε ξαφνικά να λειτουργούμε σε συνέργεια με τα φυσικά στοιχεία που προσπαθήσαμε να κατανικήσουμε τα τελευταία 100 χρόνια. Θα είχαμε πόλεις που δεν αποκλείουν τη φύση. Τα διάφορα βιολογικά είδη θα ανταποκρίνονταν καλύτερα στο δομημένο περιβάλλον. Θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να ζούμε αυτό που διδάσκεται τα τελευταία χρόνια στις αρχιτεκτονικές σχολές στην Αμερική

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

και αλλού ως αρχιτεκτονική για humans και non-humans. Λέγοντας non-humans, εννοούμε ζώα, φυτά, μικροοργανισμούς και οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς. Για πάρα πολλά χρόνια είχαμε μια πολύ ανθρωποκεντρική κατεύθυνση στον τρόπο που σχεδιάζαμε κτίρια και άλλα πράγματα, θεωρώντας ότι μπορούμε να ελέγξουμε όχι μόνο το δομημένο περιβάλλον αλλά και τον πλανήτη γενικότερα. Θα βλέπαμε ξαφνικά ότι ο έλεγχος που θεωρούσαμε ότι έχουμε κατακτήσει στα περίκλειστα και οριοθετημένα περιβάλλοντα των πόλεών μας ανατρέπεται από συστήματα διαβίωσης με οργανισμούς. Θα βλέπαμε ίσως περισσότερα πουλιά, ίσως και μέλισσες. Θα βλέπαμε να αλλάζει και το μικροκλίμα στην περιοχή ανάλογα με τις φυτεύσεις. Θα ζούσαμε πολλά πράγματα που ενδεχομένως σήμερα απεικονίζονται μόνο ως πράσινη διακόσμηση σε σχέδια, μελέτες και μακέτες. ΑΠΌ ΤΟ ΌΡΑΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ, ΈΧΟΥΜΕ ΟΙΚΕΊΑ ΣΗΜΕΊΑ ΑΝΑΦΟΡΆΣ; Ας δούμε ένα πολύ ελληνικό παράδειγμα. Ίσως έχεις προσέξει ότι σε κάποια σημεία πάνω από την Αττική Οδό υπάρχουν διάφορα γεφυρώματα που είναι φυτεμένα. Βλέπεις δηλαδή να κατεβαίνει από το βουνό ένα κομμάτι δάσους, το οποίο περνάει πάνω από τον αυτοκινητόδρομο. Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν ένα οικοσύστημα αποκόπτεται ή αρχίζει να μικραίνει, αρχίζει σταδιακά να πεθαίνει. Γι’ αυτό οι διάφοροι μελετητές έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν αυτού του είδους τα γεφυρώματα και φτιάχνουν διάφορες υποδομές ώστε να μπορούν να περνάνε οι ζωντανοί οργανισμοί από τη μία πλευρά στην άλλη. Διατηρούν έτσι την ενοποίηση του οικοσυστήματος. Με την ίδια λογική υπάρχουν μελέτες που γίνονται σε διάφορα κομμάτια οικισμών, φροντίζοντας για τη συνέχεια στην οικολογική αλυσίδα. ΤΙ ΒΛΈΠΕΙΣ ΩΣ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΉΣ ΑΛΥΣΊΔΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ; Ένα από τα μεγάλα στοιχήματα που ακόμη δεν έχει χαθεί είναι το Ελληνικό. Θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα πρότυπο ανάπτυξης για τον τρόπο λειτουργίας των ελληνικών πόλεων τα επόμενα χρόνια. Η τοποθεσία του έχει ένα φοβερό πλεονέκτημα. Είναι ένα δυνάμει αστικό σύμπλεγμα ανάμεσα στο βουνό και τη θάλασσα. Κυρίως για λόγους marketing γίνεται η προσπάθεια ενοποίησης του οικιστικού ιστού με τη θάλασσα. Ας φανταστούμε μια σταδιακή μετάβαση από το βουνό στη θάλασσα. Η εικόνα υπάρχει ήδη στην πόλη μας. Αν ανοίξετε το Google Earth, θα δείτε ότι στην περιοχή της Καισαριανής το δάσος ξεκινάει από τον Υμηττό και σταδιακά σχεδόν ενοποιείται με τα αστικά πάρκα της Αθήνας και τον αστικό ιστό μέχρι το Νοσοκομείο Συγγρού και το Χίλτον. Από το βουνό στη θάλασσα, στο Ελληνικό παρεμβάλλεται ένα πολύ μεγάλο κομμάτι κατοικημένης περιοχής. Αν και τα πάντα είναι θέμα προτεραιοτήτων, δεν εννοώ ότι πρέπει να κατεδαφίσουμε τα πάντα. Μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε ένα συνεχές δίκτυο από πολλούς μικρούς πράσινους διαδρόμους.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

116

H LG ΔΕΊΧΝΕΙ

ΣΤΗΝ ΠΡΆΣΙΝΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ

Η πρωτοπορία, η καινοτόμος τεχνολογία και η αξιοπιστία χαρακτηρίζουν το επαγγελματικό τμήμα Business Solutions της LG, μιας εταιρείας που επί σειρά ετών έχει αποδεδειγμένα και ουσιαστικά εντάξει τον όρο «sustainability» σε όλες τις λύσεις που προσφέρει.

ADM�23

ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡΑ

Με την κλιματική αλλαγή να αφήνει όλο και μεγαλύτερο αποτύπωμα στη ζωή μας, κάθε εταιρεία που δραστηριοποιείται στα συστήματα κλιματισμού και θέρμανσης αυτονόητα στρέφεται σε καινοτόμες λύσεις που εξυπηρετούν μεν το σκοπό τους αλλά παράλληλα είναι και φιλικές προς το περιβάλλον. Η LG, με έντονο το αίσθημα της υπευθυνότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή και τον όρο «sustainability» ενταγμένο στο DNA της, έχει στόχο να βοηθήσει τους καταναλωτές να ακολουθήσουν έναν υγιεινό και παράλληλα συνδεδεμένο τρόπο ζωής μέσω προϊόντων τελευταίας τεχνολογίας με γνώμονα τις περιβαλλοντικές αλλαγές και την προστασία του πλανήτη σε προτεραιότητα. Η ανάγκη για συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού στο πλαίσιο της υπευθυνότητας που απαιτεί η στροφή σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις εκφράζεται ολοκληρωμένα μέσα από δύο συστήματα που ξεχωρίζουν στην αγορά, έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη σημαντικών επαγγελματιών και επενδυτών από τον χώρο της κατασκευής και ανάπτυξης κτιρίων και υποδομών.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Φιλικό όχι μόνο προς το περιβάλλον αλλά και προς τους καταναλωτές, το νέο μοντέλο της LG προσφέρει μια ευρεία γκάμα αποτελεσματικών λύσεων ελέγχου που ικανοποιούν τις ανάγκες κάθε κτιρίου (σπιτιού, γραφείου κ.λπ.), εξασφαλίζοντας παράλληλα ένα ευέλικτο περιβάλλον διασύνδεσης και διαχείρισης ενέργειας. Η νέα αυτή σειρά της LG, η Multi V i, ήρθε για να αλλάξει τα δεδομένα στον κλιματισμό, αφού ανταποκρίνεται απόλυτα στη δέσμευσή της να προσφέρει συνεχώς καινοτόμες λύσεις για τον πλανήτη και τους ανθρώπους.

Η ΑΝΤΛΊΑ ΘΕΡΜΌΤΗΤΑΣ ΤHERMA V, ΈΝΑΣ ΣΎΓΧΡΟΝΟΣ ΣΎΜΜΑΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΟΣ Με την ενεργειακή κρίση και τα υψηλά κόστη θέρμανσης να βάζουν απαγορευτικό στις επιλογές των καταναλωτών που επιθυμούν αντικατάσταση των παραδοσιακών λεβήτων πετρελαίου και αερίου, η LG προσφέρει έναν φθηνότερο και ταυτόχρονα αποδοτικότερο τρόπο για εκείνους και κατ’ επέκταση για το ίδιο το περιβάλλον. Η απάντηση έρχεται με την αντλία θερμότητας αέρα και νερού (AWHP) Therma V, έναν εναλλακτικό τρόπο θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού που υπόσχεται να βάλει τέλος στο άγχος των καταναλωτών και ταυτόχρονα να αντικαταστήσει τα παλιότερα συστήματα θέρμανσης και παραγωγής ζεστού νερού που κατανάλωναν περισσότερη ενέργεια κοστίζοντας περισσότερο. Πιστή στις αρχές της για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, η αντλία θερμότητας LG, Therma V, με την αντικατάσταση ή τη συμπλήρωση ενός παραδοσιακού συστήματος καυστήρα πετρελαίου ή φυσικού αερίου, μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς η θερμότητα δεν παράγεται με καύση ούτε και μετα-

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ

ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΘΈΡΜΑΝΣΗΣ Η MULTI V I ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ ΝΈΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΝΉΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ Πρόκειται για το νέο σύστημα κλιματισμού της LG το οποίο έχει αποτελεσματική και αξιόπιστη απόδοση. Έξυπνο, διαδραστικό, καινοτόμο, ουσιαστικά είναι σαν να δημιουργήθηκε για να διευκολύνει την καθημερινότητά μας με την προηγμένη τεχνολογία του που εξασφαλίζει ασύγκριτη ενεργειακή απόδοση σε όποια συνθήκη κι αν βρεθεί αντιμέτωπη. Η νέα αυτή σειρά συστημάτων VRF απο την LG ξεχωρίζει για την αθόρυβη λειτουργία της, τον κομψό σχεδιασμό και την παγκοσμίου κλάσης ενεργειακή απόδοση η οποία διασφαλίζεται με την ελαχιστοποίηση της απώλειας ενέργειας. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την ευκολία εγκατάστασής της, δικαίως της εξασφαλίζουν τον τίτλο ενός από τα πλέον ευέλικτα και ισχυρά συστήματα κλιματισμού της χώρας. Αυτό που κάνει τη Multi V i να ξεχωρίζει από τους «προκατόχους» της είναι η διαφοροποιημένη δομή του εξωτερικού εναλλάκτη θερμότητας που εξασφαλίζει μεγαλύτερο χρόνο θέρμανσης, μειώνει τον χρόνο απόψυξης και μας προσφέρει μια πιο οικονομική και σταθερή λειτουργία. Παράλληλα, το ενσωματωμένο κύκλωμα τεχνητής νοημοσύνης ΑΙ παίζει καταλυτικό ρόλο και στη διαχείριση ενέργειας της συσκευής, καθώς προσαρμόζει τη λειτουργία του συστήματος ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία, ενώ δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να προκαθορίζει τη μηνιαία χρήση, ώστε να καταναλώνει ενέργεια σύμφωνα με τον στόχο που έχει τεθεί. Χάρη στην προηγμένη τεχνολογία του, το Multi V i είναι φιλικό προς το περιβάλλον, παρέχοντάς μας υψηλή ενεργειακή απόδοση σε συνδυασμό με μειωμένες εκπομπές άνθρακα, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος.

LG Business Solutions

τρέπει την ηλεκτρική ενέργεια σε θερμότητα για θέρμανση, αλλά απορροφάται από τον αέρα του περιβάλλοντος με τη βοήθεια του ψυκτικού κύκλου, κάτι που σημαίνει χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας από τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης. Ένα ακόμη θετικό στοιχείο είναι ότι οι αντλίες θέρμανσης είναι 100% συμβατές με σώματα καλοριφέρ και ενδοδαπέδια θέρμανση, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα ένταξης στο πρόγραμμα επιδότησης «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» μέσα από το εξουσιοδοτημένο δίκτυο συνεργατών της LG. Οι αντλίες κυκλοφορούν σε τρεις διαφορετικές μορφές, για να καλύψουν τις ανάγκες κάθε οικίας.

Therma V Monobloc: Αποτελείται μόνο από μία εξωτερική μονάδα που επιτρέπει την αποδοτικότερη χρήση του εσωτερικού χώρου, καθώς δεν απαιτεί την εγκατάσταση εσωτερικής μονάδας. Παράλληλα, δεν υπάρχει κίνδυνος διαρροής ψυκτικού μέσου στο σπίτι, αφού εσωτερικά κυκλοφορεί μόνο το νερό.

Therma V Split: Περιλαμβάνει μία εξωτερική και μία εσωτερική μονάδα. Απαιτεί σωληνώσεις ψυκτικού μέσου μεταξύ των δύο, αλλά η εξωτερική καταλαμβάνει λιγότερο χώρο στο ακίνητο, προσφέροντας ευελιξία στην επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης.

Therma V Hydrosplit: Λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με αυτόν του Split, όμως, αντί για σωληνώσεις ψυκτικού μέσου μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής μονάδας, χρησιμοποιεί σωληνώσεις νερού. Συνεπώς, το οικιακό περιβάλλον είναι ασφαλέστερο. Με τα δύο νέα συστήματα στον τομέα της θέρμανσης και του κλιματισμού η LG αποδεικνύει το μέγεθος της περιβαλλοντικής της υπευθυνότητας, δίνοντας την υπόσχεση ότι κάθε μελλοντικής της ενέργεια θα γίνεται με γνώμονα το καλό του περιβάλλοντος, επομένως και των ανθρώπων. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικα με τις λύσεις επικοινωνήστε με το Επαγγελματικό Τμήμα της LG Electronics Hellas στο email: b2b.hellas@lge.com

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

120

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Γ Ι Ά Ν Ν Η Σ ΚΑΡΛΌΠΟΥΛΟΣ: ΈΝΑΣ ΤΡΌΠΟΣ

SUSTAINABLE ΖΩΉΣ

Ο γραφίστας και σύμβουλος σχεδιασμού της έντυπης LiFO έχει υιοθετήσει εδώ και χρόνια κάποιες καθημερινές και οικολογικές συνήθειες. Πιστεύει ότι το να σκεφτόμαστε πόσο κόπο έχουν κάποια πράγματα για να γίνουν μπορεί να μας οδηγήσει σε πιο βιώσιμες συμπεριφορές.

ΦΩΤ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Ε Σ Α Ν Α Σ Τ Α Σ Ι Α Β Ο Υ Τ Υ Ρ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

GREEN ISSUE

121

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Στο γραφείο ετοιμάζουμε καθημερινά καφέ φίλτρου. Και ενώ είμαστε στην κουζίνα, ο Γιάννης Καρλόπουλος παρατηρεί ότι έχουμε αφήσει την καφετιέρα ανοιχτή. «Ο καφές αυτός τώρα οξειδώθηκε, μετά από λίγα λεπτά δεν πίνεται και κανονικά πρέπει να πεταχτεί. Tο καταλαβαίνεις ήδη από τη μυρωδιά του, γίνεται αυτό που στη Γαλλία λένε jus de chaussette». Αν φτιάξετε καφέ για παραπάνω άτομα απ’ όσα πραγματικά θα πιουν, και σας μείνει, σε περίπτωση που θέλετε να τον καταναλώσετε αργότερα και η καφετέρια σας είναι μια γυάλινη απλή κανάτα, πρέπει να τον μεταγγίσετε απευθείας σε μια κανάτα-θερμός με γυάλινη μόνωση. Αν μετά από ώρα θέλετε να τον ζεστάνετε, τον βάζετε στον φούρνο μικροκυμάτων για δέκα δευτερόλεπτα, ρίχνοντάς του λίγο έξτρα νερό. «Και αν χρειαστεί να πετάξουμε τον ελληνικό καφέ, τον ρίχνουμε πάντα σε μια γλάστρα». Καταξιωμένος γραφίστας, τυπογραφικός σχεδιαστής και σύμβουλος σχεδιασμού της έντυπης LiFO, ο Γιάννης Καρλόπουλος γεννήθηκε το 1967, δύο μήνες πριν από το πραξικόπημα και την επιβολή της δικτατορία. Οι γονείς του, φεύγοντας από το Χρώμιο Κοζάνης, ένα χωριό κτηνοτροφικό το οποίο ηλεκτροδοτήθηκε πολύ νωρίς και στο οποίο ξεκίνησε η εξόρυξη χρωμίτη τη δεκαετία του ’50, εγκαταστάθηκαν στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης. Κατά τον ίδιο, ο σημερινός τρόπος ζωής του οφείλεται κυρίως σε όσα έμαθε από την οικογένειά του. «Ο πατέρας μου δεν είχε καμία σχέση με τα ζώα και την καλλιέργεια της γης, αλλά είχε με τη μαστορική ‒ άλλωστε οι Κοζανίτες είχαν παράδοση οικοδομική, τα λεγόμενα “μπουλούκια των πετράδων”. Δεν είχε τελειώσει ούτε το δημοτικό, αλλά είχε μια έμφυτη οικολογική συνείδηση. Τον θυμάμαι ακόμα να κατεβαίνει από το αυτοκίνητο, όταν είδε τον μπροστινό του να αδειάζει το τασάκι του αυτοκινήτου σε ένα φανάρι, ενώ πηγαίναμε για Χαλκιδική. Δεν είναι ότι μεγάλωσα με στερήσεις. Αλλά, όπως και ο παππούς μου, έτσι και ο πατέρας μου, η μάνα μου, η κοινότητα του χωριού, τα πεθερικά μου, που εκείνη την εποχή έφυγαν για τη Γερμανία, όλοι είχαν στην κουλτούρα τους την αποφυγή της σπατάλης και την εξοικονόμηση πόρων, έστω και αντανακλαστικά.

122

ARCHITECTURE DESIGN MAP Αυτά που πετούσαν οι άλλοι, ο πατέρας μου τα περιμάζευε και τα αξιοποιούσε· μπορεί να ήταν εργαλεία, ξυλεία από τις οικοδομές όπου δούλευε, την οποία ξεσκαρτάριζε, την έκοβε και την έριχνε στο τζάκι. Αυτό, βέβαια, σημαίνει πως πολλές φορές έριχνε στη φωτιά τοξικά βαμμένα κουφώματα, αλλά τότε οι άνθρωποι δεν είχαν ακόμα επίγνωση όλων όσα ξέρουμε σήμερα, η λογική τους ήταν πως έπρεπε να εκμεταλλεύονται ό,τι περίσσευε. Ήταν πλακάς, έκανε και τζάκια, οπότε έβρισκε διάφορα πράγματα που ήθελαν να ξεφορτωθούν τα σπίτια στα οποία δούλευε, εξοικονομούσε οικοδομικά υλικά, τούβλα και παλιά κεραμίδια, τα παντζούρια που κάποιοι πέταγαν κι εκείνος τα έκανε παραβάν. Πρώτα τα φρόντιζε και έπειτα τα ενσωμάτωνε και τα αξιοποιούσε στη δουλειά του, πράγμα που κάνω κι εγώ μέχρι σήμερα ‒ πρόκειται για έξη. Έπειτα, στο σπίτι μας δεν θα πήγαινε ποτέ ψωμί στα σκουπίδια. Το να σκέφτεσαι τον κόπο που έχουν κάποια πράγματα για να γίνουν νομίζω πως μπορεί να σε οδηγήσει σε βιώσιμες συμπεριφορές».

Aνήκει στη γενιά X, ήταν φοιτητής όταν ο κόσμος άλλαζε, την περίοδο της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, τη στιγμή που η Apple παρουσίασε το πρωτοποριακό System 7. Έχει ζήσει τις μεταπτώσεις της οικονομίας και τις μεταβολές του καταναλωτισμού που οδήγησαν στο επείγον της υπόθεσης του πλανήτη, όπως λέει. Σε κάποια πράγματα συμπεριφέρεται ως συλλέκτης, αφού στο εργαστήριό του συγκεντρώνει υλικά που αφορούν το επάγγελμά του, ενός αναλογικού κόσμου που σιγά σιγά χάνεται. Μαζεύει γραφική ύλη, τυπογραφικά στοιχεία και γραφομηχανές, καρτ ποστάλ, σώματα αλληλογραφίας, φωτογραφίες αγνώστων, τον απασχολούν τρόποι επικοινωνίας-πρόδρομοι των social media και αυτό που λέγεται «visual history» ή «αρχαιολογία της επικοινωνίας». Και ό,τι από αυτά μπορεί να χρησιμοποιήσει εκ νέου, θα το κάνει. Παράλληλα, o Γιάννης Καρλόπουλος έχει πολλές sustainable συνήθειες που μπορούμε να ακολουθήσουμε και οι μη γραφίστες. Γι’ αυτό και του ζητήσαμε να τις μοιραστεί μαζί μας. «Απ’ όταν σπούδαζα ακόμα, αντί να αγοράσω καινούργια μαχαιροπίρουνα, προτιμούσα να τα ψάξω σε παζάρια. Έτσι κατέληξα να έχω την ασημένια σειρά της πρώτης θέσης της Ολυμπιακής Αεροπορίας, ένα σετ καταπληκτικού design. Για δίσκο σερβιρίσματος χρησιμοποιώ ακόμα και σήμερα έναν που είχε η θεία μου στο σπίτι της στην Καβάλα από τη δεκαετία του ’80.

Η οικοσυσκευή που θεωρώ απαραίτητη είναι η φρυγανιέρα. Πλέον στο ψωμί έχω μηδενική απώλεια, γιατί την κόρα την κόβω κομματάκια και τη ρίχνω στην τροφή της Άριας, του σκυλιού του σπιτιού. Έπειτα, ψωμί τριών ημερών, αγορασμένο από τον φούρνο, αν το φρυγανίσεις, είναι ο ιδανικός τρόπος για να το καταναλώσεις και να μην πετάξεις τίποτα. Ακόμα και το άχαρο ψωμί-«σφουγγάρι», φρυγανισμένο, είναι πολύ καλύτερο, ειδικά με λίγο λάδι και λίγο σκόρδο. Προσπαθώ να αποφεύγω να αγοράζω συσκευασμένα προϊόντα, ενώ βασική αρχή είναι ότι δεν πρέπει να επιλέγουμε τις πολύ μικρές συσκευασίες ‒ μόνο για το ταμπάσκο κάνω εξαίρεση, που μου αρέσει πολύ. Το packaging κοστίζει και ήδη από τη σχολή δεν με ενδιέφερε να ασχοληθώ με αυτό. Απέφευγα να ψωνίζω από το σούπερ μάρκετ, μου άρεσαν από τότε τα τσουβάλια στην αγορά της οδού Αθήνας, οι χύμα πλάκες σαπουνιού με τα ανάγλυφα γράμματα. Είμαι του μη έντεχνου design, προτιμούσα, και προτιμώ, το αυθόρμητο. Λέμε ότι οι νέες συσκευασίες είναι ανακυκλώσιμες, αλλά καθώς η χρήση τους αυξάνεται γεωμετρικά, πρέπει να αναρωτηθούμε αν μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς κάποιες από αυτές. Δεν υπάρχει λόγος να αγοράζουμε λάδι κάθε τρεις και λίγο σε μπουκαλάκια, καλύτερα να προμηθευόμαστε μεγάλες ποσότητες. Το ίδιο ισχύει και για άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα, ρύζι μπασμάτι αγοράζω πέντε κιλά τη φορά από έναν Σύριο στην Κασομούλη στον Νέο Κόσμο. Είναι μέσα σε ένα πολύ ωραίο τσαντάκι με πακιστανικά γράμματα που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Στην κουζίνα χρησιμοποιώ δίκιλα βάζα, εκεί αποθηκεύω και το ρύζι, όπως και το πλιγούρι και το κριθαράκι. Αν πάρετε χύμα όσπρια από τη λαϊκή, τα πλαστικά σακουλάκια μέσα στα οποία θα σας τα βάλουν είναι κατάλληλα για να μαζέψετε τις ακαθαρσίες του σκύλου σας. Βγάζω τις ετικέτες από τα μικρά βάζα της μουστάρδας, τα καθαρίζω και τα χρησιμοποιώ για ποτηράκια τσίπουρου που σε ένα πικνίκ είναι πολύ πιο χρήσιμα από τα πλαστικά, αφού βιδώνουν και στέκονται καλύτερα στο έδαφος ή σε μια παραλία. Τα μισόκιλα βάζα τα χρησιμοποιώ για να μοιράσω το υπόλοιπο του ρυζιού ή τα αξιοποιώ για να αποθηκεύσω τα πέντε με δέκα κιλά μαρμελάδα που φτιάχνουμε από την τζανεριά που έχω στην αυλή του εργαστηρίου και τη συκιά του χωριού.

GREEN ISSUE ΔΕΝ ΘΑ ΑΓΟΡΆΣΩ ΝΕΡΌ ΣΕ ΠΛΑΣΤΙΚΌ ΜΠΟΥΚΆΛΙ, ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΑΝ ΔΙΨΆΩ ΠΆΡΑ ΠΟΛΎ ΘΑ ΤΟ ΑΠΟΦΎΓΩ. ΖΟΎΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΧΏΡΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΚΑΤΑΝΑΛΏΝΟΥΜΕ ΆΠΕΙΡΟ ΠΛΑΣΤΙΚΌ ΣΤΗΝ ΕΣΤΊΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΝΕΡΆ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΌΣΟΥΣ ΚΑΦΈΔΕΣ ΠΟΥ ΠΑΊΡΝΟΥΜΕ, ΕΝΏ ΤΟ ΠΙΟ ΒΑΣΙΚΌ ΒΉΜΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΚΑΝΕΊΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ SUSTAINABLE ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΉΣΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΏΝ ΣΤΑ ΠΙΟ ΑΝΑΓΚΑΊΑ.

123

Θεωρώ ότι sustainability και delivery δεν πάνε μαζί, δεν γίνεται απλώς να σηκώνουμε το τηλέφωνο και να παραγγέλνουμε φαγητό απ’ έξω τρεις φορές την εβδομάδα, προφανώς αυτή είναι η πιο εύκολη λύση, αλλά πρέπει να αποτελεί εξαίρεση και όχι κανόνα. Πέρα από την πίτσα, που είναι το μόνο πράγμα που δεν μπορείς να πετύχεις εύκολα στο σπίτι, δεν καταλαβαίνω γιατί να παραγγέλνουμε όλα τα άλλα. Προτιμάμε την ευκολία και δεν θέλουμε να ταλαιπωρηθούμε, αλλά νομίζω πως οφείλουμε να καταβάλουμε έναν ελάχιστο κόπο για την τροφή μας. Πυρήνας του sustainability είναι το πώς αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου σε σχέση με το τοπίο, φυσικό ή τεχνητό, αλλά και τους άλλους. Θέλεις να σε υπηρετούν και σε φροντίζουν ή θα μπεις στη διαδικασία να συμμετέχεις και να προσφέρεις; Δεν θα αγοράσω νερό σε πλαστικό μπουκάλι, ακόμα και αν διψάω πάρα πολύ θα το αποφύγω. Ζούμε σε μια χώρα στην οποία καταναλώνουμε άπειρο πλαστικό στην εστίαση με τα νερά και τους τόσους καφέδες που παίρνουμε, ενώ το πιο βασικό βήμα που μπορεί να κάνει κανείς για να είναι πιο sustainable είναι να ελαχιστοποιήσει την κατανάλωση συσκευασιών στα πιο αναγκαία. Στόχος μου είναι να χρησιμοποιώ δέκα πλαστικά μπουκάλια και κύπελλα τον χρόνο, το πολύ. Εγώ λέω ότι μπορώ να το κάνω. Αν μπούμε όλοι σε αυτήν τη διαδικασία, αν πούμε ότι θέτουμε στον εαυτό μας ένα όριο, θα μπορούμε να μιλάμε για ραγδαία μείωση χρήσης του πλαστικού. Ένα σπίτι δεν χρειάζεται πάρα πολλά διαφορετικά απορρυπαντικά, θέλει ξίδι, μια χλωρίνη και πράσινο σαπούνι. Όπως δεν χρειάζεται να παίρνουμε το αλατοπίπερο σε πλαστικές συσκευασίες και τα μπαχαρικά μας, από τη στιγμή που μπορούμε να τα βρούμε χύμα και να χρησιμοποιήσουμε μύλους. Είναι πιο ωραία διαδικασία να πας μέχρι την Ευριπίδου για να τα ψωνίσεις αυτά. Προφανώς δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο για ψύλλου πήδημα ή να παίρνουμε το ασανσέρ για να ανέβουμε στον πρώτο όροφο. Πρόκειται για sustainable συμπεριφορές που οι σκανδιναβικές και άλλες, μεσογειακές χώρες έχουν λύσει από χρόνια, κάτι που συνειδητοποίησα όταν ήμουν ακόμα ψαρωμένος φοιτητής στη Γαλλία, στο Παρίσι, όπου ο κόσμος διαβάζει στα μέσα μεταφοράς μέχρι να πάει στη δουλειά, επειδή εδώ και χρόνια δεν κατοικεί στο κέντρο.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Γιατί να αγοράσω σακούλες για να βάλω τα σκουπίδια του σπιτιού; Τόσες σακούλες φτάνουν στα χέρια μας, και αυτές της λαϊκής αντέχουν τουλάχιστον πέντε με δέκα χρήσεις η καθεμία, χώρια οι χαρτοσακούλες της μαναβικής. Επίσης, μαζεύω από τα καφάσια με τις ντομάτες το ανακυκλωμένο χαρτί, στο οποίο μπορούμε να τυλίξουμε τα μαρούλια και τα κρεμμυδάκια και να διατηρηθούν πολύ καλά αν τα βάλουμε στο ψυγείο, αφού το συγκεκριμένο χαρτί τραβάει την υγρασία που τα κάνει να σαπίζουν γρήγορα και έχει την ιδιότητα να επανέρχεται ακόμα και αν βραχεί. Ακόμα και προ κρίσης, όταν πηγαίναμε σε εστιατόριο, πάντα έλεγα "παιδιά, δεν ξέρω τι μου λέτε, ψωμί, νερό και φαγητό στο τραπέζι δεν αφήνω". Καλύτερα να φάμε λιγότερο από το να μείνει. Όσον αφορά την τροφή, λοιπόν, δεν πετάω τίποτα ποτέ. Συχνά πιστεύεται ότι οι παλιές νοικοκυρές καταπιέζονταν να το κάνουν αυτό, όμως κρύβει μια τρομερή αγάπη το να μαγειρεύεις για τα παιδιά σου, άρα γιατί να θες να την πετάξεις; Η μάνα μου δεν υπήρχε περίπτωση να αφήσει φαγητό να πάει χαμένο. Δεν δούλευε, μεγάλωσε τρία παιδιά, και τη βλέπω ακόμα να έχει πέντε ίδια βάζα, πέντε πιάτα και το ζηλεύω τρομερά αυτό, γιατί εγώ έχω πολύ περισσότερα, αλλά στ’ αλήθεια μόνο πέντε χρησιμοποιώ. Το ψιλό χαρτί της εφημερίδας, των περιοδικών, το Α4 των γραφείων δεν έχουν καμία σχέση με το χαρτί συσκευασίας, δεν μπορούμε να τα πετάμε όλα αυτά μαζί, στον ίδιο κάδο, γιατί έτσι καταστρέφουμε την ανακύκλωση. Κάποιοι δήμοι έχουν ειδικούς κάδους γι’ αυτά. Καθώς δουλεύω χρόνια σε εβδομαδιαία έντυπα, η ποσότητα του χαρτιού που καταναλώνουμε είναι μεγάλο ζήτημα για μένα. Προσπαθώ να τυπώνω όσο λιγότερο γίνεται, σίγουρα δεν θα πάρω ένα άσπρο χαρτί να το βάψω πράσινο, θα προτιμήσω εξαρχής ένα χρωματιστό. Από εκεί που η κυκλοφορία των κυριακάτικων εφημερίδων έφτανε το ένα εκατομμύριο, τώρα με το ζόρι φτάνουν τις διακόσιες χιλιάδες αθροιστικά. Όμως κάποτε η εφημερίδα είχε πολλές χρήσεις, τη στρώναμε κάτω όταν θέλαμε να βάψουμε το σπίτι, τα μαγαζιά ντύνονταν με αυτήν όταν έκαναν ανακαίνιση ή τη χρησιμοποιούσαμε για να καθαρίσουμε με ξίδι τα τζάμια ‒ και τη ρέγγα σε εφημερίδα την έκαιγαν. Όταν έκανε κρύο, έστρωναν μία στην κερκίδα του γηπέδου και κάθονταν, ενώ οι εργάτες που έφευγαν πολύ πρωί από το σπίτι και οι μηχανόβιοι δίπλωναν μία και την έβαζαν στο στήθος τους, αφού το χαρτί είναι το καλύτερο μονωτικό υλικό. Πιστεύω ότι το πιο βασικό πράγμα που πρέπει να σκεφτόμαστε είναι ότι δεν πρέπει να προσαρμόζεται το περιβάλλον σε εμάς αλλά εμείς στο περιβάλλον. Ο δυτικός κόσμος και ο καπιταλισμός, όπως εξελίχθηκαν, αντιλαμβάνονται τη γη ως πεδίο εκμετάλλευσης πόρων. Όμως δεν μας ανήκει η γη, εμείς ανήκουμε σε αυτήν, πρέπει να την καλλιεργούμε και να ακολουθούμε τους ρυθμούς της, πόσο μάλλον στην Ελλάδα που δεν είναι μια βιομηχανική κοινωνία. Το φυσικό περιβάλλον μάς τρέφει και το έχουμε ανάγκη».

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠΌ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR TEAM

KARTELL LOVES THE PLANET [AND WE LOVE KARTELL]

124

Το βιομηχανικό σύστημα της Ιταλίας δημιουργεί μια οικονομία που βασίζεται στην ομορφιά ως μέρος της τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς της και η Kartell παραμένει εδώ και πάνω από 70 χρόνια στην πρώτη γραμμή.

Βλέποντας κανείς την αλυσίδα εφοδιασμού της παραγωγικής διαδικασίας της Kartell, καταλαβαίνει το αίσθημα ευθύνης με το οποίο αντιμετωπίζει το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος και της τήρησης των πρωτοκόλλων βιωσιμότητας. Καθημερινά ενισχύει τον τρόπο λειτουργίας της, συμπληρώνοντας μια ήδη μακρά λίστα προϊόντων που σχεδιάστηκαν και δημιουργήθηκαν χάρη σε συνεργασίες και επενδύσεις στην τεχνολογική καινοτομία, δημιουργικές λύσεις και νέα υλικά που προσφέρουν ολοένα καλύτερη απόδοση και οικολογικώς φιλικά διαπιστευτήρια. «Η νέα πράσινη ευαισθητοποίηση θέτει νέες προκλήσεις για τις εταιρείες», επισημαίνει ο Claudio Luti, πρόεδρος της Kartell. «Δεν πρόκειται απλώς για τη δημιουργία ενός προϊόντος που φαίνεται πράσινο αλλά για τη δημιουργία μιας βιομηχανικής στρατηγικής που περιλαμβάνει ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής, από το επιχειρηματικό σχέδιο και το μάρκετινγκ έως τις επικοινωνιακές ενέργειες και το δίκτυο πωλήσεων. Επομένως, πρέπει να μιλήσουμε για την ποιότητα του προϊόντος σε επίπεδο βιωσιμότητας και ταυτόχρονα για τη βιώσιμη διαδικασία παραγωγής, διασφαλίζοντας προϊόντα που προστατεύουν την υγεία των καταναλωτών». Η δέσμευση της Kartell να εφαρμόζει και να βελτιώνει συνεχώς το σύστημα περιβαλλοντικής της διαχείρισης εγγυάται την τήρηση των διεθνών πρωτοκόλλων πιστοποίησης. Ειδικά στο θέμα της προστασίας της υγείας, η εταιρεία διαθέτει πιστοποίηση GREENGUARD για όλα τα προϊόντα της, η οποία εγγυάται χαμηλά επίπεδα εκπομπών και συνεπώς διασφαλίζει ακόμη και την ποιότητα αέρα στους εσωτερικούς χώρους.

ADM�23

Από το 1949 έως σήμερα η Kartell όχι μόνο διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην καινοτόμο παραγωγή και στη δημιουργικότητα του industrial interior design αλλά έγινε κυριολεκτικά μέρος της σύγχρονης ιστορίας, αρχικά χάρη στους ιδρυτές της, Giulio Castelli και Anna Castelli Ferrieri, και πλέον χάρη στην τρίτη γενιά της οικογένειας, Lorenza & Federico Luti, που ηγούνται της εταιρείας. Σημαντική η συμβολή στο έργο τους σχεδιαστών όπως οι Philippe Starck, Patricia Urquiola, Pierro Lissoni και Tokujin Yoshioka. Κάθε προϊόν της είναι διαχρονικό και, αφού ολοκληρώσει τον κύκλο του, εκτίθεται σε μουσεία, κοντράροντας τις εκάστοτε συλλογές, καθώς ανέκαθεν επιδίωκε την τελειότητα, δίνοντας σημασία στη λεπτομέρεια και μελετώντας κάθε πιθανή αλλαγή. Αυτοί όμως δεν είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους συνεχίζει να είναι στην κορυφή. Ο Μιλανέζος γίγαντας του design βαδίζει ήδη στον δρόμο που χάραξε με το βιομηχανικό μανιφέστο «Kartell loves the planet» και συντάσσει μια εταιρική πολιτική βιωσιμότητας που καλύπτει 11 από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) που τέθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη ως «σχέδιο για την επίτευξη ενός καλύτερου και πιο βιώσιμου μέλλοντος». Το πάθος για την αριστεία που χαρακτήρισε κάθε κίνηση της Kartell από την αρχή έκανε την εταιρεία να επικεντρωθεί σε πρακτικές περιβαλλοντικής υπευθυνότητας και βιωσιμότητας. Η αποστολή της εταιρείας είναι να δημιουργεί αξία, όχι απλά αντικείμενα αλλά κομμάτια που μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση ενός πολιτιστικού έργου. Όχι αντικείμενα που θα παραμεριστούν, όταν δεν θα χρησιμοποιούνται πλέον, αλλά μικρά έργα τέχνης. Όλες οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιεί η εταιρεία είναι πλέον πλήρως ανακυκλώσιμες και μπορούν να πάρουν νέα πνοή χάρη στις διαδικασίες κατεργασίας υλικών για προϊόντα βιομηχανικής χρήσης. Η τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη, σήμερα, όπως και πριν από εβδομήντα χρόνια, δίνει τη δυνατότητα στην εταιρεία να συνεχίσει να βρίσκει υλικά που μπορούν να αναγεννηθούν και δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πέραν αυτού, όλα τα υλικά συσκευασίας που χρησιμοποιούνται για τα προϊόντα Kartell είναι 100% ανακυκλώσιμα.

Kartell

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

NOW AND BEYOND

ADM�23

Οι πετρόχτιστες όψεις των κατοικιών του Castor & Pollux συνυπάρχουν αρμονικά με το άχρονο βραχώδες τοπίο κόντρα στο βαθύ μπλε του ουρανού, ενώ η γήινη χρωματική παλέτα των εσωτερικών χώρων –με την υπογραφή της Furniture Gallery– αποπνέει κομψότητα και γαλήνη. Και μολονότι φέρουν ένα βαρύ όνομα από το παρελθόν του τόπου, ατενίζουν το μέλλον με τον μοναδικό τρόπο που αυτό είναι πραγματικά εφικτό, αγκαλιάζοντας το περιβάλλον.

126

ΑΠΌ ΤΗΝ ΝΤΟΓΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΗ

Το Castor & Pollux είναι ένα συγκρότημα τριών ανεξάρτητων κατοικιών δίπλα στο γοητευτικό ψαροχώρι του Αγίου Νικολάου. Με τη συνεργασία και υπογραφή της Furniture Gallery, όλα τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη σταθερή και κινητή επίπλωση κάθε βίλας επιλέχθηκαν με βάση τους κανόνες που υπαγορεύει η βιωσιμότητα και είναι παραδοσιακά τοπικά, ενώ για την υλοποίηση του πρότζεκτ πραγματοποιήθηκε σύμπραξη τοπικών συνεργείων. Η ίδια η τοποθεσία των κατοικιών δηλώνει σεβασμό στο περιβάλλον, κι αυτό είναι σαφές ακόμα και από τα ελαιόδεντρα που τις περιβάλλουν, κάνοντας τη συνύπαρξη με το φυσικό περιβάλλον αρμονική. Σε ιδανικό σημείο για εξερεύνηση της χερσονήσου της Μάνης, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός συνδυάζει τα υψηλά πρότυπα με την αυθεντικότητα της παράδοσης. Το πετρόχτιστο εξωτερικό τους δένει ιδανικά με το βραχώδες τοπίο, ενώ οι εσωτερικοί χώροι διατηρούνται σκόπιμα σε χαμηλούς τόνους.

GREEN ISSUE

127

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΣΕ Ι ΔΑΝΙ ΚΌ ΣΗΜΕΊΟ ΓΙ Α ΕΞΕΡΕΎ ΝΗΣΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΟ ΝΉ ΣΟ Υ ΤΗΣ ΜΆ ΝΗΣ, Ο ΑΡΧΙ ΤΕΚΤΟ ΝΙ ΚΌΣ ΣΧΕΔΙ ΑΣΜΌΣ ΣΥΝΔΥΆ ΖΕΙ ΤΑ ΥΨΗΛΆ ΠΡΌΤΥΠΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙ ΚΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΆ ΔΟ ΣΗΣ. ΤΟ ΠΕΤΡΌΧΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙ ΚΌ ΤΟ ΥΣ ΔΈ ΝΕΙ Ι ΔΑΝΙ ΚΆ ΜΕ ΤΟ ΒΡΑΧΏ ΔΕΣ ΤΟ ΠΊΟ , ΕΝΏ ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙ ΚΟ Ί ΧΏ ΡΟΙ ΔΙ ΑΤΗΡΟΎ ΝΤΑΙ ΣΚΌΠΙ ΜΑ ΣΕ ΧΑΜΗΛΟΎ Σ ΤΌΝΟ ΥΣ.

ΜΕΤΑΞΎ ΘΕΏΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΏΠΩΝ Κάθε κτίριο έχει και μια ιστορία να αφηγηθεί. Στην περίπτωση των τριών κατοικιών Castor & Pollux, έρχεται από το μακρινό παρελθόν. Το όνομα Castor & Pollux αποτίει φόρο τιμής στα δίδυμα ετεροθαλή αδέλφια Κάστορα και Πολυδεύκη, τα οποία, κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία, γεννήθηκαν στη Μεσσηνία και πιο συγκεκριμένα στη βραχονησίδα Πέφνος που βρίσκεται λίγο έξω από τον Κόλπο του Αγίου Δημητρίου, πολύ κοντά στις τρεις κατοικίες. Θεοί του φωτός, ήταν η προσωποποίηση της εντιμότητας, της γενναιοψυχίας, της τόλμης, της ευγένειας και της αρετής. Ήταν προστάτες των καραβιών και των ναυτικών και σωτήρες των θνητών. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Δίας, μεταμφιεσμένος σε κύκνο, αποπλάνησε τη Λήδα, που ήταν παντρεμένη με τον βασιλιά της Σπάρτης, Τυνδάρεω. Από την ένωση αυτή γεννήθηκαν δύο αυγά: το πρώτο έφερε στον κόσμο την Ελένη και την Κλυταιμνήστρα, ενώ το δεύτερο τους Διόσκουρους, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη – πατέρας του Κάστορα ήταν ο Τυνδάρεως και του Πολυδεύκη ο Δίας. Όταν ο Κάστορας χρόνια αργότερα σκοτώθηκε σε μάχη, ο Πολυδεύκης παρακάλεσε τον Δία να του πάρει την αθανασία για να μπορέσει να ενωθεί ξανά με τον αδελφό του, μετά θάνατον. Ο Δίας πρότεινε μια διαφορετική λύση: τα δίδυμα θα μπορούσαν να μοιραστούν την αθανασία, πράγμα που σήμαινε πως θα εναλλάσσονταν μεταξύ του Ολύμπου και του Κάτω Κόσμου, μεταξύ θεών και ανθρώπων. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα δυο αδέρφια εξομοιώθηκαν τελικά με τα αστέρια και τοποθετήθηκαν στον ουρανό ως ανταμοιβή για την απέραντη και ανιδιοτελή αγάπη τους. Άλλοι, πάλι, τους νιώθουν ακόμη εδώ, να μοιράζονται με τους επισκέπτες την άχρονη ομορφιά του τοπίου.

EXPERIENCES BEYOND

ΠΟΔΗΛΑΣΊΑ: Χάρη στις ήπιες πλαγιές και το ξεχωριστό τοπίο της, η περιοχή της δυτικής Μάνης είναι ιδανική για ποδηλασία, είτε κάποιος επιλέξει μία από τις πιο απαιτητικές διαδρομές, που απευθύνονται σε έμπειρους ποδηλάτες, είτε επιθυμεί να εξερευνήσει τη φύση και τα παραδοσιακά, πετρόχτιστα χωριά. ΚΑΤΑΔΎΣΕΙΣ: Για όσους αναζητούν τη μαγεία της υποβρύχιας εξερεύνησης, η ακτογραμμή της δυτικής Μάνης διαθέτει καταγάλανα νερά με εξαιρετική ορατότητα, έντονη υδρόβια ζωή και συναρπαστικά σημεία για όλα τα επίπεδα δυτών. ΘΑΛΆΣΣΙΕΣ ΕΞΟΡΜΉΣΕΙΣ: Με τη ναύλωση ενός σκάφους την αυγή μπορεί κανείς να περιπλανηθεί στα ονειρεμένα νερά της δυτικής Μάνης, να ανακαλύψει κρυμμένους όρμους και να απολαύσει το ηλιοβασίλεμα στη θάλασσα, πριν επιστρέψει και πάλι στη στεριά.

Castor & Pollux Villas

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

128

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΤΟ RESORT ΤΗΣ ΕΠΌΜΕΝΗΣ ΓΕΝΙΆΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΆΕΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΊΑ Η βιωσιμότητα αποτελεί τάση και ζητούμενο στους περισσότερους επιχειρηματικούς τομείς του καιρού μας, μεταξύ αυτών η φιλοξενία και ο τουρισμός. Το υπό κατασκευή Elounda Hills στην Κρήτη είναι ένα τέτοιο μεγάλο έργο, που προτάσσει την αειφορία και εισάγει ένα νέο τουριστικό μοντέλo. Το Elounda Hills, ένα έργο συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Mirum που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα εδώ και δεκαπέντε χρόνια, θα είναι το θέρετρο της νέας εποχής, με τη φιλοδοξία να γίνει το καλύτερο στη Μεσόγειο από κάθε πλευρά: σε πολυτέλεια, ανέσεις, ευζωία, οικολογικό χαρακτήρα, βιωσιμότητα, αειφορία. Χτισμένο αμφιθεατρικά και με ανεμπόδιστη θέα στον Κόλπο του Μιραμπέλου, θα είναι ένα από πιο βιώσιμα υπερπολυτελή θέρετρα της Μεσογείου, του οποίου οι χτισμένες επιφάνειες θα ανέρχονται συνολικά σε περίπου 140.000 τ.μ. Το νέο πρότζεκτ θα είναι έτοιμο το 2026 (η τελική ολοκλήρωση τοποθετείται στο 2030) και θα διαθέτει 135 δωμάτια και 178 διαμερίσματα. Θα περιλαμβάνει επίσης μια οικιστική κοινότητα, μαρίνα 64 θέσεων (θα φιλοξενεί σούπερ γιοτ και μικρότερα σκάφη), ιδιωτικές παραλίες, κλαμπ, εστιατόρια, παρεκκλήσι, πάρκο, βοτανικό κήπο και άλλες υποδομές και ανέσεις που μαζί θα συνθέσουν ένα θέρετρο μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα, μια ειδυλλιακή πολιτεία που θα κατοικείται όλο τον χρόνο, με περιόδους αιχμής εκείνη του Μαΐου - Οκτωβρίου. Μέσα του ενσωματώνει μια άλλη αντίληψη για τη ζωή ‒ η έννοια που αναδύεται είναι η «αναγέννηση» (regeneration). Οι ένοικοι θα έχουν την ευκαιρία να αναγεννηθούν μέσα από αξέχαστες βιώσιμες εμπειρίες που έχουν

ουσιαστικό θετικό αντίκτυπο. Ο όρος «αναγέννηση» λειτουργεί τόσο για τους πελάτες όσο και για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για παράδειγμα, κατά την παραμονή τους εκεί όχι μόνο αναζωογονούνται, ανανεώνονται και χαλαρώνουν (αναγεννώνται), αλλά αντισταθμίζουν το αποτύπωμα άνθρακα και το υδάτινο αποτύπωμά τους μέσω των προγραμμάτων στα οποία θα συμμετέχουν. Οι σχετικές μετρήσεις θα περιλαμβάνουν τα δέντρα που φυτεύτηκαν, το νερό που εξοικονομήθηκε, την πράσινη ηλεκτρική ενέργεια που παράχθηκε, τη χρήση πλαστικών που αποφεύχθηκε και πολλές άλλες πράσινες ενέργειες με στόχο το αποτύπωμα κάθε κάτοικου να μην είναι απλώς ουδέτερο αλλά θετικό. Παράλληλα, θα δίνεται έμφαση στον βιοφιλικό σχεδιασμό (biophilic design) για την αύξηση της σύνδεσης των ανθρώπων-χρηστών με το φυσικό περιβάλλον, τη βελτίωση της συγκέντρωσης, της ηρεμίας και του αισθήματος της ασφάλειας. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο ηλεκτρικά οχήματα θα επιτρέπονται εντός του Elounda Hills. Για τα άλλα οχήματα θα υπάρχει βολικός υπόγειος χώρος στάθμευσης στην είσοδο. Για να είναι δυνατή η εύκολη μετακίνηση, θα υπάρχουν συχνά δωρεάν δρομολόγια με ηλεκτρικά λεωφορεία, μαζί με ένα διακριτό δίκτυο ανελκυστήρων μέσα στους χαρακτηριστικούς κρητικούς ανεμόμυλους. Ο σχεδιασμός του πρότζεκτ σχεδόν καταργεί τα σύνορα μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού χώρου και μεταξύ της αρχιτεκτονικής τοπίου και της φύσης, καθώς θα περιλαμβάνει μια πληθώρα επαναχρησιμοποιημένων τοπικών υλικών, φυτών, δέντρων και φωτισμών, ώστε να ενισχύεται η σύνδεση των ενοίκων με το ανόθευτο φυσικό περιβάλλον

και τον μεσογειακό τρόπο ζωής. Κεντρικό στοιχείο του πρότζεκτ είναι ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων και branded κατοικίες υπό την ομπρέλα και με τη συνεργασία της αλυσίδας «1 Ηotels» ως operator, ενός σεβαστού παγκόσμιου ηγέτη στην «πράσινη» φιλοξενία. Η περιβαλλοντική φιλοσοφία της αμερικανικής αλυσίδας είναι να εντάσσεται στο φυσικό περιβάλλον και να αναζωογονεί σώμα και πνεύμα με αρχιτεκτονική που υιοθετεί τη φυσική καμπυλότητα και τη ρευστότητα της φύσης, με μια κουλτούρα που εμπνέει τη σύνδεση και μια αντίληψη που δίνει έμφαση στη σωστή διατροφή και θεωρεί το ξενοδοχείο ως καταφύγιο ευεξίας, με την «πράσινη φιλοξενία» στην πιο μοντέρνα εκδοχή της. Πρόκειται για ένα νέο, ηλικιακά, brand που αντιπροσωπεύει μια καινούργια σχολή σκέψης και μια φιλοσοφία όπου η βιωσιμότητα, η αειφορία και η υπευθυνότητα κατέχουν κεντρική θέση. Η φύση είναι συνυφασμένη με κάθε resort της 1 Hotels. Είναι εγγενής στον σχεδιασμό της, καθώς καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι επισκέπτες φτάνουν, αναχωρούν, κοιμούνται, χαλαρώνουν και αλληλεπιδρούν. Τα εξωτερικά στοιχεία εισάγονται σε εσωτερικούς χώρους για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον εμποτισμένο με τη φύση, συ-

GREEN ISSUE

μπεριλαμβανομένων επαναχρησιμοποιούμενων υλικών, ακατέργαστων υφών, ζωντανών φυτών και φυσικού φωτός. Κάθε ξενοδοχείο εμπνέεται από ένα τοπικό φυσικό θαύμα. Αυτό θα συμβαίνει και στο Elounda Hills. Ο Stephan Clambaneva, σύμβουλος Βιωσιμότητας του έργου, εξηγεί τη φιλοσοφία κατασκευής του: «Σκοπεύουμε το Elounda Hills να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλους. Αυτό το απαράμιλλο θέρετρο πρέπει να είναι όχι απλώς βιώσιμο αλλά αναγεννητικό. H ολιστική αναγεννητική προσέγγισή μας διαμόρφωσε βιώσιμες στρατηγικές, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα της Ελούντας στην Κρήτη. Θεσπίσαμε πρακτικές βιωσιμότητας, βιώσιμες διαδικασίες και διαλέγουμε βιώσιμα υλικά για να υλοποιήσουμε τον βιοφιλικό σχεδιασμό των αρχιτεκτόνων, ώστε να ζήσουν οι φιλοξενούμενοι αξέχαστες εμπειρίες. Οι κατευθυντήριες αρχές μας για τη βιωσιμότητα στο Elounda Hills αντικατοπτρίζουν πολλούς από τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) όπως καθορίζονται από τα Ηνωμένα Έθνη». Και συμπληρώνει: «Η βιωσιμότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία των πολυτελών ξενοδοχείων πέντε αστέρων.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Πολλά ξενοδοχεία έχουν ξεκινήσει ήδη να υιοθετούν πρακτικές βιωσιμότητας που έχουν στόχο τη μείωση του αντίκτυπού τους στο περιβάλλον και τη βελτίωση της επισκεψιμότητας. Εμείς, στο Elounda Hills, πάμε πολύ παραπάνω. Επειδή ξεκινήσαμε από την αρχή και θα παραμείνουμε ως διαχειριστές όταν ολοκληρωθεί το έργο, ένα κυκλικό οικονομικό μοντέλο είναι και πιο κερδοφόρο. Εκτός από τις αναγκαίες πια πιστοποιήσεις LEED και BREEAM, έχουμε λάβει υπόψη τη βιοσυντηρητική διαχείριση, την ενέργεια, την ύδρευση, τα απορρίμματα και τη βιοποικιλότητα». Ο ίδιος καταλήγει δίνοντας μια εικόνα του Elounda Hills, όπως αυτό θα διαμορφωθεί: «Για την ενεργειακή μας στρατηγική π.χ., κοιτάμε μια ισορροπημένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με εγκαταστάσεις ηλιακών συλλεκτών μη ορατών από τους επισκέπτες και ανεμογεννήτριες στη ράχη της βουνοπλαγιάς για την παραγωγή ενέργειας. Για να καλύψουμε τις ανάγκες νερού θα έχουμε δικές μας εγκαταστάσεις αφαλάτωσης θαλασσινού νερού. Η μαρίνα επίσης έχει σχεδιαστεί με τις τελευταίες προδιαγραφές για να είναι έτοιμη να υποδεχτεί τα ηλεκτρικά γιοτ που θα έρχονται».

129

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Ο ΤΟΜΈΑΣ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΕΡΓΆΖΕΣΤΕ ΕΊΝΑΙ ΑΚΡΙΒΏΣ ΤΟ ΣΗΜΕΊΟ ΠΟΥ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΉ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΥΝΑΝΤΙΟΎΝΤΑΙ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΣΑΣ ΣΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΑ ΌΠΩΣ ΤΟ HARVARD ΚΑΙ ΤΟ MIT ΈΧΕΤΕ ΑΠΟΚΟΜΊΣΕΙ ΜΙΑ ΕΙΚΌΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΜΈΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ. ΘΑ ΜΑΣ ΜΕΤΑΦΈΡΕΤΕ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΛΆΔΟ ΣΑΣ; Απ’ όταν ξεκίνησε η επανάσταση της πληροφορικής τη δεκαετία του 1950, το περιβάλλον μας γίνεται όλο και πιο διασυνδεδεμένο αλλά και πιο εξατομικευμένο. Συνεργαζόμαστε με περισσότερους ανθρώπους, μοιραζόμαστε πράγματα και μπορούμε και επιβάλλουμε τις προτιμήσεις μας σε αυτό. Ωστόσο, όσο περισσότεροι διευθύνουμε το περιβάλλον μας ψηφιακά τόσο οι αντικρουόμενες ανάγκες και επιθυμίες μας καθιστούν τη συλλογική του χρήση ένα όλο και πιο σύνθετο, πολιτικής φύσης ζήτημα που η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να επιλύσει. Στην έρευνά μου ασχολούμαι με το πώς η πληροφοριακή ενίσχυση και ο διαμοιρασμός του δομημένου περιβάλλοντος επηρεάζουν την αντίληψή μας γι’ αυτό, τη συλλογική του χρήση και την κοινωνική μας αλληλεπίδραση μέσω αυτού. Επιπλέον, ασχολούμαι με το πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν υπολογιστικές μέθοδοι για τον σχεδιασμό αρχιτεκτονικών συνεργατικών συστημάτων με πιο προβλέψιμη συμπεριφορά. Επικεντρώνομαι στις συνθήκες που προκύπτουν όταν πολλά άτομα μοιράζονται κοινούς πόρους και στο πώς ο σχεδιασμός του χώρου, των συνδεσιακών μέσων και των κοινωνικών μηχανισμών μπορεί να υποκινήσει ή να περιορίσει τη συνεργασία μεταξύ τους. Στο University of North Carolina at Charlotte ίδρυσα το Εργαστήριο Αστικών Συνεργειών (Urban Synergetics Lab) ‒κολέγια τέχνης, αρχιτεκτονικής και πληροφορικής που συνεργάζονται‒ το οποίο σχεδιάζει και αναπτύσσει συστήματα που συνδέουν τους ανθρώπους μέσω του δομημένου περιβάλλοντος και μελετάει τον τρόπο που οι άνθρωποι συνεργάζονται μέσω αυτών των συστημάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση διεξάγουμε έρευνα σε τρεις τομείς: 1) σχεδιάζουμε τεχνολογίες που επιτρέπουν τη σύνδεση ανθρώπων, αντικειμένων και τόπων σε διάφορες κλίμακες, 2) σχεδιάζουμε συμπεριφορικούς μηχανισμούς που παροτρύνουν τη συνεργασία σε κοινό-

132

ARCHITECTURE DESIGN MAP

FUTURAMA EXHIBIT, 1939, NEW YORK WORLD’S FAIR.

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΆΟΥ ΟΦΕΊΛΕΙ ΝΑ ΕΜΒΑΘΎ ΤΗΣ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗΣ

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

χρηστα συστήματα, 3) αναπτύσσουμε μοντέλα προσομοίωσης βασισμένα σε δεδομένα που προβλέπουν τη δυναμική των κοινόχρηστων συστημάτων. Τα παραπάνω διαμορφώνουν την προοπτική μου σε αυτό που ονομάσατε διευρυμένη αρχιτεκτονική. Όσον αφορά την αναγκαιότητά της για τον κλάδο μας, θα σας πω ότι σε διεθνές επίπεδο παρατηρούμε πως ο κλάδος της αρχιτεκτονικής αφομοιώνει μεν (ομολογουμένως αργά) τις τάσεις της πληροφοριακής επανάστασης στον κριτικό λόγο του, αλλά (με λίγες εξαιρέσεις) τις εφαρμόζει είτε σε επιφανειακό είτε σε μη πρακτικό επίπεδο και αυτό διότι λείπει η απαραίτητη τεχνική και ιστορική γνώση, προϋπόθεση για κάθε κριτική θεώρηση. Παράλληλα, παρατηρούμε να μπαίνουν σε σχολές πληροφορικής και επιστήμης των ηλεκτρονικών υπολογιστών σημαντικών πανεπιστημίων με παγκόσμια εμβέλεια ολοένα και περισσότερο ζητήματα τομής της πληροφορικής και της ανθρώπινης συμβίωσης στον δομημένο χώρο και πόλη, συχνά σχεδιαστικής φύσης, όπως η συμβίωση ανθρώπων, υπολογιστών και πληροφοριακών συστημάτων και ο δημιουργικός σχεδιασμός καινοτόμων διεπαφών ανθρώπων και υπολογιστών. Η επέκταση αυτών των κλάδων σε γνωστικά αντικείμενα και περιοχές προβληματισμού που παραδοσιακά βρίσκονταν στους κόλπους της αρχιτεκτονικής ωθεί ολοένα και περισσότερο την αρχιτεκτονική στον δρόμο της υιοθέτησης μιας ξεκάθαρης στάσης ως προς τη θεώρησή της, δημιουργώντας μια τομή την οποία αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπίσουμε τόσο σε διανοητικό όσο και σε εφαρμοσμένο επίπεδο. Δηλαδή αφενός η θεωρία σχεδιασμού του χώρου οφείλει να αλλάξει, αφετέρου τα σχεδιαστικά προβλήματα αλλά και τα επαγγέλματα αλλάζουν τόσο γρήγορα που δεν αφήνουν χρόνο για την ανάπτυξη κριτικού διαλόγου. Θεωρώ, λοιπόν, αναγκαίο για τον κλάδο μας να εμβαθύνει στις περιοχές αυτές, εμπλουτίζοντας έτσι τόσο το πρόγραμμα σπουδών του όσο και το πεδίο προβληματισμού και πρακτικής του.

αντικείμενο της αρχιτεκτονικής. Η προσωπική κινητικότητα (personal mobility) σε μεγάλη κλίμακα βασίζεται στη λογική ότι η ικανότητα για αυτόβουλη κίνηση είναι συνάρτηση της διαθεσιμότητας ενός προσωπικού μέσου σε κάθε σημείο εκκίνησης και ενός διαθέσιμου χώρου στάθμευσης σε κάθε σημείο προορισμού. Η κοινή χρήση οχημάτων θεωρητικά είναι ο πιο αποτελεσματικός και οικονομικός τρόπος απόκτησης αυτής της ικανότητας, καθώς ιδανικά επιτρέπει σε κάποιον να έχει ένα όχημα και μια θέση στάθμευσης μόνο όποτε και όπου το θέλει. Η κοινόχρηστη κινητικότητα αποτελεί έτσι βασικό στοιχείο στο αφήγημα των έξυπνων, αειφόρων πόλεων. Η ιδέα, όπως διατυπώνεται από τους William Mitchell, Chris Borroni-Bird, και Larry Burns στο βιβλίο «Reinventing the automobile», είναι ότι με ένα έξυπνο μοντέλο διαμοιρασμού περισσότεροι πολίτες θα μετακινούνται με λιγότερα οχήματα, επιτρέποντας στις πόλεις να ανακτήσουν την κατειλημμένη από τη στάθμευση ιδιόκτητων οχημάτων γη για άλλες χρήσεις. Από την άλλη, και η αρχιτεκτονική έχει να συνεισφέρει πολλά στην επιστημονική έρευνα για την κοινόχρηστη κινητικότητα. Τα συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Σε αντίθεση με τα συστήματα μαζικής συγκοινωνίας, τα οποία κάποιος σχεδιάζει και άρα προαποφασίζει πού, πώς και πότε ένας χρήστης θα ταξιδέψει, τα συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων εξ ορισμού δεν μπορούν να σχεδιαστούν, καθώς οι χρήστες αποφασίζουν αυτοβούλως πού, πώς, πότε και με ποιον θα μετακινηθούν. Η επιτυχία των συστημάτων κοινής χρήσης οχημάτων καθορίζεται από τη διαθεσιμότητα οχημάτων στα σημεία εκκίνησης και χώρων στάθμευσης και στα σημεία προορισμού, η οποία όμως με τη σειρά της επηρεάζεται από τα μοτίβα ταξιδιών των χρηστών στον χώρο και στον χρόνο. Αυτά επηρεάζονται κατά μείζονα λόγο από την κατανομή χρήσεων στον χώρο, δηλαδή από τον τρόπο που σχεδιάζουμε και οργανώνουμε τις πόλεις μας.

ΓΙΑΤΊ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΑΣΧΟΛΕΊΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΉ ΧΡΉΣΗ ΟΧΗΜΆΤΩΝ (SHARED MOBILITY); Ο τρόπος που κινούμαστε στον χώρο και κατ’ επέκταση στις πόλεις ήταν ανέκαθεν

ΑΣ ΟΡΊΣΟΥΜΕ ΤΟ SHARED MOBILITY. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΌΠΟΥΣ ΣΥΜΒΆΛΛΕΙ Η ΔΙΚΉ ΣΑΣ ΈΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΞΈΛΙΞΉ ΤΟΥ; Ως συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων ορίζουμε αυτά τα οποία αποτελούνται από κοι-

ΑΠΌ ΤΗ ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ

νόχρηστους στόλους οχημάτων διαμοιρασμένων σε δίκτυα τοποθεσιών τα οποία επιτρέπουν σε οποιονδήποτε χρήστη να μεταβεί από οποιαδήποτε τοποθεσία σε οποιαδήποτε άλλη, οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς να κατέχει το όχημα. Ο τύπος και η τεχνολογία των οχημάτων, όπως και ο σκοπός των ταξιδιών, δεν έχει καμία σημασία, ούτε το αν τα οχήματα σταθμεύουν σε διακριτούς σταθμούς, είναι διάσπαρτα στον χώρο ή περιφέρονται ασταμάτητα στους δρόμους. Σήμερα συναντάμε συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων με κάθε τύπο και τεχνολογία, αυτόματη ή μη. Η ανάπτυξη των συστημάτων κοινής χρήσης οχημάτων την τελευταία δεκαπενταετία είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Ξεκινώντας πρακτικά το 2007 με το Velib του Παρισιού (παρόλο που παρόμοια συστήματα έχουν εμφανιστεί από το 1968), με καταλύτη τεχνολογίες όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων και οι φορητές έξυπνες συσκευές (smart phones) αλλά και θεωρίες όπως η πόλη των 15 λεπτών, με στόλους που ξεπερνούσαν τα 18 εκατομμύρια ποδήλατα σε 2.000 πόλεις το 2020 και μια βιομηχανία που διπλασιάζεται κάθε δύο χρόνια, τα συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων θεωρούνται σήμερα ένας από τους πιο καινοτόμους, φιλικούς προς το περιβάλλον και ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς των αστικών μετακινήσεων. Ωστόσο, παρά τη ραγδαία ανάπτυξή τους και την ευρέως θετική αποδοχή τους, η κατανόηση που έχουμε για τα συστήματα αυτά παραμένει περιορισμένη. Ο ρυθμός χρησιμοποίησης κοινόχρηστων οχημάτων παραμένει χαμηλός παγκοσμίως, παρουσιάζοντας σημαντικές διακυμάνσεις, οι διαχειριστές πασχίζουν να παρέχουν αξιόπιστες υπηρεσίες, ενώ το κόστος λειτουργίας συχνά υπερβαίνει τα οφέλη από την κοινή χρήση. Συνεπώς, πολλά προγράμματα αναστέλλονται λόγω αδυναμίας τους να ανταποκριθούν στα ελάχιστα επίπεδα ποιότητας, με εκατοντάδες συστήματα να καταλήγουν σε πτώχευση και εκατομμύρια επενδύσεων να εξαφανίζονται. Οι επιστημονικές απόψεις επίσης διίστανται, με ορισμένες μελέτες να υποστηρίζουν ότι η κοινή χρήση μειώνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, βελτιώνει την ποιότητα του αέρα και ενισχύει την προσβασιμότητα, ενώ άλλες να δείχνουν ότι τα διανυθέντα οχηματοχιλιόμετρα, οι ρύποι και η κυκλοφοριακή συμφόρηση

133

«Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΝΕΙ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΑΣ»

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

αυξάνονται λόγω της αύξησης των ταξιδιών για φόρτιση και αναζήτηση πελατών. Παραθέτω ως παράδειγμα ορισμένα σημαντικά, αλλά εξαιρετικά δύσκολα ερωτήματα: είναι καλύτερο να έχουμε συστήματα με έξυπνα οχήματα που οδηγούν αυτόνομα ή με συμβατικά οχήματα που περνούν περισσότερο χρόνο αχρησιμοποίητα; Αυξάνει η κοινή χρήση περισσότερο την κυκλοφοριακή συμφόρηση απ’ όσο μειώνει την κατάληψη γης; Πόσο στόλο πρέπει να έχει ένα σύστημα με βάση τη ζήτηση ταξιδιών από τους χρήστες; Γιατί τα συστήματα διαμοιρασμού στις πόλεις έχουν τόσο διαφορετικές επιδόσεις, παρόλο που η τεχνολογία, ο σχεδιασμός και οι λειτουργίες είναι ακριβώς οι ίδιες; Ποιο είναι το μέγιστο της απόδοσης που θα μπορούσε να έχει ένα σύστημα αν εφαρμοζόταν σε μια πόλη; Με τις υπάρχουσες μεθοδολογικές κατευθύνσεις είναι εξαιρετικά δύσκολο να δώσουμε απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, καθώς η μοντελοποίηση απαιτεί λεπτομερείς πληροφορίες που συχνά δεν είναι διαθέσιμες και επίλυση προβλημάτων υπολογιστικά πολύπλοκων, καθώς τα μοντέλα έχουν πολλαπλές παραμέτρους που καθιστούν τη χρήση τους δυσχερή και, κυρίως, τα ευρήματα από μια πόλη δεν μπορούν να γενικευτούν σε άλλες πόλεις. Η έρευνά μου συμβάλει στην ανάπτυξη νέας θεωρίας, μοντέλων, μεθόδων και υπολογιστικών εργαλείων ώστε να κατανοούμε ποσοτικά την αποτελεσματικότητα της κοινόχρηστης κινητικότητας σε σχέση με τις πόλεις και τον σχεδιασμό του χώρου. Στόχος μου είναι η ανάπτυξη μιας θεωρίας που συσχετίζει αμφίδρομα την οργάνωση του χώρου με τις επιδόσεις των συστημάτων κοινόχρηστης κινητικότητας και ακολούθως η ανάπτυξη υπολογιστικών σχεδιαστικών εργαλείων βασισμένων σε δεδομένα που θα βοηθήσουν τους αρχιτέκτονες και τους πολεοδόμους να σχεδιάσουν πόλεις και συστήματα κοινής χρήσης με πιο προβλέψιμη συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μου φιλοδοξούν να διαμορφώσουν τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά τι είναι εφικτό και βιώσιμο και τι όχι στον χώρο της έξυπνης κινητικότητας. ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ SHARED MOBILITY; Παρόλο που υπάρχουν πολλοί τρόποι να οριστεί η αποτελεσματικότητα, ο πιο θεμελιώδης τρόπος να την ορίσουμε είναι με βάση το πόσοι πόροι χρειάζονται για να πραγματοποιηθεί ένα ταξίδι. Οι απαραίτητοι πόροι σε κάθε σύστημα κοινής χρήσης οχημάτων, ανεξαρτήτως του τύπου ή της τεχνολογίας του, είναι τρεις: οχήματα για να μετακινούνται οι χρήστες, δέσμευση γης για να σταθμεύουν τα οχήματα και ενέργεια για να μετακινούνται τα οχήματα, την οποία διαχωρίζουμε σε ενέργεια για τη μετακίνηση οχημάτων με χρήστες και ενέργεια για τη μετακίνηση άδειων οχημάτων για την απαραίτητη επαναφορά του συστήματος σε ισορροπία. Οι ποσότητες των τριών αυτών πόρων που χρειάζονται για να μετακινηθεί ένας δεδομένος πληθυσμός εξαρτώνται αφενός, όπως προανέφερα, από τον τρόπο που κατανέμονται οι διαδρομές στον χώρο και στον χρόνο και αφετέρου από τις αποφάσεις που λαμβάνει ο φορέας του συστήματος ως προς την επένδυση του προϋπολογισμού του.

ARCHITECTURE DESIGN MAP

Δηλαδή, δεδομένου ενός δεσμευτικού προϋπολογισμού, το δίλημμα ενός διαχειριστή για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ταξιδιών είναι αν θα επενδύσει πιο πολύ στην αύξηση του στόλου ή στην αύξηση του ρυθμού αναδιανομής αχρησιμοποίητων οχημάτων. Οι δύο αυτές ποσότητες είναι σε αντισταθμιστική σχέση: αυξάνοντας τη μία, μειώνεται η ανάγκη για την άλλη. Γι’ αυτόν τον λόγο βλέπουμε σήμερα τόσο συστήματα κοινόχρηστων οχημάτων που βασίζονται σε πολύ στόλο και λίγη αναδιανομή (όπως τα συστήματα κοινόχρηστων ποδηλάτων) όσο και συστήματα που βασίζονται σε λίγο στόλο και πολλή αναδιανομή (όπως τα ταξί και, στο εγγύς μέλλον, οι αυτόνομες ρομποτικές εκδοχές τους). Το τι είναι πιο αποτελεσματικό σχετίζεται με το τι έχει περισσότερη σημασία για κάποιον. Για παράδειγμα, αν οι εκπομπές ρύπων ή η κυκλοφοριακή συμφόρηση είναι σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας, ένα σύστημα που επενδύει σε μεγάλο στόλο και λίγη αναδιανομή είναι προτιμότερο. Αν, από την άλλη, η έλλειψη γης είναι σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας, ένα σύστημα που επενδύει σε λίγο στόλο και πολλή αναδιανομή, με επακόλουθη αύξηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, είναι προτιμότερο. ΠΌΣΟ ΚΟΝΤΆ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ Η ΛΟΓΙΚΉ ΤΟΥ SHARED ECONOMY ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΝΟΟΤΡΟΠΊΑ, ΌΠΟΥ ΕΝ ΠΟΛΛΟΊΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΜΑΣ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΟ «ΚΑΤΈΧΕΙΝ»; Η Ελλάδα, όπως εξάλλου και οι ΗΠΑ, είναι χώρες στις οποίες η κουλτούρα του «κατέχειν» υπερτερεί της κουλτούρας του «μοιράζεσθαι». Μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε ότι σε αντίθεση με βορειοευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, η κουλτούρα του shared economy δεν έχει (και ούτε είναι πιθανό να) διεισδύσει βαθιά στην κοινωνία. Χωρίς να είμαι κοινωνιολόγος, θεωρώ ότι οι νέες γενιές είναι πολύ πιο δεκτικές σε μοντέλα διαμοιρασμού απ’ ό,τι οι παλαιότερες, ιδίως όταν αυτά τα μοντέλα ανταποκρίνονται σε οικονομικά οφέλη. Από την άλλη, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι το μοντέλο της έξυπνης κινητικότητας στοχεύει στην εξυπηρέτηση συγκεκριμένης μερίδας ταξιδιών (δηλαδή τις καθημερινές διαδρομές μικρής απόστασης στα πυκνά αστικά κέντρα) και όχι τόσο των πιο μακρινών διαδρομών από και προς τα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο. Δηλαδή, είναι λιγότερο πιθανό να δούμε τη λογική του shared economy να επεκτείνεται σε παρόμοιο βαθμό και στις υπεραστικές μετακινήσεις. ΥΠΟΘΈΤΩ ΌΤΙ ΕΠΙΤΡΈΠΕΤΕ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΣΑΣ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΕΊ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΌΠΟΥ Η ΈΡΕΥΝΑ ΓΊΝΕΤΑΙ ΠΡΆΞΗ. ΣΕ ΈΝΑ ΣΕΝΆΡΙΟ ΕΠΙΤΥΧΗΜΈΝΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΟΥ SHARED MOBILITY, ΠΏΣ ΦΑΝΤΆΖΕΣΤΕ ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΜΑΣ; Έχει ενδιαφέρον η ερώτηση διότι γεννά το ερώτημα εάν και σε ποιο βαθμό είναι επιθυμητό ένα τέτοιο μέλλον. Καθαρά και μόνο από πλευράς αποτελεσματικότητας, η θεωρητική πόλη βέλτιστης κοινόχρηστης κινητικότητας θα ήταν μια πόλη ανάμεικτων χρήσεων και ευέλικτου εργασιακού προγράμματος διότι θα εξασφάλιζε τη μέγιστη χρησιμοποίηση του στόλου αλλά και την πιο ισορροπημένη

κατανομή κυκλοφοριακού φόρτου στον χρόνο. Προηγουμένως εξήγησα πως οι ανάμεικτες χρήσεις θα εξασφάλιζαν ομαλές διακυμάνσεις συγκεντρώσεων, άρα θα μείωναν τις ανάγκες του στόλου. Αντίστοιχα, ένα ευέλικτο εργασιακό πρόγραμμα θα συντελούσε στην περαιτέρω μείωση του απαραίτητου μεγέθους συστήματος (αυξάνοντας έτσι τον ρυθμό χρησιμοποίησής του και την αποτελεσματικότητά του), ελαφρύνοντας παράλληλα τον κυκλοφοριακό φόρτο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, με τις αυτόνομες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσαν όλα τα συστήματα εφοδιασμού να γίνονται τις ώρες κοινής ησυχίας, αφενός αξιοποιώντας την έλλειψη κίνησης τις νυχτερινές ώρες, αφετέρου ελαφρύνοντας την κίνηση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Είναι σαφές ότι τεχνολογικά προχωράμε προς αυτή την κατεύθυνση δημιουργώντας πόλεις που λειτουργούν σε δύο χρόνους: η ανθρώπινη πόλη λειτουργεί 9-24 και η ρομποτική 0-9. Βέβαια, ένα τέτοιο σενάριο θα είχε άλλες επιπτώσεις στη ζωή μας, διότι θα αλλοίωνε τους ρυθμούς με τους οποίους έχουμε συνηθίσει να βιώνουμε την πόλη. Θέλουμε κάτι τέτοιο; Θεωρώ ότι στην πράξη θα συνεχίσουμε να βλέπουμε έναν συνδυασμό από συστήματα μαζικής συγκοινωνίας και κοινόχρηστης κινητικότητας στα κέντρα των πόλεων, διότι τα συστήματα μαζικής συγκοινωνίας έχουν την ικανότητα να έχουν αυξημένες μεταφορικές ικανότητες σε χαμηλότερο κόστος από αυτό της κοινόχρηστης. Επαναλαμβάνω όμως ότι πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά συστήματα που απευθύνονται σε διαφορετικές αγορές: τα συστήματα κοινής χρήσης οχημάτων αντικαθιστούν τα ιδιωτικά οχήματα και όχι τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας. Ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι αρχιτέκτων-μηχανικός με ειδίκευση στον υπολογιστικό σχεδιασμό, στα ψηφιακά μέσα και στη μοντελοποίηση σύνθετων συστημάτων, και με ευρύτερο πεδίο ενδιαφερόντων τη συμβίωση ανθρώπων και υπολογιστών. Είναι επισκέπτης καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών στην Ελλάδα. Έχει διατελέσει επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Charlotte (UNCC) με κοινό διορισμό στη Σχολή Αρχιτεκτονικής και στο Τμήμα Πληροφοριακών Συστημάτων, ενώ πριν από αυτό εργάστηκε ως ειδικευόμενος στη Microsoft Research και δίδαξε στα πανεπιστήμια NYU, MIT, και Harvard. Είναι κάτοχος διδακτορικού από το Harvard Graduate School of Design, δύο μεταπτυχιακών από το MIT (Media Lab και Αρχιτεκτονική) και είναι διπλωματούχος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

Η

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚ

Ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας και πανεπιστημιακός Παναγιώτης Πάγκαλος θα συμμετάσχει στην απονομή των φετινών βραβείων Archisearch Lifetime Achievement Awards που θα πραγματοποιηθεί στην Ημερίδα ΕΣΩ την Τετάρτη 24 Μαΐου 2023 στην Αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. ΑΠΌ ΤΟΝ ΘΑΝΆΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ ΠΟΡΤΡ Ε Τ Ο S P Y R O S H O U N D / D E S I G N A M B A S S A D O R Ο Παναγιώτης Πάγκαλος είναι αρχιτέκτων, διδάκτωρ αρχιτεκτονικής, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και ανήκει στο συνεργαζόμενο εκπαιδευτικό προσωπικό (ΣΕΠ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Είναι ο ιδρυτής του πολιτισμικού θεσμού CityLab καθώς και της ομάδας Expiry Project. Διετέλεσε αντιπρόεδρος του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και υπότροφος ερευνητής τους προγράμματος «Καραθεοδωρή» (2005-2008). Έχει διδάξει επί σειρά ετών σε 5 πανεπιστημιακά ιδρύματα (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ΑΤΕΙ Πατρών), έχει συγγράψει και επιμεληθεί μεγάλο αριθμό βιβλίων, έχει βραβευθεί σε διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και έχει συμμετάσχει ως προσκεκλημένος ομιλητής σε διεθνή συνέδρια και μεταπτυχιακά προγράμματα. Αυτή η εμπειρία του περνούσε μέσα από το τηλέφωνο (μέσω του οποίου πραγματοποιήσαμε τη συνέντευξή μας) με τον καλύτερο τρόπο. Κι αυτό γιατί ο Παναγιώτης Πάγκαλος είναι ένας άριστος χειριστής του λόγου, από αυτούς που σε κάνουν να νιώθεις ότι σε παίρνουν από το χέρι και σε ξεναγούν με απλά βήματα στον θησαυρό των γνώσεών τους, πράγμα που πάντα θεωρούσα σπάνιο δείγμα γενναιοδωρίας ακαδημαϊκού. ΠΏΣ ΑΙΣΘΆΝΕΣΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΉ ΤΩΝ LIFETIME ACHIEVEMENT AWARDS ΣΤΟ ΦΕΤΙΝΌ ΕΣΩ; Χαίρομαι πολύ, διότι δύναμαι να συμβάλω σε μια σοφή πράξη βασισμένη στην ιδέα του Βασίλη Μπαρτζώκα. Είναι αναγκαίο να τιμούμε εκείνους τους δημιουργούς οι οποίοι, μέσω του έργου και της σκέψης τους, έχουν αποδείξει ότι η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα είναι πρωτότυπη, αξιόλογη και κυρίως δεν είναι συνυφασμένη με το τεχνοκρατικό πρόσωπο της πολυτεχνικής εκπαίδευσης. Υπάρχουν έργα που αποδεικνύουν ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι μια οικοδομική διαδικασία, δεν είναι μια επιστήμη εξαρτημένη από υπολογισμούς και μετρήσεις, δεν υπάγεται σε μια μηχανιστική αντίληψη του χώρου και του χρόνου, αλλά παραμένει κοντά σε αυτό που εξαρχής ήταν: μία από τις Καλές Τέχνες. Άρα κυριαρχεί το κομμάτι της αισθητικής υπόστασης της αρχιτεκτονικής και, ανεξαρτήτως εάν συνδυάζεται με τη λειτουργικότητα, δύναται να δώσει αποτελέσματα υψηλής πολιτισμικής ποι-

ότητας και φιλοσοφικού προβληματισμού. Στο έργο αυτών των ποιητών της αρχιτεκτονικής, στα κτίρια του Atelier 66 των Αντωνακάκη ή του γραφείου Κυριακίδη, εμφανίζεται αυτή η υψηλή ποιότητα, όπως ασφαλώς και στα κείμενα του ιστορικού της αρχιτεκτονικής, ενός εκλεπτυσμένου συνθέτη λέξεων, του Δημήτρη Φιλιππίδη. ΠΟΙΑ Η ΣΧΈΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΈΧΝΗ, ΔΕΔΟΜΈΝΟΥ ΌΤΙ ΈΧΕΤΕ ΠΕΡΆΣΕΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΝΩΤΆΤΗ ΣΧΟΛΉ ΚΑΛΏΝ ΤΕΧΝΏΝ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΠΕΘΕ ΠΆΤΡΑΣ; Όπως είπαμε, η αρχιτεκτονική γεννήθηκε, ήταν και είναι έως σήμερα μια Καλή Τέχνη. Όσοι προσπαθούν να την εντάξουν σε καλούπια και να οργανώσουν τρόπους διδασκαλίας της αρχιτεκτονικής σύνθεσης είναι a priori καταδικασμένοι να αποτύχουν. Η αρχιτεκτονική είναι όπως η ποίηση. Η ποίηση δεν διδάσκεται. Υπάρχουν τα ποιητικά γένη, οι ποιητικές σχολές, οι διάφοροι ποιητές που μπορεί κάποιος να μελετήσει αν ενδιαφέρεται για την ποίηση, αλλά δεν υπάρχουν εργαλεία, κανόνες και στρατηγικές για να συνθέσεις ποίηση. Διότι η ποίηση δεν είναι διαδικασία. Η ποίηση προβάλλει τις μνήμες της ύπαρξής μας πριν ακόμη ανασάνουμε, πριν ακόμη βγούμε στο φως. Η ποίηση αναλαμβάνει να πει αυτά που δεν μπορούν να ειπωθούν. Το ίδιο λοιπόν συμβαίνει και στην αρχιτεκτονική. Είναι αδύνατο να την εγκλωβίσεις σε ένα τεχνικό περιβάλλον. Το πραγματικό σπίτι της είναι οι σχολές και οι ακαδημίες των τεχνών, όσο και αν, από την περίοδο του Διαφωτισμού και έπειτα, μετατοπίστηκε σε ένα τεχνικό πεδίο όπου, προκειμένου να αυξηθεί η υπεραξία των κατασκευών, επικράτησε η αναγκαιότητα του εμπλουτισμού τους με καλλιτεχνικά μέσα. Τι εννοώ με αυτό; Πολύ απλά, τονίζω το γεγονός ότι η αρχιτεκτονική εκπαίδευση, μετά τη βιομηχανική επανάσταση, αποσπάστηκε σχεδόν βίαια από τις καλλιτεχνικές σχολές. Το γνωστότερο έως σήμερα παράδειγμα παραμένει αυτό της διαφοροποίησης της αρχιτεκτονικής διδασκαλίας μεταξύ της École Nationale des Beaux-Arts και της École Polytechnique κατά τον 18ο και 19ο αιώνα στο Παρίσι. Πρόκειται για μια υπόθεση που μέχρι σήμερα μας «στοιχειώνει», διότι αναδεικνύει απροκάλυπτα ότι στην εποχή της βιομηχανικής παραγωγής, όπου η αξία είναι συνώνυμο της μεγιστοποίησης του κέρδους και η δημοκρατία εδράζεται στην ψευδαίσθηση της επιλογής, ο τρόπος με

τον οποίο κατασκευάζονται τα κτίρια και τα αντικείμενα απαιτεί την καλλιτεχνική παρέμβαση προκειμένου τα ίδια πράγματα να εμφανίζονται συνεχώς ως διαφορετικά, ως νέα, ως άλλα. Έτσι, από τον 18ο αιώνα κι έπειτα, οι αρχιτέκτονες-καλλιτέχνες έγιναν αρχιτέκτονες-μηχανικοί. Διότι, είτε ως οραματιστές πόλεων, είτε ως μορφοποιητές κτιρίων, είτε ως designers, έχουν αναλάβει έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο: να προσδίδουν στα παράγωγα της βιομηχανίας το χαρακτηριστικό της μοναδικότητας που κατέχουν τα χειροποίητα έργα. ΝΑ ΓΙΑΤΊ, ΕΠΟΜΈΝΩΣ, ΛΈΜΕ ΣΥΝΕΧΏΣ «ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ-ΜΗΧΑΝΙΚΟΊ» ΚΑΙ ΔΕΝ ΛΈΜΕ ΣΚΈΤΟ «ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ»… Αυτό είναι ένα βασανιστικό αγκάθι, που δεν λέει ακόμη να βγει. Όσα έζησε η αρχιτεκτονική κατά τον 19ο αιώνα χειροτέρεψαν στις αρχές του 20ού, όταν αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες από διάφορα πεδία της τέχνης συνεργάστηκαν με βιομήχανους και μηχανικούς στους κόλπους της Συνομοσπονδίας Deutscher Werkbund που ιδρύθηκε στο Μόναχο το έτος 1907, με στόχο να γεννηθεί μια νέα εποχή στη βιομηχανική παραγωγή, βασισμένη στην καλλιτεχνική αξία του χρηστικού αντικειμένου. Αυτή η συνεργασία έμελλε να μετατραπεί και σε εκπαιδευτικό σύστημα, το γνωστό σε όλους Bauhaus. Τι είναι λοιπόν ο designer; Είναι ο καλλιτέχνης-σχεδιαστής μιας βιομηχανικώς παραγόμενης μορφής. Σαν να λέμε −κατά το «αρχιτέκτων-μηχανικός»− ότι ο designer είναι ένας «ζωγράφος-μηχανικός» ή ένας «γλύπτης-μηχανικός». Αντιλαμβανόμαστε συνεπώς ότι το δεύτερο συνθετικό στον τίτλο του αρχιτέκτονα-μηχανικού, δηλαδή το «μηχανικός», εμφανίζεται για να υποδεικνύει ότι η καλλιτεχνική δύναμη απορροφήθηκε από τις πολυτεχνικές σχολές σε μια εκπαιδευτική διαδικασία που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τις προσταγές της βιομηχανικής πραγματικότητας. Η αφηρημένη σκέψη κατέστη συγκεκριμένο προϊόν. Άλλωστε, γι’ αυτόν τον λόγο αρκετοί αρχιτέκτονες-μηχανικοί αποποιούνται το τεχνοκρατικό συστατικό του τίτλου τους και εμφανίζονται με το σκέτο «αρχιτέκτων». ΔΙΔΆΣΚΕΤΕ ΣΕ ΈΝΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΌ ΤΜΉΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΉΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ. ΑΠΌ ΤΙ ΚΑΘΟΡΊΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΈΧΟΥΣΕΣ ΤΆΣΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΌΝ ΤΟΝ ΤΟΜΈΑ; Ανοίγεις ένα πεδίο το οποίο σχετίζεται άμεσα με την έννοια της μόδας. Τι είναι μόδα;

GREEN ISSUE

ΚΉ

139

ΩΣ

Μόδα είναι ένα προγραμματισμένο φαινόμενο διηνεκούς απόσυρσης αγαθών, άκρως απαραίτητο για την παραγωγική διαδικασία και κυρίως για τη ροή της κατανάλωσης. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του φαινομένου είναι η ανανέωση. Επομένως, η μόδα είναι ουσιαστικά η καλλιέργεια της επιθυμίας αντικατάστασης ενός στοιχείου με ένα άλλο, είτε πρόκειται για προϊόν, για χρώμα, για ύφος, σώμα, τρόπο ζωής, εμπειρία κ.λπ. Ο καταναλωτισμός, που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη εξελικτική δύναμη σήμερα σε ολόκληρο τον πλανήτη, υποδεικνύει πάρα πολλά πράγματα, τα οποία θα πρέπει απαραιτήτως να ανανεώνονται και να ανασυγκροτούνται, να καταστρέφονται και να επανέρχονται, σαν τον μυθικό φοίνικα που αναγεννιέται από τις στάχτες του. Κι αυτό θα γίνεται όλο και συχνότερα, προκειμένου να ενισχύεται ο ρόλος της παγκόσμιας αγο-

ράς. Βεβαίως, κανείς δεν θα σκεφτόταν να μετασχηματίσει την Ακρόπολη ή να παρέμβει μορφολογικά στα κτίρια του νεοκλασικισμού. Υπάρχουν κάποιες σταθερές αξίες, με τις οποίες το καινούργιο συγκρίνεται ώστε να εμφανίζεται ως δείγμα προόδου. Η «μόδα», επομένως, είναι το αντίθετο του «κλασικού». Το κλασικό είναι δείγμα σταθερότητας και διάρκειας. Δεν ευδοκιμεί στην ανανέωση ούτε εξαρτάται από τις εφήμερες ανάγκες, διότι το κλασικό είναι πιο ισχυρό από τη χρονική στιγμή της γένεσής του. Άρα, θα λέγαμε ότι η «τρέχουσα τάση» −για την οποία με ρωτήσατε− εκφράζει αυτό το αντιθετικό δίπολο: αφενός διαπιστώνουμε το μεγαλύτερο ποσοστό σκέψης αφιερωμένο στην εξυπηρέτηση της μόδας, αφετέρου ένα μικρότερο που προσπαθεί να δημιουργεί ανεπηρέαστο από την πίεση της εποχής.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΤΈΧΝΗ

ΠΟΙΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΚΥΡΊΑΡΧΕΣ ΚΑΤΕΥΘΎΝΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΌ DESIGN; Ένα βιομηχανικό χρηστικό προϊόν είναι ουσιαστικά ένα αρχιτεκτονικό έργο σε διαφορετική κλίμακα, δηλαδή σε μικρότερες, συνήθως, διαστάσεις. Κοινός παρονομαστής στην αρχιτεκτονική και στο design είναι ο σχεδιασμός. Η λέξη design, δηλαδή «σχεδιασμός», υποδηλώνει όλα εκείνα τα διαδοχικά στάδια τα οποία θα πρέπει να διανύσει η πραγματοποίηση ενός αντικειμένου, από τη σύλληψή του ως ιδέας μέχρι και την παράδοσή του στον χρήστη. Για παράδειγμα, η χειροτεχνία είναι μια διαδικασία άγραφου σχεδιασμού, διότι δεν νοείται χειροτέχνης που να μην προσχεδιάζει στο μυαλό του και να μην έχει μελετήσει εμπειρικά όλα τα στάδια παραγωγής του αντικειμένου, προκειμένου να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στο σύγχρονο βιο-

LIFO – 03.11.22

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΞΕΝΟ ΔΟ Χ Ε ΙΟ H I L T O N Σ Τ Η Ρ ΟΔ Ο ΚΥΡΙ ΑΚΟ Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ι Δ Η Σ

ΞΕ ΝΟ ΔΟ ΧΕΙΟ LYTTOS ΣΤΗ ΧΕΡΣΟ ΝΗΣΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΔΗ ΜΗΤΡΗΣ ΚΑΙ ΣΟ ΥΖΑΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ, ATELIER 66

μηχανικό design κυριαρχεί η τάση δημιουργίας «μοναδικών» αντικειμένων. Είναι διάχυτη η προσπάθεια παραγωγής εξιδεικευμένων και εξατομικευμένων αντικειμένων που θα ικανοποιούν τη διάχυτη επιθυμία του πελάτη να είναι κάτι μόνο «δικό του». Φαίνεται πως βιώνουμε την καταπίεση της προσωπικότητας από την ένταση του αχαλίνωτου καταναλωτισμού και αναζητούμε να επιβεβαιώσουμε το −ούτως ή άλλως− αυτονόητο της ετερότητάς μας μέσα από την κατοχή μοναδικών αντικειμένων. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι πλέον απαραίτητη μια σύμπραξη και ένας κοινός δρόμος μεταξύ βιομηχανικού και χειρωνακτικού design, δηλαδή χρειαζόμαστε έναν συνθετικό προγραμματισμό παραγωγής της ιδέας. Στην Ελλάδα δεν έχει δοθεί ακόμα η δέουσα βαρύτητα στη συνθετική διαδικασία, είτε πρόκειται για βιομηχανικό είτε πρόκειται για χειροτεχνικό προϊόν. Να επισημάνω ότι στη σύγχρονη χειροτεχνία δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο τα κλασικά προϊόντα της κεραμικής, της αργυροχρυσοχοΐας, της ξυλογλυπτικής, της μεταλλοτεχνίας, του ψηφιδωτού, της ταπητουργίας κ.λπ. αλλά και της ρομποτικής από χειρώνακτες ή της δημιουργίας λογισμικών παραγωγής έργων τέχνης κ.ο.κ. Το ίδιο συμβαίνει και στον χώρο των σύγχρονων βιομηχανικών σχεδιαστών, που αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν κυβικά καρπούζια ή εργοστασιακά μαρούλια.

ΑΓΑΠΟΎΣΑΤΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΑΠΌ ΠΑΙΔΊ; Αυτό είναι το μόνο σίγουρο, αλλά ακόμη δεν έχω βρει ακριβώς το γιατί. Είναι κάπως περίπλοκο, όμως μπορώ να το απλοποιήσω αν λειτουργήσω ψυχαναλυτικά ως προς τον εαυτό μου. Θα έλεγα ότι οι πρώτες επιρροές προέρχονται, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους, από την οικογένεια στα παιδικά χρόνια μου. Μεγάλωσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με ισχυρές αντιθέσεις. Από τη μια, το σπίτι ήταν πάντα γεμάτο φακέλους με τεχνικά σχέδια του πατέρα μου, που ήταν μηχανικός, και από την άλλη με πίνακες που αντανακλούσαν τον πόθο της μητέρας μου να γίνει ζωγράφος. Στα τραπέζια έβλεπες την ορθολογική τεχνική των ξυλοτύπων και των κατόψεων, ενώ στους τοίχους μια νοσταλγική καλλιτεχνική ματιά να ανοίγει παράθυρα στη φαντασία. Είναι σαν να λέμε ότι κάτω από την ίδια στέγη συμβίωνε το Πολυτεχνείο με την Καλών Τεχνών ή η École Polytechnique με την École des Beaux-Arts. Έπειτα, θυμάμαι ότι πάντοτε το πεδίο των τεχνών ερέθιζε τη σκέψη μου. Τα γλυπτά, οι πίνακες, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, με προκαλούσαν να τα διαβάσω με έναν δικό μου τρόπο. Ήταν ένα λεξιλόγιο με κρυπτογραφημένους όρους, που έπρεπε, σαν art-hacker, να βρω τον τρόπο να το «σπάσω» για να ανέβω επίπεδο. Αυτή η ορμή της ερμηνευτικής γοητείας και της αποκωδικοποίησης εξισορροπήθηκε με το ενδιαφέρον μου για την πληροφορική, η οποία αποτέλεσε το αντικείμενο των πρώτων σπουδών μου και συνδυάστηκε με τη μετέπειτα φοίτηση στην Αρχιτεκτονική, σε μια περίοδο που ο υπολογιστής ήταν σχεδιαστικό προνόμιο λίγων και δεν είχε ακόμα κατακτήσει κάθε πτυχή της αρχιτεκτονικής δημιουργικότητας. Τότε ήμουν πεπεισμένος ότι το μέλλον βρίσκεται στην τεχνολογία και προσπαθούσα επίμονα να εξελιχθώ σε έναν άριστο ψηφιακό αρχιτέκτονα, χρησιμοποιώντας τα ισχυρότερα μέσα της πληροφορικής. Όμως, το ασυνείδητο δεν ξεχνά. Έφτασα σε ένα σημείο ωριμότητας, στο οποίο συνειδητοποίησα ότι η ανωτερό-

τητα του ανθρώπινου εγκεφάλου σε σχέση με τον ηλεκτρονικό εντοπίζεται στη δυνατότητα της σκέψης να προβαίνει σε απρόβλεπτους, μη ορθολογικούς συνειρμούς, έξω και πέρα από κάθε υπολογιστική διαδικασία. Επομένως, προτίμησα να ασχολούμαι με την τέχνη και τα μυστικά της σε όλα τα επίπεδα από το να αναπτύσσω τις γνώσεις μου στην αρχιτεκτονική σύνθεση με τη χρήση του υπολογιστή. Προτιμώ το χάος από τα 0 και 1 της ηλεκτρονικής λογικής. Επέλεξα το απρόσμενο από το προκαθορισμένο. Ίσως γι’ αυτό να ερωτεύτηκα την τέχνη της αρχιτεκτονικής.

ΑΥ ΤΟ ΠΡΟ ΣΩΠΟ ΓΡΑΦΙ Α ΤΟ Υ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΙ ΛΙ ΠΠΙ ΔΗ ΠΑ ΝΩ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙ ΔΑ, 1954

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠΌ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR TEAM

ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ

Η Falmec μετασχηματίζει την αυξανόμενη ανάγκη για ευεξία, υγεία και comfort στο οικιακό περιβάλλον σε λύσεις ρεαλιστικές και σε προϊόντα στην υπηρεσία των αισθήσεων: της όσφρησης, της όρασης, της ακοής, της αφής και τέλος, της γεύσης, με τις νέες λύσεις για το μαγείρεμα. Τα προϊόντα Falmec, που αναπτύχθηκαν με βάση την εμπειρία δεκαετιών στον τομέα της απορρόφησης, σήμερα κατακτούν νέους στόχους για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στο σπίτι.

SILENCE NRS™ Η ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΟΥ ΗΧΗΤΙΚΟΎ COMFORT Το επίπεδο θορύβου του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε είναι ένας θεμελιώδης, αλλά συχνά παραμελημένος παράγοντας ευεξίας. Σε συνεργασία με εργαστήρια που ειδικεύονται στη μελέτη της δυναμικής των ρευστών, η Falmec δημιούργησε την καινοτόμο τεχνολογία NRS™(Noise Reduction System) για προϊόντα που συνδυάζουν υψηλή απόδοση με μοναδική άνεση. Η εξίσωση στην οποία η Falmec απαντά πάντα με θετικά αποτελέσματα: μεγαλύτερη απόδοση, καλύτερη χρήση της ισχύος, λιγότερος θόρυβος και χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Δραματική μείωση επιπέδου θορύβου: 30dB - Ψίθυρος 37dB - Απορροφητήρας NRS (ταχύτητα 1) 40dB - Πλυντήριο πιάτων 45dB - Απορροφητήρας NRS (ταχύτητα 3) 55dB - Πλυντήριο ρούχων

CARBON.ZEO ΦΙΛΤΡΆΡΙΣΜΑ ΟΣΜΏΝ & ΥΔΡΑΤΜΏΝ Το αποκλειστικό συνδυασμένο φίλτρο Carbon.Zeo της Falmec χρησιμοποιεί υλικά φυσικής προέλευσης για να κατακρατήσει τις οσμές με τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. Ο ενεργός άνθρακας περιέχει κυρίως άνθρακα με τη μορφή μικροκρυσταλλικού γραφίτη, επεξεργασμένου για να γίνει πωρώδης με μεγάλη εσωτερική επιφάνεια, ώστε να συγκρατεί πολλές ουσίες, παγιδεύοντας τα μόριά τους και απορροφώντας τα στην εσωτερική του δομή. Ο ζεόλιθος είναι ένα ορυκτό που χαρακτηρίζεται από υψηλή ικανότητα απορρόφησης οργανικών ενώσεων και υδρατμών λόγω της μικροπωρώδους κρυσταλλικής δομής του. Επιπλέον, απελευθερώνει θερμότητα όταν έρχεται σε επαφή με την υγρασία, κι αυτό τον κάνει πολύ σημαντικό για τη μείωση των οσμών και των ατμών που παράγονται κατά το μαγείρεμα. Το φίλτρο Carbon.Zeo έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, 3-5 χρόνια, εφόσον γίνει κανονική χρήση.

ADM�23

142

E.ION™ SYSTEM ΚΑΘΑΡΌΣ ΑΈΡΑΣ ΓΙΑ ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΖΩΉ Η Falmec ανέπτυξε τη μοναδική τεχνολογία E.ion™ System. Με ένα διπολικό ηλεκτρικό πεδίο στη ροή του αέρα (χωρίς διάχυση όζοντος) επιτυγχάνει παραγωγή ιόντων στην κουζίνα (στη φύση δημιουργούνται από φυσικά φαινόμενα, όπως οι κεραυνοί, οι καταρράκτες και τα θαλάσσια κύματα), εξουδετερώνοντας αποτελεσματικά οσμές, βακτήρια, ιούς, ακάρεα, γύρη, σκόνη, επιβλαβείς αναθυμιάσεις ή καυσαέρια, και ταυτόχρονα αποκαθιστά τη βέλτιστη ιοντική ισορροπία κι αυτό έχει σημαντικά οφέλη για τη σωματική και ψυχολογική ευεξία. Οι δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στα πανεπιστήμια του Udine και του Μιλάνου (σύμφωνα με το πρότυπο UNI 13725: 2004) έδειξαν μείωση δυσάρεστων οσμών από 70% έως 95%. Ο αισθητήρας σε σχήμα φύλλου αποτελεί έναν δείκτη μέτρησης της ποιότητας του εσωτερικού αέρα. Χάρη στην αυτόματη λειτουργία του το χρώμα του φύλλου αλλάζει σταδιακά από κίτρινο σε πράσινο όσο βελτιώνονται οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Η απόδοση ενισχύεται περαιτέρω από το συνδυασμένο φίλτρο Carbon.Zeo.

DYNAMIC LIGHT ΝΈΟ ΦΩΣ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΊΝΑ Μια βασική πτυχή στον σχεδιασμό της κουζίνας είναι ο φωτισμός. Για να εξισορροπήσει τυχόν διαφορετική θερμοκρασία χρώματος των πηγών φωτισμού μέσα στον χώρο, η Falmec ανέπτυξε την τεχνολογία Dynamic Light, η οποία ρυθμίζει με το πάτημα ενός κουμπιού τη θερμοκρασία του φωτισμού του απορροφητήρα σε ένα εύρος από 2.700 Κ έως 5.600 K. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι δυνατό να επιλεγεί θερμός ή ψυχρός φωτισμός, ανάλογα με το γούστο και τις ανάγκες. Οι απορροφητήρες Falmec διατίθενται σε μεγάλη γκάμα με εξαιρετικό σχεδιασμό και εύκολη εγκατάσταση για να ενισχύσουν την αισθητική και τη λειτουργία του σπιτιού.

Falmec

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

ΑΠΌ ΤΗ LiFO TEAM

ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΠΌΔΟΣΗ, ΒΆΣΕΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΉΣΕΩΝ

ΚΤΊΡΙΑ ΤΟΥ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ Τα βιώσιμα κτίρια συχνά πιστοποιούνται μέσω φορέων πράσινων προγραμμάτων βαθμολόγησης, όπως οι LEED, BREEM, WELL κ.ά. Κλειδί στη συλλογή επιπλέον πόντων αποτελεί η δημιουργία ενός δικτύου προμηθευτών πράσινων πιστοποιημένων προϊόντων. Πάνω από το 75% των προϊόντων της Schneider Electric διαθέτει το οικολογικό σήμα Green Premium, το μοναδικό που επιτρέπει την αποτελεσματική ανάπτυξη και προώθηση μιας περιβαλλοντικής πολιτικής. Αυτό το οικολογικό σήμα εγγυάται συμμόρφωση με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς και όχι μόνο: � Απόδοση πόρων για τη βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας και του αποτυπώματος άνθρακα � Κυκλική απόδοση για τη διατήρηση των πόρων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα � Προϊόντα που συμμορφώνονται με περιβαλλοντικούς κανονισμούς, όπως ο RoHS, που στοχεύει στην εξάλειψη των επικίνδυνων ουσιών, και ο REACh, που παρέχει εκτενείς πληροφορίες σχετικά με την παρουσία του SVHC (ουσίες πολύ υψηλής ανησυχίας) Πολλές σειρές προϊόντων της Schneider Electric διαθέτουν το οικολογικό σήμα Green Premium, ανάμεσά τους και οι σειρές διακοπτικού υλικού Merten και Νew Unica. Οι συγκεκριμένες σειρές διακοπτών, εκτός από την ετικέτα Green Premium,

ADM�23

144

Για τη Schneider Electric η βιωσιμότητα ισοδυναμεί με τη συνεχή και δίκαιη ανάπτυξη. Στόχος της εταιρείας είναι να συμβάλει στη δημιουργία ενός κόσμου χωρίς αποκλεισμούς, μέσω μιας ολοκληρωμένης εταιρικής στρατηγικής βιωσιμότητας1.

GREEN ISSUE

145

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ξεχωρίζουν επίσης για την υψηλή βαθμολογία κατά Cradle to Cradle. Το παγκόσμιο αυτό πρότυπο πιστοποίησης αξιολογεί τα προϊόντα εξετάζοντας την ποιότητα των υλικών, την κυκλικότητα του προϊόντος, την προστασία του κλίματος και του αέρα, τη διαχείριση του νερού και του εδάφους. Η Schneider Electric έχει πιστοποιηθεί με επίπεδο C2C-Silver για τη σειρά Merten και με C2C Bronze για τη νέα σειρά Unica. Πάντα με γνώμονα τη στρατηγική εταιρικής βιωσιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πράσινες πιστοποιήσεις των προϊόντων της Schneider Electric και η συνδυαστική χρήση αυτών δύνανται να χαρίσουν επιπλέον πόντους, καθώς εξασφαλίζουν συνθήκες άνεσης, συμβάλλοντας παράλληλα στην εξοικονόμηση ενέργειας, σύμφωνα με τις οδηγίες των επίσημων φορέων. Συγκεκριμένα, στο σύστημα LEED, με τη χρήση προϊόντων της Schneider Electric, μπορείτε να κερδίσετε έως και 5 πόντους στην ενότητα «Υλικά και Πηγές» για την κατασκευή, ανακαίνιση και σχεδίαση κτιρίου όλων των χρήσεων2. Στόχος της Schneider Electric είναι να παρέχει βιώσιμα προϊόντα που έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και συμβάλλουν στην ενεργειακή απόδοση.

1. Η ΕΤΉ ΣΙ Α Έ ΚΘΕΣΗ ΒΙ ΩΣΙ ΜΌΤΗΤΑΣ ΤΗΣ SCHNEIDER ELECTRIC Έ ΠΕΤΑΙ ΤΟ Υ GLOBAL REPORTING INITIATIVE (GRI).

2. ΣΎ ΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν ΕΠΊΣΗΜΟ Ο ΔΗΓΌ LEED BC+D V4 FOR BUILDING DESIGN AND CONSTRUCTION.

Schneider Electric

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

148

ARCHITECTURE DESIGN MAP

SUSTAINABILITY AMBASSADORS

Second hand φυτά, τσάντες από παροπλισμένα πανιά σκαφών, conceptual έπιπλα φτιαγμένα από ήδη υπάρχοντα βιομηχανικά και φυσικά υλικά, η πρώτη πλατφόρμα ανταλλαγής παιδικών ρούχων στην Ελλάδα, ένα διακεκριμένο μπαρ που ψάχνει συνέχεια δημιουργικούς τρόπους προκειμένου να μην έχει φύρα. Πέντε ελληνικές περιπτώσεις μάς δείχνουν τον δικό τους βιώσιμο τρόπο. ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

SALTY BAG Πριν από δέκα χρόνια, το 2013, η Χρύσα Χαλικιοπούλου, ο Σπύρος Ντάικος, ο Παναγιώτης Βαρούχας και ο Στρατής Ανδρεάδης δημιούργησαν την πρώτη εταιρεία κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα, τη Salty Bag, χωρίς κανένας τους να έχει ειδίκευση στην κατασκευή τσαντών. Η Χρύσα είχε σπουδάσει πολιτικός μηχανικός και product designer, o Σπύρος και ο Πάνος ήξεραν από business και marketing, ενώ ο Στρατής είχε κάνει σπουδές Φιλοσοφίας. Με έδρα τους την Κέρκυρα και με την ιστοσελίδα τους να έχει τρεις επιλογές γλώσσας (αγγλικά, ελληνικά και κερκυραϊκά) ξεκίνησαν να κατασκευάζουν στο χέρι τσάντες, είδη ταξιδίου και σπιτιού. Βασικός άξονας της δραστηριότητάς τους είναι η τοπικότητα, τα ανθεκτικά και επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, η αυθεντικότητα, η δυνατότητα καθετί που βγαίνει από το εργαστήριό τους να επιστρέφει σε αυτό και να χρησιμοποιείται ξανά. Τα σχέδιά τους είναι καθημερινά, πρακτικά, ανθεκτικά, απολύτως σύγχρονα και διαχρονικά. Ό,τι φτιάχνουν πρέπει να τηρεί κάποιες προϋποθέσεις. Τα υλικά με τα οποία δουλεύουν πρέπει να είναι χρησιμοποιημένα, διότι αυτά έχουν το χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Για παράδειγμα, συλλέγουν χρησιμοποιημένα πανιά ιστιοπλοϊκών σκαφών, τα πλένουν, ύστερα τα κόβουν στο χέρι στο εργαστήριό τους και μετά τα ράβουν. Το ίδιο κάνουν με τις χρησιμοποιημένες ζώνες αυτοκινήτων που προμηθεύονται από εργοστάσια ανακύκλωσης. Επίσης, επιλέγουν χρησιμοποιημένα καλύμματα σκαφών και ρετάλια. «Για να είναι ένα brand sustainable πρέπει τα υλικά που χρησιμοποιεί να είναι τέτοια. Λόγω της φύσης της παραγωγής τους, τα ανακυκλωμένα υλικά είναι η τελευταία λύση, γι’ αυτό τα προτιμούμε μόνο αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Προσφέρουμε χωρίς κόστος την επιδιόρθωση όλων των προϊόντων μας εφ’ όρου ζωής, για να κρατάτε την τσάντα σας όσο το δυνατό πιο πολλά χρόνια. Εάν επιστραφεί μια τσάντα σε εμάς για επανάχρηση, φυλάσσεται μέχρι να γίνει μια νέα Salty Bag και αυτός που την επιστρέφει κερδίζει έκπτωση 30% για την αγορά της επόμενης τσάντας του. Οι μεταφορές μας εντός Κέρκυρας (συλλογή πανιών, προμήθεια υλικών) οδεύουν προς το να γίνουν carbon neutral, αφού χρησιμοποιούμε πλέον cargo ποδήλατο για τις περισσότερες από αυτές. Παράλληλα, προσπαθούμε να προ-

μηθευόμαστε υλικά σε ακτίνα 500 χλμ., ενώ από το 2022 οι συσκευασίες αποστολής μας έχουν πιο βιώσιμο πρόσημο», εξηγεί ο Στρατής Ανδρεάδης που τρέχει αποκλειστικά την εταιρεία από το 2018. Πρόκειται για ένα brand που έχει τις ρίζες του στη θάλασσα, γι’ αυτό μεταφέρει τις ιστορίες της. Κάθε τσάντα Salty Bag έχει έναν κωδικό που μας ενημερώνει για την ιστορία του πανιού από το οποίο φτιάχτηκε η τσάντα. Εάν η Salty Bag σας είναι ως επί το πλείστον λευκή, σημαίνει ότι έχει κατασκευαστεί από πολυεστέρα (γνωστό και ως DACRON®) και προέρχεται από το πανί που χρησιμοποιείται σε κρουαζιέρες αναψυχής. Τα πανιά των αγωνιστικών σκαφών μπορείς να τα αναγνωρίσεις από τα έντονα χρώματά τους. Το κιτρινωπό υλικό ονομάζεται KEVLAR®, το μαύρο και γκρι είναι ανθρακόνημα, ενώ το γκρι και λευκό είναι Spectra®/Dyneema®. Ένα πιο λεπτό και συχνά πολύχρωμο υλικό είναι το ripstop NYLON®. «Απευθυνόμαστε σε όποιον θέλει να έχει ένα όμορφο, ανθεκτικό αντικείμενο φτιαγμένο στο χέρι με το χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που υπάρχει». Φέτος επέλεξαν να συνεργαστούν με designers και brands προκειμένου να μοιραστούν τις εμπειρίες και τη γνώση ετών που έχουν αποκτήσει. Μεταξύ άλλων, θα συνεργαστούν με τη Χριστιάννα Οικονόμου του All We See Is The Sea, την Κερκυραία πολυτάλαντη σχεδιάστρια Ελεάννα Φωτιάδη και θα φιλοξενήσουν το πρωτοποριακό Fashion Revolution Summer School, όπου φοιτητές και καθηγητές μόδας και design από όλο τον κόσμο θα περάσουν και από την Κέρκυρα τον Ιούνιο για να έρθουν σε επαφή με τις καλύτερες πρακτικές circular design που χρησιμοποιούν.

SALTYBAG.COM

GREEN ISSUE

LINE Στις αρχές του 2022 τρία κορυφαία ονόματα της αθηναϊκής bar σκηνής παρουσίασαν το πολυσυζητημένο πλέον εγχείρημά τους που είναι βασισμένο στις ζυμώσεις με οδηγό την εποχικότητα, τη βιωσιμότητα, τη δουλειά των μικρών παραγωγών και τις συνεργασίες, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας κοινότητας ανθρώπων που θα εξελιχθούν μαζί. Ο Βασίλης Κυρίτσης, ο Νίκος Μπάκουλης και ο Δημήτρης Νταφόπουλος έβαλαν το Line στη λίστα «World’s 50 Best Bars» και όσο περνάει ο καιρός μάς εντυπωσιάζουν ακόμα περισσότερο με τη δουλειά που γίνεται εκεί, σε αυτόν τον χώρο των Κάτω Πετραλώνων που είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από ένα ακόμα μπαρ με φαγητό. Από την πρώτη στιγμή παρουσίασαν κάτι πρωτοποριακό για την Αθήνα, φτιάχνοντας και σερβίροντάς μας κρασιά που δεν είναι από σταφύλι αλλά από σύκο Κύμης, από ρόδι που μαζεύεται στους πρόποδες του Παρνασσού, από βορειοελλαδίτικο μήλο, από μέλι που έρχεται από την Καρδίτσα. «Έχουμε δώσει σε παραγωγούς φρούτων ανά την Ελλάδα τη δυνατότητα να αναδείξουν το προϊόν τους με διαφορετικό τρόπο, να μπουν σε έναν κλάδο που γι’ αυτούς ενδεχομένως ανοίγει μια μεγάλη πόρτα». Για να φτάσουν όλη αυτή την παραγωγή κρασιών που κάνουν δεν θα αγοράσουν δέκα και είκοσι κιλά φρούτα από τους παραγωγούς αλλά από διακόσια έως και έναν τόνο, «όλο αυτό δημιουργεί έναν κύκλο ανθρώπων και συνεργατών που μας δίνουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα χωρίς μεσάζοντες. Τα χρήματα πηγαίνουν κατευθείαν στον παραγωγό, τον βοηθάνε και τον στηρίζουν και έτσι δημιουργείται ένας κύκλος βιωσιμότητας». Βασίζονται στα κρασιά τους για να κάνουν τα δικά τους βερμούτ που θα χρησιμοποιήσουν στο Νegroni, στο Αmericano και στο Dry Martini τους, ενώ τις οινολάσπες που προκύπτουν από τη ζύμωση θα τις εκμεταλλευτεί η κουζίνα για να ωριμάσει ένα τυρί που θα μας σερβίρει μετά από μερικούς μήνες. Η φύρα στο Line δεν πάει χαμένη, θα αρωματίσει τα ποτά τους, θα δώσει το κάτι παραπάνω στα πιάτα τους. «Θα ήταν ψέματα αν λέγαμε ότι τα πετυχαίνουμε όλα στο εκατό τοις εκατό, αλλά το ζητούμενο είναι ο τρόπος σκέψης». Όταν χρησιμοποιούν παντζάρι με διάφορους τρόπους στο μπαρ δίνουν τα φύλλα του στους μάγειρες για να φτιάξουν παντζαρόπιτα. Το

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

«blue cheese» που θα διαβάσετε στη συνταγή του Gimlet πάει να πει ότι για το ποτό σας κράτησαν κεφάλια από ροκφόρ και έκαναν βάμμα από αυτό. Το ζουμί από τα καρότα που έχουν επεξεργαστεί και έχουν καραμελώσει τα σάκχαρά του το χρησιμοποιούν για φτιάξουν τη σόδα τους για το Ηightball, ενώ η πούλπα τους πάει για μαγειρέματα. Για το Mary Pickford αποστάζουν κρασί από ρόδι, παίρνουν το eau de vie και ό,τι μένει στη φλάσκα το χρησιμοποιούν ως βάση για να κάνουν τη δική τους γρεναδίνη. Ο ντοματοχυμός για το άπαιχτο Sustainable Mary γίνεται από τα leftovers της κουζίνας, ενώ στο χείλος του ποτηριού βρίσκουμε πιπεριές, κρεμμύδια και σκόρδα που έχουν γίνει πούδρα για κάποια πιάτα. Όποιο ποτό και αν δοκιμάσετε, κάποια zero waste παρασκευή θα κρύβει από πίσω ‒ μη διστάσετε να ρωτήσετε. Από την εμπειρία του στα μπαρ, ο Βασίλης Κυρίτσης έχει δει άπειρα λεμόνια, λάιμ, πορτοκάλια και ανανάδες να μην αξιοποιούνται ολόκληρα και να πετιούνται στους κάδους. «Πρόκειται για υλικά που ανάλογα με τη φαντασία και τη δημιουργικότητα του καθενός μπορούν να δώσουν πολλά και διαφορετικά πράγματα, μαρμελάδες και πουρέδες, ένα σωρό γαρνιτούρες. Το ιδανικό για μένα θα ήταν κάποια στιγμή να γίνεται ανταλλαγή όσων περισσεύουν μεταξύ των μπαρ και των εστιατορίων της πόλης, γιατί αυτό που μπορεί να είναι άχρηστο σε μένα μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο σε κάποιον άλλον. Κάποιες τάσεις έρχονται και χάνονται, αλλά εδώ μιλάμε για μια ουσιώδη τάση που κάνει τα μπαρ πιο βιώσιμα. Το να εκμεταλλευόμαστε ολιστικά ένα φρούτο, ένα κρέας ή ένα ψάρι είναι σημαντικό και πολύ δημιουργικό». Οι headchefs, o Γιάννης Μαθιουδάκης και ο Ηλίας Κουραχάνης, δημιούργησαν το πρώτο τους απόλυτα zero waste πιάτο όταν τους περίσσεψαν αυγά ρέγγας. Με αυτά έκαναν έναν ταραμά που συνοδεύει την ημίπαστη παλαμίδα τους. Για την ίδια συνταγή έφτιαξαν και ένα σορμπέ από νερό που είχε περισσέψει στο μπαρ από έναν πουρέ κολοκύθας και το αξιοποίησαν ως topping στην οσπριάδα, ενώ το πέστο μυρωδικών είναι από τα περισσεύματα μυρωδικών, «το μπαρ παίρνει τα πιο όμορφα φύλλα κι εμείς τα υπόλοιπα». Το κίμτσι τους φτιάχνεται με ό,τι λαχανικό μένει, για το σεβίτσε τους προμηθεύονται μύδια, τα κάνουν αχνιστά και από το ζουμί τους γίνεται το leche de tigre για να μαρινάρουν το ψάρι τους. Τις κούπες λεμονιού και λάιμ που έχουν ήδη στύψει τις αφυγραίνουν

και τις κάνουν πούδρα, δίνοντας έξτρα γεύση και άρωμα στα πιάτα. Βράζουν τα κόκαλα του αρνιού για να ετοιμάσουν τον ζωμό για τα αραντσίνι γαμοπίλαφο, ενώ το κρέας του αλέθεται, γίνεται κιμάς και έπειτα κεμπάπ. Τα κοτσάνια των μαϊντανών τα αποξηραίνουν και τα χρησιμοποιούν για να καπνίσουν τα κρέατά τους. Ό,τι δεν χρησιμοποιούν μπαίνει στον κομποστοποιητή τους και επιστρέφεται στη Φάρμα Ιζαμπώ στον Άμμο Μεσσηνίας. Και έχουν σκαρφιστεί διάφορα άλλα zero waste κόλπα. Οι δημιουργοί του Line θέτουν και ένα άλλο ζήτημα που δεν συζητάμε ακόμα συχνά όταν μιλάμε για βιωσιμότητα, την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στην εστίαση. «Βλέπουμε ότι το τρωτό σημείο των καιρών μας στην εστίαση είναι η εύρεση προσωπικού. Αν εξαιρέσεις το κομμάτι του μπαρ, όπου οι bartenders έχουν κίνητρο για να εξελιχθούν, το υπόλοιπο προσωπικό, ειδικά το κομμάτι του service, είναι λίγο πιο δύσπιστο, πρόκειται για μια δουλειά που σχεδόν κανείς στην Ελλάδα δεν βλέπει σε επίπεδο καριέρας και είμαστε συνυπεύθυνοι όλοι γι’ αυτό. Σκέψου ότι πολλά μαγαζιά δεν θα ανοίξουν φέτος γιατί δεν υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό για να τα τρέξει ή άλλα θα ανοίξουν με ελλιπές προσωπικό, κάτι που θα κάνει τον κόσμο να διαμαρτύρεται. Όλο το ζήτημα του sustainability, λοιπόν, ξεκινάει από το πώς θα καταφέρουμε οι άνθρωποι που θα εργαστούν εδώ να δουν αυτήν τη δουλειά ως κάτι που μπορεί να τους κρατήσει χρόνια. Δίνουμε όλα όσα δικαιούται κάποιος σε αυτήν τη δουλειά, αποδοχές και άδειες, πράγματα τα οποία για πάρα πολλά χρόνια δεν ήταν αυτονόητα στον χώρο μας. Από κει και πέρα, δίνουμε κίνητρα στο κομμάτι της εκπαίδευσης γύρω από το κρασί, τα κοκτέιλ, το φαγητό, τους φέρνουμε σε επαφή με τα μπαρ με τα οποία κάνουμε συνέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο ώστε να αντιλαμβάνονται πόσο σημαντικοί είναι οι άνθρωποι για τον δικό μας τον κλάδο και ότι, αν θέλει κάποιος, μπορεί να έχει και μια επαφή με το εξωτερικό. Προσφέρουμε επιπλέον οικονομικά κίνητρα και ιδιωτική ασφάλιση σε όσους τους αρέσει το περιβάλλον μας και μένουν σε μας. Γιατί αν δεν υπάρχουν άνθρωποι, δεν υπάρχουν ούτε κοκτέιλ ούτε φαγητό, γι’ αυτό λέμε ότι από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε την κουβέντα περί βιωσιμότητας». ΑΓΑΘΟΔΑΊΜΟΝΟΣ 37, ΚΆΤΩ ΠΕΤΡΆΛΩΝΑ, 210 3421311

149

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

HARRY RIGALO Βρέθηκε από πολύ μικρή ηλικία στο κομμάτι των ανακαινίσεων και των κατασκευαστικών έργων σε οικοδομές, δουλεύοντας και πηγαίνοντας σχολείο ταυτόχρονα. «Εκείνο το διάστημα, δουλεύοντας σε μεγάλα εργοτάξια, ζώντας την τρέλα της κατασκευής των εγκαταστάσεων των Ολυμπιακών Αγώνων, απέκτησα τριβή με τα περισσότερα υλικά. Τα παρατηρούσα και πάντα σκεφτόμουν τη διαφορετική χρήση, προσέγγιση και σύνθεση του καθενός ξεχωριστά». Ο Χάρης Ρηγάλος σπούδασε Μουσική Τεχνολογία, συνθέτοντας παράλληλα μουσική. Πάντα όμως κάτι τον τραβούσε στη σύνθεση υλικών, έτσι καταπιάστηκε με το αναλογικό κολάζ, ενώ στην πορεία ξεκίνησε η ενασχόλησή του με το interior design και την κατασκευή λειτουργικών αντικειμένων. «Τα υλικά μού προκαλούσαν συναισθήματα, μου έδιναν κίνητρο να τα αξιοποιήσω». Νοίκιασε το πρώτο του εργαστήριο, στο οποίο δουλεύει μέχρι σήμερα. Ξεκίνησε συλλέγοντας κάποιες παλιές καρέκλες, βιομη-

150

ARCHITECTURE DESIGN MAP χανικά αντικείμενα και διάφορα άλλα υλικά και με τη λογική του κολάζ, την οποία εφάρμοζε πλέον σε αντικείμενα, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα από αυτά σε μία νέα σύνθεση. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια σειρά από καρέκλες που σε μεγάλο βαθμό λάμβαναν υπόψη τη λειτουργικότητα, χωρίς βέβαια να υπερισχύουν οι κανόνες της, καθώς φτιάχτηκαν με αφορμή τον πειραματισμό και βάσει της ελευθερίας στον σχεδιασμό. Θέλοντας να μεταφέρει το εγχείρημά του σε μια μεγαλύτερη κλίμακα, ξεκίνησε τη διαδικασία της δημιουργίας και σύνθεσης ενός allday μαγαζιού στον Νέο Κόσμο. Το Τέρας είναι ένας πολυδιάστατος χώρος που συνδυάζει το sustainable design με την εστίαση. Υλοποιήθηκε με τη χρήση επίπλων και φωτιστικών σχεδιασμένων στη λογική του recycling. Σε ένα κτίριο του ’30, στο οποίο έγιναν όσο το δυνατό λιγότερες παρεμβάσεις, για το μπαρ αξιοποίησε ξύλα από παλιούς μπουφέδες και παλιά κλωστρά, στο πάτωμα χρησιμοποιήθηκαν ρετάλια από μάρμαρα και παλιά πλακάκια. Τα τελευταία δυόμισι χρόνια έχει επικεντρωθεί σε ένα από τα αρχαιότερα, φυσικά πιο κλασικά υλικά, το μάρμαρο. Αυτή την περίοδο κατασκευάζει μια σειρά επίπλων και αντικειμένων σε συνεργασία με ένα καινούργιο ελληνικό brand, το «thenonobject». Βασικά υλικά της είναι τα ρετάλια αχρησι-

μοποίητων όγκων μαρμάρου, ενώ επαναχρησιμοποιεί και σίδερο. Πόσο εύκολο είναι να κάνει κανείς sustainable έπιπλα στην Ελλάδα; Γιατί δεν βλέπουμε περισσότερες τέτοιες προσπάθειες; «Το sustainable έπιπλο, ειδικά αν προέρχεται από πειραματικά υλικά τα οποία θέλουν μελέτη ως προς την κατασκευή αλλά και τις ιδιότητές τους, μένει πίσω για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς είναι το κόστος κατασκευής, το οποίο καταλήγει να μην είναι ανταγωνιστικό στο μοντέλο του καταναλωτισμού στο οποίο ανήκει και ο χώρος του design. Παρ’ όλα αυτά, γίνονται πολύ αξιόλογες προσπάθειες οι οποίες ανήκουν και στον κόσμο του συλλεκτικού design, το οποίο είναι μια τάση αυξανόμενη και στηρίζει την έννοια της βιωσιμότητας». Εκτός από τον σχεδιασμό conceptual επίπλων που αποτελούν προϊόντα επαναχρησιμοποίησης, ο Χάρης Ρηγάλος έχει και μερικές ακόμα καθημερινές sustainable συνήθειες. Αποφεύγει να υπερβάλλει όταν αγοράζει τρόφιμα, ώστε να μην τα πετάει, και ακολουθεί την ίδια λογική και στο μαγείρεμα. Έχει περιορίσει το κρέας στη διατροφή του, έχει βάλει στη ζωή του το περπάτημα και το ποδήλατο, και ανακυκλώνει. @HARRYRIGALO

GREEN ISSUE

151

SWAPLANET Η ιδέα της Swaplanet, της πρώτης πλατφόρμας ανταλλαγής παιδικών ρούχων στην Ελλάδα, προέκυψε σε έναν αυτοκινητόδρομο κάπου ανάμεσα σε Ουγγαρία, Ρουμανία και Βουλγαρία από την ανάγκη δύο νέων γονιών που ταξίδευαν με τη μικρή κόρη τους, ενώ περίμεναν το δεύτερο παιδί τους, που ήταν διαφορετικού φύλου από το πρώτο. Υπέρμαχοι του zero waste τρόπου ζωής και ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τη διατήρηση των πόρων του πλανήτη, αναλογίστηκαν τι θα έκαναν τα κοριτσίστικα ρούχα που είχαν φυλάξει στην ντουλάπα τους. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα από το οικογενειακό του ταξίδι ο Σερίφ Μπαρακάτ γνωρίστηκε με την Έλενα Στάμου και τον Τζίμυ Νικολαΐδη σε ένα εκκολαπτήριο επιχειρήσεων με σκοπό να δημιουργήσουν μια νεοφυή επιχείρηση με θετικό αντίκτυπο και, μεταξύ άλλων, μοιράστηκε μαζί τους την ιδέα του. Ο Σερίφ είναι Αιγύπτιος, γεννήθηκε στο Κουβέιτ και μετά την κήρυξη του πολέμου μετακόμισε στο Κάιρο, σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στο Μόντρεαλ, η ζωή και η καριέρα του τον ταξίδεψαν στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Λονδίνο, στην Καζαμπλάνκα και τελικά στην Αθήνα. Η Έλενα σπούδασε στην Ελλάδα και στη Μ. Βρετανία Διοίκηση Επιχειρήσεων, Μάρκετινγκ και Επικοινωνία. Γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα σε μια πολύτεκνη οικογένεια, το εφηβικό της όνειρο ήταν να επισκεφτεί περισσότερες από τριάντα χώρες, έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει πολλά προγράμματα για παιδιά και εφήβους. Ο Τζίμυ είναι ένας νέος μπαμπάς, μισός Βρετανός, μισός Λιβανέζος, και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα, την οποία και θεωρεί σπίτι του. Είναι μηχανολόγος μηχανικός και εφευρέτης. Μετά από δέκα χρόνια εργασίας στο Ντουμπάι και στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 2020 επέστρεψε στην Ελλάδα για να γνωρίσει και να αγαπήσει η νέα του οικογένεια τον τόπο όπου μεγάλωσε και ο ίδιος. Έπειτα από σχετική έρευνα ανακάλυψαν ότι η βιομηχανία των ρούχων αποτελεί τον δεύτερο παραγωγό αποβλήτων παγκοσμίως μετά τα πλαστικά και αποφάσισαν να δράσουν άμεσα. Ρωτώντας γονείς με παιδιά 0-14 ετών, μπόρεσαν να χαρτογραφήσουν τις ανάγκες τους και τους λόγους για τους οποίους θα κατέφευγαν στη λύση της πλατφόρμας. Λίγους μήνες μετά, τον Μάρτιο του 2021, η πλατφόρμα είχε γεννηθεί με όλες τις προδιαγραφές που είχαν ζητήσει οι ίδιοι οι γονείς. Στη Swaplanet χρησιμοποιούν ένα επαγγελματικό εργαλείο μέτρησης που τους έχει δοθεί από τον διαγωνισμό ClimAccelerator του EIT Climate-KIC ‒στον οποίο βρέθηκαν μεταξύ των νικητών‒ ώστε να μπορούν να μετρήσουν με αξιοπιστία τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο που έχουν οι υπηρεσίες τους. Βάσει του εργαλείου αυτού, μέχρι σήμερα έχουν κάνει 22.000 ανταλλαγές ρούχων και έχουν εξοικονομήσει 140.000 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, που αντιστοιχεί σε 6.400 ώριμα δέντρα ή 29 φορές τον γύρο του κόσμου με αυτοκίνητο, και 24 εκατομμύρια λίτρα νερού που αντιστοιχούν στη μηνιαία κατανάλωση 2.200 νοικοκυριών.

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023 Η παγκόσμια αγορά μεταχειρισμένων ενδυμάτων αναμένεται να διπλασιαστεί σχεδόν μέχρι το 2027, φτάνοντας τα 350 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ αναμένεται να αναπτυχθεί συνολικά κατά μέσο όρο σχεδόν τρεις φορές πιο γρήγορα από την παγκόσμια αγορά ενδυμάτων. Στην Ελλάδα, με κάθε παραγγελία από τη Swaplanet αποστέλλουν και μια οικολογική κάρτα η οποία ενημερώνει τους χρήστες για τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο που έχει η αγορά τους στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και την αντιστοιχία σε νερό, εκπαιδεύοντας τους γονείς έτσι ώστε να αντιληφθούν ότι μικρές αλλαγές στις αγοραστικές τους συνήθειες επηρεάζουν θετικά το περιβάλλον. «Μέχρι σήμερα μας έχουν εμπιστευτεί και έχουν κάνει εγγραφή στην πλατφόρμα περισσότεροι από 11.500 γονείς που ενδιαφέρονται να κάνουν χρήση των υπηρεσιών μας, αγοράζοντας τα είδη που χρειάζονται για τα παιδιά τους και συνεισφέροντας παράλληλα στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και της κατασπατάλησης νερού από τη βιομηχανία της γρήγορης μόδας. Επίσης, μας έχουν στείλει ρούχα, παπούτσια και βιβλία που δεν χρειάζονται πια, αλλά είναι σε άριστη κατάσταση, ώστε να τα διαλέξουν και να τα αγαπήσουν κάποιοι άλλοι γονείς και παιδιά. Στόχος μας είναι να έχουμε 50.000 μέλη στην πλατφόρμα μας στην Ελλάδα και 150.000 στην Ευρώπη. Στην Ευρώπη και στην Αμερική είναι ευρέως διαδεδομένο να αγοράζεις ρούχα από δεύτερο χέρι και θεωρείται εντελώς φυσιολογικό τόσο για οικονομικούς αλλά και για περιβαλλοντικούς λόγους. Στην Αμερική δύο στα πέντε ρούχα που αγοράζει η Generation Z είναι από δεύτερο χέρι, ενώ είναι σημαντικό για τους νέους να αγοράζουν από βιώσιμες εταιρείες», επισημαίνει η Έλενα Στάμου. Υπάρχουν όμως κι άλλοι λόγοι για να χρησιμοποιήσει κάποιος τις υπηρεσίες της Swaplanet, στην οποία μπορεί να εξοικονομήσει κανείς μέχρι και 90% από τις τιμές της λιανικής. Αν πάλι ψάχνετε συγκεκριμένες μάρκες, στην πλατφόρμα θα βρείτε πάνω από 2.000, άρα δεν χρειάζεται να κάνετε τις αγορές σας σε πολλά καταστήματα. Επίσης, στέλνοντας εκεί τα είδη που δεν χρειάζεστε πια, χωρίς κανένα κόστος, ξεκαθαρίζετε τις ντουλάπες των παιδιών, κάνοντας περισσότερο χώρο, και παράλληλα κερδίζετε και πίστωση σε πλανήτες (1 πλανήτης=1 ευρώ). «Το σημαντικότερο όμως είναι ότι έτσι δίνει κανείς έμπρακτα το παράδειγμα στα παιδιά ότι όλοι μαζί μπορούμε να συμβάλουμε στην προστασία του πλανήτη, του κόσμου στον οποίο ζουν, και αυτό θα το καταλάβουν καλύτερα αργότερα και τα ίδια». Στόχος τους είναι μέχρι το 2024 να δημιουργήσουν έναν κόμβο στο Βέλγιο για την εξυπηρέτηση των αγορών της Γαλλίας, του Βελγίου και της Ολλανδίας και μετά κάθε χρόνο να ανοίγουν από δύο νέες αγορές. «Στο μέλλον τα περισσότερα αγαθά θα ανταλλάσσονται γιατί έχουμε ήδη χρησιμοποιήσει όλους τους πόρους που μας δίνει η Γη. Για να διατηρήσουμε τον τρέχοντα τρόπο ζωής μας θέλουμε ιδέες σαν αυτή, οπότε το να ανταλλάσσουμε είδη που έχουν ήδη παραχθεί είναι μονόδρομος».

SWAPLANET.COM

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ΠΑΠΙΓΙΌΝ PROJECT «Έχω μεγαλώσει σε χωριό, στην Αγγίστα Σερρών, όπου η γιαγιά μου είχε μια αυλή γεμάτη λουλούδια και ήταν πολύ καλή με αυτά, έπιανε το χέρι της φοβερά, ενώ ο παππούς μου αναλάμβανε τα μπολιάσματα στα δέντρα. Βλέποντας αυτούς τους δυο να κάνουν δουλειές κατάλαβα ότι η φροντίδα των φυτών χρειάζεται πάνω απ’ όλα ενσυναίσθηση. Κι όταν πια βρέθηκα σε πόλεις μουντές τις περισσότερες μέρες, τα φυτά ήταν η μόνη μου ευχαρίστηση μέσα στο σπίτι, ήταν ο τρόπος μου να αποσυμπιέζομαι». Επί δεκατρία χρόνια ο Αχιλλέας Χαρίσκος ταξίδευε όπου τον πήγαιναν οι παραστατικές τέχνες. Ρώμη, Παλέρμο και Νάπολη, Βερολίνο, Πράγα, Αγία Πετρούπολη, Πόλη του Μεξικού και Τζακάρτα είναι μόνο μερικές από τις στάσεις που έκανε για να χορέψει. Όταν δεν είχε μαθήματα, πρόβες ή παράσταση έβρισκε τον χρόνο να μαζεύει και να υιοθετεί τα φυτά όσων μετακόμιζαν και δεν είχαν πού να τα αφήσουν, ενώ συνέλεγε κι αυτά που κάποιοι άφηναν στα σκουπίδια, για να τα περιθάλψει. Με τη σειρά του, όταν άφηνε πίσω του μια πόλη για να μεταφερθεί σε μια άλλη, φρόντιζε να χαρίζει τα φυτά του σε φίλους που ήξερε ότι θα τα φροντίσουν, ενώ, αν ταξίδευε με τρένο, έπαιρνε μια-δυο μικρές γλάστρες μαζί του. Όταν πια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 2016 δεν εγκατέλειψε την ενασχόλησή του με τα φυτά, στα οποία είναι εντελώς αυτοδίδακτος. Την περίοδο της πρώτης καραντίνας που όλοι έβλεπαν online παραστάσεις, ζύμωναν ψωμιά και κανόνιζαν διαδικτυακά ποτά, ο Αχιλλέας ήθελε να παίζει τάβλι. «Μου έδωσε ένα μια φίλη που πάνω του είχε την ονομασία ενός παλιού music hall των βορείων προαστίων». Αυτή η ονομασία ήταν ίδια με αυτή ενός κόκκινου πολωνικού λουλουδιού που είχε συναντήσει, και κάπως έτσι βαφτίστηκε το μαγαζί με second hand φυτά που άνοιξε το καλοκαίρι του 2021 στην Κυψέλη. Το Παπιγιόν project είναι ένα μέρος γεμάτο used φυτά που βρέθηκαν εγκαταλελειμμένα, είτε στα σκουπίδια είτε σε μπαλκόνια, ή προήλθαν από μια διαδικασία ανταλλαγής. Πίσω από μια διάφανη λωριδοκουρτίνα έχει δημιουργήσει ένα μικρό εργαστήριο στο οποίο φτιάχνει γλάστρες από ανακυκλωμένα υλικά κηπουρικής, από χώμα που περισσεύει από τις μεταφυτεύσεις, ελαφρόπετρα και μια πολύ μικρή δόση τσιμέντου για να δέσουν, «είναι κατασκευές που κρατάνε την υγρασία λίγο παραπάνω, σίγουρα βοηθούν το φυτό περισσότερο από ένα πλαστικό κασπό». Πέρα από το ότι ανταποκρίνεται στην τάση που θέλει την Αθήνα να πρασινίζει ολόκληρη, δημιουργώντας αστικές ζούγκλες από τα διαμερίσματα μέχρι τους χώρους εστίασης, το Παπιγιόν project βασίζεται στην επαναχρησιμοποίηση και την προωθεί προκειμένου η Αθήνα να αρχίσει να αγοράζει second hand φυτά, όπως κάνει και με τα ρούχα. «Πλέον παίρνουμε τόσα πράγματα από δεύτερο χέρι, γιατί να μην το κάνουμε και με τα φυτά; Πολλοί είναι εκείνοι που παρατάνε

ARCHITECTURE DESIGN MAP τα φυτά τους μέσα και δίπλα σε κάδους, είτε γιατί τα βαρέθηκαν είτε γιατί αυτά έχασαν τη λάμψη τους. Δεν έχει να κάνει με το αν ξέρουν ή όχι να τα φροντίζουν, κανείς στην πραγματικότητα δεν ξέρει ή τουλάχιστον δεν μπορεί να γνωρίζει τι χρειάζεται κάθε γλάστρα αν δεν διαβάσει και δεν πειραματιστεί. Πρέπει να παρατηρείς αν το φυτό περνάει καλά στο σπίτι σου και όχι να το αντιμετωπίζεις σαν ένα άψυχο κομμάτι διακόσμησης, να λες “θέλω αυτά τα φύλλα να μου καλύψουν εκείνη την άδεια γωνία”, δεν πάει έτσι, δεν μπορείς να τοποθετήσεις σώνει και καλά ένα φυτό κάπου που δεν είναι η θέση του». Απολαμβάνει να φροντίζει ένα παρατημένο φυτό, να το ανανεώνει, να του χαρίζει μια δεύτερη ευκαιρία και μια παράταση ζωής κι έπειτα να του βρίσκει ένα άλλο σπίτι. «Ψάχνω συνέχεια νέα φυτά, εκείνα με τα οποία δεν έχει τύχει να ασχοληθώ μέχρι σήμερα, και δοκιμάζω όσα διαβάζω στην πράξη, προκειμένου να μπορώ να συμβουλέψω καλύτερα εκείνον που τελικά θα τα αγοράσει». Το Παπιγιόν project ακολουθεί την εποχικότητα στα φυτά, φιλοξενώντας εκείνα που αντέχουν στις εκάστοτε θερμοκρασίες. Όταν δεν φροντίζει τη δική του ανθισμένη ταράτσα, ο δημιουργός του αναλαμβάνει άλλες, περιποιείται μπαλκόνια και κήπους, ασχολείται κυρίως με καλλωπιστικά κλαδέματα. Πλέον βρίσκει λιγότερα φυτά στα σκουπίδια και προμηθεύεται πολλά από ανακαινίσεις μπαλκονιών, από κηπουρούς που τον ενημερώνουν ότι οι ιδιοκτήτες τους δεν χρειάζονται πια κάποιες από τις γλάστρες τους και δεν ξέρουν τι να τις κάνουν. Αποφεύγει τα φυτά που έρχονται εδώ από μακριά, ενώ πλέον έχει και ένα ψυγείο με ανθοδέσμες, το οποίο γεμίζει με αγριολούλουδα που ευδοκιμούν στην Αττική. ΑΓΊΑΣ ΖΏΝΗΣ 13, ΚΥΨΈΛΗ, 210 8672040

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

MA ARCHITECTURE STUDIO

GREEN ISSUE

JARDIN 32

Πώς μπορούν τα διαμερίσματα να αποκτήσουν χαρακτηριστικά μονοκατοικίας; Αυτή ήταν η βασική ερώτηση που κληθήκαμε να απαντήσουμε. Η φύτευση, το νερό, ο μεγάλος υπαίθριος χώρος και η ιδιωτικότητα αποτέλεσαν τις βασικές μας παραμέτρους για να συνθέσουμε τον κτιριακό όγκο. Δύο διώροφες ισόγειες κατοικίες με κήπο και πισίνα, μία επίπεδη κατοικία με εκτεταμένη βεράντα και πισίνα και μία υπερυψωμένη διώροφη κατοικία με διευρυμένο ακάλυπτο χώρο και πισίνα απαρτίζουν το συγκρότημα κατοικιών. Ο βασικός υποβαθμισμένος εγκάρσιος άξονας κίνησης στο ισόγειο και η τοποθέτηση της φύτευσης στις άκρες των κήπων και των βεραντών διαμορφώνουν ένα φίλτρο για την επίτευξη της ζητούμενης ιδιωτικότητας. Μεγάλη πρόκληση αποτέλεσαν οι αιωρούμενοι υπαίθριοι χώροι που ξεπερνούν τα 6 μέτρα σε προβολή. Αυτό επιτεύχθηκε με την υποχώρηση της όψης κάθε επιπέδου σε σχέση με τον υποκείμενο, έτσι ώστε ο προηγούμενος όροφος να στηρίζει εν μέρει τον επόμενο, και με την εφαρμογή του κατασκευαστικού συστήματος της σύμμεικτης κατασκευής, οπλισμένο σκυρόδεμα και στοιχεία από δομικό χάλυβα. Ως τελική εξωτερική επιφάνεια επιλέχθηκε το ανεπίχριστο μπετόν για να αναδειχθεί ο εύρωστος σκελετός του κτιρίου που στεγάζει τη νέα αυτή πρόταση σύγχρονης κατοίκησης στα προάστια της Αθήνας.

DEVELOPMENT: CAPITOL PROPERTY DEVELOPMENT ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ: BERIOS ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: MA ARCHITECTURE STUDIO - MANTZIOS & ATHANASOPOULOS ΣΤΑΤΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: CUBUS ENGINEERING Η/Μ ΜΕΛΈΤΗ: SKV CONSULTING ENGINEERS ΜΕΛΈΤΗ ΦΩΤΙΣΜΟΎ: CPLD LIGHTING DESIGN CONSULTANTS ΦΥΤΟΤΕΧΝΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: OUTSIDE LANDSCAPE ARCHITECTURE

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ARCHITECTURE DESIGN MAP

EVENT H

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ

ΕΝΌΣ

158

Eκπρόσωποι από 17 κορυφαία αρχιτεκτονικά γραφεία συμμετείχαν σε μια εμπειρία που ξεπερνά την έννοια του «εταιρικού event». Το πρώτο Knauf Episode διοργανώθηκε από την Knauf Ελλάδας και την Design Ambassador.

ΑΠΌ ΤΗ ΔΑ Ν ΆΗ Μ Α Κ Ρ Ή

To πρώτο event «Knauf Episode» ήταν μια διήμερη απόδραση με έδρα τα Ιωάννινα και σταθμό το εργοστάσιο και το λατομείο της Knauf στο Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας. Συνεπής στη φιλοσοφία των events της, η Design Ambassador επιμελήθηκε μια εμπειρία στην οποία τα προϊόντα παρουσιάζονται μέσα σε ένα πλαίσιο φιλοξενίας και one of a kind στιγμών ευζωίας. Η επιλογή των χώρων διεξαγωγής τους είναι εναρμονισμένη με την κουλτούρα του brand της Knauf, την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου και των ανθρώπων του. Οι καλά μελετημένες κορυφώσεις, ως ευεργετικές τελετουργίες, επιτελούν έναν σκοπό: διευκολύνουν την ανάπτυξη ουσιαστικών συναισθηματικών δεσμών και αναμνήσεων που σε βάθος χρόνου ενισχύουν τους θετικούς συνειρμούς που συνοδεύουν τις δραστηριότητες και τις αξίες της Knauf. To πρώτο Knauf Episode κινήθηκε γύρω από τον άξονα του θεμελιώδους και της εξέλιξής του για το καλό της ανθρωπότητας. Αυτό συνδέεται και με την αρχαιότητα της λειτουργίας της εξόρυξης αλλά και με την υπεροχή της Knauf στον τομέα της τεχνολογίας, του R&D, της παραγωγής αλλά και της κοινωνικής ανταπόδοσης. Ο νομαδικός τρόπος ζωής των πληθυσμών της ευρύτερης περιοχής ενέπνευσε το εφήμερο των εγκαταστάσεων και των συνεργατών μας σε θέματα γεύσης αλλά και όσον αφορά το concept της ενίσχυσης των δεσμών ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας. Το event διήρκεσε 2 ημέρες και σε αυτό παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από 17 κορυφαία αρχιτεκτονικά γραφεία.

ΤΟ ΣΗΜΕΊΟ ΕΚΚΊΝΗΣΗΣ ΔΕΣΜΟΊ ΦΙΛΊΑΣ ΔΊΠΛΑ ΣΤΗ ΦΩΤΙΆ Μοναδικό είναι αυτό που υπάρχει ή συμβαίνει μόνο μία φορά. Έτσι ήταν η πρώτη βραδιά του Knauf Episode. Φτάνοντας από την Αθήνα, η πρώτη επαφή με την πόλη των Ιωαννίνων έγινε εν πλω, κατά τη μετάβασή μας στο νησάκι της λίμνης. Μετά το ηλιοβασίλεμα, τα φώτα των χωριών στις απόκρημνες πλαγιές μοιάζουν με αστέρια που αντικρίζουν τους μιναρέδες του επιβλητικού Ιτς Καλέ, του εσωτερικού κάστρου. Φτάσαμε στις 8 και παραμείναμε ως τις 12, ενώ τα τελευταία τουριστικά καραβάκια είχαν φύγει δύο ώρες πριν. Έτσι είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε το νησί σχεδόν στο σκοτάδι και με την υπόνοια της παρουσίας των 120 μόνιμων κατοίκων του πίσω από τα λίγα φωτισμένα παράθυρα στα στενά καλντερίμια. Την ώρα του φαγητού οδηγηθήκαμε στην προκυμαία, στο νομαδικό σκηνικό της ομάδας Nomade et Sauvage. Την τελευταία εικοσαετία έχουμε γευτεί κάθε είδους γκουρμέ πιάτα. Τι μπορεί πια να μας εκπλήξει; Αναδυόμενο μέσα από φωτιές και καπνούς, τα κάρβουνα και τα χειροποίητα χάλκινα τσουκάλια, το φαγητό των Nomade et Sauvage είναι επιμελώς απροσποίητο και προκλητικά αρχέγονο. Η γλυκιά γεύση του comfort food διακόπτεται από μια μεταλλική επίγευση. Οι τροφές που έχουμε διαθέσιμες σε κάθε πιάτο, αντίστοιχες με αυτές που χαρακτηριστικά υπήρχαν στο τραπέζι των νομαδικών φυλών, δένουν με τις αρχές της σύγχρονης

γαστρονομίας. Το φαγητό εν τέλει εκπλήσσει ευχάριστα γιατί η γεύση του είναι οικεία. Μας φέρνει σε επαφή με την ψυχή της ανθρωπότητας. Η τελετουργία φέρνει κοντά τους συνδαιτυμόνες. Το τραπέζι στρώθηκε κάτω από έναν τεράστιο πλάτανο με τα χρώματα του φθινοπώρου, κοντά στο νερό. Στη ζεστασιά μιας τέτοιας τελετουργίας ενδυναμώνονται οι δεσμοί της φιλίας. Η ΕΠΙΛΟΓΉ ΤΗΣ ΒΆΣΗΣ: ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΜΕ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ Τα Ιωάννινα παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον σε 4 πράξεις. Η πρώτη είναι η πιο προσωπική και αφορά τη διαμονή σε μπουτίκ ξενοδοχεία μέσα στο Κάστρο. Η παραδοσιακή φιλοξενία συνάδει με την άνεση εντός sense of place. Με την έξοδο από το ξενοδοχείο, η παλιά οχυρωμένη πόλη των Ιωαννίνων αποκαλύπτει τα ίχνη του βυζαντινού της παρελθόντος, όπου κυριαρχεί η οθωμανική μνημειακή αρχιτεκτονική. Το Βυζαντινό Μουσείο απλώνεται σε ένα ευρύχωρο πάρκο, όπου δεσπόζουν οι μεγάλες δομές. Τα ανακατασκευασμένα από τον Αλή Πασά τείχη το 1815 στηρίχτηκαν σε ένα διπλό τείχος για επιπλέον θωράκιση, με το ενδιάμεσο να γεμίζει με μπάζα ή να διαρθρώνεται σε τοξωτές στοές που σήμερα φιλοξενούν εκθέσεις. Σε αυτόν τον ιστό ξεχωρίζουν τα Γιάννενα του μοντερνισμού, με τα 4 κτίρια του Άρη Κωνσταντινίδη. Μια διαφορετική έκφραση της ελληνικότητας, το Αρχαιολογικό Μουσείο δεσπόζει στο σημείο όπου κάποτε βρίσκονταν οι τουρκικοί στρατώνες. Σε μικρή απόσταση, το

GREEN ISSUE

καφέ «Όαση», με τον απόλυτο εσωτερικό κάνναβο και την ανάδειξη της φύσης των υλικών, υπηρετεί επίσης την αληθινή αρχιτεκτονική. «Αληθινό είναι και ό,τι έχει προϋπάρξει, δηλαδή ό,τι έχει προκύψει σε περασμένα χρόνια και το ξαναβρίσκει μια σύγχρονη εποχή, μέσα από τους δικούς της πια τρόπους, και αφού το ίδιο το είχε βρει η παλιά εποχή με τους δικούς της κι αυτή τρόπους. Με άλλα λόγια, ό,τι ξαναζωντανεύει, είναι επειδή το κρίνουμε αναγκαίο, ωφέλιμο και παραγωγικό», λέει ο Άρης Κωνσταντινίδης. ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΆΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΤΟΜΕΊΟ: ΧΏΡΟΙ ΠΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΏΝΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗ ΧΡΉΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ Η προσήλωση και η εξέλιξη στα θεμελιώδη σημαίνει την επιστροφή στην πρώτη ύλη και στη φύση που μας τη χαρίζει. Φεύγοντας από τη Λίμνη των Ιωαννίνων, κατευθυνόμαστε προς τη λίμνη Αμβρακία για την επίσκεψη στο εργοστάσιο και το λατομείο της Knauf. Η πρώτη εντύπωση από το εργοστάσιο της Knauf είναι ότι εντάσσεται σε ένα ευρύτερο οικοσύστημα. Η βιομηχανική μονάδα βρίσκεται μέσα σε ένα ακμάζον δάσος, όπου οι αντικατοπτρισμοί της λίμνης αγγίζουν τις συσκευασμένες γυψοσανίδες. Ο βιομηχανικός θόρυβος που ενέπνευσε την πειραματική μουσική του 20ού αιώνα δίνει τη θέση του στο τραγούδι των πουλιών. Είναι αλήθεια πως η βιομηχανία που παράγει για τον άνθρωπο συλλειτουργεί με το ζωτικό φυσικό περιβάλλον μας. Η διαφάνεια στη μέθοδο παραγωγής εντυπωσιάζει. Είναι ενδιαφέρον να μαθαίνεις πώς

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

παράγεται κάτι φαινομενικά ταπεινό, που ωστόσο πρωταγωνιστεί στη ζωή μας, κάνοντάς τη λειτουργική. Η νέα γραμμή της Knauf είναι πολύ ευέλικτη παραγωγικά ως προς την ποικιλία των τύπων και των ιδιοτήτων των γυψοσανίδων που μπορεί να δώσει. Σανίδες με διαφορετικά επίπεδα ανθυγρότητας, ηχομόνωσης και πυραντοχής, για χρήσεις εσωτερικές και εξωτερικές, σου δίνουν τη δυνατότητα να φτιάξεις πράγματα που πριν δεν μπορούσες. Καινοτόμα προϊόντα που μέχρι στιγμής δεν είχαν παραχθεί στην ελληνική αγορά υποστηρίζουν τη σύγχρονη τάση της «αφαίρεσης του βάρους», όπως ο Ίταλο Καλβίνο την οραματίστηκε για την εξέλιξη της τέχνης στον αιώνα μας και όπως τελικά απασχολεί ως πεδίο έρευνας την αρχιτεκτονική για λόγους οικονομίας, ταχύτητας και αειφορίας. Επόμενος σταθμός, η πρότυπη κατοικία που κατασκευάστηκε από την Knauf το 2011 με υβριδικό μεταλλικό σκελετό και ειδικά συστήματα ξηράς δόμησης που προάγουν την αποθήκευση και διαχείριση ενέργειας στο κτίριο. Η Knauf επενδύει στην έρευνα στο πλαίσιο ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1994, με πιο πρόσφατο έργο την ανάπτυξη συστημάτων βελτίωσης της ακουστικής, ηχητικής και θερμικής απόδοσης και πυραντοχής πολυώροφων κατασκευών με ξύλινο σκελετό και CLT. Το λατομείο της Knauf αντικρίζει το εργοστάσιο από την αντίπερα όχθη της λίμνης. Φτάσαμε σε αυτό την ώρα του ηλιοβασιλέματος, αφού περάσαμε μέσα από τον οργανικό ελαιώνα της Knauf. Ακολουθεί ένα δάσος που αναπτύσ-

σεται κάθετα, στα σημεία του λατομείου, τα οποία πλέον επιστρέφονται στη φύση. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Knauf μεριμνά και για τη βιωσιμότητα του νεοφυούς δάσους, έχοντας αναλάβει την άρδευσή του. Ο χώρος του λατομείου έχει μετατραπεί σε ένα pop-up bar, μια μοναδική στιγμή που θα χαθεί το επόμενο πρωί, όταν το λατομείο επανέλθει στη χρήση της εξόρυξης. Για λίγο, όμως, μετατρέπεται σε ένα μαγικό ηχοτοπίο υπό τους dream pop και trip hop ήχους του διδύμου Wera & Nick. Ένα signature απόσταγμα από τσίπουρο ζεσταίνει τις καρδιές. Για το κλείσιμο της ημέρας το σκηνικό μεταφέρεται στον χώρο της αποθήκευσης της Knauf. Την αίσθηση συνέχειας προσφέρει ο φωτισμός σε μπλε, μοβ και φούξια τόνους και η μουσική υπόκρουση με κιθάρα και τσέλο. Για το δεύτερο βράδυ του event το τράπεζι των Nomade et Sauvage γεμίζει με τις γεύσεις της περιοχής γύρω από τη Λίμνη Αμβρακία και νέους συνδαιτυμόνες, τους εργαζόμενους αλλά και τα κατοικίδια του εργοστασίου. Το φως και η ευχάριστη ψύχρα της λίμνης, μαζί με τη διάχυτη αίσθηση γύψου και τα χαμογελαστά πρόσωπα, βοηθούν να αποκαλυφθεί το συναίσθημα της Μαλαγουζιάς από τα 900 μέτρα υψόμετρο, ξεδιπλώνοντας όλο τον φρέσκο, δροσερό και ορυκτό χαρακτήρα της. Σαν να αναγνώρισε τον τόπο καταγωγής της.

LIFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

I .

N

ARCHITECTURE DESIGN MAP

D EX

XOΡΗΓΟΙ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ

LAMDA DEVELOPMENT lamdadev.com

POTIROPOULOS + PARTNERS potiropoulos.gr

FURNITURE GALLERY furnituregallery.gr

DOXIADIS+ doxiadisplus.com

PIERIS.ARCHITECTS pierisarchitects.com

HELLENIC PROPERTIES hellenic-properties.com

AREA DOMUS/ KARTELL areadomus.gr

ALUMINCO aluminco.com

PETCO petco.com

EUROPA PROFIL ALUMINIUM S.A profil.gr

STOHELLAS / DRAPA stohellas.gr

ELVIAL elvial.gr

DESIGN PERGOLA design-pergola.com

VITEX vitex.gr

BRIGHT LIGHTING bright.gr

ISOMAT S.A. isomat.eu

NEOKEM neokem.eu

LG HELLAS lg.com

KNAUF knauf.gr

SCHNEIDER ELECTRIC se.com

KRAFT PAINTS kraftpaints.gr

FOSS foss.gr

ELTOP eltop.gr

DELOUDIS deloudis.gr

ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε. depa.gr

ΌΜΙΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ lafarge.gr

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ fysikoaerioellados.gr

DIMAND S.A. dimand.gr

ARMEFTIS PARTNERS armeftis.com

KOSMORIDE kosmoride.gr

STONETECH stonetech.gr

GREEN ISSUE

LiFO – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2023

ADM 5

THE GREEN ISSUE

VISION URBAN MATERIALITY