Magazyn Biomasa nr 8/2018

NR 8 (48) wrzesień 2018 ISSN 2353-9321

/ PrZeCiw normom (Byle)jakośCi Paliw stałyCh

/ Ceny surowca dyktują duzi odbiorcy

zdj. shutterstock

/ Będzie certyfikacja zrębek drzewnych / Zmiany w zakresie zasad zatłaczania biometanu do sieci gazowej

pierwszy w polsce

Narodowy Kongres Biometanu 24 –25 września 2018 roku

…nowe perspektywy dla krajowych wytwórców energii

WY! NOM IN TER

od redakcji

Robimy krok w dobrym kierunku Z

naszych obserwacji rynku biomasy i biogazu wynika, że oba te sektory gospodarki zaczynają właśnie funkcjonować w nowym,

szybszym tempie. Wsparte unijnymi środkami liczne elektrociepłownie stawiają na biomasę jako paliwo, inwestując w modernizację, wymianę kotłów, rozbudowę. Jako przykład takich działań prezentujemy Państwu inwestycję w Olsztynie, gdzie powstaje właśnie ciepłownia Kortowo BIO. Biomasa to także paliwo coraz chętniej wykorzystywane do produkcji ciepła w kogeneracji – wynika z przytaczanego na naszych łamach raportu URE „Energetyka cieplna w liczbach – 2017 r.”.

Pamiętamy także o tym, że przed nami wielkie, pelletowe „żniwa”. W tym sezonie wiele się zmieni, a zaczyna się od cen surowców. Suche lato – zdecydowanie wyższe ceny. Kto je obecnie dyktuje? – na ten temat z Dawidem Jakubowskim, dyrektorem ds. sprzedaży krajowej w Biomasa Partner Group, rozmawia Maciej Roik. Wyraźnie dostrzegalny przez producentów pelletu wzrost zainteresowania odbiorcy indywidualnego tym paliwem pozwala przypuszczać, że to może być kolejny dobry sezon dla branży.

Polecam także lekturę artykułu autorstwa dra hab. inż. Wojciecha Cichego z Instytutu Technologii Drewna w Poznaniu o planach Bioenergy Europe (dawniej AEBIOM) wprowadzenia certyfikacji zrębków drzewnych.

Równie ważny temat, a dla rolników prawdopodobnie ważniejszy niż pellet, to „zielone światło” dla biogazu i biometanu. Informujemy więc Państwa o ważnych zmianach w zakresie zasad zatłaczania biometanu do sieci gazowej, wskazujemy, jaką rolę ma wybór substratu, prezentujemy modele funkcjonowania biogazowni jako sposobu na gazyfikację obszarów wiejskich.

Naszych Czytelników zapraszam także na organizowany przez Biomass Media Group, wydawcę „Magazynu Biomasa”, I Narodowy Kongres Biometanu – niepowtarzalną okazję do spotkania z ekspertami i praktykami w dziedzinie produkcji i wykorzystania biometanu.

Beata Klimczak REDAKTOR PROWADZĄCA

NR 8 (48) wrzesień 2018

oznacza ich niższą wilgotność i lepszą produktywność, a co za tym idzie

spis treści

magazyn dla profesjonalistów

AKTUALNOŚCI 6 8

Aktualności Polska Aktualności świat

10

Niepewne prognozy azjatyckiego rynku biomasy

12

Przeciw normom (byle)jakości paliw stałych

14

Komentarze projektu rozporządzenia Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych

BIOMASA NA ŚWIECIE TEMAT NUMERU

FORUM BIOMASY

BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE 16 20

Biomasa to 9,1 proc. paliw do produkcji ciepła w kogeneracji – jest raport URE za 2017 rok Olsztyn stawia na zielone ciepło

WYWIAD NUMERU

22

Ceny surowca na rynku dyktują duzi odbiorcy – mówi Dawid Jakubowski, dyrektor ds. sprzedaży krajowej w Biomasa Partner Group

BIOMASA DRZEWNA 26 34

Good Chips® – pierwszy europejski certyfikat jakości zrębków drzewnych Efektywne ogrzewanie biomasą – gdy rolę palacza przejmuje komputer

36

Plantacja Oxytree – drugi rok badań

40

Ważne zmiany w zakresie zasad zatłaczania biometanu do sieci gazowej

44 50 54

Wybór substratu istotą w produkcji bioenergii Elektra – ciekawa, polska technologia dla energetyki biogazowej Gazyfikacja obszarów wiejskich – model bsb

57

Krajowa perspektywa dla rynku biodiesla na 2020 rok

60

Polska wciąż w końcówce rankingu Europy

62

Elektryczny wstrząs na rynku odpadowym

64

Targi EKO-LAS za nami!

ROŚLINY ENERGETYCZNE BIOMETAN W PRAWIE BIOGAZ

BIOPALIWA

ELEKTROMOBILNOŚĆ ODPADY

WYDARZENIA

spis treści

Biomasa to 9,1 proc. paliw do produkcji ciepła w kogeneracji – jest raport URE za 2017 rok

/ 16

Good Chips® – pierwszy europejski certyfikat jakości zrębków drzewnych

/ 26

Gazyfikacja obszarów wiejskich – model bsb

/ 54 Członek UPEBI

Prezes Zarządu: Maciej Roik m.roik@biomassmediagroup.pl Członek Zarządu: Maciej Kosiński m.kosinski@biomassmediagroup.pl Biuro Zarządu: Marta Kosińska marta.kosinska@biomassmediagroup.com +48 791 44 33 22 Wydawca: Biomass Media Group Sp. z o. o. ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica NIP: 777 326 38 86 REGON: 3644 9792 6, KRS: 0000626900 tel: +48 791 44 33 22 biuro@biomassmediagroup.pl www.biomassmediagroup.pl

Redaktor naczelna: Jolanta Kamińska j.kaminska@magazynbiomasa.pl Redaktor prowadząca: Beata Klimczak beata.klimczak@magazynbiomasa.pl Redakcja: Rafał Wąsowicz rafal.wasowicz@magazynbiomasa.pl Dział reklamy: Agnieszka Kęczkowska agnieszka.keczkowska@biomassmediagroup.pl +48 730 291 100 Dział prenumeraty: prenumerata@magazynbiomasa.pl +48 791 44 33 22 Korekta: Elżbieta Ignacionek Skład: Wojtek Szybisty

Członek Polskiej Rady Pelletu

Adres redakcji: Magazyn Biomasa ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica k/Poznania redakcja@magazynbiomasa.pl www.magazynbiomasa.pl fb.com/magbiomasa Nakład: 2100 egzemplarzy Druk: JW Projekt

Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treści reklam i nie zwraca tekstów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów, zmiany ich tytułów i doboru zdjęć.

zdj. Ministerstwo Środowiska

Aktualności Polska

Zielone certyfikaty znowu są w cenie Udział „zielonego” prądu sprzedawanego odbiorcom wzrośnie do 19 proc. w 2019 roku i 20 proc. w 2020 roku (z tego 0,5 proc. przypadnie na prąd z biogazowni rolniczych) – wynika z projektu rozporządze-

zdj. Ministerstwo Środowiska

nia opublikowanego przez Ministerstwo Energii.

Przepisy weszły w życie na początku września.

W związku z tym w ostatnich tygodniach ceny zielonych certyfikatów, a więc głównego źródła wsparcia odnawialnych źródeł energii (OZE), wzrosły aż do ok. 133 zł/MWh. Jeszcze rok temu oscylowały wokół 20–30 zł/MWh, a więc poniżej poziomu opłacalności większości instalacji. Wzrost cen certyfikatów to dobra wiadomość dla producentów „zielonej” energii – takich jak elektrownie wodne, elektrownie biomasowe czy wiatrowe. Ministerstwo Energii zaplanoNR 8 (48) wrzesień 2018

wało też na ten rok aukcje OZE, a więc nową formę

Program „Czyste Powietrze” już działa Od 4 września trwa ogólnopolska kampania informacyjna na temat Programu „Czyste Powietrze”. Pro-

zakontraktować zielony prąd z istniejących elektrowni (przejdą z systemu zielonych certyfikatów na kontrakty różnicowe) oraz nowych inwestycji – głównie elektrowni na biomasę, słonecznych i wiatrowych.

gram będzie realizowany w latach 2018–2029. Jego budżet opiewa na 103 mld złotych, z czego finansowanie w formie dotacji to 63,3 mld zł, a w formie pożyczek zwrotnych 39,7 mld zł. Pieniądze zostaną przeznaczone w szczególności na termomodernizację i wymianę źródeł ciepła. Program NFOŚiGW

6

wsparcia dla „zielonej” energetyki, w których chce

Białka Tatrzańska korzysta z OZE

„Czyste Powietrze” był też tematem drugiego spotka-

Spółka Bania z Białki Tatrzańskiej otrzyma z Naro-

nia Zespołu Koordynacyjnego Komisji Europejskiej,

dowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki

Banku Światowego oraz NFOŚiGW w obszarze

Wodnej niemal 3,4 mln zł niskooprocentowanej

efektywności energetycznej w budownictwie jednoro-

pożyczki na budowę ciepłowni geotermalnej, która

dzinnym. Wolfgang Münch, przewodniczący zespołu,

zasili w ciepło i chłód obiekty tamtejszego Kom-

zastępca dyrektora polskiej sekcji w Dyrekcji Gene-

pleksu Turystycznego Bania. Przedsięwzięcie jest

ralnej Regionów w Komisji Europejskiej, podkreślił

kolejnym przykładem efektywnego wykorzystywa-

wagę problemu jakości powietrza, który dotyczy

nia odnawialnych źródeł energii (OZE). W ramach

kilku krajów UE, a do którego rozwiązywania przy-

dofinansowanego projektu przedsiębiorstwo Bania

stąpił polski rząd. Na powagę sytuacji w tej kwestii

wdroży innowacyjny system wykorzystania w do-

zwrócił uwagę Trybunał Sprawiedliwości UE w Luk-

datkowy sposób energii geotermalnej z ujęcia GT1.

semburgu, który w lutym 2018 r. orzekł, że Polska

Woda z odwiertu popłynie do zbudowanej ciepłowni

złamała prawo unijne, dopuszczając do nadmiernych,

geotermalnej, która z kolei zasili w ciepło i chłód

wieloletnich przekroczeń stężeń pyłu zawieszonego

hotel oraz inne budynki w bazie turystycznej Bania.

w powietrzu.

Osiągnięcie tzw. efektu ekologicznego jest planowane

na 2020 rok i przyniesie szacowany roczny

farm wiatrowych. Chcą zapewnienia, że samorządy

spadek emisji gazów cieplarnianych w wysokości

nie zostaną poszkodowane wskutek tego, że ustawa

1040 t CO2/rok. Produkcja energii cieplnej z nowych

o OZE działa wstecz. Wiele z gmin pobierało podatki

mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE

nie tylko za budowlane części wiatraków, ale też za

wyniesie 4928,9 MWht/rok. Koszt całkowity projektu

turbiny. Obawiają się teraz, że będą musiały zwrócić

sięgnie 9 487 652 zł, z czego niskooprocentowana

część pieniędzy farmom wiatrowym. Gmin, które chcą,

pożyczka z NFOŚiGW to 3 365 732 zł.

by sprawę rozstrzygnął TK, jest ponad 30.

Poznań korzysta z „zielonego ciepła”

Definicje mikro- i małej instalacji

Spółki SUEZ Zielona Energia i Veolia Energia Po-

Urząd Regulacji Energetyki przypomina, że zmianie

znań podpisały wieloletnią umowę, obowiązującą

ulegają treści wpisów dokonywanych w rejestrze

przez kolejne 24 lata, na sprzedaż ciepła z Instalacji

wytwórców wykonujących działalność gospodarczą

Termicznego Przekształcania Odpadów Komunal-

w zakresie małych instalacji (RMIOZE) ze względu na

nych (ITPOK). Podpisana umowa reguluje sprawy

zmianę definicji mikro- i małej instalacji odnawialne-

związane ze sprzedażą i zapewnieniem mocy cieplnej

go źródła energii. W związku ze zmianą definicji do-

oraz dostawą „zielonego ciepła” w Poznaniu. – Przez

tychczasowi wytwórcy w małych instalacjach o łącznej

półtora roku eksploatacji spalarni testowaliśmy zasa-

mocy zainstalowanej elektrycznej w przedziale

dy współpracy tej instalacji z poznańskim systemem

<41 kW; 50 kW> z dniem 14 lipca 2018 r. stali się wy-

ciepłowniczym. Dzięki doświadczeniom z tego okresu

twórcami w mikroinstalacjach. Natomiast dotychcza-

mogliśmy przystąpić do wynegocjowania kolejnej

sowi wytwórcy posiadający koncesje na wytwarzanie

umowy na sprzedaż ciepła. Ważnym dla miasta aspek-

energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii

tem tej współpracy jest środowisko naturalne, gdyż

o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej w prze-

dostęp do mocy gwarantowanej przez ITPOK jest

dziale <201 kW; 499 kW> stali się wytwórcami w ma-

efektem bezpiecznego wykorzystania energii z prze-

łych instalacjach. Zgodnie z aktualną ustawą OZE

twarzania odpadów przy jednoczesnej kontrolowanej

mikroinstalacja to instalacja odnawialnego źródła

emisji oczyszczonego powietrza – podkreśla zastępca

energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej

prezydenta miasta Poznania Tomasz Lewandowski.

nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elektro-

NR 8 (48) wrzesień 2018

Aktualności Polska

energetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu

Gminy mają problem z budowlami w energetyce

nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW. Natomiast mała instalacja to instalacja OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW

Jak twierdzą eksperci prawa, nowelizacja ustawy o OZE

i mniejszej niż 500 kW, przyłączona do sieci elektro-

nie jest pozbawiona tematów, które wymagają wyja-

energetycznej o napięciu znamionowym niższym niż

śnienia. Jednym z nich jest brak doprecyzowania co do

110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu

pojęć zawartych w prawie budowlanym. Nie definiu-

większej niż 150 kW i nie większej niż 900 kW, w któ-

ją, czy dany obiekt jest lub czy nie jest budowlą. To

rej łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa

z kolei stało się kością niezgody w przypadku przepi-

niż 50 kW i mniejsza niż 500 kW. Wytwórcy wpisani

sów o opodatkowaniu farm wiatrowych. Kilkadziesiąt

do RMIOZE w III kwartale 2018 r. lub w jego części

gmin zapowiada więc, że złoży wnioski do Trybunału

mają obowiązek złożenia ‒ za ten okres ‒ sprawozda-

Konstytucyjnego z zapytaniem o zgodność z konsty-

nia kwartalnego w terminie do 30 października 2018 r.

tucją przepisów ustawy, które regulują opodatkowanie

Oprac. Beata Klimczak 7

Aktualności Świat przekształcić firmę przy użyciu zrównoważonej

Zielony Facebook

biomasy – dodał. Koszt konwersji czwartej jednostki

Mark Zuckerberg poinformował, że Facebook do

nich, bo na poziomie ok. 30 mln funtów. W moderni-

2020 roku przejdzie tylko na zasilanie z odnawial-

zację poprzednich zainwestował 700 mln funtów.

wytwórczej jest znacznie poniżej poziomu poprzed-

nych źródeł energii. Obecnie korzysta z czystej energii w 50 proc., a już teraz rok 2018 uznaje za rekordowy pod względem zawierania nowych umów na jej dostawę. Facebook ma ambicję, żeby stać się największym komercyjnym odbiorcą energii z OZE. Ostatnio podpisał m.in. kontrakt na zakup energii

Rosja raportuje wzrost produkcji pelletu

NR 8 (48) wrzesień 2018

z farm fotowoltaicznych o łącznej mocy 437 MW,

Rosja informuje, że mimo iż rosyjski przemysł pro-

które zasilą serwery w Prineville. Kontraktuje rów-

dukcji pelletu drzewnego jest stosunkowo młody,

nież dostawy na energię wiatrową. W tym roku firma

dostrzega się w nim duży potencjał. Produkcja Rosji

podpisała m.in. umowę z włoskim koncernem ener-

stanowi obecnie ok. 6 proc. światowego eksportu gra-

getycznym Enel na moc docelową 320 MW z wia-

nulatu drzewnego i zajmuje ósme miejsce na świecie

traków do zasilania serwerów w Papillion. W ten

pod względem całkowitej produkcji pelletu. Rosja

sposób Facebook konsekwentnie realizuje swój cel

wyprodukowała w zeszłym roku ok. 1,75 mln t granu-

całkowitego przejścia na odnawialne źródła energii.

latu drzewnego, co stanowi wzrost o 32 proc. w po-

Jak dotąd udało się to już Google oraz częściowo

równaniu do produkcji w 2016 roku. Wzrost ten jest

Apple, którego placówki w 43 krajach na świecie

przypisywany utrzymującemu się silnemu popytowi

również zasilane są czystą energią.

ze strony Unii Europejskiej i nowych rynków w Azji, w tym w Japonii i Chinach. W 2017 r. wyeksportowano ok. 1,44 mln t granulatu drzewnego, co stanowi wzrost

Drax stawia na biomasę Drax uruchomił swoją czwartą jednostkę wytwarzającą biomasę, przejmując elektrownię w North Yorkshire i tym samym jest o krok bliżej do osiągnięcia swoich planów funkcjonowania bez węgla.

W czerwcu rozpoczęto prace nad konwersją w ramach planowanego programu konserwacji. Zespół

o 34 proc. w porównaniu z 2016 r. W tym roku wywóz ma wynieść 1,5 mln t. Wiodące miejsca eksportu rosyjskiego pelletu to Dania, Korea Południowa, Belgia i Szwecja. Raport przewiduje, że do roku 2020 rosyjska produkcja osiągnie 5 mln t metrycznych rocznie, zwiększając się do 8 mln t metrycznych do roku 2025.

W raporcie podano dane wskazujące, że ok. 60 proc. pelletu pochodzi od 10 dużych producentów.

inżynierów Draxa wykonał wymagane prace w ciągu zaledwie dwóch miesięcy. Po zmodernizowaniu już trzech jednostek węglowych do wykorzystania biomasy, Drax jest obecnie największym projektem dekarbonizacji w Europie. Konwersja czwartej jednostki oznacza, że firma będzie wolna od korzysta-

8

Kalifornia chce mieć wyłącznie czystą energię

nia z węgla przed upływem 2025 roku. – To kolejny

Kalifornia ma zamiar wymagać od detalicznych

ważny kamień milowy w transformacji elektrowni.

dostawców energii elektrycznej, by do 2045 r. cała

Przedłuży żywotność elektrowni, chroniąc miejsca

energia pochodziła ze źródeł odnawialnych lub

pracy, jednocześnie zapewniając czystszą i nieza-

źródeł o zerowej emisji. Taką decyzję podjął senat

wodną moc dla milionów domów i firm – powiedział

kalifornijski 31 maja. Obecnie ustawa, po uchwaleniu

Andy Koss, dyrektor generalny Drax Power. – Zespół

przez Zgromadzenie, wraca do senatu, a potem trafi

Drax opracował kilka bardzo innowacyjnych rozwią-

na biurko gubernatora Jerry’ego Browna. Kalifornia

zań, wykorzystując całą wiedzę, którą zdobyliśmy

jest jednym z wiodących stanów walczących o zni-

podczas prac, które wykonaliśmy do tej pory, aby

welowanie emisji dwutlenku węgla (do 2025 roku)

Aktualności Świat i wytwarzanie energii jedynie z OZE. Do grudnia 2020 ma ona stanowić 33 proc., do 2024 – 40 proc., 45 proc. do 31 grudnia 2027 r. i 50 proc. do końca 2030.

Fabryka pelletu pojedzie z Estonii do Japonii Hekotek, firma zajmująca się inżynierią mechaniczną w Estonii, która projektuje i produkuje

Tilos – grecka wyspa zasilana tylko z OZE

maszyny dla przemysłu drzewnego, ogłosiła, że dostarczy swoją fabrykę pelletu klientowi

Grecka wyspa Tilos ma być pierwszą w regionie,

może wyprodukować 160 tys. t pelletu rocznie,

której system energetyczny zasilany jest tylko z OZE,

trafi do Biomass Fuel Vietnam Co. Ltd. Zakład

jakimi są słońce i woda. Koszt systemu, który prze-

będzie zlokalizowany w prowincji Nghe An

chodzi obecnie testy końcowe, to blisko 14 mln euro,

w Wietnamie i będzie przerabiał trociny, euka-

z czego 11 mln pochodzi z funduszy unijnych. Wyspę

liptusa, akację i drewno sosnowe. Sprzęt dostar-

zamieszkuje 400 osób, jednak w sezonie liczba ta

czony w ramach projektu będzie obejmował

wzrasta do 3000. Komisja Europejska podkreśla, że

sześć maszyn do granulowania CPM. Hekotek

Tilos ma być przykładem rozwiązań dla innych nie-

poinformował, że wstępne prace projektowe

wielkich wysp na terytorium UE, które borykają się

i budowlane są w toku. Prace instalacyjne

z ograniczonym dostępem do kontynentalnej sieci

zaplanowano na wiosnę 2019 r., a obiekt będzie

energetycznej. Energia produkowana przez turbiny

gotowy do użytku pod koniec przyszłego roku.

wiatrowe i moduły fotowoltaiczne będzie magazyno-

Nowy zakład ma dostarczać pellet drzewny do

wana w specjalnych bateriach, skąd w miarę potrze-

Japonii.

by będzie przesyłana do sieci energetycznej.

Oprac. Beata Klimczak REKLAMA

OD

NR 8 (48) wrzesień 2018

w południowo-wschodniej Azji. Fabryka, która

LAT

+48 52 397 20 46, kom. 662 211 532 office@compte-fortech.pl

O

LA

Producent kotłów www.compte-fortech.eu

9

Biomasa na świecie

Niepewne prognozy azjatyckiego rynku biomasy

NR 8 (48) wrzesień 2018 10

Oczekuje się, że rosnące zapotrzebowanie na pellet drzewny w Europie zmniejszy się w ciągu kilku następnych lat. Trudno więc się dziwić, że wielu producentów zwraca uwagę na rozwijający się rynek azjatycki. Ale czy tamtejszy popyt spełni ich wysokie oczekiwania?

A

zjatycki rynek pelletu odnotował gwał-

Oprócz tego niezależni producenci energii zbudowa-

towny wzrost w ciągu ostatnich kilku lat.

li również nowe zakłady dedykowane biomasie, aby

W 2017 r. Korea Południowa sprowadziła 2,4

wygenerować energię potrzebną do spełnienia norm

mln t pelletu drzewnego, 20 razy więcej niż

REC, a następnie sprzedawać ją wytwórcom, które

było importowane w 2012 r. Imponujący wzrost

zgodnie z obowiązującym prawem muszą spełniać

odnotowała również Japonia, która jest obecnie

normy OZE. Jednak rząd Korei ogłosił w maju, że

mniejszym rynkiem. Dość powiedzieć, że Japonia

zmienia on współczynniki REC dla energii wytwarza-

importowała ponad 0,5 mln t w 2017 r., co dało

nej z biomasy. Przykładowo, dedykowana elektrownia

siedmiokrotny wzrost od 2012 r. Wzrósł również

opalana biomasą otrzymuje obecnie 1,5 REC/MWh

udział w importowanych „zielonych paliwach”

energii elektrycznej wytworzonej z biomasy, podczas

innych form biomasy, w tym zrębków i łupków

gdy niektóre nowe elektrownie otrzymają zamiast

orzecha palmowego (PKS).

tego 1 lub 0,5 REC/MWh. Dedykowane wsparcie dla

W Korei Południowej popyt na pellet został ugrunto-

instalacji będzie stopniowo wycofywane, tak aby firmy

wany i wzmocniony przez standard RPS (Odnawial-

aktualnie pracujące miały teraz szansę na osiągnięcie

ny Standard Portfela), który wymaga, aby wszystkie

wyższych wartości REC, jeśli mogą szybko rozpocząć

przedsiębiorstwa energetyczne o mocy zainstalo-

produkcję energii z biomasy.

wanej przekraczającej 500 MW uzyskiwały coraz

Te zmiany będą miały znaczący wpływ na przyszłe

więcej swojej energii elektrycznej z odnawialnych

zapotrzebowanie na pellet w Korei, czyniąc wiele

źródeł energii. Aby spełnić wymagania RPS, wytwór-

projektów ekonomicznie nieopłacalnymi. Ponadto

cy mogą produkować własną energię odnawialną lub

rząd planuje rewaluację wsparcia w zakresie współ-

kupować certyfikaty energii odnawialnej od innych

firmowania w drugiej połowie 2018 r. Wszelkie

wytwórców energii odnawialnej. Do tej pory zapo-

zmiany w polityce w tym zakresie mogą potencjal-

trzebowanie na pellet drzewny pochodzi głównie od

nie ograniczyć przyszły popyt, ale także znacznie

pięciu wytwórców (KOEN, KOSPO, KOMIPO, EWP

zmniejszyć obecne wykorzystanie pelletu w kraju.

i KOWEPO).

Zawirowania na rynku biomasy w Korei mogą z kolei

zdj. shutterstock

Biomasa na świecie dla firm produkujących energię odnawialną, w tym z biomasy. Popularność sektora biomasy zwróciła także uwagę rządu Japonii. Warto zaznaczać, że w przyszłości projekty o mocy powyżej 10 MW będą musiały ubiegać się o dofinansowanie za pośrednictwem systemu aukcyjnego. Oczywiste jest, że nie wszystkie przygotowywane projekty zostaną zrealizowane, ale oczekuje się, że popyt znacznie wzrośnie.

Wydaje się więc, że polityka Unii Europejskiej, oceniana z perspektywy globalnej, oraz rządów krajów europejskich i związana z nią niepewność tego rynku mają i będą miały w najbliższym czasie duży wpływ na wzrost popytu na biomasę właśnie w Azji. Badania Hawkinsa Wrighta i jego nowy raport dotyczący wielu klientów „Strategiczna ocena zapotrzebowania azjatyckiej biomasy na Pacyfik i dostarczania spowodować, że wzrośnie zainteresowanie rynkiem

podaży najprawdopodobniej będą bardzo znaczącym

japońskim, który może się stać bardziej perspekty-

czynnikiem wpływającym na to, ile z planowanych

wicznym źródłem popytu. Japoński potencjał jest duży

projektów będzie realizowanych m.in. poprzez plat-

(prawie 12 GW przyznanej biomasy dotacji w ramach

formy funkcjonujące w Internecie.

ogólnego systemu taryfowego na drewno (FIT) do marca 2017 r). Program FIT zapewnia 20-letnią dotację

Rachael Levinson HAWKINS WRIGHT, Richmond, USA REKLAMA

uzyskiwanie decyzji środowiskowych

NR 8 (48) wrzesień 2018

jej do 2030 r.” wskazują, że ograniczenia w zakresie

Projektowanie oraz obsługa firm w zakresie ochrony środowiska rzetelnie i terminowo

Firma Boroprojekt Sp. z o.o. zajmuje się kompleksową obsługą podmiotów gospodarczych z zakresu ochrony środowiska.

Oferujemy współpracę na wszystkich etapach rozwoju, od procesu inwestycyjnego po bieżące funkcjonowanie firmy.

Nasza oferta: Prace projektowe związane z uzyskiwaniem: - decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, - pozwoleń wodnoprawnych, - pozwoleń na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza - pozwoleń związanych z gospodarką odpadami - pozwoleń zintegrowanych Stała obsługa firm – realizacja, w imieniu przedsiębiorców, obowiązków wynikających z przepisów prawa z zakresu ochrony środowiska

Boroprojekt Spółka z o.o., 60-105 Poznań, ul. Kopanina 28/36, tel.: 664-753-469, e-mail: biuro@boroprojekt.com

www.BoroProjeKt.com 11

TEMAT NUMERU

Przeciw normom (byle)jakości paliw stałych Miał węglowy z siarką i popiołem nie może być paliwem dla gospodarstw domowych – alarmują samorządy i ekolodzy, protestując wobec projektu rozporządzenia ministra energetyki Krzysztofa Tchórzewskiego.

NR 8 (48) wrzesień 2018

D

ołączyły do nich instytucje takie jak minister-

Wszyscy zgodnie podkreślają, że rozporządzenie jest

stwa środowiska oraz przedsiębiorczości i tech-

sprzeczne z rządowym programem Czyste Powietrze

nologii czy inspekcja ochrony środowiska. Normy dla

i m.in. uchwałami antysmogowymi dla poszczegól-

paliw nie są sprawą polityczną, ale społeczną – miały

nych regionów.

być elementem walki o czyste powietrze dla Polski.

W wyniku konsultacji rozporządzenia do Minister-

Dla wielu są dowodem na siłę lobby węglowego.

stwa Energii wpłynęło niemal 150 uwag, zarówno od

Na rozporządzenie dotyczące norm dla paliw stałych

przedsiębiorstw węglowych, grup energetycznych

Polska czeka już zbyt długo. Trzy lata temu powstał

i wielu innych podmiotów. Zarówno Polski Alarm

co prawda projekt rozporządzenia w tej sprawie, ale

Smogowy, jak i Parlamentarny Zespół Górnictwa

w wyniku zmian politycznych (wybory) nie wszedł

i Energii zauważyli, że w dokumen-

on w życie. Projekt z sierpnia 2018 roku został

cie brakuje definicji paliw do kotłów

storpedowany nie tylko przez ekologów czy samorzą-

spełniających wymagania Ekoprojektu.

dowców, ale także środowiska PiS-owskie.

Uwagi tej nie uwzględniono, gdyż „nie-

Jednymi z pierwszych, którzy oprotestowali propo-

uzasadnione jest wprowadzanie kolej-

zycje ministra Tchórzewskiego, byli Polski Alarm

nej grupy paliw.

Smogowy i marszałek małopolski Jacek Krupa.

Wyma-

Dołączyli do nich wkrótce także marszałek Śląska Wojciech Saługa i Mazowsza Adam Struzik, a także prezydenci miast, np. Rybnika (ich wypowiedzi czytaj w Forum Biomasy na str. 12).

12

TEMAT NUMERU gania jakościowe dla paliw zostały zakwalifikowa-

uchybienie przez Polskę zobowiązaniom przewidzia-

ne ze względu na parametry chemiczne, a nie na

nym w przepisach dyrektywy Parlamentu Europej-

emisyjność. Wymagania jakościowe dla ekogorszku

skiego w sprawie jakości powietrza i czystszego

są kompromisem pomiędzy najlepszym węglem, jaki

powietrza dla Europy – podkreśla Wojciech Saługa,

powinien być dostarczany do odbiorcy, a możliwo-

marszałek województwa śląskiego.

ściami produkcyjnymi polskich kopalń. Przyjęcie zbyt restrykcyjnych przepisów w tym zakresie może go węgla dla odbiorcy indywidualnego”. Ministerstwo Środowiska i ekolodzy sprzeciwili się stosowaniu w treści rozporządzenia określeń właśnie takich

Normy jakości węgla są jedną z najważniejszych

jak „ekogroszek” i „ekomiał”, które nie są nazwami

regulacji dla skutecznej polityki ochrony powietrza.

sortymentu węgla, a używa się ich jedynie w języ-

Bez ustalenia tych norm nie jest możliwe rozwią-

ku potocznym. Na dodatek sugerują, że to paliwa

zanie problemu niskiej emisji z ogrzewania domów

bezpieczne dla środowiska. Nie uwzględniając tej

paliwami stałymi. Na normy jakości węgla czekamy

uwagi, ministerstwo uzasadnia: „Intencją wprowa-

w Polsce od bardzo wielu lat. W lipcu sejm doko-

dzenia przedrostka „eko” było wskazanie, że sorty-

nał nowelizacji ustawy o systemie monitorowania

menty ekomiał i ekogroszek mają lepsze parametry

i kontroli jakości paliw. Jednak ustawa bez odpo-

jakościowe niż miał i groszek”. W tym przypadku

wiedniego rozporządzenia wykonawczego niewiele

nasuwa się pytanie, do kogo skierowane ma być

zmieni, a propozycja Ministra Energii przedstawiona

rozporządzenie? Jeśli do odbiorcy indywidualnego,

w sierpniu sankcjonuje najgorsze patologie na rynku

konsumenta, to wówczas funkcjonowanie przedrost-

węgla – do polskich domów dalej będzie można

ka „eko” miałoby sens, ale przecież adresatem tego

sprzedawać węgiel bardzo złej jakości – wysokiej

dokumentu mają być eksperci rynku, producenci

zawartości popiołu, wilgoci czy siarki oraz niskiej

i dystrybutorzy paliw. Dla tych ostatnich dodatek

wartości opałowej. Według projektu rozporządzenia

„eko” to doskonały chwyt marketingowy.

zawartość popiołu sięgać będzie nawet 28 proc., wil-

Największej krytyki doczekała się zdj. shutterstock

Andrzej Guła Polski Alarm Smogowy

informacja zawarta w tabeli

goci 24 proc., a siarki 1,8 proc. Klientom indywidualnym będzie sprzedawany surowiec, którego połowa

nr 6, a dotycząca mia-

to bezużyteczny balast, a do powietrza w Polsce będą

łu, w której określono

trafiać setki tysięcy ton pyłu i mnóstwo innych rako-

maksymalną zawartość

twórczych związków. Stąd też Polski Alarm Smogo-

popiołu na poziomie

wy krytycznie odnosi się do ministerialnych propozy-

28 proc., siarki, 1,8 proc., wil-

cji. Zresztą nie tylko PAS, ponieważ wśród instytucji

gotności – 24 proc. To wartości, które po-

składających bardzo krytyczne uwagi znalazły się

winny dyskwalifikować miał jako paliwo dla

Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Przedsiębior-

gospodarstw domowych. Ich dopuszczenia

czości i Technologii, Ministerstwo Zdrowia, Główny

do użytku w sektorze komunalno-bytowym nie

Inspektorat Ochrony Środowiska oraz liczne samo-

można tłumaczyć tym, że „Miał węglowy spełniający

rządy i organizacje społeczne. W swoim najnowszym

wymagania jakościowe jest pełnoprawnym paliwem,

raporcie Najwyższa Izba Kontroli pisze, iż zapisy

który umożliwia najuboższym obywatelom ogrzewania gospodarstwa domowego”, bo tym samym podtrzymuje się zjawisko

NR 8 (48) wrzesień 2018

doprowadzić do całkowitego zablokowania polskie-

zawarte w projekcie Ministra Energii zabezpieczają w znacznie większym stopniu interesy lobby węglowego aniżeli dążenie do ochrony obywateli i śro-

ubóstwa energetycznego. – W zapropo-

dowiska naturalnego przed negatywnym wpływem

nowanym projekcie rozporządzenia

zanieczyszczeń powietrza. Pozostaje mieć nadzieję,

zignorowano również wnioski płynące

iż Minister Energii nie pozostanie obojętny na głos

z wyroku Trybunału Sprawiedliwości

innych ministrów oraz przedstawicieli samorządów

Unii Europejskiej, stwierdzającego

i dokona poważnych zmian w swoim projekcie.

13

FORUM BIOMASY

Tak oceniają projekt rozporządzenia Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych: Adam Struzik marszałek województwa mazowieckiego Zgodnie z rozporządzeniem w sprzedaży pozostanie węgiel o bardzo wysokiej zawartości siarki, popiołu i wilgoci. Przy spalaniu paliw o parametrach wskazanych w rozporządzeniu w nowoczesnych kotłach nie będą dotrzymane standardy emisyjne określone dla tych urządzeń. Wprowadzenie standardów zalecanych przez akredytowane laboratoria pozwoliłoby na dotrzymanie standardów emisyjnych określonych dla nowoczesnych kotłów (wartości podane w rozporządzeniu kilkakrotnie przekraczają wartości optymalne w tym obszarze). Niezwykle ważna jest też jakość techniczna węgla – brak zdefiniowania zawartości podziarna w przedłożonym przez resort energii projekcie dokumentu pozwala na mieszanie miału z odpadem węglowym (flotokoncentrat i muł). Jest to sprzeczne z ustawą o monitorowaniu i kontroli jakości paliw.

NR 8 (48) wrzesień 2018

Wojciech Saługa marszałek województwa śląskiego Jednym z fundamentalnych warunków obniżenia emisji, obok wymiany niskosprawnych urządzeń grzewczych, jest całkowite wyeliminowanie mułów i flotokoncentratów, miałów niskiej jakości oraz węgla brunatnego, a takie ograniczenia nie wynikają z przedstawionego projektu. Ponadto usankcjonowanie wprowadzenia do obrotu i stosowania węgli wysoko zasiarczonych spowoduje eskalację problemu i przekroczenia wartości dopuszczalnych dla dwutlenku siarki.

W zaproponowanym projekcie rozporządzenia zignorowano również wnioski płynące z wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, stwierdzającego uchybienie przez Polskę zobowiązaniom przewidzianym w przepisach dyrektywy Parlamentu Europejskiego w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza

Piotr Kuczera prezydent Rybnika Dla sektora komunalno-bytowego nadal będą dopuszczone do sprzedaży odpady węglowe oraz węgle o wysokiej zawartości popiołu, siarki i wilgoci. Zwróciłem się więc do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o interwencję w tej sprawie i nakłonienie Ministra Energii do gruntownej poprawy projektu rozporządzenia. Proponowana maksymalna zawartość wilgoci 20 proc., plus 3 proc. dopuszczalnego odchylenia, będzie nie tylko utrudniać walkę o czyste powietrze, ale również godzić w interesy kupujących, którzy w każdej tonie węgla będą płacić za 200 kg wody.

To, że dopuszczono odchylenia od wartości parametrów jakościowych paliw stałych, w rzeczywistości spowoduje dalsze obniżenie ich standardów jakościowych.

14

zdj. W. Troszka

dla Europy.

REKLAMA

RozdRabniacze do odpadów i biomasy Profesjonalne rozdrabniacze dla biogazowni, producentów biomasy jak i hodowli bydła Wysokie wydajności – w zależności od ciągnika Niewrażliwy na wilgotność surowca (do 80% H2O) Korzystny stosunek mocy do wydajności Zaprojektowana do pracy ciągłej 24 h/7 Prosta, nieskomplikowana budowa System oparty na 24-ech młotkach zamiast tradycyjnego rozwiązania z sitami Idealny dla odpadów owocowych, warzywnych Idealny dla rozdrabniania słomy kukurydzianej z kolbami JEDNA MASZYNA – WIELE MOŻLIWOŚCI Idealna dla producentów bydła (ścielenie, przygotowanie karmy) Opcjonalnie – możliwe mielenie ziarna na CCM (na tym samym urządzeniu

tel. +48 504 955 107

+48 61 842 52 15

e-mail: biuro@barbatus.pl REKLAMA

P. P W. .W“. B“uBdumd emt e” t ”

Dariusz Nocoń, Adam Nocoń Dariusz Nocoń, Adam Nocoń ul.PStaszica ul.

Staszica .W . 171 “ B171u d m e t ” 41-250 Czeladź 41-250 CzeladźAdam Nocoń Dariusz Nocoń, ul. Staszica 171 tel.: +48+48 32 265 17 02 tel.: 32 265 17 02 41-250 Czeladź fax.:fax.: +48+48 32 265 87 12 32 265 87 12 tel.: +48 32 265 17 02 e-mail: budmet@budmetnocon.pl e-mail: budmet@budmetnocon.pl fax.: +48 32 265 87 12

Członek i założyciel Członek i założyciel Polskiej Rady Pelletu Polskiej Rady Pelletu Członek i założyciel Polskiej Rady Pelletu

e-mail: budmet@budmetnocon.pl

www.budmetnocon.pl www.budmetnocon.pl www.budmetnocon.pl FOREST FOREST sprawność >96% FOREST sprawność >96%

sprawność >96%

Ekologiczne Ekologiczneurządzenia urządzeniagrzewcze grzewcze Ekologiczne urządzenia grzewcze

BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE

Biomasa to 9,1 proc. paliw do produkcji ciepła w kogeneracji – jest raport URE za 2017 rok

NR 8 (48) wrzesień 2018

Dywersyfikacja paliw zużywanych do produkcji ciepła postępuje bardzo powoli – wynika z dorocznego raportu przygotowywanego przez Urząd Regulacji Energetyki od 2002 r. „Energetyka cieplna w liczbach – 2017 r.”. Węgiel i pochodne stanowią prawie 74,0 proc. paliw zużywanych w źródłach ciepła, biomasa stanowi 9,1 proc.

J

ak wynika z raportu URE „Energetyka cieplna

Słaby rok dla kogeneracji

w liczbach – 2017 r.”, poziom inwestycji w ciepłow-

Rok 2017 jest kolejnym, w którym poziom inwe-

nictwie spadł drugi rok z rzędu, natomiast udział

stowania w majątek ciepłowniczy uległ obniżeniu.

kogeneracji, czyli produkcji energii elektrycznej

– Po znacznym spadku poziomu nakładów inwe-

i cieplnej w wyniku procesu jednoczesnego wytwa-

stycyjnych w koncesjonowanym ciepłownictwie

rzania, w produkcji ciepła stoi w miejscu. Najwięcej

w 2016 r. ‒ nakłady w łącznej wysokości

przedsiębiorstw pracujących na zasadach kogene-

2 987,1 mln zł były o 33,2 proc. niższe niż w 2015 r.

racji funkcjonuje w województwie lubuskim, a najmniej w zachodniopomorskim.

Z raportu wynika, że w 2017 r. wytwarzaniem ciepła

– w 2017 r. obniżyły się o kolejne

Najwięcej ciepła ze źrodeł odnawialnych wytwarzane było w województwie kujawsko-pomorskim i w województwie pomorskim

zajmowało się pra-

16

4,3 proc. i wyniosły 2 859,9 mln zł.

Obniżeniu uległy przede wszystkim nakłady przeznaczone na inwestycje w źródła ciepła – o 8,3 proc. – czytamy w raporcie. Finansowanie inwestycji przez koncesjonowane przedsiębiorstwa ciepłownicze odbywało się głównie ze środków własnych.

wie 90 proc. wszystkich badanych przedsiębiorstw

W 2017 r. ich udział w finansowaniu poniesionych

ciepłowniczych. Wytworzyły one, łącznie z ciepłem

nakładów wyniósł prawie 85,8 proc. nakładów

odzyskanym w procesach technologicznych (odzysk

całkowitych.

ciepła), 431,7 tys. TJ ciepła, co wskazuje na wzrost

W 2017 r. spośród 395 wytwórców ciepła biorących

o 3,5 proc. w stosunku do roku ubiegłego.

udział w badaniu tylko 30,6 proc. z nich wytwarzało

E-MAIL OFFICE@HS-KABELTECHNIK.AT

TELEFON +43 (0) 77 62/43 705

WWW WWW.HS-KABELTECHNIK.AT

SONdY LAmbdA

CZujNIkI dO OgRZEWANIA bIOmASY

Zalety:

• Najwyższa wydajność • Obniżona emisja

O2 %

Sygnał do wprowadzania świeżego powietrza

Sygnał do rozpoczęcia wprowadzania świeżego powietrza

Czas

ZAINTERESOWANY? Odwiedź naszą stronę

WWW.HS-KABELTECHNIK.AT

Ceramiczna zapalarka Zalety:

• Czas załpłonu 60–90 sekund • Praca ciągła w temperaturze 1000 st. C • Odporne na utlenianie i korozje

w województwie podkarpackim (33,2%), pomorskim (15,4%), lubelskim (13,4%) i w mazowieckim (11,5%). Natomiast najwięcej ciepła ze źródeł odnawialnych (OZE) wytwarzane było w województwie BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE kujawsko-pomorskim (37,8%) i w województwie pomorskim (16,3%).

Rysunek 4. Struktura produkcji ciepła według zużywanych paliw w 2017 r.

100 90 %

80 70 60 50

40 30 20 10 0

Paliwa węglowe

Paliwa gazowe

Olej opałowy

OZE

Pozostałe

NR 8 (48) wrzesień 2018

ciepło w kogeneracji. Udział ciepła wytwarzane-

ziemny i 9,1 proc. biomasa. Udział poszczegól-

go w kogeneracji z produkcją energii elektrycznej 14

nych paliw w wytwarzaniu ciepła jest również do-

w produkcji ciepła ogółem kształtuje się od kilku

syć zróżnicowany pod względem terytorialnym.

lat na niezmienionym poziomie, w 2017 r. wyniósł

W sześciu województwach ponad 90 proc. ciepła

61 proc., tj. 241,6 tys. TJ.

wytwarzane było z paliw węglowych: w świętokrzyskim (94,5 proc.), dolnośląskim (93,5 proc.),

Kogeneracja – proces ważny dla biomasy

opolskim (93,1 proc.), warmińsko-mazurskim

Paliwa węglowe w dalszym ciągu stanowią prawie

(92,1 proc.), łódzkim (91,0 proc.) oraz małopol-

74,0 proc. paliw zużywanych w źródłach ciepła. Zróż-

skim (90,1 proc.), natomiast w województwie

nicowanie paliw zużywanych do produkcji ciepła

lubuskim najmniej, bo tylko 10,7 proc. W woje-

jest nieco większe wśród przedsiębiorstw produkują-

wództwie lubuskim aż 88,6 proc. ciepła wytwa-

cych ciepło w kogeneracji.

rzane było w oparciu o gaz ziemny. Znaczący

W tej grupie przedsiębiorstw również dominują

udział gazu ziemnego w wytwarzaniu ciepła zano-

paliwa węglowe, ale już 30,6 proc. stanowią inne

towano również w województwie podkarpackim

paliwa, w tym 6,7 proc. olej opałowy, 8,5 proc. gaz

(33,2 proc.), pomorskim (15,4 proc.), lubelskim

Tabela 1. Zużycie paliw do produkcji ciepła w 2017 r.

Wyszczególnienie

Zużycie paliw do produkcji ciepła w kogeneracji ogółem

ogółem [GJ]

węgiel kamienny węgiel brunatny olej opałowy lekki olej opałowy ciężki gaz ziemny wysokometanowy gaz ziemny zaazotowany biomasa biogaz inne odnawialne źródła energii odpady komunalne stałe odpady przemysłowe nieodnawialne pozostałe paliwa

18

326 611 639,2 7 199 447,2 1 272 807,5 21 918 189,7 31 059 469,3 7 522 867,1 33 571 663,6 211 549,8 637 341,3 5 358 866,3 398 280,0 16 523 170,8

w kogeneracji [%]

227 489 286,1 6 624 836,3 824 867,0 21 890 322,9 21 716 009,1 6 976 969,7 30 650 492,5 203 813,0 19 724,0 5 325 094,4 398 280,0 15 046 696,2

72,21 1,59 0,28 4,85 6,87 1,66 7,42 0,05 0,14 1,18 0,09 3,65

67,47 1,96 0,24 6,49 6,44 2,07 9,09 0,06 0,01 1,58 0,12 4,46

BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE (13,4 proc.) i w mazowieckim (11,5 proc.). Nato-

REKLAMA

miast najwięcej ciepła ze źródeł odnawialnych (OZE) wytwarzane było w województwie kujawsko-pomorskim (37,8 proc.) i w województwie pomorskim (16,3 proc.).

Korzystniejsze ceny ciepła z kogeneracji W 2017 r. średnia cena ciepła sprzedawanego ze wszystkich koncesjonowanych źródeł wytwarzających ciepło wyniosła 37,86 zł/GJ i była niższa o 1,1 proc. niż w 2016 r.

Ceny ciepła ze źródeł wytwarzających ciepło w kogeneracji były zdecydowanie niższe niż ceny ciepła ze źródeł niebędących jednostkami kogeneracji – o 13,4 proc. Największe różnice zanotowano w województwie mazowieckim (o 32,3 proc.), podlaskim (o 23,0 proc.) i świętokrzyskim (o 22,9 proc.).

W dwóch województwach, kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim, ceny ciepła ze źródeł NR 8 (48) wrzesień 2018

pracujących w kogeneracji i ze źródeł niebędących jednostkami kogeneracji kształtowały się niemal na tym samym poziomie, a w województwie wielkopolskim i zachodniopomorskim ceny ciepła z kogeneracji były wyższe. Wysokość cen ciepła jest ściśle związana z rodzajem paliwa zużywanego w źródle do jego wytwarzania. W 2017 r. wzrosły tylko ceny ciepła produkowanego z gazu ziemnego zaazotowanego. Zdecydowanie najwyższe ceny miało nadal ciepło wytwarzane w źródłach opalanych olejem opałowym lekkim, a także gazem ziemnym wysokometanowym. Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym w ostatnich latach jest obniżanie cen ciepła wytwarzanego z tych paliw.

W 2017 r. ceny ciepła z oleju opałowego lekkiego uległy obniżeniu o kolejne 17,5 proc., a z gazu ziemnego wysokometanowego o 5,1 proc. w stosunku do 2016 r.

To ceny ciepła wytwarzanego z węgla kamiennego są istotnym elementem kształtowania poziomu przychodów sektora ciepłowniczego oraz obciążeń odbiorców ciepła ze względu na dominującą rolę tego paliwa w wytwarzaniu ciepła w kraju.

Oprac. Redakcja na podst. raportu URE „Energetyka cieplna w liczbach – 2017 r.” opublikowanego w sierpniu 2018 r.

AMS elektronik

66-225 Szczaniec, ul. Lipowa 31 tel. 604 461 595, e-mail: ams@e7.pl 19

BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE

Olsztyn stawia na zielone ciepło

Panie prezesie, skąd idea budowy instalacji na biomasę? Jakie uwarunkowania przyczyniły się do decyzji o tej inwestycji?

Budowany obecnie nowy kocioł biomasowy jest elementem strategii przebudowy całego systemu wytwarzania ciepła w Olsztynie. W drodze analizy zmian otoczenia,

zdj.: MPEC Sp. z o.o. w Olsztynie

NR 8 (48) wrzesień 2018

W Olsztynie pod koniec sierpnia wmurowano akt erekcyjny pod budowę ciepłowni Kortowo BIO. Będzie ona zasilana zrębkami drzewnymi. Moc cieplna kotła zasilanego biomasą będzie wynosić 25 MW. „Zielone” ciepło popłynąć ma do mieszkańców Olsztyna już w 2019 roku. Prezes zarządu MPEC Sp. z o.o. w Olsztynie Konrad Nowak podkreśla, że inwestycja jest tylko częścią większych zmian dotyczących wytwarzania ciepła.

// Konrad Nowak, prezes zarządu MPEC Sp. z o.o. w Olsztynie

szczególnie w kontekście środowiskowym i związanej z tym legislacji, uznaliśmy, że nie możemy dalej bazować na systemie, w którym prawie 100 proc. ciepła produkowane jest w oparciu o węgiel. Podjęliśmy wyzwanie, aby w perspektywie kilku najbliższych lat uzyskać status efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego, o którym mowa w prawie energetycznym. Do spełnienia

Ciepło z biomasy będzie trafiać do mieszkańców

tego kryterium potrzebna jest budowa innych niż kon-

Olsztyna. Nowa instalacja pozwoli na wytworzenie

wencjonalne źródeł pracujących na potrzeby Miejskiej

w sezonie grzewczym ok. 490 TJ ciepła do miej-

Sieci Ciepłowniczej. Brak statusu efektywnego energe-

skiej sieci ciepłowniczej, co umożliwi ogrzanie

tycznie systemu ciepłowniczego praktycznie uniemożli-

ok. 930 tys. m2 mieszkań naszych odbiorców.

wia pozyskiwanie finansowań na inwestycje ze środków unijnych. Kolejnym powodem podjęcia tego zamierze-

Czy Olsztyn mocno stawia na energię pozyskiwaną

nia jest ucieczka przed rosnącymi kosztami uprawnień

z innych paliw niż najbardziej popularny w Polsce

do emisji CO2, które mają coraz drastyczniejszy wpływ

węgiel?

na kształtowanie ceny ciepła.

MPEC Olsztyn bardzo stanowczo stawia na dywersyfikację paliw. Tak jak powiedziałem, obecny stan,

20

Do kogo trafiać będzie ciepło z biomasy

w którym prawie całe ciepło pochodzi wyłącznie ze

wytworzone w Kortowie BIO?

spalania węgla, jest niebezpieczny. Wobec tak dużej

zdj.: MPEC Sp. z o.o. w Olsztynie

BIOMASA W CIEPŁOWNICTWIE

Ekojanosika w kategorii Przedsiębiorstwo Edycji 2018 r., w ramach konkursu organizowanego przez Narodową Radę Ekologiczną. Nagrodę naszej Spółce przyznano za działania na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego. W tym roku olsztyńskie przedsiębiorstwo obchodzi jubileusz 50-lecia.

Głównym elementem instalacji jest kocioł na biomasę, jaka jest jego moc?

Moc cieplna kotła z czeskiej spółki PBS Brno zasilanego biomasą będzie wynosić 25 MW. Dodatkowo instalacja będzie wyposażona w układ odzysku ciepła, który może odzyskać ze spalin nawet do 4 MWt przy zachowaniu odpowiednich parametrów spalin oraz wody.

niepewności geopolitycznej, krajowych problemów z wydobyciem węgla, ogólnej presji na dekarbonizację,

Inwestycja będzie realizowana przez sprawdzone

jedynym właściwym kierunkiem jest jak najszersza

na rynku firmy, a niektóre elementy przypłyną aż

dywersyfikacja w oparciu o najlepiej lokalne źródła

zza oceanu.

paliwowe, które trzeba racjonalnie oszacować. Roczne

Generalnym wykonawcą jest firma REMAK SA,

zużycie biomasy przez naszą jednostkę będzie wynosić

dawniej Energomontaż Zachód Wrocław, która ma

ok. 55 000 Mg zrębki drzewnej, co stanowi bezpiecz-

50-letnie doświadczenie w energetyce. W jej port-

ny poziom pozyskania z lokalnych lasów. Kolejnym

folio są tak znane inwestycje jak elektrociepłownia

krokiem będzie budowa elektrociepłowni zasilanej

w Opolu, Jaworznie, Kozienicach i Gorzowie. W no-

paliwem alternatywnym. To projekt będący w ostatniej

wej ciepłowni Kortowo BIO, oprócz kotła z Czech,

fazie przedrealizacyjnej. Zgodnie ze strategią woje-

znajdzie się też komin z Danii, a ruszt ze Stanów

wódzką, źródło to, spalając 100 tys. Mg paliwa alterna-

Zjednoczonych.

NR 8 (48) wrzesień 2018

MPEC Sp. z o.o. w Olsztynie otrzymało tytuł

tywnego, ma domknąć system gospodarki odpadowej.

W rezultacie wykorzystanie węgla do produkcji ciepła

Zadanie uda się wykonać między innymi dzięki

w mieście spadnie docelowo o ponad połowę.

wsparciu z NFOŚ i GW… Koszt budowy instalacji wynosi ok. 44 mln zł. Spółka

Kiedy do olsztyńskich mieszkań popłynie „zielone”

na realizację tego zadania pozyskała dofinansowanie

ciepło?

w formie dotacji na poziomie 49 proc. (21,6 mln zł)

Umowa budowy ciepłowni opalanej biomasą zo-

w ramach Poddziałania 1.1.1 Programu Operacyjnego

stała podpisana 20.12.2017 r. 4.05.2018 r. uzyskano

Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 oraz pożyczkę

pozwolenie na budowę (decyzja stała się ostatecz-

ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowi-

na). Przekazanie do użytkowania instalacji zasilanej

ska i Gospodarki Wodnej w kwocie ok. 22,4 mln zł.

biomasą planowane jest do 10.05.2019 r.

Rozmawiała Beata Klimczak 21

WYWIAD NUMERU

Ceny surowca na rynku dyktują duzi odbiorcy

NR 8 (48) wrzesień 2018

Z Dawidem Jakubowskim, dyrektorem ds. sprzedaży krajowej w Biomasa Partner Group, o cenach surowca do produkcji pelletu, jego dostępności oraz prognozach dla rynku na najbliższe lata rozmawia Maciej Roik.

W ostatnich tygodniach wśród przedstawicieli branży pelletowej coraz głośniej mówi się o rosnących cenach surowca do produkcji. Jak obecnie kształtują się ceny trocin – w zależności od ich jakości – i jak przedstawia się kwestia ich dostępności?

Ten rok jest wyjątkowy pod wieloma względami.

Nie dość, że ceny surowca na sezon letni 2018 nie spadły, to w wielu przypadkach zanotowaliśmy podwyżki na poziomie 10–15 proc. Rozpoczynający się sezon zimowy nie zaskoczył nas, ponieważ spodziewaliśmy się również podwyżek na takim poziomie. Ich wysokość zależy od regionu wytwórcy surowca.

W niektórych miejscach podwyżki sięgnęły 18–20 proc., w innych 7–10 proc. Liczba dużych odbiorców z innych branż jest tutaj decydująca. Wielkie znaczenie ma też struktura surowca, czyli jego ziarnistość oraz wilgotność. Ceny tzw. wióra strugarskiego potrafią być o 60–80 zł/Mg wyższe niż trociny z traka czy wielopiły, jednak przy większej skali zakupów należy przymknąć na to oko kosztem dobrych relacji z wytwórcą. Mijający bardzo ciepły i suchy sezon letni spowodował znaczny wzrost ceny zakupu w przeliczeniu na tonę. Oczywiście należy wziąć pod

22

WYWIAD NUMERU uwagę niższą o ok. 10–15 proc. wilgotność i, co za tym

dofinansowaniem przez państwo wymiany

idzie, wzrost efektywności produkcji. W tym sezonie

starych kotłów na urządzenia ekologiczne.

chyba po raz pierwszy sam wyszedłem z propozycją

Rosnąca liczba chętnych na surowiec powoduje

podwyżek, ponieważ uważałem, że tak wypada. Należy

podbijanie ceny, zwłaszcza przez rozpoczynają-

słuchać i obserwować rynek drzewny, energetyczny,

cych przygodę z pelletem. Beneficjentami takiej

płyt drewnopochodnych, celulozowo-papierniczy i pa-

sytuacji są tartaki. Wzrost ceny pelletu daje w tej

miętać, że przedstawiciele tych branż również wiedzą,

chwili nieco więcej możliwości zakupu droższego

że popyt i automatycznie ceny pelletu rosną. Widać,

surowca, zwłaszcza przy większej skali i przy au-

że zaciera się również różnica w cenie surowca bez

tomatyzacji produkcji oraz większej efektywności

kory i surowca z korą. Szczególnie w przypadku troci-

produkcji w okresie letnim. Oczywistym jest, że

ny. Brak korowarki wyklucza surowca do zakwalifikowania go wyłącznie na pellet o zwiększonej zawartości popiołu. Dotyczy to

Rosnąca liczba chętnych na surowiec powoduje podbijanie ceny, zwłaszcza przez rozpoczynających przygodę z pelletem

głównie producen-

cy, którzy nie dość, że zwiększają swoje zdolności produkcyjne, to jeszcze są w stanie przebić ceny rynkowe. Z drugiej strony producenci pelletu, którzy procentowo są stosunkowo niewielkim odbiorcą surowca, muszą odpowiednio poruszać się między nimi.

tów palet o „wysokiej kulturze przetarcia”, gdzie mimo braku korowarki w większości przypadków trociny

Czy ta tendencja może się zmienić? Jak kształtują

nie przekraczają zawartości 0,6 proc. popiołu. Dodat-

się prognozy w tym zakresie?

kowo surowiec taki pożądany jest przez producentów

Na wzrost cen surowca i pelletu jest jeszcze trochę

płyt, energetykę, producentów wsporników do palet,

miejsca, jednak problemem moim zdaniem będzie

brykietu itp.

jego dostępność. Zwłaszcza podstawowej formy jaką są trociny. Z pewnością trzeba iść w kierunku innych asor-

Co ma wpływ na rosnące ceny? Czy jest to konse-

tymentów. Robimy to, instalując młyn do zrębki w na-

kwencja rosnącej ceny pelletu, czy odwrotnie – cena

szym pierwszym zakładzie produkcyjnym. W połowie

pelletu rośnie z powodu coraz wyższych cen surowca?

przyszłego roku podobny pojawi się również w drugim.

Ujmę to inaczej – cena pelletu rośnie, ponie-

Tak jak mówiłem podczas Forum Pelletu w Gdańsku,

waż zwiększa się na niego popyt spowodowany

w obliczu dalszego wzrostu cen coraz bardziej realne

NR 8 (48) wrzesień 2018

generalnie nie

ceny surowca dyktują duzi odbior-

REKLAMA

Wiodący dystrybutorzy WysokogatunkoWego pelletu We Włoszech DoświaDczenie ponad 10 lat w branży zaufanie 3 500 stałych odbiorców

PL 306

IT +39 392 9858557 PL +48 515 182258 kontakt@toscanapellet.pl www.toscanapellet.pl 23

WYWIAD NUMERU

NR 8 (48) wrzesień 2018

stają się zakupy niektórych asortymentów w Lasach

o atrakcyjności pelletu. Ceny paliw kopalnych rosną

Państwowych. Dziś, w związku z brakiem rąk do

i biorąc pod uwagę wzrost cen pelletu jeszcze o 200–

pracy, należy iść przede wszystkim w maksymalną

300 zł brutto, to i tak będzie on konkurencyjny.

automatyzację, ponieważ w przypadku dalszego wzrostu cen surowca każdy usprawniony proces będzie

Czy porównując z ubiegłymi latami, w tym

cegiełką w budowaniu sukcesu całej firmy. Tak na-

roku widać wzrosty sprzedaży samego pelletu

prawdę to ceny alternatywnych paliw będą decydowały

i zainteresowania tym paliwem?

REKLAMA

24

zdj. shutterstock

WYWIAD NUMERU jeszcze znaczący, następnie spowolni, a wsparcie z nowego programu UE popłynie do innych źródeł OZE. Czy jako producenci pelletu nie obawiacie się, że rosnące ceny wyhamują rozwój branży pelletu?

Już dzisiaj wielu użytkowników tego paliwa skarży się, że przy tak wysokich cenach spalanie pelletu staje się nieopłacalne. Czy nie obawiacie się, że dynamicznie rozwijający się do tej pory rynek zacznie się załamywać?

Jeśli nawet rozwój wyhamuje, to liczba instalacji choćby na rynku krajowym będzie tak duża, że dla nas wystarczy. Do tego jest eksport, który w dalszym ciągu dla wielu producentów jest głównym kierunkiem sprzedaży. Większe kłopoty mieliby mali producenci, którzy „zachłysnęli się” hossą na rynku. Jeden słaby sezon wystarczy, żeby nie udźwignęli tego finansowo. Co chwili za tonę najlepszego ekogroszku (28 GJ/Mg) trzeba zapłacić 900–950 zł/Mg, czyli podobnie jak za pellet. Ponadto ceny ekogroszku mają osiągnąć zimą cenę 1200 zł/Mg. Jeśli chodzi o opłacalność, to zgadza się, że biorąc pod uwagę powyższe ceny, roczny koszt Zdecydowanie tak, zwłaszcza w tym roku, ale już

C.O. + C.W.U. będzie kilkaset złotych wyższy. Kwestia

poprzedni sezon grzewczy był obiecujący. Najbar-

indywidualna, czy klient jest w stanie poświęcić te

dziej widoczna zmiana nastąpiła na rynku krajo-

kilkaset złotych dla wygody i czystości, o aspekcie śro-

wym, gdzie powstaje bardzo dużo nowych instalacji

dowiskowym nie wspominając. Wytyczne UE mówią

w domach jednorodzinnych, ale także w budynkach

o udziale OZE dla Polski na poziomie 32 proc. do roku

użyteczności publicznej.

2030, co napawa optymizmem – zwłaszcza dostawców

NR 8 (48) wrzesień 2018

do cen to nie uważam, że wygrywają inne paliwa. W tej

dla energetyki zawodowej, jednak należy brać pod uwaCzy ta tendencja się utrzyma?

gę, że ta właśnie energetyka pochłonie znaczną część

Myślę, że do 2021 roku, kiedy będą obowiązywa-

surowca, który wykorzystaliby producenci pelletu

ły środki z dotacji Unijnych na lata 2014–2020,

drzewnego. Nie spodziewałbym się więc po 2020 roku

wzrost w segmencie instalacji na pellet będzie

takiego szybkiego wzrostu jak obecnie.

REKLAMA

25

BIOMASA DRZEWNA

NR 8 (48) wrzesień 2018

26

NR 8 (48) wrzesień 2018

Good Chips® – pierwszy europejski certyfikat jakości zrębków drzewnych

zdj. shutterstock

BIOMASA DRZEWNA

Żyjemy w świecie, w którym coraz więcej towarzyszących nam przedmiotów podlega standaryzacji. Kupujemy odzież o określonych rozmiarach, produkty żywnościowe o ustalonej, deklarowanej jakości, sprzęt techniczny o ustalonych z góry parametrach, certyfikowany pellet ENplus, a wkrótce także zrębkę…

27

BIOMASA DRZEWNA

T

akie działania zdecydowanie ułatwiają

parametrów (np. zawartości wil-

nam życie. Pozwalają na szybszy

goci, popiołu czy też określenie

wybór potrzebnych nam przed-

wartości opałowej).

miotów, lepiej dostosowanych

Dla zapewnienia płynności

do naszych potrzeb. Nie dziwi

dostaw wysokiej jakości

zatem fakt ustalenia standar-

biopaliw stałych, głównie

dów jakościowych także dla

pelletów drzewnych, opraco-

paliw, zarówno stałych, jak

wano i wdrożono europejski

i ciekłych. Od momentu zain-

certyfikat jakości pelletów

teresowania się społeczeństw

drzewnych o nazwie ENplus®.

odnawialnymi źródłami energii

Certyfikat ten został opracowa-

zaczęły sukcesywnie pojawiać się

ny i wdrożony przez Europejskie

narzędzia służące do oceny jakości tych

Stowarzyszenie Biomasy AEBIOM,

nośników energii, a następnie wyznaczające

które w połowie bieżącego roku zmieniło

NR 8 (48) wrzesień 2018

wartości brzegowe dla poszczególnych parametrów.

nazwę na BIOENERGY Europe. O powodzeniu tego

Najlepszym przykładem ilustrującym te zjawiska

certyfikatu świadczy fakt, iż na rynkach krajów za-

może być pojawienie się w roku 2010 norm (stwo-

chodnioeuropejskich praktycznie nie sposób sprze-

rzonych niemal od zera) dotyczących klasyfikacji

dać pelletów nie posiadających takiego certyfikatu.

biopaliw stałych, czyli paliw wytworzonych z bioma-

Duże zainteresowanie, z jakim spotkał się certyfikat

sy roślinnej. W ślad za normami klasyfikacyjnymi

ENplus®, sprawiło, że AEBIOM (obecnie Bioenergy

(np. EN 14961-1 do 6) wprowadzano normy meto-

Europe) postanowił wprowadzić podobne rozwiąza-

dyczne, opisujące stosowne procedury analityczne,

nie, ale tym razem dla zrębków drzewnych, biopaliwa

umożliwiające dokonanie oznaczeń poszczególnych

stałego równie cenionego przez użytkowników jak

REKLAMA

SYLVADREWNO Producent pelletu drzewnego SYLVA Sp. z o.o ul. Kościerska 2 83-441 Wiele k./Kościerzyna tel. 58 687 38 26, fax 58 687 34 86 kom. 601 637 048 e-mail: roman.gowin@sylvadrewno.com

7A247

Pellet –źródło naturalnej energii odnawialnej 28

REKLAMA

INFINITUM NATURAL RESOURCES

REKLAMA

Brykieciarka BISON V Euro Zastosowanie: brykietowanie trocin. Prasa przeznaczona jest do produkcji brykietu w standardzie Euro. Silna konstrukcja mechaniczna i nowoczesny układ hydrauliczny przystosowany do pracy ciągłej.

Charakteryzuje się: – niezawodnością, – funkcjonalnością, – konkurencyjną ceną.

Dane techniczne: Gabaryt brykietu: Wydajność: Moc zainstalowana: Zasilanie: Waga prasy: Gabaryty prasy:

150×60×100 (długość regulowana) do 450 kg/h 30 kW 400V, 3Ph, 50Hz 3800 kg 2,0 × 2,0 × 2,0 m.

Lutynia, ul. Wróblowicka 3, 55-330 Miękinia tel.: 71 317 12 18; hydraulika@wropol.pl; www.wropol.pl

BIOMASA DRZEWNA pellety. Nowy, wprowadzony w roku 2018 certyfikat

zgodność działań producenta (posiadacza) zrębków

nosi nazwę GoodChips®.

z wymaganiami programu.

Właścicielem i kierownikiem certyfikacji zrębków

Czym jest GoodChips®?

w ramach GoodChips® jest stowarzyszenie Bioenergy

Jest to certyfikat, który ma na celu zagwarantowa-

Europe, działające jako międzynarodowy punkt kon-

nie jakości zrębków drzewnych (ciętych) i drewna

taktowy dla zainteresowanych stron. BE zabezpiecza

rozdrobnionego (łamanego), tzw. hog fuel na rynku

integralność certyfikacji, monitorując poprawne uży-

europejskim.

GoodChips® jest pierwszym międzynarodowym systemem certyfikacji tego rodzaju

cie znaku towarowego, stale ulepszając

Wdrażanie certyfikatu GoodChips® odbywa się poprzez przedstawicieli narodowych. W Polsce jest nim Instytut Technologii Drewna w Poznaniu

paliw drzew-

system i zapewniając wsparcie firmom i użytkownikom końcowym.

Głównym celem, jaki postawiła sobie Bioenergy Europe przed nowym certyfikatem, jest: • zapewnienie jakości zrębków drzewnych i paliwa hog fuel produkowanego, sprzedawanego i używanego

nych, określającym parametry jakościowe tych pa-

w Europie dzięki standardom uzgodnionym i uzna-

liw. System ma za zadanie ułatwienie kontaktów

nym przez podmioty zajmujące się biomasą;

handlowych pomiędzy wytwórcą (posiadaczem)

•u możliwienie użytkownikom końcowym wyboru

NR 8 (48) wrzesień 2018

biopaliw a potencjalnym ich odbiorcą (użytkow-

odpowiedniego dla posiadanych instalacji energe-

nikiem).

tycznych produktu (biopaliwa), zapewniając mniej-

Funkcjonowanie sytemu GoodChips® polega na

szą liczbę awarii i niższą emisję gazowych i stałych

tym, iż ​​niezależna jednostka certyfikująca ocenia

produktów spalania;

REKLAMA

Ludwik Olczyk

Świdno 1, 29-105 Krasocin +48 41 39 17 332, biuro@tartakolczyk.com.pl

Parametry techniczne: - surowiec: 100% trociny iglaste - średnica: 6 mm - wartość opałowa: powyżej 18,3 mJ/kg - wilgotność: ok. 5% - długość: 3,15 mm - zawartość popiołu: ok. 0,3% - gęstość nasypowa: 650 kg/m3

mOżLiwOść dOsTawY 30

Tartak „OLCZYK” od szeregu lat należy do najszybciej rozwijających się zakładów w branży drzewnej w Polsce. Jest niekwestionowanym liderem w produkcji tarcicy, więźby dachowej oraz innych wyrobów z drewna sosnowego, takich jak pale winogronowe, palisada toczona i granulat drzewny (pellet).

Blisko 35-letnie doświadczenie w przecieraniu drewna oraz przemyślane inwestycje pozwalają zrealizować praktycznie każde zlecenie według potrzeb i wymagań klienta.

Szczególny nacisk kładziemy na indywidualne podejście do każdego klienta, co pozwala nam wyjść naprzeciw jego potrzebom i wymaganiom. Dla nas najważniejsze jest zadowolenie klienta wynikające z profesjonalnej obsługi oraz oferowanie usług na miarę potrzeb. Dziękujemy wszystkim obecnym i przyszłym klientom Tartaku „OLCZYK” za zaufanie jakim nas obdarzyliście!

PELLET „OLCZYK” sprzedawany jest także w BIG-BAG’ ach po 1000 oraz 1200 kg.

PL 004

zdj. shutterstock

BIOMASA DRZEWNA • ochrona prawna i promocja producentów certyfikowanych paliw poprzez wprowadzony znak towarowy GoodChips®; • ułatwienie handlu dzięki standardowym klasom jakości, obejmującym znaczną część produktów dostępnych na rynku europejskim.

Aktualnie tworzone są i konsultowane dokumenty niezbędne do wprowadzenia systemu.

Jego szczegóły zostaną podane po oficjalnym ich zatwierdzeniu przez BIOENERGY Europe.

Wdrażanie certyfikatu GoodChips® odbywa się poprzez przedstawicieli narodowych, którymi najczęściej są narodowe organizacje biomasowe.

W Polsce przedstawicielem narodowym został Instytut Technologii Drewna z Poznania, jednostka naukowa o niemal siedemdziesięcioletniej historii. Praktycznie od początku istnienia NR 8 (48) wrzesień 2018

ITD tematyka wykorzystania drewna w różnych jego postaciach do generowania energii zajmowała poczesne miejsce. Instytut prowadzi także prace atestacyjne i certyfikacyjne w tym zakresie.

W strukturach Instytutu funkcjonuje laboratorium akredytowane posiadające potwierdzone kompetencje w zakresie badania biopaliw stałych, w tym objętych zakresem certyfikacji GoodChips®. Centrum Certyfikacji Wyrobów Przemysłu Drzewnego ITD posiada akredytację w zakresie certyfikacji biopaliw stałych, w tym zrębków drzewnych.

Wszelkich informacji w tym zakresie udziela kierownik Zakładu Bioenergii dr hab. inż. Wojciech J. Cichy, prof. ITD w_cichy@itd.poznan.pl.

Wojciech J. Cichy REKLAMA

Producent noży maszynowych do przerobu drewna i biomasy -noże do rębaków stacjonarnych i mobilnych -noże do rozdrabniaczy -bijaki do młynów bijakowych -przeciwnoże -noże do korowarek -noże do obtaczarek -sita

32

Materiał promocyjny

Efektywne ogrzewanie biomasą – gdy rolę palacza przejmuje komputer Podstawowym aspektem wpływającym na oszczędności przy ogrzewaniu biomasą jest jej niska cena w porównaniu do cen gazu, prądu elektrycznego, oleju opałowego czy węgla. zdj. archiwum Heizimatpolska

NR 8 (48) wrzesień 2018

O 34

grzewanie budynków, gospodarstw, obór czy

energetycznym, a ponadto w wielu przypadkach

hal, wykorzystując konwencjonalne źródła, jest

produktem ubocznym podstawowej działalności

kosztowne. Z pomocą przychodzi biomasa, która

przedsiębiorstwa. Jako przykład wystarczy podać

jest wartościowym, łatwo dostępnym surowcem

działalność zakładów stolarskich czy tartaków,

Materiał promocyjny zdj. archiwum Heizimatpolska

wytwarzających w procesie obróbki drewna wióry i trociny. Ze względu na potencjał energetyczny wykorzystywane są następnie jako paliwo do kotłów biomasowych, ogrzewających tartaczne suszarnie. Podobne mechanizmy doskonale rozumieją rozwinięte rynki zachodnie jak Francja, Niemcy czy Anglia, które w swoim bilansie energetycznym sukcesywnie zwiększają udział odnawialnych źródeł energii, w tym energii z biomasy. Fakt, że zasoby roślinnej biomasy odnawiają się w stosunkowo krótkim czasie, wykorzystała firma Heizomat i w 1982

// Przykładowa adaptacja systemu grzewczego Heizomat

roku rozpoczęła produkcję pionierskich, samosterujących systemów grzewczych jako paliwo stosują-

Niezależność

cych biomasę (m.in. zrębkę, trociny, wióry itp.).

Biomasa jest przyszłościowym nośnikiem energii,

Komfort

to przede wszystkim z atrakcyjnych cen biomasy,

Automatyzacja pobierania paliwa z magazynu

rosnącego znaczenia zrębki drzewnej w przemy-

i podawania jej do paleniska kotła pozwalają na

śle, nowatorskich rozwiązań umożliwiających

ograniczenie obsługi jedynie do sporadycznego

efektywne wykorzystanie biomasy, rosnącej świa-

uzupełnienia zasobnika na biomasę oraz opróż-

domości o dostępnych alternatywnych źródłach

nienia pojemnika na popiół. W systemach Heizo-

energii cieplnej oraz troski o środowisko natural-

mat rolę palacza całkowicie przejmuje komputer.

ne. Niezależność od niestabilnych cen gazu, węgla

Wykorzystując dane z czujników, dostosowuje

i ropy naftowej to także dla wielu niepodważalny

temperaturę kotła do bieżącego zapotrzebowania

argument przemawiający za wykorzystaniem od-

na energię cieplną budynku. Aby proces efek-

nawialnych źródeł energii. Nic więc dziwnego, że

tywnie działał na każdym etapie, konieczne jest

rola biomasy w globalnym rynku rośnie i będzie

zastosowanie wypracowanej latami, rozwiniętej

rosła z roku na rok. Dzięki takim rozwiązaniom

technologii i autorskich patentów. Warto także

jak nowoczesne kotły na biomasę Heizomat nie

zaznaczyć, że unikatowa konstrukcja i wysoka

tylko mamy więcej w portfelu (ciepło z drewna

jakość materiałów, z których zbudowany jest

jest najtańsze), ale także posiadamy zdecydowanie

wymiennik ciepła oraz korpus kotła, mają funda-

większy wkład w ochronę środowiska.

mentalny wpływ na jego sprawność oraz długą żywotność. Temperatury panujące w kotle stawiają wysokie wymagania.

NR 8 (48) wrzesień 2018

na który Polska otwiera się coraz bardziej. Wynika

Piotr Leszczyński +48 887 654 001 www.heizomatpolska.pl

REKLAMA

35

Rośliny energetyczne

Plantacja Oxytree – drugi rok badań

NR 8 (48) wrzesień 2018

W polskich ogrodach uprawiane są dwa introdukowane gatunki paulowni: cesarska, nazywana również paulownią puszystą (Paulownia tomentosa) oraz paulownia Fortunea (Paulownia fortunei). W 2015 r. wprowadzono do uprawy nowe, szybko rosnące drzewo, o handlowej nazwie Oxytree. Jak wszystko co nowe, uprawa tej rośliny w Polsce spotyka się również z kontrowersyjnymi opiniami, czasami sprzecznymi ze sobą.

W

związku z tym dwa lata temu zostało

zawartości pierwiastków były już niskie (K) lub

założone ścisłe doświadczenie polowe

bardzo niskie (Mg). Zasobność głębszych warstw

w układzie losowanych podbloków z dwo-

gleby w fosfor była bardzo wysoka. Zawartość N

ma czynnikami zmiennymi: nawadnianiem

min wyniosła 20,7 kg/ha.

i agrotkaniną. Doświadczenie założono na

W drugim roku doświadczenia utrzymała się b. niska

glebie piaszczystej klasy V. Sadzonki Oxytree

zawartość magnezu i potasu w głębszej warstwie

zostały posadzone w maju 2016 r., w tzw. cynek,

gleby (30–60 cm). Ponadto zawartość azotu mine-

w rozstawie rzędów – 4 m i w odległości 4 m

ralnego w glebie była wysoka (150–160 N – NH4 + N

pomiędzy roślinami. Liczba roślin na poletku

– NO3 mg/kg s.m.). Odczyn gleby był zgodny z wyma-

wynosiła 5 szt., co po przeliczeniu daje obsadę

ganiami paulowni (pH 5,5–8,7).

625 roślin na 1 ha. W maju 2017 r. przycięto

36

główne pędy na wysokości 5 cm nad ziemią.

Zabiegi uprawowe

W pierwszym roku badań, przed założeniem

Przedplonem dla Oxytree był ziemniak. W doświad-

doświadczenia, pobrano próby glebowe w celu

czeniu nawożenie mineralne obejmowało przedsiew-

ustalenia zasobności gleby w składniki pokarmo-

ne zastosowanie potasu oraz fosforu. W pierwszym

we. W wyniku przeprowadzonych analiz che-

roku badań azot aplikowano przedsiewnie w postaci

micznych ustalono, że odczyn gleby był obojętny

46 proc. mocznika w dawce 40 kg/ha oraz pogłów-

w warstwie ornej (0–30 cm). Zawartość makro-

nie, w odstępach miesięcznych w dawkach 20 kg/ha,

składników na tej głębokości była średnia (K),

w formie saletry amonowej, wzbogaconej w magnez.

bardzo wysoka (P) lub niska (Mg). Ilość N min,

W drugim roku wegetacji kontynuowano, po rusze-

po przeliczeniu, wyniosła 46,3 kg/ha. W głębszej

niu wegetacji, dokarmianie roślin azotem. Podczas

warstwie odczyn gleby był lekko kwaśny, zaś

wegetacji usuwano systematycznie pędy boczne.

zdj. Marek Liszewski (4)

Rośliny energetyczne

// Odrost Oxytree po ścięciu pędu w maju 2017 roku

NR 8 (48) wrzesień 2018

// Oxytree pod koniec sezonu 2016 (wrzesień)

// Ścięte jednopędowe rośliny dla ustalenia świeżej i suchej masy

Przez miesiąc od posadzenia wszystkie rośliny były podlewane niezależnie od czynnika badawczego.

W kolejnych miesiącach, aż do zakończenia wegetacji, na obiektach z nawadnianiem zasilano poletka wodą w ilości 2500 dm3/h za pomocą linii kroplującej, bez kompensacji.

Pogoda a Oxytree Sezon 2016 okazał się bardzo nietypowy pod względem przebiegu pogody, w porównaniu z innymi lata-

// Plantacja w 2. roku wegetacji (w głębi rośliny jednopędowe)

mi. Podczas wegetacji Oxytree zanotowano zarówno okresy bardzo deficytowe (maj, sierpień), jeśli chodzi o opady, jak i obfitujące w ich ilość (lipiec, październik).

Wysokości roślin oraz wskazania SPAD I rok badań

II rok badań

Data

wysokość

SPAD*

wysokość

SPAD*

28.06.16/14.06.17

22,6

41,4

74,5

33,3

26.07.16/21.07.17

36,1

35,5

129,6

34,1

29.08.16/10.08.17

79,1

45,6

168,9

38,1

był mroźny styczeń 2017 r., kiedy to średnia mie-

27.09.16/14.09.17

92,8

44,7

224,8

39,6

sięczna temperatura była niższa w porównaniu do

25.10.16/17.10.17

94,7

42,8

244,5

37,2

W listopadzie 2016 r. paulownia weszła w stan spoczynku zimowego. Po pierwszych przymrozkach opadły liście. W miesiącach zimowych, tj. w grudniu, lutym i marcu, średnia temperatura miesięczna była wyższa niż średnia z wielolecia. Wyjątkiem

wieloletniej aż o prawie 3oC . Wówczas notowano

* wskaźnik stanu odżywienia roślin azotem 37

Rośliny energetyczne Wpływ nawadniania i agrotkaniny na plon świeżej i suchej masy roślin I rok badań

Wyszczególnienie

II rok badań

A

B

a

b

A

B

a

b

Plon świeżej masy roślin (t/ha) *

0,53

0,45

0,48

0,50

3,77

3,03

3,08

3,72

Plon suchej masy roślin (kg/ha)

143,8

120,6

136,3

128,1

526,3

454,4

483,1

498,1

*przy założeniu, że na 1 ha przypada 625 roślin

NR 8 (48) wrzesień 2018

także maksymalne spadki temperatury od -15,0 do

rozgałęzieniami bocznymi. Po wysuszeniu średnia

-16,6 poniżej zera w ciągu kolejnych czerech dni.

sucha masa pojedynczej rośliny wynosiła od 212

Z kolei opady w miesiącach zimowych były niższe

(I rok badań) do 2047 g (II rok badań) i stanowi-

niż średnie miesięczne sumy opadów z wielolecia.

ła ok. 27 proc. (I rok badań ) do 37 proc. (II rok

Sezon 2017 można z kolei uznać za obfity w opady,

badań) świeżej masy drzewek. Stosunek suchej

choć były one rozłożone nierównomiernie. Notowa-

masy liści do całkowitej s.m. roślin był zbliżony do

no okresy posuchy (V, VI, VIII), jak i stany mocnego

relacji w świeżej masie w pierwszym roku badań,

uwilgotnienia gleby (VII, IX oraz X). Ciepły i wilgotny

natomiast w drugim roku stanowił blisko 60 proc.

październik 2017 sprzyjał przedłużeniu wegetacji

całkowitej suchej masy roślin. Całkowita świeża

paulowni.

masa pojedynczej rośliny wyniosła w II roku badań

W okresie rozwoju drzewek Oxytree dało się zauwa-

średnio 5,44 kg, w tym udział liści stanowił 37,9

żyć dwa okresy. Zgodnie z przewidywaniami rośliny

proc. (2,06 kg/roślinę). W pierwszym roku uprawy

Oxytree potrzebują dla silnych przyrostów biomasy

plon świeżej masy z hektara plantacji kształtował

wyższego zakresu temperatur i wysokiej zasobności

się na poziomie od 0,49 t z ha do 3,4 t/ha (tab.7).

w wodę gleby. Dlatego najwyższe przyrosty noto-

Plon suchej masy roślin wyniósł od 132,2 kg/ha

wano latem. W późniejszym okresie tempo wzrostu

(I rok wegetacji) do 490,4 kg/ha w drugim roku

malało, a pod koniec wegetacji, tj. w październi-

wegetacji.

ku, przyrosty były najmniejsze (od 0,07 cm/dobę w I roku badań i 0,60 cm w II roku badań). W tym

Podsumowanie

okresie rośliny prawdopodobnie kierowały już więk-

W oparciu o wyniki i obserwacje po drugim roku

szość asymilatów do drewniejących pędów i liści.

prowadzenia doświadczenia, w warunkach gleby lekkiej, można stwierdzić, że rośliny Oxytree cha-

Wielkość świeżej i suchej masy roślin Oxytree

rakteryzują się dużą dynamiką wzrostu, zarówno

Całkowita świeża masa pojedynczej rośliny wynio-

w pierwszym, jak i drugim roku wegetacji, niezależ-

sła średnio od 741 gramów (I rok badań) do 5441 g

nie od wariantów uprawy. Potwierdzają się doniesie-

(II rok badań). Liście z ogonkami liściowymi stano-

nia o małych wymaganiach Oxytree w stosunku do

wiły ok. 70 proc. całkowitej świeżej masy. Pozostałe

jakości gleby. Nie stwierdzono szkodników i chorób,

30 proc. stanowiły pędy, czasami z nielicznymi

które stanowiłyby zagrożenie dla Oxytree. Rośliny są wytrzymale na silne podmuchy wiatru i stabilne

Świeża i sucha masa pojedynczej rośliny Oxytree pod koniec wegetacji z sezonów 2016–2017 Wyszczególnienie

38

I rok badań

II rok badań

(silnie ukorzenione i sztywne pędy, mocno osadzone liście na pędzie). We wrześniu i październiku zaobserwowano, że w miarę obniżania się średniodobowych temperatur powietrza rośliny zmieniają pokrój (liście stają się sztywniejsze, a ogonki liściowe

Świeża masa roślin (g/roślinę) - całkowita - liści - pęd

785 560 225

5441 2060 3381

czerwienieją), natomiast pęd drewnieje, zwłaszcza

Sucha masa roślin (g/roślinę) - całkowita - liści - pęd

212 139 73

2047 1194 853

gotnione jesienią, wierzchołki pędów głównych.

silnie u podstawy. Stan przezimowania można uznać za dobry, przemarznięciu uległy jedynie, silnie uwilMarek Liszewski, Przemysław Bąbelewski Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Szybko rosnące drzewa tlenowe Szybko rosnące drzewa Szybko rosnące drzewa tlenowe tlenowe

oxytree.pl oxytree.pl oxytree.pl

Zarabiaj na drzewach!

Zarabiaj na Zarabiaj na drzewach! drzewach! nawet tys. nawet tys. nawet rocznie tys. rocznie rocznie

13 13

zz ha z ha ha

Załóż plantację Oxytree: Załóż plantację Załóżcertyfikowane plantację Oxytree: Oxytree: sadzonki

2-letnie drzewo na plantacji 2-letnie drzewo na plantacji w woj. mazowieckim 2-letnie drzewo na plantacji w woj. mazowieckim w woj. mazowieckim

certyfikowane sadzonki certyfikowane sadzonki niskie wymagania glebowe niskie wymagania glebowe niskie wymagania glebowe pomoc przy prowadzeniu plantacji pomoc przy prowadzeniu plantacji pomoc przy prowadzeniu plantacji gwarantowana cena odbioru drewna gwarantowana cena odbioru drewna gwarantowana cena odbioru drewna

Drewno z Oxytree – pomysł na biznes Drewno z Oxytree – pomysł na biznes Drewno z Oxytree – pomysł na biznes Oxytree to szybko rosnące drzewa tlenowe, które w ciągu 6 lat

Oxytree to szybko rosnące drzewa tlenowe, które w ciągu 6 lat osiągają wysokość do 16 metrów. jest Oxytree to szybko rosnące drzewa Drewno tlenowe,wykorzystywane które w ciągu 6 lat osiągają wysokość do 16 metrów. Drewno wykorzystywane jest głównie przemysł meblarski, a plantatorzy mogą osiągająprzez wysokość do 16 metrów. Drewno wykorzystywane jest głównie przez przemysł meblarski, a plantatorzy mogą skorzystać z opcji odkupu drewna, a oferowanej przez Oxytree głównie przez przemysł meblarski, plantatorzy mogą skorzystać z opcji odkupu drewna, oferowanej przez Oxytree Solutions Poland z o.o.drewna, Po każdym ścięciu drzewo ponownie skorzystać z opcjisp. odkupu oferowanej przez Oxytree Solutions Poland sp. z o.o. Po każdym ścięciu drzewo ponownie odrasta z pozostawionego – drewno można pozyskiwać Solutions Poland sp. z o.o. pnia Po każdym ścięciu drzewo ponownie odrasta z pozostawionego pnia – drewno można pozyskiwać wielokrotnie.

Oxytree dobrze przyjęły się wmożna polskim klimacie i odrasta z pozostawionego pnia – drewno pozyskiwać wielokrotnie. Oxytree dobrze przyjęły się w polskim klimacie i sadzenia na piaszczystych nieużytkach. idealnie nadają się dodobrze sad wielokrotnie.

Oxytree przyjęły się w polskim klimacie i sadzenia na piaszczystych nieużytkach. idealnie nadają się do sad idealnie nadają się do sad sadzenia na piaszczystych nieużytkach.

Drewno Oxytree Drewno Oxytree w tartaku Drewno Oxytree w tartaku w tartaku

Pokazowa plantacja Oxytree Pokazowa plantacja Pokazowa plantacja Oxytree Oxytree Przekonaj się jak szybko rośnie Oxytree Przekonaj się jak szybko rośnie Oxytree iPrzekonaj dowiedz się na temat sięwszystkiego jak szybko rośnie Oxytree i dowiedz się wszystkiego na temat zakładania i prowadzenia i dowiedz się wszystkiegoplantacji. na temat zakładania i prowadzenia plantacji.

Spotkaj się izprowadzenia technikiem, który odpowie zakładania plantacji.

Spotkaj się z technikiem, który odpowie na wszystkie Twoje pytania.

Spotkaj się z technikiem, który odpowie na wszystkie Twoje pytania. na wszystkie Twoje pytania.

Plantacja pokazowa Oxytree Plantacja pokazowa Oxytree w woj. dolnośląskim Plantacja pokazowa Oxytree w woj. dolnośląskim w woj. dolnośląskim

Oxytree Solutions Poland sp. z o.o.

Oxytree Solutions Poland sp. z o.o.

Oxytree Poland Wrocław, Solutions ul. Gwiaździsta 66 sp. z o.o.

Wrocław, ul. Gwiaździsta 66 Wrocław, ul. Gwiaździsta 66

Umów się na wizytę na plantacji!

Umów się na plantacji!

Umów się na na wizytę wizytę plantacji!

Bezpośredni kontakt:na 780 112 974 Bezpośredni kontakt: 780 112 974 Bezpośredni kontakt: 780 112 974

oxytree.pl oxytree.pl (71)oxytree.pl 726 00 16 (71) 726 00 16 (71) 726 00 16

BIOMETAN W PRAWIE

Ważne zmiany w zakresie zasad zatłaczania biometanu do sieci gazowej

NR 8 (48) wrzesień 2018

Nowelizacja ustawy o OZE, która weszła w życie 14 lipca 2018 r., nie tylko wprowadziła nowe instrumenty w zakresie systemu wsparcia wytwarzania biometanu, ale również przesądziła o konieczności wprowadzenia nowych zasad dotyczących możliwości zatłaczania biometanu do gazowej sieci dystrybucyjnej. Jest to podstawowy element decydujący o warunkach prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania oraz sprzedaży biometanu.

J

ednym z kluczowych elementów związanych z wy-

Energii, zawartym w Biuletynie Informacji Publicz-

twarzaniem oraz sprzedażą biometanu, o którym

nej ME, widnieje m.in. działanie dotyczące rozpo-

pisaliśmy już m.in. na łamach „Magazynu Biomasa”

częcia prac nad projektem rozporządzenia Ministra

– M. Tarka, M. Trupkiewicz, „Wytwarzanie i sprzedaż

Energii w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku

zielonego gazu w biogazowni rolniczej”, Biomasa

potwierdzania danych dotyczących ilości wytworzo-

2017, nr 5 (34), oraz „Biometan szansą na pewny zysk”,

nego biogazu rolniczego w instalacji odnawialnego

Rynek Biogazu, Lipiec 2017, s. 12–15 – są szczegółowe

źródła energii (dalej: rozporządzenie biogazowe).

warunki wprowadzania biometanu do gazowej sieci

Odpowiednio skonsolidowana branża biogazowa

dystrybucyjnej. Warunki te nie tylko umożliwiają

powinna aktywnie uczestniczyć w konsultacjach

fizyczny transport oraz handel biometanem, ale są

przygotowywanych rozwiązań prawnych, a mogą one

też ważnym elementem objęcia tego typu instalacji

zaważyć na ekonomicznych warunkach prowadze-

odpowiednim systemem wsparcia OZE. W związku

nia działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży

z ostatnią nowelizacją ustawy o OZE prowadzone

biometanu już w najbliższej przyszłości.

są już w tym zakresie intensywne zabiegi związane

Dotychczasowe rozwiązania w tym zakresie obo-

z przygotowaniem nowych rozwiązań prawnych,

wiązywały na podstawie rozporządzenia Ministra

uwzględniających aktualną treść ustawy o OZE.

Gospodarki z dnia 24 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku potwierdzania da-

40

Prace wciąż w toku

nych dotyczących wytwarzanego biogazu rolniczego

W wykazie prac legislacyjnych dotyczących projek-

wprowadzonego do sieci dystrybucyjnej gazowej, wy-

tów rozporządzeń przygotowywanych przez Ministra

danego na podstawie delegacji ustawowej zawartej

BIOMETAN W PRAWIE w art. 9a ust. 11 Prawa energetycznego. Niemniej,

na etapie kolejnej nowelizacji ustawy o OZE przygo-

zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi

towuje odpowiednie argumenty, udokumentowane

w art. 206 pkt 1 ustawy o OZE, rozporządzenie to

pod kątem technicznym, uzasadniające konieczność

wygasło z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2018 r.

zmiany delegacji ustawowej w zakresie konieczności

W związku z powyższym w terminie tym powinny

określenia szczegółowych parametrów jakościowych

zostać wydane nowe przepisy wykonawcze oparte

biometanu zatłaczanego do gazowej sieci dystrybu-

już bezpośrednio na podstawie prawnej wynikającej

cyjnej, które w tym zakresie mogłyby mieć charakter

z ustawy o OZE, co niewątpliwie dało impuls do

bardziej szczegółowych leges speciales dotyczących

rozpoczęcia prac legislacyjnych nad analizowanym

wyłącznie paliwa gazowego w postaci biometanu. Klu-

zagadnieniem rozporządzenia biogazowego.

czowym elementem regulowanym przedmiotowym

Wymagania wynikające z rozporządzenia

tycząca zasad wyliczania ekwiwalentnej ilości energii

Aktualna delegacja ustawowa zawarta w art. 62

elektrycznej przeliczanej z biogazu rolniczego, która

ustawy o OZE upoważnia ministra właściwego do

jest podstawowym ogniwem umożliwiającym wyli-

spraw energii, aby w drodze rozporządzenia okre-

czenie odpowiedniego poziomu pomocy publicznej

ślił szczegółowy zakres obowiązku potwierdzania

wynikającego z dedykowanych instalacjom biometa-

danych, o którym mowa w art. 49 ust. 4 ustawy

nowym instrumentom wsparcia w postaci aukcji OZE

o OZE, w tym wymagania dotyczące pomiarów,

oraz świadectw pochodzenia biogazu rolniczego (tzw.

rejestracji i sposobu obliczania ilości wytwarzanego

brązowe certyfikaty).

biogazu rolniczego, miejsca dokonywania pomiarów ilości wytwarzanego biogazu rolniczego a potrzeby

Wspólny cel, wspólne działanie

realizacji obowiązku potwierdzania danych, a także

Podsumowując, proces przygotowywania odpowied-

sposobu przeliczania ilości wytworzonego biogazu

nich unormowań przepisów wykonawczych w za-

rolniczego na ekwiwalentną ilość energii elektrycz-

kresie danych dotyczących wytwarzanego biogazu

nej wytwarzanej w instalacjach biometanowych –

rolniczego wkracza w decydującą fazę, a w konse-

biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia bezpieczeń-

kwencji wymaga stałego nadzoru z punktu widzenia

stwa funkcjonowania systemu gazowego, dostępne

poszczególnych interesariuszy. Nie inaczej jest też

technologie wytwarzania biogazu rolniczego oraz

z trwającymi pracami nad kolejną zapowiadaną przez

potrzebę ustalenia ilości tego biogazu.

Ministerstwo Energii nowelizacją ustawy o OZE.

Niemniej, zakres przedmiotowy unormowania obu

Doświadczenie pokazuje bowiem, że tylko odpowied-

rozporządzeń (dotychczasowego oraz nowego) nie

nio ustrukturyzowana i mówiąca jednym głosem

jest tożsamy. Nowe rozporządzenie biogazowe, ze

– poprzez powołanie chociażby Rady ds. Biometanu –

względu na ograniczenie upoważnienia do wydania

branża biogazowa może skutecznie przedstawiać oraz

przepisów wykonawczych, w odróżnieniu od dotych-

konsultować spójne rozwiązania dotyczące rozwoju

czasowego rozporządzenia nie reguluje w sposób

sektora biometanowego. Odpowiednim miejscem

szczegółowy takich zagadnień jak parametry jakościo-

konsolidującym dużą ilość interesariuszy są właśnie

we (fizykochemiczne) biogazu rolniczego wprowadza-

cyklicznie odbywające się konferencje biogazowe,

nego do gazowej sieci dystrybucyjnej, a także szcze-

w tym I Narodowy Kongres Biometanu, którego jedną

gółowych warunków przyłączania do gazowej sieci

z podstawowych konkluzji powinno być przygo-

dystrybucyjnej instalacji OZE wytwarzających biogaz

towanie oraz przedstawienie ME kompleksowych

rolniczy. Przepisy ustawy o OZE odsyłają w tym

i spójnych rozwiązań prawnych normujących zasady

zakresie do odpowiednich przepisów Prawa energe-

prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie

tycznego oraz przepisów wykonawczych zawartych

wytwarzania i handlu biometanem w Polsce.

w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego, mających w tym zakresie charakter leges generales. Niemniej branża biogazowa

NR 8 (48) wrzesień 2018

rozporządzeniem biogazowym będzie też kwestia do-

Michał Tarka Marcin Trupkiewicz Kancelaria Prawna BTK-Legal Operator Systemu Aukcji OZE Sp. z o.o.

41

MATERIAŁ PROMOCYJNY

Jak chronić nowoczesne konstrukcje silników gazowych?

NR 8 (48) wrzesień 2018

Ponad 18,5 tys. próbek oleju z silników zasilanych biogazem i gazem wysypiskowym zostało poddanych analizie w laboratoriach ExxonMobil w ramach programu Mobil Serv.

Zebrane w ten sposób informacje są podstawą wielu dobrych praktyk, które pomagają oszczędzać poprzez ograniczenie prac serwisowych, wzrost produktywności i bezpieczne wydłużenie okresów między wymianami oleju w silnikach zasilanych biogazami.

W

ymiana płynów i części eksploatacyj-

aby w przypadku używania niskiej jakości bioga-

nych, takich jak oleje i filtry, zwykle

zu okresy serwisowe były częstsze. Współpraca

odbywa się co 1000-2000 godzin pracy,

z działem serwisowym i doświadczonymi dostaw-

w zależności od rodzaju silnika gazowe-

cami środków smarnych może pomóc w zapew-

go i jakości paliwa. Stosowanie wysokiej

nieniu sprawnego działania silników gazowych.

jakości olejów, takich jak Mobil Pegasus™,

Dodatkowe korzyści w zakresie kontroli pracy

pozwala wydłużyć

silników może przynieść wdroże-

okres pomiędzy

nie programu monitoringu oleju

wymianami oleju i filtra, skrócić czas przestojów serwisowych i obniżyć koszty utylizacji

Nowościami wśród olejów do silników gazowych są Mobil Pegasus™ 1105 oraz Mobil Pegasus™ 1107

zużytego oleju.

i silnika, takiego jak na przykład wspomniany Mobil Serv Lubricant Analysis (MSLA).

Oleje do nowoczesnych silników gazowych Trendy w konstrukcjach silników ga-

42

Dopasuj program serwisowy silnika do jakości

zowych przechodzą ciągłą ewolucję, a inżynierowie

paliwa.

projektujący silniki decydują się przekraczać kolejne

Częstą przyczyną nieplanowanych przestojów

granice. Siłą napędową zmian jest chęć zwiększenia

serwisowych jest niska jakość gazu. Gaz ziemny

mocy silników przy jednoczesnym utrzymaniu nie-

ma mniej zanieczyszczeń i jest mniej wymaga-

dużych rozmiarów silników i tendencji do zmniej-

jący dla silnika niż biogaz. Dlatego ważne jest,

szenia kosztów. To wszystko zwiększa wymagania

MATERIAŁ PROMOCYJNY

// Skuteczność utrzymania czystości tłoków silników gazowych

w zakresie smarowania i dlatego producenci środków smarnych opracowują nowe produkty, odpowiadające aktualnym trendom na rynku. Wśród nowości jest seria olejów Mobil Pegasus™ 1100.

Produkty z serii Mobil Pegasus™ 1100 doskonale sprawdzają się w trudnych warunkach eksploatacji silników i pozwalają znacznie wydłużyć okres pomiędzy wymianami oleju.

Podczas szczegółowych testów nowe oleje wy-

// Trend zmian liczby zasadowej podczas eksploatacji

NR 8 (48) wrzesień 2018

kazały się doskonałą odpornością na utlenianie i stabilnością termiczną. Najnowsze oleje ExxonMobil do silników gazowych zabezpieczają nawet najbardziej obciążone elementy silnika przed zużyciem i przeciwdziałają gromadzeniu się osadów. Powyższy rysunek pokazuje skuteczność utrzymania czystości tłoków silników gazowych.

Nowościami wśród olejów do silników gazowych są Mobil Pegasus™ 1105 oraz Mobil Pegasus™ 1107. Mobil Pegasus™ 1107 jest przeznaczony do smarowania wysokoobciążonych, wysokoobrotowych silników gazowych, silników z wysokim ciśnieniem użytkowym BMEP

// Oleje Mobil Pegasus™ 1100 charakteryzują się wyjątkową skutecznością we wszystkich przebadanych obszarach.

(BMEP równy lub wyższy 22bar), natomiast Mobil Pegasus™ 1105 spełnia wymagania każ-

Więcej informacji o olejach do silników gazowych

dego silnika, jest odpowiedni do każdego typu

i usługach ExxonMobil dla przemysłu znajdziesz na

tłoków. Oba produkty wyróżnia dobrze zba-

stronie: mobil.com/industrial lub u Autoryzowanych

lansowana formulacja, pomagająca 1,5-krotnie

Dystrybutorów olejów i smarów ExxonMobil (dexol.pl,

wydłużyć okresy pomiędzy wymianami w po-

ekonaft.com.pl, mobipol.pl, smartplus.pl).

równaniu z konwencjonalnymi olejami mineralnymi*. Co więcej, podczas 300-godzinnego

Bezpłatna infolinia techniczna ExxonMobil:

badania w trudnych warunkach z wykorzysta-

00 800 44 11 603,

niem silnika gazowego, oleje Mobil Pegasus™

techdeskeurope@exxonmobil.com.

1100 wykazały doskonałą rezerwę alkaliczną (wg normy ASTM D2896), sprzyjającą wydłużeniu czasu pracy oleju i zachowaniu doskonałej czystości tłoków.

*Mobil Pegasus 1105 i Mobil Pegasus 1107 to oleje typu long life, które umożliwiły 1,5-krotne wydłużenie okresów pomiędzy wymianami w porównaniu z konwencjonalnymi olejami mineralnymi używanymi w wysokoobciążonych silnikach zasilanych gazem ziemnym.

43

BIOGAZ

Wybór substratu istotą w produkcji bioenergii

NR 8 (48) wrzesień 2018

Wprowadzona kolejna nowelizacja ustawy o OZE pozwoli m.in. na rozwój instalacji biogazowych w Polsce. Sprawia to możliwość wdrażania sprawdzonych technologii i zastosowania odpowiednich praktyk podczas wykorzystania substratów, z których produkowana jest energia.

P

odejmuje się również szereg działań zwiększa-

fermentacja prowadzona jest jednak w warun-

jących efektywność produkowanego biometa-

kach mezofilowych, ze względu na efektywną

nu, ale też poszukuje się rozwiązań pozwalających

produkcję metanu przy niższych nakładach zwią-

na zachowanie opłacalności danej inwestycji.

zanych z ogrzewaniem komory, w porównaniu

Istnieje wiele czynników optymalizujących wydaj-

z fermentacją termofilową. Z kolei prowadzenie

ność produkcji biogazu. Z pewnością główną rolę

rozkładu materii organicznej w warunkach psy-

odgrywa wybór substratów. Należy zadbać o ich

chofilowych jest trudne do utrzymania, a przede

jakość oraz wyeliminować obecność substancji

wszystkim niskowydajne. Kolejnym istotnym

toksycznych. Bardzo ważną rolę odgrywa zachowa-

czynnikiem jest zapewnienie warunków bez-

nie czystości, właściwe rozdrobnienie oraz homo-

tlenowych w komorach fermentacyjnych, które

genizowanie mieszanki fermentacyjnej, co pozwala

pozwalają na rozwój i funkcjonowanie bakterii

na efektywne wykorzystanie substratu.

mezofilowych, odpowiedzialnych za produkcję biometanu. Innym czynnikiem jest mieszanie

44

Warunki środowiskowe w komorze

materiału umieszczonego w komorze. Pozwala to

fermentacyjnej

na ochronę przed tworzeniem się kożucha, który

Wydajność produkcji metanu w warunkach

może stanowić barierę dla emitowanych gazów.

beztlenowego rozkładu substancji organicz-

Mieszanie substratów zapewnia również homo-

nej zależy od szeregu czynników. W pierwszej

genizację materiału, który znacznie efektywniej

kolejności należy zapewnić odpowiednie warun-

ulega rozkładowi, aniżeli substraty bezwładnie

ki środowiskowe. Mowa tu przede wszystkim

umieszczone w komorach fermentacyjnych. Bar-

o zapewnieniu właściwej temperatury mieszanki

dzo często podczas wystąpienia awarii systemów

fermentacyjnej, w której proces rozkładu za-

mieszających w instalacjach biogazowych można

chodzi zarówno w warunkach psychofilowych,

zauważyć znaczne obniżenie wydajności produk-

mezofilowych, jak i termofilowych. Najczęściej

cji biogazu.

// Przy wyborze substratu ważną rolę odgrywa zachowanie czystości, właściwe rozdrobnienie oraz homogenizowanie mieszanki fermentacyjnej

Czynniki zewnętrzne wpływające na wybór

prosperowały, co zapewni stałe dostawy surowców.

substratu

Ponadto odległość tych punktów, z których pozy-

Wybór substratów do komory fermentacyjnej zależy

skiwane są substraty, powinna być jak najmniejsza

od szeregu czynników. W pierwszej kolejności należy

od biogazowni, co efektywnie wpłynie nie tylko na

wymienić dostępność substratów, wobec czego bu-

zapewnienie sprawnych dostaw, ale też poprawi eko-

dowa instalacji uzależniona jest od poziomu rozwoju

nomię inwestycji. Ważny jest także koszt pozyskania

przemysłu spożywczego, od liczby i poziomu rozwo-

substratów. O ile przez kilka lat z powodzeniem

ju gospodarstw rolnych lub ferm przemysłowych czy

wykorzystywana była w wielu instalacjach kiszonka

giełd spożywczych w danej lokalizacji. Są to główne

z kukurydzy, to po podwyżkach cen tego surowca

źródła, z których pozyskiwane są substraty do bio-

wiele instalacji miało znaczące problemy z rentow-

gazowni, dlatego też ważne jest również, aby dobrze

nością, a wręcz inwestycje te upadały. Zaistniała

NR 8 (48) wrzesień 2018

zdj. shutterstock

BIOGAZ

REKLAMA

Biogas Upgrading with AMMONGAS: • Robust and Reliable Plants • No pre-treatment of the biogas • No pressurisation of the CO2 • Low methane loss (0.04 %) • Low power consumption (0.09 kWh/m3 biogas)

tel. (+45) 43 63 63 00 www.ammongas.dk amg@ammongas.dk 45

BIOGAZ sytuacja nie tylko na polskim rynku spowodowała

Tabela 1. Dopuszczalne stężenie substancji

konieczność poszukiwania innych, alternatywnych

działających inhibicyjnie w procesie

substratów, z których również można efektywnie po-

fermentacji metanowej (Kaltschmitt

zyskać biogaz. Obecnie wiele instalacji wykorzystuje

i Hartmann 2001)

bioodpady. Substraty te nie znajdują innego zastosowania, a wręcz przeciwnie – stanowią zagrożenie dla środowiska. Wykorzystanie ich w biogazowniach pozwala nie tylko na produkcję bioenergii, ale też efektywną utylizację i produkcję pulpy pofermentacyjnej, która stanowi cenny nawóz.

Właściwości substratów

Inhibitor

Stężenie

wapń

od 2,8 g/l CaCl2

magnez

od 2,4 g/l MgCl2

jon amonowy

2,7 – 10 g/l

amoniak

od 0,15 g/l

siarka

od 50 mg/l H2S,

Bardzo ważną rolę w procesie fermentacji metanowej

100 mg/l S2-,

odgrywa rodzaj wykorzystywanych substratów, wobec

160 mg/l Na2S

czego należy zadbać o właściwie dobrane surowce

(w przystosowanych kulturach do 600 mg/l Na2S i 1000 mg/l H2S)

w mieszance fermentacyjnej, które pozwolą na wydajną produkcję biogazu o wysokiej zawartości metanu.

Do najczęściej wykorzystywanych substratów w biogazowniach należy zaliczyć: odpady pochodzące z utrzyNR 8 (48) wrzesień 2018

mania zwierząt gospodarskich (odchody zwierzęce,

metale ciężkie jako od 10 mg/l Ni, wolne jony: od 40 mg/l Cu,

ściółka, resztki pasz), uprawy (rośliny energetyczne,

od 130 mg/l Cr,

zielonki, kiszonki) i odpady rolnicze (słoma, niezdatne

od 340 mg/l Pb,

do spożycia warzywa i owoce), odpady pochodzące

od 400 mg/l Zn

z przetwórstwa spożywczego (odpady poubojowe, wytłoki, serwatka, wywar gorzelniany) oraz odpady komunalne (osady ściekowe, odpady z terenów zieleni, organiczne odpady z gospodarstw domowych).

metale ciężkie w formie węglanowej:

od 160 mg/l Zn, od 170 mg/l Cu, od 180 mg/l Cd, od 530 mg/l Cr3+,

Zawartość suchej masy

od 1750 mg/l Fe

Wybór, a z pewnością dostosowanie odpowiednich proporcji substratów w mieszance fermentacyjnej,

46

zależy od ich wydajności biogazowej i metanowej, ale

Zawartość składników odżywczych

również od właściwości, jakie posiadają. W mieszance

Bardzo ważna w procesie fermentacji metanowej

fermentacyjnej substraty o niskiej zawartości suchej

jest zawartość składników odżywczych w surowcu

masy pełnią funkcję rozcieńczającą. Wśród takich

wykorzystywanym w biogazowni. Badania dowodzą,

substratów można wymienić chociażby gnojowicę.

że zawartość cukrów prostych pozwala na wysoką

Warto podkreślić, że nawóz ten bardzo często stanowi

produkcję biogazu. Proces rozkładu takich substra-

podstawowy substrat w procesie fermentacji ze wzglę-

tów zachodzi również szybko i intensywnie. Zauważa

du na obecność pożądanej mikroflory bakteryjnej,

się wysoką zawartość cukrów przede wszystkim

dzięki czemu proces beztlenowego rozkładu zachodzi

w owocach oraz warzywach, co udokumentowano

znacznie efektywniej. Często gnojowica wykorzysty-

w badaniach wykazujących wydajność biogazową

wana jest podczas rozruchu instalacji, pełniąc funkcję

i metanową świeżych produktów objętych rosyjskim

inokulującą zachodzące procesy fizykochemiczne. Ist-

embargiem (Smurzyńska i in. 2016). Surowce spo-

nieje również szereg substratów, które z powodzeniem

żywcze niezdatne do spożycia są często wykorzysty-

mogą być wykorzystywane jako monosubstraty w pro-

wanymi substratami w wielu biogazowniach. Dlatego

cesie fermentacji metanowej, zapewniając optymalne

poznanie dynamiki ich rozkładu jest bardzo ważną

obciążenie komory fermentacyjnej (osad ściekowy).

informacją dla właściwego zaprojektowania bilansu

staw surowca. Należy również podkreślić, że wysoka zawartość tłuszczy w substratach wykorzystywanych

zdj. shutterstock

dobowej produkcji biogazu oraz planowania do-

w biogazowni sprawia, że proces ich fermentacji jest zdecydowanie dłuższy, co wymaga często większych komór fermentacyjnych. Warto też podkreślić, że fermentacja metanowa substratów bogatych w tłuszcze pozwala na wysoki uzysk biogazu.

Obecność substancji toksycznych Przed wykorzystaniem nowych substratów w procesie fermentacji metanowej poleca się sprawdzenie nie tylko wydajności biogazowej i metanowej, jaką można uzyskać, ale również poznać dynamikę rozkładu danego substratu. Bardzo często nieznane bądź niewykorzystywane wcześniej substraty mogą przyczynić się do inhibicji procesu. Spowodowane to może być składem wynikającym chociażby z wysokiej zawartości azotu czy siarki. Uwalniane są one podczas rozkładu substancji organicznej w formie gazowej, jako amoniak i siarkowodór. Ich wysokie stężenia przyczyniają się do obniżenia wydajności biogazowej, a nawet zatrzymania procesu. W przypadku substratów o wysokiej zawartości siarki REKLAMA

Technika transportowa oraz dozowania substratów dla biogazowni • Ekonomicznie • Niezawodnie • Bezpiecznie

Biomat

substratów szystkich w la d i ik n 246 m³ Dozow ch od 5 do ia c ś o n m o poje

Rondomat

Po ly

Pro

+M

ult

im

ix

Mikołaj Sadowski +48 518 250 314 mikolaj.sadowski@fliegl.com

47

BIOGAZ i azotu proponuje się zastosowanie ich jako kosubs-

Właściwe rozdrobnienie surowca pozwala również

tratu mieszanki fermentacyjnej.

na zwiększenie efektywności fermentacji metanowej.

W procesie fermentacji metanowej bardzo ważną

Rozdrobniony substrat ulega łatwemu rozkładowi

rolę odgrywają nie tylko związki azotu i węgla, ale

ze względu na możliwość szybszego dostępu mi-

również rozpuszczalne formy potasu, sodu, żelaza,

kroorganizmów do struktur biologicznych. Dlatego

magnezu, wapnia oraz pierwiastków śladowych (tj.:

w przypadku wykorzystywania w procesie fermen-

molibdenu, manganu, miedzi, cynku, kobaltu, niklu,

tacji metanowej buraków cukrowych zastosowanie

selenu i wolframu). Substancje te pozwalają na pra-

maceratora przed podaniem substratu do komory

widłowe funkcjonowanie bakterii odpowiedzialnych

fermentacyjnej jest jak najbardziej uzasadnione.

za rozkład substratów i produkcję biogazu. Są one

Bardzo ważne jest zapewnienie homogeniczno-

niezbędne mikroorganizmom, jednak jak pokazu-

ści mieszanki fermentacyjnej, dlatego w tym celu

je tabela 1, zbyt wysokie ich stężenie w mieszance

należy zastosować odpowiednie mieszadła. Kształt,

fermentacyjnej prowadzi do inhibicji fermentacji

wielkości, siła obrotowa wykorzystywanych miesza-

metanowej. Warto podkreślić, że inhibitujące dzia-

deł zależy od właściwości mieszanki fermentacyjnej.

łanie na proces fermentacji metanowej wykazują

Zdecydowanie inne parametry mieszadeł wymagane

również antybiotyki, środki dezynfekujące, pestycydy

są w przypadku fermentacji kiszonki kukurydzianej,

oraz metale ciężkie, które występują w zbyt wysokim

a inne w przypadku osadów ściekowych.

stężeniu w mieszance fermentacyjnej.

Podsumowanie NR 8 (48) wrzesień 2018

Jakość mieszanki fermentacyjnej

W procesie fermentacji metanowej wymaga się

Wybór substratu do biogazowni powinien być

oprócz zapewnienia odpowiednich warunków środo-

podyktowany jego jakością. Mowa tu o zapewnieniu

wiskowych w komorze fermentacyjnej (temperatura,

jak najbardziej świeżych substratów. Do biogazow-

warunki beztlenowe, mieszanie) dokonania właściwe-

ni dostarczane są niezdatne do spożycia warzywa,

go wyboru substratów. W pierwszej kolejności należy

owoce oraz resztki pochodzące z produkcji rolni-

zbadać lokalny rynek i ocenić dostępność substra-

czej czy spożywczej. Doświadczenia wielu instala-

tów, bardzo ważna jest odległość dostaw substratów

cji wskazują, że istotną rolę odgrywa zapewnienie

do biogazowni oraz koszty pozyskania surowców.

sprawnej logistyki dostaw jak najświeższych surow-

Z kolei wydajność produkcji biogazu w dużej mierze

ców przeznaczonych do komory fermentacyjnej.

zależy od poziomu zawartości substancji organicz-

Nieodpowiednie lub zbyt długie przechowywanie

nej, ale również zawartości substancji mogących po-

substratów sprawia, że zachodzi wstępny rozpad

wodować inhibicje procesu. W biogazowniach należy

gnilny, który znacznie obniża wydajność biogazową

zadbać o właściwie zaplanowaną logistykę materia-

takiego surowca. Ponadto zbyt długie magazynowa-

łów, co pozwala na zapewnienie świeżości substratu.

nie materiału organicznego na otwartej przestrzeni

Biodegradowalne substraty powinny być również

wiąże się z innym zagrożeniem, jakim są emisje

czystym oraz dobrze rozdrobnionym materiałem, co

gazów odorowych. Uwalnianie amoniaku, siarko-

efektywnie poprawi produkcję bioenergii.

wodoru i innych odoroczynnych gazów jest uciążliwe nie tylko dla osób obsługujących instalacje,

dr inż. Anna Smurzyńska

ale również dla lokalnej społeczności. Istotną rolę odgrywa zapewnienie czystości surowca. Obecność piasku czy kamieni, która jest częstym problemem, jeśli chodzi np. o zebrane uprawy rolne, przyczynia się do uszkodzenia mechanicznego elementów instalacji – od podajników, maceratorów, po komory fermentacyjne. Wobec tego należy zadbać o właściwe pozyskanie substratów oraz odpowiednie warunki ich przechowywania.

48

Kaltschmitt M., Hartmann H., Energie aus Biomasse – Grundlagen, Techniken und Verfahren; Springer Verlag Berlin, Heidelberg, New York 2001.

Smurzyńska A., Czekała W., Lewicki A., Cieślik M., Kozłowski K., Janczak D., Wydajność biogazowa utylizowanych nadwyżek warzyw powstałych na polskim rynku wskutek wprowadzonego embarga rosyjskiego, Tech. Rol. Ogrod. Leś., 2016 r., nr 6, s. 24–27

bio

ga

10

z@

bio

III KO BIO Ng gA RES ZU m

W

k/

RA

–1

1g

RU

as W HO DN sm Y TE IA M +4 ed l O 20 A 8 7 iag ZO S S 18 92 ro W A* R. 12 up I E C *** 2 0 .pl KI 38 EJ

EU SPOT N R O K A A JW PIE NI I ŚR E BR ĘKSZ - W OD AN E S C KO Ż Y HO WO DN IE J

| Rynek biogazu w Polsce, Europie i na świecie | Obecny system wsparcia biogazu w Polsce | Biometan - nowe możliwości dla polskiego rynku biogazu | Substraty i produkty procesu fermentacji metanowej | Eksploatacja instalacji oraz optymalizacja procesu produkcji biogazu | Nowoczesne technologie dla biogazowni i biometanowni

Organizator:

Patronat medialny:

Współpraca merytoryczna:

BIOGAZ

Elektra – ciekawa, polska technologia dla energetyki biogazowej

NR 8 (48) wrzesień 2018 50

Większość bioelektrowni i biogazowni zrealizowanych w Polsce pracuje w niemieckiej technologii NaWaRo lub w późniejszych mutacjach tego rozwiązania. Wśród nowatorskich rozwiązań technologicznych znajdują się jednak propozycje polskie, w tym innowacyjna technologia ELECTRA®.

S

zerokie wykorzystanie NaWaRo wynika z faktu,

w roku 2009 (P 387904), a po kolejnych zmianach

że w tej technologii wybudowano w Europie,

konstrukcyjnych i technologicznych w roku 2012

szczególnie w Niemczech, najwięcej obiektów. Tym

(W.121256). W roku 2015 zmodyfikowano zgłoszenie

samym technologia ta jest najpowszechniejsza

(W.123769) o kolejne zmiany dotyczące wprowadze-

mimo swoich wad i niedostatków, wyeliminowanych

nia urządzeń poprawiających w zasadniczy sposób

współcześnie przez rozwiązania bardziej nowocze-

przebieg procesu fermentacji.

sne i efektywniejsze, biorąc pod uwagę wszystkie

Pominięcie technologii ELECTRA® w materiale

parametry pracy, jak i aspekty ekonomiczne całego

sygnowanym przez naukowców Uniwersytetu Przy-

przedsięwzięcia.

rodniczego w Poznaniu traktowane jest oczywiście

W tegorocznym lutowym numerze „Magazynu Bio-

przez autorów technologii ELECTRA® jako zdarze-

masa” Anna Smurzyńska, Jacek Dach i Wojciech Cze-

nie niezamierzone, będące efektem przeoczenia, tym

kała w artykule „Biogazownie w Polsce – stan obecny

bardziej że informacji dotyczących ostatniej konfigu-

i perspektywy rozwoju” piszą o wyższości polskich

racji bioelektrowni i biogazowni ELECTRA® starano

technologii nad technologią NaWaRo, podając jako

się nie wynosić poza grono zespołu roboczego.

przykład polskich rozwiązań technologie Dynamic

Aktualnie w technologii ELECTRA® projektowane

Biogas i ProBioGas, pomijając jedno z najwcze-

są dwie bioelektrownie (Rzędów – moc elektryczna

śniejszych i być może najbardziej innowacyjnych

3 MW, uprawomocniona decyzja środowiskowa

rozwiązań technologicznych, jakim jest technologia

i Działdowo – 1 MW z możliwością rozbudowy

ELECTRA®, będąca „dzieckiem” zespołu związanego

do 2 MW, pozwolenie na budowę), a dla dwóch (Skar-

z Bioelektrowniami Świętokrzyskimi. Technologia

bimierz – Osiedle 2,4 MW i Trzemoszna 1 MW) goto-

ta, opracowana w latach 2006–2007, testowana

we są koncepcje zagospodarowania przestrzennego.

laboratoryjnie w ciągu kolejnych dwóch lat, została

Czym charakteryzuje się i wyróżnia technologia

zgłoszona do Urzędu Patentowego RP pierwotnie

ELECTRA®? Przede wszystkim rozwiązaniami

BIOGAZ technologicznymi, o których w końcówce poprzedniej dekady jeszcze nikt nie myślał, a które zaprezentowane w roku 2010 w Gdańsku na Międzynarodowym Seminarium „Biogazownie dla Pomorza” wzbudziły szerokie zainteresowanie zarówno specjalistów z Polski, jak i obecnych na seminarium naukowców z Niemiec, Danii i Litwy.

Już wtedy podkreślano, że technologia ELECTRA®, wspólna do pewnego etapu procesowego dla bioelektrowni, jak i biogazowni, jest rozwiązaniem bardzo elaszerokiej gamy substratów, począwszy od kierunkowo uprawianej biomasy roślinnej, przez biomasę pochodzenia zwierzęcego do wszelkiego rodzaju odpadów

// Autorzy technologii ELECTRA® – od lewej: Karol Bartkiewicz – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Ola Łukaszek – Ekoenergia Kolonia Pozezdrze, Agnieszka Gruszkoś-Kurtyka – Termo-Klima Katowice, Marek Kurtyka – Bioelektrownie Świętokrzyskie Kielce

organicznych. Technologia wykorzystuje wszystkie

w ok. 85 proc. komórek. Nie musimy dodawać, że ma

przydatne nowinki techniczne, „anektując” je za zgodą

to istotny wpływ na znaczne skrócenie czasu retencji

właścicieli (przemysłowy tomograf komputerowy), jak

(nawet do 50 proc.) oraz na zminimalizowanie w ko-

również zagospodarowuje oryginalne własne rozwią-

morze fermentacyjnej przypadków inhibicji. W warun-

zania (mikronizator tarczowy, zgłoszony do Urzędu

kach laboratoryjnych uzyskano o ok. 10 proc. wzrost

Patentowego w roku 2015 (P.412445).

wydajności metanowej.

Najważniejszymi innowacjami w ELEKTRZE® są spo-

Kolejna innowacja ma za zadanie precyzyjne kontro-

soby przygotowania substratów do fermentacji, pre-

lowanie procesu mieszania w celu utrzymania wsadu

cyzyjny nadzór jej przebiegu oraz wizualna kontrola

w permanentnym stanie mieszaniny jednorodnej.

procesu mieszania, jak również sposób przygotowania

Funkcję tę pełni przemysłowy tomograf komputerowy

osadu pofermentacyjnego do funkcji granulowanego

zainstalowany na wewnętrznych ścianach komory fer-

nawozu organicznego lub organiczno-mineralnego.

mentacyjnej, przesyłający wizualną informację na ekran

Substrat przed wprowadzeniem do komory fermenta-

komputera zainstalowany w dyspozytorni bioelektrow-

cyjnej poddawany jest rozdrobnieniu w mikronizerze

ni czy biogazowni. To rozwiązanie pozwala na natych-

tarczowym (wcześniej w mikronizatorze hydraulicz-

miastową interwencję w przypadku jakichkolwiek

nym – wyeliminowanym ze względu na energochłon-

anomalii, dzięki czemu unika się obniżenia wydajności

ność), który pozwala na kontrolowane rozbicie go na

gazowej, co w przypadku innych technologii objawia

cząsteczki o wielkości 50–300 µm (w zależności od

się po kilku dobach, a w najlepszym wypadku po kilku

opracowywanych przed rozpoczęciem podawania

godzinach. Rodzaj interwencji opisany jest w instrukcji

substratu do komory fermentacyjnej założeń progra-

i dostosowany do każdego typu odstępstwa od proceso-

mu procesowego) z jednoczesną dezintegracją błony

wej normy.

NR 8 (48) wrzesień 2018

stycznym, pozwalającym na zagospodarowanie bardzo

REKLAMA

Sprzedam projekt wraz z pozwoleniem na budowę biogazowni o mocy 0,5 mw oraz warunkami przyłączenia do sieci dystrybucyjnej.

• Biogazownia przystosowana do pracy na wywarze gorzelnianym z położonego na sąsiedniej działce zakładu produkcji bioetanolu • Do sprzedaży oddzielnie lub w pakiecie z zakładem • Istnieje możliwość zakupu położonych w pobliżu gruntów rolnych (ponad 80 ha) • Lokalizacja: województwo warmińsko-mazurskie.

Kontakt: 500 076 825, biogazowniainfo@interia.pl 51

BIOGAZ

NR 8 (48) wrzesień 2018

Mieszanie substratu odbywa się przy pomocy piono-

(w ELEKTRZE® do czeskich urządzeń firmy TE-

wego mieszadła szczelinowego, pozwalającego dzięki

DOM) produkujących energię elektryczną i ciepl-

swej geometrii wyprowadzić z komory fermentacyj-

ną, w biogazowni do separatora dwutlenku węgla

nej wraz z osadem pofermentacyjnym każdą zasto-

(w ELEKTRZE® kriogenicznego) w wyniku czego

inę przydenną. Taka konfiguracja ma istotne odbicie

otrzymuje się metan oraz dwutlenek węgla. Ze wzglę-

w konstrukcji komory fermentacyjnej, która ma

du na wysoką procentową zawartość metanu w uzy-

całkowicie płaskie dno i jest dzięki temu łatwiejsza

skiwanym biogazie (dzięki mikronizacji) w badaniach

i tańsza w budowie. Tu wypada dodać, że komora nie

laboratoryjnych oczyszczony metan miał parametry

posiada instalacji grzewczej, w technologii ELEC-

gazu ziemnego E50. Tu warto dodać, że w formule

TRA® podgrzewany jest przed wprowadzeniem do

biogazowni ELECTRA® funkcjonuje również agre-

komory substrat.

gat kogeneracyjny, produkujący z nieoczyszczonego

W roku 2006, kiedy prace nad technologią ELEC-

biogazu energię elektryczną na potrzeby instalacji.

TRA® nabierały tempa, nikt nie myślał o zagospo-

Na ten cel zużywa się ok. 20 proc. wytworzonego

darowaniu pofermentu inaczej niż wylewaniu go

w komorze fermentacyjnej biogazu.

w postaci ciekłej na pola. Nie funkcjonowały jeszcze

Na zakończenie warto podkreślić walory ekonomicz-

wtedy czasowe ograniczenia, wylewano go zatem kie-

ne opisanej technologii. Szacunkowy koszy 1 MW

dy kto chciał i miał wolny areał. Śmierdziały zatem

zainstalowanej mocy elektrycznej lub gazowej bio-

niemiecki (głównie) wsie niemiłosiernie (polskich

elektrowni czy biogazowni ERLECTRA® wynosi sza-

bioelektrowni i biogazowni jeszcze nie było), choć

cunkowo ok. 16–17 mln zł z wszystkimi składowymi

wiele i do dzisiaj tego zapachu się nie wyzbyło. Auto-

(fabryka nawozu, mikrooczyszczalnia, odsiarczanie,

rzy technologii ELECTRA® przezornie przewidzieli

mikronizacja i tomograf ). W przypadku bioelektrow-

możliwość suszenia pofermentu i produkowania

ni produktami do sprzedaży są: energia elektryczna

z niego granulowanego nawozu organicznego lub

(cieplnej nie ma, bo wykorzystana jest w całości do

organiczno-mineralnego. Pomysł ten podchwycony

procesu technologicznego i suszenia pofermentu)

został przez inne zespoły projektowe i dzisiaj etap

oraz nawóz. Dodatkowym przychodem mogą być

produkcji nawozu stanowi już bezwzględny standard

opłaty za utylizację wszelkiego typu odpadów orga-

w każdej liczącej się na rynku technologii.

nicznych (odpady gastronomiczne, przeterminowana

Odstępstwem od niemieckich standardów było

żywność itp.) oraz nieodpłatne zagospodarowanie

umiejscowienie przy każdej bioelektrowni czy

niektórych odpadów z produkcji roślinnej i zwie-

biogazowni stacji odsiarczania biogazu oraz mikro-

rzęcej (np. podłoże pieczarkarskie, pomiot drobiowy

oczyszczalni. Rozwiązanie to pozwala na odzyskanie

itp.). W przypadku biogazowni zarobek stanowi

siarki, którą można wykorzystać w produkcji na-

sprzedaż biometanu, nawozu oraz dwutlenku węgla,

wozu (produkcja nawozu siarczanowego, niezwykle

czego nie uwzględnia się dzisiaj w żadnej dostęp-

ważnego przy uprawie okopowych) czy retentatu

nej kalkulacji. A przecież CO2 stanowi w biogazie

z oczyszczenia wody nadosadowej (przy awaryjnym

30–40 proc. objętości i nieujmowanie zysku z jego

zrzucie) lub odciekowej (z odwirowania osadu pofer-

sprzedaży jest co najmniej nieroztropnością, by nie

mentacyjnego), który również trafia na linię produk-

rzec bezmyślnością.

cyjną nawozu. W oferowanych dzisiaj technologiach

Skomasowany bilans funkcjonowania bioelektrowni

takich rozwiązań nie ma.

i biogazowni pracujących w technologii ELECTRA®

Nie będziemy opisywać innych mniejszych, ale rów-

w każdej konfiguracji logistycznej jest dodatni i to

nie ważnych modyfikacji, odróżniających biogazową

w takim stopniu, że mimo nadal niesprzyjających

technologię ELECTRA® od pozostałych tego typu

warunków funkcjonowania energetyki biogazowej

rozwiązań. Podkreślić należy, że jest ona do momentu

w naszym kraju, przedsięwzięcie jest nad wyraz

produkcji biogazu (i jego obróbki) wspólna dla bio-

opłacalne.

elektrowni i biogazowni. Po tym etapie mają już miej-

52

Marek Kurtyka

sce różnice konstrukcyjne. W bioelektrowni oczysz-

Aleksandra Krzywik

czony biogaz trafia do agregatów kogeneracyjnych

Wojciech Łukaszek

BIOGAZ

Gazyfikacja obszarów wiejskich – model bsb Dla niektórych Czytelników może być zaskoczeniem informacja, że ponad 40 proc. obszaru Polski wciąż jest niezgazyfikowana.

Szansy na poprawę tego stanu rzeczy upatrywać należy w „Planie dla wsi” i rozwoju biogazowni rolniczych.

NR 8 (48) wrzesień 2018 54

P

olska Spółka Gazownictwa, która realizuje

Gorzej wygląda jednak sytuacja pod względem

94 proc. dostaw gazu w Polsce przy pomocy

stopnia pokrycia terenu – sieć gazowa dostępna

180 tys. km gazociągów, dociera do 1479 gmin

jest przede wszystkim w miastach – korzysta z niej

i pomimo że przeznacza ponad 1 mld zł rocznie na

71 proc. mieszkańców i zaledwie 23 proc. gospo-

rozwój sieci, rocznie przybywa jej tylko ok. 1 proc.

darstw domowych na wsi.

biogazowni Łotwy i Estonii. Od czasu programu „bio-

ka 11 mln mieszkańców, z czego wynika, że ponad

gazowni w każdej gminie” wiadomo, że potencjał pro-

8 mln mieszkańców wsi jest pozbawionych dostępu

dukcyjny – energetyczny polskiej wsi w przeliczeniu

do tego najczystszego i najbardziej uniwersalnego

na gaz ziemny wynosi co najmniej 4 mld m3 rocznie,

nośnika energii. Powolny rozwój sieci gazowej na

a więc blisko 40 proc. obecnie importowanego gazu,

obszarach wiejskich pozostaje w sprzeczności z po-

co wystarcza do pokrycia zapotrzebowania wszyst-

lityką poprawy warunków życia na tych obszarach,

kich gospodarstw domowych na obszarach wiejskich

będącą jednym z deklaratywnych celów strategicz-

w energię, zarówno cieplną, jak i elektryczną, czyli wieś

nych każdego rządu.

w sensie wręcz dosłownym może być samowystarczal-

Jednym ze sposobów przyspieszenia tego procesu jest

na energetycznie. Polskie Stowarzyszenie Biometanu

budowa nowych biogazowni rolniczych produkują-

w ciągu ostatniego roku uczestniczyło w pracach po-

cych biogaz o parametrach gazu ziemnego wysoko-

wołanego przez Ministra Rolnictwa Zespołu do spraw

metanowego i jego dystrybucja w sieciach wyspowych.

gazyfikacji obszarów wiejskich z udziałem biogazu

W „Planie dla wsi” minister rolnictwa Jan Krzysztof

rolniczego, pracując wspólnie z przedstawicielami

Ardanowski wymienił rozwój biogazowni rolni-

ministerstw rolnictwa i energii, PSG oraz przedstawi-

czych, wykorzystujących biomasę do produkcji gazu,

cielami branży biogazowej.

a w konsekwencji energii elektrycznej i cieplnej jako

Podczas prac zespołu zauważono m.in., że dotych-

jednej z szans polskiego rolnictwa w ramach nieżyw-

czasowy model rozwoju biogazowni rolniczych nie

nościowego wykorzystania surowców rolniczych.

przynosił bezpośrednich korzyści energetycznych

Daje to nadzieję na „nowe otwarcie” dla biogazu

mieszkańcom wsi, ograniczał się bowiem do przy-

rolniczego, który z różnych powodów jest „kopciusz-

łączenia do ogólnokrajowej sieci energetycznej

kiem” polskiego OZE. Rażąco źle wyglądamy również

elektrycznej.

na tle innych krajów UE, łączna moc elektryczna

Pozytywnym wyjątkiem są tutaj nieliczne realne

naszych biogazowni rolniczych wynosi 3 proc. mocy

rozwiązania kogeneracyjne, w wyniku których cie-

biogazowni niemieckich i jest zbliżona do mocy

pło z biogazowni rzeczywiście jest dostarczane do

NR 8 (48) wrzesień 2018

Tymczasem w ponad 1,5 tys. gmin wiejskich miesz-

zdj. shutterstock

BIOGAZ

55

odbiorców, niestety, takich przypadków jest zaledwie kilka w skali kraju. W tym czasie nasze Stowarzyszenie (PSB) opracowało model gazyfikacji obszarów wiejskich w oparciu o biogazownie metanowe oraz wyspowe sieci dystrybucyjne bilansowane jednostkami produkującymi energię elektryczną.

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń (m.in. zdobytych podczas realizacji projektu Poleskiej Sieci Biogazowej w ramach współpracy z NCBiR) opracowaliśmy model rozwiązania energetycznego nazwany modelem BSB (Biometan-Sieć-Bilansowanie).

Rozwiązanie to jest oparte o partycypację społeczną mieszkańców obszarów wiejskich w ramach spółdzielni energetycznej i zapewnia szereg korzyści uczestnikom przedsięwzięcia, zachowując korzystny poziom zwrotu z inwestycji. Dla uzyskania efektu naśladownictwa rozważa się uruchomienie programu pilotażowego budowy kilku biogazowni rolniczych (metanowych) w oparciu o duże gospodarstwa rolne.

Model BSB nie wymaga zwiększenia wparcia ze strony budżetu w stosunku do obecnie występującego, przewiduje pomoc zwrotną na etapie inwestycji dla innowacyjnych rozwiązań w ramach Krajowych Inteligentnych Specjalizacji nawet do 85 proc. kosztów kwalifikowanych, a do jego implementacji potrzebne są jedynie zmiany ustawowe w ramach przewidzianej kolejnej nowelizacji ustawy o OZE. Model BSB daje spółdzielcom zrzeszonym w spółdzielni energetycznej dostęp do gazu o parametrach gazu ziemnego wysokometanowego za cenę ok.

30 proc. niższą aniżeli w tych rejonach, gdzie gaz jest już dostarczany, co uzasadnia jego stosowanie do ogrzewania, czyli najskuteczniejszej realizacji programu rządowego walki ze smogiem, który, jak wiadomo, nie jest utrapieniem wyłącznie wielkich ośrodków miejskich. Realizacja celów ekologicznych, tj. zagospodarowanie odpadów z produkcji rolnej, uzyskanie wartościowego nawozu organicznego, produkcja ciepła z kogeneracji oraz paliwa transportowego (CBG) jest uzupełnieniem powyższych, zasadniczych korzyści, jakimi są dostęp do tańszej energii produkowanej i dystrybuowanej lokalnie.

Prezentację modelu „BSB” Polskie Stowarzyszenie Biometanu przedstawi podczas Narodowego Kongresu Biometanu w Poznaniu 24 września 2018 r.

Marek Pituła Polskie Stowarzyszenie Biometanu

BIOPALIWA

W ostatnich latach częściej w mediach czy z ust polityków mogliśmy usłyszeć, że mamy do czynienia raczej ze zmierzchem aniżeli rozwojem sektora biopaliw, w szczególności tych wytwarzanych z surowców rolnych. Próżno wobec takich sygnałów upatrywać w tej dziedzinie szansy na swój biznes, tym bardziej w rolnictwie, gdzie poziom ryzyka jest istotnie wyższy niż w wielu innych branżach ze względu choćby na ogromną zależność wyników od warunków pogodowych.

K

orzenie polityki względem biopaliw sięgają nie

wzięto pod uwagę niemal w ostatniej chwili (ale

tylko idei ochrony środowiska, ale miała ona

jednak!), dzięki czemu nowa dyrektywa unijna (tzw.

być w Europie także efektywnym mechanizmem

REDII), która z dużym prawdopodobieństwem zosta-

wspomagającym stabilizujące opłacalność produkcji

nie ostatecznie przyjęta w wersji, jaką uzgodniono

rolniczej narzędzia Wspólnej Polityki Rolnej. Można

w Brukseli na poziomie politycznym w czerwcu

śmiało powiedzieć, że w szczególności w produkcji

br., zakłada limitację biopaliw konwencjonalnych

rzepaku w Polsce założenie to „odpaliło” w całej

w krajach członkowskich UE w perspektywie 2030

swojej rozciągłości.

roku na poziomie ich praktycznego wykorzystania

NR 8 (48) wrzesień 2018

Krajowa perspektywa dla rynku biodiesla na 2020 rok.

Trzeba wykorzystać wciąż drzemiący potencjał!

w roku 2020 z opcją podwyższenia o 1 pp., ale nie Popytowy kłopot bogactwa

więcej niż do 7 proc. (w ujęciu energetycznym). Jako

W tzw. międzyczasie dostrzeżono również

że Polska implementując zmiany w dotychczasowej

szczęśliwie, że produkcja biopaliw z rzepaku ma

dyrektywie przeprowadzone w 2015 roku, przyję-

bardzo pozytywne „efekty uboczne” w postaci to-

ła maksymalny 7 proc. udział biopaliw surowców

warzyszącej jej wzrostowi podaży śruty i makuchu,

rolnych w realizacji celu w postaci 10 proc. OZE

a więc alternatywnego dla importu soi źródła

w transporcie na 2020 rok, również i na dekadę

samozaopatrzenia w białko paszowe. Wszystko to

2021–2030 należy przyjąć fundamentalne założenie, 57

zdj. Arch. Adam Stępień

BIOPALIWA realne możliwości – mając na uwadze strukturę rynku paliw ciekłych zdominowaną przez olej napędowy – realizacji NCW. Dla oszacowania potencjału wolumenowego oleistych na potrzeby rynku wytwórczego biopaliw możemy przyjąć następujące założenia na 2020 rok: – NCW z uwzględnieniem w/w limitu dla biopaliw konwencjonalnych z surowców rolnych: 7 proc. (w ujęciu energetycznym), – rynek oleju napędowego: 15 mln t, co w przybliżeniu daje nam: – rynek estrów metylowych: 1,2 mln t.

W przypadku zaspokojenia przez krajowych wytwórców zapotrzebowania na estry metylowe na poziomie co najmniej 70 proc. (jako pochodna funkcjonowania współczynnika redukcyjnego NCW), ich produkcja musiałaby wynieść ponad ok. 850 tys. t. Zakładając jednak, że ich absorpcja rynkowa lekko wzrośnie w stosunku do obecnego NR 8 (48) wrzesień 2018

już poziomu produkcji w Polsce, należy przyjąć, że podaż krajowych estrów metylowych w 2020 roku powinna wynieść co najmniej 900–950 tys. t.

Aby wyprodukować taką ilość estrów metylowych w 2020 roku, potrzebne jest 2,2–2,5 mln t nasion rzepaku. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego rekordowe zbiory rzepaku w Polsce miały miejsce w 2014 roku, osiągając 3 275,8 tys. t.

Jednocześnie zwrócić uwagę należy na istotne w opinii przemysłu przetwórczego nasion rzepaku skupionego w Polskim Stowarzyszeniu Pro// Adam Stępień

ducentów Oleju niedoszacowanie tych zbiorów w Polsce przez GUS, które już wówczas – biorąc

58

że polskie rolnictwo i sektor biopaliw będzie zdol-

pod uwagę twarde dane dotyczące krajowego

ny do wypełnienia tego limitu. Przyjrzyjmy się

przerobu, zapasów, a także bilans handlowy nasion

więc bliżej, co to właściwie oznacza i czy jesteśmy

– przekroczyły wg PSPO poziom 3,4 mln t. Zwa-

w stanie wyjść naprzeciw tej nadzwyczajnej wręcz

żywszy na rozbieżność w szacunkach średnich

dla rolnictwa sytuacji, jaką jest „popytowy kłopot

plonów pomiędzy danymi GUS a ich poziomem

bogactwa”. Te ostatnie słowa piszę z pełną odpowie-

wykazanym w systemie Zbierania Danych o Pro-

dzialnością, jako że stoimy realnie u progu dużego

duktach Rolniczych „Agrokoszty”, prowadzonym

zapotrzebowania na rzepak w pespektywie najbliż-

przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki

szych lat i to od nas samych zależy, czy potencjał ten

Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy (tj.

wykorzystamy, ugruntowując również dzięki temu

34,4 dt/ha do 41,8 dt/ha), wątpliwości branżowe

rolę i znaczenie biopaliw dla rolnictwa na znacznie

wydają się mieć swoje obiektywne potwierdzenie.

dłuższy okres. Olej rzepakowy jest podstawowym

Analogicznie sytuacja w zakresie niedoszacowania

(i nic nie zapowiada, aby miało się to w najbliższym

plonów przez GUS w stosunku do danych systemu

czasie zmienić) surowcem dla krajowej produkcji es-

„Agrokoszty” wygląda w każdym roku z okresu lat

trów metylowych, których podaż z kolei determinuje

2013–2017. W 2013 oraz 2016 roku, w których to

BIOPALIWA w systemie gromadzono dane rzeczywiste z gospo-

Plony rzeczywiste w Polsce kształtują się nato-

darstw rolnych, plonowanie rzepaku wyniosło od-

miast często na poziomie zaledwie 50 proc. wzorca

powiednio 35,3 dt/ha i 28,4 dt/ha, z kolei według

odmianowego. Pojawia się więc pytanie o przyczy-

GUS wartości te wyniosły wówczas odpowied-

ny tego stanu. Dobre wykorzystanie potencjału

nio 29,1 dt/ha i 26,8 dt/ha. Utrzymując jedynie

plonotwórczego odmiany, jak i jakość plonu zależą

wykazaną w tych latach przez GUS powierzchnię

od właściwie zastosowanej agrotechniki. Fakt ten

uprawy rzepaku, oznacza to, że jego krajowe zbiory

jest łatwo udowodnić, porównując plony danej

w 2013 roku zostały niedoszacowane o 572 tys. t,

odmiany uprawianej w tych samych warunkach, ale

natomiast w 2016 roku o ok. 130 tys. t. W kontek-

przy różnym zakresie i jakości zabiegów agrotech-

ście tego ostatniego również zastanawiająca jest

nicznych. Reasumując, przy bardziej korzystnych

jednak bardzo duża dysproporcja w stosunku do

warunkach pogodowych Polska jest w stanie nie-

poprzedniego oraz kolejnego roku w zakresie po-

mal całkowicie sprostać swojemu zapotrzebowaniu

wierzchni uprawy rzepaku wg GUS, która wyniosła

surowcowemu wynikającemu z nawet 100 proc.

wówczas zaledwie 826 tys. ha. Według danych

pokrycia przez krajową produkcję estrów popytu

Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

na biokomponenty stosowane w oleju

pochodzących z wniosków objętych obowiązkiem

napędowym w 2020 roku w ramach realizacji NCW,

czyli gospodarstw o powierzchni gruntów ornych 10 ha i więcej, tylko tam powierzchnia upraw rzepaku

tj. 1,2 mln t estrów odpowiadające

Olej rzepakowy jest podstawowym surowcem dla krajowej produkcji estrów metylowych

w 2016 roku

3 mln t nasion rzepaku. Przy uzupełnieniu zapotrzebowania spożywczego na olej rzepakowy wynoszącego w Polsce do 1 mln t nasion rocznie, krajowe potrzeby w tym zakresie są możliwe do wypełnienia przy relatywnie niewielkim wzroście udziału

wyniosła 810 700,88 ha. Zwrócić należy jednak

rzepaku w strukturze zasiewów. Według IUNG

uwagę, że dane te reprezentują 20 proc. wszyst-

uprawa rzepaku zajmuje bowiem średnio 7,5 proc.

kich gospodarstw rolnych w Polsce posiadających

powierzchni zasiewów i pozostaje ona w ścisłym

60 proc. użytków rolnych. Niezależnie jednak od

związku z udziałem gleb bardzo dobrych i dobrych

powyższego, a biorąc jedynie pod uwagę obecną

oraz udziałem gospodarstw powyżej 15 ha. Należy

już skalę uprawy rzepaku w Polsce, tj. sięgającą

jednakże zauważyć, że w Polsce ponad 7,5 mln ha

powierzchni ok. 1 mln ha (wg GUS najlepszym pod

gleb jest przydatnych do uprawy rzepaku, a maksy-

tym względem był 2014 rok z wykazaną powierzch-

malny udział rzepaku dla jednostek administracyj-

nią 951,1 tys. ha), potencjalne możliwości w zakre-

nych określa się na 20 proc. Mając na uwadze fakt,

sie uprawy rzepaku w Polsce istotnie przewyższają

że według analiz IUNG we wschodniej części kraju

wykazane zapotrzebowanie na 2020 rok ze strony

odsetek ten kształtował się na poziomie, w zależ-

sektora wytwórczego biokomponentów i ostatnie,

ności od powiatu, do 5 proc. lub od 5 do 10 proc.,

niestety mocno zniekształcone przez aurę, wyniki

Polska dysponuje wciąż znacznym potencjałem

tegorocznych zbiorów.

rozwojowym w zakresie powierzchni uprawy rzepa-

NR 8 (48) wrzesień 2018

deklaracji upraw,

ku. Potwierdzają to również inne analizy, z których Rzepak – potencjał wciąż niewykorzystany

wynika, że największy niewykorzystany potencjał

Po łagodnych zimach i wyższych opadach rocznych

wzrostu uprawy rzepaku istnieje we wschodniej

plony rzepaku ozimego nierzadko przekraczają

Polsce. Z tego też względu wykazane szacunki

4 t/ha, przy potencjale plonotwórczym obecnie

należy ocenić jako racjonalne, bazujące na dotych-

uprawianych odmian ok. 6–7 t/ha. Potencjał plono-

czasowych parametrach rolnictwa krajowego.

wania rzepaku ozimego (COBORU 2007), przyj-

Adam Stępień

mując wyższy poziom agrotechniki, już w latach

dyrektor generalny

2004–2006 kształtował się na poziomie 5,5 t/ha.

Krajowa Izba Biopaliw 59

ELEKTROMOBILNOŚĆ

Polska wciąż w końcówce rankingu Europy

NR 8 (48) wrzesień 2018 60

Wiele dzieje się w kraju w sektorze elektromobilności, ale z raportów na ten temat, jakie ostatnio opublikowano, wynika, że Polska wciąż jest, i prawdopodobnie długo jeszcze będzie, w ogonie Europy. Samochody elektryczne w Polsce stanowią 0,1 proc. – w 2017 roku zarejestrowano ich jedynie tysiąc.

P

rzyczyn takiego stanu upatrywać należy przede

skromnej sieci ładowarek. Jeden z naszych zagra-

wszystkim w wysokich cenach „elektryków”. Są

nicznych kontrahentów, który wybrał się do Polski

dwukrotnie droższe niż auta o tradycyjnym napę-

samochodem elektrycznym, mocno był zawiedziony

dzie. Najtańsze kosztuje ok. 54 tys. zł (wg Polskie-

tym, że w stolicy szukał odpowiedniej ładowarki aż

go Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych) i wciąż

półtorej godziny…

ELEKTROMOBILNOŚĆ Raporty nieoptymistyczne

samochodów elektrycznych, będą raczej w pierw-

W raporcie EFL „Czy jesteśmy gotowi na auta

szej kolejności wybierać sprawdzone modele

elektryczne?” przeanalizowano podejście do

zagranicznych producentów – zauważa Radosław

elektromobilności najbardziej rozwiniętych go-

Kuczyński, prezes EFL. Wskazuje też, że rozwojem

spodarek świata i Polski. Przytaczane są też dane:

elektromobilności zainteresowane powinny być

w Norwegii na 100 tys. mieszkańców przypada 185

przedsiębiorstwa. Z przytaczanego w raporcie ba-

stacji ładowania,

dania zrealizowanego przez Instytut

w Chinach w 2017

Keralla na zlecenie Carefleet wynika,

roku sprzedano ich ponad 600 tys.

To efekt zachęcających działań

Tylko nieco ponad 4 proc. małych i średnich firm posiada auta elektryczne

chińskiego rządu

że sektor małych i średnich przedsiębiorstw nie wyraża większego zainteresowania pojazdami o napędzie alternatywnym. Tylko nieco ponad 4 proc. z nich posiada takie auta,

i systemu opłat, dzięki czemu auto elektryczne

a kolejne niecałe 2 proc. badanych deklaruje chęć

może być tańsze nawet o 40 proc. od spalinowego.

ich nabycia. Co najważniejsze – prawie 92 proc.

Większość sprzedanych aut to produkcja rodzima

ankietowanych przedsiębiorców deklaruje, że nie

– BYD Auto. W Polsce produkcja takiego samo-

zamierza na razie kupić auta elektrycznego.

Rośnie sieć

teoria nie idzie w parze z praktyką. Jak na razie

W ostatnim numerze „Magazynu Biomasa” publiko-

udało się rozstrzygnąć tylko konkurs na wizuali-

waliśmy optymistyczny artykuł o tym, że liczba stacji

zację auta, podczas gdy zgodnie z planem do 2018

ładowania rośnie z tygodnia na tydzień. W ich rozbu-

roku miał zostać zbudowany prototyp, a od 2019

dowę duży wkład mają nawet sieci handlowe, jak Lidl,

roku mieliśmy mieć już do czynienia z produkcją

Intermarche czy Kaufland. W pierwszych dniach wrze-

krótkoseryjną. Taki plan wprowadzenia na rynek

śnia także Tauron ogłosił powstanie stacji szybkiego

polskiego e-auta moim zdaniem jest zbyt ambitny.

ładowania samochodów na terenie Międzynarodowego

Polacy, którzy będą przesiadać się za kierownice

Portu Lotniczego im. Jana Pawła II Kraków-Balice. zdj. shutterstock

Elektromobilności na lata 2016–2025. – Niestety,

Stacja szybkiego ładowania o mocy powyżej 50 kW

NR 8 (48) wrzesień 2018

chodu jest elementem rządowego Planu Rozwoju

umożliwi naładowanie elektrycznego auta w 30 minut.

– Podpisanie listu intencyjnego to dla Grupy TAURON kolejny krok w budowie infrastruktury elektromobilności w południowej Polsce. Naszym celem w dłuższej perspektywie jest zagwarantowanie bezpieczeństwa poruszania się samochodem elektrycznym po obszarze działalności Grupy. Aktywność w obszarze e-mobility czy internetu stanowi potwierdzenie konsekwentnej transformacji energetyki i poszerzenia portfolio świadczonych usług – mówił Filip Grzegorczyk, prezes zarządu TAURON Polska Energia. Wkrótce w Katowicach powstanie bazowa sieć ładowania samochodów elektrycznych składająca się z 22 ładowarek oraz uruchomiona zostanie usługa carsharingu dwudziestu aut elektrycznych. Szacuje się, że obecnie w Polsce działa ok. 330 ładowarek. Daje nam to 28. miejsce w Europie.

Do 2020 roku, jak zakłada ustawa o elektromobilności, ma ich być 4400.

Beata Klimczak 61

ODPADY

Elektryczny wstrząs na rynku odpadowym

NR 8 (48) wrzesień 2018

Elektryczne śmieciarki, odśnieżarki, zamiatarki – takim wyposażeniem od 2020 roku dysponować będą musiały firmy sprzątające średnie (poniżej 50 tys. mieszkańców) i duże miasta.

Obowiązek wprowadzenia pojazdów elektrycznych w wysokości 10 proc. taboru nakłada na nie ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Problem w tym, że takich pojazdów… nie ma na rynku!

O

bowiązująca od lutego 2018 r., a wprowadzana

3 mln zł. Wskazują też na inne koszty – związane

etapowo, ustawa o elektromobilności i paliwach

z utrzymaniem takich aut, ich eksploatacją, ładowa-

alternatywnych nakłada m.in. na samorządy śred-

niem czy choćby przeglądami bądź sprawdzaniem

nich i dużych miast obowiązek korzystania z usług

baterii. Wszystko to oznacza zwiększenie kosztów. To

firm porządkowych, których flotę w 10 proc. stanowi

z kolei przekłada się na opłaty, które ponoszą miesz-

nowoczesny tabor elektryczny lub zasilany paliwem

kańcy średnich i dużych miast. Firmy sprzątające

ekologicz-

zwracają też uwagę na fakt, że czołowi

nym. Zasilane

producenci samochodów przystoso-

prądem musiałyby więc być zamiatarki, śmieciarki i odśnieżarki.

62

Na razie na rynku brakuje śmieciarek, odśnieżarek i zamiatarek z napędem elektrycznym, pojawić się mają w 2019 roku

wanych do ich zadań nie wprowadzili jeszcze do produkcji seryjnej pojazdów elektrycznych. Pozostają one w fazie testów. Oczywiście do stycznia 2020 roku, kiedy to firmy sprzątające

Zarówno

muszą sprostać wymaganiom ustawy

samorządy,

o elektrombilności, jest jeszcze sporo

jak i firmy zajmujące się utrzymaniem porządku

czasu, jednak już teraz wiadomo, że takie samochody

w miastach i wywozem odpadów komunalnych

pojawią się w sprzedaży dopiero jesienią 2020 r. Nie

wskazują, że ceny takich pojazdów sięgałyby kwot,

ma więc szans na to, że będą już zakupione i będą

których nie są w stanie zapłacić. Obecnie śmieciarki

czekać na realizację przetargów rozstrzygniętych

korzystające z tradycyjnych paliw kosztują najmniej

przez miasta. Jedną, a być może jedyną z opcji, jaka

ok. 600 tys. zł. Eksperci branży oceniają, że tego typu

mogłaby wspomóc realizację idei ochrony środowi-

samochody elektryczne mogą kosztować nawet ok.

ska poprzez wymianę taboru w tym sektorze, jest

postawienie na samochody na gaz. Tu jednak zgodę

pilna, a zajęli się nią m.in. posłowie i Związek Miast

musiałoby wydać Ministerstwo Środowiska. W prze-

Polskich. Wiceminister energii Tomasz Dąbrowski, do

ciwnym razie, przy sztywnym trzymaniu się zasad

którego trafiły uwagi w tej sprawie, stara się uspokoić

wprowadzonych przez ustawę, co najmniej kilka-

zarówno samorządy, jak i przedsiębiorców. Zapewnia,

naście firm dbających o porządek w miastach nie

że ich uwagi będą rozpatrywane przez ministerstwo.

będzie mogło wystartować w przetargach. Sprawa jest

Beata Klimczak REKLAMA

NR 8 (48) wrzesień 2018

zdj. shutterstock

ODPADY

23-25.10.2018 POZNAŃ

#ODPADY

#TECHNIKA KOMUNALNA

#POWIETRZE

#ENERGIA

#WODA

#

#EKOPOLIS

Liderzy branży spotykają się w Poznaniu! www.polecosystem.pl

Ruszyła bezpłatna rejestracja dla profesjonalistów na POL-ECO SYSTEM - pobierz bezpłatny bilet na www.mtp24.pl

63

WYDARZENIA

Targi EKO-LAS za nami!

NR 8 (48) wrzesień 2018

Innowacyjne rozwiązania w maszynach i urządzeniach do pracy w lesie, panele dyskusyjne, spotkania z ekspertami oraz emocjonujące zawody, w których wzięli udział najlepsi forwarderzy i drwale – to tylko wybrane pozycje z programu Targów Gospodarki Leśnej, Przemysłu Drzewnego i Ochrony Środowiska EKO-LAS, które w dniach 7–9 września odbyły się w Mostkach k. Świebodzina.

W

dobrą opinią w branży. W ciągu ostatnich lat ukształ-

EKO-LAS. Do dyspozycji zwiedzających

towała się formuła wydarzenia odpowiadająca na

było ponad 120 wystawców, którzy na 25 hektarach

potrzeby jego uczestników, która łączy w sobie prezen-

zaprezentowali nowatorskie rozwiązania dla branży

tację sprzętu, dynamiczne pokazy oraz wiedzę. Targi to

leśnej. Teren Nadleśnictwa Świebodzin urozmaiciły

także niepowtarzalna okazja do nawiązania kontaktów

również konferencje, warsztaty, porady, prezentacje

biznesowych. Rozmowom, prezentacjom i zwiedzaniu

sprzętu nowej generacji w czasie pracy i wielkie

stoisk wystawców sprzyjała wspaniała aura. Szczegól-

show, podczas którego można było zobaczyć pokazy

nym zainteresowaniem cieszyły się stanowiska firm,

harwesterów czy forwarderów.

które zaprezentowały swoje maszyny w pracy. Dla

Targi EKO-LAS to najważniejsze wydarzenie w sekto-

zwiedzających EKO-LAS to zawsze bardzo interesu-

rze leśnym, na które z niecierpliwością czekali za-

jące wydarzenia. Pełne emocji były także i drużynowe

równo wystawcy, jak i zwiedzający. Impreza cieszy się

mistrzostwa polski drwali szkół leśnych Eko-Las 2018.

REKLAMA

64

łaśnie zakończyła się XVI edycja Targów

REKLAMA

NR 8 (48) wrzesień 2018

zdj. Agnieszka Kęczkowska, BMG × 5

WYDARZENIA

65

WYDARZENIA

13

erteigsuppe erlende propezialitäten,

e einerseits ugleich sehr er hundertkt zur Erhoe spazieren, n, der in der olice ist der sphäre, Fan. Den Gäst Bühne zur d Treffen mit

NR 8 (48) wrzesień 2018

Robert Roir hier jede n. Auf dem se, die allen spüren, und . Deswegen es möchten aurant- und sthetischen gs- sondern MZ

I miejsce zajęła drużyna z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. II miejsce Technikum Leśne w Rogozińcu, III miejsce Technikum Leśne w Starościnie, IV miejsce ZSZ w Rogozińcu. Organizatorem wydarzenia były Zakład Usług Leśnych ZULAS w Niedźwiedziu oraz Nadleśnictwo Świebodzin. Partnerami wydarzenia byli Fiskars, STIHL oraz Husqvarna.

Ostatni dzień targów był równie aktywny i ciekawy, bo od rana wypełniały go pokazy ścinki i zrywki drzew oraz liczne atrakcje na stoiskach pokazowych.

Oprac. Redakcja REKLAMA

Spotkania biznesowe Konferencje, szkolenia Kosmetologia estetyczna Przyjęcia rodzinne ul. Kasztanowa 50, 62-330 Podstolice tel.: +48 575 888 152 www.dworpodstolice.com.pl e-mail: office@dworpodstolice.com.pl facebook/dworpodstolice

66

Kalendarz wydarzeń branży Wrzesień 4-6

12th World Congress on Biofuels and Bioenergy

Szwajcaria (Zurych)

https://biofuels-bioenergy. conferenceseries.com

4-5

13th Global Summit and Expo on Biomass and Bioenergy

Szwajcaria (Zurych)

https://biomass. global-summit.com

5-6

3rd Clean Energy Finance Europe Conference

Niemcy (Frankfurt)

www.wplgroup.com

EKO–LAS Targi Gospodarki Leśnej, 7-9 Przemysłu Drzewnego i Ochrony Środowiska

Polska (Mostki koło www.ekolas.mtp.pl Świebodzina)

Shanghai International Furniture 10-13 Machinery & Woodworking Machinery Fair

Hongqiao Shanghai https://www.woodworkfair.com/

11-14 Targi Drema

Polska (Polska)

www.drema.pl

13-14 Bałtyckie Forum Biogazu

Polska (Gdańsk)

www.imp.gda.pl

20-23 Agro Show

Polska (Bednary)

www.agroshow.eu

24-25 Narodowy Kongres Biometanu

Polska (Poznań)

www.magazynbiomasa.pl

Międzynarodowy Kongres Biogospodarki

Polska (Łódź)

https://bioeconomy.lodzkie.pl/

Międzynarodowe Targi Branży Komunalnej

Polska (Warszawa)

www.targikomunalne.pl

Biopaliwa transportowe – szanse, zagrożenia, wyzwania

Polska (Warszawa)

www.renexpo-warsaw.com

Polska (Poznań)

www.magazynbiomasa.pl

Polska (Warszawa)

https://cbepolska.pl

Wielka Brytania (Londyn)

www.argusmedia.com

Niemcy (Berlin)

edward@woodcotemedia.com

10. Międzynarodowe Targi Obróbki, 10-11 Magazynowania i Transportu Materiałów Sypkich i Masowych – SyMas

Polska (Kraków)

http://symas.krakow.pl/pl

11-13 TermoEXPO

Polska (Warszawa)

http://termoexpo.pl

Polska (Białystok)

www.fowe.pl

24 26-28 27

narodowy kongres Biometanu – nowe perspektywy dla krajowych wytwórców energii Kontakt: Maciej Kosiński, tel. +48 792 122 038, e-mail: biometan@ biomassmediagroup.pl

Październik Fabryka pelletu od A do Z – praktyczne warsztaty 3 Biopaliwa – prawo, rynek, trendy 8-11 Argus Biofuels 2018 10-11

Biofuels International Conference & Expo 2018

15 Eko Forum 15-18

7th International Symposium on Energy from Biomass and Waste

Włochy (Wenecja)

www.venicesymposium.it

18-19

IV edycja Ogólnopolskiego Szczytu Gospodarczego OSG 2018

Polska (Siedlce)

www.ecb.biz.pl

Polska (Poznań)

www.polecosystem.pl

Dania (Kopenhaga)

http://www.aebiom.org

Wielka Brytania (Londyn)

https://www.wplgroup.com

Hannover (Niemcy)

https://www.energy-decentral.com/

Hiszpania (Walencja)

https://scientificfederation.com/ biofuels-2018

Polska (Rawa Mazowiecka)

www.magazynbiomasa.pl

23- 25 Pol ECO System 29-30

Argus Biomass Nordics and Baltics 2018

Fabryka pelletu od a do z – praktyczne warsztaty Kontakt: Maciej Kosiński tel. +48 792 122 038 forum-pelletu@ magazynbiomasa.pl

LisTOPad 7-8 4th Future of Biogas Europe 13-16 Energy Decentral GrUdzień 3-5 Biofuels and Bioenergy for Expanding a New Horizon 10-11 III Kongres Biogazu

Kontakt: Maciej Kosiński, tel. +48 792 122 038, e-mail: biometan@ biomassmediagroup.pl

Polski Bank łączący biznes i ekologię z korzyścią dla Klientów Jesteśmy polskim bankiem – od 27 lat gwarantujemy stabilność i wspieramy rozwój gospodarczy i społeczny kraju

Wspieramy klientów w szukaniu nowych rozwiązań finansowania przedsięwzięć oraz dostarczaniu gotowych produktów w zakresie ochrony środowiska

Sfinansowaliśmy inwestycje związane z ochroną środowiska o łącznej wartości ponad 50 miliardów złotych

Dysponujemy ofertą produktów proekologicznych dla przedsiębiorstw, samorządów i klientów indywidualnych

Bank Ochrony Środowiska S.A. | www.bosbank.pl | facebook.com/bosbankpl/

801 355 455 | +48 22 543 34 34 | Opłata za połączenie zgodna z opłatą przewidzianą przez operatora wg aktualnego cennika.