Rozpoznawanie chorób nerek
1.1. Wywiad i badanie fiz ykalne – Beata Czerwieńska
1.2. Metody laboratoryjne oceny czynności wydalniczej nerek
1.4. Badania obrazowe w chorobach nerek – Jan Baron, Joanna Pilch-Kowalczyk
1.5. Badania histologiczne w chorobach nerek – Agnieszka
1.6. Badania izotopowe w chorobach nerek – Zbigniew
1.7.
2. Czynniki ryzyka progresji choroby nerek i powikłań sercowo-naczyniowych w przewlekłej chorobie nerek
Rola czynników immunologicznych w patogenezie
4.1. Przestrzenie wodne – Teresa Nieszporek, Andrzej Więcek
4.2. Zaburzenia gospodarki sodowej i potasowej – Teresa Nieszporek, Andrzej Więcek
4.3. Zaburzenia gospodarki wapniowo–fosforanowej i magnezowej – Teresa Nieszporek, Andrzej Więcek
4.4. Zaburzenia równowagi kwasowo–zasadowej – Marcin Adamczak .......
7. Zespół wątrobowo–nerkowy – Szymon Brzósko, Beata Naumnik 161
8. Przewlekła choroba nerek – Ewa Król 169
9. Kliniczne następstwa przewlekłej choroby nerek 181
9.1. Powikłania sercowo–naczyniowe w przewlekłej chorobie nerek – Tomasz Stompór 183
9.2. Powikłania hematologiczne przewlekłej choroby nerek – Anna Masajtis-Zagajewska, Michał Nowicki ................................... 199
9.3. Powikłania neurologiczne w przewlekłej chorobie nerek – Katarzyna Pęczek, Michał Nowicki 211
9.4. Powikłania kostne w przewlekłej chorobie nerek – Katarzyna Muras-Szwedziak, Michał Nowicki 216
9.5. Powikłania gastroenterologiczne w przewlekłej chorobie nerek – Joanna Musialik ..................................................... 224
9.6. Powikłania dermatologiczne w przewlekłej chorobie nerek – Ligia Brzezińska-Wcisło, Dominika Wcisło-Dziadecka
9.7. Zaburzenia hormonalne w przewlekłej chorobie nerek – Piotr Kuczera, Marcin Adamczak
9.8. Zakażenia wirusowe w przewlekłej chorobie nerek – Joanna Musialik
10. Postępowanie dietetyczne w przewlekłej chorobie nerek
Słabiak-Błaż
11. Postępowanie farmakologiczne w przewlekłej chorobie nerek – Michał Myśliwiec
12. Modyfikacja stylu życia w przewlekłej chorobie nerek
13. Choroby kłębuszków nerkowych
13.1. Pier wotne kłębuszkowe zapalenia nerek – Dorota Kamińska, Magdalena Krajewska
13.2. Wtórne kłębuszkowe zapalenia nerek – Mirosław Banasik, Magdalena Krajewska 313
13.3. Zapalenia naczyń z wiązane z obecnością przeciwciał przeciwko cytoplazmie neutrofilów (ANCA) – Mariusz Kusztal, Magdalena Krajewska 324
13.4. Zespół nerczycowy – Katarzyna Julia Klejna, Beata Naumnik 341
13.5. Zespół nefr ytyczny – Beata Naumnik 353
14. Uszkodzenie nerek w przebiegu chorób ogólnoustrojowych
14.1. Cuk rzycowa choroba nerek – Krzysztof Pawlaczyk, Andrzej Oko
14.2. Niewydolność krążenia – Krzysztof Pawlaczyk, Andrzej Oko
14.3. Hiperur ykemia – Ilona Idasiak-Piechocka, Andrzej Oko
14.4. Toczniowe zapalenie nerek – Magdalena Krajewska, Andrzej Oko
14.5 Uszkodzenie nerek w szpiczaku plazmocytowym – Ilona Idasiak-Piechocka, Andrzej Oko
15. Nefropatia nadciśnieniowa – Andrzej Więcek
16. Nefropatia związana z otyłością – Andrzej Więcek
17. Cewkowo–śródmiąższowe zapalenie nerek – Tomasz Stompór
18. Tubulopatie – Marcin Zaniew, Przemysław Sikora
19. Zakażenia układu moczowego u dorosłych – Michał Holecki,
20. Zakażenia pozanerkowe powodujące ostrą lub przewlekłą chorobę nerek –
22. Nefropatia zastoinowa (w tym zwłóknienie zaotrzewnowe) – Grzegorz Piecha
23. Nowotwory nerek – Jerzy Chudek
24. Amyloidoza nerek – Jolanta Małyszko ...............................
25. Choroby nerek uwarunkowane genetycznie
25.1. Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek dziedziczone w sposób autosomalnie dominujący
25.2. Cewkowo–śródmiąższowa choroba nerek dziedziczona autosomalnie dominująco
25.3. Stwardnienie guzowate nerek
25.4. Choroby powodujące rodzinną hematurię
26. Zespół hemolityczno–mocznicowy – Marian Klinger, Maciej Szymczak
27. Nefropatia po środkach cieniujących i polekowa – Jolanta Małyszko
28. Nefropatia u chorych z zakażeniem HIV – Magdalena Durlik
29. Rzadkie choroby nerek – Aleksandra M. Żurowska 569
30. Nadciśnienie tętnicze w chorobach nerek ...................... 585
30.1. Nadciśnienie miąższowonerkowe – Marcin Adamczak .................. 587
30.2. Nadciśnienie naczyniowo–nerkowe – Marcin Adamczak, Andrzej Więcek 593
31. Ciąża u kobiet z przewlekłą chorobą nerek – Teresa Nieszporek 601
32. Ogólne zasady kwalifikacji chorych do leczenia nerkozastępczego i metody dostępu do dializoterapii – Wojciech Załuska 613
33. Leczenie nerkozastępcze 627
33.1. Hemofiltracja i ultrafiltracja – Ryszard Gellert 629
33.2. Hemodializa – R yszard Gellert 634
33.3. Hemodiafiltracja – R yszard Gellert 653
33.4. Dializa otrzewnowa – Beata Czerwieńska ............................... 656
33.5. Transplantacja nerki – Aureliusz Kolonko, Henryk Karkoszka 669
33.6. Transplantacja nerki i trzustki – Aureliusz Kolonko 682
33.7. Transplantacja nerki i innych narządów – Alicja Dębska-Ślizień ........... 688
34. Przewlekła dysfunkcja przeszczepu nerkowego
Magdalena Durlik ....................................................
35. Nawrót pierwotnej choroby nerek po transplantacji nerk i – Magdalena Durlik 709
36. Leczenie zachowawcze schyłkowej przewlekłej niewydolności nerek – Przemysław Rutkowski 719
37. Odmienności leczenia chorób nerek u osób w starszym wieku – Kazimierz Ciechanowski 731
38. Aktualne zalecenia KDIGO, ERBP i ESH/ESC – Grzegorz Piecha 739
39. Edukacja chorych i profilaktyka w chorobach nerek – Katarzyna Krzanowska, Marcin Krzanowski, Dominik Cieniawski 761
Autorzy
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Więcek
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. TeresA nieszporek
Oddział Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Szpital Kliniczny SPSKM w K atowicach
Prof. dr hab. n. med. jerzy chudek
Katedra Chorób Wewnętrznych i Chemioterapii Onkologicznej
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. kAziMierz ciechAnoWski
Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Dr n. med. doMinik cieniAWski
Prof. dr hab. n. med. MArcin AdAMczAk
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. MirosłAW BAnAsik
Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny
Transplantac yjnej
Uniwersytet Medyczny im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu
Prof. dr hab. n. med. jAn BAron
Katedra Radiologii i Medycyny Nuklearnej
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. LigiA
BrzezińskA-Wcisło
Katedra i Klinika Dermatologii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. szyMon Brzósko
I Klinika Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
DaVita Polska we Wrocławiu
Katedra i K linika Nefrologii
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum
Dr n. med. BeATA czerWieńskA
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. MAriA dęBskA-ŚLizień
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny
Prof. dr hab. n. med. MAgdALenA durLik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny
Prof. dr hab. n. med. ryszArd geLLerT
Klinika Nefrologii i Chorób Wewnętrznych
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Lek. dAMiAn gojoWy
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. MichAł hoLecki
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Autoimmunologicznych i Metabolicznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. iLonA idAsiAk-piechockA
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Dr hab. n. med. doroTA kAMińskA
Klinika Nefrologii i Medycyny
Transplantac yjnej
Uniwersytet Medyczny im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu
Dr n. med. henryk kArkoszkA
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr n. med. kATArzynA juLiA kLejnA
I Klinika Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Prof. dr hab. n. med. MAriAn kLinger
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrologii
Instytut Medycyny
Uniwersytet Opolski
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu
Dr hab. n. med. AureLiusz koLonko
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. MAgdALenA krAjeWskA
Klinika Nefrologii i Medycyny
Transplantac yjnej
Uniwersytet Medyczny im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu
Dr hab. n. med. eWA króL
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Gdański Uniwersytet Medyczny
Dr hab. n. med. kATArzynA krzAnoWskA
prof. nadzw.
Katedra i K linika Nefrologii
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum
Dr n. med. MArcin krzAnoWski
Katedra i Klinika Nefrologii
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum
Dr n. med. pioTr kuczerA
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. MAriusz kuszTAL
Klinika Nefrologii i Medycyny
Transplantac yjnej
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Prof. dr hab. n. med. joLAnTA MAłyszko
Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Dr n. med. AnnA MAsAjTis-zAgAjeWskA
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Lek. MAciej MigAcz
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Autoimmunologicznych i Metabolicznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w K atowicach
Prof. dr hab. n. med. dAriusz MoczuLski
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Dr n. med. kATArzynA MurAs-szWedziAk
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii
i Transplantologii Nerek
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Dr hab. n. med. joAnnA MusiALik
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii
i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. MichAł MyŚLiWiec
I Klinika Nefrologii i Transplantologii
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki
i Przedsiębiorczości w Łomży
Prof. dr hab. n. med. BeATA nAuMnik
I Klinika Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Prof. dr hab. n. med. Stanisław Niemczyk
Klinika Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Dializoterapii
Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. MichAł noWicki
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Prof. dr hab. n. med. Andrzej oko
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu
Prof. dr hab. n. med. krzyszTof pAWLAczyk
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Prof. dr hab. n. med. Leszek pączek
Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny
Dr hab. n. med. AgnieszkA perkoWskA-pTAsińskA
Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Lek. kATArzynA pęczek
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Dr hab. n. med. grzegorz piechA
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Lek. MArTA pieTrukAniec
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Autoimmunologicznych i Metabolicznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dr hab. n. med. joAnnA piLch-koWALczyk
Katedra Radiologii i Medycyny Nuklearnej
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. przeMysłAW ruTkoWski
Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Gdański Uniwersytet Medyczny
Dr hab. n. med. przeMysłAW sikorA prof. nadzw.
Klinika Nefrologii Dziecięcej Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. nATALiA słABiAk-BłAż
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. ToMAsz sToMpór
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii
i Chorób Wewnętrznych Katedra Chorób Wewnętrznych Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Dr n. med. MAciej szyMczAk
Klinika Nefrologii i Medycyny
Transplantac yjnej
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Dr hab. n. med. doMinikA
Wcisło-dziAdeckA
Katedra Kosmetologii, Wydział
Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny
Laboratoryjnej w Sosnowcu
Śląski Uniwersytet Medyczny w K atowicach
Dr n. med. zBignieW WygodA
Instytut Onkologii w Gliwicach
Prof. dr hab. n. med. Wojciech zAłuskA
Katedra i Klinika Nefrologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr hab. n. med. MArcin zAnieW
prof. nadzw.
Collegium Medicum
Uniwersytet Zielonogórski w Zielonej Górze
Prof. dr hab. n. med. ALeksAndrA
M. żuroWskA
Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii i Nadciśnienia, Centrum Chorób Rzadkich
Gdański Uniwersytet Medyczny