AI, einde van de optometrie?

AI

EINDE VAN DE OPTOMETRIE?

artificial intelligence (ai) is niet meer weg te denken in onze maatschappij. het zit al ingebed in je smartphone. hoewel het voelt als iets nieuws, ontastbaar en daarom voor sommigen spannend of eng, zal het in de gezondheidszorg een grote rol gaan spelen. onder supervisie van dr. hans lemij van het oogziekenhuis rotterdam (ozr) worden de eerste stappen gezet om software te ontwikkelen die naar verwachting 75 procent van de glaucoomsuspecte gevallen tijdig kan ontdekken. deze software moet gebruik gaan maken van een algoritme, dat de computer ‘leert’ waar het op moet letten bij het beoordelen van papillen. gabriëlle janssen voelde dr. hans lemij aan de tand en is onder meer erg benieuwd naar welke rol de optometrist bij deze ontwikkeling kan spelen.

INZET VAN ARTIFICIAL INTELLIGENCE BIJ GLAUCOOM

Pas recent zien we meer toepassingen in de medische wereld van Artificial Intelligence (AI), zoals het ontdekken van retinale afwijkingen. Momenteel wordt de richtlijn diabetische retinopathie aangepast, waarbij onderzocht wordt of AI ingezet kan worden voor de screening op DRP. Voor glaucoom is het nog niet zo ver en lopen deze ontwikkelingen wat achter.

Kunt u aangeven waarom deze ontwikkelingen wat achterlopen? “Er zijn verschillende partijen die de noodzaak zien van AI en het screenen op DRP. Sommige ervan willen ook AI voor screening op glaucoom en maculadegeneratie ontwikkelen. Dit loopt door complexiteit en door het later starten AI en screening op DRP achter. AI en screening op DRP loopt namelijk al zo’n 20 jaar. Het screenen van een fundus is relatief simpel omdat, heel simpel geschetst, ‘de gele en rode stipjes’ in de fundus door de computer herkend moeten worden en de computer moet leren dat het afwijkend is. Het beoordelen van de papillen is veel ingewikkelder; er zijn namelijk tien tot twaalf aspecten waar je aan moet denken bij het beoordelen van de papil. Zo worden, onder andere, de grootte van de papil, de excavatie, de vorm van de rim, splinterbloedinkjes en eventuele zenuwvezellaag-defecten in de beoordeling van de papilfoto meegenomen om de verdachte ogen eruit te halen”.

Wat is het belang van de beoordeling van de voorste oogkamer en oogdruk in het AI-tijdperk? “AI moet je niet zien als een ‘stand alone’ om glaucoom op te sporen. Het blijft belangrijk om een oogdruk te meten. We weten dat een oogdruk op zich niet zoveel zegt, denk bijvoorbeeld aan oculaire hypertensie, en dat het altijd in relatie staat tot andere bevindingen uit de verrichte oogheelkundige onderzoeken om te kunnen concluderen of het een goede of slechte oogdruk is. Het is idealiter heel mooi als gonioscopie standaard bij een screeningsstation of door de optometrist in een optiekonderneming gedaan wordt, maar dat is niet realistisch. Het zou heel goed zijn als dat wel bij alle verdachte papillen, die door middel van AI gescreend zijn, gebeurt. We kunnen enorm veel winnen als we automatisch de papillen kunnen classificeren met AI, waarbij het belangrijk is te realiseren dat AI geen diagnose stelt. Een AI-algoritme doet enkel een classificatie”.

Kunt u uitleggen hoe AI werkt bij de screening op glaucoom? “In China zijn er al AI-systemen die glaucoom kunnen herkennen, maar deze systemen werken alleen goed op Chinese ogen. Daar hebben wij in Nederland niet zoveel aan en daarom moeten er ook niet-Chinese ogen betrokken worden bij het ontwikkelen van AI die in Nederland, maar ook elders gebruikt kan worden. Daarom is men, in het kader van het project ‘Glaucoom in beeld’, in het OZR op zoek gegaan naar een partij die beelden aan kan leveren van verschillende bevolkingsgroepen. Eerst waren we in gesprek met een grote, wereldwijde optiekketen, maar die samenwerking is vanwege COVID helaas niet doorgegaan. Gelukkig heeft EyePACS, die graag mee wil werken, ruim 110.000 fundusfoto’s van veel verschillende mensen van verschillende komaf aangeleverd. Het is erg belangrijk dat een grote diversiteit aan bevolkingsgroepen in beeld zijn gebracht omdat de verschijningsvorm van glaucoom kan verschillen per groep. Een andere belangrijke voorwaarde voor AI is dat de foto’s gemaakt zijn met verschillende camera’s, waardoor de uiteindelijke AI-classificatie van de papil onafhankelijk is van welke camera er gebruikt is.

"AI wordt al kleinschalig getest en toegepast in de oogheelkunde, bijvoorbeeld voor het beoordelen van fundusfoto's. Naar alle waarschijnlijkheid passen we dit in de toekomst toe om onze eigen bevindingen te toetsen. Zie het als een artificieel klankbord, een softwarematige intervisie. Daar worden wij dus beter van en de software ook. Tot slot blijft het menselijke contact met onze klant en de duiding van onze bevindingen altijd belangrijk. Een vliegtuig kan ook al lang vliegen zonder piloten van vlees en bloed, maar dat vinden de passagiers toch een heel naar idee. AI is naar mijn mening dan ook eerder een verrijking voor ons vak, dan een bedreiging”. – Riens Gort

AI

EINDE VAN DE OPTOMETRIE?

Er is nu gebruik gemaakt van zo’n 7 tot 8 verschillende soorten camera’s. Voor de beoordeling van de fundusfoto’s van het project ‘Glaucoom in beeld’ doen zo’n 30 personen mee. Er zijn nu al meer dan 90.000 fundusfoto’s beoordeeld en binnen een aantal weken zal de gelabelde dataset klaar zijn. Elke fundusfoto is dan voorzien van een label, een beoordeling, of het een glaucomateus oog betreft of niet. Voor de definitie van glaucomateus is uitgegaan van perimetrisch glaucoom, dus mét verwachte gezichtsvelduitval. De complete, gelabelde dataset wordt in een volgend stadium aangeboden aan, naar verwachting, een tiental partijen om AI te gaan ontwikkelen. Er zijn relatief veel partijen die zitten te springen om dit soort gelabelde datasets. Ik heb er dus wel vertrouwen in dat er na zes tot twaalf maanden één partij is die AI weet te ontwikkelen die het goed doet. De volgende stap wordt dan om de AI daadwerkelijk te gaan toepassen, hetzij als ingebouwde software in funduscamera’s, hetzij in een ‘cloud-based’ oplossing. Ik verwacht dat er al binnen anderhalf tot twee jaar een beeld zal zijn ontstaan hoe goed het allemaal zal werken”.

Waarom is de OCT niet ingezet voor de ontwikkeling van AI? “De OCT is niet meer weg te denken uit de oogheelkundige en optometrische praktijk. De OCT is echter niet geschikt voor AI-screening op glaucoom, omdat de data niet uitwisselbaar zijn tussen de verschillende apparaten. Fundusfoto’s daarentegen wel. Mogelijk is er over een aantal jaar wel de mogelijkheid bij OCT’s en dan begint de ontwikkeling van AI met de OCT op glaucoom weer van voren af aan. Een andere reden om met fundusfoto’s te werken, is dat een funduscamera minder kwetsbaar en kostbaar is, en daardoor makkelijker bruikbaar in gebieden die minder toegankelijk zijn of landen waarbij de gezondheidszorg minder toegankelijk is. Mijn droom is dat er opzetstukjes voor op je smartphone ontwikkeld worden, zodat vrijwel iedereen een oog-selfie (fundusfoto) kan maken, die dan door de ontwikkelde AI beoordeeld wordt op glaucoom en eventueel andere oogziekten. Dan ligt screening op dit soort ziekten voor vrijwel iedereen op aarde binnen handbereik. Maar zover is het nog niet”.

Wanneer voldoet AI glaucoom en bent u tevreden? “Voordat er begonnen wordt met de inzet van AI, is het belangrijk om de definitie te bepalen van glaucoom. In China was de definitie van glaucoom voor het ontwikkelen van AI voor fundusfoto’s dat de papil je zodanig zorgen baarde dat je die zou insturen naar de oogarts. Deze definitie was erg subjectief, waardoor er veel variatie zal zijn in de beoordelingen. De kans bestaat dat er veel mensen naar de oogarts gaan en er geen afwijkingen gevonden worden. Daarom hebben wij bij ‘Glaucoom in beeld’ voor een andere definitie gekozen: de papillen moeten zodanig glaucomateus zijn dat gezichtsvelduitval te verwachten is om het label ‘verwijsbaar glaucoom’ te krijgen. Er ontstaat hierdoor een groep ‘verwijsbaar glaucoom’ en een groep ‘geen verwijsbaar glaucoom’. De groep ‘geen verwijsbaar glaucoom’ bestaat uit mensen met glaucoom zonder gezichtsvelduitval en mensen zonder glaucoom. Als namelijk bij screening op glaucoom met AI te veel mensen zonder glaucoom worden ingestuurd naar de oogarts, de vals positieven, dan moet je op je specificiteit inboeten. Met deze benadering ga je ervan uit dat je alle mensen met ernstige afwijkingen vangt; je neemt dan het missen van zeer geringe afwijkingen voor lief, in het vertrouwen dat je ze in een 2e, 3e of 4e screeningsronde vangt. Essentie is wel dat er dan afspraken gemaakt worden dat er periodieke

“Met behulp van AI kunnen in de toekomst veel meer mensen op een relatief eenvoudige manier gescreend worden op oogaandoeningen. Hierdoor zal er een toename ontstaan van patiënten die zijn geclassificeerd met een mogelijke oogaandoening. Deze patiëntenstroom zal na screening beoordeeld moeten worden om te zien wat er exact aan de hand is en welke urgentie er speelt; hierin gaat de optometrist, in samenwerking met de oogarts, een grote rol spelen. Het wordt een flinke klus om al die patiënten goed te stroomlijnen. Uiteindelijk zal het ervoor zorgen dat er aanzienlijk minder vermijdbare slechtziendheid ontstaat en dat is natuurlijk fantastisch. Voor mij is AI het begin van de optometrie”. Voor deze manier van aanpak zou ik de stelling liever willen omdraaien "AI is dus voor mij zeker niet het einde, maar juist het begin van de optometrie". – Tom Werrelman

“AI zal een toevoeging worden, zie het als het evalueren van het beroep, oogzorg kan op deze manier voor een groter publiek toegankelijker gemaakt worden. De optometrist zal nog meer richting specialist verschuiven voor de mensen die na AI selectie meer persoonlijke begeleiding en onderzoek nodig hebben. Een efficiënte slag binnen de oogzorg”. – Ilse Augustijn

screeningen plaatsvinden. Met de definitie van ‘Glaucoom in beeld’ is de verwachting dat 75% met glaucoom gevangen wordt. Dat is al 50% meer dan wat we nu doen In Nederland. Het is erg om te constateren, maar we doen het dus eigenlijk niet zo goed in Nederland: we missen 50% van de glaucoompatiënten ondanks de goede gezondheidszorg. Ik zie helaas elke week mensen die zo slecht zien omdat de diagnose te laat gesteld is en ik wil dat die groep verdwijnt”.

Waarom is er dan nooit gestart met bevolkingsonderzoek? “Er wordt geen bevolkingsonderzoek gedaan vanwege de vals positieve verwijzingen. Stel dat maar één op de tien verwijzingen daadwerkelijk glaucoom heeft, dan verliest dat het vertrouwen van patiënten, oogartsen, zorgverzekeraars en beleidsmakers. De ‘positive predictive value’ moet minstens 50% zijn, zodat de helft van de verwezen patiënten ook daadwerkelijk glaucoom heeft. Dan stagneert het systeem niet en blijft men ook vertrouwen houden in de screening. Als maar 1 op de 10 verwezen patiënten de ziekte heeft, neemt het vertrouwen in de screening binnen de kortste keren af”.

Is er toekomst voor de optometrist in de glaucoomscreening door AI? “De komende jaren komen er dusdanig veel patiënten met verschillende oogaandoeningen en dat kunnen de oogartsen zeker niet allemaal alleen aan. De optometristen kunnen een belangrijke rol vervullen in de follow-up van glaucoompatiënten. Door deze groep patiënten te monitoren door middel van richtlijnen, verdelen we de patiënten op een veilige manier met elkaar. De meer complexe patiënten blijven bij de oogarts en de patiënten die buiten de kaders vallen bij de optometrist, worden weer terugverwezen naar de oogarts. Uiteraard behoudt de optometrist zijn rol bij detectie. Er zijn meerdere optiekondernemingen die één of twee ambitieuze optometristen in dienst hebben, die veel meer kunnen dan alleen een foto maken voor AI. Zij zouden gonioscopie kunnen verrichten om de kamerhoek te beoordelen en deze optometristen kunnen ook een voorselectie maken bij de patiënten waarbij de AI suspect was. Voorlopig zal het ons allen niet ontbreken aan werk”.

bron visus 1 2021, gabrielle janssen quotes riens gort

UITNODIGING VISION IN SPORTS

Op maandag 31 mei zijn de POP-UP SHOWROOMS in het kader van Vision in Sports geopend, een exclusieve en gratis inkoop- en inspiratiedag in Leusden. In het ruim opgezette Sport Business Center (20.000m2) kunt u coronaproof, dus veilig en op gepaste afstand, als eerste kennismaken met de nieuwste collecties maar liefst 12 zonnebrillenmerken: Alba Optics, Bollé, Cébé, Goodr, Morel, Nike, Prego, Serengeti, Serengeti Sport, SPY+, Sunski en Uvex. Elk merk presenteert haar collectie in een eigen showroom op afspraak. Natuurlijk horen daar ook interessante acties bij. Een bezoek aan VISION IN SPORTS is gratis voor inkopers en ondernemers uit de optiekbranche en de sportretail.

VOOR AANMELDING SCAN DE QR-CODE!

voor meer info: Bobo's Eyewear | Morel Nederland, info@ocbrabant.com, +31 (0)73 6901777 of maak een afspraak bij uw accountmanager