รายงานฉบับที่ ๑ ศักยภาพและทุนทางสังคม กับการจัดการตนเองของตาบลเหล่าโพนค้อ พื้นที่ตำบลเหล่ำโพนค้อเป็นพื้นที่ ที่อุดมสมบูรณ์ ติดกับเทือกเขำภูพำน ทำให้มีลักษณะพืน้ ที่เป็นที่รำบ เชิงเขำมีดินที่อุดมสมบูรณ์ มีลำห้วยยำง ห้วยทรำย ที่เป็นแหล่งน้ำสำคัญของตำบล ซึ่งมีต้นน้ำไหลจำกภูเขำ มี น้ำตก และถ้ำที่สวยงำม มีป่ำทีเ่ ป็นแหล่งต้นน้ำ คือ ป่ำภูยำงอึง่ ตั้งอยู่ในเขตอุทยำนแห่งชำติภูผำยล บ้ำนเรือน รำษฎรตั้งอยู่บนพืน้ ที่รำบติดเชิงเขำ ลำห้วยไหลผ่ำน ลักษณะชุมชนเป็น ชุมชนเกษตรกรรม ซึ่งจะแสดงศักยภำพ และทุนทำงสังคมของตำบลเหล่ำโพนค้อ ทีป่ รำกฏอยู่ในตำบล กระบวนกำร วิธีทำงำนทีท่ ำให้เกิดกำรรวมตัวร่วม คิดร่วมทำของทุนทำงสังคมในทุกระดับ ทั้ง บุคคล คนเก่ง คนนำ คนสำคัญ กลุ่ม/แหล่งเรียนรู้/องค์กรชุมชน หน่วยงำน /องค์กร ทัง้ ภำครัฐและเอกชน ได้แก่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบล วัด โรงเรียน กำรเชื่อมประสำนแหล่งประโยชน์และทรัพยำกรที่ปรำกฏในชุมชนเพื่อให้เกิดผลกระทบหรือเกิด ประโยชน์ต่อคนในชุมชน โดยมีรำยละเอียดดังนี้ 1. ศักยภาพและทุนทางสังคม 1.1 สถานะของทุนบุคคล ตำบลเหล่ำโพนค้อมีแกนนำทั้ง คนเก่ง คนนำทำงำน แกนนำ ผู้นำ มีควำมเชี่ยวชำญ ที่ทำงำนจน ส่งผลกระทบต่อคุณภำพชีวิตของคนในชุมชน ทั้ง 11 ด้ำน ได้แก่ 1) ผู้บริหำรท้องถิ่น ผู้นำท้องที่ ที่ทำงำนด้วยควำมจริงจัง และจริงใจ เห็นประโยชน์ของชุมชน มำกกว่ำ ประโยชน์ส่วนตน กำรทำงำนที่สอดประสำนกันระหว่ำงท้องถิ่นกับท้องที่ โดยยึดหลักที่ว่ำ “ท้องถิ่นต้อง หำรือกับท้องที่ ท้องที่ต้องให้ควำมร่วมมือกับท้องถิ่น ” ทำงำนสอดคล้องกัน ไม่ขัดแย้ง แต่มีเอกภำพ กำรยึด ประโยชน์สุขของประชำชนเป็นหลัก และสำคัญอย่ำงยิ่งของกำรดำเนินงำนคือกำรสร้ำงภำวะของกำรมีจิตอำสำ ให้กับประชำชนในตำบล ให้เข้ำร่วมขับเคลื่อนให้เกิดประโยชน์สูงสุดให้ประชำชนในพื้นที่มีควำมเป็นอยู่ที่ดี สำมำรถบริหำรจัดกำรชุมชนของตนเองได้อย่ำงมีประสิทธิภำพ 2) ปรำชญ์ชำวบ้ำน ผู้นำด้ำนภูมิปัญญำ เป็นผู้ อนุรักษ์ภูมิปัญญำ องค์ควำมรู้ที่ได้รับสืบต่อมำ ไม่ว่ำ จะเป็นเรื่อง สมุนไพร เป่ำดับพิษไฟ จักสำน ภำษำ ประวัติควำมเป็นมำของชุมชน และยังเป็นบุคคลที่คนในชุมชน เคำรพนับถือ และเป็นผู้ที่บทบำทมำกในหมู่บ้ำนพอสมควร 3) ผู้นำทำงพุทธศำสนำและพิธีกรรม ถือเป็นผู้นำทำงจิตวิญญำณ ที่ประกอบไปด้วยพระนักพัฒนำ ไวยำกรณ์วัด เป็นผู้นำในกำรประกอบศำสนำพิธี ซึ่งถือว่ำสำคัญมำกสำหรับชุมชนชำวพุทธ เพรำะยังมี หมอ พรำหมณ์ ที่เป็นผู้นำทำงจิตรวิญญำณ ที่สร้ำงทั้งขวัญและกำลังใจในกำรดำเนินชีวิต เพรำะเมื่อประสบเหตุกำรณ์ ที่เป็นไปในทำงร้ำย เช่น ป่วย และอุบัติเหตุ ก็จะขำดขวัญและกำลังใจในกำรดำเนินชีวิตประจำวัน ทุนทำงสังคม ด้ำนนี้ก็จะสร้ำงขวัญและกำลังใจแก่คนในชุมชน 4) ผู้นำในกำรอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นประเพณี เป็นบุคคลที่ถือปฏิบัติ และสำนต่อ ประเพณี ฮีต 12 ครอง 14 ดังนี้ มกรำคม ทำบุญตักบำตรวันขึ้นปีใหม่ กุมภำพันธ์ ประเพณีบุญข้ำวจี่ มีนำคม ประเพณีบุญ ประทำยข้ำ วเปลื อก เมษำยน ประเพณี ส งกรำนต์ รดน้ ำด ำหั ว ผู้ สู ง อำยุ พฤษภำคม ประเพณี บุ ญ ประจ ำปี มิถุนำยน บุญซำฮะ กรกฎำคม บุญเข้ำพรรษำ สิงหำคม บุญห่อข้ำวประดับดิน กันยำยน บุญห่อข้ำวสำก ตุลำคม บุญออกพรรษำ พฤศจิกำยน ประเพณีลอยกระทง ธันวำคม งำนปริวำสกรรม สวดมนต์ข้ำมปี นอกจำกนี้ยังมีวัฒนธรรมกำรเลี้ยงผีหมอเหยำ ซึ่งเป็นวัฒนธรรมที่ อยู่คู่กับท้องถิ่นมำตั้งแต่สมัยก่อ ร่ำงสร้ำงเมืองจนถึงทุกวันนี้ ผีหมอ เป็นผีบรรพบุรุษที่คอยปกปักษ์รักษำ ลูกหลำนเมื่อเจ็บป่วยใช้กำรแพทย์แผน
1