Installatie & Bouw NL 06 2016 by Louwers Mediagroep

INSTALLATIE & BOUW 6

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

W W W. IN S TA L L AT I E ENB OUW.NL

NU MMER 6 2016

‘EEN OPTIMAAL ONDERZOEKKLIMAAT, NU EN IN DE TOEKOMST | BIM DOEN WE SAMEN ‘VEILIGHEID BEGINT MET BEWUSTWORDING’ | VAN DE NOODSTROOM EEN DEUGD MAKEN

Ontdek de grootste BIM-bibliotheek voor MEP engineers Bezoek www.mepcontent.eu en ga direct aan de slag!

The BIM library for MEP engineers

THISION® L EVO De geëvolueerde wandketel

• Warmtewisselaar met dubbele wandconstructie voor optimale warmte-overdracht • Tot 8 ketels in cascade mogelijk met een gecombineerd vermogen van 1.120kW • Rendement HR 107,9% o.w. (36/30°C) • NOx-uitstoot voldoet aan NOx-klasse 6 • ΔT 30K tussen aanvoer-/retourtemperatuur • RVS warmtewisselaar voor een hoog rendement tijdens de gehele levensduur • Vermogens van 60 tot 140kW • Zeer laag hulpenergieverbruik van 119W

www.elco.net VERWARMING - WARM WATER - DUURZAME ENERGIE

ErP The strong combination of technology and trust Systemair is fabrikant en leverancier van energiezuinige ventilatoren & accessoires, luchtverdelingsproducten & brandbeveiliging, compacte WTW-units en standaard & modulaire luchtbehandelingsunits. Systemair is een bedrijf dat zich continu ontwikkelt. Kernwaarden daarbij zijn kwaliteit, beschikbaarheid en leverbetrouwbaarheid. Kennis en ervaring delen wij met de branche om vanuit gezamenlijk vertrouwen tot de juiste productkeuze en optimale toepassingen te komen. We bieden u hoogwaardige, betrouwbare oplossingen voor de utiliteit, gezondheidszorg, industrie, marine & offshore, scholen en parkeergarages. Zo garanderen we betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid onder alle omstandigheden. Het meest complete én meest flexibele assortiment in ventilatie en klimaatbeheersing is verkrijgbaar bij Systemair.

Harderwijk · Tel: 0341 - 439 100 Waalwijk · Tel: 0416 - 685 555 Systemair B.V. · info@systemair.nl · www.systemair.nl

UITGAVE

Voorwoord

6 ‘Koolmonoxide - Onderschat en onbegrepen gevaar’

Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, ‘Koolmonoxide - Onderschat en onbegrepen gevaar’ deed de afgelopen maanden flink wat stof opwaaien. Zowel bij installateurs als bij andere stakeholders in de markt. In het rapport staat bijvoorbeeld dat maar liefst 46 procent van de koolmonoxideongevallen ontstaat door moderne cv-installaties. En niet door de keukengeisers en cv-ketels van vroeger, zoals velen dachten. Het is dan ook hoog tijd voor actie, vinden de specialisten die in onze special ‘Rookgasafvoersystemen’ aan bod komen. Niet alleen door veiligere installaties te bouwen, maar ook door installateurs én opdrachtgevers bewust te maken van een veilige montage, waarvoor voldoende tijd en ruimte een vereiste is. Daarnaast hebben we voor deze uitgave weer een aantal mooie projecten voor u verzameld. Zoals de nieuwbouw van het International Criminal Court (ICC); de permanente locatie van het Internationaal Strafhof in Den Haag, waaraan strikte randvoorwaarden ten grondslag lagen op het gebied van veiligheid, functionaliteit, duurzaamheid en esthetica. Een integraal installatiepakket voorziet alle ruimtes van elektra, verlichting, verwarming, koeling, (brand)veiligheid en beveiliging, waarbij de installaties volledig autonoom functioneren. Ze zijn van buitenaf niet toegankelijk. De flexibiliteit en duurzaamheid van het installatiepakket is geborgd door een DLS-systeem, een prefab systeem dat vanwege het modulaire karakter de bouwsnelheid verhoogt én toekomstbestendig is. Zeer interessant is ook het artikel over de faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft, dat sinds medio 2016 is gehuisvest in een state-of-the-art gebouw waarin gebruikers op het hoogste (internationale) niveau kunnen presteren. Voor de ‘potentiele Nobelprijswinnaars van de toekomst’ is een omgeving gecreëerd waarin zij kunnen excelleren, in een optimaal en stabiel onderzoekklimaat. Naast de functionaliteit van de installaties speelden in de ontwerpen bouwfase ambities rond duurzaamheid en energiezuinigheid een belangrijke rol. Duurzaamheid speelt ook een centrale rol bij de bouw het nieuwe, gemechaniseerde distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam, dat wordt gerealiseerd conform de BREEAM-NL ‘Excellent’ certificeringscriteria. Onder andere 6.200 pv-panelen, energiezuinige LED-verlichting en een hybride klimaatoplossing dragen hieraan bij. Verder leest u in deze Installatie & Bouw alles over ijsstadion Thialf in Heerenveen, de Tijdelijke Rechtbank in Amsterdam en Sportcampus Zuiderpark in Den Haag. Ik wens u weer veel leesplezier!

Lieke van Zuilekom-Bousema

INSTALLATIE & BOUW

Vaktijdschrift & website over Installatietechniek, Klimaatbeheersing en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 3 • nummer 6 • 2016 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2214-4196

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom

REDACTIETEAM

Patricia van der Beek, Chris Elbers, Sjoerd Meuleman, Susan Moonen, Jerry Nijssen, Margot Visser, Gerard Vos, Lieke van Zuilekom

BLADMANAGER

Roel de Bruijn E r.debruijn@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Den Haag International Criminal Court. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Delft TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Geleen Zuiderland Zorgcentra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Bedrijfspresentatie Centercon B.V... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Bedrijfspresentatie Preficon Europe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

Productpresentatie BRControls.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

ADVERTENTIES

Vink Systemen Efficiente logistiek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Online aanleveren: www.wetransfer.com Onder vermelding van naam en uitgave Adresgegevens: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 495 45 00 95 E traffic@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTPRIJS

Nederland: € 63,00 per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Installatie & Bouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 95

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie in controlled circulation aan adviesbureaus architecten, aannemers, installateurs, gemeenten, grote industriële organisaties, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen (semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties en toeleveranciers.

Zaandam Distributiecentrum Albert Heijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Productpresentatie NCCW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

THEMA DATA-INSTALLATIES Het belang van betrouwbare netwerkcomponenten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 ‘ De installatiewereld kan niet zonder professionele installateurs’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 ‘Altijd en overal een optimaal bereik’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Eindhoven Distributiecentrum DC2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

THEMA ZONNE-ENERGIE ‘ Nieuwe starterswijk Ermelo voldoet aan hoogste duurzaamheidsklasse’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 En de winnaar is… zonne-energie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

THEMA GRONDBORINGEN Efficiënter koelen en verwarmen met mijnwaterproject 2.0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Productpresentatie Phoenix Contact.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Productpresentatie CIAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

THEMA NOODSTROOM

Drukkerij Hendrix, Peer

Noodstroomspecialist met een missie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Al meer dan 175 jaar (paarden)kracht en betrouwbaarheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 ‘Wij zorgen ervoor dat de stroom nooit uitvalt’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Van de noodstroom een deugd maken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Inhoud

110

114

Kort nieuws.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Heerenveen Thialf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Rotterdam BIM Live|SUM 2016. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

THEMA VLOERVERWARMING Convectorputverwarming speelt in op actuele woontrends. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Negentig kilometer vloerverwarmingsleiding in vernieuwd Thialf.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 ‘Vloerverwarming is specialistenwerk’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Een verwarmde vloer óf vloerverwarming .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Utrecht Neudeflat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Asperen Sportaccommodatie De Wiel .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

THEMA ROOKGASAFVOERSYSTEMEN ‘ Veiligheid begint met bewustwording’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 ‘Osse cv-installateur kiest zonder twijfel voor concentrisch’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Amsterdam Tijdelijke Rechtbank.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Den Haag Sportcampus Zuiderpark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

UITGAVE

INSTALLATIE & BOUW NUMMER 6 2016

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMA ATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

Één adres voor het complete dakbeheer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Maatwerk in aarding en bliksembeveiliging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Groningen EnTranCe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Groningen Energy Academy Europe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

WWW.INSTALLATIEENBOUW.NL

THEMA BLIKSEMBEVEILIGING

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT

WWW.INSTALL ATIEENBOUW.NL

Hilversum NTR/BNN-VARA-gebouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 ‘EEN OPTIMAAL ONDERZOEKKLIMAAT, NU EN IN DE TOEKOMST | BIM DOEN WE SAMEN ‘VEILIGHEID BEGINT MET BEWUSTWORDING’ | VAN DE NOODSTROOM EEN DEUGD MAKEN 2016074 installatie & bouw NL 6 JS.indd 1

07-12-16 15:05

Coverbeeld: International Criminal Court, Den Haag. Beeldmateriaal: Homij

Amsterdam Alklima Event.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Tilburg De Leyhoeve .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Wie doet Wat.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 INSTALLATIE & BOUW | 7

DEN HAAG | International Criminal Court

Tekst: Patricia van der Beek

Beeldmateriaal: Homij

INSTALLATIES ICC ZETTEN HOOG IN OP VEILIGHEID EN INTEGRALITEIT In het Haagse Benoordenhout, op het terrein van de Alexanderkazerne bevindt zich het nieuwe complex van het International Criminal Court (ICC). Aan de realisatie van deze permanente locatie van het Internationaal Strafhof lagen strikte randvoorwaarden ten grondslag op het gebied van veiligheid, functionaliteit, duurzaamheid en esthetica. Binnen deze kaders gaf HOMIJ Technische Installaties invulling aan het installatietechnische deel. Het ICC is een permanente locatie voor het vervolgen van mensen die verdacht worden van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Het nieuwe complex, ontworpen door Schmidt Hammer Lassen Architects en gebouwd door de combinatie van VolkerWesselsondernemingen Visser & Smit Bouw/Boele & van Eesteren (Courtys vof), bestaat uit zes volumes met een totale oppervlakte van circa 56.000 vierkante meter. In het complex bevinden zich 1.200 werkplekken, drie rechtszalen met AV-studio, een conferentiecentrum, een restaurant, een bibliotheek, wachtruimtes, een perscentrum en opslagruimte. Een integraal installatiepakket voorziet deze ruimtes van elektra, verlichting, verwarming, koeling, (brand)veiligheid en beveiliging.

8 | INSTALLATIE & BOUW

In juni 2013 kreeg HOMIJ de opdracht voor de realisatie van de installaties. “Royal Haskoning leverde het voorlopig en definitief ontwerp”, vertelt Tjerk Jan Zwerver, projectmanager namens HOMIJ. “Op basis daarvan werkten wij de detailengineering verder uit. Royal Haskoning hield toezicht gedurende het gehele project.”

100% LED Voor de verlichting paste HOMIJ de DLS ‘addon’ Integrated LED toe. Deze zogenoemde DLS-IL variant voorziet in een geïntegreerd, DALI-gestuurd plafondverlichtingssysteem en in aluminium plafondlamellen opgenomen LED-verlichting. Zwerver: “In de kantoor-

ruimten zijn de plafonds uitgevoerd met vier centimeter brede lamellen, waarin per lamel dertig LED-spots zijn geïntegreerd. Qua kleurtemperatuur is gekozen voor 5.600 Kelvin, een vrij witte lichtkleur die heel dichtbij natuurlijk daglicht komt. Zeer belangrijk voor een prettige beleving van de werkomgeving.” De plafondlamellen in de conferentiezaal en de tot wel elf meter hoge rechtszalen zijn breder uitgevoerd. Tussen de lamellen bracht HOMIJ speciale, onafhankelijk gestuurde LED-lichtlijnen in twee LED-kleuren aan.

DUURZAME VERWARMING EN KOELING Ook voor de verwarming en koeling van het

DEN HAAG | International Criminal Court

installaties per bouwdeel op. Het DLS-systeem was toen al zo ver mogelijk geprefabriceerd. In juni 2015 waren de installaties grotendeels gereed. De officiële oplevering volgde op 30 oktober. ❚

Projectinfo LED JUISTE KEUZE IN NIEUWBOUW INTERNATIONAAL STRAFHOF De rechters en andere medewerkers van het Internationaal Strafhof kunnen hun werk doen in ideale lichtomstandigheden. Lumin Special Projects BV leverde de speciaal ontworpen LED-lichtarmaturen voor de drie gerechtszalen en trappenhuizen. In totaal werd zo’n 1,8 kilometer aan lichtlijn aan dit prestigieuze project geleverd.

gebouw, inclusief kritische ruimtes als de MER/SER-ruimten en de rechtszalen koos ICC voor duurzame oplossingen. Warmte- en koudelevering geschiedt bijvoorbeeld via een door Eneco aangelegde WKO-installatie. Betonkernactivering zorgt voor de hoofdzakelijke verwarming en koeling. De individuele regeling is uitgevoerd met naverwarming en specifieke ruimtes middels klimaatplafonds.

BEPROEFDE VEILIGHEID In het ICC draait alles om veiligheid. Met gasblussing in de kritische ruimtes, een sprinklerinstallatie en brandmelders voldoet het complex aan de zeer strenge brandveiligheidseisen. De beveiligingsinstallatie bestaat uit een groot aantal camera’s in het gebouw en op het terrein. Ook zijn veel deuren voorzien van toegangscontrole. “De totale beveiliging omvat vele facetten die allemaal in elkaar grijpen”, zegt Zwerver." Per deur en camera zijn meerdere scenario's denkbaar. Die hebben we in het voortraject uitgewerkt en voorafgaand aan de oplevering uitvoerig getest.”

INTENSIEVE UITVOERING Aan de testfase ging een intensief uitvoeringstraject vooraf. Vanaf april 2014, na het gereedkomen van de ruwbouw, bouwde HOMIJ de

Bouwinfo

Directeur Peter van Leeuwen van Lumin: “Begin 2014 kregen we de vraag hoe het ontwerp er uit zou zien in LED. Wij hebben toen de armaturen helemaal vanaf nul bedacht voor zowel de trappenhuizen als voor de gerechtzalen. De armaturen zijn dus helemaal op maat gemaakt in ‘tuneable white’ voor de gerechtszalen. Dit wil zeggen dat ze naar keuze warm of koel wit licht kunnen afgeven en alles daar tussenin. In ieder armatuur heb je zo eigenlijk een dubbele installatie waarvoor ook dubbel zoveel geïnstalleerd vermogen benodigd is. De grote uitdaging was om de LED’s voldoende gekoeld te krijgen. We hebben gekozen voor speciale LED-boards en het armatuur is zodanig geconstrueerd dat warmte snel wordt afgevoerd. De hoogwaardige afscherming van het armatuur zorgt ervoor dat het licht goed gestuurd en niet te helder wordt. Daarmee voldoet het aan alle verblindingseisen en is er toch nog voldoende verticaal licht voor de televisiecamera’s.” Mooi project Van Leeuwen: “We hebben echt heel snel moeten werken. Vanaf opdracht tussen de eerste levering hadden we vier maanden voor het maken van het definitieve ontwerp en de productie. Ook de logistiek was een uitdaging. We mochten alleen op bepaalde dagen tussen bepaalde uren leveren. Dat luisterde allemaal erg nauw. Maar het was een mooi project!”

OPDRACHTGEVER International Criminal Court (ICC) Permanent Premises, Den Haag

ARCHITECT Schmidt Hammer Lassen Architects, Kopenhagen. PROJECTMANAGEMENT Brink Management en Advies, Rotterdam

UITVOERING Courtys vof (Boele & van Eesteren, Rijswijk en Visser & Smit bouw, Rotterdam)

INSTALLATIES OMIJ Technische Installaties bv, Lumin Special H Projects BV, SYTEC B.V., E. VAN WINGEN NV, Nijburg Klimaattechniek, Solid Air Climate Solutions BOUWPERIODE 2013-2015

INSTALLATIE & BOUW | 9

Plafondunit

tevens geschikt voor scholen.

Luchtbehandelingskasten Luchtbehandelingskasten Luchtbehandelingskasten van Solid Air zijn maatwerk Luchtbehandelingskasten van Solid Air zijn maatwerk van Solid Air zijn maatwerk van Solid Air zijn maatwerk solid-air.nl

Luchtbehandelingskasten op maat Solid Air levert modulaire luchtbehandelingskasten op maat, Luchtbehandelingskasten Luchtbehandelingskasten op op maat maat

alSolid of niet regeneratieve WTW of met WTW op basis van Airmet levert modulaire luchtbehandelingskasten op maat, Solid Air levert modulaire luchtbehandelingskasten op maat, Luchtbehandelingskasten op maat adiabatische Naast een grote verscheidenheid al of niet metkoeling. regeneratieve WTW of met WTW op basisaan van al of niet met regeneratieve WTW met WTW op basis van Luchtbehandelingskasten opofmaat Solid Air levert modulaire luchtbehandelingskasten op maat, modulaire luchtbehandelingskasten met aparte regeling adiabatische koeling. Naast een grote verscheidenheid aan adiabatische Naast een grote verscheidenheid aan Solid Air levert modulaire luchtbehandelingskasten op maat, al of niet metkoeling. regeneratieve WTW of met WTW op basis van bestaat in de markt steeds meer behoefte aan meer modulaire luchtbehandelingskasten met aparte regeling modulaire luchtbehandelingskasten aparteop regeling al of niet met regeneratieve WTW of met WTW basisaan van adiabatische koeling. Naast een grote verscheidenheid compacte, oplossingen. bestaat ingeïntegreerde de markt steeds meer behoefte aan meer bestaat in de markt steeds behoefte aan meer adiabatische koeling. Naastmeer een grote verscheidenheid aan modulaire luchtbehandelingskasten met aparte regeling compacte, geïntegreerde oplossingen. compacte, geïntegreerde oplossingen. modulaire luchtbehandelingskasten met aparte regeling bestaat in de markt steeds meer behoefte aan meer

Aeolus, compleet en stekkerklaar bestaat in de markt steeds meer behoefte aan meer compacte, geïntegreerde oplossingen. Aeolus, compleet en stekkerklaar Solid Air heeft de Aeolus ontwikkeld als compacte, Aeolus, compleet en stekkerklaar compacte, geïntegreerde oplossingen. Solid Air heeftoplossing. de AeolusDe ontwikkeld als compacte, geïntegreerde enige echte, compacte Solid Air heeft de Aeolus als compacte, Aeolus, compleet en ontwikkeld stekkerklaar geïntegreerde oplossing. enige echte, compacte HR WTW-unit die werkelijkDe compleet en geheel geïntegreerde oplossing. De enige echte, compacte Aeolus, compleet en ontwikkeld stekkerklaar Solid Air heeft de Aeolus als compacte, HR WTW-unit die werkelijk compleet en geheel stekkerklaar wordt werkelijk geleverd.compleet en geheel HR WTW-unit Solid Air heeft die de Aeolus ontwikkeld als compacte, geïntegreerde oplossing. De enige echte, compacte stekkerklaar wordt geleverd. stekkerklaar wordt geleverd. geïntegreerde oplossing. Decompleet enige echte, compacte HR WTW-unit die werkelijk en geheel

Topprestaties De ontwikkelingen in de meer traditionele Topprestaties Topprestaties

modulaire kasten staan niet stil. Topprestaties in De ontwikkelingen in de meer traditionele De ontwikkelingen in de meer traditionele Topprestaties warmteterugwinning met onze modulaire kasten staanworden niet stil.bereikt Topprestaties in modulaire kasten staan stil. Topprestaties in Topprestaties De ontwikkelingen in deniet meer traditionele luchtbehandelingskasten metbereikt regeneratieve WTW warmteterugwinning worden met onze warmteterugwinning worden bereikt met onze De ontwikkelingen in de meer traditionele modulaire kasten staan niet stil. Topprestaties in of met WTW op basis vanmet adiabatische koeling. luchtbehandelingskasten regeneratieve WTW luchtbehandelingskasten met regeneratieve WTW modulaire kasten staan niet stil. Topprestaties in warmteterugwinning worden bereikt met onze of met WTW op basis van adiabatische koeling. of met WTW op basis van adiabatische koeling. warmteterugwinning worden bereikt met onze luchtbehandelingskasten met regeneratieve WTW

Ontvochtigingstechniek

luchtbehandelingskasten regeneratieve WTW of met WTW op basis van met adiabatische koeling. Ontvochtigingstechniek Solid Air levert tevens systemen met ontvochtigingsOntvochtigingstechniek of met WTW op basis van adiabatische koeling. Solid Air levert tevens met ontvochtigingstechniek, speciaal voorsystemen zwembaden. Solid Air levert tevens systemen met ontvochtigingsOntvochtigingstechniek techniek, speciaal voor zwembaden. techniek, speciaal voorsystemen zwembaden. Ontvochtigingstechniek Solid Air levert tevens met ontvochtigingsSolid Air levert tevens met ontvochtigingstechniek, speciaal voorsystemen zwembaden. techniek, speciaal voor zwembaden.

HR WTW-unit die werkelijk stekkerklaar wordt geleverd.compleet en geheel stekkerklaar wordt geleverd.

Solid Air® maakt deel uit van de Nijburg Industry Group, een internationaal actieve organisatie die bestaat uit Solid Air® (luchtbehandeling, klimaatplafonds, luchtverdeeltechniek, brandwerende producten enIndustry koelconvectoren), ® Klimaattechnische Groothandel Nijburg Klimaattechniek (engineering, installatie en montage). Solid Air® maakt deel uit van de Nijburg Group, eenVelu internationaal actieve organisatie die en bestaat uit®Solid Air® (luchtbehandeling, klimaatplafonds, luchtverSolid Air® maakt deel uit van de Nijburg Industry Group, een internationaal actieve organisatie die bestaat uit Solid Air® (luchtbehandeling, klimaatplafonds, luchtverdeeltechniek, brandwerende producten en koelconvectoren), Velu® Klimaattechnische Groothandel en Nijburg® Klimaattechniek (engineering, installatie en montage). deeltechniek, brandwerende producten en koelconvectoren), Velu® Klimaattechnische Groothandel en Nijburg® Klimaattechniek (engineering, installatie en montage). Solid Air® maakt deel uit van de Nijburg Industry Group, een internationaal actieve organisatie die bestaat uit Solid Air® (luchtbehandeling, klimaatplafonds, luchtver-

Tel +31 20 696 69 95 Telmail@solid-air.nl +31 20 696 69 95 Tel +31 20 696 69 95 mail@solid-air.nl mail@solid-air.nl Tel +31 20 696 69 95 mail@solid-air.nl TelKoelconvectoren +31 20 696 69 95

deeltechniek, brandwerende producten en koelconvectoren), Velu® Klimaattechnische Groothandel en Nijburg® Klimaattechniek (engineering, installatie en montage). Luchtbehandeling Klimaatplafonds Luchtverdeeltechniek Air® maakt deel uit van de Nijburg Group, een internationaal • actieve organisatie die bestaat uit Solid Air® (luchtbehandeling, klimaatplafonds,producten luchtver•Solid •Industry • Brandwerende •

DEN HAAG | International Criminal Court

Projectinfo BRANDBEVEILIGING REALISEREN OP ‘ZWAARST BEVEILIGDE LOCATIE OOIT’ In opdracht van HOMIJ verzorgde SYTEC B.V. de totale brandbeveiliging voor de nieuwe permanente huisvesting van het Internationaal Strafhof (ICC). De bouwplaats was de zwaarst beveiligde locatie van alle projecten die SYTEC ooit heeft uitgevoerd. “De projectomvang was groot”, vertelt directeur Albert Viswat van SYTEC. “We hebben onder andere de branddetectie, aspiratiesystemen, ontruimingsalarm, gasdetectie, sprinklerbewaking en gasblussystemen gerealiseerd, inclusief een softwarematige koppeling met het beheersysteem. Waardoor beheerders vanaf meerdere locaties inzicht hebben in bovengenoemde installaties." Strenge controle Bij het Internationaal Strafhof zijn 124 landen aangesloten. Het gebouw is dan ook geen Nederland, waardoor je een paspoort nodig hebt om binnen te komen. Daarnaast worden er zeer gevoelige onderwerpen besproken en beoordeeld. Alle reden om de beveiliging meer dan serieus aan te pakken. Viswat: “Al onze medewerkers zijn gescreend. Dat was voor ons een geheel nieuwe ervaring.” Om de integriteit en betrouwbaarheid van de tot het project toegelaten partijen te waarborgen, controleerden de verantwoordelijke bewakingsdiensten 24/7 met een waterdicht toegangscontrolesysteem. Trots Een prestigeproject van formaat voor zowel Nederland als de betrokken partijen. Zo blikt Viswat op het werk terug. “Samenwerking, informatieverschaffing en probleemoplossend vermogen waren vanzelfsprekend maatgevend om de voortgangsprocessen en kwaliteit van het uiteindelijke product te waarborgen. Bij SYTEC zijn we trots dat we onze producten en expertise bij het Internationaal Strafhof mochten inzetten.”

“NO COMPROMISE IN SAFET Y ” Sytec is al 27 jaar succesvol op het gebied van brandpreventiesystemen. Sytec maakt het verschil als het gaat om advies, installatie, opleidingen en service. Wij richten ons volledig op dit vakgebied en dat maakt ons vak ook zo interessant. Ons team van specialisten begeleid elk project vol passie naar een tevreden eindresultaat.

A lles veilig T 010-2921444 - E info@sytec.nl - www.sytec.nl

Elektronische brandpreventiesystemen INSTALLATIE & BOUW | 11

PK Isolatie heeft meer dan 25 jaar ervaring in de isolatie branche waarbij hoofdzakelijk wordt gewerkt met Armaflex, Isogenopak, Plaatwerk, Wolschalen en Loodfolie. PK Isolatie is gespecialiseerd in het isoleren van technische ruimtes.

PK Isolatie

Cronenburg 52 1081 GN AMSTERDAM Mobiel: 06 15871137 E-mail: info@pkisolatie.nl Website: www.pkisolatie.nl

Specialist

Licht

v e r l i c h ti n g

Oﬃces & Retail - Op maat ontwikkelingen - Merk onafhankelijk - Retroﬁt oplossingen - Investeren in nieuwe concepten

Outdoor - Op maat ontwikkelingen - Retroﬁt oplossingen op maat - Investeren in nieuwe oplossingen

Dorpsstraat 6A | 6261NJ MHEER | 043-8512512 | lichtinfoservice @kandem.nl

DEN HAAG | International Criminal Court

Projectinfo EXPERTISE OP ÉÉN VIERKANTE KILOMETER Al sinds 1985 levert E. VAN WINGEN NV, gevestigd in het Belgische Evergem, energieoplossingen met diesel- en gasmotoren. Binnen het bedrijf draait alles om energie en energie-efficiëntie. Disciplines die vaak worden gecombineerd in projecten waarvoor EVW zowel de noodstroomvoeding, warmtekrachtkoppeling als energiesturing levert. “We zijn sterk in engineering en bouwen en installeren de aggregaten zelf volgens VCA**”, zegt project manager Bart Meulmeester. “Vervolgens bieden we de klant een servicepartnership van vele jaren aan. Die klant verwacht een totaaloplossing en vindt in ons uitgebreide standaardprogramma dan ook talloze opties op maat. Zeker rondom kritische toepassingen is dat een belangrijk aspect.”

bartlasuy.com

Het in-house ontwerp (3D) omvat zowel de implementatie van de installatie als het maken van de schema’s voor bedienings- en vermogenborden, al dan niet voor parallelwerking. De combinatie van een industriële PLC met een webserver biedt mogelijkheden voor onder meer online monitoring, trendanalyse, energiesturing, webbased afstandsbeheer en M2M communicatie.

Dat het complete productengamma en de professionele aanpak van EVW ook in Nederland in de smaak vallen, wordt bewezen door de recente levering en installatie van de noodstroomvoorziening in het gloednieuwe Internationale Strafhof (ICC), dat april jongstleden op het terrein van de Alexanderkazerne in Den Haag een nieuw gebouw betrok. Het ICC is een permanent hof dat oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide vervolgt. De ambitieuze nieuwbouw weerspiegelt de internationale betekenis van deze organisatie. “Naast twee van net-parallelwerking voorziene noodstroomaggregaten van elk 1.250 kVA hebben we de sturing van de hoofdverdeelinrichtingen geleverd”, aldus Meulmeester. “De installatie beschikt over een behoorlijke brandstofopslagcapaciteit (KIWA, red.) Een kolfje naar de hand van ons engineering- en projectteam, dat met dit prestigieuze project op amper één vierkante kilometer Nederlandse bodem al voor de zevende maal een installatie van deze omvang neerzette.” De uitleg van Meulmeester bevestigt andermaal de kwaliteiten van EVW. “We denken vooruit en focussen op kwaliteit en klanttevredenheid. Niet alleen volgens de ISO 9001-norm, maar ook met de overtuiging om innovatief en maatschappelijk verantwoord te ondernemen.”

‘OPTIMALE BINNENKLIMAATCONDITIES VOOR ICC’ Aan de bouw van het nieuwe Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) in Den Haag werden zeer hoge eisen gesteld, onder andere ten aanzien van het binnenklimaat. Zusterbedrijven Nijburg Klimaattechniek en Solid Air Climate Solutions, beiden onderdeel van de Nijburg Industry Group, engineerden, fabriceerden, leverden en monteerden er een luchtbehandelingsinstallatie op maat, inclusief de bijbehorende appendages. Luchtverwarming en -koeling in ICC geschiedt via roosters in het plafond. “Wij hebben hiervoor circa 14.000 m¹ ronde en 22.000 m² rechthoekige luchtkanalen geleverd”, vertelt Alex Walraven namens Nijburg Klimaattechniek. “Alle luchttoevoersystemen zijn op locatie door ons geïsoleerd, zodat tijdens het luchttransport geen energie verloren gaat.” Tijdens het project kwam Nijburg Klimaattechniek voor verschillende uitdagingen te staan. Niet alleen vanwege de omvang, maar vooral ook qua logistiek, vertelt collega Jaap Feeke. “We moesten onze producten binnen bepaalde tijdsloten aanleveren, waarbij de luchtkanalen schoon aangeleverd moest worden. Omdat op het project nauwelijks bouwliften aanwezig waren, hebben we veel materialen al in een vroegtijdig stadium – nog voordat de gevel sloot – middels een verreiker op de juiste verdieping geplaatst. Hiervoor hebben we speciale karren ingericht. Omdat in het project veel repeterend werk zat, konden we veel onderdelen prefabriceren, waarbij we gelijk de vele honderden naverwarmers, volumeregelaars en dempers van Solid Air Climate Solutions konden verwerken.”

INSTALLATIE & BOUW | 13

DELFT | TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Valstar Simonis

‘EEN OPTIMAAL ONDERZOEKKLIMAAT, NU EN IN DE TOEKOMST’ De faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft is sinds medio 2016 gehuisvest in een state-of-the-art gebouw, waarin gebruikers op het hoogste (internationale) niveau kunnen presteren. Nu en in de toekomst. Dagelijks maken ruim zeshonderd medewerkers en achthonderd studenten gebruik van de ca. 30.000 m² tellende nieuwbouw, waarin hoogwaardige laboratoria voor de afdelingen Bionanoscience, Chemical Engineering en Biotechnologie zijn ondergebracht. Binnen deze wetenschappen wordt onder andere onderzoek op nanoniveau verricht, waarbij een minuscule verstoring in de laboratoria van invloed kan zijn op de resultaten. De laboratoriumruimten kenden daarom extreem hoge bouwkundige en installatietechnische eisen, op het gebied van trillingen, temperatuurstabiliteit, ventilatie en geluid. Valstar Simonis is vanaf de beginfase bij het project betrokken, om advies uit te brengen over de werktuigbouwkundige, elektrotechnische en transportinstallaties. In het ontwerpteam met Ector Hoogstad Architecten, Aronsohn Management, Pieters Bouwtechniek, ABT en Peutz heeft het advies- en ingenieursbureau een ontwerp op maat gemaakt, in nauw overleg met opdrachtgever én gebruikers, vertelt Theo de Boer, directeur en adviseur bij ingenieursbureau Valstar Simonis. “Op hun verzoek hebben we een uiterst flexibel gebouw ontworpen. Alle installaties zijn modulair van opzet, waardoor veranderingen eenvoudig gefaciliteerd kunnen worden.”

STANDAARDISEREN “Om flexibel te kunnen zijn, moet je standaardiseren. En wel op zo’n manier, dat je op een later moment specifieke gebruikerswensen kunt integreren. Daar hebben we in dit project maximaal invulling aan gegeven”, vertelt De Boer. “In de faculteit Technische Natuurwetenschappen werken de potentiële Nobel-

14 | INSTALLATIE & BOUW

prijswinnaars van de toekomst. Voor hen hebben wij een omgeving gecreëerd waarin zij kunnen excelleren, in een optimaal en stabiel onderzoekklimaat.” Om hiertoe te komen, is niet alleen zorgvuldig gekeken naar de beste locaties om ventilatoren en luchtroosters te plaatsen, maar ook naar de manier waarop ruimtes tot op detailniveau geklimatiseerd kunnen worden, vertelt John Kalkman, adviseur bij ingenieursbureau Valstar Simonis. “In samenwerking met onderzoeksbureau Peutz en in nauw overleg met de gebruikers hebben we een keur aan berekeningen uitgevoerd, om verstoringen te elimineren. Zeker in de HR- en MR-labs – waar afwijkingen tot maximaal 0,1˚C plus of min geoorloofd zijn – was dit van zeer groot belang.”

INTEGRAAL ONTWERP ÉN UITVOERING Naast de functionaliteit van de installaties speelden in de ontwerpen bouwfase ook ambities rond duurzaamheid en energiezuinigheid een belangrijke rol, vertelt Kalkman. “Om tot een optimaal ontwerp en een soepele uitvoering te

DELFT | TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Projectinfo GEAVANCEERD INSTALLATIEPAKKET VOOR FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN De nieuwe Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft is door de Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC) voorzien van een zeer geavanceerd installatiepakket, dat voldoet aan de allerhoogste eisen op het gebied van duurzaamheid, temperatuurstabiliteit en ventilatie.

komen, hebben we het project integraal uitgewerkt in BIM. Hierin zijn ook de ruimtestaten van de laboratoriumruimtes meegenomen, die we in de voorfase van het project hebben gemaakt en waarin onder andere het Programma van Eisen is meegenomen.” De Boer: “Vanaf de bestekfase zijn we actief opgetrokken met de W- en E-installateurs. Wekelijks hebben we samen aan tafel gezeten, om alle technieken door te nemen. Hierdoor, in combinatie met de optimalisatie in BIM, konden faalkosten en clashes op de bouw tot een minimum worden beperkt. Vanuit de TU Delft was bovendien iemand naar voren geschoven die de gebruikersbelangen vanaf het allereerste begin behartigde. Dit kwam niet alleen de kwaliteit en functionaliteit ten goede, maar zorgt ook voor maximaal draagvlak bij de gebruikers.”

TEAMBUILDING De Boer en Kalkman kijken terug op een prettig project, waarin in een integraal ontwerpteam naar de beste en slimste oplossingen is gezocht. “Daarna is dit integrale ontwerp prima opgepakt door het bouwteam”, vertelt Kalkman. “In beide teams is veel tijd en aandacht besteed aan begrip voor elkaars discipline en aan de onderlinge samenwerking. Want alleen een team dat lekker loopt, werkt optimaal samen, haalt deadlines, blijft binnen het budget én lost conflicten snel en doeltreffend op. Een succesvolle bouw, een mooie faculteit én een tevreden opdrachtgever zijn hiervan het resultaat.”

“In nauwe samenwerking met de TU Delft en diverse onderaannemers hebben wij een optimale ‘onderzoeksinfrastructuur’ gecreëerd voor de achthonderd studenten en zeshonderd medewerkers van de afdelingen Chemical Engineering, Biotechnology en BioNanoscience, met optimale klimaatsystemen en installaties die trillingen reduceren”, vertelt projectdirecteur Ron Tilleman. “Binnen de gestelde bouwtijd en met minder dan honderd opleverpunten. Dat is in een project als dit zeker geen sinecure.” Hij doelt hiermee onder andere op de High Resolution labs, waarvoor een maximale temperatuuroverschrijding van plus of min 0,1˚C en een zeer lage luchtsnelheid waren voorgeschreven. “Om hieraan te voldoen, hebben we in de voorbereidingsfase – in samenwerking met Valstar Simonis – een testlaboratorium ontworpen en gebouwd, waarin we de klimaatinstallaties hebben geoptimaliseerd. Pas daarna hebben we de labs voor de nieuwbouw gerealiseerd.” In totaal is de faculteit twee keer gebouwd, namelijk één keer in BIM en één keer in de praktijk. “We hebben de installaties uitgewerkt tot LOD 400 niveau, wat voor Nederland vrij uniek is”, vertelt Tilleman. “Niet alleen om clashes en faalkosten in de uitvoeringsfase tot een minimum te beperken, maar vooral ook om een maximale opleverkwaliteit te garanderen.” De Installatie Combinatie TNW Zuid was hierbij zelf verantwoordelijk voor de commissioning in het project. Naast de klimaatinstallaties in de HR-labs roemt Tilleman onder andere de centrale en decentrale gassensystemen, de geavanceerde (LED-)verlichting en de warmtekoudeopslag in het gebouw. Vanuit de WKO-installatie wordt niet alleen warmte en koude geleverd aan de faculteit, maar ook aan HollandPTC, waarbinnen de TU Delft, het Leids Universitair Medisch Centrum en het Erasmus Medisch Centrum samenwerken aan complexe oncologie.

Bouwinfo ONTWERPTEAM Ector Hoogstad Architecten, Aronsohn Management, Pieters

Valstar Simonis heeft veel ervaring met complexe laboratoriumgebouwen, wat in dit project zeer weer goed tot zijn recht kwam. Zo realiseerde het advies- en ingenieursbureau onder andere het ontwerp van laboratoriumgebouwen voor de Universiteit van Amsterdam (UvA), de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de Wageningen Universiteit (WUR). ❚

Bouwtechniek, Valstar Simonis, ABT en Peutz

UITVOERING Aannemerscombinatie Hurks-Kuijpers/ULC en laboratoriumspecialist Waldner

INSTALLATIES Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC), Carrier Airconditioning Benelux BV, ERIKS, IMI Aero Dynamiek, Systemair, Robatherm, LHS Consultants, Attema

INSTALLATIE & BOUW | 15

Equipment for Hazardous Areas Explosieveilige ATEX producten

Al meer dan 45 jaar op de Nederlandse markt !! onbegrensde ontwerpmogelijkheden in maatvoering en technische oplossingen.

• Explosieveilig

AIRCONDITIONER

Zone 2 of 22 met ATEX 95/114-certificaat en markering.

• Kwaliteit

A-merken, o.a. Mitsubishi Electric, Netgear en Klaxon

• Snelle levering WIFI-WLAN

SIGNALERING

capaciteiten tot 350.000 m3/h

Uit voorraad of maximaal 2 weken. 078-6549502 Amerweg 4 3336 LA Zwijndrecht info@ex-machinery.nl

www.ex-machinery.nl

Van ventilatorbox tot complete luchtbehandelingscentrales voorzien van koelmachines, warmtepompen en regeltechniek.

robatherm Nederland Monair Luchttechniek BV Platinastraat 63 8211AR Lelystad 0320-281166 info@robatherm.nl www@robatherm.nl

TU Delft/Technische Natuurwetenschappen

ERIKS Building Services leidt projecten in goede banen ERIKS heeft ruime ervaring met grote projecten, zoals nieuwbouw of renovatie van kantoorgebouwen, scholen, ziekenhuizen en datacenters. Deze projecten bestaan veelal uit levering van kunststof leidingsystemen, afsluiters en process control componenten voor CV-, koel-, sprinkler-, drinkwater- en persluchtsystemen.

Deze systemen worden veelal projectmatig ingekocht. ERIKS is hier volledig op ingericht. Wij adviseren u vakkundig over materiaaleigenschappen, verbindingen installatietechnieken en duurzame oplossingen. Over uw speciale logistieke wensen kunnen goede afspraken worden gemaakt. www.eriks.nl

ERIKS bv | T (072) 514 18 11 | E leidingsystemen@eriks.nl

ADVERTENTIE INSTALLATIE & BOUW MAGAZINE (2016) 197X130mm V2.indd 1

22-November-2016 12:31

DELFT | TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Projectinfo ‘KLIMAATINSTALLATIES TU DELFT ZIJN GEMETEN EN INGEREGELD OP DE GEWENSTE ONTWERPCONDITIES’ In opdracht van de Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC) heeft IMI Aero Dynamiek de aanwezige lucht- en waterzijdige klimaatinstallaties van de Faculteit Technische Natuurwetenschappen gemeten, ingeregeld en geoptimaliseerd, conform de gewenste ontwerpspecificaties en binnenklimaatcondities. “De primaire luchtzijdige klimaatinstallatie bestaat uit dertien luchtbehandelingskasten voor de primaire luchthuishouding”, vertelt Projectmanager West Dennis Laurier. “Deze luchtbehandelingskasten voeden allemaal een hoofdkanaal, van waaruit de schachten én afzonderlijke verdiepingen worden gevoed. Door het gebruik van constant volumeregelaars en variabel volumeregelaars zijn de luchtdebieten beheersbaar gemaakt.” De laboratoria zijn voorzien van 88 recirculatie-units. “Deze units recirculeren de lucht van de MR- en HR-laboratoria waarbij een deel verse lucht wordt toegevoegd vanuit de primaire installaties. Vanwege de aanwezige laboratoria zijn drukhiërarchieën gewenst en was een nauwkeurige inregeling van de toevoer- en afzuiglucht noodzakelijk.” Tijdens het inregelen en uitbalanceren van de installaties werden bouwkundige veranderingen doorgevoerd, waardoor ontwerpdebieten wijzigden. “Hier dienden wij adequaat op in te spelen, om de balans in de installaties te behouden. Daar de luchtinstallatie veelal is uitgevoerd met constant volumeregelaars en variabel volumeregelaars, was dit goed beheersbaar.” “De samenwerking tussen onze inregeltechnicus Faysal Kalai en Projectleider Uitvoering Gerrit Kuijt van de Installatie Combinatie TNW Zuid was van groot belang om de planning te halen en de installaties optimaal en efficiënt in te kunnen regelen”, besluit Laurier. De centrale verwarming en gekoeld waterinstallaties zijn uitgevoerd met drukgecompenseerde inregelafsluiters van IMI TA Hydronic. Door de waterzijdige installaties dynamisch te maken, hebben druk-/ flowveranderingen alleen invloed op delen waar dat gewenst is.

DUURZAAM KUNSTSTOF LEIDINGSYSTEEM VOOR TU DELFT Om een optimale klimaatbeheersing in de Faculteit Technische Natuurwetenschappen te borgen, zijn vele hoogwaardige producten en technieken toegepast. Zo zijn alle luchtbehandelingskasten, naverwarmers en fancoilunits aangesloten met het Aquatherm PP-R MF-OT leidingsysteem van ERIKS, dat zuurstoftoetreding tegengaat en een optimale doorstroming garandeert. In totaal leverde ERIKS zo’n twintig kilometer leidingwerk in diameters van Ø20 tot Ø90 mm, inclusief inregelafsluiters en appendages. “Na projectgunning aan de Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC) hebben wij de installateur een voorstel gedaan voor kunststof leidingwerk” vertelt John Koning, productspecialist kunststof leidingsystemen bij ERIKS. “Hierbij hebben we duidelijk de productvoordelen voor de installateur én eindgebruiker in kaart gebracht, evenals onze toegevoegde waarde als leverancier. Vanuit ERIKS kunnen wij namelijk – met ons zusterbedrijf Econosto – alle flowcomponenten leveren, voor een compleet systeem. Dit biedt logistieke en garantietechnische voordelen.” Voor dit project zijn Aquatherm PP-R Bluepipe MF-OT leidingen geleverd, die aantoonbaar diffusiedicht zijn conform DIN 4726. “Doordat dit leidingsysteem gelast is, kan ook bij fittingverbindingen geen zuurstof doordringen, hebben metalen onderdelen zoals pompen, inregelkleppen en andere appendages een aanzienlijk langere levensduur en is minimale ontgassing nodig”, vertelt Koning. “Inmiddels leveren wij deze diffusiedichte kwaliteitsbuis tot Ø250 mm.” Om de gewenste trillingsarme installatie te garanderen, heeft ERIKS naast de leidingsystemen ook slangen en beugels met rubberen inlage geleverd én de monteurs getraind. Voor het BIM-model zijn van alle appendages detailtekeningen aangeleverd. Tijdens de nieuwbouw stond duurzaamheid centraal. Zowel bouwtechnisch als installatietechnisch is gezocht naar de meest duurzame toepassingen, vertelt Koning. “Onze gelaste kunststof leidingsystemen sluiten hier uitstekend op aan.”

‘EEN EXPLOSIEVEILIGE GASFLESSEN-OPSTELPLAATS’ In de laboratoriumruimten in het nieuwe faculteitsgebouw Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft wordt veel gewerkt met brandbare gassen, waaronder waterstof. Deze gassen worden opgeslagen in gasflesbatterijen in de gasflessen-opstelplaats, wat de nodige risico’s met zich meebrengt. Om de explosieveiligheid in de opslagplaats te borgen, heeft LHS Consultants tot op detailniveau advies uitgebracht aan installatie-adviseur Valstar Simonis. “We zijn al in een vroeg stadium door Valstar Simonis bij het project betrokken, om mee te denken over een explosieveilige installatietechniek”, vertelt Gido van Tienhoven. “Op locatie van de TU Delft hebben we onder andere de ruwbouw van de gasflessen-opstelplaats opgenomen, op basis waarvan we de gevarenklassezone van de ruimte hebben berekend, in dit geval zone 2. Dit houdt in dat de gasflessen-opstelplaats een locatie betreft waar af en toe een explosiegevaarlijke atmosfeer aanwezig kán zijn (minder dan 0,1 procent van de tijd), waarvoor passende maatregelen genomen moeten worden. Niet alleen met betrekking tot de roldeur, die explosieveilig moest worden uitgevoerd, maar vooral ten aanzien van de installaties in de ruimte, die aan specifieke veiligheidseisen moeten voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de verlichting en alarmeringsinstallatie. Waterstof is ruim veertienmaal zo licht als lucht, waardoor het gemakkelijk opstijgt en bovenin de ruimte kan ophopen. Voor een veilige ruimte is daarom de ventilatierichting lokaal van beneden naar boven geëngineerd. Daarbij gaat waterstof – als kleinste molecuul – bijna overal doorheen. De opslag vraagt dan ook om speciale koppelingen, om lekdebieten te voorkomen.” Naast LHS Consultants voert Van Tienhoven – onder de handelsnaam Ex-Machinery ook een bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling en productie van industriële ATEX-producten, waarbij standaardapparatuur wordt omgebouwd naar explosieveilige apparatuur. Hierbij gaat het vooral om gebouwgebonden explosieveilige installaties zoals airconditioners, wifi accespoints en alarmeringsapparatuur. Met de kennis en kunde van Ex-Machinery kon LHS Consultants installateurs in dit project perfect begeleiden.

INSTALLATIE & BOUW | 17

DELFT | TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Projectinfo DUURZAME KLIMAATINSTALLATIE KOMT TEGEMOET AAN EISEN TU DELFT

RECIRCULATIEUNITS ZORGEN VOOR SCHONE LUCHT IN LABRUIMTES TU DELFT

In de nieuwe Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft is een WKO-installatie gerealiseerd, voorzien van warmtepompen, waarmee het gebouw op duurzame wijze wordt geklimatiseerd. In de zomermaanden functioneert de installatie als koelmachine, waarbij warmte wordt opgeslagen in de bron. Via droge koelers kan indien nodig extra warmte worden geladen. In de wintermaanden wordt het proces omgedraaid. Dan levert de WKO-installatie warmte aan het gebouw en wordt koude opgeslagen.

Aan de nieuwbouw van de Faculteit Technische Natuurwetenschappen in Delft werden zeer hoge eisen gesteld. Onder andere op klimaatgebied is gezocht naar het absolute summum.

In opdracht van de Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC) heeft Carrier Airconditioning Benelux BV drie warmtepompen en vier droge koelers voor de Faculteit Technische Natuurwetenschappen geëngineerd, geproduceerd en geleverd. “Omdat het project werd uitgewerkt in BIM, hebben we in de voorfase van het project al de Revit-tekeningen van onze producten aangeleverd”, vertelt accountmanager Aarnoud Remmers.

“We zijn al in 2013 benaderd door de Installatie Combinatie Kuijpers/ULC, om mee te denken over de luchtbehandeling in de faculteit”, vertelt Ron Beek, algemeen directeur van robatherm Nederland. “In hun opdracht hebben we 79 recirculatieunits geëngineerd, geleverd en geïnstalleerd ten behoeve van de fermentatielabs, chemische labs en fysische labs in het gebouw. Dit jaar is daar nog een 80e unit aan toegevoegd. De units variëren in luchthoeveelheid van 500 m³/h tot circa 2.250 m³/h, waarbij het leeuwendeel verticaal is opgesteld.”

Vanwege de BREEAM-eisen en het gevraagde hoge rendement is gekozen voor warmtepompen van het type XW (schroefkoelmachines), vertelt hij. “Omdat in de laboratoriumruimten veel natuurkundige proeven worden uitgevoerd, was het van belang dat de warmtepompen trillingsarm werden uitgevoerd en dat ze een minimale geluidsuitstraling hebben. Hiertoe hebben we alle warmtepompen onder andere voorzien van een geluidsomkasting. Om ongewenste lekkage van koudemiddel in een vroeg stadium te detecteren, zijn alle warmtepompen bovendien uitgerust met lekdetectie.”

De recirculatieunits, met een hoogte van 3 meter en een vloeroppervlak van 70 bij 70 centimeter, zijn standaard voorzien van een TB1omkasting en in de opstellingsruimtes van de labs geplaatst, vertelt Beek. “Hierbij is onderscheid gemaakt tussen HR- en MR-labs. In alle units wordt aangezogen lucht voorgefilterd door een F9-filter en achtereenvolgens verwarmd/gekoeld en door een EC-gelijkstroomventilator gehaald. In de units voor de HR-labs hebben we daarnaast ook H13-absoluutfilters gemonteerd, die zorgdragen voor een schone, stofvrije ruimte.” De gelijkstroommotor is direct regelbaar middels een 0-10 Volt signaal, vertelt hij. “Een oplossing die steeds populairder wordt, onder andere door de veranderde wetgeving.”

WWW.INSTALLATIEENBOUW.NL Engineering GREAT Solutions

HET MEEST COMPLETE OVERZICHT VOOR DE INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

Oplossingen voor gezonde gebouwen Een gezond gebouw vraagt om professionele aandacht IMI Aero-Dynamiek draagt middels meten, valideren en optimaliseren bij aan een gezond binnenklimaat. Gebouwinstallaties functioneren en renderen pas optimaal als deze voldoen aan de gestelde specificaties en binnenklimaatcondities die voldoen aan normen, voorschriften en klantwensen. Hierbij staan veiligheid, comfort en energiezuinigheid hoog in het vaandel.

Meer informatie Bel +31 (0)33 245 90 64 of mail naar info@aero-dynamiek.nl www.aero-dynamiek.nl

18 | INSTALLATIE & BOUW

Staat u nog niet op www.installatieenbouw.nl?

Neem dan voor meer informatie contact op met Roel de Bruijn: r.debruijn@louwersuitgevers.nl

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE ONLINE NIEUWSBRIEF!

DELFT | TU Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Irene van der Meijs

HOGE KWALITEIT LUCHTBEHANDELINGSUNITS ZORGEN VOOR OPTIMAAL LABORATORIUMKLIMAAT In de nieuwe Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft zorgen tien luchtbehandelingsunits voor een behaaglijk binnenklimaat in de laboratoriumruimtes. Deze units zijn geëngineerd, geleverd en – vanwege hun omvang – in delen aangeleverd door Systemair, dat ook de assemblage ter plaatse verzorgde. “De Installatie Combinatie TNW Zuid (Kuijpers/ULC) stelde hoge eisen aan de filterklassen, duurzaamheid en energiezuinigheid van de luchtbehandelingsunits”, vertelt Sjef Verboven, Account Manager bij Systemair. “Hier hebben wij invulling aan gegeven met acht units van 42.000 m³/h en twee units van 13.000 m³/h, die stuk-voor-stuk zijn uitgerust met een platenwisselaar. Naast de luchtbehandelingsunits heeft Systemair onder andere ook de dakventilatoren voor dit project geleverd.” Alle units zijn binnen opgesteld, vertelt hij. “Om een hoge luchtkwaliteit te garanderen, zijn de luchtbehandelingsunits van twee trappen filters voorzien. Lucht van buiten wordt eerst gefilterd door een M6-filter, waarna een F9-filter de laatste, ultrafijne stofdeeltjes verwijdert.” Daarnaast is in de units energiezuinige adiabatische luchtbevochtiging toegepast, waarbij water onder grote druk wordt verneveld.

Sjef Verboven, Account Manager bij Systemair.

op de luchtbehandelingsunits zijn flexibel uitgevoerd, vertelt Verboven, om trillingen van de units naar het kanaalsysteem te ondervangen. Enkele maanden na de oplevering, kijkt hij terug op een geslaagd project. “Niet alleen onze opdrachtgever maar ook de eindgebruikers zijn zeer tevreden over het resultaat. Een mooi compliment voor onze inspanningen.” ❚

Om trillingsoverdracht in het pand te voorkomen, zijn onder iedere luchtbehandelingsunit 26 trillingsdempers geplaatst, die trillingen van de luchtbehandelingsunits isoleren. En ook de kanaalaansluitingen

INSTALLATIE & BOUW | 19

GELEEN | Zuiderland Zorgcentra

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: ELCO Heating Solutions

TOPVERWARMING BINNEN DE ZORGOMGEVING Zorginstelling Zuyderland, begin 2015 voortgekomen uit Atrium Medisch Centrum Parkstad en Orbis Medisch en Zorgconcern Sittard-Geleen, biedt in de Westelijke Mijnstreek en de regio Parkstad een divers palet zorgfaciliteiten aan. Dat gebeurt onder meer binnen een aantal gespecialiseerde zorgcentra, waarvan Glana in Geleen er één is. Hier tekende ELCO Heating Solutions afgelopen september voor de levering van een zestal nieuwe hoogrendement verwarmingsketels, producten van topklasse die de kosten van gas én onderhoud stevig reduceren.

‘De installatie biedt ook op energetisch vlak meerwaarde’

THISION® L EVO.

De organisatie Zuyderland mag dan wel hagelnieuw zijn, het in het voormalige St. Barbaraziekenhuis gevestigde zorgcentrum Glana staat al heel wat jaren op de kaart als het gaat om het verlenen van zorg aan mensen met psychogeri-

20 | INSTALLATIE & BOUW

atrische aandoeningen. De verwarmingsketels, die patiënten, bewoners en zorgverleners van het nodige comfort voorzagen, waren aan vervanging toe. “De met voorzetbranders uitgeruste ketels hadden hun tijd inderdaad gehad”, zegt

Bert Bergman, accountmanager namens ELCO. “De ketels joegen er flink wat gas doorheen en de onderhoudskosten waren behoorlijk hoog.” Dat alles vroeg om een eigentijds en vooral efficiënter alternatief. Met de levering van zes

GELEEN | Zuiderland Zorgcentra

De binnen zorgcentrum Glana te Geleen geplaatste installatie.

nieuwe gaswandketels van het type THISION® L EVO, voorzien van een vlakke gekoelde metaalvezelbrander en een warmtewisselaar van RVS 316L, slaagde ELCO Heating Solutions daarin met glans. “Deze in cascadeopstelling geplaatste ketels met een collectieve rookgasafvoer staan niet alleen voor een hoger rendement en minder onderhoud, ze bieden ook op energetisch vlak geweldige meerwaarden”, aldus Bergman. “Ten eerste verbruiken ze veel minder gas dan hun voorgangers. Dankzij de mogelijkheid tot terug moduleren, wordt de warmte volledig naar behoefte geleverd. Verder onderscheidt de ketel zich door een laag verbruik van hulpenergie. De zeer lage weerstand in de warmtewisselaar zorgt er namelijk voor dat er minder dan 0,15kW aan elektrische energie nodig is om een 140kW ketel op vol vermogen te laten branden. Tot slot resulteert de geïsoleerde behuizing in minimale stralingsverliezen en, ook niet onbelangrijk, een fluisterstille werking.”

PROEFDRAAIEN Voordat ELCO de zes compacte gaswandketels uitleverde, werd het in juli van dit jaar geïntroduceerde hoogstandje uitvoerig in de praktijk

‘De ketel heeft anderhalf jaar onder complexe omstandigheden proefgedraaid’ getest. “De ketel heeft maar liefst anderhalf jaar onder zware en complexe omstandigheden proefgedraaid”, vertelt Bergman. “Daar is de THISION® L EVO geweldig doorheen gekomen. We durven deze noviteit dan ook met een gerust hart aan te merken als ‘de geëvolueerde gaswandketel’. Want dat is hij, in alle opzichten. Bovendien staat het grootste type, als gevolg van de uitzonderlijk lage NOx-uitstoot, op de lijst bij de MIA/Vamil. Dat maakt de aanschaf ervan dus ook belastingtechnisch méér dan interessant.”

CREATIEF INSTALLEREN Legionellapreventie en -beheer zijn de specialiteiten van het BRL 6010 gecertificeerde Total Project Care (TPC). Sinds enkele jaren timmert het in Stein gevestigde bedrijf ook op het gebied van het kundig plaatsen van installatietechnische voorzieningen stevig aan de weg. En inmiddels prijkt ook op dít vlak de naam van zorginstelling Zuyderland op de gestaag groeiende referentielijst. Jack

Vossen, sinds 2013 in dienst van TPC, licht toe. “Als het gaat om legionellapreventie en -beheer zijn we al vele jaren binnen Glana en de overige zorgcentra van Zuyderland actief. Op basis van die hechte relatie enerzijds en onze uitgebreide en bewezen installatietechnische expertise anderzijds hebben we van Zuyderland de opdracht gekregen om de door ELCO geleverde gaswandketels binnen het zorgcentrum te plaatsen.” Omdat dit alles op een beperkt aantal vierkante meters diende te gebeuren, werd TPC voor een mooie uitdaging gesteld. “De ruimte was qua oppervlakte volledig afgestemd op de oude installatie”, vertelt Vossen. “We moesten dan ook behoorlijk creatief te werk gaan. Niet alleen wat betreft de plaatsing van de apparatuur, de installatie diende met het oog op toekomstige service- en onderhoudswerkzaamheden ook nog eens optimaal toegankelijk gemaakt te worden. Stevige klussen, dus. Maar kundig als we zijn, hebben we ze met een geweldig resultaat weten te klaren.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 21

BEDRIJFSPRESENTATIE | Centercon B.V.

Beeldmateriaal: Centercon B.V.

TOONAANGEVEND IN KLIMAATTOTAALSYSTEMEN Airconditioning leveren is niet het enige dat Centercon B.V. doet. De technische groothandel in koude- en klimaattechniek en distributeur van LG in Nederland wil de beste klimaattotaaloplossing leveren. Advisering en projectbegeleiding staan centraal in deze aanpak. ‘We kruipen zo dicht mogelijk op onze klant’. Het gaat goed met Centercon B.V., de in Rotterdam Spaanse Polder gevestigde technische groothandel voor koude- en klimaattechniek. “We gaan 2016 afsluiten als het beste jaar in ons bestaan”, zegt Business Unit Manager Klimaat Niels Visser. Hij geeft sinds een jaar leiding aan de businessunit Klimaattechniek. In dertig jaar tijd groeide het bedrijf

22 | INSTALLATIE & BOUW

uit van specialist in regeltechniek tot toonaangevende dienstverlenende leverancier voor de installateur in koude- en klimaattechniek. Naast het hoofdkantoor in Rotterdam zijn er nog twee vestigingen in Rosmalen en Zwolle, waardoor landelijke dekking wordt verkregen. In totaal zijn er ongeveer zeventig medewerkers in dienst.

BEDRIJFSPRESENTATIE | Centercon B.V.

COMPLEET KLIMAATSYSTEEM Wie Centercon zegt, zegt LG. Elf jaar geleden werd gestart met de vertegenwoordiging van het Koreaanse merk. Airconditioning is het belangrijkste product, aangevuld met koeltechnische componenten, vloerverwarming, boilers, appendages en pompen. Kortom: alle producten om een compleet klimaatsysteem te leveren. Centercon en LG hebben een duidelijke taakverdeling. Het voortraject en de uitvoering (orders, offertes, projectbegeleiding) zijn in handen van Centercon, terwijl klanten voor het aftersalestraject bij LG terecht kunnen. Voordeel daarvan is volgens Visser de duidelijke focus van beide partijen. “Het team van LG in Amstelveen richt zich vooral op service en in bedrijf stellen. Voor klanten betekent dat een snelle afhandeling van vragen en klachten. Belt iemand naar de servicelijn voor een onderdeel, dan heeft hij dat de volgende dag in huis. Ook verzorgt LG de volledige inbedrijfsstelling (IBS). Prettig is dat daarvoor geen extra kosten in rekening gebracht worden.”

VIJF JAAR SYSTEEMGARANTIE De focus van de businessunit Klimaat ligt op een, samen met de klant, zo goed mogelijk totaalproduct leveren. “Laat ik voorop stellen dat onze primaire klant de installateur is”, vertelt Visser. “Zij zijn onze kopende klant.

Business Unit Manager Klimaat Niels Visser.

Maar we hebben met alle partijen in de keten contact. We adviseren hen over de meerwaarde van totaalconcepten. Daar ligt onze toegevoegde waarde. Neem als voorbeeld een Multi-V installatie inclusief koppeling met de luchtbehandelingskasten en vloerverwarming zoals we die vaak in kantoren toepassen. De drie componenten zijn als losse systemen gemakkelijk te installeren. Er een goed functionerend geheel van maken, is een veel lastigere opgave. Koppel je vloerverwarming en airco niet goed aan elkaar, dan rendeert het systeem niet optimaal. Wij leveren de techniek nauwkeurig op elkaar afgestemd. We hebben alle producten in ons pakket en kunnen de klant ontzorgen door alles direct uit voorraad te leveren.

‘We streven naar een extreem hoog rendement’ Door onze sterke voorraadpositie kunnen we beschikbaarheid van producten garanderen. Onze productspecialisten checken uiteindelijk of alle losse onderdelen goed op elkaar zijn afgestemd. Daardoor kunnen we een in de markt unieke systeemgarantie van vijf jaar afgeven. We hebben de eerste systemen inmiddels werkend opgeleverd.”

PROJECTBEGELEIDING Niet alleen advisering is een belangrijke toegevoegde waarde, ook in de projectuitvoering blijft Centercon nauw betrokken bij haar klanten. Vóór de inbedrijfsstelling kijkt een productspecialist met de installateur mee of het nog beter kan qua montage. Ze komen op het project langs en lopen samen het systeem door. “Dat heeft een aantal voordelen”, zegt Visser. “De monteur krijgt projectbegeleiding op de bouw zodat hij probleemloos kan monteren. Daarnaast is het makkelijker aanpassingen maken als de plafonds nog open liggen. En ten slotte is er minder nazorg nodig omdat het in één keer goed gedaan wordt. Kortom: het geeft extra zekerheid voor de klant.” ›

INSTALLATIE & BOUW | 23

BEDRIJFSPRESENTATIE | Centercon B.V.

CUSTOMER INTIMACY Centercon wil zo dicht mogelijk tegen haar klanten aankruipen. Customer intimacy noemt Visser dit. “We luisteren naar de markt, willen weten waar onze klant behoefte aan heeft. We hebben geen push- maar een pullstrategie. Onze lijnen zijn heel kort. We hebben misschien niet zulke grote aantallen klanten als onze concurrenten, maar wel stevigere relaties.” Met een kleine flexibele organisatie weet het Rotterdamse bedrijf haar klanten goed te bedienen. Bij Centercon is de klant geen debiteurennummer maar een naam die in het scherm verschijnt als hij belt. Er zijn geen lange wachttijden aan de telefoon en er is geen bureaucratie. “Een persoonlijke aanpak staat bij ons centraal, we willen onze klanten kennen. Dat gaat zo ver dat zelfs de chauffeurs van onze eigen vervoersdienst een relatie met onze klanten hebben.”

TRENDS All electric is een ontwikkeling waar Centercon op inzet. “Steeds meer systemen hebben geen gasaansluiting meer nodig. Wij spelen daar op in, zowel voor woningen als kantoren.” Volgens Visser wordt de komende jaren het monitoren van energieverbruik essentieel. “De overheid zal steeds meer gaan afrekenen op het gebruik van energie in plaats van producten subsidiëren. Wij gaan daarom de nadruk leggen op het terugdringen en monitoren van het verbruik van een klimaattotaalsysteem in een gebouw. Daarin hebben we een uitstekend productaanbod. Klimaatsystemen van LG hebben het hoogste systeemrendement bij een lage buitentemperatuur. Bij -10˚C levert LG nog zo’n 95 procent verwarmingsvermogen, terwijl bij die temperaturen gemiddeld slechts zeventig procent wordt gehaald.” Haar toonaangevende positie in de hotelbranche wil Centercon verder uitbouwen. Het brede productassortiment van LG in combinatie met de

24 | INSTALLATIE & BOUW

klimaatsysteemexpertise van Centercon vormen een goede combinatie. “LG heeft heel veel producten die in hotels zitten. Samen zorgen we ervoor dat deze klanten goed bediend worden.”

EXTREEM HOOG SYSTEEMRENDEMENT In 2017 gaat Centercon verder op de al ingeslagen weg. Visser: “We zien steeds meer klimaattotaalconcepten in de woningbouw en utiliteitsbouw. Komend jaar gaan we daar verdere stappen in maken, door het nog beter technisch op elkaar afstemmen van onze producten. Voordeel voor onze klant is dat er maar één toeleverancier voor alle onderdelen is. Onze ambitie is om klimaatsystemen te leveren met een zeer laag energieverbruik en een maximaal comfort.” ❚

ichting

L200 met LED-verlichting

M200

E200

VICONNECT

EEN SLIMME COMBINATIE

De nieuwe ViConnect inbouwreservoirs vormen een optimale aanvulling op het gehele assortiment van Villeroy & Boch. Er is een inbouwreservoir passend in elke situatie met een intuïtieve en snelle montage. De moderne en tijdloze bedieningsplaten bieden mogelijkheden voor een individuele badkamerinrichting. De alles-in-één-totaaloplossing – nu ook achter de wand – in de beproefde Villeroy & Boch kwaliteit.

PRO.VILLEROY-BOCH.COM/VICONNECT

BEDRIJFSPRESENTATIE | Preficon Europe

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Preficon Europe

‘ VOOR ELKE SITUATIE EEN BRANDVEILIGE OPLOSSING’ Om de (brand)veiligheid in een gebouw te borgen, passen veel aannemers brandwerend plaatmateriaal toe. Hierbij komen zij voor verschillende uitdagingen te staan. Want welke plaat past het best bij welke situatie? Welke dikte is nodig? En welke bevestigingsmaterialen en -methode? “Aannemers die zich met hun vragen wenden tot een dealer, krijgen niet altijd een duidelijk advies”, weet Martijn Bendijk, Sales Manager bij Preficon Europe, voorheen Fipro Benelux. “Omdat brandwerende platen slechts een klein deel uitmaken van hun assortiment, kennen dealers vaak niet alle ins en outs hieromtrent. Om ervoor te zorgen dat zij tóch alle vragen van aannemers kunnen beantwoorden én een betrouwbaar advies kunnen geven, hebben wij recent een digitale productselector ontwikkeld: de Preselector.” Met de Preselector op www.preficon.com of via de brandnieuwe app (verkrijgbaar in de Appstore en Google Play) kan in een paar eenvoudige stappen de best passende plaat worden geselecteerd, evenals de plaatdikte én het bevestigingsmateriaal, vertelt Bendijk. “Hiervoor moet een aantal gegevens worden ingevuld, waaronder de toepassing van het materiaal – voor stalen kolommen, stalen liggers, plafonds of wanden, de klimatologische omstandigheden – droog, vochtig of nat, evenals het gewenste aantal minuten brandwerendheid en – in het geval van staalconstructiebekleding – het profieltype en de kritieke staaltemperatuur. Het advies dat hieruit voortkomt, kan door de dealer naar de aannemer worden teruggekoppeld, die hiermee verzekerd is van een (brand) veilige keuze. In de montagebladen die aan de Preselector zijn gekoppeld, kunnen aannemers bovendien zien hóe de plaat gemonteerd moet worden en welke bevestigingsmaterialen nodig zijn.”

26 | INSTALLATIE & BOUW

“Naast de Preselector is ook de Preculator ontwikkeld, een calculator waarmee dealers heel eenvoudig sec de plaatdikte kunnen bepalen”, vertelt Joep Sijtsma, Manager bij RB+ Groep, waar de werkmaatschappijen Firejob, Van der Aa Brandwerende Applicaties en Preficon Europe onderdeel van zijn. “Daarnaast staat dealers altijd een binnendienstmedewerker van ons ter beschikking voor het beantwoorden van specifieke technische vragen.”

‘HARDLOPERS’ Op dit moment levert Preficon Europe brandwerend plaatmateriaal aan zo’n honderd dealers in Nederland. De ambitie is om dit aantal voor het eind van het jaar op te waarderen tot circa tweehonderd, waarna op termijn ook de Europese markt wordt opgezocht. “Al onze plaatmaterialen

BEDRIJFSPRESENTATIE | Preficon Europe

worden op voorraad gehouden in verschillende distributiecentra, die onze dealers snel kunnen beleveren”, vertelt Bendijk. “Dealers hoeven hiervoor niet zelf ruimtes in te richten. Het op voorraad houden van de ‘hardlopers’ is meer dan voldoende.”

situaties worden toegepast.” Ook de nieuwe Preficon Board P (gipsvezelversterkte plaat) kan uitstekend in het zicht blijven. Deze plaat, die geschikt is voor het bekleden van stalen kolommen, stalen liggers en wanden in droge ruimtes is niet alleen stootvast, maar ook zeer gemakkelijk te zagen. De Preficon platen worden onder private label door Preficon Europe gevoerd. Daarnaast is het bedrijf distributeur voor de Nederlandse markt voor de Aestuver brandwerende platen van het merk Fermacell. Alle producten zijn Europees getest en voldoen aan de actuele weten regelgeving. ❚

Met ‘hardlopers’ doelt hij onder andere op de superlichte Preficon Board S (minerale vezelplaat, voorheen Thermacor-S), die zelfs met een stanleymes kan worden gesneden. “Een makkelijke, snelle verwerking is het resultaat. Doordat de plaat slechts 7,5 kilo per vierkante meter weegt, kan hij eenvoudig door één monteur worden verwerkt.” De plaat is ideaal voor het bekleden van stalen kolommen en liggers in binnensituaties, vertelt Bendijk. Voor het bekleden van plafonds adviseert hij Preficon Board M (lichtgewicht vermiculietplaat, voorheen Mansard), dat over dezelfde eigenschappen beschikt.

NOVITEITEN Nieuw in het assortiment van Preficon is Preficon Board C (calciumsilicaat plaat), waarmee niet alleen stalen liggers en kolommen, maar ook wanden brandwerend bekleed kunnen worden. “De plaat kan in zowel droge als vochtige ruimtes worden toegepast”, vertelt Bendijk. “Doordat de plaat vrij hard van structuur, stootvast en direct afwerkbaar is, kan hij perfect in zicht-

PREFICON.COM BRANDWERENDE PLAATMATERIALEN

PREFICON BOARD C

PREFICON BOARD M

PREFICON EUROPE B.V. HAVENWEG 20C 5145 NJ WA ALWIJK

PREFICON BOARD P

F +31(0)416 69 71 71 INFO@PREFICON.COM W W W.PREFICON.COM

PREFICON BOARD S

FERMACELL AESTUVER

EEN RBPLUS ONDERNEMING

INSTALLATIE & BOUW | 27

PRODUCTPRESENTATIE | BRControls

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: BRControls

‘ EEN OPTIMAAL BINNENKLIMAAT VOOR IEDERE GEBRUIKER’ Om medewerkers optimaal te laten presteren, is een uitgekiend binnenklimaat onontbeerlijk. Om dit te realiseren echter, is makkelijker gezegd dan gedaan. Wat de één een prettige werk- of vergadertemperatuur vindt, wordt door een ander namelijk al snel als te warm of te koud ervaren. Daarbij heeft het vochtgehalte in een ruimte grote impact op de temperatuurbeleving, weet Harrie Bouwhuis, Algemeen directeur bij BRControls. Om een optimale temperatuurbeleving te creëren, ontwikkelde zijn bedrijf dan ook een aantal nieuwe ruimteregelingen die niet alleen sturen op temperatuur, maar ook op vochtgehalte, CO2 en TVOC. “In onze BRT24 fulltouch ruimtebediening – die onderdeel uitmaakt van onze BR20-naregellijn, is onder andere een human index opgenomen waarmee de gevoelstemperatuur in een ruimte wordt bepaald”, vertelt Bouwhuis. “Deze temperatuur wordt berekend op basis van de daad-

28 | INSTALLATIE & BOUW

werkelijk gemeten temperatuur, in combinatie met de luchtvochtigheid. Want een temperatuur wordt pas als behaaglijk ervaren, wanneer de omgevingslucht ook de juiste luchtvochtigheid heeft.” Wanneer de luchtvochtigheid toeneemt, wordt een temperatuur al snel als (te) warm ervaren,

PRODUCTPRESENTATIE | BRControls

vertelt hij. “Wanneer we op vakantie gaan naar een warm land, vinden we een temperatuur van 35˚C vaak heerlijk, terwijl we ons in eigen land – bij dezelfde temperatuur – vaak loom en ongemakkelijk voelen. De temperatuur in relatie tot de hoge luchtvochtigheid is hier debet aan.” Omdat mensen verschillende lichaamstemperaturen hebben én omdat niet iedereen gelijk gekleed is, is niet iedereen gebaat bij dezelfde klimaatinstellingen. “Maar we kunnen de ideale binnentemperatuur wel zoveel mogelijk benaderen, door de temperatuur per ruimte aan te passen aan de gemeten luchtvochtigheid”, vertelt Bouwhuis. “Zodat we vandaag én morgen hetzelfde comfort ervaren.”

SNEL ANTICIPEREN

128 TEMPERATUURPUNTEN Tevens nieuw in de BR20-lijn is de BRT33 infraroodmeter, die ruimtetemperatuur meet op basis van infrarood. “Omdat de temperatuur in een ruimte niet op iedere plek gelijk is, meet de BRT33 – vanuit het plafond – maar liefst 128 temperatuurpunten, over een oppervlak van zeven bij tien meter, evenals de CO2- en TVOC-waardes”, vertelt Bouwhuis. “Het resultaat is een behoorlijke hoeveelheid data waarop gestuurd kan worden. Naast dat de meters de gemiddelde temperatuur in de ruimte bepalen, wordt ook inzichtelijk gemaakt wat de koudste plekken in de ruimte zijn, waarop vervolgens geanticipeerd kan worden. Een plafondtemperatuurmeter bepaalt bovendien of er niet teveel warme lucht in de ruimte wordt geblazen, waardoor er gelaagdheid in de ruimte ontstaat.”

Gezonde binnenlucht heeft een luchtvochtigheid tussen de veertig en zestig procent, vertelt hij. “Gemiddeld scheiden wij per dag zo’n anderhalf tot twee liter vocht uit, waarvan ongeveer driekwart liter door verdamping via de huid en uitademing door de longen. Hoe meer mensen zich in een ruimte bevinden, hoe hoger dus ook de luchtvochtigheid. Door hier snel op te anticiperen, wordt voorkomen dat een ruimte als te warm of benauwd wordt ervaren. Een continue, optimale temperatuurbeleving is het resultaat.”

De regeling kan niet alleen bediend worden via een ruimtebedienapparaat op de wand, maar ook middels een app op de smartphone of tablet. Alle communicatie geschiedt eenvoudig via Bluetooth. “In de app kunnen gebruikers aangeven hoe zij het klimaat ervaren. Daarbij kunnen zij het klimaat, binnen bepaalde grenzen, aan hun eigen wensen aanpassen. Indien standaardtemperaturen regelmatig worden aangepast, kan de facilitair manager hierop anticiperen.”

Naast temperatuur- en vochtmeters beschikt de ruimteregeling over een CO2- en TVOC-meter, die meten hoe schoon de lucht in een ruimte is. “Want naast vocht scheiden mensen ook koolstofdioxides (CO2) uit en kunnen producten vluchtige koolwaterstoffen (TVOC) produceren, denk bijvoorbeeld aan laserprinters, brandstoffen en oplosmiddelen, maar ook aan parfums en deodorant. Door ook hierop te sturen, creëren we een aangenaam én gezond binnenklimaat.”

De BRT33 infraroodmeter en BRT24 fulltouch ruimtebediening zijn leverbaar vanaf begin 2017, net als de nieuwe BRC46-lijn systeemcontrollers van BRControls, die zich kenmerken door een extreem hoge rekencapaciteit en een open structuur. “Data uit onze systemen komt – door gebruik te maken van een SQL-database – niet alleen beschikbaar voor big-data analyses, maar ook voor systemen van derden, waardoor ruimte-instellingen pas écht geoptimaliseerd kunnen worden.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 29

PLAATSNAAM ZAANDAM | Distributiecentrum | Projectnaam Albert Heijn

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Schulte & Lestraden BV

Nieuw distributiecentrum Albert Heijn krijgt duurzaam en energiezuinig installatiepakket In Zaandam wordt druk gebouwd aan het nieuwe, gemechaniseerde distributiecentrum van Albert Heijn. Het ca. 23.000 m² grote gebouw, waarin houdbare producten voor zo’n driehonderd winkels worden opgeslagen, moet medio 2017 operationeel zijn. Het nieuwe distributiecentrum wordt gerealiseerd door Bouwbedrijf De Vries en Verburg BV. Vanderlande, wereldspeler op het gebied van magazijn automatisering, levert de mechanisatieoplossing. Schulte & Lestraden BV verzorgt – in opdracht van de bouwkundig aannemer – de werktuigbouwkundige, elektrotechnische en sanitaire installaties in zowel het gebouwgebonden als facilitaire deel.

Het gebouw wordt gerealiseerd conform de BREEAM-NL ‘Excellent’ certificeringscriteria, vertelt John Poelman, Project Manager bij Schulte & Lestraden BV. “Op het dak worden maar liefst ca. 6.200 pv-panelen geplaatst, met een opbrengst van meer dan 1,6 Megawatt. Overal in het pand

30 | INSTALLATIE & BOUW

wordt LED-verlichting voorzien en ook warmte en koude wordt duurzaam opgewekt.” Er is gekozen voor een hybride klimaatoplossing, vertelt hij. “De temperatuur in het distributiecentrum wordt zoveel mogelijk gehandhaafd middels natuurlijke ventilatie, natuurlijk met behoud van een aange-

naam klimaat voor de werknemers. Hiertoe zijn in de gevel grote te openen buitenluchtroosters opgenomen, die worden aangestuurd door een intelligent gebouwbeheersysteem. De natuurlijke ventilatie wordt indien nodig aangevuld met een koelmachine, waarin ammoniak als natuurlijk

ZAANDAM | Distributiecentrum Albert Heijn

koudemiddel wordt gebruikt. Een warmtepomp voorziet in de verwarming van het gebouw.” Voor de klimatisering van de kantorenstrook is een hr-ketel geplaatst, in combinatie met een koelmachine met propaan.

5,5 KM RAILKOKERS De elektrotechnische installatie omvat onder andere een licht- en kracht-, aarding- en overspanningsbeveiliging-, inbraakbeveiliging- en datainstallatie, vertelt Poelman. “Het energiebedrijf heeft drie trafo’s geplaatst, die worden aangesloten op de Hoofdverdeelkast Kracht en Licht (HKL). Van hieruit loopt een railkokersysteem van maar liefst 5,5 kilometer naar de voedings-, schakel- en regelkasten, die de installatie van Vanderlande voeden. In het distributiecentrum installeren we een groot aantal LED-lichtlijnen. Daarnaast worden alle installaties door ons voorzien van warmtekoude- en elektrameters, om het energieverbruik in de hand te houden.” De sanitaire installaties worden door Schulte & Lestraden BV voorzien van verschillende waterbesparende maatregelen, evenals een lekdetectievoorziening in de hoofdleiding. ›

Projectinfo ‘LICHTPLAN DISTRIBUTIECENTRUM AH VOLDOET AAN ALLERHOOGSTE EISEN’ Aan het lichtplan voor het nieuwe, gemechaniseerde distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam worden zeer hoge eisen gesteld. Niet alleen wenst Ahold de nieuwste LED-verlichting; de armaturen dienen ook zeer energiezuinig te zijn én te voldoen aan alle eisen en normen met betrekking tot lichtniveaus in distributiecentra. Geen enkel probleem voor Veko Lightsystems International, vertelt Key Accountmanager Dennis Boonstra. “In opdracht van Ahold verzorgen we het complete lichtontwerp, inclusief de levering en montage van de LED-lijnverlichting. Op plaatsen waar lijnverlichting niet mogelijk is, monteren we losse armaturen. Alle armaturen worden door ons voorzien van een DALI driver. Na koppeling met het gebouwbeheersysteem – door Schulte & Lestraden BV – kunnen alle armaturen in het gebouw afzonderlijk worden geschakeld. Tijdens pauzes wordt bijvoorbeeld de verlichting gedimd, om het energieverbruik te minimaliseren. Om clashes en faalkosten tijdens de uitvoering te voorkomen, hebben we het lichtontwerp geïmporteerd in het BIM-model van de hoofdinstallateur.” Voor de verschillende ruimtes en hoogtes zijn energie-efficiënte armaturen op maat geleverd, vertelt Boonstra. “En dankzij ons unieke profiel is alle bedrading geïntegreerd in het armatuur en hoeven er geen aparte kabelgoten te worden geplaatst.” Dit is niet het eerste Ahold-distributiecentrum waarvoor Veko Lightsystems International werkzaamheden verricht. “Een aantal jaar geleden hebben we alle distributiecentra van LED-verlichting voorzien. Een groot compliment voor ons bedrijf, onze producten en onze dienstverlening.”

INSTALLATIE & BOUW | 31

Nieuw in ons assortiment:

Doorsteekveilige ventilatieroosters. Smitsair heeft haar productrange uitgebreid met doorsteekveilige roosters. De roosters zijn speciaal ontwikkeld voor ventilatie van hoog-, middenen laagspanning ruimtes, trafo ruimtes, schakelstations, telecom ruimtes, parkeergarages, etc.

DVA-30 • Vrije doorlaat circa 32%

• Geringe inbouwdiepte

• Doorsteekveilig IP 2XD volgens IEC 60529

• Duurzaam

• Regendicht klasse A volgens EN 13030

• Esthetisch

• Inbraakwerend klasse II volgens NEN 5096

• Vlam dovend

12SA005 DVA-30 1-2p. Adv. TVVL.indd 1

• Licht

Meer informatie? Neem contact op met Smitsair B.V. 0297-564455, of kijk voor documentatie op smitsair.nl

• Stof en (stuif)sneeuw werend • Muisdicht

09-08-12 12:08

ZAANDAM | Distributiecentrum Albert Heijn

UITWERKING IN BIM De bouw tot nu loopt zeer voorspoedig, vertelt Poelman. “Het pand is rondom wind- en waterdicht en we zijn inmiddels druk bezig met de afbouw, waaronder het aanbrengen van alle leidingwerk en het plaatsen van de luchtbehandelingskasten.” De bouwtijd is kort, vertelt hij. “Na de bouwvak zijn we gestart met de uitvoering en 28 februari 2017 al moeten we opleveren. Om vertraging tijdens de bouw te voorkomen, hebben we het project in de ontwerpfase uitge-

werkt in Revit/BIM. Samen met de bouwkundig aannemer hebben we regelmatig clashmeetings gehouden, om clashes en faalkosten op de bouw en stap voor te zijn.” Zoveel mogelijk installaties worden door Schulte & Lestraden BV geprefabriceerd, in de prefab werkplaats in Lisse. “Deze installaties worden vervolgens just-in-time in ‘Mecanoo bouwpakketten’ op de bouw aangeleverd, waar onze monteurs snel en efficiënt de installaties kunnen koppelen.” ❚

Projectinfo ‘ALLES UIT DE KAST’ In opdracht van totaalinstallateur Schulte & Lestraden B.V. produceert en levert Thekobur B.V. de verdeelinrichtingen voor het nieuwe, geautomatiseerde distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam. De fabrikant van hoogwaardige paneelbouwsystemen voor utiliteit en industrie werd medio 2016 bij het project betrokken. De hoofdverdeelinrichting voor dit project is inmiddels geleverd. “Op basis van de gegevens van Schulte & Lestraden ontwierpen wij een hoofdverdeler in de categorie 4000A”, licht salesmanager Ruud Klein toe. “Hierop worden drie transformatoren aangeschakeld, evenals drie generatoren. Verder heeft de verdeler zo’n vijftig afgaande automaten, die elk op afstand kunnen worden uitgelezen.” De zonnepanelen in het project dragen bij aan het BREEAM-NL ‘Excellent’ certificaat van het distributiecentrum. De teruggewonnen energie wordt teruggekoppeld naar de hoofdverdeler. Passende oplossing “De grootste uitdaging was de beschikbare bouwkundige ruimte en de handling tijdens het intern transport”, aldus projectmanager Pieter de Zwart. “We kregen slechts 16,20 meter in de laagspanningsruimte. Na vele uren engineering hadden we het opgelost; 16 meter breed in 5 transportdelen.” Eind juli startte Thekobur met de productie, waarbij een uiterst korte levertijd gold. De Zwart: “Met extra manuren is het gelukt. We hebben hier echt ‘alles uit de kast’ moeten halen om tot een passende oplossing te komen.” De licht-/krachtkasten worden nog geleverd, net als de kasten voor Vanderlande Industries, die de mechanisatieoplossing van het distributiecentrum levert. In januari 2017 levert Thekobur naar verwachting op.

HOGE RESOLUTIE CAMERASYSTEEM VOOR NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM ALBERT HEIJN Het gemechaniseerde distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam wordt – net als de bestaande bouw aan de Hoofdtocht voorzien van een hoge resolutie camerasysteem van Eurohill Beveiligingssystemen. Op aanvraag van totaalinstallateur Schulte & Lestraden BV worden 65 IP-camera’s geleverd, gemonteerd en ingeregeld, vertelt Jasper Hendriksen, directeur van Eurohill. “Alle camerabeelden worden opgeslagen op een nieuwe server met Milestone video-management software, dat aan het bestaande systeem van Ahold wordt gekoppeld. Vanaf verschillende cliënt pc’s op het terrein, maar ook op afstand kunnen straks niet alleen live beelden worden bekeken, maar ook oude beelden worden opgevraagd.” De IP-camera’s zorgen voor een optimale beveiliging van het distributiecentrum, vertelt hij. 24 uur per dag, zeven dagen per week. Ongeacht het weer of licht. “Daarbij komen de camera’s tegemoet aan een zeer efficiënt traffic management. Vrachtwagens kunnen namelijk heel eenvoudig – op afstand – over het terrein naar de vrije laaddocks worden begeleid.” Tot slot voorzien de camera’s in een stuk procesbewaking in het volautomatische magazijn. De meeste camera’s zijn PTZ (Pan Tilt Zoom) uitgevoerd, wat betekent dat ze volledig gestuurd en ingezoomd kunnen worden vanaf meerdere posities. “Dankzij het cameramanagementsysteem in combinatie met diverse cliënt pc’s, komt deze functie optimaal tot zijn recht”, aldus Jasper Hendriksen. “In geval van een situatie stuurt het systeem de camera direct naar het gewenste gebied, waar de situatie glashelder in beeld wordt gebracht. Een specifieke wens van Ahold om de veiligheid en traceerbaarheid van incidenten te verbeteren.” Eurohill is al meer dan veertig jaar een onafhankelijk, landelijk werkende specialist in beveiligingssystemen. Naast camerasystemen levert het bedrijf een keur aan systemen en oplossingen voor inbraakbeveiliging, brandbeveiliging, toegangscontrole en terreinbeveiliging.

INSTALLATIE & BOUW | 33

onze visie op veiligheid delen wij graag met u Eurohill is een landelijk opererend bedrijf gevestigd in Hoogeveen, gespecialiseerd in de beveiliging van bedrijven. Om de veiligheid en continuïteit van uw bedrijf te waarborgen, kunt u bij ons terecht voor advies, installatie en onderhoud van:  Inbraakmeldinstallaties  Brandmeldinstallaties

 Camerasystemen  Toegangscontrolesystemen

 Terreinbeveiliging

U wilt advies op maat en een vrijblijvende offerte? Neem dan contact met ons op via 0528 277 010 Uitgebreid gecertificeerd. Dus vertrouwd.

Stephensonstraat 3 7903 AS Hoogeveen

Postbus 2130 7900 BC Hoogeveen

T: 0528 – 277 010 E: info@eurohill.nl

M&D SERVICES NEEMT AL UW ZORGEN UIT HANDEN! Luchtbehandelingssystemen en luchtkanalen van horecakeukens hebben een verhoogd risico op brand met name door de vette aanslag. Indien de vetlaag vlam vat onstaat er al snel een onbeheersbare brand.

VOOR

GESPECIALISEERD IN ONDERHOUD EN REINIGING VAN VENTILATIE, LUCHTBEHANDELING EN VETKANALEN Wij bieden u ‘totaalonderhoud op maat’ geheel volgens uw wensen. Wij bieden en garanderen u een uitstekende service! - één aanspreekpunt - glasheldere afspraken - professioneel advies Bel voor meer informatie:

Of bezoek onze website:

010-3070938

www.mendservices.nl

ZAANDAM | Distributiecentrum Albert Heijn

Projectinfo Hoogwaardige geluidsinstallatie in distributiecentrum Albert Heijn Zaandam

‘TESTEN PER FASE IS DE GROOTSTE UITDAGING’

Met de nieuwbouw van het gemechaniseerde distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam, als uitbreiding van het bestaande distributiecentrum, wordt ook de geluidsinstallatie uitgebreid. In opdracht van Schulte & Lestraden levert Jacot Audiovisueel de luidsprekers en de centrale apparatuur, die aansluiten op de bestaande muziek- en omroepinstallatie. Jacot Audiovisueel is al ruim twintig jaar leverancier van audiovisuele middelen voor Ahold en Albert Heijn. “Op dit project leveren en testen we 167 duurzame en kwalitatief hoogwaardige Bose luidsprekers voor de distributiehal en bijbehorende kantoren”, zegt sales adviseur Marco van Saase. “De opbouwluidsprekers in de distributiehallen worden gebruikt voor het afspelen van achtergrondmuziek en het omroepen van mededelingen. Het volumeniveau kan per groep worden bepaald. De inbouwluidsprekers in de kantoorruimtes geven, naast achtergrondmuziek en mededelingen vanuit het omroepsysteem ook het geluid bij presentaties weer. Per kantoorgroep kan men uit een aantal radiozenders kiezen en het volumeniveau bepalen.” Mobiele versterker De luidsprekers worden in fasen uitgeleverd, gemonteerd en getest. De laatste fase omvat de levering van de centrale apparatuur en het in bedrijf stellen van de complete installatie. “Vooral in de distributiehal vormt die fasering een uitdaging”, zegt Van Saase. “Na afronding van elke fase mogen we het betreffende gedeelte niet meer in. De luidsprekers moeten dus al getest zijn, voordat de centrale apparatuur is geïnstalleerd. Als oplossing hiervoor ontwikkelden we een mobiele versterker met audiobron, waarmee we testen of de luidsprekers en volume-instellingen het doen. Zo weten we zeker dat de geluidsinstallatie, na oplevering in februari 2017, naar behoren werkt.”

HOMOGEEN BINNENKLIMAAT VOOR NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM ALBERT HEIJN In magazijnen en distributiecentra met veel hoge stellingen is het vaak een uitdaging om een homogeen binnenklimaat te realiseren. Dat geldt ook voor het nieuwe distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam, waarvoor Smitsair JETsystemen een hoog-inducerend luchtverdeelsysteem levert om de juiste hoeveelheid verwarmde of gekoelde lucht tussen de stellingpaden te krijgen. Het nieuwe distributiecentrum krijgt een afmeting van 95 bij 32 meter, met een hoogte van 28 meter en een ruimte-inhoud van circa 85 m³. “In die ruimte blazen wij 36.000 m³ lucht per uur, om een aangenaam binnenklimaat te realiseren”, vertelt Rolf Langeweg, manager bij Smitsair JETsystemen. “Wanneer je dit getal afzet tegen de ruimte-inhoud lijkt dit misschien weinig, maar in onze berekeningen zijn we ervan uitgegaan dat de ruimte voor een groot deel gevuld zal zijn. Dankzij de inducerende werking van onze JET’s is een luchtwisseling van 0,8 ten opzichte van de ruimte-inhoud meer dan voldoende.” Voor een optimale luchtverdeling in de ruimte is gekozen voor inducerende hoekinstelbare kunststof SJG JET’s, waarmee lucht onder hoge snelheid kan worden ingeblazen. “Naast het type JET’s en de inblaassnelheden hebben wij onder andere het juiste aantal, het patroon, de maatvoering en de juiste hoekinstelling berekend, alvorens wij met de productie zijn gestart”, vertelt Langeweg. “Indien gewenst nemen straks ook de inbedrijfstelling voor onze rekening.”

Al meer dan 40 jaar de meest energiezuinige lijnverlichting van Europa Al meer dan 40 jaar ontwikkelt, produceert en monteert Veko Lightsystems de meest duurzame en energiezuinige lijnverlichting van Europa. Niet alleen voor nieuwbouw maar ook voor renovatie. Dankzij ons unieke systeem heeft u in een handomdraai de nieuwste led lijnverlichting.

Solid Solutions. Smart Lighting.

Bouwinfo UITVOERING Bouwbedrijf De Vries en Verburg BV MECHANISATIEOPLOSSING Vanderlande INSTALLATIES Schulte & Lestraden BV LUCHTVERDEELSYSTEEM Smitsair JETsystemen VERDEELINRICHTINGEN Thekobur B.V. GELUIDSINSTALLATIE Jacot Audiovisueel CAMERASYSTEEM Eurohill Beveiligingssystemen VERLICHTING Veko Lightsystems International LUCHTKANALEN Vink Systemen

www.veko.nl

INSTALLATIE & BOUW | 35

VINK SYSTEMEN | Efficiente logistiek

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Vink Systemen

‘ LUCHTKANALENSPECIALIST ZET IN OP EFFICIËNTE LOGISTIEK’ Met bijna een halve eeuw ervaring heeft Vink Systemen alles in huis om complete luchtkanalensystemen inclusief alle componenten te ontwerpen, produceren en monteren. Hierbij verliest de luchtkanalenspecialist de logistiek geen moment uit het oog. “Logistiek denken is verweven in onze organisatie”, vertelt Marc Oudt namens Vink Systemen. “Van de tekentafel tot en met de productie en uitvoering. Want: een goede logistieke voorbereiding is het halve werk.”

Luchtkanalen en luchttechnische constructies hebben over het algemeen een hoop volume. Om alle materialen naar, maar vooral ook óp de bouwplaats te vervoeren, is dan ook geen sinecure, weet Oudt. “We vormen vaak een grote belasting voor de bouwlogistiek. Daar kunnen we niet omheen. Maar we doen er wel alles aan om de overlast tot een minimum te beperken, onder andere door hijskranen en bouwliften zo min mogelijk te bezetten. Zodat geen onnodige, kostbare bouwtijd verloren gaat. Van onze bouwpartners, maar ook van onszelf.” Om de logistieke impact te verlagen, ontwikkelde Vink Systemen verschillende oplossingen, die al in meerdere projecten succesvol zijn ingezet.

36 | INSTALLATIE & BOUW

Waaronder de hijsrolcontainers: speciale containers waarvan de bodem is voorzien van een loopband, die materialen op locatie snel en efficiënt uit de container naar buiten rolt. “De hijsrolcontainers kunnen per tweetal op een trailer naar de bouw worden vervoerd, waar ze met onze eigen kraan of de bouwkraan tegen of op het pand worden gehesen”, vertelt Oudt. “Hier kunnen de containers worden aangesloten op de elektra, waarna het rolluik geopend en de loopband in werking gezet kunnen worden. Dit biedt niet alleen Arbotechnische voordelen; dankzij de containers wordt ook voorkomen dat materialen één voor één naar boven gehesen of gelopen moeten worden. Onze logistieke footprint wordt hierdoor aanzienlijk verkleind.”

VINK SYSTEMEN | Efficiente logistiek

ROLPALLETS/ROLKARREN Wanneer specials geleverd moeten worden, maakt Vink Systemen indien nodig pallets op maat, waaronder bijvoorbeeld wielen worden gemonteerd. “Deze pallets kunnen eenvoudig met een heftruck in en uit de vrachtwagen worden gehaald, waarna ze op locatie naar de juiste plek kunnen worden gereden”, vertelt Oudt. “Dat dit werkt, bewezen we onder andere bij de bouw van de Noord/Zuidlijn, waar we 360 m¹ ovaal kanaalwerk hebben geïnstalleerd, met een afmeting van drie meter breed en 1,50 meter hoog. De rolpallets met onze producten zijn op een trein geplaatst en naar het juiste station vervoerd, waar ze – onbeschadigd – richting de hijskraan zijn gerold en op een montageplatform zijn gezet.” Wanneer kleiner kanaalwerk geleverd moet worden, maakt Vink Systemen – wanneer de bouw zich hiervoor leent – gebruik van speciale transportkarren, die ook eenvoudig gehesen of verplaatst kunnen worden.

“Groot kanaalwerk voorzien we zoveel mogelijk van hijsvoorzieningen”, vertelt Oudt. “Een andere optie die we veel benutten, is prefabricage in onze fabriek. Door bijvoorbeeld grote schachtkanalen in de fabriek al samen te stellen en te isoleren, kunnen we deze op de bouw in één keer inhijsen.”

EEN GOEDE VOORBEREIDING… “Waar het in ons werk om draait, is dat je al in een vroeg stadium nadenkt over hoe je een product gaat vervoeren. Zeker bij grote producten, zoals speciaal kanaalwerk, dakkappen, schoorstenen en sommige buitenluchtroosters heb je immers geen tweede kans. Uiteindelijk plukken alle betrokkenen, inclusief onze bouwpartners, de vruchten van die voorbereiding.” ❚

Coated pantone 420

Uncoated pantone 427

Wij zorgen voor lucht! Vink Systemen, uw adres voor het ontwerpen, leveren, installeren en onderhouden van luchtkanalen en luchttechnische componenten.

www.vinksystemen.nl INSTALLATIE & BOUW | 37

NCCW | Ketensamenwerking

Bron: Johan van den Beld | CorporatieMedia – 1 november 2016

SWZ: 'KETENSAMENWERKING VERHOOGT EFFICIENCY EN VERMINDERT ADMINISTRATIEVE HANDELINGEN' Het verhogen van efficiency in het reparatieverzoekenproces. Dat is het doel dat woningcorporatie SWZ uit Zwolle met ketensamenwerking voor ogen heeft. CorporatieGids.nl ging in gesprek met Adviseur I&A Gert-Jan Raidt en Hoofd Servicedienst André Beens en sprak met hen over de stappen naar een efficiëntere corporatie. “Wij werken met ons ERP-systeem BIS-NOA van NCCW en gebruiken Marlin van PCA Mobile voor het plannen van onze eigen dienst, inclusief de administratieve afwikkeling van uren en materialen”, begint Raidt het gesprek. “Ook de opdrachtverstrekking aan derden verloopt via Marlin. In

38 | INSTALLATIE & BOUW

het eerste kwartaal van 2017 willen we het nieuwe reparatieverzoekenproces operationeel hebben, en op termijn willen we onze klant de mogelijkheid bieden om zelf via een huurdersportaal een reparatieverzoek te kunnen plannen.” ›

“Ik heb de juiste informatie, planning en facturatie via het onderhoudsproces van NCCW.”

“En via internet konden wij zo onze reparatie regelen.”

Bijna vijftig woningcorporaties zijn u al voorgegaan.

n6 Meer da

NCCW introduceert een nieuwe oplossing, gebaseerd op het CORA-proces Onderhouden Eenheden. NCCW ontzorgt!

Een zeer uitgebreide oplossing die als geheel kan worden ingezet, maar de verschillende componenten kunnen ook afzonderlijk worden ingezet, ongeacht het ERP+-systeem dat gebruikt wordt. De oplossing bestaat uit: • Mobiele toepassingen op het gebied van klanten medewerkerportalen, een fieldservice-oplossing voor vaklieden van de eigen dienst en derden en een module voor Mutatie-Inspectie. • Procesondersteuning ten behoeve van activiteiten die binnen de eigen organisatie worden uitgevoerd, maar juist ook ten behoeve van monitoring én sturing van activiteiten die door externe uitvoerenden worden uitgevoerd (60-70% van de werkzaamheden worden immers daar uitgevoerd). • ESB+ dienst ten behoeve van communicatie met externe uitvoerenden. Nu kunnen woningcorporaties en leveranciers hun informatie-uitwisseling volledig optimaliseren. Door standaardisering van processen en berichtenverkeer (CORA, VERA, KOVON, KOVRA en S@les in de Bouw),

is geborgd dat “we dezelfde taal spreken”. Dit biedt vele mogelijkheden om onderlinge samenwerking tussen partijen op een hoger niveau te brengen. Voordelen: U blijft als corporatie altijd in regie over dit proces, zodat: • u altijd uw klanten te woord kunt staan en van de laatste informatie kunt voorzien • de afhankelijkheid van derden vermindert, u blijft in regie • uw partner de kosten van administratieve werkzaamheden tot een minimum beperkt en dus betere prijsafspraken kunt maken (interessant voor corporatie, maar zeker ook voor de derde die zijn concurrentiepositie verstevigt). Kijk op onze website voor meer informatie. Wilt u persoonlijk contact bel dan 036 539 13 93 of stuur een e-mail naar info@nccw.nl.

www.nccw.nl/dagelijksonderhoud

NCCW | Ketensamenwerking

Adviseur I&A Gert-Jan Raidt (foto links) en Hoofd Servicedienst André Beens (foto rechts)

GEBREKEN VOOR LEKEN Om het ketensamenwerkingproces beter in te richten, heeft de corporatie onder andere een 'gebreken-voor-leken-lijst' opgesteld. “Daarmee kunnen ook medewerkers zonder technische achtergrond een reparatieverzoek vastleggen – en op termijn de huurder zelf via een klantportaal”, legt Beens uit. “Het is uitermate belangrijk dat dit proces goed is ingericht omdat dit bepalend is voor het succes van het efficiënt plannen – op termijn dus door de huurder – en de financiële afwikkeling met onze aannemers.” Daarnaast heeft de corporatie veel aandacht besteed aan het koppelen van de administratieve processen in de cloud. “Bij de implementatie betrekken we de vijf aannemers die samen zeventig procent van het uitbestede dagelijks onderhoud uitvoeren. Daarbij gaat het om het gehele proces, van opdrachtbon tot en met de facturering. Hierdoor zal een aanzienlijke hoeveelheid administratieve handelingen niet meer dubbel worden uitgevoerd. Ook zullen bij deze aannemers bepaalde delen – zoals de facturatie – volledig geautomatiseerd verlopen.”

EFFICIENCY Om SWZ op technisch vlak te ondersteunen, koos de corporatie in september voor de Corporatie Cloud van NCCW. Raidt: “Samen met de hierboven genoemde vijf ‘huisaannemers’ werken wij momenteel met NCCW aan het operationeel maken van het reparatieverzoekenproces. Met de overstap willen wij vooral de efficiency nog verder verbeteren. Geautomatiseerde upen downloads waarbij eerst allerlei controleslagen moesten plaatsvinden, worden bijvoorbeeld geautomatiseerd. Dit verbetert de kwaliteit en kwantiteit van de cijfers die uit dit systeem rollen, wat wij kunnen gebruiken

40 | INSTALLATIE & BOUW

als actuele managementinformatie. Ook verbindt de cloud geregistreerde gegevens met elkaar, en komt het systeem zelf met voorstellen op het vlak van bijvoorbeeld planning, routing en voorkeur qua uitvoerende partij.”

HUURDERSTEVREDENHEID Met de automatisering- en efficiencyslagen hoopt de corporatie onder andere de tevredenheid onder huurders te verhogen. “Dit staat bij ons hoog in het vaandel”, aldus Beens. “Door deze automatiseringstoepassingen kunnen SWZ-medewerkers simpel en snel de juiste reparatieverzoeken met de klant aanmaken en inplannen. Tevens is het mogelijk om live bij de aangesloten aannemers mee te kijken naar bijvoorbeeld de status van de opdrachtbonnen, de werkvoorraad en planning. Zo kunnen wij huurders direct antwoord geven en warm doorverbinden met derden, waardoor ze maar één keer contact hoeven te zoeken.” Met de stappen naar een efficiëntere organisatie moeten ook de kosten van klachtenonderhoud gereduceerd worden. SWZ geeft per vhe gemiddeld 75 euro meer uit dan andere corporaties aan dit type onderhoud. “Maar”, legt Beens uit, “bij SWZ worden momenteel bijvoorbeeld kosten als nagekomen planmatig onderhoud en asbestsanering onder de kop 'klachtenonderhoud' gestopt, wat een zuivere vergelijking op dit gebied vertroebelt.”

PRAKTIJK De corporatie ziet de eerste stappen met de Corporatie Cloud als een goede manier om de voordelen van ketensamenwerking te laten zien. Beens: “Op deze manier tonen we vanuit de praktijk aan wat de voordelen zijn, waarna wij ook andere partners gaan benaderen om stappen te zetten qua ketensamenwerking.” ❚

THEMA | Data-installaties

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: Forehand

HET BELANG VAN BETROUWBARE NETWERKSmart buildings buildings COMPONENTEN by Smart smart solutions by smart solutions Smart buildings by smart solutions

De situatie waarin facilitaire installaties zonder tussenkomst van mensen volgens het internetprotocol met elkaar Smart building | Cabling | Power over Ethernet | Internet of Things communiceren, is allang geen toekomstmuziek meer. Zéker Smart building | Cabling | Power over Ethernet | Internet of Things niet voor Forehand, de Rotterdamse totaaldistributeur van netwerkcomponenten en -devices. “We zien steeds meer dat onze netwerkbekabeling gebruikt wordt voor andere toepassingen dan puur dataverkeer”, zegt product manager Richard Vermeulen namens Forehand. “De technologische ontwikkelingen gaan hard en we veranderen mee; in de kwart eeuw dat Forehand bestaat, zijn we uitgegroeid van een ‘distributeur in netwerkbekabeling’ tot een totaaldistributeur voor álles dat met datacommunicatie te maken heeft. Dankzij de explosieve groei van het aantal Richard Vermeulen apparaten dat met het internet verbonden is, zien we het aantal slimme technologische toepassingen in de bouw toenemen. Hierbij kun je denken aan sturing van zonwering, klimaatbepaling, verlichting en bewaking binnen een gebouw.”

Smart building | Cabling | Power over Ethernet | Internet of Things

Eén ding staat vast: gebouwen worden steeds slimmer en zijn meer en meer in staat om volledig autonoom te functioneren én te reageren op de specifieke behoeften van de gebruikers. “Dan wil je de beste netwerkbekabeling binnen je pand hebben: flexibel in gebruik, hoogwaardig van kwaliteit, en geschikt voor gebruik voor Power over Ethernet”, stelt Vermeulen dan ook.

FOCUS OP KWALITEIT Forehand levert op de eerste plaats een breed pakket componenten van gerenommeerde fabrikanten, waarbij een garantie van wel 25 tot 30 jaar wordt afgegeven. “Maar ook wat betreft advies, service en kennisdeling hebben we al zo’n 25 jaar het nodige te bieden”, aldus Vermeulen. “Met name voor de elektrotechnische installateurs zal er veel veranderen met betrekking tot de wijze van installeren én onderhouden van de installaties. Forehand ondersteunt de installateurs door training, advies en projectbegeleiding, waardoor de migratie tussen IT en OT probleemloos zal plaatsvinden.” ❚

FOREHAND1051_Banner_1000x2000_wt.indd 1

22-08-16 14:37

FOREHAND1051_Banner_1000x2000_wt.indd 1

22-08-16 14

FOREHAND1051_Banner_1000x2000_wt.indd 1

INSTALLATIE & BOUW | 41

THEMA | Data-installaties

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Redlink

‘ DE INSTALLATIEWERELD KAN NIET ZONDER PROFESSIONELE INSTALLATEURS’ We leven in een snelle wereld, waar iedereen op elk moment en op elke plek beschikbaar wil of zelfs moet zijn. Om dit mogelijk te maken, zijn uitstekende verbindingen cruciaal. Dat weet Redlink als geen ander. “Wij beschouwen verbindingen als digitale snelwegen, waarover veel dataverkeer van A naar B reist”, vertelt mede-eigenaar Jeroen de Graaf. “Om ervoor te zorgen dat dit verkeer zonder vertraging op de bestemming aankomt, hebben wij een keur aan producten en oplossingen ontwikkeld. Zodat niemand meer in de digitale file hoeft te staan en kritische informatie, toepassingen en systemen direct beschikbaar zijn en blijven.”

42 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Data-installaties

Gespecialiseerde elektrotechnische groothandel Redlink focust zich op ICT- en installatiebedrijven, met een totaalpakket aan kwaliteitsproducten, waaronder netwerken communicatiekabels, componenten en gereedschappen voor data-, brandmeld- en beveiligingsinstallaties. “We zijn er voor de professionele installateur die de toegevoegde waarde van kwaliteit en vakwerk inziet en erop gebrand is altijd het beste resultaat af te leveren. Door een digitale snelweg aan te leggen waarop de klant écht vooruit kan”, vertelt De Graaf. “Eerlijkheid en directheid typeren ons bedrijf. Wanneer een klant bijvoorbeeld om iets vraagt, maar hij blijkt beter uit te voeten te kunnen met een ander product, dan geven wij dit zeker aan. Ook wanneer ons dat minder profijt oplevert.”

‘GOEDE MATERIALEN ZIJN ESSENTIEEL’ Redlink werd ruim twintig jaar geleden opgericht als assemblagebedrijf. Jeroen de Graaf en zijn broer Iwan focusten aanvankelijk op de assemblage van data- en telefoniepatchkabels, op maat gemaakte aansluitkabels die niet standaard beschikbaar zijn en het meten van koper- en glasvezelnetwerken. Totdat bleek dat er grote behoefte was aan dienstverlenende en onder-

‘De huidige netwerken vragen niet alleen om robuustere aansluittechnieken en oplossingen, maar ook om excellente installateurs’

steunende taken, vertelt De Graaf. “Onze klantenkring verschoof steeds meer richting de elektrotechnische installatiebedrijven, die voornamelijk opereerden in de data- en telecommarkt. Met en voor hen zijn wij actief op zoek gegaan naar nieuwe mogelijkheden in de datawereld, waarvoor goede materialen essentieel zijn.” Zo ontstond in 2001 de mogelijkheid om distributiepartner te worden van onder meer Datwyler; de Zwitserse fabrikant van hoogwaardige bekabelingssystemen die al meer dan honderd jaar een leidinggevende positie heeft op de bekabelingsmarkt.

ADVISERENDE LEVERANCIER DIE ZIJN KLANTEN VERBINDT Hand-in-hand met de opkomst van het internet en de daarbij horende infrastructuur is Redlink de afgelopen jaren uitgegroeid tot een gespecialiseerde elektrotechnische groothandel. “Netwerken dienen al lang niet meer alleen voor de pc, maar zijn door de jaren heen steeds veeleisender en universeler geworden”, vertelt De Graaf. “Denk bijvoorbeeld aan alle mogelijkheden rond gebouwautomatisering en bijvoorbeeld LED-verlichting. Maar ook aan de industrie, waar niet alleen processen maar ook machines op het ethernet worden aangesloten. Dit vraagt niet alleen om andere, robuustere aansluittechnieken en oplossingen, maar ook om excellente installateurs. Daar spelen wij op in. Met een zorgvuldig afgestemde combinatie van vindingrijk advies, constante ondersteuning en kwalitatief hoogwaardige producten. Zodat installateurs vakwerk kunnen afleveren, met tevreden eindgebruikers als resultaat. Want tevreden eindgebruikers zijn betrokken, loyaal en zullen hun installateur sneller aanbevelen. Stuk voor stuk positieve uitkomsten die uiteindelijk veel meer waard zijn dan het directe economische voordeel. Wij zijn al meer dan twintig jaar dé partner die ervoor zorgt dat de professionele installateur zijn klanten (ver)bindt. De komende tijd blijven wij ons daarvoor inzetten, zodat de installateur de waardering krijgt die hij verdient.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 43

THEMA | Data-installaties

In het IBIS budgethotel in Amstelveen komen alle specialismen van IPactive samen. Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: IPActive

‘ALTIJD EN OVERAL EEN OPTIMAAL BEREIK’ Altijd en overal bereikbaar zijn, wordt steeds belangrijker. Toekomstbestendige oplossingen voor mobiele telecom en datanetwerken zijn dan ook onmisbaar. Thuis, op het werk, in hotels en zorginstellingen en in alle andere omgevingen waarin we ons regelmatig bevinden. IPactive erkent dit. De data-netwerkinstallateur uit Alphen aan den Rijn timmert al jaren aan de weg om de CAI-, datanetwerken WiFi-infrastructuur in private en publieke omgevingen te optimaliseren. IPactive is specialist in professionele, technische communicatieoplossingen, van advies en ontwerp tot aanleg en installatie. “Wij zijn gespecialiseerd op het gebied van datanetwerkinfrastructuur en bekabeling, wireless oplossingen en GSM ontvangstoptimalisatie (3G, 4G en 5G ready)”, vertelt eigenaar en directeur Bart Weeda. “Met onze oplossingen kunnen we organisaties verzekeren van een snelle dataverwerking, betrouwbare infrastructuur en uitstekende mobiele bereikbaarheid. Dat bewezen we onlangs bij de bouw van New Babylon en ROC Mondriaan in Den Haag en bij parkeergarage Santrijn in Oosterhout.”

44 | INSTALLATIE & BOUW

IBIS BUDGETHOTEL AMSTELVEEN Op dit moment nadert de oplevering van het IBIS budgethotel in Amstelveen, waarin alle specialismen van IPactive samenkomen. “In opdracht van elektrotechnisch aannemer Breedveld & Schröder hebben we een

'Met de nieuwe infrastructuur moet het hotel zeker twintig jaar vooruit kunnen'

THEMA | Data-installaties

nieuwe CAI-, datanetwerken WiFi-infrastructuur aangebracht voor de ruim driehonderd hotelkamers, receptie en ontbijtzaal van het hotel”, vertelt Weeda. “In nauw overleg met Breedveld & Schröder én met de klant hebben we het project vanaf de conceptfase tot en met de uitwerking begeleid. Belangrijke eisen hierbij waren een continu bereik voor alle hotelgasten en een optimale snelheid en kwaliteit, voor nu en in de toekomst. Met de nieuwe infrastructuur moet het hotel zeker twintig

jaar vooruit kunnen. Hier hebben we invulling aan gegeven met A-merk producten van onder andere Hirschmann en Siemon, waarbij we bekabelde en wireless netwerken hebben gecombineerd.” Grootste uitdaging in het project was het feit dat het IBIS budgethotel in een renovatiepand is ondergebracht, vertelt Weeda. “Het is dan passen en meten om alle apparatuur op een juiste manier in te passen. Waar kun je het best je technische ruimtes inrichten? En welke gevolgen heeft dit voor je kabellengtes en signaalsterktes? Door hier al in een vroegtijdig stadium over na te denken, zijn clashes en problemen in de uitvoering voorkomen.”

STUDENTENHUISVESTING DELFT Een vergelijkbaar installatiepakket als in het IBIS-budgethotel realiseerde IPactive voor een studentenhuis in Delft, waar met name de snelheid en betrouwbaarheid van de CAI-, datanetwerken WiFi-infrastructuur een hot item was. “In totaal maken circa vijfhonderd studenten gebruik van onze voorzieningen, om televisie te kijken en voor het gebruik van hun laptop, tablet, mobiele telefoon en andere devices. Om een optimale dekking voor deze studenten te realiseren, hebben we vanaf de beginfase van het project samen opgetrokken met E-installateur S.O. Elektrotechniek. Samen hebben we een infrastructuur op maat ontworpen, waar huidige én toekomstige studenten op kunnen vertrouwen.” ❚

Slecht GSM signaal binnen uw kantooromgeving? Behoefte aan een betrouwbaar en snel datanetwerk?

uw partner in technische communicatie oplossingen

Energieweg 63 2404 HE Alphen a/d Rijn T: 088 - 730 30 00 E: info@ipactive.nl www.ipactive.nl 16230651_ip Active 1-2.indd 1

07-12-16&10:26 INSTALLATIE BOUW | 45

EINDHOVEN | Distributiecentrum DC2

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: ZNI en Johan de Vries Architect B.V.

DUURZAME TECHNIEKEN OP 70.000 VIERKANTE METER Op industrieel park Acht te Eindhoven werd jongstleden april de eerste fase van het nieuwe distributiecentrum DC2 afgerond. Het pal aan de A2 gelegen gebouw is een ontwikkeling van Prologis, wereldwijd marktleider in logistiek vastgoed. Met een uiteindelijke oppervlakte van 70.000 vierkante meter biedt het volgens het built-to-suit-principe gerealiseerde distributiecentrum gebruiker XPO alle ruimte om binnen de Benelux nieuwe stappen te zetten op het gebied van high value opslag, distributie en fulfillmentdiensten. Met de strategisch gelegen distributiefaciliteit tekent Prologis voor het grootste BTS-project sinds jaren in de Eindhovense regio. In opdracht van bouwkundig aannemer ASK Romein realiseren Zuid-Nederlands Installatiebedrijf (ZNI) en Hoppenbrouwers Techniek Dongen (voorheen Van Loon Elektrotechniek) in twee afzonderlijke fases respectievelijk de complete werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties. Met als doel het behalen van het BREEAMNL ‘Very Good’ certificaat, staat duurzaamheid daarbij nadrukkelijk centraal. “Wat betreft de in april afgeronde eerste fase hebben we inderdaad breed uitgepakt”, zegt Fred Reniers namens ZNI, dat onder andere de complete riolering en de installaties voor hemelwaterafvoer, water, gas, sanitair, cv, ventilatie, koeling en regeltechniek verzorgde. De projectleider somt de highlights op. “Er wordt gebruikgemaakt van een ruimtebesparend hemelwaterafvoersysteem met volvulling. Daarnaast is het pand uitgerust met een waterlekdetectiesysteem en zijn in de waterverbruikende clusters watertus-

‘Het luchtbehandelingssysteem en de gasgestookte heaters dragen bij aan het duurzame karakter van het gebouw’

46 | INSTALLATIE & BOUW

senmeters geplaatst. Evenals de gasmeters zijn deze via het gebouwbeheersysteem gekoppeld met het energiemonitoringsysteem. Eén en ander moet leiden tot meer inzicht én bewustzijn qua energieverbruik.” Gasgestookte heaters met een minimale NOx-uitstoot en een luchtbehandelingssysteem met een hoog warmteterugwinrendement van maar liefst negentig procent dragen verder bij aan het duurzame karakter van het gebouw. Dat geldt ook voor de met CO2-meters gelinkte ventilatievoorzieningen in de kantoren en kantines. “Deze meters stellen vast of er mensen in de ruimten aanwezig zijn. Zo niet, dan schakelt de ventilatie automatisch terug.” Tot slot legde ZNI bij de glaspuien van de kantoren een zonevloerverwarming aan en paste het in de kantoren (2.000 m2 BVO) VRF-warmtepompen van Mitsubishi Electric toe. “Slimme oplossingen met een zeer hoog warmte- en koudeopwekkingsrendement die binnen de bijzonder korte uitvoeringsperiode van twee maanden zijn gerealiseerd”, besluit Reniers.

EINDHOVEN | Distributiecentrum DC2

SLIMME ELEKTRO Hoppenbrouwers Techniek Dongen verzorgde tijdens de eerste fase de licht-, data- en krachtinstallatie (240/400V) binnen het pand. “De volledig in LED uitgevoerde lichtinstallatie omvat de basisverlichting en centrale noodverlichting”, aldus werkvoorbereider Robert Voets. “Om energie te besparen, zijn in de gangpaden bewegingsdetectoren aangebracht. Wanneer iemand een gang betreedt, gaat de verlichting vol branden. Is er geen beweging, dan wordt het licht gedimd tot tien procent.” Daar BREEAM hoge eisen stelt aan subbemetering, werd tevens een monitoringsysteem geplaatst. “Dit onlangs in gebruik genomen systeem stelt per installatieonderdeel de energieconsumptie vast en informeert over de mogelijkheden om het toekomstige verbruik eventueel verder te minimaliseren”, zegt projectleider Frank Verbunt, die trots is op het

door Hoppenbrouwers geleverde werk. “Naast de basisopdracht hebben we ook een flinke portie meerwerk uitgevoerd, waaronder het uitbreiden van de datainstallatie en het trekken van extra bekabeling. Desondanks hebben we alles conform planning succesvol afgerond.” ❚

Projectinfo MEER DAN EEN KILOMETER LED Wie het nieuwe pand van Prologis in Eindhoven passeert, kan er niet omheen: de 1.100 meter lange RGB LED-strip die rondom het pand loopt en van kleur verandert. Deze opvallende strip is geleverd door Utilicht The Light Club en gemonteerd door Hoppenbrouwers Techniek Dongen. Utilicht biedt totaalconcepten voor binnen- en buitenverlichting. Vanuit het nieuwe pand in Weert adviseert, produceert, assembleert en levert Utilicht hoogwaardige verlichtingsoplossingen voor met name de utiliteits- en retailbranche. “Om tot zo’n oplossing te komen, zitten wij doorgaans in een vroeg stadium met onze opdrachtgever aan tafel”, vertelt Lichttechnisch adviseur Ruud de Vet van Utilicht. “Eind 2015 benaderde Hoppenbrouwers Techniek ons voor de realisatie van de RGB LED-strip bij Prologis.” DALI-gestuurde LED-strip voorzien van nanotechnologie Na opdrachtverstrekking bezocht één van de engineers van Utilicht de projectlocatie om de situatie ter plaatse te bekijken. Mede op basis daarvan werden de plannen geoptimaliseerd en definitief ten uitvoer gebracht. Ruud de Vet: “De LED-strip is voorzien van nanotechnologie en heeft een levensduur van minimaal 50.000 uur. De strip is DALIgestuurd en loopt op DMX-gestuurde EldoLed DMX 512 dimmodules en psu’s met active pfc van Meanwell. Bijzonder aan de strip is dat deze geïntegreerd is in de gevelbeplating. De strip zit achter de beplating, op zo’n vijftien meter hoogte.” Naar verwachting volgt in 2017 een tweede fase, waarin nog zo’n 1.400 meter LED gerealiseerd wordt.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Prologis ARCHITECT Johan de Vries Architect bv BOUWKUNDIG AANNEMER ASK Romein Bouw INSTALLATIES Hoppenbrouwers Techniek BV (E), Zuid-Nederlands Installatiebedrijf (W), Wolf Energiesystemen, Utilicht The Light Club, Alklima, Draka

INSTALLATIE & BOUW | 47

Uw totaalleverancier

Smart ideas – more efficiency.

Wolf biedt een compleet productassortiment om de energie-efficiëntie te verhogen van bestaande en nieuwe woningen en gebouwen. Dit betekent perfect op elkaar afgestemde systemen zonder beperkingen qua selectie en systeemcombinaties – bij Wolf sluit het allemaal op elkaar aan – verwarming, koeling, zonne-energie, ventilatie en luchtbehandeling.

Wolf Energiesystemen, www.wolf-energiesystemen.nl Tel. 038- 333 50 86, Fax 038 - 333 68 02

EINDHOVEN | Distributiecentrum DC2

Projectinfo HOGE KWALITEIT LUCHTBEHANDELINGSKASTEN VOOR PROLOGIS EINDHOVEN Het nieuwe mega-distributiecentrum van Prologis in Eindhoven kenmerkt zich door een hoogwaardige afwerking en extreme duurzaamheid. Een uitgekiende isolatie en temperatuurbeheersing zorgen voor een optimaal binnenklimaat, waarbij zo min mogelijk energie wordt gebruikt. In opdracht van het Zuid-Nederlands Installatiebedrijf (ZNI) heeft Wolf Energiesystemen de levering en detailengineering van de luchtbehandelingskasten verzorgd. “In totaal gaat het om drie kasten van 7.000 m³/h, 6.700 m³/h en 3.400 m³/h, die op het dak van Prologis zijn geplaatst”, vertelt Martin Wendels, directeur van Wolf Energiesystemen. “De luchtbehandelingskasten voldoen stuk-voor-stuk aan de hoogste rendementsklasse, namelijk Eurovent energieklasse A+ en kenmerken zich door een zeer lage luchtsnelheid. In de kasten zijn hoog rendement tegenstroom-plaatwisselaars voorzien, evenals energiebesparende EC-ventilatoren.” Alle kasten zijn uitgevoerd met een hoogwaardige grijze poedercoating, vertelt hij, zodat ze ‘wegvallen’ tegen het gebouw. “Uiteraard zijn een optimale total cost of ownership en levensduur als uitgangspunt genomen.” Optimale binnenluchtkwaliteit “Naast energiezuinigheid is hoog ingezet op een optimale binnenluchtkwaliteit, conform de BREEAM-eisen”, vertelt Wendels. “Omdat het distributiecentrum is gelegen langs de A2/N2, hebben we F9-filters in de luchtbehandelingskasten toegepast, om de uitlaatgassen van het vele verkeer uit de buitenlucht te filteren. Het betreft plissefilters welke naast een laag drukverlies ook zeer goed bestand zijn tegen vocht.” De kasten zijn op verzoek van ZNI in één deel op het project aangeleverd, inclusief de bijbehorende regeltechniek (Modbus). De luchtbehandelingskast ten behoeve van de kantine (7.000 m³/h) regelt de binnenlucht op basis van CO2. De units voor de kantoren regelen op constante druk.

INSTALLATIE & BOUW | 49

THEMA | Zonne-energie

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Libra Energy en Van Wijnen Midden B.V.

‘ NIEUWE STARTERSWIJK ERMELO VOLDOET AAN HOOGSTE DUURZAAMHEIDSKLASSE’ De gemeente Ermelo heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Hiervoor worden verschillende maatregelen genomen. Zo is vorig jaar een unieke nul-op-de-meter-starterswijk in gebruik genomen, ontworpen door 4D Architecten en ontwikkeld en gebouwd door Van Wijnen Midden B.V.. Een wijk die zich niet alleen onderscheidt door de omvang en prijsklasse, maar ook door het energieconcept. De keuze voor het indaksysteem is in nauwe samenwerking met groothandel Libra Energy gemaakt, vertelt Van Willigen. “Samen hebben wij berekend welk systeem én hoeveel panelen nodig zijn om in de gevraagde energiebehoefte te voorzien. Hierbij zijn we uitgegaan van het gemiddelde verbruik per woning, dat in de voorbereidingsfase door adviesbureau Dantuma Wegkamp is bepaald, uitgaande van een gemiddeld huishouden van 2,6 personen.” Het gekozen systeem is vervolgens door Libra Energy op maat gemaakt en geleverd, inclusief de pv-panelen, omvormers, connectoren en kabels, vertelt Vincent van Vaalen van Libra Energy. “Ons indaksysteem is afkomstig uit Frankrijk, waar al jarenlang een subsidieregeling én strenge keuring geldt voor dergelijke systemen, wat de kwaliteit van het product onderschrijft. Naast de esthetiek en het hoge rendement biedt het systeem nog enkele voordelen. Doordat het indaksysteem de traditionele pannen vervangt, hoeft namelijk niet alleen minder geïnvesteerd te worden, de dakconstructie kan ook lichter worden uitgevoerd.”

EIGEN ENERGIEOPSLAG

“Voorwaarde van de gemeente Ermelo was niet alleen om een wijk met een extreem hoge duurzaamheidsklasse te realiseren, maar ook om de woningen te integreren in de groene omgeving”, vertelt Dick van Ginkel namens Van Wijnen Midden B.V.. “Niet alleen de uitstraling van de woningen, maar ook een keur aan energiezuinige technologieën en toepassingen speelde hierin een rol. Zo hebben we een optimale isolatie en kierdichting toegepast en triple beglazing geïnstalleerd, conform het Passiefhuis-principe. Het resultaat is een zeer hoge luchtdichtheid van Qv=0,15, waar een QV-waarde van 0,4 tot 0,5 de huidige norm is binnen seriematige nieuwbouw.”

ENERGIEZUINIGE INSTALLATIES Alle woningen hebben bovendien een energielabel A (+++) gekregen. Om hiertoe te komen, zijn naast een dikke, isolerende schil uitsluitend energiezuinige installaties voorzien, vertelt Bert van Willigen van Greenteq Solutions, verantwoordelijk voor het ontwerp en de engineering, levering en montage van de werktuigbouwkundige installaties. “Zo hebben we een balans-ventilatiesysteem met warmteterugwinning en naverwarmer geïnstalleerd, evenals een elektrische boiler die zorgt voor warm water. Alle woningen zijn all-electric uitgevoerd; een gasaansluiting was niet nodig. De energie die in de woningen wordt verbruikt, wordt duurzaam opgewekt door 23 pv-panelen, die uit energetisch oogpunt volledig in het dak zijn geïntegreerd. Doordat de woningen op het zuiden zijn georiënteerd, is de opbrengst maximaal.”

50 | INSTALLATIE & BOUW

Om hun energieverbruik op nul te krijgen, gebruiken de Ermelose starterswoningen het net als buffer, vertelt Van Vaalen. “Tijdens het voorjaar is het rendement zonne-energie vaak groter dan het verbruik. Dit surplus wordt door de bewoners in het net gestort, zodat de energie die tijdens de wintermaanden wordt bijgevraagd, gesaldeerd kan worden.” Maar Libra Energy biedt nog een oplossing: “We hebben onlangs met een Aziatische fabrikant een 2.0 versie van het systeem ontwikkeld, waarbij een powerhub in combinatie met een accu aan het pv-systeem kan worden gekoppeld.

THEMA | Zonne-energie

Hiermee wordt de zonne-energie die op een bepaald moment niet verbruikt wordt, opgeslagen in een accu voor een later moment. Dit biedt uitkomst richting de toekomst, waarin de mogelijkheid tot salderen onzeker is én waarin we te maken zullen krijgen met flexibele energietarieven. Bewoners kunnen met het systeem zelf bepalen bij welke tarieven de batterij geladen mag worden.” Het systeem is merkonafhankelijk en de capaciteit modulair, vertelt hij. “Alle bestaande systemen – waaronder ook in Ermelo – kunnen met de powerhub worden uitgebreid.” De woningen in Ermelo zijn ruim een jaar in gebruik. Circa tachtig procent van de woningen presteert nul-op-de-meter, vertelt Van Ginkel. De overige twintig procent wijkt hier bewust vanaf, doordat huishoudens een andere

samenstelling óf leefgedrag hebben dan berekend. “Bewoners in nul-op-demeter-woningen zitten zelf aan het stuur. Daarover hebben wij hen gedurende het project steeds geïnformeerd. Maar dat alle woningen aan de hoogste duurzaamheidsklasse voldoen, is zeker.” ❚

Bouwinfo ARCHITECT ONTWIKKELEND AANNEMER INSTALLATIES LEVERANCIER INDAKSYSTEEM

4D Architecten Van Wijnen Midden B.V. Greenteq Solutions (W) Libra Energy

Ook verduurzamen met opslag & zon? Hét opslagsysteem voor een nul-op-de-meter woning: De beste keus bij nieuwbouw & renovatie

Hybride omvormer met back-up functie. Zelfs bij netuitval wordt er stroom geleverd uit de accu.

Lichtere dakconstructie Esthetisch

Hoe werkt dit? Kijk nu de video.

Waterdicht Gedurende de avond en nacht wordt stroom uit de accu gebruikt.

Importeur Bouw en Installatie V2.0.indd 1

•

Geschikt voor plaatsing naast dakraam

www.libra.energy •

EPC facilitator 22-11-16 13:22

INSTALLATIE & BOUW | 51

THEMA | Zonne-energie

Tekst: Susan Moonen

Beeldmateriaal: Kingspan

En de winnaar is…

zonne-energie Zonnecollectoren. Terugverdientijd. Milieubewustzijn. Het zijn allemaal termen die volop raakvlakken hebben met de groei naar en behoefte aan een circulaire, steeds duurzamere economie. Een economie die meer en meer rekening houdt met de wereld van morgen. “De toegenomen aandacht vanuit de maatschappij voor duurzaamheid heeft ons nog verder geïnspireerd om niet alleen als producent en leverancier op te treden, maar vooral als aanbieder van totaaloplossingen. Kingspan Future Proof is zo’n oplossing. In zes stappen ontzorgen we de klant van A tot Z”, vertelt Pieter Snelder, Commercial Director Kingspan Geïsoleerde Panelen binnen de Kingspan Groep, een beursgenoteerde onderneming die eind jaren zestig is opgericht, in meer dan tachtig landen actief is en dit jaar afrondt met een omzet van zo’n 3,1 miljard euro. “We starten indien nodig met asbestsanering, waarna een geïsoleerd dak, het plaatsten van de zonnepanelen en eventuele LED-verlichting volgen, evenals het onderhoud en de financiering. Naast het feit dat wij bijdragen aan de renovatie van allerlei soorten daken en die voorzien van zonnepanelen, bieden wij dus ook een financieringsoplossing aan. Onze doelgroepen zijn grote industriële bedrijven, maar ook de kleinere bedrijven behoren daartoe. Verder werken we heel specifiek binnen de agrarische sector. Daar spelen vaak vraagstukken rondom asbest een rol. Kortom: we werken volledig business-to-business. Door ook de financiering van zonnepanelen aan te bieden, helpen we bedrijven om financieel gezond

52 | INSTALLATIE & BOUW

te blijven. Ze hoeven immers zelf geen grote initiële investeringen te doen, waardoor hun liquiditeitspositie niet in het gedrang komt en ze toch kunnen profiteren van de voordelen van zonneenergie.”

MAXIMAAL VOORDEEL “De wereld van zonne-energie is de afgelopen jaren steeds toegankelijker geworden. Bedrijven staan in toenemende mate open voor toepassing ervan. Al zijn ze ook nog wat voorzichtig soms, omdat de markt waarbinnen zonnepanelen worden aangeboden niet altijd even doorzichtig is, vanwege de grote verscheidenheid en de soms onbetrouwbare partijen die actief zijn binnen de branche. Een duidelijk keurmerk om kwaliteit en betrouwbaarheid aan te kunnen tonen zou dan ook wenselijk zijn”, aldus Snelder. “Daarnaast zijn subsidies op zich een interessante stimuleringsmaatregel, maar niet altijd even handig is dat deze, in tegenstelling tot het beleid binnen bedrijven, vaak slechts een planningsperiode van een jaar beslaan. Daarom maximaliseren wij het voordeel voor bedrijven en bieden wij onze producten subsidie-onafhankelijk aan. Op die manier weten onze klanten exact waar ze aan toe zijn.”

ONTWIKKELING BINNEN DE BRANCHE “De branche zelf ontwikkelt zich ook continu: de nieuwe generatie zonne-energie doet langzaam maar zeker haar intrede. Denk daarbij aan dakpannen met geïntegreerde zonnecellen, nanotechnologie, maar ook flexibele zonnecellen. Vooral het esthetische aspect wordt steeds belangrijker. Het is ook niet gek dat we, ook op Europees niveau, continu blijven innoveren. Het opwekken van zonne-energie heeft immers alles met duurzaamheid en het behoud van onze aardbol te maken. En daar is vanuit overheden, bedrijfsleven én consument steeds meer intrinsieke behoefte aan en dus aandacht voor. Dat is iets wat we sowieso erg belangrijk vinden binnen onze organisatie: het in gesprek zijn mét die markt. Op die manier blijven we betrokken en goed voeling houden met wat er speelt. We kijken continu waar ontwikkelingen plaatsvinden en zijn bereid te investeren in nieuwe technieken. Dat kan bijvoorbeeld in een goed idee binnen een R&D-bedrijf zijn, of in een veelbelovende start-up van een paar enthousiaste TU-ers. Zij brengen de laatste kennis en een ongekende motivatie mee, maar missen mogelijk nog de kracht van schaalvergroting. En die kunnen

THEMA | Zonne-energie

wij ze dan weer bieden. Je zou kunnen zeggen dat we het beste uit twee werelden bundelen.”

ONTWIKKELING VANUIT EIGEN BEHOEFTE “Natuurlijk hebben we binnen onze eigen organisatie ook duidelijke doelen geformuleerd. Zo willen we in 2020 als bedrijf volledig energieneutraal werken. Feitelijk pakken we, voor zowel onze eigen onderneming als voor onze opdrachtgevers de thema’s energie, licht en lucht in één pakket samen. Wij werken elke dag aan de verduurzaming van de gebouwschil van bedrijven. En dat is een heel breed thema dat gaat van zonnecellen en LED-verlichting tot rendementsberekeningen, energiemanagement en verlichtingsvraagstukken. We worden vaak al aan de tekentafel betrokken en blijven gedurende het hele proces van realisatie verbonden. Ons vak blijft uitdagen en ontwikkelen en is daarnaast ook belangrijker in een groter thema: de toekomst van de aarde. Ik heb het gevoel dat we met ons aanbod meewerken aan iets groters, iets heel zinvols. En juist de combinatie van die aspecten maakt het voor mij zo inspirerend om dit nog heel lang te blijven doen”, besluit Snelder. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 53

Laat de zon meebetalen aan uw nieuwe dak

Van asbestdak naar duurzaam en brandveilig staldak 1

Veilig asbest verwijderen zonder verplaatsen van voorraden en dieren

Aanbrengen isolerende brandveilige dakpanelen

Plaatsing duurzame zonnepanelen

Installeren intelligente LED-verlichting

Onderhoud & garantie op dakisolatie en zonnepanelen

Financiering door slimme leaseconstructie

KINGSPAN FUTURE PROOF Kingspan Future Proof is een energiebesparende totaaloplossing voor vervanging van asbestdaken in de agrarische sector. Het totaalplan bestaat uit asbestsanering zonder vezelemissie tot en met het aanbrengen van een nieuw daksysteem met zonne-panelen en energiebesparende LED-verlichting. Kingspan regelt al het papierwerk en verzorgt de ďŹ nanciering waarmee dankzij

een leaseconstructie het dak binnen 5 tot 15 jaar kan worden terugbetaald. Doordat de asbestdaken geĂŻmpregneerd worden met FIBREsafe schuim dat de asbestvezels inkapselt, hoeven voorraad en dieren niet te worden verplaatst. De dagelijkse operationele werkzaamheden kunnen gewoon doorgaan. Meer weten? Kijk op www.asbesterafzonerop.nl

Bekijk hoe de energiemeter terugloopt dankzij zonne-energie

THEMA | Grondboringen

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: GEBO

Efficiënter koelen en verwarmen met mijnwaterproject 2.0 In Heerlen, de hoofdstad van de Oostelijke Mijnstreek ligt een uitgebreid mijngangenstelsel dat, na de sluiting van de laatste mijn in 1974 is volgelopen met grondwater, dat op natuurlijke wijze door de aarde wordt verwarmd. Deze potentiële geothermische bron bleef jarenlang onaangeroerd, totdat de gemeente Heerlen in 2005 onderzoek deed naar de mogelijkheid om het mijnwater te gebruiken voor het verwarmen en koelen van woningen en (kantoor)gebouwen. Mijnwaterproject 1.0 was hiermee geboren, vertelt Gert Geboers namens GEBO, specialist in grondboringen voor grondwaterwinningen en energietoepassingen. “Omdat de originele mijnschachten waren afgedicht, zijn vanaf 2005 nieuwe, verticale grondboringen verricht boven de horizontale mijngangen. Met als doel om op verschillende niveaus grondwater te kunnen oppompen.” In totaal werden vijf bronnen geboord; waarvan er tot 2013 drie werden benut, vertelt hij. “Uit een ondiepe bron op circa 250 meter werd water van 10 tot 15˚C omhoog gepompt, om gebouwen efficiënter te kunnen koelen. Een bron op zevenhonderd meter diepte, met water van 25 tot 30˚C voorzag – met behulp van warmtepompen in de warmtevraag van universiteitsgebouwen, het Centraal Bureau voor de Statistiek en pensioenfonds APG. Al het thermisch gebruikte water werd geloosd een bron op circa 350 meter diepte.”

GEO-ENERGIE-SYSTEMEN

Toonaangevend in energie uiT de bodem!

Om het systeem efficiënter en breder in te zetten, werd in 2013 Mijnwater B.V. opgericht om, in samenwerking met GEBO het ondergrondse systeem verder vorm te geven. “Doel van mijnwaterproject 2.0 is niet alleen om meer mijnwater op te pompen, maar ook om het systeem om te bouwen tot WKO”, vertelt Geboers. “Het afvalwater wordt hierbij niet langer geloosd, maar teruggestopt in een warme of koude bron. Het mijnwater-stelsel fungeert hierbij als een onuitputtelijke thermische buffer. De opgepompte debieten werden hiertoe opgeschroefd naar 230 m³/h voor de koude bron HLN1 en 120 m³/h voor de warme bron HH1. Dit resulteert in een veelvoud aan gegenereerd vermogen.” GEBO heeft de volledige opbouw van het ondergrondse deel aangepast, vertelt hij. “We hebben een 230 m³/h koude bronpomp geïnstalleerd op een diepte van 140 m – aan INOX316-leidingen met een diameter DN150, evenals een 120 m³/h bronpomp op een diepte van 120 m! Daarnaast hebben we in de andere twee bronnen injectiekleppen ingebouwd (diepte 102 m) voor het injecteren van het mijnwater. Hiervoor zijn speciale injectiekleppen ontwikkeld die bestand zijn tegen mijnwater en hogere drukken en die onafhankelijk van de diepe grondwaterstand bestuurd kunnen worden. De volgende stap is om alle vier de bronnen bidirectioneel te maken, om zo de capaciteit nogmaals te verdubbelen. Eind december wordt onder de injectieklep in bron HH2 een tweede warme bronpomp van 120m³/h geïnstalleerd.” ❚

• geavanceerde installatietechniek • koude / warmte opslag • verticale bodemwarmtewisselaars

• innovatieve ingesteldheid • gekwalificeerd en ervaren personeel • unieke boortechnieken • up-to-date boorwagenpark naar eigen ontwerp

Meer dan 2000 bodemlussen tot 200 m diep Meer dan 150 open bronsystemen tot 240 m3/u Stenehei 2 • 2480 Dessel (België) • Tel. + 32 14 37 71 25 Fax + 32 14 37 90 89 • www.gebo.be • gebo@gebo.be

INSTALLATIE & BOUW | 55

PRODUCTPRESENTATIE

| Phoenix Contact

Tekst en beeldmateriaal: Phoenix Contact

EEN RUIME KEUZE VOOR ALLE DOELEINDEN Het productassortiment Safe Energy Control van Phoenix Contact, dat in 2015 werd geïntroduceerd, vereenvoudigt de overspanningsbeveiliging. Tijdens de vakbeurs WOTS, van 4 t/m 7 oktober in de Jaarbeurs Utrecht werden de nieuwste ontwikkelingen uit het productassortiment gepresenteerd. Aanvullende informatie en materialen, zowel gedrukt als online, op het gebied van overspanningsbeveiliging zal de keuze van geschikte modulen verder vereenvoudigen.

Basisvoorwaarde voor een optimale beveiliging van elektrische installaties is een universeel concept dat alle benodigde maatregelen omvat voor de beveiliging tegen overspanningen. Het maakt hierbij niet uit of het om een kleine eengezinswoning gaat of een uitgestrekt industrieel complex. Een correct op elkaar afgestemd concept van bliksemstroom- en overspanningsbeveiligingsmodulen vergt een weloverwogen en nauwkeurige implementatie. Terwijl de toepassing van een Type 1 bliksembeveiliging afhankelijk is van een aantal verschillende omgevingsparameters, is het gebruik van Type 2 en 3 overspanningsbeveiligingen in bijna alle situaties noodzakelijk.

VOORBEELD: INDUSTRIEEL GEBOUW De implementatie van een overspanningsbeveiligingsconcept toont de voordelen van het nieuwe productassortiment Safe Energy Control (SEC). De componenten van deze serie maken een eenvoudige implementatie van meertraps beveiligingsconcepten voor de meest gangbare installaties mogelijk. Het voorbeeld hieronder beschrijft het planningsproces op basis van een vereenvoudigd gebouwenconcept (Figuur 2).

Figuur 2: Voorbeeld van een geïntegreerd concept voor de beveiliging van een industriële toepassing tegen overspanningen.

56 | INSTALLATIE & BOUW

Dit scenario toont een gedetailleerde weergave van de beveiliging van een eindapplicatie – in deze situatie een geautomatiseerd productiesysteem – in een industrieel gebouw. De stroomtoevoer naar de machine en het gebouw wordt geregeld door een 3-fase 230/400 V TN-S-systeem. De verschillende eindapparaten in dit industriële gebouw worden via diverse onderverdelingen gevoed. Daarnaast is het gebouw uitgerust met een extern bliksembeveiligingssysteem.

PRODUCTPRESENTATIE

HOOFDVERDELING Door dit externe bliksembeveiligingssysteem is ook een bijbehorend intern bliksembeveiligingssysteem verplicht. Om aan deze eis te voldoen, dient op de plek waar de voedingskabel het gebouw binnenkomt een Type 1 bliksemstroomafleider te worden geïnstalleerd. Omdat er in het voorbeeld al een PLC (programmable logic controller) en diverse telecommunicatieapparaten vlak bij de hoofdverdeling zijn geplaatst, is hier gekozen voor een FLT-SEC-T1+T2 bliksemstroom-/overspanningsbeveiligingscombinatie (zie kolomtekst). Aangezien de hoofdverdeling al is beveiligd met een hoofdzekering (F1 = 315 gG), is er in deze situatie geen extra voorzekering voor de bliksemstroomafleider nodig. Voor Type 1 beveiligingen van de serie SEC is tot 315 A geen extra voorzekering nodig. In toepassingen met een hogere nominale stroom kan óf een extra voorzekering óf de FLT-SEC-hybride – een combinatie van gesloten vonkbrug en een geïntegreerd stootspanningsvaste voorzekering – worden gebruikt.

| Phoenix Contact

productiesysteem en de robotarm. Hier wordt de PLT-SEC-overspanningsbeveiliging toegepast. De belangrijkste voordelen van deze beveiliging zijn de eenvoudige installatie en de universele toepassing, want de Type 3-modulen uit het SEC-assortiment zijn geschikt voor gebruik in zowel AC- als DC-applicaties. Ook hier is geen extra voorzekering in de aftakkende bedrading nodig, omdat alle PLT-SECbeveiligingsmodulen met geïntegreerde voorzekeringen worden geleverd.

EENVOUDIGE KEUZE Dit eenvoudige voorbeeld toont duidelijk de voordelen van het SEC-assortiment aan. Omdat het in de praktijk niet altijd eenvoudig is de juiste producten voor een bepaalde applicatie te kiezen, biedt Phoenix Contact haar klanten diverse informatiemogelijkheden aan. De vernieuwde brochure ‘Basisprincipes van de overspanningsbeveiliging’ biedt een goede introductie en een uitgebreid overzicht. De brochure begint met de wijze waarop overspanningsbeveiligingen functioneren en verkent vandaaruit diverse praktijkvoorbeelden. De brochure kan direct vanuit de website worden gedownload: www.phoenixcontact.nl/overspanningsbeveiliging. Klanten kunnen bovendien hun kennis uitbreiden en testen met de interactieve e-learning modulen, via www.phoenixcontact.nl/education.

Figuur 5: Nieuw – de Type 1 ‘hybride’ bliksemstroomafleider met geïntegreerde voorzekering is nu leverbaar voor 440 V-applicaties.

modulen en apps, is het eenvoudiger geworden om de modulen te vinden die noodzakelijk zijn voor een bepaalde applicatie. Nieuwe SEC-componenten die zijn toegevoegd aan het succesvolle SEC-assortiment zijn onlangs tijdens WOTS 2016 gepresenteerd; zoals bijvoorbeeld een steekbare bliksemstroomafleider met geïntegreerde zekering voor toepassingen tot maximaal 440 V (Figuur 5). Het product is ontworpen om te voldoen aan de eisen van windturbines, maar kan ook in andere applicaties worden toegepast. ❚

BLIKSEMSTROOM- EN OVERSPANNINGS BEVEILIGING – HET KIEZEN VAN GESCHIKTE MODULEN Krachtige bliksemstroomafleider Binnen het SEC-assortiment functioneren de FLT-SEC Plusmodulen als standaard Type 1 bliksemstroomafleiders – op basis van netvolgstroomvrije vonkbruggen.

Figuur 3: Vanwege het smalle, compacte design kan dit beveiligingsmoduul uit het SEC-assortiment (midden) probleemloos in elke applicatie worden geïntegreerd.

ONDERVERDELING Omdat de dichtstbijzijnde etage-/onderverdeling zich in het voorbeeld op grotere afstand van de hoofdverdeling bevindt, is toepassing van een Type 2 overspanningsbeveiliging noodzakelijk. De overspanningsbeveiliging VAL-SEC is hier een geschikte keuze. Net als de Type 1 beveiligingen uit het SEC-assortiment hoeft dit moduul, in applicaties die tot 315 A zijn afgezekerd, niet te zijn voorzien van een extra voorzekering. Omdat het moduul tot de smalste overspanningsbeveiligingsmodulen behoort die op dit moment in de markt verkrijgbaar zijn, bespaart de installateur zowel kosten als ruimte. In het voorbeeld kan een 3-fase TN-S-systeem op minder dan drie moduleeenheden – oftewel minder dan 50 mm – worden beveiligd (Figuur 3).

BEVEILIGING VAN HET EINDAPPARAAT Een Type 3 overspanningsbeveiliging wordt vlak voor het te beveiligen eindapparaat geïnstalleerd – in deze situatie de regeleenheid van het

Figuur 4: Met behulp van een smartphone-app kunnen alle overspanningsbeveiligingsconcepten – van een eenge-zinswoning tot een complex industrieel gebouw – eenvoudig worden ontworpen en snel worden geïmplementeerd.

De herziene overspanningsbeveiligings-app is eveneens een prima planningshulpmiddel – de app kan worden gebruikt voor het eenvoudig identificeren van de juiste producten ten behoeve van een universeel beveiligingsconcept voor huishoudens of voor complexe industriële gebouwen (Figuur 4).

SAMENVATTING Met de productserie SEC verlegt Phoenix Contact sinds 2015 de grenzen voor overspanningsbeveiligingen. In combinatie met geactualiseerde documentatie en materialen zoals brochures, e-learning

All-in-one bliksemstroom- en overspanningsbeveiliging De FLT-SEC T1+T2 producten combineren • een krachtige netvolgstroomvrije vonkbrug voor het afleiden van directe bliksemstromen afkomstig van het bliksembeveiligingssysteem of uit voedingskabels, waarbij een lage restspanning wordt gegarandeerd. • een varistorafleider voor het effectief begrenzen van dynamische overspanningen dankzij de snelle responskarakteristieken. • ideale verdeling van energie over de beveiligingstrappen, afhankelijk van de opgetreden belasting. Bliksemstroomafleider met geïntegreerde voorzekering Indien installaties met hoge nominale stromen vanwege ruimtegebrek gedwongen zijn af te zien van een afleidervoorzekering, dan vormt de FLT-SEC-hybride een interessante oplossing. Het is de eerste steekbare combinatie van Type 1 bliksemstroombeveiliging en geïntegreerde voorzekering.

INSTALLATIE & BOUW | 57

Overspanningsbeveiliging opnieuw uitgevonden Uw installatie altijd beveiligd Safe Energy Control-technologie is de basis voor een duurzame en krachtige bliksem- en overspanningsbeveiliging. De revolutionaire vonkbrug voorkomt op veilige wijze elke netvolgstroom. Dit beveiligt uw installatie, inclusief zekeringen en afleiders. Bij alle gangbare toepassingen kan hierdoor een separate afleidervoorzekering worden uitgespaard. De compacte en steekbare componenten zorgen voor een eenvoudige installatie. Voor meer informatie: tel. ( 0316 ) 59 17 20 of ga naar: phoenixcontact.nl

TT 01-14.000.L1 ÂŠ PHOENIX CONTACT 2016

PRODUCTPRESENTATIE

| CIAT

Tekst en beeldmateriaal: CIAT Nederland

‘BEYOND YOUR AIRSPECTATIONS’ In Nederland staat CIAT al jaren bekend als leverancier van onder andere koelmachines, warmtepompen en ventilatorconvectoren. Dat het Franse bedrijf ook een productlijn met luchtbehandelingskasten voert, is echter nauwelijks bekend. “We hebben de focus altijd op andere producten gelegd”, vertelt Paul ’t Hart, algemeen directeur van CIAT Nederland. “Maar met de start van onze ‘luchtstrategie’ en de lancering van drie nieuwe producten gaat dat snel veranderen.” Op zich waren de luchtbehandelingskasten van CIAT de afgelopen jaren ook in Nederland gewoon verkrijgbaar, maar CIAT Nederland richtte de aandacht veel meer op de andere productgroepen. “Een kwestie van prioriteit”, aldus ’t Hart. “Iedereen die onze catalogus doorbladert, zag dat we altijd al luchtbehandelingskasten uit de Climaciat-lijn konden leveren. We maakten er echter geen speerpunt van, waardoor we er jaarlijks relatief weinig van verkochten. Het verklaart waarom je in Frankrijk – het thuisland van het bedrijf – veel meer luchtbehandelingskasten van CIAT ziet dan in Nederland.”

‘LUCHTSTRATEGIE’ Als het om luchtbehandeling gaat, gooit CIAT Nederland nu echter het roer om. Onder de

noemer ‘Beyond your AIRspectations’ heeft het bedrijf een nieuwe luchtstrategie opgezet, waarvan de naam vrij letterlijk moet worden genomen: “Het is een slogan die we op ons kantoor in Nederland hebben bedacht, waarvan we hopen dat hij door andere vestigingen in Europa wordt overgenomen”, legt ‘t Hart uit. “Wat we ermee willen zeggen, is dat we een éxtra stap zetten: niet alleen op technologisch gebied, maar ook bij ons klantcontact. We denken op een steeds slimmere manier mee, om zo tot een optimale systeemselectie te komen. Het is een manier om ons te onderscheiden van de concurrentie. We helpen de klant op alle fronten; of het nu bij het tekenen van principeschema’s is of bij het geven van helder advies over de configuratie die het best bij zijn wensen past.”

NIEUWE PRODUCTEN De nieuwe ‘luchtstrategie’ valt niet geheel toevallig samen met de introductie van drie nieuwe Climaciat-luchtbehandelingskasten. “CIAT heeft de afgelopen anderhalf jaar erg veel geïnvesteerd in technologische innovatie en nieuwe productieprocessen”, legt ’t Hart uit. “In de fabriek in het Franse Culoz, waar alle producten voor Europa worden ontwikkeld en gefabriceerd, is een nieuw, state-of-the-art laboratorium opgezet. Hier worden producten op allerlei manieren getest voordat ze vanuit de ontwikkelingsfase in productie gaan. Ook aan de ontwikkeling van de nieuwste luchtbehandelingskasten ClimaCiat Airtech, Airclean en Airaccess is heel veel R&D voorafgegaan. Zo zijn er onder andere uitgebreide testen mee gedaan op het gebied van geluidsproductie en energiegebruik, zodat het ontwerp volledig kon worden geoptimaliseerd. Als bedrijf zijn we trots op het resultaat van die inspanning; de drie nieuwe systemen zijn daadwerkelijk ontworpen met het oog op energiezuinigheid, comfortbeleving en verbetering van de luchtkwaliteit binnen gebouwen. ›

INSTALLATIE & BOUW | 59

CLIMACIAT

™

Beyond Your AIRspectations

www.ciat.n f rl

NL16.42A - © CIAT 2016

A L I T e I T L u C h T k w

•

T C O M F O R

•

L I s A T I e - O p T I M A e N e R g I e

Ciat introduceert de nieuwe generatie in luchtbehandelingskasten

PRODUCTPRESENTATIE

| CIAT

De nieuwe Climaciat-range Climaciat Airtech • Leverbaar in negen groottes, met luchtstromen tot 30.000 m³/uur (meer capaciteitsversies zijn in ontwikkeling). • Breed toepassingsgebied, onder andere kantoren, overheidsgebouwen en industriële installaties. • Range aan opties verkrijgbaar, waaronder: dubbele wandconstructie en 50 millimeter isolatie voor extra geluiddemping, polyester gecoate buitenpanelen, lage koudebrugvrije constructies, deuren op frames met grote handgrepen, aanpasbare regelsystemen. Climaciat Airclean • Ontwikkeld voor gecontroleerde omgevingen zoals cleanrooms, medische instellingen, farmaceutische industrie en micro-elektronica. • Specifiek ontworpen om bijzonder hoge eisen met betrekking tot luchtkwaliteit te voldoen, zoals ontsmetting, luchtdichtheid en absolute filtratie. Climaciat Airaccess • Systeem voor multifunctionele commerciële gebouwen. • Voldoet aan alle geldende normen en voorschriften. • Ontworpen voor de hoogste prestatieniveaus.

Om een voorbeeld van energiezuinigheid te noemen: ze kunnen worden geleverd met roterende warmtewisselaars of platenwarmtewisselaars die hoge rendementen halen. Een ander voorbeeld van een aspect dat door veel R&D uiteindelijk in deze producten is geïmplementeerd, is het ‘filterbeleid’. Om de prestaties te maximaliseren, heeft CIAT er bij de ontwikkeling voor gezorgd dat de kasten compatibel zijn met meer dan tien verschillende filtertypes. Door het optimale filter te gebruiken, wordt drukverlies tot een minimum beperkt, wat het rendement uiteraard ten goede komt.” Een andere technische innovatie die CIAT de afgelopen tijd heeft doorontwikkeld, is de elektronische regeling van apparatuur. Ook de nieuwe luchtbehandelingskasten zijn van deze regeling voorzien, waardoor ze kunnen worden gekoppeld aan ieder mogelijk gebouwmanagementsysteem. ’t Hart: “Op die manier kunnen zaken als temperatuur en bevochtiging/ontvochtiging worden aangestuurd en bijvoorbeeld het vervuilingsniveau van filters en de status van waterbat-

terijen worden gemonitord. Alle onderdelen van dit regelsysteem, zoals de bedrading en sensoren, zijn volledig geïntegreerd in elke unit. Met behulp van speciale software kan precies worden geselecteerd welke regelingen van toepassing moeten zijn, maar er is ook een volledige plug-and-play versie leverbaar.”

VOLLEDIG PAKKET Het resultaat van deze innovaties is dat de nieuwe productreeks volgens CIAT installatie- en gebruiksvriendelijk is en voldoet aan de laatste Europese normen voor luchtbehandelingskasten. De prestaties van de nieuwste Climaciat-kasten zijn bovendien in lijn met de eisen die aan de hoogste Eurovent-energielabels worden gesteld. Volgens ’t Hart is CIAT bovendien voorbereid op toekomstige regelgeving: “Deze kasten voldoen nu al aan de ErP-richtlijnen die pas in 2018 van kracht zijn.” Zoals gezegd richtte CIAT Nederland voorheen zijn aandacht met name op andere producten en stonden de luchtbehandelingskasten van het Franse

merk eigenlijk alleen passief in de catalogus. “Met onze nieuwe luchtstrategie en de drie nieuwe producten in deze lijn, gaat dat veranderen”, belooft ’t Hart. “We gaan deze producten actief op de markt zetten. Niet alleen omdat we in de kwaliteit en duurzaamheid ervan geloven, maar ook om dat we hiermee nog meer dan voorheen een systeemaanbieder zijn. Door deze nieuwe reeks in samenhang met onze andere productgroepen te zien, bieden we klanten een volledig klimaatbeheersingspakket aan.” Dat zal overigens niet ten koste gaan van de andere productgroepen, stelt hij: “We verleggen onze focus niet, we krijgen er een extra focus bij. Door naast koelmachines, warmtepompen en onze andere systemen de nieuwe luchtbehandelingskasten actief mee te nemen bij projectadvies, kunnen we klanten een totaalpakket aanbieden en volledig ontzorgen. Goede luchtbehandeling is een essentiële voorwaarde voor een hoogkwalitatief binnenklimaat. Als je een goed totaalsysteem wilt aanbieden, horen luchtbehandelingskasten daar zonder meer bij. Dat wordt de komende tijd onze inzet naar de ❚ markt.”

INSTALLATIE & BOUW | 61

THEMA | Noodstroom

Tekst: Jerry Nijssen

Beeldmateriaal: B&A Services

NOODSTROOMSPECIALIST MET EEN MISSIE In Nederland zijn we volledig afhankelijk van elektriciteit. Gelukkig zijn we gezegend met een betrouwbaar elektriciteitsnetwerk en komen grote stroomstoringen relatief weinig voor. Maar iedere stroomstoring heeft hoe dan ook een grote impact. De verwarming valt uit, tunnels worden afgesloten en computers en machines vallen stil, met grote schade tot gevolg. Logisch dat overheden, bedrijven, datacenters en ziekenhuizen graag een specialist inschakelen als het om hun noodstroomvoorziening gaat. B&A Services en Projects is zo’n specialist. “2016 was een goed jaar voor ons”, stelt Leon Verbeek, Directeur bij B&A Services en B&A Projects in Houten. “We hebben flink geïnvesteerd in de toekomst van ons bedrijf. Zo hebben we de interne organisatie volledig gemoderniseerd, onze procedures verder geoptimaliseerd, nieuwe ERP software geïmplementeerd, een nieuw pand erbij gekocht, de UPS huurvloot uitgebreid en extra medewerkers aangenomen. We hebben, om in vaktermen te blijven, een ‘reset’ gedaan. Al jaren groeien wij met zo’n twintig procent per jaar. Op een gegeven moment moet je er doorheen om alles op een grotere organisatie af te stemmen. Al met al durf ik met een gerust hart te zeggen dat we helemaal klaar zijn voor de toekomst en meer kunnen dan alleen maar voldoen aan de klantvraag!”

MOOIE PROJECTEN “In 2016 heeft B&A diverse mooie projecten gedaan”, aldus Verbeek. “Onder andere in Den Haag, waar we op de zestiende verdieping van een overheidsgebouw twee 1100kVA aggregaten hebben geplaatst inclusief centrale PLC-besturing en zeven onderliggende decentrale PLC-besturingen. Ook hebben we hier vanaf het brandstofopslagsysteem in de kelder de brandstoftoevoerleidingen naar de aggregaten geïnstalleerd. Dit DBFM-project is onlangs opgeleverd en hier zijn we een 25-jarig instandhoudingscontract aangegaan. Verder zijn we een aantal projecten gestart voor vervangingen van NSA’s- en noodstroombesturingssystemen in sluizen en verkeers- en spoortunnels. Daarnaast worden wij ingezet voor noodstroomactiviteiten bij grote en middelgrote datacenters. Eind dit jaar starten wij de nieuwbouw van een datacenter in Alblasserdam. Ook dit is voor ons een mooi project waarin wij alle expertise van B&A kunnen laten zien.”

ALTIJD STROOM Verbeek: “Ons uitgebreide dienstenpakket staat volledig in het teken van onze Altijd Stroom missie: ‘Het beschikbaar maken en langdurig beschikbaar houden van elektrische energie met een optimale betrouwbaarheid, zodat primaire processen van onze klanten ongestoord kunnen blijven verlopen.’ Als specialist op het gebied van noodstroomsystemen spelen wij verschillende rollen. De ene keer treden wij op als adviseur, de andere keer zorgen wij voor de technische begeleiding van een project en weer een andere keer zijn wij verantwoordelijk voor de uitvoering, zowel op mechanisch als elektrisch gebied.”

BETROKKEN EN TROTS Achter de bedrijfsnaam zit een gedachte. Verbeek: “B&A staat voor Before & After. Met Before Services leveren wij onder andere het energietechnisch ontwerp, met B&A Projects voeren wij het project uit en met onze After Services voeren wij merkonafhankelijk onderhoud uit en beheren wij de noodstroomsystemen gedurende hun levensduur. Hiervoor staan wij 24/7 paraat met ons zeer uitgebreide dienstenpakket. Hiervan is onze verhuurvloot trouwens een mooi

62 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Noodstroom

voorbeeld. We verhuren diverse typen UPS-systemen, aggregaten, loadbanks en nog veel meer om ook tijdens een ombouw of storing Altijd Stroom te kunnen leveren. Onze verhuurvloot is écht uniek in Nederland. We zijn in noodstroomland een serieuze speler geworden met kundige, enthousiaste medewerkers en topfabrikanten, zoals Eaton en SDMO, achter ons. De eigenaren van B&A voeren ook de directie en dat zorgt voor extra betrokkenheid en flexibiliteit binnen de organisatie. Wij geloven dat dit ons bedrijf bijzonder maakt, voor zowel klanten, leveranciers als ons eigen personeel. Wij houden van uitdagende projecten met tevreden opdrachtgevers waar wij gezamenlijk met trots op terugkijken!” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 63

THEMA | Noodstroom

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Kooyker Fotografie

AL MEER DAN 175 JAAR (PAARDEN)KRACHT EN BETROUWBAARHEID

Paardenkracht vormt al meer dan 175 jaar de rode draad in het verhaal van Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel BV. Een verhaal waarin steeds wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden en kansen, door een familiebedrijf waarin verandering een constante is. Wat in 1836 startte als een stalhouderij, is inmiddels uitgegroeid tot een onderneming met circa 75 medewerkers, gespecialiseerd in onder andere noodstroomaggregaten en diesel- en gasmotoren, waar inmiddels de zesde generatie aan het roer staat. De geschiedenis van Koninklijke Kemper en Van Twist is verweven met die van Dordrecht, waar het bedrijf nog altijd gevestigd is. Oprichter Willem van Twist Pieterszoon kocht in 1836 een stal met erf, waarna de firma Van Twist, een eenmanszaak gericht op het vervoer van personen en de verhuur van paarden, een feit was. Tijdens de industriële revolutie werden de paarden stilaan vervangen door dieselmotoren en met de aanstelling tot Perkins Engines distributeur in 1936 en het FG Wilson generatorsets importeurschap werd de basis gelegd voor het huidige bedrijf. Na de fusie met Jachtwerf Kemper uit Schiedam ontstond in 1948 Kemper en Van Twist, dat tijdens het 175-jarig bestaan in 2013 door Koningin Beatrix werd benoemd tot ‘Koninklijk’. Onder andere vanwege de belangrijkheid in het vakgebied, het meer dan honderdjarige bestaan én de aantoonbare stabiele goede financiële reputatie.

VAN (PAARDEN)KRACHT NAAR ENERGIE “Vandaag de dag vertalen we (paarden)krachten zoveel mogelijk naar energieën”, vertelt Jeroen Eeuwijk, General Manager Sales & Services bij Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel BV. “Want fossiele brandstoffen zijn niet eindeloos voorradig. En dieselmotoren waarschijnlijk ook niet. Daarom kijken we actief naar alternatieve brandstoffen en de mogelijkheden hiervan in de praktijk. Zo bouwen we al enige tijd gasmotoren die draaien op de restgassen van machinale bewerkingen, zijn we bezig met de ontwikkeling van hybride systemen en onderzoeken we de mogelijkheden van zonne-energie, windenergie, et cetera. In de toekomst zullen we hier steeds meer naartoe gaan.” Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zijn verweven in het dagelijks beleid van Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel BV, vertelt hij. “We spannen ons niet alleen in om ons bedrijf steeds verder te verduurzamen, maar investeren in de gehele keten. Waaronder in ons dienstenpakket. Onze monteurs zijn allemaal hoog en breed opgeleid, waardoor ze – heel efficiënt – in één gang meerdere diensten kunnen uitvoeren. Wanneer we gevraagd worden verouderde noodstroomaggregaten te vervangen, kijken we altijd eerst of

64 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Noodstroom

hergebruik door revisie mogelijk is, voordat we nieuwe materialen en middelen aanboren. Dit is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de portemonnee van de klant.”

SCIOS-GECERTIFICEERDE ORGANISATIE Naast duurzaamheid investeert Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel BV continu in kwaliteit en veiligheid. “We zijn niet alleen ISO 14001-gecertificeerd, maar beschikken bijvoorbeeld ook over een KIWA-certificering voor het installeren van brandstoftankinstallaties, een MVO-prestatieladder certificaat (ISO 26000), een ‘Erkend Duurzaam’ keurmerk van de BOVAG én hebben als eerste bedrijf in onze branche een SCIOS-certificering behaald. Dit betekent dat we bevoegd zijn tot het uitvoeren van de wettelijk verplichte keuringen en inspecties aan noodstroominstallaties (scope 4 van SCIOS).” Op de regel dat stookinstallaties gekeurd moeten worden, is jarenlang een uitzondering geweest voor dieselmotoren van noodstroominstallaties, vertelt Eeuwijk. “Met een wijziging in het Activiteitenbesluit afgelopen januari is daar verandering in gekomen. Noodstroominstallaties moeten nu ook verplicht gekeurd worden door een SCIOS-gecertificeerde organisatie, waarvan wij er één zijn. Dit klinkt misschien een beetje raar, als de slager die zijn eigen vlees keurt, maar de keuringsregels van SCIOS zijn helder. Dus of we nu een eigen installatie moeten keuren of die van een concurrent, maakt geen verschil.” De keuring geldt voor alle noodstroomaggregaten die meer dan 20 kW aan vermogen opleveren en nu ook voor installaties die minder dan 500 uur per jaar worden gebruikt. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 65

ALTIJD IN BEDRIJF MET ONZE NOODSTROOMOPLOSSINGEN

Zonder stroom staat ons dagelijks leven stil. De toenemende vraag naar energie zet de leveringsbetrouwbaarheid enorm onder druk. Het is dus van groot belang dat uw organisatie een stroomstoring kan opvangen. Koninklijke Kemper en van Twist levert en onderhoudt al meer dan 80 jaar betrouwbare totaaloplossingen voor uw noodstroombehoefte. Hiernaast zijn wij sinds kort een SCIOS gecertiďŹ ceerde organisatie en bevoegd tot het uitvoeren van de wettelijk verplichte keuringen en inspecties aan noodstroominstallaties. Met deze keuring kunt u aantonen dat uw noodstroomtoepassing voldoet aan de eisen rondom de stookinstallaties in de huidige weten regelwetgeving.

MEER OP: WWW.KVT.NL/SCIOS Koninklijke Kemper en Van Twist Keerweer 62, 3316 KA Dordrecht

Tel.

+31(0)78 - 632 66 00

Postbus 156, 3300 AD Dordrecht

info@kvt.nl

INSTALLATIE & BOUW | 67

THEMA | Noodstroom

Rijkskantoor de Knoop.

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Elinex Power Solutions

‘WIJ ZORGEN ERVOOR DAT DE STROOM NOOIT UITVALT’ De afgelopen jaren is er veel veranderd in de relatie tussen aannemers en partijen in de infrastructuurketen. Waar de overheid vroeger als opdrachtgever alle touwtjes in handen had en de aannemer de uitvoering deed, zien we de afgelopen jaren nieuwe vormen van geïntegreerde contracten ontstaan. DB(F)MO – Design, Build, Maintain, (Finance) en Operate groeit in populariteit, met name in PPS-projecten. Een ontwikkeling waar Elinex Power Solutions, al meer dan dertig jaar specialist in noodstroomoplossingen en netspanningsrisico’s, perfect op inspeelt. In DB(F)MO-contracten speelt – bij de aanschaf van installaties – de onderhoudsperiode een bepalende belangrijke rol. “Wij kunnen hier perfect op inspelen”, aldus Bart van Raamsdonk, Manager Commercie bij Elinex Power Solutions. “Als grootste merkonafhankelijke leverancier én onderhoudsorganisatie van Nederland schrijven wij niet ons eigen product voor, maar zoeken wij actief naar de beste oplossing voor onze klanten. We volgen nieuwe technieken en toepassingen hierbij op de voet.”

IEDER Z’N VAK ‘Ieder z’n vak’ is Van Raamsdonks overtuiging. “Fabrikanten zijn specialist in de ontwikkeling van systemen en componenten, onder de beste omstandigheden. Dit staat echter los van de onderhouden beheerfase. Het opzetten van een lokale serviceorganisatie, met voldoende vakbekwame serviceengineers die de klant optimaal bedienen, is geen sinecure. Wij hebben ons hierin gespecialiseerd. In ons assortiment vind je een groot aantal UPS-en van onder andere Eaton, Kstar, Tecned en Huawei, waarvoor wij – van technisch advies en projectmanagement tot en met levering, installatie en 24/7 monitoring, service en onderhoud – alle werkzaamheden kunnen verrichten. Volledig afgestemd op de wensen van de klant.”

68 | INSTALLATIE & BOUW

Bart van Raamsdonk, Manager Commercie bij Elinex Power Solutions. (Foto: Evert Koning)

THEMA | Noodstroom

Als voorbeeld noemt hij Rijkskantoor de Knoop in Utrecht, waar Elinex in 2017 twee modulaire Huawei UPS-en gaat leveren voor de main equipment rooms, waaronder de technische ruimtes. “Daarnaast hebben we recent de Velsertunnel in de A22 tussen IJmuiden en Beverwijk én de Beneluxtunnel in Rotterdam van acht modulaire Huawei UPS-en voorzien. Waarbij we ook het meerjarig onderhoud voor onze rekening nemen.” Andere PPS-projecten zijn PI Zaanstad en het nieuwe Gerechtsgebouw in Breda.

PARADEPAARDJES Als eerste distributeur in West-Europa nam Elinex twee jaar geleden het Chinese Huawei op in het portfolio. “Een sterk merk dat – in tegenstelling tot de elektrotechnische conglomeraten – niet ontwikkelt door steeds nieuwe bedrijven op te kopen en zo extra kralen aan de ketting te rijgen, maar door flink te investeren in Research en Development. Dit zie je terug in de producten”, aldus Van Raamsdonk. “De Huawei UPS-en zijn echt de paradepaardjes van de markt.” Hiermee doelt hij onder andere op de modulaire opbouw van de noodstroomvoorzieningen. “Huawei bouwt vandaag de dag frames waarin niet alleen de powermodules, maar ook de bypass en connectivitymodules modulair worden geplaatst. Dit biedt grote voordelen voor het onderhoud en beheer, waarin reparatie steeds vaker plaatsmaakt voor vervanging. Storingen kunnen hierdoor sneller verholpen worden. In plaats van dat een fabrieksgetrainde engineer op locatie component voor component vervangt, totdat een euvel verholpen is, kan nu plug-and-play een complete module worden vervangen. Zodat de klant binnen no-time weer

‘up and running’ is. Indien de beheerder een reservemodule op voorraad heeft, kan hij dit zelfs zelf doen. Dit resulteert in zeer lage MTTR-cijfers.”

INDUSTRIE 4.0 Met de nieuwe ‘5000-E Series integrated UPS’ speelt Huawei in op de Industrie 4.0 gedachte; de vierde industriële revolutie waarin niet alleen steeds meer systemen aan elkaar gekoppeld kunnen worden, maar waarin ook aansturen of uitlezen op afstand steeds eenvoudiger wordt. “Huawei is van origine een communicatieorganisatie. Dat zie je terug in het nieuwste model”, aldus Van Raamsdonk. “In de ‘integrated UPS’ is een aantal features ingebouwd waardoor de UPS 24/7 gemeten kan worden op alle kritische componenten. Denk bijvoorbeeld aan de condensatoren, ventilatoren en batterijladers, waarvan continu de werking, aantal toeren en laadspanning wordt bijgehouden. Indien afwijkingen worden gemeten, wordt automatisch een melding verzonden, waarop wij direct actie kunnen ondernemen. Soms zelfs voordat de klant de storing heeft opgemerkt. Een enorme efficiencyslag in onderhoud en beheer is het resultaat.” Met de eigen ontwikkelde softwareoplossing EPMS (Elinex Power Management System) kan Elinex deze service ook aanbieden voor andere UPSsystemen, vertelt hij. “Zoals we doen voor het Erasmus MC, waarvoor we circa 150 UPS-en onderhouden.” Onderdeel van EPMS is het BACS-systeem (Battery Analysis & Care System) waarmee de batterij-installatie 24/7 gemonitord kan worden en de batterijspanning wordt gebalanceerd. Met een dertig procent langere batterijlevensduur tot gevolg. ❚

Demonstratie- en Testcentrum Elinex Power Solutions in Ridderkerk. (Foto: Evert Koning)

INSTALLATIE & BOUW | 69

THEMA | Noodstroom

Tekst: Gerard Vos

Beeldmateriaal: Zwart Techniek

VAN DE NOODSTROOM EEN DEUGD MAKEN “Je moet als bedrijf altijd klaar zijn voor stroomuitval. Noodstroomoplossingen zijn de verzekeringspremie voor bedrijfscontinuïteit.” Directeuren Eric Heijnsbroek en Paul van der Weiden van Zwart Techniek vertellen waarom noodstroomgeneratoren wereldwijd steeds vaker worden aangeschaft. Meerdere keren per jaar valt in Nederland grootschalig het elektriciteitsnet uit en zitten bedrijven zonder stroom. Daarnaast zorg fluctuatie in het elektriciteitsnet steeds vaker voor problemen. Eric Heijnsbroek: “Een elektriciteitscentrale draait continu, maar met duurzame energie voeg je op wisselende momenten wind- en zonne-energie toe aan het net. Daarmee zet je het net onder druk.” Reden dat noodstroomgeneratoren steeds onmisbaarder worden, denkt Heijnsbroek. “Plus, niemand wil toch meer dat iets opeens niet werkt?” Feit is dat steeds meer bedrijven de weg naar de Zwart Techniek weten te vinden.

TOTAALCONCEPT In tegenstelling tot veel andere aanbieders, bouwt Zwart Techniek zelf de

70 | INSTALLATIE & BOUW

noodstroomaggregaten. Of het nu gaat om open, omkaste of containerized oplossingen, alles is mogelijk: van kleine standaardsets, waar prijs het belangrijkst is, tot complexe oplossingen. Van der Weiden: “Het is veelal maatwerk. We kopen een motor en generator en assembleren deze zelf. De diesel- en gasgedreven generatorsets hebben een vermogensrange van 5 tot 5.000 kWe. Deze worden uitgebreid getest in onze testhal, op functie en vol vermogen en van 400 tot 11.000 volt.” De kracht van Zwart Techniek zit in het totaalconcept, vertelt Heijnsbroek. “Na het bestellen van een aggregaat begint de samenwerking pas. We leveren de projecten turnkey op, van design tot geïnstalleerd en getest op locatie. Na oplevering plegen we regelmatig onderhoud en staan we 24/7 paraat.”

THEMA | Noodstroom

Inmiddels heeft Zwart Techniek 6.750 sets geleverd in meer dan vijftig landen, die ze wereldwijd onderhouden. In Nederland gebeurt dit met KIWA- en SCIOS-keur. Heijnsbroek: “Anderhalf jaar geleden was er een grote stroomstoring in Noord-Holland. De bedrijven hadden daar veel last van. Wij hebben in deze regio zo’n vierhonderd sets staan en die zijn allemaal aangeslagen. Geen enkele klant zat die dag zonder stroom. Dat is iets waar we trots op zijn.”

BESTURINGSTECHNIEK Heijnsbroek vertelt dat Zwart Techniek ook steeds vaker wordt ingezet voor moeilijke oplossingen. “Met onze nieuwe besturingstechnieken kunnen we meerdere aggregaten met elkaar laten communiceren. Het moet allemaal synchroon lopen met elkaar. Als je met meerdere generatoren werkt, dan mag de stroom niet fluctueren natuurlijk.” Reden dat de generatoren worden aangesloten op een main control panel. Heijnsbroek: “In die besturingstechniek hebben we veel kennis en kunde gestopt. Want het systeem moet ook naadloos werken als een monteur één aggregaat aan het onderhouden is, als er een lange stroomuitval is of als het net opeens weer terugkomt.”

DUURZAME ENERGIE

100% BEDRIJFSCONTINUITEIT De noodstroomgeneratoren worden geleverd aan ziekenhuizen, datacenters, bankinstellingen, windmolenparken, parkeergarages en kantoorgebouwen. Van der Weiden: “De grote datacentra in Nederland maken gebruik van onze aggregaten. Die staan daar permanent. Een datacenter op Schiphol-Rijk heeft bijvoorbeeld een reeks generatoren die meer dan 25 MegaWatt aan noodstroom leveren.” Lachend: “Als de stroom uitvalt, kan iedereen gewoon blijven WhatsAppen.”

Om de kwaliteit te borgen, is een bedrijf als Zwart Techniek dan ook continu aan het innoveren. Momenteel ligt de focus op oplossingen voor zonne-energie, windenergie en dieselgedreven generatoren. Heijnsbroek: “Voor de Afrikaanse markt hebben we een off grid-oplossing ontwikkeld op zonne-energie, gas en diesel, met onze eigen testopstelling, zodat we maximaal milieuvriendelijk produceren met de energiezekerheid van gas of diesel.” De markt voor noodstroom is flink in beweging, signaleert Heijnsbroek. “We worden gelukkig goed gevonden door alle partijen. We zeggen altijd ‘we power your business’. Dat doen we al 86 jaar en dat hopen we nog heel lang voor onze klanten te doen.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 71

Geen Zorg! Zwart Techniek belooft continuĂŻteit in stroomvoorziening

Wilt u service voor stroomvoorziening, Zwart Techniek is uw partner

24 uur bedrijfszekerheid door Zwart Techniek

Ontwerp, productie, installatie, service, onderhoud, besturingstechniek van noodstroomvoorzieningen, powerpacks en energiecentrales.

ZWART Zwart Techniek bv

TECHNIEK We power your business!

Middenhavenstraat 76,1976 CM IJmuiden T +31 (0)255 53 03 04, E info@zwarttechniek.com

zwarttechniek.com

Kort nieuws Compacte verticale schoolunit van Swegon Auerhaan introduceert de COMPACT Air en COMPACT Heat units van Swegon. Dit zijn complete luchtbehandelings-WTW-units, die direct in de te ventileren ruimte worden geplaatst. Door de verticale opbouw van de unit is weinig vloeroppervlak benodigd en past de unit in elke ruimte. De aansluitingen voor verse buitenlucht en afvoerlucht zitten aan de bovenzijde. De units zijn voorzien van het zogenaamde IQnomic regelsysteem voor de regeling van de ventilatoren, warmtewisselaar, temperaturen, luchthoeveelheden en bedrijfstijden. Tevens is de unit voorzien van zomernachtkoeling, waarbij in de zomerperiode koele buitenlucht in de ruimte wordt gebracht. De COMPACT Heat is gelijk aan de COMPACT Air, maar kan ook gebruikt worden voor het opwarmen van de ruimte in recirculatiestand door middel van een krachtige luchtverwarmer. Omdat er geen kanalensysteem nodig is, kan de unit in enkele uren operationeel zijn, met lage montagekosten als gevolg. Naast toepassing in scholen kunnen de COMPACT Air en COMPACT Heat units ook toegepast worden in onder andere (kleine) kantoren, werkplaatsen, restaurants en soortgelijke ruimten. Meer informatie: www.auerhaan-klimaattechniek.nl

Linum Europe lanceert compleet vernieuwde website Linum Europe, leverancier van componenten en toebehoren op het gebied van klimaatbeheersing, ventilatie, airconditioning en horeca, gaat graag met de tijd mee. In dat kader lanceerde de vanuit Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en vanaf 2017 ook Zwitserland actieve groothandel recent een compleet vernieuwde website. “Onder het motto ‘We make it together’ bedienen we met ons totaalpakket HVAC-installateurs, constructeurs, fabrikanten en de vakhandel op maat”, zegt marketing manager Robbie Naessens. Die insteek vormt ook de basis van de nieuwe website. Het portaal is niet alleen sneller en makkelijker toegankelijker (ook voor mobiele apparaten), ook wordt op www.linum.eu in één oogopslag duidelijk wat het bedrijf onder meer de installatiemarkt te bieden heeft. “Ons complete gamma wordt op de nieuwe site middels de hoofdrubrieken Food, Cool, Storage, HVAC, Hardware en Aqua zeer overzichtelijk in woord en beeld weergegeven”, aldus Naessens. “Informatie over prijzen en voorraad kan worden verkregen met een speciale partnerlogin.”

Axiaal ventilatoren Systemair bieden veel mogelijkheden De nieuwe axiaal ventilator AXCPV wordt gekenmerkt door zijn nieuw ontworpen schoepenwiel en perszijdig gemonteerde geleideschoepen. Deze combinatie resulteert in een hoger drukbereik, verlaagt de interne drukverliezen en verbetert de efficiëntie van de ventilator. Dankzij het grote aantal mogelijke configuraties biedt de AXCPV veel meer toepassingsmogelijkheden dan welke andere standaardoplossing dan ook. Zo is deze ventilator verkrijgbaar in vijf verschillende afmetingen van 315 tot 500 mm, een schoepenwiel met verstelbare hoek voor maximale efficiëntie en perszijdig gemonteerde geleideschoepen Het unieke ontwerp verhoogt de efficiëntie en verlaagt het benodigde elektrische vermogen waardoor er voldaan wordt aan de ErP-eis. De AXCPV is geschikt voor bedrijfstemperaturen tot 55°C. Meer informatie: www.systemair.nl

Galletti introduceert A++ mini-warmtepomp Galletti heeft al een groot assortiment high efficiency warmtepompen van 12 tot 1.200 kW. Vanaf november is hier een reeks kleine luchtgekoelde omkeerbare warmtepompen aan toegevoegd (5,7 – 14,5 kW bij nominale temperaturen). De nieuwe MCI is uitgerust met een full-inverter (BLDC) compressor, EC-ventilatormotor en EC-circulatiepomp. Met het geavanceerde systeemmanagement, een elektronisch expansieventiel en een zeer efficiënte (AISI 316) platenwisselaar functioneert de MCI in de hoogste efficiëntie klassen (2 modellen label A+ en 3 modellen A++), waarmee momenteel hoge subsidies te verkrijgen zijn. Warm tapwaterproductie van 60°C wordt gegarandeerd tot een buitentemperatuur van -10°C. De MCI functioneert nog steeds als warmtepomp bij buitentemperaturen tot -20°C. Zoals alle modellen van Galletti is de MCI range ook Eurovent gecertificeerd. Meer informatie: www.airconair.com

INSTALLATIE & BOUW | 73

Voorkeur voor concentrisch!

UbiFit Concentrisch Push-Fit niet duur en super veilig! Ter bevordering van de veiligheid, adviseert de vereniging van rookgasafvoerfabrikanten Rogafa om voortaan te kiezen voor concentrische rookgasafvoeren voor nieuwbouw én bij renovatie. Concentrische systemen bieden, door de pijp-in-pijp constructie, een extra vangnet bij lekkages. Hierdoor wordt de kans op koolmonoxidevergiftiging sterk gereduceerd. Met Ubbink hoeft veiligheid niet duur te zijn! De voordelen van UbiFit Concentrisch Push-Fit • Eenvoudige installatie: voorzien van afstandhouders en geleidingsring • Uitzetting en krimp bestendig • Ruimte besparend • Eenvoudig in te korten: makkelijk uit elkaar te halen • Gebruik van water of glijmiddel is niet nodig • Minder beugelen: behoeft minder beugels dan parallelle situatie • Lagere prijsstelling dan de traditionele klembandsystemen! • Net zo duur als parallelle systemen!

Veiligheid is nog nooit zo voordelig geweest!

Ubbink, dat werkt wel zo makkelijk! www.ubbink.nl/concentrisch

Kort nieuws Isolectra start met gratis online cursussen Isolectra, marktleider op het gebied van stekerbaar installeren, biedt kosteloos cursussen aan voor monteurs en engineers. Stekerbaar installeren is hun eerste online cursus en bestaat uit verschillende onderdelen, zoals montage en engineering. Hierover wordt niet alleen theorie aangeboden, er wordt ook een aantal praktijkvoorbeelden behandeld. Als ‘examen’ beantwoordt de cursist een aantal testvragen. Als hij deze vragen goed beantwoordt, krijgt hij een certificaat en Isolectra registreert hem als gecertificeerd installateur. Zo kan een monteur of engineer eenvoudig aantonen dat hij kundig is. Bedrijven kunnen op deze manier snel en flexibel hun (ingeleende) personeel laten bijscholen zodat ze veiliger en efficiënter kunnen werken. Daarnaast kunnen werkgevers in de database van de Isolectra Academy eenvoudig checken of ‘hun mensen’ beschikken over de juiste kennis en vaardigheden. Hiermee komt de kwaliteit van het stekerbaar installeren op een hoger niveau.

Complete ventilatiebibliotheek op MEPcontent Air Spiralo® en Stabiplan introduceerden op de SUM 2016 de eerste complete ventilatiebibliotheek van het brede assortiment ventilatiekanalen en hulpstukken van Air Spiralo® in BIM. BIM-specialist Rick van Ammers vertelde hierover tijdens een subsessie op de Stabicad User Meeting, georganiseerd door Stabiplan BV. “Met de Air Spiralo® bibliotheek op MEPcontent.eu is het mogelijk om ventilatiesystemen veel efficiënter te ontwerpen en installeren. Omdat de data altijd actueel is, zijn lengtes en aansluitingen betrouwbaar. Dit biedt veel voordelen voor gebruikers, er kan immers direct besteld worden vanuit het BIM-model. Hierdoor weten installateurs dat de ventilatiesystemen die ze ontwerpen, kloppen en passen op de bouwplaats. Door aan het begin van het bouwproces PIM-data op orde te hebben, zal de foutmarge aan het eind van het bouwproces op de bouwplaats kleiner zijn. Uiteindelijk wordt hierdoor dus veel tijd en geld bespaard.”

Meer informatie: www.isolectra.nl

Meer informatie: www.airspiralo.nl

Heavy-duty connectoren voor outdoor-toepassingen

De nieuwste generatie AquaForce® met PUREtec™ koudemiddel

Voor het gebruik in zeer agressieve omgevingen zoals de spoorweg- of chemische industrie en in offshore-installaties introduceert Phoenix Contact heavy-duty connectoren van HEAVYCON ADVANCE Outdoor. De nieuwe outdoor-behuizingen zijn gemaakt van corrosie- en zeewaterbestendig spuitgietaluminium. Een zwarte poedercoating biedt nog extra corrosiebescherming. De doorgaans gebruikelijke aanbouwbehuizingen zijn bij HEAVYCON ADVANCE niet nodig. Zo ontstaan compacte interfaces met slechts geringe bouwhoogten. Ze bieden een optimale bekabelingruimte en besparing op de montage- en materiaalkosten. De outdoor-behuizingen zijn in de bouwgrootten B6, B10, B16 en B24 in hoge en lage bouwvorm leverbaar. De UV-bestendige Viton-pakking sluit direct op het montagevlak af. HEAVYCON ADVANCE Outdoor bereikt beschermklasse IP68/IP69K. Dankzij de schroefvergrendeling is de verbinding betrouwbaar vergrendeld en kan deze, anders dan bij een beugelvergrendeling, niet door onbevoegden worden geopend.

Carrier heeft onlangs zijn nieuwste generatie AquaForce koelmachines en warmtepompen met HFO R-1234 geïntroduceerd. Dit koudemiddel behoort tot de PUREtec generatie van koudemiddelen voor de lange termijn en heeft een zeer laag aardopwarmingsvermogen, met een GWP lager dan 1*. Carrier ondersteunt hiermee het HFK-afbouwschema zoals vereist door de F-gassenverordening van de Europese Unie. PUREtec vervangt HFC R-134a, een koudemiddel dat tot nu toe werd gebruikt voor schroefkoelmachines en warmtepompen. In vergelijking met units die R-134a gebruiken, levert de AquaForce met PUREtec tot vijf procent meer energie-efficiëntie, wat zorgt voor een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen tot tien procent en het verkrijgen van ecologische gebouwcertificaten zoals LEED®, BREEAM® en HQE™ bevordert. De volledige reeks lucht-water en waterwater schroefkoelmachines en warmtepompen maken gebruik van technologieën met zowel vaste als variabele toerentallen, variërend van 270 kW tot 1.320 kW bij koelen en van 300 kW tot 1.900 kW bij verwarmen. De combinatie van het PUREtec koudemiddel en de Carrier technologie verlegt de bedrijfslimieten van warmtepompen zodat water tot 85°C kan worden geproduceerd. Door het aanzienlijk vergrootte werkgebied kan de nieuwe 61 XWH-ZE warmtepomp voldoen aan de vereisten van alle hoge temperatuurstoepassingen, zoals stadsverwarming, de verwarming van ruimtes, de productie van huishoudelijk warm water of procesverwarming.

Meer informatie: www.phoenixcontact.nl

Meer informatie: www.carrier.nl/HFO

Met UV-bestendige afdichtingen en speciale poedercoating zeer geschikt voor buitentoepassing.

INSTALLATIE & BOUW | 75

Kort nieuws Directiewisseling bij Barcol-Air B.V. Barcol-Air B.V., gevestigd te Purmerend, maakt bekend dat wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd Algemeen Directeur, de heer J.P. (Jaap) van Deijk, heeft besloten om per 1 november 2016 zijn functie neer te leggen. De heer Van Deijk is 28 jaar verbonden geweest aan Barcol-Air B.V. , waarvan de laatste veertien jaar in de functie van Algemeen Directeur. Inmiddels is de heer B. (Bart) Lem in dienst getreden als zijn opvolger. De heer Lem heeft negentien jaar werkervaring opgedaan in de dienstverlening, utiliteit, installatie-techniek en infrastructuur. Daarvoor heeft hij Technische Bedrijfskunde gestudeerd aan de Technische Universiteit te Twente. Barcol-Air B.V. is een zelfstandige dochter van SIG Air Handling the Netherlands B.V.. De directie dankt de heer Van Deijk voor de door hem geleverde inspanningen en wenst hem alle goeds toe. Met de aanstelling van de heer Lem is het bedrijf ervan overtuigd een waardige opvolger te hebben gevonden voor deze uitdagende functie. Meer informatie: www.sigairhandling.nl

EasyFit 50 ‘ZR’ als concrete ventilatieoplossing voor luchtdichte constructies

optimale aansluiting op het houten kozijn verzekeren. Ook de montagetijd kan hierdoor aanzienlijk worden gereduceerd, dankzij de moeiteloze integratie in een gefreesde sleuf. Kleine veranderingen op het eerste gezicht, maar wel veranderingen die merkbaar leiden tot betere prestaties. Meer informatie: www.duco.eu

Marcel Vree wint prijsvraag Simon de Haas Afgelopen september was in Hardenberg de Installatie Vakbeurs. Dé beurs voor installatietechniek in Nederland. Ook Simon de Haas was aanwezig als exposant. Op haar stand informeerde het bedrijf bezoekers over het diensten- en Directeur Simon de Haas Mart Schoemaker (links) productengamma. Zo met prijswinnaar Marcel Vree (rechts). werden er een aantal sanitairproducten uit het assortiment radiatoren, een zonnestroomboiler en waterontharders getoond. Met dit laatste product was er in samenwerking met Consens-us uit Zwolle een leuke winactie. De winactie luidde: ‘Raad het aantal zoutblokjes in de glazen pot en maak kans op een WaterBoss waterontharder t.w.v. € 1.295,-’.De winnaar van deze actie is Marcel Vree van installatiebedrijf Tijhaar-Vilsteren. Recent heeft hij de waterontharder uit handen van Mart Schoemaker (directeur van Simon de Haas) in ontvangst genomen. Waterontharders zijn dé oplossing tegen kalk. Bijkomend voordeel is dat een waterontharder bespaart op onder andere schoonmaakmiddelen, wasmiddelen en energiekosten. En zacht water draagt een steentje bij aan een zachte huid en een beter milieu, omdat agressieve ontkalkingsmiddelen niet meer nodig zijn. Meer informatie: www.simondehaas.nl en www.consens-us.nl

Strukton Worksphere verbreedt dienstenpakket

Met de introductie van EasyFit 50 ‘ZR’, een nieuwe en uiterst eenvoudige ventilatieoplossing, sluit Duco aan op de trend van luchtdicht bouwen. Vanuit de vraag van de markt is het zelfregelende ventilatierooster EasyFit 50 ‘ZR’ ontwikkeld. Dit rooster combineert het beste van twee werelden. Zo biedt dit rooster voor ‘onzichtbare’ compacte kalfplaatsing alle voordelen van de DucoFit 50 ‘ZR’, maar werd het doorontwikkeld met het oog op een maximale luchtdichtheid (tot klasse 3) en een nog snellere plaatsing. Het rooster is immers voorzien van afgeronde kopschotten die niet enkel een

76 | INSTALLATIE & BOUW

Recent maakte Wilee Techniek bekend dat het onderdeel zal uit gaan maken van Strukton Worksphere. Het in Leeuwarden gevestigde Wilee Techniek is een moderne productie- en procesautomatiseerder. De specialisten van Wilee Techniek hebben gedetailleerde proceskennis van de food- en nonfoodsector. Strukton Worksphere biedt zijn klanten in de industriële markt een (voedsel)veilig, energiezuinig en gestroomlijnd productieproces met zo kort mogelijke doorlooptijden. De overname van Wilee Techniek met zijn activiteiten van ontwerp tot en met de implementatie in het automatiseringsproces is een goede aanwinst voor het realiseren van de doelstellingen van Strukton Worksphere in het industriële marktsegment. Beide bedrijven delen hun kennis en ervaring, maar vullen elkaar ook aan binnen specifieke technieken marktgebieden. Gezamenlijk bieden ze hun klanten een breder scala aan diensten en producten. Meer informatie: www.struktonworksphere.nl

Kort nieuws Digitaal gereedschap voor de bouw

Met de introductie van DiviD, een innovatieve app voor de bouwindustrie, wordt de samenwerking tussen projectmanagers en uitvoerders in projecten merkbaar verbeterd. Met DiviD zijn alle projectleden online met elkaar verbonden. Je ontvangt live updates en deelt met een paar klikken razendsnel gegevens met collega’s. DiviD zorgt ervoor dat je als projectmanager continu up-to-date bent over de voortgang van je projecten. Deze oplossing zorgt voor betere communicatie tussen het kantoor en de bouwplaats. Met DiviD op zak weten de projectleden op de bouwplaats precies waar zij wat moeten doen en wanneer iets opgeleverd moet worden. Als je iets verholpen of afgemaakt hebt, toon je met behulp van foto’s en een beschrijving aan dat het actiepunt gereed is om goedgekeurd te worden. Ook op het kantoor zorgt het platform voor efficiënte communicatie en monitoring door overzichtelijk de uitvoeringen van de teamleden te volgen. Coördineren was nog nooit zo tijdbesparend. Via de app en het controlpanel hebben projectmanagers altijd direct inzicht in de voortgang. Zo kun je gemakkelijk werk verdelen en snel bijsturen. De DiviD app kan op elk mobiel apparaat en PC geïnstalleerd worden. Meer informatie? www.dividapp.com

Balkenende feliciteert Duco met verdienstelijke realisaties Recent viel Luc Renson als CEO van Duco Ventilation & Sun Control de eer te beurt om voormalig minister-president Jan Peter Balkenende te ontmoeten. Tijdens dit gebeuren loofde Balkenende de WestVlaamse ventilatie- en zonweringfabrikant om zijn verdienstelijke realisaties en innoverende rol in de Nederlandse markt van ventilatie. “Dat een aanvankelijk kleinere speler is uitgegroeid tot de Europese top 3 op het gebied van ventilatie en tegelijk vasthoudt aan zijn lokale verankering is geen evidentie”, stelt Jan Peter Balkenende. Hij noemde Duco een concreet voorbeeld van een bedrijf met een goed concept, een creatieve en innovatieve aanpak en veel doorzettingsvermogen, dat in staat is om internationaal mee te draaien aan de top. Balkende feliciteerde CEO Luc Renson persoonlijk voor de uitstraling van zijn bedrijf en de continue investering in innovatie. Meer informatie: www.duco.eu

Geïntegreerd geluid- en gesproken woord in ontruimingsalarminstallatie Met het VX-3000 introduceert TOA, fabrikant van commerciële- en professionele audioapparatuur en beveiligingssystemen een nieuw en volledig geïntegreerd geluid- en gesproken woord ontruimings alarminstallatie. Het systeem combineert de functionaliteiten van een gesproken woorden een geluidsinstallatie en zorgt voor een weergave in een Pro-Sound kwaliteit. De hoge mate van integratie en het toepassen van de nieuwste technieken spaart veel ruimte en reduceert de warmteontwikkeling. Door de geringe hoeveelheid systeemcomponenten is er een minimum aan bekabeling nodig en zijn de verbruikskosten laag. De klasse D geïntegreerde versterkermodules, welke in drie verschillende vermogens beschikbaar zijn, laten zich eenvoudig in- en uitbouwen. Dankzij de schaalbare systeemopzet met maximaal 512 zones, 256 oproepposten en 128 audio ingangen kan het systeem zowel in kleine als in grote installaties worden ingezet. Middels software updates zal het systeem voorzien worden van extra functionaliteiten zoals ANC en uitgebreide DSP. Meer informatie: www.toa.eu

Vaillant introduceert cv-ketel met CO-sensor Uit recent onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt dat er meer ongelukken met koolmonoxide gebeuren dan voorheen werd aangenomen. De Onderzoeksraad adviseert in zijn onderzoeksrapport fabrikanten van ketels en rookgasafvoersystemen om extra veiligheidsmarges in te bouwen. Met de introductie van de ecoTEC exclusive met ingebouwde CO-sensor, geeft Vaillant gehoor aan dit advies. De ecoTEC exclusive van Vaillant is een doorontwikkeling van de huidige, moderne cv-ketel en focust zich op de veiligheid in huis. De geïntegreerde CO-sensor schakelt de ketel automatisch uit zodra de CO-concentratie in de verbrandingsgassen te hoog wordt. Naast veiligheid is de ecoTEC exclusive ook een zeer duurzame hr-combiketel. De ketel beschikt namelijk over het Green iQ-label dat deel uitmaakt van Vaillants nieuwe, milieuvriendelijke en slimme productlijn met hoge duurzaamheidcriteria. Tevens heeft de ketel in combinatie met een vSMART-slimme thermostaat een A+label voor verwarming. Daarnaast is de ketel heerlijk comfortabel. De ecoTEC exclusive levert namelijk ruim 16, 20 of 22 liter warm water per minuut, afhankelijk van de warmwaterbehoefte en de gekozen capaciteit. Meer informatie over de nieuwe ecoTEC exclusive is te vinden op: www.kiesvoorvaillant.nl

INSTALLATIE & BOUW | 77

Kort nieuws 17 meter hoge schachtkanaal bij nieuwe distributiecentrum Ahold Door slim gebruik te maken van een hijskraan heeft Vink Systemen op het project Distributiecentrum Ahold in zeer korte tijd een zeventien meter hoog schachtkanaal met afmetingen van drie bij vier meter kunnen plaatsen. Door de kanaaldelen deels al in de fabriek te koppelen en de dampdichte isolatie vooraf aan te brengen, is tevens bereikt dat de kwaliteit van de isolatie en de luchtdichtheid ook bij de na montage onbereikbare achterkant en zijkant kon worden gewaarborgd. Hoewel deze manier van werken door Vink Systemen wel vaker op projecten wordt toegepast, was het hijsen van dit schachtkanaal door zijn omvang toch wel uitzonderlijk. Meer informatie: www.vinksystemen.nl

Nieuwe laagspanningsenergie verdeler voor monitoring Op de recent gehouden Elektro Vakbeurs in Hardenberg introduceerde Schneider Electric en Eltechna Paneelbouw de Masterpact MTZ en de PowerTag. De PowerTag monitort de stroom en belasting op het laagste niveau binnen een nieuwe laagspanningsenergie verdeler. Hiermee krijgt de installateur beter inzicht in het gedrag van de belasting en besef ten aanzien van het noodzakelijk preventief onderhoud. Gericht energie besparen kan met de Masterpact MTZ zonder aan comfort in te leveren. Hierbij wordt door het monitoren van de belasting een grotere beschikbaarheid van de installatie gewaarborgd. De integratie in een gebouwbeheerssysteem is eenvoudig dankzij de open ethernet verbinding. Informatie van alle gebruikersgroepen is transparant en beschikbaar via één ethernet verbinding uit de verdeelkast. Hierdoor krijgt de gebruiker meer informatie over het energieverbruik en het gedrag van de belasting. Daarnaast kan de gebruiker met zijn smartphone de Masterpact MTZ instellen en uitlezen voor metingen en storingsanalyse. Meer informatie: www.eltechna.nl

‘Water. Energy. Life is het motto van ISH 2017' Van 14 tot 18 maart 2017 vindt weer de tweejaarlijkse ISH plaats in Frankfurt am Main Tijdens de ISH zullen opnieuw meer dan 2.400 exposanten, waaronder markten technologieleiders uit Duitsland en het buitenland voor het eerst hun wereldnoviteiten presenteren. De ISH is in verschillende thema’s opgedeeld. In het gedeelte ISH Water zullen duurzame sanitaire oplossingen en innovatief badkamerdesign getoond worden. Hierbij worden uiteenlopende aspecten zoals design, gezondheid, wellness, comfort, maar ook het spaarzame gebruik van grondstoffen en drinkwaterhygiëne behan-

78 | INSTALLATIE & BOUW

deld. In het gedeelte ISH Energy en Aircontec zal alles rond het thema energie-efficiëntie en comfort in gebouwen draaien. Hier zijn belangrijke trends te vinden op het gebied van efficiënte opkomende technologieën en intelligente gebouwtechniek. Maar ook de digitale verwarming en de hiermee verbonden toenemende integratie van IT in innovatieve verwarmingstechnologieën zal een onderwerp zijn – gebundeld onder het hoofdthema "Overstap op nieuwe energiebronnen met toekomst – wij hebben de oplossingen". Bezoekers kunnen hier kennis maken met het totale spectrum aan innovatieve gebouwsysteemtechniek. Op het gebied van de koeltechniek zullen onder andere moderne ventilatiesystemen voor huizen worden gepresenteerd, en zullen dus ook de thema's energie-efficiëntie en comfort in huizen en centrale en decentrale oplossingen voor nieuwbouw en sanering worden behandeld. Het zal bovendien gaan over de technische uitdagingen van een milieuvriendelijke klimaat- en ventilatietechniek. Meer informatie:www.ish.messefrank

Nederland loopt voorop in BIM “We are BIM live” was het thema van de SUM 2016, de grootste BIM praktijkdag voor de installatiebranche, georganiseerd door Stabiplan en MEPcontent. Ruim 600 deelnemers waren aanwezig in de Van Nelle Fabriek: zowel adviseurs, E- en W-installateurs, groothandels, leveranciers en fabrikanten die zich lieten inspireren en leren door het delen van ervaringen met BIM. Een groot aantal interessante projecten kwam aan de orde tijdens de subsessies van onder andere van Deerns, Unica, Hoffman Elektro, DWT-groep, Van Aalst Elektro en ABT. Uiteraard kwamen ook de nieuwste Stabiplan ontwikkelingen aan bod: zo werd de nieuwe support portal gelanceerd en werd er een preview van Stabicad 11 gegeven. Dat Virtual Reality niet langer science-fiction is, maar bouwprocessen efficiënter maakt, werd duidelijk tijdens de indrukwekkende presentatie van Johan Schlingmann, manager product management bij Stabiplan. Met de Microsoft HoloLens inspecteerde Schlingmann een Remeha ketel en een Duijvelaar Hydrofoorunit. Ook werd er ‘even’ een 3D installatie in de zaal gezet. De deelnemers zagen live hoe technische data en onderhoudscijfers uit het BIM-model werden opgeroepen met de HoloLens. Ten slotte werd BIMme: de nieuwe supportportal gelanceerd met community functionaliteit. Hét platform om kennis te delen met duizenden actieve medegebruikers. Meer informatie: www.stabiplan.nl

DELABIE werkt met BIM DELABIE stapt mee in de BIM werkmethodiek en biedt de meest gevraagde referenties aan als intelligent 3D-model. De bestanden zijn vrij te downloaden op hun website: www.delabiebenelux.com. Twee formaten zijn beschikbaar: REVIT en IFC. Een lijst van de beschikbare BIM-objecten is te raadplegen op: www.delabiebenelux.com/nl/onze-diensten/bim-bestanden Naast een grafische 3D voorstelling, integreren de ‘slimme’ objecten belangrijke technische gegevens van het aanbod van DELABIE dat bestaat uit 5 assortimenten en de mogelijkheid biedt aan de verschillende eisen en verwachtingen van de klanten en voorschrijvers te beantwoorden: - Kranen voor utiliteit - Kranen voor ziekenhuizen en zorginstellingen - Toegankelijkheid en hygiëne accessoires - Sanitaire toestellen in RVS - Specifieke kranen. Meer informatie: www.delabiebenelux.com

OVER KWALITEIT DOEN WIJ NIET LUCHTIG! Productie

Montage

precies zoals u het nodig heeft c: 100 m: 65 y: 0 k: 0

Service De Amert 424 5462 GH Veghel T. 0413 36 90 00 www.brago.nl

voorgeÃ¯soleerde kunststof luchtkanalen

12-01-15 21:10

Wat wij met de modulaire oplossingen van Big Foot Systems voor deze klanten deden, kunnen we beslist ook voor u. Bel ons.

LINUM EUROPE BV

e Vraag d e ervic HVAC S 6 1 gids 20

HVAC

COOL

Oosterparkweg 35H 2985 SX Ridderkerk T: 0180-46 35 88 F: 0180-46 35 69 info-nl@linum.eu www.linum.eu

16.054

Brago-Advertentie-90x130mm-2015-V2.indd 2

HEERENVEEN | Thialf

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Marco Lubbers

THIALF: NOG ALTIJD IJSKOUD DE BESTE LAAGLANDBAAN TER WERELD Wat Wimbledon is voor tennis en Madison Square Garden voor basketbal, is Thialf voor de internationale schaatssport. Het ijsstadion is onlangs grondig gerenoveerd en gemoderniseerd waardoor het – naast de snelste – nu ook de meest duurzame laaglandbaan ter wereld is. Het nieuwe Thialf verbruikt minimaal vijftig procent minder energie dan het oude. Onder andere een warmtereflecterende schil, de installatie van een warmtekoudeopslag én een uitgekiende luchtbehandeling dragen hieraan bij.

80 | INSTALLATIE & BOUW

Thialf kent een lange en rijke historie. De bouw van één van de eerste kunstijsbanen van Nederland startte al in 1966, waarna een jaar later de opening volgde. In 1986 werd de 400-meterbaan overdekt, waarna al snel alle wereldrecords sneuvelden en Thialf internationaal erkend werd als hét centrum van de schaatssport. Om die positie te behouden, is in 2012 besloten het ijsstadion te vernieuwen.

HEERENVEEN | Thialf

Hiervoor werd een ambitieus stadionconcept ontwikkeld, waarin topsporters de ideale omstandigheden wordt geboden om te trainen én te winnen. Bouwteam Thialf, bestaande uit Ballast Nedam, Croonwolter&dros, Warmtebouw Utrecht, Aronsohn raadgevende ingenieurs, DWA en Peutz vertaalde het concept naar de praktijk. Half oktober is het nieuwe Thialf opgeleverd. In januari, tijdens het EK schaatsen allround en sprint zal duidelijk worden hóe snel de nieuwe laaglandbaan is. Op de tribune zit dan in ieder geval Henk Overeem, directeur van W- en S-installateur Warmtebouw Utrecht. Hij kijkt terug op een uitdagend project: “Aan het ontwerp lag een uitgebreid Programma van Eisen ten grondslag, met daarin verschillende eisen ten aanzien van het binnenklimaat, dat niet mag worden beïnvloed door omstandigheden van buiten. Daarbij moesten we minimaal vijftig procent energie besparen ten opzichte van de oude situatie, terwijl het nieuwe Thialf in oppervlakte aanzienlijk is vergroot.”

ENERGIEBESPARING Om hieraan te voldoen, heeft Warmtebouw Utrecht een keur aan maatregelen genomen. “Stonden er in het oude Thialf nog ruim twintig cv-ketels, in de nieuwe situatie wordt alle warmte uit de ijsinstallatie benut om ruimtes én tapwater te verwarmen”, vertelt Overeem. “In het nieuwe stadion is geen gasaansluiting te vinden.” Door de indeling in baansecties kan ijsmeester Beert Boomsma perfect inspelen op de behoefte van de schaatsers, vertelt hij. “Voor elk deel van de baan kan hij een optimale ijskwaliteit creëren, zonder dat meer energie wordt verbruikt dan noodzakelijk.” Om de geklimatiseerde ijsbaan heen is in samenwerking met de bouwkundig aannemer een thermische bufferzonde gecreëerd, die – vergelijkbaar met een thermosfles – invloeden van buiten naar binnen elimineert. “Hiertoe is onder andere de luchtbehandelingsinstallatie aangepakt, met nieuwe luchtbehandelingskasten en luchtverdeelinstallaties.” De zestien luchtbehandelingskasten, die onder de tribunes zijn geplaatst, hebben een totaal debiet van circa 380.000 m³/h. “Circa 50.000 m³/h hiervan komt ten gunste van de ijsbaan, 25.000 m³/h ten gunste van het middenterrein en 55.000 m³/h ten gunste van de tribunes”, vertelt Michel Roobol, hoofd verkoop bij KE Fibertec, dat verantwoordelijk is voor alle textiele luchtverdeelslangen in het project. “Tussen het publiek en de ijsbaan wordt 120.000 m³/h lucht verplaatst, om te voorkomen dat warme en vochtige ‘vervuilde’ lucht vanaf de tribunes het ijs op kunnen stromen. Tijdens grote evenementen kan – indien nodig – de luchthoeveelheid in het middengebied worden gehalveerd, waarna extra luchtverversing kan plaatsvinden op de ijsbaan of in het publieke deel.” Het minimale luchtdebiet voor het middenterrein is 25.000 m³/h, vertelt hij. “Deze stand wordt gekozen tijdens wedstrijden.

Tijdens recreatief gebruik is het luchtdebiet instelbaar tussen 25.000 en 50.000 m³/h. Deze getallen gelden ook voor de binnenste ring. Halvering van de 25.000 m³/h is dus niet aan de orde.”

OPTIMALE OMSTANDIGHEDEN De luchttechnische eisen van Thialf waren zeer specifiek, uiterst streng en moeilijk te realiseren. Sommige eisen waren zelfs enigszins tegenstrijdig. Zo moest de ijsbaan geoptimaliseerd worden voor zowel de sporters (atletische prestaties) als de toeschouwers (comfort). “Voor het behoud van de ijsvloer werd een temperatuur van 0˚C op 0,4 meter boven het ijs voorgeschreven, met een maximale luchtvochtigheid van 3 g/kg en een luchtsnelheid van 0,15 m/s”, vertelt Gerjo de Zeeuw, algemeen directeur bij KE Fibertec. “Voor het comfort van topsporters gold op 1,5 meter boven het ijs een temperatuureis van 14-16˚C. Om hieraan te voldoen, hebben we verschillende afmetingen en diameters, uitblaaspatronen en uitblaastemperaturen onderzocht. Al onze bevindingen zijn getoetst door een Computational Fluid Dynamics (CFD), dat de keuzes van onze engineers tot in de kleinste details bevestigde, waarna we met de productie en montage zijn gestart.” Het luchtverdeelsysteem is opgebouwd uit verschillende delen, vertelt De Zeeuw. “Boven het middenterrein hebben we twee rechte slangen gemonteerd. De ijsbaan heeft in de bochten een luchtslang in een radius gekregen in plaats van segmenten, waardoor de afstand van de slang tot aan het ijs is op iedere plek identiek is. Hierdoor kunnen we een exacte luchtsnelheid garanderen.” Uit esthetisch oogpunt hebben alle slangen een gelijke diameter gekregen. “Wel is gekozen voor verschillende typen en patronen nozzles”, vertelt Roobol. “Op aanvraag van de ijsmeester zijn in de slangen schotten geplaatst, waardoor gevarieerd kan worden met luchthoeveelheden per sectie. Dit komt niet alleen ten gunste van de ijskwaliteit, maar ook van de energierekening.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 81

Urimat watervrije urinoirs

Jets vacuüm toilet systeem

Smixin ‘touchless’ handen was units

Waterbesparing tot 120.000 lt. per urinoir/per jaar

Spoeling met slechts 1,2 lt. water

90% waterbesparing

Leiding Ø 50 mm.

60% zeepbesparing

Hygiënisch Inkomsten mogelijk via reclame

60% papierbesparing

nieu

BioCompact Environmental Technology B.V. - Nikkelstraat 7 - 2984 AM Ridderkerk tel. 088 368 00 90 - www.biocompact.nl - info@biocompact.nl

16230637_Biocompact.indd 1

25-11-16 11:27

Samen werken aan een duurzame toekomst

Kolkensloane 4 • 9114 AG Driezum info@damstra.nl • www.damstra.nl

HEERENVEEN | Thialf

Projectinfo WATERVRIJE URINOIRS Het duurzame karakter van het vernieuwbouwde Thialf komt onder meer tot uitdrukking in de geplaatste sanitaire installaties. Met de levering van 81 Urimat watervrije urinoirs leverde BioCompact Environmental Technology hieraan een aanzienlijke bijdrage. Ed Standaart, algemeen directeur/eigenaar van het Ridderkerkse bedrijf, licht toe. “In navolging van onder andere luchthavens, restaurantketens, ziekenhuizen, stadions, attractieparken en universiteiten heeft ook Thialf gekozen voor dit waterbesparend, milieuvriendelijk en uiterst hygiënisch product.” Het Urimat watervrije urinoir van Zwitserse makelij is leverbaar in polycarbonaat, porselein en sinds kort ook in rvs. Het is een hoogwaardig en ecologisch verantwoord product, uitgerust met een unieke en gepatenteerde geurafsluiter, de zogenaamde MB-ActiveTrap. “Deze leidt de urine via een verticaal membraan rechtstreeks naar het rioleringssysteem”, legt Standaart uit. “Zodra de toevoer van urine stopt, wordt het met een reinigingssysteem geïntegreerde membraan luchtdicht afgesloten en kunnen er geen geuren meer ontsnappen.” Dit principe leidt in de vernieuwde Friese schaatstempel tot een flinke reductie van het waterverbruik. “Het membraan gaat ruim 6.000 plasbeurten mee”, aldus Standaart. “Op jaarbasis kan dit alles een besparing opleveren van maar liefst 100.000 liter kostbaar drinkwater en 17,5 kilogram minder CO2-uitstoot. Per urinoir, welteverstaan.”

KE Fibertec biedt u de oplossing! KE Fibertec is dé specialist in het ontwerpen, adviseren, leveren, installeren en onderhouden van textiele luchtverdeelslangen. KE Fibertec beschikt over zeven vakkundige en gekwalificeerde montage teams. KE Fibertec heeft een eigen wasserij voor het reinigen van de textieleluchtverdeelslangen, waardoor schonelucht blijft gewaarborgd.

Meer weten over Air the way you want? Kijk op www.ke-fibertec.nl

‘AFVALWATER THIALF HEERENVEEN GAAT GEZUIVERD HET RIOOL IN’ IJsstadion Thialf Heerenveen is onlangs grondig gerenoveerd en gemoderniseerd, waarbij ook het restaurant niet is vergeten. In opdracht van Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V. heeft Nering Bögel advies uitgebracht over de vetafscheider ten behoeve van de restaurantkeuken inclusief alle toebehoren, waarna de specialist in afwatering en afvalwaterbehandeling ook de levering van de benodigde producten heeft verzorgd. “Gekozen is voor een betonnen NeBo integraal vetafscheider, die voorkomt dat plantaardige en dierlijke oliën en vetten evenals slib in het riool terechtkomen”, vertelt Frans Lenders namens Nering Bögel BV. “Hierdoor kunnen de rioolzuiveringsinstallaties niet alleen beter hun werk doen, maar gaan ze ook veel langer mee. Daarnaast is dit uiteraard beter voor het milieu.” Voor dit project heeft Nering Bögel een afscheider geadviseerd en geleverd met een nominale grootte van 7 l/s en een slibvang van 700 l, conform de norm NEN-EN 1825, gezien de grootte van de keuken en het grote aantal waterverbruikers en -afvoeren. “Daarbij is een kunststof controleput geleverd, die achter de vetafscheider is geplaatst, zodat de gemeente of andere vergunningverlenende instantie – indien gewenst – eenvoudig het afvalwater (effluentwaarde) van Thialf kan controleren.” Nering Bögel biedt een zeer uitgebreid assortiment afscheiders voor plantaardige en dierlijke oliën en vetten, in diverse materialen en uitvoeringen. De NeBo vetafscheiders zijn leverbaar met een losse of geïntegreerde bezinkselafscheider. De afscheiders voldoen aan de NEN-EN 1825 en zijn standaard voorzien van een CE-markering. Optioneel kunnen ze met een KOMO-productcertificaat volgens BRL5252 worden geleverd. De vetafscheiders zijn onder andere geschikt voor toepassing in cafetaria, restaurants, grootkeukens, slagerijen en in de voedingsen genotsmiddelenindustrie.

Bouwinfo AANNEMER Ballast Nedam/Heddes Bouw en Ontwikkeling BV ARCHITECT Zwarts & Jansma Architecten BOUWMANAGEMENT Ballast Nedam INSTALLATIES Warmtebouw Technische Installaties (W), Croonwolter&dros (E), Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V. (W)

LUCHTVERDELING KE Fibertec Benelux B.V. VETAFSCHEIDERS RESTAURANTKEUKEN Nering Bögel WATERVRIJE URINOIRS BioCompact Environmental Technology

Edisonweg 11 3291 CK Strijen T: 078 - 674 8888 F: 078 - 674 4621 info@ke-fibertec.nl

INSTALLATIE & BOUW | 83

Werken aan water

Op Nering Bögel kunt u bouwen

Gebaseerd op meer dan 150 jaar ervaring biedt Nering Bögel doordachte oplossingen voor afwatering en afvalwaterbehandeling. Van deskundige advisering, levering van producten en systemen tot en met nazorg. Naast standaard producten en systemen, levert Nering Bögel uiteraard ook systemen op maat. Gedegen advies, een breed assortiment met een uitstekende prijskwaliteitsverhouding en een prima service. Dat is waar Nering Bögel voor staat. Het programma van Nering Bögel is in vrijwel alle materialen en uitvoeringen leverbaar en bestaat o.a. uit:

• • • • • • • • • •

Afwatering Dakafvoeren Afvoerputten Goten Afdekkingen en roosters Vloerluiken Straat/trottoirkolken Putafdekkingen Pompputten Spindelschuiven Terugslagkleppen

Afvalwaterbehandeling Olie/benzine-afscheiders Vetafscheiders Meet- en controleputten Septic tanks IBA-systemen Regenwater-hergebruiksystemen Emulsiesplitsers Ozoninstallaties Filtratiesystemen Biologische waterhergebruiksystemen

Afwatering en afvalwaterbehandeling

Nering Bögel bv Graafschap Hornelaan 155 Postbus 3, NL-6000 AA Weert Tel.: +31 (0)495 - 574 574 Fax: +31 (0)495 - 574 570 E-mail: info@neringbogel.nl Internet: www.neringbogel.nl

HEERENVEEN | Thialf

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Marco Lubbers

‘FRIESE INSTALLATIES VOOR NIEUW THIALF’ Thialf Heerenveen is de afgelopen jaren grondig vernieuwd. Op de plek van het oude ijsstadion is een geheel nieuwe topschaatsbaan gebouwd, waarvoor Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V. verschillende werktuigbouwkundige installaties heeft geleverd. “In opdracht van Warmtebouw Technische Installaties hebben wij de riolering-, hemel- en vuilwaterinstallaties mogen leveren, evenals een koud- en warmwaterinstallatie”, vertelt Hedzer van der Heide, Projectmanager bij Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V.. “Daarnaast hebben we in het pand een brandbestrijdinginstallatie voorzien en alle sanitaire installaties gerealiseerd.” De werkzaamheden liepen zeer naar wens, vertelt hij. “Al zorgde de drukte op de bouw soms voor uitdagingen. Een strakke plan-

ning en wekelijks overleg waren nodig om alle processen in goede banen te leiden, zodat het bouwtreintje op stoom bleef.”

LOKALE PARTIJ “We erg trots dat we aan dit prestigieuze project hebben mogen meewerken en dat Warmtebouw Technische Installaties het werk aan een Friese partij heeft gegund”, vertelt Van der Heide, waarbij hij benadruk dat Thialf Heerenveen niet het eerste project is dat beide bedrijven samen

uitvoeren. “In het verleden hebben we ook Winkelcentrum Bilgaard in Leeuwarden gerealiseerd. Daarnaast verzorgen we regelmatig onderhoudswerkzaamheden voor Warmtebouw, onder andere in winkelpanden bij ons in de buurt.”

VAN ALLE MARKTEN THUIS Koninklijke Damstra Installatietechniek B.V. is specialist in alle aspecten van de installatietechniek, voor de utiliteits- en woningbouw, zorg en welzijn, onderwijs, horeca en industrie, voor nieuwbouw en renovatie. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan nieuwe, duurzame technieken, waaronder de installatie van zonnepanelen, warmtepompen, LED-verlichting, zonneboilers, grijswatersystemen en warmtekrachtkoppelingen. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 85

ROTTERDAM | BIM Live|SUM 2016

Tekst: Margot Visser

Beeldmateriaal: Aad Hoogendoorn

BIM DOEN WE SAMEN

86 | INSTALLATIE & BOUW

ROTTERDAM | BIM Live|SUM 2016

Erken dat BIM realiteit is. Deel je successen én teleurstellingen. Dat was de belangrijkste boodschap tijdens BIM Live|SUM 2016. Ruim zeshonderd belangstellenden woonden het door Stabiplan georganiseerde evenement voor de installatiebranche bij in de Van Nellefabriek in Rotterdam. Niemand kan zijn ogen er nog voor sluiten, BIM is realiteit. De ontwikkelingen gaan snel. Nederland loopt zelfs voorop in Europa met een BIM adoptie van meer dan vijftig procent. “We zijn met z’n allen keihard aan het werk om BIM te implementeren”, stelt managing director Gijs Willem Sloof. Maar hoe zorg je ervoor dat je die ontwikkelingen kunt bijbenen? Hoe begin je met BIM? Hoe voorkom je dat het misgaat? “Deel je ervaringen. Niet alleen je successen maar ook je teleurstellingen”, zegt Edwin Schalk, business development director. “Dat gaan we vandaag doen, maar hopelijk gaan jullie de deur uit in het besef dat je gewoon de telefoon kunt pakken en elkaar kunt bellen.”

KLANTENPANEL Vier ketenpartijen vertelden tijdens de plenaire ochtendsessie over hun ervaringen met BIM. “Begin ergens en je zult merken dat de olievlek vanzelf groter wordt”, is het advies van Michiel van Wijk, internationaal BIM manager bij Deerns. Arjan van Haperen, directeur Projecten Zuid van Unica benadrukt het belang van het vieren van successen. “Tijdens interne bijeenkomsten laten we zien wat BIM ons kan bieden. Van daaruit enthousiasmeren we onze mensen. Goed voorbeeld doet volgen.” Leverancier Barcol-Air is volop bezig om haar processen af te stemmen op BIM. “We hebben afgelopen jaar onze handelsdata verrijkt en willen meer selectiedata van producten toevoegen. Installateurs kunnen die data inlezen om bestellingen te doen en calculaties te maken”, vertelt commercieel directeur Johan Mes. Tekenaar/engineer Martijn Visscher van Breman werkt sinds enige tijd met

Stabicad for Revit. Voordelen zijn volgens hem de nauwkeurigheid van de berekeningen, heldere communicatie en duidelijke coördinatie. “Het resultaat van de pilot is tot nu toe verbluffend.”

‘WE ZIJN BIM LIVE’ Om het delen van ervaringen met BIM te ondersteunen, lanceert Stabiplan de community BIMme. “Hier kun je vragen stellen over praktijkproblemen en vind je een overzicht van eerder gestelde vragen”, legt business process manager Marnix Leune uit. “BIMme is op elk device beschikbaar en is vanaf vandaag live.” Een demonstratie van Stabicad 11 maakt duidelijk wat de nieuwste features van dit programma zijn. “De kracht van goede content is de maakbaarheid en bestelbaarheid, alle fabrikanteninformatie zit erin. Daarnaast gaat Stabiplan E-learning aanbieden. Hiermee brengen we de nieuwe features naar jullie desktop”, vertelt commercieel directeur Ruud Kats. Ook geïntegreerd berekenen speelt een grote rol. Naast het verder ontwikkelen van de bestaande rekenmodules zullen modules voor gasleidingberekening en kabelberekening toegevoegd worden. Daarmee heeft Stabicad for Revit rekenfunctionaliteit beschikbaar om alle leidingsystemen in een bouwwerk geïntegreerd te berekenen of controleren, gebaseerd op lokale standaarden en normen. Een sciencefictionachtig programmaonderdeel is de demonstratie van de Microsoft HoloLens door manager productmanagement Johan Schlingmann. Hij laat zien hoe deze nieuwe toepassing werkt in de praktijk. De aanwezigen konden tijdens de lunchpauze zelf ervaren hoe het is om met 3D hologrammen te werken.

WORKSHOPS EN MASTERCLASSES Na een hilarische afsluiting van de ochtendsessie door Jan van Setten volgde een gezellige lunch in de oude Tabaksfabriek, waar verschillende fabrikanten en partners van Stabiplan hun nieuwste producten presenteerden. Het middagprogramma was ingevuld met een breed scala aan workshops en masterclasses waarin BIM-projecten van klanten centraal stonden. Onder meer Unica, Deerns, Hoffman Elektro, ABT, Van Hoften Installatietechniek, DWT Groep, Van Galen Installatietechniek, adviesbureau Sweegers en de Bruijn, A. De Jong Groep, Amphia Ziekenhuis en I-Commit vertelden over hun praktijkervaringen met BIM. Rond vijf uur werd SUM 2016 afgesloten met een gezellige netwerkborrel. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 87

THEMA | Vloerverwarming

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Kampmann GmbH

CONVECTORPUTVERWARMING SPEELT IN OP ACTUELE WOONTRENDS In woningen, kantoorgebouwen en ook hotelkamers worden steeds vaker grote schuifpuien en glas tot aan de grond toegepast, waardoor niet alleen meer daglicht naar binnen stroomt maar ook de grens tussen binnen en buiten vervaagt. Om te voorkomen dat radiatoren het zicht naar buiten belemmeren, worden steeds vaker alternatieve verwarmingstechnieken toegepast. Zoals convectorputten, die niet alleen energetisch maar ook esthetisch hoge ogen gooien. Bij convectorputten denken nog veel mensen aan de oude bouwputten met radiatoren van vroeger, die weliswaar behaaglijke warmte afgeven en koudeval voor het raam tegengaan, maar gelijktijdig ook moeilijk te reinigen zijn. “Onder andere vanwege de grote afmeting en diepte”, weet Jacques Jageneau, Sales Manager Western Europe bij Kampmann GmbH. “Met de introductie van vloerverwarming dacht men het ‘ei van Columbus’ te hebben gevonden, maar in de praktijk blijkt niets minder waar. Doordat vloerverwarming de lucht te weinig verwarmt, wordt door veel gebruikers discomfort ervaren, veroorzaakt door de koudeval langs glasoppervlakken die tot wel anderhalve meter de ruimte in stroomt voordat de vloerverwarming dit opvangt.” De klachten brachten Kampmann GmbH op het idee om een alternatief voor de oude convectorputten te ontwikkelen. Met de voordelen van toen, maar zonder de nadelen. “Het resultaat is onze Katherm-familie, een serie convectorputverwarmingen voor de verwarming en koeling van ruimtes, de afdekking van restwarmte en/of de afscherming van koude lucht voor grote glaspartijen.” De Katherm-familie omvat een serie kanaalputten van maximaal twintig centimeter diep, die bovendien veel smaller zijn dan de bouwputten van weleer. “De kanalen kunnen niet alleen eenvoudig – door één persoon – met de stofzuiger worden gereinigd, ook het comfort is verder verbeterd”, vertelt Jageneau. “Door-

88 | INSTALLATIE & BOUW

dat alle kanalen zijn uitgerust met een ventilator wordt warme lucht geforceerd door de ruimte verplaatst, waardoor temperatuurverschillen in de ruimte – waaronder koudeval – worden voorkomen. Een optimaal comfort is het resultaat.”

VERWARMEN EN KOELEN IN ÉÉN SYSTEEM Voor wie niet alleen wil kunnen verwarmen maar ook met het systeem wil koelen, ontwikkelde Kampmann GmbH de Katherm HK, die niet alleen hoge ogen gooit in de woningbouw maar ook in hotelkamers en kantooromgevingen, waar de koelvraag vaak een stuk groter is. “Om niet alleen warmte maar vooral

THEMA | Vloerverwarming

GERINGE INBOUWHOOGTE Met een inbouwhoogte van 130 tot 190 mm leent Katherm HK zich vooral voor nieuwbouwprojecten. Voor renovatieprojecten en situaties waarin de inbouwhoogte beperkt is, introduceerde Kampmann GmbH afgelopen zomer de Katherm QK nano convectorputverwarming, met een inbouwhoogte van slechts zes centimeter. “Met dit kanaal kunnen we in negentig procent van de verbouwingsvragen voorzien”, aldus een trotse Jageneau. “Het verwarmingssysteem is fluisterstil, terwijl toch voldoende energie wordt geleverd om de ruimte comfortabel te verwarmen.” Speciaal voor het systeem werd een nieuw filigraan FineLine rooster ontwikkeld met een zeer lage diepte, die – net als alle andere roosters van Kampmann GmbH – in een kleur naar keuze verkrijgbaar is. “Hiermee bieden we voor elke woon- of werksituatie wat wils.” ❚

ook koude op een juiste, comfortabele manier door de ruimte te verspreiden, is de Katherm HK uitgerust met een krachtige EC-ventilator die niet alleen fluisterstil maar ook zeer energie-efficiënt opereert. Verwarming en koeling zijn in één kanaal geïntegreerd, wat installatietechnisch grote voordelen biedt. Tegen een kleine meerprijs kunnen we ook de ventilatie in het systeem meenemen, waarbij de uitblaasmond in het kanaal wordt geïntegreerd.”

Convectorputten van de marktleider Katherm HK – De convectorput voor verwarmen en koelen

n gemete : s n e volg

EN 164

30 ann

Kampm Met zijn Katherm-convectorputten staat het Duitse bedrijf Kampmann reeds sinds decennia bekend voor zijn kwaliteit en betrouwbaarheid in zijn service en producten. Dankzij zijn geoptimaliseerde uitblaastechnologie voldoet Kampmann probleemloos aan de nieuwe EU norm EN 16430. Kampmann.nl

INSTALLATIE & BOUW | 89

THEMA | Vloerverwarming

Tekst en beeldmateriaal: Thermaglas

NEGENTIG KILOMETER VLOERVERWARMINGSLEIDING IN VERNIEUWD THIALF Thialf en vloerverwarming, aan deze combinatie denk je niet direct als je het hebt over het onbetwiste schaatscentrum van de wereld. “Dat klopt”, beaamt Bert van Loenen, directeur van Thermagas Nederland. “In eerste instantie denk je aan koeling, ijs, wereldrecords en topprestaties. Het schaatsseizoen is inmiddels in volle gang en records worden weer gebroken, maar ook in de voorafgaande periode waarin Thialf in Heerenveen compleet is vernieuwd, zijn topprestaties geleverd. Maar dan met name op energie-technisch gebied!” Warmtebouw Utrecht heeft met een ongelofelijk grote inspanning de complete installatie voor de ijsvloer vervangen. Alle warmte uit de ijsinstallatie wordt benut. Samen met een warmtepomp en bodemenergie vormt dit het kloppend hart van een duurzaam en gasloos Thialf. “Natuurlijk is de ijsvloer het hart van het schaatscentrum, maar daarnaast is er veel meer gebeurd in Thialf. Om het bestaande stadion is een nieuwe ring gebouwd, de zogenaamde omloop. Hierin zijn diverse ruimten gesitueerd zoals een nieuwe entree, kantoren, kleedruimtes, perskamer, fitnessruimtes en diverse hospitalityruimtes. In al deze ruimtes is door de professionele vakmensen van Thermagas, in opdracht van Warmtebouw Utrecht, vloerverwarming aangebracht. Ook de projectbegeleiding hiervoor is door ons verzorgd”, vertelt Van Loenen.

TOPPRESTATIES OP HET HOOGSTE NIVEAU Het Programma van Eisen voor het nieuwe Thialf was niet alleen gericht op de realisatie van de snelste laaglandschaatsbaan ter wereld, maar ook op het voldoen aan zeer hoge energieprestatie-eisen. Vloerverwarming van Therma-

90 | INSTALLATIE & BOUW

gas was dan ook een logische keuze. “Onze vloerverwarming is niet alleen energiezuinig, maar ook goed regelbaar. Zo is ook het middenterrein, waar de schaatsers zich voorbereiden op de wedstrijd, voorzien van vloerverwarming. Topsporters hebben van alles het beste nodig om tot topprestaties te komen. Dat verwachten ze van het ijs, het stadion en alle voorzieningen en faciliteiten eromheen”, zegt Van Loenen.

STERK IN MAATWERK Er zijn in Thialf door Thermagas 47 vloerverwarmingsverdelers geplaatst, totaal voorzien van 463 groepen. Maar liefst negentig kilometer vloerverwarmingsleiding is gebruikt om één en ander te realiseren. Thermagas wil graag een partner zijn voor de professionele installateur. “Het leveren van maatwerk vloerverwarming en vloerkoeling én het ontzorgen van de installateur is een belangrijke kracht van ons. Elk gebouw is anders, dus dat betekent dat niet voor elk gebouw dezelfde installatie kan worden ontwor-

THEMA | Vloerverwarming

service gaat verder dan het leveren van vloerverwarmingssystemen. Voor de meeste projecten worden – in opdracht van installateurs – onze professionele vakmensen ingezet voor het adequaat en vakkundig monteren van de systemen. Ook de projectbegeleiding wordt dan door ons verzorgd.”

UNIEK PROJECT “Thialf was voor ons een bijzonder project”, aldus Van Loenen. “Wij zijn er trots op dat wij in opdracht van Warmtebouw Utrecht aan dit unieke project hebben mogen meewerken. Ons werk zit er op, in november heeft de oplevering plaatsgevonden. Het is nu de beurt aan onze schaatsers. Er zullen nog veel records worden gebroken op de perfecte ijsvloer!” ❚

pen. Maatwerk is dus noodzakelijk om voor elk project de meest optimale oplossing te bieden, vertaald naar het juiste systeemontwerp. Door bijvoorbeeld de grote verscheidenheid aan componenten, zoals Espace verdelers en de vele leverbare systeemoplossingen, is Thermagas in staat dit te realiseren.” Van Loenen vervolgt: “Wij zijn sterk in het leveren op maat. In de huidige tijd worden grote projecten vaak gefaseerd uitgevoerd. Zo ook in Thialf, met een doorlooptijd van ruim anderhalf jaar, inclusief een tijdelijke onderbreking tijdens het schaatsseizoen van 2015. Om de installateur te ontzorgen, is het daarom van belang dat de materialen op het juiste moment geleverd worden. Maar ook bij kleinere opdrachten zijn just-in-time leveringen belangrijk. Onze

VLOERVERWARMING EN -KOELING

De kracht van

Platinastraat 21

8211 AR Lelystad

; basis voor uw succes!

e info@thermagas.nl

i www.thermagas.nl

t +31 (0)320 211 450

INSTALLATIE & BOUW | 91

THEMA | Vloerverwarming

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: MG Vloerverwarming

‘VLOERVERWARMING IS SPECIALISTENWERK’ In steeds meer nieuwbouw- en renovatieprojecten wordt vandaag de dag gekozen voor vloerverwarming. Niet alleen vanwege het comfort, maar ook vanwege het energetische aspect. Om een optimale installatie te realiseren, is naast kwalitatief hoogwaardig materiaal ook vakkennis onontbeerlijk. Dat erkent ook MG Vloerverwarming, dat het hele vloerverwarmingstraject uit handen neemt. Van de offerteaanvraag tot en met de installatie ter plaatse. deze materialen wordt standaard een tekening van de betreffende woning bijgeleverd, waarop de monteur in één oogopslag kan zien hoe de vloerverwarming gelegd moet worden en wat de gewenste locaties zijn voor verdelers en regelaars.

KWALITEIT “Onze monteurs realiseren op vakkundige wijze de vloerverwarming en regeling”, vertelt Michiels. “Alle monteurs zijn goed opgeleid, waardoor een hoge kwaliteit gewaarborgd is. Na de montage wordt het systeem uitvoering getest, waarbij ook afpersrapporten worden gemaakt. Om klanten het resultaat te tonen van de gerealiseerde vloerverwarming en regeling, worden er gedurende het project foto’s gemaakt.” Deze foto’s worden door de monteur verstuurd naar de afdeling planning en uitvoering en van hieruit doorgestuurd naar de klant. “De klant is hierdoor volledig op de hoogte dat de betreffende kavel is afgerond en de werkzaamheden zijn voltooid. De kavel wordt netjes opgeruimd, waarna het project wordt afgerond. Kortom: wij nemen het complete vloerverwarmingstraject voor onze klanten uit handen. Van offerteaanvraag tot en met de daadwerkelijke installatie ter plaatse en het aansluiten van de regeling.” ❚ “Op het moment dat een offerte-aanvraag bij ons binnenkomt, wordt deze steevast toegekend aan een collega van het projectbureau, die vervolgens aan de slag gaat met het maken van een offerte”, vertelt directeur Milenko Michiels. “Hierbij wordt gebruikgemaakt van ons in eigen beheer ontwikkelde online calculatieprogramma, waarin exact kan worden aangegeven in welke ruimte de klant welke verdeler wenst, hoeveel meter buis gebruikt moet worden en of de verdeler moet kunnen verwarmen en/of koelen. En zo zijn er nog veel meer mogelijkheden, die in het programma eenvoudig inzichtelijk worden gemaakt en worden berekend.”

JUST-IN-TIME EN JUST-IN-PLACE LEVERING Na akkoord van de offerte ontvangen klanten altijd een opdrachtbevestiging, vertelt Michiels. “Waarna onze engineeringsafdeling met het tekenwerk van start gaat. Na akkoord neemt de afdeling planning en uitvoering het project op in de planning, naar aanleiding van de wensen van de klant. Vervolgens gaan onze monteurs aan de slag.” Een goede werkvoorbereiding is essentieel voor de planning en uitvoering, vertelt hij. “De werkvoorbereiding maakt aan de hand van de offerte bestelbonnen voor alle materialen die in het project benodigd zijn. Deze materialen worden just-in-time op het project aangeleverd, bij het juiste kavel en conform planning. Zodat de monteurs snel en efficiënt hun werk kunnen doen en er geen onnodige bouwtijd – en bouwkosten – verloren gaan.” Bij

92 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Vloerverwarming

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: Thor Vloerverwarming

EEN VERWARMDE VLOER ÓF VLOERVERWARMING Met zo’n dertig jaar ervaring in de installatiebranche startte Albert Roso in 2012 zijn eigen bedrijf. Met Thor Vloerverwarming timmert hij sindsdien vanuit Hoofddorp driftig aan de weg om particuliere en zakelijke opdrachtgevers een hoogwaardige en bovenal maatgerichte vloerverwarmingsoplossing te bieden. Daarmee voorziet Roso naar eigen zeggen in een grote behoefte. “Veel aanbieders beschikken over onvoldoende kennis om een deugdelijk, comfortverhogend systeem aan te kunnen leggen. Er wordt nog heel veel gerommeld. En dat is hartstikke jammer.” Wanneer Roso met een klant rond de tafel gaat, stelt hij steevast de vraag of deze een verwarmde vloer óf vloerverwarming wil. “Iemand kiest voor vloerverwarming omdat men eerst en vooral verzekerd wenst te zijn van de hoogst mogelijke comfortwaarde. Die aansluit bij de persoonlijke behoefte en het gebruiksdoel van de betreffende ruimte. Dat moet altijd de insteek zijn. Je kunt dus niet, zoals vele doen, de calculatie van vloerverwarming baseren op een radiatorsysteem. Dat kan gewoon niet, simpelweg omdat je in beide gevallen andere warmteafgiftematerialen gebruikt. Daarnaast is er sprake van verschillende temperatuurtrajecten. Een radiator geeft stralingswarmte, terwijl vloerverwarming een statische warmteafgifte biedt. Met als gevolg dat je overal in de ruimte nagenoeg dezelfde temperatuur bereikt. De basis van het ultieme comfort.”

MIX Voor dat ultieme comfort tekent Thor. Het doordacht mixen van de uitgebreid aanwezige technische kennis en kunde met een zorgvuldige keuze van de toe te passen materialen garandeert altijd een oplossing op maat. “Elke wens is verschillend en vereist dus telkens een andere invulling”, aldus Roso.

THOR

VLOERVERWARMING BV “Die bieden we dan ook. Daartoe werken we nauw samen met diverse gerenommeerde fabrikanten, zoals Rehau.” De marktgerichte aanpak van het bedrijf heeft inmiddels geresulteerd in een fraaie lijst van referentieprojecten in de woning- én utiliteitsbouw. Zo verzorgde Thor door heel Nederland de vloerverwarming binnen diverse appartementencomplexen, scholen en kantoorgebouwen. “Een mooie bevestiging van de door ons geboden expertise én aanpak”, aldus Roso. ❚

THOR Vloerverwarming BV Bolstralaan 27 2132PJ Hoofddorp Tel: +31(0)6 57263044 E-mail: info@thorvloerverwarming.nl INSTALLATIE & BOUW | 93

UTRECHT | Neudeflat

Tekst: Patricia van der Beek

Beeldmateriaal: A3 Architecten

Ook installaties worden volledig ingericht op nieuwe bestemming

MARKANTE NEUDEFLAT BEGINT TWEEDE LEVEN Een bijzondere transformatie in de Utrechtse binnenstad. De Neudeflat, het markante kantoorpand tussen kasteel Drakenburg en het voormalige Hoofdpostkantoor, zal binnenkort dienstdoen als hoogwaardig appartementengebouw. Met respect voor het oorspronkelijke ontwerp van Hugh Maaskant realiseert De Nieuwe Norm 88 appartementen in de Neudeflat. DME Installatietechniek is verantwoordelijk voor de elektra. “Begin 2014 betrok De Nieuwe Norm ons bij dit transformatieproject”, vertelt projectleider Sander Glasbergen van DME Installatietechniek. “We keken samen naar de mogelijkheden en stelden een plan op. Via een aanbestedingstraject kregen we de opdracht uiteindelijk gegund.”

STRIPPEN EN OPBOUWEN De opdracht van DME Installatietechniek omvat alle elektra van de appartementen, op de verdiepingen twee tot en met zestien. Daarnaast draagt de installatiespecialist zorg voor de complete videofooninstallatie en algemene voorzieningen. Glasbergen: “In oktober 2015 ging de verbouwing van start. Het gebouw werd gesaneerd en van boven naar beneden compleet gestript, inclusief de oude installaties. Van daaruit wordt alles opgebouwd. Onze werkzaamheden startten in juni 2016.”

TREIN VAN WERKZAAMHEDEN “De renovatie in het gebouw vindt plaats in een trein van werkzaamheden”, vervolgt Glasbergen. “Eerst monteert de aannemer de woningscheidende wanden. Daarop plaatsen wij de dozen en de zakeinden, waarna de wanden worden dichtgemaakt. De montage van de plafonds en de installaties in de plafonds volgt daarna.” Overige werkzaamheden van DME Installaties bestaan uit het leveren en monteren van groepenkasten, het aanbrengen van armaturen in de plafonds van de gangen en het installeren van het videofoonsysteem bij zowel de appartementen als de entree. “Elk appartement krijgt zijn eigen nutsaansluiting”, zegt Glasbergen. “Daar treffen we nu de voorzieningen voor.” DME Installaties draait mee in de lean planning die de betrokken partijen voor de renovatiewerkzaamheden opstelden. “Binnen deze strikte plan- en werkmethode moeten we flexibel inspelen op de veranderingen die inherent zijn aan renoveren”, benadrukt Glasbergen. “Momenteel voeren we op verschillende verdiepingen werkzaamheden uit. Eind 2016 leveren we naar verwachting op.” ❚

Bouwinfo ONTWIKKELING De Nieuwe Norm, Rotterdam EN UITVOERING ARCHITECT A3 architecten, Rotterdam DIRECTIEVOERING draaijer+partners bv, Groningen CONSTRUCTEUR IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam INTALLATIEADVISEUR J. van Toorenburg BV, Den Haag INSTALLATIES DME Installatie Groep B.V., Moerkapelle (E),

BOUWPERIODE BOUWSOM

94 | INSTALLATIE & BOUW

Bevico B.V., Barendrecht (MV), Spijker Klimaatservice B.V., Den Haag (loodgieterswerk + CV) oktober 2015 – eind 2016 € 6.800.000,-

ASPEREN | Sportaccommodatie De Wiel

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: MVIE Audiovisuele Techniek

STATE-OF-THE-ART AUDIO-INSTALLATIE ZORGT VOOR OPTIMALE BEZOEKERSBELEVING IN DE WIEL Onder grote belangstelling van inwoners en vertegenwoordigers van gemeente en provincie is eind augustus sportaccommodatie De Wiel officieel geopend. De sportaccommodatie is een burgerinitiatief van onder meer zaalsportverenigingen WHV volleybal, WHV gymnastiek, BC Wammes badminton en voetbalvereniging VV Asperen en is in recordtempo gerealiseerd. Tegen minimale bouwkosten, maar zonder in te boeten aan kwaliteit. MVIE Audiovisuele Techniek bracht een complete geluidsinstallatie aan in het gebouw, ten behoeve van (achtergrond-)muziek en omroep, waarbij een koppeling is gemaakt met de brandmeldinstallatie. Daarbij zijn state-of-the-art oplossingen gebruikt voor een zeer aangename sporten bezoekersbeleving, vertelt AV-adviseur Peter Versteegh van MVIE. “In opdracht van sportstichting De Wiel hebben wij een gecentreerde Apart audio-installatie geleverd voor ontruiming bij calamiteiten, omroep tijdens evenementen en muziekweergave in de sporthal, de kantine van VV Asperen en café De Wiel. Daarbij hebben we al het installatiewerk verzorgd, van het trekken van de kabels tot en met de fijne afstemming en uitleg aan gebruikers.”

INDELING IN SECTIES In de sporthal installeerde MVIE een systeem met zes balbestendige, horizontaal gemonteerde luidsprekers, die eenvoudig te bedienen zijn, vertelt

ERVAAR MVIE!

BEELD

Versteegh. “Indien gewenst kan niet alleen de sporthal, maar ook de geluidsinstallatie in zones worden gescheiden, waarbij iedere zone zijn eigen muziek kan afspelen. Lokale aansluitpunten in de wand maken dit mogelijk. Deze zijn geschikt voor smartphones en mp3-spelers. Alle geluidsinstallaties in het gebouw zijn onderling met elkaar verbonden. In het geval van brand kan iedere installatie dan ook worden ‘overruled’.”

OPTIMALE MUZIEKBELEVING Zowel in de kantine van VV Asperen als in café De Wiel staat een zogenaamd Pubset systeem, bestaande uit vier luidsprekerkasten en twee subwoofers, voor een optimale muziekbeleving tijdens (kampioens-)feesten en evenementen. “Op diverse plaatsen hebben we ook beeldschermen geplaatst, waaronder in de voetbalkantine en bij de entree. Deze schermen zijn ideaal voor narrowcasting toepassingen.” ❚

GELUID

MVIE ontwerpt, levert en installeert audiovisuele oplossingen in uw project.

T. 088 5 333 111 | mvie.nl

INSTALLATIE & BOUW | 95

THEMA | Rookgasafvoersystemen

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Burgerhout

‘ VEILIGHEID BEGINT MET BEWUSTWORDING’ Een gasinstallatie kan pas goed functioneren, wanneer een goede rookgasafvoer wordt geïnstalleerd. Belangrijker nog: deze afvoer is cruciaal voor de veiligheid van bewoners. Deze cruciale veiligheidsgedachte is voor Burgerhout één van de belangrijkste drijfveren in hun bedrijfsvoering. De specialist in systemen voor rookgasafvoer en ventilatie en onderdeel van de internationale M&G Group begeleidt, onder andere naar aanleiding van het onderzoeksrapport ‘Koolmonoxide Onderschat en onbegrepen gevaar’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, installateurs en stakeholders in de markt naar een veilige installatie. In de afgelopen decennia heeft een flinke verschuiving plaatsgevonden, als het gaat om regelgeving rondom gasinstallaties. “Waar in het verleden iedere nieuwe gasinstallatie werd geïnspecteerd is, onder andere onder invloed van deregulering, die verantwoordelijkheid steeds meer bij de installateurs zelf komen te liggen”, weet Henk Bruining, manager Innovatie bij Burgerhout. “Daarbij liggen prijzen onder druk, waardoor niet alleen bezuinigd wordt op materialen maar ook op installatietijd. Installateurs moeten steeds sneller werken, waardoor fouten op de loer liggen. Het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft de gevolgen hiervan zeer duidelijk gemaakt.” In het rapport staat bijvoorbeeld dat maar liefst 46 procent van de koolmonoxideongevallen ontstaat door moderne cv-installaties, weet Bruining. “En niet door de keukengeisers en cv-ketels van vroeger, zoals velen dachten. De deregulering in de regelgeving én tijdsdruk zijn hier mede debet aan. Problemen die je niet oplost door nieuwe producten in de markt te zetten, maar door installateurs en stakeholders bewust te maken van de problemen én mogelijke oplossingen. Daarin investeren wij flink.”

96 | INSTALLATIE & BOUW

BEWUSTWORDING “Wij verzorgen al enige jaren trainingen voor installateurs en opdrachtgevers zoals woningcorporaties, waarin het belang van het veilig installeren van rookgasafvoeren de boventoon voert”, vertelt Felix Fonville, Accountmanager bij Burgerhout. “Want om een veilige(re) woonomgeving te kunnen creëren, is bewustwording bij alle betrokkenen onontbeerlijk. Van het belang van veilige installaties, van de montagevalkuilen én van de

gevolgen hiervan voor bewoners. Installateurs moeten weer de tijd en ruimte krijgen om hun werkzaamheden goed te kunnen verrichten. Zoals ze ook in hun eigen woning zouden doen.” Naast de trainingen verzorgt Burgerhout ook webinars en seminars over de veiligheid van rookgasafvoeren. Het bedrijf zoekt regelmatig de offline en online media op en neemt actief deel aan beurzen, om de markt te informeren.

THEMA | Rookgasafvoersystemen

de installateurs uit te leggen hoe de producten geïnstalleerd moeten worden, om een optimale veiligheid te garanderen. Deze handleidingen worden niet alleen standaard meegeleverd met de producten, maar zijn ook terug te vinden op vernieuwde de website.

KOOLMONOXIDE- EN BRANDVEILIGE INSTALLATIE Door het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid ‘Koolmonoxide, Onderschat en onbegrepen gevaar’ en de initiatieven die naar aanleiding hiervan zijn opgestart, is het afgelopen jaar een andere wind gaan waaien in de installatiemarkt. Veel installateurs hebben het afgelopen jaar de overstap gemaakt naar concentrische systemen, die de risico’s op koolmonoxidevergiftiging kunnen verkleinen. Echter geldt ook voor deze systemen dat ze volgens de voorschriften geïnstalleerd moeten worden. “Hierin begeleiden wij installateurs actief”, vertelt Fonville. “Burgerhout biedt sinds jaar en dag concentrische systemen. Recent hebben we echter een nieuw systeem geïntroduceerd, waar bij de ontwikkeling nóg

beter is gekeken naar de behoeften en valkuilen van de installateur. Het resultaat is TwinSafe; het meest complete concentrische rookgasafvoersysteem waarbij wij een schachtaansluiting leveren met een volledig geïntegreerd brandmanchet.” Het TwinSafe PP concentrisch Push-Fit systeem is eenvoudig in elkaar te schuiven, vertelt hij. “De robuuste metalen luchttoevoerbuis heeft bovendien het voordeel dat het eenvoudig kan worden vastgezet met twee parkers, waarmee een trekvaste verbinding wordt gerealiseerd. TwinSafe is eenvoudig in te korten en makkelijk te verwerken. Bovenal heeft het systeem minder beugels nodig dan een parallel systeem. De uitzetting van de kunststof binnenpijp is fabrieksmatig in de constructie geborgd.” Naast standaard woningbouw is Twinsafe zeer geschikt voor montage in stapelbouw, dankzij de introductie van de unieke schachtaansluiting met geintegreerd brandmanchet. Hiermee kan niet alleen een koolmonoxideveilige, maar ook brandveilige installatie worden gerealiseerd. ❚

Onder andere Henk Bruining heeft zijn bijdrage geleverd in verschillende branchecommissies én samen met Uneto-VNI is een reeks monteursbijeenkomsten geïnitieerd. Door Rogafa – waarin Burgerhout vanaf het allereerste begin participeert – is de checklist Het Nieuw Beugelen uitgegeven, die installateurs helpt om een veilige installatie te realiseren. Als aanvulling hierop heeft Burgerhout de montagehandleidingen geüpdatet. In plaats van teksten gebruikt Burgerhout hierin simpele pictogrammen, om

INSTALLATIE & BOUW | 97

KIES VOOR CONCENTRISCH! VOOR NIEUWBOUW- EN RENOVATIEPROJECTEN

UNIE

KOOLMOMOXIDEVEILIG, BRANDVEILIG KOOLMOMOXIDEVEILIG, BRANDVEILIG KOOLMOMOXIDEVEILIG, BRANDVEILIG EN MEER INSTALLATIEGEMAK EN MEER INSTALLATIEGEMAK KOOLMOMOXIDEVEILIG, BRANDVEILIG EN MEER INSTALLATIEGEMAK Het TwinSafe concentrisch Push-Fit systeem is eenvoudig en compact Het TwinSafe concentrisch Push-Fit systeem is eenvoudig en compact EN MEER INSTALLATIEGEMAK te installeren. Hiermee bespaart u fors op installatietijd, u ‘pusht’ alles Het TwinSafe concentrisch Push-Fit systeem is eenvoudig en compact te installeren. Hiermee bespaart u fors op installatietijd, u ‘pusht’ alles Het TwinSafe concentrisch Push-Fit systeem is eenvoudig compact eenvoudig in elkaar. Debespaart hele route van cv-ketel naar dakdoorvoer is te installeren. Hiermee u fors op installatietijd, uen ‘pusht’ alles eenvoudig in elkaar. De hele route van cv-ketel naar dakdoorvoer is te installeren. Hiermee u fors op te installatietijd, uinstallatie‘pusht’ alles concentrisch Alleroute redenen kiezen eenvoudig in uitgevoerd. elkaar. Debespaart hele vanom cv-ketel naarvoor dakdoorvoer is concentrisch uitgevoerd. Alle redenen om te kiezen voor installatieeenvoudig in uitgevoerd. elkaar. De hele route vanom cv-ketel naarvoor dakdoorvoer is gemak en extra veiligheid met TwinSafe van concentrisch Alle redenen te Burgerhout. kiezen installatiegemak en extra veiligheid met TwinSafe van Burgerhout. concentrisch uitgevoerd. om te Burgerhout. kiezen voor installatiegemak en extra veiligheidAlle metredenen TwinSafe van gemak en extra veiligheid TwinSafe van Burgerhout. Wij informeren u graag: 0592met 34 30 43 Wij informeren u graag: 0592 34 30 43 Wij informeren u graag: 0592 34 30 43

INNOVATIVE INNOVATIVE PARTNER INNOVATIVE PARTNER

Burgerhout Burgerhout Burgerhout burgerhout.nl burgerhout.nl

THEMA | Rookgasafvoersystemen

INSTALLATIE & BOUW | 99

THEMA | Rookgasafvoersystemen

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Kemkens en Ubbink

‘OSSE CV-INSTALLATEUR KIEST ZONDER TWIJFEL VOOR CONCENTRISCH’ Om de veiligheid van onze verwarmingsinstallaties te bevorderen, adviseert de branchevereniging van rookgasafvoer fabrikanten Rogafa het gebruik van concentrische rookgasafvoeren bij nieuwbouw én renovatie. Concentrische systemen bieden – vanwege de pijp-in-pijp constructie namelijk een extra vangnet bij lekkages, waardoor de kans op koolmonoxide tot een minimum wordt beperkt. In de meeste landen om ons heen is concentrisch al de standaard. In Nederland nog niet, maar ook hier groeit de bewustwording, merkt Michel Blummel, Manager Installatie Woningbouw bij installatiebedrijf Kemkens.

Verreweg het grootste deel van de cv-ketels in Nederland kent vandaag de dag nog een parallelle aansluiting van rookgasafvoer en luchttoevoer. “In de komende jaren verwachten we dat hier verandering in komt, nu de veiligheid van verwarmingsinstallaties steeds meer onder de aandacht komt van installateurs, woningcorporaties én bewoners”, vertelt Blummel. “Rogafa geeft sinds 2012 montageadviezen aan installateurs (www.hetnieuwebeugelen.nl) om een deugdelijke uitvoering te borgen. Het belang hiervan werd afgelopen jaar nog eens onderstreept door de Onderzoeksraad voor Veiligheid, die aantoonde dat nog teveel bewoners in ons ons land omkomen door koolmonoxidevergiftigingen, veroorzaakt door verwarmingsinstallaties.”

100 | INSTALLATIE & BOUW

EXTRA VANGNET “Parallelle en concentrische systemen zijn allebei veilig, mits ze volgens de voorschriften worden geïnstalleerd”, benadrukt Blummel. “Concentrische systemen bieden echter een extra vangnet. Bij lekkage van de binnenbuis komen de rookgassen niet in de opstellingsruimte terecht, maar direct in de luchttoevoer van de ketel. Deze gaat hierdoor op storing waardoor de kans op koolmonoxidelekkage aanzienlijk wordt verkleind.” Kemkens past al jarenlang op kleine schaal concentrische rookgasafvoersystemen toe, vertelt hij. “Tot voor kort gebruikten we hiervoor metalen

THEMA | Rookgasafvoersystemen

systemen. Deze waren in verhouding niet alleen vrij duur, ook in de installatie ging veel tijd zitten. Begin dit jaar veranderde dit, toen we kennismaakten met Ubifit Concentrisch Push-Fit van Ubbink. Dit concentrische, kunststof rookgasafvoersysteem is niet alleen goedkoper in aanschaf, maar ook eenvoudiger te verwerken dan zijn metalen voorganger.”

PILOTPROJECTEN Om het systeem te leren kennen, startte Kemkens met een reeks pilotprojecten. Onder andere voor woningcorporatie Vivare uit Arnhem, waarvoor de rookgasafvoeren in 176 Arnhemse woningen concentrisch zijn uitgevoerd.

Michel Blummel, Manager Installatie Woningbouw bij installatiebedrijf Kemkens.

'Bij lekkage van de binnenbuis komen de rookgassen direct in de luchttoevoer van de ketel terecht' Voor woningcorporatie Talis uit Nijmegen, waarvoor het bedrijf een deel van de ketelvervangingsprojecten uitvoert, zijn concentrisch rookgasafvoersystemen zelfs de nieuwe standaard geworden. Onder andere vanwege de veiligheid van bewoners, aldus Blummel. “Onlangs hebben wij voor Talis 78 woningen in Wijchen van het UbiFit Concentrisch Push-Fit systeem voorzien. In navolging van bovengenoemde projecten zijn ook woningen in Beek en Donk (150 stuks) en Sprundel (56 stuks) aangepakt, in opdracht van twee andere corporaties.”

NIEUWE STANDAARD Hoewel nog niet alle projecten geëvalueerd zijn, weet Kemkens het al zeker: de concentrische, kunststof oplossing wordt ook dé nieuwe standaard voor het installatiebedrijf. “Het systeem biedt het beste van alle werelden”, aldus

Blummel. “Het is minder duur dan zijn voorganger, eenvoudig te installeren en – het belangrijkste – veilig. Om het systeem aan te bevelen bij woningcorporaties en particuliere huizenbezitters, zal geen probleem zijn. De grootste uitdaging voor ons zit in het op korte termijn meekrijgen van ketelfabrikanten en groothandels, die de overstap naar concentrisch nog moeten maken. Hiervoor zijn we actief aan het lobbyen.” ❚

UbiFit Concentrisch Push-Fit, niet duur en super veilig! Het nieuwe UbiFit Concentrisch Push-Fit systeem in de maatvoering 60/100 bestaat uit verschillende lengtes verlengmateriaal, bochten 45° en 87°, slimme montagebeugel, Rolux 5G PP dakdoorvoer aansluitmaat 60/100, Rolux 5H Muurdoorvoer aansluitmaat 60/100, slimme dakbeschotbeugel.

Voordelen van UbiFit Concentrisch Push-Fit • Eenvoudige installatie: voorzien van afstandhouders en geleidingsring • Uitzetting- en krimpbestendig • Ruimtebesparend • Eenvoudig in te korten: makkelijk uit elkaar te halen • Gebruik van water of glijmiddel niet nodig • Minder beugelen: behoeft minder beugels dan parallelle situatie • Lagere prijsstelling dan de traditionele klembandsystemen! • Net zo duur als parallelle systemen!

INSTALLATIE & BOUW | 101

AMSTERDAM | Tijdelijke Rechtbank

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Leon van Woerkom, cepezed en Studio Royale, Steven Bemelman

‘ INSTALLATIES TIJDELIJKE RECHTBANK DOEN NIET ONDER VOOR PERMANENTE BOUW’ Jacqueline Cramer, Nederlands wetenschapster en oud-minister van VROM en Henk Naves, President van de Rechtbank Amsterdam openden afgelopen 4 november officieel de deuren van de nieuwe, Tijdelijke Rechtbank Amsterdam. De nieuwbouw van ongeveer 5.400 m² is gerealiseerd op het terrein van het bestaande Parnascomplex aan de Parnassusweg en biedt samen met de bestaande torens E en F de komende vijf jaar onderdak aan de rechtbank. Tijdens deze vijf jaar zal op hetzelfde perceel een nieuwe permanente herhuisvesting wordt ontwikkeld. De Tijdelijke Rechbank is middels een Design, Build, Maintain & Remove (DBMR)-opdracht gerealiseerd door het bouwconsortium DPCP – een combinatie van Du Prie bouw & ontwikkeling en ontwikkelaar Cepezed projects, Putman Installatiebedrijf en Schoonderbeek Installatietechniek tekenden voor de installaties in het gebouw, dat op geen enkele manier haar interimkarakter prijsgeeft. Niet alleen de representativiteit maar ook

de uitrusting, logistiek, akoestiek, veiligheid én het comfort doen nergens onder voor definitieve bouw.

BAOPT-SYSTEEM Opdrachtgever RVB heeft tijdens de bouw hoog ingezet op het voorkomen van verspilling en het maximaliseren van de restwaarde na de initiële gebruiksperiode. Niet alleen bouwtechnisch maar ook op installatiegebied is hiervoor een keur aan

maatregelen genomen, vertelt Patrick van Schie, directeur van Putman Installatiebedrijf, dat tekende voor de werktuigbouwkundige en sanitaire installaties in het gebouw. “Voor de verwarming hebben wij een koppeling gemaakt met de bestaande bouw, die is aangesloten op de stadsverwarming. Koeling geschiedt eenvoudig middels een koudwatermachine. Voor de luchtbehandeling in de algemene ruimtes wordt gebruikgemaakt van een traditionele luchtbehandelingskast. In de rechtszalen en centrale entreehal is gekozen voor Bauer optimalisatietechniek (BaOpt), in nauwe samenwerking met Kieback & Peter. Samen met deze fabrikant hebben we de randvoorwaarden voor het systeem vastgesteld en de engineering verzorgd, om een optimale luchtverdeling in de ruimtes te garanderen. Zonder vervelende neveneffecten als tochtklachten, geluidsoverlast, et cetera.”

Beeld: Leon van Woerkom, cepezed.

102 | INSTALLATIE & BOUW

AMSTERDAM | Tijdelijke Rechtbank

Schoonderbeek Installatietechniek was in dit project verantwoordelijk voor het Security Management Systeem – waarin onder andere de toegangscontrole-, CCTV-, inbraak-, intercomen brandmeldinstallatie zijn inbegrepen, evenals de (nood)verlichting en de krachtinstallatie, inclusief noodstroomaggregaat en data-installatie, vertelt directeur Willem Heij. ›

Beeld: Leon van Woerkom, cepezed.

Beeld: Studio Royale, Steven Bemelman.

Beeld: Leon van Woerkom, cepezed.

Dankzij het BaOpt-systeem kon met minder installatiewerk worden volstaan, vertelt Van Schie. “Er zijn minder kanalen en toevoerroosters nodig, wat materiaal, arbeidstijd en dus ook kosten bespaart. In veel gevallen is één toevoer- en afzuigrooster per ruimte al voldoende om een optimale luchtkwaliteit te creëren, waarbij flink wordt bespaard op de kosten.”

PROGRAMMA VAN EISEN Enkele weken na de oplevering kijkt Van Schie terug op een mooi, maar ook complex traject.

“Om alle eisen omtrent temperatuur, akoestiek en veiligheid optimaal af te stemmen, was geen sinecure”, vertelt hij. “Zeker niet omdat de installaties ook nog eens demontabel en herbruikbaar moesten zijn. Over vijf jaar verzorgen wij zelf de demontage van onze installaties. Daarnaast zijn we de komende jaren verantwoordelijk voor het onderhoud, ook in de bestaande bouw. Totdat de nieuwbouw gereed is. Datzelfde geldt voor Schoonderbeek Installatietechniek, dat de elektrotechnische installaties in de Tijdelijke Rechtbank verzorgde.”

Beeld: Studio Royale, Steven Bemelman.

INSTALLATIE & BOUW | 103

Perfecting your sense of security NOX Security Management, al uw beveiliging in ĂŠĂŠn systeem. www.aras.nl

SMART BUILDING

OP DE H BLIJVE OOGTE DE LA N VAN ONTW ATSTE IK ELBOLKELINGEN IVE.NL

Elbo Technology heeft zich in 30 jaar ontwikkeld tot specialist en toonaangevende speler op de markt van communicatie(techniek) in en rond gebouwen. Intercommunicatie, omroep en ontruiming, camera- en videomanagement en noodverlichting: met intelligente oplossingen brengen we niet alleen gebouwen tot leven maar tillen we integratie van communicatie en beveiliging in en rondom gebouwen naar het hoogste niveau.

Denkt u al in slimme oplossingen?

Neem snel contact met ons op voor een afspraak.

T +31 (0)40 26 79 888, info@elbotechnology.nl www.elbotechnology.nl | www.elbolive.nl

ELT0418 Adv_Smart_Building_197x130mm.indd 1

18-11-16 14:52

AMSTERDAM | Tijdelijke Rechtbank

“De specifieke aard van het gebouw en de gewenst installaties hebben ertoe geleid dat er – behoudens de licht- en krachtinstallatie – geen speciale ontwerpen zijn gemaakt in relatie tot demontabel bouwen. Vanzelfsprekend is er voor de licht- en krachtinstallatie wel zoveel mogelijk rekeningen gehouden met demontage door stekerbaar te installeren.” Een uitdaging in de project betrof vooral het aantal stappen dat genomen moesten worden met betrekking tot verificatie van het ontwerp en de realisatie door middel van BriefBuilder, vertelt hij. “Het verificatieproces was zeer omvangrijk, door het grote aantal verificatiepunten.”

Beeld: Studio Royale, Steven Bemelman.

Putman Installatiebedrijf, Schoonderbeek Installatietechniek en ook Du Prie bouw & ontwikkeling zijn geen onbekenden van elkaar. “Op alle niveaus klikt het goed, wat de samenwerking aanzienlijk vergemakkelijkte”, vertelt Van Schie. “In een korte periode hebben we samen heel wat werk verzet.” ❚

Projectinfo HIGH-END INTERCOMSYSTEEM IN TIJDELIJKE RECHTBANK Op 4 november is in Amsterdam de nieuwe Tijdelijke Rechtbank geopend. Dankzij dit gebouw kan de rechtspraak doorgaan tijdens de vijf jaar dat op hetzelfde terrein een nieuwe permanente huisvesting wordt ontwikkeld. Ondanks het tijdelijke karakter worden hoge eisen gesteld aan zaken als representativiteit, veiligheid en communicatie. Bij interne communicatie spelen de intercomsystemen van Elbo Technology B.V. een belangrijke rol. Eigenaar Erwin Wigmans vertelt. “Elbo is exclusief importeur van een aantal vooraanstaande fabrikanten en merken op het gebied van deurcommunicatie, beveiliging, camerasystemen en noodverlichting. Onze intercomsystemen worden gebruikt in bankgebouwen, zorginstellingen, gevangenissen en andere gebouwen met toegangsbeveiliging.“ Intercomsysteem met superieure geluidskwaliteit Wigmans: “De focus van onze 28 mensen ligt grotendeels op dienstverlening. Een heel goede dienstverlening kun je alleen maar volhouden als je ook heel goede producten levert. Voor dit project hebben wij Vingtor-Stentofon intercomsystemen geleverd. Wij voeren dit merk al sinds 1997. Met name door de superieure geluidskwaliteit behoort Stentofon tot de top van de markt. Een belangrijke feature is bijvoorbeeld dat achtergrondgeluiden weggefilterd worden. Dit is erg handig bij slagbomen, waar de communicatie vaak bemoeilijkt wordt door motorgeluid." Feilloze integratie met eerder geleverde systemen “Bij een eerder project in 2004 hebben wij ook al intercomsystemen van Stentofon geleverd voor de communicatie vanuit de rechtszalen en de bewaking rondom. De nieuwe systemen werken feilloos samen met de al eerder geplaatste systemen”, aldus Wigmans. “In dit project hebben we op een zeer prettige manier samengewerkt met Schoonderbeek Installatietechniek uit Hillegom. We hebben het project gezamenlijk voorbereid en na de installatie hebben onze mensen geholpen bij het programmeren en in bedrijf stellen van de installatie. Als Elbo doen we graag méér dan alleen het leveren van producten.”

Beeld: Studio Royale, Steven Bemelman.

Bouwinfo ONTWERP Cepezed projects UITVOERING Du Prie bouw & ontwikkeling INSTALLATIES Putman Installatiebedrijf (W+S), Schoonderbeek Installatietechniek (E), Elbo Technology, ARAS Security B.V., Daikin, Reflex Nederland, Systemair, Horos Klimaattechniek

24/7 SAFETY EN SECURITY IN TIJDELIJKE RECHTBANK AMSTERDAM De Tijdelijke Rechtbank aan de Amsterdamse Zuidas wordt 24 uur per dag beheerd middels een SIMS NOX High Security Management Systeem, waarbij toegangscontrole, bewaking, (inbraak)beveiliging en CCTV de boventoon voeren. Het systeem is – samen met Schoonderbeek Installatietechniek – ontworpen, geëngineerd en in bedrijf gesteld door ARAS Security B.V., full service distributeur van elektronische beveiligingsapparatuur. In het Security Management Systeem zijn verschillende systemen geïntegreerd, waaronder ook van derden, vertelt Ronald den Toom, Hoofd van de afdeling projectenondersteuning bij ARAS Security B.V.. “Zo is een genormeerde Rijkspaskoppeling gemaakt, zodat de toegang voor rijksambtenaren optimaal beheerd kan worden.” Naast software, hardware en netwerkcomponenten heeft ARAS Security B.V. ook de diensten, kennis en projectondersteuning voor het systeem geleverd. Toegangscontrole, inbraakbeveiliging en het CamTech camerasysteem zijn samengebracht in een autonome layer 3 netwerkoplossing. “Buiten de nieuwbouw van de Tijdelijke Rechtbank hebben we ook de integratie met het systeem in de bestaande bouw verzorgd”, vertelt Den Toom. “Zodat de systemen als één integraal systeem beheerd kunnen worden, vanaf meerdere locaties.” Het Security Management Systeem is modulair opgebouwd. Wanneer over vijf jaar de Tijdelijke Rechtbank wordt gesloten, kunnen zowel de hardware als alle software – indien gewenst – eenvoudig migreren naar de nieuwe situatie.

INSTALLATIE & BOUW | 105

PLAATSNAAM DEN HAAG | Sportcampus | Projectnaam Zuiderpark

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Faulkner Browns architects

DUURZAAMHEID en OPTIMAAL RUIMTEGEBRUIK staan centraal bij nieuwbouw Sportcampus Zuiderpark Op de plek van het oude voetbalstadion van ADO Den Haag wordt druk gebouwd aan een sportcampus voor sport, bewegen en onderwijs. Sportcampus Zuiderpark is een samenwerking tussen de gemeente Den Haag, het ROC Mondriaan en de Haagse Hogeschool. Naast een breed scala aan sportfaciliteiten voor het mbo en hbo wordt het gebouw een centrum voor toegepaste kennis, praktijkonderzoek en sportevenementen. Het bestaat uit een topsporthal, beachsporthal, turnhal, dubbele breedtesporthal, danszaal en vier gymzalen. De sporthallen betreffen door het NOC*NSF goedgekeurde topsporthallen waar (inter)nationale competities en wedstrijden gehouden kunnen worden, met plaats voor ruim 3.500 toeschouwers. Deerns is vanaf de conceptfase bij het project betrokken, om mee te denken over de best passende technische installaties én duurzame toepassingen. “De gemeente Den Haag heeft de ambitie om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Hiervoor wordt een keur aan maatregelen genomen. Ook bij de bouw van Sportcampus Zuiderpark, dat één van de grootste projecten van dit moment is”, vertelt Melanie Bloem, Manager Vastgoed, Onderwijs & Cultuur bij Deerns. “Uitgangspunt tijdens de concepten ontwerpfase was om een CO2-neutraal gebouw te creëren. Hiervoor zijn verschillende maatregelen genomen. Om te beginnen heeft de architect één compact gebouw ontworpen met een goed-geïsoleerde schil, zodat zo min mogelijk energie naar buiten verloren gaat. Energieopwekking gebeurt via zonnepanelen op het dak, aangevuld met zonnecollectoren voor de verwarming

106 | INSTALLATIE & BOUW

van het douchewater. Het energetische dak wordt aangevuld met een warmtekoudeopslag in de bodem, warmtepompen, waterbesparende voorzieningen zoals zuinige kranen en spoelonderbreking én energiezuinige LED-verlichting met aanwezigheidsmelders, ook in de turnhal, beachsporthal, breedtesporthal en topsporthal.” Met name dat laatste is een unicum, vertelt ze, zeker voor de periode waarin het ontwerp werd gemaakt (2011). Overal in het gebouw wordt gebruikgemaakt van lage temperatuur vloerverwarming. Daarnaast is gekozen voor gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. “Al deze voorzieningen samen maken van Sportcampus Zuiderpark een zeer duurzaam gebouw.” Sportcampus Zuiderpark krijgt met circa 34.000 m² één van de grootste bruto dakoppervlakken

van de regio. Naast de zonnepanelen en zonnecollectoren wordt ruim 15.000 m² bedekt met mossedumvegetatie, dat niet alleen warmteregulerend werkt maar ook de waterhuishouding verbetert.

UITDAGINGEN Tijdens de ontwerpfase kwam Deerns voor verschillende uitdagingen te staan. Allereerst omdat het gebouw midden in een (monumentaal) park wordt gerealiseerd, waarvoor nog geen ontsluiting, infrastructuur, waterhuishouding, kabels en leidingen waren aangelegd. “We hebben actief met Gemeentewerken meegedacht, om hier optimaal in te voorzien”, vertelt Bloem. Inpandig waren vooral het volume en de hoogtes een uitdaging. “Natuurlijk weten we hoe we met de inrichting van sporthallen moeten omgaan. Echter met de ruimtes daarnaast, waaronder gangen, die

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Projectinfo ENERGIEZUINIGE LUCHTBEHANDELINGSSYSTEMEN VOOR SPORTCAMPUS ZUIDERPARK

door het volume van het gebouw soms wel acht meter hoog werden, hebben we minder ervaring. We hebben veel tijd en energie gestoken in de juiste inpassing van de installaties, die natuurlijk niet in het luchtledige kunnen hangen. Verschillende hulpconstructies boden hierbij uitkomst.” In samenwerking met een brandveiligheidsadviseur heeft Deerns een brandveiligheidsplan ontwikkeld, wat – gezien de omvang van het gebouw – ook geen sinecure was. “We hebben onder andere de mogelijkheden van compartimentering en sprinklers onderzocht, maar beide oplossingen bleken in dit ontwerp niet optimaal. De ultieme oplossing vonden we uiteindelijk in rookwarmteafvoerinstallaties, waarmee een groot deel van het gebouw is uitgerust. Zodat gebruikers te allen tijde veilig kunnen vluchten.”

DUBBEL RUIMTEGEBRUIK In de nieuwbouw wordt dubbel ruimtegebruik door gemeente en onderwijsinstellingen actief gestimuleerd. “Om de exploitatielasten hierbij in de hand te houden, hebben we tijdens de ontwerpfase verschillende maatregelen genomen”, vertelt Bloem. “Zo kunnen deuren in bepaalde gebieden op bepaalde tijden worden afgesloten, zodat gebruikers niet met hoge schoonmaakkosten worden geconfronteerd.” Ze kijkt met veel plezier terug op de ontwerpfase, waarin Deerns op meerdere vlakken een actieve rol heeft gespeeld. “Uit nieuwsgierigheid hebben we steeds over de schutting van de andere disciplines gekeken en onze kennis en kunde aangeboden”, vertelt ze. “We hebben heel erg de integraliteit opgezocht, met als doel om het totale gebouw nóg beter te maken. Of we hierin zijn geslaagd, zal blijken na de oplevering.” ❚

Het nieuwe onderkomen van de Haagse Hoge School afdeling HALO Sportmanagement en een afdeling van ROC Mondriaan belooft een duurzaam sportcomplex te worden, waar onderwijs, onderzoek en topsport elkaar ontmoeten. Onder andere de Eurovent gecertificeerde luchtbehandelingskasten van Solid Air Climate Solutions, onderdeel van Nijburg Industry Group, dragen hieraan bij. “In opdracht van Kuijpers Installaties hebben wij twaalf luchtbehandelingskasten op maat geëngineerd, variërend in luchthoeveelheid van 8.500 tot 28.000 m³/h, met twee uitschieters van 37.000 en 60.000 m³/h”, vertelt Peet van den Bergh, Business Manager Airhandling bij Solid Air Climate Solutions. “Daarnaast hebben we de luchtverdeeltechniek verzorgd.” De luchtbehandelingskasten zijn onder andere in de technische ruimtes in de gebouwschil geplaatst, vertelt hij. “Een uitdaging hierbij was om alle installaties netjes in te passen. Want als gevolg van de nieuwe Europese wetgeving omtrent Ecodesign (ErP 2016 en 2018) zullen luchtbehandelingskasten groter uitgevoerd moeten worden. Echter doordat we tot op de millimeter nauwkeurig kunnen engineeren, leverde dit uiteindelijk geen problemen op.” Alle luchtbehandelingskasten voldoen aan Eurovent Energieklasse A. Een groot deel van de kasten is uitgevoerd met sorptie-warmtewielen. Twee systemen hebben een platenwisselaar gekregen. Daarnaast is zoveel mogelijk gebruikgemaakt van hoog-efficiënte EC-ventilatoren (IE4). Bovendien is er kritisch naar het geluid gekeken, om geluidshinder voor de (top)sporters te beperken.

INSTALLATIE & BOUW | 107

Frenger Systemen BV al meer dan 65 jaar ontwerper, producent en leverancier van al uw klimaatplafonds en stralingspanelen. Verwar-

klimatologische omstandigheden. De Frenger plafonds zijn een maatschappelijk verantwoorde investering in een duurzaam en aangenaam tevens wordt door stralingswarmte energie gespaart tot wel 20%.

Frenger Systemen BV Laan van de Leeuw 42 7324 BD Apeldoorn.

E-mail: verkoop@frenger.nl www.frenger.nl

Sportcampus Zuiderpark • 11.000 m2 rechthoekige luchtkanalen • 10.000 meter ronde luchtkanalen • Ontwikkelen van overspanningscontructie • 21 meter hoogte • Kanalen van 2.200 x 1.700 mm • 14 km draadstang

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Projectinfo BALVASTE KLIMAATPLAFONDS ZORGEN VOOR BEHAAGLIJKE SPORTZALEN Een balvast klimaatplafond koelt en verwarmt behaaglijk de beachhal, turnhal en vier dubbele gymzalen in Sportcampus Zuiderpark Den Haag. Ten opzichte van conventionele systemen wordt hiermee zo’n twintig procent op energie bespaard, deels door de korte opwarmtijd.

Projectinfo AANGENAAM BINNENKLIMAAT OP SPORTCAMPUS ZUIDERPARK Op dezelfde plek waar ADO Den Haag ‘vroeguh’ zijn thuiswedstrijden speelde, verrijst nu Sportcampus Zuiderpark. Het volgend jaar te openen complex biedt onderdak aan twaalf collegezalen en acht sportzalen, waaronder een beachhal, turnhal, breedtesporthal en topsporthal. De vele duizenden sporters en bezoekers komen terecht in een complex met een aangenaam binnenklimaat. Ferrocal B.V. lucht- en ventilatiekanalen uit Brummen is verantwoordelijk voor de lucht- en ventilatiekanalen in het complex. “Een mooi project”, aldus Hoofd bedrijfsbureau Arend Hordijk. “In totaal heeft Ferrocal zo’n 11.000 m2 rechthoekige en 10.000 meter ronde luchtkanalen geleverd. Wij krijgen de werktekening van onze opdrachtgever technisch dienstverlener Kuijpers en werken die uit tot montagetekening voor onze productie en montage. De montagetekening gaat tezamen met de luchtkanalen naar de projectlocatie om daar de luchttransportweg samen te bouwen. Ferrocal produceert alles in eigen huis en de montage wordt eveneens door eigen monteurs uitgevoerd.“

Jan Bomhof, directeur van Frenger Systemen, heeft de klimaatplafonds al in vele sporthallen, ziekenhuizen, verzorgingscentra, kantoren en overheidsgebouwen mogen aanleggen. “Voor ruimtes zoals sportzalen zijn weinig alternatieven. Vloerverwarming is meestal slechts bijverwarming en sporten op een verwarmde vloer is niet prettig. Met een klimaatplafond blijven de wanden vrij van radiatoren”, legt hij uit. Buizen met warm water verwarmen de panelen of – zoals in de plafonds van Sportcampus Zuiderpark – stroken, die de warmte naar beneden stralen. De akoestische waarde van de geperforeerde stroken maakt ze bij uitstek geschikt voor zulke zalen, omdat ze het geluid absorberen. “Gymleraren willen niet anders”, weet Bomhof. Een bijkomend voordeel is dat de stralingswarmte stofwerveling voorkomt. Met name laboratoria en bijvoorbeeld autoshowrooms kiezen daarom voor een klimaatplafond. Frenger heeft al meer dan 65 jaar ervaring in energiebesparende klimaatplafonds (toen nog verwarmingsplafonds, want koelen was nog niet aan de orde). De kwaliteit heeft Frenger altijd hoog gehouden. “Duurzaam ondernemen deden wij al voordat de term bestond”, benadrukt Bomhof.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER gemeente Den Haag en Haagse Hogeschool

ARCHITECT Faulkner Browns architects

UITVOERING TeamSport Zuiderpark VOF (Ballast Nedam en Kuijpers Installatie)

INSTALLATIEADVIES Twee uitdagingen “In dit project hadden we twee grote uitdagingen”, zo stelt projectleider Albert-Jan Kistemaker. “Op diverse plekken is de overspanning in de staalconstructie 4,80 meter of nog groter. De ophanging moet conform Luka om de maximaal 3,00 meter zijn. Dit hebben we opgelost door een extra montagepunt te creëren door een samenbouw van montagerail en kanalen waarbij het kanaal onderdeel uitmaakt van de overspanningconstructie. De werkhoogte was echter onze allergrootste uitdaging. In de 21 meter hoge topsporthal zitten kanalen van 2.200 x 1.700 mm. Hier hebben we gewerkt vanaf een vloersteiger. In het project hebben we zo’n veertien kilometer aan draadstang gebruikt. Luka schrijft M6 voor, maar wij gebruiken standaard M8 en binnen dit project ook M10.”

Deerns

INSTALLATIES Kuijpers Installaties

LUCHTBEHANDELINGSKASTEN Solid Air Climate Solutions

LUCHT- EN VENTILATIEKANALEN Ferrocal

KLIMAATPLAFONDS Frenger Systemen

INSTALLATIE & BOUW | 109

THEMA | Bliksembeveiliging

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: ACN BV

ÉÉN ADRES VOOR HET COMPLETE DAKBEHEER

Wanneer je op de website van ACN (www.acnbv.nl) de homepage bezoekt, springen de cijfers van het KNMI direct in het oog. De feiten zijn klip en klaar en onderstrepen nog maar eens de noodzaak tot het aanbrengen van afdoende aardingsen bliksembeveiligingsmaatregelen. Dat vindt ook ACN-directeur Ruud Miggels. “Met de toename van elektronica in onze maatschappij wordt ook de kans op installatie-uitval als gevolg van onweer stevig vergroot. Dat geeft stof tot nadenken én handelen.” Wanneer het gaat om de realisatie van hoogwaardige aardingsen bliksembeveiligingsinstallaties geldt het in Utrecht gevestigde ACN als een kundige en veelzijdige specialist. “Met onze uitgebreide kennis van wetgeving, normen en praktijksituaties verzorgen we de aanleg van veiligheidsaardingen, bliksem- en overspanningsbeveiligingen en potentiaalvereffeningen.

Jaarlijks slaat in Nederland gemiddeld op 25 dagen het onweer toe. Bliksemmeetsystemen, die pas zo’n twintig jaar bestaan, registreerden in sommige maanden wel tweehonderdduizend ontladingen. (Bron: KNMI) 110 | INSTALLATIE & BOUW

Inclusief de periodieke keuring en onderhoud van de installaties”, schetst Miggels de ruime expertise van het bedrijf. “Maar het échte onderscheid maken we via een aantal aanvullende diensten die betrekking hebben op de werkplek waar we het meest actief zijn, namelijk het dakvlak. Zo behoort ook het aanbrengen en keuren van een breed spectrum valbeveiligingsvoorzieningen tot onze specialiteiten. Net als het realiseren van duurzame dakconcepten. Daarin gaan we zelfs zo ver dat we ook de levering en montage van zonnepanelen voor onze rekening nemen. ACN is dus duidelijk méér dan alleen een installateur van aardingsen bliksembeveiligingsoplossingen. We tekenen voor het complete dakbeheer, van A tot Z. Daarvan plukken vooral gebouwbeheerders en facilitair managers de vruchten. Wanneer zij kiezen voor ACN, hoeven ze namelijk maar één keer de voordeur open te doen. Wij doen de rest.”

GROENE FOOTPRINT Het door ACN geboden one-stop-shopping-concept gaat hand-in-hand met een innovatieve en op duurzaamheid ingestoken inborst. “Het nemen van verantwoordelijkheid voor de volgende generatie staat hoog in ons vaandel”, zegt Miggels. “Daarom streven we ernaar dat de door ons op het dak achtergelaten footprint zo groen mogelijk is.” In dat kader is de ontwikkeling van het uit tachtig procent bio-based polyethyleen samengestelde Eco-dakblok een mooi voorbeeld. Voor de vinding, als alternatief voor PVC gebruikt voor het vastzetten van installatieleidingen op het dak,

THEMA | Bliksembeveiliging

‘Elektronicatoename vergroot de kans op installatie-uitval als gevolg van onweer’

GROOTSTE OPDRACHT OOIT... De diverse referentieprojecten op de website accentueren de totaalpak van ACN. Momenteel is het bedrijf bezig om voor een gerenommeerde opdrachtgever een distributiecentrum te voorzien van een bliksem-, overspannings- en permanentvalbeveiligingssysteem. “Met een dakoppervlak van ruim 50.000 vierkante meter is het onze grootste opdracht ooit”, aldus Miggels. “Gestart in week 45 verwachten we de klus medio april 2017 af te ronden.”

legde Miggels zelf zo’n vier jaar geleden mede de basis. De ontwikkeling van het product heeft anno 2016 zelfs geresulteerd in een heus bliksembeveiligingsplatform, een op duurzaamheid gericht collectief waarbinnen ACN intensief optrekt met leveranciers, adviseurs en collega-bedrijven. “We zijn momenteel op meerdere fronten bezig het Eco-dakblok een mooi vervolg te geven. Op termijn streven we ernaar om alle kunststof installatiecomponenten uit dit materiaal te maken. Het mag dan weliswaar qua inkoop een fractie duurder zijn, het gebruik ervan zorgt voor een betere groene footprint.” ❚

Alles voor die ene milliseconde!

BLIKSEMBEVEILIGING

AARDINGSSYSTEMEN

PERMANENTE VALBEVEILIGINGSSYSTEMEN

DUURZAME DAKCONCEPTEN

19-11-14 11:57

INSTALLATIE & BOUW | 111

THEMA | Bliksembeveiliging

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: NAB Bliksembeveiliging BV

MAATWERK IN AARDING EN BLIKSEMBEVEILIGING Als één van de belangrijkste spelers op de markt van aarding en bliksembeveiliging in Nederland timmert NAB Bliksembeveiliging BV nadrukkelijk aan de weg. Het vanuit Barendrecht geleide bedrijf biedt zowel zakelijke als particuliere opdrachtgevers een compleet producten- en dienstenpakket aan met als doel het voorkomen van brandgevaarlijke situaties als gevolg van blikseminslag. Dat alles gebeurt middels de inzet van zo'n honderd enthousiaste medewerkers. Ervaren en kundige specialisten die in elke situatie tekenen voor een maatgerichte installatie die voldoet aan alle geldende normen en regels. De referentielijst van NAB Bliksembeveiliging klinkt als een klok. Een blik op de website bewijst dat de ruime expertise van het bedrijf duidelijk in de smaak valt bij diverse gerenommeerde zakelijke opdrachtgevers. De lijst van afgeronde projecten is al even imposant. Zo realiseerde NAB in het (recente) verleden onder meer de aarding en bliksembeveiliging voor het Rijksmuseum, Mauritshuis, Erasmus MC, Internationaal Strafhof (ICC) Den Haag en museum Voorlinden in Wassenaar. Momenteel zijn de installatiepijlen van de bliksembe-

veiligingsspecialist vol gericht op onder andere het gerechtsgebouw in Breda. “We hebben alles in huis om installateurs, bouwbedrijven, de industrie en eindgebruikers optimaal te servicen”, zegt technisch manager Fred Kraijo namens NAB Bliksembeveiliging. “In Nederland, maar ook in België en Duitsland, want daar zijn we eveneens actief. NAB staat voor een compleet pakket producten en diensten op het gebied van aarding, bliksembeveiliging, overspanningsbeveiliging, EMC en statische elektriciteit. Van advies, ontwerp en engineering tot en met het opleveren van de installatie en het uitvoeren van inspecties en onderhoud. Verder zijn we gespecialiseerd in het aanbrengen van aardingsinstallaties voor onder meer medische ruimten, datacentra en het hoogspanningsnet van Nederland (TenneT, red.). Omgevingen waarbinnen de veiligheid van respectievelijk mens en machine optimaal gewaarborgd moet zijn en spanningsverschillen en dataverminking te allen tijde voorkomen dienen te worden.”

KWALITEIT Met de certificaten voor onder meer ISO 9001:2008, VCA 2008-5.1, VCA Rail & Infra versie 2004, BRL 1201:2009 en EBN CO2 in de bagage staat een door 'erkend leerbedrijf' NAB aangebrachte aardingsen bliksembeveiligingsinstallatie gelijk aan een kwalitatief hoogwaardige én milieuefficiënte oplossing. Een oplossing die vanuit de hoofdzetel Barendrecht of de drie nevenvestigingen Bliksembeveiliging (aansluiting en aarding).

112 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Bliksembeveiliging

Een ventilator beveiligd door een standaard vrijstaande opvanger van drie meter lang.

in Tilburg, Oosterwolde (Fr.) en Haarlem wordt geboden. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de modernste technieken en eersteklas producten en materialen. Componenten die door een kundig en perfect ingespeeld team van vakmensen (waaronder verschillende TABOopgeleide medewerkers) uiteindelijk op locatie tot een perfect functionerend geheel worden gemaakt. “Bij het realiseren van een bliksembeveiligingsinstallatie wordt het gebouw in kwestie voorzien van een opvangnet waarop de bliksem kan inslaan”, Speciale vrijstaande bliksemopvanger voor het legt Kraijo uit. “Dit opvangnet is Verkeersleidingcentrum Utrecht van Prorail. verbonden met aardelektrodes die ervoor zorgen dat de bliksemstroom wordt afgeleid. Bij bestaande bebouwingen worden deze elektrodes samen met de leidingen in de meeste gevallen aan de buitenzijde geplaatst. Is er sprake van nieuwbouw, dan worden ze aangebracht in de spouwmuren of de gebouwconstructie. Maar wat de vraag of behoefte ook is en op welke plaats we onze installaties ook dienen te realiseren, onze opdrachtgevers zijn altijd verzekerd van maatwerk. Dat geldt ook in het geval de particuliere klant bij ons aanklopt om zijn of haar woonhuis tegen calamiteiten te beschermen. Want ook voor díe specifieke doelgroep heeft NAB Bliksembeveiliging altijd een passende oplossing paraat.” ❚

NAB Bliksembeveiliging is één van de belangrijkste spelers op de markt van aarding- en bliksembeveiliging in Nederland. Onze opdrachtgevers zijn voornamelijk installateurs, bouwbedrijven en de industrie. Ook aan particulieren bieden wij onze expertise aan.

Meer weten, bezoek onze website www.nab-bliksembeveiliging.nl

Flexibel en overtuigend 16230645_NAB.indd 1

07-12-16&14:19 INSTALLATIE BOUW | 113

GRONINGEN | EnTranCe

Tekst: Chris Elbers

Beeldmateriaal: De Groot Installatiegroep

ENERGIETRANSPORT OVER DE BRUG ‘Over de ETB worden energie en data getransporteerd voor de proefopstellingen en testfaciliteiten’

Het Centrale Utiliteiten Gebouw (CUG), het kloppend hart van EnTranCe.

Een belangrijk onderdeel van de Energy Academy Europe in Groningen, gehuisvest in het duurzaamste onderwijsgebouw van Nederland, is het Energy Transition Centre (EnTranCe). In deze proeftuin voor energiesystemen op het Zernike-complex bouwen bedrijfsleven, ondernemers en onderwijs aan de energievoorziening van morgen. De Groot Installatiegroep leverde middels het deelproject EnTranCe-ETB een belangrijke bijdrage aan het op duurzaamheid gerichte initiatief. Als het gaat om energieproductie, -distributie en -transport vraagt het klimaat- en milieuvraagstuk wereldwijd om meer innovatie. Met EnTranCe speelt Noord-Nederland nadrukkelijk in op deze behoefte. EnTranCe streeft ernaar een toegangspoort te zijn om goede ideeën en voorstellen op energiegebied te vertalen naar succesvolle projecten en producten. Hiertoe worden binnen de proeftuin mensen, bedrijven en aspirantondernemers uitgebreide technische faciliteiten geboden, waarbij zij tevens gebruik kunnen maken van de uitgebreide expertise van onderwijs en bedrijfsleven.

114 | INSTALLATIE & BOUW

LEIDINGBRUG In het najaar van 2015 bracht De Groot Installatiegroep op het EnTranCe-terrein als hoofdaannemer het deelproject EnTranCe-ETB ten uitvoer, in opdracht van de Hanzehogeschool Groningen, één van de initiatiefnemers van het project. Dat alles gebeurde binnen een speciaal samengesteld bouwteam, dat naast De Groot Installatiegroep en de bouwdirectie bestond uit technisch adviseur Nijeboer-Hage (Assen). “Dit deelproject omvatte een drietal onderdelen”, legt projectleider Derk Dijk namens De Groot uit. “Allereerst hebben we de complete levering en montage verzorgd van de Energy Transition Bridge, kortweg

GRONINGEN | EnTranCe

Projectinfo ‘LEIDINGISOLATIE DIE GEZIEN MAG WORDEN’ In het Energy Transition Centre (EnTranCe), de Groninger proeftuin voor energiesystemen van de toekomst, vallen de cv- en koelleidingen direct in het oog. Vooral dankzij de rode en blauwe leidingisolatie, aangebracht door Phoenix BIO, specialist in brandwerende- en isolatievoorzieningen.

Tussenstation DEV 1. De DEV’s leveren onder andere koud en warm water, aardgas, drinkwater, elektriciteit en datavoorzieningen. Onderzoekers kunnen dit gebruiken tijdens hun onderzoek en vervolgens ook weer terugleveren aan de ETB.

‘Duurzame oplossingen passen prima bij het karakter en de filosofie van EnTranCe’

“Waar we normaal gesproken leidingen isoleren met minerale wolschalen en zwarte Elastomeer, is in dit geval gekozen voor leidingisolatie in kleur”, vertelt Wessel van Meggelen, samen met Sabastiaan Kamstra directeur-eigenaar van Phoenix BIO. “In nauwe samenwerking met De Groot Installatiegroep hebben wij alle cv-leidingen van rode KFlex voorzien, om warmteverlies naar de omgeving te voorkomen. De koelleidingen zijn door ons geïsoleerd met blauwe K-Flex, om condensatie en roestvorming tegen te gaan. De rode en blauwe isolatie zorgen niet alleen voor een duurzame installatie en een flinke energiebesparing, maar ook voor een bijzondere aanblik.” Tijdens de vooroplevering half november gaf de opdrachtgever aan zeer enthousiast te zijn over de uitstraling én afwerking van de leidingisolatie, vertelt hij. “Een groot compliment voor onze monteurs, die echt vakwerk hebben afgeleverd.” In een eerdere fase van het EnTranCe-project heeft Phoenix BIO ook alle buitenleidingen mogen isoleren, in samenwerking met De Groot Installatiegroep. Hiervoor is gebruikgemaakt van Stucco aluminium beplating.

Verdeler/verzamelaar in het CUG.

ETB. Het gaat hierbij om een circa 120 meter lange en zo’n drie meter brede stalen leidingbrug, waarover warm en koud water, elektra, gas en data worden gedistribueerd die binnen de proefopstellingen en testfaciliteiten benodigd zijn.” De brug, tevens voorzien van apparatuur om de energiestromen te kunnen monitoren en regelen, mondt uit in een achttal deviation units (DEV's), waarvan De Groot de detailengineering en installatie voor rekening nam. “Deze DEV's zijn een soort tussenstations, waaruit de eindgebruikers in de proefopstellingen de benodigde energie kunnen betrekken. Daarnaast wordt de binnen de proefopstellingen opgewekte duurzame energie via de DEV's weer teruggeleverd aan de ETB.”

STARTPUNT Markeren de DEV's het einde van de leidingbrug, het Centrale Utiliteiten Gebouw (CUG) op het terrein vormt juist het startpunt. Binnen dit glazen gebouw zijn de primaire technische installaties (waaronder een WKO-installatie) ondergebracht die de ETB voeden met een constante stroom van warm en koud water en elektra (via een railkokersysteem). “Ook de elektrotechnische, werktuigbouwkundige en meet- en regelvoorzieningen binnen het Centrale Utiliteiten

Gebouw zijn door ons van A tot Z gerealiseerd, zowel wat betreft het ontwerp als de installatie ervan”, aldus Dijk, die terugkijkt op een in alle opzichten geslaagd project. “Samen met onze bouwteampartners hebben we hier een divers en duurzaam getint oplossingenpakket geboden dat perfect aansluit bij het karakter en de filosofie van EnTranCe.” ❚

Brandwering, isolatie en onderhoud Phoenix BIO is een VCA-gecertificeerd bedrijf met een team van 22 vakspecialisten, waaronder gekwalificeerde isolatiemonteurs en brandpreventie-applicateurs. Het bedrijf is sinds vorig jaar gevestigd in Heerenveen, van waaruit renovatie- en nieuwbouwprojecten in Noord- en Midden-Nederland worden gerealiseerd. Zowel in de industrie- als utiliteitsbouw.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hanzehogeschool Groningen

BOUWDIRECTIE Bouwmanagement Doornkamp B.V.

ARCHITECT De Unie architecten BNA

INSTALLATIEADVIES Nijeboer-Hage Technisch adviseurs B.V.

INSTALLATIES De Groot Installatiegroep B.V., Phoenix BIO

BOUWPERIODE juli 2015 – december 2015

INSTALLATIE & BOUW | 115

Your reliable partner

Flamco T-plus maakt aftakken nog gemakkelijker Nieuw!

Trigger voor het gemakkelijk afslaan op moeilijk bereikbare plekken.

De Flamco T-plus is onovertroffen voor het maken van een aftakking in een bestaande installatie. De installatie kan gewoon in bedrijf blijven. Dit voorkomt dus kostbare bedrijfsonderbrekingen. De installatie hoeft niet afgetapt, opnieuw gevuld en volledig ontlucht te worden. Veilig, snel en betrouwbaar. • Aftakken terwijl systeem in bedrijf blijft. • Optimale afdichting op de leiding. • Besparing van montagetijd en –kosten.

www.flamcogroup.com

Businesspark Friesland-West 35 8447 SL Heerenveen t. 0513 – 62 01 01 e. Info@phoenixbio.nl i. www.phoenixbio.nl

16230663_Phoenix 1-2.indd 1

25-11-16 15:00

GRONINGEN | Energy Academy Europe

Tekst: Lieke van Zuilekom

Beeldmateriaal: Flamco Nederland

PREFAB LEIDINGSYSTEMEN EN BEVESTIGINGSMATERIALEN VOOR ENERGY ACADEMY EUROPE Bij de bouw van de Energy Academy Europe in Groningen is uitgebreid beroep gedaan op de Flamco Groep, specialist in de ontwikkeling, productie en verkoop van kwaliteitscomponenten voor HVAC-toepassingen. In opdracht van ENGIE Services, verantwoordelijk voor de gebouwgebonden installaties in het project, heeft Flamco de ophangsystemen voor tientallen kilometers leidingwerk geprefabriceerd aangeleverd, inclusief de benodigde bevestigingsmaterialen. en welke beugelsystemen het meest geschikt zijn. Aan de hand daarvan hebben we een advies en offerte gemaakt, waarna we de opdracht gegund hebben gekregen.” Alle beugels zijn in de Flamco-fabriek in Bunschoten geproduceerd en geprefabriceerd, waarna de materialen zijn uitgeleverd door groothandel Technische Unie, dat ook de bouwplaatslogistiek verzorgde.

UIT HET ZICHT In opdracht van Unica heeft Flamco onder andere een expansieautomaat en een vacuümontgasser geleverd, ten behoeve van de cv-/koelinstallatie in het gebouw. Daarnaast heeft het bedrijf in opdracht van Plaveka Interieurs railsystemen gecalculeerd, geproduceerd en geleverd waaraan de apparatuur in de laboratoriumruimtes is bevestigd. Alle installaties zijn zoveel mogelijk uit het zicht weggewerkt, wat in de engineeringsfase voor de nodige uitdagingen zorgde, aldus Fransens. “Onder andere vanwege het glazen dak in het atrium. Maar ook hier hebben we alle oplossingen voor in huis.”

ENERGY TRANSITION CENTRE Naast de Energy Academy Europe heeft Flamco, in onderaanneming van De Groot Installatiegroep de engineering en levering verzorgd van de expansievoorzieningen en vacuümontgassers in het Energy Transition Centre (EnTranCe) – de proeftuin van Energy Academy Europe. Tevens zijn hier – op verzoek van de klant – grote buffervaten voorzien. ❚

“Op basis van de 2D-tekeningen van ENGIE Services hebben we per verdieping de benodigde bevestigingsmaterialen voor het leidingwerk ten behoeve van water, riolering, sprinkler en medische gassen berekend”, vertelt Bedo Fransens, Account Manager bij Flamco Nederland. “We hebben uitgerekend om de hoeveel meter gebeugeld moest worden

Bouwinfo UITVOERING INSTALLATIES LABINRICHTING ZONNEPANELEN

Friso/Koopmans ENGIE, UNICA, Flamco Groep Wesemann One Solar

INSTALLATIE & BOUW | 117

HILVERSUM | NTR/BNN-VARA-gebouw

Tekst: Sjoerd Meuleman

Beeldmateriaal: Klaassen Groep

VARA, BNN EN NTR NU SAMEN GEHUISVEST Sinds de samenvoeging van omroepverenigingen VARA en BNN groeide de wens naar een gezamenlijke huisvesting. Het resultaat van de anderhalf jaar durende verbouwing is een modern en open omroepgebouw, dat dankzij onder meer vernieuwde installaties weer jaren vooruit kan. Fusies tussen bedrijven en/of instellingen gaan zelden gepaard zonder veranderende huisvestingen. Dat geldt ook voor de omroepverenigingen VARA en BNN op het Hilversumse Mediapark. Beide omroepen fuseerden vorig jaar, dus dienden medewerkers (ook die van NTR) te worden gehuisvest in één en hetzelfde gebouw. Installatiebedrijf Lomans uit Amersfoort realiseerde voor het gerevitaliseerde gebouw zowel de werktuigbouwkundige als elektrotechnische installaties. Onder moeilijke omstandigheden, zegt Marvin van Dam, projectleider W-installaties. “Het complexe aan dit soort projecten is dat de werkzaamheden tijdens het werk gewoon doorgaan. Dit houdt in dat er strak volgens fases moet worden gewerkt. En volgens een vaste volgorde.” Lomans besloot voor een gang van beneden naar boven, eerst links en vervolgens rechts. Alleen dan konden de uitzendingen zonder onderbreking doorgang vinden.

LOGISTIEK Lomans installeerde voor het pand onder meer een nieuw klimaatplafond, bestemd voor verwarming en koeling. Complicerende factor daarbij was de wateraanvoer: komend vanaf de verdiepingen erboven, dus logistiek moeilijk uitvoerbaar. Van Dam: “Een klimaatplafond is een mooi systeem, je ziet er niks van, want alle elementen worden weggewerkt boven de plafondplaten. De montage ervan moest nauwgezet worden afgestemd, omdat we feitelijk op twee verdiepingen tegelijk bezig waren. Maar dankzij eendrachtig samenwerken, ook met personeel, is het allemaal prima gelukt.” Ook vernieuwd c.q. aangepast werden de ventilatie-installatie en computervloeren. Dit laatste omdat de data-aansluitingen niet meer op de juiste plaats zaten.

'De bestaande brandmeld- en ontruimings installatie kon geen minuut worden afgesloten. De veiligheid voor werknemers stond te allen tijde voorop' BRANDMELDPANEEL Ook verkreeg het pand nieuwe elektra. Lomans installeerde en verving onder meer de verlichting, beveiliging en inbraak en noodverlichting en installeerde een nieuwe brandmeld- en ontruimingsinstallatie. Ook hiervoor gold het dilemma te moeten installeren, terwijl in het gebouw werd doorgewerkt. Lomans’ projectleider elektrotechniek Mark Holl: “Qua veiligheid is het een complex gebouw om te installeren. De grrotste logistieke uitdaging was dat de bestaande brandmeld- en ontruimingsinstallatie

118 | INSTALLATIE & BOUW

HILVERSUM | NTR/BNN-VARA-gebouw

geen minuut kon worden afgesloten. Want de veiligheid voor werknemers stond te allen tijde voorop.” Lomans installeerde een nieuwe brandmeldinstallatie, inclusief een hypermodern digitaal brandmeldpaneel. Zeer bijzonder, volgens Holl: “Met een digitaal tv-scherm worden eventuele brandhaarden inzichtelijk gemaakt. Er kan tot zeer groot worden ingezoomd, zodat exact duidelijk is waar de brandhaard zich bevindt.”

TEVREDEN Inmiddels is het gebouw al weer enige tijd in gebruik. Te zien is nu een totaal veranderde indeling, waarin de voorheen enigszins hokkerigheid heeft plaatsgemaakt voor open en transparante ruimten. Verlichting is nu vrijwel overal in LED uitgevoerd en door het hele gebouw heen is WiFi te vangen. En hoewel het werk zeker niet eenvoudig was, kijken zowel Van Dam als Holl er tevreden op terug. Want mooi voor op de referentielijst, bovendien met louter tevreden gebruikers. Holl: “Het was een uitdagend project, in meerdere opzichten. Maar daar houden wij juist wel van.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER NTR/BNN-VARA BOUWMANAGEMENT Piet Nagel ONTWERP Architect N-interieurarchitecten/Workshop of Wonders BOUWKUNDIG AANNEMER Klaassen Groep vestiging Arnhem INSTALLATIE-ADVIES W4Y Harderwijk INSTALLATIES Lomans, Amersfoort, Pneuman, Systemair

Projectinfo

DE WERELD BLIJFT DOOR DRAAIEN EN FLOORTJE GAAT WEER OP REIS

ALLES IS ZOALS HET HOORT TE ZIJN

EENVOUDIG & DUIDELIJK

SPECIFIEKE INSTALLATIETECHNIEK VOOR NTR/BNN-VARA-GEBOUW Na een intensief bouwtraject is eind maart de revitalisering van het NTR/BNN-VARA-gebouw op het Mediapark in Hilversum afgerond. In minder dan anderhalf jaar tijd heeft de binnenzijde van het pand een volledige transformatie ondergaan, waarbij W4Y Adviseurs het advies en de bouwbegeleiding voor de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties heeft verzorgd. De uitvoering lag in handen van totaalinstallateur Lomans uit Amersfoort. “Een media-gebouw vraagt om specifieke installatietechniek”, vertelt Chris Kooij namens W4Y Adviseurs. “Maar dat was niet de enige uitdaging in dit project. Het bestaande klassieke ‘hokjes-concept’ moest plaatsmaken voor open werkplekken, conform het Nieuwe Werken. Dit vroeg om een flexibele benadering. Zoveel mogelijk installaties zijn weggewerkt in de computervloeren, met uitzondering van de verlichting, die vanuit de plafonds wordt gevoed.” Aan de hand van het Programma van Eisen heeft W4Y Adviseurs – in zeer korte tijd – de benodigde werkomschrijvingen gemaakt, vertelt hij. “Tijdens de uitvoeringsfase waren wij verantwoordelijk voor de bouwbegeleiding tot en met de oplevering, ook in het naastgelegen entreegebouw.” Tijdens de werkzaamheden bleef het gebouw in gebruik, waarbij de radio- en televisie-uitzendingen niet door bouwgeluiden mochten worden verstoord. “Dit vroeg om goed overleg en een constructieve samenwerking met alle bouwpartijen, waar we goed in zijn geslaagd.”

www.w4y.nl INSTALLATIE & BOUW | 119

AMSTERDAM | Alklima Event

Tekst en beeldmateriaal: Alklima

CIRCULARITEIT: EEN NIEUWE VISIE OP DUURZAME BOUW Steeds meer opdrachtgevers, leveranciers en installateurs van klimaatsystemen onderschrijven het belang van duurzaamheid. Een goede ontwikkeling, maar het ontbreekt daarbij vaak aan een bredere visie. Alklima, distributeur van de klimaatsystemen van Mitsubishi Electric, zet een stap extra. Tijdens bijeenkomsten in het Amsterdamse hostel The Generator presenteerde het bedrijf een duurzaamheidsvisie waarin de begrippen all-electric en ‘circulariteit’ centraal stonden. Met 135.000 kilometer gasleiding, een ogenschijnlijk onuitputtelijke aardgasbron en miljoenen woningen met een hr-ketel was Nederland jarenlang internationaal koploper in aardgasgebruik. Slochteren bracht comfort naar de huiskamers en geld naar de schatkist; een ideale uitgangssituatie. Inmiddels keert het tij echter. Aan de winning van aardgas kleven nadelen, de bronnen drogen op en aardgas draagt als fossiele brandstof bij aan de opwarming van de aarde.

Zowel de overheid als verschillende marktsectoren raken ervan doordrongen dat het roer om moet. ‘Duurzaamheid’ is een steeds populairder begrip, ook binnen de klimaatindustrie. Installaties worden energiezuiniger, dragen bij aan EPC-verlaging, bieden hoge SCOP’s en met warmtepompen kan nul-op-de-meter worden bereikt. Stuk voor stuk ontwikkelingen die moeten worden toegejuicht, maar bij de focus op berekeningen en technische deeloplossingen ontbreekt een bredere visie.

Mitsubishi Electric, leverancier van de klimaatsystemen die in Nederland door Alklima worden gedistribueerd, heeft de afgelopen jaren wel zo’n visie ontwikkeld, en forse stappen gezet om dit in de praktijk te brengen. Alklima organiseerde de afgelopen weken de ‘Road to All Electric’-dag waarin die visie werd toegelicht. Behalve sprekers van Alklima zelf gingen Hennes de Ridder – hoogleraar Methodisch en Integraal Ontwerpen aan de TU Delft en Tomas Rau – architect en visionair, op geheel eigen wijze in op het begrip circulariteit.

CIRCULARITEIT CENTRAAL “Iedereen heeft het tegenwoordig over duurzaamheid, en dat is een goede zaak”, zo opende Martijn van Leerdam, consultant bij Alklima de dag. “Wij hebben echter besloten een stap extra te zetten en duurzaamheid vanuit een bredere visie te benaderen. Bij die visie staat circulariteit centraal; een begrip waar nog veel te weinig over wordt gesproken. Bij circulariteit ga je er vanuit dat bestaande producten aan het eind van hun levenscyclus opnieuw worden gebruikt. Als dat één van de ontwerpcriteria van producten zoals klimaatsystemen is, heb je in principe geen afval meer en hoeven er geen nieuwe grondstoffen meer te worden gebruikt. In plaats van het kapitaal van de aarde, gebruik je voortaan de rente op dat kapitaal en stopt de uitputting van de aarde.” Met deze insteek sluit Alklima aan bij de Environmental Vision 2021 van Mitsubishi Electric, de fabrikant van klimaatsystemen die door Alklima worden gedistribueerd. Binnen die Environmental Vision heeft Mitsubishi Electric een centrale rol toebedeeld aan circulariteit. Het blijft daarbij niet alleen bij woorden; het bedrijf heeft als doelstelling dat in 2021 alle producten uit volledig herbruikbaar materiaal bestaan. Van Leerdam: “Daar is men al ver mee gevorderd. Op dit moment zit Mitsubishi Electric hierbij al op 99,7 procent.” Eén van de activiteiten om aan de honderd procentdoelstelling te voldoen, is de opening van een zogenaamd ‘escrap sampling center’ in Moerdijk. Daarmee beschikt Mitsubishi over een eigen recyclingfabriek voor

120 | INSTALLATIE & BOUW

AMSTERDAM | Alklima Event

PRAKTIJKVOORBEELDEN Het inhoudelijk programma van de middag werd afgesloten door Rudy Grevers, consultant bij Alklima. Hij wees erop dat er erg veel wordt gediscussieerd over onderwerpen als nul-op-de-meter, de energieprestatievergoeding en nieuwe bouwmethoden, maar dat de transitie naar all-electric – als onmisbaar onderdeel van de ontwikkeling naar een circulaire samenleving – vooral een kwestie van ‘doen’ is. Aan de hand van een reeks praktijkvoorbeelden toonde hij aan hoe Alklima het niet alleen bij een visie houdt, maar die visie ook in de praktijk brengt. Een mooi voorbeeld van circulariteit is de herbouw van de Keverberg in Kessel. De oude kasteelruïne die er stond maakt nu onderdeel uit van een nieuw partycenter, voorzien van de modernste klimaattechnologie, waaronder vier City Multi WR2-warmtepompen van Mitsubishi Electric. verwerking van koper en afgedankte elektronica zoals die ook in warmtepompen is verwerkt. Door de visie van Mitsubishi Electric te volgen, sluit Alklima ook aan bij de overheidsdoelstelling van een circulaire economie in 2050, legt Van Leerdam uit. “We zijn partner in het MVO-programma Nederland Circulair, een platform dat de markt van instrumenten moet voorzien om circulair te gaan ontwikkelen en produceren.”

ACHTERHAALDE BOUWMETHODEN Dat dit MVO-programma zeker niet overbodig is, blijkt volgens Hennes de Ridder, hoogleraar Methodisch en Integraal Ontwerpen, als goed naar de productiewijze in de bouwwereld wordt gekeken. In zijn presentatie tijdens de Road to All Electric-bijeenkomst gaf hij aan dat bouwen in Nederland niet circulair maar ‘monolitisch’ plaatsvindt: “Alles wordt aan elkaar gemetseld, gelast en gepurschuimd, waardoor het materiaal waaruit gebouwen zijn opgetrokken nooit meer opnieuw kan worden gebruikt. Een voorbeeld van deze achterhaalde manier van bouwen, is de manier waarop bakstenen onbruikbaar voor hergebruik worden gemaakt. Goede bakstenen gaan tot wel vierduizend jaar mee. Maar doordat we cement gebruiken dat veel sterker is, moet een gebouw aan het eind van zijn levensduur worden gesloopt, zodat er alleen puin overblijft in plaats van herbruikbare bouwstenen.” Volgens De Ridder kan de bouwwereld veel leren van het dierenrijk: “Kijk eens naar de manier waarop een termietenheuvel wordt gebouwd; dat gebeurt met lokale materialen, volgens een vaste opzet en met kleine bouwsteentjes die eeuwig kunnen worden hergebruikt. Waarom zouden mensen niet circulair kunnen bouwen, als termieten dat wel voor elkaar krijgen?”

‘LIMITED EDITIONS’ Volgens architect en visionair Thomas Rau, worden zowel in de bouw als in vrijwel alle andere sectoren stelselmatig besluiten genomen die op verkeerde vooronderstellingen zijn gebaseerd. “Alle grondstoffen die we gebruiken op aarde zijn ‘limited editions’, maar we gaan ermee om alsof ze waardeloos zijn. Afvalverbranders leveren zogenaamd groene stroom op, maar zijn in feite grondstoffencrematoria. Dankzij verkeerde businessmodellen denken mensen dat het loont om grondstoffen uit te putten. Ze vergeten dat we gast zijn op aarde, in plaats van gastheer. Als de gasten die we zijn, maken we er een enorme puinhoop van.” Rau hield de bezoekers voor om 10 december 2018 in hun agenda te noteren: “In 1948 werd de Verklaring voor de Rechten van de Mens vastgesteld. Over twee jaar bied ik met het platform Turntoo de ‘Universal Declaration of Material Rights’ aan bij de Verenigde Naties. We gaan een bijzonder onaangename periode tegemoet; het roer moet echt drastisch worden omgegooid.”

Een ander voorbeeld van circulaire bouw betreft het pand waar de Road to All-electric-bijeenkomst zelf plaatsvond: het Generator Hostel in Amsterdam. Dit inmiddels honderd jaar oude gebouw is ooit opgetrokken als universiteitsgebouw en onlangs hoogwaardig gerenoveerd tot hostel. Daarbij zijn de gevels en delen uit de oude inrichting gehandhaafd, maar is het pand tevens voorzien van een hypermoderne klimaatinstallatie. Sterker: het is het eerste gebouw in Nederland waarbij koeling en verwarming wordt verzorgd door een hybride HVRF-installatie van Mitsubishi Electric: een duurzaam systeem dat warmte en koude uitwisselt, warmte terugwint en binnenpandig alleen water als koudedrager gebruikt. Grevers: “Daarmee is dit pand een prachtig voorbeeld van wat je met circulariteit kunt bereiken: door een honderd jaar oud gebouw te voorzien van een moderne, energiezuinige klimaatinstallatie voorkom je het onnodig gebruik van grondstoffen die voor nieuwbouw nodig zouden zijn.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 121

TILBURG | De Leyhoeve

Tekst: Gerard Vos

Beeldmateriaal: NRGTEQ

Woonlandschap met WARMTEPOMPEN Warmtepompenfabrikant NRGTEQ levert niet alleen warmtepompen, maar wordt steeds vaker bij grote complexe bouwtrajecten betrokken, zoals in Woonlandschap De Leyhoeve in Tilburg. Martan van Meurs, eigenaar van NRGTEQ legt uit hoe dat komt. Doelgroepgericht bouwen is een opkomend fenomeen. In dit kader verrees in Tilburg woonlandschap De Leyhoeve, in opdracht van duurzame projectontwikkelaar Roozen van Hoppe. Het concept is bedoeld voor moderne ouderen die zo lang mogelijk zelfstandig willen wonen. De Leijhoeve herbergt tweehonderd appartementen en 85 zorgsuites, evenals een ruim restaurant, een bibliotheek, een zwembad met wellness en een kapsalon. “Uitgangspunt was een zo hoog mogelijk comfort voor de bewoners”, vertelt Van Meurs. De warmtepompfabrikant engineerde, leverde en dirigeerde de realisatie van de gehele WKO-installatie, inclusief het afgiftesysteem in de appartementen. Daarnaast regelt NRGTEQ het onderhoud en de energiebemetering. Hoe is NRGTEQ ontstaan? Van Meurs: “We zijn zes jaar terug begonnen met het ontwikkelen van een warmtepomp. We hadden het idee om een nieuwe generatie warmtepompen te ontwikkelen. Met onze TNG serie modulerende warmtepompen zijn we hierin meer dan geslaagd.”

122 | INSTALLATIE & BOUW

Inmiddels zijn jullie een topspeler als het om warmtepompen gaat, maar jullie doen toch meer dan produceren en verkopen? Van Meurs: “Klopt, steeds vaker ondersteunen we in grote projecten. We maken dan deel uit van het projectteam. Bij een WKO-installatie heb je met verschillende disciplines te maken. Je hebt de warmtepomp zelf, het ondergrondse systeem en het afgiftesysteem. We pakken alle disciplines op. Voor de opdrachtgever/ installateur is dit prettig, want dan heeft hij één aanspreekpunt; het kan nog weleens een complexe materie zijn.” Wat maakte De Leyhoeve ingewikkeld? Van Meurs: “Er is hier gekozen voor één energiecentrale die verwarming, koeling en warm tapwater levert aan de appartementen, die individueel worden bemeterd. Dat geldt voor zowel de levering van warmte en koude als voor de tapwatervoorziening. We hebben in totaal 800 kW aan lage temperatuur warmtepompen voor verwarming en koeling opgesteld. Daarnaast staat er 300 kW aan hoge temperatuur warmtepompen. Deze leveren volcontinu 72°C tapwater op de zelf ontworpen individuele afleversets.”

De gebruiker kan exact zien hoeveel hij verbruikt, wat voor systeem gebruiken jullie hiervoor? Van Meurs: “Alle afleversets van de appartementen zijn gekoppeld op internet. Hiermee kunnen we het verbruik op afstand uitlezen en kunnen we meteen, daar waar nodig, bijsturen.” Jullie hebben zelf een nieuw type de warmtepomp ontwikkeld, waarin verschilt deze ten opzicht van de concurrent? Van Meurs: “Standaard heb je aan/uit warmtepompen. Wij hebben een warmtepomp ontwikkeld die traploos in deellast moduleert. Dit maakt dat het rendement veel hoger is, en er is in de meeste gevallen geen buffering nodig. Hierdoor vallen de installatiekosten ook lager uit. Bijkomend voordeel is dat de warmtepompinstallatie minder complex wordt; je vermindert fouten in de engineering en tijdens de installatie. Tevens heeft de warmtepomp een veel langere levensduur.” De Leyhoeve is dusdanig succesvol dat het concept momenteel in Groningen wordt gekopieerd. De komende jaren worden er naar verwachting meerdere Leyhoeve zorg-woonlandschappen gerealiseerd, in andere delen van Nederland.. ❚

TILBURG | De Leyhoeve

In totaal is 800 kW aan lage temperatuur warmtepompen voor verwarming en koeling opgesteld en 300 kW aan hoge temperatuur warmtepompen.

INSTALLATIE & BOUW | 123

WIE DOET WAT

GEBOUWAUTOMATISERING

BIM SOFTWARE & CONSULTANCY

NEMO GROEP

STABIPLAN Postbus 128 2410 AC BODEGRAVEN T +31 172 65 02 65 E info@stabiplan.nl W www.stabiplan.nl

Marconiweg 5 3442 AD WOERDEN T +31 6 24 66 84 84 E info@nemogroep.nl W www.nemogroep.nl

BRCONTROLS PRODUCTS BV Telfordstraat 47 8013 RL ZWOLLE T +31 38 460 42 40 F +31 38 355 66 33 E info@brcontrols.com W www.brcontrols.com

REDLINK BV Impact 27 6921 RZ DUIVEN T +31 26 750 50 00 E info@hefas.nl W www.hefas.nl

AIR TECH SYSTEMS BV Postbus 1228 3800 BE AMERSFOORT T +31 33 469 17 86 F +31 33 461 37 43 E info@airtechsystems.nl W www.airtechsystems.nl

GELUIDSYSTEMEN

BRANDBEVEILIGING

HEFAS BRANDDETECTIE

KLIMAATBEHEERSING

Nijverheidsweg 2 3751 LP BUNSCHOTEN T +31 33 298 09 26 E info@redlink.nl W www.redlink.nl

DUURZAAMHEID

ALKLIMA BV

TOA BENELUX

Meidoornkade 4 3992 AE HOUTEN T +31 30 637 74 99 E info@toa-benelux.com W www.toa.eu

Postbus 1176 3350 CD PAPENDRECHT T +31 78 615 00 00 E info@alklima.nl W www.alklima.nl

INSTALLATIETECHNIEK HVAC/R HERTEK Postbus 10209 6000 GE WEERT T +31 495 58 41 11 E info@hertek.nl W www.hertek.nl

AMBRAVA BV / SAMSUNG KLIMAATBEHEERSING

AERO DYNAMIEK

Postbus 173 3860 AD NIJKERK T +31 33 2459064 W www.aero-dynamiek.nl

ELEKTRISCHE VERWARMING

LINUM EUROPE BV Oosterparkweg 35 H 2985 SX RIDDERKERK T +31 180 46 35 88 E info-nl@linum.eu W www.linum.eu

Postbus 4300 7320 AH APELDOORN T +31 55 527 77 77 E info@samsung-klimaat.nl W www.samsung-klimaat.nl

INTERCOM- EN OMROEPSYSTEMEN

JOWITHERM NEDERLAND PNEUMAN BV Postbus 47 1130 AA VOLENDAM T +31 299 41 13 50 F +31 299 41 13 60 E info@pneuman.nl W www.pneuman.nl

Robijnstraat 6 7554 TB HENGELO T +31 88 8898800 F +31 88 8898801 E info@jowitherm.nl W www.jowitherm.nl

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES

HAGO ELECTRONICS

Radonstraat 179 2718 SV ZOETERMEER T +31 79 361 75 55 E info@hagoelectronics.com W www.hagoelectronics.com

ISOLATIETECHNIEKEN

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Papendorpseweg 83 3528 BJ UTRECHT T +31 88 567 67 00 E info@carrier.nl W www.carrier.nl

DATAKABEL

FOREHAND Driemanssteeweg 174 3084 CB ROTTERDAM T +31 10 240 41 21 E info@forehand.nl W www.forehand.nl

124 | INSTALLATIE BOUW INSTALLATIE & BOUW

CIAT NEDERLAND VAN DEN POL ELEKTROTECHNIEK BV Aardvletterweg 14 3417 XL MONTFOORT T +31 348 47 34 34 E info@vandenpol.com W www.vandenpol.com

TONZON BV

Postbus 1375 7500 BJ ENSCHEDE T +31 53 433 23 91 E info@tonzon.nl W www.tonzon.nl

Annie M.G. Schmidtweg 229 1321 NA ALMERE T +31 36 533 25 87 F +31 36 533 25 97 E info@ciat.nl W www.ciat.nl

WIE DOET WAT

LEIDINGSYSTEMEN

COOLMARK BV Postbus 393, 2990 AJ BARENDRECHT Zweth 6, 2991 LH BARENDRECHT T +31 180 75 13 00 F +31 180 75 13 05 E info@coolmark.nl W www.coolmark.nl W www.coolmark-mhi.nl

ONTRUIMINGSALARMINSTALLATIES

SMITSAIR Postbus 41 1420 AA UITHOORN T +31 297 56 44 55 F +31 297 56 92 96 E verkoop@smitsair.nl W www.smitsair.nl

DYKA STEENWIJK BV Produktieweg 7 8331 LJ STEENWIJK T +31 521 53 49 11 F +31 521 53 43 71 E info@dyka.com W www.dyka.nl

LUCHTKANALEN EN LUCHTTECHNISCHE CONSTRUCTIES

TOA BENELUX

Meidoornkade 4 3992 AE HOUTEN T +31 30 637 74 99 E info@toa-benelux.com W www.toa.eu

REGELTECHNIEK

S&P HOLLAND DAIKIN AIRCONDITIONING NETHERLANDS B.V. Postbus 8585 3009 AN ROTTERDAM T +31 88 324 54 75 F +31 88 324 54 69 E info@daikin.nl W www.daikin.nl

Weidehek 50 4824 AS BREDA T +31 76 543 34 50 E info-holland@solerpalau.com W www.solerpalau.nl

SYSTEMAIR BV

VAN GALEN KLIMAATTECHNIEK BV Postbus 59201 3008 PE ROTTERDAM T +31 10 487 88 00 E info@vangalen.com W www.vangalen.com

Van Leeuwenhoekstraat 2 3846 CB HARDERWIJK T +31 341 43 91 00 F +31 341 43 91 90 E info@systemair.nl W www.systemair.nl Zanddonkweg 7a 5144 NX WAALWIJK T +31 416 68 55 55 E info@systemair.nl W www.systemair.nl

AIR SPIRALOÂ® KENNEMER SPIRALO BV Lagedijkerweg 15 1742 NB SCHAGEN T +31 224 21 00 62 E verkoop@airspiralo.com W www.airspiralo.com

BETTINK REGELTECHNIEK Jacob Catsstraat 48 3771 GL BARNEVELD T +31 342 70 10 64 E info@bettinkregeltechniek.nl W www.bettinkregeltechniek.nl

ROOKGASAFVOERSYSTEMEN Coated pantone 420

VINK SYSTEMEN Postbus 3119 2220 CC KATWIJK T +31 71 409 83 00 E info@vinksystemen.nl W www.vinksystemen.nl

MEETAPPARATUUR

COX GEELEN Emmastraat 92 6245 HZ EIJSDEN Uncoated pantone 427 T + 31 43 409 95 00 E sales@coxgeelen.nl W www.coxgeelen.nl

KOUDETECHNIEK

Wij zorgen voor lucht!

ROBATHERM Platinastraat 63 8211 AR LELYSTAD T +31 320 28 11 66 F +31 320 28 12 34 E raimond.taal@robatherm.nl W www.robatherm.nl

Vink Systemen, uw adres voor het ontwerpen, leveren, installeren en

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS onderhouden van luchtkanalen en luchttechnische componenten. VAN KEMPEN KOUDETECHNIEK Spoorstraat 14 4001 CN TIEL T +31 344 63 48 84 E info@vankempen-tiel.nl W www.vankempen-tiel.nl

Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T +31 76 579 41 91 www.vinksystemen.nl E info@flir.com W www.flir.nl

ONTGASSING CV

KUNSTSTOF LUCHTKANALEN SCHILT AIRCONDITIONING BV SCHILT LUCHTKANALEN BV SCHILT LUCHTTECHNIEK BV Energieweg 29 4231 DJ MEERKERK Postbus 3 4230 BA MEERKERK T +31 183 35 25 44 E info@schilt-meerkerk.nl W www.schilt-meerkerk.nl

UBBINK BV Verhuellweg 9 6984 AA DOESBURG T + 31 313 48 02 00 E info@ubbink.nl W www.ubbink.nl

SANITAIR

BRAGO LUCHTTECHNIEK

KOREX BENELUX BV

De Amert 424 5462 GH VEGHEL T +31 413 36 90 00 F +31 413 36 93 00 E info@brago.nl W www.brago.nl

Tjalk 13B 2411 NZ BODEGRAVEN T +31 172 61 17 19 F +31 172 61 79 27 E info@korexbenelux.com W www.korexbenelux.Com

DELABIE BENELUX

Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T +32 25 20 16 76 E info@delabiebenelux.com W www.delabiebenelux.com

INSTALLATIE BOUW | 125 INSTALLATIE & BOUW

WIE DOET WAT

TECHNISCH INSTALLATEUR

BRINKMANN & NIEMEYER MOTOREN BV

VILLEROY & BOCH Computerweg 22 3542 DR UTRECHT T +31 30 247 34 00 F +31 30 247 34 99 E info@villeroy-boch.nl W www.villeroy-boch.nl

HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES

Postbus 50 7390 AB TWELLO T +31 571 27 69 00 E info@bnmotoren.nl W www.bnmotoren.nl

BEVER INNOVATIONS Industrieweg 32 4301 RS ZIERIKZEE T

+31 111 45 32 32

mvc@beverinnovations.com

W www.beverinnovations.com

Amerikastraat 5 6014 CE ITTERVOORT

SMART BUILDING SOLUTIONS

+31 475 56 81 17

info@homij.nl

W www.homij.nl

BUVA

Postbus 262 2990 AG BARENDRECHT T +31 180 69 75 00 E info@buva.nl W www.buva.nl

REVEB INDUSTRIAL LIGHTING SOLUTIONS

BIS BV

Industrieweg 32

Rietdekkerstraat 14 2984 BM RIDDERKERK T +31 180 48 67 77 E info@bis.nl W www.bis.nl

4301 RS ZIERIKZEE

KUIJPERS Postbus 121 5700 AC HELMOND T

+31 492 57 86 00

info@kuijpers.nl

TECHNISCHE UNIE

Postbus 900 1180 AX AMSTELVEEN T +31 20 545 03 45 E info@technischeunie.com W www.technischeunie.com

W www.kuijpers.nl

+31 111 45 07 76

+31 111 40 60 19

info@revb.eu

W www.reveb.eu

VERWARMING

TOTAALOPLOSSINGEN

MVCOMFORT EXPERTS IN DATACONTROL

MVCOMFORT Paxtonstraat 17 8013 RP ZWOLLE T +31 38 355 66 40 F +31 38 355 66 33 E info@mvcomfort.nl W www.mvcomfort.nl

STEKERBAAR INSTALLEREN

COOLWORLD RENTALS B.V. UNICA INSTALLATIETECHNIEK B.V.

Duikerweg 34

Postbus 83

5140 AH WAALWIJK

2410 AB BODEGRAVEN

CENTERCON

+31 172 64 41 44

info@unica.nl

Kiotoweg 60 3047 BG ROTTERDAM T +31 10 258 11 20 F +31 10 458 47 48 E sales@centercon.nl W www.centercon.nl

W www.unica.nl

TECHNISCHE PRODUCTEN

VASTGOED ICT

TECHNISCH ADVIESBUREAU

+31 416 68 80 88

sales@coolworld.nl

W www.coolworld-rentals.com

ELCO BV Hamstraat 76

ISOLECTRA BV Postbus 444 2900 AK CAPELLE AAN DEN IJSSEL T +31 10 28 55 24 44 E info@isolectra.nl W www.isolectra.nl

6565 AG KERKRADE

ACO Edisonstraat 36 7006 RD Doetinchem T

+31 314 36 83 01

info@aco.nl

W www.aco.nl

+31 45 751 86 00

NCCW

+31 45 566 99 35

Postbus 50088 1305 AB ALMERE T +31 36 539 19 22 E info@nccw.nl W www.nccw.nl

heatingsolutions@nl.elco.net

W www.elco.net

VLOERVERWARMING

VERLICHTING

TECHNISCH HANDELSBUREAU RENSA BV

BELIMO SERVOMOTOREN B.V.

Postbus 84

Postbus 300

6940 BB DIDAM

8160 AH EPE

+31 316 29 64 85

info@rensa.nl

T E

W www.rensa.nl

126 | INSTALLATIE BOUW INSTALLATIE & BOUW

+31 578 576836 info@belimo.nl

W www.belimo.nl

MG VLOERVERWARMING AURORA LIGHTING B.V Glasgowstraat 16 - 20 3047 AE ROTTERDAM T +31 10 713 18 27 E info@auroralighting.com W www.auroralighting.com

Ambachtweg 12 5731 AG MIERLO T

+31 88 778 00 50

+31 88 778 00 20

info@mgvloerverwarming.nl

W www.mgvloerverwarming.nl

jaa

rs ys te em

o Pr

jec

e tb

Tra ga

id ele

✳

✳ ✳ 2 4/7

✳ g in En

gin

g rin

✳

ste

n Co

lge

o pt

i tw

n eli

Centercon biedt totale klimaatoplossingen Natuurlijk kunt u bij Centercon terecht voor het meest complete assortiment in koude- en klimaattechniek, maar wij helpen u graag een stap verder. We denken graag met u mee over het ontwerp en selectie en bieden projectbegeleiding als u dit wenst. Naast het complete programma van LG Climate Solutions biedt Centercon aanvullende producten als vloerverwarming, boilers, buffervaten en appendages.

Meer weten? Bel (010) 258 11 21 | salesairco@centercon.nl | www.centercon.nl