Installatie & Bouw BE 04 2015

INSTALLATIE & BOUW 4

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WW W. I N S TAL L AT I E ENB OUW.B E

NUMMER 4 2015

AUG - SEP

Modulaire ondersteuning van technische installaties Warmtepompen, klaar voor het grote publiek?

Jo Notaerts, nieuwe voorzitter ATTB, over de Ecodesign-richtlijn

KSB Sonolyzer – Wereldprimeur KSB Sonolyzer is de eerste app die hoort of energiebesparingen mogelijk zijn.

■

■ ■

■

Eenvoudig: houd de smartphone tijdens de meting rechtstreeks voor de motor om de energie-efficiëntie te testen.

Snel: de meting is na 20 seconden afgerond.

Analyseresultaten: KSB Sonolyzer toont aan of de pomp binnen of buiten de deellast draait.

Direct contact: indien gewenst kunt u een persoonlijke aanspreekpartner bereiken voor een gedetailleerde efficiëntieanalyse met POC en SES.

Overtuig uzelf - KSB Sonolyzer is gratis verkrijgbaar voor Apple- en Android-apparatuur. Meer info op www.ksbbelgium.be Bezoek ons ook via www.ksb.com/socialmedia

KSB Belgium · Zoning Industriel Sud · 1301 Bierges/Wavre

Onze technologie. Uw succes.

Pompen Afsluiters Service ■

■

Download voor Apple

Download voor Android

Zelfs wie zoekt, vindt me niet

Het geheim van de stad Onopgemerkt op de beste plekjes Onze VRV IV i-reeks biedt een unieke oplossing voor gebouwen, die een totaal onzichtbaar VRV-systeem vereisen. Hij is compact en gemakkelijk binnen het gebouw te verbergen: van op de straat zijn alleen de roosters zichtbaar. De twee componenten - compressor en warmtewisselaar - zijn uiterst licht. De compressor kan op straatniveau worden ge誰nstalleerd in een opslagruimte of machinekamer, en de warmtewisselaar van amper 400 mm hoog kan in een standaard vals plafond worden ge誰nstalleerd. De geoctrooieerde, V-vormige warmtewisselaar van de VRV IV i-reeks geeft een optimaal energierendement.

Zo kan uw klant genieten van de kracht van een VRV-systeem.

i Meer info vindt u op www.daikin.be of via 0800 840 22.

TPE3

VERWACHT MEER RENDEMENT VEEL MEER

GRUNDFOS iSOLUTIONS EEN REUZENSPONG VOOR INLINE POMPEN

De TPE3 levert een ongeĂŤvenaard rendement en een breed scala aan intelligente functionaliteiten, en is daardoor veel meer dan zomaar een pomp. De TPE3 heeft een ingebouwde warmte-energiemeter en ook een debietbegrenzende functie

waardoor er geen smoorklep na de pomp meer nodig is. Met een ruime keuze aan intelligente regelfuncties, is de pomp gemakkelijk in te stellen op de gewenste systeemtoepassingen.

Ga voor meer informatie naar: www.grundfos.be.

UITGAVE

Voorwoord

4 Van duur naar duurder

Uit de jaarlijkse vergelijkende studie van de CREG – de federale energieregulator – blijkt dat de elektriciteitsfactuur voor een Vlaams gezin met meer dan een kwart (+26,5%) steeg in de periode 2007-2014. Dat betekent gemiddeld 114 euro extra per jaar.

Die stijging komt er ondanks de lagere energieprijs en btw-verlaging, die trouwens sinds 1 september weer naar 21% steeg. De boosdoeners zijn de stijgende distributienettarieven, de bijdrages voor hernieuwbare energie en WKK’s en openbare heffingen.

Binnenkort komt daar nog de doorrekening van de groenestroomcertificaten bij. Voor kleine Belgische bedrijven steeg de factuur over dezelfde periode met 25 procent. Energie neemt dus een steeds grotere hap uit ieders budget.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel gezinnen en bedrijven meer prijzen gaan vergelijken. Sinds januari stapten in totaal al 562.000 gezinnen en bedrijven over op een nieuwe stroom- of gasleverancier. Het zal evenmin een verrassing zijn dat er meer en meer wordt ingezet op hernieuwbare energie.

Zo groeide het aantal EPB-aangiftes met ten minste één vorm van hernieuwbare energie voor nieuwbouw van 6 procent in 2006 naar meer dan 17 procent in 2013. In 2014 steeg dat aantal natuurlijk nog veel sterker door de nieuwe Vlaamse regelgeving, die bouwheren doet kiezen tussen hernieuwbare energie of een strenger E-peil. Bijna twee derde kiest sindsdien voor dat eerste.

Die stijging staat wel voor een groot stuk op het conto van PV-panelen. Warmtepompen hebben het iets moeilijker om zich te profileren. Toch beweegt er wat op die markt, bijvoorbeeld op vlak van de gebruikte koelmiddelen. Dat leest u in ons artikel over de ontwikkelingen in de warmtepompsector.

Voor onze sector is die omslag naar hernieuwbare energie goed nieuws. Een recent rapport van Greenpeace stelt dat de overgang naar hernieuwbare energie wereldwijd miljoenen jobs zal creëren. De industrieën van zonne- en windenergie zijn volwassen geworden en zullen het komende decennium de steenkoolindustrie voorbijsteken op vlak van werkgelegenheid en energievoorziening. De auteurs van het rapport verwachten ook dat hernieuwbare energie tegen 2030 overal ter wereld kosten-efficiënter zal zijn dan de conventionele energiebronnen. De échte omslag komt er dus aan.

Wanneer u dit leest zal ook de Ecodesign-richtlijn voor stookolie- en gasketels van kracht zijn. Vanaf 26 september mogen producten met een energie-efficiëntie onder een bepaald niveau niet meer in de handel worden gebracht en krijgen verwarmingstoestellen ook een energielabel. De verantwoordelijkheid voor de toepassing van die richtlijn ligt bij de fabrikanten, maar ook voor de installateur zijn er verplichtingen. Jo Notaerts, de nieuwe voorzitter van ATTB, licht die voor u toe in onze rubriek De Pen. Veel leesplezier!

Jeroen Schreurs

INSTALLATIE & BOUW | 5

INSTALLATIE & BOUW

4

Vaktijdschrift over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 3 • nummer 4 • 2015 Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Domein De Herten Hertsbergsestraat 4, B-8020 Oostkamp Postbus 85, B-3900 Overpelt T +32 50 36 81 70 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIECOÖRDINATIE Jeroen Schreurs /Rik Neven

REDACTIETEAM

Redacteurs: Kevin Moens, Rik Neven, Jeroen Schreurs, Simon Schreurs (Redactiebureau Palindroom), Geert Houben, Desiree Pennings, Lieke van Zuilekom

16

10

BLADMANAGEMENT

28

Pieter Maeyaert E p.maeyaert@louwersmediagroep.be Freddy Fierens E f.fierens@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

www.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project E traffic@louwersmediagroep.be Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 50 36 81 70

32

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

ABONNNEMENTPRIJS

€ 54,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw.

Informatie over abonnementen: T +32 50 36 81 70

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, Facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

51

INHOUD Modulaire en flexibele ondersteuning van technische installaties

8

SBB Accountants scoort Belgische primeur met eerste City Multi Hybride VRF

10

Nieuwe luchtdebietsmeter voor grote roosters

13

Energiecheck-app wint ACHEMA Innovation Award 2015

15

De Pen, Jo Notaerts: 26 september 2015, een nieuw tijdperk voor verwarmingsinstallaties 16 DKF kiest voor innovatief VRV-systeem

18

Warmtepompen: klaar voor het grote publiek?

20

De voordelen van een gaswarmtepomp

24

Warmtepompen van Zweedse kwaliteit

27

Installateur kiest zelf voor nieuwste technieken

28

Koeling en verwarming voor extreme temperaturen

30

Building Dashboard app is sterke tool voor gebouwbeheer

32

Powertools steeds meer gericht op lange levensduur en gebruiksgemak

35

Kostenbesparing dankzij uitgetekend elektro-ontwerp

37

Sectornieuws

T +32 50 36 81 70 E studio@louwersmediagroep.be

41

Kwaliteit, design en optimale hygiëne

48

DRUKWERK

Rookgasafvoer voor condensatieketels

51

Wandverwarming, ideaal voor compact (ver)bouwen

52

VORMGEVING/ART DIRECTION

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Inhoud

55

60

79

UITGAVE

4

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WWW.I NS TAL L ATI EENBO UW.BE

NUMMER 4 2015

AUG - SEP

Modulaire ondersteuning van technische installaties Warmtepompen, klaar voor het grote publiek?

Jo Notaerts, nieuwe voorzitter ATTB, over de Ecodesign-richtlijn

Coverbeeld: Belcolade

70

84

Een kijkje in de wereld van test- en meetinstrumenten

55

Nieuwe site Kärcher krijgt hoogrendabele energievoorziening

58

Mooie verlichtingsmix voor draai- en freesbedrijf

60

Nieuwe CEO voor Belgische regio bij Colt International

63

Plaatwarmtewisselaars voor campus EnergyVille

66

Uw professionele mening telt

67

Propaan, een eigen gasreserve onder de grond

69

Waterinstallatie is technisch hoogstandje

70

Nieuw hoofdkantoor met efficiënte, energiezuinige ventilatie voor Limburgs groeibedrijf 73 Partnership tussen HVAC-specialist en ventilatieproducent

76

Autoleasebedrijf gaat energiezuinig

79

Zorgwoning met ventilatie voor slachtoffer Pukkelpop

80

Onderhoudsvriendelijk sanitair voor schoolproject Beringen

83

Hoogbouwdiepvrieskamer voor voedingsbedrijf

84

Energiezuinige HVAC-installatie voor nieuwe hoofdzetel FNG Group

86

Nieuw toonzaalconcept voor sanitair- en verwarmingsgroothandel

89

Stabicad 10 georiënteerd op BIM

92

Wie doet wat

95

EREMBODEGEM | Belcolade

Tekst: Kevin Moens

Modulaire en flexibele ondersteuning van technische installaties Chocolade, een zoete zonde voor menig van ons. De productie van dit bruine goud is echter onderhevig aan heel wat voorschriften, waaronder ook koeling en ventilatie. Voor de montage van units op het dak van chocoladeproducent Belcolade uit Erembodegem leverde Linum Europe het modulaire en flexibele Big Foot Systems type I-BEAM. Moet er nog chocolade zijn? Het antwoord daarop is ja, getuige daarvan de uitbreiding van Belcolade. Voor de ondersteuning van de technische installaties op het platte magazijndak mocht Linum Europe uit Kuurne een 50-tal Big Foot Systems type I-BEAM leveren.

1.000 KG Afhankelijk van de werf bepaalt Linum Europe het type ondersteuning en de opbouw. Bepalende factoren zijn daarbij het te dragen gewicht en de al dan niet aanwezige windbescherming, zoals muren. “Vooraf voeren we een studie uit naar de drukverdeling onder de voet op het dak en bekijken we de windbelastingsberekening van de installatie die op het systeem komt te staan. Zo zijn we zeker dat de installatie niet zal wegglijden of omwaaien,” legt account manager Olivier Trizzulla uit. Voor het Belcolade-dak opteerde Linum voor voeten van 450 op 450 millimeter. “Met deze afmetingen garanderen we een belasting van 1.000 kilo per set per fixatiepunt,” aldus Trizzulla. De basis bestaat uit een rubbermat waar een nylon voet op komt te staan die slagvast is. Het staalsysteem is opgetrokken uit gegalvaniseerd staal.

De Fix-it Foot-steunbalken zorgen voor de ondersteuning van kleinere units.

Voor het Belcolade-dak opteerde Linum voor voeten van 450 op 450 millimeter.

8 | INSTALLATIE & BOUW

De dakdoorvoeren staan in voor een waterdichte doorvoer van kabels en leidingen.

EREMBODEGEM | Belcolade

MODULAIR & FLEXIBEL Het dak van het nieuwe Belcolade-magazijn is bedekt met staalplaten die op zich geen gewicht kunnen dragen. Het I-BEAM-systeem is geknipt voor deze situatie omdat het de druk van de installaties verdeelt door de positionering van de voeten op de betonnen liggers van het dak .”Het systeem blinkt uit in eenvoud en efficiëntie,” zo weet Quirijn Jammaer, project engineer bij SPIE Belgium, het bedrijf dat de Big Foot Systems installeerde. “Allereerst moet je geen gaten boren in het dak, waar dat met oudere systemen wel nodig was.

Voorts is de flexibiliteit een pluspunt: door de verschillende voeten kan je het systeem nivelleren naargelang de hellingsgraad van het dak. Het feit dat slechts 1 persoon het systeem kan installeren in een korte periode, is uiteraard ook een voordeel.” Door zijn modulaire karakter heeft het systeem een streepje voor op maatwerkvarianten, vindt Trizzulla van Linum Europe. “De levertijd is opmerkelijk korter dan een maatwerkvariant. Daarnaast bewijst Big Foot Systems ook zijn voordeel bij renovatie- of aanpassingswerken. De voeten kan je afzonderlijk verwijderen of verschuiven waardoor je de units op het systeem niet hoeft uit te schakelen, verplaatsen of ontkoppelen. Geen enkele bedrijf legt immers zijn productie stil.”

DAKDOORVOEREN EN FIX-IT FOOT-STEUNBALKEN

Door de verschillende voeten kan je het systeem nivelleren naargelang de hellingsgraad van het dak.

Naast de Big Foot I-BEAM-systemen leverde Linum Europe ook dakdoorvoeren en Fix-it Foot-steunbalken. “De dakdoorvoeren staan in voor een waterdichte doorvoer van kabels en leidingen, terwijl de Fix-it Foot-steunbalken zorgen voor de ondersteuning van kleinere units,” besluit Trizzulla. ❚

"Met deze afmetingen garanderen we een belasting van 1.000 kilo per set per fixatiepunt."

INSTALLATIE & BOUW | 9

LOPPEM | SBB Accountants Tekst en beeld: Gauthier Geldhof

SBB Accountants scoort Belgische primeur met eerste City Multi Hybride VRF Voor de nieuwe vestiging in Loppem sprak de firma SBB Accountants & Adviseurs de uitdrukkelijke wens uit voor een energiezuinig klimatisatiesysteem dat gelijktijdig kon koelen én verwarmen, en onafhankelijk per ruimte te regelen valt.

Geen sinecure, zeker gezien ook geopperd werd geen koelmiddel doorheen het gebouw te laten vloeien. Het was Mitsubishi Electric dat met de City Multi Hybride VRF dé oplossing bij uitstek aanleverde, een systeem dat pas in oktober vorig jaar tijdens de Duitse vakbeurs Chillventa gelanceerd werd.

Zowel voor nieuwbouw als renovatie trekt SBB Accountants al enige tijd resoluut de kaart van duurzaamheid en energie-efficiëntie, zo ook bij de nieuwe vestiging langs de Autobaan te Loppem.

Het toeval wil dat SBB op die locatie met buren Mitsubishi Electric meteen een potentiële partner voorgeschoteld kreeg die als referentie te boek staat wat klimatisatie betreft.

Gestuwd door de verscherpte regelgeving rond koelmiddelen ging de voorkeur van Studiebureau Boydens NV uit naar de oplossing die Mitsubishi Electric aanreikte: de City Multi Hybride VRF, een performant alternatief voor de klassieke ijswatersystemen. Ook de keuze van SBB zelf ging uit naar Mitsubishi Electric: goede buren maken immers goede vrienden. Voordelen zijn er voor beide partijen: waar de toeleverancier er een verlengstuk van de showroom bij heeft, kan SBB rekenen op razendsnelle én persoonlijke support.

OPBOUW & INSTALLATIE City Multi Hybride VRF, een doorontwikkeling van het VRF City Multi R2-systeem, is ’s werelds eerste tweepijpsysteem voor gelijktijdig koelen en verwarmen met warmterecuperatie dat de voor-

Het systeem werkt via een centrale bediening, maar aan de hand van afzonderlijke bedieningsschermen kan men ook ruimtes apart aansturen.

10 | INSTALLATIE & BOUW

Voor de installatie bij SBB werd geopteerd voor kanaalunits, omdat deze gemakkelijk en op een esthetische manier in het plafond konden worden geïntegreerd.

Het was de uitdrukkelijke wens van SBB om de spreekruimtes afzonderlijk te kunnen afregelen.

LOPPEM | SBB Accountants

Het lucht-waterwarmtepompsysteem heeft geïntegreerde kanaalunits.

De Hybride BC-controller is het hart van de installatie dat toelaat water en koudemiddel te combineren om zo als warmtedrager in te zetten. (Beeld JAP bvba)

delen van directe expansie en een waterdragend systeem weet te combineren. “Het lucht-waterwarmtepompsysteem dat in Loppem geplaatst werd, is opgebouwd uit een R2-buitenunit op het dak, geïntegreerde kanaalunits en de nagelnieuwe Hybrid BC-controller, het hart van het systeem. Dat laatste laat toe om water en koelmiddel te combineren als warmtedrager,” vertelt Evie Lootens van Mitsubishi Electric.

Alain de Loof van installatiebedrijf JAP uit Knesselare toont zich in ieder geval enthousiast over het systeem. “We hadden al ervaring met chillers en directe expansie, maar het HVRF-systeem is uniek. De voordelen waren ook voor ons als installateur snel merkbaar. Buffervaten, extra pompen of omschakelkleppen zijn niet nodig, en er zijn ook slechts twee in plaats van de gebruikelijke drie of zelfs vier leidingen vereist, wat het aantal aansluitpunten en dus ook het risico op lekken aanzienlijk reduceert. De installatie is dus eenvoudig, wat resulteert in tijdswinst met het oog op het halen van de opleverdatum. Bovendien is het systeem ook erg bedrijfszeker.”

HVRF IN DE PRAKTIJK

De buitenunit staat boven op het dak van het nagelnieuwe gebouw van SBB Accountants te Loppem. (Beeld JAP bvba)

Niet alleen de plaatsing, maar ook het gebruik van de City Multi Hybride VRF is eenvoudig. Zo kan men aan de hand van een centrale bediening de landschapsburelen bij SBB voortaan voorzien van een aangenaam werkklimaat. De temperatuur en eventueel ook de snelheid van de luchtstroom in de afgescheiden spreekruimtes vallen dan weer afzonderlijk in te stellen, telkens via een bedieningsscherm in de respectievelijke ruimtes. “Het afregelen zelf is kinderspel, en verloopt erg intuïtief,” zo weet ook de Loof, een ervaring die intussen ook gedeeld wordt door het personeel van SBB Accountants. Met de City Multi Hybride VRF werd de vurige wens van SBB naar energie-efficiëntie ingewilligd. Het systeem kan voor elke kilowatt elektriciteit tot 4 kW warmte genereren. “Een zuinig systeem dus, dat zich ook uitstekend kan lenen tot hotels of omvangrijke kantoorgebouwen,” klinkt het bij Mitsubishi Electric. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Studiebureau HVAC HVAC-installatie

SBB Accountants & Adviseurs Studiebureau Boydens NV Mitsubishi Electric JAP bvba

De vestiging van SBB Accountants te Loppem ligt vlak naast Mitsubishi Electric, wat de keuze uiteraard vereenvoudigde.

INSTALLATIE & BOUW | 11

NIEUWE VRF-BUITENUNITS

nes and Colours

ated)

Energie-efficiënt het jaar rond De eerste aluminium warmtewisselaar ter wereld Fonts Used: met vlakke buizen in een VRF-systeem

Aviano Future Heavy Fast

Hoog verwarmingscomfort, ook tijdens het ontdooiingsproces

De nieuwe VRF warmtepompen schijnen een nieuw licht op seizoensefficiënt koelen en verwarmen. Ze vallen op door hun lage bedrijfskosten, langere leidinglengtes en verhoogd warmtecomfort tijdens het ontdooiingsproces. Bovendien voldoen ze nu al aan de toekomstige ErP-richtlijn.

Een absolute primeur! City Multi is een lichtend voorbeeld voor een nieuwe generatie VRF-systemen.

Aviano Future Regular Fast

Efficiëntie kent geen seizoenen: voorbeeld.mitsubishi-les.com

Coated)

ME_YLM_Anzeige_197x130_FL_RZ.indd 1

13.04.15 14:55

HARDWARE

COOL

s:

Linum Europe: BELGIE Kuurne T: 056 35 92 94 E: info@linum.eu

NEDERLAND Ridderkerk T: 0180 46 35 88 E: info-nl@linum.eu

14.106 Pub Zip-Clip Installatie en bouw.indd 1

DUITSLAND Ahaus T: 02561 449 1984 E: info-de@linum.eu

FRANKRIJK Wasquehal T: 03 20 24 09 99 E: info-fr@linum.eu

Tijd- en kostenbesparend bij montage en afwerking Snelle bijregeling: geen afzonderlijke sleutel nodig Draagkracht tot 500 kg Veer van ZIPCLIP steeds in roestvrijstaal

Safety I Suspension I Speed

14.106I&B

Linum Europe levert een breed scala aan efficiënte montagesystemen voor HVAC/S, isolatiebouw en technische installaties. Ontdek nu ook ons ruime aanbod ZIPCLIP kabelophangsystemen: Zip-Lock, Loop-It, Con-Lock, Thread-It, Toggle-It, Snap-It, Plus On-Wire, Try-Lock, Luma-Lock, Span-Lock & Zip-Grip. Als officieel Zip-Clip distributeur staan wij garant voor belangrijke voorraden en een supersnelle service.

Contacteer ons voor documentatie of een offerte. www.linum.eu

HVAC

Kabelophangsystemen

11/18/2014 11:19:58 AM

Luchtdebietsmeter

NIEUWE LUCHTDEBIETSMETER VOOR GROTE ROOSTERS De Testo 420 is een lichte en nauwkeurige luchtdebietsmeter. Het toestel vergemakkelijkt de debietsmeting aan grotere roosters en is met een gewicht van slechts 2,9 kilogram de lichtste op de markt. Dat maakt het een interessant toestel voor de noodzakelijke controles van klimaatinstallaties.

Een optimaal binnenklimaat wordt meer en meer beschouwd als een belangrijke factor voor onze gezondheid. Als meerdere personen samen in een ruimte zijn, daalt de hoeveelheid frisse lucht. Dat veroorzaakt een gevoel van onbehaaglijkheid, een afname van het concentratie- en prestatievermogen en een gevoel van vermoeidheid. Om dat te vermijden, legt de verluchtingsnorm DIN EN 13779 de vereiste luchtverversingen van de ruimte vast, afhankelijk van de activiteit van de personen.

Zeker in productieruimtes voor levensmiddelen en hallen waar tabak en textiel wordt behandeld is het omgevingsklimaat belangrijk voor zowel de gezondheid van de medewerkers als de kwaliteit van het product. Daarom dient de klimaatinstallatie regelmatig gecontroleerd te worden.

WERVELROOSTERS Voor zo’n controle bestaan er natuurlijk luchtdebietsmeters. Om in grote ruimtes te voldoen aan hygiënenormen en -richtlijnen qua luchtkwaliteit, kiezen installateurs vaak voor wervelroosters om turbulentie van de lucht te creëren. Nochtans is een correcte meting van het debiet aan die wervelroosters erg moeilijk. De Testo 420 zorgt in die gevallen voor de meest correcte metingen. De geïntegreerde stabilisator leidt de wervelstromen immers naar een vrijwel gelijkmatige luchtstroom.

Het resultaat: een heel nauwkeurige meting.

SMARTPHONE EN TABLET

De geïntegreerde stabilisator leidt de wervelstromen naar een vrijwel gelijkmatige luchtstroom.

Een klimaatinstallatie dient regelmatig gecontroleerd te worden.

De Testo 420 heeft trouwens ook digitale voordelen. Dankzij Bluetoothverbinding en een speciale app kunnen gebruikers mobiele toestellen zoals smartphone of tablet gebruiken als tweede scherm of als afstandsbediening. Dat is vooral handig bij metingen met het statief. ❚

Gebruikers kunnen een smartphone of tablet gebruiken als tweede scherm of afstandsbediening.

INSTALLATIE & BOUW | 13

NEW

Lichtgewicht.

Nauwkeurig. testo 420 - de nieuwe luchtdebietsmeter voor grote roosters • Lichtgewicht: Gewicht van slechts 2,9 kg.

U voelt het verschil, zeker bij regelmatige metingen • Nauwkeurig: Met de geïntegreerde stabilisator, geeft hij nauwkeurige meetresultaten bij wervelroosters • Efficiënt: Via de App is uw Smartphone of tablet een tweede display. U kunt ter plaatse een meetrapport opmaken en verzenden

www.testo.be

Bluetooth + App

testo NV • Industrielaan 19 1740 Ternat • 02/582 03 61 • info@testo.be

testo 420.indd 1

8/4/2015 10:37:14 AM

STANDAARDSOFTWARE OM UW BEDRIJFSOPERATIES TE OPTIMALISEREN?

De oplossing voor installatie-, bouw- en servicebedrijven in één geïntegreerde applicatie: Servicebeheer: van preventief onderhoud tot mobiel servicebeheer Projectbeheer: van voor- tot nacalculatie Resourcebeheer: mensen en machines Logistiek: vooraad- en magazijnbeheer Financieel beheer: boekhouding, facturatie, creditmanagement, …

CRM & commercieel beheer: contactbeheer, offertes, orders, ...

Documentbeheer Rapportage

www.gmigroup.be Leuvensesteenweg 613

Nijverheidsstraat 13

De Pintelaan 347a

T +32 14 57 49 10

1930 Zaventem

2260 Oevel (Westerlo)

9000 Gent

info@gmigroup.be

Energiecheck-app De meting zelf gebeurt door de app ongeveer twintig seconden te laten ‘luisteren’ naar het geluid van de elektrische motor.

ENERGIECHECK-APP WINT ACHEMA INNOVATION AWARD 2015 Na de KSB SuPremE-motor in 2012 werd de jury tijdens ACHEMA in Frankfurt dit keer overtuigd door de Sonolyzer, een gratis app om de energie-efficiëntie van rotating equipment te controleren. De app werd bekroond met de Innovation Award in de categorie Pompen / Compressoren.

Binnen enkele seconden meet de KSB Sonolyzer de geluidsfrequentie van de asynchroonmotor en toetst of er energiebesparingmogelijkheden zijn, waardoor de pompefficiëntie kan verhogen. Daarbij maakt de app gebruik van een door KSB ontwikkeld en op de markt tot dusver uniek algoritme. De app kan niet alleen op KSB-pompen, maar ook op rotating equipment van veel andere producenten worden toegepast.

Met de app kan de gebruiker de belasting bepalen van elke centrifugaalpomp die wordt aangedreven door een asynchrone motor op vaste snelheid.

Daarvoor heeft hij enkel de gegevens nodig die bij elke pomp op het identificatieplaatje staan: het motorvermogen, het nominale motortoerental, de opvoerhoogte en het debiet van de pomp.

Marco Godenschwege, Managing Director van KSB Belgium: “De gemiddelde levensduur van installaties in de chemische industrie is meer dan 30 jaar. De meeste pompen werden dus nog nooit gekoppeld aan het ‘Internet of Things’.

In veel gevallen zijn de gebruikers niet eens op de hoogte van de pompbelasting in een bepaalde toestand.”

De meting zelf gebeurt door de app ongeveer twintig seconden te laten ‘luisteren’ naar het geluid van de elektrische motor. Het geluidsspectrum wordt vervolgens door de app gefilterd om de precieze draaisnelheid en koppel van de motor te berekenen. Marco Godenschwege: “Gecombineerd met de door de gebruiker ingevoerde data, concludeert de app of de pomp op deellast draait en of er energie kan bespaard worden door het hydraulisch systeem of de aandrijving te optimaliseren.” ❚

De Sonolyzer is een gratis app om de energie-efficiëntie van rotating equipment te controleren.

Marco Godenschwege: “De gemiddelde levensduur van installaties in de chemische industrie is meer dan 30 jaar. De meeste pompen werden dus nog nooit gekoppeld aan het ‘Internet of Things’.”

INSTALLATIE & BOUW | 15

De Pen

Jo Notaerts ATTB werd in 1973 opgericht, telt een vijftigtal leden en vertegenwoordigt meer dan 100 merken. De vereniging telt zo’n 2.000 medewerkers en is goed voor een omzet van ongeveer 900 miljoen euro. ATTB vertegenwoordigt in BelgiÍ 95 % van de sector van verwarmingsketels, 85 % van branders, 85 % van geothermische warmtepompen en 80 % van de zonneboilers.

16 | INSTALLATIE & BOUW

De Pen

De ATTB – de Associatie Thermische Technieken België – heeft een nieuwe voorzitter: Jo Notaerts. Om dat te vieren gaf Installatie en Bouw hem De Pen. Hij schreef er een stuk mee over ATTB en de Ecodesign-richtlijn.

26 september 2015: een nieuw tijdperk voor verwarmingsinstallaties Graag wil ik u als nieuwe voorzitter van ATTB vertellen wat er vanaf 26 september 2015 verandert. Alvorens dit te doen even kort toelichten: wat is ATTB? ATTB profileert zich als informatie- en vertegenwoordigingsplatform voor haar sector bij de overheden en de bouwsector. Wetende dat centrale verwarming goed is voor bijna 40% van het energieverbruik van een gezin en dat een klassieke verwarmingsketel een levensduur heeft van ongeveer 20 jaar, moedigt ATTB de overstap naar condensatieketels en warmtepompen sterk aan. De nieuwe technieken maken het immers mogelijk om op energie te bezuinigen en zo ook het milieu te sparen. ATTB is een ‘rondetafelforum’ waar verschillende partijen elkaar kunnen ontmoeten, ideeën kunnen uitwisselen, hun ervaringen kunnen delen, de evolutie van de markt kunnen becommentariëren en verkoopsstatistieken kunnen verzamelen. De vereniging is ook een middel om de belangen van de sector bij de publieke en private overheden te verdedigen, door haar leden te vertegenwoordigen bij nationale en regionale beslissingsnemers en energieleveranciers. ATTB doet lobbywerk voor haar sector, in het bijzonder voor de harmonisatie van certificaten en opleidingen in de verschillende Belgische gewesten.

ECODESIGN Alle verwarmings- en warmwatertoestellen, geproduceerd vanaf 26 september 2015, moeten voorzien worden van een Europees energielabel. Dat geldt zowel voor installaties op gas, stookolie of elektriciteit, als voor installaties die (deels) op hernieuwbare energie werken zoals warmtepompen, zonneboilers en micro-wkk’s. Die regeling geldt voor alle nieuwe toestellen die vanaf 26 september op de markt komen.

De basis voor dat Europese Energielabel en de verstrengde eisen inzake minimumrendement kaderen in de Europese ErP-richtlijn, ook wel bekend als de Ecodesign-richtlijn. Hiermee wil Europa het energieverbruik en de CO²-uitstoot terugdringen en de consument over de taalgrenzen heen eenduidige informatie verschaffen over de aangekochte installatie.

Samen met de invoering van het label worden ook strengere energienormen gehanteerd. Warmte-opwekkers tot 70 kW krijgen een energielabel van G tot A++. Voor ketels en combinatieketels op gas of stookolie geldt vanaf 26 september 2015 dat zij een energie-efficiëntie van minimum 86% moeten behalen, wat overeenkomt met een B-label. Op enkele uitzonderingen na zal de condensatieketel (klasse A) de nieuwe standaard worden.

De verantwoordelijkheid voor de toepassing van de Ecodesign-richtlijn voor verwarmings- en warmwaterinstallaties ligt in de eerste plaats bij de fabrikanten. Zij staan er garant voor dat de producten die in de Europese Unie op de markt worden gebracht aan de minimumeisen voldoen. Maar ook voor de installateur zijn er verplichtingen. Bij het zogenaamde pakketlabel zal de installateur een energieklasse moeten berekenen op basis van de productlabels en de data van de verschillende componenten van het pakket.

Een extra uitdaging vanaf 26 september 2015 voor de vakman dus, maar de leden van ATTB staan hem daar graag met raad en daad in bij. Door te surfen naar www.attb.be komen vaklui eenvoudig en automatisch met ATTB in contact. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 17

KORTRIJK | DKF Fiduciaire

Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Daikin

DKF kiest voor innovatief VRV-systeem DKF Fiduciaire, een accountantskantoor met vestigingen in Kortrijk, Waregem en Tielt, besloot in 2012 de Kortrijkse vestiging te verhuizen naar een nieuw gebouw. Dat moest beschikken over alle mogelijke comfort naar hedendaagse kantoornormen. Op het vlak van HVAC hield dat het VRV-systeem van Daikin in.

In 2012 besloot DKF Fiduciaire een nieuw gebouw op te trekken voor hun Kortrijkse vestiging. Die kwam er in de periferie van de stad, waar de bereikbaarheid en de parkeermogelijkheden doorslaggevende argumenten waren. Het nieuwe complex, in gebruik sedert december 2014, heeft een moderne architectuur met een grote functionaliteit en zowel open als gesloten werkruimtes.

Om een goede werkomgeving te creëren koos de bouwheer voor de modernste technieken op het vlak van verwarming en actieve koeling zodat iedereen het hele jaar in een aangenaam binnenklimaat kon werken. Die keuze kwam daarom snel te liggen op het VRV-systeem van Daikin.

VRV DAIKIN De VRV-systemen – Variable Refrigerant Volume of variabel koelvolume – van Daikin werden uitgevonden in 1982 en zijn inmiddels aan de vierde generatie toe. Het innovatieve klimaatsysteem staat garant voor een hoog klimaatcomfort, energierendement en een vlotte energieregeling, en is daardoor uiterst geschikt voor intelligente kantoorgebouwen. De geïnstalleerde VRV-oplossing, waarbij verschillende binnenunits aan één, of in het geval van DKF Fiduciaire meerdere buitenunits worden gekoppeld, biedt een energie-efficiënte manier om het kantoor gelijktijdig te koelen en te verwarmen. Op die manier kan een optimaal

Het nieuwe complex van DKF heeft een moderne architectuur met een grote functionaliteit.

18 | INSTALLATIE & BOUW

comfort worden verzekerd met een beperkt energieverbruik en gelimiteerde CO2-emissie.

Verder beschikt deze VRV-generatie over de unieke VRT-technologie, Variabel Refrigerant Temperature. Die revolutionaire regeling van variabele koelmiddeltemperatuur past het systeem automatisch aan voor het individuele gebouw en de klimaatvereisten. Het systeem kan veel sneller dan bijvoorbeeld stralingspanelen de gewenste temperatuur bereiken en kan flexibeler inspelen op wisselende bezettingen in het kantoorgebouw.

Door de hogere uitblaastemperaturen in koelbedrijf krijgen gebruikers geen last van koude luchtstromen en droge ogen. Daarnaast zorgt de

KORTRIJK | DKF Fiduciaire

VRT-technologie voor een daling in verbruikskosten tot 30% ten opzichte van de vorige generatie.

Voor de binnenunit werd er gekozen voor het inbouwsatellietmodel. Dankzij de compacte afmetingen is dat model eenvoudig te monteren in een lege plafondruimte en past het esthetisch perfect in het plafond. De buitenunit werd op het dak geplaatst om optimaal gebruik te maken van de beschikbare ruimte.

ERVARING

Het Daikin VRV-systeem biedt een complete regeling van verwarmings- en koelsystemen van individuele zones.

De ervaringen met het Daikin VRV-systeem zijn zeer positief. Het biedt een complete regeling van verwarmings- en koelsystemen van individuele zones in een gebouw. Elke zone is afzonderlijk in te stellen op de vereiste temperatuur, tegelijkertijd zorgt een gecentraliseerd regelsysteem voor een intelligent energiebeheer. De beheerder kan via remote access alle parameters controleren en de eindgebruiker heeft eveneens veel controlemogelijkheden. Ook de snelle opwarming van het systeem wordt als positief ervaren door DKF Fiduciaire. Het maakt de werkomgeving aangenamer en productiever, zonder energie te verspillen.

De goede ondersteuning van Daikin maakte het plaatje compleet. â?š

Door de hogere uitblaastemperaturen in koelbedrijf krijgen gebruikers geen last van koude luchtstromen en droge ogen.

INSTALLATIE & BOUW | 19

Warmtepompen Tekst: Jeroen Schreurs

Warmtepompen:

klaar voor het grote publiek?

Nieuwe wetgeving geeft boost aan verkoop warmtepompen, al is grote doorbraak nog niet voor meteen.

Onlangs kwamen warmtepompen negatief in het nieuws: de aangekondigde verhoging van de elektriciteitsprijzen zou warmtepompeigenaars een flinke duit kosten. Tegenover andere hernieuwbare energiebronnen zijn warmtepompen ook minder populair. Toch zijn er veel interessante en positieve ontwikkelingen voor de sector.

De warmtepompmarkt in België groeit, al is het een lichte stijging. De investeringskost houdt immers nog heel wat consumenten tegen. Dat is ook goed te zien aan de cijfers die het Vlaams Energieagentschap in mei publiceerde over de EPB-aanvragen sinds 2006. De laatste jaren daalt het aandeel van warmtepompen als hernieuwbare energiebron, ten nadele van fotovoltaïsche panelen of een zonneboiler. Tegelijk steeg het aantal startaanvragen dat inzet op hernieuwbare energie van iets meer dan 6 procent in 2006 tot 17,5 procent in 2013. Hoewel het aandeel hernieuwbare energie per woning dus duidelijk in de lift zit, ligt die stijging vooral op het vlak van zonne-energie.

Een van de oorzaken zal liggen in de sterke daling van de prijs van zonnepanelen de laatste jaren.

MEER HERNIEUWBAAR IN 2014 De cijfers van 2014 zien er anders uit. Voor bouwaanvragen vanaf 2014 moeten nieuwbouwwoningen immers zelf een minimale hoeveelheid hernieuwbare energie produceren. Dat kan met een zonneboiler, zonnepanelen, een warmtepomp, een verwarmingssysteem op biomassa, een aansluiting op een stadsverwarmingsnet, door te participeren in een project voor hernieuwbare energie of een combinatie van meerdere systemen. Bij nieuwbouwprojecten zonder één van de vorige opties, of waarbij de toegepaste optie niet voldoet aan de kwaliteitsvoorwaarden, wordt het E-peil met 10 procent aangescherpt. Een nieuwe wooneenheid moet dan aan E54 voldoen, in plaats van aan E60.

De laatste jaren daalt het aandeel van warmtepompen als hernieuwbare energiebron, ten nadele van fotovoltaïsche panelen of een zonneboiler. (©Vlaams Energieagentschap)

20 | INSTALLATIE & BOUW

Warmtepompen

De startverklaringen uit 2014 geven aan dat bijna twee derde kiest voor hernieuwbare energie, een stijging van ongeveer 40 procent. Van die groep kiest ongeveer 35 procent voor fotovoltaïsche zonnepanelen, 25 procent voor een zonneboiler, en 17 procent voor een warmtepomp. De markt van hernieuwbare energie krijgt dus een boost door de strengere energieregelge-

ving, maar het zijn warmtepompen die er het minst van profiteren. De reden blijft natuurlijk de investeringskost en die lijkt de komende jaren ook niet echt te dalen. Danny Dierckens van CTC: “De markt groeit immers niet exponentieel, dus ik zie geen reden waarom de prijzen snel zouden dalen. Ik hoop zelf natuurlijk van wel, dat maakt warmtepompen aantrekkelijker. ›

De warmtepompmarkt in België groeit, al is het een lichte stijging. (©CTC)

INSTALLATIE & BOUW | 21

AGE S MART ER . MAN FAST ER LATE ALCU IER .

C N EAS DESIG

SNEL EN EENVOUDIG TEKENEN & BEREKENEN VAN UW TECHNISCHE INSTALLATIES

SMART SIXTY

DE OPLOSSING VOOR UW INSTALLATIES liNear Smart Sixty is de software die u helpt de meest optimale installatie te ontwerpen, zowel voor centrale verwarming, gas, sanitair, riolering & ventilatie. Niet enkel bij nieuwbouwprojecten maar ook bij verbouwingen en renovaties. Uw klant verwacht een partner met kennis van zaken die beschikt over de juiste tools om de installatie op een correcte manier te ontwerpen en uit te voeren. liNear maakt deel uit van dit gereedschap om het vertrouwen van uw klant te winnen.

Ontwerpen, berekenen, tekenen en genereren van materiaallijsten in één software programma gebaseerd op de marktstandaard AutoCAD is een unicum, zeker als u hierover kan beschikken aan een zeer competitieve prijs!

MEER INFO? Contacteer ons voor een persoonlijke demonstratie of bezoek één van onze roadshows - www.hevac.be voor een overzicht!

Hevac bvba . Moortelstraat 27 . 9160 Lokeren . Belgium . T: +32(0)9/331 77 00 . F: +32(0)9/331 77 09 . info@hevac.be . www.hevac.be

Warmtepompen

Maar ik zou er niet op wachten.” Jef Schelkens van CoolingWays ziet nog een andere reden: “Ook de investeringspremie is erg beperkt. Die moet zeker worden aangepast om warmtepompen aantrekkelijker te maken. De voorwaarden voor zulke premies liggen erg hoog en zijn strenger dan de voorwaarden in onze buurlanden. Een andere stimulans voor warmtepompen kan liggen in het EPB-verhaal. Daar zouden de beslissingsnemers meer moeten openstaan voor innovatieve technieken, zoals gaswarmtepompen. Daar bestaan al Europese normen voor, maar toch moet je daar in een EPB-certificaat nog omwegen voor gebruiken. Zeker met de stijgende elektriciteitsprijzen is zo’n gaswarmtepomp een valabel alternatief.”

voor de toekomst. Die evolutie werkt natuurlijk ook de ontwikkeling naar monoblocs in de hand. Voor zulke koelmiddelen is dat immers veiliger.” Schelkens voegt daar nog de evolutie van warmtepompen voor hoge temperatuursystemen aan toe. “De renovatiemarkt zal de komende jaren groeien tegenover de nieuwbouwmarkt. Voor zulke projecten moeten warmtepompen hogere temperaturen kunnen leveren om ze aan te sluiten op bestaande installaties.” ❚

KOELMIDDELEN EN MONOBLOCS Op de warmtepompmarkt zelf beweegt er ook wat, al is dat niet echt op het vlak van het type warmtepomp. De lucht-waterwarmtepomp blijft populair als gevolg van de lagere investeringskost en de makkelijkere plaatsing ten opzichte van geothermische warmtepompen. Wat wel evolueert, is het percentage monobloc warmtepompen tegenover de split-tegenhanger. Dierckens: “Dat komt omdat fabrikanten die vaak met splits bezig zijn nu ook meer inzetten op monoblocs. Dat is veel gemakkelijker voor de installateur en betekent meer bedrijfszekerheid van het toestel. Niets tegen splittoestellen, maar als er lucht of vocht in de installatie zit, zal ze niet goed werken. Dat heb je als fabrikant niet in de hand.”

Volgens Dierckens is er ook beweging op het vlak van de koelmiddelen naar meer ecologische alternatieven. Hij schuift ammoniak, CO2 en propaan naar voor, al hebben ze allen hun voor- en nadelen. “Ammoniak is giftig, CO2 staat onder hoge druk en propaan is brandbaar. Maar al heel wat koelkasten draaien op propaan, dus lijkt dat koelmiddel vandaag het meest logische alternatief

Schelkens: “De renovatiemarkt vereist warmtepompen die hogere temperaturen kunnen leveren.” (©Michèle Turbin, Flickr)

Propaan lijkt het meest logische koelmiddel van de toekomst, maar is natuurlijk brandbaar.

INSTALLATIE & BOUW | 23

Warmtepompen

Tekst: Jeroen Schreurs

DE VOORDELEN VAN EEN GASWARMTEPOMP Warmtepompen bestaan in alle soorten en maten. De meeste werken elektrisch, maar ook gaswarmtepompen zijn in opmars. Van die toestellen heeft CoolingWays een sterk assortiment in de rekken.

CoolingWays is invoerder en verdeler van een aantal technieken in de verwarmings- en koelingsbranche. Het bedrijf richt zich enerzijds op gasgedreven toestellen voor warmte- en koudeproductie, zoals warmtepompen en koelmachines.

Anderzijds heeft CoolingWays een gamma aan verwarmingssatellieten voor collectieve woningbouwprojecten zoals serviceflats en appartementen. Die zitten onder de merknaam Collindi.

GASMOTORGEDREVEN EN GASABSORPTIE In het warmtepompsegment biedt CoolingWays twee verschillende merken aan die verschillende technieken gebruiken: De AISIN gasmotorgedreven warmtepompen van TOYOTA voor installaties waar er zowel verwarming als koeling nodig is en de ROBUR gasabsorptiewarmtepompen voor toepassingen waar verwarming de hoofdbrok

uitmaakt. Die laatste bestaat in verschillende types, zoals lucht-water, bodem-water of waterwater. De twee toestellen werken natuurlijk op een andere manier. Jef Schelkens, zaakvoerder van CoolingWays: “De gasmotorgedreven pomp van TOYOTA loopt ongeveer gelijk met een klassieke warmtepomp, die ook met compressoren werkt. Het grote verschil: de compressoren worden niet door elektromotoren aangedreven, maar door viertakt-gasmotoren. Zo laten we de motor rechtstreeks op aardgas draaien. Ook de nuttige energie van de motorblokkoeling en de rookgassen kan daarbij gerecupereerd worden voor de verwarming van het gebouw. De gasabsorptiewarmtepompen van ROBUR werken ook met compressietechniek, maar wel op basis van thermische compressie. De aandrijving van dat toestel gebeurt dankzij een condenserende gasbrander die het medium in de warmtepomp opwarmt.”

De gasabsorptiewarmtepompen van ROBUR werken op basis van thermische compressie.

24 | INSTALLATIE & BOUW

CoolingWays kiest voor die twee systemen omdat ze erg complementair zijn. Waar verwarming en koeling nodig is, zoals ziekenhuizen, kantoren en woonzorgcentra, schakelt het bedrijf de gasmotorgedreven toestellen in. Voor toepassingen voor in hoofdzaak verwarming – zowel lage als hogetemperatuursverwarming – gaat de voorkeur uit naar de gasabsorptiewarmtepompen van ROBUR. Die worden vooral geplaatst in scholen, bedrijfsgebouwen, publieke gebouwen en woningen.

VOORDELEN VAN GAS De keuze voor gastoestellen was evident voor Jef Schelkens. “Om het klimaat te sparen moet iedereen zoveel mogelijk primaire energie besparen, en als je dan toch primaire energie gebruikt, die zo efficiënt mogelijk aanwenden. Aardgas is natuurlijk zo’n primaire brandstof, in tegenstelling tot elektriciteit. Voor de productie van dat

Warmtepompen

Het Provinciehuis van Vlaams-Brabant is één van de plaatsen waar CoolingWays gaswarmtepompen leverde.

OOK RESIDENTIEEL De producten van CoolingWays worden in projecten over het hele land gebruikt. Enkele voorbeelden: De Volvogarage in Sint-Truiden, het Colmarrestaurant in Antwerpen, het Proefcentrum groenteteelt in Kruishoutem, Ziekenhuis Inkendael in Vlezenbeek, het Provinciehuis van Vlaams-Brabant en school De Piramide in Gent.

CoolingWays is dus vooral op de utiliteitsmarkt gericht, maar het bedrijf wil ook groeien naar de residentiële markt. “Warmtepompen op gas hebben ook daar een mooie toekomst,” eindigt Schelkens. ❚

Jef Schelkens, zaakvoerder van CoolingWays.

SCHELKENS: “ECOLOGISCH ÉN ECONOMISCH IS INVESTEREN IN EEN GASWARMTEPOMP SLIMMER.”

laatste heb je voor 1 kilowattuur elektriciteit nog altijd 2,5 keer zoveel primaire energie nodig. Een logisch gevolg daarvan: de prijs voor zo’n kilowattuur elektriciteit is bijna drie keer zo hoog als de kostprijs voor een kilowattuur aardgas. Ecologisch én economisch is investeren in een gaswarmtepomp dus slimmer.” Nog een verschil: Een gewone warmtepomp op elektriciteit is meestal niet zo geschikt voor hogere temperaturen. Een gasabsorptiewarmtepomp wél. Daarom is die laatste een betere keuze bij de vervanging van een CV-ketel en is een gaswarmtepomp ook populair bij renovaties van bestaande woningen.

Hoogstaande ontwikkelingen solutiepomp De ROBUR gaswarmtepompen maken vanaf nu exclusief gebruik van het allernieuwste type solutiepomp. Die pomp werkt met twee pistons in plaats van één, zorgt voor een nog duurzamere werking met lager geluidsniveau én verlaagt het elektriciteitsverbruik met nog eens 7%.

INSTALLATIE & BOUW | 25

MEER INFO

CO OL IN GW

VERWARMINGSSATELLIETEN voor geïndividualiseerde collectieve verwarmingsinstallaties (GCV).

GASMOTORGEDREVEN WARMTEPOMPEN lucht-lucht en lucht-water.

Koelen en verwarmen.

GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN water en bodem-water.

Hoogste verwarmingsrendement ter wereld.

AY S. BE

GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN lucht-water.

Hoogste verwarmingsrendement ter wereld.

PROJECTEN

Appartementen, serviceflats, sociale woningbouw, ...

Industrie en kantoren

Onderwijs

Publieke gebouwen

Recreatie

Zorgsector

CoolingWays BVBA • Uitbreidingstraat 54 • B-2600 Antwerpen • Tel +32 3 218 77 50 • Fax +32 3 281 87 50 • e-mail info@coolingways.be • www.coolingways.be

Warmtepompen eenvoudig combineerbaar met zon, hout, ketel, ...

5 jaar

garantie* * voorwaarden op de website

De toekomst is BEN (bijna energie neutraal) en CTC is mee. Wij kunnen u helpen met onze Zweedse warmtepompen en/of met een combinatie van verschillende energiebronnen.

Met de CTC EcoZenith 550 plug je onze CTC warmtepomp en alle andere warmtebronnen die je wenst op 1 vat. Afhankelijk van het weer en de brandstofprijs maak jij dan zelf de keuze.

Lees meer op

www.ctcbenelux.com

made in sweden

Warmtepompen Tekst: Jeroen Schreurs

Warmtepompen van Zweedse kwaliteit Het Zweedse CTC maakt al sinds 1981 bodem-water- en lucht-waterwarmtepompen. Dat laatste was gedurfd in die tijd, want wie toen voor warmtepompen koos in het koude Zweden werd voor gek verklaard. Toch bleek het de juiste beslissing, want CTC is er gegroeid tot een grote speler op de warmtepompmarkt.

Dat succes wil het bedrijf nu ook in België teweegbrengen.

CTC begon in België vijf jaar geleden uit het niets. Ondertussen is het bedrijf sterk gegroeid en werken er zes mensen. Danny Dierckens, directeur bij CTC: “In België brengen we de warmtepompen van CTC op de markt. Het zijn monobloc warmtepompen, het koelmiddel wordt in de fabriek gevuld. Hierdoor zijn geen koeltechnische handelingen nodig bij de installatie. De COP’s van onze pompen liggen heel hoog. Volgens de berekeningsmethode van de EN 14511 komen we aan COP’s van 4,6 bij 0/35 bij de bodem-waterwarmtepompen en 4,9 bij 7/35 bij de lucht-waterwarmtepompen. Typisch aan die laatste categorie bij ons: het zijn iets grotere toestellen. Technisch is dat van groot belang. De verdamper die buiten staat is immers groter, wat zorgt voor grotere warmte-uitwisseling, minder ontdooicycli, een betere COP, minder slijtage en een stille werking.”

NIET ALLEEN WARMTEPOMPEN In september brengt CTC een nieuw toestel met inverter op de markt. Dierckens: “De wetgeving staat immers niet stil, en wij zijn hierop voorbereid. Het voordeel bij ons is dat die toestellen al even in gebruik zijn in Zweden, met heel positieve resultaten.” Naast warmtepompen biedt CTC ook multi-energievaten aan, zoals de EcoZenith i550. Hiermee kun je tot drie warmtepompen, een ketel, een houtketel en zonne-energie laten samenwerken. De regeling stuurt de verschillende warmtebronnen voor de beste werking. Dierckens: “De installateur kan er heel makkelijk alle toestellen op aansluiten en ze met één enkele sturing controleren. Die multi-energievaten zijn dan ook heel populair op de Belgische markt.”

CTC verdeelt monobloc warmtepompen, het koelmiddel wordt in de fabriek gevuld.

Het gamma van CTC. Dierckens: “CTC is de voorbije jaren sterk gegroeid in België.”

AFWERKING De reden van het succes van CTC ligt voor de hand. Dierckens: “We gaan er prat op dat de afwerking van onze toestellen van een erg hoog niveau is. Tijdens het ontwerp van de toestellen gaat kwaliteit en bedrijfszekerheid boven alles. Onze service is ook uitstekend. We hebben een servicemanager die de warmtepompen in dienst stelt en klaar staat voor alle technische vragen. Daarmee hopen we ook de komende jaren verder te groeien.” ❚

Dierckens: “Onze toestellen zijn iets groter dan die van concurrenten. Dat zorgt voor grotere warmte-uitwisseling en minder ontdooicycli”.

Naast warmtepompen biedt CTC ook multi-energievaten aan.

INSTALLATIE & BOUW | 27

WIELSBEKE | Innotech Tekst: Jeroen Schreurs

Installateur kiest zelf voor nieuwste technieken Bedrijven in expansie hebben ruimte nodig om te groeien. Daarom verhuisde Eddy Gabriëls, zaakvoerder van installatiebedrijf Innotech, zijn bedrijf enkele jaren geleden naar een nieuw gebouw in Wielsbeke. Als voorbeeld voor zijn klanten koos hij voor de meest innovatieve technieken in het gebouw. Daarvoor werkte hij samen met producent Stiebel Eltron.

Innotech is een bedrijf in volle expansie. Veertien jaar geleden begon Gabriëls met een eenmanszaak in Dentergem, momenteel is het bedrijf al twee maal verhuisd en telt het meer dan dertig medewerkers. De visie van Gabriëls: alle technieken samen aanbieden aan de klant, van elektriciteit, centrale verwarming, ventilatie en sanitair over domotica, branddetectie en alarmsystemen.

Gabriëls: “We proberen de klant een kant-en-klare oplossing te bieden voor hun hele project. Dat is om meerdere redenen een troef: Op vlak van coördinatie en opvolging voor de architect en de bouwheer zijn bijna alle problemen van de baan, en – als je naar de evolutie kijkt in de domoticasector – worden alle technieken meer en meer in één systeem geïntegreerd. Des te makkelijker als dat verhaal bij één speler zit.”

Innotech installeerde de toestellen zichtbaar, zodat klanten ze kunnen komen bekijken.

28 | INSTALLATIE & BOUW

PARTNERS GRONDIG KENNEN Het nieuwe gebouw kwam er zes of zeven jaar geleden. Gabriëls koos toen bewust voor de nieuwste technieken op dat moment, zoals alle nodige domotica, plafondkoeling, vloerverwarming – ook onder de magazijnvloer – en warmtepompen. Voor dat laatste deed hij een beroep op de producten van Stiebel Eltron. Dat is ook een van de partners waarvan hij producten installeert bij zijn eigen klanten. Gabriëls: “Ik werk als installateur liefst met een beperkt aantal bedrijven samen. Je kent er beter drie grondig dan een tiental oppervlakkig. Ik kies dus bepaalde partners en bouw er een goede relatie mee op. Waarom Stiebel Eltron? Het is een bedrijf met een lange voorgeschiedenis van meer dan 90 jaar en met 40 jaar ervaring in

WIELSBEKE | Innotech

GELOVEN IN PRODUCTEN “Warmtepompen zijn natuurlijk erg in opmars,” zegt Gabriëls. “We merken dat meer en meer mensen vertrouwd raken met de techniek en de investering durven maken. Die is natuurlijk iets groter bij de start, maar dat haal je er nadien heel gemakkelijk uit. We installeerden onze warmtepomp en buffervat daarom ook zichtbaar. Zo kunnen onze klanten zelf zien dat we geloven in de producten die we voor hen selecteren.” ❚

Eddy Gabriëls, zaakvoerder van Innotech, en Sara Dekesel, marketingcoördinator bij Stiebel Eltron.

warmtepompen. Zij hebben de nodige knowhow in huis en bieden ons ook de ondersteuning die we wensen.”

Enige warmtevoorziening Specifiek koos Gabriëls voor een bodem-waterwarmtepomp met horizontaal captatienet, de WPF 20, met daarnaast een buffervat met zonneverwarming dat ook gekoppeld wordt aan de warmtepomp, de SBP 700 E SOL. Die staan op hun beurt in verbinding met de vloerverwarming. “Ik ben er erg tevreden mee,” zegt Gabriëls. “Het is trouwens onze enige bron van warmtevoorziening.

Ons gebouw is zo goed geïsoleerd dat we toekomen met enkel dit toestel.”

Die WPF 20 is geschikt voor cascaderegeling voor grote vermogensbehoeften tot 400 kW, heeft een hoge betrouwbaarheid dankzij de één-compressorconstructie en werkt zeer stil. Het bijhorende buffervat heeft een grote warmtewisselaar van 2 m², is erg goed geïsoleerd met directe PU-omschuiming en een hoogwaardige buitenmantel uit kunststof en is eenvoudig te combineren, ook met andere verwarmingsinstallaties. Bij Innotech haalt het toestel een COP van 5,2.

Innotech koos als installateur zelf voor de allernieuwste technieken in het nieuwe gebouw, foto www.gerald.be

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Architect Producent warmtepompen Leverancier

Innotech, Wielsbeke Wim Embo, Waregem Stiebel Eltron, Groot-Bijgaarden Van Marcke, Kortrijk

All-in-one ventilatietoestel LWZ 304/404 SOL

Multitalent voor ventilatie, verwarming, koeling en warm water

› Zeer hoge efficiëntie voor elke functie

› Ventilatie met tot 90% warmterecuperatie

› Intuïtieve regeling

www.stiebel-eltron.be Ook buiten staan de aansluitingen mooi in het zicht.

INSTALLATIE & BOUW | 29

OOSTENDE | Daikin

Tekst: Jeroen Schreurs

KOELING EN VERWARMING VOOR EXTREME TEMPERATUREN

Daikin Europe, de specialist in warmtepompen en aircosystemen, bouwde in zijn thuisbasis Oostende onlangs drie nieuwe testcellen. Daar test het bedrijf de koelunits en warmtepompsystemen die ze produceren op allerlei verschillende temperaturen, van -31 °C tot 60 °C. Om dat extreme temperatuurverschil aan te kunnen, deed aannemer Climanova een beroep op de Air-Sep van Korex.

Een temperatuurverschil van 91 °C overbruggen is een opgave voor elke vakman. Om te beginnen koos Climanova daarom voor pekelwater in de installatie. Die vloeistof kan extreem hoge en lage temperaturen aan, maar brengt op zich weer enkele uitdagingen met zich mee. Geert Engels, manager bij Climanova: “Dat pekelwater heeft de eigenschap om bij grote temperatuurgradiënten veel lucht te absorberen. De expansiefactor van het pekelwater bij zo’n groot temperatuurverschil tegenover gewoon water is twee. Dat heeft als nadeel dat het rendement van de installatie heel erg fluctueert. Om dat af te dekken hebben we een Air-Sep van Korex gebruikt.”

BETERE DOORSTROMING Die Air-Sep is een toestel voor luchtverwijderingstechnologie dat de opnamecapaciteit van gassen en zouten in water onder druk benut door middel van de Henry-Gaswet. Het toestel zorgt ervoor dat er geen lucht meer in het leidingsysteem aanwezig is, waardoor het water beter kan doorstromen.

30 | INSTALLATIE & BOUW

Lucht is immers een isolator en bevat zuurstof dat oxideert. Door dat element af te zonderen, kom je tot een betere warmteoverdracht. Mario Van Gorsel, directeur bij Korex Benelux: “De Air-Sep zorgt ervoor dat er drukbehoud en adiabatische vacuümontgassing plaatsvindt. Dankzij automatisch bijvullen en automatisch ontluchten blijft de installatie luchtvrij. Omdat het toestel in zware omstandigheden moet werken, is het uitgerust met RVS 316. Dat vind je nergens anders op de markt.”

NOOIT EERDER GEDAAN Korex is gespecialiseerd in projecten met een combinatie van extreme koude en een groot temperatuurverschil. Toch was het Daikinverhaal ook voor Korex speciaal. Van Gorsel: “We hebben zulke projecten al eerder uitgevoerd, maar nog nooit tot op zo’n lage temperatuur en met zo’n groot temperatuurverschil. Dat maakte het proces erg ingewikkeld. Je krijgt immers veel expansie, die je volledig moet opvangen in de Air-Sep. Die tank moet dus extra groot

OOSTENDE | Daikin

De Air-Sep zorgt voor een luchtvrije installatie.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Contractor Leverancier Air-Sep Geert Engels: “We kozen voor de Air-Sep van Korex om de stabiliteit in onze druksystemen te garanderen.”

Daikin, Oostende Climanova, Eede Korex Benelux, Bodegraven, Nederland

Mario Van Gorsel, directeur bij Korex Benelux.

zijn en de pompen moeten het ontgaste zoutmengsel ook snel genoeg weer terug in de installatie krijgen.” Toch liep het project erg vlot. Geert Engels: “We kozen voor de Air-Sep van Korex om de stabiliteit in onze druksystemen te garanderen. De vermogens die worden ingezet, zo’n 400-500 kilowatt, maken dat de efficiëntie van de coils en batterijen ook van groot belang is.

Door de vloeistof correct te ontgassen zorgen we nu voor betere overdracht en rendementen van onze verbruikers.”

WERKING Hoe werkt de Air-Sep dan precies? Nadat in het toestel de druk van een deel van het water tot op atmosferisch niveau verlaagd wordt, zullen de opgenomen stoffen – gassen en mineralen – weer ontbonden en afgevoerd worden in de tank. Het toestel zet het ontgaste water iedere zes tot twaalf minuten opnieuw onder druk en voert het terug in het leidingsysteem. Zo kan het opnieuw de in water oplossende gassen en zouten opnemen, waardoor ook een gedeeltelijke ontzouting ontstaat en het volledige gasverzadigingspunt van het hele systeem daalt. Dit continue proces kan het systeem in z’n geheel ontluchten, ontgassen en de binnendringende lucht telkens opnieuw afscheiden. Resultaat: adiabatische vacuümontgassing, reiniging van het leidingcircuit, inert circulerend water en een hoger rendement van de hele installatie.

Climanova nam de volledige verantwoordelijkheid van het project op zich.

Engels: “Wij werken al 18 jaar met succes voor Daikin Europe, daarom kozen ze nu ook voor ons. Wij zijn verantwoordelijk voor het volledige project op vlak van studie, engineering en technische ontwerpen, realisatie, naverkoop en onderhoud. Die disciplines worden steeds door onze eigen medewerkers uitgevoerd. Dit project omvatte een koelinstallatie, een hydraulische installatie met pompen, kleppen en piping, de automatisering en de luchtbehandelingskasten.” ❚

DIRT-SEP - GROFVUILVANGFILTERS AIR-SEP 1 TOESTEL MET 8 FUNCTIES: • DRUKBEHOUD • EXPANSIE • ONTGASSING • BIJVULLING • WATERBEHANDELING • SUSPENSIEVUILVANG • ENERGIEBESPARING • CO2-REDUCTIE

KOREX Benelux B.V. Tjalk 13B, 2411 NZ Bodegraven T: +31 (0) 172 611719 F: +31 (0) 172 617927 E: info@korexbenelux.com I: www.korexbenelux.com

INSTALLATIE & BOUW | 31 1000-21-3000-3169 2013-09 VV+ UNETO-VNI Kleur: FC

1_4_stA4_93x130_fc_A.indd 1

04-09-13 10:58

Building Dashboard app Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: JNV

Building Dashboard app is sterke tool voor gebouwbeheer Het Amerikaanse automerk Tesla nam in april 2015 een nieuw pand in Tilburg in gebruik. Een vernieuwend bedrijf als Tesla heeft hoge eisen op vlak van gebouwbeheertechnologie.

Daarom koos vastgoedontwikkelaar Dokvast voor de Building Dashboard app van JNV. “Het is een heel handig instrument om verbruiksdoelstellingen te halen en de energiefactuur te verlagen.”

JNV is geen onbekende naam in de sector van de gebouwautomatisatie. Peter Kok, Business Development Manager bij JNV: “Ons bedrijf bestaat in Nederland al 28 jaar. Daardoor bouw je natuurlijk goede relaties op in de sector, zoals met Dokvast.

Tesla maakt sinds april gebruik van de Building Dashboard app.

Dat bedrijf heeft een sterke reputatie op gebied van energiezuinig en maatschappelijk verantwoord bouwen, en JNV draagt dezelfde idealen hoog in het vaandel. Dokvast vroeg ons om te

JNV is gespecialiseerd in de integratie van audiovisuele-, media- en IT-systemen.

32 | INSTALLATIE & BOUW

helpen bij het zo goed mogelijk beheersbaar maken van de energiekosten in het kader van energiezuinig ondernemen. Ons antwoord daarop was de Building Dashboard App.”

Building Dashboard app

De energiemanagementmodule biedt de gebruiker en de beheerder volledig inzicht in het verbruik van water, gas en elektriciteit.

Cijfers over de verschillende gebouwdelen en systemen worden automatisch weergegeven.

INFORMATIE OVER ENERGIE

ONDERHOUD

Dat Building Dashboard heeft als primair doel de gebruiker en beheerder op een eenvoudige manier te voorzien van informatie over alle technieken in het gebouw. Het is een gebouwbeheersysteem in de breedste zin van het woord, dat JNV ook op enorm veel manieren kan integreren.

Kok: “In het gebouw van Dokvast voegden we onder andere temperatuurregeling, sturing van de zonweringen, boardroomfunctionaliteiten, aansturing van deuren en poorten, touchpanelen, interactie met de inbraakbeveiliging, storings- en alarmmeldingen en energiemanagement aan het pakket toe. Weinig audio en video dus, hoewel ook dat onze specialiteit is. Hier ging het immers echt om het beheersbaar maken van de gebouwgebonden systemen.” Vooral de energiemanagementmodule biedt de gebruiker en de beheerder volledig inzicht in het verbruik van water, gas en elektriciteit. Cijfers over de verschillende gebouwdelen en systemen worden automatisch in staafdiagrammen weergegeven. Die gegevens kan je ordenen in jaren, maanden of dagen. “Omdat de data onbeperkt opgeslagen worden, creëer je daarnaast een uitgebreide database voor een betrouwbaar benchmarklabel,” vult Kok aan.

Als derde functie biedt de app ook onderhoudsondersteuning. “Meer concreet: bij een storing in het gebouw, bijvoorbeeld een dokdeur die niet opengaat, maakt het systeem automatisch een storingsticket aan en stuurt het een melding aan de onderhoudsverantwoordelijke,” zegt Kok. “Die kan dan heel snel handelen en inspelen op een storing, nog voor ze effectief problemen veroorzaakt. Zo staat de gebruiker nooit voor voldongen feiten.”

VERGELIJKEN MET ANDERE GEBOUWEN Een belangrijke troef van de Building Dashboard app is de benchmarkmogelijkheid. Gebouwbeheerders hebben immers graag inzicht in de energieprestatie van hun gebouw, zeker ten opzichte van andere panden en gebruikers. JNV speelde daarop in door in alle gebouwdata die ze ter beschikking hebben koppelingen te maken tussen het gebruik, de grootte van het gebouw en de aanwezige installaties . Op basis van die gege-

vens visualiseert de app de energieprestatie van het gebouw in een energielabel en prestatielevel.

Kok: “Dat label wordt trouwens prominent weergegeven in de inkomhal van het gebouw. Zo zorgt het Dashboard dat de werknemers zich bewust zijn van het belang van energiebesparing.

COMPATIBEL MET ELK SUBSYSTEEM JNV is custom-installer en integrator. Het bedrijf is gespecialiseerd in de integratie van audiovisuele-, media- en IT-systemen. Dat kan in zakelijke omgevingen, maar ook in particuliere gebouwen, zoals luxevilla’s of appartementen. “Onze oplossingen hebben als voordeel dat ze kunnen communiceren met elk subsysteem, of dat nu een alarm, een verlichtingssysteem, zonnepanelen of elke vorm van audio en video is. De software overlay die wij creëren kan dat geheel besturen, monitoren en er analyses op uitvoeren. De Building Dashboard app is dus een heel handig instrument om bedrijven als Dokvast te helpen de verbruiksdoelstellingen te halen en de energiefactuur te verlagen.” ❚

EFFICIËNTER BEHEER Ten tweede biedt het Building Dashboard ondersteuning voor een efficiënter beheer. Kok: “De app maakt gebruikers bewust van het verbruik van gas, water en elektriciteit, en vergelijkt dat verbruik met soortgelijke gebouwen. Zo kan de beheerder actief reageren op afwijkend energieverbruik.”

Het Dashboard zorgt ook voor automatische besparing bij gebeurtenissen die een organisatie anders nodeloos energie kosten. Werknemers die in een ruimte vergeten om licht en apparatuur af te schakelen, bijvoorbeeld. Het systeem kan daar automatisch op anticiperen en de bronnen automatisch uitzetten.

Het Building Dashboard is een gebouwbeheersysteem in de breedste zin van het woord.(foto Marc Hollander)

INSTALLATIE & BOUW | 33

Uw digitale architect...

Op het werk of thuis, zakelijk of residentieel, u maakt overal gebruik van beeld en geluid. Ook de verlichting, beveiliging en klimaatbeheersing hoort op orde te zijn. U gaat uiteraard voor perfectie. Een volledig ge誰ntegreerde oplossing, de harmonie van techniek en design. U kiest voor comfort en eenvoud; u ervaart de werking, wij de techniek.

Experience the comfort of knowledge

jnv.be

Powertools

POWERTOOLS steeds meer gericht op lange levensduur en gebruiksgemak Als het powertools gaat, spreekt men vaak over prijs, niet over kwaliteit. Gebruikers onderschatten echter de invloed van nieuwe technologieĂŤn op prestaties.

Denk maar aan de ontwikkeling van de koolborstelloze motor waar fabrikant Hitachi op inzet. Samen met het gebruik van Li-Ion batterijen en UVP-technologie bieden deze machines opmerkelijke voordelen.

Bij de aankoop van elektrisch gereedschap, met of zonder accu, voorzie nu voornamelijk koolborstels in de stroomvoorziening. Onmiskenbare nadeel van die koolborstels: ze hebben een nefaste invloed op het gereedschap. Zo is een motor met koolborstels onderhevig aan slijtage, wekt het meer warmte op en resulteert het gebruik ervan in een hogere energiekosten. De voordelen van een koolborstelloze motor zijn dus niet enkel praktisch, maar ook financieel. Dankzij de afwezigheid van borstelverhitting kunnen gebruikers bijvoorbeeld een hoger koppel en toerental bereiken. Uiteraard treedt er nog steeds warmte-ontwikkeling op, maar dat gebeurt alleen op de behuizing van de motor en kan bijgevolg eenvoudig worden afgevoerd. ›

Met het UVP-systeem hebben gebruikers minder last van trillingen en vibraties.

(Foto: Nicocretti)

INSTALLATIE & BOUW | 35

Powertools

Een motor zonder koolborstels vergt minder onderhoud, waardoor ook de gebruikskosten gevoelig dalen.

LANGER DOORWERKEN Het gebrek aan borstels houdt ook weerstandsvermindering voor de motor in. Dat heeft als gevolg dat de mate van slijtage gevoelig vermindert. Een motor zonder koolborstels vergt dus minder onderhoud, waardoor ook de gebruikskosten gevoelig dalen. Een ander voordeel ligt bij de verlenging van de levensduur van de apparaten. De motor gaat langer mee en is een stuk betrouwbaarder. Bovendien biedt het ontbreken van deze onderdelen ook een verhoogt comfort aan de gebruiker tijdens de werken. De modellen zijn immers compacter uitgevoerd en wegen minder dan hun tegenhangers.

ZOWEL ACCU- ALS SNOERGEREEDSCHAP Bij gebruik van accugereedschap ondervinden gebruikers een belangrijk bijkomend voordeel: zij kunnen met eenzelfde acculading tot wel 30% langer doorwerken. Ook dat is een rechtstreeks resultaat van de gevoelige vermindering in slijtage. Daarenboven optimaliseert de Li-Iontechnologie de veiligheid tegen herladen, overbelasting en ontlading. Om langer werken nog te bevorderen, biedt het merk tot 5 Ah accu's aan. Als gebruikers opteren voor snoergereedschappen, in combinatie met een langer verlengsnoer, dan vangt de motor voltagepieken op en vlakt ze af. Daardoor kan er altijd op constante kracht worden gewerkt. Bovendien is de machine ontwikkeld voor het werken met generatoren dankzij een uniek en efficiënt circuit van omvormers. Opdrachten in moeilijke situaties, zoals het werken op hoogte, kunnen zo beter worden uitgevoerd.

INWERKEN OP HAVS Mensen die langdurig met trillende apparaten werken, lopen risico op het 'Hand Arm Vibratie Syndroom' (HAVS). Dat is een aandoening waarbij, omwille van het gebruik van dergelijke machines, verschijnselen optreden in de armen, handen en vingers. De meest voorkomende symptomen zijn pijn aan de spieren, zenuwpijn, minder krachtige grip van de hand en het Raynaud’s fenomeen, een wit- of blauwverkleuring van de vingers. Dit 'wittevingersyndroom’ is ook bij fabrikanten een belangrijk onderwerp. Als antwoord op dat probleem ontwikkelde Hitachi het 'User Vibration Protection'-systeem. Machines hebben zo minder last van trillingen en vibraties.

De basis van het systeem: een Neidhart-demper die in het handvat zit geïntegreerd. Per soort machine werkt de actieve vibratiedemping zo met een systeem dat volledig is afgestemd op het type machine. ❚

36 | INSTALLATIE & BOUW

< D ankzij een uniek en efficiënt circuit van omvormers worden opdrachten in moeilijke situaties vergemakkelijkt.

Tekensoftware Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Stabiplan - Gianni Camilleri

KOSTENBESPARING DANKZIJ UITGETEKEND ELEKTRO-ONTWERP Bij Camerman Electro kunt u terecht voor installatie en begeleiding van uw elektrische installaties. Aanvankelijk werd er bij het bedrijf met de hand getekend, maar in 2006 schakelde het over op Stabicad. Een investering waar ze ook vandaag nog de vruchten van plukken.

Camerman werkt alles, van ontwerp tot as-builtdossier, uit met Stabicad. Patrick Camerman, zaakvoerder van Camerman Electro: “Op voorhand tekeningen maken en afstemmen met de klant biedt enorm veel voordelen. We voorkomen zo onvoorziene kosten, aanpassingen en geschillen.

Bovendien kunnen we de offerte zo beter staven en oogt onze voorstelling veel professioneler dan een met de hand uitgetekende schets.”

Het belang van tekenwerk voor elektriciens is nu ook onmiskenbaar, gezien de wettelijke verplichting om plannen en een as-builtdossier aan te leveren. Camerman: “Bij high-endinstallaties is het uittekenen uiteraard altijd heel belangrijk. Je zit met heel veel stopcontacten en ledlijnen, en de plaatsing van de lichtlijnen is ook cruciaal. Met Stabicad is dat allemaal perfect uit te tekenen. Als je alles op plan hebt, hoef je niet over en weer naar de werf te rijden om nieuwe inzichten op te doen. Je simuleert het gewoon in je tekening. Je kan bovendien niet alleen gemakkelijk wijzigen, maar ook even gemakkelijk je offerte aanpassen.

Voor het uiteindelijke as-builtdossier gebruiken we trouwens datgene dat we in Stabicad opmaken, er moet zo goed als geen extra werk meer voor gedaan worden.”

HET BELANG VAN KENNIS Bij Camerman Electro wordt veel belang gehecht aan continue bijscholing. “Ik ben gefascineerd door technieken en hou ervan me erin te verdiepen,” zegt Patrick Camerman. “Ik wil me onder andere nog meer specialiseren in het samenvoegen van alle elektrotechnieken. Ik vind het ook zeer belangrijk om alle kennis die in het bedrijf aanwezig is, zelf te verwerven. Goede vaklui zijn moeilijk te vinden vandaag de dag. Ik prijs mezelf dus gelukkig met de twee techniekers die ik nu in dienst heb.” ›

“Ik heb handen tekort om alle projecten die hier binnenkomen aan te nemen,” zegt Patrick Camerman.

Klanten veranderen vaak van gedacht. Zeker wat betreft elektro. Gelukkig is het dankzij Stabicad eenvoudig om plannen aan te passen. Camerman: “Door de vele wijzigingen op vlak van elektro, wordt wel eens vergeten de meerkost aan de klant te verrekenen. Daarom zijn goede afspraken in het begin cruciaal. We willen aan de ene kant de klant uiteraard zoveel mogelijk tegemoet komen, maar het mag niet de bedoeling zijn dat we aan een project verlies maken. Dat kunnen we enkel voorkomen door op voorhand alles op papier te zetten.”

Camerman werkt alles, van ontwerp tot as-built dossier, uit met Stabicad.

Domotica wordt vaak nog niet uitgetekend. Dat is problematisch, want zo blijft het een verwarrend kluwen.

INSTALLATIE & BOUW | 37

k op de 0 no 053b nt 1 O d ch and ica te n, St ab St a ve im Leu Cl

al th an ab Br

BIM LIVE met Stabicad Een goede installatie start bij een ontwerpproces met de juiste tools. Onze software bewijst zich in de praktijk. Zo ook hier: principeschema, 3D-design, berekening, werktekening en materiaalrapportage. Stabicad helpt u op het platform van uw keuze: Revit en CAD. In combinatie met de graďŹ sche artikelinformatie van MEPcontent staat Stabicad aan de basis van veel aansprekende projecten. Uw projecten.

Ontdek het op www.stabiplan.be/bimlive

Leading in MEP design

Gold Partner

Tekensoftware

“Als je alles op plan hebt, hoef je niet over en weer naar de werf te rijden. Je simuleert het gewoon in je tekening.”

Het tekort aan geschoolde elektriciens is een probleem dat al langer bestaat. Veel bedrijven nemen ongeschoolde werkkrachten aan om ze vervolgens intern op te leiden. “Ik doe zelf al het uitdenkwerk en alle depannages. Ik heb handen tekort om alle projecten die hier binnenkomen aan te nemen. Maar het is moeilijk om de juiste technische mensen te vinden met de juiste kennis en motivatie,” zucht Camerman.

de horeca wordt domotica vaak geplaatst, maar standaard met bijvoorbeeld een PLC-installatie van Siemens. Dat zijn vaak interessante en uitdagende projecten met heel wat technieken: kassa’s, wifi, televisie en ook beveiliging.”

Voor elektriciens is domotica een interessant gegeven, al blijft het vooral een gadget voor de happy few. Aan de meeste domoticasystemen hangt namelijk een stevig prijskaartje. Daarom wordt in de gewone woningbouw nauwelijks domotica geïnstalleerd.

Domotica wordt vaak nog niet uitgetekend. Dat is problematisch, want zo blijft het een verwarrend kluwen. Elk merk heeft ook een eigen manier van programmeren, wat maakt dat er eigenlijk te veel systemen op de markt zijn. “Op dit moment stijgt KNX in Europa in populariteit, en ik denk ook dat zij de marktleider zullen worden,” zegt Camerman.

“Maar ikzelf ben eerder het Amerikaanse systeem Vantage genegen. Dat staat namelijk sterk in verbinding met Apple en met muziek, bij andere systemen staat dat nog in kinderschoenen.”

Camerman: “Onze high-end domotica-oplossingen worden vooral geplaatst in grotere villa's. Ook in

Verder ziet Patrick ook in Apple een mogelijke concurrent voor domotica. Het technologiebe-

DE TOEKOMST VAN DOMOTICA

drijf brengt chips op de markt, gratis geleverd bij aankoop van een machine, zodat je mobiel alles kan regelen. “Een tweede belangrijke concurrent zijn de goedkopere B-oplossingen voor domotica, zoals het PLC-systeem van Siemens. Voordeel is dat je op die manier ook aan kleinere klanten een betaalbare oplossing kan aanbieden,” zegt Camerman.

In Stabicad is de functionaliteit om domoticasystemen te tekenen recent uitgebreid. Naast het plaatsen van de bestaande KNX-symbolen is het nu ook mogelijk om van ieder symbool een domoticasymbool te maken. Verder zijn er nieuwe functies voor het beheer, de controle en de koppeling van sensoren en actoren. Camerman: “Dat is voor ons zeker een meerwaarde, gezien we alles nu al zoveel mogelijk met Stabicad uitwerken. De uitbreiding van de domoticafunctionaliteit maakt ❚ het plaatje nog completer.”

INSTALLATIE & BOUW | 39

WERELDPRIMEUR â&#x20AC;&#x2DC;t Is nieuw en uniek Koolborstelloze motoren in elektrische machines

NIEUW www.hitachi-powertools.be

CALEFFI IS JARIG!

Dat willen we graag met jou vieren...

Surf naar 20jaar.caleffi.com Geniet van extra kortingen en krijg er nog een interessante verrassing bovenop!

Centrale verwarming: het hart van de installatie

www.caleffi.com

Caleffi20jaar_197x130.indd 1

31/08/15 09:30

Sectornieuws

Red Dot Award 2015 voor SBBE designboiler Recordproductie zonne-energie in juni 2015 De maand juni was een recordmaand voor de productie van fotovoltaïsche zonne-energie sinds 2010. Dit record heeft België een besparing opgeleverd van 49 miljoen euro en dekte 7% van het totale juni-verbruik van het land. Dat is niet het gevolg van de hittegolf in juni, want die warmte is ongunstig voor de productie van fotovoltaïsche zonne-energie. Juni was gewoon erg zonnig en bood ons de meest productieve junimaand voor fotovoltaïsche zonne-energie sinds 2010.

Met bijna 145 kWh/kWp verbreekt de maand juni het vorige record van juni 2010: de zonnestroomproductiviteit. Op nationaal niveau wordt die productie in juni 2015 volgens de verbruikscijfers van Elia geschat op meer dan 490.000 MWhe, meer dan 7% van het totale verbruik van België die maand.

Bron: ODE

Stille warmtepomp ECN kan energieverbruik woning halveren Met een stille warmtepomp die woningen per kamer kan ventileren, koelen en verwarmen, denken Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) en Teamwork Technology een enorme energiebesparing te kunnen realiseren.

De revolutionaire warmtepomp werd vorige maand gepresenteerd tijdens het symposium ‘Innoveren doe je samen’ in Alkmaar. Omdat 30 procent van alle opgewekte energie in Nederland wordt verbruikt in huishoudens, zet de overheid fors in op het energiezuiniger maken en duurzaam renoveren van bestaande woningen. Het compleet isoleren en kierdicht maken van woningen leidt echter tot slechte isolatie en gezondheidsklachten. Het centrale klimaatsysteem dat in nieuwe woningen wordt toegepast is meestal te duur en te ingewikkeld voor bestaande woningen, bijvoorbeeld omdat er nieuwe ventilatiekanalen door het hele huis aangelegd moeten worden. Het is daarom beter om decentrale systemen toe te passen die elke kamer apart ventileren.

De eerste hoekige boiler uit het gamma duurzame energie van Stiebel Eltron, de SBBE, kreeg het felbegeerde Red-Dot-kwaliteitslabel.

De Red Dot is wereldwijd en in alle sectoren gekend als bijzondere onderscheiding voor hoge designkwaliteit. Vaklui beoordelen bijna 5.000 inzendingen uit 56 landen tijdens de grootste designwedstrijd ter wereld. De technische eigenschappen van de SBBE moeten niet onderdoen voor zijn hoogwaardig design. Daar waar vergelijkbare warmwaterboilers een energieklasse D of maximaal C toegewezen kregen, krijgt de nieuwe SBBE met 300 liter inhoud een energieklasse A bij de nieuwe energie-efficiëntieaanduidingen. Die waardering is te danken aan het bijzonder laag energieverbruik in stand-by, van slechts 1,2 kWh per 24 uur bij 65 graden.

De warmwaterboilers van de SBBE-reeks zijn ontworpen voor gebruik in kleine en grote gezinswoningen. Dankzij het mooi design kunnen ze zowel in de technische ruimte als in een woonplaats opgesteld worden. Ze spelen hun troeven uit in combinatie met elke warmteopwekker, vooral met warmtepompen. Aansluiting op een thermisch zonnesysteem behoort ook tot de mogelijkheden.

Beschikbaar vanaf september 2015.

Nieuwe vestiging Van Oirschot in Aartselaar Op woensdag 3 juni 2015 opende Van Oirschot, groothandel in centrale verwarming en ventilatie, de deuren van haar nieuwste afhaalmagazijn, gelegen aan de A12 te Aartselaar.

Het speciale service center is al de achtste vestiging van Van Oirschot in Vlaanderen en de tweede nieuwe vestiging in de laatste zes maanden. In dit service center zal de professionele installateur, naast alle artikelen die in de andere vestigingen ook verkrijgbaar zijn, ook nog een extra voorraad pompen en ventilatie terugvinden. Op woensdag 1 juli 2015 organiseerde Van Oirschot een openingsreceptie voor alle professionele installateurs, loodgieters en ventilatie-specialisten uit de regio om de nieuwe vestiging in te huldigen. De aanwezigen konden daarbij genieten van een gezellige receptie in heuse Hollywoodstijl.

INSTALLATIE & BOUW | 41

Sectornieuws ISH wil internationaal groeien met Turkije als Partnerland voor 2017 Turkije wordt het partnerland van de ISH-beurs 2017. Die beslissing werd unaniem genomen door de organisatoren van Messe Frankfurt en de partners van ISH, ‘s werelds leidende beurs voor de HVAC-sector. “Deze beslissing reflecteert de groeiende betrokkenheid van Turkije op ISH,” zei Wolfgang Marzin, President en CEO van Messe Frankfurt.

In vergelijking met ISH 2013 steeg het aantal Turkse bezoekers met ongeveer 44 procent (2013: 1.790 / 2015: 2.584). Op vlak van bezette expositieruimte was Turkije daarnaast de grootste internationale exposant met 5.377 vierkante meter, op Italië na. De organisatoren willen met de keuze voor Turkije als partnerland in 2017 de ISH-beurs verder internationaliseren. Op dit moment bestaat al 61 procent van de exposanten en 39 procent van de bezoekers uit niet-lokale aanwezigen. Turkije wordt het tweede partnerland in de geschiedenis van ISH. Het eerste was Polen, eerder dit jaar. De succesvolle implementatie van het concept zorgde voor belangstelling voor belangrijke energievraagstukken, zette innovatieve sanitaire oplossingen en verwarmings- en koelingstechnologieën in de kijker en promootte de internationale uitwisseling van expertise.

Update bandingfactoren voor zonnepanelen Het Vlaams Energieagentschap (VEA) heeft de bandingfactoren voor zonnepanelen herberekend. De geactualiseerde bandingfactoren gelden voor de stroom geproduceerd vanaf 23 augustus 2015.

Voor installaties kleiner dan 10 kW zijn volgende bandingfactoren van toepassing: • Voor installaties in dienst genomen in 2013 is nog altijd 1.222 kWh nodig voor één certificaat, de bandingfactor is niet veranderd • Voor installaties uit de eerste helft van 2014 is nog altijd 1.328 kWh nodig, de bandingfactor is niet veranderd • Voor de installaties uit de tweede helft van 2014 is de bandingfactor licht gestegen, zij hebben nu 1.610 kWh nodig voor één certificaat. Voorheen was dit 1.647 kWh • Installaties in dienst genomen tussen 1 januari 2015 en uiterlijk 13 juni 2015 ontvingen tot nu toe geen groenestroomcertificaten. Door de nieuwe bandingfactor krijgen zij er nu wel: één certificaat voor elke geproduceerde 2.232 kWh vanaf productiedatum 23 augustus 2015 • Installaties in dienst genomen vanaf 14 juni 2015 krijgen geen groenestroomcertificaten meer. Op 4 juni werd het besluit hierover in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Voor bestaande zonnepaneleneigenaars met een keuringdatum vóór 14 juni wijzigt er niets. Die installaties moeten niet meer aangemeld worden bij de VREG. Aanmelden bij de netbeheerder blijft verplicht.

Qualicoat label voor Duco

Renovatiepremie blijft bestaan als premie De Vlaamse regering heeft beslist dat de renovatiepremie een premie blijft in plaats van een belastingvermindering. Bouwunie is tevreden met deze beslissing: zo is er duidelijkheid en is de premie veel interessanter voor wie verbouwt. De premie wordt nu wel in twee keer uitbetaald. Hierdoor moet wie verbouwt soms langer op zijn geld wachten dan bij de vorige renovatiepremie.

Verder heeft Bouwunie nog vragen bij het groeperen van de werken in vier categorieën terwijl dit er vroeger acht waren. Aangezien er per categorie een premie van maximum 2.500 euro kan worden bekomen, kan dit voor sommige verbouwers minder gunstig uitvallen. Bouwunie merkt dat de renovatiepremie een belangrijke stimulans is om te renoveren en om de werkzaamheden te laten uitvoeren door een reguliere aannemer. Sinds de aankondiging van de fiscalisering van de renovatiepremie kregen heel wat Vlaamse bouwbedrijven vragen over de wijzigingen aan deze premie. In een enquête van Bouwunie bij 481 bouw-kmo’s signaleert 43% van de bouwbedrijven dat klanten met vragen hierover bij hen aankloppen. 27% van de bouw-kmo’s geeft ook aan dat de aangekondigde wijziging een impact heeft op het werkvolume. Consumenten stellen de beslissing om te renoveren vaker uit omdat er geen duidelijkheid is over de premie, en van uitstel komt vaak ook afstel. Aannemers bemerken dat mensen hun werken meer spreiden in de tijd, opsplitsen en beetje bij beetje laten uitvoeren of voor beperktere, kleinere renovatieprojecten kiezen.

42 | INSTALLATIE & BOUW

Duco, gespecialiseerd in ventilatie- en zonweringsystemen, heeft het Europees kwaliteitslabel Qualicoat in ontvangst mogen nemen. Met dit label certificeert Qualicoat Duco's proces- en productkwaliteit van poedercoating op aluminium profielen en componenten. Zo kan de ventilatie- en zonweringspecialist voortaan zwart op wit aantonen dat er gepoederlakt wordt volgens de Europese normen.

“De Qualicoat-kwaliteitsspecificaties zijn een reeks van minimumeisen waaraan de bedrijfsinstallatie, de voorbehandeling, de verfsystemen en de gelakte producten moeten voldoen,” opent Hendrik Dejonghe, marketing manager bij Duco. “Tijdens een onaangekondigde controle werd niet alleen de kwaliteit van het proces, maar ook die van de producten volgens zeer strikte eisen getest door een keuringsinstantie onder toezicht van Qualicoat. Voor alle testen waren de resultaten erg succesvol.” Zelfs in agressieve atmosferische omstandigheden die in kusten industriegebieden voorkomen, kunnen de producten toegepast worden.

“Deze omstandigheden doen opdrachtgevers veelal twijfelen over de toepassing van gelakt aluminium in de architectuur,” verduidelijkt Hendrik Dejonghe. “Daarom kunnen ze voortaan als optie kiezen om te coaten volgens de normen vermeld in de ‘Seaside Class’."

Sectornieuws Mitsubishi Electric neemt Climaveneta over De Japanse groep Mitsubishi Electric heeft op 25 augustus 2015 een overeenkomst ondertekend met de Italiaanse groep De’Longhi Industrial om een groot deel van het aandelenkapitaal te kopen van DeLclima. Deze transactie omvat Climaveneta, specialist in chillers en RC Group, gespecialiseerd in serverkoeling.

Grohe wint verscheidene Reddot awards Red Dot is een internationale prijs in productdesign die door het Design Zentrum Nordrhein Westfalen in Essen, Duitsland, uitgereikt wordt. De Red Dot design awards worden jaarlijks toegekend aan producten die zich onderscheiden door onder meer hun innovatief karakter, vormgeving, kwaliteit en duurzaamheid.

Ook dit jaar viel GROHE in de prijzen. Het bedrijf won drie prominente Red Dot Product Design Awards in de categorie ‘Badkamer en Spa’ met hun kranen Eurocube Joy, Essence Plus en Eurosmart.

Sortimo lanceert L-BOXX Mini Transparent De gereedschapskist L-BOXX Mini Transparent is een compleet herwerkte versie van de bestaande L-BOXX Mini. De naam zegt het: dankzij het transparante deksel heeft de gebruiker een optimale kijk op de inhoud.

Door de overname van ongeveer 75% van de aandelen van het bedrijf DeLclima, dat tot de Italiaanse groep De’Longhi Industrial behoort, wil Mitsubishi Electric zijn aanbod op vlak van klimatisatie nog uitbreiden. Sterker nog, met de firma Climaveneta, een bedrijf dat gespecialiseerd is in ijswatersystemen, en het bedrijf RC Group, vervolledigt ze haar aanbod van HVAC-oplossingen. Mitsubishi Electric positioneert zich nu met een globaal aanbod op de markt. Het is tevens een manier om te beantwoorden aan de nieuwe eisen gesteld door de F-Gas richtlijn, die het gebruik van koelmiddelen beperkt.

Na afronding van de transactie, zal een verplicht openbaar overnamebod worden gelanceerd door Mitsubishi Electric om de resterende aandelen, goed voor ongeveer 25% van het aandelenkapitaal van DeLclima, in overeenstemming met de Italiaanse financiële wet- en regelgeving te verwerven. De totale verwachte aankoopprijs van de DeLclima aandelen is ongeveer 664 miljoen euro. De overname blijft onderworpen aan de goedkeuring van de antitrustautoriteiten en de verkoop van een dochteronderneming gespecialiseerd in radiatoren (DL Radiators). De volledige transactie zou in november 2015 moeten afgerond zijn.

Winnaars Actie Fiat 500 Cabrio van Henco Henco Industries heeft tijdens de periode van 4 mei tot en met 30 juni 2015 een actie op touw gezet waarbij de professionele installateurs uit België en Luxemburg kans maakten om een Fiat 500 Cabrio te winnen.

Deelnemen kon zeer eenvoudig door het originele etiket van een doos Henco PVDF-persfittingen en/of Henco Vision-fittingen terug te sturen.

Bijna 60 installateurs hebben telkens met meerdere formulieren deelgenomen. Dat resulteerde in meer dan 640 inzendingen die Henco tijdig bereikt hebben. Uit al die inzendingen is Caroline Delmulle als winnaar uit de bus gekomen. Zij is werkzaam bij Madelec, een installateur uit het West-Vlaamse Waregem. Henco is zeer verheugd dat ze nu deze wagen aan haar kunnen overhandigen en wensen haar heel veel rijplezier.

De nieuwe L-BOXX Mini heeft een aparte verbindingsklem met een veermechanisme zoals dat van de L-BOXX. Hierdoor kunnen meerdere exemplaren veilig met elkaar verbonden en ook weer makkelijk losgemaakt worden. Een andere optimalisering is de stabiele draaghendel. Voor een betere onderverdeling worden bovendien vijf scheidingswanden meegeleverd. Het deksel wordt bevestigd door middel van twee geïntegreerde scharnieren en is voortaan een afzonderlijk onderdeel, wat de lange levensduur van het product ten goede komt. De nieuwe L-BOXX Mini Transparent met al zijn voordelen wordt aangeboden aan dezelfde prijs als zijn voorganger. Die laatste wordt uit het assortiment gehaald.

INSTALLATIE & BOUW | 43

Sectornieuws Studiedag K.B. Brandveiligheid van Somati FIE Het koninklijk besluit van 28 maart 2014 betreffende de brandpreventie op de arbeidsplaatsen trad in werking op 3 mei 2014. Dat koninklijk besluit heeft als doel om de verplichtingen van de werkgever beter uit te kunnen werken via het voeren van een brandpreventiebeleid gebaseerd op het dynamisch risicobeheersingssysteem en de hiërarchie van preventiemaatregelen. Maar welke lading dekt het concept ‘brandpreventie op de arbeidsplaats"?

Hoe wordt het toegepast op het terrein? Welke preventiemaatregelen moet de werkgever nemen om het welzijn van zijn werknemers te verzekeren? Op de studiedag van Somati FIE op 13 oktober belicht de organisatie de verplichting van het uitvoeren van een risicoanalyse en hoe de werkgever, op basis van de resultaten van de analyse van de risico’s eigen aan de onderneming, een geheel van preventiemaatregelen moet nemen met als doel: • Brand voorkomen • De veiligheid en indien nodig de snelle evacuatie verzekeren van de werknemers en alle aanwezige personen op de arbeidsplaats zonder hen in gevaar te brengen; • Vlug en efficiënt elk begin van brand bestrijden om uitbreiding ervan te vermijden; • De schadelijke gevolgen van een brand beperken; • De tussenkomst van de openbare hulpdiensten vergemakkelijken.

Locatie: Ghelamco Arena, Ottergemsesteenweg Zuid 808, 9000 Gent Programma en inschrijving: www.somatifie.be

Grada International brengt producten sneller aan de man met Microsoft Dynamics AX van Ad Ultima Group Grada International, wereldspeler in productie van ventilatie en airconditioning, stapt over naar Microsoft Dynamics AX en Ex Arte Document Management met Ad Ultima Group. Zo kan het zijn bedrijfsprocessen optimaliseren en de doorlooptijd van de productie aanzienlijk verkorten.

Dankzij de Ready-2-Benefitaanpak van Ad Ultima Group verwacht Grada International de implementatie tot een derde sneller af te ronden. Het einde van het project is voorzien voor januari 2016.

Grada International zal de ERP-software inzetten voor al haar activiteiten van productieplanning en voorraadbeheer tot inkoop, verkoop en offertes. De nieuwe software zal ook productprocessen automatiseren zoals de configuratie van de luchtroostermodellen. Dat gebeurt nu handmatig. “We werkten met een verouderd en omslachtig ERP-pakket en wilden onze bedrijfsprocessen optimaliseren voor de moderne markt. Vooral de doorlooptijd en backoffice moeten vlotter verlopen,” vertelt Luc Clarys, CEO bij Grada International.

“Dynamics AX is ideaal voor een exportbedrijf als het onze.”

Martifer Solar bouwt PV-centrale in Evere De zonne-expert Martifer Solar heeft een PV-installatie met een capaciteit van 738,45 kW in Evere aangesloten. De PV-installatie staat op het dak van Europa's grootste winkel van sportartikelenfabrikant en marketeer Decathlon.

44 | INSTALLATIE & BOUW

Op een dak van 10.600 m² zijn meer dan 2.700 monokristallijne PV-modules geïnstalleerd, die ongeveer 632 MWh per jaar zullen produceren. Met deze centrale in de Brusselse regio heeft Martifer Solar nu een totale PV-installatiecapaciteit van ongeveer 35 MW in België.

BRON: ODE

Filip Verkest opnieuw voorzitter Bouwunie Filip Verkest is opnieuw verkozen tot nationaal voorzitter van Bouwunie voor de komende vier jaar. Filip Verkest (56) staat sinds 2012 aan het roer van de organisatie en is zaakvoerder van bouwonderneming Verkest uit Wingene. De komende vier jaar staan volgende aandachtspunten centraal: een effectieve aanpak van de deloyale concurrentie in de bouwsector, een aanbestedingsmarkt voor overheidsopdrachten die ten volle toegankelijk is voor de Vlaamse bouw-kmo's én innovatie in kmo-bouwbedrijven. De loonkost moet in ons land volgens Verkest alvast dalen door het doorvoeren van een tax shift en het aanpassen van de loonkost van buitenlandse werkkrachten aan die van ons.

Op langere termijn voorziet hij zelfs een harmonisatie van de sociale zekerheids- en de fiscale stelsels van alle Europese lidstaten. Er moet bovendien ook strenger opgetreden worden tegen buitenlandse bedrijven die de regelgeving niet naleven en zich bezondigen aan sociale dumping of fraude.

Verkest meent dat de toekomst van Vlaamse bouw-kmo’s gehypothekeerd wordt door schaalvergroting van overheidsopdrachten. Te grote aanbestedingen en onrealistische eisen houden kmo's weg van die opdrachten. Dergelijke ondernemingen worden dan ook nog gedwongen te werken in een onderaannemersrol waarbij ze vaak moeten concurreren met buitenlandse bedrijven. Er moet dus blijvend geijverd worden voor een aanbestedingsmarkt die ten volle toegankelijk is voor bouw-kmo's.

Sectornieuws Ventilair Group overgenomen Op 10 juli 2015 heeft Ventilair Group International bvba aangekondigd dat het wordt overgenomen door Volution Ventilation Group ltd. Het Britse beursgenoteerde Volution is een leverancier van ventilatieproducten op de woningbouwmarkt in het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Noorwegen en Duitsland. De groep werd opgericht in 2002 en is bekend van de merken Vent-Axia, Manrose, Fresh, PAX, inVENTer en Brüggermann Energiekonzepte. Ventilair Group, dat zijn hoofdkantoor in het Belgische Kuurne heeft, bestaat sinds 2004 en is totaalleverancier van ventilatieproducten voor zowel de residentiële als niet-residentiële markt. Tevens is de groep fabrikant van de eigen merken Comair, GLT en Kuvent.

Ronnie George, CEO van Volution Ventilation Group ltd, en Kurt Declerck, voormalig CEO van Ventilair Group, laten weten dat ze uitermate tevreden zijn over de overname. Ventilair Group Belgium zal als onderdeel van Volution onder de huidige naam en met dezelfde strategie blijven opereren op de Belgische markt.

Nieuwe zonneboiler voor studentenrestaurant PXL Twee studenten aan de PXL-campus Diepenbeek installeerden een zonneboiler in de keuken van het studentenrestaurant. De ecologische en economische boiler vervangt de traditionele ketel die het water voortdurend op een hoge temperatuur hield en bespaart zo jaarlijks een paar duizend euro.

Brent Bielen en Kris Menten schreven het aanpassingsvoorstel uit en installeerden de boiler in teken van hun stage en bachelorproef. Ze studeren binnenkort af als professionele bachelor Elektromechanica, afstudeerrichting Klimatisering. Liefst realiseren ze in de nabije toekomst ook een gasdoorstromer en een zeer energiezuinige vaatwasmachine in de keuken.

De certificering biedt eigenaren van machines en gebouwen een onafhankelijke vergelijking van derden voor de milieuprestaties van machines. De EarthWise CentraVac-koelmachines van Trane, een leverancier van oplossingen voor een comfortabele omgeving in gebouwen, kregen in 2011 als eerste commerciële koelmachines een Type III EPD-certificering. Dit jaar is de certificering tevens verleend aan de Series E CenTraVac-koelmachines.

Grohe’s Minta Touch in nieuwe keuken van Dagelijkse Kost In september gaat het nieuwe seizoen van Dagelijkse Kost van start. Jeroen Meus krijgt een gloednieuwe keuken op een nieuwe locatie in centrum Leuven. Voor de inrichting ervan voorziet Grohe de keukenkraan: de innovatieve Minta Touch die door een simpele aanraking kan worden bediend.

Voor het zesde seizoen verhuist het populaire programma ‘Dagelijkse Kost’ naar het pand van de achtiende-eeuwse herberg De Dry Coppen in de Schrijnmakersstraat in het centrum van Leuven. De sympathieke chef kookt hierbij graag in de meest optimale omstandigheden, dus een goed uitgeruste keuken is een must. Voor de keukenkraan hoeft hij alvast zijn hand niet om te draaien. De Grohe Minta Touch kan worden bediend door een lichte aanraking met de uitloop op het kraanlichaam en zorgt zo voor meer comfort en hygiëne in de keuken. Vieze of plakkerige handen?

Men hoeft de kraan alleen maar met de rug van de hand, de pols of onderarm aan te raken waardoor de kraan schoon en hygiënisch blijft.

Innovatieve warmtepomp hergebruikt restwarmte Wetenschappers van de Universiteit Gent hebben samen met het bedrijf Caloritum een chemische warmtepomp ontwikkelt die restwarmte omzet in bruikbare proceswarmte. De innovatieve pomp kreeg onlangs een prestigieuze prijs.

EPD-certficering voor Trane CenTraVac-koelmachines Het gehele portfolio Trane CenTraVac-koelmachines heeft de Type III EPD (Environmental Product Declaration)-certificering en -registratie ontvangen. Dit type certificering geeft de ontwikkelingen aan omtrent de milieuprestaties van de koelmachines en bewijst dat het product voldoet aan de ISO standaarden.

De Royal Society of Chemistry organiseert sinds een aantal jaar de Emerging Technologies Awards. Met deze awardshow wil de RSC innovatieve technologieën van de toekomst in de kijker zetten en aandacht vragen voor het belang van duurzaamheid. Uit meer dan honderd inzendingen koos een jury de ontwikkelaars van de thermische warmtepomp als winnaar in de categorie ‘Energie & Duurzaamheid’.

De chemische warmtepomp maakt het mogelijk om de restwarmte, die vooral op industrieterreinen verloren gaat, opnieuw te gebruiken. Volgens de ontwikkelaars van de pomp is het doodzonde dat die industriële warmte op grote schaal verloren gaat. De chemische warmtepomp gebruikt restwarmte tussen de 75 en 150 °C en zet dit om in bruikbare temperaturen tot 220 °C. Volgens de Universiteit Gent en Caloritum zijn er veel toepassingen mogelijk. De ontwikkelaars zien volop kansen in de voedingsindustrie, papierverwerking en procesindustrie. Caloritum bouwt op dit moment aan een eerste industriële installatie.

Bron: Installatieprofs.nl

INSTALLATIE & BOUW | 45

Hera Condens Lava (Plus)

Stookolie condensatie- en lage temperatuurtechniek

de stookolieketel herboren

› Remeha Lava Plus klassieke, niet-condenserende verwarmingsmodule met brander Vermogen 22, 29, 36 of 46 kW

› Remeha Lava verwarmingsketel exclusief brander, ter vervanging van een equivalent toestel

› Remeha Hera Condens condenserende stookolieketel in open of gelsoten schouwuitvoering Vermogen 19, 24, 32 of 50 kW

Remeha Hera Condens 160 liter sww boiler • Remeha Lava Plus + hydraulische uitrusting + 110 liter sww boiler • Remeha Lava

Revolutionaire stookolieketels 100% conform de ErP wetgeving Condenserend of klassiek?

Remeha brengt een nieuwe reeks condenserende lage temperatuur stookolieketels op de Belgische markt onder de naam Remeha Hera Condens en Lava (Plus).

Binnen dit stookoliegamma ligt de focus op prijs-kwaliteit, rekening houdende met het gewenste comfortniveau van de klant. Zowel de Remeha Lava Plus als de Remeha Hera Condens voldoen ruimschoots aan de nieuwe Europese Ecodesign regelgeving, die van kracht gaat vanaf 26 september 2015.

+32 (0)3 230.71.06 +32 (0)3 354 54 30 info@remeha.be Remeha nv • Koralenhoeve 10 • 2160 Wommelgem

Sectornieuws Mitsubishi Electric schenkt lucht-waterwarmtepompen aan scholen

Uitbreiding van het gamma DLP halogeenvrije wandgoten bij Legrand

Mitsubishi Electric, fabrikant van warmtepompen, ondersteunt scholen met didactisch materiaal. Scholen verdeeld over het hele land kregen lucht-waterwarmtepompsystemen van Ecodan ter beschikking voor opleidingsdoeleinden.

Sedert de wijziging in Artikel 104, met daarin nieuwe verplichtingen voor elektrische installaties op vlak van brandpreventie, is er een flinke toename in de toepassing van halogeenvrije wandgoten. Om in te spelen op de toenemende vraag breidt Legrand zijn halogeenvrije aanbod verder uit met toevoeging van de wandgoot 50 x 100 mm. Daarnaast komt Legrand met een specifiek halogeenvrij tussenschot dat in alle bestaande én in de nieuwe maatvoering toegepast kan worden.

Mitsubishi Electric België schonk onlangs 30 monobloc lucht-waterwarmtepompen voor een totale marktwaarde van ongeveer 250.000 euro aan scholen verspreid over het hele land. De scholen met specifieke afdelingen voor koeltechnieken zijn uiteraard zeer tevreden met het geleverde materiaal. De Ecodan-buitenunits werden namelijk geschonken samen met binnenunits van het type ‘hydrobox’ zodat een volledige opstelling mogelijk is.

De Ecodan-systemen geven de leerlingen de mogelijkheid om montage- en meetoefeningen uit te voeren. De toestellen worden geïntegreerd in didactische opstellingen en ondersteunen op die manier de technische opleidingen.

Met deze schenking brengt Mitsubishi de studenten reeds in contact met de technologieën die ze later in de praktijk zullen gebruiken. Alle geschonken warmtepompen bevatten de gepatenteerde Zubadan-invertertechnologie. Die is en blijft de referentie bij de lucht-waterwarmtepompen. Het koelcircuit van de Zubadan Inverter met HIC-onderkoeler en Flash Injection-compressor kan de koelmiddelstroom ook bij lage buitentemperaturen op een stabiel niveau houden. Zo kan het systeem ook bij –15 °C het volledige verwarmingsvermogen leveren.

Qua chemische samenstelling verschillen halogeenvrije van de traditionele systemen, aangezien ze geen halogenen in hun chemische structuur hebben.

Voordeel hiervan is dat bij brand minder donkere en minder corrosieve verbrandingsgassen vrijkomen. Dit heeft een positief effect op de rookontwikkeling en daardoor ook op de evacuatie van personen in een gebouw.

Legrand beschikt over een zeer uitgebreid aanbod van halogeenvrije installatiematerialen. Er is een compleet gamma DLP kunststoflijsten en wandgoten, maar ook alle specifieke afwerkingstoebehoren en montageapparatuur.

Daarnaast heeft Legrand nog een uitgebreid gamma stalen en aluminium kabelgoten en wandgoten, allemaal halogeenvrij.

DE MOBIELE WERKPLAATS FLEXIBEL EN ONAFHANKELIJK NIEUW

GRATIS!

PARTNER L-BOXX

T.w.v. +/- € 200 tot € 300 ex. BTW*

Bestel op

sortimo-shop.be

Actie geldig van 01/09/2015 t.e.m. 30/11/2015

Compatibel met de Sortimo koffers en accessoires. * niet bindende bruto marktprijzen

GRATIS TEL. 0800 857 59

Nieuw: glasverwarming RH van Stiebel Eltron Glasverwarming is visueel zeer aantrekkelijk en past perfect in elke moderne woning. Zowel in de leefruimte, in de inkomhal als in de badkamer zorgen verwarmde glaspanelen voor een bijzonder ruimtegevoel. De RH-glasverwarmingen zijn bovendien snel en gemakkelijk te plaatsen, door één man alleen.

De RH-glasverwarming bestaat in drie uitvoeringen: wit, zwart en spiegel. De panelen kunnen horizontaal of verticaal gemonteerd worden. Ze bestaan in vier verschillende aansluitvermogens, van 300 tot 900 Watt, en dienen als bijverwarming of overgangsverwarming. Een blindering aan de achterzijde verbergt de wandbevestiging en de elektrische aansluiting. Om de toestellen te plaatsen, monteert men eerst de wandbevestiging en nadien hangt men er het glaspaneel aan op.

De stralingsverwarming die de glaspanelen afgeven, voelt zeer aangenaam aan. De algemene kamertemperatuur kan daardoor wat verlaagd worden zonder dat aanwezigen het voelen. Een ander voordeel is de verminderde luchtcirculatie, wat zorgt voor een aangenamer klimaat in de ruimte omdat de lucht minder droog is en er minder stof verplaatst wordt. De spiegeluitvoering is ideaal om de gewone spiegel in de badkamer te vervangen. Bedampte spiegels na bad of douche behoren zo tot de verleden tijd.

Vilvoorde · Sint-Eloois-Vijve · Tessenderlo workmo@sortimo.be

INSTALLATIE & BOUW | 47

Productpresentatie Tekst: Lieke van Zuilekom Beeldmateriaal: Villeroy & Boch

Kwaliteit, design en optimale hygiëne In de ochtenduren zorgt de douche voor een frisse start van de dag, ’s avonds helpt hij om de hectiek van de dag weg te spoelen. Kortom: douchen is belangrijk voor ons dagelijkse welzijn. Voor een optimale beleving moeten – bij de keuze van bijvoorbeeld een douchebak of douchevloer – factoren zoals kwaliteit, design en hygiëne niet vergeten worden.

Moderne douches zijn voorzien van geraffineerde functies voor een optimale douchebeleving.

Villeroy & Boch biedt hiertoe op maat gemaakte doucheoplossingen, gemaakt van keramiek, acryl of Quaryl®, die naadloos aansluiten bij de bestaande badkamervloeren. Quaryl® is een innovatief materiaal dat voor 60% uit kwarts en acrylhars bestaat en ontwikkeld is en geproduceerd wordt door Villeroy en Boch in Nederland.

“Quaryl® zorgt voor een perfecte balans tussen functionaliteit en design”, vertelt Wim Wassenaar van Villeroy & Boch’s Technical Support Center in Roden. “Een unieke giettechniek zorgt voor een zeer precies design, met strakke randen en een

48 | INSTALLATIE & BOUW

Productpresentatie

rechte afwerking. Het UV-bestendige materiaal heeft lage maattoleranties en is maatvast, waardoor bodemondersteuning niet nodig is. Dit vergemakkelijkt het installatieproces. Onze Quaryl® douchevloeren zijn sterk, robuust en vormvast. De door-en-door gekleurde materialen zorgen ervoor dat de kleur lang mooi blijft.”

BADKAMERTRENDS Ingebouwde douchevloeren zijn een trend op badkamergebied, vertelt Shamiram Abdullah, Marketing Manager Benelux bij Villeroy & Boch. “Want een douche die naadloos aansluit op de vloer is niet alleen mooi, maar ook praktisch. Wij bieden op dit moment drie douchevloerfamilies, in acryl, Quaryl® en keramiek, die passen bij verschillende situaties, voorkeuren en prijscategorieën. Onze Architectura MetalRim douchevloer bijvoorbeeld is gemaakt van gegoten acrylplaten, die bijzonder sterk en

duurzaam zijn. De vloer is bij de rand versterkt met gegalvaniseerd staal en heeft een minimalistisch ontwerp met een geïntegreerde verzonken afvoer.

Er is keuze uit 31 modellen, twee verschillende randhoogten en twee oppervlakte-uitvoeringen.”

De Squaro Infinity douchevloer van Quaryl® kan dankzij 12 standaard en 85 afgeleide maatvoeringen worden afgestemd op iedere klantwens, vertelt ze. “De geïntegreerde lamellentechnologie en het speciale gietproces zorgen dat de douchevloer strak en zeer precies op de vloer te installeren is.”

Ook de keramische douchevloer Subway Infinity is beschikbaar in verschillende modellen: er zijn 43 maatvoeringen, buiten de op maat te maken maten en vormen. “Met dit model hebben we tevens een innovatieve printtechnologie ontwikkeld, waarmee we een print op de douchevloer kunnen maken in hetzelfde ontwerp als de Villeroy & Boch tegels in de douche”, vertelt Abdullah.

TEGELVLOEREN VERSUS DOUCHEVLOEREN “Een douchevloer is hygiënisch en biedt meer veiligheid dan een gewone tegelvloer in je douche”, vertelt Wassenaar. “Klachten die je vaak hoort bij tegeldouches, zijn lekkages en het niet eenvoudig kunnen reinigen van de tegelvoegen, met slechte hygiëne tot gevolg. Bovendien is de slipvastheid vaak een gevaar. De douchevloeren van Villeroy & Boch zijn ondanks hun gladde oppervlak zeer slipvast”, vertelt hij. “Voor Architectura MetalRim bieden we een mogelijkheid voor extra slipvastheid. Hiertoe brengen we een antislipcoating aan (Vilbogrip) met antislipklasse C (hoogste klasse).

Subway Infinity heeft een antislip oppervlakklasse PN18 en op ViPrint designs is antislipklasse PN12 van toepassing. Squaro infinity heeft een mat en slipvast oppervlak, zit zeer hoog in klasse C en is dus zeer slipvast.” Verder is er bij gebruik van een douchevloer – in tegenstelling tot een tegelvloer – een duidelijke afscheiding tussen het natte en het droge deel van de badkamer. “Dit zorgt voor een minder snelle groei van bacteriën en voorkomt lekkage. De douchevloeren van Quaryl®, acryl en keramiek zijn poriënvrij en daardoor gemakkelijk te reinigen en zeer hygiënisch.”

INSTALLATIEGEMAK “Met onze in de vloer geïntegreerde en op maat te maken douchevloeren zorgen we voor een naadloos design, passend bij de tegelvloer en zonder zichtbare randen”, vertelt Wassenaar. “Er zijn drie verschillende installatiemogelijkheden: vlak verzonken in de vloer, met een opbouw en met een minimale opbouwhoogte. Dit is meer geschikt voor renovatie of als er een beperkte diepte is. En tot slot is er de vrijstaande installatie op een ondersteuning, als de afvoer niet in de vloer verwerkt kan worden. Met de nieuwste douchevloeren bieden we dus een oplossing voor iedere situatie. Ook bij renovatieprojecten, bij bouwsituaties waarin de muren niet helemaal 90 graden zijn, wanneer de maat niet op een mooie vast douchebakmaat uitkomt of wanneer er – bijvoorbeeld vanwege een afvoerbuis – een hoek weg moet.” ❚

Ga voor meer informatie naar http://pro.villeroy-boch.com

INSTALLATIE & BOUW | 49

SQUARO INFINITY

DE OPLOSSING-OP-MAAT.

Met Squaro Infinity presenteert Villeroy&Boch een innovatieve douchevloer van Quaryl速 die exact op de millimeter nauwkeurig op maat kan worden gemaakt. De douchevloer is in individuele maten verkrijgbaar en kan zelfs aan hoeken, zuilen en vooruitspringende gedeeltes worden aangepast. Hiermee ontstaan er talloze mogelijkheden bij de badkamervormgeving en is zelfs bij moeilijke ruimtesituaties een oplossing op maat mogelijk. De slanke, ultravlakke vorm en de vlak ingebouwde ge誰ntegreerde afvoer voldoen bovendien aan de hoogste designstandaarden. Overtuig uw klanten nu met op maat gemaakte doucheoplossingen.

PRO.VILLEROY-BOCH.COM/SQUAROINFINITY

Rookgasafvoer

Rookgasafvoer voor condensatieketels De Ecodesignrichtlijn die deze maand in voege gaat zal van de condensatieketel de standaardoplossing maken op vlak van verwarming. Die verandering beïnvloedt ook andere delen van de installatie, zoals de rookgasafvoer.

Door de Ecodesignrichtlijn die in september van kracht wordt, zal een nieuw verwarmingstoestel moeten voldoen aan de strengere minimumvereisten. In de praktijk zal dat bijna altijd resulteren in de plaatsing van een condensatieketel.

Dat is problematisch, want een bestaande koker of een shuntsysteem waarop nu atmosferische ketels aangesloten zijn, kan niet zomaar gebruikt worden voor condenserende toestellen. Ubbink biedt een oplossing voor dat probleem met het enkelwandig pp-CLV-systeem dat in de bestaande koker in kan worden gebracht. Condenserende toestellen kunnen dan daarop aansluiten.

POLYPROPYLEEN Het systeem bestaat uit een collectief rookgaskanaal uit polypropyleen, waardoor de rookgassen van de ketels kunnen ontsnappen. Als de koker groot genoeg is, komt de lucht voor de ketels uit

Het enkelwandig pp-CLV-systeem van Ubbink

de resterende oppervlakte. In dat geval heeft zo’n koker een concentrische aansluiting. Als de koker niet groot genoeg is, wordt de lucht via de gevel aangezogen. Dan spreekt men over een parallelle aansluiting.

De polypropyleenleidingen van het collectieve rookgaskanaal zijn standaard te krijgen in twee, één of een halve meter, maar de leidingen kunnen ook ter plaatse op maat worden gezaagd. Op die manier kunnen gebruikers verschillende verdiepingshoogtes probleemloos overbruggen. De aansluiting naar de ketel gebeurt met een étage T-stuk, waarin een geïntegreerde condensopvang is voorzien. Het enkelwandig pp-CLV-systeem is licht van gewicht, transparant, makkelijk te verzagen en eenvoudig op te bouwen.

Beschikbare diameters zijn 110, 125, 160 en 200 millimeter. Die diameter wordt berekend volgens de EN 13.384-2 en is afhankelijk van het merk en

Het kanaal kan in een bestaande koker worden gebracht

type ketel, het aantal toestellen, de te overbruggen hoogte en de afstand van de enkelwandige pp-CLV tot aan de ketel. Het systeem werkt daarnaast in overdruk, waardoor je ook ketels moet voorzien die over een terugslagklep beschikken. ❚

Een bestaande koker of een shuntsysteem waarop nu atmosferische ketels aangesloten zijn, kan niet zomaar gebruikt worden voor condenserende toestellen.

Beschikbare diameters zijn 110, 125, 160 en 200 millimeter.

INSTALLATIE & BOUW | 51

Wandverwarming Tekst: Herman Staelens Beeld: Viega

Wandverwarming, ideaal voor compact (ver)bouwen Slimme jongens, die Romeinen. Zij wisten immers al: vloer- en wandverwarming is een logisch samenspel. Vandaag is de ‘onzichtbare’ verwarming plaatsbesparend, milieuvriendelijk en bovendien geschikt voor zowel grote als kleine ruimtes, en voor zowel renovatie als nieuwbouw. Specialist Viega vat samen wat er vandaag mogelijk is.

In Vlaanderen gaan we steeds compacter bouwen. Je zou dus denken dat er onvoldoende oppervlakte ontstaat voor vloerverwarming. Door het te combineren met wandverwarming, ook onder hellende daken, is vloerverwarming echter nog heel goed mogelijk. Als vuistregel geldt: de wandverwarming beslaat zo’n 50% van de vloerverwarmingoppervlakte.

VOOR RENOVATIE EN NIEUWBOUW Bij renovatie worden geprefabriceerde gipsvezelplaten met geïntegreerde verwarmingselementen rechtstreeks op de onderconstructie gemonteerd. De isolatie tussen de spanten kan daarbij perfect behouden blijven. Bij natte (nieuw)bouw wordt via klemrails op de massieve wand een extreem plooibare

Bij natte (nieuw)bouw wordt via klemrails op de massieve wand een extreem plooibare PB-buis meandervormig bevestigd.

52 | INSTALLATIE & BOUW

Wandverwarming

ALS VUISTREGEL GELDT: DE WANDVERWARMING BESLAAT ZO’N 50% VAN DE VLOERVERWARMINGOPPERVLAKTE. Via meerdere kringen en een regelstation kan je elke ruimte in huis afzonderlijk verwarmen of koelen.

PB-buis meandervormig bevestigd en gefixeerd met nagels of ronde klemmen.

Aansluitend kan de wand worden bepleisterd. Optioneel bieden beide systemen koelingcapaciteit. In combinatie met bijvoorbeeld een warmtepomp, kan de kamertemperatuur tot 4 graden dalen. En last but not least: bijna één woning op vijf in Vlaanderen heeft te kampen met vochtproblemen, dé grote

boosdoener bij schimmelvorming. Met verwarmde muren neem je eenvoudig de oorzaak weg: vocht. Massieve, holle of houtconstructies: elke muur is geschikt om wandverwarming te installeren, net omdat het systeem zo flexibel is. Via meerdere kringen en een regelstation kan je tot slot elke ruimte in huis afzonderlijk verwarmen of koelen. ❚

Bij renovatie worden geprefabriceerde gipsvezelplaten met geïntegreerde verwarmingselementen rechtstreeks op de onderconstructie gemonteerd.

INSTALLATIE & BOUW | 53

Langerbruggekaai 3 Haven 8260B 9000 Gent

T 0032-(0)9-371 71 71 F 0032-(0)9-371 71 80

info@vshanab.be www.vshanab.be

Test- en meetinstrumenten Tekst: Roel van Gils Beeld: FLIR Systems

Een kijkje in de wereld van test- en meetinstrumenten Als pionier en wereldwijd marktleider op het gebied van commerciële warmtebeeldcamera’s levert FLIR Systems al vijftig jaar thermografische en nachtkijkerapparatuur voor toepassingen in de wetenschap, industrie, ordehandhaving en het leger. “We bieden het grootste aanbod aan warmtebeeldcamera’s voor beginners tot professionals,” zegt Ruud Heijsman, Regional Marketing Manager bij FLIR Systems. “De nieuwste FLIR-lijn met test- en meetinstrumenten voldoet aan dezelfde norm voor innovatie, kwaliteit en betrouwbaarheid die klanten inmiddels van ons verwachten.”

De nieuwste FLIR-lijn met test- en meetinstrumenten zijn volgens Heijsman vanaf het allereerste begin ontwikkeld met het oog op functies van de allerhoogste kwaliteit, ter ondersteuning van de praktische behoeften van haar klanten: geavanceerde diagnostiek, hogere productiviteit en betere connectiviteit. “Nieuw in het assortiment zijn onder meer de FLIR DM93, FLIR CM83 en FLIR CM78 elektrische meters. Die worden allemaal gekenmerkt

door een groot en helder LCD-scherm, heldere dubbele led-werkverlichting om donkere werkgebieden mee te verlichten, Bluetooth-connectiviteit met mobiele Android-apparaten waarop de nieuwste mobiele FLIR Tools-app is geïnstalleerd en de mogelijkheid om draadloos verbinding te maken met FLIR-warmtebeeldcamera’s die geschikt zijn voor METERLiNK, zodat elektrische metingen realtime kunnen worden ingesloten in IR-beelden.” ›

De elektrische meters kunnen met Bluetooth aan Andriod-apparaten worden gekoppeld.

INSTALLATIE & BOUW | 55

PLAATS | Projectnaam

Uw project op maat Bent u al voorbereid op ECO DESIGN richtlijn?

Vragen over ventilatie en/of rookgasafvoer?

Nieuwbouw of renovatie? Woning of appartement?

Ubbink staat klaar om al uw projecten te ondersteunen met advies en een service op maat!

Gecombineerde dakdoorvoer • Kombitube • Rolux Kompakt

Wilt u beroep doen op onze projectdienst? Contacteer ons!

Ventilatie • Ventilatie met warmteterugwinning • Air Excellent luchtverdeelsysteem member of

LDL.BE

Collectieve rookgasafvoer • CLV enkelwandig • CLV concentrisch • Cascade

Ubbink nv | Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

MR160_adv_197x130_NL.indd 56 | INSTALLATIE & BOUW

1

29/07/15 11:29

Test- en meetinstrumenten

DE FLIR TEST- EN MEETINSTRUMENTEN KUNNEN GELIJKTIJDIG METEN EN VERLICHTEN EN METINGEN COMBINEREN MET WARMTEBEELDEN

De FLIR CM83 is een industriële stroomtang met spanningsanalyse en geavanceerde VFD-filtering voor het testen van driefasige systemen en VFD-apparatuur.

NIEUWE MULITMETERS De FLIR DM93 is een robuuste digitale multimeter die is ontworpen met geavanceerde VFD-filtering en -afscherming, waarmee professionele gebruikers niet-traditionele sinusgolven en vage signalen van VFD-apparatuur nauwkeurig kunnen analyseren. Andere functies zijn bijvoorbeeld een LoZ-modus die een einde maakt aan fictieve metingen in langetermijn-scenario’s en automatische gegevensregistratie om kleine haperingen te detecteren.

De FLIR CM83 is een industriële stroomtang met spanningsanalyse en geavanceerde VFD-filtering voor het testen van driefasige systemen en VFDapparatuur. Andere functies zijn bijvoorbeeld een harmonische modus om ruis van verschillende elektrische bronnen te vinden, faserotatie om de faserichting van driefasige systemen te bevestigen en een functie om de inschakelstroom bij opstartovergangen te detecteren.

De FLIR CM78 is een stroomtang van 1.000 ampere die de mogelijkheden van een digitale True RMS-multimeter en een stroomtang combineert met een contactloze IR-thermometer en een thermokoppel van het type K. Deze nieuwe stroomtang is nuttig voor werkzaamheden aan industriële apparatuur en complexe machines en stelt gebruikers in staat om snel nauwkeurige wisselstroom- en gelijkstroommetingen tot 1.000 ampere of 1.000 volt vast te leggen.

VOCHTMETER MET WARMTEBEELDCAMERA Heijsman: “De nieuwe FLIR CM55/57 flexibele stroomtangen en de FLIR TA72/74 universele, flexibele stroomsonde-accessoires voor elektrische

toepassingen zijn ook voorbeelden van recente ontwikkelingen. Dankzij hun smalle, flexibele spoelen kunnen elektriciens met deze nieuwe instrumenten nauwkeurige metingen verrichten in nauwe, ongemakkelijke plaatsen die moeilijk toegankelijk zijn met een traditionele stroomtang met harde klemmen. Tot slot is de FLIR MR160 de eerste vochtmeter die ook uitgerust is met een ingebouwde warmtebeeldcamera.

Met deze toevoeging heeft FLIR de De FLIR MR160 is de eerste vochtmeter met een ingebouwde warmtebeeldcamera. enige vochtmeter ontwikkeld die onmiddellijk en efficiënt mogelijke vochtproblemen kan aanwijzen en visueel weergeven in het warmtebeeld. De gebruiker weet zo meteen waar de MR160 sondes geplaatst moeten worden op de muur, op het plafond of op de vloer, om zo goed mogelijk het vochtgehalte en de vochtproblemen te kwantificeren.”

De kracht van de FLIR test- en meetinstrumenten zit hem volgens Heijsman in meerdere aspecten, zoals het gelijktijdig kunnen meten en verlichten, metingen combineren met warmtebeelden, direct de temperatuur kunnen aflezen, geen valse metingen, een robuust design en tot slot het delen van resultaten via smartphone of tablet met collega’s. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 57

WILRIJK | Nieuwbouw Kärcher Tekst: Wouter Van den Bossche

Nieuwe site Kärcher krijgt hoogrendabele energievoorziening De Belgische werknemers van Kärcher nemen binnenkort hun intrek in een nagelnieuw hoofdkantoor langs de A12 in Wilrijk. De Duitse producent van reinigingsinstallaties wou dat het nieuwbouwcomplex zo energiezuinig mogelijk werd. Devis Spie nam de HVAC-installatie voor zijn rekening en werkte daarbij nauw samen met studiebureau Archimedes en architectenbureau HVC Architecten. Het resultaat is een indrukwekkend lage-energiegebouw.

De gevel van het kantoorgebouw wordt nog bekleed met de voor Kärcher typische gevelcassettes. Bron: Gazet van Antwerpen

KANTOOR, MAGAZIJN EN CARWASH De nieuwe site van Kärcher bestaat uit twee gebouwen: aan de voorkant vind je er het strakke rechte blok waarin op het gelijkvloers de showroom en het opleidingscentrum zitten. Daarboven liggen de kantoren, allemaal in de huisstijl van het bedrijf. Achter het kantoorgebouw werd een oude loods afgebroken en komt er een magazijn en servicegebouw voor grotere toestellen. Ten slotte voorziet Kärcher ook nog de bouw van een eigen carwash.

Devis Spie werkte net zoals bij al zijn projecten ook in dit geval nauw samen met de betrokken architecten en ingenieurs. Het bedrijf is dan ook specialist in energiezuinige HVAC-installaties. Tot het palmares behoren prestigieuze projecten zoals de Gentse Ghelamco-arena, het Antwerpse Justitiepaleis, het nieuwe Havenhuis en de Elisabethzaal.

Devis Spie installeerde op minutieuze wijze een uitgebreid mazenwerk van warmteleidingen. Bron: Archimedes

58 | INSTALLATIE & BOUW

WILRIJK | Nieuwbouw Kärcher

WARMTEPOMP IN COMBINATIE MET VLOERVERWARMING Voor de klimaatregeling van de gebouwen op de site koos Kärcher voor een erg efficiënt systeem, namelijk een warmtepompinstallatie in combinatie met vloerverwarming- en koeling. Devis Spie voerde de installatie daarvan uit. “We zijn begonnen met het maken van een vijftiental grondboringen, waarin tijdens de zomer warm water afkomstig van de vloerkoeling wordt opgeslagen. Tijdens de winter haalt de warmtepomp deze warmte vervolgens uit de grond om het gebouw te verwarmen,” legt managing director Eric Everaerd uit.

Een systeem van vloerverwarming en -koeling met talloze buisjes zorgt er vervolgens voor dat de warmte en koude vanuit de grond tot in de verschillende ruimtes in het gebouw geraakt. Daar waar nodig zorgen ook koelbalken voor extra koelvermogen. Dat systeem heeft als voordeel dat het met relatief lage temperaturen kan verwarmen en met relatief hoge temperaturen kan koelen. Het resultaat is een uiterst hoog energierendement.

ENERGIEZUINIG TOTAALCONCEPT Naast een uiterst efficiënt systeem voor verwarming en koeling nam Kärcher nog heel wat andere maatregelen om dit kantoorgebouw een E-peil van 40 te bezorgen. Wat de ramen betreft, koos HVC Architecten namelijk voor driedubbele beglazing in combinatie met een automatische zonwering die automatisch aangestuurd wordt door een weerstation. “Bij Kärcher is het zeker niet de filosofie om een hermetisch binnenklimaat te creëren waarbij de airco koste wat het kost op volle toeren draait,” legt Verschoren uit.

Ook de verlichting in het pand zal zeer weinig energie verbruiken. ETI Verbiest uit Genk voorziet namelijk ledverlichting doorheen het hele gebouw. “Daarnaast wordt zoveel mogelijk elektriciteit opgewekt door zonnepanelen met

Om een zo laag mogelijk energieverbruik te garanderen koos Kärcher voor luchtgroepen met een zeer hoog warmteterugwinningsrendement. Bron: Archimedes

een vermogen van maar liefst 20 kWp,” aldus Verschoren. “Kärcher is niet het soort bedrijf dat probeert te scoren door wat zonnepanelen op hun dak te plaatsen, ze hebben er samen met Devis Spie echt wel een totaalconcept van gemaakt.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever Kärcher Benelux, Hoogstraten Architect HVC architecten, Hasselt Studiebureau Archimedes, Keerbergen Aannemer SPIE Devis, Geel (HVAC), E.T.I. VerStart werken Gepland einde werken

biest, Genk (elektriciteit) december 2014 18 september 2015

INSTALLATIE & BOUW | 59

BEERSE | Pierre Stubbe Tekst: Jeroen Schreurs

MOOIE VERLICHTINGSMIX VOOR DRAAI- EN FREESBEDRIJF In Beerse verrees onlangs een nieuwe bedrijfshal voor het draai- en freesbedrijf Pierre Stubbe. Algemene Elektriciteitswerken Driesen plaatste de verlichting voor de hal en de kantoorruimtes, samen met ETAP. â&#x20AC;&#x153;De verlichting is een mooie mix van verschillende systemen.â&#x20AC;?

Het installatiebedrijf is gevestigd te Rijkevorsel, naast de oude bedrijfshal van Pierre Stubbe. Driesen zorgde daar ook al voor de installatie en verlichting, en die samenwerking is de draai- en freeswerkspecialist duidelijk goed bevallen. Voor de nieuwe bedrijfshal werkten de twee bedrijven immers opnieuw samen. Vier medewerkers van Driesen voltooiden het project in de tweede helft van 2014.

CANALIS Driesen plaatste in het nieuwe project een hoogspanningscabine met een transformator van 400 kVA en de nodige laagspanningsborden voor de bedrijfshal en de kantoorruimtes. In die bedrijfshal kwam er daarnaast ook een lijnsysteem van ETAP met TL5-ecolampen, een hamerslagreflector en DALI-aansturing. Vervolgens werd er ook aan canaliskanalen gedacht voor

De canalis maakt het in de toekomst makkelijk om machines of andere aansluitingen bij te plaatsen of te verplaatsen.

60 | INSTALLATIE & BOUW

BEERSE | Pierre Stubbe

de aansluiting van de diverse machines. Gust Driesen: “Dat maakt het mogelijk om in de toekomst gemakkelijk machines of andere aansluitingen bij te plaatsen of te verplaatsen. De nodige ophangingen voor de canalis en kabelgoten zijn zo uitgevoerd dat ze eveneens kunnen dienen voor diverse installatietechnieken zoals verluchting, perslucht, koelvloeistof en dergelijke. We hebben echt bewust geopteerd om die flexibele aftakkingsmogelijkheden in te bouwen. Dit project is trouwens een van de grootste waar we zo’n systeem hebben geplaatst.”

INBOUW- EN PENDELVERLICHTING In de kantoorruimtes koos Driesen voor ledtoestellen, ook met DALI-sturingen. Dat was in samenspraak met Rob Evens, de installateur die de volledige automatisatie van het complex uitvoerde. Daarnaast kregen de kantoren ook inbouw- en pendelverlichting, en natuurlijk ook noodverlichting.

DIVERS PROJECT Driesen werkte voor dit project samen met ETAP Verlichting, een bedrijf waar ze geregeld zaken mee doen. An Van Lommel, accountmanager bij ETAP, vond het een aangename samenwerking en een leuk project. “Ik vind het erg geslaagd, zeker omdat we het hele gebouw onder handen konden nemen.

Het werd daardoor een mooie mix van alles wat wij aanbieden, zowel op kantoor- als op industrieel vlak: heel divers dus. Het is ook architecturaal een mooi project, met armaturen in het zwart en decoratieve pendels in de cafetaria.”

KIEZEN VOOR TL

TL-verlichting was de beste oplossing voor de bedrijfshal.

In de bedrijfshallen komt er dus TL-verlichting, geen leds. Driesen: “Verschillende factoren in ogenschouw genomen waren TL-lampen daar de beste oplossing.” An Van Lommel vult aan: “Ledverlichting wordt snel heilig verklaard, maar op het moment dat wij een keuze moesten maken, ongeveer twee jaar geleden, was de combinatie van een railsysteem met een hoogrendementsreflector en een energetische lamp voor een redelijke prijs gewoon de beste oplossing.” ❚

Driesen plaatste in het nieuwe project een hoogspanningscabine met een transformator van 400 kVA.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Architect Aannemer Installateur Verlichting Canalis Hoogspanning Laagspanningsborden Automatisatie

Pierre Stubbe, Rijkevorsel MMS & Partners, Schoten Martens Constructies NV, Hoogstraten Driesen BVBA Algemene elektriciteitswerken, Rijkevorsel ETAP Verlichting, Malle Schneider Electric, Ukkel Schneider Electric, Ukkel GE Industrial Belgium, Gent Rob Evens, Bocholt

In de kantoorruimtes koos Driesen voor ledtoestellen met DALI-sturingen.

INSTALLATIE & BOUW | 61

CONCEPT / ENGINEERING / CONSTRUCTION

Verwarming / Klimatisatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair

WAT

mco Arena - Gent

Ghelamco ToisonArena D’Or - Gent Brussel

Industriële piping / Technisch beheer en onderhoud

Ghelamco Gerechtsgebouw Toison D’Or Arena- Brussel - Gent - Antwerpen

VOOR

Ghelamco Gerechtsgebouw Toison D’Or Arena - Brussel --Gent Antwerpen Ghelamco Arena - Gent

Gerechtsgebouw Toison D’Or - Brussel - Antwerpen Toison D’Or - Brussel

Gerechtsgebouw - Antwerpen Gerechtsgebouw - Antwerpen

Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie en horeca / Industrie Kantoor- en residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms

CONCEPT / ENGINEERING CONCEPT / CONSTRUCTION / ENGINEERING CONCEPT / CONSTRUCTION / ENGINEERING CONCEPT / CONSTRUCTION CONCEPT / ENGINEERING / ENGINEERING / CONSTRUCTION / CONSTRUCTION DEVIS NV, DESERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX NV maken deel uit van SPIE Belgium.

Verwarming / Klimatisatie / Koeling Verwarming / Warmterecuperatie / Klimatisatie/ /Sanitair Koeling Verwarming / Warmterecuperatie / Klimatisatie / Sanitair / Koeling Verwarming / Warmterecuperatie / Klimatisatie Verwarming / Sanitair / /Koeling Klimatisatie / Warmterecuperatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair / Sanitair Ghelamco Arena - Gent Ghelamco Arena - Gent Toison D’Or - BrusselToison D’Or - Brussel Gerechtsgebouw - Antwerpen Gerechtsgebouw - Antwerpen

WAT

WAT

WAT

WAT

Ghelamco Arena - Gent

Toison D’Or

Industriële piping / Technisch beheer Industriële en onderhoud piping / Technisch beheer Industriële en onderhoud piping / Technisch beheer Industriële en onderhoud piping Industriële / Technisch piping beheer / Technisch en onderhoud beheer en onderhoud

Ghelamco Arena - Gent

Ghelamco Arena - Gent

Ghelamco Arena - Gent

D’Or - Brussel G R O U P Toison D’Or -Toison Brussel

Toison D’Or - Brussel

Gerechtsgebouw - Antwerpen

Gerechtsgebouw - Antwerpen

WWW.DEVISGROUP.BE

Gerechtsgebouw - Antwerpen

Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie Hotels en horeca / Ziekenhuizen / Industrie/ Recreatie Hotels en horeca / Ziekenhuizen / Industrie / Recreatie Hotels en horeca / Ziekenhuizen / Industrie Hotels / Ziekenhuizen Recreatie en horeca / Recreatie / Industrie en horeca / Industrie

VOOR

VOOR

VOOR

VOOR

CONCEPT CONCEPT ENGINEERING ENGINEERING CONSTRUCTION / CONSTRUCTION CONCEPT Kantoor- en residentiële gebouwen Kantoor/ Chemie en residentiële / Pharma - Cleanrooms gebouwen Kantoor/ Chemie en /residentiële Pharma - Cleanrooms gebouwenKantoor/ Chemie en/ residentiële Pharma Kantoor- Cleanrooms gebouwen en/ residentiële //Chemie gebouwen // Pharma / Chemie - Cleanrooms / Pharma - Cleanrooms

/ ENGINEERI

GROUP

CONCEPT / ENGINEERING CONCEPT/ /CONSTRUCTION ENGINEERING

/ Verwarming Klimatisatie // Klimatisatie Koeling / Warmterecuperatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair / Sanitair /Verwarming CONSTRUCTION WAT WAT Industriële piping Industriële / Technisch pipingbeheer / Technisch en onderhoud beheer en onderhoud WWW.DEVISGROUP.BE

WAT

Verwarming / Klimatisatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair

Hotels / Ziekenhuizen Recreatie en horeca / Industrie Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie en/ horeca / Industrie

Kantoor- en residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms

CONCEPT /WAT ENGINEERING / CONSTRUCTION WAT

GROUP

GROUP

Industriële piping / Technisch beheer en onderhoud Verwarming / Klimatisatie

VOOR

VOOR

GROUP

VOOR

GROUP

Kantoor- engebouwen residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms en residentiële / Chemie / Pharma - Cleanrooms / Koeling /KantoorWarmterecuperatie / Sanitair Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie en horeca / Industrie

GROUP

VOOR

Verwarming / Klimatisatie / K

Industriële piping / Technisch

Hotels / Ziekenhuizen / Recre

Kantoor- en residentiële gebou

Industriële piping / Technisch beheer en onderhoud

Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie en horeca / Industrie

Industriële piping / Technisch beheer en onderhoud

Kantoor- en residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms

Verwarming / Klimatisatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair

VOOR

WAT

DEVIS NV / HerentalsewegHotels 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 / Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be / Ziekenhuizen / RecreatieWWW.DEVISGROUP.BE en horeca / Industrie WWW.DEVISGROUP.BE WWW.DEVISGROUP.BE WWW.DEVISGROUP.BE

WWW.DEVISGROUP.BE

VOORNV, DEVINOXS DEVIS NV, DESERVIS NV en THERMOFOX NV maken deel uit van SPIE Belgium.

Kantoor- en residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms GROUP

GROUP

GROU

CONCEPT / ENGINEERING / CONSTRUCTION

OR

DEVIS NV / Herentalseweg 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 / Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be

AT

adv_197x130_pro 2/09/2015 11:45 Pagina 1

Verwarming / Klimatisatie / Koeling / Warmterecuperatie / Sanitair

WAT

GROUP

WWW.DEVISGROUP.BE WWW.DEVISGROUP.BE

Herentalseweg 48 / B-2440 Geel DEVIS / T. 014 NV /58 Herentalseweg 89 61 / Fax 014 48 58 / B-2440 66 02 /Geel www.devisgroup.be DEVIS / T. 014 NV58 / Herentalseweg 89 61 / Fax 01448 58/ 66 B-2440 02 / www.devisgroup.be GeelDEVIS / T. 014 NV 58/ 89 Herentalseweg 61 / Fax DEVIS 014NV 48 58/66 Herentalseweg B-2440 02 / www.devisgroup.be Geel / T.48 014 / B-2440 58 89 61 Geel / Fax / T.014 01458 5866 8902 61//www.devisgroup.be Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be

Industriële piping / Technisch beheer en onderhoud

WWW.DEVIS

SERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX DEVIS NV, DESERVIS NV maken NV, deelDEVINOXS uit van SPIE NVBelgium. en THERMOFOX DEVIS NV,NV DESERVIS maken deel NV, uit DEVINOXS van SPIE NV Belgium. en THERMOFOX DEVIS NV,NV DESERVIS maken deel NV, DEVIS uit DEVINOXS van NV,SPIE DESERVIS Belgium.

NV en THERMOFOX NV, DEVINOXSNV NVmaken en THERMOFOX deel uit van NV SPIE maken Belgium. deel uit van SPIE Belgium.

Ghelamco Arena - Gent

Toison D’Or - Brussel

Gerechtsgebouw - Antwerpen

WWW.DEVISGROUP.BE

GROUP DEVIS NV / Herentalseweg DEVIS NV48 / Herentalseweg / B-2440 Geel /48 T. /014 B-2440 58 89Geel 61 // Fax T. 014 014585889666102/ Fax / www.devisgroup.be 014 58 66 02 / www.devisgroup.be DEVIS NV / Herentalseweg 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 /

DEVIS NV, DESERVIS DEVIS NV, DEVINOXS NV, DESERVIS NV en NV,THERMOFOX DEVINOXS NV NVen maken THERMOFOX deel uit van NVSPIE maken Belgium. deel uit van SPIE Belgium.

DEVIS NV, DESERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX NV maken d

Hotels / Ziekenhuizen / Recreatie en horeca / Industrie

VOOR

DEVIS NV / Herentalseweg 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 / Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be DEVIS NV, DESERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX NV maken deel uit van SPIE Belgium.

Kantoor- en residentiële gebouwen / Chemie / Pharma - Cleanrooms WWW.DEVISGROUP.BE

DEVIS NV / Herentalseweg 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 / Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be

• • • •

DEVIS NV, DESERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX NV maken deel uit van SPIE Belgium.

t o o n b a n k ver koop i n d u st r ië l e i ns tal l ati es GROUP wo o n in s t a l lat i es n e t we r k ins t al l ati es

Industriezone De Meiren Vijversweg 9 - 2310 Rijkevorsel Tel. 03 312 90 00 - Fax 03 311 70 09 WWW.DEVISGROUP.BE info@bvbadriesen.be

www.bvbadriesen.be

DEVIS NV / Herentalseweg 48 / B-2440 Geel / T. 014 58 89 61 / Fax 014 58 66 02 / www.devisgroup.be DEVIS NV, DESERVIS NV, DEVINOXS NV en THERMOFOX NV maken deel uit van SPIE Belgium.

Openingsuren: maandag t.e.m. vrijdag: 08 tot 12 uur, 13 tot 18 uur, zaterdag: 08 tot 15 uur.

Interview Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Colt

Nieuwe CEO voor Belgische regio bij Colt International Colt, dat systemen ontwerpt, bouwt en installeert voor brandventilatie, klimaattechniek, HVAC en daglichttechniek, heeft een nieuwe manager. Eddy Van der Auwermeulen staat sinds 1 juni aan het hoofd van de NWS-regio, die de Benelux en Frankrijk omvat. Installatie en Bouw sprak met hem over de veranderingen bij het bedrijf.

U werkt sinds 1 juni bij Colt. Wat deed u daarvoor?

Van der Auwermeulen: “Ik heb in het verleden al 27 jaar voor Colt gewerkt als commercieel verantwoordelijke voor België en Luxemburg. Ik ken het bedrijf dus heel goed. Na die periode was ik acht jaar Benelux-verantwoordelijke bij Comap, een specialist in de productie en het vermarkten van koppelingsbuizen en regel- en vloerverwarmingstechnieken. Het is dankzij die ervaringen in management, marketing en sales dat het bestuur van de Colt International-Group mij vroeg om terug te keren.”

U bent aan de slag sinds 1 juni. Waren het drukke eerste maanden?

Van der Auwermeulen: “Toch wel ja. Zo moet je in elk land een aanstelling krijgen als algemeen directeur, de Kamer van Koophandel moet verwittigd worden, wettelijke publicaties volgen, en ga zo maar door. En ik stak natuurlijk veel tijd in de kennismaking met de mensen en het bedrijf.

Tijdens de acht jaar dat ik weg was, is er immers heel wat gebeurd. Ik heb ook even vakantie genomen in de zomer om de eerste indrukken te laten bezinken en een visie op papier te zetten. Sinds vorige maand ben ik dan volop gestart met de planning voor volgend jaar.”

Eddy Van der Auwermeulen, sinds 1 juni CEO van de NWS-regio van Colt International

creativiteit, onschatbare knowhow, R&D-inspanningen en de niet aflatende inzet van onze medewerkers.”

En wat is die visie?

Van der Auwermeulen: “Colt wil van de wereld een betere plek maken om te werken en te leven door gebouwen gezond, veilig en productief te maken.

Wij willen de milieu-impact van onze activiteiten verminderen en de gebouwen rondom ons efficiënter en duurzamer maken, met gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Colt heeft ondertussen heel wat milieuvriendelijke ontwikkelingen en concepten op punt gezet die vanuit die visie zijn ontstaan. Het is nu tijd om die met volle overgave in te zetten bij onze projecten.”

Kan u concrete voorbeelden geven?

Van der Auwermeulen: “Ons Caloris-klimaatsysteem voor niet-industriële gebouwen bijvoorbeeld.

Daar ontwikkelen we een interne warmtepomp voor die lokaal en dus decentraal geplaatst wordt, en die warmte en koude ontwikkelt. Bij gebouwen waar verschillende warmtelasten heersen kan de gebruikers individueel de gevraagde energie aan koeling of verwarming toevoegen. Overschotten worden via een centraal kringloopnet op waterbasis verder verdeeld naar de ruimten waar er wel behoefte is aan koel- of verwarmingsenergie, zoals bij noord-zuidgeoriënteerde gebouwen. Een externe unit dient daarbij als back-up. ›

Met jouw aanstelling verandert er ook iets in de bedrijfsstructuur?

Van der Auwermeulen: “Dat klopt. Voorheen rapporteerden de NWS-bedrijven aan het Nederlandse zusterbedrijf. Nu doen we dat rechtstreeks aan Duitsland, de hoofdzetel voor het continent.

Er heerst daar een heel andere mentaliteit, eentje met duidelijke doelstellingen en ruimte voor creativiteit. Ik ben er om die doelstellingen scherp te stellen en ze te realiseren met behulp van onze Met de aanstelling van Van der Auwermeulen verandert ook de bedrijfsstructuur.

INSTALLATIE & BOUW | 63

Comfosystems

Zehnder ComfoAir Compact Verfrissende intelligentie, ontworpen voor de kleinere moderne woning Compact muur- en plafondmodel Ingebouwde vochtsensor Intelligente timer Volautomatische werking

ComfoAir Compact 197 X130 NL.indd 1

PRJ005869_ADV_A1-03-FR.indd 1

7/30/2015 10:58:31 AM

17/09/15 11:51

Interview

We ontwikkelen ook specifieke toepassingen voor hotels waar we klimaatconcepten achter de kamerwanden voorzien. Dat zorgt voor de ruimtebesparing, energiereductie en flexibiliteit van een individuele klimaatvoorziening.”

Dat lijken vooral oplossingen voor klimaatprojecten.

Van der Auwermeulen: “Klopt, en daar willen we ook sterker mee naar buiten komen. Onze positie op de markt van brandventilatie en beveiliging is al erg sterk, maar ook op vlak van klimaatregeling hebben we veel expertise in huis. We hebben nu bijvoorbeeld al heel wat projecten met adiabatische koeling voor bedrijven waar veel productiewarmte vrijkomt en veel koelvermogen nodig is.

Op zulke klimaatprojecten zetten we ons de komende jaren dan

ook sterk in. Daarnaast hebben we ook andere hoogtechnologische oplossingen. Zo zijn we er in afvalverwerkingsbedrijven in geslaagd om door plasmafiltratie en geurmolecule-absorptie nagenoeg geurloze ruimtes te bekomen. Zulke straffe ideeën wil ik erg graag verder exploiteren.”

Dat zijn vooral technische nieuwigheden, komen er ook organisatorische veranderingen?

Van der Auwermeulen: “Ja, we gaan sterker inzetten op marketing. Intern communiceren we heel sterk en wisselen we veel kennis uit, maar die knowhow is onvoldoende gekend buiten het bedrijf. Organisaties moeten meteen aan Colt denken als ze een klimaatoplossing zoeken. De manier waarop Colt projecten opvolgt, monitort en oplossingen uitwerkt vind je bij weinig andere bedrijven terug. Onze CFD-simu-

laties voor ondergrondse parkeergarages bijvoorbeeld. In een vroeg projectstadium simuleren wij luchtstromen in geval van brand of bij ventilatie en visualiseren dat heel duidelijk naar onze klanten.

We hebben dus echt hele straffe concepten in huis, het is nu aan ons om de buitenwereld dat te laten weten.” ❚

Van der Auwermeulen: “Onze CFD-simulaties zijn erg straf. In een vroeg projectstadium simuleren wij luchtstromen in geval van brand of bij ventilatie en visualiseren dat heel duidelijk naar onze klanten.”

Colt ontwikkelt een interne warmtepomp voor het Caloris-klimaatsysteem. (Beeld: Peter Boekhorst)

INSTALLATIE & BOUW | 65

WATERSCHEI | Energyville Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Sirixeption

Plaatwarmtewisselaars voor campus EnergyVille CHEC levert al bijna acht jaar plaatwarmtewisselaars op de Belgische en Luxemburgse markt. Het bedrijf is in die acht jaar al sterk gegroeid, en daar zijn een aantal goede redenen voor. Recent leverden ze ook een aantal wisselaars voor de nieuwe campus van Energyville in Waterschei.

CHEC bestaat al acht jaar, maar zaakvoerder Aimé Bynens zit al meer dan 40 jaar in de sector van de plaatwarmtewisselaars. “Toen ik CHEC oprichtte, zocht ik naar plaatwarmtewisselaars van heel goede kwaliteit die nog niet vertegenwoordigd waren op de Belgische en Luxemburgse markt. Die vond ik bij Sondex, een Deens bedrijf dat al sinds 1984 gespecialiseerd is in de ontwikkeling van plaatwarmtewisselaars. Dat bedrijf onderscheidt zich door kwaliteit en flexibiliteit, en het heeft een groot aantal verschillende platen waarmee we een toestel commercieel kunnen optimaliseren. Dat maakt dat CHEC in de meeste gevallen uitermate competitief is. Lokaal voegen we daar natuurlijk onze eigen expertise en klantvriendelijkheid aan toe. Zo zijn we altijd bereikbaar en beschikbaar voor zowel onze klanten als installateurs. Die krijgen altijd binnen de 24 uur een antwoord van ons op zijn of haar vragen of problemen.”

VERKOOP, ONDERHOUD EN HERSTELLINGEN CHEC groeide de laatste jaren telkens met ongeveer 10 procent. Dat deed het bedrijf door te steunen op twee grote poten: enerzijds en vooral de verkoop van nieuwe toestellen, anderzijds onderhoud en herstellingen, of leveren van wisselstukken. “Dat laatste doen we voor alle merken van plaatwarmtewisselaars,” zegt Bynens. “Als we een klus aannemen, doen we dat wel alleen als we kwaliteit kunnen garanderen. Door mijn lange ervaring heb ik een goede naam opgebouwd in de markt, die wil je natuurlijk niet hypothekeren door minderwaardig materiaal te leveren. Onze oplossingen moeten minstens even goed zijn als de originele.”

ENERGYVILLE Een voorbeeld van zo’n project waar CHEC kwaliteit levert is bij Campus Ener-

Bynens: “We leverden voor Campus EnergyVille zeven warmtewisselaars voor het sanitair en het HVAC-gedeelte.

66 | INSTALLATIE & BOUW

WATERSCHEI | Energyville

Bynens: “Door mijn lange ervaring heb ik een goede naam opgebouwd in de markt, die wil je natuurlijk niet hypothekeren door minderwaardig materiaal te leveren.”

ARCHITECTENBUREAU KEMPE THILL WERKTE EEN VOLLEDIG ENERGIENEUTRAAL GEBOUW UIT DAT WARMTE EN ELEKTRICITEIT MET ZIJN OMGEVING UITWISSELT.

CHEC levert al bijna acht jaar plaatwarmtewisselaars op de Belgische en Luxemburgse markt.

gyVille in Waterschei, het gebouw dat de onderzoeksfaciliteiten van EnergyVille zal huisvesten. Dat is de vereniging van de onderzoeksinstellingen KU Leuven, VITO en imec en doet onderzoek naar duurzame energie en intelligente energiesystemen. Het internationaal gerenommeerde architectenbureau Kempe Thill werkte daarvoor een volledig energieneutraal gebouw uit dat warmte en elektriciteit met zijn omgeving uitwisselt. Het was voor CHEC dan ook heel leuk om aan dat project bij te kunnen dragen. Bynens: “We leverden voor Campus EnergyVille zeven warmtewisselaars voor het sanitair en het HVAC-gedeelte. Daar waren drie middelgrote en vier kleinere bij, sommige water-water, andere water-glycol. Dat deden we trouwens voor installateur Imtech, waar we al lang goed mee samenwerken, en installateur Smet GWT.”

UV-INSTALLATIES CHEC is dus specialist in plaatwarmtewisselaars, maar naast die toestellen startte het bedrijf vorig jaar ook met UV-installaties voor desinfectie van sanitair warm water of zwembadwater. “Dat leunt aan bij onze kennis over plaatwarmtewisselaars.” zegt Bynens. “Die tak van ons bedrijf bouwen op dit moment wel nog op. We tasten de markt eerst nog wat af. Daarnaast denken we ook aan andere producten, maar ze moeten natuurlijk aanleunen bij onze kennis. Als ingenieur moeten we op dat vlak natuurlijk kwaliteit leveren en onze fierheid bewaren.” ❚

TECHNISCHE FICHE Architect Atelier Kempe Thill, Rotterdam Installateurs Smet GWT, Dessel, Imtech, Alken Plaatwarmtewisselaars CHEC, Brecht Zaakvoerder Aimé Bynens met Ann Bynens, Philippe van Reeth. De opvolging is verzekerd.

INSTALLATIE & BOUW | 67

Productinformatie

Uw professionele mening telt Vaklui die gebruik maken van accugereedschappen, zijn mobiel. Toch moeten ze altijd de nodige tijd inplannen en eraan denken de accu ook te laden. Om hen te helpen, past Bosch als eerste ter wereld de voordelen van inductieve energieoverdracht toe op zijn accugereedschappen. Met de introductie van het ‘Wireless Charging System’ presenteert Bosch de nieuwste ontwikkeling in laadtechnologie, die ervoor zorgt dat vaklui nu echt efficiënt, kosten- en tijdbesparend met accugereedschappen kunnen werken.

GEBRUIKSVRIENDELIJK, FLEXIBEL & ROBUUST

Testers gezocht

Het ‘Wireless Charging System’ zorgt voor een hogere gebruiksvriendelijkheid en productiviteit omdat de accu’s aan het toestel blijven en tijdens elke werkonderbreking op het laadstation geplaatst en dus zo geladen kunnen worden.

Op die manier heeft de gebruiker altijd gebruiksklare gereedschappen. Bovendien wordt de flexibiliteit voor vaklui ook gevoelig verhoogd omdat de inductieve accu’s, die bovendien een hogere voltklasse hebben, met alle toestellen van deze klasse compatibel zijn. Tot slot zijn de laadstations zeer robuust en aangezien ze geen contactpunten meer hebben, zijn ze ook ongevoelig voor water, stof en vuil. ❚

Bosch luistert naar de markt. Dat gebeurt niet alleen vóór de ontwikkeling van nieuwe producten, maar ook als de systemen op de markt zijn. Bosch vindt de mening van professionals over de toestellen immers zeer belangrijk.

Daarom nodigt de specialist de professional uit om het ‘Wireless Charging System’ gratis uit te testen. Doe mee aan de wedstrijd van Bosch en test deze innovatieve oplossing, die bestaat uit een boormachine GSR 18 V-LI, een accu GBA 18 V 2,0 Ah MW-B en een laadapparaat GAL 1830W.

Hoe inschrijven?

Om deel te nemen, stuurt u voor vrijdag 30 oktober a.s. een e-mail naar elisabeth.rasschaert@grayling.com met de vermelding van uw naam, de naam van uw bedrijf, uw e-mailadres en uw telefoonnummer. Uit de inzendingen worden twee winnaars gekozen die het toestel mogen uitproberen. www.bosch-professional.com www.bosch-do-it.com

68 | INSTALLATIE & BOUW

Propaangas Tekst: Jeroen Schreurs

Propaan, een eigen gasreserve onder de grond Voor gebouwen die niet of moeilijk aangesloten kunnen worden op een aardgasleiding, is propaangas vaak de oplossing.

Wat nog maar weinigen weten, is dat je propaan kan opslaan in een ondergrondse opslagtank, zoals de Nautila van Antargaz. Die biedt alle voordelen van propaangas, zonder in de weg te staan.

Propaangas heeft alle voordelen van aardgas. Het is zowel geschikt voor verwarming en warm water en is eenvoudig te combineren met hernieuwbare energie, zoals een zonneboiler. De installatie is daarnaast goedkoop en eenvoudig: een schoorsteen is niet nodig, de ketel neemt weinig ruimte in beslag en vraagt weinig onderhoud. Propaangas is ook vriendelijk voor het milieu: het genereert weinig CO², en geeft geen risico op bodem- of waterverontreiniging. Daarnaast komt propaangas voor 60% uit aardgaswinning en is dus altijd beschikbaar. Als er in de toekomst een aardgasaansluiting mogelijk is, kunnen de toestellen bovendien gemakkelijk overgeschakeld worden naar aardgas. Een Antargazklant krijgt bij die overschakeling naar een Antargaz-aardgas op de koop toe vijf jaar korting.

Daarbovenop geeft het Vlaams Gewest een premie voor de plaatsing van een propaangasinstallatie, in afwachting van een aansluiting op het aardgasnet.

Een ondergrondse gastank kan trouwens meer dan één enkele woning van warmte en warm water voorzien. Voor grotere projecten zoals apparte-

Enkel het grasgroene deksel blijft zichtbaar, de rest van de Nautila ligt onder de grond.

mentsgebouwen, campings, bungalowparken of voor meerdere woningen wordt een installatie geplaatst met verschillende tellers waarop de verbruikers zijn aangesloten. Elke verbruiker heeft zijn eigen gasteller, een maandelijkse voorschotfactuur en een jaarlijkse afrekening zoals bij aardgas.

RUIMTEBESPARING Veel voordelen dus, maar sommige gebruikers hebben moeite met het esthetisch aspect van een bovengrondse propaantank in hun tuin. Antargaz heeft daarom de Nautila op de markt gebracht, een ondergrondse tank die 30 centimeter onder de grond geplaatst wordt en waarvan enkel het grasgroene deksel zichtbaar blijft. Onder het deksel bevinden zich de meet- en leesinstrumenten, de aansluiting voor de klant en de aansluiting waarlangs de mensen van Antargaz de tank bijvullen. “Op die manier verlies je geen ruimte en behoud je het mooie uitzicht in je tuin,” zegt Sandrine Gils, marketing en communication officer bij Antargaz.

De Nautila bestaat in twee afmetingen. Het kleinere model heeft een lengte van 2386 millimeter, een diameter van 1200 millimeter en beschikt over een totale nettocapaciteit van 2000 liter.

Het grotere model van de Nautila heeft dezelfde diameter, maar heeft een lengte van 4121 millime-

ter en een totale nettocapaciteit van 3600 liter.

De tank is vervaardigd uit hoogwaardig staal en wordt beschermd tegen roest dankzij een kathodische bescherming. De opofferingsanodes verzekeren een bescherming van de tank gedurende meer dan vijftig jaar. Tijdens de wettelijke inspectie van de Nautila wordt die bescherming gecontroleerd door het officiële keuringsorganisme. Antargaz verzorgt alle wettelijke controles en houdt voor de klant het dossier bij.

AFSTANDSPEILMETER EN TELEMETRIE Nog een voordeel: gebruikers kunnen de inhoud van de tank binnenshuis aflezen met een afstandspeilmeter. Die geeft voortdurend aan hoeveel gas er nog in de tank zit. “Een stap verder is de telemetrie-optie: een draadloze meting waarbij Antargaz de inhoud van de tank van op afstand bewaakt,” zegt Gils. “In combinatie met automatische bevoorrading en gespreide betaling biedt dat kwaliteitsvolle service, gemoedsrust en een duidelijk budgetoverzicht. Met deze web based-oplossing moeten klanten hun energieverbruik niet voortdurend monitoren en krijg je als gebruiker een zorgeloze energievoorziening. Het servicecontract biedt trouwens ook technische ondersteuning, 24 op 24, en dossierbeheer. Antargaz staat dus dicht bij z’n klanten.” ❚

De tank wordt 30 centimeter onder de grond geplaatst.

INSTALLATIE & BOUW | 69

EDEGEM | Moeder- & Kindcentrum UZA Tekst: Kevin Moens

Waterinstallatie is technisch hoogstandje Eind 2011 startte het Universitaire Ziekenhuis Antwerpen (UZA) in Edegem met de bouw van een vleugel speciaal voor de zorg van moeders en kinderen. In mei 2015 opende het Moeder- en Kindcentrum – dat de specialisaties gynaecologie, kindergeneeskunde en intensieve neonatale zorg onder één dak brengt – zijn deuren. Op het vlak van dialyse gaat het centrum zelfs prat op enkele Belgische primeurs.

Bellco Belgium – het moederbedrijf zetelt in Italië – produceert apparatuur voor chronische dialyse en overige intensive caretoestellen. Specialisatie van het huis: kunstnieren en dialyseapparatuur. Van het UZA kreeg het bedrijf de opdracht de waterinstallatie voor de dialyse te ontwikkelen. “We misten echter nog één product in ons gamma om deze klus te klaren,” steekt field support manager Stefaan Job van wal. “Waterbehandeling. Daarom zijn we wereldwijd in zee gegaan met DWA uit Duitsland.”

100 % REDUNDANTIE DWA, een Duitse fabrikant, produceert sinds de jaren tachtig waterbehandelingsinstallaties voor dialyse. De klant heeft de keuze uit een ruim aanbod kwalitatieve systemen afhankelijk van de gebruikte therapieën in het dialysecentrum. “De waterbehandeling die wij gekozen hebben in samenspraak met de klant UZA, is een gesofisticeerd systeem,” zegt Job. “De kwaliteit van het water is dan ook enorm hoog en haalt ruimschoots de vooropgestelde medische normen. Meer zelfs, we overschrijden die norm makkelijk 10 à 15 keer. Er is eveneens sprake van bijna 100 % redundantie.”

Naast de nippels vind je op het paneel elektriciteits- en netwerkvoorzieningen en een nurse call (oproepsysteem), ingebouwd op maat en kleur van de klant UZA.

De keuze viel op een voorbehandelingssysteem met een kwaliteitsgestuurde waterontharder met meetsondes en een actieve koolfilter en fijnfiltratie, telkens dubbel uitgevoerd. Na de voorbehandeling treden twee aparte reversed osmosesystemen (RO) in werking met twee aparte hittedesinfectiesystemen en twee aparte CEDI-systemen. De RO-installatie maakt mineraal-

vrij water, nadien volgt de desinfectie in de ringleiding om bacteriologische groei in de aftappunten in de dialyse tegen te gaan. “Daarom staat iedere RO-installatie in serie met een soort van boiler die het water tijdens bepaalde periodes ’s nachts verwarmt om daarna een hittedesinfectiespoeling uit te voeren,” aldus Job.

De keuze viel op een voorbehandelingssysteem uitgerust met een kwaliteitsgestuurde waterontharder met meetsondes, een actieve koolfilter en fijnfiltratie, telkens dubbel uitgevoerd.

Van het UZA kreeg het bedrijf de opdracht de waterinstallatie voor de dialyse te ontwikkelen.

70 | INSTALLATIE & BOUW

EDEGEM | Moeder- & Kindcentrum UZA

“We hebben samen met DWA een mobiel paneel ontworpen dat kan schuiven op een rail over een afstand van twee meter.”

RECUPERATIERESERVOIR “In serie met de RO-installatie en de hitte-desinfectiesystemen hebben we ook een CEDI-systeem geïnstalleerd van de firma Pure Water Group uit Nederland omdat we dergelijke systemen niet zelf produceren en de expertise vanuit PWG wilden gebruiken,” legt Job uit. “Meer bepaald een dionisator die met behulp van hoogspanning alle ionen uit het water haalt. Die keuze werd genomen in samenspraak met de professoren en de technische dienst van het UZA om elementen zoals hormonen en zware metalen uit het water te filteren. Zie het als een extra beveiliging.”

De RO-systemen zijn tweetraps uitgevoerd en elk systeem is uitgerust met een microprocessor die de pompen modulerend gaat aansturen. Afhankelijk van het watergebruik van de dialyse past het systeem het debiet aan om het energie- en waterverbruik te beperken. Job: “Momenteel zitten we aan een rendement van 85% dat we in de toekomst nog gaan verbeteren.”

Het afvalwater van de RO’s dat zout en mineralen bevat, wordt niet afgevoerd via de afloop. Het systeem stuurt het naar een reservoir onder de RO-ruimte.

“Een primeur in België,” weet Job. “Het systeem vangt het water op in een

De RO-installatie maakt via reversed osmose mineraalvrij water.

Eindresultaat inzake conductiviteit.

aangepaste kruipkelderruimte van 60 à 70 kubieke meter. De sanitaire installaties in het ziekenhuis gebruiken nadien het water.”

MOBIEL PANEEL Klassiek wordt er gewerkt met een paneel met nippels waarop je de dialysetoestellen aansluit. “Wij hebben samen met DWA een mobiel paneel ontworpen dat kan schuiven op een rail over een afstand van twee meter. Daardoor verkorten we de leidingen naar de muur en is de kans op ongevallen of bacteriologische infecties in de leidingen aanzienlijk kleiner. Ook dat is een primeur voor België. Naast de nippels vind je op het paneel elektriciteits- en netwerkvoorzieningen en een oproepsysteem, ingebouwd op maat en kleur van UZA.” De ingenieurs van het Duitse DWA namen grotendeels de installatie voor hun rekening. Wel was er altijd iemand van Bellco aanwezig om de werken op te volgen en de communicatie tussen alle partijen vlot te laten verlopen. En zo geschiedde. De eerste werfvergadering vond plaats in november 2014 en de werken gingen van start in januari 2015. In juni rondde de ploeg de werken af. “Een puike prestatie om dergelijk ingewikkeld project van tekentafel tot eindresultaat te volbrengen in slechts zes maanden,” besluit Job. ❚

Na de voorbehandeling treden twee aparte reversed osmosesystemen (RO) in werking met twee aparte hittedesinfectiesystemen en twee aparte CEDI-systemen.

INSTALLATIE & BOUW | 71

Heeft uw klant geen aardgas?

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

De ondergrondse tank van Antargaz is bijna onz ichtbaar

Op Antargaz kunt u rekenen!

targaz Word An p partner o /nl/ z a targ .be www.an urs installate

Onze bovengrondse tank is in een mum van een tijd geï nstalleerd

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas

Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas?

Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas: centrale verwarming, sanitair,… Bovendien is propaangas de juiste keuze voor het milieu én voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen.

Meer info over propaangas van Antargaz? Bezoek ons op www.antargaz.be, mail ons op installateur.service@antargaz.com of bel ons op 02 246 00 65

Happel wordt

Een nieuwe naam,

uw vertrouwde contact!

Onze hoogkwalitatieve producten en onze optimale service blijven.

Happel is al sinds mensenheugenis een begrip in de luchtbehandeling en gespecialiseerd in luchtgroepen, ventiloconvectoren, luchtverhitters, luchtgordijnen, enz. Denco is dé merknaam van close control units. De combinatie van deze twee merknamen vormt een nieuw krachtig merk dat garant staat voor kwaliteit, betrouwbaarheid en performantie. Zo hopen wij - net als tevoren aan al uw verwachtingen te voldoen!

DencoHappel Belgium N.V. Dobbelenbergstraat 7 · 1130 Brussel sales.be@dencohappel.com Tel +32 2 240 61 61

www.dencohappel.be

SINT-TRUIDEN | Hoofdkantoor Punch Powertrain

Nieuw hoofdkantoor met efficiënte, energiezuinige ventilatie voor Limburgs groeibedrijf Punch Powertrain, de Sint-Truidense producent van continu variabele transmissies, groeit de laatste jaren gestaag. Die groei noopte het bedrijf tot een nieuw hoofdkantoor voor 70 van de bijna 450 werknemers. De toestellen voor de luchtbehandeling werden geleverd door DencoHappel, het voormalige GEA Happel.

Punch Powertrain, dat vroeger deel uitmaakte van het naburige VCST uit Sint-Truiden, is een onafhankelijke ontwikkelaar en producent van automatische transmissies en elektrische of hybride powertrains voor personenauto’s. Bij de ontwikkeling van nieuwe producten staan een minimaal verbruik en lage emissies voorop. Daarnaast staan ook rijplezier en prestaties centraal.

Punch Powertrain stelt wereldwijd bijna 1000 mensen tewerk, maar het hoofdkwartier van het bedrijf ligt in Sint-Truiden, waar er ongeveer 450 mensen werkzaam zijn. Daar vindt de productie van de hoogtechnologische onderdelen van de CVT – Continu Variabele Transmissie – plaats.

Daarnaast heeft Punch Powertrain een assemblagefabriek in Nanjing in China. Onderzoek en ontwikkeling vinden plaats in Eindhoven, Nanjing en Sint-Truiden, waar ook de coördinatie gebeurt.

NIEUW GEBOUW Begin 2014 besliste Punch Powertrain om een nieuw hoofdkantoor te bouwen in Sint-Truiden.

Die nieuwbouw bestaat uit een kantoorgebouw met een oppervlakte van 962m² en een werkplaats met R&D-faciliteiten. Voor beide ruimtes leverde Happel in 2014 via installateur Van Den Briele uit Hasselt twee luchtgroepen CAIRplus voor buitenopstelling, volgens het ontwerp van studiebureau Poelmans uit Lummen. › De grote luchtgroepen met warmtewiel zijn bestemd voor de ventilatie van de productieruimte.

INSTALLATIE & BOUW | 73

TEMPOFLUX

ZELFSLUITENDE URINOIRSPOELER VOOR OPBOUW

Soepele bediening.

Zorgeloos design Zelfsluiting ingesteld op 3 sec, regelbaar tussen 3 en 7 sec. (patent).

Debiet ingesteld op 0,15 l/sec aanpasbaar tot 0,3 l/sec.

Innoverend systeem met stopkraan en debietregeling ge誰ntegreerd in de rozet (patent).

Conform de norm NF EN 12541.

Meer informatie op delabiebenelux.com

SINT-TRUIDEN | Hoofdkantoor Punch Powertrain

De luchtgroep voor het kantoorgebouw heeft een luchtdebiet van 8000 m³ per uur en is voorzien van een energie-recuperatiesysteem met een warmtewiel.

LUCHTGROEPEN VOOR PRODUCTIEHAL Begin 2015 leverde Happel via studiebureau Encon uit Genk nog twee grote CAIRplus-luchtgroepen voor buitenopstelling, elk met een luchtdebiet van 50.000 m³ per uur. Deze luchtgroepen, bestemd voor de productiehal, vervangen de 20 jaar oude Happel Ambiente luchtgroepen. Van die eerdere toestellen zijn er bovendien nog enkele in gebruik. Door de gestage groei van Punch Powertrain zijn er trouwens ook nog plannen voor de bouw van een nieuwe kantine en van een nieuwe logistieke hal, naast een uitbreiding van de fabriek en het R&D-gebouw en de renovatie van het oude kantoorgebouw. ❚ De luchtverhitters MultiMAXX zorgen voor verwarming.

De luchtgroep voor het kantoorgebouw heeft een luchtdebiet van 8000 m³ per uur en is voorzien van een energierecuperatiesysteem met een warmtewiel. Dat enthalpiewiel heeft een rendement van 78%. Daarnaast beschikt de luchtgroep ook over EC-motoren die zorgen voor een energiezuinige werking. Dankzij de ingebouwde geluiddempers werkt de hele installatie trouwens erg stil. De luchtgroep voor de werkplaats heeft

een kleiner luchtdebiet, 4.650 m³ per uur, maar beschikt over dezelfde componenten. Behalve luchtbehandelingsgroepen die zorgen voor de ventilatie van beide gebouwen, leverde Happel ook ventilo-convectoren en luchtverhitters. De Flex Geko en MPower Geko ventilo’s zorgen voor de koeling en verwarming van het kantoorgebouw met vergaderzalen. De luchtverhitters MultiMAXX realiseren de verwarming in het R&D-gebouw.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer

Punch Powertrain, Sint-Truiden

Fabrikant - leverancier

DencoHappel Belgium, Brussel

Studiebureau

Poelmans, Lummen, Encon, Genk Installateur Van Den Briele, Hasselt, Encon, Genk

Punch Powertrain besliste om een nieuw hoofdkantoor te bouwen in Sint-Truiden.

INSTALLATIE & BOUW | 75

Productenuitbreiding Tekst: Jeroen Schreurs

Partnership tussen HVAC-specialist en ventilatieproducent Air Trade Centre Belgium (ATC), al meerdere jaren één van de marktleiders op vlak van ventilatie, airconditioning en warmtepompen, heeft enkele maanden geleden de producten van Duco toegevoegd aan haar verkoopsgamma. Met een combinatie van enerzijds merkproducten zoals Fujitsu, Brink en nu ook Duco, en anderzijds een compleet gamma aan kanalen, roosters en toebehoren, kan het bedrijf nu alle totaalprojecten aan.

ATC bood al een tijdje hoogrendementsventilatiegroepen D met warmteterugwinning aan met de producten van Brink. Nu het bedrijf ook een samenwerking heeft met Duco, kan het ook alle mogelijkheden aanbieden binnen het C-systeem. Duco heeft binnen dat systeem alle nodige oplossingen, of de klant nu een standaard ventilatiebox met een reductiefactor 1 wenst, of verder wil gaan met reductiefactor 0.75 of 0.56, of zelfs 0.43 en 0.35 in combinatie met de toevoerroosters van Tronic.

Air Trade Center heeft een pak gekwalificeerde werknemers in dienst.

76 | INSTALLATIE & BOUW

Een opvallend product is het nieuwe DC-RENO-pakket, waarbij ATC op een heel eenvoudige manier de vochtigheid en C0² meet via sensoren binnenin de ventilatie-unit, samen met een schakelcontact voor het toilet. Met dit vraaggestuurd ventilatiesysteem kan Air Trade Center niet alleen een geschikte oplossing bieden voor renovatieprojecten, maar zelfs een mooie oplossing voor nieuwbouwprojecten. Daarbij kan op een budgetvriendelijke manier toch een reductiefactor van 0.75 worden gegarandeerd.

Productenuitbreiding

MET HET DC-RENO-PAKKET BIEDT ATC OOK EEN BUDGETVRIENDELIJKE OPLOSSING AAN VOOR NIEUWBOUWPROJECTEN. GROTE KNOWHOW Naast het ruime aanbod biedt Air Trade Center nog andere toegevoegde waardes. Johan Vermeulen, commerciële directeur bij Air Trade Center: “We hebben grote voorraden klaarstaan op negen locaties in België, maar los daarvan beschikken we ook over een grote knowhow. Onze zestien buitendienstmedewerkers zijn geen gewone verkopers zoals bij veel andere bedrijven, maar hebben allen minimaal een Bachelor Klimatisatie. Die medewerkers worden dan nog eens ondersteund door vijftien technische salesengineers met een evenwaardig scholingsniveau. Geen enkel project is te moeilijk voor ons en ook het traject van dienst-na-verkoop houden we volledig in eigen handen met eigen service-engineers. We zetten dan ook zeer hoog in op klantenservice en tevredenheid. Voor ATC telt elke klant.” ❚

ATC werkt sinds kort samen met DUCO.

Het kantoor van ATC in Zaventem.

INSTALLATIE & BOUW | 77

De stilste en slimste ventilator in europa

DucoBox Silent tot freduc,vent

0,75 DucoBox Focus tot freduc,vent

0,35

Heeft u vragen over het DUCO-gamma? Als ventilatiespecialist ondersteunt Air Trade Centre Belgium u met berekeningen van uw volledige ventilatiesystemen. Contacteer ons technisch team voor bijkomende informatie.

Air Trade Centre Belgium | Hoogstraat 180, 1930 Zaventem | T +32 (0)2 725 31 80 info.belgium@airtradecentre.com | www.airtradecentre.com | www.atc-ventilation.be

LONDERZEEL | KBC Autolease Tekst: Jeroen Schreurs

AUTOLEASEBEDRIJF GAAT ENERGIEZUINIG Bedrijfswagens waarvan het leasingcontract ten einde is, worden door leasemaatschappijen vaak doorverkocht. Daarvoor moeten die auto’s wel worden klaargestoomd voor hun tweede leven. Bij KBC Autolease gebeurt dat voortaan op hun gloednieuwe, energiezuinige site in Londerzeel. HVAC-installateur Gezel II zorgde mee voor de energiebesparende technieken.

Het gebouw van KBC Autolease is een parkeergebouw van vijf lagen boven de grond. Het biedt plaats aan een duizendtal auto’s. Tegelijk huisvest het gebouw een burelengedeelte en een expertisecentrum waar de wagens die niet meer geleased worden reparaties en onderhoud ondergaan. Dat centrum is onder andere uitgerust met een carwash en een werkplaats.

schap, gedelegeerd bestuurder van Gezel II, overloopt het takenlijstje voor het parkingproject. “Wij waren in de eerste plaats verantwoordelijk voor de ventilatie, verwarming en koeling. Daarnaast zijn ook het sanitair, de brandblusinstallatie en de regenwaterrecuperatie van onze hand. Dat laatste deden we niet alleen voor toiletten, maar ook voor de carwash. Om aan de strenge energie-eisen

tegemoet te komen hebben we warmtepompen met een zeer hoge efficiëntie geselecteerd. Die werken op een zeer laag watertemperatuurregime voor verwarming en een lauw watertemperatuurregime voor koeling. Dat lukt omdat we overal werken met klimaatbalken. We kozen ten slotte ook voor een ventilatiegroep met een warmtewiel en met warmterecuperatie.” ❚

ENERGIEBESPARENDE TECHNIEKEN Het gebouw valt op door z’n heel lage E- en K-peil, respectievelijk rond 45 en 30, dat onder de wettelijke vereisten ligt. Daarvoor waren erg veel energiebesparende technieken nodig, zoals warmtepompen, zeer lage watertemperaturen, zeer goede isolatie en ledverlichting in het hele gebouw. De carwash werkt daarenboven volledig op regenwater, met een heel grote regenwaterbuffertank. Zelfs na het gebruik in de carwash wordt nog 50 procent van dat water gerecupereerd.

Die technieken zijn allemaal geplaatst door HVAC-installatiebedrijf Gezel. Hedwig Goedgezel-

KBC Autolease gebruikt het gebouw om geleasede wagens een nieuw leven te geven.

Gezel was naast de verwarming ook verantwoordelijk voor de koeling, ventilatie, brandblusinstallatie, regenwaterrecuperatie en het sanitair.

Gezel koos voor een ventilatiegroep met warmtewiel en warmterecuperatie.

Overal in het gebouw zie je klimaatbalken en ledverlichting.

INSTALLATIE & BOUW | 79

HAMME | Zorgwoning

ZORGWONING MET VENTILATIE VOOR SLACHTOFFER PUKKELPOP David Boel uit Hamme is één van de zwaarste, nog levende slachtoffers van het hevige noodweer tijdens Pukkelpop 2011.

Hij werd er bedolven onder een lichtbalk, waardoor hij alleen nog zijn hoofd en linkervoorarm kan bewegen. Terwijl David in het revalidatiecentrum volop aan zijn herstel werkte, bouwden zijn ouders samen met de organisatie ‘Beter Thuis’ het voormalige kantoor van het familiebedrijf om tot een aangepaste zorgwoning. Ze kozen er ook voor een gezond binnenklimaat.

Op 18 augustus 2011 barstte de hel los boven de festivalweide van Pukkelpop. “Straks valt er nog een boom op ons hoofd,” riep David zijn vrienden toe.

Niet veel later lag hij op de vloer van de tent en kon niet meer bewegen. Een lichtbalk had het immers onder druk van een boom begeven en was recht op David geland, met verlamming tot gevolg. Na het verblijf in het ziekenhuis

startte een lange revalidatie. David Boel: “De eerste dag in het revalidatiecentrum was de moeilijkste uit mijn leven. Je komt er terecht tussen allemaal mensen met een serieuze beperking en moet beseffen dat je nu zelf één van hen bent. Ik speelde piano sinds in 9 jaar oud was en moest opeens weer leren hoe ik een krant moest lezen.”

David Boel woont nu in de aangepast zorgwoning, na een moeilijke periode in het revalidatiecentrum.

80 | INSTALLATIE & BOUW

HAMME | Zorgwoning

De mechanische afvoer van vervuilde lucht in de natte ruimtes gebeurt via de centrale afvoerventilator Healthbox.

KANTOREN WORDEN ZORGWONING Terwijl David in het revalidatiecentrum aan zijn herstel werkte, bouwden zijn ouders de oude kantoren en showroom van het familiebedrijf om tot een zorgwoning. Dat deden ze samen met de organisatie ‘Beter Thuis’, een organisatie die aanpassingen van woningen voor senioren en mensen met een beperking begeleidt. Zo ontstond er naast het ouderlijke huis een nieuwe zorgwoning met onder meer automatische deuren, een speciale inrichting van badkamer en douche, een aangepast bed en keukenaanrecht en een op maat gemaakte buitenaanleg.

Ook de dampkap is aangesloten op de Healthbox.

NAAST HET GEBRUIKSGEMAK WERD BIJ HET ONTWERP OOK REKENING GEHOUDEN MET EEN GOEDE LUCHTKWALITEIT IN DE WONING.

GEZOND BINNENKLIMAAT Naast het gebruiksgemak werd bij het ontwerp ook rekening gehouden met een goede luchtkwaliteit in de woning. Zo integreerde specialist Yvick Ventilatie uit Hamme een ventilatiesysteem C+ van Renson. Dat systeem combineert de continue toevoer van verse lucht in de droge leefruimtes via zelfregelende ventilatieroosters en de mechanische afvoer van vervuilde lucht in de natte

ruimtes via de centrale afvoerventilator Healthbox. Dynamische sensoren analyseren 24 uur per dag de afvoerlucht op CO2, vocht en vluchtige organische stoffen en passen zo op een intelligente manier het ventilatieniveau aan de daadwerkelijke behoefte van David Boel aan. Resultaat: een optimale luchtkwaliteit in elke ruimte van de woning. ❚

Terwijl David in het revalidatiecentrum aan zijn herstel werkte, bouwden zijn ouders de oude kantoren en showroom van het familiebedrijf om tot een zorgwoning.

INSTALLATIE & BOUW | 81

RenoC+ube®

Vraaggestuurde ventilatie voor renovatie • Uiterst compact formaat • Ideaal voor inbouw in verlaagd plafond of tussen dakspanten van uitbouw • Stille manier van ventileren door geintegreerde ventilator in dakdoorvoer • Vraaggestuurde ventilatie (vocht en aanwezigheid)

Meer info ? www.renson.be

installatie_en_bouw_197x130_0615.indd 1

18/06/15 11:34

Dreizler Gasbranders tot 16,5 MW Met de aanschaf van de Dreizler Marathon® Branders, verzekerd u zich van de voordelen van het gepatenteerde low nox brander systemen van Dreizler®: ARZ Een van de vooruit strevende technieken in de milieuvriendelijke verbrandingstechniek.

Hoogste efficiëntie met de dreizler® hightech uitvoering Voordelen bij gasbedrijf: • Modulerend met gas/lucht verhoudingsregeling • Toerentalregeling frequency tot wel 80% stroombesparing • O2 zuurstofregeling oxygen of oxygen plus met frequentieregeling en O2 sensor, en/of CO sensor.

• LOW-NOx-Gasbedrijf met het gepatenteerde interne rookgascirculatie systeem ARZ

www.gezel.be

www.gezel.be 052 33 20 10 HVAC@gezel.be HVAC@gezel.be 052 33 20 10 Beukenstraat 160, 9255 Buggenhout Beukenstraat 160, 9255 Buggenhout

verwarmingstechnieken verwarmingstechnieken airconditioning ▪ ventilatie airconditioning ▪ ventilatie zonne-energie ▪ warmtepompen zonne-energie ▪ warmtepompen sanitair sanitair

Marathon® Brandertechnologie Traploze regeling van de brander capaciteit tussen klein en vollast, d.m.v. pneumatische gas/lucht verhoudingsregelaar.

Industrieweg 24A, NL-5262 GJ Vught +31 (0)73 657 65 85

info@dreizler.nl www.dreizler.nl

BERINGEN | Onderwijscampus Tekst: Jeroen Schreurs

Onderhoudsvriendelijk sanitair voor schoolproject Beringen In Beringen verrijst het grootste scholenbouwproject van Vlaanderen. Via het Scholen van Morgenprogramma van de Vlaamse Overheid komt er in de Limburgse stad een nieuwe onderwijscampus met vijf scholen, goed voor een nieuwbouw van meer dan 27.000 m². Vliegen nv levert en plaatst het sanitair voor het hele project.

Vliegen nv werd mee in het bad getrokken door Interbuild, de aannemer van het project waar ze al meer dan tien jaar nauw mee samenwerken. Raf Vliegen, zaakvoeder van Vliegen nv: “Wij zorgen in Beringen voor alle sanitaire toestellen, inclusief aan- en afvoerleidingen en brandleidingen. Wij leggen ons enkel toe op projectbouw en doen alleen maar sanitaire installaties, geen HVAC. Die specialisatie en de ervaringen van eerdere samenwerkingen waren voor Interbuild de hoofdredenen om met ons samen te werken.”

Opvallend bij dit project is de speciale coating op het porselein. Dat is een soort waxlaag die de wc’s onderhoudsvriendelijker maakt. Het water kan immers niet meer binnendringen in de poriën van het materiaal, maar vloeit makkelijker af. Vliegen: “Dat is een groot voordeel, want onderhoud neemt in ziekenhuizen en scholen steeds een grote hap uit het budget, zeker op de lange termijn.”

Vliegen nv zorgt in het project voor alle sanitaire toestellen, inclusief aan- en afvoerleidingen

Dat dit het grootste scholenbouwproject in Vlaanderen is, merkt Vliegen ook in het aandeel van zijn bedrijf. “Dit is voor ons een erg aantrekkelijk project – ongeveer 250 sanitaire toestellen – en toch vlakbij de deur. We zijn onlangs gestart en eindigen normaal in mei 2016,” sluit hij af. ❚

Raf Vliegen

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Aannemer Architect Studiebureau stabiliteit Studiebureau technieken Sanitair Aanvang der werken Einde der werken

AG Real Estate COPID, Brussel THV Interbuild-Betonac, Wilrijk/Sint-Truiden OSAR Architecten, Antwerpen/Gent Util Struktuurstudies, Schaarbeek Studiebureau De Klerck Engineering, Sint-Andries Vliegen nv, Bree oktober 2014 november 2016 In Bering verrijst het grootste scholenbouwproject van Vlaanderen (© Osararchitects nv)

INSTALLATIE & BOUW | 83

OOIGEM | Crop's Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: SKT

Hoogbouwdiepvrieskamer voor voedingsbedrijf Crop’s, een producent van diepvriesvoeding uit het West-Vlaamse Ooigem, koos recent voor een hoogbouwdiepvrieskamer.

Om dat project tot een goed einde te brengen ging het bedrijf in zee met SKT, de koel- en vriesspecialist uit Ieper.

Crop’s koos zoals veel industriële diepvriesbedrijven voor een overgang naar een hoogbouwdiepvrieskamer. SKT, dat koel- en vriesprojecten uitwerkt voor industriële toepassingen, was daar

De compressor voor de hoogbouwdiepvrieskamer.

84 | INSTALLATIE & BOUW

de ideale partner voor. Bart D’hulster, zaakvoerder van SKT: “Crop’s is al jaren een goede klant van ons, zoals zoveel industriële diepvriesbedrijven hier in de streek. In de industriebouw liggen

de eisen hoger, niet alleen op vlak van rendement, maar ook op vlak van bediening en afwerking. Dat doen we specifiek op maat en op vraag van de klant.”

OOIGEM | Crop's

D’hulster: “We passen de koelcapaciteit aan in functie van de vraag of volgens de kostprijs van de energie die er ter beschikking is.”

OOK IN HET BUITENLAND

Bart D’hulster, zaakvoerder van SKT. “Zo’n hoogbouwproject is voor SKT geen leerproces meer.”

KOELEN IN FUNCTIE VAN ENERGIEPRIJS

Datapolis, een zusterbedrijf van SKT, ontwikkelde een volautomatisch systeem met een krachtige programmatie en visualisatie.

CENTRALE INSTALLATIE Crop’s koos niet voor een afzonderlijke diepvrieskamer los van de bestaande productiehal zoals bij veel andere projecten. Het nieuwe gebouw komt heel dicht tegen het bestaande gebouw, en ook tegen de bestaande laagbouwdiepvrieskamer. SKT koppelde de twee aan elkaar, natuurlijk met uitbreiding van de koelcapaciteit. Resultaat: een centrale koelinstallatie voor de laag- en de hoogbouw.

Die koelinstallatie heeft trouwens een erg hoog rendement. Dan komt ten eerste door een minimaal ventilatievermogen dat de koude over het hele gebouw verspreidt. Daarnaast speelt de koelinstallatie heel efficiënt in op de beschikbare technologie. D’hulster: “We optimaliseren de koude-aanmaak in functie van de energieprijs.

Die schommelt natuurlijk, afhankelijk van dag en nacht, piek- en daluren en eventuele bijkomende capaciteit van zonnepanelen. We passen de koelcapaciteit dan aan in functie van de vraag of volgens de kostprijs van de energie die er ter beschikking is. Als die goedkoop is, gaan we extra veel capaciteit aanmaken aan een goedkope energieprijs. Is de energie duur, dan beperken we de koelteproductie en proberen we gewoon de temperatuur op dat moment aan te houden. Dat gebeurt allemaal door middel van een volautomatisch systeem met een krachtige programmatie en visualisatie, die trouwens gemaakt wordt door Datapolis, ons zusterbedrijf.”

Het principe van de hoogbouwdiepvriesmagazijnen komt bij veel projecten van SKT terug.

Bedrijven kiezen immers steeds meer voor dat type magazijn in plaats van de klassieke meerdere laagbouwdiepvrieskamers. Daarbovenop geeft zo’n magazijn op dezelfde oppervlakte driemaal zoveel stockageruimte. “We komen veel aan bod bij bedrijven bij ons in de buurt, maar ook in onze buurlanden en zelfs in Portugal en Zweden realiseren we projecten,” zegt D’hulster. “Het grootste hoogbouwproject van Engeland is trouwens ook van onze hand. In totaal hebben we er al een twintigtal geplaatst. Dat geeft ons veel ervaring, want de procedures die je moet volgen voor zo’n project zijn in elk land anders. Een gebouw van 42 meter hoog is dan ook geen klassieke industriebouw meer. Werken op die hoogte vergt een speciale aanpak, ook qua veiligheid. Er zijn veel meer procedures te volgen en afspraken te maken.”

Zo’n hoogbouwproject is voor SKT dus geen leerproces meer. Bedrijven kiezen voor SKT omdat ze het bedrijf al kennen en er tevreden over zijn.

“SKT heeft al bewezen dat we naast professionele installaties plaatsen ook heel goed de planning kunnen volgen, en dat is niet elke speler op de markt gegeven,” zegt D’hulster. “De planning correct uitvoeren is minstens even belangrijk voor de klant. SKT is ook een familiaal bedrijf. Dat heeft veel voordelen: we kunnen heel snel beslissingen nemen en vaker in vertrouwen werken. Zo kunnen we bijvoorbeeld al enkele componenten bestellen, ook al hebben we nog niet meteen een getekend contract in handen. Als we moeten wachten tot de klant besteld heeft, is het vaak moeilijk om de gewenste realisatiedatum nog kunnen halen. Zulke zaken geven SKT een streepje voor op concurrenten.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 85

MECHELEN | FNG Group Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: FNG - Stallo

Energiezuinige HVACinstallatie voor nieuwe hoofdzetel FNG Group Begin juni trok het Belgische modehuis FNG Group van Wilrijk naar een gloednieuw kantoorgebouw in het Mechelse Raghenopark. Voor het ambitieuze modebedrijf is zo’n hoofdzetel ook een visitekaartje. Daarom werkte ook Stallo mee aan de complexe HVAC-installatie.

Van een anoniem industrieterrein in Wilrijk naar een prestigieuze locatie op een steenworp van het station van Mechelen: het is een hele stap vooruit.

Om een verdere groei van zijn bedrijfsstructuur en activiteiten mogelijk te maken, liet FNG Group een fraai nieuwbouwvolume met een uitgesproken identiteit bouwen in het Raghenopark. Het vroeg het bekende architectenbureau Stéphane Beel Architects om het gebouw te ontwerpen met de bedrijfswaarden van FNG Group in het achterhoofd: een creatieve omgeving met een down-toearthuitstraling.

Een van de hoekstenen van het project - het gebouw is gelijkvloers ongeveer 100 meter lang en 35 meter breed – was de energiezuinigheid. De warmtevraag is aanzienlijk beperkt via een flink pakket isolatie en een uiterst luchtdichte opbouw.

De nood aan koeling wordt opgevangen door een betonkernactiveringssysteem. “We koelen als het ware de structuur van het gebouw,” legt projectarchitect Pieter Vandeputte uit. “Dat zorgt ervoor dat er in de zomer minder diep gekoeld moet worden om een aangenaam binnenklimaat te realiseren en dat de koude voor een belangrijk deel van het jaar passief kan worden opgewekt, zonder tussenkomst van een koelmachine.”

KEUZE VOOR STALLO Die betonkernactivering was het werk van Stallo, al meer dan 50 jaar specialist in industriële, hoogtechnologische HVAC-installaties. Dankzij die expertise koos aannemingsbedrijf Houben Stallo voor dit project. Martine Cornelis van Stallo: “Naast de koeling in de twee torens die we door de betonkernactivering realiseerden, is het bijzondere aan de HVAC-installatie in FNG is dat de verwarming en verluchting gebeurt via vloerinductie-units. Voor een perfect binnenklimaat zijn alle luchtgroepen bovendien voorzien van een koelbatterij voor topkoeling van de ventilatielucht, gekop-

86 | INSTALLATIE & BOUW

FNG Group liet een fraai nieuwbouwvolume met een uitgesproken identiteit bouwen in het Raghenopark. (Foto Marc Sourbron)

peld aan een aparte koelmachine, en van een stoombevochtiger. Daarnaast zorgt een condenserende gasketel voor de warmteproductie.”

AUTOMATISCHE REGELING Stallo was ook verantwoordelijk voor de automatische regeling: een systeem van hoog managements- en automatiseringsniveau, voor sturing en bewaking, met grafische weergave. Cornelis: “De “Wintreg”-regeling, een eigen product van Stallo met Honeywell-SAIA-PLC’s, voldoet perfect aan de eisen die de klant en het studiebureau stelden voor dit project, en is bovendien uitermate gebruiks- en onderhoudsvriendelijk. Doordat het hele concept van de sturing van de HVAC-installatie binnen Stallo werd uitgewerkt , ook de ontwikkeling en fabricatie van de elektrische borden, leveren we een betrouwbare, zuinige HVAC-installatie af.

Ook al is het aan de buitenzijde niet op te merken: de vele complexe detailleringen in het ontwerp vereisten een intensieve engineering en een nauwkeurige opbouw.

MECHELEN | FNG Group

Cornelis: “We leverden een betrouwbare, zuinige HVAC-installatie af.”

Cornelis: “Het project ‘Fred & Ginger’ is een van de pareltjes in de uitgebreide referentielijst van Stallo.” (Foto Marc Sourbron)

ÉÉN VAN DE HOEKSTENEN VAN HET PROJECT: DE ENERGIEZUINIGHEID LESS IS MORE De technieken zijn weggewerkt in de verhoogde vloeren. Hoewel het van buitenaf niet meteen op te merken is, vereisten de vele complexe detailleringen in het ontwerp een intensieve engineering en een nauwkeurige opbouw. Het ‘less is more’principe was dus niet enkel op de architectuur, maar ook op de realisatie van toepassing: hoe eenvoudiger het gebouw eruitziet, hoe moeilijker het is om het te bouwen. Cornelis: “Het project ‘Fred & Ginger’ is alleszins een van de pareltjes in de uitgebreide referentielijst van Stallo. En die lijst is ook al indrukwekkend, met onder meer het ziekenhuis AZ Monica in Deurne, diverse rusthuizen in Vlaanderen, de distributiecentra van Aldi in de Benelux, fabrieks- en kantoorgebouwen, cinemacomplexen en het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever FNG Architect Stéphane Beel Architect Studiebureau Arcadis Belgium, Aannemer Houben HVAC Stallo Start werken eind 2013 Einde werken begin juni 2015 Ook de hele HVAC-sturing werd binnen Stallo uitgewerkt.

INSTALLATIE & BOUW | 87

Stallo

NV

INDUSTRIELE H.V.A.C.-INSTALLATIES

(Heating, Ventilation & Air Conditioning)

Antoine Raman – Directeur

Doorgedreven kennis van de “H VAC” in de breedste zin van het woord.

STALLO NV Eekhoekstraat 89a – 9270 LAARNE Tel 09/365 25 20 – info@stallo-industrie.be 15900182_Stallo.indd 1

20-02-15 09:01

ZELZATE | Toonzaal VEPA

Tekst: Jeroen Schreurs

Nieuw toonzaalconcept voor sanitair- en verwarmingsgroothandel VEPA, een sanitair- en verwarmingsgroothandel uit Zelzate, viert dit jaar z’n veertigjarig bestaan. Dat viert het met een gloednieuwe toonzaal die deze maand de deuren opent. Die toonzaal is er voor iedereen, van de particuliere koper tot de bouwpromotor en de architect.

VEPA begon veertig jaar geleden als bescheiden familiebedrijf. In kleine stapjes is de Zelzaatse maatschappij ondertussen uitgegroeid tot een gerespecteerde groothandel. Sven Van Hecke, zoon van oprichter Erik Van Hecke en sinds vorig jaar de zaakvoerder van VEPA, mag die groei nu ook vieren met de inzegening van een gloednieuwe toonzaal. Op 2.500 m² staan daar bijna veertig afgewerkte badkamers, goed voor bijna 300 producten die VEPA in de kijker zet. Tim Roels, verantwoordelijke van de engineersafdeling, geeft uitleg.

“Het belangrijkste voordeel van de nieuwe toonzaal is dat we er echt een totaalaanbod voor ieder soort klant kunnen tentoonstellen. Zowel de particu-

lier, de architect, de bouwpromotor als de bedrijfswereld kan er terecht. Met een ‘totaalconcept’ bedoel ik dan ook echt alles: tegels, verlichting, sanitair, centrale verwarming, ventilatie en groene technologieën.”

Voor de nieuwe toonzaal onderzocht VEPA ook welke producten in België nog niet of moeilijk te verkrijgen zijn, zodat ze hun assortiment konden uitbreiden. “Op basis daarvan hebben we een aantal aanvullende merken geïntroduceerd, die het standaardgamma mooi aanvullen. Voor vrijstaande baden bijvoorbeeld bieden we nu ook Knief aan, een nieuw merk dat bij VEPA nog › niet bekend was.

De nieuwe toonzaal helpt klanten bij hun keuze.

Zeker voor grote bouwpromotoren die elk jaar honderden appartementen bouwen, is het concept van VEPA heel handig.

INSTALLATIE & BOUW | 89

Het antwoord voor uw sanitair en verwarming

Sanitair - Verwarming en koeling - Ventilatie Alternatieve “groene” oplossingen - Wand- en vloertegels

Wachtebekestraat 115 - 9060 ZELZATE - België - T 09/345.56.25 info@vepasanitair.be - www. vepasanitair.be

N.V.

vliegen V - AL MEER NN D GE

JAAR 50

50

AN

V LIE G E

Onze kernactiviteit is de volledig uitwerking en plaatsing van sanitaire installaties in projectverband.

VL IE

Behuizingen van de kleinste naar de grootste op www.rittal.be.

sanitaire installaties

AR

NV

Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren T 09 353 91 11 - F 09 353 68 62 info@rittal.be - www.rittal.be

A

N

De doordachte keuze van Vliegen NV om J te focussen op grotere projecten werpt zijn 0 AL M EER DAN 5 vruchten af. Steeds meer openbare besturen, projectontwikkelaars en aannemers behoren tot het uitgebreide klantenbestand. Ons werkterrein bevindt zich al jaren tussen Antwerpen, Mechelen, Brussel en Luik.

De succesformule van Vliegen is een combinatie van degelijkheid, flexibiliteit en klantgerichtheid. .

Om het vertrouwen van onze klanten te behouden dragen wij één motto in het vaandel : Als kwaliteit en service een noodzaak zijn, als vertrouwen voor U op de eerste plaats komt en als U wilt werken met ervaren mensen, dan is VLIEGEN NV voor U de enige oplossing.

Meeuwerkiezel 37 - 3960 Bree T. +32(0)89 46 18 94 info@vliegennv.be

www.vliegennv.be

ZELZATE | Toonzaal VEPA

De toonzaal staat vol met zogenaamde ‘conceptboxen’. Die zijn volledig uitgerust en aangekleed.

AANGEKLEDE CONCEPTBOXEN De toonzaal staat ook vol met zogenaamde ‘conceptboxen’. Die zijn volledig uitgerust en aangekleed. “Bij collega’s zie je vaak wel het sanitair meubel, maar meestal gewoon voor een witte muur,” zegt Roels. “Bij ons is alles aangekleed, we hebben bijna 40 boxen die volledig betegeld zijn, met verlichting. Elke box roept ook z’n eigen sfeer op. Op dat vlak onderscheiden we ons

echt van andere groothandels.” Zeker voor grote bouwpromotoren die elk jaar honderden appartementen bouwen, is het concept van VEPA heel handig. In elk van die appartementen kunnen bewoners immers vaak hun eigen badkamer kiezen. De nieuwe toonzaal van VEPA helpt hen bij die keuze. Daarin zijn alle projectboxen met badkamers ingedeeld volgens bepaalde budgetten, de klant kan zich door de verschillende stijlen en concepten laten inspireren.

Roels: “Die conceptboxen – we hebben er zes – zijn uiteraard ook geschikt voor de particulier die met een bepaald budget rekening wil houden.”

Het toonzaalproject toont aan dat VEPA niet zomaar een groothandel is, maar klanten meer wil bieden dan enkel producten. Het bedrijf neemt klanten mee van de eerste contactname, over engineering en ontwerp tot bij de bouw en de uitvoering. Roels: “We lossen de problemen van de klanten op en werken ontwerpen zelf uit. Als een installateur of bouwpromotor bij ons langskomt, kan die dat dus doen met een blanco blad. Onze studie-afdeling weet er altijd wel raad mee.”

VERSCHIL VEPA probeert echt een antwoord te bieden op alle problemen of vragen waar klanten mee zitten. Roels: “Onze slogan is niet voor niets ‘het antwoord voor uw sanitair en verwarming’. Dat is een groot verschil met andere groothandels, waar je meestal met moeilijke vragen, bijvoorbeeld over regelgeving, niet terecht kan. Wij hebben een volledig studiebureau dat de klant wel kan ondersteunen. Dat is een van de redenen van ons succes. Veertig jaar word je immers niet zomaar.” ❚ Zaakvoerder Sven Van Hecke met zijn vrouw Nathalie en dochter.

INSTALLATIE & BOUW | 91

Software

Stabicad 10

georiënteerd op BIM Eind juni stelde Stabiplan de nieuwe versie van Stabicad voor, de tiende al, in het Kasteel van Brasschaet. Tegelijk werd ook de European MEPcontent Standard in de kijker gezet en kreeg het publiek een praktijkverhaal over BIM van BM Engineering. Ook Installatie en Bouw ging een kijkje nemen.

Stabiplan bestaat 25 jaar en is in die tijd uitgegroeid tot een grote speler met 140 medewerkers in verschillende landen. “Het uitgangspunt bij de start in 1990: de handen in elkaar slaan voor betere technische installaties, en dat realiseren door informatie digitaal vast te leggen en te herberekenen voor berekeningen, design, bestellingen en onderhoud. Daar is Stabicad 10 een nieuwe stap voorwaarts in, onder andere door volledig georiënteerd te zijn op BIM.” Dat zei Koen Van Riet, salesmanager bij Stabiplan, op het Stabiplanevenement in Brasschaat. Tegelijk stond hij stil bij de uitdagingen die er voor BIM in Vlaanderen zijn. “Er staan nog altijd muren tussen de verschillende fases in het bouwproces. Architecten, studiebureaus en installateurs doen elkaars berekeningen nog eens over en beginnen opnieuw te ontwerpen.

Samenwerken en delen is nodig, anders komt BIM niet van de grond. Toch is de evolutie niet te stoppen. In Amerika is BIM al lang standaard, in Engeland en Scandinavië tegenwoordig ook. In Nederland verplicht het Rijksvastgoed-

92 | INSTALLATIE & BOUW

bedrijf nu dat al hun projecten met BIM worden gerealiseerd. Ik schat dat binnen vijf jaar 75 tot 100 procent van de grote projecten in ons land BIMprojecten zullen zijn.”

MULTIPLATFORM De nieuwste Stabicad versie moet gebruikers daarin ondersteunen. Daarom is de software multiplatform. Via Stabicad Exchange kan je modellen automatisch omzetten van AutoCAD naar Revit en terug. De functionaliteit voor het tekenen van principeschema’s voor W-installaties is nu ook beschikbaar in Stabicad for Revit. Nog wat features: de luchtkanaalberekening en knooppuntoplosser in Revit. Die knooppuntoplosser stelt zelf een aantal oplossingen voor die in de praktijk écht mogelijk en toe te passen zijn. Dit jaar nog wordt Stabicad uitgebreid met de mogelijkheid om akoestische berekeningen te maken.

Software

MEPcontent.eu, het antwoord vormt op de vraag van MEP-ingenieurs en fabrikanten naar uniforme en geclassificeerde content voor de installatiesector.

Ingenieurs en installateurs luisterden aandachtig naar de uitleg over Stabiplan.

Het kasteel van Brasschaet was het decor van dienst.

EXTERN EN INTERN Dat BIM en Stabiplan mooi samengaan, demonstreerde BM Engineering, een studiebureau uit Roeselare, met praktijkvoorbeelden. Zij zijn met BIM gestart op vraag van externe klanten. Naast de vele voordelen van BIM in de samenwerking met verschillende bouwpartners, zien zij ook intern een enorme meerwaarde in BIM. Steven Beirinckx, bestuurder en partner BM Engineering: “Ons bedrijf zorgt in sommige projecten zowel voor stabiliteit, technieken als het project management. Werken in één BIM-omgeving zorgt dat iedereen binnen het bedrijf écht samenwerkt aan hetzelfde gebouw. BIM gaat immers niet enkel over modelleren, maar ook over communiceren en coördineren.”

DATABASE Stabiplan stelde ook de European MEPcontent Standard voor, die samen met het platform MEPcontent.eu het antwoord vormt op de vraag van MEP-ingenieurs en fabrikanten naar uniforme en geclassificeerde content voor de installatiesector in Europa. MEPcontent.eu is een online database met content van meer dan 170 gekende fabrikanten van installatietechnische producten, inclusief Revit-families en 3D-dwg’s en productlines, om zo realistisch mogelijke modellen te maken in BIM. Die database is gratis, te bereiken via alle browsers, enkel een eenvoudige registratie is nodig. Bovendien garandeert Stabiplan dat de producten die erop staan accuraat en up-to-date zijn. Dat is weer een nieuwe stap naar een betere samenwerking tussen verschillende bouwpartners ❚

INSTALLATIE & BOUW | 93

Eerste Rooftop ter wereld met adiabatische koeling

• Aangenaam en gezond werkklimaat • Hogere productiviteit • Minder ziekteverzuim • Schone lucht en voldoende ventilatie • Efficiënte energiezuinige werking • Gegarandeerde ruimtetemperatuur • Kostenbesparing

Comfortabel werkklimaat met meest energie efficiënte techniek: Colt CoolStream R Adiabatische koeling: Koelen door directe verdamping van water.

Energiebesparing tot 70% (7 – 10 maal zuiniger dan een conventioneel systeem).

Zuinig in verbruik (<1kW voor 10.000 m³ lucht).

Hoog koelrendement (adiabatisch 90% effectiviteit).

Geen koudemiddelen.

• Energiezuinig koelen, ventileren en verwarmen in één systeem.

• Vermenging ventilatielucht met interne warmte levert een forse energiebesparing.

• Standaard EC ventilator filtering – capaciteit 18.000 m3/uur.

• Geluidsarm.

• All Seasons: Het hele jaar een aangenaam klimaat.

• Past in totaalconcept met natuurlijke luchtafvoer.

www.coltinfo.be Tel (015) 28 60 80

WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.installatieenbouw.be?

Neem dan contact op met Pieter Maeyaert of Freddy Fierens: T +32 50 36 81 70 E p.maeyaert@louwersmediagroep.be of f.fierens@louwersmediagroep.be

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek.

U kunt deelnemen met een naamsvermelding.

Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

INSTALLATIE & BOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers van de installatie & bouw branche Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Pieter Maeyaert of Freddy Fierens voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw: T +32 50 36 81 70 – E p.maeyaert@louwersmediagroep.be – f.fierens@louwersmediagroep.be

WIE DOET WAT

ALGEMENE DIENSTVERLENING

BEVEILIGING

GEREEDSCHAPPEN

SECURITY SOLUTIONS

RITTAL NV CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 (0)71 3417111 F +31 (0)71 3414192 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

MUYSHONDT SECURITY SOLUTIONS Lodderstaat 20 2880 BORNEM T +32 (0)3 8892255 F +32 (0)3 8891150 E info@muyshondt.be W www.muyshondt.be

Stokkelaar 8 9160 LOKEREN T +32 (0)9 3539111 F +32 (0)9 3556862 E info@rittal.be W www.rittal.be

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T +31 (0)765 794190 T +31 (0)765 794199 E Info@flir.com W www.flir.com

BIM SOFTWARE EN CONSULTANCY CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 (0)2 523 01 70 F +32 (0)2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

STABIPLAN BVBA

Korte Lozanastraat 5 2018 ANTWERPEN T +32 (0)3 2890101 E info@stabiplan.be W www.stabiplan.com/nl-be

TEEK

COMAP NV/SA Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP T +32 (0)2 3710161 F +32 (0)2 3782339 E marketing@comap.be W www.comap.be

SCHLEIFENBAUER BV

VAILLANT NV

Boswegel 35 9190 STEKENE T +32 (0)497 519927 E info@g-teekbe W www.gteek.be

Rue de l’Avenir, 61 4460 GRACE-HOLLONGE T +32 (0)4 2477900 F +32 (0)4 2462020 E mail@euro-diesel.com W www.euro-diesel.com

BRANDERS & KETELS

BEDRIJFSWAGENINRICHTING

G TEEK

INSTALLATIEMATERIAAL

EURO-DIESEL SA

Golden Hopestraat 15 1620 DROGENBOS T +32 (0)2 334 93 00 E info@vaillant.be W www.vaillant.be

DOMOTICA

Graafsebaan 68 5242 JN ROSMALEN T +31 (0)73 5230256 F +31 (0)73 5212383 E info@schleifenbauer.eu W www.schleifenbauer.eu

E. VAN WINGEN

BEGETUBE NV NV

E. VANWINGEN NV

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE T +32 (0)2 3550370 F +32 (0)2 3550371 E info@sortimo.be W www.sortimo.be

NIKO

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T +32 (0)3 7601470 F +32 (0)3 7777120 E sales@niko.be W www.niko.eu

ELEKTRICITEIT

SORTIMO WEST

VERGOKAN NV

Gentseweg 749 8793 SINT-ELOOIS-VYVE

SORTIMO CENTRUM

Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE

SORTIMO OOST

Industrieweg 49/7 3980 TESSENDERLO

Durmakker 27 9940 EVERGEM T +32 (0)9 2530800 T +32 (0)9 2534082 E info@vanwingen.be W www.vanwingen.be

OBO BETTERMANN SA Bist 14 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707400 F +32 (0)3 8874000 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

Meersbloem Meiden 16 9700 OUDENAARDE T +32 (0)55 318335 F +32 (0)55 314388 E sales@vergokan.com W www.vergokan.com

Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707140 F +32 (0)3 8775575 E info@begetube.com W www.begetube.com

VIEGA Planet I business park Tollaan 101 c 1932 Sint-Stevens-Woluwe T +32 (0)2 5515510 F +32 (0)2 5031433 E info@viega.be W www.viega.be

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

FEDERATIES ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

INRICHTING VAN BERDIJFSVOERTUIGEN

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

EHM BVBA

VTC BVBA Patrick Wagnonlaan 7 7700 MOESKROEN T +32 (0)56 554966 F +32 (0)56 348662 E info@vtc.be W www.vtc.be

96 | INSTALLATIE & BOUW

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

LEGRAND GROUP NV Kouterveldstraat 9 1831 DIEGEM T +32 (0)2 7191711 F +32 (0)2 7191700 E info@legrandgroup.be W www.legrandgroup.be

VENTIBEL VZW Volkstraat 57 2000 ANTWERPEN M +32 (0)478 562123 E hendrik.daem@ventibel.be W www.ventibel.be

Industrieweg 3 2850 BOOM T +32 (0)3 8444575 F +32 (0)3 8445085 E info@ehm.be W www.ehm.be

WIE DOET WAT

KLIMATISATIE ELEKTROWERKEN DE PROFT Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T +32 (0)52 410724 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

LENAERTS NV

Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

NAESSENS HVAC Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

SWEGON BELGIUM NV Rue de Huy 24 B-4280 Hannut T +32 (0)19 519320 F +32 (0)19 519321 E info@swegon.be W www.swegon.be

INSTALLATIETECHNIEK COFELY AXIMA NV

EL SYSTEMS Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T +32 (0)11 819292 F +32 (0)11 819293 E info@elsystems.be W www.elsystems.be

Montenegrostraat 138-144 1190 BRUSSEL T +32 (0)2 5332311 F +32 (0)2 5388685 E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

KVT NV LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 KUURNE T +32 (0)56 359294 F +32 (0)56 358847 E info@linum.eu W www.linum.eu

Plaslaar 48 2500 LIER T +32 (0)3 4919900 F +32 (0)3 4919929 E info@kvt-nv.be W www.kvt-nv.be

POMPEN

ISOLATIEMANTELS SURKIJN BVBA Holeikstraat 12 3545 HALEN T +32 (0)13 441405 F +32 (0)13 444329 E surkijn.bvba@telenet.be

FUTURE CLIMA BVBA Essenlaan 9 3600 GENK T +32 (0)89 384038 F +32 (0)89 382038 E tim@futureclima.be W www.futureclima.be

Dendermondesteenweg 67 9070 DESTELBERGEN T +32 (0)9 3357602 F +32 (0)9 3357603 E info@isolatiemantels.be W www.isolatiemantels.be

Boomsesteenweg 81-83 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707300 F +32 (0)3 8707301 W www.grundfos.nl

SANITAIR

KLIMAATBEHEERSING

LENAERTS NV Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

NAESSENS HVAC

Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

INSTALLATEURS SANITAIR

ETI VAN DEN VEN

INSTALLATEURS HVAC

BTS

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

CROES-BELLEN NV

Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T +32 (0)11 314027 F +32 (0)11 591350 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be BENVITEC

Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T +32 (0)3 2351624 F +32 (0)3 2350911 E luc.ost@etivdv.be W www.etivdv.be

BENVITEC

GRUNDFOS BELUX INSULUX BVBA

BTS

DELABIE BENELUX

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 (0)71 3417111 F +31 (0)71 3414192 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 (0)2 523 01 70 F +32 (0)2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T +32 (0)2 5201676 E info@delabiebenelux.com W www.delabie.nl

NATHAN IMPORT/EXPORT

NATHAN IMPORT/EXPORT Lozenberg 4 1932 ZAVENTEM T +32 (0)2 7211570 F +32 (0)2 7253553 E info@nathan.be W www.nathan.be

SOFTWARE

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

BOUWSOFT COLT INTERNATIONAL NV Zandvoorstraat 1, 2800 MECHELEN T +32 (0)15 286080 F +32 (0)15 270828 E info@be.coltgroup.com W www.coltinfo.be

Molenweg 9 8377 MEETKERKE T +32 (0)50 454080 F +32 (0)50 323808 E info@bouwsoft.be W www.bouwsoft.be

INSTALLATIE & BOUW | 97

WIE DOET WAT

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

VERWARMING

WARMTEPOMPEN

LEMMENS SA

VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T +32 (0)3 2353508 F +32 (0)3 2356469 E info@vanlooy.com W www.vanlooy.com

BOTEC NV

Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 3543618 F +32 (0)3 3544192 E info@botec.be W www.botec.be

TECHNISCHE CONTROLE

Beter Zeker.

Chaussée de Tirlemont 102 5030 GEMBLOUX T +32(0)81 625252 F +32(0)81 625253 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

RENSON® VENTILATION NV Industriezone 2 Vijverdam Maalbeekstraat 10 8790 WAREGEM T +32 (0)56 627111 F +32 (0)56 602851 E info@renson.be W www.renson.be

SYSTEMAIR

Romeinsestraat 6/00.01 3001 HEVERLEE T +32 (0)16 387080 F +32 (0)16 387089 E info@systemair.be W www.systemair.be

*

AIR TRADE CENTRE

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

CTC BENELUX Vlamingstraat 4 8560 WEVELGEM T +32(0)56 432853 F +32(0)56 417636 E info@ctcbenelux.com W www.ctcbenelux.com

SCHWANK BV

Nijverheidsweg 5 4104 AN CULEMBORG T +31(0)345 513143 F +31(0)345 518464 E g.cooreman@schwank.be W www.schwank.be

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV A. Franklin 1B 1300 Waver T +32 (0)10 237223 F +32 (0)10 244910 E info@daikin.be W www.daikin.be

BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T +32 (0)3 2162890 F +32 (0)3 2388665 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

VENTILATIE

REMEHA NV TROX BELGIUM NV Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL T +32 (0)2 5220780 F +32 (0)2 5202178 E info@trox.be W www.trox.be

Rue Jean Verkruyts 60 4681 OUPEYE T +32 (0)4 3749820 F +32 (0)4 3749829 E info@ aldesbenelux.com W www.aldesbenelux.com

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE Autobaan 2 8210 LOPPEM T +32 (0)50 404848 F +32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

ZEHNDER GROUP BELGIUM

www.aldesbenelux.com

ALDES BENELUX BV BELGIAN BRANCH

Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

ZEHNDER GROUP BELGIUM Blarenberglaan 3c/001 2800 MECHELEN T +32 (0)15 280510 F +32 (0)15 280511 E info@zehnder.be W www.zehnder.be

Blarenberglaan 3c/001 2800 MECHELEN T +32 (0)15 280510 F +32 (0)15 280511 E info@zehnder.be W www.zehnder.be

REMEHA NV Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

ZONNEPANELEN

VERLICHTING STIEBEL ELTRON BVBA

AIR TRADE CENTRE

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

AEROPULMO BVBA

Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T +32 (0)3 6854900 F +32 (0)3 6801230 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

98 | INSTALLATIE & BOUW

OSRAM BENELUX BV

Postbus 115 2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL T +31(0)10 7501414 F +31(0)10 7501406 E ronald.moeskops@osram.nl W www.osram.nl

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA Gulkenrodestraat 7, Unit 10 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 8272196 F +32 (0)3 8255286 E sales@veko.be W www.veko.be

SOLAR SPIRIT BVBA

Meester van der Borghtstraat 58 2580 GRASHEIDE T +32(0)15 635221 F +32(0)15 761021 E info@solarspirit.be W www.solarspirit.be

REMEHA NV

Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

‘t Hofveld 6 1702 GROOT-BIJGAARDEN T +32 (0)2 4232228 F +32 (0)2 4232212 E info@stiebel-eltron.be W www.stiebel-eltron.be

WATERBEHANDELING

BWT BELGIUM NV Leuvensesteenweg 633 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7580310 F +32 (0)2 7580333 E info@bwt.be W www.bwt.be

ONTDEK

DE VLOERVERWARMING MET MINIMALE HOOGTE Ideaal zowel voor renovatie met zelfnivellerende chape

Uniforme verdeling van de warmte

Minimale hoogte (vanaf 25mm) dankzij de gebrevetteerde vorm van de raster

Voorgevormde noppen in PPR met hoge weerstand Buizen van 16mm

RÉF. : R979S

Leverbaar met kleefband, met clipsen of met isolatieplaat van 6mm

Giacomini Benelux n.v.

Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tel. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 info@giacomini.be • www.giacomini.be