Installatie & bouw 3 be 2014

INSTALLATIE & BOUW 3

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WW W. I N S TAL L AT I E ENB OUW.B E

NUMMER 3 2014 JUNI - JULI

BEO-veld hoofdkwartier

Thema Warmtepompen Panelgesprek Deel 2

SCAN WITH

LUCHTBEHANDELING & AIRCONDITIONING

Combineer frisse lucht & aangename temperatuur

De 39SQ AiroStar luchtbehandelingskast levert een constante en aangename luchtkwaliteit en in combinatie met de 30RBS AquaSnap luchtgekoelde koelmachine ontstaat er een comfortabele ruimtetemperatuur. Daarnaast is de 30RBS uitgevoerd met een condensorbatterij die volledig is vervaardigd van aluminium, wat resulteert in een algehele verbeterde prestatie, tezamen met topkwaliteit en betrouwbaarheid.

Tevens zijn de 39SQ en de 30RBS te integreren in het Aquasmart systeem, wat de gebruiker aanzienlijke energiebesparing oplevert en optimaal comfort.

www.carrier.be/producten

Minimalisme.

18

22

MICROTOOLS Design: Katharina GÜtz-Schäfer, Zumtobel

MICROTOOLS combineert een minimalistische vorm met een uitstekende lichtkwaliteit en een hoogwaardige uitvoering in zilverkleurig geanodiseerd aluminium.

Het modulaire LED-lichtsysteem voor een nagenoeg onzichtbare integratie in rekken of vitrines. zumtobel.com/microtools

Zumtobel. Het Licht.

V

E

N

T

I

L

A

T

I

E

• Wervelrooster geproduceerd in België • Perfect integreerbaar in een systeemplafon • Gepatenteerd ontwerp • Ideaal voor systemen met variabel debiet • Identiek model voor toevoer en afvoer • Makkelijke toegang tot de filter van het afvoermodel • NIEUW : aangepaste versie voor gipsplaten plafonds

Aldes Benelux B.V. - Rue Jean Verkruyts 60 B 4681 Hermalle-sous-Argenteau info@aldesbenelux.com

UITGAVE

Voorwoord

3 Het zwakke broertje van Europa

België en groene energie: het is en blijft een moeilijk huwelijk. Enerzijds pretendeert Jan en alleman er alles aan te doen om zijn producten, activiteiten, productieprocessen en levenswijze maximaal te ‘verduurzamen’, anderzijds blijkt de actie die we effectief ondernemen lang niet toereikend om te voldoen aan de maatschappelijke en Europese ambities. Dat we daarbij allen boter op het hoofd hebben, hoeft geen verder betoog, al lijken we ons daar momenteel niet al te veel zorgen om te maken.

Desalniettemin was het even slikken toen cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat aan het licht brachten dat België het in vergelijking met andere Europese landen écht niet goed doet. In 2012 bedroeg het aandeel hernieuwbare energie in de Europese Unie 14,1 procent. Met een schamele 6,8 procent komen we niet eens in de buurt van dit (relatief laag) gemiddelde.

Enkel Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg en Malta scoorden nog slechter. Een 23e plaats op 28: het is niet bepaald een rapport waar je onbezorgd mee kan thuiskomen.

Duitssprekende en Scandinavische lopen zoals steeds voorop, zeker op het vlak van hernieuwbare energie. Dé absolute koploper is Zweden met een aandeel van maar liefst 51 procent. Ook Letland (35,8 procent), Finland (34,3 procent), Oostenrijk (32,1 procent) en Denemarken (26 procent) doen het lang niet slecht. Duitsland liet met 12,4 procent een teleurstellende score optekenen, maar heeft zich op amper anderhalf jaar tijd enorm herpakt. In het eerste kwart van 2014 zou het aandeel groene energie al gestegen zijn tot 27 procent. Op een bepaald moment bereikte Duitsland zelfs een piekaandeel van 75 procent!

Het zijn cijfers waar wij kleine Belgjes voorlopig alleen maar van kunnen dromen. Het streefdoel dat de EU ons land heeft opgelegd in het kader van de 2020-deadine, is een aandeel van 13 procent. Time is ticking away, maar veel lijkt er helaas niet te gebeuren. Van een ommezwaai, impuls of groene revolutie is niet meteen sprake. En uiteraard spreekt het voor zich dat debacles als de Electrawinds-soap de zaken er niet echt op vooruithelpen.

Toch wordt er wel degelijk nagedacht over hoe het beter kan. Ideeën zijn er genoeg, zoals je bij het doorbladeren van dit magazine zal merken: warmtenetten, combilussen, collectivisering, WKK, geothermie, … Een slim netwerk dat centrale en decentrale opwekking van energie kan combineren om zo vraag en aanbod op elkaar af te stemmen: dat is de toekomst!

Het is echter maar de vraag hoe nabij die toekomst eigenlijk is. Tussen droom en daad ligt vaak een hindernissenparcours dat bezaaid is met ontoereikende budgetten, ongeïnteresseerde bouwheren en heuse procedureslagen. Wie nu met een vernieuwend project voor de dag komt, kan zijn steentje pas bijdragen als de Europese deadline al binnen handbereik ligt. Maar dat is nu eenmaal de realiteit. Als we niet langer het zwakke broertje van Europa willen zijn, moeten we niet meer nadenken, maar handelen.

Al zullen kwatongen beweren dat dit makkelijker gezegd dan gedaan is…

Veel leesplezier!

Tim Janssens

INSTALLATIE & BOUW | 5

PLAATSNAAM&| Projectnaam INSTALLATIE BOUW

3

Vaktijdschrift over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 2 • nummer 3 • 2014 Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Wildlaan 7, 3910 Neerpelt Postbus 85 ,3900 Overpelt T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIECOÖRDINATIE Tim Janssens /Rik Neven

REDACTIETEAM

Roxane Heeren, Tim Janssens, Kevin Moens, Jannes Zwaenepoel, Rik Neven (Redactiebureau Palindroom), Johan Debaere

8

BLADMANAGER

12

18

Koen Royackers E k.royackers@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

https://louwersmediagroep.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E verkoop@louwersmediagroep.be

26

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

28

ABONNNEMENTPRIJS

€ 54,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw.

Informatie over abonnementen: T +32 (0)11 605540

INHOUD

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

BEO-veld hoofdkwartier NAVO bij grootste van België

8

Kilometers leidingisolatie in nieuw NAVO-complex bij grootste van België

10

KWO-systeem voor hoofdstedelijk BIM-kantoor

12

Noodstroomvoorziening houdt BIM-kantoor draaiende

17

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, Facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

Talboom wint prestigieus ontwerp VUB.

18

Klimzaal Bleau wordt technisch hoogstandje

22

Poort van Beveren uitgerust met technologische beveiliging

24

Nieuw hotel in Roeselare krijgt performant HVAC-systeem

26

Porsche centrum Mechelen verwarmd met grondboringen

28

VORMGEVING/ART DIRECTION

Nieuw Porsche Center krijgt geautomatiseerd gebouwbeheersysteem

30

Donkergroen zonder zich blauw te betalen

33

Gezond leven in een betaalbare BEN-woning

34

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

T +32 (0)11 605540 E studio@louwersmediagroep.be

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

INSTALLATIE & BOUW

Inhoud

34

36

38 58

55

UITGAVE

3

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WWW. I N S TAL L AT I E E N BO UW. BE

NUMMER 3 2014 JUNI - JULI

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE

BEO-veld hoofdkwartier

Thema Warmtepompen Panelgesprek Deel 2

SCAN WITH

3 2014101 Installatie & Bouw BE 03.indd 1

Coverbeeld: VUB-project, Brussel

Incubator Wetenschapspark Genk krijgt stille koeling

36

Beproefde technologie voor Antwerp Express Port

38

Deel 2: Labels, subsidies en suggesties ter verbetering

40

Journaal

43

Uitgebreide toegangscontrole voor nieuw ziekenhuis

48

Sint-Andriesziekenhuis in Tielt maakt gebruik van BEO-veld

49

Thema Warmtepompen

50

Nieuw administratief centrum Zulte bulkt van groene technologie

55

Koelgroepen naast havenloods geplaatst met Big Foot Systeem

56

Veel aandacht voor brandveiligheid in UZ Leuven

58

Sortimo: meer dan een inrichting

60

De nieuwe referentie in warmtebeeldcamera’s

70

Wie Doet Wat

71

04-07-14 11:48

INSTALLATIE & BOUW | 7

HAREN | Nieuwe hoofdkwartier van de NAVO

BEO-VELD HOOFDKWARTIER NAVO BIJ GROOTSTE VAN BELGIĂ‹ Het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO in Haren krijgt naast kilometers isolatie ook een uitgebreid BEO-veld. De boorgatenergieopslag is een geothermisch systeem dat het massieve complex van de NAVO zonder problemen kan verwarmen en afkoelen. Het opslagsysteem maakt gebruik van de ondergrond om energie over een lange periode op te slaan. Bert Lemmens van de firma Terra Energy vertelt er ons meer over.

De aanleg van een BEO-veld.

8 | INSTALLATIE & BOUW

HAREN | Nieuwe hoofdkwartier van de NAVO

het gebouw op een duurzame manier te voorzien van verwarming en koeling. Een warmtepomp van 700 kW wordt gekoppeld aan een 136-tal boringen. De boringen gaan tot 125 meter diep.”

ZAL ER EEN GEOTHERMISCH SYSTEEM GEÏNSTALLEERD WORDEN? Bert Lemmens: “Momenteel is de installatie van het systeem lopende. We voeren volop werfbezoeken uit om de plaatsing van de geothermische boringen en de warmtepomp te controleren. De aannemer voert nu nog de laatste boringen uit.

De technische ruimte voor de warmtepomp is nog volop in opbouw.”

WAT VOOR SYSTEEM WORDT ER NU SPECIFIEK GEÏNSTALLEERD? Bert Lemmens: “Het BEO-veld voor de NAVO is een ondiep geothermisch systeem op relatief lage temperatuur. De energieoverdracht is gebaseerd op water en is dus onder te brengen in de tak hydrothermische energie. Het is een gesloten lussysteem met verticale warmtewisselaars. Omdat het BEO-veld zich focust op de seizoensopslag van de energie, is het een Boorgat Energie Opslagsysteem.“

HOE WERKT DIT SYSTEEM? Bert Lemmens: “Kort gezegd maakt het opslagsysteem gebruik van de ondergrond om energie over een lange periode – meestal een half jaar – op te slaan. De warmtepomp onttrekt in de winter warmte aan de buizen in de grond, waardoor de ondergrond zal afkoelen. Het systeem gebruikt deze koude om het gebouw in de zomer af te koelen. Dit is mogelijk door de kunstoflussen die in een verticaal boorgat verwerkt zitten. We pompen een water-glycolmengsel door deze lussen om zo de temperatuur te regelen.”

IS HET EEN ONGEBRUIKELIJKE INSTALLATIE? Bert Lemmens: “Het is vooral de grootte die dit project een speciaal karakter geeft. Zowel op het vlak van vermogen als qua aantal boringen kan dit BEOveld zich bij de grootste van België rekenen.” ❚

Het gebouw wordt verwarmd en gekoeld door een BEO-veld.

TECHNISCHE FICHE

WAT IS ER CONCREET GEBEURD? Bert Lemmens: “Op vraag van het ontwerpteam hebben we in eerste instantie de haalbaarheid van een geothermische warmtepomp onderzocht.

Door een TRT-test, die de thermische karakteristieken van de ondergrond opmeet, uit te voeren en daarna een proefboring te doen, kennen we perfect de geologische eigenschappen van de bodem. De resultaten van deze ontwerpstudie goten we in een

Bouwheer: Architect:

WAT ZIJN DE RESULTATEN?

NAVO (Evere) SOM Architects (Londen)

+ Assar (Brussel) Studiebureau: SOM Architects (stabiliteit; Londen)

+ VK Engineering (stabiliteit

+ technieken; Anderlecht)

Bert Lemmens: “Uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt dat de BEO-technologie de beste optie is om

Geothermische installatie:

Diagram van de verschillende mogelijke installaties.

lastenboek. De aannemer bouwt het systeem aan de hand van deze plannen.”

Terra Energy (Geel)

INSTALLATIE & BOUW | 9

HAREN | Nieuwe hoofdkwartier van de NAVO

Tekst: Jannes Zwaenepoel

KILOMETERS LEIDINGISOLATIE IN NIEUW NAVO-COMPLEX De NAVO bouwt een nieuw hoofdkwartier in Evere. Het nieuwe gebouw ligt pal tegenover het oude. Meer dan vijfhonderd firma’s werken sinds oktober 2010 aan het complex. Om de reusachtige gebouwen energiezuiniger te maken, werden honderd kilometer leidingen en duizenden vierkante meters aan kanaaloppervlakte geïsoleerd.

Bij de constructie van een groot project zijn er altijd meer problemen dan bij een kleiner initiatief. Maar wanneer het over de constructie van een militair hoofdkwartier gaat, komen er al gauw nog enkelen bij. Om deze onder controle te houden, zijn er in het 250.000 m² grote complex stevige maatregelen genomen. Ook op het vlak van energiezuinigheid ligt de lat hoog.

STEVIG INGEDUFFELD Om de energieverliezen terug te dringen, isoleerde de firma A.R.M. bijvoorbeeld een reusachtig aantal leidingen. Zaakvoerder Jo Ardeel schetst de situatie: “A.R.M. installeert de isolatie van de leidingen en kanalen in het gebouw. Daarvoor moeten we op de meest onbekende plaatsen van het gebouw komen. Een efficiënt isolatiesysteem zorgt voor een daling in de exploitatiekosten van de installaties, maar ook in het totale energieverbruik,” legt dhr. Ardeel uit.

Het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO ligt vlak tegenover het oude.

10 | INSTALLATIE & BOUW

“Onder het gebouw is er een grote tunnel, zeker een kilometer lang,” vertelt Jo Ardeel. “Daar zitten voor honderden meters buizen in. Sommige van deze buizen hebben een doorsnede van een halve meter en regelen de koeling en verwarming.

Wij moeten al deze leidingen isoleren. Gelukkig beschikken we over voldoende gekwalificeerde medewerkers en gespecialiseerde producten.”

Dankzij de doorgedreven isolatie is het mogelijk om de kosten van de energiefactuur te drukken.

KILOMETERS EN KILOMETERS Het bedrijf uit Kapellen gebruikt rotswol en een synthetisch rubber om buizen en kanalen te isoleren. “Het zijn kwalitatieve materialen die overal hun werk kunnen doen. We gebruiken rotswol van Rockwool en Armaflex van Armacell, materialen die bij dit veeleisend project hun waarde tonen.”

HAREN | Nieuwe hoofdkwartier van de NAVO

Het hele hoofdkwartier is zo’n 250.000 m² groot.

In het project zit ongeveer 100.000 m² aan kanalen en verschillende kilometers leidingen. Hoewel het niet eenvoudig is om te voldoen aan alle veiligheidsregels, zijn we tevreden dat we aan zo’n belangrijk project kunnen meewerken,” besluit dhr. Ardeel. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: Architect:

NAVO (Evere) SOM Architects (Londen)

+ Assar (Brussel) Studiebureau: SOM Architects (stabiliteit;

Londen) + VK Engineering

(stabiliteit + technieken; Anderlecht) Constructie: BAM Alliance (België/Nederland) Isolatie: A.R.M. (Kapellen)

ARM staat in voor industriële isolatieprojecten van A tot Z. Thermische, akoestische of brandisolatie, elk project voldoet aan de strengste kwaliteits- en veiligheidsnormen.

Bedrijven hechten veel belang aan energiebesparing.

Naast grondstoffen vertegenwoordigt energie de grootste verliespost van de meeste productieprocessen.

Isolatie blijft een waardevolle investering, en een enorme aanwinst voor uw energiebeheer.

Een efficiënt isolatiesysteem levert een belangrijke bijdrage voor de marges van uw installatie, en helpt bovendien de uitstoot van CO2 drastisch te verminderen.

Uw investering in minder dan twaalf maanden terugverdienen? En daarbovenop nog lagere exploitatiekosten op de lange termijn? Contacteer ons, wij helpen u graag verder!

Vierhoevenstraat 88 - 2950 Kapellen - T: +32 3 605 50 20 - F: +32 3 605 33 04 - E: info@arm.be 14870329_arm.indd 1

INSTALLATIE & BOUW | 11 03-07-14 10:01

BRUSSEL | BIM-kantoor

Tekst: Jannes Zwaenepoel

KWO-SYSTEEM VOOR HOOFDSTEDELIJK

BIM-KANTOOR Het nieuwe kantoor van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) beschikt over een uitgebreid koude-warmteopslagsysteem. Met een gecombineerd vermogen van meer dan 600 MWh per jaar zorgt het systeem voor verwarming en koeling van het 16.000m² grote passiefgebouw. ›

Het imposante nieuwe BIM-complex in aanbouw. (Foto: Leon Van Woerkom)

12 | INSTALLATIE & BOUW

BRUSSEL | BIM-kantoor

INSTALLATIE & BOUW | 13

POWER SOLUTIONS Energie op maat

ENERGIEOPLOSSINGEN DOOR PROACTIEVE ENGINEERING REACTIVITEIT, CREATIVITEIT, MODULARITEIT…

Energy Solutions Provider

www.sdmo.be Tel. +32(0)3 646 04 15 - Fax +32 (0)3 646 06 25 - SDMO nv/sa Wijnegembaan 2 - 2900 Schoten - Belgie 7164-PressePowerSolutions.INGENIERIE.197x130(Nl).indd 1

SMET – G.W.T. N.V. Totaaloplossingen bodemenergie

Design Build Maintain geothermische systemen Garantie op geleverde vermogens en COP’s Uitvoering in één hand (geen contracting) Eén aanspreekpunt, duidelijke verantwoordelijkheid Een 24/24 uur service verzekert het onderhoud Tal van succesvolle referenties en tevreden klanten

15/05/2014 16:07

BRUSSEL | BIM-kantoor

Naast een mechanisch ventilatiesysteem met warmterecuperatie werd er ook een KWO-systeem geïnstalleerd. Hiervoor riep het BIM de hulp in van Smet-G.W.T. “Het bodemenergiesysteem levert 262 MWh koeling en 350 MWh verwarming per jaar,” weet Directeur Divisie Drilltech Ludo Zeuwts van Smet-G.W.T. “De installatie kan ook gelijktijdig koeling en verwarming leveren.”

DIEP GEGRAVEN Het KWO-systeem bestaat uit vier bronparen die tot 87 meter diep liggen. De putuitrusting zoals onderwaterpompen, injectiekleppen, bronkoppen, niveausensors en betonnen toezichtkamers werden samen met het verbindend leidingnetwerk en de elektrische bekabeling geïnstalleerd. “De technische ruimte is het centrale knooppunt van de technieken,” legt Zeuwts uit. “De warmtewisselaars met bijhorende regelapparatuur, de warmtepomp met circulatiepompen, buffervaten en regelapparatuur werken samen met de elektrische kasten.”

Deze kasten hebben een regelmodule die voor de automatische aansturing van het systeem zorgt.

“In de zomer pompen we koud grondwater op,” verklaart Zeuwts. “Een warmtewisselaar geeft deze koude af aan het gebouw. Ondertussen slaan we het opgewarmde water op in aparte putten in de

bodem. Tijdens de winter worden deze benut via dezelfde warmtewisselaar en een warmtepomp.”

GARANTIE Smet-G.W.T. geeft een prestatiegarantie op het systeem. “Dit houdt in dat we de energielevering en COP’s waarborgen,” weet Zeuwts. “We registreren het elektriciteitsverbruik van de installatie en houden het geleverde vermogen in het achterhoofd, waarna we de werkelijke COP’s berekenen.”

Als het systeem niet naar behoren werkt, kan een boeteclausule in het contract in werking treden.

Een uitgebreid monitoringsysteem signaliseert potentiële problemen. “Zelfs de waterpeilen, opgepompte debieten, de energielevering in koel- en verwarmingsmodus en het verbruik van de onderdelen meten we. Als er een probleem is, zijn we er snel bij.” ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer:

Architect: KWO-systeem:

Brussels Instituut voor Milieu beheer (Brussel) Cepezed (Delft) Smet-G.W.T. (Dessel)

INSTALLATIE & BOUW | 15

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Installatie & Bouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Scan de pagina

UITGAVE UITGAVE

33

Interactieve Print

bekijk de layar!

INSTALLATIE & BOUW VAK VAKTIJD T OVE TIJDSCH SCHRIF RIFT OVERR INS INSTAL TALLAT LATIETE IETECHN CHNIEK IEK,, HVA SANITAI HVAC, ITAIR C, SAN EN ELE ELEKTR R EN KTRICIT ICITEIT EIT

WW W.IN STA LL ATIE WWW .INS TALL ATIEENB OUW .BE ENB OUW .BE

Stap voor stap

NUMMER MER 33 2014 JUNI NUM 2014 JUNI - - JULI JULI

Hoe werkt het:

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

WWW. INSTA LLATIE WWW.INSTA LLATIEENBOU W.BE ENBO UW.BE

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

VAKTI JDSCH RIFT OVER INSTA LLATIE TECHN VAKTI JDSCH RIFT IEK, HVAC, OVER INSTA LLATIE TECHN IEK, HVAC SANITAIR EN ELEKT RICITE IT , SANITAIR EN ELEKT RICITE IT

Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Android Market.

BEO-veld hoofdk

wart

ier BEO-veld hoofdkwartie emra Warmtepompe Thema WarmteTh pompen n Pa ne lgel sp Panelge spre k Dee 2: rek Deel 2

SCAN WITH SCAN WITH

33 2014101 Installatie & Bouw 2014101 Installati 03.indd 1 e & Bouw BE BE 03.indd 1

03-07-14 16:11 04-07-14 11:48

BRUSSEL | BIM-kantoor

NOODSTROOMVOORZIENING HOUDT BIM-KANTOOR DRAAIENDE Het nieuwe kantoor van het Brussels Instituut voor Milieubeheer op de site van Tour & Taxis is een passiefgebouw van 16.000 m². Het gebouw is het grootste passiefkantoor in België en het tweede grootste in Europa. Om ervoor te zorgen dat het technisch vooruitstrevende complex ten allen tijde kan blijven functioneren, werd het uitgerust met een ingenieuze noodstroomvoorziening.

De voorbeeldfunctie van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) vereiste de bouw van een nieuw hoofdkantoor. Het bestaande kantoor in Woluwe laat qua locatie en energie-efficiëntie heel wat te wensen over. Kortom: hoog tijd voor een verhuis.

Op de terreinen van Tour & Taxis komt een pikzwart gebouw, ontworpen door het Nederlandse bureau Cepezed. De architecten kregen de opdracht om een hoogwaardig ecologisch concept uit te denken, dat al beloond werd met een BREEAM Excellent-certificaat.

De doelstelling om het gebouw passief te maken zorgt ervoor dat er tal van innovatieve technieken geïnstalleerd werden. Zo is er een mechanisch ventilatiesysteem dat warmte kan recupereren uit de afgevoerde lucht. Samen met het massaprincipe van betonkernactivering en koude-warmteopslag in de bodem zorgen de technieken ervoor dat de organisatie heel wat kan besparen op de energiekosten.

STROOM DOET LEVEN Al deze installaties hebben natuurlijk stroom nodig. Enkel de zon gaat voor niets op. Maar het Brussels Gewest wordt geregeld geplaagd door stroomonderbrekingen. Een noodgroep biedt in dat geval een oplossing. Het BIM koos voor een grote noodstroomvoorziening, geïnstalleerd door SDMO. “De aannemer heeft een nis in de bocht van de parkingsinrit gemaakt waar wij onze noodgroep in konden installeren,” vertelt Bert Vanneuville van SDMO. “Verse lucht kan via de zijkant van de installatie - langs de inrit - binnenstromen, terwijl de warme lucht en uitlaatgassen via een rooster bovenaan worden uitgestoten.”

controle en de RWA-installatie kan de noodgroep ook het grootste gedeelte van de kantoren draaiende houden.

VOORVERWARMING Omdat de noodgroep meteen in actie moet springen wanneer de stroom uitvalt, is het nodig om de installatie voor te verwarmen. Dit gebeurt via een externe voeding. Een temperatuur van 45° Celsius is nodig om het volledige vermogen onmiddellijk na het opstarten te kunnen leveren. “Hoewel het in België redelijk zeldzaam is dat de stroom uitvalt, is het in bepaalde gebouwen toch verplicht om een noodgroep te installeren,” legt Vanneuville uit. “Omdat het BIM-kantoor een ondergrondse parking heeft, werd er geopteerd voor een extra beveiliging in de vorm van een aggregaat.” De auxiliaire voeding zorgt er eveneens voor dat de startbatterij in goede conditie blijft.

De noodgroep heeft een ingebouwd logboek waarin verschillende gebeurtenissen geregistreerd worden. “Wanneer er een probleem is, kunnen we de oorzaak via het logboek achterhalen,” vertelt Vanneuville. Dit kan honderden gebeurtenissen bevatten, die allen worden weergegeven in de vorm van individuele berichten. Door een directe verbinding met het GBS is de goede werking van de groep gegarandeerd.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer:

Brussels Instituut voor Milieubeheer (Brussel) Architect: Cepezed (Delft) Noodstroomvoorziening: SDMO (Brest) Installatie elektriciteit: VMA

Het noodstroomaggregaat heeft een vermogen van 375kVa en staat permanent op standby. Wanneer de conventionele stroom uitvalt, neemt het aggregaat de stroomvoorziening over. Naast de noodverlichting, liften, toegangsDe noodstroomgroep wordt met de kraan in de nis gezet.

De uitlaatgassen worden langs boven afgevoerd.

INSTALLATIE & BOUW | 17

SUCCESVOL BIM-PROJECT DANKZIJ STABICAD FOR REVIT SCAN WITH

TALBOOM WINT PRESTIGIEUS ONTWERP VUB

18 | INSTALLATIE & BOUW

BRUSSEL | VUB

Talboom Group en Conix Architects winnen de prestigieuze ontwerpwedstrijd van de Vrije Universiteit Brussel. Het startschot om aan de slag te gaan met BIM.

In samenwerking met Conix Architects werkte Talboom Group vorig jaar een innoverend idee uit voor de realisatie van maar liefst 650 studentenkamers en nieuwe aula’s. Hiermee wonnen ze de prestigieuze wedstrijd van de Vrije Universiteit Brussel. Voor Talboom Group, gekend als vooraanstaand studiebureau, was dit bovendien het startschot om aan de slag te gaan met BIM. Een kernteam van vier jonge en enthousiaste tekenaars werd ingezet om de eerste stappen te zetten met Revit. Gezien de jarenlange positieve ervaring met Stabicad was men bij Talboom Group niet terughoudend om deze uitdaging en investering aan te gaan. Deze ontwerpsoftware voor installatietechnieken biedt namelijk oplossingen voor zowel Revit als AutoCAD. De engineers-tekenaars gingen aan de slag en het eerste BIM-project werd een feit.

DUURZAAM EN DOORDACHT Jan Filip Talboom, CEO Talboom Group: “Waarom we deze wedstrijd gewonnen hebben, is onder meer omdat we een zeer goed doordacht concept hebben. We weten zeer goed hoe we met de studentenkamers om moeten gaan qua architecturaal en technisch verhaal. Zo hebben we er voor gezorgd dat de nieuwbouw perfect integreert met de bestaande gebouwen. De installatiekosten, het energieverbruik en de gebruiksvriendelijkheid zijn de drie andere belangrijke succesfactoren in dit project.”

Jan Filip Talboom: “Zoals het een BIM-project betaamt, hebben we bij de uitwerking van de technieken bovendien ook rekening gehouden met het onderhoud.”

Voorlopen en innoveren dragen ze bij Studiebureau Talboom hoog in het vaandel. Hun keuze voor de ontwerpsoftware Stabicad zien ze vandaag bevestigd, nu BIM en Revit hun intrede doen in de bouw- en installatiewereld. Dankzij de multiplatform strategie en Exchange functionaliteit kan de tekenafdeling geleidelijk aan mee evolueren met de tendensen in de sector.

Talboom Group is gespecialiseerd in duurzame technieken. Door alternatieve energiemethoden te hanteren, zoals warmtepompen en zonweringen, blijft het kostenplaatje van energieverbruik binnen de perken. Jan Filip Talboom licht toe: “Om een voorbeeld te geven. Voor de verluchting van de aula’s is gekozen voor energievriendelijke luchtgroepen – uitgerust met SFP2 fans – om een optimale luchtkwaliteit te garanderen. Voor het koelen en verwarmen van deze auditoria maken we dan weer gebruik van een warmtepompsysteem met energierecuperatie.

Zo verplaatsen we de warmte of koude van het ene naar het andere lokaal.

Warmte die binnenkomt, gebruiken we om andere delen te verwarmen. En omgekeerd; koude die binnenkomt wenden we aan om in andere lokalen te koelen.”

Jan Filip Talboom: “Zoals het een BIM-project betaamt, hebben we bij de uitwerking van de technieken bovendien ook rekening gehouden met het onderhoud. We zijn hier bij Talboom believers van DBMO (Design-Build-Maintenance-Operate). Dit maakt immers ‘slimmere’ projecten mogelijk, waarbij van in het begin de onderhoudsfactor mee in rekening wordt gebracht. Dit heeft als gunstig gevolg dat de kosten van een totaalproject beter geraamd kunnen worden. ›

SCAN WITH

INSTALLATIE & BOUW | 19

Designed by Stabicad Een goede installatie start bij een ontwerpproces met de juiste tools. Onze software bewijst zich in de praktijk. Zo ook hier: principeschema, 3D-design, berekening, werktekening en materiaalrapportage. Stabicad helpt u op het platform van uw keuze: Revit en CAD. In combinatie met de grafische artikel足 informatie van MEPcontent staat Stabicad aan de basis van veel aansprekende projecten. Uw projecten.

Ontdek het op www.stabiplan.be/designed

Leading in MEP design

Gold Partner

PLAATSNAAM | Projectnaam

Jan Filip Talboom: “Dankzij de multiplatform oplossing van Stabiplan en hun kwaliteitsvolle opgebouwde families en bibliotheken kunnen we geleidelijk aan in het Revit-verhaal stappen, zonder rendementsverlies.”

Momenteel kunnen de prijzen van aannemers enorm fluctueren en krijgt men vaak te maken met onverwachte kosten. Dankzij het DBMO-model kunnen we dit eindelijk counteren. We zijn ook als winnaar uit de bus gekomen in de wedstrijd door rekening te houden met deze maintenance-factor.”

NEUS RICHTING BIM In de bouwkundige wereld blaast de wind steeds meer richting BIM. Vooral in de Scandinavische landen en in Nederland boomt hierdoor de verkoop van Revit. Hoewel BIM en Revit niet noodzakelijk samengaan, kiezen veel bedrijven in de bouwsector voor deze oplossing. Om tijd en geld zo goed mogelijk te besteden heeft Studiebureau Talboom in het VUB-project gekozen voor een stapsgewijze invoering.

“Ook wij hebben onze neus richting BIM gezet,” zegt Jan Filip Talboom. “De voordelen die Building Information Modeling biedt, wegen zeker op tegen de kostprijs van de noodzakelijke investeringen. Ik denk hierbij aan een beter beheer en een betere controle van meetstaten en aanbestedingen. Of aan minder problemen op de werf door tijdige clashdetectie. Het legt meer verantwoordelijkheid bij de ingenieur en architect. Maar zo worden problemen ‘achteraf’ wel slim gecounterd. Voor ons als ingenieursbureau is 3D-functionaliteit trouwens al langer een troef. Het zorgt voor duidelijke communicatie, eenvoudige clashdetectie voor de technieken en uiteindelijk voor kwalitatief betere dossiers. Om op die clashdetectie verder te gaan; in de uitvoering van onze pharma-projecten werken naast de aannemer veel onderaannemers.

Voor ons is het dus essentieel om een ontwerpsoftware in huis te hebben, waar clashes eenvoudig en snel worden gedetecteerd. Dat is één van de doorslaggevende redenen geweest om jaren geleden voor Stabicad te kiezen. Je kan er bovendien ook snel mee ontwerpen en aanpassingen doorvoeren. Wat voor ons erg belangrijk is, gezien vaak de buitenstructuur van de bouw nog niet vast staat. Ik stel vast dat Stabicad in die zin een uitzondering vormt in de niche van de ontwerpprogramma’s. Stabicad leverde ons een onmiddellijke rendementsverhoging op. Ik kan zelfs meer zeggen; mede dankzij Stabicad hebben we de concurrentie in de pharma goed doorstaan.

Stabiplan heeft een ontwikkelteam dat dagelijks nieuwe functionaliteit aanlevert voor Stabicad. In samenspraak met klant en fabrikant wordt ingespeeld op vragen uit de sector. Ook met de komst van Revit komt Stabiplan innovatief

voor de dag met de Exchange functionaliteit. Deze functie maakt uitwisselen van informatie mogelijk tussen Revit en AutoCAD. Jan Filip Talboom: “Wij kunnen het goed vinden met Stabiplan. We werken graag samen met bedrijven die even innoverend zijn als ons en we hebben duidelijk de juiste partner gekozen. Dankzij hun multiplatform oplossing en kwaliteitsvolle opgebouwde families en bibliotheken kunnen wij geleidelijk aan in het Revit-verhaal stappen, zonder rendementsverlies.” Studiebureau Talboom is duidelijk klaar voor een volgend BIM-project! ❚

TALBOOM GROUP Studiebureau Talboom is een vooraanstaand familiebedrijf gevestigd in Puurs en bijna 70 jaar actief in alle aspecten van de bebouwde omgeving en haar technische uitrusting. Het is Jan Talboom Senior, die in 1946 start als onafhankelijke landmeter. Zijn zoon Jan Louis stapt in 1974 officieel mee in de zaak. Als Ingenieur-Architect maakt hij infrastructuur en industriële architectuur tot de corebusiness. In 2003 richt Jan Louis een farmaceutische en ecologische tak op. Vooral op het gebied van pharmaceutical engineering weet Talboom al snel naam te maken en een vooraanstaande positie in te nemen.

Eerst in Puerto Rico, maar later ook dichter bij huis bij GSK in Waver en Pfizer in Puurs. Ondertussen heeft recentelijk Jan Filip Talboom (zoon van Jan Louis) de leiding overgenomen. Hij werkt aan de modernisering en uitbouw van de onderneming. Bij studiebureau Talboom werken een 120-tal medewerkers. Zij bieden oplossingen op maat aan en dragen zorg voor elke klantenrelatie. Talboom Group focust op kennis en innovatie en kiest resoluut voor de toekomst.

Jan Filip Talboom

SCAN WITH

INSTALLATIE & BOUW | 21

GENT | Klimzaal Bleau

Tekst: Tim Janssens

KLIMZAAL BLEAU WORDT TECHNISCH HOOGSTANDJE Klimmen is de laatste jaren steeds populairder geworden. Een nieuwe klimzaal in België komt dan ook net op tijd. De nieuwe locatie zal de grootste klimzaal van Europa zijn en zit propvol hypermoderne technieken. Zaaluitbaters Bleau financieren de nieuwbouw in Gent. Studiebureau AA&O verzorgt samen met Systemair en Altemp de technieken. Architectenbureau De Bouwerij staat in voor het ontwerp.

De nieuwe klimzaal is 1880m² groot en biedt plaats aan verschillende ruimtes. De eigenlijke klimzaal – met drie klimtorens van respectievelijk 6, 13 en 17 meter – is ongetwijfeld de belangrijkste ruimte. Een bar, berging, vergader- en Polyvalente zaal op het gelijkvloers vullen dit gedeelte van het gebouw verder aan. Naast deze ruimtes zijn er ook kinelokalen, kleed- en trainingsruimtes. Klimmers kunnen met andere woorden genieten van een modern gebouw met uitdagende klimroutes. Klimzaal Bleau voorziet verschillende mogelijkheden om te klimmen – voor beginners tot echte berggeiten.

VERSCHILLENDE SYSTEMEN Een modern sportcomplex heeft moderne technieken nodig. Een klimzaal is in dit opzicht geen uitzondering, integendeel: de klauteraars gebruiken zoveel magnesiumpoeder – voor extra grip op de gladde rotsen – dat de luchtgroepen uitgerust moeten worden met een elektrostatische filter met waterspoeling.

“De technieken in het gebouw zijn opgesplitst in drie delen,” legt Etienne Willems, bedrijfsleider van studiebureau AA&O uit. “Een VRV-driepijpswarmtepompinstallatie van Hitachi verzorgt de verwarming en koeling in de klimzalen. In de bar en de sanitaire gedeeltes van het gebouw nemen radiatoren deze taak op zich, in samenwerking met een condenserende gasketel van Ygnis Varino.”

VERSE LUCHT Doorheen het gebouw zorgen verschillende systemen voor de aanvoer van verse lucht. Systemair ontwerpt de luchtgroepen voor het project. “De centrale luchtgroep is onze modulerende Danvent DV 25,” vertelt Account Manager Dirk Merken van Systemair.

“Deze heeft een debiet van 5000 m³/uur. Samen met de Topvex en de nieuwe SAVE VSR-units recupereren ze de warmte van de afgezogen lucht. Ze De technieken in het gebouw zijn opgesplitst in drie delen.

Een VRV-driepijpswarmtepompinstallatie van Hitachi verzorgt de verwarming en koeling in de klimzalen. In de bar en de sanitaire gedeeltes van het gebouw nemen radiatoren deze taak op zich, in samenwerking met een condenserende gasketel van Ygnis Varino.

22 | INSTALLATIE & BOUW

Het hart van de ventilatie is de luchtgroep DANVENT DV, met gecoat warmtewiel voor warmteterugwinning, frequentiegestuurde ventilatoren, zakkenfilters, naverwarming en volledige regeling..

geven deze af aan de binnenstromende verse lucht.”

Verschillende warmtewielen maken dit mogelijk. Ze zorgen er tegelijkertijd voor dat het aanwezige vocht in de lucht gerecupereerd wordt, waardoor de lucht in de winter niet uitgedroogd geraakt. Door deze combinatie van verschillende luchtgroepen kan het systeem het hele gebouw voorzien van een aangenaam binnenklimaat. “Onze technieken zijn altijd een oplossing op maat,” legt Merken uit. “We passen onze installaties aan aan de wensen van de klant.

Overleg is dan ook, samen met de veiligheid, van het grootste belang.” De monteurs houden die tijdens het installeren grondig in de gaten.

DUIZELINGWEKKENDE TECHNIEK De luchtgroepen worden op grote hoogte geïnstalleerd. “De grote zaal is maar liefst twintig meter

hoog,” weet zaakvoerder Tom Walraet van Altemp.

Het bedrijf installeert de verschillende technieken.

“Werken in zo’n omgeving is een hele uitdaging.

De installatie van de verwarming, ventilatie, airco, brandbeveiliging en sanitair was dan ook niet altijd even eenvoudig.”

“Studiebureau AA&O stelde verschillende eisen aan de installaties. Naast de traditionele verwarming en koeling met maar liefst drie warmtepompen moeten we ook drie luchtgroepen, brandleidingen en een volledige DDC-regeling installeren,” vertelt Walraet.

Een toename van technieken betekent meestal een toename van het geproduceerde lawaai. Door enkele slimme aanpassingen aan onder andere de luchtgroepen wordt dit echter tot een minimum beperkt.

“Al onze geïnstalleerde technieken gebruiken Electronically Commutated-motoren,” legt Merken uit.

Verwarming en koeling, ventilatie, verlichting, …: alle technieken zijn aangepast aan de specifieke manier waarop de Klimzaal zal worden gebruikt.

“Deze borstelloze motoren zijn individueel instelbaar en lopen daardoor altijd op hun ideaal werkpunt.

Daarnaast kunnen er interne of externe geluidsdempers aangebracht worden.”

KLIMPLEZIER VERZEKERD Bouldering, ofwel klimmen op lage rotsblokken, vormt de hoofdactiviteit in de nieuwe klimzaal. De zaal is zelfs gebaseerd op de wereldberoemde rotsen van Fontainebleau, ten zuiden van Parijs. De binnenklimhal kent echter geen inval van natuurlijk zonlicht, waardoor verlichten een noodzaak wordt.

“Een Centraal Algemeen Laagspanningsbord voedt de verschillende subborden,” legt Etienne Willems van studiebureau AA&O uit. “Elk subbord is selectief opgebouwd ten opzichte van de andere subborden.

Een immoticasysteem stuurt de ledverlichting zone per zone aan.” De gebruiker kan dus genieten van een uitgebreide of net zeer beperkte verlichting, wat de uitdaging van het klimmen vergroot. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Architect: Studiebureau: Luchtgroepen: Installatie technieken:

Klimzaal Bleau (Gent) De Bouwerij (Ternat) AA&O (Affligem) Systemair (Heverlee) Altemp (Mariakerke)

INSTALLATIE & BOUW | 23

BEVEREN | Poort van Beveren

Tekst: Jannes Zwaenepoel

POORT VAN BEVEREN UITGERUST MET TECHNOLOGISCHE BEVEILIGING De Belgische gevangenissen zitten overvol. Maar liefst 11.769 gedetineerden verblijven in cellen waarvan de totale officiële capaciteit op 9.592 ligt. Enkel de Poort van Beveren, een pasgebouwde supergevangenis in Oost-Vlaanderen, heeft nog plaats vrij. Tenminste tot aan de zomervakantie.

Dan zou de gevangenis stapsgewijs volgelopen moeten zijn.

Het moderne gebouw zit tjokvol elektronische systemen.

Het project kadert in de beslissing om drie nieuwe penitentiaire instellingen in België neer te poten. Deze zouden de overvloed aan gedetineerden moeten opvangen. Marche-en-Famenne, Leuze-en-Hainaut en Beveren krijgen elk een instelling op hun grondgebied. De gevangenis van Beveren is 29.000m² groot en heeft een capaciteit van driehonderd plaatsen. De Belgische gevangenissen kunnen gemiddeld 275 gedetineerden opvangen.

Door de strenge eisen op het vlak van veiligheid en betrouwbaarheid is het gebouw gevuld met hoogtechnologische snufjes. De elektrische technieken zijn voor 75% door firma Legrand geleverd. “Hoewel we niets te maken hebben met het installeren van de beveiligingssystemen, zijn er toch constant vier à vijf mensen van ons bezig geweest aan het project,” vertelt Rony De Pauw, key account manager bij Legrand. Het team heeft een jaar gewerkt om de systemen zorgvuldig in te stellen.

De gevangenis van Beveren moet het nijpende plaatsgebrek gedeeltelijk opvangen.

Er kunnen driehonderd gedetineerden wonen.

24 | INSTALLATIE & BOUW

Het complex heeft een uitgebreid elektrisch systeem. Legrand leverde het merendeel van de technieken.

GEEN EXTRA BEVEILIGING Legrand leverde onder andere Mosaic-schakelaars, kabelmanagementsystemen, LCS²-dataracks met RJ-aansluitingen voor de informaticastructuur, laagspannings- en hoogvermogensborden. Deze “moederborden van het gebouw” hebben een spanning van 4000-4500 ampère.

BEVEREN | Poort van Beveren

Hoewel de constructie van de gevangenis voltooid is, zitten er nog niet erg veel gedetineerden in het gebouw. De gevangenisdirectie wil de gevangenis stapsgewijs openen. Zo kan directie en personeel wennen aan de verschillende procedures en systemen. Tegen de zomervakantie zou de maximale capaciteit bereikt moeten zijn. Ondertussen blikt Legrand samen met Cegelec, die de technieken installeerde, tevreden terug. “Het project is voor ons perfect verlopen,” vertelt De Pauw. “Het was een grootschalige onderneming, maar door de strakke timing konden we het project succesvol afsluiten.” ❚

De rookmelders werden samen met de verlichting en de alarmsystemen in het plafond verwerkt.

“De werking van het elektrische systeem is eigenlijk dezelfde als die in een ziekenhuis of een kantoorgebouw,” legt De Pauw uit. “We hebben geen extra beveiliging voorzien, ondanks de uitzonderlijke locatie waarin de werken uitgevoerd werden.”

TEVREDEN OVER SAMENWERKING Volgens De Pauw was de samenwerking met Legrand een logische keuze voor de overheid: “We zijn een internationale firma die een totaalpakket kan leveren. Bovendien zijn we in staat om onze producten uit te breiden en te vernieuwen.”

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: Architect:

Regie der Gebouwen (Brussel) Stéphane Beel Architecten (Gent),

M. & J.M. Jaspers - J.Eyers en Partners (Leuven),

Archivolt Architecten (Amsterdam),

landschapsarchitect Pauwels

Ontwerpbureau (Leuven) Elektrische technieken: Legrand (Diegem), Cegelec (Woluwe) Studiebureaus: VK Engineering (Brussel),

Halmos Adviseurs (Den Haag) Algemeen aannemer: Interbuild (Wilrijk), Galère (Luik)

the

global specialist

in electrical and digital

building infrastructures

INSTALLATIE & BOUW | 25

De moderne installatie werd door Develtere snel en zorgvuldig in elkaar gestoken.

NIEUW HOTEL IN ROESELARE KRIJGT PERFORMANT HVAC-SYSTEEM Tekst: Jannes Zwaenepoel

Hotel Mercure heeft naast zachte bedden en grote vergaderruimtes ook een uitgebreid HVAC-systeem. De geïnstalleerde klimaat-, verluchtings- en sanitaire systemen bieden samen een ongekend comfort voor de honderden toekomstige gasten.

HVAC-bedrijf Develtere NV uit Roeselare installeerde de nodige klimaat- en sanitaire systemen voor dit hotelcomplex.

Het Accent Business Park, vlakbij de afrit van de E403 in Roeselare, wordt uitgebreid met een hotel. Keten Mercure opent er een viersterrenverblijf met 88 kamers. Het hotel bevindt zich op een 4200 m² grote site, samen met tal van kantoren en commerciële ruimtes.

Het gerenommeerde hotel heeft bijkomende faciliteiten zoals een restaurant, een vergaderruimte voor driehonderd personen, een auditorium, een bar en een fitnessruimte. Het bedrijvenpark kan dus rekenen op goed uitgeruste overnachtingsfaciliteiten voor bezoekende zakenpartners.

GEZOND BINNENKLIMAAT Dat zakenmensen vaak perfectionisten en dus veeleisende mensen zijn, is algemeen geweten. Daarom liet Mercure verschillende topsystemen voor klimaatbeheer installeren.

“Wij installeerden naast de airconditioning en ventilatiesystemen ook de sanitaire installatie voor Mercure,” vertelt Marc Claeren, gedelegeerd bestuurder van Develtere. “Om het klimaat te regelen in de kamers kozen

26 | INSTALLATIE & BOUW

we voor het nieuwste Daikin VRV IV-systeem, dat met zijn zuinige warmtepompen zorgt voor een gering elektrisch verbruik.”

Deze airconditioning van Daikin is individueel instelbaar voor elke klimaatzone in het gebouw, waardoor de unit zeer geschikt is voor dergelijke ruimtes.

Het flexibele systeem kan tot 64 binnenunits aansluiten op één buitenunit.

Alle hotelkamers in het hotel worden gekoeld of verwarmd met dit systeem.

De gemeenschappelijke ruimtes zoals de vergaderzalen en het restaurant worden gekoeld , verwarmd en verlucht met Swegon-ventilatiegroepen.

“Met hun hoogwaardige technische kenmerken op vlak van geluid en rendement bieden ze topkwaliteit,” aldus dhr. Claeren.

ZUINIG EN MODERN Ook bij de sanitaire installatie van alle badkamers is het comfort en zuinigheid troef. Sax sanitair leverde de uiterst moderne sanitaire toestellen voor alle 88 badkamers. Door toepassing van de condensatietechniek via Remeha-condensketels werd het energieverbruik voor de sanitaire warm-

Hotel Mercure kan rekenen op een uiterst performant HVAC-systeem.

De installatie van de HVAC was een echt huzarenstukje.

waterproductie tot een minimum herleid, en dat met een maximum aan comfort. Een uitgebreid gebouwenbeheersysteem van het merk Priva houdt nauwgezet bij wie wat en wanneer verbruikt.

OPENING

Diverse energiemeters zijn gekoppeld aan dit systeem, zodat het verbruik en de fouten duidelijk kunnen worden gevisualiseerd op een computersyteem (ter plaatse en vanop afstand).

Deze moderne installatie werd op korte termijn in elkaar gezet. “Door de gunstige locatie van het hotel ten opzichte van ons bedrijf werd er niet veel tijd verloren met het pendelen,” vertelt dhr. Claeren. “Onze gedreven werknemers hebben hard doorgewerkt om het project op tijd klaar te krijgen.”

Het Mercure-hotel opent op 1 september de deuren. Het biedt plaats aan 82 comfort rooms, twee long stay rooms, twee business suites en twee family rooms. Faciliteiten zoals vier meetings rooms, een boarding room en een auditorium met een capaciteit van honderd personen zorgen voor de broodnodige ruimte om zaken te doen. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Architect: HVAC:

De Steenoven (Roeselare) Buro II & ARCHI+I (Roeselare) Develtere (Roeselare)

INSTALLATIE & BOUW | 27

MECHELEN | Porsche Center Tekst: Jannes Zwaenepoel

PORSCHE-CENTRUM MECHELEN VERWARMD MET GRONDBORINGEN Het nieuwe mekka voor de autoliefhebber in Mechelen krijgt een uitgebreide HVAC-installatie. Een reeks geothermische grondboringen werkt samen met een bodemwater-waterwarmtepomp om het klimaat in de Porschegarage te regelen. Een uitgebreid gebouwbeheersysteem zorgt voor een vlekkeloze opvolging van de koel- en verwarmingsnoden. Eind september moeten de werken afgelopen zijn.

De nieuwe Porschegarage is een van de negen dealers in België. Met een oppervlakte van 3500 vierkante meter is het nieuwe centrum meteen een aandachtstrekker van jewelste. De vestiging ligt op een lap industriegrond van 3,6 hectare waar ze samen met twee andere bedrijven een nieuwe commerciële impuls geeft aan Mechelen.

Architectenbureau Tecro & Krea staat in voor het ontwerp van de nieuwe garage. De stralend witte gevel met onderliggende glasstreep ligt vlakbij de oprit naar de E19 richting Antwerpen. Bij de eerstesteenlegging op 27 april waren tal van prominenten zoals burgemeester Bart Somers (Open Vld) aanwezig.

KOEL ÉN WARM Het hart van het nieuwe Porscheverkooppunt is het uitgebreide HVACsysteem. De bouwheer schakelde Van Laeken Installatietechniek in om de

werken uit te voeren. Het installeerde een bodemwater-waterwarmtepomp die het gebouw in de zomer koelt en in de winter verwarmt. Met behulp van geothermische grondboringen halen ze energie uit de bodem. “We hebben een vierentwintigtal boringen gedaan,” weet Tom Oomsels, verantwoordelijke Calculatie & Ontwerp bij Van Laeken Installatietechniek. “Deze boringen gaan tot honderd meter diep in de grond. Het was dus belangrijk om zeer grondig voorbereid te zijn.”

Na een studie van de bodem werd al snel duidelijk dat de ondergrond van het industrieterrein in Mechelen uitermate geschikt was voor een dergelijke installatie. “Eens we zeker waren van de kwaliteit van de bodem, werd er koortsachtig gewerkt aan een oplossing op maat voor de klant,” vertelt Oomsels. “We maken altijd een gedetailleerde technische en financiële studie voor dergelijke projecten. De klant weet dan perfect wat de voor- en mogelijke nadelen zijn.”

TACHTIG PROCENT VAN DE VERLICHTING IN HET PORSCHE CENTER GEBEURT MET BEHULP VAN LEDTECHNOLOGIE.

28 | INSTALLATIE & BOUW

MECHELEN | Porsche Center

In het nieuwe Porsche Center in Mechelen zijn alle technieken geïntegreerd door middel van een KNX-gebouwbeheersysteem.

OVERZICHTELIJK VERBRUIK Door de installatie van een vierpijpswarmtepomp van Galetti is het mogelijk om de ontgonnen energie om te zetten in warmte en koude voor het gebouw. Deze energie wordt afgegeven via vloerverwarming en -koeling voor de showroom en de burelen. Als comfortkoeling voor de burelen is er additioneel ook nog een koelplafond voorzien. Beide systemen werken autonoom van elkaar.

“Een gebouwbeheersysteem houdt alle temperaturen nauwgezet bij,” legt Oomsels uit. “Door onder andere de buitentemperatuur en de interne ruimtetemperaturen te meten, is het mogelijk om het hele systeem op elkaar af te stemmen.” Het gebouwbeheersysteem van Siemens zorgt bovendien voor een eenvoudig overzicht van de diverse instellingen. “Gebruikers kunnen snel en overzichtelijk de geleverde temperaturen bekijken en deze indien gewenst verhogen of verlagen,” weet Oomsels. “Maar de data gaan ook naar een centrale server via het internet. Daardoor kan de producent mogelijke problemen snel opvolgen.”

Van Laeken Installatietechniek is trots op het geleverde werk: “Hoewel het een ingewikkeld systeem is dat een goede voorbereiding vereist, geeft het veel voldoening als we zien dat alles vlot verloopt,” vertelt Oomsels. “De klant kan binnenkort genieten van een energiezuinig en modern klimaatsysteem.” ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: D+A Mobil Opdrachtgever: D’Ieteren Group (Brussel) Ontwerp: Tecro & Krea Architecten (Mechelen) HVAC-installatie: Van Laeken Installatietech niek (Sint-Truiden)

INSTALLATIE & BOUW | 29

MECHELEN | Porsche Center

Tachtig procent van de verlichting in het Porsche Center gebeurt met behulp van ledtechnologie.

Tekst: Roxane Heeren

NIEUW PORSCHE CENTER

KRIJGT GEAUTOMATISEERD GEBOUWBEHEERSYSTEEM In Mechelen-Noord, vlak naast de oprit van de E19, wordt volop gebouwd aan een nieuw bedrijventerrein. Automerk Porsche koos deze in het oog springende locatie uit om er zijn negende Belgische vestiging in te planten. Eind maart werd de laatste paal feestelijk in de grond geplaatst – het equivalent van een eerstesteenlegging – en al in oktober moet het nieuwe complex de deuren openen.

VISITEKAARTJE Stephane Mertens, architect en zaakvoerder van architectenbureau Tecro & Krea, vertelt: “Voor het ontwerp van de nieuwe Porsche-concessie baseerden we ons op het basisconcept van Porsche, dat we hebben aangepast aan de site. Dat was niet vanzelfsprekend: naar de woonwijk aan de achterzijde toe moesten we voldoende afstand houden en de nodige buffers en groenzones voorzien. Anderzijds hebben we aan de kant van de snelweg een ideale locatie voor publiciteit en dat is mooi meegenomen.”

Het gebouw krijgt een totale oppervlakte van zo'n 3500 m2 over twee verdiepingen. Op het gelijkvloers vinden we de showroom, de onderhouds- en wisselstukkenservice en een afdeling

30 | INSTALLATIE & BOUW

voor tweedehands wagens, met daarnaast nog enkele kantoren. De eerste verdieping wordt volledig ingenomen door kantoren.

GEÏNTEGREERDE TECHNIEKEN Geenard Elektro verzorgde de volledige elektrotechnische installatie voor het Porsche-gebouw, van glasvezel over middenspanning tot en met alle zwakstroominstallaties. Hiervoor waren vier

vakmensen van het Lanakense bedrijf vier maanden lang op de werf in de weer. “Een project van deze omvang vraagt vakkennis op heel wat verschillende gebieden, zoals datatechnieken of het bouwen van verdeelborden,” vertelt bedrijfsleider Gert Geenard. “We hebben een vijfentwintigtal geschoolde techniekers in huis, met elk hun eigen specialiteit. Zo kunnen we een volledig project in eigen huis uitvoeren.”

In het nieuwe Porsche Center in Mechelen zijn alle technieken geïntegreerd door middel van een KNX-gebouwbeheersysteem.

MECHELEN | Porsche Center

Maar de installatie gaat verder dan dat: Geenard Elektro leverde een compleet geautomatiseerd geheel af, dat alle technieken integreert door middel van een KNX gebouwbeheersysteem.

KNX is een wereldwijde standaard, die de toestellen die ermee zijn uitgerust toelaat om met elkaar te communiceren. Bovendien kunnen ze samengebracht worden in een gebouwomvattend systeem en vanop een centraal punt bediend worden.

Gert Geenard: “Klanten zijn meer en meer op zoek naar één enkele applicatie waarmee ze op een eenvoudige manier de verschillende systemen kunnen beheren, visualiseren en bijsturen.

Daarin integreren we dus niet alleen onze eigen installaties, maar ook de verschillende elementen van de HVAC.”

INVESTEREN IN DE TOEKOMST Naast de bouw van deze nieuwe vestiging is de D'Ieteren groep ook volop bezig met de vernieuwing van de bestaande Porsche Centers. Het merk is de dip in de automarkt van de laatste jaren immers vlot doorgekomen, zonder ook maar iets van zijn allure verliezen. Gert Geenard: “We zijn regelmatig actief in de garagesector. Dat een premiummerk als Porsche met ons in zee wil gaan, is dus een mooie erkenning van ons werk.

Temeer omdat ze ons ook hebben aangesproken voor hun volgende garage in Beringen.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever:

Een dergelijk gecentraliseerd gebouwbeheersysteem verbetert niet alleen het gebruiksgemak, het helpt ook het energieverbruik te drukken, in combinatie met energiezuinige technieken. Zo gebeurt 80% van de verlichting met led-technologie - in de showroom is dat zelfs 100%.

D'Ieteren Group (Brussel) Ontwerp: Tecro & Krea (Mechelen)

Elektrotechnische installatie:

Geenard Elektro (Lanaken)

Vier vakmensen van Geenard Elektro waren vier maanden lang in de weer met de plaatsing van de elektrotechnische installatie.

SINCE 1987 a l s GEEN ANDER t h u i s i n e l e k t ro t e c h n i e k !

WIJ BESPAREN OP UW ENERGIEFACTUUR!

IS UW HOOGSPANNINGSCABINE VEILIG?

Zijn uw lichtbronnen verouderd? Dan zijn zij een verborgen energiekost! Laat ons vrijblijvend berekenen hoe u uw energiekosten aanzienlijk kan verminderen door middel van een relighting in combinatie met energieefficiënte oplossingen. Wij brengen eveneens uw subsidieaanvraag in orde!

Voldoet uw hoogspanningscabine reeds aan het KB van 2012 inzake de veiligheidsvoorschriften? Deze overgangsregeling loopt nog tot 31 december 2015. Wij kunnen u kosteloos adviseren inzake het saneren van uw cabine.

GEENARD ELEKTRO, uw partner van A tot Z voor: · Verlichting

· Data- en glasvezelinstallaties

· Domotica

· Beveiligingsinstallaties

· Bordenbouw

· Middenspanningscabines

· Thermografisch onderzoek

GEENARD ELEKTRO NV I Berkenlaan 10, B-3620 Lanaken I Tel. 089 73 01 20 I Fax. 089 73 01 21 I E-mail info@geenard-elektro.be www.geenard-elektro.be INSTALLATIE & BOUW | 31

De pen

32 | INSTALLATIE & BOUW

De pen

Alex Polfliet, zaakvoerder van Zero Emission Solutions en voorzitter van PV-Vlaanderen

Net zoals in de vorige edities van Installatie & Bouw laten we in onze rubriek ‘De Pen’ iemand aan het woord die begaan is met duurzame en innovatieve installaties en technieken. Ditmaal is het de beurt aan Alex Polfliet, zaakvoerder van Zero Emission Solutions en voorzitter van PV-Vlaanderen. Hij vertelt hoe hij er via gerichte investeringen en zonder verlies aan comfort in is geslaagd om het E-peil van zijn woning terug te dringen tot 9,5.

DONKERGROENE ZONDER ZICH BLAUW TE BETALEN Ik woon in Aalst in een op het eerste zicht modale gezinswoning in halfopen bebouwing. We bouwden in 2006 met – noblesse oblige – véél aandacht voor het milieu, maar toch ook – pauvresse oblige – voor onze portemonnee. Al wat meer was dan standaardinvestering in de woning moest zich in maximum tien jaar tijd terugverdienen.

Een regenwatertank zorgt voor gratis water voor toilet, wasmachine en buitenkraan. Samen met een waterdoorlatende oprit en hemelwaterafvoer naar een vijver en infiltratiebekken maakt dit dat enkel het vuile water in de riolering terechtkomt. Het drinkwaterverbruik van ons gezin bedraagt daarmee slechts een vijfde van het Vlaamse gemiddelde.

De woning werd compact gebouwd, aanpalend aan die van de buurman, die aan de noordwestzijde voor ons de koudste winden opvangt.

Dank u wel, buurman !

De achterzijde van de woning is pal naar het zuiden gericht, en dus positioneerden we de woonkamer en keuken uiteraard met zicht op de tuin.

Grote glaspartijen aan de zuidkant zorgen voor gratis warmte en licht dat via witte wanden, even witte plafonds en een glazen deur maximaal door de woning wordt geleid. Vanuit m’n luie zetel kijk ik uit op een vijver die enerzijds dienst doet als waterbuffer, als drinkplaats voor vogels, als broedplaats voor vissen, amfibieën en waterjuffers, maar ook als energiebesparing: wanneer de zon laag staat in de winter, weerkaatst het zonlicht op het wateroppervlak naar het plafond in de woning.

Een dure en energieverslindende airco hebben we niet: een grote parasol, eventueel aangevuld met deels gesloten zonneblinden, vermijdt

op zonnige warme dagen dat er te veel warmte onze woning oververhit raakt via de glaspartij.

De woning is een houtskeletbouw met een K-waarde van 29. Koudebruggen werden vermeden, we plaatsten enkel hoogrendementsglas en kozen voor een warmtepomp (grond/water) met horizontaal captatienet en vloerverwarming. Dié meerkost deed pijn, maar de wetenschap dat die investering ecologisch en op lange termijn ook economisch zou renderen, deed ons op de tanden bijten. Toch hadden we onze twijfels over de betrouwbaarheid van de warmtepomp – we schrijven 2006 – en dus voorzagen we ook een schouw om indien nodig een pelletkachel te plaatsen. Het werd achteraf gezien onze meest dwaze uitgave…

De warmtepomp reduceert ons primair energieverbruik voor de verwarming, waardoor dit slechts een kwart bedraagt van een gezin dat fossiel verwarmt. Je moet een fossiel zijn om nog fossiel te verwarmen.

Een jaar later installeerden we zonnepanelen, vijf jaar later zouden we een bijkomende installatie op het dak van de garage plaatsen om onze elektrische wagen te bevoorraden. Die wagen, een bescheiden Nissan Leaf, wordt vooral gebruikt voor de korte afstanden. Aan 10.000 km per jaar is die op amper vijf jaar tijd terugverdiend.

Onze woning werd gebouwd in het pre-E-peil-tijdperk. Haast onopvallend en zonder exuberante investeringen halen we omgerekend een Epeil van 9,5. De norm is 60, vanaf E-peil 30 ben je BEN, bijna energieneutraal. Ons totale energieverbruik (stroom en verwarming) bedraagt minder dan een derde van wat een gemiddeld gezin verbruikt. Zonder ons blauw te betalen zijn we donkergroen. En toch leven we als elk ander gezin, met al het moderne comfort van dien. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 33

ZULTE | BEN-woning

Tekst: Johan Debaere Foto's: Renson

SYSTEEM E+ VAN RENSON®: VRAAGGESTUURDE VENTILATIE EN WARMTEPOMPTECHNOLOGIE IN ÉÉN

GEZOND LEVEN IN EEN BETAALBARE BEN-WONING Bijna-EnergieNeutraal (BEN) bouwen wordt vanaf 2021 de norm in Europa. BEN-woningen verbruiken nog nauwelijks energie en de noodzakelijke energie halen ze uit hernieuwbare bronnen. Een BEN-woning in Vlaanderen heeft een E-peil lager of gelijk aan E30 en een K-peil 40. Om deze normen te bereiken, moeten architecten en bouwheren nog beter gaan isoleren en nog luchtdichter gaan bouwen. Daarnaast is een energie-efficiënte ventilatie onontbeerlijk. Bouwonderneming Feys uit Zulte speelt vandaag al in op de trend naar bijna-energieneutrale woningen en opende recent zijn eerste BEN-demowoning aan de Zonnelaan 77 in Zulte.

Samen met architect Jan Delhuvenne kozen de broers Filip en Gerdy Feys voor een compact ontwerp met een totale bewoonbare oppervlakte van 171,68 m², wat voor een gezin met twee kinderen ruim voldoende is. In tegenstelling tot de traditionele woningen maken ze gebruik van een techniek met Isospan-bouwblokken. Deze zijn samengesteld uit natuurlijke producten (cement, hout, mineralen

en water) en de holtes tussen de blokken worden opgevuld met beton. Op die manier ontstaat een massieve constructie met de voordelen van hout en de ideale basis voor een betaalbare BEN-woning. De afwerking van de gevels met een wapeningspleister, versterkt met carbonvezel (Capatect Carbon Line van Caparol) en de superisolerende PUR isolatieplaten met een bitumineuze dichtingslaag (Eurothane

De combinatie van verschillende elementen in deze woning resulteert in een E-peil E-11 en een K-peil van 26, wat ruim onder de huidige voorwaarden ligt om een BEN-woning genoemd te worden.

Bi-3 van Recticel Insulation) op de platte daken zorgen voor een verdere verhoging van de isolatiewaarde.

VRAAGGESTUURDE VENTILATIE EN WARMTEPRODUCTIE IN ÉÉN Om problemen met vochtigheid en schimmelvorming bij dergelijke woningen met een doorgedreven isolatie en luchtdichtheid te vermijden, is het cruciaal voldoende ventilatie te voorzien. Filip en Gerdy Feys integreerden het allereerste Systeem E+ van RENSON. Dit vraaggestuurde ventilatiesysteem combineert de continue toevoer van verse lucht via zelfregelende ventilatieroosters type Invisivent met de mechanische afvoer van vervuilde lucht via een centrale afvoerventilator. Dynamische sensoren analyseren 24 uur per dag de afvoerlucht op CO2 of vocht en/of VOC’s en passen zo het ventilatieniveau aan de daadwerkelijke behoefte van de gebruikers aan. De warme extractielucht wordt gebruikt door E+ van RENSON is een vraaggestuurd ventilatiesysteem, waarbij de warme extractielucht wordt gebruikt door een hernieuwbare energiebron (warmtepomp) voor ruimteverwarming en de productie van sanitair warm water.

34 | INSTALLATIE & BOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

De gevel is afgewerkt met een wapeningspleister, versterkt met carbonvezel type Capatect Carbon Line van Caparol, en aluminium Linius-lamellen van RENSON.

een hernieuwbare energiebron (warmtepomp) voor de ruimteverwarming (Begetube-vloerverwarming en Jaga Low-H2O radiatoren) en de productie van sanitair warm water. Dit systeem wordt gecombineerd met een andere klassieke warmtebron (Kombi Kompakt HRE-ketel van ACV via SAX). De elektriciteit voor de warmtepomp wordt opgewekt door zonnepanelen op het dak.

Alle elektrische functies, zoals verlichting, verwarming, ventilatie, …, kunnen centraal bediend worden via een touchscreen van Niko in de keuken.:

HET ENERGIEVERBRUIK GEVISUALISEERD Ook de elektrische installatie (Niko Home Control) draagt zijn steentje bij tot het actief energie besparen. Alle elektrische functies, zoals verlichting, verwarming, ventilatie, …, worden centraal bediend via een touchscreen in de keuken, een tablet of zelfs smartphone, maar ook met gewone drukknoppen.

Op de touchscreen, ecodisplay of een smartphone kan elk moment van de dag de energieproductie en het verbruik van water en elektriciteit afgelezen worden. Zo wordt sluimerverbruik meteen opgemerkt en kan ook de evolutie van het totaalverbruik continu gevolgd worden. Eén druk op de alles-uit toets (eco) zorgt ervoor dat de woning tijdens afwezigheid van de bewoners niet onnodig energie verbruikt.

Resultaat: een gezonde woning met een E-peil E-11 en een K-peil van 26, ruim onder de huidige voorwaarden voor een BEN-woning. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 35

Het Wetenschapspark in Genk is momenteel in aanbouw. (Foto: Poponcini & Lootens architecten) Tekst: Jannes Zwaenepoel

INCUBATOR WETENSCHAPSPARK GENK

KRIJGT STILLE KOELING KU Leuven bouwt samen met de Limburgse Reconversiemaatschappij en de Stad Genk een Wetenschapspark uit. Het park, gelegen op de vroegere mijnterreinen van Waterschei, moet de hoogtechnologische industrie aantrekken en ondersteunen.

De kruisbestuiving tussen onderwijs en industrie resulteert in de bouw van een tweedelige energie-incubator. Dit gebouw wordt uitgerust met een grote koelinstallatie.

Een hoogtechnologisch wetenschapspark kan niet anders dan gebruik maken van moderne technieken. Zo krijgt de nieuwe incubator een moderne koelinstallatie. (Visualisatie: Poponcini & Lootens architecten)

36 | INSTALLATIE & BOUW

GENK | Wetenschapspark

De 30HXC-koelmachine levert ondanks zijn kleine gestalte puike prestaties.

ZELFDIAGNOSE De koelmachine is uitgerust met een Pro-Dialog Plussysteem, een numeriek regelsysteem dat snel en overzichtelijk informatie over de installatie weergeeft.

Onder andere de heersende temperaturen, drukniveaus, setpoints en draai-uren zijn onmiddelijk afleesbaar van een ingebouwde display.

Poponcini & Lootens architecten ontwierp de nieuwe energie-incubator. Het 5850 m² grote gebouw kost zo’n 8,25 miljoen euro en werd volledig geïntegreerd in het bestaande masterplan Thor Park. De architecten splitsten het bouwprogramma op in twee delen: een energiehuis en de eigenlijke incubator. De ontwerpers verzekeren zo een eigen identiteit en herkenbaarheid voor elk gebouw.

Een parking met twee halfondergrondse parkeerlagen biedt plaats aan honderdtwintig wagens.

Door de ingesloten locatie ontstaat er een bovenliggend dek dat een prachtig uitzicht biedt op het omliggende landschap. De vier bouwlagen zijn flexibel in te richten. Ze bevatten een veertiental kantoorunits. De ontwerpers kozen bij de indeling voor een intelligent plan waarbij circulatie, servicezone en kantoren in drie lange stroken georganiseerd zijn. De incubator krijgt een dienstverlendende functie met een centraal onthaal en vergaderfaciliteiten.

COOLE TECHNOLOGIE Een hoogtechnologisch wetenschapspark kan niet anders dan gebruik maken van moderne

technieken. Zo krijgt de nieuwe incubator een moderne koelinstallatie. “We leverden onze 30HXC-koelmachine,” licht Sales Leader Flanders Robby Herzeel van Carrier toe. “Dit is een koelmachine met watergekoelde condensor en werd voor dit project gecombineerd met een droge koeler. De koelmachines van het type 30HXC hebben een nominale koelcapaciteit van 2861302 kW.” De koelmachine gebruikt het chloorvrije koudemiddel R134a, wat minder belastend is voor het milieu. Schroefcompressoren realiseren een gelijkmatige compressie. De compacte uitvoering van de machine zorgt ervoor dat het toepassingsgebied aanzienlijk vergroot. Maar ook de lage geluids- en trillingsniveaus dragen hier hun steentje aan bij. “Het apparaat is uitgerust met een geluidsdempende bekasting,” weet Herzeel. “De 30HXC-unit past door een standaarddeuropening, wat een groot voordeel is voor de installatie.”

Verschillende componenten beschermen de unit samen met het regelsysteem tegen diverse problemen. Zo kan onder meer het verlies van koudemiddel, een verkeerde draairichting, een lage temperatuur van het gekoelde water, een lage oliedruk, een thermische of elektrische overbelasting en faseverlies vermeden worden. “De unit beveiligt zichzelf,” legt Herzeel uit. “Met een ingebouwde storingsdiagnose kan de operator het probleem snel achterhalen. Zo is er een testfunctie voor elk regelcommando. Een EXV-regeling op basis van smoren optimaliseert eenvoudig de koelerinhoud, wat oververhitting of onderkoeling van de condensor vermijdt.”

Het project is een mooie referentie voor Carrier.

“Het is een belangrijk project, niet enkel voor ons als bedrijf, maar ook voor de streek,” zegt Herzeel. “Het is een speciaal gevoel om te weten dat je bijdraagt aan het creëren van werkgelegenheid in een regio die er een grote nood aan heeft.” ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: Architect:

Stad Genk Poponcini & Lootens

(Antwerpen) Studiebureau: VK Engineering (Anderlecht)

& Bopro (Gent) Koelinstallatie: Carrier (Brussel)

INSTALLATIE & BOUW | 37

ANTWERP | Antwerp Express Port

Tekst: Jannes Zwaenepoel Foto's: ETI VDV

BEPROEFDE TECHNOLOGIE

VOOR ANTWERP EXPRESS PORT Terwijl de traditionele wegen met de frequentie van een klok dichtslibben, liggen de waterwegen bootbreed open. De Antwerp Express Port speelt hierop in. Het 100.000 m² grote complex is gebouwd met het milieu in het achterhoofd. De groene site ligt in Grobbendonk en gebruikt beproefde technologie om zo efficiënt mogelijk te zijn.

Groep Van Wellen ontwikkelt in totaal 60.000 m² magazijnruimte op het 100.000m² grote terrein dat vlak aan het water ligt. Het is hier dat een nieuw logistiek centrum verrijst. Het nieuwe magazijn heeft een vrije hoogte van tien meter en een vloer die een last van vijf ton per vierkante meter kan dragen. Containers vormen dus geen enkel probleem voor deze gebouwen.

Opvallend is de aandacht voor het milieu. De site wil zich profileren als een groene zone. Samen met partners nv De Scheepvaart en DP World bereikt Groep Van Wellen dit door allereerst het grondverkeer te verminderen. De site is juist buiten de probleemzones van Antwerpen gelegen en gebruikt waterroutes om goederen naar de haven van Antwerpen, Rotterdam of Zeebrugge te brengen. Filerijden en de bijhorende CO2-uitstoot

zijn verleden tijd. De gebouwen zelf zijn geïsoleerd volgens de strengste energiestandaarden. Een persoonlijke windmolen zorgt voor energie op de site.

ELEKTRISCHE TROEVEN De verschillende elektrische installaties gebruiken deze energie volop. ETI V. Vandenven installeerde buiten- en binnenverlichting. Het stond ook in voor de verdeling van de middenspanning, de installatie van de branddetectoren en rookluiken, de data-aansluitingen en een beperkte inbraakbeveiliging. “Antwerp Express Port zet sterk in op beproefde technologie die haar dienst in het verleden al bewezen heeft,” vertelt zaakvoerder Luc Ost van ETI V. Vandenven. “Nieuwe technologie zoals ledverlichting heeft nog vaak een te lange return on investment, waardoor verschillende bouw-

Antwerp Express Port wil het verkeer over de wegen verminderen. Dat doen het door alternatieve waterwegen aan te bieden. Bedrijven kunnen hun goederen wel nog steeds laden en lossen met vrachtwagens.

38 | INSTALLATIE & BOUW

ANTWERP | Antwerp Express Port

projecten nog gebruik maken van bewezen technologie.” Het logistiek centrum opteerde dan ook voor Veko T5-rekkenverlichting en Metalhalidehoogrendementsprojectoren van Sylvania.

Bij het ontwerp van de middenspanningscabine en de verdeelborden moest er rekening gehouden worden met een mogelijk sterke uitbreiding in de toekomst. De verdeelborden van Eaton Moeller, die ETI onder fabriekslicentie bouwt, komen hier tot hun recht.

VEILIGHEID Bij een complex als dit is de brandveiligheid zeer belangrijk. Een uitslaande brand kan catastrofale gevolgen hebben voor de bedrijven die er hun goederen opslaan. ETI V. Vandenven installeerde verschillende Multi-Criteria-branddetectoren. Hoewel er eerst gedacht werd aan beamdetectoren, werd dit idee omwille van de vele obstakels – die de laserstraal zouden onderbreken – aan de kant geschoven. De Multi-Criteria-detectoren houden rekening met onder andere de temperatuur van de ruimte, de aanwezigheid van rook en de verandering van de luchtsamenstelling om brand te detecteren. Voorts werd er geïnvesteerd in een degelijk veiligheids- en inbraaksysteem, waardoor de magazijnen multifunctioneel gebruikt kunnen worden. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Studiebureau: Elektrische werken:

ETI V.VANDENVEN

Groep Van Wellen (Antwerpen) Ingenieursbureau Arcade (Kontich) ETI V. Vandenven (Antwerpen)

B.V.B.A.

Griffier Schobbenslaan 2 2140 Borgerhout Tel: 03 235 16 24 Email: info@etivdv.be

Om de brandveiligheid in het complex te garanderen, werden er verschillende Multi-Criteria-branddetectoren geplaatst.

40 Jaar knowhow gebundeld in flexibele service

WWW.ETIVDV.BE Hoogspanningscabines - Bordenbouw - industriële elektriciteit - Automatisatie - Noodstroom - Zonnepaneel installaties Datanetwerken - Branddetectie - Inbraakdetectie - Camerabewaking - Toegangscontrole - Wifi Warmtepomp technieken - Airconditioning - Klimatisatie - Ventilatie - Sanitair - Verwarming

14870312_ETIvandeven.indd 1

INSTALLATIE & BOUW | 39 01-07-14 11:18

PANELGESPREK

Tekst: Tim Janssens

HET ENERGIEBELEID ONDER DE LOEP

DEEL 2: LABELS, SUBSIDIES EN SUGGESTIES TER VERBETERING Op 25 mei trokken we met z'n allen naar de stembus om een nieuwe Vlaamse en federale regering te kiezen. De kaarten zijn nog maar pas geschud, en dus is het nog even koffiedik kijken welk effect de gewijzigde politieke verhoudingen zullen hebben op het energiebeleid. In afwachting daarvan serveren we u alvast deel 2 van het panelgesprek rond de ontwikkeling en implementatie van energiezuinige technieken, waarin vijf prominenten uit de bouw- en architectuursector debatteren over duurzaamheidslabels, subsidies en suggesties voor nieuwe maatregelen.

Deelnemers panelgesprek Marc Vanhees, commercieel directeur bij bouwbedrijf Democo Robrecht Mas, projectontwikkelaar DMI Vastgoed Bart Cobbaert, architect-zaakvoerder bij denc!-studio Toon Possemiers, BU Manager Design & Build bij Cenergie Donald Desmet, Verantwoordelijke Cel Duurzaam Bouwen bij Technum in Gent

De overheid tracht de implementatie van bepaalde energiezuinige technieken te stimuleren via subsidies. Juichen jullie dit toe?

Marc Vanhees: De overheid doet zijn best en subsidies kunnen inderdaad helpen, maar het gebeurt te weinig gestructureerd. Zelf geven ze ook niet altijd het goede voorbeeld. Misschien zouden ze eerst moeten investeren in hun eigen patrimonium, om dan nadien echt als voortrekker uit de hoek te Marc Vanhees: “Ik ben ervan overtuigd dat duurzaamheidslabels voor de kantoormarkt een meerwaarde betekenen. Ze creëren een soort win-winsituatie waarbij er extra inspanningen worden gedaan om aan de ambitieuzere normen te voldoen.”

komen. Dit zou het voor de markt ook interessant maken: bepaalde installateurs en bouwfirma's zouden in zulke overheidspakketten (overheidsgebouwen, sociale huisvesting, ...) heel wat kennis en ervaring kunnen opdoen.

Robrecht Mas: Als projectontwikkelaar merk ik wel dat particulieren de laatste jaren meer rekening houden met de energienormen. In die zin vind ik het zeker positief dat de Vlaamse regering stappen heeft ondernomen om energiezuinigheid financieel te stimuleren. Toch zorgden de verschillende subsidies en andere fiscale gunstmaatregelen (bijvoorbeeld de groene leningen) dikwijls voor onduidelijkheid. Kopers, financiële instellingen, vergunningsver-

““HET KOPPELEN VAN FISCALITEIT, BANKVOORWAARDEN EN ENERGETISCHE PERFORMANTIE KAN EEN ENORME IMPACT HEBBEN.” (BART COBBAERT) lenende overheden en projectontwikkelaars werden geconfronteerd met een nieuwe wetgeving, waarbij het niet altijd duidelijk was hoe men ze moest implementeren en hanteren. Duidelijke informatieverstrekking over zulke maatregelen is dus zeker een must.

Bart Cobbaert: Je merkt dat de vraag naar technieken in belangrijke mate samenhangt met subsidiëring, en dat is soms toch een vergiftigd geschenk.

Kijk naar de markt van de zonnepanelen, die in elkaar gestuikt is nadat de financiële steunmaatregelen (terecht) afgevoerd werden. En nu de belastingaftrek voor passiefhuizen afgeschaft is, is de certificatie sterk teruggevallen.

Gelukkig zijn er op dat vlak wel nog een aantal vertragingsorganismen. Klanten die een half jaar geleden moeilijk te overtuigen waren om zuinigere maatregelen toe te passen dan wettelijk opgelegd, komen nu alsnog vragen om BEN omwille van rentevriendelijkere leningen bij de bank. En toen er nog een wettelijk kader voor was, hebben steden als Antwerpen en Gent lage-energie-, passief- en nulenergiebouw opgenomen in hun wedstrijdbestekken. Dit zorgt ervoor dat er nog steeds heel wat van die gebouwen gerealiseerd worden, al ben ik benieuwd wie er nog vragende partij zal zijn als dit zou worden geschrapt.

Het nulenergiekantoor van EcoPuur in Nevele (denc!-studio).

40 | INSTALLATIE & BOUW

PANELGESPREK

Zijn er andere mogelijkheden dan subsidies om mensen in de juiste richting te duwen?

Bart Cobbaert: Ongetwijfeld. Laten we even vergelijken met ons wagenpark.

We hebben altijd fiscale pk's betaald, maar betalen nu in functie van CO2uitstoot. Ik zeg niet dat dit per se de juiste methode is, maar van één zaak ben ik wel zeker: de dag dat ze een deel van het belastinggeld koppelen aan de energieprestatie of het CO2-niveau van een woning of gebouw, zal de markt komen smeken om energiezuinig bouwen. Ik ben er dus niet van overtuigd dat het stimuleren van energiezuinigheid steevast via het wetgevend kader moet verlopen, maar denk anderzijds wel dat het koppelen van fiscaliteit, bankvoorwaarden en energetische performantie een enorme impact kan hebben.

Het panel ziet heil in collectivisering van de energievoorziening en de koppeling van fiscaliteit aan (reële) duurzaamheid.

Robrecht Mas: De drijfveer om te investeren in energiezuinige technieken is inderdaad niet zozeer het streven naar een gunstig E-peil, maar wel de fiscale stimuli. Het is een dubbel gegeven: enerzijds gebruiken mensen het EPC-attest als een graadmeter om de waarde van een gebouw te beoordelen, anderzijds zijn ze niet bereid om extra te investeren om een gebouw energieefficiënter te maken. Er is bij de 'gewone mens' met andere woorden geen spontane vraag om onder het opgelegde E-peil te duiken.

“OOK IN BELGIË ZULLEN WE UITEINDELIJK NAAR EEN COLLECTIEVER SYSTEEM EVOLUEREN.” (TOON POSSEMIERS) Donald Desmet: Ik meen dat de overheid via het stimuleren van collectivisering toch ook al heel wat zou kunnen doen. Je hebt een algemene strategie nodig die vandaag nog niet per se inzet op de implementatie van de best beschikbare technieken, maar misschien allereerst op de meest betaalbare technieken. In een latere fase kunnen die collectieve installaties dan relatief eenvoudig vervangen worden door performantere alternatieven. Als je er bij nieuwe projecten bijvoorbeeld standaard voor zou zorgen dat gebouwen of ›

In het tweede deel van het panelgesprek kwamen onder meer duurzaamheidslabels zoals BREEAM aan bod. “BREEAM heeft zijn verdienste, maar het grote pijnpunt is dat het voorlopig nog niet is aangepast aan de Belgische context,” meent Donald Desmet. (Foto: Ertzberg, Balk van Beel, Leuven)

INSTALLATIE & BOUW | 41

PANELGESPREK

Daarnaast zou ook WKK nog een duwtje in de rug mogen krijgen. Door productie van warmte en elektriciteit te combineren, heeft je installatie een hoger rendement. In bepaalde projecten kan WKK zo een aanzienlijke meerwaarde leveren (bijvoorbeeld in woonzorgcentra met een grote warmtevraag).

Bart Cobbaert: Ik deel de mening dat de koppeling van gebouwen om energieoverdracht tussen verschillende functionaliteiten mogelijk te maken nog veel te weinig aan de orde is. Een kantoorgebouw heeft warmteoverschot en moet het grootste deel van de tijd gekoeld worden, terwijl het bij woningen net andersom is. Vandaag gaat er helaas zeer veel energie verloren omdat er nog geen sluitend juridisch of wetgevend kader bestaat om beiden te koppelen. Het is dan ook dringend tijd om daar iets aan te veranderen!

Een slotvraagje: kunnen jullie bij wijze van afsluiter elk nog twee maatregelen voorstellen die de nieuwe regeringen zeker in overweging zouden moeten nemen?

Marc Vanhees: De meeste overheidsgebouwen zijn er slecht aan toe, dus investeer in de vernieuwing ervan en stel zo een voorbeeld. En zorg voorts voor meer eenheid tussen de verschillende gewesten, zeker op het vlak van regelgeving.

Bart Cobbaert: “De vraag naar technieken hangt in belangrijke mate samen met subsidiëring, en dat is soms toch een vergiftigd geschenk.”

woningen makkelijk aansluitbaar zijn op een eventueel toekomstig warmtenet, dan omzeil je de klif waar warmtenetten momenteel op vastlopen, namelijk de te grote individuele investering om bestaande gebouwen of woningen pas naderhand aansluitbaar te maken.

Zijn collectieve systemen dé toekomst?

Toon Possemiers: In bepaalde landen (Duitsland, Oostenrijk, VS, China, Kazachstan, ...) is collectieve warmtevoorziening niet meer dan normaal. Ook op het vlak van onderhoud heeft het enorme voordelen, maar blijkbaar zit die collectivisering (nog) niet ingebakken in onze cultuur (eigen huis, eigen stijl).

Het zal een mentaliteitswijziging vergen, maar ik denk wel dat we ook hier uiteindelijk naar een collectiever systeem zullen evolueren.

Robrecht Mas: “Het is belangrijk dat we mensen duidelijk maken dat globale duurzaamheid verder gaat dan enkel bouwtechnische ingrepen zoals de inzet van duurzame energiebronnen of extra isoleren.”

Robrecht Mas: Verleg de focus van bouwtechnische duurzaamheid naar globale duurzaamheid. Koppel fiscale en financiële stimuli niet enkel aan duurzame installaties en bouwtechnische ingrepen, maar ook aan het effectieve eindverbruik. Ik ben ervan overtuigd dat mensen daardoor spontaner zullen gaan inzetten op duurzaamheid.

“DUIDELIJKE INFORMATIEVERSTREKKING OVER FISCALE GUNSTMAATREGELEN EN NIEUWE WETGEVING IS EEN ABSOLUTE MUST.” (ROBRECHT MAS) Bart Cobbaert: Allereerst zou ook ik fiscaliteit willen koppelen aan duurzaamheid. Een financieel voordeel vormt immers toch nog altijd de primaire drijfveer om erin te investeren. Daarnaast zou een menselijk kantje in de berekeningsmethodes – het slim integreren van het eigenlijke gebruikspatroon van een gebouw – ook niet misstaan. Ze zouden technische innovatie bovendien toepasbaar moeten maken in plaats van het te ontmoedigen door het niet in rekening te brengen.

Toon Possemiers: Als je de brede massa mee wil krijgen in het verhaal van een duurzame samenleving, moet je trekken (regelgeving) of duwen (subsidies en fiscale voordelen). Wat de regelgeving betreft, zou het niet slecht zijn om voorbij de gewest- en landsgrenzen te kijken. Qua subsidies en fiscale voordelen moeten de overheden zorgen voor een stabiel langetermijnplan, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn.

Donald Desmet: Het streven naar duurzaamheid en de bijhorende subsidies zouden moeten uitgaan van een globale visie waarin collectief denken een belangrijke rol speelt. Collectieve systemen kunnen een antwoord bieden op elementen die duurzaamheid in de weg staan en kunnen op termijn ook zorgen voor beter betaalbare of beter exploiteerbare gebouwen. Anderzijds moet de beoordeling van energie- of globale duurzaamheidsprestaties gelinkt worden aan het specifieke gebruik van een gebouw, zodat berekening en realiteit in de toekomst meer zullen overeenstemmen. Hierbij moeten het comfort en de gezondheid van de gebruiker echter wel blijven primeren. ❚

42 | INSTALLATIE & BOUW

Journaal Nieuwe huisstijl voor Elektro Vakbeurs Elektro Vakbeurs komt in de aanloop naar de komende twee beursedities op de proppen met een volledig nieuwe huisstijl. De beurs krijgt meteen ook een nieuw logo. "In de afgelopen jaren is Elektro Vakbeurs uitgegroeid tot een stabiel en betrouwbaar platform voor de gehele wereld van elektrotechniek.

Ook onze toekomstplannen zijn ambitieus, dus wij vonden het tijd voor een nieuwe, moderne en frisse uitstraling,” legt beursorganisator Marit Rothman legt uit. "Het nieuwe logo straalt kracht en betrouwbaarheid uit. De combinatie van verschillende elementen in het logo symboliseren de disciplines die we met elkaar willen verbinden: installatie, industrie en energie."

De komende editie van Elektro Vakbeurs vindt plaats in Hardenberg van 9 tot en met 11 december 2014. Daarna vindt Elektro Vakbeurs Venray plaats op 17, 18 en 19 maart 2015.

Slimme sturing voor nieuwe DII-ventilatie-unit De ventilatie-unit DII, de upgrade van het ventilatiesysteem D met warmteterugwinning, verrijkt het ventilatiegamma van Vasco met meer regeltechnische mogelijkheden. Nieuw zijn de externe sturing voor domotica en de vraagsturing voor een nog energie-efficiëntere werking.

Eveneens is er een nieuw EasyFlowplenum beschikbaar dat de installateur nog meer mogelijkheden biedt.

Hello Dual Sensor: elektronische mengkranen met twee sensoren Met de Helloserie lanceert DMP Electronics een nieuwe generatie van uiterst gebruiksvriendelijke elektronische kranen met twee actiesensoren. De start-stopsensor vooraan wordt geactiveerd bij frontale benadering en is uiterst handig voor het vullen van recipiënten. De Eco Jetsensor aan de onderkant is dan weer ideaal om de handen te wassen, keukengerei te reinigen of etenswaren te spoelen.

Dankzij een geoptimaliseerde elektronica zorgt een Hellokraan voor een waterbesparing van 50% ten opzichte van traditionele kranen. De Hellomengkraan werkt op 1,5 V-batterijen en is beschikbaar in twee stijlvolle afwerkingsvormen (Hello 100 / Hello 200) en diverse kleurvariaties.

Knap design voor nieuwe, ultrakleine aan- en afwezigheidsmelder De nieuwe aan- of afwezigheidsmelder van Niko is de oplossing voor mensen die comfort niet ten koste willen laten gaan van design.

Met een doorsnede van amper 3,6 cm valt hij nog amper op in het interieur. De minisensor is op twee manieren te gebruiken. Als aanwezigheidsmelder schakelt hij automatisch de verlichting aan bij beweging en onvoldoende daglicht, en weer uit bij voldoende daglicht of wanneer er niemand meer aanwezig is.

Als afwezigheidsmelder moet je het licht zelf aanschakelen, maar het wordt automatisch weer uitgeschakeld wanneer niemand meer aanwezig is of wanneer er voldoende daglicht is. De nieuwe minisensor heeft een detectiebereid van 9,5 meter diameter. Met zijn relais van 10A kan hij een belasting van spaarlampen van 1200 VA en 230V-halogeenlampen van 2300W aan. Met zijn IP65-beschermingsgraad gebruik je hem ook probleemloos in vochtige ruimtes. Door de standaardveerklemmen is hij makkelijk in het plafond in te bouwen. De uitschakelvertraging en luxwaarde kan je aanpassen met de afzonderlijk verkrijgbare afstandsbediening.

Facq opent nieuwe showroom in Roeselare Onlangs opende badkamer- en verwarmingsspecialist FACQ zijn elfde showroom en dertigste sanicenter (voor vakmensen) in een nieuwe vestiging in Roeselare (West-Vlaanderen). Het nieuwe uithangbord heeft een oppervlakte van 3700m² (2000m² voor de showroom en 1700m² voor het sanicenter). Het is de eerste vestiging van de groep in West-Vlaanderen. Het ontwerp van de nieuwe vestiging is gebaseerd op het concept van andere FACQ-showrooms, rekening houdend met de evoluties in de markt. Zo is de digitalisering van de badkamers een zeer recent fenomeen dat in Roeselare uitgebreid aan bod komt. De showroom bestaat uit verschillende thematische zones: een ‘inspiratieruimte’ waarin verschillende badkamers worden voorgesteld. Voorts worden de verschillende badkamerelementen per assortiment gepresenteerd. De didactische zones stellen de bezoekers in staat om bepaalde praktische aspecten met betrekking tot het badkamerontwerp beter te begrijpen. De showroom bevat verder ook een 'minibadkamer'- of 'budgetvriendelijke badkamerzone’, een 'keukenzone’ en een zone die volledig gewijd is aan verwarmingsoplossingen en hernieuwbare energie: Het Groene Huis. Tot slot is er de zone 'comfort en veiligheid', waarin men de badkamerelementen vindt die speciaal aangepast zijn aan mensen van de derde leeftijd en personen met mobiliteitsproblemen.

Zehnder ComfoAir XL wint Plus X Award Een nieuw succes voor binnenklimaatspecialist Zehnder: de commerciële eenheden van de nieuwe Zehnder ComfoAir XL-reeks zijn de grote winnaar van de Plus X Awards, ’s werelds grootste innovatieprijs voor technologie, sport en lifestyle.

De jury onderscheidde deze nieuwe productreeks voor comfortabele binnenventilatie in de categorieën “Innovatie”, “Hoge kwaliteit” en “Ecologie”, maar bekroonde ze ook met de titel “Product van het Jaar 2014”. De zes ventilatie-eenheden met Passiefhuiscertificaat uit de Zehnder ComfoAir XLproductreeks hebben een zeer hoog rendement. De units zijn geschikt voor appartementsblokken en commerciële gebouwen.

INSTALLATIE & BOUW | 43

The strong combination of technology and trust The strong combination of technology and trust

The strong combination of technology and trust

Product: AJ

Product: DVSI

Product: DV

Product: AJ

Product: DVSI

Product: DV

Product: AJ

Product: DVSI

Product: DV

Systemair NV · Romeinsestraat 6/01 · BE-3001 Heverlee · Belgium · Phone: +32 16 387080 · Fax: +32 16 387089 info@systemair.be · www.systemair.be Systemair NV · Romeinsestraat 6/01 · BE-3001 Heverlee · Belgium · Phone: +32 16 387080 · Fax: +32 16 387089

Journaal Nieuwe digitale BRAUN HZ5 DR- en HZ6 DRstookolietellers EURO-INDEX introduceert de BRAUN HZ5 DR- en HZ6 DR. Deze digitale stookolietellers met impulsgever zijn uitgerust met een LCD-display en onderscheiden zich van elkaar op basis van hun meetcapaciteit. De HZ5 DR heeft een meetcapaciteit van 0,7 tot 40 l/h, de HZ6 DR van 1 tot 60 l/h. De impulsgever laat toe om de geregistreerde verbruikswaarden digitaal te verwerken. Beide toestellen zijn geschikt voor stookolie (L en EL) of diesel.

Jaarlijkse KNX-conferentie: 4 september in Mechelen KNX is de wereldwijde standaard voor woning- en gebouwcontrole voor de automatisering van toepassingen in industriële, commerciële en private gebouwen. Het is de enige open standaard voor alle toepassingen voor de huis- en gebouwenautomatisering. Op donderdag 4 september vindt de jaarlijkse conferentie van KNX België plaats, en dat meer bepaald op de Thomas

More Campus De Nayer in Mechelen (Sint-Katelijne-Waver). De thematische voordrachten beginnen om 16u00. Nadien kunnen bezoekers terecht op een beurs waar verschillende fabrikanten hun talrijke nieuwigheden voor het automatiseren en beheren van gebouwen zullen voorstellen. Inschrijven kan via de website van de vereniging : www.knx.org/be-nl

Nieuwe flexibiliteit bij badkamerrenovatie met Viega primeurs van SHK Essen Systeemspecialist Viega brengt met een aantal nieuwe evoluties meer flexibiliteit in de aanpak van badkamerrenovaties. Het compacte spoelreservoir van het wc-voorwandelement, het renovatiemodel van de douchegoot Advantix Vario en debadgarnituren Multiplex/ Rotaplex met universele aansluiting zouden een verbetering zijn voor installateur en gebruiker.wandafwerkingen worden gecombineerd en ontstaat een nieuwe ruimtelijke beleving. De water- en stroomaansluitingen zijn vanzelfsprekend geïntegreerd.

blueSmart

Een intelligent systeem van Winkhaus voor uw onderneming.

+ Door sleutels aangestuurd systeem + Virtuele netwerktechnologie + Virale opdrachtverspreiding + Terugmelding van cilindergegevens aan de centrale server + Online comfort voor een offline prijs www.winkhaus.com

WH-14-05-0127_Anzeige_blueSmart_197x130mm_NL.indd 1

02.06.14 15:10

INSTALLATIE & BOUW | 45

7 productgroepen, 1 compact catalogus.

Nu gro bij uw oth and el

100 pagina’s met uw OBO-favorieten!

Compact catalogus 2014

THINK CONNECTED.

VBS: Verbindings- en bevestigingssystemen TBS: Overspannings- en bliksembeveiliging KTS: Kabeldraagsystemen BSS: Brandwerende systemen LFS: Wandgoot- en kabelkanaalsystemen EGS: Inbouwapparatuursystemen UFS: Ondervloersystemen Al onze HALOGEENVRIJE PRODUCTEN, volgens vernieuwd art. 104 van het AREI (KB 25.04.2013), worden aangeduid met volgend logo:

OBO BETTERMANN nv

·

Bist 14

·

V IJ

B-2630 Aartselaar

Tel. 0 3 870 74 00 · Fax 0 3 887 40 00 E-mail: info@obo.be · www.obo.be

THINK CONNECTED.

Journaal Producten van GROHE zijn gekozen voor Rio de Janeiro's Maracanã stadion Sinds de eerste bouwwerkzaamheden voor het WK van 1950, is het Estádio Jornalista Mário Filho in Rio de Janeiro – beter gekend als Maracanã - één van 's werelds meest indrukwekkende en fascinerende voetbalarena's. In het begin bood deze locatie plaats voor bijna 200.000 toeschouwers van een WK-wedstrijd, tot op de dag van vandaag een record.

teitsbedieningsplaten Skate Cosmopolitan van roestvrij staal. Naast de keuze tussen een drie-liter en een zes-liter spoeling, zorgt de Start/Stop-functie voor verdere waterbesparing om te voldoen aan de huidige normen. De GROHE EcoJoy® technologie helpt het waterverbruik terug te dringen zonder in te hoeven leveren op comfort en functionaliteit. Het moderne design van de bedieningsplaat past discreet en elegant in het nieuwe toiletinterieur.

Binnen korte tijd zullen alle ogen op de wereld opnieuw zijn gericht zijn op Maracanã - het legendarische stadion die de architectuur, technische en sportieve pracht op een unieke manier symboliseert.

Maracanã blijft één van 's werelds grootste sportlocaties. Daarnaast zijn er in het stadion grote rock- en popconcerten gehouden en heeft Paus Johannes Paulus II er in 1980 een misviering gehouden. Gedurende het 60-jarige bestaan is het stadion meerdere malen gerenoveerd om met de tijd mee te gaan. Momenteel is dit rijksmonument omgebouwd tot een uiterst moderne multifunctionele arena voor het FIFA WK 2014 en de Olympische en Paralympische spelen van 2016.

Hoge kwaliteitskranen van GROHE zijn gebruikt voor de sanitaire faciliteiten. Daniel Fernandes van de firma Fernandes Arquitetos Associados uit São Paulo is de verantwoordelijke voor deze modernisering.

Deze enorme reconstructie omvat een renovatie van toiletten in het Estádio Municipal do Maracanã. De aannemers hebben betrouwbare Rapid SL WCinstallatie-elementen van GROHE geplaatst in combinatie met hoge kwali-

INSTALLATIE & BOUW | 47

TIELT | Sint-Andries Ziekenhuis

Tekst: Jannes Zwaenepoel Foto's: Winkhaus

UITGEBREIDE TOEGANGSCONTROLE VOOR NIEUW

ZIEKENHUIS

Ziekenhuizen krijgen dagelijks honderden, zoniet duizenden mensen over de vloer. Al die mensen moeten wel ergens zijn, maar nooit overal. Daarom krijgt het Sint-Andries Ziekenhuis een elektronisch toegangscontrolesysteem.

Het systeem werkt met programmeerbare sleutels, cilinders en lezers die via een centrale computerserver al dan niet toegang geven tot de verschillende lokalen. Winkhaus leverde en installeerde de componenten.

“Het Blue Chip systeem werkt via intelligente sleutels met een ingebouwde chip,” weet Sales Manager van België en Luxemburg Wouter Thysebaert. “Via deze sleutels en intelligente wandlezers kunnen de werknemers zich makkelijk toegang verschaffen tot de lokalen waar ze moeten zijn.” Het ziekenhuis kan zelf instellen wie waar en wanneer mag komen.

MULTIFUNCTIONEEL SYSTEEM “De server regelt alles,” legt Thysebaert uit. “Met behulp van het Winkhaus Winkhaus Blue Chip-programma programma krijgt elke sleutel toegang tot een specifiek gedeelte van het gebouw. Door deze regels digitaal vast te leggen moeten de werknemers niet langer een hele sleutelbos meesleuren.” Het systeem werkt samen met online en offline wandlezers

alsook met elektroniche cilinders. Tevens kunnen de gegevens verwerkt worden in een tijdsregistratiesysteem.

Winkhaus voorziet zo’n 500 deuren van elektronische Blue Chip cylinders.

“We leverden meteen ook 600 badgekaarten, 1600 sleutels, 80 online lezers en een tiental offline lezers,” vertelt Thysebaert. “Naast deze deuren voorzien we ook de toegang tot de doktersparking en de kledingautomaat. Een medewerker moet zich nu enkel aanmelden aan de wandlezer, waarna hij onmiddellijk het juiste kledingspakket krijgt.” ❚ Het project is een belangrijke referentie op gebied van toegangscontrolesystemen.

48 | INSTALLATIE & BOUW

TIELT | Sint-Andries Ziekenhuis

Tekst: Jannes Zwaenepoel

SINT-ANDRIESZIEKENHUIS IN TIELT MAAKT GEBRUIK VAN BEO-VELD Het hernieuwde Sint-Andries Ziekenhuis in Tielt krijgt naast een modern toegangscontrolesysteem ook een BEO-veld. Deze installatie voorziet het immense gebouw van energie. Een aangesloten wamtepomp zet de energie om in wamte en koude.

De patiënten kunnen genieten van een flexibel en aangenaam binnenklimaat.

Het in 1923 opgerichte ziekenhuis maakt sinds kort gebruik van een gesofisticeerde BEO-veldinstallatie. Deze bestaat uit 114 boringen die tot 137 meter diep gaan. Een dubbele U-vormige lus, gemaakt uit High-Density Polyethylene (HDPE), vormt het hart van de installatie. De ingenieurs pompen een glycoloplossing door deze buizen. De individuele lussen zijn per twee in serie-parallel verbonden. Een horizontale HDPE-leiding koppelt ze aan de collector in de collectorput. Die is op zijn beurt verbonden met de technische ruimte.

“De installatie onttrekt energie aan de bodem, maar kan deze ook opslaan,” weet Directeur Divisie Drilltech Ludo Zeuwts van Smet-G.W.T. “Een hoogwaardige thermische groutoplossing vult de boorgaten op. Deze vermakkelijkt de energieuitwisseling met de bodem.” In Oost- en West-Vlaanderen wordt meestal Boorgat Energie Opslag toegepast als bodemenergiesysteem. “De aanwezige kleilagen in de regio maken dit de meest geschikte oplossing,” weet Zeuwts.

behoorlijk uitdagende omstandigheden moesten werken.” Smet-G.W.T. bouwde het BEO-veld in twee fasen. “Eerst moesten we de gaten boren, waarna we de leidingen konden plaatsen. Eens dit helemaal afgewerkt was, konden we aan het volgende deel beginnen,” vertelt Zeuwts.

De afgewerkte installatie biedt duurzame verwarming en koeling aan tegen een hoog rendement. “Een BEO-veld is een prachtig staaltje techniek dat perfect past in een modern project zoals het ziekenhuis van Tielt,” vindt Zeuwts. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: Architect: BEO-Veld:

Sint-Andriesziekenhuis (Tielt) LLOX Architecten (Wilrijk) Smet-G.W.T. (Dessel)

FASERING Het project werd uit noodzaak gefaseerd uitgevoerd. “De installatie ligt onder een parking,” verklaart Zeuwts. “Deze moest in gebruik blijven, waardoor we in

De gesofisticeerde BEO-veldinstallatie ligt onder een parking, waardoor Smet-G.W.T. in behoorlijk uitdagende omstandigheden moest werken

INSTALLATIE & BOUW | 49

THEMA | Warmtepompen

AQUAREA T-CAP: LUCHT-WATERWARMTEPOMPEN MET HOOG RENDEMENT Naast een ruim aanbod lucht-luchtwarmtepompen beschikt Panasonic Heating and Cooling Systems ook over een kwalitatieve lucht-watertoepassing.

Aquarea T-CAP-warmtepompen zijn hoogrendementunits met klasse-A-pomp die inzetten in op energie-efficiëntie. Zelfs bij buitentemperaturen tot -15 °C behoudt de warmtepomp haar capaciteit zonder gebruik te maken van de back-up heater. Met een indrukwekkende COP van 4,74 (bij Eu-

roventcondities) kan de Aquarea T-CAP warm water van 55 °C leveren. De modellen maken gebruik van het koudemiddel R410A en zijn verkrijgbaar in vermogens van 9 kW, 12 kW en 16 kW, in enkel- of driefase en als splituitvoering en monoblok. Controle op afstand is mogelijk: Aquarea T-CAP-warmtepompen zijn compatibel met Modbus, Zigbee, BMS, Intesishome en KNX.

BOOSTERWARMTEPOMP NU OOK OP BELGISCHE MARKT BESCHIKBAAR Het nieuwe Boosterwarmtepompprincipe van warmtepompfabrikant Alpha-InnoTec en importeur Nathan Import/Export is een ‘all-electric’ warmtapwateroplossing voor collectieve lagetemperatuurdistributienetwerken.

Het totaalconcept bestaat uit een centraal in het gebouw opgestelde brine-waterwarmtepomp en een decentrale Boosterwarmtepomp in ieder appartement. Het systeem staat in voor verwarming en koeling en de productie van warm tapwater.

Een centraal opgestelde Alpha-InnoTecwarmtepomp uit de Professionalserie zorgt voor de collectieve warmteopwekking binnen grote gebouwen.

De krachtige warmtepomp (COP-waarden tot 6,2 bij W10/W35, verwarmingscapaciteit van 48 tot 208 kW) geeft haar relatief lage temperatuur zowel af aan de vloerverwarming in het hele gebouw als aan de individue-

le Boosterwarmtepomp in ieder appartement.

Omdat het tapwater door de Boosterwarmtepomp pas wordt opgewarmd op de plek waar het daadwerkelijk gebruikt wordt, zijn hoge distributietemperaturen in collectieve projecten nu definitief verleden tijd. Met deze eigenschap gooide het concept in Nederland al hoge ogen. De Boosterwarmtepomp heeft een opwekkingsrendement van warmtapwaterbereiding tot 4,21, heeft een verwarmingscapaciteit tot 2,5 kW, is zeer stil (37 dB) en heeft door de wandmontage slechts weinig opstellingsruimte nodig.

AROTHERM-WARMTEPOMPEN ZOEKEN COMPROMIS TUSSEN COMFORT EN ZUINIGHEID Met de aroTHERM-lucht-waterwarmtepomp zet Vaillant in op een combinatie van comfort en zuinigheid. Ze is uiterst geschikt voor de zuinige verwarming en warmwaterproductie van een eengezinswoning of appartement.

De aroTHERM-lucht-waterwarmtepomp is een warmtepomp van het monobloctype die zich onderscheidt door een compacte buitenunit, een modulerende inverter compressor en flexibele installatiemogelijkheden.

De aroTHERM kan geplaatst worden als een individuele oplossing waarbij de warmtepomp instaat voor de verwarming van de volledige woning en, indien gewenst, ook de warmwaterproductie.

Anderzijds kan de aroTHERM ook fungeren als een hybride oplossing, in combinatie met een verwarmingsketel. De aroTHERM-lucht-waterwarmtepomp zorgt in de winter voor verwarming en in de zomer voor koeling.

50 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Warmtepompen

SAMSUNG INTRODUCEERT LT-HYDROMODULE VOOR DVM S Met de introductie van een nieuwe laagtemperatuurshydromodule (LT), waarmee warm water tot 50°C kan worden geproduceerd, geeft Samsung klimaatbeheersing zijn assortiment warmtepompen en airconditioningssystemen een nieuwe dimensie. De LT-hydromodule is geschikt voor koppeling aan de DVM S-mini-, DVM S-lucht- (aërothermie) en de nieuwe DVM S-waterwarmtepomp (geothermie) en is breed toepasbaar in (particuliere) nieuwbouw en renovatie.

De LT-hydromodule is verkrijgbaar in capaciteiten van 16kW, 31kW en 50 kW en kan (sanitair) warm water tot 50°C en koud water tot 6°C produceren. De ideale koppeling van deze DVM-hydro-unit aan een vloerverwarmingssysteem of laagtemperatuurradiatoren creëert een continue verwarming met een hoog comfortgehalte. Doordat het systeem zeer constant draait, behaalt het enorm hoge rendementen en COP’s.

De hydro-unit is onder meer uitgerust met een weersafhankelijke regeling. De wensen van de gebruiker kunnen daarnaast eenvoudig ingesteld worden met de nieuwe, speciaal ontwikkelde wandbediening. De LT-hydro beschikt standaard over een print, een flow switch en een warmtewisselaar. De installateur dient alleen nog maar een pomp en een expansievat te voorzien. Uiteraard kunnen ook aan dit hydrowarmtepompsysteem bestaande DX-binnendelen (lucht) gekoppeld worden om lokaal bij te verwarmen/koelen.

HOOGEFFICIËNTE COMPACTE GROND/ WATER-WARMTEPOMP S6IDT, S8IDT EN S11IDT (TOT 11 KW) De nieuwe compacte grond/water-warmtepomp van Weishaupt behoort met een COP gaande tot 5,0 (volgens EN 14511) tot de efficiëntste toestellen die tegenwoordig op de markt verkrijgbaar zijn. Dit heeft deze warmtepomp onder andere te danken aan haar elektronische expansieventiel.

In de aansluitklare warmtepomp zijn de belangrijkste componenten van het koelmiddel-, verwarmings- en glycolwatercircuit, een waterverwarmer uit roestvrij staal van 170 liter alsook een elektrisch verwarmingselement (tweede warmtegenerator) reeds geïntegreerd.

Het koelmiddelcircuit is gemonteerd op een uitneembare module. Dit vergemakkelijkt het transport van de warmtepomp naar de stookplaats.

Zonder module is het toestel nl. aanzienlijk lichter en kan het horizontaal getransporteerd worden. De module zelf mag max. 45° gekanteld worden.

De elektrische leidingen hebben eenvoudige stekkerverbindingen.

De nieuwe compacte grond/water-warmtepompen bieden optioneel de mogelijkheid om gebouwen met de kleinst mogelijke investering en werkingskosten te koelen.

Daarbij is niet alleen een passieve koeling via de vloer- of wandverwarming mogelijk, maar ook een dynamische koeling via aparte ventiloconvectoren.

De geïntegreerde warmtepompmanager regelt en controleert de volledige installatie. Verwarming, optionele koeling en warm water kunnen ingesteld worden volgens de behoefte van de gebruiker en zorgen voor een hoog comfort en een energiebesparende werking.

De nieuwe warmtepompen S..IDT kunnen in toekomstige intelligente stroomnetten (Smart-Grid) als buffer dienen. Overtollige stroom uit hernieuwbare energieën kan door de intelligente regeling van de warmtepomp als warmte-energie opgeslagen worden.

INSTALLATIE & BOUW | 51

THEMA | Warmtepompen

NIEUWE GENERATIE WARMTEPOMPEN VOOR STIEBEL ELTRON Stiebel Eltron pakt uit met een nieuwe generatie warmtepompen. Naast de gebruikelijke installatie-eenvoud, een modern design en een stille werking bieden ze bijzonder hoge rendementen. Bovendien zijn ze ‘smart grid ready’ en vanop afstand te sturen via een mobiele applicatie.

De WPF- en WPC 04-16-bodem-waterwarmtepompen bestaan in zes vermogens en ook in een versie met koelfunctie. De maximale aanvoertemperatuur is 60 °C. Het zijn compacte toestellen, met ingebouwde circulatie-

pompen en expansievaten. De WPC heeft ook een geïntegreerd boilervat van tweehonderd liter. Deze bodem-waterwarmtepompen halen een COP tot 5,0 bij B0/W35.

De WPL 15/25-lucht-waterwarmtepompen werken met de unieke Inverter 3.0-technologie. De maximale aanvoertemperatuur is 65 °C, waardoor de warmtepompen ook geschikt zijn voor renovaties. Deze compacte toestellen voor buitenopstelling halen een COP tot 4,0 bij A2/W35.

REMEHA AZORRA: EEN EFFICIËNTE THERMODYNAMISCHE WARMTEPOMPBOILER De Remeha Azorra is een thermodynamische warmtepompboiler die energie uit de buitenlucht haalt om water op te warmen. Met geëmailleerde boilerkuip en beschermende anode zorgt hij voor een snelle en efficiënte opwarming van warm water. Bovendien leidt het systeem tot een forse besparing op de waterfactuur (tot 70 %).

De Remeha Azorra kan water opwarmen tot 65°C en is verkrijgbaar in modellen 200 E, 300 E en 300 EH, dat een combinatie met een verwarmingsketel of zonnesysteem mogelijk maakt. Het systeem is verkrijg-

52 | INSTALLATIE & BOUW

baar met een vermogen van 2400 Watt. Om de gebruiksvriendelijkheid te optimaliseren, biedt de regeling diverse functies aan zoals de programmatie van de opwarmingsperiode, naverwarming, antivriesmodus en afstandsregeling. Een veiligheidsweerstand van 2,4KW garandeert het thermisch comfort bij zeer lage temperaturen (tot -5 °C). De Remeha Azorra is een compact vloermodel met een moderne behuizing.

MECHELEN | Distributiecentrum Spar Retail

Tekst: Tim Janssens

‘MEER DAN VIJFTIG ASPIRATIESYSTEMEN ZORGEN VOOR VERFIJNDE DETECTIE IN GROTE OPSLAGRUIMTE’

RAGFIJNE BRANDDETECTIE IN NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM Vlakbij de E19 in Mechelen wordt stilaan de laatste hand gelegd aan een gloednieuw distributiecentrum. Vanaf september zullen de werknemers van Spar Retail er 6.000 vierkante meter kantoorruimte en 50.000 vierkante meter opslagruimte ter hunner beschikking hebben. Technisch gezien is dit een vooruitstrevend project, en ook qua brandveiligheid zit het meer dan goed. Tal van punt- en aspiratiedetectoren zullen ervoor zorgen dat elk beetje rook- of brandontwikkeling tijdig opgemerkt wordt.

Het nieuwe distributiecentrum van Spar Retail in Mechelen is uitgerust met performante branddetectiesystemen.

Spar Retail (Colruyt Groep) hergroepeert zijn diensten en bundelt de vestigingen van Heist-opden-Berg en Ternat op de Schonenbergsite in Mechelen. Een gloednieuw distributiecentrum met 6.000 vierkante meter kantoorruimte en 50.000 vierkante meter opslagruimte zal er vanaf dit najaar plaats bieden aan 670 werknemers, al zullen dat er na verloop van tijd zelfs 750 tot 800 worden. In industriezone Mechelen Zuid komen er bovendien negentig loskades die het transport een snelle aansluiting op de E19 garanderen. Door te verhuizen naar één centrale locatie wil Spar Retail zijn strategisch plan verder uitbouwen en het marktaandeel van het merk Spar relevant doen stijgen. De kantoorruimte verdubbelt, terwijl de opslagruimte een derde groter wordt.

ASPIRATIE- EN PUNTDETECTOREN Ook in het kader van efficiëntie en duurzaamheid is het nieuwe distributiecentrum een stap vooruit.

Het nieuwe centrum zal via een warmtekrachtkoppeling gedeeltelijk in zijn eigen verwarming en

elektriciteit voorzien. Voorts valt ook de performante branddetectie op. “Er is geopteerd voor een systeem van Autronica,” vertelt Hugo De Beck van brandveiligheidsspecialist Autrosystems. “De opslagruimte van het distributiecentrum is uitgerust met aspiratiedetectoren. Via een netwerk van geperforeerde kunststofbuizen wordt er permanent een kleine hoeveelheid lucht afgezogen, waarvan de samenstelling wordt geanalyseerd met het oog op de aanwezigheid van roetpartikels. Dit leidt tot een veel gevoeligere detectie die in hoge ruimtes zoals stockagehallen veel effectiever is dan die van de klassieke optische puntdetectoren.

Daar kan zich immers stratificatie voordoen, wat inhoudt dat de rook niet tot aan het dak geraakt omdat er een warme luchtlaag in de weg zit. Bovendien heeft zo’n systeem ook enorme voordelen op het vlak van onderhoudskost. In de kantoorgebouwen hebben we dan weer klassieke optische puntdetectoren geïnstalleerd. Deze zijn uitgerust met Autronica’s unieke, zelftestende SelfVerify-functie die eveneens zorgt voor een sterke reductie van de jaarlijkse onderhoudskost.”

omvang was dit geen sinecure: in totaal zijn er meer dan vijftig aspiratiesystemen en ruim zevenhonderd puntdetectoren geplaatst, wat goed is voor een beveiligde oppervlakte van meer dan 55.000 m². Vanaf de ontwerpfase is zeer veel rekening gehouden met de continuïteit van het detectiesysteem. Zelfs bij het optreden van meerdere gelijktijdige fouten wordt de hoogst mogelijke redundantie gegarandeerd. Alle elementen zijn bovendien gelinkt aan een centraal beheersysteem (AutroMaster), dat de interventieteams via een grafische voorstelling van de situatie bij een eventuele brand toelaat om sneller te beslissen.

Bovendien heeft dit systeem sterke ondersteunende functies voor het dagelijks beheer van een installatie van dergelijke omvang. Binnenkort zal men dit alles bovendien ook kunnen aansturen vanuit de centrale Colruytvestiging in Halle.” ❚ In de opslagruimte van het nieuwe distributiecentrum van Spar Retail zijn in totaal zijn er meer dan vijftig aspiratiesystemen geplaatst.

CENTRAAL BEHEERSYSTEEM In het nieuwe distributiecentrum van Spar Retail gaat het met andere woorden om een combinatie van klassieke detectie in de kantoren en geavanceerde detectie voor de grote opslagruimtes.

Hoewel Autrosystems eerder al meermaals samenwerkte met de Colruyt Groep, was dit project toch behoorlijk speciaal, bevestigt Hugo De Beck: “De uitdaging bestond erin de kostprijs en de exploitatiekost zo minimaal mogelijk te houden, en dat met een maximum aan performantie en betrouwbaarheid.

Vooral voor een project van dergelijke

INSTALLATIE & BOUW | 53

AUTROSYSTEMS is gespecialiseerd in de studie, inbedrijfstelling en onderhoud van brandveiligheidssystemen met het oog voor maximale bedrijfszekerheid. Als verdeler van Autronica, een Noorse leverancier van brandveiligheidssystemen en tevens pionier op gebied van adresseerbare branddetectie, bieden wij u optimale brandveiligheid in uw bedrijf.

Wenst u een brandveiligheidsinstallatie met een minieme kost aan onderhoud?

Dan bent u bij ons aan het goede adres !

Uw partner in brandbeveiliging

Autrosystems nv Brandstraat 4, 9160 Lokeren www.autrosystems.be info@autrosystems.be

14870333_autrosystems.indd 1

01-07-14 10:24

14870315_Debever .indd 1

01-07-14 09:13

ZULTE | Nieuw administratief centrum Tekst: Jannes Zwaenepoel Foto's: Linium Europe

NIEUW ADMINISTRATIEF CENTRUM ZULTE

BULKT VAN GROENE TECHNOLOGIE Het stadsbestuur van Zulte krijgt een nieuwe werkplek. De politieke meerderheid wil een energiezuinig gemeentehuis in het stadscentrum. Het complex, dat ontworpen werd door goedefroo+goedefroo architecten, blinkt uit door de integratie en combinatie van allerhande energiezuinige technieken zoals betonkernactivering, een BEO-veld en een warmtepomp.

Het nieuwe gebouw zorgt voor een centrumgevoel dat voordien lang ontbrak in Olsene, een deelgemeente van Zulte. Architectenbureau goedefroo+goedefroo creëert door de strategische inplanting een plek waar inwoners graag vertoeven. Een doorgedreven isolatie en drievoudige beglazing dragen bij tot een energiezuinige realisatie.

DUURZAAM ONTWERP Het gemeentebestuur van Zulte wil met het nieuwe project zijn voorbeeldfunctie op vlak van duurzaamheid vervullen. Het gebouw is dan ook volgepropt met groene technologie. Naast de dikke beglazing en sterke isolatie maakt het ook gebruik van betonkernactivering, een BEO-veld, een warmtepomp, aanwezigheidsdetectie, daglichtsturing en regenwaterrecuperatie. goedefroo + goedefroo architecten zorgden voor uitsparingen in het gebouw, die bijdragen aan het moderne, open gevoel van het gebouw.

Het administratief centrum van Zulte blinkt uit met zijn vooruitstrevend energetisch concept.

Technisch installateur Debever uit Pittem stond in voor de installatie van het volledige sanitaire systeem. “We hebben de regenwater- en drinkwatervoorziening geïnstalleerd, samen met verschillende urinoirs, toiletten, lavabo’s, de watervoeding van de HVAC, de brandleidingen, de kitchenette en een regenwaterrecuperatiesysteem,” vertelt Andy Vancouillie, projectleider bij Debever. “Zoals je je kan inbeelden, hebben we heel wat werk gehad om alles te installeren.”

Vooral het regenwaterrecuperatiesysteem getuigt van een duurzame bouwfilosofie. “De toiletten zijn aangesloten op dit systeem, waardoor we het gemeentebestuur een directe besparing op de waterfactuur gegeven hebben,” legt Vancouillie uit. Het systeem heeft toch nog een drinkwaterreservoir, waardoor er bij periodes van droogte geen gevaar is voor dysfunctionele toiletten. Twee DAB-pompen die aangesloten zijn op de twee reservoirs maken automatisch de keuze tussen regenwater of drinkwater.

OPEN GEBOUW Het administratief centrum onderscheidt zich door een moderne en functionele architectuur, zonder de gezellige, kleine schaal van het OostVlaamse dorp uit het oog te verliezen. Elke gemeentedienst krijgt een eigen werkzone, waardoor de efficiëntie verhoogd wordt. De kantoren zijn echter aanpasbaar opgebouwd, zodat het

'ZOALS JE JE KAN INBEELDEN, HEBBEN WE HEEL WAT WERK GEHAD OM ALLES TE INSTALLEREN.' bestuur in de toekomst wijzigingen kan aanbrengen. Een uitgebreid HVAC-systeem staat borg voor de luchtkwaliteit. De warmteterugwinning, die hierin geïntegreerd is, garandeert een K-peil van 29, een E-peil van 30 en een verwarmingsbehoefte lager dan 65 kWh per vierkante meter per jaar.

Het openbaar gebouw vormt de rand van het plein en is doelbewust poreus opgebouwd. Een raster dat gebaseerd is op de textuur van een spons zorgt voor grote en kleine openingen in de gevel. Door deze techniek is het centrum optimaal ingebed in het straatbeeld. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Architect:

Gemeentebestuur Zulte Goedefroo+Goedefroo

Architecten (Wielsbeke) Studiebureau: Ingenium (Brugge) Installatie sanitair: Debever (Pittem)

INSTALLATIE & BOUW | 55

ANTWERPEN | Katoen Natie

KOELGROEPEN NAAST HAVENLOODS GEPLAATST MET BIG FOOT SYSTEEM Logistieke reus Katoen Natie heeft verschillende vestigingen in Antwerpen, waaronder een grote, aircogekoelde loods. De geïnstalleerde koelcel is elf meter hoog en gebruikt het Big Foot Systeem voor de twaalf koelgroepen naast de loods.

De haven van Antwerpen is de tweede belangrijkste haven ter wereld. Enkel onze noorderburen doen met de haven van Rotterdam nog een tikkeltje beter.

Verschillende loodsen en bedrijven zijn dan ook gevestigd in onze haven. Katoen Natie, het internationale logistieke bedrijf met wortels in België, heeft er een grote loods van 100 x 16 x 22 meter. Een grote airconditioninginstallatie koelt het gebouw. De installatie houdt de loods op een constante temperatuur van 8°C. Het Big Foot Systeem is modulair en kan worden uitgebreid.

Door de koelgroepen op een verhoog te plaatsen, wordt onderhoud makkelijker.

Om de koelcel vlot te laten werken, werden er twaalf koelgroepen en vier airconditioningunits geïnstalleerd. Daarvoor gebruikte installatiebedrijf Bondec het Big Foot Systeem van Linum Europe. Dit systeem bestaat uit een sterke, ijzeren constuctie die gedragen wordt door grote verstelbare steunvoeten.

Een dikke rubberen mat verhindert schadelijke en ergerlijke vibraties.

EENVOUDIG “We zijn heel tevreden van het Big Foot Systeem van Linum Europe,” vertelt Ruben Storms, projectleider bij Bondec. “Dankzij de verstelbare montagevoeten is het systeem makkelijk installeerbaar.” De standaardvoet is 305 x 305 mm groot en heeft een stevige buisstructuur van 40 x 40 mm. De grotere voeten, die optioneel verkrijgbaar zijn, hebben een oppervlakte van 450 x 450 mm en een profiel van 50 x 50 mm. De voet zelf is gemaakt van UVbestendige glasvezels. De metalen onderdelen zijn vuurverzinkt.

“Hoewel het de eerste keer is dat we dit systeem gebruiken, zullen we het in de toekomst zeker nog inzetten voor soortgelijke werken,” vertelt Storms.

'DANKZIJ DE VERSTELBARE MONTAGEVOETEN IS HET SYSTEEM MAKKELIJK INSTALLEERBAAR.' 56 | INSTALLATIE & BOUW

ANTWERPEN | Katoen Natie

VOORDELEN Omdat het Big Foot Systeem bestaat in verschillende uitvoeringen is het mogelijk om ook een extreem zware last te dragen. De HD Cube en de I-BEAMstructuren kunnen op platte daken tot twintig ton dragen. De verschuifbare dwarsbalken laten de installateur toe om een constructie op maat te maken.

“Het is echt een topproduct, en bovendien de enige in zijn soort,” vertelt Storms.

Het is dan ook geen wonder dat de Big Foot Systemen al honderden keren gebruikt zijn bij projecten in België en Nederland. Het voordelige systeem is volgens installateur Bondec makkelijk inzetbaar, betrouwbaar en ziet er bovendien nog eens goed uit. Meer moet dat niet zijn. De samenwerking met Linum Europe verliep dan ook zeer vlot. ❚

Het Big Foot Systeem kan worden uitgerust met speciale matten die de mogelijke hellingsgraad opvangen.

TECHNISCHE FICHE

“Het project in de haven van Antwerpen had een helling van 5°, waardoor we de montagevoeten moesten uitdraaien om de installatie waterpas te krijgen.

Gelukkig is het Big Foot Systeem daarop voorzien. De speciale matten kunnen de hellingsgraad probleemloos opvangen.”

Opdrachtgever: Katoen Natie (Antwerpen) Big Foot Systeem: Linum Europe (Kuurne) Installatie Big Foot Systeem: Bondec (Wommelgem)

HEAVY AV PIPE AVY SMALL PIPE

AHU

Rooftop Building Services Support Systems & accessories DUCT

STEP OVER

Simply a better way

SMALL PIPES

A/C A/C Linum Europe levert een breed scala aan efficiënte montagesystemen voor buitenunits, PACKAGED PLANT ROOM P groepen en technische installaties. Tot ons ruime aanbod behoren alle producten van PUMP HOUSING A A/C A/C Big Foot Systems: light- en heavy duty frames, trillingsmatten, universele H-framesets, montagesteunen en step-overs. Als officieel Benelux distributeur staan wij garant voor belangrijke voorraden en een supersnelleEXTRACT service bij maatwerk & projectberekeningen.

FAN Meer info op www.linum.eu of neem contact met ons op.

NEDERLAND Glasblazerstraat 4 2984 BL Ridderkerk T: 0180 46 35 88 E: info-nl@linum.eu

14.012 Pub BFS Installatie en bouw 2014.indd 1

DUITSLAND S Rottweg 44 48683 Ahaus T: 02561 449 1984 E: info-de@linum.eu

O

L

A

CABLE ABLE TRA TRAY

VRF

VRF

AC A/

R

14.012I&B

BELGIË Vijverhoek 53 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 E: info@linum.eu

A/C

INSTALLATIE & BOUW | 57

2/26/2014 3:07:24 PM

LEUVEN | Gasthuisbergziekenhuis

Brandwerende manchetten of brandmoffen worden rond brandbare leidingen geplaatst en dichten de openingen af wanneer ze smelten door de hitte.

Tekst: Tim Janssens

‘INGEBOUWDE BRANDKLEPPEN EN -MOFFEN VERHINDEREN VUURVERSPREIDING BIJ BRAND’

VEEL AANDACHT VOOR BRANDVEILIGHEID IN UZ LEUVEN Het befaamde Leuvense Gasthuisbergziekenhuis ondergaat sinds enkele jaren een heuse metamorfose. Vanaf volgend jaar biedt de site plaats aan een moderne Health Sciences Campus met diverse functies. Dit gaat gepaard met tal van uitbreidingen en de bouw van enkele nieuwe blokken. Brandveiligheid is een cruciaal aandachtspunt, en dus werden er de voorbije drie jaar meer dan zevenhonderd brandkleppen en duizendvijfhonderd brandwerende manchetten geplaatst.

BRANDKLEPPEN In een modern ziekenhuis gelden strenge veiligheidsmaatregelen. De gezondheid van de patiënten staat voorop, en dus is het belangrijk om brand ten allen tijde te vermijden. Het UZ Leuven neemt geen risico’s en doet een beroep op de firma Rf-Technologies voor de levering van brandwerende kleppen en manchetten. “Zowel de rechthoekige (CU2, CUL-LT) als ronde kleppen kwamen in dit project aan bod (CR2, CR120),” vertelt het sales- en marketingteam van Rf-Technologies. “Brandkleppen worden in compartimentswanden geplaatst waar een ventilatiekanaal doorloopt. De kleppen sluiten bij brand en gaan zo verspreiding naar andere compartimenten tegen. Ze bieden een brandweerstand van maar liefst twee uur (EI 120S).

Brandkleppen en brandwerende manchetten beschermen onder meer het nieuwe psychiatrisch ziekenhuis op de Leuvense Gasthuisbergsite tegen brand.

58 | INSTALLATIE & BOUW

LEUVEN | Gasthuisbergziekenhuis

'DE KLEPPEN SLUITEN BIJ BRAND EN GAAN ZO VERSPREIDING NAAR ANDERE COMPARTIMENTEN TEGEN.' De brandklep is een onderdeel van het ventilatiesysteem. Perfecte integratie in het HVAC-systeem is dus belangrijk. “De Rf-t-brandkleppen zijn geoptimaliseerd om de lekkage van lucht maximaal te beperken en het drukverlies te minimaliseren. Zo voldoen ze standaard aan de norm voor luchtdichtheid EN-1751 in klasse B of C. Door de optimale luchttechnische eigenschappen komen Rf-t-kleppen tegemoet aan de noden van bouwheren die de prestaties en de afmetingen van hun ventilatiesysteem wensen te optimaliseren.”

BRANDWERENDE MANCHETTEN De brandwerende manchetten of brandmoffen worden dan weer rond brandbare leidingen (sanitair) geplaatst. Wanneer de buis wegsmelt, zal de grafiet in de moffen ervoor zorgen dat de gecreëerde openingen volledig brandwerend afgedicht worden. Zo verhinderen ze een verdere verspreiding van het vuur. “Onze brandwerende manchetten werden in 2013 uitgebreid getest en gecertificeerd volgens de Europese normen. Ze bleken performant in tal van opstellingen: in alle wandtypes, rond PE- en pvc-buizen met verschillende buiswanddiktes, met standaard afdichtingsmateriaal en zelfs bij een plaatsing met ‘nulafstand’ of schuine buizen. Deze uitgebreide classificatie vereenvoudigt de conforme plaatsing voor installatiebedrijven.”

Brandkleppen worden in compartimentswanden geplaatst waar een ventilatiekanaal doorloopt. De kleppen sluiten bij brand en gaan zo verspreiding naar andere compartimenten tegen.

Inmiddels kan je de brandkleppen en -moffen van Rf-Technologies in tal van ziekenhuisgebouwen en -afdelingen op de Gasthuisbergsite terugvinden (nieuw psychiatrisch ziekenhuis, dienst Nucleaire geneeskunde, dienst Pathologische ontleedkunde, …). Rf-Technologies is dan ook erg fier op zijn bijdrage aan dit innovatieve reconversieproject. “Vooral het feit dat er een groot aantal van onze producten geplaatst zijn, stemt ons zeer tevreden. “Dit wil toch zeggen dat men onze firma in het algemeen en onze producten in het bijzonder vertrouwt. Aangezien we onze expertise in dit project maximaal tot zijn recht kunnen laten komen, is dit toch wel een zeer mooie referentie.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 59

BEDRIJFSPRESENTATIE | Sortimo

SORTIMO: MEER DAN EEN INRICHTING Al jaar en dag is Sortimo de marktleider op het gebied van bedrijfswageninrichtingen. En dat met recht en reden. Een groot aanbod aan mogelijkheden, goede prijzen, fantastische kwaliteit en vooral een gedegen service vormen de basis van het succes. Maar Sortimo doet meer dan enkel uw wagen inrichten. Een overzicht.

Sortimo is pionier in zijn vakgebied. De Duitse firma is al meer dan veertig jaar actief in de branche en staat bekend om zijn kwalitatieve bedrijfswageninrichtingen. Maar het bedrijf vergeet ook de uitrusting in en rond de bestelwagen niet. Zo kunnen klanten onder andere genieten van een breed aanbod van signalisatie, dakdragers, glasrastelen, omvormers en belettering.

Een goede eerste indruk is belangrijk, maar een blijvende indruk nog veel meer. Daarom draagt Sortimo kwaliteit hoog in het vaandel. In de hoofdvestiging in Zusmarshausen werken meer dan vijfhonderd werknemers aan het complete gamma. Vanuit deze Duitse heimat worden alle producten met de hand gemaakt. Na transport installeert Sortimo ze in de eigen ateliers. De klant kan ook beslissen om dit zelf te doen.

Sortimo heeft een uitgebreid aanbod aan accessoires en opbergsystemen.

60 | INSTALLATIE & BOUW

UITDIJNEND Sortimo bestaat meer dan veertig jaar en blijft groeien. De firma is marktleider in Europa en breidt gestaag uit naar andere continenten. Ondertussen heeft Sortimo negen vestigingen en meer dan dertig partners in Duitsland. Internationaal doet ze er nog een schepje bovenop: een

groot aantal dochterondernemingen, verspreid over Europa, Amerika en Azië, bieden wereldwijd raad en daad.

In Vlaanderen zijn er drie inbouwstations met atelier en showroom: Sortimostation Centrum in Vilvoorde, Sortimostation West in Sint-Eloois-Vijve en Sortimostation Oost in Tessenderlo. In Wallonië werken erkende montagestations in Ath, Wanze en Waver de wagens van de klanten af.

Door deze gedecentraliseerde ligging kunnen de vertegenwoordigers van Sortimo hun klanten snel bedienen. Ze zijn slechts één telefoontje verwijderd. Met hun demowagen komen ze tot bij de klant thuis, op de werf of naar eender welke andere plek die de klant het best uitkomt. Ter plaatse tekenen ze de inrichting van de wagen en geven ze een gedetailleerde prijsofferte. De klant kan tevreden toekijken, zonder enige verplichting.

BEDRIJFSPRESENTATIE | Sortimo

stevig is, maar ook dat het zo ontworpen werd dat het de schok bij een ongeval opvangt.

De Sortimo-inrichtingen zijn gemaakt met pvc, aluminium, staal en composiet. Door een aangepaste vloerplaat geeft de hele installatie mee zonder echter los te vliegen. De veiligheid van de inzittenden is gegarandeerd. Bij onafhankelijke crashtesten is het verschil tussen een Sortimoinstallatie en een doe-het-zelfinrichting duidelijk te merken.

MODULAIRE MEERWAARDE Sortimo is gespecialiseerd in hoogwaardige inrichtingssystemen voor bedrijfswagens.

VEILIGHEID Vakmannen zijn zelfstandige mensen die weten wat ze willen. Soms maken ze hun eigen opbergsysteem. Een mooi initiatief dat echter desastreuze gevolgen kan hebben. Bij een ongeluk kunnen de schappen en het bijhorende gereedschap door de wagen vliegen, recht door de ingebouwde wand, tot in de bestuurderscabine. Het is dan ook belangrijk dat het geïnstalleerde systeem

Een beginnend bedrijf kent de noden van zijn werknemers nog niet zo goed en wil later misschien enkele aanpassingen doorvoeren. Het modulaire systeem van Sortimo biedt kansen voor kleine en grote bedrijven. Kleine bedrijven kunnen genieten van het flexibele systeem. Klein beginnen en groot eindigen is perfect mogelijk. Grote bedrijven kunnen dan weer rekenen op de blijvende inzet van Sortimo.

Een uitgebreid gamma aan opslagboxen en accessoires biedt de vakman een ongezien aanbod aan inrichtingsmogelijkheden. Elke vakman heeft zijn eigen opslagmethode en gereedschap. Sor-

De inrichtingen worden op maat gemaakt.

timo probeert zo goed mogelijk te voldoen aan de wensen van elke klant. De kasten worden op maat gemaakt.

Hoewel de meerwaarde van een Sortimo-inrichtingssysteem onbetaalbaar is, kost een gemiddelde installatie zo’n 3000 à 3500 euro. Wat mensen echter vaak vergeten, is dat de installatie te leasen is. Zo krijgt de klant alle voordelen van het systeem, zonder de volledige investeringskost. ❚

Sortimo is gespecialiseerd in hoogwaardige inrichtingssystemen voor bedrijfswagens.

INSTALLATIE & BOUW | 61

The flexible solution

Energie besparen met B.E.G.

B.E.G., opgericht in Lindlar (Duitsland) in 1975 is aanvankelijk begonnen met de productie van noodverlichting. In 1986 werden de activiteiten uitgebreid met de ontwikkeling en productie van bewegings- en aanwezigheidsmelders onder de merknaam LUXOMAT ®. Gezien de hoge kwaliteitsnorm, de innovatieve techniek en de uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding is B.E.G. uitgegroeid tot een internationale onderneming met een uitstekende reputatie.

 Bewegings- en aanwezigheidsmelders

B.E.G. beschikt tevens over een breed gamma aan KNX-producten, diverse actoren, systeemcomponenten, gateways en IP-interfaces, alsook schemerschakelaars, tijdschakelklokken en LED-stralers.

 Schemerschakelaars

Zo bieden wij voor elke toepassing individuele en flexibele oplossingen op het gebied van energiebesparing, dit voor zowel nieuwe als bestaande gebouwen.

 Halogeen- en LED stralers  KNX  SMARTHOME  Tijdschakelklokken ISO 14001

M EMB ER

M EMB ER

B.E.G. Belgium bvba • Cleydaellaan 12 • 2630 Aartselaar • 03/887 8100 • luxomat@beg-belgium.be • www.beg-luxomat.be

GENT | De EDUGO Arena

Tekst: Jannes Zwaenepoel Foto's: BEG nv/ARKS Architecten

De nieuwe multifunctionele sporthal werd ontworpen door ARKS architecten.

STAD GENT EN EDUGO LEGGEN LAATSTE HAND AAN SPORTHAL De EDUGO Arena verbindt de bestaande campussen van de EDUGO-scholengroep. Het centrale ontmoetingscentrum biedt plaats aan een sportzaal, café, vergaderzaal en tribune. Verbindingen met het nabijgelegen zwembad en de toneelzaal vervolmaken de insluiting als sport- en cultuurcentrum.

Stad Gent en scholengroep EDUGO slaan de handen in elkaar bij de bouw van de nieuwe sporthal in Oostakker. De leerlingen van EDUGO moeten momenteel door plaatsgebrek sporten in de toneelzaal van de school. Ook de lokale volleybalploegen kampen met het gebrek aan een vaste plek.

Door de samenwerking kunnen de 2300 leerlingen van EDUGO overdag sporten, terwijl de VDK-volleybalploegen na de schooluren heer en meester zijn over het uitgebreide sportdomein.

De nieuwe sporthal is 11 meter hoog en heeft een oppervlakte van 4250 m². Met het totale investeringsbedrag van 4,45 miljoen Euro kon ARKS architecten aan de slag om het voormalige parkeerterrein om te toveren in een moderne, multifunctionele sporthal. De principes van integrale toegankelijkheid zorgen voor de openstelling van het gebouw voor iedere sportieveling.

DETECTOREN Een uitgebreide elektrische installatie maakt van de sporthal een modern centrum in de scholengroep. Heldere verlichting, stevige voedingskabels, efficiënte brandbeveiliging en onder andere tientallen aanwezigheids-

melders zorgen voor een duurzaam en kwalitatief project.

B.E.G. Belgium leverde de 92 aanwezigheidsmelders.

“Er werden verschillende types besteld,” vertelt Johan Van Bael. “Voor de sporthal zelf werd onze PD4 voor grote hoogte geïnstalleerd, terwijl we voor de wanden INDOOR-180-R- en voor de sanitaire ruimtes PD3Ndetectoren leverden.” › De PD4 werd in de sporthal zelf gebruikt, deze kan tot 24 meter ver beweging detecteren.

INSTALLATIE & BOUW | 63

GENT | De EDUGO Arena

De EDUGO Arena verbindt de bestaande campussen van de EDUGO-scholengroep.

De PD3N aanwezigheidsmelder werd gebruikt in de sanitaire ruimtes.

Deze ruimtes hebben een laag plafond.

De PD4-detectoren hebben een groot bereik. De infrarooddetectie kan tot 24 meter ver beweging opmerken. “De detectors meten passief het aanwezige licht. Wanneer dit verandert – bijvoorbeeld door een voorbijwandelende persoon – wordt de verlichting aangeschakeld,” legt Van Bael uit.

verloopt vlot, hoewel er wel veel geïnstalleerde technieken zijn,” vertelt Jeroen Derveaux. “Onze eigen mensen werken samen met verschillende firma’s die in onderaanneming werken. Samen werken we het project af tegen het bouwverlof.” ❚

SAMENWERKING De aanwezigheidsmelders werden door Fabricom Desteldonk geïnstalleerd. In samenwerking met het studiebureau Fraeye & Partners kozen ze voor de verschillende types omwille van de sterk uiteenlopende ruimtes waarin ze hangen. “De sanitaire ruimte heeft een verlaagd plafond, waardoor we het best de PD3N-detectoren konden gebruiken,” legt Jeroen Derveaux van Fabricom uit. “B.E.G. Belgium heeft ons uitstekend geholpen om de juiste detectoren te kiezen. We waarderen de samenwerking heel erg, ze hebben een uitstekende service en leveren op maat.”

Terwijl de werken aan de sporthal de laatste fase ingaan, wordt er nog druk gewerkt aan de technische installaties in het gebouw. “Het project

Studiebureau Technieken: Hoofdaannemer: Aanwezigheidsmelders:

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Architectenbureau: Studiebureau:

Verbindingen met het nabijgelegen zwembad en de toneelzaal vervolmaken de insluiting als sport- en cultuurcentrum.

64 | INSTALLATIE & BOUW

EDUGO (Gent) + Stad Gent ARKS Architecten (Aalter) Ingenieursbureau Fraeye & Partners (Gent) Ingenium (Brugge) Cosimco (Kontich) B.E.G. Belgium (Aartselaar)

BRUSSEL | HVAC & ECL-vakbeurs

Tekst: Tim Janssens Foto's: Easyfairs nv

HVAC & ECL-VAKBEURS

PAKT UIT MET PRIKKELENDE NIEUWIGHEDEN Op 17 en 18 september strijkt de installatiesector neer in Brussels Expo voor de jaarlijkse HVAC & ECL-vakbeurs. De bezoekers maken er kennis met de laatste trends en nieuwigheden op het vlak van installatietechnieken, binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, verlichting, automatisering en beveiliging van gebouwen. Om het dynamisch karakter van de beurs te benadrukken, pakt organisator easyFairs uit met extra belevingszones, praktijkgerichte cases en nieuwe mobiele applicaties.

VASTE WAARDEN HVAC & ECL is de jaarlijkse hoogmis voor de installatiesector. De laatste jaren is er hard gewerkt om het niveau van de beurs telkens weer een stukje op te krikken.

Getuige daarvan zijn vaste waarden als de awards en de netwerkmomenten, de seminaries en ‘LearnShops’ en het Save Parcours, een innovatieparcours langs nieuwe producten, diensten of initiatieven die in het teken staan van energieefficiëntie (SAVE Energy) en tijds- en kostenbesparing (SAVE Time). De zes meest tot de verbeel-

ding sprekende innovaties worden uitgestald op de Innovation Boulevard en maken kans op de SAVE Energy-award, de SAVE Time-award of de publieksprijs.

BELEVINGSZONES EN CASES Voorts is er ook deze jaargang weer plaats voor een aantal interessante nieuwigheden. Organisator easyFairs creëerde extra belevingszones waarin specifieke toepassing van deelnemers in the picture zullen komen te staan. Een eerste nieuwe zone is de Boiler Room, een exclusieve ‘chill-outzone’ voor beursbezoekers waar enkele

toonaangevende spelers op het vlak van thermische technieken hun innovaties presenteren. Een tweede zone is LED & Light, die volledig gewijd is aan ledverlichting en andere efficiënte verlichtingsoplossingen.

The Garden nodigt bezoekers uit om te komen verpozen in een tuinzone met tal van buitentoepassingen en verlichtingsarmaturen. En tot slot is er de ToolsMarket, een ‘marktplein’ waar aanbieders en fabrikanten hun gereedschappen demonstreren aan de bezoekende installatiebedrijven. ›

HVAC & ECL 2014 kondigt zich veelbelovend aan. Organisator easyFairs creëerde extra belevingszones waarin specifieke toepassing van deelnemers in the picture zullen komen te staan.

INSTALLATIE & BOUW | 65

TRADE SHOW

HVAC & ECL

2014

Brussels Expo Hal 5

17 & 18 september 2014 Vakbeurs voor installatietechnieken, binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, verlichting, automatisering en beveiliging van gebouwen.

Meer weten? Scan de QR code of surf naar

www.easyfairs.com/hvac-ecl-be

Organized by:

BRUSSEL | HVAC & ECL-vakbeurs

‘PRAKTISCHE INFO’ HVAC & ECL 2014 17 en 18 september 2014 Hall 5 van Brussels Expo. www.easyFairs.com/hvac-ecl-be/

Een interessante nieuwigheid op HVAC & ECL 2014 is de ToolsMarket, een ‘marktplein’ waar aanbieders en fabrikanten hun gereedschappen demonstreren aan de bezoekende installatiebedrijven.

HVAC & ECL biedt zijn bezoekers en exposanten nieuwe mobiele applicaties waarmee ze alles op de voet kunnen volgen.

Naast dit alles biedt HVAC & ECL zijn bezoekers ook een boeiend randprogramma, dat dit jaar onder meer verrijkt wordt met presentaties van een aantal kwalitatieve cases van installatieprojecten. Niet onbelangrijk: het opstellen van dit programmagedeelte gebeurt in nauwe samenwerking met Installatie & Bouw.

WEBSITE EN MOBIELE APPLICATIES HVAC & ECL zet traditioneel sterk in op interactiviteit. Het doet dit onder meer via een handige beurswebsite die zowel voor, tijdens, als na de beurs een prominente rol speelt. De site fungeert als een permanente online ontmoetingsplaats waar exposanten hun aanbod vóór de beurs kunnen promoten en in contact kunnen komen met geïnteresseerde afnemers die op zoek zijn naar specifieke oplossingen. Anderzijds kunnen bezoekers en deelnemers alles op de voet volgen via handige apps die te downloaden zijn in de App Stores van iPhone en Android.

Vaste waarden als de awards en de netwerkmomenten, de seminaries en ‘LearnShops’ en het Save Parcours zullen ook dit jaar weer aanwezig zijn op de HVAC & ECL-beurs.

De easyFairs App geeft bezoekers onder meer toegang tot het beursprogramma, de deelnemerslijst, de beursplattegrond, praktische informatie over de locatie, enzovoort. De toegangsbadge is er beschikbaar als QRcode. Een geïntegreerde QR-scanner maakt het vastleggen van afspraken met deelnemers en het digitaal verzamelen van informatie over deelnemers en hun producten mogelijk.

De Visit Connect App is dan weer bestemd voor exposanten. Zij kunnen hem gebruiken om de gegevens van bezoekers eenvoudig op te slaan via het scannen van QR-code op hun badges met een smartphone of tablet.

Losse visitekaartjes maken plaats voor digitaal beschikbare klantgegevens en een snelle, gecentraliseerde opvolging van leads. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 67

Ad Ex-series_210x143_BLD_NL.indd 1

14/04/14 12:45

There is no beTTer way To cool & heaT

Galletti Belgium Essenestraat 16 1740 Ternat GSM: 0496 812 119 www.galletti.be

13870237_Galletti.indd 1

04-07-13 09:01

GEEL | SHOWROOM BUGA

Tekst: Jannes Zwaenepoel

SHOWROOM BUGA KRIJGT MODERNE VERWARMINGS- EN KOELINSTALLATIE Een auto kiezen is een intensieve bezigheid. Van hot naar her lopen, hier een wagen bekijken, daar een auto inkruipen. Al gauw baad je in het zweet. Als het van autobedrijf Buga afhangt, is dit slechts een nare herinnering uit het verleden. Hun nieuwe showroom in Geel krijgt een moderne koelinstallatie. Deze kan de ruimte koelen én indien nodig ook verwarmen.

Het lijkt wel alsof een toonzaal ofwel een broeikas ofwel een koelcel is. Dat vond Buga ook, en daarom schakelden ze Galletti in om een geschikte multifunctionele installatie te leveren.

Het studiebureau dat de nieuwe toonzaal voor Buga ontwerpt, eiste dat het toestel zowel koud als warm water kan aanmaken.

“We konden een geothermische vierpijpswarmtepomp van ons huismerk aanraden,” vertelt vennoot Pierre Vueghs van Galletti. “Deze unit maakt gebruik van de beschikbare aardwarmte via een open bron, maar recupereert tegelijkertijd de energie die tijdens de koeling uit de ruimtes wordt getrokken.”

COMBINATIE Door deze twee energiebronnen te combineren, slaagt de installatie erin om moeiteloos een grote ruimte te verwarmen of te koelen. De warmte die de installatie aan het gebouw onttrekt, kan meteen hergebruikt worden om andere delen van het gebouw te verwarmen. “Een grote besparing op de energiefactuur,” legt Vueghs uit.

Om het verbruik van de installatie nauwlettend in de gaten te houden, voorziet studiebureau GEBO een uitgebreid monitoringsysteem. Dat houdt verschillende data bij, zoals de gemiddelde temperatuur, het verbruik, pieken en dallen. “In de loop van de volgende weken zal het systeem volledig klaar zijn,” weet Vueghs.

LEVENDE VERWARMING Bezoekers van de toonzaal geven net als de aanwezige machines warmte af. Ook de invallende zonnestralen verwarmen het gebouw. De ingebouwde warmtepomp gebruikt deze energie

om andere delen van het gebouw te verwarmen.

Deze besparende maatregel heeft een uiterst groen kantje aangezien de installatie in dit geval zelf geen energie moet opwekken.

toe nog geen problemen tegengekomen. We zijn dan ook erg tevreden van de samenwerking met het studiebureau (GEBO) en de bouwheer (Buga).”

“Galletti heeft veel ervaring met dit soort van systemen, waardoor we het project perfect kunnen begeleiden,” vertelt Vueghs. “Hoewel elk project een nieuwe uitdaging is, zijn we tot nu

SUCCESVERHAAL Buga is net als Galletti een succesverhaal. De groep heeft ondertussen dertien vestigingen in België en breidt voortdurend uit. De verschillende automerken bieden een ruim aanbod aan wagens, waardoor de showrooms honderden mensen per jaar mogen verwelkomen.

Ondertussen werkt de hoogtechnologische koelen verwarmingsinstallatie lustig voort. De bezoekers van Buga kunnen opgelucht ademhalen, wanneer ze beseffen dat ze voor één keer niet in een koelcel of broeikas moeten stappen om hun droomwagen te vinden. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Studiebureau: Levering installatie: Installatie verwarming en koeling:

Buga (Geel) GEBO (Dessel) Galletti (Ternat) Belcotec (Dessel)

INSTALLATIE & BOUW | 69

PRODUCT | Flir

De nieuwe referentie in warmtebeeldcamera’s FLIR E4, FLIR E5, FLIR E6 EN FLIR E8 Nog nooit waren warmtebeeldcamera’s zo overzichtelijk, eenvoudig te bedienen en robuust als de FLIR Ex serie. Al bij het openen van de degelijke en standaard meegeleverde koffer komt de kwaliteit overduidelijk naar voren. De camera start snel op en is gelijk klaar om mee te werken. Open de geïntegreerde lensdop van de camera en start direct met het vastleggen van de gedetailleerde warmtebeelden. De beelden worden in het interne geheugen van de camera opgeslagen. Dit geheugen is genoeg voor het opslaan van minimaal 500 sets opnames.

De camera is voorzien van Nederlandstalige bediening en de krachtige FLIR Tools software wordt standaard meegeleverd.

De FLIR Ex zorgt automatisch voor scherpe en contrastrijke warmtebeelden. Scherpstellen is niet nodig: richten, vastleggen en klaar. De camera legt zowel warmtebeelden als ook beelden in het zichtbaar spectrum vast.

FLIR MSX Uniek in deze prijsklasse is dat deze serie is uitgerust met de FLIR MSX technologie. Met de FLIR MSX technologie worden warmtebeelden hiermee uiterst contrastrijk en herkenbaar door toevoegen van informatie uit het zichtbare licht. Zelfs de meest prijsgunstige camera, de FLIR E4 is uitgerust met deze unieke MSX techniek.

VALBESTENDIG TOT 2 METER De FLIR Ex serie is uiterst robuust geconstrueerd.

Beeldscherm en lens zijn goed beschermd door rubber beschermranden. De lens is voorzien van een geïntegreerde beschermkap.

Dit voorkomt zoekraken

70 | INSTALLATIE & BOUW

van de lensdop. Met een gewicht van slechts 575 gram is de FLIR Ex uiterst licht in gewicht.

VERWISSELBARE ACCU De Li-ion accu van de FLIR Ex serie staat garant voor vier uur onafgebroken gebruik. Door slimme energie sparende functies kan de camera daardoor een dag mee als compagnon bij het zoeken naar storingen en uitvoeren van inspecties. De compacte accu is eenvoudig verwisselbaar en kan via een externe lader worden opgeladen. Via de standaard USB Micro aansluiting kan accu in de camera worden opgeladen en kunnen opgeslagen beelden worden overgezet naar PC of MAC ❚

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE

..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.installatieenbouw.be?

Neem dan contact op met Koen Royackers: T 011 605540 E k.royackers@louwersmediagroep.be

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek.

U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

INSTALLATIE & BOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers aan de installatiebranche

Wat doet u eigenlijk?

Voor € 99,- per uitgave weten uw klanten dat ook!

Bel of mail Koen Royackers voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw: Tel: 011 605540 - k.royackers@louwersmediagroep.be

WIE DOET WAT

ALGEMENE DIENSTVERLENING

E. VAN WINGEN

DOMOTICA

NV

E. VANWINGEN NV

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141, 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T.................................................................+31 (0)71 341 7111 F.................................................................+31 (0)71 341 4192.

E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

NIKO

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T.....................................................................+32 (0)3 7601470 F.....................................................................+32 (0)3 7777120 E sales@niko.be W www.niko.eu

ELEKTRICITEIT

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T................................................................. +32 (0)2 523 01 70 F..................................................................+32 (0)2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

BEDRIJFSWAGENINRICHTING

VERGOKAN NV

Meersbloem Meiden 16 9700 OUDENAARDE T.................................................................. +32 (0)55 31 83 35 F.................................................................. +32 (0)55 31 43 88 E sales@vergokan.com W www.vergokan.com

FEDERATIES OBO BETTERMANN SA

Bist 14 2630 AARTSELAAR T.....................................................................+32 (0)3 8707400 F.....................................................................+32 (0)3 8874000 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE T................................................................. +32 (0)2 355 03 70.

F................................................................. +32 (0)2 355 03 71.

E info@sortimo.be W www.sortimo.be

Durmakker 27 9940 EVERGEM T.....................................................................+32 (0)9 2530800 T.....................................................................+32 (0)9 2534082 E info@vanwingen.be W www.vanwingen.be

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

VENTIBEL VZW

Volkstraat 57 2000 ANTWERPEN M.................................................................+32 (0)478 562123 E hendrik.daem@ventibel.be W www.ventibel.be

GEREEDSCHAPPEN LEGRAND GROUP NV

Kouterveldstraat 9 1831 DIEGEM T.....................................................................+32 (0)2 7191711 F.....................................................................+32 (0)2 7191700 E info@legrandgroup.be W www.legrandgroup.be

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV

Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T..................................................................+31 (0)765 794190 T..................................................................+31 (0)765 794199 E Info@flir.com W www.flir.com

INSTALLATIEMATERIAAL

INRICHTING VAN BERDIJFSVOERTUIGEN

VTC BVBA Patrick Wagnonlaan 7 7700 MOESKROEN T.................................................................. +32 (0)56 55 4966.

F.................................................................. +32 (0)56 34 8662 E info@vtc.be W www.vtc.be

BRANDERS & KETELS

STIEBEL ELTRON BVBA ’t Hofveld 6-D1 1702 Groot-Bijgaarden T.................................................................. +32 (0)2 423 22 22 F.................................................................. +32 (0)2 423 22 12 E info@stiebel-eltron.be W www.stiebel-eltron.be

VAILLANT NV Golden Hopestraat 15 1620 DROGENBOS T................................................................ + 32 (0)2 334 93 00 E info@vaillant.be W www.vaillant.be

72 | INSTALLATIE & BOUW

RITTAL NV

Stokkelaar 8 9160 LOKEREN T.....................................................................+32 (0)9 3539111 F.....................................................................+32 (0)9 3556862 E info@rittal.be W www.rittal.be

COMAP NV/SA

Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP T.....................................................................+32 (0)2 3710161 F.....................................................................+32 (0)2 3782339 E marketing@comap.be W www.comap.be

EURO-DIESEL SA

Rue de l’Avenir, 61 4460 GRACE-HOLLONGE T.....................................................................+32 (0)4 2477900 F.....................................................................+32 (0)4 2462020 E mail@euro-diesel.com W www.euro-diesel.com

SCHLEIFENBAUER BV

Graafsebaan 68 5242 JN ROSMALEN T........................................................................+31 73 5230256 F........................................................................+31 73 5212383 E info@schleifenbauer.eu W www.schleifenbauer.eu

BEGETUBE NV

Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T.....................................................................+32 (0)3 8707140 F.....................................................................+32 (0)3 8775575 E info@begetube.com W www.begetube.com

VIEGA

Planet I business park Tollaan 101 c 1932 Sint-Stevens-Woluwe T.....................................................................+32 (0)2 5515510 F.....................................................................+32 (0)2 5031433 E info@viega.be W www.viega.be

WIE DOET WAT

BTS

ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

EHM BVBA

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T.....................................................................+32 (0)11 450730 F.....................................................................+32 (0)11 450759 E info@benvitec.be

CROES-BELLEN NV Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T.....................................................................+32 (0)11 314027 F.....................................................................+32 (0)11 591350 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be

BTS

W www.benvitec.be BENVITEC

Industrieweg 3 2850 BOOM T.....................................................................+32 (0)3 8444575 F.....................................................................+32 (0)3 8445085 E info@ehm.be W www.ehm.be

INSTALLATEURS SANITAIR

INSTALLATEURS HVAC BENVITEC

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

ELEKTROWERKEN DE PROFT

Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T.....................................................................+32 (0)52 410724 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA LENAERTS NV Europark 1086 3530 HOUTHALEN T.....................................................................+32 (0)11 609210

Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T.....................................................................+32 (0)11 450730 F.....................................................................+32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

F.....................................................................+32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

EL SYSTEMS

Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T.....................................................................+32 (0)11 819292 F.....................................................................+32 (0)11 819293 E info@elsystems.be W www.elsystems.be

NAESSENS HVAC COFELY AXIMA NV Montenegrostraat 138-144 1190 BRUSSEL T.....................................................................+32 (0)2 5332311

Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T.....................................................................+32 (0)56 613113 F.....................................................................+32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

F.....................................................................+32 (0)2 5388685

ISOLATIEMANTELS

E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

INSULUX BVBA

SURKIJN BVBA

Holeikstraat 12 3545 HALEN T.....................................................................+32 (0)13 441405 F.....................................................................+32 (0)13 444329 E surkijn.bvba@telenet.be

Dendermondesteenweg 67 9070 DESTELBERGEN T...................................................................... +32 (0)335 7602

KLIMATISATIE TISATIE FUTURE CLIMA BVBA Essenlaan 9 3600 GENK

LENAERTS NV

Europark 1086 3530 HOUTHALEN T.....................................................................+32 (0)11 609210 F.....................................................................+32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W w ww.lenaertsnv.be

ETI VAN DEN VEN

Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T.....................................................................+32 (0)3 2351624 F....................................................................+32 (0)3 235 0911 E luc.ost@etivdv.be W www.etivdv.be

T.....................................................................+32 (0)89 384038 F.....................................................................+32 (0)89 382038

KYOTO COOLING BV

W www.futureclima.be

PO Box 2506 3800 GB AMERSFOORT T..................................................................+31 (0)20 2400231 E info@kyotocooling.com W www.kyotocooling.com

NAESSENS HVAC

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

E tim@futureclima.be

Franklin Rooseveltlaan 23

KVT NV

8790 WAREGEM

Plaslaar 48 2500 LIER T.....................................................................+32 (0)3 4919900 F.....................................................................+32 (0)3 4919929 E info@kvt-nv.be W www.kvt-nv.be

T.....................................................................+32 (0)56 613113 F.....................................................................+32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

INSTALLATIE & BOUW | 73

WIE DOET WAT

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE

Baron Ruzettelaan 25 8310 BRUGGE T.....................................................................+32 (0)50 404848 F.....................................................................+32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

AIR TRADE CENTRE

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T.....................................................................+32 (0)2 7119489 F.....................................................................+32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

SANITAIR

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA

Gulkenrodestraat 7, Unit 10 2160 WOMMELGEM T.....................................................................+32 (0)3 8272196 F.....................................................................+32 (0)3 8255286 E sales@veko.be W www.veko.be

VERWARMING

NATHAN IMPORT/EXPORT

NATHAN IMPORT/EXPORT

Lozenberg 4 1932 ZAVENTEM T.....................................................................+32 (0)2 7211570 F.....................................................................+32 (0)2 7253553 E info@nathan.be W www.nathan.be

AEROPULMO BVBA

Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T.....................................................................+32 (0)3 6854900 F.....................................................................+32 (0)3 6801230 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

TROX BELGIUM NV VAN LOOY GROUP NV

Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T.....................................................................+32 (0)3 2353508 F.....................................................................+32 (0)3 2356469 E info@vanlooy.com W www.vanlooy.com

Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL T.....................................................................+32 (0)2 5220780 F.....................................................................+32 (0)2 5202178 E info@trox.be W www.trox.be

Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T.....................................................................+32 (0)3 3543618 F.....................................................................+32 (0)3 3544192 E info@botec.be W www.botec.be

Chaussée de Tirlemont 102 5030 GEMBLOUX T...................................................................... +32(0)81 625252 F...................................................................... +32(0)81 625253 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW

Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T.....................................................................+32 (0)3 2162890 F.....................................................................+32 (0)3 2388665 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

www.aldesbenelux.com

Rue Jean Verkruyts 60 4681 OUPEYE T.....................................................................+32 (0)4 3749820 F.....................................................................+32 (0)4 3749829 E info@ aldesbenelux.com W www.aldesbenelux.com

74 | INSTALLATIE & BOUW

Nijverheidsweg 5 4104 AN CULEMBORG T................................................................... +31(0)345 513143 F................................................................... +31(0)345 518464 E g.cooreman@schwank.be W www.schwank.be

SOLAR SPIRIT BVBA

Meester van der Borghtstraat 58 2580 GRASHEIDE T...................................................................... +32(0)15 635221 F...................................................................... +32(0)15 761021 E info@solarspirit.be W www.solarspirit.be

SYSTEMAIR

Romeinsestraat 6/00.01 3001 HEVERLEE T.....................................................................+32 (0)16 387080 F.....................................................................+32 (0)16 387089 E info@systemair.be W www.systemair.be

VERLICHTING

VENTILATIE

ALDES BENELUX BV BELGIAN BRANCH

SCHWANK BV

WARMTEPOMPEN

TECHNISCHE CONTROLE

Beter Zeker.

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T.....................................................................+32 (0)2 7119489 F.....................................................................+32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

ZONNEPANELEN

LEMMENS SA

BOTEC NV

AIR TRADE CENTRE

OSRAM BENELUX BV

Postbus 115 2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL T................................................................... +31(0)10 7501414 F................................................................... +31(0)10 7501406 E ronald.moeskops@osram.nl W www.osram.nl

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV

A. Franklin 1B 1300 Waver T.....................................................................+32 (0)10 237223 F.....................................................................+32 (0)10 244910 E info@daikin.be W www.daikin.be

WATERBEHANDELING

BWT BELGIUM NV

Leuvensesteenweg 633 1930 ZAVENTEM T.....................................................................+32 (0)2 7580310 F.....................................................................+32 (0)2 7580333 E info@bwt.be W www.bwt.be

Klaar voor

2014 en later !

Systeem E+速 = gezond binnenklimaat + warmtebesparing + warmteterugwinning

tot

-37 E-punten ! met Smartzone

Wenst u meer informatie ? www.renson.be