Grond Weg Waterbouw NL 15 2014

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 4 | nummer 15 | 2014

SCAN WITH

DELFT A4 DELFT-SCHIEDAM | COLUMN LIESBETH SCHIPPERS | SINT MAARTEN SIMPSON BAY CAUSEWAY GRONINGER FORUM | DE PEN - RONALD PEREBOOM | ROUVEEN ECO-AQUADUCT | ROTTERDAM BOTLEKBRUG

Voor elk project uw partner VERHUUR

|

V E R KO O P

|

S E RV I C E

NIEUW! NIEUW!

Voor elk project uw partner HOOGWERKERS | VERREIKERS | HEFTRUCKS | DUMPERS | GRAAFMACHINES TIJDELIJKE ACCOMMODATIES | STROOMVOORZIENINGEN | VERLICHTING

www.colle.eu | +31 ( 0) 46 - 45 74 100

gaat hét maken!

Staal gaat hét maken in de infrastructuur www.staalmakers.nl

Voetgangersbrug Floriade, Venlo

IJsselbrug, Zwolle

(foto: Gerard Extra Architect)

(foto: Florian Schreiber Fotografie)

Viaduct over A27, Houten

Fietsbrug Egypte, Venlo

(foto: Erik Stekelenburg)

(foto: Dura Vermeer)

Arnhem Centraal

Dolderbrug, Steenwijk

(foto: Ronald Tilleman)

(foto: IPV Delft)

Staalmakers is een samenwerkingsverband van Staalfederatie Nederland, Samenwerkende Nederlandse Staalbouw, Tata Steel en Bouwen met Staal. Gezamenlijk voeren ze de promotiecampagne Staal gaat hét maken!

Hoe verbeter je een legende? Gewoon, door een nieuwe te scheppen. De vorige Flygt BIBO generatie heeft een blijvende indruk achter gelaten en is nu doorontwikkeld voor oneindige uptime. Functies die ooit de standaard bepaalden voor drainagepompen zijn nu samengevoegd met de bewezen slijtagebestendige Flygt hydrauliek. Drooglopen is opgenomen in het basisontwerp en een beperkt aantal onderdelen zorgt voor veel gemakkelijker onderhoud en inspectie. Voor mijnbouw, steengroeven, bouw en tunnelbouw, Flygt BIBO is een keuze waar u nooit spijt van zult hebben.

We laten u graag kennis maken met een nieuwe legende Tel 078 654 84 00 | verkoopnl@xyleminc.com | verhuurnl@xyleminc.com www.xyleminc.com/nl

nummer

15

Voorwoord

NEDERLANDSE EXPERTISE GEVRAAGD Terwijl hier in Nederland nauwelijks sprake is geweest van winters weer de afgelopen periode, hebben andere landen en continenten grote overlast gehad van zware regenval en sneeuw. In de Verenigde Staten heeft Koning Winter herhaaldelijk met de hamer toegeslagen met enorme sneeuwhoeveelheden en diepvriestemperaturen. Of wat te denken van de aanhoudende wateroverlast in het zuiden van Groot-Brittannië?

Ook nu blijkt maar weer dat Nederland op watergebied een grote naamsbekendheid heeft in de rest van de wereld. Een team van vier Nederlandse deskundigen heeft the Environment Agency, de belangrijkste waterbeheerder in Engeland, bijgestaan om de dijken in het rampgebied te controleren. GrootBrittannië heeft al maanden te maken met slecht weer. In het zuiden van Engeland viel in januari bijna 250 millimeter regen. Zo veel neerslag krijgt Nederland in ongeveer vier maanden tijd. Daardoor staan delen van Somerset in het zuidwesten van Engeland al sinds december blank.

Door alle regen is de bodem doorweekt. Bij nieuwe buien kan het water de grond niet in. Normaal gesproken wordt het water dan via kanalen en rivieren afgevoerd naar zee, maar daar werkt het getij juist tegen. Het zeewater staat momenteel zo hoog, dat het rivierwater wordt tegengehouden. De inspecteurs spreken dan ook van een uitzonderlijke situatie, waarbij op sommige plekken aan beide kanten van de dijk water staat. Het watersysteem kan de aanhoudende aanvoer van water niet kwijt.

Dit fenomeen schijnt in geen 250 jaar te zijn voorgekomen.

De dijkinspecteurs zijn in Engeland situaties tegengekomen die ook voor hen nieuw waren, zoals stromend water onder graszoden. Hieruit blijkt maar weer het belang van dijkinspecties, waarbij een dijk niet alleen visueel beoordeeld wordt, maar ook geluisterd zal moeten worden naar eventuele kritieke plekken in de dijk. De Nederlandse deskundigen helpen aandachtspunten te herkennen en te delen met the Environment Agency. Maar de opgedane kennis aldaar wordt volgens de experts ook mee naar Nederland genomen. Zo wordt eens en te meer duidelijk dat de graszoden op onze dijken goed onderhouden moeten worden, dat ‘we’ moeten oppassen met bomen op dijken en wildschades voortdurend gemonitord moeten worden.

Roel van Gils

|5

PLAATSNAAM | Projectnaam Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur nummer 15 Jaargang 4 | 2014 Tekst: Xxxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxxxxxxx Verschijnt 6 x perBeeldmateriaal: jaar ISSN: 2212-9979

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECOÖRDINATOR EN EINDREDACTIE Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335

08

13

23

REDACTIEMEDEWERKERS

Hilda Bosma, Roel van Gils, Anniek Heijs en Dirk Bosman e.a.

BLADMANAGER

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

27

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

34

ADVERTENTIES

Online aanleveren: https://louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­ matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

NIEUWE A4 grotendeels beneden maaiveld 18 prefab kunstwerken Modulaire brugsystemen Cement-/bentoniet diepwanden Specialistisch maatwerk voor grond- en waterbeheersing Geluidsisolerende vluchtdeuren A4

8 13 17 19 21 23

MATERIEELSPECIAL Brandstofzuinig draaien begint bij de machinist Veilingen van materieel in alle soorten en maten Grondverzetmachines huren? Helemaal zo gek nog niet Online veiling GWW-materieel

24 27 29 33

Column Liesbeth Schippers Journaal De eerste draaibrug in de Caraïben Directiewisseling bij Den Ouden Groep

34 36 40 45

VORMGEVING/ART DIRECTION Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­ heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

Inhoud

40

48

53

63

58

68

HOUTSPECIAL

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 4 | nummer 15 | 2014

SCAN WITH

Hout is het materiaal van de toekomst

48

Hardhout heeft een natuurlijke duurzaamheid

50

Nieuwbouw Groninger Forum: Binnenstedelijke en geologische uitdaging

53

Maatwerk in grondwerk

55

De pen - Ronald Pereboom, Partner OPPS

56

Innovatief project op verschillende fronten

58

Wanden van acht meter hoog met grote sparingen

61

Consequenties van het nieuwe Besluit Stralingsbescherming

63

Eerste eco-aquaduct van Nederland

66

Logistieke uitdaging door moeilijke omstandigheden

68

Wie Doet Wat

72

DELFT A4 DELFT-SCHIEDAM | COLUMN LIESBETH SCHIPPERS | SINT MAARTEN SIMPSON BAY CAUSEWAY GRONINGER FORUM | DE PEN RONALD PEREBOOM | ROUVEEN ECO-AQUADUCT | ROTTERDAM BOTLEKBRUG

GWW NL 15 2014.indd 1

Coverbeeld | Centrum Hout

06-03-14 14:01

DELFT | A4 Delft-Schiedam

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: A4all, Steven Snoep, RWS/Joop van Houdt

SCAN WITH

Nieuwe A4 grotendeels beneden maaiveld Met het project A4 Delft - Schiedam werkt Rijkswaterstaat aan een goede inpassing van een nieuwe snelweg tussen Delft en Schiedam.

De aannemerscombinatie A4all legt de nieuwe weg, grotendeels beneden het maaiveld, aan. De nieuwe weg moet straks een betere bereikbaarheid tussen Rotterdam en Den Haag garanderen en minder drukte op het wegennet van Delft, Midden-Delfland, Lansingerland en het Westland (A13).

Begin 2012 is A4all gestart met de realisatie van de A4 tussen Delft en Schiedam. De nieuwe snelweg wordt aangelegd door het consortium A4all, bestaande uit Boskalis, Heijmans en VolkerWessels. Van de nieuwe weg, die in totaal 7 kilometer lang is, wordt 2,6 kilometer halfverdiept aangelegd. Hierna volgt 1,4 kilometer verdiepte weg tot de bebouwing bij Schiedam, waar de weg overgaat in de landtunnel. Na de tunnel komt de snelweg uit op Knooppunt Kethelplein waar de A4 en A20 elkaar kruisen. “Vanwege technische, fysieke en omgevingsaspecten is het bouwterrein opgesplitst in zes tracédelen,” zo legt projectdirecteur Jan Pols uit. “Elk tracédeel heeft

8|

zijn eigen karakteristieke eigenschappen en vereist een afwijkende aanpak.”

HALFVERDIEPT Tracédeel 0 is reeds afgerond. Jan Pols: “Het betreft groot onderhoud aan de bestaande A4 tussen Rijswijk en Delft, die we afgelopen zomer in de maanden juli en augustus hebben voorzien van een nieuwe deklaag, een signalering en openbare verlichting. De hele operatie ging gepaard met in vier weekenden een wegafsluiting. Het gerenoveerde deel sluit straks aan op de nieuwe A4 richting Schiedam, waarbij het verkeerssysteem in verbinding wordt gebracht met de systemen op de

aansluitende wegen. Vanaf tracédeel 1 beginnen we met de aanleg van de nieuwe weg. Dit deel beslaat circa 1 kilometer en wordt op het maaiveld aangelegd. Tracédeel 2 sluit hier naadloos op aan, maar wordt over een lengte van 2,6 kilometer halfverdiept aangelegd. De weg zal in dit deel straks zo’n 4 meter beneden het maaiveld komen te liggen. Vanuit de polder is alleen zicht op de dijklichamen, niet op het verkeer. Eind 2014 verwachten we tracédeel 1 en 2 af te ronden.”

CEMENT-BENTONIET-WANDEN In de verdiepte ligging, tracédeel 3, worden cement-bentoniet-wanden aangebracht, waarin

DELFT | A4 Delft-Schiedam

'De nieuwe A4 moet straks een betere bereikbaarheid tussen Rotterdam en Den Haag garanderen' stalen damwanden worden afgehangen, vervolgt Jan Pols. “Dit deel ligt namelijk tot 12 meter beneden maaiveld. De waterdichte cement-bentonietwanden worden tot een diepte van 45 meter aangebracht en moeten helpen voorkomen dat de nieuwe snelweg, die onder het grondwaterpeil ligt, onder water komt te staan. Halverwege de verdiepte ligging bouwen we een eco-aquaduct.

Rijkswaterstaat is er alles aan gelegen dat de nieuwe A4 geen barrière vormt voor dieren.”

Het eco-aquaduct wordt de grootste natuurbrug van Nederland en helpt dieren als de zeldzame Noordse woelmuis en de hermelijn veilig de A4 over te steken. Het ecoduct wordt 74 meter breed en het aquaduct, op dezelfde natuurbrug, wordt 26 meter breed. Ook recreanten kunnen straks gebruikmaken van de natuurbrug. Er wordt namelijk een looppad op een vlonder aangelegd. Die laatste dient ook als aanlegsteiger voor kano’s.

Jawel, peddelen over de A4 behoort straks ook tot de mogelijkheden. Jan Pols: “Over enkele maanden is het eco-aquaduct gereed en wordt de grond onder het kunstwerk verwijderd om de nieuwe weg onder het kunstwerk door te kunnen trekken.”

DICHTBEBOUWDE OMGEVING In het voorjaar van 2013 heeft A4all met acht heistellingen in korte tijd ruim 3.000 palen aangebracht als fundering voor de nieuwe landtunnel in tracédeel 4. “De landtunnel is 2 kilometer lang en qua opbouw vergelijkbaar met de Leidscherijntunnel in de A2,” licht Jan Pols toe. “Eerst zijn de poeren en wanden gestort, waarna we de wegconstructie hebben aangebracht. Nu zijn we bezig met het bouwen van de dekken. De uitdaging zit hem hier vooral in de dichtbebouwde omgeving waarin de tunnel wordt gerealiseerd. › SCAN WITH

|9

DELFT | A4 Delft-Schiedam

Doel is natuurlijk om zo min mogelijk overlast te veroorzaken voor de omgeving.” Een bijzonder onderdeel van de landtunnel betreft het viaduct Brederoweg/Europaboulevard dat voor tram, fietsers en voetgangers over de landtunnel is gebouwd en inmiddels al in gebruik is genomen. “Vanuit de EMVI was voorzien tramlijn 12 bijna 52 weken uit dienst te nemen,” zegt Pols. “Daar hebben we toch een andere oplossing voor bedacht. We hebben namelijk het nieuwe tracé naast het bestaande gebouwd. De omschakeling van oud naar nieuw en aansluiten op de nieuwe kruising over de landtunnel heeft slechts 12 weken geduurd.

De hinder hebben we zodoende gigantisch kunnen reduceren.”

BIM Terwijl al het verkeer gewoon doorgang vindt, wordt op het Kethelplein door A4all kunstwerken gereconstrueerd en nieuw gebouwd. “Aangezien de bestaande A20 tussen Schiedam en het Kethelplein wordt verbreed, is het noodzakelijk ook de bestaande kunstwerken te verbreden. Tevens realiseren we een nieuwe verbindingsboog vanuit de richting Beneluxtunnel (A4) richting Hoek van Holland (A20) in de vorm van een fly-over. Om het SCAN WITH

10 |

DELFT | A4 Delft-Schiedam

Projectinfo SPECIFIEKE RANDELEMENTEN EN LEUNINGEN

Vanaf dag één heeft A4all BIM toegepast doorgaand verkeer zo min mogelijk te hinderen, hebben we het tunnelviaduct naast de rijbaan gebouwd en is het reeds in één weekend geplaatst.”

A4all heeft in de wereld van het Bouw Informatie Model (BIM) bijzondere stappen gezet gedurende het project.

“Vanaf dag één hebben we BIM toegepast,” vertelt Jan Pols. “We zijn beginnen te ontwerpen in 3D en hebben vervolgens de planning hieraan gekoppeld, dat BIM 4D maakt. Ook is het geheel gekoppeld aan Systems Engineering. Op deze wijze zijn de eisen en is de opbouw van elk object ook zichtbaar met een simpele muisklik, inclusief de tunneltechnische installaties voor de landtunnel.”

A4all heeft diverse slimme oplossingen bedacht om enerzijds de hinder te kunnen beperken en anderzijds sneller te kunnen bouwen. Jan Pols: “Er moet heel veel gebeuren in zeer korte tijd. Zo hebben we het onderliggende wegennet zoveel mogelijk losgekoppeld van het bouwterrein, hebben we gewapende grondconstructies aangebracht met EPS-blokken, bouwen we kunstwerken op het maaiveld om vervolgens er onder door te graven en hebben we ontzettend veel aandacht besteed aan de tunneltechnische installaties om de landtunnel in één keer werkend en blijvend open te houden. We lopen op dit moment voor op schema en verwachten de nieuwe A4 voor eind 2015 op te kunnen leveren. ❚

De kunstwerken over en in de nieuwe snelweg A4 Delft - Schiedam doen hun naam eer aan. Het zijn stuk voor stuk bijzondere objecten. Jos van den Bersselaar Constructie geeft de kunstwerken extra cachet met specifieke leuningen en randelementen met een reliëf.

In totaal gaat het om vier viaducten en een eco-aquaduct. Projectleider Cees van Kempen van Jos van den Bersselaar Constructie licht enkel highlights toe: De leuning van het viaduct Oostveenseweg is opgebouwd uit stalen balusters met aan de bovenzijde gemonteerd een geslepen RVS-buis die dienst doet als handregel.

Aan de buitenzijde komen randelementen uit rondgezet geanodiseerd aluminium plaatwerk, waarin een noppenreliëf is gedrukt in een Grutto-motief. Aan de binnenzijde worden horizontale panelen gemonteerd in de houtsoort Accoya. Voor het viaduct Woudweg geldt een vergelijkbare opbouw alleen is hier gekozen voor een Koeien-motief. Het viaduct Zuidkade is aan beide zijden voorzien van een veiligheidsscherm, opgebouwd uit stalen balusters met daar tussen gepoedercoate aluminium randelementen zonder opdruk en een vulling waarin de keuze nog moet plaatsvinden tussen een speciaal RVS-gaassysteem of een vulling met sterkmetaal panelen. Ook op alle vijftien kunstwerken van het bijbehorende Kethelplein plaatsen wij nieuwe gepoedercoate stalen 3-regelige balustrades, in totaal 1.400 m1.”

HIJSWERKZAAMHEDEN Nagenoeg alle hijswerkzaamheden voor het A4 project tussen Delft en Schiedam worden uitgevoerd door Sarens Nederland. Als expert op het gebied van verticaal en horizontaal transport heeft Sarens Nederland (onderdeel van de Sarens Group) een langdurige raamovereenkomst voor de looptijd van het project met opdrachtgever A4all. Sarens bezit een compleet kranenpark met een breed scala aan mobiele tele-, rups- en opbouwkranen. Hierdoor is een flexibele en correcte levering aan A4all ten alle tijden mogelijk. De kranen zijn namelijk 24 uur per dag, 7 dagen per week inzetbaar.

Het bieden van een compleet dienstenpakket volgens de hoogste veiligheids- en kwaliteitsstandaarden bevordert de duurzame relatie met A4all. Naar verwachting zullen de blauwe Sarens-kranen tot eind 2015 bijna dagelijks te zien zijn langs de A4.

SCAN WITH

| 11

> N201 SCHIPHOLRIJK

opdrachtgever: Van Gelder/Ed. Züblin AG

> OV SAAL

> ECODUCT GROOTE HEIDE BRABANT

opdrachtgever: Van Hattum en Blankevoort in alliantie met Prorail

opdrachtgever: Bam Civiel Zuidoost

SPANBETON

Dé logische partner voor ieder project!

Spanbeton is dé kennispartner bij elk project; wij werken met en voor klanten. Spanbeton gelooft dat door het op het juiste moment samen te werken, de economisch meest voordelige oplossing kan worden gecreëerd. Kwaliteit van producten en diensten zijn een voorwaarde voor een goede beheersing van het bouwproces. Spanbeton investeert in mensen en middelen om het proces en product steeds verder te ontwikkelen en meerwaarde te creëren voor haar klanten.

Voor meer informatie over onze werkwijze, kijk op onze website: www.spanbeton.nl

Postbus 5, 2396 ZG Koudekerk a/d Rijn

|

Tel. (071) 3420200

|

E-mail: info@spanbeton.nl

DELFT | A4 Delft-Schiedam

18 PREFAB KUNSTWERKEN Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: A4all

De verlenging van de A4 Delft - Schiedam brengt de nodige kunstwerken met zich mee. Spanbeton voert in opdracht van aannemerscombinatie A4all de regie over de prefab dekken van in totaal 18 nieuwe kunstwerken. “Na de gunning is nog bijna driekwart jaar gewerkt aan het optimaliseren van de ontwerpen,” zegt Kees Quartel van Spanbeton.

Begin 2012 werd Spanbeton benaderd door aannemerscombinatie A4all om een plan van aanpak te schrijven en een prijsopbouw te maken voor de in totaal achttien kunstwerken. Kees Quartel: “Op basis van ons plan en de prijs hebben wij de opdracht verworven. Het primaire doel van A4all was om zo vroeg mogelijk een prefab partner te selecteren die vervolgens kon meedenken in het omzetten van het voorontwerp naar het definitief ontwerp van de kunstwerken. We maakten deel uit van het ontwerpteam van de aannemerscombinatie. De ontwerpen zijn opnieuw tegen het licht gehouden en er is gezocht naar optimalisaties.”

ZIP-RAILBALKSYSTEEM Het traject van het omzetten van het voorontwerp naar het definitief ontwerp heeft volgens Kees Quartel bijna driekwart jaar geduurd. “Voor ons een mooi proces, want onze kracht zit in het meedenken in het ontwerp; slimme oplossingen bedenken om tot de meest efficiënte oplossing voor alle partijen te komen. In de optimalisatie zijn vele kunstwerken veranderd van constructie. Aanvankelijk was het idee om de prefab kunstwerken te realiseren met kokerbalken, dat resulteert in een slanke oplossing en een snelle bouwtijd. De kokerliggers worden mannetje

aan mannetje naast elkaar gelegd, waarna de kleine voegen worden opgevuld met beton.

Na een paar dagen kan vervolgens het dek al constructief worden voorgespannen, asfalt erover, randelementen plaatsen en klaar. Maar, aan deze oplossing hangt wel een prijskaartje.

We hebben daarom de dekken in het definitief ontwerp omgebouwd van kokerliggers naar ons ZIP-railbalksysteem. De voorgespannen liggers hebben de vorm van een omgekeerde T en het profiel van de doorsnede geeft een economische oplossing, vanwege het geringe materiaalgebruik. › SCAN WITH

| 13

Viaductomrandingen in RVS

www.gww-bo

Het meest c professiona en infrastru

Brabantsehoek 2 • 5071 NM Udenhout • 013 511 74 00 info@bersselaar.com • www.bersselaar.com

Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ?

Valeton 15 5301 LW Zaltbommel Tel: 0418 510066 Fax: 0418 511349 info@proned.nl www.proned.nl

14701532_proned.indd 1

06-03-14 14:57

H in G

Be T+

Ro

r.v

DELFT | A4 Delft-Schiedam

De liggers worden onderling verbonden tot een rooster door middel van in het werk te storten dwarsdragers en een druklaag. Deze oplossing neemt wel meer tijd in beslag, maar is per m2 voordeliger.”

BIJZONDERE CONSTRUCTIE Een bijzonder facet van de opdracht voor Spanbeton was het feit dat A4all dringend verzocht om concurrent Romein Beton als onderaannemer aan

jaar na de start van de activiteiten, dan is Spanbeton inmiddels gereed en is Romein Beton nog bezig met de leveranties van vier kunstwerken. De aannemerscombinatie heeft met name in de tweede helft van 2013 het tempo flink opgeschroefd, wat resulteerde in een explosie van activiteiten op de bouwplaats.” Met name rondom het knooppunt A4 - A20 nabij Schiedam was het volgens Kees Quartel een drukte van jewelste. “Hier bevindt zich de grootste concentratie van kunstwerken op een

'In het defintief ontwerp zijn de dekken omgebouwd van kokerliggers naar het ZIP-railbalksysteem' te trekken. “Zij hadden ook een plan van aanpak ingediend tijdens de aanbesteding,” stelt Kees Quartel. “Op een aantal punten wisten ze efficiënt te scoren. Zodoende werd de deal gesloten dat eenderde van het volume aan prefab liggers bij Romein Beton zou worden ingekocht onder supervisie van Spanbeton. Een vrij bijzondere constructie, aangezien wij in feite onze concurrent aansturen, zowel op engineering en planning als kwaliteit. Maar het heeft allemaal goed uitgepakt.

Als we nu de balans opmaken, een kleine twee

relatief klein oppervlak. Dat gaf de nodige uitdagingen qua logistiek, ook vanwege het feit dat er boven bestaande wegen gebouwd werd en dat bestaande kunstwerken uitgebreid dienden te worden. Veel activiteiten zijn dan ook ’s nachts uitgevoerd. Het uitbreiden van die bestaande kunstwerken bracht ook de nodige hoofdbrekens met zich mee. In het verleden werden andere belastingeisen gesteld dan nu. Gelukkig is alles goed verlopen, niet in de laatste plaats dankzij de goede communicatie met de hoofdaannemer.” ❚

Projectinfo LAADSCHOPPEN, DUMPERS EN MEER Voor de aanleg van de nieuwe A4 Delft - Schiedam wordt een grote hoeveelheid aan materieel ingezet. De aannemerscombinatie doet hierbij regelmatig een beroep op Van der Bruggen Grondverzet en Transport. Behalve als hoofdaannemer voor de meest uiteenlopende grondwerken, heeft de firma ook een aparte afdeling voor de verhuur van materieel. A4all maakt hier dankbaar gebruik van.

“We hebben in feite een ‘opencontract’. De coördinator van een betreffende deelproject meldt zich bij ons, waarna wij het gevraagde materieel afleveren,” vertelt A. van der Bruggen. “Momenteel hebben we diverse laadschoppen, dumpers en een kraan draaien bij A4all. Ons machinepark telt in totaal circa 50 machines, waarvan 24 Volvo-dumpers. Recent hebben we zes nieuwe dumpers aangekocht, waaronder ook exemplaren met oplegger. Allemaal van het merk Volvo. Daarnaast hebben we nieuwe kranen draaien van het merk Liebherr met speciaal aangepaste body. Behalve de genoemde dumpers, laadschoppen en kranen verhuren we ook bulldozers, diepladers, tractoren en diverse accessoires, zoals GPS-ontvangers, lasertechnieken en diverse hulpstukken.

SCAN WITH

| 15

CEBO HOLLAND HELPT A4ALL OP WEG Cebo Holland produceert en levert kwalitatief hoogwaardige industriële mineralen en additieven uit voorraad en op klantenspecificatie.

Speciaal voor de cement/bentoniet wanden van het A4 Delft - Schiedam project is de bentoniet Cebogel Floatex A4all ontwikkeld.

Met applicatiegericht advies en technische ondersteuning op elke werkplek, helpt Cebo Holland projecten succesvol te maken.

• Deskundig advies, ook op de werkplek • Levert 24 uur per dag, 7 dagen per week, 365 dagen per jaar • Levering in klein- en grootverpakking uit voorraad

Eigen laboratorium met Research & Development afdeling

Geïnteresseerd? www.cebo.com

Industrial Minerals, Powerful Logistics

info@cebo.com - www.cebo.com

Leading the Future of Bridging Bruggen, pontons en RoRo verhuurbedrijf

Bruistensingel 152 Den Bosch telefoon 073 640 8770 | fax 073 644 2369 | email sales@retrobridge.com

www.retrobridge.com

DELFT | A4 Delft-Schiedam

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Retro Bridge

Modulaire brugsystemen

Retro Bridge Nederland BV heeft voor aannemerscombinatie A4all diverse bypasses gemaakt in de vorm van tijdelijke bruggen om zowel het openbaar verkeer als het werkverkeer doorgang te kunnen laten vinden gedurende de werkzaamheden aan de A4 Delft - Schiedam. Met deze modulaire brugsystemen kunnen flinke overspanningen en aslasten worden behaald, zo wordt duidelijk bij dit immense project.

Een tijdelijke overspanning over een drukke snelweg, een brug in het hart van de stad, een toegang naar een bouwplaats voor zwaar verkeer of een overspanning in een landelijke omgeving, het is allemaal mogelijk met de modulaire systemen van Retro Bridge. “Specifiek voor A4all hebben we zelfs speciale configuraties samengesteld om

te voldoen aan de vraag van de opdrachtgever,” vertelt Han Kastermans van Retro Bridge. “We zijn met de aannemerscombinatie aan het begin van het project een overeenkomst aangegaan voor wat betreft vijf tijdelijke bruggen. Gedurende het project worden er bruggen geplaatst, gedemonteerd en hergebruikt met als absolute uitschieter de tijdelijke bypass over de A20 ter hoogte van het Kethelplein met een eigen gewicht van 380 ton.”

FLY-OVERS De tijdelijke brug in het Kethelplein is overigens net voor Kerst 2013 gedemonteerd, na gebruik van meer dan een jaar. De brug bestond uit drie deeloverspanningen van 21, 27 en 31,5 meter lengte -scharnierend door gekoppeld- met een breedte van 7,5 meter en rustte op twee nieuw gebouwde landhoofden en twee tussensteunpunten, ten behoeve van de bouw van twee nieuwe definitieve viaducten. Han Kastermans: “De brug was uitgevoerd conform de EC-normen voor extreem zwaar verkeer en is in één dag en één nacht geplaatst.

De delen zijn direct vanaf de vrachtwagen gelost,

in positie gehesen en aan elkaar gekoppeld met HV-bouten. Retro Bridge heeft daarnaast een tijdelijke fly-over over de trambaan in de Brederoweg aangebracht die rustte op twee tussensteunpunten en twee landhoofden, die door de klant waren uitgezet en aangebracht. De configuratie bestond uit twee hellingbanen in ons RHB-systeem van 27 meter en midden overspanningen in RBB van 13,5 meter over de trambaan. De brug was voorzien van een zware vangrail en werd gebruikt als aannemersbrug voor dumpers, vrachtwagens en heistellingen. Deze fly-over met een gewicht van 220 ton is inmiddels alweer gedemonteerd en heeft zo’n 14 maanden dienst gedaan.” Nog wel intact zijn twee kleinere modulaire bruggen in de Woudweg en Zuidkade. “Bovendien hebben we in november vorig jaar twee grote modulaire fly-overs over de Oostveenseweg gerealiseerd, ten oosten en westen van het tunneltracé, mede opgebouwd uit elementen uit de reeds gedemonteerde hulpbrug in de Oostveenseweg. Het eigen gewicht van deze fly-over is 280 ton per stuk en is gedimensioneerd voor voertuigen tot 115 ton belasting.” ❚ SCAN WITH

| 17

VAN DER

BRUGGEN

Grondverzet BV - Transport BV

Romein Beton, in zijn element...

Romein Beton, Romein Beton, zijn element...

Romein Beton, in zijninelement... in zijn element...

in Beton, in zijn element... ...van viaduct tot barrier

...van viaduct tot barrier

...van viaduct tot barrier ...van viaduct tot Romein Beton B.V. • Postbus 11 • 6669 ZG Dodewaard barrier tel.

(0488) 41 71 11 • info@romein.nl • www.romein.nl

B.V. • Postbus 11 • 6669 ZG Dodewaard viaductRomein tot Beton barrier tel. (0488) 41 71 11 • info@romein.nl • www.romein.nl

Duikers Bergbezinkbassins Geluidsschermen Barriers Speciale constructies HSB/ZHSB/UHSB Pompen van beton

Romein Beton B.V. • Postbus 11 • 6669 ZG Dodewaard tel. (0488) 41 71 11 • info@romein.nl • www.romein.nl

on B.V. • Postbus 11 • 6669 ZG Dodewaard 1 71 11 • info@romein.nl • www.romein.nl

Leveringsoverzicht:

Leveringsoverzicht: Bruggen en viaducten Leveringsoverzicht: Bruggen en viaducten Grondkerende constructies Grondkerende constructies TunnelsBruggen en viaducten Tunnels Grondkerende constructies Het uitvoeren van grondwerkDuikers is een specialisme, ons specialisme! Van der Bruggen kan ingezet Duikers worden bij verhuur van groot Bergbezinkbassins grondverzetmachines met deskundige bediening, als partner, of als Tunnels Bergbezinkbassins onderaannemer van grondwerk binnen complexe projecten.

Geluidsschermen Geluidsschermen Duikers Leveringsoverzicht: Barriers Projecten met hoofdzakelijk grondverzet worden door ons volledig in eigen beheer uitgevoerd. Hiervoor Barriers Bergbezinkbassins Bruggen enSpeciale viaducten beschikkenconstructies we over moderne machines die door de eigen servicedienst onderhouden worden. constructies Geluidsschermen Grondkerende constructies Speciale HSB/ZHSB/UHSB Tunnels Pompen van beton HSB/ZHSB/UHSB Barriers

Pompen van beton Speciale constructies

HSB/ZHSB/UHSB Pompen van beton

van der Bruggen Grondverzet Woudseweg 47 5275 JJ Den Dungen

telefoon 073 5942393 fax 073 5942973 e-mail mail@bruggengrondverzet.nl

www.bruggengrondverzet.nl

www.sarens.nl– info@sarens.nl

Sarens Nederland Sarens Nederland is een toonaangevende speler op het gebied van horizontaal en verticaal transport. Veiligheid, kwaliteit en klanttevredenheid staat centraal binnen onze dienstverlening.

Wij zijn 24 uur per dag, 7 dagen in de week inzetbaar: Kranen van 40 t/m 140 ton en mobiele torenkranen +31 (0)78 648 29 96 Kranen van 160 t/m 700 ton en transport +31 (0)78 648 29 13 Rupskranen +31 (0)78 648 29 11 Algemeen +31 (0)78 648 29 29

DELFT | A4 Delft-Schiedam

Cement-/bentoniet diepwanden

Bentoniet is een natuurlijke klei, heeft een groot zwelvermogen, is viscositeitopbouwend, werkt absorberend en plasticiteitverhogend.

Bentoniet heeft volgens Jeroen Stam van Cebo Holland vele toepassingen en wordt onder meer gebruikt in een boorvloeistof voor verticale of horizontale boringen en (micro)tunneling. “Het kan echter ook als steunvloeistof gebruikt worden bij de productie van diepwanden of van cement/bentoniet schermen. De functie van bentoniet in een cement/bentoniet mengsel is de vorming van een kaartenhuisachtige structuur van bentonietdeeltjes waar cementdeeltjes worden vastgehouden en er een homogeen mengsel ontstaat.

En dat is het geval bij de aanleg van de nieuwe A4 Delft - Schiedam, die deels halfverdiept wordt aangelegd, waarbij de dichtwanden een waterkerende functie hebben.”

Cebo Holland importeert grote hoeveelheden ruwe mineralen als bentoniet en bariet vanuit mijnen over de hele wereld. Met een productiecapaciteit van 200.000 metric ton per jaar worden in de malerij in IJmuiden de grondstoffen gemalen en gezeefd. “Dankzij een grote opslagcapaciteit kunnen we de mineralen opslaan in bulk, big bags of als zakgoed. Onze organisatie is erop ingericht om een snelle en efficiënte levering te garanderen, aangezien veel van onze klanten, zoals A4all, onder hoge tijdsdruk werken. We werken nauw samen met gekwalificeerde transportondernemingen en zijn in staat grote hoeveelheden direct te leveren, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar.”

CEBOGEL FLOATEX A4ALL Voor het kunnen realiseren van de diepwanden van de nieuwe A4 heeft Cebo Holland inmiddels al meer dan 4.000 ton bentoniet geleverd in een specifieke samenstelling. “Bentoniet wordt gevonden in gebieden waar in het verleden vulkanische acti-

viteit is geweest,” vervolgt Stam. “Er zijn vele vindplaatsen, waarbij verschil zit in samenstelling. In ons laboratorium selecteren we specifieke kwaliteiten die voldoen aan de vraag van de klant. Speciaal voor de A4 hebben we een product geformuleerd die de naam Cebogel Floatex A4all draagt. Op locatie wordt de bentoniet vermengd met cement en toevoegmiddellen om de verwerkbaarheid te beïnvloeden. De suspensie vormt na uitharden een waterkerend scherm met een lage doorlaatbaarheid.”

De gebruikte techniek is volgens Jeroen Stam een doorgewinterde techniek en reeds eerder toegepast bij projecten, zoals recentelijk De Haak in Leeuwarden, het AVENUE2 project in Maastricht en Nieuw Hoog-Catherijne in Utrecht. “Voor dergelijke projecten hebben we de mogelijkheid om specfieke bentonietkwaliteiten te leveren die voldoen aan de gevraagde specificaties. We verrichten in ons laboratorium niet alleen tests en analyses, maar zijn ook voortdurend bezig met onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten en mogelijkheden.” ❚

Projectinfo INNOVATIEVE RUBBEROPLOSSINGEN Trelleborg Ridderkerk is de specialist voor innovatieve rubberoplossingen voor het dempen, afdichten en beschermen van diverse projecten in de civiele markt. Trelleborg levert een brede reeks van diverse rubberafdichtingen voor het verdiepte deel, maar ook voor de landtunnel die de A4 ontsluit op de ring Rotterdam. De waterstops hebben een levensduur gelijkwaardig aan het ontwerpdesign van het project. Het contract met de opdrachtgever A4all omvat ook laswerkzaamheden en supervisie om de levensduur en de standaard te waarborgen. De doorslaggevende beslissing waarom de opdrachtgever heeft gekozen voor de profielen van Trelleborg is het feit dat Trelleborg alle gecertificeerde hoogwaardige kwalitatieve profielen af-fabriek kan leveren en het one-stop-shop-principe, de communicatie en leveringen eenvoudig maakt. Trelleborg is trots op het feit dat ze mag participeren op een dergelijk prestigieus project van deze omvang.

SCAN WITH

| 19

A12 Utrecht - Veenendaal

Hanzelijn Lelystad - Zwolle

A4 Delft - Schiedam

A73 Venlo

A28 ‘t Harde

A59 Heusden

Tunnel Drontermeer

A2 Everdingen

Geluidsisolerende vluchtdeuren met grote ontwerpvrijheid en onderhoudsvrij.

Engineering, productie, conservering en montage. ISO 14001, ISO 9001 en VCA.

......................................................................................................................

Alara-Lukagro bv | Huijgensweg 3 | 2964 LL Groot-Ammers T 0184 661 700 | E info@alara-lukagro.com | I www.alara-lukagro.com

JOOSTEN_Adv_liggend_A5.indd 1

10-02-14 08:53

DELFT | A4 Delft-Schiedam Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Joosten Kunststoffen

Specialistisch maatwerk voor grond- en waterbeheersing Als allround leverancier van producten voor grond- en waterbeheersing verzorgt Joosten Kunststoffen min of meer als one-stop-shop de leveringen van EPS-blokken, sparingsbuizen, geotextiel en folies voor A4all. “Het gaat om enorme hoeveelheden aan kunststof producten die allemaal bijna just-in-time geleverd worden op het werk. Afgezien van de hoeveelheden, vooral ook logistiek gezien een puzzel,” zegt Raymond Brouwer van Joosten Kunststoffen.

Joosten Kunststoffen is geen onbekende voor de combinanten binnen A4all. “We hebben met de diverse partijen afzonderlijk een raamovereenkomst voor de levering van onze producten bij andere projecten,” vervolgt Raymond Brouwer. “Aangezien we over een breed productgamma beschikken, kunnen we als one-stop-shop fungeren voor een opdrachtgever en zodoende ook leveranties bijvoorbeeld combineren of meedenken in het ontwerp.

We hebben namelijk ook een ingenieursbureau achter ons staan. Voor de nieuwe A4 zijn we overigens uitsluitend verantwoordelijk voor de levering van de producten. Een enorme hoeveelheid aan producten, logisch gezien de grootte van het werk.

Het project omvat voor ons in totaal zo’n 45.000

m3 aan EPS-blokken, een 30.000-tal sparingsbuizen, 150.000 m2 aan geotextiel en 50.000 m2 PE-folie.”

NATTE SITUATIE De EPS-blokken worden toegepast als licht ophoogmateriaal langs de tunnelhoofden met als doel het tramtracé snel opgehoogd te krijgen.

Brouwer: “Het tracé wordt gebouwd in een beperkte tramvrije periode. EPS biedt dan een uitkomst, omdat het zettingsvrij is en snel doorgebouwd kan worden.” De sparingsbuizen die Joosten Kunststoffen levert worden gebruikt in de betonconstructies van de kunstwerken. Volgens Brouwer enerzijds om de constructie lichter te maken en anderzijds om

later nog eventueel kabel- en leidingwerk te kunnen integreren. “We leveren sparingsbuizen in diameters van 400 en 500 millimeter en variërend in lengte.” Het gehele tracé van de A4 wordt aangelegd in een natte situatie. Om extra draagkracht te creëren in de opbouw wordt geotextiel van Joosten Kunststoffen toegepast. Tot slot wordt de 50.000 m2 aan PE-folie gebruikt om de EPS-constructies af te dekken. “EPS is een olieproduct, maar is echter niet opgewassen tegen indringen van vetten, oliën en zuren van bovenaf,” zo licht Brouwer toe. “De PE-folie wordt daarom als een deken over de EPSconstructies aangebracht. Tevens wordt de folie gebruikt als onderlaag voor de tijdelijke opslag van gronden en bentoniet.” ❚

SCAN WITH

| 21

in beeld

www.breedveldstaal.nl

Parallelweg 4 - 2921 LE • Krimpen aan den IJssel • T +31 (0)180 51 29 33 • F +31 (0)180 51 42 06 • @ info@breedveldstaal.nl

Vaktijdschrift over civiele techniek en infrastructuur Grond/Weg/Waterbouw is een onafhankelijk vakblad dat zes keer per jaar de actuele projecten in Nederland presenteert. Verder biedt het een overzicht van innovatieve ontwikkelingen, trends, beleid en techniek voor directies en management van bedrijven uit de infraketen zoals ingenieursbureaus, aannemers, toeleveranciers, opdrachtgevers, brancheorganisaties en betrokken (semi) overheden.

BEL VOOR MEER

INFORMATIE

0495 - 450095

WWW.GWW-BOUW.NL gww advertentie 197x130.indd 1

03-09-13 10:43

DELFT | A4 Delft-Schiedam Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Alara-Lukagro

Geluidsisolerende vluchtdeuren A4 Doel van het geluidsscherm zelf is uiteraard om het geluid te weerkaatsen. Openingen in de vorm van vluchtwegen zouden deze functie kunnen verstoren.

“De geluidsisolerende deuren zorgen ervoor dat er door vluchtwegen geen lawaai uitstraalt naar de bewonerszijde,” zegt Marion Noordzij. “De vluchtdeuren zijn voor dit project extra hoog uitgevoerd met een hoogte van 3.060 millimeter. De breedte bedraagt 1.280 millimeter. We hanteren dan ook geen standaard assortiment; alle deuren worden volledig op maat en klantspecifiek geproduceerd.”

TOTAALPAKKET Alle deuren voor de A4 zijn zelfsluitend en voorzien van anti-paniek sloten. Noordzij: “Vanuit de snelwegzijde zijn de deuren altijd te openen, terwijl vanaf de bewonerszijde hiervoor een speciale sleutel nodig is. De vluchtdeuren bestaan uit een stalen, dubbelwandig deurblad met een kern van absorptiemateriaal. Voor dit project werd een dempingwaarde gevraagd van 45 dB, maar we kunnen deuren tot 56 dB produceren. De deuren voor de A4 zijn voorzien van profielrubbers die voor een goede kierafdichting zorgen met het kozijn. We leveren de vluchtdeuren in verschillende fases aan A4all aan en verrichten ook zelf de montage. Zo bieden we onze opdrachtgever feitelijk een totaalpakket, inclusief engineering, productie, natlak conservering en montage. Alles in eigen huis.”

SNELLE MONTAGE

Het traject van de nieuwe A4 Delft - Schiedam wordt deels voorzien van een geluidsscherm. Alara-Lukagro levert aan A4all in totaal 19 stalen vluchtdeuren ten behoeve van de schermen. De vluchtdeuren zijn geluidsisolerend met een dempingwaarde van 45 dB en zorgen er volgens Marion Noordzij van Alara-Lukagro voor dat het verkeerslawaai ook op die plekken niet uitstraalt naar de bewonerszijde.

De vluchtdeuren hebben overigens een korte montagetijd. Alara-Lukagro stemt namelijk het stalen frame van de deur af op dat van het geluidsscherm.

Op die manier is het volgens Marion Noordzij een kwestie van het inhijsen van de deur in de staalconstructie van het scherm en vastschroeven.

“Daarnaast zijn de vluchtdeuren in de basis al onderhoudsvrij, maar kunnen naar wens uitgevoerd worden met een anti-graffiti coating.”

Alara-Lukagro is geen onbekende in de gww-sector en heeft reeds vluchtdeuren geleverd in allerhande uitvoeringen voor onder meer de A2 op diverse plaatsen, de Hanzelijn, de A9, de A28. “Ook zijn we leverancier van onder meer geluiddempende roosters en geluidsisolerende omkastingen ten behoeve van bijvoorbeeld RWZI’s,” besluit Marion Noordzij. ❚ SCAN WITH

| 23

Tekst: DaniĂŤlle Hermans Beeldmateriaal: BMWT

Brandstofzuinig draaien begint bij de machinist Door net even slimmer om te gaan met een bouwmachine kan een machinist wel 5 tot 10 procent besparen op het brandstofverbruik.

Dat levert niet alleen financieel voordeel op, maar ook winst voor het milieu. Niet gek dat steeds meer bedrijven warmlopen voor Het Nieuwe Draaien, een van de succesvolle projecten van BMWT in samenwerking met Natuur & Milieu.

Het Nieuwe Draaien (HND), dat kort gezegd neerkomt op brandstofzuinig rijden met grondverzetmachines, levert de gehele branche een winst van circa 200 miljoen per jaar op. Bovendien sluit het project goed aan bij de snel groeiende aandacht voor duurzaamheid in de sector. Bedrijven die zuiniger omgaan met energie en CO2-reductie blijken in het voordeel te zijn bij aan-

24 |

bestedingen, omdat veel opdrachtgevers de CO2-prestatieladder toepassen.

Bij mobiele werktuigen is sowieso nog veel milieuwinst te behalen, zeker in vergelijking met de prestaties van het wegverkeer. Bouwmachines zonder roetfilter stoten tot 15 keer meer fijnstof uit dan bijvoorbeeld vrachtwagens.

Terwijl met relatief bescheiden investeringen wat gedaan kan worden aan de

ENERGIEVRETERS Brandstofzuinig draaien begint bij de machinist, bij het bewust worden van zaken als het juiste toerental, anticiperen, hoe stel je de machine op bij laden/lossen en uiteraard goed onderhoud. Aandachtspunten waar de machinist direct invloed op heeft. Maikel Cath illustreert: “Een graafmachine maakt een sleuf. Zodra de machinist de graafarm helemaal uitstrekt en graaft, kost dat meer brandstof dan dat hij de arm op de helft uitstrekt. Vergelijk het met een tas boodschappen die je zelf ook liever niet met gestrekte arm optilt, omdat dit veel kracht kost. Kijk, zo’n graafmachine protesteert natuurlijk niet, maar zo’n actie vreet wel energie.”

Het is een van de voorbeelden uit de training die de werknemer bewust moet maken van zijn eigen aandeel. Cath: “Na het theoretische gedeelte wordt de kennis in de praktijk op de machines toegepast. Het is belangrijk dat je de mannen op de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en schadelijke stoffen. Het toepassen van HND is een stap in de goede richting.

SLIMME WERKAANPAK In de praktijk blijkt de stijl van draaien en de werkaanpak van grote invloed op het brandstofverbruik en daarnaast de uitstoot van schadelijke roetdeeltjes.

Bedrijven kunnen winst halen uit een effectieve inzet van het benodigde vermogen, het tijdig uitschakelen van de machines en een slimme werkaanpak en planning. Dit vraagt geen grote uitgaven in materieel, maar wel een goede training en ondersteuning binnen het bedrijf waardoor werknemers ook de kans krijgen hun machine zuiniger te bedienen zonder productieverlies.

machine meteen laat zien wat er gebeurt met het brandstofgebruik tijdens bepaalde handelingen. En dat je bijvoorbeeld optisch kan vaststellen of een luchtfilter of brandstoffilter vervuild is en je niet hoeft af te wachten of het lampje gaat branden. En dat filters meer te lijden hebben in een stoffige omgeving. Het uitgangspunt is: Voorkomen is beter dan genezen!” ❚

BEWUSTWORDING De kans van slagen van HND heeft voor een belangrijk deel te maken met de factor bewustwording, licht Maikel Cath toe. De marketingmanager ma-

“De stijl van draaien en de werkaanpak heeft grote invloed op het brandstofverbruik” SUBSIDIE chines bij Pon Equipment, die het initiatief van BMWT omarmt, ontwikkelde een paar jaar geleden een operatortraining waarbij brandstofzuinig draaien aan bod komt. De techniek is vergelijkbaar met Het Nieuwe Rijden. Cath: “De techniek in een machine en de manier waarop die wordt bediend, is grotendeels vastgesteld. Daar kun je weinig aan veranderen. Verder is de kwaliteit van de brandstof in Nederland goed. De enige factor die overblijft om brandstof te kunnen besparen, is de factor mens. Onze training richt zich vooral op het aanpassen van menselijk gedrag in combinatie met de hedendaagse techniek.”

De HND-training heeft zich inmiddels zo bewezen dat deze is toegelaten tot de regeling van het scholingfonds BOUW. Dit betekent dat deelnemers aan de 1-daagse training die werken onder de bouw-cao, in aanmerking komen voor een subsidie van € 273,-. Het streven van de training is maatwerk bieden. De aangereikte kennis/vaardigheden moeten voor de cursist direct toepasbaar zijn. De training kan worden afgesloten met een ‘begeleiding on the job’ waarbij de machinist op locatie begeleiding krijgt bij het in de praktijk brengen van de principes van Het Nieuwe Draaien. Meer informatie: www.hetnieuwedraaien.nl

| 25

Zet uw materieel om in geld

Ritchie Bros. is het grootste industriële veilinghuis ter wereld en verkoopt meer materieel en trucks aan bieders op de veilinglocaties en online dan welk bedrijf ter wereld dan ook. Jaarlijks vertrouwen tienduizenden bedrijven op Ritchie Bros. om hun materieel en trucks te verkopen. We maken het gemakkelijk en leveren resultaat.

Of u nu één of honderd items wilt verkopen, u profiteert altijd van: ▸ Flexibele verkoopmogelijkheden die voldoen aan de behoeften van uw bedrijf ▸ Een team toegewijde professionals dat voor u werkt, met onder andere experts op het gebied van materieel, verkoop, marketing, administratie en veilingen ▸ Volledige service die u tijd bespaart, zonder verborgen kosten ▸ Een groot aantal bieders uit de hele wereld, zowel op onze veilinglocaties als online

Veilinglocatie

Mark S. Clarkelaan 21, Haven M530, Haven van Moerdijk, 4761 RK Zevenbergen, Nederland +31.168.392.200 | www.rbauction.com

▸ Waarde van de wereldmarkt voor uw materieel ▸ Zekere verkoop en betaaldata waar u op kunt rekenen ▸ Vertrouwen dat voortkomt uit het werken met een gevestigd en financieel stabiel beursgenoteerd bedrijf met een goede reputatie

Aankomende veilingen in Moerdijk 27 & 28 februari en 8 & 9 mei

U wilt kopen, verkopen of meer informatie?

Joop Fikkers Midden-West Nederland 0653.272.570

Marc Homan Midden-West Nederland 0620.909.930

Pieter Dijkstra Noord-Oost Nederland 0620.615.314

Veilingen van materieel in alle soorten en maten Ritchie Bros. Auctioneers biedt bedrijven in de vorm van veilingen een platform waar de internationale markt van vraag en aanbod van materieel bij elkaar komt.

Zo’n vier tot vijf keer per jaar houdt Ritchie Bros. Auctioneers veilingen op het eigen 25 hectare grote veilingterrein in Moerdijk. Daar komen telkens vele honderden mensen van over de hele wereld naartoe voor het kopen van materieel. Op 27 en 28 februari vinden in Moerdijk weer veilingdagen plaats. Ritchie Bros. Auctioneers is van oorsprong een Canadees bedrijf en bestaat sinds 1958. Het grootste beursgenoteerde veilingbedrijf ter wereld, is wereldwijd actief met veilingen van materieel. In 1987 vond in het Rotterdamse havengebied de eerste veiling in Nederland plaats. In 1998 betrok het veilingbedrijf een eigen veilingterrein in Moerdijk.

SUPERMARKT VAN MATERIEEL “De veilingen die wij wereldwijd -en dus ook in Moerdijk- houden, zijn voor kopers als een soort supermarkt van materieel. Je komt er een uitgebreid aanbod van machines en trucks tegen, van graafmachines en dumptrucks, tot complete hijskranen,” zegt Jeroen Rijk, Vice President Sales Europe bij Ritchie Bros. Auctioneers. “Bij onze veilingen zie je daardoor een diversiteit van bieders, waaronder kleine en grote bouwbedrijven, verhuurbedrijven en handelaren uit gemiddeld zeventig landen. Belangstellenden kunnen meebieden in het veilingtheater of op internet. De hoogste bieder wint bij ons altijd het item.”

Jeroen Rijk, Vice President Sales Europe bij Ritchie Bros. Auctioneers.

LAAGDREMPELIG Volgens Rijk zijn de veilingen van Ritchie Bros. Auctioneers laagdrempelig. “Iedereen die langs wil komen is van harte welkom en kan zich registreren om mee te bieden. Het is dus niet van belang hoe groot of klein een bedrijf is.

Voor de veilingdagen starten, houden wij telkens openbare kijkdagen. Ook verschijnt er altijd een catalogus met daarin alle items die worden aangeboden.”

Bedrijven die materieel willen verkopen kunnen natuurlijk ook bij Ritchie Bros.

Auctioneers terecht. Rijk: “Wij bieden begeleiding op maat aan, want ieder bedrijf heeft andere behoeften bij het verkopen van materieel.” De veilingen van Ritchie Bros. Auctioneers zijn een prachtig schouwspel voor het oog en je gehoor. Rijk sluit af: “Op ons Youtube-kanaal staan allerlei video’s maar het leukst is natuurlijk om de veiling in Moerdijk in het echt te komen bekijken.” ❚

| 27

Grondverzetmachines huren?

Helemaal zo gek nog niet Geen voorraadbeheer, geen operationele kosten en geen opslagkosten. Eric van Susante van Meerrent, onderdeel van de Meerman Groep, ziet een duidelijke verschuiving naar de verhuurmarkt als het gaat om de inzet van grondverzetmachines. “Flexibiliteit is het sleutelwoord. Wij verkopen tijdelijke oplossingen voor drukke periodes of bij behoefte aan specifiek materieel.”

De Meerman Groep is een familiebedrijf en al bijna zestig jaar actief met de verkoop van bouw- en grondverzetmachines van de merken Kubota, Bergmann en Morooka. Het concept van Meerrent bestaat nu een kleine drie jaar en werpt volgens Van Susante zijn vruchten af. “Zeker in deze tijden is het zaak om als bedrijf flexibel te zijn en niet na te hoeven denken over kosten. Met een verhuurmachine kan hier makkelijk op worden geanticipeerd. Alle machines die we verkopen, verhuren we ook. We passen namelijk het aanbod aan op de vraag. Op zoek naar een specifieke huurmachine? We trekken de gewenste machine als het ware uit het rek en passen waar nodig ook nog het uitrustingsstuk aan.”

LANDELIJKE DEKKING Meerrent heeft een landelijk dekkend netwerk. Van Susante: “We hebben drie eigen vestigingen, in Vlaardingen, in Rosmalen en in Harmelen, en daarnaast nog eens drie dealers die onder de vlag van Meerrent bouw- en grondverzetmachines verhuren. En wel in Den Oever (Boersen), in Heerenveen (De Blaauw) en in Laren, Gelderland (Almat). In de toekomst gaan wij van onze huidige locatie in Vlaardingen afscheid nemen. We hebben hemelsbreed 200 meter verderop grond aangekocht, alwaar een nieuw en groter pand zal worden gebouwd, zodat we qua capaciteit kunnen verdubbelen. ›

| 29

Call the experts© voor brandstofzuinige graafmachines.

Nieuwe Komatsu ‘Dash 10’ graafmachines De nieuwe generatie ‘Dash 10’ rupsgraafmachines van Komatsu zijn gebouwd rond de Stage IIIB / Tier 4i emissie-eisen. Deze nieuwe Komatsu-machines bieden u onder andere een lager brandstofverbruik, een groter hefvermogen en een verbeterd comfort voor de machinist. Een verbeterde efficiëntie en gemakkelijk bereikbare onderhoudspunten dragen verder bij aan een maximale productie en reduceren de operationele kosten.

BIA België Rameistraat 123 3090 Overijse

Tel.: +32 (0)2 689 28 11 Fax: +32 (0)2 689 28 29 www.bia.be

BIA Nederland Skagerrakstraat 6 7202 BZ Zutphen

Tel.: +31 (0) 88 303 2200 Fax: +31 (0) 88 303 2299 www.bia-bv.nl

We weten nog altijd een gezonde groei te bewerkstelligen en dat heeft enerzijds te maken met het uitgebreide assortiment, maar anderzijds denk ik ook met de service die we bieden. We werken met een team van enthousiaste en enorm gedreven mensen. Mocht er zich een probleem voordoen met een van onze machines, dan springen we in de bus en gaan het oplossen. Ook ’s avonds en in het weekend.”

MINIGRAVERS EN MEER Meerman Machines bv (onderdeel van de Meerman Groep) is al meer dan dertig jaar importeur van Kubota, de eerste in de markt met minigravers. “Deze tak van sport vormt dan ook onze core-business; we doen het er niet ‘even’ bij,” stelt Van Susante resoluut. “Ook verkopen en verhuren we de wielladers, rupsdumpers (tot 2.500 kilogram) en de hydraulische hamers van Kubota.

Waar Kubota stopt, gaan we met Morooka verder. Het leveringsprogramma van Morooka rupsdumpers omvat zes modellen, variërend van laadcapaciteit van 2.500 tot 15.000 kilogram. Deze grotere rupsdumpers worden vooral veel gebruikt in de natte maanden, van oktober tot en met april, wanneer je in het veld niet uit de voeten kunt met wielen. Daarnaast leveren we ook de wieldumpers van Bergmann, zowel in starre, geleide en getrokken uitvoeringen. En om het gamma voor de bouw- en grondverzetbranche compleet te maken zijn we leverancier van Swepac verdichtingsapparatuur, zoals trilplaten en stampers. De reden hiervan is om een totaalpakket te kunnen bieden.

Onze klanten die met een minigraver werken, zetten immers ook een trilplaat en stamper in.”

SCL 800 GLS heistelling met een werkhoogte van 47,5 meter is gebouwd op de body van een grote Sany draadkraan en wordt momenteel ingezet bij de bouw van een nieuw windmolenpark in Noord-Holland. De ontwikkeling van een eigen heistelling is het resultaat van de huidige markt. In Nederland draaien momenteel veel oude heistellingen, die de komende jaren vervangen zullen moeten worden. Ook hier liggen dus kansen voor ons,” zegt Eric van Susante tot besluit.

Meerman Technisch Buro bv valt ook onder de Meerman Groep. Specialist op het gebied van vangrails, hekwerken, leuningen en straatmeubilair. Meerman Technisch Buro maakt en plaatst ze dagelijks. Dit in nauw overleg met de opdrachtgever. Meerman Technisch Buro luistert naar de wensen van de klant, speelt in op de behoeftes en heeft voor ieder vraagstuk een passende oplossing. Van tekening tot productie en plaatsing. Vakkundig en efficiënt.

Klantgericht en veelzijdig. Dat is Meerman Technisch Buro. ❚

ZELF ONTWIKKELDE HEISTELLING Ook de grotere bouw- en grondverzetmachines heeft Meerman in het assortiment. Zo is het familiebedrijf tevens importeur van Sany rupsgraafmachines, rupshijskranen en havenequipement. Van Susante: “Onder het label van Sany hebben we een eigen heistelling gebouwd. De 91 tons Meerman Sany

| 31

Online veiling GWW-materieel Op maandag 14 april 2014 organiseert online veilingbedrijf Industrial Auctions B.V. een grote online veiling van machines en materiaal voor de grond-, weg- en waterbouwbranche. De veiling bestaat uit tal van specifieke machines zoals tractoren, loaders, graafmachines, bedrijfswagens, etc.

Industrial Auctions B.V. is een online veilingbureau gespecialiseerd in het veilen van machines, inventaris en goederen. Iedereen die goederen wil kopen of verkopen, kan bij het bedrijf terecht. John van Berlo van Industrial Auctions legt uit hoe het werkt: “Een bedrijf heeft bijvoorbeeld overtollige machines en inventaris, maar heeft niet de tijd en expertise in huis om dit goed in de markt te zetten. Dan kan dat bedrijf ons inschakelen. Wij maken beschrijvingen van de machines en verzorgen kwalitatief goede foto’s. Dan volgt er een internationale marketingcampagne, heel gericht voor deze veiling. Ook de veiling zelf organiseren we. Voor het sluiten van de veiling zijn er kijkdagen, waar men de machines kan bekijken.”

ONTZORGEN Van Berlo: “Wij zijn een volledig dienstverlenend bedrijf en verzorgen het gehele traject. Wij zoeken via de veiling kopers, verzorgen desgewenst de demontage van apparatuur, het bezemschoon opleveren en kunnen de machines eventueel verschepen naar waar ook ter wereld. We ontzorgen zowel de verkoper als de koper.” Tijdens ophaaldagen en kijkdagen zijn medewerkers van Industrial Auctions B.V. aanwezig om (potentiële) kopers te voorzien van hulp en advies. Veilingwaar wordt beschreven, met duidelijke info, zoals een uitgebreide beschrijving, veel foto’s en soms een film. Kijkdagen zijn op vrijdag 11 april van 9.00 tot 13.00 uur en zaterdag 12 april van 10.00 tot 16.00 uur. De veiling sluit op maandag 12 april vanaf 14.00 uur. De aankoop van machines en/of inventaris kan alleen via de website. Op de sluitingsdag zullen alle geïnteresseerden proberen om de gewenste machine te bemachtigen.

Via de website van Industrial Actions kan iedereen na hun registratie bieden op diverse veiling items. Voor meer info: www.industrial-actions.com. ❚

| 33

COLUMN | Liesbeth Schippers

Alle kanten op

34 |

COLUMN | Liesbeth Schippers

Wij willen graag alle kanten op kunnen. En voor een bouwer is dat niet anders. Toch blijken ruimtelijke besluiten als bestemmings- en inpassingsplannen vaak te benauwend. Innovatieve ideeën van bouwers stuiten af op krappe bestemmingsvlakken, traditionele uitmeetbepalingen en te precieze planregels. De planologisch toegestane extra meter voorziet net niet in die slim bedachte bouwfasering. De verdiepte ligging, die ineens financieel tot de mogelijkheden behoort, lukt niet met de in het besluit voorgeschreven maaiveldligging. Een boortunnel kan goedkoper en daardoor zelfs langer wat in het belang is van de omgeving. Het besluit voorziet echter in een kortere afgezonken tunnel. Op die manier kan niet worden geprofiteerd van de creativiteit van de markt. En dat is zonde.

“Flexibiliteit in ruimtelijke besluiten heeft zijn beperkingen waar belangen van derden in het geding komen” Voor u als bouwer is het goed te weten dat ruimtelijke besluiten flexibeler kunnen dan in de praktijk vaak het geval is. Het hoeft geen ‘maatpak’ om een vooraf volledig uitgedetailleerd werk te zijn. Zo is het prima mogelijk om een bestemmingsplan zo in te richten dat een weg of op maaiveld of iets verdiept wordt aangelegd, of dat er een breed scala aan invullingen mogelijk blijft voor een nieuwe woonwijk. De vormgeving en de precieze locatie van nieuwe gebouwen kan beschreven worden door middel van randvoorwaarden die verzekeren dat sprake zal zijn van een goede stedelijke inpassing zonder dat u op voorhand alle ontwerpvrijheid ontnomen wordt.

Instrumenten als dubbelbestemmingen, tijdelijke bestemmingen, uitwerkings- en wijzigingsbevoegdheden en flexibiliteitsbepalingen kunnen veel ruimte bieden. Maar soms is het ook al genoeg dat het gewoon niet zo precies wordt

opgeschreven. Waar komt het extra water dat dient ter compensatie van extra verharding? Dat hoeft echt niet tot op de centimeter nauwkeurig op de kaart te worden ingetekend. Faunapassages of duikers hoeven niet dat pijltje op de kaart te zijn, waarna er niets meer valt de schuiven.

Komen de nieuw te realiseren parkeerplaatsen op maaiveld of ondergronds? Het besluit kan beide opties open houden. En let ook op dat u niet al te erg vastgepind wordt qua uitvoering.

Waar komt de bouwweg en waar het tijdelijke werkterrein? Dat kan met een ruime marge beschreven worden. Als in het besluit precies wordt beschreven dat u met de bouw van de tunnel begint aan de noordzijde van het tunneltracé, maar het blijkt bij nader inzien goedkoper en sneller te kunnen als u aan de zuidzijde start, wordt dat toch lastig.

Er is echter één ‘maar’. Flexibiliteit in ruimtelijke besluiten heeft zijn beperkingen waar belangen van derden in het geding komen. Dan komt de rechtszekerheid in gevaar. Omwonenden weten niet waar ze aan toe zijn: komt er een tunnel of een viaduct, krijgt de weg twee of drie rijstroken, komt er een torenflat of een handvol villa’s in het weiland achter hun wijk? Moet hun huis worden gesloopt of hoeven zij alleen een strookje tuin in te leveren? Verder zullen de milieuonderzoeken rekening moeten houden met de worst case qua effecten op de omgeving. En die effecten moeten natuurlijk wel binnen de perken blijven. Flexibiliteit vergt creativiteit en extra inspanning, maar dan heeft u ook wat J De volgende keer? Lege kantoren! ❚

Liesbeth Schippers.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn NV advocaat, partner

Beeldmateriaal: Pieter-Rim de Kroon Films BV

| 35

Journaal Beton Bewust voldoet aan eis 5A2 en 5A3 CO2prestatieladder De Technische Commissie van de CO2Prestatieladder heeft besloten om CO2-emissie-inventarissen van betonmortelbedrijven die voorzien zijn van het Keurmerk Beton Bewust te accepteren als rapportage van scope 1 en 2 emissies van een A-leverancier bij eis 5A2 en een verificatie van die emissie-inventaris bij eis 5A3 van de CO2-Prestatieladder. Voorbehoud dat de leden (Certificerende Instellingen) van de Technische Commissie maakten was dat enkel het certificaat/keurmerk Beton Bewust niet voldoet. Onderliggende emissie-inventaris van het betonmortelbedrijf behorende bij het Beton Bewust Keurmerk moet aanwezig zijn bij het bedrijf dat de niveau 5 audit ondergaat. Het gaat hier uitdrukkelijk om de emissie-inventaris en verificaties van A-leveranciers bij de eisen 5A2 en 5A3. Circa 90% van de bij VOBN aangesloten leden zijn in bezit van het keurmerk Beton Bewust dat als waarborg geldt voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Naast de reductie van CO2 behelst dit ook thema's zoals arbeidsveiligheid, kwaliteit van grondstoffen en het gebruik van secundaire grondstoffen. Met het keurmerk Beton Bewust zet de sector in op het bewust worden van zowel eigen medewerkers als klanten en het bieden van zekerheid voor de afnemers. Deze afnemers worden daarmee ondersteund bij het realiseren van hun eigen duurzaamheidsambities waaronder de CO2-prestatieladder.

andere voorstellen voor een brug over het IJ zullen op 3 maart gepresenteerd worden. wAanvang: 20.15 uur. Locatie: Pakhuis De Zwijger, Piet Heinkade 181B, Amsterdam. www.luchttunnel.nl.

Pompen in plaats van hogere dijken rond IJsselmeer Het metrostation CS, onderdeel van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, heeft een van de International Tunneling Awards in de wacht gesleept. Strukton Civiel en Van Oord hebben de prijs samen met hun opdrachtgever, de Dienst Metro project Noord-Zuidlijn, in ontvangst genomen. De jury was vooral onder de indruk van de enorme omvang van het project en alle innovatieve oplossingen in jetgrouten en microtunneling. Directeur Jos Hegeman van Strukton Civiel toonde zich trots op het winnen van de prijs.

“Dit is erkenning voor die mensen die met hart en ziel hebben meegewerkt aan dit project.”

Infra Relatiedagen Gorinchem

Bijeenkomst 'Bruggen over het IJ' in Amsterdam op 3 maart Op maandagavond 3 maart organiseert de Stichting Luchttunnel een bijeenkomst over een thema dat al ruim 170 jaar speelt in de hoofdstad: een brug over het IJ die het Centrum verbindt met Amsterdam-Noord. De aanstaande gemeenteraadsverkiezingen zijn een goede aanleiding om dit thema opnieuw op de agenda te zetten. Al ruim twintig jaar pleit de Stichting Luchttunnel voor een brug voor voetgangers en fietsers. Jarenlang voelden de voorstanders van een brug zich nauwelijks gehoord en ging de discussie vooral over de Noord/Zuidlijn. Nu de veerponten en de binnenstad overvol raken en Amsterdam-Noord opbloeit, is het tijd om de discussie weer aan te zwengelen en tot daden te komen. Inmiddels hebben de IJ-oevers allure gekregen en willen inwoners en toeristen meer dan ooit het IJ op een aangename manier oversteken. Daarom een brug. Wat de Stichting Luchttunnel betreft wordt dat een hoge buis door de lucht, die nooit open hoeft. Die een spectaculair uitzicht biedt en voor werkgelegenheid zorgt. En minstens zo belangrijk: een brug die een icoon voor de stad wordt, een Amsterdamse Eiffeltoren. Ook

36 |

Voor het tiende jaar op rij staat de vakbeurs Infra Relatiedagen Gorinchem wederom op de beursagenda van Evenementenhal en wel op 28, 29 en 30 oktober 2014. Deze vakbeurs is het platform voor ondernemers uit de grond-, weg- en waterbouw. Infra Relatiedagen brengt vraag en aanbod in de grond-, weg- en waterbouw bij elkaar. Mariette Mulders, beursorganisator Infra Relatiedagen Gorinchem, beaamt dat de beurs de laatste jaren wat gekrompen is. Hierdoor vergeten veel mensen dat de vakbeurs met 150 exposanten en ruim 8.400 bezoekers een kwalitatief goede ontmoetingsplek is voor de branche. Deze exposanten weten ook als geen ander dat het juist in deze tijd belangrijk is om het hoofd boven het maaiveld uit te blijven steken om het vertrouwen van klanten te behouden.

Beursdeelname is marketing en marketing is het ‘cement’ voor een succesvolle bedrijfsvoering, aldus Mariette Mulders. Bedrijven exposeren bij Evenementenhal standaard onder de unieke full service formule. Vanaf dit jaar introduceert Evenementenhal een nieuwe service in de vorm van vier pluspakketten. Ieder pakket met een gevarieerde inhoud wat betreft media, service en catering. Op deze manier kan Evenementenhal al haar exposanten naar eigen behoefte ondersteunen met hun beursdeelname.

Bedrijven werkzaam in de grond-, weg- en waterbouw, met interesse voor deelname kunnen contact opnemen met de beursorganisatie via: Gorinchem@evenementenhal.nl of via telefoonnummer: 0183 – 680680

Journaal Droge voeten zonder zandzakken Zandzakken voor de deur. Dat was tot nog toe het devies bij dreigende overstromingen. En dan moest je nog geluk hebben dat het water niet te hard steeg, want een dam van zandzakken of keerblokken bouw je niet even 1, 2, 3. De revolutionaire Nederlandse vinding SlamDam is een innovatieve waterkering die bij dreigend hoog water razendsnel, eenvoudig door slechts twee mensen te plaatsen is. En die je na gebruik gewoon weer oprolt tot handzaam formaat. Een grote stap vooruit bij veiligheid van huis en haard, lijf en leden bij wassend water.

Het principe van de SlamDam is briljant in al zijn eenvoud: bestrijd water met water. Het is een langwerpige ‘waterzak’ die dankzij een uitgekiende combinatie van vorm en materiaalgebruik rotsvast op zijn plek blijft liggen bij een waterhoogte tot minimaal een halve meter.

De SlamDam is licht van gewicht en daardoor eenvoudig te vervoeren, op te zetten en weer op te ruimen. Met twee mensen is de SlamDam zonder veel inspanning uit te rollen en te vullen met water. Bovendien neemt een lege SlamDam heel weinig ruimte in beslag, waardoor deze in elke woning, bedrijf en pand gemakkelijk op te bergen is. SlamDam maakt veiligheid bij overstromingen voor iedereen bereikbaar dankzij de zeer gunstige prijs.

De SlamDam is bij de ontwikkeling uitvoerig wetenschappelijk getest, onder meer op de proefvelden bij de Technische Universiteit in Delft. De wereldwijde veiligheidscertificering TÜV PAS1188-2:2009 is een erkenning van de betrouwbaarheid en veiligheid. Dankzij het kwalitatief zeer hoogwaardige materiaal heeft de SlamDam een lange levensduur. Daarom geldt er voor elke SlamDam een garantietermijn van maar liefst tien jaar op het materiaal.

elementen worden in staalfabrieken vervaardigd en op de bouwplaats in Arnhem op de juiste plek gemonteerd. Dit is een ingewikkelde klus die veel vakmanschap vergt.

ProRail, gemeente Arnhem en NS werken in Arnhem aan de vernieuwing van het station en de stationsomgeving. In het ontwerp van UNStudio zijn de natuurlijke hoogteverschillen in het gebied moeiteloos opgenomen.

Hierdoor ontstaat een overzichtelijk en toegankelijk station, waarin licht, ruimte en comfort centraal staan. Het nieuwe stationsgebouw kan naar verwachting eind 2015 in gebruik genomen worden.

Regel je eigen stoormomenten Rust, ruimte en tijd geven je, mits goed gestructureerd, ruimte in je hoofd en denken. De momenten dat je steeds gestoord wordt terwijl je net in je concentratie zit, daar kun je nu ook zelf invloed op uitoefenen, met de FLOWYS. Dat zijn twee signaalgevers voor op je laptop- of computerscherm.

Duidelijk voor iedereen van veraf te zien. Meteen orde in de workflow. Direct in huis of op kantoor, te bekijken en te bestellen via flowys.com.

Station Arnhem bereikt hoogste punt De bouw van de nieuwe stationshal in Arnhem heeft zijn hoogste punt bereikt. Om dit feestelijk te markeren, heeft wethouder Gerrie Elfrink van de gemeente Arnhem de Nederlandse vlag op het hoogste punt geplaatst.

Daarna zijn de bouwplaatsmedewerkers van Ballast Nedam en BAM, die dagelijks in weer en wind aan het nieuwe station werken, in het zonnetje gezet. Het hoogste punt is het dak van het kantorengebouw dat aansluit aan de nieuwe stationshal. Dit kantoor is op de bouwplaats al goed zichtbaar. Ook de andere onderdelen van de nieuwe stationshal zijn al goed te zien. De stationshal van Arnhem wordt opgebouwd uit beton en zo’n 150 stalen elementen. Elk element heeft zijn eigen unieke vorm. De betonnen elementen worden op de bouwplaats in de juiste vorm gegoten. De stalen

| 37

Journaal Nieuwe Xylem-producten op VSK en Infra Relatiedagen Xylem heeft haar nieuwste producten en diensten onthuld op de VSK beurs in Jaarbeurs Utrecht en Infra Relatiedagen in de Evenementenhal Hardenberg.

Tijdens de VSK, dé beurs voor de installatiebranche, introduceerde Xylem haar nieuwste oplossingen voor WKO-, HVAC-, schoon- en afvalwatertoepassingen.

Bezoekers konden kennis maken met de efficiënte Lowara ecocirc XL circulatiepomp die eenvoudig te installeren en te bedienen is. Dankzij het grote assortiment en brede capaciteitsbereik past de ecocirc XL naadloos in vrijwel elke omgeving. De circulatiepomp kan hierdoor onder andere gebruikt worden voor verwarming, drinkwater, koeling- en zonnepaneelsystemen. Tijdens de beurs konden bezoekers aan live demo’s deelnemen van bronpompen en injectiekleppen in multi doublet systemen. De oplossing voor betrouwbare warmte koude opslag.

Tijdens Infra Relatiedagen Hardenberg maakte Xylem de nieuwste producten voor de aannemerij, industrie en de gemeentelijke markt wereldkundig. De volledig vernieuwde Flygt BIBO pompen met droogloopfunctie voor de bouw en tunnelbouw worden voor het eerst in Nederland geïntroduceerd. Alsook de nieuwe extra duurzame en corrosiebestendige Godwin units met verzinkt frame voor tijdelijke of permanente toepassingen waar water van A naar B verpompt moet worden.

Bezoekers kregen de mogelijkheid om de monitoring & control systemen Flygt Aquaview++ en XDM te testen voor optimaal beheer van pompinstallaties, ook konden zij deelnemen aan demonstraties van de Flygt SmartRun intelligente pompbesturing, die afhankelijk van het pomptype een energiebesparing van minimaal 25% tot wel 70% kan realiseren. Daarnaast was er gelegenheid om kennis te maken met de meet- en regeltechniek apparatuur van MJK, onder andere de MagFlux debietmeter met een uniek display dat lokaal op de sensor, op afstand aan de muur of gemonteerd in een paneel kast deur ingezet kan worden.

Rijkswaterstaat stimuleert ontwikkeling ultrastil wegdek Rijkswaterstaat zet in op de ontwikkeling van ultrastil wegdek. Het streven is om een ultrastil wegdek te ontwikkelen dat het geluid met 10 decibel reduceert en een levensduur heeft van 7 jaar. Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal van Rijkswaterstaat, heeft maandag 20 januari het startsein gegeven voor een internationale samenwerking voor de ontwikkeling van een ultrastil wegdek. De inzet is innovatieve technieken in te zetten om het

geluid te verminderen met een wegdek dat lang meegaat. Rijkswaterstaat werkt samen met aannemers, ingenieursbureaus en technische universiteiten aan vernieuwende oplossingen voor stiller asfalt. Er wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van kennis uit Japan, waar de eerste proeven met stille wegdekken zijn gedaan. Ook in Nederland zijn er pilots met varianten van stil wegdek uitgevoerd. Met de opgedane kennis en ervaring komen we nu dichterbij de ontwikkeling van ultrastil wegdek, namelijk het poro-elastisch wegdek. Dit wegdek bestaat uit een poreus mengsel van elastisch materiaal (rubber), kleine steentjes en hechtmiddel. Het zogeheten PERS-wegdek (Poro Elastic Road Surface) kan een alternatief bieden voor hoge en kostbare geluidsschermen, of een alternatief voor kostbare maatregelen als een tunnelbak of overkapping van wegen. In het laboratorium wordt het komende jaar gezocht naar de ideale mix van steentjes, bindmiddel en rubber, om een stevig en goed wegdek te creëren, dat ook de gewenste geluidsreductie tot stand brengt. Vervolgens wordt er een proeflocatie aangelegd en daarna wordt het verder getest op de wegvlakken.

Prorail: koperdiefstal gedaald

Koperdiefstal op het spoor is vorig jaar met 40 procent gedaald. Dat zegt spoorbeheerder ProRail. De daling komt onder meer doordat er vaker en meer bewakers langs het spoor lopen. Dat heeft volgens ProRail ook geregeld geleid tot aanhoudingen. Verder zijn er extra camera's, bewegingsmelders en hekken geplaatst. Ook lijkt de identificatieplicht bij het aanbieden van koper aan metaalhandelaren zijn vruchten af te werpen, zegt ProRail.

Prijs gedaald Er zijn ook externe factoren voor de daling. Zo is de prijs van koper het afgelopen jaar fors gedaald. Desondanks vervangt ProRail de komende tijd koper met materialen die minder opleveren, bijvoorbeeld aluminium. "We zijn overal bezig met het vernieuwen van stations en we kijken dan gelijk even of we dat koper kunnen weghalen", zegt een woordvoerder. ProRail is blij met de daling van de koperdiefstal langs het spoor. Het bedrijf denkt dat de daling de komende jaren doorzet.

Maastunnel gaat gedeeltelijk dicht De Maastunnel wordt vanaf de zomer van 2017 tot de zomer van 2019 gedeeltelijk afgesloten vanwege een grootschalige renovatie. In die tijd is één tunnelbuis beschikbaar voor het verkeer van zuid naar noord. Dat heeft de gemeente Rotterdam bekend gemaakt. De renovatie is nodig vanwege problemen met het beton en omdat de tunnel moet gaan voldoen aan de eisen in de nieuwe wet Tunnelveiligheid. Doordat er voor is gekozen de buizen één voor één af te sluiten, is de binnenstad van de Maasstad gewoon bereikbaar voor het verkeer.

38 |

Journaal Robotarm repareert asfaltschade Blowpatchen is het duurzame en economische alternatief voor veel traditionele wegdekreparaties. Opdrachtgevers hebben steeds vaker te maken met krimpende budgetten voor wegonderhoud, terwijl onderhoud/ schades aan wegen onverminderd door blijven gaan. Langdurig achterstallig onderhoud zal voor de toekomst een equivalent aan extra kosten betekenen, daar dan alleen nog grootschalige maatregelen effectief zullen

ken te investeren in plaats van hierop te bezuinigen. “Op dit moment worden tal van ‘slimme oplossingen’ bedacht op het gebied van infrastructuur.

Niet alleen qua techniek, maar ook op het gebied van samenwerking. Dit zijn belangrijke actuele items die dagelijks aan bod zullen komen tijdens InfraTech 2015.” Een jaar voorafgaand aan InfraTech 2015 is ruim 60% van de beursvloer gevuld. Organisaties presenteren hier hun innovatieve producten en laatste ontwikkelingen waarmee de infrasector ‘Krachtig Vooruit’ kan blijven gaan.

Rijn bij Arnhem krijgt meer ruimte Het project Meinerswijk is van start gegaan, één van de grootste Ruimte voor de Rivier-projecten. Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) gaf hiervoor onlangs de aftrap. Doel van het project van Rijkswaterstaat is de Rijn bij Arnhem meer ruimte te geven bij extreem hoogwater. Door onder meer twee geulen aan te leggen en de zomerkade te verlagen, wordt de waterstand verlaagd. Zo kan de waterstand van de Nederrijn bij hoogwater met zeven centimeter dalen. Bovendien kan overtollig water sneller worden afgevoerd. Het gebied waarin de werkzaamheden plaatsvinden, Stadsblokken-Meinerswijk, is ongeveer 300 hectare groot. Het karwei wordt uitgevoerd door Aannemingscombinatie GMB-Van Oord. Volgend jaar moet het worden opgeleverd.

zijn. Door de innovatieve en zeer efficiënte werkwijze is PaveRent in staat door middel van de blowpatchmethode een kostenreductie van circa 50 tot 60% mogelijk te maken ten opzichte van de huidige meeste toegepaste reguliere onderhoudstechnieken in Nederland. Blowpatchen is een zeer veelzijdige wegdekreparatietechniek waarbij vorstschades, gaten/ potholes, scheuren, rafeling en craquelé met één en dezelfde machine in één werkgang gerepareerd kunnen worden. Allereerst wordt het schadeoppervlak voorverwarmt met de wegdekverwarmer, dan wordt het oppervlak schoon geblazen met lucht onder hoge druk, waarna een bitumenlaag wordt aangebracht in en rondom de schadeplek. Bij grote gaten wordt de schadeplek gevuld met een mix van bitumen en split. Vervolgs wordt het gerepareerde schadeoppervlak afgedekt met split en verdicht door middel van het patchvoertuig.

InfraTech 2015: Krachtig Vooruit Krachtig Vooruit is het centrale thema van InfraTech 2015 dat van 20 t/m 23 januari 2015 plaatsvindt in Ahoy Rotterdam. De infrabranche bezit enorm veel kracht; in de letterlijke zin van materialen, maar ook in arbeidskracht en kennis. In 2015 ligt de focus van InfraTech dan ook op het bundelen van kennis en kunde om daarmee de infrasector met volle kracht vooruit te laten gaan.

Een goed functionerende infrastructuur is van cruciaal belang voor de Nederlandse economie en samenleving. Het hele land bouwt op infrastructuur. Het is de verbindende factor. Maar ook voor de infrasector is het een uitdagende tijd. Daarom is het belangrijk dat de infrasector zich blijft ontwikkelen en blijft doorgroeien. Dat dat mogelijk is, laat de sector zien op InfraTech 2015 op de deelgebieden Infrastructuur, Water, Openbare Ruimte & Mobiliteit en in het nieuwe segment op de beursvloer: Riolering. Exhibition Manager Saskia Vernooij ziet InfraTech als dé krachtige ontmoetingsplaats waar infrabedrijven elkaar inspireren om anticyclisch te denken en kansen te vinden om juist in crisistijd in innovatieve methodie-

Fins verkeerssysteem meldt problemen Onderzoeksinstelling VTT, de Finse variant van TNO, bestudeert in Tampere hoe verkeerstechnische installaties langs de weg kunnen communiceren met passerende voertuigen. De organisatie doet dat met enkele autofabrikanten onder de projectnaam Drive C2X. Met de internationale studie wil VTT systemen ontwerpen die autobestuurders onder meer vroegtijdig waarschuwen voor opkomende gladheid en voor dreigende opstoppingen en gewijzigde verkeersomstandigheden. Dit voorjaar publiceert het Finse TNO de eerste resultaten van Drive C2X; het eindrapport wordt in juli verwacht. Zonder op details in te gaan meldt het instituut dat de bevindingen voldoen aan de verwachtingen.

Project SAA wint prijs projectfinanciering Het project A1/A6 Diemen-Almere Havendreef, onderdeel van de weguitbreiding Schiphol - Amsterdam - Almere, is door Project Finance International tot ‘Best road deal 2013 Europe’ uitgeroepen. Het consortium SAAone, dat bestaat uit Volker Wessels, Boskalis, Hochtief en DIF, is zeer verheugd met de toekenning van de prijs.

“Het is een uitdagende publiek-private samenwerking die voor alle partijen zeer veel oplevert,” aldus projectdirecteur SAAone Richard Rijper. Wat de internationale projectfinancieringsexperts vooral aansprak was het feit dat, juist in een periode dat banken zich leken terug te trekken uit de traditionele financiering van grote projecten, in een periode van slechts enkele maanden voldoende geldverstrekkers werden gevonden.

Daarmee was dit het eerste project in Europa dat aantoonde dat ook banken nog steeds bereid zijn om langjarig te investeren in infrastructuur.

Project Finance International heeft becijferd dat in 2013 in totaal voor 150 miljard euro aan projectfinanciering is verstrekt over de hele wereld.

| 39

SINT MAARTEN

| Simpson Bay Causeway

Tekst: Hilda Bosma Beeld: Volker Construction International en Hollandia

SCAN WITH

De eerste draaibrug in de Caraïben Op het Caraïbische eiland Sint Maarten is een nieuwe verbinding tussen het vliegveld en de oostzijde van de Simpson Bay Lagoon aangelegd. Blikvanger in deze nieuwe verbinding is een 450 ton wegende stalen draaibrug. Het is de eerste brug met een draaibaar gedeelte voor de scheepvaart in de Caraïben. De stalen draaibrug werd in Nederland gebouwd en per schip naar Sint Maarten getransporteerd.

Volker Construction International, de international tak van Van Hattum en Blankevoort, kreeg na een openbare aanbesteding de design- en constructopdracht van de 1.200 meter lange verbinding: de ‘Causeway’ tussen de Princess Juliana International Airport/Simpson Bay en Cole Bay. Firma Hollandia bv uit

40 |

Krimpen aan den IJssel werd vanaf het begin van de aanbesteding bij dit traject betrokken.

Adri Bouter, operations support manager bij Hollandia: “VolkerCI heeft het ontwerp voor de verbindingsweg gemaakt en heeft de Firma Hollandia gevraagd de draaibrug te ontworpen en te monteren. Vanaf de ontwerpfase tot

de montage en de oplevering zijn we gezamenlijk opgetrokken.”

MUURVAST Volker Stevin Caribbean N.V. voerde het ambitieuze project uit. Sharita Ramlakhan, Senior Project Engineer vertelt: “Volker Construction

SINT MAARTEN

| Simpson Bay Causeway

en Philipsburg zit dan vaak muurvast. Daarbovenop komen ook de toeristen die het eiland per vliegtuig bezoeken.

MEGAJACHTEN De verbinding bestaat uit een 760 meter lange brug met daarin een stalen draaibrug die vaarverkeer tussen beide delen van de lagoon mogelijk maakt. De draaibrug is een tuibrug van 450 ton en 68 meter lang. ln geopende stand is er een doorvaartwijdte van 22 meter aan beide zijden van de scharnierpunt.

International is de hoofdaannemer. VolkerCI heeft de Simpson Bay Causeway ontworpen en gebouwd binnen de door de opdrachtgever gestelde mijlpalen en budget. Daarnaast bestond de opdracht uit de toeleidende wegen inclusief twee rotondes, de verlichting van de Causeway en de elektrotechnische en mechani-

sche werkzaamheden.” Door deze nieuwe verbindingsweg wordt het drukke verkeer tussen het internationale vliegveld en de hoofdstad Philipsburg ontlast. In het hoogseizoen viert het toerisme hoogtij en is het een topdrukte met wel 22 duizend toeristen die per cruiseschip komen. Het verkeer tussen het vliegveld

De causeway overspant het lagoon. De lagoon is een binnenmeer dat in verbinding staat met de zee. Ramlakhan: “Jachten liggen gedurende het hoogseizoen voor anker in de lagoon.”

De causeway moet samen met de twee aanvoerwegen van circa 300 meter een oplossing bieden voor het drukke verkeer. De causeway verbindt twee belangrijke wegen met elkaar en leidt het verkeer om de woonkernen Simpson Bay en Cole Bay heen. Phil van Amen, projectengineer bij Hollandia licht toe: “Door de causeway zal de verkeersituatie in en rond Simpson Bay Lagoon enorm verbeteren. Door de nieuwe verbinding wordt Sint Maarten aantrekkelijker voor megajachten, die anders naar bijvoorbeeld de Bahama’s zouden gaan. Daarnaast wordt het geluidsoverlast en luchtvervuiling verminderd wordt de toegang van en naar de internationale vliegveld van Sint Maarten verbeterd.”

INTERNATIONAAL GEZELSCHAP Uniek aan dit project was de locatie, het werken met ‘lokalen’ onder lokale omstandigheden, aldus Ramlakhan. “Ons projectteam ter plaatse bestond uit een internationaal gezelschap. › SCAN WITH

| 41

SINT MAARTEN

| Simpson Bay Causeway

Naast collega’s die soms met hun gezin verhuisd zijn om ongeveer anderhalf jaar aan de brug te werken, had je ook medewerkers van de omliggende eilanden. Je had te maken met transporten over zee die twee á drie weken duurden. Met spoed kon er nog iets ingevlogen worden. Dat betekent zorgvuldig voorbereiden en plannen.” Bouter zegt: “Op Sint Maarten is er water en zon, maar er is geen materiaal, zoals vijzels en ander gereedschap. We hebben alles heel goed voorbereid. We hebben al het gereedschap dubbel meegenomen.”

Ramlakan: “Bijzondere uitdaging bij het transport van de stalen draaibrug uit Nederland naar Sint Maarten was de bestaande smalle brug in de lagoon. Het transport moest plaatsvinden met een schip dat smal genoeg was om door de brug met een doorvaarbreedte van krap 16 meter in de lagoon te komen.” Bouter: “Het hele eiland was uitgelopen om het schip van 150 meter lang en 15,50 meter breed door de bestaande brug te zien gaan. Dat was nog nooit eerder vertoond. Een brug op een transportschip is ook een hele bezienswaardigheid. Het is in veel opzichten een aansprekend project.”

'De stalen brug is geheel zonder hijskranen of andere hulpmiddelen gemonteerd' SLIMME BOUWMETHODE De stalen draaibrug is in Nederland gebouwd.

De rest van de causeway is ter plekke gebouwd met lokale medewerkers en locale subcontractors. “Hollandia heeft samen met Volker Construction International en onderaannemer Wagenborg uit Delfzijl het transport vanuit Nederland en montage in Sint Maarten van de stalen brug uitgedacht,” aldus Bouter. “We hebben gekozen voor een unieke montagemethode. De stalen brug is geheel zonder hijskranen of andere huismiddelen gemonteerd.

De stalen brug is met skid-balken van het transportschip op de plek geplaatst. Dit gebeurde in slechts drie dagen.” Van Amen: “De korte montagetijd was ook belangrijk vanwege SCAN WITH

42 |

SINT MAARTEN

| Simpson Bay Causeway

de veiligheid. De stalen brug is in mei 2013 vlak voor het begin van het orkaanseizoen gemonteerd. Dat is ook uniek, want de oplevering van de causeway was in december 2013 gepland. We zijn ook heel tevreden over het resultaat. Het is zo gegaan, zoals we hadden uitgedacht.”

Ramlakhan: “Voor opdrachtgever Simpson Bay Causeway NV was de uitstraling heel belangrijk. Zo is de gehele causeway voorzien van LED-verlichting die ingesteld kan worden op verschillende kleuren. Ook moest de causeway voldoen aan orkaanproef categorie vier en moest de brug gescheiden voetpaden en fietspaden hebben. De door de opdrachtgever gestelde ‘milestones’ zijn gehaald. De uitstraling van de Simpson Bay Causeway met de stalen tuibrug is magnifiek. De nieuwe causeway die in december 2013 in gebruik is genomen, is een landmark voor Sint Maarten.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER:

Simpson Bay Causeway NV, C/o Port of Sint Maarten ONTWERP: Volker Infra Design, Hollandia en WindWard Roads ADVIES:

Volker Construction International UITVOERING:

Volker Stevin Caribbean N.V. in Joint venture met Hollandia en Wind Ward Roads BOUWPERIODE INCLUSIEF ONTWERP:

maart 2012 – 13 december 2013 42 miljoen USD PARTNERS:

Hollandia en Wind Ward Roads SCAN WITH

| 43

Hollandia is toonaangevend, samen met onze partners verkennen we nieuwe wegen en verleggen we onze horizon. We zijn altijd op zoek naar uitdagingen die ons inspireren het beste uit staal en uit onszelf naar boven te halen. Daarmee helpen wij onze opdrachtgevers hun dromen te verwezenlijken.

Correspondentie adres Hollandia b.v.

Postbus 12, 2920 AA Krimpen a/d IJssel T: +31 (0) 180 - 540 540 F: +31 (0) 180 - 519 956 E: info@hollandia.biz Vestiging Krimpen Schaardijk 23, 2921 LG Krimpen a/d IJssel Vestiging Heijningen Markweg Zuid 1c, 4794 SN Heijningen

Alles is mogelijk met staal en als het niet mogelijk is, dan maken we het mogelijk.

Volker Construction International is gespecialiseerd in maritieme and offshore projecten wereldwijd.

Door nauw samen te werken met Van Hattum en Blankevoort maken we gebruik van onze gedeelde kennis, kunde en creativiteit. Die aanpak heeft succes. Dat blijkt ook uit de indrukwekkende projecten die wij op onze naam hebben staan. Projecten die met veel kennis en passie worden gerealiseerd door onze medewerkers.

Projecten die vaak iconen worden in het landschap zoals de Simpson Bay Causeway.

Simpson Bay Causeway, a magnificent new landmark in St. Maarten

SCHIJNDEL | Den Ouden Groep Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Roel van Gils en Den Ouden Groep

Directiewisseling bij Den Ouden Groep Sinds 1 januari van dit jaar heeft Berrie den Ouden een stapje opzij gedaan als algemeen directeur van Den Ouden Groep en plaatsgemaakt voor de derde generatie. Het nieuwe directieteam bestaat uit directievoorzitter Jochem Langenhuijzen, commercieel directeur Rob den Ouden en operationeel directeur Harm den Ouden. Samen met Jochem en Harm blikken we terug op 66 jaar Den Ouden en kijken vooral ook vooruit.

Berrie den Ouden heeft als algemeen directeur 25 jaar aan het roer gestaan van Den Ouden Groep in Schijndel. Onder zijn leiding heeft het bedrijf een enorme groei doorgemaakt. “We zijn vooral in de eerste jaren van de 21e eeuw hard gegroeid,” vertelt Harm den Ouden. “We beschikken nu over een stabiele groep van zo’n 140 enthousiaste medewerkers, waarvan zo’n 55 medewerkers in de infra. Dagelijks worden er nog

zo’n 30 extra krachten ingehuurd om onze projecten te kunnen realiseren.” Berrie den Ouden is inmiddels toegetreden tot de Raad van Advies van Den Ouden Groep, samen met Peter Swinkels en Louis Deterink.

TURNKEY Jochem Langenhuijzen is bijna 10 jaar werkzaam binnen het bedrijf en is sinds 2010 financieel

directeur van Den Ouden Groep. “Het familiebedrijf is opgericht in 1948 door de opa van Harm en Rob met in eerste instantie de focus op loonen dorswerkzaamheden. Door de jaren heen zijn er steeds meer activiteiten bijgekomen en inmiddels vertegenwoordigt Den Ouden Groep zes afzonderlijke organisaties. We zijn gespecialiseerd in ontwerp, realisatie en onderhoud van civielen cultuurtechnische werken van A tot Z. ›

| 45

Hout in de GWW duurzaam van bron tot weg- en waterkant

Duurzame VVNH import 86%

85%

eerste helft

doelstelling

2013

2015

83% 77% 71%

2012

2009

2011

63%

2010

58%

2008

Hout – de verantwoorde keuze Hout en houtproducten uit duurzaam beheerde bossen is volop verkrijgbaar, ook GWW hout. Leden van de VVNH importeerden over de eerste helft van 2013 maar liefst 86% duurzaam geproduceerd hout! Duurzaam hout is de norm:

Hout – veelzijdig tot in detail Hout en houtproducten verdienen vanuit milieutechnisch, maar ook uit technisch oogpunt toepassing in de grond-, weg- en waterbouw. Deskundige medewerkers van het Centrum Hout helpen u graag bij het maken van de juiste keuze en praktische toepassing:

vvnh.nl

bewustmethout.nl

Houtinformatielijn

Houtdatabase.nl

Houtinfo.nl

Centrum-hout.nl

Informatie over de aanpak en activiteiten van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen.

Informatie over hoe u zelf aan de slag kunt met duurzaam geproduceerd hout, bestekteksten en informatie over de inspanningen van andere organisaties.

Tel. 0900 – 5329946 (€ 0,15 p.m.): ma t/m do van 10.00 tot 12.00 uur, of via houtinformatie@centrumhout.nl

Informatie over toepassingsmogelijkheden van duurzaam geproduceerde houtsoorten en leveranciers.

Website over bos, hout, houtproducten en toepassingen.

Informatie over de activiteiten van Centrum Hout.

SCHIJNDEL | Den Ouden Groep

Ook bodemsaneringen en het opsporen van explosieven nemen we voor onze rekening.

We kunnen een project volledig turnkey en risicodragend aannemen. Daarnaast zijn we actief in het vervaardigen van bodemverbeteraars en biomassa, met locaties verspreid over heel Nederland, en produceren en vermarkten we wereldwijd organische meststoffen naar 45 landen.”

Den Ouden Groep is actief van Midden tot ZuidNederland in de provincies Zeeland, Utrecht, Gelderland, Brabant en Limburg. “De komende twee jaar gaan we met onze infradivisie en BODAC (explosieven opsporing) uitbreiden naar Vlaanderen en Duitsland,” zo verklapt Jochem Langenhuijzen alvast een deel van de toekomstplannen.

DESIGN & CONSTRUCT De infradivisie van Den Ouden Groep is om-

vangrijk. “We zijn een totaalspeler voor de gwwsector,” zegt Harm den Ouden. “Met onze eigen mensen kunnen we een plan compleet invullen.

We plegen historisch onderzoek, speuren naar explosieven in de bodem en brengen eventuele onveilige situaties in kaart. Onze werkzaamheden richten zich op civiel- en cultuurtechnische werken, het bouw- en woonrijp maken van gebieden, weg- en waterbouw, reconstructiewerken, landschapsinrichting en natuurontwikkeling, al dan niet in een Design & Construct-contractvorm. We proberen jaarlijks in ieder geval zo’n twee tot drie Design & Construct-werken te maken. Een mooi voorbeeld van een project waarin we al onze specialisaties hebben gebundeld, was de aanleg van de kruising Hovenring in Eindhoven, bestaande uit een cirkelvormig brugdek voor fietsers en een nieuwe gelijkvloerse kruising voor het gemotori-

seerd verkeer. In opdracht van hoofdaannemer BAM hebben wij alle infrawerkzaamheden verzorgd, inclusief explosievenonderzoek.” Jochem Langenhuijzen vult aan: “De komende jaren zullen we meer gaan inzetten op dergelijke totaalconcepten, inclusief onderhoudscontract. In de utiliteitsbouw immers gebruikelijk, maar voor de infra nog niet. Op basis van meerjaren onderhoudscontracten met vastgestelde budgetten kunnen wij ervoor zorgen dat de infra aan een bepaald beeld-/kwaliteitsplan voldoet gedurende de looptijd van het contract. De gemeente heeft er dan geen omkijken meer naar.” Dat de verschillende divisies van Den Ouden Groep elkaar versterken, blijkt ook uit de bijdrage van Den Ouden aan Ecopark De Limes in Alphen aan den Rijn, het meest duurzame milieustation van Nederland.

“Het project is volledig CO2-neutraal gebouwd, met dank aan onze innovatieve producten,” vertelt Jochem Langenhuijzen. “Via onze divisie Groenrecycling leveren we onder meer diverse granulaten. Zo hebben we hebben een nieuw product ontwikkeld op basis van gereinigde spoorballast als tegenhanger van boomgranulaat, echter met een betere CBR-waarde. Ook nieuw is Substrado® Granulaat, een lichtgewicht ophoogmateriaal met een mengsel op basis van Perliet (vulkanisch glas) en als zodanig een tegenhanger van de Yalibims. We proberen voortdurend een toegevoegde waarde te geven aan projecten en aan onze recyclestromen. We willen niet de grootste zijn, maar wel de betere,” zeggen beide heren tot besluit. ❚

| 47

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: VVNH

Hout is het materiaal van de toekomst Volgens Paul van den Heuvel, directeur van de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH), is hout het materiaal van de toekomst. “We moeten het van vernieuwbare materialen hebben, dus ook van hout. Vooral in de gww-sector neemt het gebruik van hout voor onder meer sluisdeuren, damwanden, fietsbruggen en overspanningen over water en dergelijke toe. Bovendien kan het allemaal in duurzaam geproduceerd hout worden uitgevoerd, aangezien het aanbod ervan de afgelopen jaren behoorlijk is toegenomen.”

Bossen zijn van levensbelang. Honderden miljoenen mensen wereldwijd zijn ervan afhankelijk voor hun levensonderhoud. In de bossen leeft 80% van alle planten en dieren en de bossen zijn leverancier van hout en papier. Bovendien zijn bossen belangrijk voor het klimaat. Van den Heuvel: “Wanneer we kiezen voor hout afkomstig uit duurzaam beheerde bossen, worden de bossen goed beheerd en blijft het bos -de bron- in stand.” Wereldwijd zijn er twee keurmerken die duurzaam bosbeheer aantoonbaar en transparant maken: FSC en PEFC. De VVNH steunt deze twee initiatieven en roept alle schakels in de keten op gecertificeerd hout in te kopen en toe te passen.”

GREEN DEAL Nederland is een importerend houtland. Zo’n 94% van het hout dat we in Nederland gebruiken, wordt geïmporteerd. Dit hout komt grotendeels via de groothandelsbedrijven Nederland binnen. Daar wordt het hout verder

48 |

bewerkt. Het hout wordt op maat gezaagd en geschaafd. Vervolgens vindt hout haar weg naar verschillende sectoren. De VVNH is de overkoepelende organisatie van deze groothandelsbedrijven in hout, in totaal zo’n 240 partijen inclusief filialen. “De vele tientallen houtsoorten die onze leden importeren en verhandelen kunnen worden ingedeeld in drie categorieën; hardhout, naaldhout en plaatmateriaal,” zo legt Van den Heuvel uit. “Samen met een groot aantal partijen in de bouw en de overheid heeft de houthandel in juni vorig jaar de Green Deal ondertekend om het gebruik van duurzaam geproduceerd hout te bevorderen. Doel is om de houtketen in Nederland dusdanig te verduurzamen dat het een vanzelfsprekendheid is dat een vragende partij duurzaam geproduceerd hout geleverd krijgt, zonder er expliciet naar te hoeven vragen. Duurzaam hout moet de norm worden in Nederland. De Green Deal vormt een extra stimulans om de markt die kant op te helpen.”

BEWUST MET HOUT Duurzaam geproduceerd hout. Wat houdt dat precies in? Van den Heuvel: “Het heeft alles te maken met duurzaam bosbeheer. Van het hout met een FSC- of PEFC-certificaat is onder meer de herkomst bekend, het bos wordt goed beheerd en de bomen worden op een verantwoorde wijze gekapt, zodat -zoals al eerder gezegd- de bossen in stand blijven. Om het belang hiervan te onderstrepen hebben we diverse activiteiten ondernomen, in het kader van het actieplan ‘Bewust met hout 2010-2015’. Dit beleid hebben we samen met de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie geformuleerd en vormgegeven om een forse impuls te geven aan de vraag naar duurzaam geproduceerd hout. Twee keer per jaar rapporteren de aangesloten houtondernemingen het aandeel duurzaam geproduceerd hout uit duurzaam beheerde bossen met een FSC- of PEFC-keurmerk ten opzichte van de totale import en/of inkoop aan Stichting Probos. De doelstellingen die we in 2009 geformuleerd hebben over de periode van 2010-2015 zijn in de eerste helft van 2013 al gehaald. In de eerste zes maanden van 2013 werd door de VVNH-leden circa 503.000 m3 naaldhout geïmporteerd (waarvan 96% aantoonbaar duurzaam), 156.000 m3 hardhout (54% aantoonbaar duurzaam) en 286.000 m3 plaatmateriaal (85% aantoonbaar duurzaam). Het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout blijft stijgen; van 71% in 2010 tot 86% in eerste helft 2013.”

Om zo transparant mogelijk te zijn, worden behalve de genoemde VVNH-cijfers ook de individuele resultaten van de VVNH-leden via de VVNH-website openbaar gemaakt. Op die manier werkt de VVNH aan een sterk en positief

imago van hout en houtproducten en bevordert een financieel gezonde positie van de houtsector in Nederland. “Samen met de woning- en utiliteitsbouw is de grond-, weg-, waterbouw van oudsher een van de belangrijkste sectoren voor de houthandel. Er kan tegenwoordig ook veel meer in duurzaam geproduceerd hout uitgevoerd worden, want ook op technisch vlak zijn enorme stappen gemaakt. Constructies die tien jaar geleden niet denkbaar waren, zijn nu wel mogelijk. De VVNH stimuleert het gebruik van hout door te investeren in innovaties, nieuwe houttoepassingen, onderzoek naar nieuwe houtsoorten, opleidingen en onderwijs.” ❚

| 49

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: LTL Woodproducts

Hardhout heeft een natuurlijke duurzaamheid De sterkte, de duurzaamheid en de vormstabiliteit zijn slechts enkele kenmerken die hardhout uitermate geschikt maken voor toepassing in de gww-sector. En dat zonder enige toevoeging van chemische middelen. Hardhout heeft namelijk een natuurlijke duurzaamheid. Dat stelt Willem de Bruin van LTL Woodproducts.

Met meer dan honderd jaar ervaring behoort LTL Woodproducts tot de meest vooraanstaande leveranciers op het gebied van loofhout uit de gematigde en tropische zone. De Bruin: “We hebben een volledig assortiment afgestemd op de behoeften van de gww-sector. Wij leveren het hout als grondstof, ruw of geschaafd (in het gewenste profiel) voor bijvoorbeeld beschoeiingen, damwanden, brugdekken, steigerdekken in jachthavens, drijvende steigers en ga zo maar door. Het is niet zo dat we de steigers zelf bouwen; we beleveren de natte aannemerij.”

'Specifiek voor de gww wordt doorgaans gekozen voor hardhout van het type Azobé of Okan'

AZOBÉ OF OKAN Hout bestaat in vele soorten en maten. Van Tropisch hardhout tot Frans eiken en van ruwe grondstof tot halffabrikaat. Volgens De Bruin kan LTL Woodproducts alle soorten leveren. “Specifiek voor de gww wordt doorgaans gekozen voor hardhout van het type Azobé of Okan. Onze jarenlange ervaring stelt ons in staat actief mee te denken. De kwaliteit van het eindproduct staat immers voorop. Afhankelijk van het project selecteren we de juiste houtsoort. Het is

50 |

overigens een fabel dat er niet twee verschillende houtsoorten door elkaar gebruikt mogen worden. Het uitwisselen van houtsoorten of het toepassen van meerdere soorten in één project is absoluut geen probleem, zo lang je maar de juiste soorten combineert. Zo kan Okan perfect worden gecombineerd met Azobé in één project. We beperken ons dus niet alleen tot het leveren van hout, maar bieden graag een diversiteit aan oplossingen voor onze klanten.”

soorten en specificaties garanderen. In Vianen hebben we een flinke voorraad liggen. Het komt tegenwoordig namelijk regelmatig voor dat projecten worden doorgeschoven vanwege een financiering die bijvoorbeeld op zich laat wachten. Als uiteindelijk de deal beklonken is, willen partijen het liefst zo snel mogelijk aan de slag. Door onze grote voorraden kunnen wij direct schakelen en snel uitleveren. We leveren uitsluitend de grondstof hout, uiteraard wel volledig conform klantspecificatie en bestek met kant en klaar geschaafde planken op maat.”

GROTE VOORRAAD Houtproductie is een constant en langdurig proces. De markt is helaas wat minder voorspelbaar, stelt De Bruin terecht. “Vandaag weten klanten waarschijnlijk niet welke order ze over een jaar kunnen verwachten. Wij kunnen daar flexibel op inspelen. Dankzij een wereldwijd netwerk aan kwalitatieve leveranciers beschikken we constant over een hoog voorraadniveau. Hierdoor kunnen we een goede en consequente toelevering van alle denkbare hout-

Het milieu is iets om spaarzaam mee om te gaan, vindt De Bruin. “Het is niet alleen de leefomgeving van vandaag, maar ook die van morgen. Als handelaar en leverancier van een natuurproduct zijn wij in grote mate afhankelijk van die leefomgeving. Bewuste bosbouw is ons inziens dan ook een must. LTL Woodproducts staat garant voor de levering van duurzaam en ‘eerlijk’ hout, zodat we ook in de toekomst gebruik kunnen blijven maken van hout als kwalitatieve grondstof. Ook op de prijs en kwaliteit van al onze houtleveranties mag niets aan te merken zijn. Hetzelfde geldt voor het logistieke systeem.

Elke bestelling moet op de juiste plaats, op het juiste tijdstip, volgens de juiste specificaties geleverd worden. Of het nu gaat om een levering in Amsterdam, Parijs of waar ter wereld dan ook.” ❚

LTL Woodproducts Continuïteit door duurzaamheid.

Leyenaar Taapken Lamaker B.V. Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN Nederland

Tel. +31 (0) 347 374 844 Fax. +31 (0) 347 377 908 E-mail: verkoop@ltl.nl Internet: www.ltl.nl

| 51

Infra

■

Parkeren

■

Water

■

Industrie

■

Energie

BAM Civiel flexibel denken, flexibel bouwen BAM Civiel is gespecialiseerd in

integrale oplossingen voor

de realisatie van complexe, multidisciplinaire projecten in de civiele betonbouw.

Wij beheersen

het totale proces, van de initiatieffase via ontwerp

en realisatie tot onderhoud, beheer en exploitatie. Wij realiseren onder meer bruggen, tunnels, (ondergrondse) parkeergarages, kademuren, sluizen, afvalverbrandingsinstallaties, energiecentrales en procesinstallaties.

BAM Civiel biedt

meerwaarde aan haar klanten door

duurzame oplossingen te bieden en hoogwaardige prestaties te leveren.

BAM Civiel bv, H.J. Nederhorststraat 1, 2801 SC Gouda, telefoon (0182) 59 06 00, info@bamciviel.nl, www.bamciviel.nl BAM Civiel is een werkmaatschappij van Koninklijke BAM Groep.

130539 BAM CIVIEL adv 185x124mm.indd 1

25-06-13 13:49

VAN DER WIEL INFRA & MILIEU BV VAN DER WIEL TRANSPORT BV VAN DER WIEL PLANONTWIKKELING BV

Postbus 508, 9200 AM Drachten De Meerpaal 11, 9206 AJ Drachten Telefoon 0512 - 58 62 10 www.vanderwiel.nl

GRONINGER | Groninger Forum Beeldmateriaal: BAM Civiel BV

NIEUWBOUW GRONINGER FORUM:

Binnenstedelijke en geologische uitdaging

In opdracht van gemeente Groningen wordt sinds september 2012 gebouwd aan het Groninger Forum. Aan de oostzijde van de Grote Markt verreist in de komende jaren een nieuw stedelijk icoon van formaat (34.000 m²). Maar voor het zover is mag de bouwcombinatie Groninger Forum V.O.F. zich vastbijten in deze klus. Het ontwerp van NL Architects kenmerkt zich door een dynamisch gevelbeeld met grote hellende vlakken, een uitdagende constructie én een ondergrondse parkeergarage.

Een consortium van BAM bedrijven voert als bouwcombinatie Groninger Forum V.O.F. vanuit één projectteam de civieltechnische, bouwkundige en installatietechnische werkzaamheden van de nieuwbouw uit. We spreken Siem-Menno Jansma, hoofduitvoerder van BAM Civiel en Johan Wegman, projectleider van BAM Utiliteitsbouw over het civieltechnische huzarenstukje dat zich momenteel beneden het maaiveld afspeelt.

DE BASIS Het Groninger Forum bereikt met tien verdiepingen een hoogte van 45 meter. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan de basis van het gebouw, met realisatie van de vijflaagse onder-

grondse parkeergarage. Hiervoor is een bouwkuip gemaakt met een oppervlakte van 3.600 m² en een diepte van 15 meter. De funderingsconstructie van de parkeergarage wordt uitgevoerd met diepwanden gecombineerd met onderwaterbeton en in-situ betonvloeren voor de parkeerlagen. “De diepwandconstructie is opgebouwd uit panelen met een lengte variërend tussen 21 en 27 meter.

Gezamenlijk vormen deze panelen een gesloten bouwkuip met een omtrek van 270 meter,” vertelt Jansma.

“Er is gekozen voor diepwanden vanwege hun grondkerende, waterkerende en dragende functie. Maar vooral omdat met deze trillingvrije methode verzakkingen van de bodem wordt

voorkomen. Hetgeen een absolute must is wanneer je in een omgeving bouwt, omringd met historische panden,” vult Wegman aan. “In oktober 2012 zijn we gestart met de werkzaamheden voor diepwandconstructie en in februari 2013 zat de laatste wand in de grond. Door 16-urige werkdagen te hanteren is het gelukt om in dit zeer compacte tijdsbestek de 75 diepwandpanelen te realiseren.” Met name de grilligheid van de bodem bleek hierbij een uitdaging.

De locatie bevindt zich op een uitloper van de Drentse Hondsrug, een geologische zandwal daterend uit de laatste ijstijd. “Dit leverde aan de ene kant van de bouwkuip zand op en een stukje verder stuitten we op een kleilaag.” ›

| 53

GRONINGER | Groninger Forum

Projectinfo MOBIELE CAMERASYSTEEM Op menig bouwplaats is BouWatch inmiddels een vertrouwd gezicht. Het mobiele camerasysteem is plug & play en dus snel te plaatsen. Bij detectie kan de meldkamer direct kijken of er sprake is van een serieuze melding. Beelden kunnen real-time worden doorgezet naar de meldkamer van de politie. Kortom een hoge pakkans en geen valse meldingen. Al vanaf de sloopwerkzaamheden ter voorbereiding van de bouw van het Groninger Forum is BouWatch ingezet. Al snel bleek de locatie namelijk een geliefde ontmoetingsplek voor junks en hangjeugd.

Om deze ongewenste ontwikkeling tegen te gaan, zijn schuttingen en een BouWatch geplaatst. Dankzij de slimme techniek van BouWatch werd het mogelijk om slechts binnen de schuttingen te detecteren. Dit in verband met privacy en kans op valse meldingen, omdat de bouwplaats in een drukke stadsomgeving gesitueerd is. Omdat de BouWatch snel verplaatsbaar is, kon het eenvoudig meeverhuizen met de vorderingen van het project, van sloop tot bouw. De afdeling Visser Buitenreclame heeft tevens aan dit project bijgedragen. Zij hebben onder andere de realisatie en plaatsing van het projectbord met PEFC-gecertificeerde houtconstructie verzorgd.

STAALVEZEL VERSTERKING Het afgelopen jaar zijn we bezig geweest met het ontgraven van de bouwput en het aanbrengen van palen en ankers, vervolgt Jansma. “Bij het ontgraven van de bouwput zijn de diepwanden met horizontale stempelramen gestut. Door de bouwput met water te vullen tijdens het ontgraven wordt maximale tegendruk geboden aan vrijkomende diepwanden te bieden. Vanaf het ponton zijn vanaf het wateroppervlakte 193 tubexpalen aangebracht. Zo’n 345 Gewi’s (trekankers) zorgen voor de noodzakelijke stabilisatie van de tegendruk van het grondwater op bouwputbodem uitgevoerd in onderwaterbeton. Voor de fundering van de fietsenkelder worden fundex funderingspalen toegepast.”

Op dit moment zijn duikers bezig met voorbereidende werkzaamheden voor het storten van onderwaterbeton, zoals het verlengen van de ankers. Het onderwaterbeton zal in een volcontinu proces over vier dagen aangebracht worden.

Duikers begeleiden dit proces onder water. Zij zorgen dat de betonlaag zich gelijkmatig verdeelt en dat de diepwanden schoongespoten worden voor een goede aanhechting ter plaatse met het onderwaterbeton.

Voor deze vloer en de overige verdiepingsvloeren in de parkeergarage wordt staalvezel versterkt beton toegepast, aldus Jansma. “Dit is een relatief nieuw product. Aan deze betonsoort zijn staalvezels toegevoegd van circa 6 centimeter lang. Deze vezels zorgen voor extra sterkte van het beton. In de situatie zoals hier toegepast bieden deze staalvezels ook een belangrijk voordeel vanwege hun trekkende werking in het beton, waardoor het risico van opbolling tijdens het uithardingsproces kleiner wordt. Daarnaast is er minder wapening in deze samenstelling nodig.

Ook is de onderwaterbetonvloer minder dik ontworpen, hetgeen minder ontgraving en minder beton betekent. Een aanzienlijk voordeel op een project van deze omvang.”

Medio 2016 levert BAM de nieuwbouw op, waarna in 2017 het Groninger Forum, als nieuwe culturele hotspot van Groningen, haar deuren voor het publiek zal openen. Kijk voor meer informatie op www.groningenvernieuwt.nl/forum. ❚

54 |

Bouwinfo OPDRACHTGEVER CONTRACTVORM ADVISEUR ADVISEUR INSTALLATIES ADVISEUR BOUWFYSICA ARCHITECT CONSTRUCTEUR UITVOERING

INSTALLATEUR PROGRAMMA BOUWTIJD

Gemeente Groningen Traditionele aanneming / hoofdaannemer Twynstra Gudde, Amersfoort Huisman & Van Muijen, Eindhoven DGMR, Drachten NL Architects, Amsterdam ABT, Velp BAM Civiel bv Noordoost, BAM Utiliteitsbouw bv Noordoost BAM Techniek bv Noordoost 34.000 m² september 2012 – april 2016

GRONINGER | Groninger Forum

Maatwerk in grondwerk

Van der Wiel Holding BV uit Drachten is bij de civiele werkzaamheden van de nieuwbouw Groninger Forum betrokken vanwege hun expertise op het gebied van grondwerk en bemalingswerkzaamheden.

Van der Wiel Infra & Milieu BV heeft sinds de aanbesteding van het Groninger Forum in 2012 BAM Civiel geadviseerd met betrekking tot het grondwerk en de bemalingswerkzaamheden van de parkeerkelder. Hiervoor is een optimale oplossing ontwikkeld en in uitvoering gebracht. Van der Wiel Transport BV verzorgde de afvoer van ruim 60.000 m3 klei en zand vanaf de bouwlocatie in de Groninger binnenstad naar een loslocatie buiten de stad.

Hiervoor zijn tien weken lang dagelijks circa acht voertuigen ingezet. Om extra verkeersdruk te voorkomen en veiligheid van de medeweggebruikers (veelal fietsers) te borgen, is er veel aandacht besteed aan de logistieke volgorde en rijroutes voor het vrachtverkeer.

SPECIALISTISCH MATERIAAL Bereikbaarheid is één van de aspecten die dit project bijzonder maakt. De bouwlocatie van het

Groninger Forum ligt letterlijk ‘ingeklemd’ tussen historische gebouwen. Het werkgebied voor Van der Wiel was circa 100 bij 40 meter en slechts vanaf één zijde bereikbaar. Dit vroeg om specifiek en specialistisch materiaal en een zorgvuldige aanpak. Het doel was de werkzaamheden binnen de gestelde planning te voltooien, waarbij verschillende disciplines gelijktijdig op deze ‘postzegel’ aan het werk zijn. Daarom is er gekozen is voor een ‘LEAN’ aanpak.

De diepte van de bouwput is een ander interessant aspect. Ten opzichte van het huidige maaiveld is dit circa 15 meter. Vanwege de gewenste productiesnelheid voor het ontgraven heeft Van der Wiel ervoor gekozen om een grote rupskraan in te zetten. Deze rupskraan heeft het grootste gedeelte van de ontgraving uitgevoerd. De onderste meter(s) kon de rupskraan echter niet meer bereiken. Dit gedeelte is uitgevoerd door een rupskraan

› ❚

vanaf een ponton op de met water gevulde bouwput. Medewerkers van het duikbedrijf Aquatech zorgen voor de controle op de juiste einddiepte onder water en zij halen tevens het in de bouwput achtergebleven slib weg. ❚

| 55

De pen

56 |

De pen

Ronald Pereboom, Partner OPPS

Innovatieve aanpak gemeentelijke projecten stimulans voor de bouw Terwijl voor de Rijksoverheid bij grote bouwopgaven en infrastructurele werken geïntegreerde contracten gemeengoed zijn geworden, beseffen op gemeentelijk en provinciaal niveau bestuurders nog amper welke meerwaarde een innovatieve PPS-aanpak kan hebben.

Het Rijk heeft het allang ontdekt: bij grote projecten zoals de aanleg van de tweede Coentunnel, de renovatie van het onderkomen van het Ministerie van Financiën en de nieuwbouw van de Kromhout Kazerne wordt gewerkt in een publiek private samenwerking. De overheid daagt het bedrijfsleven uit om met de beste oplossing te komen voor de gestelde vraag. Niet via een traditionele aanbesteding, die gewonnen kan worden met de laagste (eenmalige) bouwkosten. Niet door een opgesteld bestek. De gunning, in de vorm van een langdurige samenwerking, geschiedt op basis van een bevredigende en integrale oplossing voor de output-vraag. Het ontwerp, het bouwen, soms de financiering, in ieder geval het onderhoud en een enkele keer ook de exploitatie vormen samen de opdracht. Met dan weer de nadruk op het ene aspect, dan weer de nadruk op een ander.

Voor gemeenten, die steeds meer moeten bezuinigen, mede daardoor steeds meer vakbekwame mensen zien vertrekken, en ondertussen hun door het Rijk toebedeelde takenpakket zien groeien, kan de publiek private samenwerking dé manier zijn om een deel van de opdrachten te realiseren. Bundeling van projecten, standaardisatie, centrale financiering en kennisdeling zijn kernbegrippen bij het versneld opstarten van nieuwe projecten. Of het nu gaat om de nieuwbouw, het onderhoud en verduurzamen van scholen en ander maatschappelijk vastgoed.

Om het wegennet en de riolering op peil te houden, en waar nodig te vernieuwen. Om een masterplan of een visie op een stadshart vorm te geven. Of om op energiekosten te besparen en daarin meer kwaliteit (verduurzaming) te realiseren. Want juist het werken met prestatie-eisen garandeert de gemeente

'Bundeling van projecten, standaardisatie, centrale financiering en kennisdeling zijn kernbegrippen bij het versneld opstarten van nieuwe projecten.'

Dat blijkt heel goed te werken. Want de meerkosten die een intensiever voortraject vergen – het opstellen van een geïntegreerd tijdsbestendig plan voor al gauw twintig jaar, de juridische en de financieringskosten – verdienen zich later dubbel en dwars terug. En niet alleen bij grote projecten, zo blijkt. De vele ervaringen die inmiddels zijn opgedaan, de ontwikkelde kennis, de gestandaardiseerde contracten, de formats voor besluitvorming en het verworven inzicht in de opstelling van de financiers maken een geïntegreerd contract ook voor kleine(re) projecten aantrekkelijk. Meer nog, deze aanpak kan weleens cruciaal worden bij het stimuleren van de bouwsector. Tal van stilliggende projecten of sluimerende bouwkundige en infrastructurele ambities kunnen voortvarend en met zicht op (financiële) zekerheid gestart worden.

dat de gestelde kwaliteit wordt bereikt. En tegelijk dat de kosten van de samenwerking en de financiële risico’s door alle partners gedragen worden.

Zoals ook dat de baten van de samenwerking alle ten goede komen. Delen en loslaten dus, maar de regie behouden.

Voor bedrijven in de bouw en infrastructuur biedt een geïntegreerd contract de mogelijkheid om hun kennis, efficiency en project- en risicomanagement optimaal te kunnen aanwenden. Investeringen in innovatie kunnen door de lange looptijd van een PPS-project worden terugverdiend. Financiers zijn geïnteresseerd in gebundelde projecten. Want zowel binnenlandse- als buitenlandse investeerders zien dit als robuuste en betrouwbare investeringen. ❚

| 57

GARMERWOLDE | RWZI

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: GMB Civiel

Innovatief project op verschillende fronten De rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Garmerwolde is aangepast en uitgebreid. Het waterschap Noorderzijlvest heeft dit project op basis van Best Value Procurement aanbesteed. Deze vorm van inkopen is nieuw voor de afvalwatersector. Voor de RWZI is de innovatieve Nereda-technologie toegepast.

Vanuit de stad Groningen en enkele grote plaatsen in de omgeving wordt het afvalwater naar de RWZI in Garmerwolde getransporteerd. Deze RWZI nam het water wel in, maar kon niet alles voldoende zuiveren. Door een aanpassing en uitbreiding is dit nu wel mogelijk.

VRIJHEID Gerrit Boonzaaijer, hoofduitvoerder GMB Civiel licht toe: “In dit project heeft onze opdrachtgever waterschap Noorderzijlvest ons vrij gelaten om de

58 |

beste oplossing voor waterzuivering aan te bieden. Er waren geen eisen op het gebied van materialen, bouwmethode en planningen. Als consortium hadden we alle vrijheid om de opdracht uit te voeren. De enige eis die is gesteld door de klant is dat door de aanpassing het geheel voldoet aan de wet- en regelgeving qua zuiveren en lozen van afvalwater. De onderliggende eis is dat ook tijdens de aanpassing het zuiveren en lozen van afvalwater niet in het geding mocht komen: De ‘winkel’ moest open blijven tijdens de aanpassing.”

BEST VALUE PROCUREMENT Op basis van Best Value Procurement (BVP) heeft de opdrachtgever hun vraag aan de markt voorgelegd. Boonzaaijer: “BVP is in feite een prestatiecontract waarbij de beste partij wordt gezocht voor het aanpakken van het probleem binnen een bepaald budget. De combinatie GMB-Imtech heeft de opdracht voor de RWZI gekregen, omdat wij dit project in de beschikbare tijd van ongeveer anderhalf jaar konden realiseren met de best pas-

GARMERWOLDE | RWZI

sende oplossing qua techniek en kosten. Doordat het een uitbreiding is die naast de bestaande RWZI gebouwd is, waren er geen grote ingrepen nodig op de huidige RWZI. Daardoor werd de capaciteit van de RWZI en de waterkwaliteit die er op dat moment uitkwam niet benadeeld.”

is opgeleverd en tot op heden de grootste ter wereld.” De nieuwe uitgebreide waterzuivering gebruikt veel minder energie en chemicaliën en is geur- en geluidsarmer. Daarnaast hoeft er vele male minder gebouwd te worden ten opzichte van traditioneel, ongeveer 60% minder. De technolo-

'Garmerwolde is de tweede full-scale installatie die is opgeleverd en tot op heden de grootste ter wereld' MILIEUVRIENDELIJK In Garmerwolde is een Nereda-afvalwaterzuivering gebouwd. Boonzaaijer: “Dit Nederlandse concept van Royal Haskoning DHV is niet alleen uniek in Nederland maar ook in de wereld. Garmerwolde is de tweede full-scale installatie die

gie werkt met korrelvormig slib. Het slib bestaat uit bacteriën, geconcentreerd in compacte korrels, die het afvalwater op biologische wijze zuiveren.

De kleine korrels zinken makkelijk, waardoor een snelle en eenvoudige scheiding plaatsvindt van slib en schoon water.

Boonzaaijer: “De zuivering vindt plaats in één bassin waarin micro-organismen het hele zuiveringsproces voor hun rekening nemen. In het traditionele systeem hebben deze organismen hun eigen bassins nodig, waarbij de leefomstandigheden met pompen, mengers, zuurstofsystemen en dergelijke op peil gehouden worden. Daarnaast zijn er enorme hoeveelheden chemicaliën nodig om op de traditionele manier te zuiveren.”

In het Nereda-concept wordt het water in één bassin gezuiverd zonder chemicaliën en met weinig mechanische apparatuur. Dat levert een enorme besparing op in zowel de bouwkosten, het beheer als het onderhoud.

Boonzaaijer: “In dit project gingen ontwerp en realisatie gelijk op. Terwijl we de fundering aan het heien waren, werd de installatie nog verder ontworpen. Dit kan alleen door samen met onderaannemers en leveranciers snel keuzes te maken in het ontwerp. Dit is mogelijk door een optimale en daardoor effectieve samenwerking met alle partijen. Ook hebben we voor niet-traditionele oplossingen gekozen. Door deze aanpak hebben we zowel het ontwerp als complete zuivering binnen exact een jaar gerealiseerd. We zijn trots op deze unieke prestatie.” ❚

| 59

Ervaar GMB;

dichtbij de BRON

Water | Energie | Grondstoffen

Laat u informeren over de nieuwste ontwikkelingen van GMB. Bel voor meer informatie (0488) 44 94 49 of kijk op www.gmb.eu

UW PARTNER IN ONTWERP EN REALISATIE

Famitec (Farmex Milieutechniek BV) is al meer dan 30 jaar werkzaam op het gebied van geprefabriceerde betonelementen. Deze betonelementen worden toegepast in diverse, in eigen huis ontwikkelde, systemen. Zo heeft Famitec een zeer beproefd systeem ontwikkeld voor de opslag van mest, afvalwater en andere

vloeistoffen. Hierbij moet gedacht worden aan mestsilo’s, indikkers, voor- en nabezinkers, waterzuiveringen, en industiële tanks tot hoogtes van 14 meter.

Ontwikkeling/engineering, productie en uitvoering onder één dak zorgen ervoor dat u als klant kunt re-

kenen op een technisch hoogwaardig product met een zeer goede prijs/kwaliteit verhouding.

De laatste jaren heeft Famitec, een prefab keldersysteem ontwikkeld voor o.a. kantoorcomplexen, ondergrondse parkeergarage’s en woningen.

KELDERS MESTOPSLAG WATERZUIVERING INDUSTRIËLE TANKS

www.famitec.nl Loswal 12, 9206 AH Drachten - telefoon 0512 - 58 90 60 - fax 0512 - 53 17 19 - email info@famitec.nl

GARMERWOLDE | RWZI Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: Famitec

Wanden van acht meter hoog met grote sparingen

Famitec, specialist in geprefabriceerde betonnen tanks, engineerde, leverde en monteerde de wanden voor de uitbreiding van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Garmerwolde. Het innovatieve Nereda-concept dat in de RWZI is toegepast, vereist hogere wanden dan gebruikelijk voor een RWZI. Bij ‘traditionele’ waterzuiveringen zijn de wanden meestal rond de zes meter hoog. Famitec kreeg de opdracht voor het ontwerpen, leveren en monteren van de betonnen wanden inclusief het aangieten van de wanddoorvoeren en het storten van de kim: de wandvloeraansluiting. Willy Arts: “De wanden van de grotere reactortanks zijn acht meter hoog en hebben een diameter van 41 meter.

Zowel onderin als bovenin de wanden zitten grote sparingen voor (denk aan 1,35 meter en 1,10 meter). Deze zijn nodig voor snelle aanvoer en afvoer.

In de ontwerpfase is hiermee reeds rekening gehouden en zijn de sparingen al ingepast.”

Twee van de tanks zijn voorzien van epoxycoating om het beton tegen waterstofsulfide (H2S), een

sterk giftig gas, te beschermen. De coating is al in de betonfabriek op de elementen aangebracht.

Daardoor wordt de weersafhankelijkheid in de uitvoering beperkt en zijn er minder mensen op de bouwplaats aan het werk.

BEST VALUE PROCUREMENT In dit project hadden we te maken met Best Value Procurement, een nieuwe vorm van aanbesteden waarbij niet alleen naar prijs wordt gekeken, aldus Arts. “Aanbieders hebben in vergelijking met een traditionele aanbesteding veel vrijheid in de uitvoering om een probleem op te lossen. In plaats van één plan met dezelfde tekeningen en berekeningen, kregen we verschillende plannen van de aannemers en engineeringbureaus. Onze kracht is

dat we snel kunnen reageren op de verschillende vragen. Omdat tankbouw voor ons een specialisme is kunnen we snel een ontwerp met een offerte maken. Het grote voordeel is dat we al in een vroegtijdig stadium onze kennis en expertise voor de prefab betonwanden kunnen inbrengen.

Hierdoor hebben wij de vrijheid en de mogelijkheid een optimaal ontwerp te maken.”

Arts: “Het meest unieke aan dit project is dat de rioolwaterzuivering in ongekend korte doorlooptijd is gerealiseerd. Dat was mogelijk door het toepassen van prefab wanden en de proactieve samenwerking en optimalisatie van het gehele bouwproces. Daarbij had iedereen heel goed oog voor elkaars belangen.” ❚

| 61

M ULDER LOONBEDRIJF lete Comp ce! servi

Voor Grond(ig) werk! minikraan en grondverzet terreinaanleg en onderhoud drainage aanleg en onderhoud

Olthof Groep is gevestigd in Sappemeer en richt zich op de productie van betonmortel alsmede het breken van beton- en metselpuin. Voor het volgende kunt u bij ons terecht: Olthof Recycling Olthof Beton • Leveren beton- en menggranulaat onder • Leveren van betonmortel onder KOMO-certificaat KOMO-certificaat • Leveren brekerzand • Leveren betonmortel onder certificaat • Inname (beton)puin en asfalt vloeistofdichte beton • Verhuur puincontainers (vanaf 8 tot 20 m³) • Leveren gestabiliseerd zand, stelspecie en • Leveren ophoog- en vulzand, woudzand, stampbeton • Leveren vloerspecie, vloeispecie en schuimbeton drainagezand, teelaarde en compost • Sloop- en grondwerken • Verpompen van betonmortel middels eigen • Kippertransport mixerpomp ® • Leveren beton-, metselzand en grind • Leveren betonnen Legoblokken

O LTHO F T+31 (0) 598 39 09 26 I www.olthofgroep.nl GROEP

Noorddijkerweg 3a - 9734 AS Groningen telefoon 050 - 5416 451 - fax 050 - 5491 332

WWW.MULDERLOONBEDRIJF.NL

Bronbemaling en rioolwater met systeem

1

Rio Boxx B.V. Bezoekadres Stadion Galgenwaard Herculesplein 241 3584 AA Utrecht

SCAN WITH

14701502_Rio Boxx.indd 1

Tel. 0800-3473284 info@rioboxx.nl www.rioboxx.nl

06-03-14 14:29

STRALINGSBESCHERMING

Tekst: Nanno Mein, NRG Petten Beeldmateriaal: Chris Jenner - Shutterstock.com

Consequenties van het nieuwe Besluit Stralingsbescherming Per 1 januari 2014 is het nieuwe Besluit Stralingsbescherming van kracht. Dit besluit heeft consequenties voor alle organisaties die met stralingsbronnen en -toestellen werken waarvoor een vergunning nodig is, of die meldingsplichtig zijn. "Nanno Mein van NRG Petten legt uit wat de consequenties zijn" Binnen de grond-, weg- en waterbouw wordt veel gewerkt met zogenaamde ingekapselde bronnen.

Bijvoorbeeld voor het uitvoeren van diktemetingen, concentratiemetingen of vochtmetingen.

Voor al deze werkzaamheden is het nuttig om op de hoogte te zijn van de nieuwe wet- en regelgeving.

MINDER ADMINISTRATIE Het nieuwe Besluit Stralingsbescherming is een uitvloeisel van het politieke voornemen om de administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven te verminderen.

Daarbij is ook gekeken naar aansluiting bij Europese Regelgeving, aangevuld met de erva-

ring van verschillende overheidsinstanties die zich met stralingstoepassingen bezighouden.

Het Besluit kent een groot aantal vereenvoudigingen. Interessant voor de grond-, weg- en waterbouw zijn: • Een aantal ingekapselde bronnen die vroeger vergunningsplichtig waren, kunnen nu volstaan met een melding (vergelijk met toestellen onder de 100 kV) • Een ondernemer moet altijd financiële zekerheid kunnen stellen voor de kosten die zijn verbonden aan het veilig afvoeren van zijn hoogactieve bronnen. Het voorschrift dat de

eigenaar van een hoogactieve bron elke wijziging van zijn financiële zekerstelling binnen vier weken aan het bevoegde gezag moet melden, is daarentegen geschrapt.

• Er komt een register voor coördinerend stralingsdeskundigen en stralingsartsen. Deze personen moeten zich voor 1 januari 2015 laten registreren, om hun rol binnen de organisatie te kunnen (blijven) vervullen.

• Bepaalde verplichte onderdelen in het beheersysteem voor het Kernenergiewet(KEW)-dossier zijn vervallen. Elk bedrijf mag haar beheersysteem bijvoorbeeld naar eigen inzicht inrichten, zolang alle relevante documentatie en informatie maar kan worden aangeleverd. ›

| 63

Is uw orderportefeuille gevuld of geveld?

Met een abonnement op Bouwberichten heeft u toegang tot onze website waarop u jaarlijks de aankondiging van 35.000 nieuwbouw- en onderhoudsprojecten vindt. U kunt zelf het soort projecten selecteren dat voor u interessant is, en de provincies waarin u aan de slag wilt. Dagelijks ontvangt u de updates in uw mailbox. Een abonnement op Bouwberichten. Wie serieus aan zijn orderportefeuille wil werken, kan eigenlijk niet zonder.

Bel voor meer informatie (070) 378 03 42.

Bouwberichten. Weet werk voor u.

cobouw.nl/bouwberichten

STRALINGSBESCHERMING

'ReGuard biedt u in één oogopslag de actuele status van stralingsbescherming binnen uw organisatie.' ten waarbij de coördinerend stralingsdeskundige een cruciale rol speelt. Deze persoon moet bijvoorbeeld betrokken zijn bij het in gebruik nemen van een nieuwe bron.

Voor stralingshygiënische RI&E’s is de Leidraad Risico-analyse Stralingstoepassingen een veel gebruikt hulpmiddel. Voordat de RI&E kan worden goedgekeurd, zal de coördinerend stralingsdeskundige goed inzicht moeten hebben in alle stralingshygiënische omstandigheden van een organisatie, en dus in de volledige administratie van het KEW-dossier.

REGUARD: HÉT DIGITALE KERNENERGIEWETDOSSIER Hoewel de eisen voor de exacte invulling van het KEW-dossier zijn versoepeld, is de noodzaak om een overzichtelijk en gemakkelijk te gebruiken beheersysteem niet minder belangrijk geworden.

Om klanten nog beter te ondersteunen op het gebied van stralingsbescherming heeft NRG een digitaal KEW-dossier ontwikkeld: ReGuard.

ReGuard biedt u in één oogopslag de actuele status van stralingsbescherming binnen uw organisatie.

NRG DE COÖRDINEREND STRALINGSDESKUNDIGE Tegenover de vereenvoudigingen staat ook een aantal aanscherpingen. In het oog springt de rol van de coördinerend en toezichthoudend stralingsdeskundige. Deze expert moet via een schriftelijk mandaat worden aangewezen en -daar waar het de coördinerend stralingsdeskundige betreft- aangemeld in het register.

Ook moet kunnen worden aangetoond dat hij of zij beschikt over de juiste voorlichting en instructie.

Bepaalde taken, zoals het goedkeuren van een stralingsrisicoanalyse (RI&E), mogen vanaf nu dus alleen nog maar worden uitgevoerd door, of onder toezicht van de coördinerend stralingsdeskundige. Ondernemingen die geen coördinerend deskundige hebben, moeten voortaan een gespecialiseerd bedrijf inschakelen voor het goedkeuren van de RI&E, waarna het document kan worden toegevoegd aan het KEW-dossier.

NRG is een van deze gespecialiseerde bedrijven.

Naast de RI&E is er nog een aantal andere pun-

NRG is specialist in nucleaire services. De bijna 500 medewerkers hebben hoogwaardige kennis en zijn innovatief. De onderneming werkt wereldwijd op markten van nucleaire technologie.

In Europa is NRG marktleider met de productie van medische isotopen voor de nucleaire geneeskunde. In Nederland is NRG een autoriteit op het gebied van stralingsbescherming. Met de jarenlange ervaring met en kennis van straling kan NRG klanten ondersteunen op het gebied van stralingsbescherming. Weten wat NRG voor u kan betekenen? Neem contact op via telefoon 0224-564356 of re-sales@nrg.eu. ❚

| 65

ROUVEEN | Eco-aquaduct

Tekst: Hilda Bosma Beeldmateriaal: 3D-visualisatie Dienst Landelijk Gebied

Eerste eco-aquaduct van Nederland

In Rouveen komt het eerste eco-aquaduct van Nederland. Het is het enige aquaduct dat gelegen is in een bestaande watergang. Het aquaduct is tevens een faunapassage. De wateroversteekplaats voor onder andere otters, slangen, muizen, kikkers en vissen komt te liggen in de Olde Maten. Dit natuurgebied vormt samen met Nationaal park Weerribben Wieden een van de grootste laagveenmoerassen in Europa.

Het eco-aquaduct is een droge en natte dierenpassage die in en over een bestaand afwateringskanaal, het Conradskanaal wordt geleid. Het betreft een prefab betonnen U-bakconstructie van 7 meter breed, waarin aan weerskanten een droge faunapassage wordt gerealiseerd van 1,5 meter.

In het midden van het eco-aquaduct komt een natte faunapassage van circa 4 meter. De totale lengte bedraagt circa 60 meter. In de faunapassage komt op de plek van de kruising met de

66 |

Conradsweg ook een brugconstructie van circa 8 meter breedte.

NATUURONTWIKKELINGSPROJECT De aanleg van het eco-aquaduct maakt onderdeel uit van de herinrichting Oldematen en Veerslootlanden. Met dit 1000 ha grote natuurontwikkelingsproject wil de Provincie Overijssel de ecologische waarde van het grootste laagveenmoeras van West-Europa versterken. De Dienst Landelijk

Gebied (DLG) voert het project uit in opdracht van de Provincie Overijssel. DLG heeft Van Hattum en Blankevoort (VHB) de opdracht gegeven voor het realiseren van de kunstwerken. Ronny Hartemink, projectleider bij Elja Beton- en Waterbouw, onderdeel van VHB: “We realiseren het eco-aquaduct en de faunapassage voor een nieuw te graven kanaal (Natte As). Daarnaast zijn we verantwoordelijk voor de aanleg van diverse opvoerwerken, stuwen, peilscheidingen, vervanging van duikers, beheer-

ROUVEEN | Eco-aquaduct

'De aanleg van het eco-aquaduct maakt onderdeel uit van de herinrichting Oldematen en Veerslootlanden'

paden, maaiselverzamelplaatsen en maaiboothellingen.” De Herinrichting Oldematen en Veerslootlanden betreft een geïntegreerd contract (Design & Construct –D&C) onder de UAV-GC.

WATERSTAND Als het eco-aquaduct in april 2014 gereed is, wordt de waterstand in Olde Maten verhoogd ten opzichte van het waterpeil in het kanaal. Daardoor gaat het water via het aquaduct stromen. Tevens wordt het gebied afgekoppeld van het landbouwgebied, waardoor de waterkwaliteit van het veenmoeras verbeterd. Hartemink: “Door middel van dit eco-aquaduct kan het hogere peil over het kanaal en onder de Conradsweg worden doorge-

leid. Het unieke aan dit kunstwerk is de dubbele functie. Door de aanleg van het aquaduct worden twee waterstromen met verschillende peilen van elkaar gescheiden. Het beheersgebied heeft een hoger waterpeil en de afwatering een lager waterpeil. Ten tweede is het een ecoduct, een oversteekplaats voor dieren. Door ook in het kunstwerk naast de natte as een droge groene voorziening op te nemen blijven de gebieden Noord- en Zuid Oldematen met elkaar verbonden. Daardoor krijgt de fauna in het gebied ruim baan.”

menwerking met de opdrachtgever en de diverse betrokken partijen, als de gemeente Staphorst en het Waterschap Groot Salland, is er in een relatief kort tijdbestek een door alle partijen gedragen ontwerp gerealiseerd. Ook de realisatie van het project verloopt succesvol.” ❚

PREFAB PALEN De bijzondere bouwwijze maakt dit een uitdagend project, aldus Hartemink. “Het eco-aquaduct wordt aangelegd in het bestaande Conradskanaal en zal gedeeltelijk onder water op palen dienen te worden aangebracht. Daardoor moet alles zoveel mogelijk prefab worden gemaakt. We hebben door het veen te maken met een slechte ondergrond. Gezien de breedte van het kanaal (circa 40 meter) zal het eco-aquaduct worden samengesteld uit meerdere prefab elementen die met behulp van een 500 tons kraan op de palen worden gehesen.” Hartemink: “Door de prettige sa-

| 67

ROTTERDAM | Botlekbrug Tekst: VOBN, R. Kerkhoven

Tekst: Xxxxxxxx Xxxxxxx Beeldmateriaal: Xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

LAATSTE HEFPIJLER VAN NIEUWE BOTLEKBRUG GESTORT

Logistieke uitdaging door moeilijke omstandigheden De nieuwe Botlekbrug over de Oude Maas, zal na oplevering een van de grootste hefbruggen ter wereld zijn. De brug, die momenteel nog gerealiseerd wordt, bestaat uit twee brugdekken die elk de afmeting hebben van een voetbalveld. Drie betonnen funderingspijlers vormen de dragende constructie voor de brug en voor de zes hefpijlers. Half januari is de laatste hefpijler met de glij-stort methode gebouwd.

De nieuwe, grotere brug is ontworpen door Quist Wintermans Architekten en maakt deel uit van een plan voor het traject van de A15 dat het Rotterdamse haven- en industriegebied ontsluit. Het scheepvaartverkeer kan van beide kanten tegelijk onder de brug varen en vanwege de grote hoogte hoeft de brug minder vaak open. Verbreding van de A15 en toepassing van verkeers-/managementsystemen moeten minder files en een betere doorstroming tot gevolg hebben.

68 |

ONDERWATERFUNDERING Voordat met de bouw van de zes hefpijlers kon worden gestart, werd met behulp van damwanden een betonnen gewapende onderwaterfundering gestort. Met deze pijlerfundaties is een diepte overbrugd van meer dan 30 meter tot een hoogte van 10,5 meter en gedeeltelijk tot 15,5 meter boven N.A.P. Vanaf deze hoogte worden de hefpijlers gebouwd met de glij-stort methode. De wanden van de hefpijlers zijn variĂŤrend van 80 tot

120 centimeter dik en in de binnenruimte zijn de technische faciliteiten en de trappenhuizen ondergebracht. De middelste hefpijlers worden als tweelingtoren uitgevoerd. De contragewichten waarmee de brugsecties omhoog worden geheven, bewegen straks tussen de torens aan weerzijden van de pijlers op en neer. De hoeken zijn net als de fundering van viaducten en fly-overs in het betreffende tracĂŠ overwegend rond. De ovale vorm van de hefpijlers sluit hier naadloos op aan.

ROTTERDAM | Botlekbrug

Conrad Hordijk, hoofd uitvoering A-LanesA15 Civil VOF begint te vertellen: “Het bouwen van deze nieuwe Botlekbrug kent drie grote uitdagingen; de gewapende onderwaterstort van de fundering, met name de betonaanvoer van de middelste pijlers, de complexiteit van de instortvoorzieningen bij de bouw van de zes hefpijlers en de hoge eisen die zijn gesteld aan de van de afwerking aan de buitenzijde en de betonstort van de enorme contragewichten, 2.500 ton per stuk. Deze contragewichten worden in de eerste week van april gestort en worden uitgevoerd in zwaar beton 3.350 kg/m3. Er wordt gestort vanaf een ponton op het water met behulp van een betonpomp, deze betonpomp wordt op zijn beurt weer met leidingen over de bestaande brug gevoed vanaf de wal. Dit is circa 250 meter en wij storten 750 m3 per keer contragewicht.”

GLIJ-STORT METHODE De zes heftorens hebben elk een hoogte van circa 65 meter. De twee buitenste pijlers zijn zo’n 10,5 meter breed en de middelste ongeveer 18 meter en worden volgens de glij-stort methode gebouwd. Deze methode houdt in dat gedurende de bouw de bekisting waarin de wapening, instortvoorzieningen en beton wordt aangebracht stap voor stap met vijzels omhoog wordt geschoven.

Voordeel van het gebruik van deze methode is dat het werk tot wel 3 meter per dag kan worden gerealiseerd. Conrad: “Wij hebben een zorgvuldige afweging gemaakt tussen de glij-stort methode en het inzetten van een klim-bekisting. Met een klimbekisting zouden wij in elf slagen van 4 meter de hefpijler kunnen bouwen. Vanwege de snelheid is gekozen voor de glij-stort methode. De complexe inbouwdelen en de gladde afwerking werd eerst als een risico gezien, maar is uiteindelijk, door de goede begeleiding van onder andere GbG GleibauSalzburg en MC-Bouwchemie, onder controle gebleven. Daarnaast speelde de aanvoer van beton ook een rol. Vooral bij de middelste hefpijlers was dit een grote uitdaging omdat het beton via het water moest worden aangevoerd. De afstand is voor een kraan met kubel te groot en pompen over zo’n afstand kan wel, maar is risicovol. Bij een lagere stortsnelheid is de kans op een verstopping groot.”

CONTINU STORTEN Gedurende de bouw van de hefpijlers wordt er 24 uur per dag 7 dagen per week gewerkt. In totaal is voor de zes pijlers 5.300 m3 beton gestort.

Vooraf heeft betonmortelleverancier Mebin B.V. twaalf verschillende mengsels samengesteld om het proces van de glij-methode zo goed mogelijk te laten verlopen. “In de werkvoorbereidingsfase is er veel overleg geweest en zijn diverse proefstorts gemaakt om de verschillende mengsels uit te testen. Hierbij is veel aandacht besteed aan de

BETONAANVOER OVER WATER Betonmortelleverancier Mebin B.V. heeft met de bouw van de nieuwe Botlekbrug veel logistieke uitdagingen aan moeten gaan. Vooral bij het beton storten van de funderingen van de hefpijlers en de glij-stort van de hefpijlers. De aanvoer van het beton van de middelste hefpijlers gaat namelijk via het water. Henk van Holten legt uit: “Vanaf de losplaats stort de betonmixer vanuit de stortgoot het beton op een transportband die het beton naar een stationair draaiende betonmixer brengt. Deze mixer staat op een ponton en eenmaal gevuld vaart deze naar de middelste hefpijlers. We hebben hier te maken met een sterke stroming, veel scheepsvaartverkeer en hoog en laag water. Daar moet je rekening mee houden wanneer je met zo’n ponton gaat varen.” De stationaire mixer lost vervolgens in de kubel, die vervolgens weer omhoog wordt gebracht met een torenkraan. Eenmaal boven de kist wordt de kubel gelost in een tempo van gemiddeld 7 m3 per uur. Conrad Hordijk, hoofd uitvoerder A-LanesA15 benadrukt nog maar eens hoe complex de betonaanvoer bij de bouw van de Botlekbrug is. “Uiteindelijk maakt het niet uit hoeveel kuub er op een dag gestort wordt. Of het nu met 150 m3 per uur gaat bij een onderwaterstort of 5 m3 per uur bij de glij-stort. Er moet van tevoren door alle partijen goed over nagedacht worden.”

| 69

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van ‘Grond / Weg / Waterbouw’ tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Interactieve Print

Scan de pagina

VAK TIJD SCH RIFT

Stap voor stap

Jaargang 4 | numm

er 15 | 2014

OVE R CIV IELE TEC HNI EK & INF RAS TRU CTU UR

bekijk de layar!

I

WW W.G WW -BO UW .NL

Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Android Market.

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

Veel lees en kijkplezier!

SCAN WITH

DELF T A4 DELF T-SCH IEDA M | COLU MN LIESB ETH SCHI GRON INGE R FORU PPER S | SINT MAA M | DE PEN RON RTEN SIMP SON ALD PERE BOO M BAY CAUS EWAY | ROU VEEN ECOAQUADU CT | ROTT ERDA M BOTL EKBR UG GWW NL 15 2014.ind

d 1

06-03-14 14:01

ROTTERDAM | Botlekbrug

KLEIN WERKPLATEAU

uiteindelijke afwerking vanwege de coating die tijdens de bouw direct wordt aangebracht. Weersinvloeden spelen bij het betonstorten een grote rol. Je moet continu 7 uur vooruit denken, vandaar de grote hoeveelheid samenstellingen. De eis bij deze mengsels was dat het zo glad mogelijk uit de kist moest komen,” vertelt betontechnoloog Mebin B.V Ronald van Helden. Bij de twaalf verschillende mengsels is de basis een C33/45 en konden wij de meeste weersinvloeden overbruggen.

Belangrijk verschil is de verhouding Hoogovencement en Portlandcement. Vanwege de duurzaamheid is Hoogovencement het uitgangspunt, maar bij koudere weersomstandigheden werd onder andere meer portlandcement toegevoegd.

COATING AANBRENGEN Direct na het ontkisten van het beton worden de torens voorzien van een coating. Deze coating, in

totaal ongeveer 3000 m2, beschermt de torens tegen weersinvloeden en geven de brug de gewenste kleur. De coating wordt -nat in nat- in het verse beton aangebracht en geleverd door MCBouwchemie. Marcel Boon, rayon manager, legt de technische specificaties van de coating toe.

“De coating is van een hoge kwaliteit en moet 25 jaar mee gaan. Wij brengen een laagdikte aan van 300 micron. De buitenzijde voorzien wij eerst van een primerlaag, vervolgens de coating, theoretisch moet dit voldoende zijn voor 100 jaar. De coating, MC-Schutzüberzug 702 (SX) wordt zo snel mogelijk op het net gestorte beton met een roller aangebracht. Bij de bouw van de hefpijlers is dat zo’n 8 uur na het storten van het beton. Voorwaarde is wel dat de betonondergrond holtevrij moet zijn.

Hiervoor wordt het beton mechanisch nabehandeld en grote holtes die toch zijn ontstaan worden met een speciale reparatiemortel dichtgezet.”

Om één pijler te bouwen is de glijbekisting een werkplateau van drie verdiepingen gemaakt. De bovenste verdieping heeft een totale oppervlakte 80 m2 en hierop wordt de wapening gevlochten en worden de vele instortvoorzieningen aan de wapening bevestigd. Onder dit plateau hangen twee hangstijgers. De eerste is voor de veiligheid, maar op dit niveau wordt ook het beton mechanisch afgewerkt en wordt op de buitenzijde en binnenzijde van de hefpijler de eerste laag coating aangebracht. Het tweede niveau onder het werkplateau, dient als extra veiligheid in verband met de bouwwerkzaamheden onder de heftorens.

Hier wordt de tweede laag coating aan de buitenzijde aangebracht. De kist zelf klimt gemiddeld 13 centimeter per uur. Er wordt gewerkt in een ploegendienst bestaande uit twaalf tot vijftien mensen. De vlechters brengen de wapening aan en vlechten de in te storten delen, de stortploeg stort het beton, behandelt het beton na en brengt de (2-laagse) coating aan. Zeven tot acht uur na de betonstort glijdt het uitgeharde beton uit de onderkant van de kist en wordt zo’n twee uur later, in banen van een halve meter mechanisch afgewerkt en daarna voor de eerste en/of tweede keer geschilderd. Conrad sluit af: “Controles vinden continu plaats. In een draaiboek staat precies beschreven welk inbouwdeel op welke hoogte moet worden ingebouwd. Er vindt continu een registratie plaats van de geleverde betonmortel en dagelijks voeren wij op verschillende plaatsten maatvoeringscontroles. Een glij-cyclus, die eenmaal is begonnen, pas na twee weken stopt.” ❚

| 71

Wat doet u eigenlijk?

Wat doet Voor u€ eigenlijk?

95,- per uitgave Laat dat weten ookuw uwklanten klantendat weten! ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat BETON

ADVIES EN ONTWERP

BETONREPARATIE

IPV Delft Oude Delft 39, 2611 BB DELFT

Haitsma Beton BV

T ............................................... +31 (0)15 - 7502575

Pinksterblomstrjitte 2, 9288 AG KOOTSTERTILLE

E info@ipvdelft.nl

Postbus 7, 9288 ZG KOOTSTERTEILLE

W www.ipvdelft.nl

T ............................................... +31 (0)512 - 335678

Balm Uitwendige Wapening BV Eendrachtsweg 9, 4131 NS VIANEN Postbus 345, 4130 EH Vianen T .............................................. +31 (0)347 - 374174 F .............................................. +31 (0)347 - 370464 E info@balmbv.nl W www.balmbv.nlB

UW ADRES VOOR GRONDVERZET- & INDUSTRIEBANDEN F ............................................... +31 (0)512 - 335666 E info@haitsma.nl W www.haitsma.nl

BETONSTAAL

Of het nu gaat om een shovel of mobiele graafmachine, uw materieel moet rijden. Stilstand door lekke banden kost u immers geld en ditBOORSMA wilt u voorkomen. Dat kan. Wij, Bandenservice Zuid-West, INGENIEURSBUREAU zijn al meer2, 9203 dan PV 25DRACHTEN jaar een betrouwbare partner voor veel grondverzetG. Sondermanstraat MVM en Betonstaal industriebedrijven in Zuid-West Nederland.

Wij hebben ervaren medewerkers Postbus 647, 9200 AP DRACHTEN Brasem 10, 4941 SE RAAMSDONKSVEER De Jongh Pipesystems voor advies, een voorraad banden en leverenBVde service die u vraagt: Postbus 149, 4940 AC Raamsdonksveer T ............................................. +31 grote (0)512- 580300 Sluisweg 2, 4794 HEIJNINGEN bandenmontage in onze werkplaatsen en SWpechservice op locatieT ............................................... met +31 (0)162 - 483333 F ............................................... +31 (0)512 - 525296 T ............................................... + 31 (0)167 - 521739 servicetrucks. Service. Daar draait het om.

F ............................................... +31 (0)162 - 580830 E drachten@boorsma-consultants.nl W www.boorsma-consultants.nl

n Grote voorraad – zie ook ASFALT

F ...............................................+ 31 (0)167 - 521837

E info@mvmbetonstaal.nl

E info@dejonghpipesystems.nl

W www.mvmbetonstaal.nl

W www.dejonghpipesystems.nl

www.trekkerbandenmarkt.nl

n

BOUWGRONDSTOFFEN

Michelin Exelagri partner

Dealer van o.a. Molcon, Goodyear, Vredestein, BKT, Nokian, Mitas, NYNAS NV Trelleborg, Alliance, OBO n

de Beijer Bouwgrondstoffen BV Partner in grondstoffen en logistiek!

Kekerdomse Ward 3 6579 JG KEKERDOM Postbus 64 6566 ZJ MILLINGEN A/D RIJN T ............................................... +31 (0)481 - 439111 F ............................................... +31 (0)481 - 439150 E info@debeijerbv.com W www.debeijerbv.com

Excelsiorlaan 87,

1930 ZAVENTEM

n

24/7 Service op locatie

T ................................................ + 32 (0)27 - 251818 met 4 servicewagens F ............................................... + 32 (0)27 - 156677 E info@nynas.com n Ervaren

medewerkers voor advies en bezoek

W www.nynas.com persoonlijk

BANDENSERVICE

SERVICE. DAAR DRAAIT HET OM.

Vreelandseweg 10, 1393 PG Nigtevecht (U)

BRUGGEN/KUNSTWERKEN

T 0294 - 251343 F 0294 - 251699 info@nigtevecht.com www.nigtevecht.com

Vestiging Klaaswaal: Vestiging Noordwijkerhout: Bandenservice Zuid-West Bandenservice Zuid-West BANDENSERVICE ZUID-WEST BV Industrieweg 20 Walserij 8a 3286 BW3286 Klaaswaal Postbus 7062, ZH KLAASWAAL 2211 SJ Noordwijkerhout T (0186) 573 300 T (0252) 372 377 T ............................................ +31 (0)186 - 573300 Voor persoonlijk advies F .............................................. +31(06) (0)186 573254 Bas van der Linden 57- 56 95 16 of Jaap Vollaard (06) 49 90 17 75

info@bandenservicezuidwest.nl • www.bandenservicezuidwest.nl

72 |

QUMEY METAALINDUSTRIE BV Handelsweg 2, 3606 AB MAARSSEN T .............................................. +31 (0)346 - 561564 F .............................................. +31 (0)346 - 572558 E info@qumey.nl W www.qumey.nl

CONSTRUCTIE

Van Kalsbeek Gaast Sielansreed 18, 8757 JZ GAAST T ............................................... +31 (0)515 - 541253 F .............................................. +31 (0)515 - 543389

GRONDVERZETMACHINES

LANDMEETKUNDIGE APPARATUUR

Asjes Technisch Handelscentrum BV

Geodirect BV

Berenkoog 27, 1822 BH ALKMAAR

Rendementsweg 20e, 3641 SL MIJDRECHT

T ............................................... +31 (0)72 - 5611244

Postbus 176, 3640 AD MIJDRECHT

F ...............................................+31 (0)72 - 5623449

T .............................................. +31 (0)297 - 769101

W www.asjes.eu

F .............................................. +31 (0)297 - 500672 E info@geodirect.nl

HEIWERKEN

E info@vankalsbeek-gaast.nl

W www.geodirect.nl

LEVERANCIERS

W www.vankalsbeek-gaast.nl

FUNDERINGSTECHNIEK

Heibedrijf M.Kool BV Burg. Padmosweg 62, 3648 BH WILNIS T ................................................+31 (0)297 - 285146

Breedveld Staal

F ................................................+31 (0)297 - 241466

Parallelweg 4, 2921 LE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL

contact@heibedrijf-kool.nl

T ............................................. +31 (0)180 - 512933

www.heibedrijf-kool.nl

T ............................................. +31 (0)180 - 514206 E info@breedveldstaal.nl

Altenburg Funderingstechniek BV Roggemole 12, 8531 WB LEMMER

HOUT

W www.breedveldstaal.nl

Postbus 26, 8530 AA LEMMER T ............................................... +31 (0)514 - 588820 F ................................................ +31 (0)514 - 588839 E info@altenburggroep.com W www.altenburggroep.com

GELUIDSSCHERMEN

Leyenaar Taapken Lamaker BV Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN

Swanenberg IJzer Groep

Postbus 191, 4130 ED VIANEN

Postbus 30 5374 ZG SCHAIJK

T ............................................... +31 (0)347 - 374844

T ............................................. +31 (0)486 - 461541

F ............................................... +31 (0)347 - 377908

F ............................................. +31 (0)486 - 461941

E verkoop@ltl.nl

E info@swanenberg.com

W www.ltl.nl

W www.swanenberg.com

HYDROLIEK

LICHT, ZICHT EN MOBILITEITSOPLOSSINGEN

Wat doet u eigenlijk?

Wat doet Voor u€ eigenlijk?

95,- per uitgave Laat dat weten ookuw uwklanten klantendat weten! ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat

Holland Scherm FLEXHYDRO Postbus 11058, 3004 EB ROTTERDAM

Lijnbaan 1, 9672 BL WINSCHOTEN

Ziut

T ............................................. +31 (0)10 - 2083320

T ............................................... +31 (0)597 - 413939

Nieuwe Plein 1b, 6811 KN ARNHEM

F ............................................... +31 (0)597 - 425037

T ............................................... +31 (0)26 - 8001900

E info@flexhydro.com

E info@ziut.nl

W www.flexhydro.com

W www.ziut.nl

E info@hollandscherm.nl W www.hollandscherm.nl

| 73

Wat doet u eigenlijk? Laat dat ook uw klanten weten! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in GROND/WEG/WATERBOUW...

Wie doet wat PIJPLEIDINGEN

VERHUUR & VERKOOP

Van Hattum en Blankevoort COLLE RENTAL & SALES

Korenmolenlaan 2, 3447 GG WOERDEN

Nusterweg 100, 6136 KV SITTARD

T ............................................... +31 (0)348 - 435100

T ............................................... +31 (0)46 - 4574100

F ............................................... +31 (0)348 - 435111

F ................................................ +31 (0)46 - 4521120

E info@vhbinfra.nl

De Jongh Pipesystems BV

E info@colle.eu

Sluisweg 2, 4794 SW HEIJNINGEN

W www.colle.eu

W www.vhbinfra.nl

T ............................................... + 31 (0)167 - 521739 F ...............................................+ 31 (0)167 - 521837 E info@dejonghpipesystems.nl W www.dejonghpipesystems.nl

STAALBOUW

XYLEM WATER SOLUTIONS NEDERLAND BV Pieter Zeemanweg 20, 3316 ZG Dordrecht Postbus 1126, 3300 BC DORDRECHT

BSB Staalbouw

T .............................................. +31 (0)511 - 462525

Bedrijfsweg 11, 3411 NV LOPIK,

T .............................................. +31 (0)78 - 6548400

Postbus 36, 3420 DA OUDEWATER

F ................................................+31 (0)78 - 6510936

T ............................................. +31 (0)348 - 550009

E xylemwatersolutionsnl@xyleminc.com

F ............................................. +31 (0)348 - 553338

W www.xylemwatersolutions.com/nl

E verkoop@gwwhoutimport.nl

Postbus 4, 9250 AA BERGUM Solcamastraat 22, 9262 ND SUAMEER

GWW Houtimport

W www.gwwhoutimport.nl

WEG- EN WATERBOUW

E bsb@bsbstaalbouw.nl W www.bsbstaalbouw.nl

Boskalis Nederland

Staalbouw Weelde International NV Nijverheidsstraat 24, B-2381 WEELDE (RAVELS) Postbus 59, 5110 AB BAARLE-NASSAU T ................................................. +32 (0)14 - 655908

'Waalhaven Oostzijde 85

van Oord Nederland

Postbus 4234

Schaardijk 211, 3063 NH ROTTERDAM

3006 AE ROTTERDAM

Postbus 8574, 3009 AN ROTTERDAM

T ............................................... +31 (0)10 - 2888777

T ...............................................+31 (0)88 - 8260000

F .............................................. +31 (0)10 - 2888766

F .............................................. +31 (0)88 - 8265010

E nederland@boskalis.nl

E info@vanoord.com

W www.boskalis.nl/nederland

W www.vanoord.com

F ................................................ +32 (0)14 - 657653 E info@swi.be W www.swi.be

SPOORBOUW

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw?

Safelines BV Bruistensingel 202, 5232 AD 'S-HERTOGENBOSCH T ...............................................+31 (0)73 - 6443658 F ...............................................+31 (0)73 - 6446384 W www.safelines.nl

74 |

Bel of mail ons

T +31(0) 495 450095

Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

De Meerman Groep. Al ruim vijftig jaar toonaangevend in de grondverzetbranche. Deskundig en klantgericht. Snel en efficiĂŤnt.

Kwaliteit is geen optie bij Meerman. Het is een garantie.

Meerman Machines is uw partner voor verkoop, onderhoud en service van grondverzetmachines. Voor ieder project een passende oplossing.

Meer informatie: www.meerman.nl

TIJD E CAPA LIJK EX TR CITE IT NO A AL O DIG? NZE P

ZIJN

R OOK ODUCTE N TE H ME WWW ER INFORM UUR. ATI .M EER

REN

Meerman Machines bv Hoekerstraat 10 3133 KR Vlaardingen T: +31(0)10-4350611 F: +31(0)10-4355026 info@meerman.nl www.meerman.nl

E:

T.NL

INFO & RESERVEREN

+31 (0)76 50 22 800 WWW.BOVE.NL

VERHUUR EN VERKOOP VAN WEGENBOUWMACHINES

UW VOORDELEN

Gespecialiseerd in alle typen walsen

Snelle service

Trilplaten en trilstampers

Online boeken

Splitstrooiers en dumpers

Verhuur en verkoop

Asfaltafwerkmachines

Haal- en brengservice

Voor langere verhuringen bieden wij u speciale prijzen!

Eigen reparatieservice

Nijverheidsweg 17 / 4879 AP Etten-Leur / T +31 (0)76 50 22 800 / F +31 (0)76 50 22 090 W www.bove.nl / E info@bove.nl