Grond weg waterbouw 24

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 5 | nummer 24 | 2015

DEN BOSCH PARKEERGARAGE ST.-JAN | INTERVIEW MAXIME VERHAGEN, BOUWEND NEDERLAND | SPECIAL WATERWERKEN BEURS: WATER IN DE OPENBARE RUIMTE 2015 | DE PEN FLOOR HILGERS | BEURS: NATIONALE STA ALBOUWDAG 2015

Ervaren specialisten voor openbare verlichting, verkeerslichten en camerasystemen Openbare verlichting aanleggen? Verkeerslichten, camerasystemen?

Ziut is al jarenlang dĂŠ specialist. We kunnen u adviseren in het voortraject, desgewenst verzorgen we de inkoop en gehele realisatie, of we nemen het beheer en onderhoud onder onze hoede. Vanzelfsprekend hebben we oog voor duurzaamheid en veiligheid, en werken we zorgvuldig volgens de afgesproken planning. Als dochter van Enexis en Alliander weten we alles van energienetten en hebben we toestemming om te werken aan het ondergrondse netwerk. Ook bovengronds zijn we deskundig: onze installateurs zijn door de wol geverfd en we zijn leveranciersonafhankelijk. Zo kunnen we de gehele elektrotechnische infrastructuur van uw bouwproject verzorgen, bedingen we scherpe prijzen bij leveranciers, en verzorgen we de complete installatie. Bovendien bent u klaar met ĂŠĂŠn partij: Ziut, uw partner in de openbare ruimte.

www.ziut.nl

Licht-, Zicht- en Mobiliteitsoplossingen

DREDGING

HIGHLY EFFICIENT, FLEXIBLE AND COST-EFFECTIVE W I T H O U R V E R S AT I L E T O O L Y O U W I L L COMPLETE YOUR JOB SWIFTY The DOP dredge pump has excellent suction properties and because of its submersed use it can reach extremely high mixture densities. A large array op optional suction heads and accessories make the DOP submersible dredge pump indispensable for your dredging job. DOP submersible dredge pumps are fitted out with heavy wear resistant pump parts and the proven design ensures straightforward servicing.

dredging tool al on ti nc ifu lt u m a u yo ng di il We take pride in bu Kommer Damen DR01

WWW.DAMEN.COM/DOP

Ondergrondse parkeergarage St.-Jan, Den Bosch

Trahecon BV Postbus 720, 5140 AS Waalwijk info@trahecon.nl www.trahecon.nl Tel. +31 416 33 58 33

www.trahecon.nl

nummer

24

Voorwoord

NEDERLAND KRIJGT MILJOENEN SUBSIDIE Goed nieuws voor de zwart-wit denkers die voortdurend mopperen dat een groot deel van onze belastingcenten via de Europese Unie verdwijnt richting het buitenland. Wat wil namelijk het geval, de EU ‘sponsort’ ook ons land, en ook nog onze (infra)sector. Net voor de vakantie werd bekend dat de Europese Unie 148 miljoen euro subsidie beschikbaar stelt voor de verbetering van de infrastructuur in ons land. Het is misschien maar een ‘schijntje’ van het totale budget, maar alle beetjes helpen, zullen we maar zeggen.

Om ‘misverstanden’ te voorkomen gaan de gelden naar specifieke projecten. Zo wordt door de EU 60 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de verlegging van het spoor van en naar de Maasvlakte, zo’n 48 miljoen is bedoeld voor het Kanaal Gent-Terneuzen, 11 miljoen euro gaat naar de nieuwe Zeesluis IJmuiden, 8 miljoen euro komt ten goede aan de grensoverschrijdende spoorverbinding Groningen-Bremen en tot slot is er nog 21 miljoen euro over die moet bijdragen aan de verduurzaming van de binnenvaart via een doorbraak van LNG als brandstof voor binnenvaartschepen. In totaal vloeit er dus 148 miljoen euro naar ons land. Puur ter kennisgeving: over alle EU-lidstaten wordt 13,1 miljard euro verdeeld.

Het toewijzen van al die miljoenen gebeurt door het comité van het EU-Infrastructuurfonds Connecting Europe Facility – Transport. Zij hebben unaniem ingestemd met de voorstellen hiertoe van de Europese Commissie. Gelukkig maar. Met deze goedkeuring is de toewijzing van de zogeheten TEN-Tgelden – de 13,1 miljard euro – definitief. Insteek van deze Sinterklaasactie is onder meer om de transportcorridors tussen de verschillende lidstaten te versterken en knelpunten en technische problemen weg te nemen. Ook wordt geïnvesteerd in een groene en slimme transportsector.

De Europese Commissie zag in totaal zo’n 700 subsidieaanvragen langs komen. Volgens een woordvoerder was het totaal aangevraagde subsidiebedrag driemaal zo hoog als het beschikbare budget.

In alle EU-lidstaten krijgen 276 projecten een subsidie, waaronder dus de genoemde Nederlandse projecten en grensoverschrijdende projecten die Nederland samen met andere landen uitvoert. Ook profiteren we van projecten die buurlanden met behulp van de toegewezen TEN-T-gelden kunnen ontwikkelen.

Zo ontvangt een groot aantal Europese luchthavens een bijdrage om de luchtverkeersmanagementsystemen aan te passen om een gezamenlijk Europees luchtruim voor de burgerluchtvaart te realiseren.

Daarnaast heeft de Commissie besloten subsidies te verstrekken voor het Duitse kanalennetwerk en het spoor tussen Zevenaar en Oberhausen, en besteedt het liefst 979 miljoen euro aan het project Seine-Escaut, waarmee een verbinding wordt gerealiseerd tussen de Seine en de Westerschelde.

Roel van Gils

|5

Vaktijdschrift over civiele techniek & infrastructuur nummer 24 Jaargang 5 | 2015 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 2212-9979

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

08

REDACTIECOÖRDINATOR EN EINDREDACTIE Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095

14

23

REDACTIEMEDEWERKERS

Anniek Heijs, Jean van Pol, Jerry Helmers, Leo Van Hoorick, Hilda Bosma, Roel van Gils, e.a.

BLADMANAGER

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

33

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

43

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E traffic@louwersuitgevers.nl

Parkeergarage St.-Jan: een plek vol verhalen Gewi-ankerpalen met slag- en spoelboortechniek aangebracht

12

ABONNEMENTSPRIJS

Vele stalen elementen

13

Veelzijdige bekistingsvormen

14

Efficiënte slibverwerking

17

Interview Maxime Verhagen, Bouwend Nederland

18

€ 81,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

8

ADRESWIJZIGINGEN Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

SPECIAL WATERWERKEN Gigantische vervangingsopgave natte kunstwerken

21

Ruimte voor de toekomst

23

Spoedklus: realiseren binnenvaartkade Maasvlakte 2

27

Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

Aanleg Suezkanaal

28

Veelzijdige specialist in en om het water

30

Specialist voor zand en andere granulaten

33

Compacte DOP baggerdompelpomp

34

VORMGEVING/ART DIRECTION

Nieuwe HYRAX trilblokken van Dehaco

37

Bijna 2,5 miljoen kuub zand versterkt kust Ameland

39

Drukkerij Hendrix, Peer

Dijkversterking in de voortuin(en)

41

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­ kelijke toestemming van de uitgever en zon­ der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Multidisciplinair project

43

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

6|

Inhoud

49

55

70

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

62

78

Beurs: Water in de Openbare Ruimte

44

Ruimte besparen met waterberging in wegen

49

Duurzame kunststof beschoeiing wint terrein

50

‘Wilgenfilter primeur voor Nederland’

51

Duurzame waterkanten voor Giethoorn

53

Slimme methodiek bij renovatie stuwen

55

Natuursteen optimale bekleding voor dijken en kademuren

57

Innovatief gerecycled kunststof

59

Meetpaal Eemshaven is een compleet laboratorium

60

De Pen

62

Journaal

64

Veilig onder spanning

70

Keerwanden voor ‘waterbouwkundig kunstwerk’ in Utrecht

73

‘Het kan ons niet lang, zwaar of ingewikkeld genoeg zijn’

75

Op de Schaal van Staal

78

Wie Doet Wat

80

Jaargang 5 | nummer 24 | 2015

DEN BOSCH PARKEERGARAGE ST.-JAN | INTERVIEW MAXIME VERHAGEN, BOUWEND NEDERLAND | SPECIAL WATERWERKEN BEURS: WATER IN DE OPENBARE RUIMTE 2015 | DE PEN FLOOR HILGERS | BEURS: NATIONALE STA ALBOUWDAG 2015

2015059_GWW24 opm.indd 1

Coverbeeld | van Oord, fotografie Bert Visser

07-09-15 11:49

|7

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Heijmans

PARKEERGARAGE ST.-JAN:

EEN PLEK VOL VERHALEN In Den Bosch is op 21 juli jongstleden de ondergrondse parkeergarage St.-Jan geopend. Een uiterst bijzondere parkeerfaciliteit - waarvan het gebied eerder al de prestigieuze Europa Nostraprijs in de wacht sleepte - die is gelegen op een plek vol verhalen. Zo werd tijdens de bouw het grootste Neanderthaler-kampement aangetroffen en bevond de 17e eeuwse stadsmuur zich ruim anderhalf jaar in het 'luchtledige'. Op 22 juli ontving de parkeergarage als eerste in Nederland de ESPA Gold Award voor de uitstekende kwaliteit/service voor de gebruiker. Hiermee heeft Den Bosch een bekroonde plek gecreëerd.

Om de bereikbaarheid van de binnenstad van Den Bosch ook op de lange termijn te kunnen garanderen, heeft de gemeente het plan opgepakt om de binnenstad autoluw te maken. “Aan de rand van de binnenstad is een aantal locaties waar geparkeerd kan worden,” zegt Raoul Beckers projectmanager van de gemeente. “De parkeerbehoefte op het terrein van Vonk & Vlam was echter groter dan we konden bieden. Het parkeerterrein stond op zaterdagen altijd bomvol. Reden voor de gemeente om op die plek een nieuwe, ondergrondse garage te ontwikkelen voor 1.040 auto's. Die ondergrondse ligging biedt tal van voordelen, zoals de auto's aan het zicht onttrekken, het groen van het aangrenzende park beter

8|

bereikbaar maken voor de binnenstadbewoners, de vestingmuur prominent in beeld brengen en de stadsgracht weer in ere herstellen.”

BINNENSTADENTREE De nieuwe garage vormt volgens Beckers dé binnenstadentree van Den Bosch. “De parkeergarage is het eerste contact van bezoekers met de stad,” zegt hij. “Ze worden warm welkom geheten in de stad. De garage is dan ook helemaal ontworpen met het oog op het comfort van de gebruikers.

Zo is er een duidelijke rijrichting gemaakt, evenals een ruime inrit, is er sprake van veel indirecte lichtinval, eenvoud en herkenbaarheid. De constructie is dusdanig uitgevoerd dat er heel weinig kolom-

men benodigd zijn en dat bezoekers relatief snel de garage kunnen verlaten, zonder eerst een hele tocht over de parkeervloer te hoeven maken. En als zij de garage verlaten, worden ze 'vermaakt' door een groot aantal kunstobjecten én de zorgvuldig opgegraven vondsten. Tijdens de bouw werd namelijk een Neanderthaler-kampement aangetroffen, dat is onderzocht door de Universiteit Leiden.”

De zeer bijzondere vondst, dat zelfs de kranten in China haalde, heeft volgens Beckers nauwelijks tot vertraging van het bouwproces geleid. Ook voor de ingang van de garage is ruimte voor kunst. Zo treffen bezoekers vanaf oktober een karikatuur aan van een Neanderthaler die op een bankje voor een vuurtje zit te 'chillen'.

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

'Bezoekers worden 'vermaakt' door een groot aantal kunstobjecten en zorgvuldig opgegraven vondsten'

De complete parkeergarage werd rondom in de diepwanden gezet.

BEGELEIDINGSGROEP Huub van Cleef, projectmanager van de gemeente vult aan. “De bouw van de parkeergarage St.-Jan maakt deel uit van een nog groter plan Zuiderpark-Stadswalzone. De restauratie van de vestingwerken, de verplaatsing van een tennisaccommodatie en de bouw van twee clubhuizen voor sportverenigingen, de realisering van een activiteitenpark en dierenweide en tenslotte een ingrijpende herinrichting van de openbare ruimte horen daar ook bij. Voor de begeleiding van de uitvoering van deze plannen is in 2011 op initiatief van de gemeente een Begeleidingsgroep geformeerd. In dit Platform waren circa zeventien belangenorganisaties vertegenwoordigd. De Begeleidingsgroep heeft precies vier jaar bestaan. Er is zeer frequent overleg gevoerd en informatie uitgewisseld over onder andere het bouwproces (planning, werkwijze, mogelijke overlast), verkeersaspecten (omrijdroutes, transportroutes, wegafsluitingen) en de inrichting van het openbaar gebied.

De organisaties zijn wekelijks op de hoogte gehouden van de voortgang van de werkzaamheden.”

De houding van de vertegenwoordigers in de Begeleidingsgroep was meedenkend, kritisch en constructief, zegt Van Cleef. “Deze werkwijze heeft absoluut tot een kwaliteitsimpuls geleid in de samenwerking tussen gemeente, Heijmans en bewoners, maar heeft er ook voor gezorgd, dat de organisaties zich verantwoordelijk voelden voor de uitvoering van de plannen. Het dient als voorbeeld hoe de relatie overheid – burger in deze tijd gestalte krijgt, namelijk: open en transparant, op basis van

gelijkwaardigheid.” Naast parkeergarage St.-Jan heeft de stad drie grote en drukbezochte transferia en meer dan 5.000 overdekte fietsstallingen in hartje centrum. “De hoofdlijn is lang parkeren naar transferia en overig parkeren aan de rand van onze autoluwe binnenstad,” aldus Van Cleef.

DIEPWANDEN In september 2012 kreeg Heijmans opdracht voor het bouwen van de nieuwe parkeergarage.

“Dag na Koninginnedag 2013 zijn we gestart met de daadwerkelijke uitvoering op locatie,” herinnert Koen Verdonk van Heijmans zich. ›

|9

BAUER Funderingstechniek B.V.

www.gww-bouw.nl

fundeert parkeergarage Vonk & Vlam

Het meest complete overzicht voor professionals in de civiele techniek en infrastructuur Staat u nog niet op www.gww-bouw.nl?

Neem dan contact op met: Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

Vooraanstaand en betrouwbaar

of Mario Askamp

Rendementsweg 15, 3641 SK Mijdrecht +31 (0) 297 23 11 50 info@bauernl.nl - www.bauernl.nl

m.askamp@louwersuitgevers.nlw Tevens specialist in: • Mixed-In-Place soilmix • Cement-bentoniet dichtwand T +31 (0)495 450095 • Groutanker met strengen • Diepwand • Groutanker (paal) met staven • Jet grouten • GEWI-anker (paal) • Grondverbetering

15702417_Bauer 1-2.indd 1

30-06-15 11:55

Vanaf €Louter 495,- per jaar feliciteert weet uw doelgroep wat u doet! gemeente ’s-Hertogenbosch Bel of mail met de Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl mooiste T +31 (0)495 450095 parkeergarage van Nederland!

WIE DOET WAT ? sxs

Een nieuwe dimensie [Typ hier] In ruimtelijke ontwikkeling www.louter.biz

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw Bel of mail ons!

T +31 (0)495 450095 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

“We zijn begonnen met het aanbrengen van diepwanden middels een sleuftechniek. De complete parkeergarage in spé werd rondom in de diepwanden gezet, op het gedeelte ter plaatse van de Middeleeuwse vestingmuur na. Dit deel is overbrugd met een groutboog bestaande uit meerdere in elkaar overlappende groutkolommen. Zij vormen een halve maan vorm.

Na het sluiten van de bouwkuip werd de eerste 3 meter 'droog' ontgraven met behulp van rupskranen. Vervolgens zijn de pontons opgebouwd en is met grote kranen van Martens en Van Oord en een cutterzuiger de bouwkuip verder leeggezogen. Via een leidingstelsel werd de grond getransporteerd naar de Zuid-Willemsvaart en daar in schepen geladen. Het water werd afgevangen met behulp van cyclonen en kwam retour de bouwkuip in. Na het ontgraven werden eveneens vanaf pontons de trekankers (type Gewi) aangebracht en de gewapende onderwater betonvloer gestort, waarbij een deel van de vloer in de eindsituatie tevens fungeert als constructieve vloer. Op die manier werden alle drie de bouwkuipen, dat wil zeggen de hoofdkuip met compartimenteringsscherm en de entreekuip, gerealiseerd. Vervolgens werd het water uit de kuip gepompt en al dalende met het water door middel van pontons de diepwanden schoongemaakt, uitstekende bulten weggehakt, tienduizenden gaten geboord, ankers verlijmd en kleine lekkages gedicht. Het water fungeerde als steiger. Een perfecte manier om de tijd van het afpompen gunstig te benutten.”

LEGO VOOR GEVORDERDEN Volgens Koen Verdonk heeft Heijmans gewerkt conform de methodiek van lean bouwen. “Daarbij hebben we zoveel mogelijk getracht werkzaamheden te combineren. Vanuit de gewapende, constructieve vloer en voorzetwanden is de parkeergarage volledig prefab opgebouwd met een vrijbouwsysteem, samen bedacht door Heijmans met producent Holcon. Het prefab skelet is verdeeld in 21 moten van elk circa 120 elementen. Elke moot is 13,7 meter lang, 33 meter breed en drie verdiepingen hoog. Het was 'slechts' een kwestie van stapelen,” zegt Verdonk. “Ik noem het altijd maar LEGO voor gevorderden. In zestien weken tijd waren alle 21 moten geplaatst. En na het gereedkomen van het eerste deel, werd al gestart met de installatiewerken. Op die manier hebben we in recordtempo de garage kunnen bouwen.”

Een bijzonder facet in het project was de historische vestingmuur. Verdonk: “Onze collega's van Heijmans Span- en Verplaatsingstechnieken hadden een methode gevonden om de vestingmuur omhoog te houden na het ontgraven van de kuip. Met een twaalftal pennen in een diameter van slechts 2,5 centimeter werd de muur van duizenden tonnen aan gewicht ruim anderhalf jaar

'De 17e eeuwse stadsmuur werd ruim anderhalf jaar in het luchtledige gehouden' in het luchtledige gehouden. Nu rust de muur op het dak van de verbindingstunnel naar de parkeergarage. Het geeft aan dat interne kennis van dit soort zaken een grote pré is en ons helpt in het overwinnen van allerlei soorten problemen. Super trots dat Heijmans het bedrijf is dat alle benodigde kennis zelf in huis heeft.”

KATHEDRAAL Ook bijzonder is de toegang voor de auto's, waar bij toeval een gigantische ruimte is ontstaan, vult Raoul Beckers aan. Via een wokkel worden de bezoekers in een draaiende beweging naar bene-

den geleid. “Onder die wokkel is door de gekozen methodiek - eerst diepwanden aanbrengen, daarna ontgraven - een kathedraal ontstaan, een enorme ruimte die ook wordt benut als parkeerruimte. Met omwonenden en belanghebbenden is gezocht om die inrit zo goed mogelijk in te richten, want zo'n entree is over het algemeen niet echt fraai. Dat heeft geleid tot een pergola met een rondgaande bank rondom de entree en maakt de entree tot slechts een ingetogen opening.” Het hele project is volgens Raoul Beckers van begin tot einde aangevlogen als een samenwerkingsverband tussen opdrachtgever (gemeente Den Bosch), opdrachtnemer (Heijmans) en de buurt. “Als één team is het project gerealiseerd. Echt iets om samen trots op te zijn. En dat geldt dus ook voor de buurtbewoners.

Zij raken niet uitgesproken over de totstandkoming en het uiteindelijke prachtige resultaat. Met recht een plek vol verhalen.” ❚

| 11

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Bauer Funderingstechniek

Gewi-ankerpalen met slag- en spoelboortechniek aangebracht Ten behoeve van de permanente verankering van de onderwaterbetonvloer en de constructievloer van de nieuwe ondergrondse parkeergarage St.-Jan in Den Bosch heeft Bauer Funderingstechniek 1.067 gewi-ankerpalen aangebracht, zowel vanaf het land als vanaf pontons. Bauer was verantwoordelijk voor het paalontwerp, het uitvoeren van proefbelastingen, de daaropvolgende optimalisatie van het paalontwerp en het dragen van het ontwerprisico.

De palen zijn door Bauer in verschillende fasen pünktlich volgens de afgesproken planning aangebracht.

In april 2013 zijn we begonnen met het aanbrengen van zes testpalen, begint projectleider Frank Lüder van Bauer Funderingstechniek. “Aan de hand van het bestaande sonderingsrapport zijn drie palen op een niveau van circa 16 meter onder maaiveld aangebracht en de andere drie palen op een diepte van circa minus 30 meter. Veertien dagen na het aanbrengen zijn we gestart met het uitvoeren van proefbelastingen (bezwijkproeven) op de verticale gewi-ankerpalen. De gewi Ø75mm-palen werden belast tot 2.400 KN en doorstonden de test met succes. Dat bood ruim voldoende mogelijkheden om het paalontwerp te optimaliseren. In plaats van testpalen met een diameter van 75 millimeter zijn de 1.067 stuks productiepalen uitgevoerd in een diameter van 63,5 millimeter en in lengtes variërend van 19 tot 26 meter.” Lüder is ook trots op de schachtwrijvingsfactor van 2,5 procent, die Bauer kon garanderen. “Een waarde van 2,5 procent is extreem hoog en vormt hiermee ook de bovengrenswaarde volgens de CUR-aanbeveling voor dit paalsysteem,” zegt hij.

De palen zijn door Bauer in verschillende fasen pünktlich volgens de afgesproken planning aangebracht, rekening houdend met de werkzaamheden

12 |

van de hoofdaannemer. Lüder: “In oktober en november 2013 hebben we in bouwkuip oost de palen aangebracht en in februari en maart 2014 de palen in bouwkuip west. De palen zijn aangebracht met behulp van een slag- en spoelboortechniek. Alleen bij erg hoge weerstand in de bodem werd er gehamerd,” zegt Lüder. “Om de bouwkuip niet met slib en grout te vervuilen, werd de boorspoeling middels een uitgebreid pompsysteem afgezogen en vervolgens via leidingsysteem afgevoerd naar een slibdepot om daar gezuiverd te worden. Het gezuiverde retourwater werd weer teruggepompt in de bouwkuip. Van de 1.067 palen zijn er 105 stuks voor de inrit vanaf het maaiveld geboord en 962 palen vanaf twee pontons in het water. Volgens CUR 236 zijn er ook nog 32 palen beproefd middels een gecombineerde controle- en geschiktheidstest. Deze controleproeven zijn vanaf een ponton uitgevoerd met een proefbelasting van 1.580 KN en bleken – zoals verwacht – deze belasting allemaal goed te doorstaan.”

Frank Lüder kijkt terug op een mooi project, dat door een goede samenwerking tussen het Heijmans-projectteam en het uitvoeringsteam van Bauer tot een goed einde is gebracht. ❚

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Trahecon

VELE STALEN ELEMENTEN

De hoofdstructuur van de nieuwe parkeergarage St.-Jan mag dan voornamelijk in beton zijn uitgevoerd, dat neemt niet weg dat er – buiten de wapening – toch nog volop staal is toegepast. Zo zijn de trappen, hekwerken, de constructie van de liftschachten en de aanrijbeveiligingen allemaal in staal uitgevoerd en door Trahecon geëngineerd, geproduceerd en gemonteerd. Volgens William Verhoeven van Trahecon een intensief, maar interessant project, waarbij vooral veel effort is gestoken in de voorbereidende fase.

Op het staalvlechtwerk na, zijn we verantwoordelijk voor alle constructies in staal in de parkeergarage, begint Verhoeven. “De uitdaging zat hem niet zozeer in de complexiteit van de werkzaamheden, maar vooral in de grootte van het totale project en de variëteit in de constructies. Op basis van het schetsontwerp hebben wij de engineering van alle stalen onderdelen gedaan, alsmede het omzetten van de 'platte' 2D-tekeningen naar tekeningen in een 3D-omgeving. De engineeringsfase heeft dan ook bijna een jaar in beslag genomen,” stelt Verhoeven. “Vervolgens hebben we de

onderdelen ook in eigen huis geproduceerd en op locatie gemonteerd. Alleen voor het poedercoaten hebben we een partner ingeschakeld.”

DEUTSCHE BUNDESBAHN Trahecon heeft in totaal veertig trappen gefabriceerd voor de vier trappenhuizen. “Balusters ontbreken, want de afscherming van de trappen is uitgevoerd met constructief glas, met RVS-bovenregel,” benadrukt Verhoeven. “Het glas is aan de onderzijde ingeklemd en gelaagd en doorvalveilig uitgevoerd. In totaal hebben we ruim

1.000 m2 aan glas verwerkt in de verschillende disciplines, waaronder ook de dakopbouw van de trappenhuizen. Ook de liftschachten, die we constructief in staal hebben opgebouwd, zijn door ons bekleed met glas. Daarnaast hebben we de aanrijbeveiliging gemaakt om onder andere voetgangersgebieden af te schermen van de rijbaan en hebben we de roosters gemaakt die de ontluchtingsschachten afdekken.” De stalen elementen zijn in een speciale Deutsche Bundesbahn-kleur gepoedercoat. Het betreft een specifieke grijze tint, die volgens Verhoeven net een ander accent heeft dan een vergelijkbare RAL-kleur.

Verhoeven kijkt terug op een zeer intensief, maar interessant project. “We hebben op een prettige manier samengewerkt met alle betrokken partijen.

Wat ons betreft een voorbeeldproject,” zegt hij tot besluit. ❚

| 13

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: PERI bv

Veelzijdige bekistingsvormen De nieuwe parkeergarage St.-Jan in ‘s-Hertogenbosch is in een recordtempo gebouwd.

Daartoe heeft hoofdaannemer Heijmans diverse inventieve bouwmethodieken toegepast, waaronder de veelzijdige bekistings- en ondersteuningssystemen van de firma PERI bv.

“Onze systemen hebben als doel het bekistingsproces in de bouwsector efficiënter, lichter en veiliger te maken,” zegt projectleider Raymond van Westrienen namens PERI. PERI is ’s werelds meest toonaangevende fabrikant van bekistings- en ondersteuningssystemen, die zij leveren voor de meest uiteenlopende bouwprojecten. “Dankzij het modulaire karakter van onze bekistingssystemen kunnen we iedere gewenste vorm maken,” beweert Van Westrienen

14 |

stellig. “Onze klanten kampen vaak met een hoge tijdsdruk. Wij helpen ze met onze slimme manier van bekisten, zodat ze snel én efficiënt kunnen bouwen. We nemen het proces van engineeren, produceren, monteren en demonteren van de bekisting volledig uit handen.”

WANDBEKISTING Voor de betonwanden in de nieuwe parkeergarage heeft PERI aan Heijmans een aantal bekistingssystemen geleverd. Van Westrienen: “We hebben onder meer de PERI Vario GT 24 dragerwandbekisting ingezet. Door de hogere draagkracht en buigstijfheid van de GT 24 – in vergelijking met andere bekistingsdragers met een hoogte van 20 centimeter – zijn minder dragers en gordingen nodig. De voorgemonteerde kant-en-klare bekistingselementen leveren een enorme tijdbesparing op. Tevens zijn de voorzieningen ten behoeve van de kanaalplaatvloeren direct in de bekisting

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

meegenomen. Transportabele elementen van het Vario GT 24 systeem met een lengte van 5 meter en een hoogte van circa 9 meter zijn in het werk met elkaar verbonden, zodat de aannemer 27 meter wand in één fase kon storten. Voor een veilige toegang van de hoge bekistingselementen zijn PERI-UP trappentorens opgebouwd,” vult Van Westrienen nog aan.

De betonwanden in de ‘wokkel’ van de parkeergarage, ofwel de spiraalvormige hellingbaan die fungeert als in- en uitrit voor de auto’s, zijn tevens gemaakt met het Vario GT 24 systeem.

“De ronde wanden zijn bereikt door vulhout in verschillende afmetingen toe te passen op de GT 24 dragers,” legt Van Westrienen uit. “Het gaat dus in de basis om hetzelfde bekistingssysteem als bij het produceren van rechte wanden. Daar waar de wanden enkelzijdig bekist zijn, zijn voor de wokkel PERI SB steunbokken toegepast met verankering in de vloer.”

ONDERSTEUNINGSTORENS De parkeergarage is opgebouwd uit prefab betonnen kolommen, kanaalplaatvloeren en liggers. PERI heeft voor de ondersteuning hiervan

aluminium MULTIPROP stempels geleverd, die door middel van aluminium frames aan elkaar zijn gekoppeld tot stabiele ondersteuningstorens.

“Deze aluminium stempels zijn licht van gewicht, maar garanderen een hoge draagkracht,” zegt Van Westrienen. “Het gepatenteerde profiel en de constructie van de stempel maken bovendien een langere levensduur mogelijk dan die van stalen buisstempels. Tevens hebben Multiprop stempels een ingebouwde maatband voor een precieze voorinstelling van de stempel, zodat tijdrovend meten niet nodig is. De op- en afritten in de parkeergarage zijn gemaakt met breedplaatvloeren die ondersteund zijn door PERI-UP ondersteuningstorens. Het wegdek in de wokkel is tussen de betonwanden volledig traditioneel bekist en gestort. Hierbij moest rekening worden gehouden met de zowel aflopende als scheluw lopende vorm. Daarnaast werd door de opdrachtgever een hoog afwerkingsniveau geëist. De bekisting is opgebouwd uit PERI ST-100 ondersteuningstorens voorzien van GT 24 onderslagen, VT 20 kinderbinten en betonplex. Het opbouwen en demonteren van de volledige ondersteuning en dekbekisting is uitgevoerd door medewerkers van Hendrix Bouw uit Elsloo.”

Het engineeren van de bekisting en ondersteuning was ook voor PERI een flinke klus. “We zijn ruim een half jaar bezig geweest met engineeren, monteren, aansturen en uitwerken,” zegt Van Westrienen. “Een mooi project, dat vrijwel uitsluitend is uitgevoerd met onze systemen.” ❚

'Onze systemen hebben als doel het bekistingsproces in de bouwsector efficiënter, lichter en veiliger te maken'

De ronde wanden zijn bereikt door vulhout in verschillende afmetingen toe te passen op de GT 24 dragers.

| 15

PERI BE/15.022

Staalbetonbrug, Sluis Ternaaien, BelgiĂŤ

Tijdsparende - Veilige - EfficiĂŤnte Systemen

PERI, succesvol bouwen! succesvol bouwen!

PERI, Wilt u meer weten over onze creatieve oplossingen?

Wilt u meer weten over onze creatieve Bezoek dan onze open dagen op 15 en 16 oktober, oplossingen?? Bezoek onze website www.peri.nl voor meer informatie en aanmelden hiervoor: www.peri.nl

Bekistingen Steigers Engineering

PERI B.V. Van Leeuwenhoekweg 23, 5482 TK Schijndel

15702428_peri_1-2.indd 1

20-08-15 10:05

DEN BOSCH | Parkeergarage St.-Jan

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Promeco

Efficiënte slibverwerking Om te voorkomen dat tijdens de bouw van de nieuwe parkeergarage St.-Jan de grondwaterstand in de omgeving zou dalen, is gekozen om de bouwkuip onder water te maken. Daartoe zijn zijwanden gemaakt en is de bouwkuip in den natte ontgraven. Om de vloer van de bouwkuip onder water te kunnen storten en deze perfect te laten aansluiten op de zijwanden, diende de sliblaag op de bodem van de bouwkuip (ontstaan door de ontgravingswerkzaamheden) verwijderd te worden. Promeco heeft met behulp van een specifiek proces zorggedragen voor de slibverwerking en presenteert nu zijn meest recente ontwikkeling: de Sludge cylinder.

Promeco samen met de opdrachtgever de monsters bekijkt bij het opstarten van het proces.

Helder water dat uit een Sludge cylinder® naar buiten komt en in een rondgaande goot wordt opgevangen om terug te voeren naar de bouwkuip.

Het heldere retourwater wordt geïnspecteerd.

De bouwkuip van de nieuwe parkeergarage werd met behulp van pompen aan kranen op pontons ontgraven. “Tijdens het ontgaven 'ontsnapt' het fijner materiaal (slib) en bezinkt op de bodem van de bouwput (vertroebeling),” licht Ton Broeders van Promeco toe. “We vergelijken het slib ook weleens met een dun verpompbare yoghurt, maar dan zwart van kleur. Met behulp van een hydraulisch aangedreven onderwater baggerpomp wordt een samenstelling van water met die zwarte yoghurt in grote hoeveelheden (tussen de 300 en 500 m3/ uur) naar boven gepompt. De bedoeling is om diezelfde hoeveelheid aan water weer retour te pompen, maar dan in de vorm van helder water, zodat de hoeveelheid water in de bouwkuip in balans blijft. Dat ontwateringsproces nemen wij voor rekening; we zorgen voor helder retourwater.”

FLOCCULANT Promeco heeft in Den Bosch gebruikt gemaakt van slibverwerking met een vlokkingshulpmiddel.

Broeders: “De baggerpomp pompt het water-/slibmengsel via een leiding naar onze verwerkingsunit

met een snelheid tussen de 3 en 5 m/s. De samenstelling van het water-/slibmengsel, dat voortdurend varieert, wordt door de procescomputer nauwkeurig geanalyseerd. Op basis hiervan wordt flocculant aangemaakt en op de juiste wijze en in precieze hoeveelheid geïnjecteerd in de leiding. De slurry wordt dan in grote worsten van geotextiel gepompt (Geotube®). Het flocculant heeft namelijk als eigenschap de fijne (slib)deeltjes aan elkaar te

SLUDGE CYLINDER Een nadeel van de methode is volgens Ton Broeders dat het geotextiel slechts eenmalig gebruikt kan worden. “Bij onze nieuwste ontwikkeling - de Sludge cylinder® - kan het geotextiel eindeloos worden hergebruikt. Het betreft een stalen cilinder van gaasmatten die wordt bekleed met filtermateriaal (geotextiel). Als de cilinder vol is, kan het afgevangen slib met een kraan worden verwijderd en

'Het slib wordt afgevangen en het heldere water weer retour gepompt in de bouwkuip' laten klonteren, als ware het een magneet. Vervolgens zakken deze vlokken snel naar beneden, zodat het water aan de bovenzijde door het filterdoek kan ontwijken. Het slib wordt op die manier afgevangen achter het geotxtiel en het heldere water weer retour gepompt in de bouwkuip. Het proces verloopt volledig geautomatiseerd en kan door ons op afstand worden gemonitord en beheerd.”

het filterdoek schoon worden gespoten en hergebruikt. De cilinder kan in verschillende afmetingen geplaatst worden. De meest voorkomende Sludge cylinder® met een diameter van 11 meter kan 275 m3 slib afvangen en is demontabel in delen met een maximum transportvolume van slechts 7 m3. Door meerdere cilinders te plaatsen, kan een continu proces worden gegarandeerd.” ❚

| 17

BOUWEND NEDERLAND | Maxime Verhagen Tekst: Jerry Helmers Beeldmateriaal: Bouwend Nederland

MAXIME VERHAGEN, VOORZITTER BOUWEND NEDERLAND:

‘ Overheid timmert te veel dicht; het is de dood in de pot voor innovatie’

Hij wist op 1 juli 2013 – de dag waarop hij begon als voorzitter van Bouwend Nederland – dat het een ‘flinke klus’ zou worden, maar de toen 56-jarige Maxime Verhagen durfde de uitdaging wel aan. De grootste branche-organisatie in de bouw had te kampen met dalende ledentallen. “Het is mijn uitdaging om de toegevoegde waarde van onze organisatie te verkopen,” zegt de zichtbaar gedreven ex-politicus. “Maar tegelijkertijd prikkelen we: zo dienen we de kwaliteit van het ondernemerschap in de bouw te versterken. Innovatie is het sleutelwoord. Die kan echter alleen succesvoller worden als we de branche-cultuur openbreken.”

18 |

BOUWEND NEDERLAND | Maxime Verhagen

Verhagen slaat de spijker op de kop. Conservatisme overheerst namelijk.

“Ondernemers in de bouw moeten zich meer van buitenaf laten bevruchten,” zo vervolgt Verhagen. “Wat dat betreft kunnen we nog veel leren van de hightech sector. Daar wordt openlijk veel meer kennis gedeeld. Men is minder angstig dat de potentiële concurrent er met essentiële expertise vandoor gaat. Kijk bijvoorbeeld naar wat er gebeurt op de campus in Eindhoven. De wijze van werken en het delen van informatie over innovatiekracht leveren daadwerkelijk inspiratie op en zet nieuwe ontwikkelingen in gang. Nee, ik zeg niet dat we in onze branche niet innoveren (Integendeel!), maar er is op dat vlak nog wel wat te winnen.”

Verhagen legt uit dat het debat met de eigen achterban daarbij niet wordt geschuwd. “Als branche-ontwikkeling een van de sleutelthema’s is, dan móet je ook prikkelen. Zo organiseren we seminars en innovatie-boostcamps. We geven soms een schop onder de kont. Ondernemers dienen zich te realiseren dat oude tijden nooit meer terugkomen. We moeten ons vak beter verkopen. En laten we vooral de online aanwezigheid niet vergeten. Natuurlijk heb je altijd koplopers. Die verhalen moeten we zichtbaar maken. Ik denk daarbij meteen aan bijvoorbeeld de energie-opwekkende geluidschermen.

ProRail heeft daarvan al 650 kilometer aangelegd. En wat te denken van het verwerken van glas in het asfalt op de wegen, zodat het meer reflecteert. Het bestaat. We moeten het alleen beter vermarkten. Er is immers ook exportpotentie.”

PROCESINNOVATIE Volgens Verhagen is het echter niet alleen de productinnovatie die meer onder de aandacht moet komen. “Procesinnovatie is ook zo’n ding. Ook dáár is winst te halen. Natuurlijk zijn er inspirerende voorbeelden. Nu denk ik aan de A4 bij Leiderdorp. Een fantastische GWW-klus. Gedurende alle werkzaamheden heeft het reguliere verkeer wel kunnen doorrijden. Vroeger moest je afzettingen plaatsen en het verkeer kilometers laten omrijden. Prachtig om te zien dat het dus sneller, beter, slimmer en efficiënter kan.”

'Mannen denken te vaak vanuit de techniek. Een vrouw weet zich eerder te verplaatsen in de wens van de klant' VROUWEN Verhagen meent dat er nóg een factor een positieve invloed zal hebben op de kwaliteit van het ondernemerschap in de bouw. “Waar zijn de vrouwen?” zo lacht hij. “We hebben ze hard nodig. Vrouwen voegen iets toe wat mannen niet kunnen. Het is gewenst om uitdagingen op een andere manier aan te vliegen. Mannen denken te vaak vanuit de techniek. Een vrouw weet zich eerder te verplaatsen in de wens van de klant. Zij beredeneren beter vanuit de eindoplossing van de klant. Dus, wat is het doel? Eerlijk is eerlijk: wij – bij Bouwend Nederland – moeten natuurlijk het goede voorbeeld geven.

Eigenlijk is het hier ook nog een mannenclub maar gelukkig is er dit jaar een infravrouw tot ons bestuur toegetreden.”

Bouwend Nederland maakt zich overigens zorgen om de matige aanwas van jong technisch talent. “We weten allemaal dat techniek eigenlijk niet zo sexy is in het onderwijs,” zegt Verhagen. “Dáár ligt een grote uitdaging voor ons. ›

| 19

BOUWEND NEDERLAND | Maxime Verhagen

PRIJSGEDREVEN OVERHEID Toch is de lobby richting de politiek ook van groot belang. Zo niet van macro-economisch levensbelang! “In de GWW is de overheid vrijwel altijd de belangrijkste opdrachtgever. Als die om wat voor redenen dan ook tijdelijk geen of minder aanbestedingen uitschrijft, dan kun je nóg zo’n fantastisch innoverend product hebben ontwikkeld, succesvol zal het niet zijn. Daarnaast zie ik dat de overheid te veel prijsgedreven is. Waarom wordt er in aanbestedingen niet meer ruimte gegeven aan ondernemers om eigen invulling te geven aan de gewenste eindoplossingen? De overheid timmert te veel dicht.

Gaat men daar uit van het doel of het product? Ik vrees het laatste. Het is de dood in de pot voor innovatie.” Verhagen erkent wel dat de mindset bij de overheid verschuift. “Je kunt echter niet van de een op de andere dag de wereld veranderen. Geduld is een schone zaak.”

'Er is nu eigenlijk nog sprake van een te stille bouwtrots'

Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland.

We willen bewustzijn ontwikkelen, zelfs al bij jonge kinderen, om iets met techniek te doen. Dit vragen we ook van onze leden. We móeten samenwerken met het onderwijs. Ook ondernemers zouden nog meer de bereidheid moeten tonen om op scholen gastlessen te verzorgen. En, dus te inspireren.

Daarmee kun je lesprogramma’s beïnvloeden.”

'Ondernemers in de bouw moeten zich meer van buitenaf laten bevruchten' DOEMSCENARIO Over het doemscenario dat mogelijkerwijze is te formuleren als het met de instroom van jong talent niet lukt, wil Verhagen nadrukkelijk niet nadenken. “Ik ben een optimist. Dit gaat lukken. Ja, het heeft tijd nodig; deze ambitie, die steeds meer wordt gedragen, doet recht aan het hedendaagse bouwen. Dat geldt ook voor de gewenste ketenoptimalisatie.

In die zin is het cirkeltje dan ook rond met wat ik aan het begin zei: we zullen onze deuren meer moeten openen. Het gaat om veel meer dan kennisdeling in de branche. Ondernemers zullen ook meer sectoroverschrijdend hun inspiratie moeten vinden. Als we blijven doen wat we altijd deden, krijg je wat je altijd had. Dat is niet waar we voor staan. Er ligt een grote verantwoordelijkheid bij al die ondernemers in de bouw.”

20 |

Verhagen moet lachen als hem de vraag wordt gesteld waar hij de komende jaren – in zijn rol als voorzitter van Bouwend Nederland – op mag worden afgerekend. “Toen ik aantrad uitten veel leden openlijke twijfel over de waarde van hun lidmaatschap. Sterker nog: we zitten in een tijdgeest waarin het lidmaatschap van een branche-organisatie helemaal geen vanzelfsprekendheid meer is. Ik heb vernieuwend verbinden ingezet. Daarbij vertellen we continu wat de werkelijke waarde en resultaten van onze inspanningen zijn.

Nu, na twee jaar, zie ik dat het sceptische gevoel is verdwenen. De dalende ledentallen zijn tot stilstand gekomen. Nu kunnen we weer gaan groeien.

Reken mij maar af op de vraag of ik me 100% inzet voor deze branche. Ik durf hier te beweren dat ik dat kan waarmaken.” ❚

‘Waarom horen we Bouwend Nederland alleen als er een cao is afgesloten?’

Voorafgaand aan dit interview hadden wij op Social Media en in directe contacten met de bouwende ondernemers in Nederland aangekondigd dat wij dit interview zouden houden met Maxime Verhagen. Welke vraag moeten wij beslist stellen aan de voorzitter van Bouwend Nederland, zo vroegen wij de volgers.

Wij kozen de kritische noot van John Moors, directeur van aannemersbedrijf Horsmann uit Lisse. “Waarom horen we Bouwend Nederland alleen als bijvoorbeeld de cao-onderhandelingen succesvol zijn afgesloten?

Waarom horen we niet wat meer trots op alles wat wij werkelijk in het veld doen?”

Maxime Verhagen: “Eigenlijk ben ik het wel deels eens met de heer Moors. Er kan wat meer trots zijn. We moeten meer aan de weg timmeren. Er is nu eigenlijk nog sprake van een te stille bouwtrots. Maar dáár win je de oorlog niet mee! In mijn beleving ventileer ik die trots overigens wel maar blijkbaar nog niet genoeg. Ik heb het idee dat ik aannemers – ook als ik ergens ter plekke ben – genoeg in het zonnetje zet. Maar eerlijk is eerlijk: als dit door bouwend Nederland niet zo wordt ervaren, dan kan ik alleen maar zeggen: ik zal nóg meer én met trots de mooie verhalen moeten gaan vertellen.”

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Vereniging van Waterbouwers

Gigantische vervangingsopgave natte kunstwerken Sinds 1935 hebben waterbouwers zich al verenigd in de rechtsvoorgangers van de Vereniging van Waterbouwers. De Vereniging van Waterbouwers behoort volgens directeur Edwin Lokkerbol tot de oudste en meest klassieke brancheorganisaties van ons land met tevens een eigen waterbouw cao. Hij onderschrijft het belang van de sector, zeker nu we aan de vooravond staan van een gigantische vervangingsopgave van natte kunstwerken. De komende (tientallen) jaren zullen ontzettend veel sluizen, kademuren en dijken aangepakt moeten worden.

Edwin Lokkerbol is sinds november 2014 de nieuwe directeur van de Vereniging van Waterbouwers. “Eén van onze speerpunten is onder meer om als brancheorganisatie onze leden een passend antwoord te kunnen bieden dat aansluit op de nieuwe beleidsvisies van opdrachtgevers. Onze leden zijn namelijk sterk afhankelijk van het beleid van overheden en de relatie met Rijkswaterstaat, waterschappen en gemeenten is ontzettend belangrijk.”

GELIJKWAARDIGE PARTNERS Afgelopen januari, tijdens InfraTech 2015, pleitte Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal Rijkswaterstaat, voor de ontwikkeling van een nieuwe marktvisie die toekomstbestendig is. “Hij wil af van vechtcontracten en stelt dat de laagste prijs straks niet langer alleen maatgevend mag zijn bij de gunning van projecten,” concludeert Lokkerbol. “Iedereen ervaart de nadelige consequenties van de manier waarop opdrachten op dit moment door

'Onze leden zijn sterk afhankelijk van het beleid van overheden'

Edwin Lokkerbol, directeur van de Vereniging van Waterbouwers.

Rijkswaterstaat worden gegund. Dat moet anders, vindt Rijkswaterstaat, en wel door meer te gaan samenwerken en projecten in co-creatie oppakken.

Nauw samenwerkend, als gelijkwaardige partners en met oog voor elkaars positie. Deze visie delen wij als Vereniging van Waterbouwers. We vergaren actief info bij onze leden over hoe zij de nieuwe visie zouden willen vormgeven, en gaan met deze voorstellen bij Rijkswaterstaat aan tafel. ›

| 21

Zo zijn we als vereniging voorstander van precontractuele samenwerkingen: veel eerder de samenwerking aangaan en zorgen dat er sprake is van gedeeld eigenaarschap van grote risico’s. Dat wordt nu te eenzijdig neergelegd bij de markt. Wij participeren in projectgroep ‘Doen’, een pilotproject voor de renovatie van de Nijkerkerbrug, dat volledig is ontdaan van onnodige regelgeving en juridische ballast.”

'De waterbouw is bij uitstek een branche waar ruimte is om veel meer toegevoegde waarde te kunnen bieden' VONK De leden van de Vereniging van Waterbouwers staan aan de vooravond van een enorme operatie. “De komende twintig tot dertig jaar zullen ontzettend veel natte kunstwerken, aangelegd na WOII, aangepakt moeten worden,” zegt Lokkerbol. “Rijkswaterstaat heeft deze ingrijpende klus verenigd onder de noemer Vervangingsopgave Natte Kunstwerken (VONK) en is daarin op zoek naar een innovatieve aanpak samen met omgevingspartijen. Eerder samenwerken schept nieuwe mogelijkheden voor de immense vervangingsopgave. Zo zullen 52 sluiscomplexen aangepakt moeten worden en na 2024 ruim 700 kilometer aan dijk. Als branche hebben we dus een grote opgave in te vullen.

En dat loopt aardig in de papieren. Volgens Richard Jorissen, programmadirecteur nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma, zal de dijkverbetering volgens de huidige methode zo’n 10 tot 12 miljoen euro gaan kosten per kilometer.

Om de klus überhaupt te kunnen realiseren, zullen de kosten bijna gehalveerd moeten worden. Dat vraagt om innovatieve oplossingen, maar ook om zaken zoals in een vroeg stadium kennis delen en passende contracten formuleren.

We zijn daarin niet alleen met Rijkswaterstaat in gesprek, maar voeren vergelijkbare gesprekken ook met bijvoorbeeld de verschillende waterschappen en het Havenbedrijf Rotterdam.”

22 |

INNOVATIE Als het gaat om innovatie, zijn waterbouwers volgens Edwin Lokkerbol zeer vooruitstrevend. “Denk onder meer aan het gebruik van geotextiel om dijken steviger te maken of de zogeheten innovatieve klapankers,” zegt hij. “De waterbouw is bij uitstek een branche waar ruimte is om veel meer toegevoegde waarde te kunnen bieden. De partij die het beste en de meest innovatieve oplossing verzint, zou de partij moeten zijn die het werk krijgt. Dat gebeurt nu nog te weinig. Rijkswaterstaat selecteert op dit moment inschrijvingen op basis van kwaliteit en prijs, maar het aandeel prijs weegt veel zwaarder mee.

De kwaliteit en het toepassen van innovatieve oplossingen maken slechts 5 tot 6 procent uit van de totale score. Durf daar 30 tot 40 procent van te maken.”

De Vereniging van Waterbouwers telt momenteel 119 leden in alle soorten en maten. “We zijn er niet alleen voor de grote partijen, maar maken ons ook hard voor de kleine en middelgrote bedrijven,” beweert Edwin Lokkerbol. “Zij hebben allemaal een evenwichtige rol in onze branche, of het nu gaat om het baggeren van slootjes om irrigatie gaande te houden, de waterkwaliteit op orde te houden of kustsuppleties uit te voeren. Op het gebied van waterveiligheid en waterkwaliteit kun je waterbouwers niet los van elkaar zien.” ❚

Tekst: Anniek Heijs Beeldmateriaal: De Vries & van de Wiel/ De Klerk Waterbouw

RUIMTE VOOR DE TOEKOMST VERRUIMING JULIANAKANAAL TUSSEN BORN EN ELSLOO De verruiming van het Julianakanaal is één van de projecten die Rijkswaterstaat laat uitvoeren in het kader van de Maaswerken. Hiermee wordt de Maasroute geschikt gemaakt voor grotere binnenvaartschepen van de Klasse V. Vanaf 2017 zijn via de Maas belangrijke industriegebieden in Duitsland, Frankrijk, België en Nederland bereikbaar. De Maasroute wordt daarmee een hoogwaardig alternatief voor het steeds maar toenemende wegverkeer.

DESIGN & CONSTRUCT Hiertoe wordt het Julianakanaal tussen Born en Elsloo verbreed en verdiept.

Rijkswaterstaat heeft in februari 2013 het project gegund aan aannemer De Vries & van de Wiel Kust- en Oeverwerken. Deze specialist op het gebied van water- en havenwerken heeft het project op basis van een Design & Construct contract aangenomen. In het Limburgse Stein vertelt omgevingsmanager Jim Oberdorf: “Vanuit een D&C contract maken we met een integrale aanpak het Julianakanaal klaar voor de toekomst. In onze aanbieding hebben we samen met een aantal co-makers, zoals Arcadis en De Klerk Waterbouw, belangrijke optimalisaties kunnen aanbieden, waarbij innovatie een belangrijk rol speelt.”

RUIMTE MAKEN Voor het verruimen van de vaarweg wordt met twee methodes gewerkt: dijkverplaatsing en het maken van een grond- en waterkerende constructie met damwanden. “De dijkverplaatsing is toegepast op locaties waar het ruimtebeslag in het achterland dit toelaat, zoals bij Urmond en Berg aan de Maas,” vertelt Oberdorf. “Voor de damwanden hebben we De Klerk al in de tenderfase betrokken.” We hebben ervoor gekozen om de 4,5 kilometer aan

damwanden met behulp van trilling aan te brengen vanaf het water, vult Jeroen Duiser, projectmanager bij De Klerk, aan. “De keuze voor het werken vanaf het water is ingegeven vanuit drie argumenten. Allereerst is dit minder belastend voor de omgeving. Ten tweede is dit een discipline waar we goed in zijn. En tenslotte zorgt het voor een efficiënt proces, met name door de logistiek vanaf het water.”

INNOVATIE Voor het verdiepen van het kanaal, moet de bodem worden afgegraven.

De oorspronkelijke kleilaag van circa 1 meter dik wordt hiervoor ontgraven.

Om de bodem van het kanaal waterdicht te krijgen, zonder hierbij enorme hoeveelheden materiaal te hoeven afvoeren en aanvoeren, heeft de aannemer gekozen voor de innovatieve methode van de bentonietmat. Oberdorf licht dit toe: “Bentoniet is een vulkanische kleisoort, met als waardevolle eigenschap dat het in combinatie met vocht opzwelt. De toegepaste bentonietmatten bestaan uit een laagje bentoniet tussen twee lagen textiel.

De matten hebben na opzwellen een dikte van slechts 1,5 centimeter met eenzelfde waterremmende functie als een meter klei. ›

| 23

Waterbouw en milieutechniek, echt specialistisch werk!

De Vries & van de Wiel is een innovatief, high-tech en veelzijdig bedrijf op het gebied van Waterbouw, Milieutechniek en Zandexploitatie. Met 60 jaar ervaring, een uitgebreide en moderne vloot en het vakmanschap van 175 medewerkers, hebben wij alle expertise in huis om elk project, hoe complex ook, perfect af te werken.

1. Verruimen Julianakanaal.

2. ‘Zeeland’ voert baggerwerken uit op de Waddenzee.

Member of the DEME Group Toetsenbordweg 11 . NL-1033 MZ Amsterdam Postbus 37728 . NL-1030 BG Amsterdam T +31 20 219 15 15 . F +31 20 219 15 25 info.vw@deme-group.com www.deme-group.com/vw

dV&vdW_adv_197x130.indd 1

7/07/15 09:12

De matten hebben een breedte van 5 meter en een lengte van 15 tot 25 meter. Op deze matten wordt een sortering fijn grind en daarover een laag stortstenen aangebracht voor het fixeren en beschermen van deze mat.”

BLINDDOEK Werken met een blinddoek op noemt Oberdorf het werken in troebel water.

“Dankzij moderne en nauwkeurige technologieën weten we waar we werken, maar het blijft toch opletten. Je ziet niet precies waar je graaft. Zo zijn we tijdens de voorbereidende baggerwerkzaamheden een aantal NGE’s – niet gesprongen explosieven – tegengekomen.” De troebelheid van het water heeft ook gevolgen voor de snelheid waarmee ontgraven mag worden, zowel voor de verdieping als de verbreding van het kanaal. “Het kanaalwater wordt bij Stein onttrokken als koel- en proceswater voor de industrie van Chemelot.

Chemelot zuivert het water voordat het gebruikt kan worden. Er geldt dan ook een restrictie aan de troebelheid van het kanaalwater, zodat het water nog goed gezuiverd kan worden voor Chemelot. Daarnaast moeten we ook rekening houden met de afvoerdebieten die de Maas op het moment van de graafwerkzaamheden heeft, zodat we niet onnodig lekken bij extreem lage waterstanden, en er daardoor te weinig water via de Grensmaas zou stromen.

Dit wordt met verschillende monitoringsplannen zeer beheerst uitgevoerd.”

LIMBURGS GRIND

Voor het verruimen van de vaarweg wordt met twee methodes gewerkt: dijkverplaatsing en het maken van een grond- en waterkerende constructie met damwanden.

Limburg heeft een heel andere grondslag dan de rest van Nederland. Het grind in de bodem geeft een bijzonder grillige en harde grondslag. “Om niet voor verrassingen te komen staan in de uitvoering, hebben we voorafgaand aan de werkzaamheden diverse heiproeven uitgevoerd,” verteld Duiser.

“Hoog frequent, laag frequent, dieselblokken, we hebben het allemaal getest om zo te bepalen wat de beste methode voor deze klus is.” De voortgang van

de verruiming verloopt naar tevredenheid van beide heren. “Het is prachtig om in de praktijk toe te passen, wat je op papier hebt bedacht,” aldus Oberdorf. “We leren waardevolle lessen op dit project. Daar worden we beter van.

Als bedrijf, maar ook als team.” De werkzaamheden zullen in 2018 worden afgerond. ❚

| 25

Wij hebben interessante vacatures!

Kijk snel op www.hakkers.com/werken_bij/ Ontwerp & Advies Funderingswerken Staalconstructies Betonwerken Houtconstructies Kust- & oeverwerken Bagger- & grondwerken www.hakkers.com Bezoekadres Postadres

Oudsas 11, 4251 AW Werkendam Postbus 11, 4250 DA Werkendam

t +31(0)183 - 50 11 22 e info@hakkers.com

LTL Woodproducts Continu誰teit door duurzaamheid.

Leyenaar Taapken Lamaker B.V. Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN Nederland

Tel. +31 (0) 347 374 844 Fax. +31 (0) 347 377 908 E-mail: verkoop@ltl.nl Internet: www.ltl.nl

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Hakkers

SPOEDKLUS: REALISEREN BINNENVAARTKADE MAASVLAKTE 2 Sif Group en Verbrugge International hebben een joint venture opgericht om de opslag en logistiek van funderingen voor de offshore (monopiles) in één hand te brengen. Daartoe wordt op Maasvlakte 2 in recordtempo gebouwd aan een nieuwe productie en op- en overslag terminal. Vanwege de tijdsdruk heeft Havenbedrijf Rotterdam de realisatie van de binnenvaartkade onderhands uitgevraagd.

Op de nieuwe terminal van zo'n 42 hectare groot gaat Sif Group straks stalen fundaties produceren voor offshore windparken en de olie en gas industrie. Verbrugge verzorgt de logistieke afwikkeling alsmede de overslag op zeeschepen. Het is de bedoeling dat de terminal 1 juni 2016 wordt opgeleverd. Met het project gaat zowel de aanleg van een binnenvaartkade, alsmede de aanleg van een diepzeekade gemoeid. De opdracht voor de diepzeekade wordt wel openbaar aanbesteed. Hakkers neemt de aanleg van de binnenvaartkade voor rekening. De opdracht omvat volgens Hein van Laar, commercieel directeur van Hakkers, de aanleg van kade met een lengte van 220 meter en het uitbaggeren van 150.000 m3 grond.

dat zijn wij geworden. Een bijzondere manier van samenwerken,” vindt Van Laar. “Er is vooral de laatste jaren veel gesteggel over contractvormen en de manier waarop bedrijven met elkaar (of juist niet) samenwerken. In dit project vindt een ultieme manier van samenwerking tussen opdrachtnemer en opdrachtgever plaats, een samenwerking die is gebaseerd op vertrouwen in elkaar. We zijn direct met elkaar om tafel gegaan en hebben de risico's en grijze gebieden met elkaar in kaart gebracht. Verder worden er deelopdrachten uitgegeven voor de uitvoering, terwijl het bouwteam nog aan het ontwerpen is. Hierdoor kan de uitvoering zeer snel starten, iets wat met een ‘normale’ aanbesteding ondenkbaar was.”

ULTIEME MANIER VAN SAMENWERKEN

Hakkers is inmiddels gestart met de uitvoering op locatie. Van Laar: “We realiseren de binnenvaartkade en brengen tevens de fundering van de loods aan (in opdracht van Sif), waar honderden Vibro-palen mee gemoeid zijn. Een routineklus, mede dankzij de prettige samenwerking,” besluit Van Laar. ❚

Medio juni van dit jaar werd een viertal partijen gevraagd een pitch te doen voor de aanleg van de nieuwe binnenvaartkade en begin juli kregen wij de opdracht, vertelt Van Laar. “Vanwege de enorme tijdsdruk was het Havenbedrijf op zoek naar een partner die in het bouwteam kon deelnemen. En

'Vanwege de tijdsdruk heeft Havenbedrijf Rotterdam de realisatie van de binnenvaartkade onderhands uitgevraagd'

| 27

Tekst en beeldmateriaal: van Oord

Ongeëvenaarde uitdaging Records werden gebroken, schepen zijn uit alle hoeken van de wereld gemobiliseerd en 24 uur per dag ging het werk door. De aanleg van het nieuwe Suezkanaal in Egypte was een ongeëvenaarde uitdaging. In minder dan een jaar tijd verrees evenwijdig langs het oude kanaal, een nieuw uitgegraven vaarweg.

Aanvankelijk zou de uitbreiding in een tijdsbestek van drie jaar plaatsvinden. Begin augustus 2014 kondigde de Egyptische president Abdel Fattah el-Sisi aan dat hij de uitbreiding van het kanaal binnen 12 maanden wilde realiseren. Het totale project bestaat uit zes zogenoemde Lots. Na de openbare aanbesteding werd het contract voor vier Lots, het uitgraven van een 35 kilometer lang, 24 meter diep parallel kanaal, medio oktober 2014 ondertekend door het Challenge Consortium. Het consortium van vier gelijkwaardige partners bestaat uit National Marine Dredging Company (NMDC) uit de Verenigde Arabische Emiraten, Boskalis en Van Oord uit Nederland en Jan de Nul uit België. Het immense project dat het Challenge Consortium uitvoert, betreft Lot 2 t/m 5. Het project

28 |

is een mooi voorbeeld van Hollands Glorie: twee Nederlandse baggerbedrijven die dit megaproject in zo’n korte tijd succesvol hebben afgerond.

AAN DE SLAG Piet Prins zit namens Van Oord in het projectmanagementteam van het Challenge Consortium: "De naam van het consortium is niet voor niets gekozen. Toen het contract in oktober werd getekend, wisten de vier betrokken baggerbedrijven dat zij direct aan de slag moesten gaan om deze uitdagende klus te klaren. Met nog tien effectieve maanden over om het nieuwe kanaal aan te leggen, werd het een race tegen de klok. In razend tempo werden mensen en equipment van overal ter wereld naar Egypte gemobiliseerd.

De eerste mensen zijn half oktober naar Ismaïlia afgereisd en niet veel later arriveerden de eerste schepen. In totaal werkten ruim 1.800 mensen op het project. 24 uur per dag ging werk door, zeven dagen per week. Het resultaat van het harde werken werd gevierd op 6 augustus 2015, toen de wereld getuige was van de grand opening van het nieuwe kanaal."

8 kilometer, één van de vier Lots. Het was echt passen en meten met de zeven cutterzuigers en twee sleephopperzuigers die op dit stukje kanaal werkten.

Daarnaast voeren ook crewbootjes en surveybootjes af en aan. Bijzonder aan dit werkgebied was dat wij niet alleen cutterzuigers hebben ingezet, maar ook sleephopperzuigers en dewaterinjectievaartuigen," blikt Piet Prins terug.

IMPOSANTE VLOOT

TROTS

Alle zeilen werden bijgezet om het totaal te baggeren materiaal van meer dan 200 miljoen m3 te halen. De openingsceremonie stond al gepland, dus er was geen ruimte voor vertraging. Prins: "We hebben gezamenlijk al het nodige baggermaterieel kunnen vrijmaken en inzetten om het project binnen de gestelde tijd uit te voeren. Van Oord’s Hercules was een van de eerste cutterzuigers op site. Daarna volgden er nog velen, waaronder enkele van de grootste en krachtigste baggerschepen ter wereld. Zoals Van Oord’s laatste toevoeging aan de vloot: de cutterzuiger Artemis met meer dan 24.000 kW geïnstalleerd vermogen aan boord." Op het hoogtepunt werkte een imposante vloot van 21 cutterzuigers, 5 sleephopperzuigers en 2 waterinjectievaartuigen en 40 stuks hulpmaterieel aan de aanleg van dit deel van het kanaal. Samen behaalde deze vloot een ongeëvenaarde productie van 1,4 miljoen m3 per dag.

Tweerichtingsverkeer was niet mogelijk op delen van het Suezkanaal. Een tweede kanaal was daarom noodzakelijk, aldus de Suez Canal Authority. Door de uitbreiding van het Suezkanaal – een essentiële verbinding tussen Europa en Azië – is de capaciteit van het kanaal verdubbeld van 49 naar 97 schepen per dag. "Na maanden van hard werken, ben ik trots dat ik kan zeggen dat het parallelle kanaal een feit is. Tussen enorme bergen zand hebben we een nieuwe strook blauw water gecreëerd door meer dan 200 miljoen m3 te baggeren. Dat is bijna evenveel als 80 keer de Grote Piramide van Gizeh," besluit Prins.

PASSEN EN METEN Geen enkel uitzichtpunt laat het nieuwe kanaal in zijn volle lengte zien. De vele kaarten en satellietfoto’s die op het projectkantoor hingen, gaven wel een goed totaalbeeld. "Van Oord was verantwoordelijk voor een werkgebied van

HISTORIE Van Oord heeft al zeer lang een speciale band met het Suezkanaal. Reeds in 1897 bezocht het bedrijf Egypte om te kijken of ze een bijdrage konden leveren aan de baggerwerkzaamheden. In 1906 resulteerde dit in het eerste contract voor het Suezkanaal. Van Oord verzorgde het gedeelte tussen Ismailia en het zuidelijkste punt van het Grote Bittermeer. Daarbij werden de emmerbaggermolens Suez I, II en III ingezet. Deze vaartuigen voltooiden het werk in 1911 en werden later nog ingezet voor vervolgopdrachten. In 1949 en 1950 werd het familiebedrijf nogmaals betrokken bij werkzaamheden aan het kanaal. ❚

| 29

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Verboon Maasland

Veelzijdige specialist in en om het water Het ontgraven van een natte bouwkuip voor een ondergrondse parkeergarage in Leiden. Het baggeren van het Damsterdiep. Of een grootscheepse kadeverbetering in de Vriesekoopschepolder. Voor al dit soort projecten in, rond, onder en op het water is Verboon Maasland de veelzijdige specialist bij uitstek.

30 |

Harry Verboon vertegenwoordigt de derde generatie van het familiebedrijf Verboon Maasland. In 1951 legde zijn grootvader de basis van het huidige aannemingsbedrijf, door met een baggermolentje sloten en vaarten uit te baggeren. In de daaropvolgende decennia maakte de onderneming een sterke groei door en ging het zich naast het baggeren steeds meer toeleggen op bodemsaneringen, bouw- en woonrijp maken, dijkversterkingen, kadeverbeteringen en oeverwerken. Ook anno 2015 is Verboon Maasland nog steeds gespecialiseerd in veelzijdigheid. Dat blijkt wel uit de grote variatie aan aansprekende projecten die het bedrijf uit het Zuid-Hollandse Maasland realiseert.

lagen de diepste van Nederland wordt. “Hiervoor werd Verboon Maasland al in de tenderfase ingeschakeld door de bouwcombinatie Dura Vermeer-Besix,” zegt Harry Verboon. “Om overlast voor de omgeving te beperken, is besloten om de 60.000 m3 grond die uit de ontgraving vrijkomt via een persleiding te verpompen naar een weilanddepot buiten de stad. Dankzij dit hydraulisch transport is er geen vervoer van grond en zand met vrachtwagens nodig door het centrum van Leiden. Berekend is dat hierdoor in totaal zo'n 2.850 vrachtautoladingen zijn bespaard. Dit milieuvriendelijke transport leidde tot een hoge EMVI-score voor dit project.”

PERSLEIDING VOORKOMT VRACHTWAGENVERKEER

KLEI EN VEEN

Zo werd kort geleden aan de Lammermarkt in hartje Leiden een 24 meter diepe bouwkuip ontgraven van een ondergrondse parkeergarage, die met zes

Om opbarsten van de bodem tegen te gaan, is de bouwkuip in den natte ontgraven, waarbij het water in de kuip druk uitoefent op de bodem. De

'Voor een ondergrondse parkeergarage in Leiden werd een 24 meter diepe bouwkuip ontgraven' ontgravingswerkzaamheden, die in elf weken, van half juni tot half augustus, werden gerealiseerd, verliepen in twee fasen. “Tot een diepte van 13 meter bestaat de grond vooral uit klei en veen,” legt Harry Verboon uit. “Hiervoor hebben wij een ponton in de kuip gelegd met daarop een dragline met grondgrijper, voorzien van DGPS-plaatsbepaling. De grond werd in een grondpers gedeponeerd, waar met behulp van waterjets de grond is vermengd met water en via het leidingstelsel van 4,5 kilometer naar het weilanddepot is getransporteerd. Voor het ontgraven van de zandlaag, van 13 tot 24 meter diepte, is een zandpomp aan de dragline gehangen die het zand naar een tweede depot verpompte. Zowel de kleigrond als het zand krijgen een nieuwe bestemming: de kleigrond wordt gebruikt voor het ophogen van het weiland, terwijl het zand wordt verkocht om te worden gebruikt bij bouwprojecten elders.

Het ontgraven, met een diepte-tolerantie van 10 centimeter op 24 meter, is inmiddels gereed. Op dit moment worden groutankers in de bodem geplaatst, waarna ons bedrijf een grindlaag aanbrengt waarop een laag onderwaterbeton wordt gestort. Na uitharding en leegpompen kan de daadwerkelijke bouw van de parkeergarage beginnen.”

BAGGERPROJECT DAMSTERDIEP Ook het baggeren van watergangen is een activiteit waarmee Verboon Maasland al jarenlang succesvol aan de weg timmert. Een mooi actueel voorbeeld daarvan is het project ‘aanleg baggerdepot Garmerwolde en baggeren Damsterdiep’.

In opdracht van Waterschap Noorderzijlvest werd in april van dit jaar gestart met de aanleg van een depot om daarna in het Damsterdiep, tussen Groningen en Winneweer, circa 177.000 m3 baggerspecie te ontgraven.

“Hiervan wordt 163.000 m3 naar het depot verpompt en 14.000 m3 afgevoerd naar een erkende verwerkingslocatie,” verduidelijkt Harry Verboon.

“Voor het verpompen van de baggerspecie hebben wij in het te baggeren tracé een HDPE-persleiding aangelegd, waarbij we tot een persafstand van 9 kilometer komen. Voor dit hydraulisch baggerwerk hebben wij onze moderne cutterzuigers Susanna en Susanna II ingezet, die beide zijn voorzien van speciale stappalen waarmee ze als het ware over de vaste bodem 'lopen'.

Deze methode heeft als groot voordeel dat er geen lierdraden nodig zijn;

hierdoor wordt schade aan oevers voorkomen en kan de scheepvaart zonder belemmeringen passeren. Dankzij een baggercomputer in combinatie met een DGPS-plaatsbepalingssysteem wordt exact de lijn van de vaste bodem gevolgd, zodat alle specie wordt verwijderd. In oktober ronden wij dit project af.”

KADEVERBETERING VRIESEKOOPSCHEPOLDER In het waterrijke Nederland hebben kades een belangrijke functie om polders te beschermen tegen het water in de boezems. Verboon Maasland heeft ruime ervaring in het op orde houden van deze kades en het verbeteren ervan.

Voor de kadeverbetering van de Vriesekoopschepolder klopte het Hoogheemraadschap van Rijnland aan bij het Zuid-Hollandse aannemersbedrijf.

“In Leimuiden, gelegen tussen de Westeinderplassen en de Drecht, wordt momenteel een heel veelzijdig project uitgevoerd,” zegt de directeur. “De werkzaamheden, die duren van mei 2015 tot juli 2016, lopen uiteen van het verdiepen en verbreden van de hoofdwatergang tot het leveren en verwerken van 60.000 ton klei en 30.000 ton waterbouwsteen, het aanbrengen van verankerde stalen damwanden met betonnen deksloof, verankerde houten damwanden en beschoeiingen en een wegreconstructie.” Ook dit project onderstreept dat Verboon Maasland is gespecialiseerd in veelzijdigheid. “Wij voelen ons thuis langs, in, rond, onder en op het water. Naast grondverzet, baggeren, kadeverbeteringen, damwanden en beschoeiingen zijn wij actief in het bouwen van stuwen en gemalen, vispassages, natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen, bouw- en woonrijp maken en (water)bodemsaneringen, waarvoor we over een uitgebreid en modern eigen materieelpark en deskundig personeel beschikken,” besluit Harry Verboon. ❚

Gerealiseerde kadeverbetering langs de Braassemermeer.

| 31

Verboon Maasland

Aannemingsbedrijf Grond- Weg- en Waterbouw

Molenweg 12 – 3155AV – Maasland Tel: 010 - 5922022 www.verboonmaasland.nl info@verboonmaasland.nl 15702431_Verboon.indd 1

01-09-15 14:08

DC Dredging B.V. Zandzuig- en transportwerkzaamheden. Voor al uw leveringen van gecertificeerd zand en overslag van alle bulkmaterialen. gecertificeerd

I SO

9001 EIT LIT A KW 2000 KWALITEITSMANAGEMENT

Spuiplein 17a | 4511 AN Breskens Tel. (0117) 381395 | Fax (0117) 383866 | e-mail: info@dcdredging.nl

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: DC Dredging

Specialist voor zand en andere granulaten Binnen de betonindustrie en wegenbouw zijn zand en andere granulaten zoals kalksteen, basalt en grind onmisbaar. DC Dredging uit Breskens, dochterbedrijf van Group de Cloedt uit België, is al jarenlang een vooraanstaand leverancier van deze grondstoffen. Ook voor watergerelateerde projecten, zoals het opspuiten van stranden en het opruimen van olie op zee, is het Zeeuwse bedrijf de specialist bij uitstek.

Voor het prille begin van het bedrijf dat nu bekend staat als DC Dredging moeten we vijftig jaar terug in de tijd gaan. Net als in de beginjaren, vormt ook anno 2015 zandwinning nog steeds een van de hoofdactiviteiten. Voor het baggeren van het zand op de Noordzee en het vervoer naar afnemers in de industrie en wegenbouw beschikt DC Dredging over een indrukwekkende vloot.

Door meerdere sleephopperzuigers wordt het zand en grind gewonnen op zee en rechtstreeks gelost op depots aan de kust in Nederland, België, Frankrijk, Engeland en Denemarken. Voor bestemmingen aan de rivieren en binnenwateren in Nederland en België wordt het zand eerst overgespoten in zogeheten beunschepen.

HANDEL IN DIVERSE STEENSOORTEN Vanuit het moderne, ruime kantoor van DC Dredging aan het Spuiplein in Breskens worden alle klanten op hun wenken bediend. In de loop der jaren is het bedrijf zich daarbij ook steeds meer gaan toeleggen op de handel in diverse steensoorten. In de eigen groeves in Noorwegen, Denemarken en België wordt onder meer kalksteen, basalt en grind gewonnen. Deze granulaten vinden voornamelijk hun weg naar de betonindustrie en wegenbouw. Ook voor dit transport doet DC Dredging een beroep op zijn eigen vloot. Voor de afvoer van de steensoorten vanuit Noorwegen en Denemarken wordt bijvoorbeeld vaak de DC Merwestone ingezet, de eigen coaster van DC Dredging met een capaciteit van 4.750 ton.

OLIEVEEGINSTALLATIE De goed onderhouden vloot van DC Dredging wordt ook vaak ingezet bij watergerelateerde projecten, zoals het opspuiten van stranden om de Nederlandse en Belgische kust te beschermen tegen extreme weersomstandigheden. Verder zijn alle sleephoppers van DC Dredging uitgerust met een olieveeginstallatie, speciaal ontwikkeld voor het opruimen van olie op zee. Onder contract bij de European Maritime Safety Agency (EMSA) en Rijkwaterstaat bewijzen deze schepen bij milieurampen hun dienst. Op deze manier levert DC Dredging een belangrijke bijdrage aan een schoon en gezond milieu. Nu en in de toekomst! ❚

| 33

Tekst: Jean van Pol

|

Beeldmateriaal: Damen Dredging Equipment B.V.

Compacte DOP baggerdompelpomp levert topprestaties Damen Dredging Equipment gevestigd in Nijkerk is onderdeel van de Damen Shipyards Group.

Begin jaren negentig sloegen Damen Dredging Equipment B.V. in Nijkerk en Ballast Nedam de handen ineen om samen een innovatieve baggerdompelpomp te ontwikkelen. Nu, een kwart eeuw later, wordt deze DOP Submersible Dredge Pump gebruikt door baggerbedrijven over de hele wereld. Met de veelzijdig toepasbare en compacte DOP baggerdompelpomp is het mogelijk om in de kleinste ruimten te werken.

Jarenlang stond De Groot Nijkerk, dat in 1988 werd overgenomen door de Damen Group, bekend als dé leverancier van baggermaterieel in Nederland.

Ooit begonnen als baggeraar, ging het bedrijf zich in de loop der decennia steeds meer toeleggen op het repareren van baggermaterieel. Anno 2015 is Damen Dredging Equipment uitgegroeid tot een vooraanstaand ontwerper en bouwer van complete baggerinstallaties voor afnemers waar ook ter wereld. Tot het omvangrijke assortiment behoren onder meer zogeheten Cutter Suction Dredgers en Trailing Suction Hopper Dredgers.

Daarnaast nemen ook de DOP Submersible Dredge Pumps een steeds prominentere plaats in. De DOP is een compacte baggerpompunit met een relatief grote capaciteit. De dompelpomp kan heel diep in het water worden gepositioneerd, zodat hij vlak boven het zandbed zuigt. Zodoende kan een maximale mengselconcentratie worden behaald. Inmiddels is er een

34 |

complete range op de markt, uiteenlopend van de DOP150 met een capaciteit van 600 m³/u tot de DOP450L met een capaciteit van 4.000 m³/u.

DE JUISTE ZUIGKOP VOOR ELK PROJECT Bij elk baggerproject worden weer andere eisen gesteld aan het materieel.

Daarom is de DOP baggerdompelpomp voorzien van diverse, eenvoudig

'De eenvoudig uitwisselbare zuigkoppen zijn geschikt voor specifieke baggerprojecten'

uitwisselbare zuigkoppen, die elk geschikt zijn voor specifieke baggerprojecten. Zo is voor het losmaken van hard, vastzittende zandpakketten de snijkop bij uitstek geschikt. Bij het uitbaggeren van sterk verontreinigde bodems, waarbij het zaak is om de bodem zeer accuraat uit te vlakken, is daarentegen een wormwielkop de beste keus. Het wormwiel voorkomt namelijk dat de verontreinigde bodem opstuift in het omringende water. Voor zandwinbaggerprojecten tenslotte is een reguliere zuigkop aan te bevelen. Dit type werd bijvoorbeeld toegepast bij een project in Singapore. Hierbij werd een grote hoeveelheid zand, met bijmenging van voldoende water, van een oude stortlocatie naar de projectlocatie verpompt. Het veelzijdige DOP-systeem met diverse uitwisselbare zuigkoppen heeft ook als groot voordeel dat de aanschafkosten voor de aannemer alleszins meevallen: de initiële investering bestaat slechts uit een DOP baggerdompelpomp met één bijbehorende zuigkop. Hoe dan ook, de brede range van optionele zuigkoppen en bijbehorende accessoires maakt de DOP onontbeerlijk voor elk baggerproject.

WERKEN IN KLEINE RUIMTEN

De DOP350L werkt in een kleine afgeschermde ruimte op een milieubaggerwerk om vertroebeling te voorkomen.

Dankzij zijn kleine, compacte formaat is de DOP baggerdompelpomp ook ideaal voor het werken in kleine ruimten, zoals bij damwanden, tunnelbakken en caissons. Dit kwam bijvoorbeeld heel goed van pas bij uitgraafwerkzaamheden voor De Markthal in Rotterdam. De uitdaging was om klei en turf te verwijderen rondom zo'n 2.500 constructiepijlers, die zich op slechts 80 centimeter tot maximaal 2,5 meter van elkaar bevonden. De DOP150 bood uitkomst, want deze was in staat om in de kleine ruimten tussen de

'Dankzij zijn compacte formaat is de DOP baggerdompelpomp ideaal voor het werken in kleine ruimten' Een DOP350 voorzien van een cutterunit gemonteerd aan een graafmachine.

pijlers te baggeren zonder deze te beschadigen. Een ander tot de verbeelding sprekend project in Nederland waarbij de DOP baggerdompelpomp succesvol werd ingezet, was de uitdieping van de Maas bij Venlo met 3 meter over een afstand van enkele kilometers. Hierbij viel de keuze op een DOP350. De uitdaging bestond hierbij niet zozeer uit de baggerdiepte of het bodemtype, maar veel meer uit het feit dat de bodem munitie uit de Tweede Wereldoorlog bevatte. Uit de in totaal 2,5 miljoen m3 gebaggerde bodem kwamen uiteindelijk 1.200 stuks munitie tevoorschijn. Het was overigens niet voor het eerst dat munitie uit de Tweede Wereldoorlog uit een rivier werd gebaggerd, want enkele jaren eerder was dat met behulp van een DOP bij het Twentekanaal ook al gebeurd.

IDEALE AANVULLING OP GRAAFMACHINE Behalve compact, slijtvast en veelzijdig heeft de DOP baggerdompelpomp nog een groot praktisch pluspunt: het systeem kan eenvoudig worden aangesloten op een bestaande graafmachine. Het voordeel hiervan is duidelijk: aannemers met een kraan hoeven voor de aandrijving van de DOP geen aparte diesel-hydraulisch powerpack aan te schaffen. Dit maakt de DOP Submersible Dredge Pump voor iedere aannemer die op zoek is naar hoogwaardig en breed inzetbaar baggermaterieel tot een rendabele en duurzame investering. ❚

Onder water aan het werk en dus niet zichtbaar een DOP350 tijdens het opschonen van de rivier.

| 35

De nieuwe Hyrax trilblokken van Dehaco Ontwikkeld voor topprestaties De kennis van de techniek waarover Dehaco al meer dan 30 jaar beschikt, is geperfectioneerd en samengebracht in de serie Hyrax trilblokken.

Dit nieuwe type trilblok wordt gekenmerkt door een doordacht ontwerp waarbij is gekeken naar meer efficiëntie: meer slagkracht en een lager eigen gewicht. Het resultaat is een blok dat de beste prestaties levert in gewicht/slagkracht verhouding.

Dubbel exentriek De Hyrax trilblokken vallen op door hun technische innovaties. De modellen zijn voorzien van een dubbel excentriek zonder tandwieloverbrenging.

De excentrieken worden gescheiden aangedreven door twee afzonderlijke motoren.

Het Intelligent Dual Power System (IDP System®) is een speciaal door Dehaco ontwikkeld systeem waarmee met één simpele beweging de rotatierichting van de motoren instelbaar is. De benaming ‘Dual Power’ heeft betrekking op de twee standen waarop de Hyrax trilblokken kunnen worden ingesteld. Hierdoor heeft dit type trilblok flexibele toepassingsmogelijkheden.

Sloopmaterieel

Safety producten

Stofbeheersing

Wij voorzien u graag van meer informatie: 0252 - 41 79 50

Dehaco B.V. • Kruisbaak 25 • 2165 AJ Lisserbroek (NL) • T +31 (0)252 - 41 79 50 • info@dehaco.nl Dehaco_GWW_NL 197x130mm.indd 1

17-08-15 13:16

Trimble V10 Imaging Rover Trimble V10

Trimble R10

• Visualiseer door 360° panorama foto’s in HDR-formaat • Meet achteraf cm-nauwkeurig in de foto • Genereer puntenwolken uit foto’s met Trimble Business Center software Trimble Tablet

geometius.nl

088 4366 300

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Dehaco B.V.

Nieuwe HYRAX trilblokken van Dehaco leveren topprestaties Als het gaat om trilblokken van topkwaliteit, is Dehaco in Lisserbroek al sinds dertig jaar het adres bij uitstek. Met de introductie van de nieuwe HYRAX-serie heeft het bedrijf opnieuw een grens verlegd. “Onze twee nieuwe modellen, de HYRAX 250 en HYRAX 400, hebben een optimale gewicht/slagkracht-verhouding en leveren daardoor een topprestatie,” zegt projectmanager Hans Berbée van Dehaco. aangedreven door twee afzonderlijke motoren. Dat maakt dit systeem veel eenvoudiger in het onderhoud. Ten tweede onderscheidt de HYRAX trilblok zich door het Intelligent Dual Power System, kortweg IDP-System®. De benaming 'Dual Power' heeft betrekking op de twee standen waarop de HYRAX kan worden ingesteld. Hierdoor heeft deze trilblok heel flexibele toepassingsmogelijkheden. Bij de stand 'lineair verdichten' draait de ene motor linksom en de andere motor rechtsom; dit heeft een bepaald trileffect tot gevolg, bij uitstek geschikt voor het indrijven van palen en damwanden. Daarnaast kun je kiezen voor een zogeheten oscillerende stand waarbij de motoren allebei in dezelfde richting draaien; deze stand wordt vooral toegepast bij verdichtingswerkzaamheden. Hierdoor kun je met de HYRAX trilblok bij elk type werk uit de voeten.”

VEILIGHEID Zoals bij alle trilblokken van Dehaco staat ook bij de HYRAX-modellen veiligheid voorop. “De intelligente olieverdeler van het IDP-System® zorgt voor een extra beveiliging van de motoren,” vervolgt Berbée. “De veiligheid wordt bovendien gewaarborgd door de unieke Safety Belt; dit is een veiligheidsriem rondom de excentrieken die garandeert dat de trilplaat nooit en te nimmer kan losraken van de kop. Hiermee voldoen de HYRAX trilblokken aan de allerstrengste veiligheidsnormen.” ❚

HYRAX 400.

Met de bekende KHP-serie wist Dehaco zich in de afgelopen decennia een vaste positie te veroveren in de markt van hoogwaardige trilblokken. “Bij de nieuwe HYRAX-serie, volledig in eigen beheer ontwikkeld en gefabriceerd, hebben wij de techniek uit onze bestaande KHP-serie verder geperfectioneerd,” zegt Hans Berbée. “Het bijzondere van de HYRAX-modellen is dat ze met een relatief laag gewicht een hoge trilfrequentie en slagkracht leveren, vergelijkbaar met de zwaardere KHP-modellen. Bijkomend voordeel is dat de HYRAX trilblok dankzij zijn lage gewicht ook geschikt is als uitrustingsstuk voor relatief kleine grondverzetmachines.”

DUBBEL EXCENTRIEK Zowel de HYRAX 250 als de HYRAX 400 vallen op door hun technische innovaties. “Ten eerste zijn beide modellen voorzien van een dubbel excentriek zonder tandwieloverbrenging,” verduidelijkt de projectmanager. “In tegenstelling tot andere trilblokken worden beide exentrieken gescheiden

| 37

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Rohde Nielsen A/S

Bijna 2,5 miljoen kuub zand versterkt kust Ameland Onder invloed van de zee, wind en een stijgende zeespiegel verliest de kust terrein. Als er niets gebeurt, schuift de kustlijn langzaam landwaarts op. Om te zorgen dat Ameland droge voeten houdt, onderhoudt Rijkswaterstaat de kust door regelmatig zand aan te brengen.

De sleephopperzuiger(s) Balder R en Njord R van het Deense Rohde Nielsen A/S hebben dit jaar al bijna anderhalf miljoen kuub zand verplaatst naar de kustlijn van Ameland en heeft nog een miljoen kuub voor de boeg.

Rijkswaterstaat meet jaarlijks de ligging van de kust. Deze metingen worden vergeleken met de basiskustlijn, die is geïntroduceerd in 1990. Toen is besloten dat de kustlijn niet verder landinwaarts mag verschuiven. Dat heeft tot gevolg dat er regelmatig zand aangebracht moet worden. Waarom dan geen dijken aanleggen in plaats van steeds zand te storten? Volgens Rijkswaterstaat is zand opspuiten relatief goedkoop, zeker op de lange termijn. Het is flexibel en gemakkelijk aan te brengen. Bovendien sluit zand aan bij het natuurlijke karakter van de zee, het strand en de duinen.

DAG EN NACHT In december 2012 heeft Rohde Nielsen A/S een 4-jarig contract verkregen met Rijkswaterstaat voor het uitvoeren van acht strandsuppleties en twee

vooroeversuppleties. Momenteel is het bedrijf bezig met het versterken van de kustlijn op Ameland. De werkzaamheden zijn volgens Hans Nicolaas van Rohde Nielsen A/S opgesplitst in twee delen, ook wel werkpakketten genoemd. “De twee suppleties (Ameland West en Ameland-Midden) worden achter elkaar uitgevoerd,” zegt hij. “Ameland-West is inmiddels versterkt met 1,3 miljoen kuub zand en begin september zijn we gestart op Ameland-Midden waarbij tussen Nes en Buren over een lengte van 5 kilometer 1 miljoen kuub zand wordt opgespoten.” In 2010/2011 is bij Ameland-Midden ook al zand aangebracht. Omdat de levensduur van zandsuppleties op Ameland ongeveer vier tot vijf jaar is, moet de kust nu opnieuw onderhouden worden.

De werkzaamheden op Ameland-Midden nemen ruim vier maanden in beslag en gaan dag en nacht, zeven dagen per week door. ›

| 39

SLEEPHOPPERZUIGER De kustversterking op Ameland wordt uitgevoerd met sleephopperzuigers van Rohde Nielsen A/S. Hans Nicolaas: “Het zand komt van de Noordzeebodem, zo’n 10 kilometer van de kust. De zuigkop sleept over de bodem en zuigt het zand op dat wordt opgeslagen in het laadruim. Vervolgens wordt het op het strand opgespoten en verdeeld met bulldozers.” Als de werkzaamheden op Ameland volgens planning blijven verlopen, wordt begin december dit jaar het laatste Noordzee-zand op het strand aangebracht. In totaal is er dan door Rohde Nielsen A/S 2,3 miljoen kubieke meter zand aangebracht op het strand. Daarmee is het strand nu tot drie meter hoger geworden, waardoor golfaanvallen worden afgeremd en de kust beter wordt beschermd.

'Omdat de levensduur van zandsuppleties op Ameland ongeveer vier tot vijf jaar is, moet de kust nu opnieuw onderhouden worden'

BEKEND GEZICHT Het Deense bedrijf met het hoofdkantoor in Kopenhagen is een bekend gezicht in de Nederlandse wateren. Nicolaas: “Projecten die we uitvoeren, zijn strand- en vooroeversuppleties, onderhoudsbaggerwerk van havens en vaarwegen, havenontwikkeling, opspuitwerkzaamheden en offshore baggerwerken. Inmiddels hebben we verschillende suppleties in Nederland naar volle tevredenheid van de opdrachtgever uitgevoerd en afgerond. De eerste strandsuppletie vond plaats op Vlieland-Oost inclusief het havenstrand en daarna werd via Callantsoog (vooroever), Petten (strand) en Noordwijk (strand) ook de vooroeversuppletie van Hoek van Holland aangepakt. Ook in het Zeeuwse Domburg en Westkapelle hebben we zandsuppletiewerkzaamheden uitgevoerd. Behalve op Ameland starten we dit najaar nog in Brouwersdam en staat voor volgend jaar het strand van Renesse op de agenda.

We hopen uiteraard nog meer baggerwerken in Nederland uit te voeren.

Ondanks het feit dat we een Deens bedrijf zijn, zijn we nooit ver verwijderd van de Nederlandse wateren.” ❚

40 |

De kustversterking op Ameland wordt uitgevoerd met sleephopperzuigers.

Tekst en beeldmateriaal: Roel van Gils

DIJKVERSTERKING IN DE VOORTUIN(EN) Eens in de zes jaar worden waterkeringen in Nederland getoetst conform de waterwet. Tijdens de tweede toetsronde in 2006 bleek dat een aantal delen van de dijk langs de Maas en de Lek niet aan de wettelijke veiligheidsnorm voldeden. De faalmechanismen waren voornamelijk binnenwaardse stabiliteit en hoogte. Reden voor het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard om een intensieve dijkversterking op te gaan starten. Na een grondig voorbereidingstraject zijn de werkzaamheden nu in volle gang. Een intensieve klus, die zich veelal afspeelt in de voortuin van de bewoners op en aan de dijk.

Over een traject van ongeveer 5 kilometer werd de rivierdijk op zes plekken afgekeurd, waarvan één in Krimpen aan den IJssel en vijf dijkvakken in de gemeente Krimpenerwaard. Deze dijkvakken met een opgetelde lengte van 1,7 kilometer worden op verschillende manieren versterkt. “De methode die we kiezen is afhankelijk van de beschikbare ruimte,” vertelt Michel Bouwman van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. “In de meeste gevallen gaat het overigens om een combinatie van technieken.” Volgens Bouwman is de omgeving wel bekend met het fenomeen dijkversterking. “Mensen wonen al eeuwen aan de dijk en kennen de problemen waarmee zij als dijkbewoner te maken kunnen krijgen. Een aantal bewoners heeft zelfs de vorige dijkversterking ook meegemaakt. Nadat de dijkvakken werden afgekeurd, is vrijwel direct de omgeving geïnformeerd over de geplande versterking, omdat het merendeel van de werkzaamheden zich in de voortuinen afspeelt.”

TE GAST OP DE DIJK De echte voorbereiding voor de dijkversterking is door het hoogheemraadschap in 2009 gestart. “We hebben een projectplan opgesteld en zijn met de omge-

ving om tafel gegaan,” zegt Bouwman. “De dijkversterking ‘raakt’ namelijk zo’n 550 huishoudens. Daarnaast hebben we tuinen van particulieren aangekocht.

In totaal ging het om 110 grondverwervingsdossiers. In de periode mei tot november 2013 vond de aanbesteding plaats op basis van een geïntegreerd UAV-gc contract, waarbij 60 procent van de EMVI-score op de omgeving werd gewaardeerd. We hanteren de filosofie dat we ‘te gast zijn op de dijk’. Dat betekent zo min mogelijk overlast veroorzaken op de omgeving. In februari 2014 is het werk aan GMB Civiel gegund, die in augustus 2014 daadwerkelijk buiten aan de slag is gegaan.”

ZELDZAME ZOMERKLOKJES Michel Bouwman neemt ons mee naar de verschillende dijkvakken en legt uit wat er staat te gebeuren en wat reeds is gerealiseerd. We beginnen met dijkvak 1 ter hoogte van bedrijventerrein De Krom. Bouwman: “Om de impact op de omgeving te beperken is hier gekozen om een nieuwe waterkering aan te leggen aan de rand van het bedrijventerrein. Op deze manier konden we kiezen voor een relatief eenvoudige grondoplossing in plaats van ›

| 41

geselecteerd. De werkzaamheden zijn volgens Bouwman naar voren getrokken omdat een woning moest worden ‘verplaatst’ vanwege het aanbrengen van een steunberm. Daartoe werd op de locatie van de nieuw te bouwen woning de voorbelasting aangebracht.”

BUITENWAARTSE KRUINVERSCHUIVING

het aanbrengen van diepwanden, waardoor het bedrijventerrein en de won­­ ingen aan deze dijk voor een langere periode onbereikbaar zou zijn. Over een lengte van 520 meter wordt een nieuwe kleidijk gerealiseerd tot een hoogte van ongeveer 5 meter boven N.A.P. Dat aanvullen gaat uiteraard in fasen van telkens een halve meter. Vervolgens is het dertig dagen wachten en wordt de volgende laag aangebracht. We rekenen hier met een zetting van 2,5 meter.

Om de doorvaartbreedte te behouden, is tevens een deel van het Stormpoldervloedbos weggehaald. Het betreft een uniek gebied, waar het zeldzame zomerklokje bloeit. In samenwerking met de werkgroep ecologie, speciaal samengesteld voor deze dijkversterking, zijn de plantjes één voor één verplaatst en is het natuurlijk evenwicht hersteld. Daarnaast is in dijkvak 1 nog een nieuwe botenhelling aangelegd. Daartoe is eerst de slappe bodem verwijderd tot minus 5 meter N.A.P. en is die 5 meter aangevuld met Duitse mijnsteen om vervolgens hier ook weer de nieuwe waterkering op aan te brengen.”

Dijkvak 4 is 220 meter lang en is volop in de uitvoering. In dit dijkvak worden diverse technieken toegepast. Hier is ook een deel van de werkzaamheden naar voren getrokken. Ook dat had te maken met een nieuw­bouwproject. “Onder het nieuwe appartementencomplex is een steunberm aangebracht. In com­­­­b­­i­­natie met hoogte-erosiescherm voldoet de waterkering weer aan de eisen. Tevens brengen we hier ook een diepwand aan van 1,20 meter dikte tot een diepte van minus 26 meter N.A.P. en een deel van 1 meter dik tot een diepte van 23 meter onder N.A.P.” Over een lengte van 300 meter is in dijkvak 5 een buitenwaartse kruinverschuiving gerealiseerd. “De bestaande, afgekeurde waterkering fungeert als steunberm waarvoor een nieuwe kleidijk is aangelegd.

Om die nieuwe waterkering te realiseren, is het pand van een voormalige aluminium fabriek gesloopt. Een zegen volgens de omgeving. Ze waren eindelijk verlost van het vervallen pand.” Ook bij dijkvak 6 vindt een buitenwaartse kruinverschuiving plaats, en wel over een lengte van 180 meter. “De binnendijkse steunberm wordt gecombineerd met een stabiliteitsscherm, die onder het maaiveld blijft, zodat de uitstraling naar de omgeving gelijkt blijft.

De werkzaamheden zijn nog in volle gang. GMB Civiel zal volgens planning nog tot eind dit jaar bezig zijn met de uitvoering. Dan voldoet de rivierdijk weer aan de gestelde veiligheidseisen. “De constructieve methoden zijn berekend op een levensduur van minimaal 100 jaar en de grondoplossingen zijn gedimensioneerd op een periode van 50 jaar,” besluit Michel Bouwman. ❚

'Op enkele dijkvakken werken we op slechts anderhalve meter van de voorgevel van woningen'

HOOGTE-EROSIESCHERM Dijkvak 2 werd over een lengte van 420 meter afgekeurd op macro-stabiliteit en hoogte. “Om de gewenste hoogte te halen en houden, is hier gekozen voor het aanbrengen van een hoogte-erosiescherm. Dit is een combinatie van een stalen damwand met tubexpalen die het geheel op hoogte houdt. Op een ander gedeelte van het dijkvak wordt een damwand vanaf de kruin van de dijk aangebracht tot 24 meter diepte in het pleistocene zand. De constructie is zo sterk dat verankering niet nodig is. Dat bespaart ruimte. We werken hier namelijk op slechts anderhalve meter van de voorgevel van woningen. De bewoners kunnen tijdens de uitvoering uitsluitend te voet bij de woning komen, onder begeleiding van een veiligheidskundige,” licht Bouwman toe. “Ook schoolgaande kinderen worden over de dijk begeleid. De aannemer zet zelfs een busje in om de boodschappen van de bewoners naar de voordeur te brengen.” Al in 2012 werd dijkvak 3 aangepakt, nog voordat er een aannemer was

42 |

De aannemer rijdt met enorme machines letterlijk door de voortuinen van de bewoners op de dijk.

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: GMB Civiel

Multidisciplinair project De dijkversterking langs de Lek in Krimpen aan den IJssel en de gemeente Krimpenerwaard is voor hoofdaannemer GMB Civiel met recht een multidisciplinair project. “Het is een combinatie van infrawerkzaamheden, zoals natte en drogedijkbouw, wegenbouw, damwand, diepwand en betonconstructies met een sterke focus op het omgevingsaspect,” zegt Marco Twigt namens GMB Civiel.

Met name de ondergrond is soms een onzekere factor.

Begin 2014 heeft GMB Civiel het werk aangenomen van opdrachtgever Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Twigt: “Het betreft een UAV-gc contract met EMVI-score, waarbij we een filosofie hebben neergezet over hoe we het werk aanvliegen; we zijn ‘te gast op de dijk’. Het omgevings- en projectmanagement, het kwaliteitssysteem, het ontwerp én de uitvoering liggen allemaal op ons bordje. Nadat ons het werk werd gegund, zijn we het referentieontwerp verder gaan uitwerken tot een definitief ontwerp voor de zes dijkvakken.

In juli 2014 zijn we gestart met de uitvoering.”

ONBEREKENBARE FACTOR Op dit moment is GMB Civiel volgens Twigt op alle dijkvakken aan het werk. “We zijn nu heel druk met het aanbrengen van damwanden en diepwanden en het realiseren van de kruinverlegging van de bestaande dijk. De werkzaamheden op de verschillende dijkvakken worden gefaseerd en in korte vakken uitgevoerd in verband met de veiligheid en bereikbaarheid. We bouwen veelal letterlijk in de voortuin van bewoners op de dijk. Ons streven is om eind 2015 de dijkversterking te kunnen afronden en dat gaat ook lukken,” zegt Twigt stellig. Neemt niet weg dat GMB Civiel zich niet op alles kan voorbereiden. “We hebben risico’s zoveel

mogelijk in kaart gebracht, maar met name de ondergrond is soms een onberekenbare factor. We treffen geregeld oude puinfunderingen aan in de ondergrond, alsmede resten van (paal)funderingen van vroegere woningen op de dijk. Dat kan van invloed zijn op het aanbrengen van de damwanden en diepwanden.

Het vooraf verwijderen is dan ook noodzakelijk om stagnatie te voorkomen. Tot op heden hebben we behoorlijke vertragingen opgelopen, echter samen met de opdrachtgever streven we toch naar een oplevering binnen de mijlpalen.”

Twigt ervaart de samenwerking met opdrachtgever hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard als zeer prettig. “Wij beloven veel en de opdrachtgever verwacht veel. We hebben duidelijke afspraken gemaakt en het proces optimaal ingericht. Natuurlijk verlopen zaken soms niet helemaal volgens planning, bijvoorbeeld door onvoorziene omstandigheden in de ondergrond, maar door elkaar tijdig te informeren, kunnen we zaken opnieuw aansturen en oplossen. We houden elkaar dagelijks op de hoogte en weten wat er speelt. Dat werkt zeer prettig.” GMB Civiel heeft in het verleden al vele dijkversterkingen uitgevoerd en is op dit moment ook betrokken bij grote dijkversterkingsprojecten in Dordrecht en Opheusden. ❚

| 43

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: ExpoProof

Beurs: Water in de

Openbare Ruimte Door klimaatverandering komen extremen in het weer steeds vaker voor, ook in Nederland. Bestrijding van wateroverlast als gevolg van plotselinge hoosbuien staat bij veel gemeenten dan ook hoog op de agenda. Hoog tijd dus voor een beurs waar vakgenoten uit de hele Nederlandse watersector van gedachten kunnen wisselen en waar bedrijven tal van innovatieve oplossingen presenteren. Op donderdag 15 oktober vormt de Expo Houten het decor voor de eerste editie van Water in de Openbare Ruimte.

Blank staande wegen, overgelopen rioolstelsels en overstroomde sportvelden. Wateroverlast in de openbare ruimte is een steeds groter probleem.

Het niet of slecht opvangen en afvoeren van overtollig hemelwater heeft in de afgelopen jaren al voor honderden miljoenen schade gezorgd. Gelukkig sluiten beleidsmakers en andere professionals in de watersector hun ogen hier niet langer voor. Dat verklaart ook dat er een dringende behoefte is aan

44 |

een vakbeurs, zoals Water in de Openbare Ruimte, waar vakgenoten kunnen discussiĂŤren over deze steeds groter wordende problematiek in Nederland.

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN Dat er in Nederland veel te doen is rondom het onderwerp water in de openbare ruimte, staat buiten kijf. Sla er de kranten maar op na en het wordt al snel

'Eerste editie beurs Water in de Openbare Ruimte op 15 oktober in Expo Houten'

duidelijk dat voor veel gemeenten wateroverlast probleem nummer één is. Waar het tot nog toe alleen aan ontbrak, was een afgebakend podium waar op hoog niveau de daadwerkelijke aanpak van dit probleem aan bod komt. Met Water in de Openbare Ruimte is zo'n ontmoetingsplek er nu eindelijk.

De beurs biedt een platform voor eenieder die zich bezighoudt met wateropslag en infiltratie, riolering, waterbouwkundige kunstwerken en deltawerken.

KLIMAATBESTENDIGE STAD Met name gemeenteambtenaren die tot taak hebben om de openbare ruimte in hun stad klimaatbestendig in te richten, kunnen op de beurs veel kennis en inspiratie opdoen. Op de beursvloer presenteren tal van exposanten innovatieve oplossingen die kunnen bijdragen aan een betere waterhuishouding en dus een klimaatbestendige stad. Te denken valt aan inventieve producten voor bestrating, platte daken, groenvoorzieningen, pleinen en hemelwaterafvoer en -opvang. Het spreekt voor zich dat de beurs hierdoor ook heel leerzaam is voor landschapsarchitecten, stedenbouwkundige ingenieursbureaus en andere waterbouwkundige professionals. ›

| 45

VERHOGING GEMEENTELIJKE RIOOLBELASTING Behalve innovatieve producten die op de beursvloer worden gepresenteerd, wordt tijdens de beurs ook een lezingenprogramma gehouden. Deskundigen op het gebied van watermanagement laten hun licht schijnen over de laatste nieuwe ontwikkelingen op hun vakgebied. Daarbij wordt ook ingegaan op de veranderende wetgeving. Vanaf 2016 mogen gemeenten, bedrijven en hun hoveniers bijvoorbeeld niet langer onkruidbestrijdingsmiddelen inzetten op hun verhardingen. Een andere belangrijke ontwikkeling is dat naar verwachting gemeenten de komende jaren massaal de rioolbelasting gaan verhogen. Hiermee anticiperen zij op de uitkomsten

'Wateroverlast in de openbare ruimte is een steeds groter probleem'

van wetenschappelijk onderzoek die voorspellen dat het de komende jaren door de klimaatverandering nóg veel meer gaat regenen. Gemeenten willen de opbrengst van die verhoogde rioolbelasting vooral gaan steken in maatregelen tegen wateroverlast en in het opnieuw inrichten van de openbare ruimte.

'Op de beursvloer presenteren tal van exposanten innovatieve oplossingen' GEZONDHEIDSPROBLEMEN DOOR DROOGTE Naast wateroverlast is ook langdurige hitte in de zomer een steeds groter probleem, want het kan bijvoorbeeld tot gezondheidsproblemen in zde stad leiden. Onder meer om die reden hield deltacommissaris Wim Kuijken onlangs een pleidooi om in het stedelijke beleid veel meer aandacht te gaan besteden aan watervraagstukken. Hij riep daarom alle lokale overheden, waterschappen, woningbouwcorporaties, ontwikkelaars, architecten,

46 |

burgers en andere betrokkenen op om samen de schouders onder deze grote opgave te zetten. Ook hoveniers en tuincentra kunnen hun bijdrage leveren aan een beter watermanagement. Met eenvoudige maatregelen in de tuin kan vaak al wateroverlast worden verminderd of zelfs voorkomen.

GRATIS BEURSBEZOEK Water in de Openbare Ruimte is een initiatief van ExpoProof, dé nummer één organisator van vakbeurzen voor de overheidsbezoeker. ExpoProof organiseert beurzen volgens een beproefd concept waarbij het beursbezoek en het deelnemen aan het lezingenprogramma geheel gratis is (ga voor gratis registratie naar www.waterindeopenbareruimte.nl). Bovendien kunnen de bezoekers de hele dag genieten van gratis koffie, thee en frisdrank. De vakbeurs op 15 oktober in Expo Houten, centraal gelegen in Nederland en optimaal bereikbaar, vormt daarop geen uitzondering. Hoe dan ook, voor wie alles wil weten over water in de openbare ruimte, is een bezoek aan deze vakbeurs een absolute must. Dat staat als een paal boven water. ❚

.

.

.

.

.

.

KOFFIE

.

.

. .

. .

. .

. .

. .

.

. .

. .

. .

. .

. .

.

.

.

TERRAS .

.

.

.

.

TERRAS .

.

.

.

.

.

. .

. .

.

.

TERRAS

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

.

INFO

.

.

.

CATERING

.

.

.

.

.

.

.

INGANG

Standhouders 2015 Stand Naam 2.131 ABK Premium 2.128 ACO B.V. 2.003 Acquire Publishing 2.098 Antea Group 2.113 Aquaco 2.012 Aquafix Milieu 2.004 Aquaflow 2.032 Argex 2.119 A-Veco 2.096 BTL Realisatie 2.026 BWZ Ingenieurs 2.045 Connected Strategische Veranderingsprocessen 2.109 De Aquanoom 2.019 Drain Design Construct 2.100 Drainvast B.V. 2.111 Econsultancy 2.127 Fydro B.V. 2.022 Gampet Products 2.097 Gebr. van der Vleut 2.116 Gebr. Visscher 2.024 Geotop Folietechniek 2.017 Global Wetlands 2.110 Hauraton GmbH & Co KG 2.014 Heigo 2.015 HIP Groen 2.041 Hydrorock International B.V. 2.112 IKT Nederland 2.095 Insituform 2.118 Intercodam Infra B.V. 2.121 Klostermann 2.130 Kragten

2.013 Lankhorst Recycling Products 2.033 LBN Betonproducten B.V. 2.036 MBI De steenmeesters 2.018 Mijn Waterfabriek 2.008 Nering Bögel 2.125 Nyloplast Europe B.V. 2.037 Profextru / Prolock 2.132 Riotech 2.034 Smits 2.007 StadLandWater 2.005 Stichting IKN 2.016 Straategie.nl/Vereniging BeST 2.044 Struyk Verwo Infra 2.027 Teeuwissen Rioolreiniging Huizen B.V. 2.021 TONN bv 360 graden duurzaam 2.046 Van den Broek Heteren 2.028 Vitens 2.001 Waterforum 2.001 Watervacatures.nl 2.020 Ebema 2.115 Kadaster 2.047 BIRCO GmbH 2.025 Nieuwco Reiniging en Rioolbeheer 2.025 van den Akker Cleaning & Inspection 2.122 Auga 2.122 Pompen Techniek Nederland 2.124 Rain(a)Way 2.121 De Beijer Groep b.v.

2.039 Betonindustrie De Hamer BV 2.006 Joosten Kunststoffen 2.114 Waterblock

| 47

INNOVATIEVE PRODUCTEN

dienstverlening en onderhoud

VAN GERECYCLED KUNSTSTOF!

dienstverlening en onderhoud onderhou

Uw specialist in infiltratiebestratingen Reinigen info@vdvleut.nl Onderhouden www.vdvleut.nl Meten 06-54 95 59 41

GAMPET PLASTICS B.V. WWW.GAMPET.NL 0315-641115 INFO@GAMPET.NL

VOOR HET LAATSTE NIEUWS EN FOTO’S: WWW.TWITTER.COM/GAMPETPRODUCTS WWW.FACEBOOK.COM/GAMPETPRODUCTS

UITNODIGING tot VEILEN Troostwijk Veilingen organiseert samen met de Vakbeurzen Recycling 2015 en InfraPro een themaveiling gericht op de

Recycling en Infra branche

Denkt u na over verkoop van uw materieel ?

Troostwijk Veilingen kan voor u als opdrachtgever goede opbrengsten realiseren dankzij kantoren door heel Europa en een uitgebreide (inter)nationale database.

U kunt uw machines aanmelden tot maandag 5 OKTOBER

De themaveiling Infra en Recycling sluit donderdag 5 NOVEMBER. Tijdens de vakbeurs Recycling 2015 en InfraPro te Gorinchem van dinsdag 3 t/m donderdag 5 november zijn uw machines te bezichtigen.

Aanmelden en/of Contact : machines@twa.nl of 020 66 66 500

www.TroostwijkAuctions.com

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Aquaflow B.V.

Ruimte besparen met waterberging in wegen Door de toenemende neerslag in Nederland zijn eigenaren van bouwgrond genoodzaakt om steeds meer ruimte te reserveren voor watercompensatie. Sloten en vijvers nemen echter veel ruimte in beslag. Beter is het om te kiezen voor een ondergrondse wateropslag, mits die zich direct onder het maaiveld bevindt. Het Aquaflow®-systeem van het gelijknamige Amsterdamse bedrijf biedt uitkomst.

Dankzij een WT-kolk wordt hemelwater snel afgevoerd naar de waterbergende fundering.

Voor het opvangen en afvoeren van overtollig hemelwater lijkt waterberging in wegen een voor de hand liggende oplossing. In regio's met zandgronden is dat doorgaans geen probleem. Maar in gebieden met hoog grondwater en ondoorlatende leem- en kleibodems – waar de meeste bouwgronden zijn gesitueerd – kan dat alleen indien sprake is van een ondiepe berging. Het Aquaflow®-systeem, waarbij de sloot als het ware direct onder de bestrating wordt geplaatst, voldoet hieraan. Doordat de waterbuffer tevens dient als wegfundering, ligt het bergingssysteem hoger dan het polderpeil in de sloten.

Hierdoor kan de waterberging in leem- en kleibodems vertraagd worden afgevoerd, terwijl het in zandgronden wordt geïnfiltreerd.

NIEUWBOUW EN RENOVATIE Het Aquaflow®-systeem, dat vijftien jaar geleden werd geïntroduceerd, is in de loop der jaren continu verbeterd. Tegenwoordig is het mogelijk om het hemelwater met een combinatie van een WT-kolk en een bezinkunit af te voeren naar de waterbergende fundering. Hierdoor is onderhoud aan waterpasserende bestrating niet meer nodig. Bijkomend voordeel is dat het

systeem hierdoor kan worden uitgevoerd met alle soorten verhardingen, waaronder asfalt, grote tegels en zelfs oude straatstenen. Daardoor is deze unieke ondergrondse waterberging geschikt voor zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten. Dat laatste biedt vooral uitkomst in bestaande woonkernen waar vaak de ruimte ontbreekt voor traditionele vormen van waterberging met infiltratiebuizen, kratten of sloten.

LAGE INVESTERING Door toenemende hoosbuien in Nederland wordt wateropvang in de bebouwde omgeving een steeds groter probleem. Het innovatieve bergingssysteem voert het hemelwater snel af: dankzij de open structuur van de wegfundering verplaatst het water zich met een snelheid van meer dan 100 ml/uur, waardoor ook al het water van daken (middels HWA-rioolaansluitingen) moeiteloos kan worden afgevoerd. Bovendien is de investering per m3 wateropslag laag. Voor aannemers die op een slimme en rendabele manier hemelwater willen bergen én de spaarzame bouwgrond multifunctioneel willen benutten, is Aquaflow® dan ook de ideale oplossing. ❚

| 49

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: HIP Groen

Duurzame kunststof beschoeiing wint terrein HIP Groen staat voor 'Hogendoorn Innovatieve Producten' en is gespecialiseerd in duurzame producten voor de groene buitenruimte. In samenwerking met de gemeente Gouda werd de HIP Groen® kunststof beschoeiing type Gouda ontwikkeld. “Inmiddels hebben al diverse overheden en waterschappen dit duurzaam en betaalbaar alternatief voor hardhouten beschoeiingen toegepast,” zegt de enthousiaste eigenaar Egbert Hogendoorn.

De HIP Groen® kunststof beschoeiing type Gouda bestaat uit een combinatie van 100 procent gerecyclede HDPE-kunststof en naaldhout. “Bovendien gaat deze beschoeiing twee keer zo lang mee als een hardhouten beschoeiing,” zegt Hogendoorn. “Daarnaast is deze kunststof beschoeiing dankzij de eenvoudige montage twee keer zo snel te plaatsen als traditionele beschoeiing. Zelfs moeilijke ondergronden, waarin puin of opgespoten zand aanwezig is, vormen geen probleem. Ook hebben wij een nieuw verankeringssysteem met RVS-draad ontwikkeld. Hiermee kun je, ook zonder te graven, snel ankers plaatsen.”

EXTRA OPTIES De HIP Groen® kunststof beschoeiing type Gouda kent veel technische opties.

Egbert Hogendoorn: “Zo kan er worden gekozen uit diverse paallengten, variabel tot 5 meter en schothoogten tot 2 meter. Ook de schotlengte is variabel, namelijk van 1,25 meter tot 3,75 meter. De korte schotten tot 1,25 meter zijn bestemd voor gesegmenteerde bochten, terwijl de schotlengte van 2,50 tot 3,75 meter bij uitstek geschikt is voor rechte stukken. Tot de overige opties behoren afdekdoppen en speciale hoekstukken voor bochten van meer dan

Kunststof beschoeiing gaat twee keer zo lang mee als een hardhouten beschoeiing.

30 graden. Qua afwerking is er de keuze uit dekplanken van ecologisch verantwoord bamboe of een afdekkap van cortenstaal. Dit verleent de beschoeiing een exclusieve uitstraling. Overigens hebben wij ook een diervriendelijke faunatrap ontwikkeld die perfect past op de HIP Groen® beschoeiing type Gouda.” ❚

Bezoek ons ook tijdens

17 D 2.0 N A ST

Introductie samenwerking Eloy Water is sinds 1965 als bedrijf actief in de opvang en het hergebruik van regenwater en de behandeling van huishoudelijk en industrieel afvalwater.

Dit doen wij voor particuliere personen en kleinschalige organisaties.

Global Wetlands en Eloy Water bundelen hun krachten op het gebied van duurzame en decentrale waterzuivering. Samen staan wij voor een hoge kwaliteit voor onze klanten. Zowel de Helofytenfilters als de IBA compact systemen zijn verkrijgbaar in klasse 3A variant en uit te breiden met diverse alarmeringen en service niveaus.

Onze producten zijn geschikt voor:

Global Wetlands levert sinds 1994 voor het op lokaal niveau verbeteren van het gebruik van afval,- drink- en oppervlaktewater. Dit dragen wij uit door U de beste, meest duurzame producten aan te bieden op het gebied van natuurlijke waterzuivering en hergebruik.

- huishoudelijk afvalwater - zuivering overstort water - run-off water - grondwater sanering - industrieel afvalwater In Nederland is Global Wetlands dealer van de producten van Eloy Water.

Voor meer informatie: info@globalwetlands.com | tel: 0522 482 090 | www.globalwetlands.com

50 |

Producten van Global Wetlands en Eloy Water voldoen aan de actuele wet & regelgeving zoals de Europese norm NEN-EN-12566-3

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Global Wetlands

INNOVATIEVE EN DUURZAME DECENTRALE WATERZUIVERING:

‘ WILGENFILTER PRIMEUR VOOR NEDERLAND’ In plaats van al het afvalwater centraal naar een centrale zuiveringsinstallatie af te voeren, worden afvalstromen steeds vaker bij de bron gescheiden. Een goed voorbeeld daarvan is de natuurlijke waterzuivering die is aangelegd op het Biesbosch Museum Eiland bij Werkendam. Bijzonder is dat deze waterzuivering werkt met wilgen. “Een primeur voor Nederland,” zegt commercieel engineer Jonas Pelgröm van Global Wetlands.

Voor Nederland is het nieuw, maar in Scandinavië worden wilgenzuiveringen al langer toegepast. Met steun van InnovatieNetwerk Nederland en in samenwerking met adviesbureau Bioniers en Stichting Probos haalde Global Wetlands deze innovatieve waterzuivering naar Nederland. “Het wilgenfilter is een nieuw type helofytenfilter. In plaats van riet vormen wilgen in dit filter de zuiverende planten,” verduidelijkt Jonas Pelgröm. “Het filter op het Biesbosch Museum Eiland is 100 m2 groot en reinigt al het afvalwater uit het museum en het restaurant. Bovendien leveren de wilgen nuttige biomassa, want de takken van deze wilgen worden eens per twee jaar geoogst en gebruikt als duurzame brandstof in de biomassakachel van het museum.”

ONTLASTING RIOLERINGSSTELSEL Volgens Pelgröm zijn wilgenfilters zoals in de Biesbosch ook voor gemeenten heel interessant: “De wilgen hebben de eigenschap dat ze een groot deel van het afvalwater kunnen verdampen. Voor bijvoorbeeld bufferlocaties voor water afkomstig van regen op verhardingen of overstortlocaties, is een wilgenfilter uitermate geschikt voor het verdampen maar ook zuiveren. Zo kan het effluent altijd de natuur weer in. Daarnaast lopen er momenteel onderzoeken naar wilgenfiltersystemen als complete vervanging van verouderde drukrioleringen. Ook zijn wilgenfilters bij uitstek geschikt voor campings en andere recreatiebedrijven die te maken hebben met een sterke schommeling in de hoeveelheid geproduceerd afvalwater, met een piek in de zomer en een sterke daling in de winter.”

'Wereldwijd hebben wij al meer dan tweeduizend duurzame decentrale waterzuiveringsinstallaties geleverd'

STRIJD VOOR SCHOON WATER Global Wetlands werd in 1994 in Nederland opgericht en zet zich in voor schoon (drink)water voor iedereen, nu en in de toekomst. Samen met een zusteronderneming in Brazilië en partners in Turkije en Spanje heeft het bedrijf een internationaal netwerk opgebouwd. “Inmiddels hebben wij wereldwijd al meer dan tweeduizend duurzame decentrale waterzuiveringsinstallaties geleverd. Naast de verschillende type helofytenfilters zijn dat met name Compact-IBA-systemen en hergebruikinstallaties,” zegt Pelgröm, die veel vertrouwen heeft in de toekomst van duurzame waterzuiveringsinstallaties. “Zowel bij waterschappen, overheden als particulieren is er een groeiend besef dat schoon water essentieel is en dat iedereen recht heeft op dit kostbare element.” ❚

| 51

Tekst en beeldmateriaal: Gampet Products

Duurzame waterkanten voor Giethoorn Giethoorn, het Venetië van het noorden, is een uniek, pittoresk dorp in de kop van Overijssel. Momenteel nog geroemd om zijn vele grachtjes en karakteristieke bruggetjes. En binnenkort wellicht ook om zijn baanbrekende beschoeiing. Want dankzij drie slimme, samenwerkende bedrijven wordt een deel van de Gieterse waterkanten nu ook duurzaam beschermd met gerecycled kunststof.

Van Aalsburg Griendhouthandel BV, gespecialiseerd in beschoeiingen, besloot de krachten te bundelen met Gampet Products, leverancier van gerecycled kunststof voor weg-, water- en natuurbouw en houtleverancier RHS Int. B.V. Deze krachtenbundeling bleek dé oplossing: samen konden ze een klimaatpositieve beschoeiing opleveren, gemaakt van hout uit lokale bronnen en gerecycled plastic, geleverd in traditioneel vaalbruin en innovatief gemonteerd, met behoud van bestaande beschoeiing.

SLIMME ONDERWATERZAAG De innovatieve constructiemethode beperkt materiaalverbruik en voorkomt het drillen van nieuwe gaten. En dat is een verademing. Niet alleen voor de historische gebouwen van Giethoorn, maar ook voor de oren van omwonenden. De geminimaliseerde werkzaamheden vergen bovendien minder tijd. De samenwerking tussen RHS, Gampet en Van Aalsburg biedt dan ook veel meer dan groene mogelijkheden. Momenteel telt Nederland nog slechts tientallen kilometers duurzame beschoeiing met de Holland Wall, maar volgens Bram Peters van Gampet gaat dit op termijn honderden kilometers worden. “Het gaat om de lokale aanlevering van hout, het klimaatpositieve kunststof, de slimme plaatsing van de constructie én het onderhoudsvrije resultaat: dat maakt Holland Wall echt de toekomst van de Nederlandse oevers.”

NIET NEUTRAAL, MAAR KLIMAATPOSITIEF In Nederland wordt jaarlijks 21 miljoen kilogram aan plastic flessen gebruikt.

Bovendien gebruiken Nederlands huishoudens jaarlijks gemiddeld bijna zestig kilo aan plastic verpakkingen. Die enorme hoeveelheid plastic wordt al voor 75 procent gerecycled, maar de laatste 25 procent belandt vaak toch als niet-recyclebaar in de verbrandingsoven. Volgens Gampet kan dat anders.

Het bedrijf uit 1986 bedacht een manier om ook het laatste restafval te hergebruiken; als een omgesmolten vaalbruine kunststof die perfect gebruikt kan worden in de water-, weg- en natuurbouw. Inmiddels maakt het bedrijf uit Ulft ook lantaarnpalen, steigers en gordingen van omgesmolten restafval.

Gampet werkt met vervuilde, onbruikbare restjes van ingezameld plastic, dat anders als restvuil verbrand zou worden. Jaarlijks verwerkt het zo’n dertigduizend ton restplastic en dringt zo de Nederlandse afvalstapel daadwerkelijk terug. Bovendien werkt Gampet zelfs klimaatpositief volgens advies- en ingenieursbureau Tauw: de kunststofproductie uit restafval kost veel minder energie en CO2-uitstoot dan de verbranding ervan. Ook gaat de kunststof mogelijk eeuwenlang mee: de koppen van de combipalen van de Holland Wall blijven zo’n veertig jaar goed. Daarna kunnen ze, opnieuw omgesmolten, weer hergebruikt worden. Momenteel werkt het bedrijf ook aan een manier om Plastic Soup, plastic afval dat in het water drijft, in te zamelen bij riviermondingen en dit ter plekke om te smelten en lokaal te gebruiken als vervanger van hardhoutoplossingen in de waterbouw.

BELOOND MET EEN A De Holland Wall beschoeiing is zo groen dat de overheid subsidie erop verstrekt. Ook NL Greenlabel, een keurmerk voor groene producten, diensten of buitenruimten, erkent de duurzame innovatie: Gampet kreeg van de keuringsinstantie in 2014 een A in haar Duurzaamheidspaspoort. Deze hoogst mogelijke score werd toebedeeld na een expert-beoordeling door het internationale advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV. Het bureau analyseerde de levenscyclus van de gerecyclede kunststof voor de Holland Wall, van de oorsprong en productie tot de recyclebaarheid. ❚

| 53

Ervaar GMB;

dichtbij de BRON

Water | Energie | Grondstoffen

Laat u informeren over de nieuwste ontwikkelingen van GMB. Bel voor meer informatie (0488) 44 94 49 of kijk op www.gmb.eu

Bagger- en Waterwerken Oosterwolde Baggerwerkzaamheden

Beschoeiingen en damwanden

Baggerwerkzaamheden

Beschoeiingen en damwanden

Oeverwerken

Waterbouwkundige constructies

Kunst- en oeverwerken

Baggerwerkzaamheden

Baggerwerkzaamheden

Baggerwerkzaamheden

‘Op en rondom het water’ is een samenvattende omschrijving van de vele werkzaamheden die BWO uitvoert. BWO kenmerkt zich door korte lijnen, constructief meedenken en een oplossingsgerichte houding. Samen voor en met de opdrachtgever voert BWO de projecten uit waarbij kwaliteit, flexibiliteit en vertrouwen belangrijke kernwaarden zijn.

BRL SIKB 7000 Protocol 7001 & 7003

Baggerwerkzaamheden

Beschoeiingen en damwanden

Oeverwerken

Baggerwerkzaamheden

Baggerwerkzaamheden

Waterbouwkundige constructies

Beschoeiingen en damwanden

Beschoeiingen en damwanden

Bagger- en Waterwerken Oosterwolde BV Zuidwendigeweg 9 8097 RL Oosterwolde (gld) Telefoon: 0522-76 00 11 | E-mail: info@bwobv.nl | www.bwobv.nl

Oeverwerken

Beschoeiingen en damwanden

Beschoeiingen en damwanden

Oeverwerken

Constructieve betonbouw

Materieelverhuur

Oeverwerken

Waterbouwkundige constructies

Waterbouwkundige constructies

Constructieve betonbouw

Beschoeiingen en damwanden

Oeverwerken

Oeverwerken

Waterbouwkundige constructies

Constructieve betonbouw

Constructieve betonbouw

Materieelverhuur

Natuurbouw

Waterbouwkundige constructies

Constructieve betonbouw

Materieelverhuur

Constructieve betonbouw

Materieelverhuur

Natuurbouw

Constructieve betonbouw kwaliteit

Materieelverhuur Constructieve betonbouw

Materieelverhuur

N

Natuurbouw

kw

Waterbouwkundige constructies Natuurbouw

Natuurbouw

Waterbouwkundige constructies

Materieelverhuur

Materieelverhuur

Natuurbouw

Natuurbouw

kwaliteit

kwaliteit

kwaliteit

kwaliteit

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Bagger- en Waterwerken Oosterwolde

SLIMME METHODIEK BIJ RENOVATIE STUWEN In opdracht van Waterschap Vechtstromen renoveert Bagger- en Waterwerken Oosterwolde (BWO) de komende periode een vijftal stuwen in het gebied Schoonebeekerdiep. Voor de uitvoering wordt per stuw een afdamming aangebracht waardoor de werkzaamheden in een droge bouwput uitgevoerd kunnen worden. Dankzij deze doeltreffende methodiek weet BWO de waterafvoer in de watergang ook tijdens de afdamming te borgen, vrijwel zonder extra overlast te veroorzaken. “Daarmee hebben we hoge ogen gegooid in de EMVI-score en hebben we bovenal concurrerend kunnen inschrijven,” weet Derko van der Molen van BWO. BWO heeft de volledige regie over de renovatie van de vijf stuwen.

Van der Molen: “We zijn verantwoordelijk voor de renovatie van zowel het civieltechnische deel – het betonwerk en de damwanden – als het werktuigbouwkundige deel, waaronder de aandrijftechniek en de stuwkleppen. De elektrotechnische werkzaamheden worden door derden uitgevoerd, waarover wij een coördinatieverplichting hebben. Het bestek werd vorig jaar aanbesteed, waarbij het plan van aanpak werd meegenomen in de EMVI-beoordeling. We dienden antwoord te geven op de manier van uitvoering, het beheersen van de risico's en het borgen van de waterafvoer tijdens de afdamming.”

AFDAMMING Om de waterafvoer ook tijdens de afdamming te borgen, heeft BWO een bouwkuip per stuw bedacht. “We hebben een bypass door de stuw heen ontworpen die het water afvoert. Op die manier hoeft het water niet omgepompt te worden met alle nadelige gevolgen van dien, zoals geluidsoverlast, uitstoot en brandstofkosten van de pompen. Die methodiek werd heel goed beoordeeld door de opdrachtgever. In maart 2015 hebben we het project aangenomen. De eerste stuw is afgerond, de andere vier worden nu achtereenvolgens aangepakt.” Volgens Van der Molen was er alleen een oude aanlegtekening beschikbaar van de stuwen. “We hebben dus eerst de tekeningen gedigitaliseerd, waarna we de engineering pas konden opstarten en een uitvoeringsontwerp konden maken. Daarbij is heel nauw samengewerkt met de opdrachtgever en het ingenieursbureau Arcadis.”

De bouw van de nieuwe strekdam in het Ketelmeer

PIEKEN IN WATERSTAND De stuwen worden volledig op de schop genomen. “Eerst wordt de stuw afgedamd, waarna de stuwklep en aandrijving wordt vervangen en/of gerenoveerd. Vervolgens worden het leuningwerk en de loopbruggen hersteld, het staalwerk geconserveerd en waar nodig worden betonreparaties uitgevoerd. En dat alles in een tijdsbestek van slechts vier weken per stuw. Als gevolg van mogelijke zware regenval kunnen enorme pieken optreden in de waterstand. Ongewenste ophoging van het waterpeil tijdens de afdamming heeft zowel gevolgen voor Nederland als Duitsland. Daarom is er alles aangelegen de afdamming zo kort mogelijk te houden,” benadrukt Van der Molen.

BWO is voornamelijk actief op en langs het water. Van der Molen: “De werkzaamheden zijn daarin zeer divers. Zo voeren we kleinschalig baggerwerk uit, oeverwerken zoals beschoeiing en damwanden in staal en hout, bouw van stuwen, gemalen en vistrappen, maar ook bruggen. Zo’n 80% van de werkzaamheden verrichten we als hoofdaannemer en de resterende tijd zijn we actief voor particulieren of als onderaannemer. In die hoedanigheid zijn we ook betrokken bij project IJsseloog in het Ketelmeer.

In opdracht van Van den Herik bouwen we een nieuwe strekdam.” ❚

De eerste stuw is inmiddels gerenoveerd; nog vier te gaan.

| 55

STEENZETTERIJ LIGTHART B.V.

STEENZETTERIJ LIGTHART B.V.

Industrieweg 8a • 8861 VH Harlingen tel. 0517-430140

info@steenzetterijligthart.nl www.steenzetterijligthart.nl

15702429_ligthart.indd 1

20-08-15 11:59







   

















































































Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Steenzetterij Ligthart B.V.

Natuursteen optimale bekleding voor dijken en kademuren Door klimaatverandering krijgen rivieren steeds meer water te verwerken. Betrouwbare waterkeringen hebben dan ook de hoogste prioriteit. Steenzetterij Ligthart B.V. uit Harlingen is al meer dan twintig jaar gespecialiseerd in het zetten van natuur- en betonsteen voor de weg- en waterbouw. “Wij zijn met name sterk in het bekleden van dijken en kademuren,” zegt directeur Serge Lighthart.

Zijn grootvader Bertus en zijn vader Klaas waren beiden steenzetter. Serge Ligthart vertegenwoordigt de derde generatie steenzetters die dit traditionele ambacht voortzet. In 2003 besloot hij om als zelfstandige aan de slag te gaan. Sindsdien is Steenzetterij Ligthart B.V. een van de weinige Nederlandse bedrijven in zijn branche die het aloude ambacht van steenzetten nog uitoefent. “Want het zetten van natuur- en betonsteen gebeurt hoofdzakelijk nog met de hand. Elke steen wordt afzonderlijk geplaatst zodat die perfect past,” verduidelijkt de directeur. Voor het aanleggen of repareren van waterkeringen van zee- en rivierdijken is het Friese bedrijf de aangewezen partij. Tot de specialismen behoren ook het metselen van kademuren en keermuren en het bekleden van taluds onder viaducten en aquaducten. “Daarbij onderscheiden wij ons door kwaliteit en flexibiliteit. Daardoor zijn wij in staat om snel en adequaat in te spelen op de wensen van onze klanten.”

Gevelbekleding Solid Europapark Groningen. Opdrachtgever: Geveke Bouw.

I-LENT Een aansprekend project dat de veelzijdige expertise van Steenzetterij Ligthart onderstreept, is i-Lent. Dit project, met als opdrachtgever de Combinatie Dura Vermeer-Ploegam, wordt uitgevoerd in het kader van het overheidsproject 'Ruimte voor de Waal'. Om de bewoners van het plaatsje Lent bij Nijmegen te beschermen tegen overstromingen, wordt een 3 kilometer lange nevengeul gegraven die bij hoogwater extra capaciteit voor de waterafvoer biedt. “Bij dit technisch zeer uitdagende project zijn tal van rivierkundige maatregelen noodzakelijk,” zegt Serge Ligthart. “Ons bedrijf is met name verantwoordelijk voor de bekleding van diverse essentiële bouwconstructies, waaronder de primaire waterkering, de kademuur, de tribune en een speciale drempelconstructie die extra bescherming biedt tegen hoogwater. Eind 2015 wordt het project na een looptijd van anderhalf jaar door ons opgeleverd. Voor de totale bekleding hebben wij 25.000 m2 basalt en 25.000 m2 Portugees graniet verwerkt. De landschapsarchitect heeft bewust gekozen voor natuursteen in plaats van betonproducten; dit zorgt voor een esthetische en kwalitatief hoogwaardige uitstraling. Dat is precies waar Steenzetterij Ligthart voor staat.” ❚

'Bij het project i-Lent is 25.000 m² basalt en 25.000 m² Portugees graniet verwerkt'

Kademuur bekleding Westerdok te Amsterdam. Opdrachtgever: Dekker Krabbendam.

| 57

A trade name of Lankhorst Engineered Products bv

www.klp.nl

Duurzame oplossingen in gerecycled kunststof Prinsengracht 2 8607 AD Sneek

T 0515 - 487630 F 0515 - 487495

E info@klp.nl I www.klp.nl

150107 LRP adv vak tijdschrift grondwegwaterbouw 1

18-08-15 16:50

MOBILITEIT MOGELIJK MAKEN

Renovatie Koninginnensluis Vreeswijk

Ooms Civiel is een innovatieve infraprovider met bijna 375 professionals. Door bundeling van krachten en activiteiten is Ooms Civiel in staat een antwoord te geven op complexe vraagstukken van opdrachtgevers.

Hoe groot- of kleinschalig het project ook is, het komt in orde. Daar zorgen wij voor.

Ooms Civiel bv Postbus 1 1633 ZG Avenhorn Tel. 0229 547700 www.ooms.nl

Onderdeel van Strukton Civiel

Tekst: Jean van Pol Beeldmateriaal: Persbureau Noordoost/Lankhorst Engineered Products bv

Innovatief gerecycled kunststof In de Nederlandse grond-, weg- en waterbouw bestaat een toenemende vraag naar duurzame en milieuvriendelijke producten.

Met haar innovatieve oplossingen van gerecycled kunststof speelt Lankhorst Engineered Products bv uit Sneek duidelijk in op deze trend. “In nauwe samenwerking met onze partners ontwikkelen wij producten waar de markt ook daadwerkelijk om vraagt,” zegt commercieel directeur Jan Jaap Folmer van het Friese bedrijf.

Onder de merknaam KLP® (Kunststof Lankhorst Product) levert Lankhorst al sinds 1975 producten uit gerecycled kunststof die naadloos passen in een groene en duurzame leefomgeving. Van praktisch nut voor aannemers is bijvoorbeeld het nieuwe KLP® RapidRetain walbeschoeiingssysteem dat licht van gewicht en gemakkelijk hanteerbaar is, zegt Jan Jaap Folmer. “Het innovatieve schotprofiel in de panelen zorgt voor een grote stijfheid; hierdoor kunnen de panelen met behulp van een kraan moeiteloos in de grond worden gedrukt. Bovendien is het bij dit systeem niet nodig om de palen exact op het verbindingspunt van de panelen te plaatsen. Hierdoor kunnen eerst de palen, tot 100 centimeter hart-op-hart, en vervolgens de panelen in één gang geplaatst worden. Dit maakt het RapidRetain-systeem een tijd- én kostenbesparende oplossing voor walbeschoeiing.”

stoffen af aan de omgeving. “Daarbij komt dat de verwachte technische levensduur van onze kunststof producten 50 jaar is,” zegt Jan Jaap Folmer met trots. “Lankhorst is ook het enige bedrijf dat de techniek van het staalversterkt, gerecycled kunststof tot in de puntjes beheerst. Deze techniek is onder meer toegepast bij onze steigers met hun kenmerkende duurzame en robuuste uitstraling, zoals die veel zijn geplaatst in het Friese Merengebied.”

SAMENWERKING IN INNOVATIE De producten van Lankhorst zijn het resultaat van jarenlange research en productontwikkeling. “Veel van onze innovaties komen tot stand in nauw overleg met onze klanten en leveranciers,” vervolgt de commercieel directeur.

“Zo hebben wij onze steigers met hun staalversterkte kunststof balken ontwikkeld in nauwe samenwerking met Recreatieschap De Marrekrite. Door goed te luisteren naar de behoeften van onze partners, komen wij tot producten waarvan wij zeker weten dat de markt daar ook echt om vraagt. Dat is de basis van ons succes.” ❚

LEVENSVERWACHTING VAN 50 JAAR De kunststof producten van Lankhorst zijn uitermate duurzaam en milieuvriendelijk. Het materiaal is niet geïmpregneerd en staat dus geen giftige

Het innovatieve schotprofiel in de panelen van het KLP® RapidRetain walbeschoeiingssysteem zorgt voor een grote stijfheid.

'Wij ontwikkelen producten waar de markt ook daadwerkelijk om vraagt' | 59

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Van der Straaten Aannemingsmaatschappij B.V.

Meetpaal Eemshaven is een compleet laboratorium Ongeveer anderhalve kilometer buiten de monding van de Eemshaven is door Van der Straaten Aannemingsmaatschappij B.V. uit Hansweert een meetpaal gerealiseerd. De paal is voorzien van zowel een scheepvaartverkeersmanagementsysteem om schepen op een veilige manier de haven in en uit te loodsen als apparatuur om de waterkwaliteit en –kwantiteit te meten. De meetpaal huisvest dus een compleet laboratorium.

Duikers hebben op een diepte van 13 meter op de uithouders van de meetpaal ADCP-meters geplaatst die de stroomsnelheid meten.

De uitbreiding van de Eemshaven gaat gepaard met een verruiming van de Eemsgeul, zodat ook grotere schepen in de Eemshaven kunnen aanmeren. Het scheepvaartverkeersmanagementsysteem moest daarom ook op de schop om zo de kans op aanvaringen met een mogelijke milieuramp op de Waddenzee als gevolg te verkleinen. Behalve radar en marifonie zijn ook hydrologische en meteorologische meetgegevens van het gebied nodig om schepen veilig de vaargeul te kunnen laten betreden. Daarom is gekozen om net buiten de monding een meetpaal te realiseren.

UAV-GC CONTRACT Rijkswaterstaat Oost Nederland heeft begin 2014 Van der Straaten Aanne-

60 |

mingsmaatschappij opdracht gegeven voor de bouw van de meetpaal, inclusief ontwerp, calculatie, engineering, fabricage en montage. Het betrof een UAV-gc contract volgens systeemgerichte contractbeheersing. Leon Koster projectleider bij Van der Straaten Aannemingsmaatschappij licht de opbouw van de meetpaal toe: “De paal is in de basis een stalen buispaal in een diameter van 2.100 millimeter,” zegt hij. “De paal is 46 meter lang en steekt 12 meter boven het wateroppervlak uit. De dikte varieert van 22 tot 35 millimeter en de meetpaal heeft een eigen gewicht van 60 ton, zonder de additionele constructies. Aan twee zijden is een afmeerconstructie met bordes bevestigd om de meetpaal te kunnen betreden. Daarnaast is nog een omloopbordes op 11 meter boven de waterlijn gecreëerd, waaraan aan

twee zijden radaruithouders zijn gemaakt in de vorm van een brugconstructie met een lengte van 7 meter per stuk. Op deze hoogte bevindt zich tevens de instrumentatieruimte, een afgesloten bedieningsruimte ten behoeve van de installaties. Bovenop de paal is een voorziening gemaakt voor de accu’s en zonnepanelen. De meetpaal is namelijk volledig zelfvoorzienend.” De constructeurs, tekenaars en werkvoorbereiders hebben alle bovenstaande voorzieningen in een 3D-tekenmodel vooraf samengebouwd, waarbij het een constante afweging betrof tussen techniek en beschikbare ruimte.

'De paal is voorzien van zowel een scheepvaartverkeersmanagementsysteem als apparatuur om de waterkwaliteit en –kwantiteit te meten' VOORZIENINGEN ONDER WATER Van der Straaten Aannemingsmaatschappij heeft de paal en additionele constructies op de eigen werf geprefabriceerd en geconserveerd. De paal is per as vervoerd en in de Eemshaven op een ponton naar de locatie vervoerd en vervolgens ingetrild. De additionele constructies zijn vanaf het water per binnenvaartschip aangevoerd en ter plaatse gemonteerd. Onder water zijn ook de nodige voorzieningen aangebracht. Leon Koster: “Net boven de bodem, op een diepte van zo’n 13 meter, hebben we twee uithouders geplaatst met een lengte van 12 meter. Op de uiteinden bevinden zich zogenaamde ADCP-meters die de stroomsnelheid meten. Deze uithouders zijn met behulp van duikers geplaatst. Een uitdagende klus,” herinnert Koster zich. “Ter plaatse van de meetpaal hebben we te maken met een

De paal is 46 meter lang en steekt 12 meter boven het wateroppervlak uit.

grote stroming. Alleen bij kentering van het tij konden de werkzaamheden plaatsvinden. We hadden dus slechts twee keer per dag maximaal anderhalf uur de tijd. Dat vroeg een goede voorbereiding, planning en just-intime levering. In september 2014 hebben we de meetpaal opgeleverd.”

De meetpaal kan in twee categorieën gegevens aanleveren. Enerzijds de waterkwantiteit, zoals gegevens over waterstand, stroming, golven, windkracht en windrichting voor de havenmonding en de aanvaarroute. En anderzijds de waterkwaliteit met gegevens over troebelheid, zoutgehalte, chloriden en zuurstof om milieuaspecten te monitoren, zoals de invloed van baggerwerkzaamheden op de slibhuishouding in de Waddenzee. “De gegevens worden zowel naar Groningen Seaports als naar de meetdienst van Rijkswaterstaat gestuurd,” zegt Koster. “De meetpaal is een compleet laboratorium en vrij uniek voor Nederlandse begrippen, zeker van deze grootte. Wij zijn dan ook trots dit uitdagend werk, wat voor ons bepaald niet naast de deur lag, naar tevredenheid van de opdrachtgever te hebben mogen maken.” ❚

| 61

DE PEN

Floor Hilgers, Trainer / coach Floor ACT bv www.goedingesprek.org

Goed in Gesprek?

62 |

Zondagochtend, mijn puberdochters net uit bed, mijn man heeft de hond alvast uitgelaten en de warme broodjes staan op tafel. Ik verheug me op rustig bijkletsen na een drukke week waarin we elkaar door schoolkampen, sporttoernooien etc. weinig hebben gezien. Even tijd voor elkaar. Dat valt nog niet mee, zo blijkt. De mobieltjes liggen op tafel. Snappchats, appjes, de buitenwereld komt genadeloos binnen. Ik hoor mezelf orakelen, over die ene regel die wij in huis hebben: géén mobiel tijdens het eten! Hoe moeilijk kan het zijn, een echt gesprek?

Ik heb een droom dat we bij aanvang van een project de tijd nemen om elkaar te leren kennen. Dat een bouwvergadering een bron van inspiratie wordt in plaats van transpiratie. Dat kennis en ervaring van medewerkers wordt gebruikt en dat hen wordt gevraagd wat voor verbetermogelijkheden ze zien. Dat we op een dag bespreken hoe we met elkaar willen omgaan en waar we behoefte aan hebben. Wat het betekent om samen te werken en hoe we elkaar positief en kritisch bij de les houden. Om zo samen verantwoordelijk voor de toekomst te zijn.

Zo moeilijk dus, net als bij veel bedrijven. Moeilijk om oprecht tijd en aandacht te hebben voor elkaar, al is het maar 10 minuten... Ik kom als coach en trainer bij heel uiteenlopende bedrijven. En eerlijk gezegd, is het op de meeste plekken hetzelfde: er wordt keihard gewerkt, er wordt veel, soms heel veel vergaderd, er wordt ook veel gepraat. Maar hoe vaak is er een goed gesprek? Wanneer is er echt ruimte om te zeggen wat je te zeggen hebt, is er echt begrip?

Stel dat we de moeilijke gesprekken niet langer vermijden, maar juist aangaan?

Omdat we geloven dat medewerkers én leidinggevenden recht hebben op eerlijkheid en een goede dialoog? Dan zou op een dag het medewerkerstevredenheidsonderzoek niet meer nodig zijn, omdat we het hele jaar door in gesprek zijn over hoe het gaat. Dan zouden we erkennen dat die eerlijkheid beter te verdragen is dan de groeiende onzekerheid omdat ‘geen bericht toch niet altijd goed bericht lijkt...’

Juist in de bouw en infra lijkt de druk toe te nemen. De projecten worden groter en complexer, opdrachtgevers eisen steeds meer, er moet veilig gewerkt worden, en het liefst ook snel en efficiënt. Tendertrajecten zijn verworden tot projecten op zichzelf, waarbij het formeren van een sterk team al een kunst op zich is. Het scharnierpunt zijn de mensen. Medewerkers moeten zien samen te werken, elkaars kwaliteiten te benutten en zo resultaat neer te zetten.

Leidinggevenden proberen een goed team te formeren dat met hetzelfde doel voor ogen werkt en bereid is het collectieve belang voorop te stellen. Ze moeten oog hebben voor het talent dat ze zien bij hun mensen en gelijktijdig afscheid durven te nemen van medewerkers die onderpresteren. En steeds is de succesfactor: tijd en aandacht om goed met elkaar in gesprek te zijn.

Is dit naïef of juist realistisch? Ik geloof het laatste. Want ik zie hoe dat ene gesprek het verschil kan maken. Ik maak dagelijks in trainingen en in teams mee hoe blij mensen worden van de ruimte die ze krijgen om te zeggen wat ze bezighoudt. En hoe die informatie soms het verschil kan maken binnen projecten omdat die invalshoek nu juist nog gemist werd. Dat we daarvoor soms wat tijd en aandacht moeten vrijmaken, dat klopt. Maar het effect is groot. Zo lang er nog bedrijven zijn die dit ideaal delen, blijf ik volop geïnspireerd mijn werk doen. Ik geef dan ook de pen graag door aan Anoek vd Boomen van VolkerWessels die werk maken van gesprekken, omdat zij zich willen onderscheiden met de beste mensen en geloven in de kracht van een goed gesprek. Zo moeilijk blijkt dat niet! ❚

DE PEN

| 63

Journaal Bouw knooppunt Joure gegund De bouw van het nieuwe knooppunt bij Joure is gegund aan aannemer Gebr.

Van der Lee. De grote rotonde bij Joure maakt plaats voor een doorgaande verbinding tussen de A6 en de A7 (Lemmer-Heerenveen). Ten westen van Joure komt een ongelijkvloerse kruising van en naar Sneek. Bij het project hoort ook het verdiepen van de Langwarder Wielen (in samenwerking met het Friese Merenproject) en de aanpak van de entree van Joure inclusief een busstation en carpoolplaats. Het is nog niet duidelijk of er een tunnel komt ter hoogte van de Hollandiastraat in plaats van een viaduct. Rijkswaterstaat, gemeente en provincie moeten nog beoordelen of hiervoor voldoende middelen beschikbaar zijn. De aanleg van knooppunt Joure start naar verwachting eind 2015 en moet eind 2017 klaar zijn.

Bouw- en infrasector plaatst 110 Wajongers Bouw- en infrabedrijven hebben het afgelopen jaar 110 jonggehandicapten aan een baan geholpen. Daarmee is het op initiatief van sociale partners in de Bouw & Infra samen met het UWV gelanceerde project ‘Wajong Werkt in de Bouw’ een succes. Tijdens de looptijd van de nieuwe cao willen cao-partijen nog eens 295 garantiebanen realiseren. Projectleider Jonna van de Kam licht toe: “Van de 110 Wajongers hebben er 86 rechtstreeks een plaats gevonden bij een werkgever, de overige 24 zijn via detacherings- of uitzendbureaus aan de slag gegaan. De infrabranche was het meest actief, met 42% van de plaatsingen, op de voet gevolgd door de burgerlijke & utiliteitsbouw (41%) en op enige afstand de gespecialiseerde aannemerij (17%).” Volgens Joba van den Berg (Bouwend Nederland) hebben werkgevers in dit project laten zien dat zij hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen en voor een succesvol vervolg roept zij werkgevers op dit voorbeeld te volgen.

Masterplan voor westelijke oever Panamakanaal Antea Group gaat in opdracht van de Autoridad Del Canal De Panama (ACP) het masterplan verzorgen voor de ontwikkeling van de westelijke oever van het Panamakanaal. De opdracht voor het ingenieurs- en adviesbureau maakt onderdeel uit van een ingrijpende modernisering van het kanaal.

Het masterplan geeft invulling aan de ontwikkeling van een 1.200 hectare

64 |

groot gebied langs het kanaal aan de kant van Grote Oceaan. Antea Group bepaalt het strategische kader, beoordeelt het gebied en voert een marktanalyse uit. Daarnaast wordt in het plan een raamwerk voor commerciële en industriële activiteiten opgesteld en uitgewerkt. Hierbij wordt onder meer gekeken naar de mogelijkheden van op- en overslag van grondstoffen zoals LNG en de verwerking van grotere vrachtvolumes. Het Midden-Amerikaanse Panama werkt volop aan de uitbreiding van zijn kanaal. Het land wil zich met dit megaproject profileren als logistiek knooppunt voor het hele continent.

Verbreding en verdieping van de vaarweg en de bouw van nieuwe sluizen maakt het kanaal toegankelijk voor de grootste containerschepen ter wereld.

ACP houdt zich namens de regering bezig met de exploitatie, het onderhoud en de modernisering van het kanaal. Antea Group werkt vanuit Nederland en Colombia aan het masterplan. Belangrijke projectpartners zijn Stig en CroonenBuro5. Op 10 augustus was de startbijeenkomst van het project. Het gehele plan wordt in maart 2016 opgeleverd.

VolkerWessels lanceert ‘plastic weg’-concept

Journaal VolkerWessels wil duurzame wegen van gerecycled plastic maken. Het concept hiervoor, PlasticRoad genaamd, is ontwikkeld door KWS Infra; de grootste wegenbouwer van Nederland en een onderneming van VolkerWessels. “Plastic biedt ontzettend veel voordelen ten opzichte van huidige wegconstructies, zowel bij de aanleg als het onderhoud ervan,” aldus Rolf Mars, directeur van KWS Infra. “Daarnaast is het veel duurzamer en blijft er door de PlasticRoad-constructie ruimte in de ‘holle’ wegen beschikbaar die bijvoorbeeld ingezet kan worden voor kabels en leidingen of als waterberging.” Het concept van PlasticRoad sluit goed aan bij ontwikkelingen als cradle-to-cradle en The Ocean Cleanup; het initiatief om de zeeën ‘plasticsoep’ vrij te maken.

Gerecycled plastic en kunststof worden verwerkt tot prefab wegdelen, die in z’n geheel worden aangebracht. Door de prefab productie kan niet alleen de kwaliteit (stroefheid, waterafvoer, etc.) beter gegarandeerd worden, wegen kunnen ook veel sneller aangelegd worden. “Voor zover bekend zijn wij hiermee de eerste in de wereld,” aldus Mars. “PlasticRoad is bovendien een vrijwel onderhoudsvrij product. Het is ongevoelig voor corrosie en weersinvloeden. Zo kan het met gemak temperaturen van -40 tot +80 graden celcius aan en is het veel beter bestand tegen chemische aantastingen. We schatten in dat de levensduur van wegen verdrievoudigd kan worden.”

Hoogleraar Privaatrecht spreekt zich uit over aardbevingsproblematiek De aardbevingen in Groningen en het ontwerpen en uitvoeren van aardbevingsbestendige constructies vormen hét leidmotief van de Nationale Staalbouwdag 2015. Als opmaat naar het ‘aardbevingsbestendig’ middagseminar voor constructeurs wordt dit belangwekkende actuele onderwerp tijdens het ochtenddeel van het plenaire congres ‘neergezet’ door Rudi Roijakkers (ABT), Jeroen Rijnhart (EPI-kenniscentrum) en Fokko Oldenhuis (Rijksuniversiteit Groningen). Prof.dr.mr. Fokko Oldenhuis is hoogleraar Privaatrecht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Als privaatrechtelijk specialist gaat Fokko Oldenhuis specifiek in op de civielrechtelijke aansprakelijkheid van de NAM. Hiertoe schetst hij eerst de juridische kaders: “Niet de bodemkundigen of bouwkundigen,

maar de rechter bepaalt of sprake is van een causaal verband tussen de aardgaswinning en de bodembeweging en vervolgens tussen de bodembeweging en de schade aan huizen en andere gebouwen. Causaal verband is uiteindelijk een juridisch vraagstuk waarbij het oordeel van een geoloog of een constructeur weliswaar niet onbelangrijk zijn – zeker in de eerste kwestie – maar in juridische zin is causaal verband ruimer dan zuiver natuurkundig,” aldus Oldenhuis. De opvattingen van Oldenhuis over schadebepaling en –afhandeling zijn niet mis te verstaan: “We kunnen ons anno 2015 slechts verbazen over hoe de door NAM gevoerde verweren zo lang hebben kunnen standhouden. De tijd is aangebroken dat de rechter (lees: de Aardbevingskamer Noord Nederland) aan deze doorgedraaide cultuur een einde maakt. Het is onacceptabel dat de veroorzaker van de schade tevens de omvang van de schade bepaalt en het valt niet te verteren dat de NAM bij omvangrijke schades de afhandeling ervan eindeloos traineert en voor zich uitschuift. Het Burgerlijk Wetboek geldt ook in Groningen.”

Provincie en waterschappen zetten in op betere waterkwaliteit Voor het eerst is in Noord-Holland subsidie beschikbaar voor agrarisch waterbeheer. De provincie en de drie waterschappen in Noord-Holland hebben afgesproken dat zij hiervoor 4,5 miljoen euro beschikbaar stellen. Daarvoor ondertekenden de provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Rijnland en Amstel Gooi en Vecht een overeenkomst. De EU financiert de helft. Bij agrarisch waterbeheer verbeteren agrariërs de waterkwaliteit en dragen zo bij aan een duurzaam en klimaatbestendig watersysteem. Voorbeelden van maatregelen die zij kunnen nemen zijn natuurvriendelijk beheer van oevers, ecologisch verantwoord baggeren en ‘gebiedseigen’ water vasthouden met een doelmatig beheer van stuwen.

De provincie zet zich in om de biodiversiteit te verbeteren met de aanleg van natuurgebieden en een intensivering van het agrarisch natuur- en waterbeheer in Noord-Holland. Het waterbeheer is vanaf 2016 onderdeel van het Agrarisch natuur- en Landschapsbeheer zoals dat door de provincie in het Natuurbeheerplan 2016-2021 is geregeld. Het Natuurbeheerplan beschrijft de natuurdoelen voor de provincie Noord-Holland. Ook staat erin voor welke percelen en sloten de natuurbeherende organisaties, agrariërs en andere grondeigenaren subsidies kunnen aanvragen voor het beheer en de inrichting van (agrarische) natuur. Het vastgestelde Natuurbeheerplan en de kaarten die bij het plan horen zijn in te zien op de website van de provincie.

| 65

Journaal OpenIJ bouwt nieuwe zeesluis IJmuiden Na bijna 100 jaar is de Noordersluis in IJmuiden aan vervanging toe. Rijkswaterstaat heeft de bouw van de nieuwe zeesluis IJmuiden bij de ingang van het Noordzeekanaal definitief gegund aan het consortium OpenIJ. Dit consortium bestaande uit BAM-PGGM en VolkerWessels-DIF wordt verantwoordelijk voor het ontwerpen, bouwen, financieren en gedurende 26 jaar onderhouden van de nieuwe zeesluis. Royal HaskoningDHV brengt haar expertise in op het gebied van het sluisontwerp en adviseert het consortium onder meer op nautisch en hydrologisch gebied. Een nieuwe, grotere zeesluis moet de bereikbaarheid van de haven van Amsterdam verbeteren en de economie in de regio stimuleren door getij-onafhankelijk ruimte te bieden aan de steeds groter wordende zeeschepen. De nieuwe zeesluis wordt 70 meter breed, 500 meter lang en 18 meter diep. De bouw start begin 2016 en de nieuwe zeesluis is eind 2019 beschikbaar voor de scheepvaart.

klavertjevier. Het werd twintig jaar eerder, in 1952, zelfs gebouwd als een doodnormale rotonde. Maar het klaverblad kan de verkeersdruk niet meer aan. Al jarenlang prijkt de naam Hoevelaken onafgebroken op de lijstjes van de file top-20. Per etmaal passeren meer dan 100.000 voertuigen het verkeersknooppunt. Hoog tijd voor modernisering, besloot toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings al in de zomer van 2009. Zoals de zaken er nu voorstaan, kan de eerste spade voor de grootscheepse reconstructie tien jaar na die uitspraak van de minister de grond in. Drie jaar later, in 2022 moeten de eerste auto's over het vernieuwde knooppunt zoeven.

Geslaagde praktijknetwerkdag brengt Duurzaamheid en Infra samen Op donderdagmiddag 25 juni jl. organiseerde Den Ouden Groep uit Schijndel een praktijknetwerkmiddag 'Duurzaamheid in de Infra' in Rosmalen. Er waren ruim honderd geïnteresseerde aanwezig van onder andere gemeentes, ingenieursbureaus en aannemers. Het doel van deze dag was om te laten zien dat je met duurzaamheid in de infra nog veel meer kunt bereiken. De infra is een hele traditionele markt, maar met diverse producten en diensten kun je de opdrachtgevers duurzame oplossingen bieden. Oplossingen die bijdragen aan de circulaire economie.

Knooppunt Hoevelaken krijgt fly-overs Knooppunt Hoevelaken heeft zijn langste tijd gehad. In 2019 beginnen de bouwbedrijven BAM en Van Oord met de grootscheepse reconstructie. De bouw van twee fly-overs is de belangrijkste verandering die het knooppunt Hoevelaken staat te wachten. Hierdoor worden de noordwestelijke en zuidoostelijke asfaltlussen overbodig, deze zullen dan ook worden afgesloten.

Bouwbedrijf BAM sleepte samen met wegenbouwer Van Oord de megaklus van Rijkswaterstaat binnen. Het klaverblad Hoevelaken is een van de belangrijkste draaischijven voor het autoverkeer in Nederland. Het knooppunt verbindt de snelwegen A1 (Amsterdam-Apeldoorn) en A28 (Utrecht-Zwolle) sinds 1972 door middel van een ongelijkvloerse kruising in de vorm van een

66 |

Masterclass Complexe Infrastructuur De samenwerking tussen de markt en de overheid op het gebied van infrastructurele projecten moet en kan beter. De belangen en de risico’s zijn immers voor beide partijen groot. Zowel het functioneel ontwerp, als het bouwen en het exploiteren van complexe infrastructuur is een continue dialoog tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Het draait hierbij om open, eerlijke en transparante communicatie, de borging van kennis en duidelijkheid over ieders verantwoordelijkheden. Tijdens de masterclass Complexe Infrastructuur in het op 8 oktober in het RDM Gebouw in Rotterdam wordt u geïnformeerd én geïnspireerd. Met presentaties van vooraanstaande sprekers over onder andere het Bouw Informatie Model (BIM) waarbij alle betrokken partijen hun informatie opslaan in een centraal model. Nieuwe kansen van PPS bij natte projecten, en de scheiding van beheer en verkeer bij de exploitatie van complexe infrastructuur, suboptimaal of niet? Maar ook wat kunnen we leren van systeeminnovatie in de energie sector?

Journaal ZIP! vóór 2016 van start op Schieveste

noodklok en roepen gezamenlijk op om de grondige sanering van het Duitse wegennet niet langer uit te stellen. InfraTech Duitsland, de vakbeurs voor infrastructuur biedt exposanten een unieke kans om zich aan deze markt te presenteren. De slogan ‘Bouwstenen voor vernieuwing’ impliceert ook dat er tijdens InfraTech concrete oplossingen worden geboden. Deze vakbeurs voor de infrastructuur in Duitsland spreekt de sector aan. Want ten opzichte van dezelfde periode in 2013 is er nu reeds 53% meer aan standruimte gereserveerd. En niet alleen is er al veel meer standruimte geboekt, ook het aantal bedrijven dat zich heeft ingeschreven ligt bijna 30% hoger dan tijdens de voorbereidingen van vorige editie rond deze tijd. Daarmee verloopt de verkoop van de beschikbare standruimte ten opzichte van de eerste editie van InfraTech Duitsland in 2014, explosief.

Betere spoorverbinding in de Achterhoek

Het Zuid-Holland Infra Park – kortweg ZIP! – pakt de huidige knelpunten op de infra-arbeidsmarkt aan. Partners SPG Infra vakopleidingen, Albeda College / Zadkine Techniek & Technologie en de gemeente Schiedam werken daarvoor samen in een versterkte publiek-private samenwerking. Het Regionaal Investeringsfonds MBO maakt deze aanpak mogelijk door de toekenning van fondsen. Zo kan ZIP! nog vóór 2016 van start. Onderscheidend binnen de huidige infra-arbeidsmarkt bestaat een mismatch tussen het beroepsbeeld van studenten en de praktijk na de opleiding. Bovendien is de sector ontevreden over hoe onderwijs verspreid is over de provincie. De partners binnen ZIP! willen deze problemen oplossen en binnen vier jaar hun eigen infrapark up and running hebben. ZIP! wordt onderscheidend in de bouw- en infrawereld.

Onder meer omdat SPG Infra vakopleidingen en Albeda College / Zadkine Techniek & Technologie voor alle bedrijven in de branche, hier gezamenlijk opleidingen verzorgen die aansluiten bij de vraag van infrabedrijven. De locatie Schieveste is een nieuw stedelijk gebied gelegen rondom het openbaar vervoersknooppunt Station Schiedam Centrum en de aansluiting op A20. Zo is ZIP! goed bereikbaar.

Staatssecretaris Mansveld draagt 9,1 miljoen euro bij aan de aanleg van een dubbelspoor tussen Zevenaar en Didam. Met dit spoor komt er een betere aansluiting op de treinen in Arnhem en een snellere spoorverbinding in de regio. Het bedrag komt bovenop de 10 miljoen euro die de staatssecretaris in 2013 al toezegde.

Forse stijging aantal exposanten InfraTech Duitsland ‘Sanering van de infrastructuur’ is het actuele thema van de vakbeurs InfraTech Duitsland die van 13 t/m 15 januari 2016 wordt gehouden in Messe Essen, Noordrijn-Westfalen. Duitse brancheverenigingen uit de infrasector luiden de

Het dubbelspoor tussen Zevenaar en Didam wordt aangelegd over een afstand van 4,5 kilometer en moet voor het eind van 2018 gerealiseerd zijn.

Tussen Zevenaar en Wehl mogen treinen dan sneller rijden dan nu. De nieuwe spoorverbinding moet zorgen voor minder vertragingen tussen Arnhem en Winterswijk. De huidige verbinding is door het enkele spoor kwetsbaar als er sprake is van incidenten of storingen, waardoor het te lang kan duren voordat de normale dienstregeling weer wordt opgepakt. Ook blijkt de overstaptijd op treinen in Arnhem voor veel reizigers vaak te krap. Met de nieuwe maatregelen wint de reiziger een paar minuten waardoor de overstap comfortabeler wordt.

De bijdrage aan het nieuwe spoor is onderdeel van het Programma Beter Benutten regionaal spoor. In het kader van dit programma worden op verschillende regionale spoorlijnen in Noord- en Oost- Nederland maatregelen genomen die moeten zorgen dat het aanbod op het spoor beter tegemoet komt aan de behoeften van reizigers.

| 67

Journaal Inspectievluchten met de nieuwe eXom multicopter

Keermiddel voor haven van Tholen

Geometius presenteert de eXom. De eerste multicopter van de fabrikant senseFly. De eXom is zeer geschikt voor het uitvoeren van precisievluchten (inspecties) en 3D-modellering. De geavanceerde beeld-, warmte- en ultrasone sensoren maken het mogelijk om objecten van dichtbij te detecteren. Een uniek kenmerk is de kop waarin de camera’s zitten. De kop draait 270 graden en kan hierdoor objecten direct boven en onder zich waarnemen. Bijzonder is de TripleView camera waardoor bewegende-, stilstaande- en warmtebeelden tegelijkertijd worden gedetecteerd. Hierdoor kunt u in slechts één vlucht alle data verzamelen, zonder te landen of van camera te wisselen. De vlieg- en sensorfuncties zijn naadloos geïntegreerd. De eMotion-X software laat in één oogopslag alle functies zien. U kunt de eXom handmatig bedienen of een vlieg- en opnameplan instellen. Dit plan wordt naar de eXom verstuurd en vervolgens wordt de hele missie automatisch uitgevoerd. Vanaf het opstijgen, het vliegen van de waypoints, het maken van beeldmateriaal tot en met de landing.

In de haven van Tholen wordt gewerkt aan een keermiddel. Het werk wordt uitgevoerd door het waterschap. Het keermiddel wordt voorzien van een loopbrug, zodat wandelaars een ommetje langs de hele haven kunnen maken. De oplevering is waarschijnlijk eind 2016. Behalve de aanleg van het keermiddel, voert het waterschap ook onderhoud uit aan de haven van Tholen en wordt de duiker in de landtong afsluitbaar gemaakt. Ook wordt de dijk bij de buurtschap Botshoofd versterkt. De bouw van het keermiddel en de dijkversterking bij Botshoofd zijn onderdeel van de realisatie van het Ruimte voor de Rivier-project Waterberging op het Volkerak-Zoommeer. Dit project behelst de aanleg van de grootste waterberging van Nederland. Deze wordt ingezet als de stormvloedkeringen gesloten zijn door storm op zee. In combinatie met een hoge rivierafvoer stijgt het water dan tot een gevaarlijk hoog niveau langs het Haringvliet en Hollandsch Diep. Het rivierwater dat normaliter naar zee wordt afgevoerd, wordt dan geborgen in het Volkerak-Zoommeer, waar het water tijdelijk met 2,30 meter kan stijgen. Volgens de huidige modelberekeningen, gebeurt dat eens in de 1400 jaar. Een uitzonderlijke situatie dus, maar geen onwaarschijnlijk scenario. In termen van kansberekening betekent het dat er elk jaar 1/1400ste kans bestaat dat deze situaties samenvallen.

Hiervoor worden in de provincies Zeeland en Noord-Brabant maatregelen getroffen. Eerder begon waterschap Brabantse Delta al met de benodigde werkzaamheden in Brabant.

Beschadigde hefbrug Waddinxveen in november weer open

Metamorfose Coolsingel De Coolsingel in Rotterdam gaat op de schop. Fietsers en wandelaars krijgen ruimer baan. Insteek is om de belangrijkste boulevard van Rotterdam te veranderen van een autostraat in een flaneerstraat. De metamorfose van de Coolsingel is uitgewerkt door bureau West 8 van architect Adriaan Geuze, die zich heeft laten inspireren door de boulevards in Parijs en Wenen. Kosten: ruim 47 miljoen euro. Vanuit het perspectief van het Hofplein komen er links twee en soms drie rijbanen voor auto's, in het midden blijft de trambaan en rechts komt er een breed trottoir voor voetgangers en fietsers. De Coolsingel wordt ook een stuk groener dan hij nu is. Er komen 65 platanen bij en er komt een verbinding met de tuin bij het Schielandshuis. Ondanks de nieuwe ‘flaneeropzet’ is de gemeente Rotterdam niet bang dat het verkeer vast komt te staan op de toekomstige Coolsingel. Wethouder Adriaan Visser: “We gaan voor het afslaand verkeer een aparte rijbaan creëren waardoor het verkeer van noord naar zuid en andersom kan blijven doorrijden. Dit garandeert dat de doorstroming behoorlijk overeind blijft.” In een computersimulatie is deze nieuwe situatie onderzocht. De Rotterdamse wethouder zegt erbij dat er bewust is gekozen voor meer evenwicht tussen alle verkeersgebruikers en in die zin neemt de gemeente meer oponthoud voor auto's voor lief. Daarnaast is de trend dat het autoverkeer afneemt en het fietsverkeer toe. De metamorfose van de Coolsingel zal naar verwachting in 2017 plaatsvinden.

68 |

De monumentale hefbrug in Waddinxveen wordt eind november weer in gebruik genomen. Dat verwacht de provincie Zuid-Holland na een grondige inspectie van de brugdelen en een analyse van de benodigde werkzaamheden. De brug raakte in april zwaar beschadigd toen een schip klem kwam te zitten onder het hefdeel. De schade aan de brug is zorgvuldig in kaart gebracht. Er zijn ruim 2.000 foto's genomen en geanalyseerd. De heftoren aan de N207-zijde heeft de grootste klap opgevangen en de staalconstructie is gedeeltelijk vervormd. Ook zijn de wielen die het bewegende deel van de brug omhoog geleiden afgebroken en is de onderzijde van de brug beschadigd. Het beweegbare deel van de brug is eind april al afgevoerd voor reparatie. De herstelwerkzaamheden op locatie vinden vooral in september, oktober en november plaats. De meeste tijd gaat zitten in het opnieuw schilderen van alle brugdelen en het herstel van de staander in de heftoren.

Journaal Onderzoek naar verdubbeling N34

Start aanbesteding overslaghaven Flevokust

De provincie Drenthe gaat onderzoeken of verdubbeling van de N34 tussen Coevorden en Emmen mogelijk is. Er wordt onderzocht of het drukste stuk van de N34, tussen Coevorden en Emmen, een vierbaansweg kan worden.

Gedeputeerde Henk Brink is optimistisch dat het mogelijk is en hoopt dat de schop voor 2019 de grond in kan. Het is goed voor de economische ontwikkeling van Emmen en Coevorden en zelfs een stukje verderop in Hardenberg. Amerikaanse bedrijven vestigen zich hier niet omdat de weg tweebaans is. Dat willen ze niet. Een paar minuten tijdswinst per dag scheelt tonnen op jaarbasis. De provincie is nu aan zet om de verdubbeling te betalen. Bij het verdubbelen van de A37 een aantal jaar geleden, betaalde het bedrijfsleven mee. Of de bedrijven dat nu opnieuw gaan doen, daar is het nog maar de vraag.

Provincie Flevoland start met de openbare Europese aanbestedingsprocedure voor de aanleg van Flevokust, een buitendijkse overslaghaven met containerterminal ten noorden van Lelystad. Het aanbestedingsproject omvat de bouw van de overslaghaven, de golfbreker en de vaargeul. Daarnaast is de aanleg van de toegangsweg vanaf de IJsselmeerdijk in het project opgenomen.

Volgens planning is de haven medio 2017 operationeel.

BAM bouwt superriool Londen Bouwbedrijf BAM gaat samen met Balfour Beatty en Morgan Sindall het rioleringssysteem van Londen renoveren. De klus, waarmee 416 miljoen pond (567 miljoen euro) is gemoeid, moet er voor zorgen dat het afvalwater niet langer in tijden van nood in de Thames wordt gedumpt.

Balfour Beatty maakte maandag bekend dat het trio een sectie van 6 kilometer voor zijn rekening neemt aan de westkant van de 25 kilometer lange 'Thames Tideway Tunnel'. De drie bouwers verdelen de opdrachtsom gelijkmatig. Met de aanleg van het gehele 'superriool' is in totaal 4,2 miljard pond gemoeid.

Volgens BAM stroomt jaarlijks 39 miljoen ton onbehandeld regenwater jaarlijks de Thames in. Toen het huidige stelsel 150 jaar geleden werd gebouwd, kwam het jaarlijks een à twee keer voor dat rioolwater in de rivier werd gedumpt. Door de enorme groei van de stad gebeurt dat nu minstens een keer per week. Doorgaans zit het huidige riool na een bescheiden regenbui al aan zijn capaciteit.

Het project voor BAM, Balfour Beatty en Morgan Sindall heeft een looptijd van zeven jaar en begint naar verwachting in 2016.

Omdat de bouw van Flevokust uit meerdere onderdelen bestaat, zoekt de provincie een aannemer of aannemerscombinatie die alle verschillende onderdelen van het project kan uitvoeren. Ervaring met waterwerken en werken aan de primaire waterkering zijn bij dit project van essentieel belang.

In het project zit onder andere het uitdiepen van de vaargeul, waarbij de aannemer het opgediepte zand kan gebruiken voor de aanleg van het haventerrein, de toegangsweg en mogelijk ook voor de golfbreker. Bij de golfbreker is het de keuze aan de aannemer of hij een vaste golfbreker of een drijvende variant plaatst.

Gedeputeerde Jan-Nico Appelman kijkt uit naar het resultaat van de aanbestedingsprocedure: “We zijn erg benieuwd waar de markt mee komt, het is een grote klus. De ontwikkeling van Flevokust is van (boven)regionaal belang voor de concurrentiepositie van bedrijven in onze regio. Bovendien betekent het een belangrijke impuls voor de werkgelegenheid.”

Waterschap Groot Salland pakt 100 km dijk aan Het waterschap Groot Salland gaat beginnen met het versterken van de dijken langs de oostoever van het Zwolle-IJsselkanaal en het Zwarte Water in Zwolle. Daarmee anticipeert het waterschap nu al op de zwaardere waterveiligheidseisen die vanaf 2017 worden ingevoerd. Het project is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het waterschap Groot Salland gaat samen met provincie, gemeenten, belangengroepen, bedrijfsleven en inwoners aan de slag met één van de meest omvangrijke wateropgaven: het Hoogwaterbeschermingsprogramma. In de komende 10 tot 15 jaar pakt het waterschap ongeveer 100 kilometer dijk en zo’n 30 stuwen, sluizen, gemalen en coupures aan. Dat is nodig om ze aan de nieuwe veiligheidseisen te laten voldoen.

| 69

BEDRIJFSPRESENTATIE | ABB Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: ABB

VEILIG ONDER SPANNING Een elektrische installatie moet qua planning, opbouw en onderhoud voldoen aan de hoogste eisen gedurende de gehele levensduur.

Vaak is het nodig om de installatie uit te breiden of te wijzigen, terwijl deze onder spanning staat. Dat gaat gepaard met ontzettend veel (veiligheids)maatregelen, want de gevolgschade van spanningsuitval bij bijvoorbeeld infrastructurele kunstwerken, zoals bruggen, tunnels en sluizen, is enorm. Het nieuwe, aanrakingsveilige Smissline TP van ABB maakt het uitvoeren van werkzaamheden onder spanning een stuk eenvoudiger en veiliger.

Ook wanneer werkzaamheden onder spanning in principe mogelijk zijn, gaat dit in de praktijk meestal gepaard met veel veiligheidsmaatregelen als het gaat om conventionele systemen, zegt Erwin Rodenburgh van ABB. “Smissline TP is een modulair railsysteem waarbij apparaten en componenten onder spanning onbelast gemon-

70 |

teerd en gedemonteerd kunnen worden, zonder het gevaar van stroomcontact met het lichaam. In datacenters en ziekenhuizen worden onze systemen al jaren toegepast; ook hier mag het proces niet onderbroken worden. Bij infrastructurele werken is de problematiek vergelijkbaar, alleen de toepassing is anders.”

AANRAKINGSVEILIG Smissline TP is volledig aanrakingsveilig, ook bij het monteren en demonteren van componenten.

Hiermee is volgens Rodenburgh een volledige vlamboogvastheid gegarandeerd. “Componenten met steekaansluitingen kunnen snel, veilig en eenvoudig worden toegevoegd of gewijzigd

BEDRIJFSPRESENTATIE | ABB

tijdens het gebruik, zonder extra persoonlijke beschermingsmiddelen tegen elektrische gevaren.

Smissline biedt een verhoogde veiligheid, een grotere flexibiliteit en zorgt voor tijd- en kostenbesparing bij installatie en onderhoud. Het systeem biedt een grotere bedrijfszekerheid en continuïteit in vergelijking tot conventionele systemen. We

alle gebruikers van of in een kunstwerk hangen, zoals de verlichting in tunnels of de ventilatoren,” verduidelijkt Rodenburgh. “Ook kritische systemen, zoals een blusinstallatie, kan via ons railsysteem worden gevoed. De maximale lengte van het railsysteem is 2 meter, maar er kunnen meerdere rails in één kast worden geplaatst. Door de geïnte-

'Componenten met steekaansluitingen kunnen snel, veilig en eenvoudig worden toegevoegd of gewijzigd tijdens het gebruik' rekenen bovendien met zo'n 4 tot 7 uur tijdsbesparing op ontwerp en realisatie. Ten opzichte van conventionele systemen ben je niet gebonden aan een fasen-indeling, een vaste verdeling van groepen. Nee, men is vrij in concept en ontwerp.

Ook bij een latere uitbreiding hoeft geen rekening gehouden te worden met de fasen-indeling. Vanaf de tekentafel is het niet direct nodig een volgorde aan te geven, dat mag ook in het veld aangepast worden. Componenten kunnen in willekeurige volgorde in het railsysteem worden geklikt.”

KRITISCHE SYSTEMEN Het railsysteem neemt in feite de plaats in van de onderverdeler in de elektrische installatie en is geschikt tot 200 Ampère. “Daarachter kun je

een groep verzwaren of een tunnel voorzien van beveiligingscamera's, het zijn slechts een paar voorbeelden waarmee installateurs te maken krijgen,” zegt Rodenburgh. “Al deze werkzaamheden kunnen eenvoudig en snel worden uitgevoerd zonder de onderverdeler spanningsloos te hoeven maken.

Onderhouds- en uitbreidingswerkzaamheden aan infrastructurele kunstwerken gebeuren momenteel voornamelijk 's nachts. Dat kan met ons systeem voortaan ook gewoon overdag. Werkzaamheden hoeven niet meer specifiek op rustige momenten te worden gepland, want de installaties blijven gewoon onder spanning; er is geen downtime.” ❚

greerde inkomende bedrading en de mogelijkheid om aansluitklemmen weg te laten bij verticale montage levert het systeem een ruimtebesparing op van 20%. En dankzij de click-functie kunnen eenvoudig vijf verschillende beveiligingscomponenten op het railsysteem worden aangesloten.

Kijkend naar de totale levensduur, dan zal door toepassing van ons modulaire railsysteem de Total Cost of Ownership van een installatie omlaag gaan. En, misschien nog wel belangrijker, er treedt geen downtime op.”

OOK OVERDAG 'SLEUTELEN'

Anders dan een hoofdverdeler, is een onderverdeler voortdurend in beweging als het gaat om afgaande velden. “Een extra pomp bij plaatsen,

Componenten en apparaten kunnen onder spanning eenvoudig gemonteerd en gedemonteerd worden.

| 71

Uw keerwandspecialist

Keerwanden - Glad of met structuur - Standaard of verkeersklasse - Kleur Vloerplaten Stapelblokken MBS Beton – T 035-588 1839 – info@mbsbeton.nl – www.mbsbeton.nl eid veiligh iteit kwal aa m duurz en ndig desku uwbaar betro

brandstof-efficiënt werken in de bouw

www.bmwt.nl

BMWT-Verenigingslogo

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw?

BEL OF MAIL ONS T +31(0) 495 450095 Robert Vermanen r.vermanen@louwersuitgevers.nl

UTRECHT | Waterbouwkundig kunstwerk

Tekst en beeldmateriaal: MBS Beton

Keerwanden voor ‘waterbouwkundig kunstwerk’ in Utrecht De toepassing van keerwanden binnen de infrasector is veelzijdig. Zo bewijst ook het project in Utrecht waarvoor MBS Beton in opdracht van aannemersbedrijf Van Wijk Nieuwegein keerwanden leverde. De keerwanden van MBS Beton zijn in combinatie met duikers gebruikt als alternatief voor een brug. Visueel is het geheel – afgewerkt met schanskorven en een betonnen afdekker – een echt ‘waterbouwkundig kunstwerk’ geworden dat meer in het oog springt dan een eenvoudige gronddam met duiker.

Door de zanderige ondergrond ter plaatse konden de keerwanden zonder fundering worden geplaatst. Om de keerwanden ook aan de waterzijde van een neus voor de schanskorven te voorzien, werden de wanden op een industrieplaat gezet. Voor de keerwanden kwamen RVS schanskorven gevuld met Grauwacke 80-120. Dit alles heeft gezorgd voor een natuurlijke en duurzame

uitstraling van het geheel. Van Wijk Nieuwegein ontwikkelde het idee om keerwanden als alternatieve brug toe te passen in samenwerking met de opdrachtgever als kostenefficiënte oplossing, die snel en eenvoudig uitgevoerd kon worden. Hierbij was een optimale gebruikmaking van de verschillende disciplines binnen Van Wijk Nieuwegein van belang. De samenwerking tussen de verschillende

disciplines intern en met MBS Beton is succesvol verlopen. De bronbemalingstak (Bronbemaling Schijf) hield zich bezig met de bemaling, de civiele tak van Van Wijk Nieuwegein was verantwoordelijk voor de plaatsing van de elementen met de doorvoer van de duikers, en de betonbouwafdeling van het aannemersbedrijf richtte zich op de verdere afwerking van het geheel. ❚

| 73

www.gww-bouw.nl De meest complete website over civiele techniek & infrastructuur gww-bouw.nl heeft naast het veelzijdige vaktijdschrift een nieuwe en up-to-date website. Het is alweer een aantal jaren het toonaangevende platform over civiele techniek & infrastructuur.

Zes keer per jaar wordt de vakman en -vrouw geïnformeerd over actuele projecten, vakinformatie, productnieuws, techniek, design, regelgeving en alle overige informatie van de gerenommeerde producenten en leveranciers.

Laat u dagelijks informeren over het laatste vaknieuws met gww-bouw.nl; Het nieuwe platform over

Een platform volgens de allerlaatste technologieën, voor de professional die 365 dagen per jaar op de hoogte wil blijven van actuele projecten en ontwikkelingen. Het biedt de meest actuele project- en productnieuws.

Wanneer bedrijven in en rond de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties partners zoeken en zich oriënteren, dan beginnen ze veelal bij gww-bouw.nl voor referentieprojecten, producten en oplossingen. Aanbieders die op de website vermeld staan, genereren hiermee waardevolle leads.

GWW-BOUW.NL is de kern, de plek waar alles samenkomt.

Iedere serieuze ondernemer en marketeer zet tegenwoordig internet in, om zijn doelgroepen optimaal te bereiken.

Wij adviseren en helpen u graag op weg, om het platform dat GWW-BOUW.NL u biedt op de meest effectieve wijze in te zetten.

Wat krijgt u terug voor een goede online positionering?

U verhoogt de vindbaarheid op Google voor uw website U stuurt mensen direct door naar uw website U vergroot uw naamsbekendheid U wordt verbonden met uw directe doelgroep

Homepage Top Banner 175 x 110 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Looptijd 12 maanden

EG/ GROND/W W heeft WATERBOU eelzijdige naast dit v ft een vaktijdschri up-to-date nieuwe en website!!

Homepage Leaderbord Banner 728 x 90 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Maximaal 3 deelnemers - Looptijd 12 maanden

Homepage Sidebar Banner 300 x 200 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Animerend - Maximaal 5 deelnemers - Looptijd 12 maanden

Neem voor meer informatie contact op met Robert Vermanen, tel. +31 (0)495 450095

BEDRIJFSPRESENTATIE | Hupkes Houthandel

'Speciaal voor draglineschotten kunnen wij producten vervaardigen tot 30 centimeter dik en 12 meter lang'

Tekst: Jean van Pol | Beeldmateriaal: Hupkes Houthandel Dieren bv

‘ Het kan ons niet lang, zwaar of ingewikkeld genoeg zijn’ Veel houtbedrijven werken met standaardmaten. Maar met name in de grond-, weg- en waterbouw is vaak maatwerk vereist. Denk aan remmingwerken, damwandplanken, beschoeiingen, meerpalen en draglineschotten. Hupkes Houthandel in het Gelderse Dieren is nog één van de weinige bedrijven in Nederland die is gespecialiseerd in het zelf zagen, schaven en bewerken op maat van tropisch rondhout.

Hupkes Houthandel kan bogen op een rijke bestaansgeschiedenis. In 1918 begonnen als een bescheiden zagerij, maakte het familiebedrijf daarna onder leiding van twee generaties Hupkes een snelle groei door. Toen na de Tweede Wereldoorlog voor de wederopbouw van Nederland steeds meer vraag kwam naar zware houtsoorten, ging de onderneming zich vooral toeleggen op het bewerken van de tropische houtsoort Azobé. In de tweede helft van de vorige eeuw ging het bedrijf over in de handen van de familie Borghart. Op

1 februari van dit jaar werd Hupkes Houthandel overgenomen door Hans van Heerden en Stefan Meinhardt. Samen heeft dit ondernemersduo al meer dan zeventig jaar ervaring in de hardhoutsector. “De unieke combinatie van eigen productie en een ruim gesorteerde voorraad maakt dat Hupkes al tientallen jaren dé leverancier is voor de natte infrastructuur,” leggen zij uit. “Daarbij kan het ons niet lang, zwaar of ingewikkeld genoeg zijn.

Wanneer het om tropisch hardhout gaat, kunnen wij het zagen, schaven en bewerken.”

BUITENGEWONE MATEN Op het 3 hectare grote bedrijfsterrein in Dieren beschikt het team van 35 ervaren en deskundige medewerkers van Hupkes Houthandel over een indrukwekkend machinepark. “Wij zijn in staat om zeer grote kopmaten te zagen en te bewerken tot een lengte van 15 meter en in buitengewoon grote dwarsdoorsneden, voornamelijk in de houtsoorten Azobé en Bilinga,” vervolgen Van Heerden en Meinhardt. “Ook onze schaverij kan de allerzwaarste maten aan, ›

| 75

hupkes houthandel dieren bv

MAATWERK IN HOUT VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW Hupkes Houthandel Dieren BV

•

Tel: 0313 419100

•

Mail: sales@hupkes.nl

15702441_Hupkes.indd 1

07-09-15 11:35

Maak kennis(sen)

op de Nationale Staalbouwdag 2015 Relaties ontmoeten, vakgenoten spreken én alles te weten komen over belangrijke ontwikkelingen en trends, producten, diensten en innovaties in het opdrachtgeven, ontwerpen en bouwen met staal.

Dat kan op de Nationale Staalbouwdag, donderdag 1 oktober a.s., Kromhouthal Amsterdam.

Het evenement biedt een gevarieerd, dagvullend programma met: • plenair congres • praktijkseminars • StudentenSTAALprijs • vakbeurs

Op de schaal van staal Aardbevingsbestendig bouwen is het actuele, keynote thema van de Nationale Staalbouwdag 2015. Met congreslezingen, een constructeursseminar en een speciaal beursplein wordt de Nationale Staalbouwdag 2015 het epicentrum voor meer en betere kennis van aardbevingsbestendig ontwerpen en bouwen.

Voor meer informatie en gratis bezoek: www.nationalestaalbouwdag.nl

Foto’s: Thea van den Heuvel/DAPh, Joy Meijneke (Kromhouthal)

Nationale Staalbouwdag 2015: aangenaam kennis te maken

én alle gelegenheid om te netwerken in de gezellige ambiance van de nieuwe locatie, Kromhouthal Amsterdam.

BEDRIJFSPRESENTATIE | Hupkes Houthandel

schaven van hout tot 11 meter lengte en 40 x 40 centimeter kopmaat kan niet iedereen.

Op de schaafbank wordt het hout voorzien van vellingkanten, ronde kanten, groeven of elk ander gewenst profiel. Wij werken overigens nauwelijks met standaardmaten. Elk houtproduct dat wij aan de grond-, weg- en waterbouw leveren is maatwerk. Daarin onderscheiden wij ons van de meeste andere houtbedrijven en daarin ligt ook onze kracht.”

'Onze schaverij kan de allerzwaarste maten aan' JUST IN TIME-MAATWERK Op het buitenterrein van Hupkes Houthandel ligt altijd een voorraad van zo'n 5.000 m3 gezaagd hout klaar. Bestemd voor de meest uiteenlopende toepassingen in de natte infrastructuur, waaronder remmingwerken, sluisdeuren, stuwen, steigers, damwanden, wrijfstijlen, vlonders, meerpalen, damwanden, draglineschotten, gordingen en beschoeiingen. “Mede dankzij onze grote voorraad kunnen wij op zeer korte termijn en in afwijkende maten complexe houtproducten voor de grond-, weg- en waterbouw leveren,” aldus de gedreven ondernemers. “Bij een calamiteit, bijvoorbeeld een grote sluisdeur die snel moet worden gerepareerd, zijn wij als geen ander in staat om just-in-time maatwerk te leveren. Onmogelijke dingen mogelijk maken, dat is ons motto!”

DUURZAME INKOOP Hupkes Houthandel verwerkt uitsluitend tropisch rondhout van topkwaliteit. Hiertoe beschikt de onderneming over een omvangrijk internationaal netwerk van leveranciers. “Jaarlijks verzagen wij meer dan 8.000 m3 stammen. Negentig procent

van het door ons geïmporteerde hardhout – met name de houtsoorten Azobé en Bilinga – is afkomstig uit West-Afrika,” verduidelijkt Stefan Meinhardt. “Andere soorten, zoals Basralocus, Cumaru en Louro itauba, importeren wij uit Suriname, Brazilië en Frans Guyana en een klein deel uit Azië. Daarbij voeren wij een duurzaam inkoopbeleid. Meer dan de helft van al onze stammen alsook het gezaagde hout is voorzien van het FSC®-certificaat, een bewijs dat het hout afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen waar veel aandacht is voor het welzijn van mens en milieu.”

HERZAGEN GEBRUIKT HOUT De hoogwaardige houtproducten van Hupkes Houthandel vinden voornamelijk hun weg naar de natte aannemerij in binnen- en buitenland.

De Nederlandse markt is goed voor 55 procent van de afzet. De voornaamste exportmarkten zijn Engeland, Duitsland, België, Italië, Denemarken, Frankrijk en Noord-Amerika. Die internationale naam heeft het bedrijf vooral opgebouwd met specials: moeilijke houtproducten die snel geleverd moeten worden. Hans van Heerden: “Niets is ons te gek. Om een voorbeeld te noemen: speciaal voor draglineschotten, die een uitzonderlijk grote draagkracht moeten hebben, kunnen wij producten vervaardigen tot 30 centimeter dik en 12 meter lang. Vooral Azobé is hiervoor bij uitstek geschikt: deze houtsoort, met zijn imposante stammen tot wel 30 meter lang en met een diameter tot 120 centimeter, valt in duurzaamheidsklasse I en het kernhout gaat minimaal 25 jaar mee.”

Naast het zagen, schaven en bewerken van nieuw hout richt Hupkes Houthandel zich ook steeds meer op het herzagen van gebruikt hout. “Daarbij moet je bijvoorbeeld denken aan paalhout dat jarenlang dienst heeft gedaan in een remmingwerk, dukdalf of sluisdeurbrug. Wij herzagen bijvoorbeeld getrokken Basralocus-palen dan tot vierkant gezaagde palen. Zodoende krijgt het hout bij ons een tweede leven.” ❚

| 77

AMSTERDAM | Nationale Staalbouwdag 2015

Tekst: Roel van Gils

|

Beeldmateriaal: Nationale Staalbouwdag

OP DE SCHAAL VAN STAAL Aardbevingsbestendig bouwen is het actuele, keynote thema van de Nationale Staalbouwdag 2015 op donderdag 1 oktober aanstaande in de Kromhouthal in Amsterdam. Met congreslezingen, een constructeursseminar en een speciaal beursplein wordt de Nationale Staalbouwdag 2015 het epicentrum voor meer en betere kennis van aardbevingsbestendig ontwerpen en bouwen.

Relaties ontmoeten, vakgenoten spreken én alles te weten komen over belangrijke ontwikkelingen en trends, producten, diensten en innovaties in het opdrachtgeven, ontwerpen en bouwen met

staal. Dat kan op de Nationale Staalbouwdag.

Het evenement biedt een gevarieerd, dagvullend programma met onder andere een plenair congres, praktijkseminars, de StudentenSTAALprijs, een

vakbeurs én alle gelegenheid om te netwerken in de gezellige ambiance van de nieuwe locatie, de Kromhouthal in Amsterdam. De organisatie hoopt het bezoekersaantal van de afgelopen jaren – gemiddeld zo’n 1.500 bezoekers – minstens te evenaren en verwacht zo niet nog meer bezoekers.

ARCHITECTENSEMINAR Parallel aan het congres organiseert Bouwen met Staal een ochtendseminar voor architecten en een middagseminar voor constructeurs. Aan de hand van actuele voorbeeldprojecten biedt het architectenseminar zicht op enkele belangwekkende trends in én voor de Nederlandse architectuur.

De filosofie en aanpak van de programmering en conceptuele uitwerking én de opgeleverde wapenfeiten van twee leerrijke herontwikkelingsprojecten – kantorencomplex Liander (Duiven) en bedrijfsverzamelgebouw Creatief Cluster C2 (Delft) – worden uit de doeken gedaan door de direct betrokken architecten bij RAU Architects en architectenbureau Cepezed. Outokumpu en Curves presenteren de ‘state of the art’ in roestvast stalen gevels, respectievelijk het (3d-)buigen van staalconstructiedelen. DAPh (Dutch Architec-

78 |

AMSTERDAM | Nationale Staalbouwdag 2015

tural Photographers) verzorgt het intermezzo, over de betekenis en waarde van onderscheidende foto- en videoproducties voor project- en productpromotie en corporate PR.

CONSTRUCTEURSSEMINAR De provincie Groningen gaat gebukt onder de gevolgen van de gaswinning: schade aan bouwkundige en constructieve delen van woningen en gebouwen én toenemend risico op bezwijken van constructies. En daarmee is ook de veiligheid van mens en dier ernstig in het geding. Als landelijke organisatie voor staal in de bouw, heeft Bouwen met Staal de borging van constructieve veiligheid hoog in het vaandel. Daarom mobiliseert Bouwen met Staal de verschillende expertises binnen haar netwerk om de ontwerp- en bouwpraktijk te ondersteunen bij het effectief en efficiënt, aardbevingsbestendig ontwerpen en bouwen, zowel bij bestaande bouw als bij nieuwbouw. Recente activiteiten zijn de Technische Commissie Aardbevingsbestendig ontwerpen en twee seminars ‘Aardbevingen in Groningen’ voor constructeurs. Ook op de Nationale Staalbouwdag wordt hier speciale aandacht aan gegeven. Het constructeursseminar

in de middag gaat in op de aspecten die voor constructief ontwerpers van belang zijn (belastingen, modellering van weerstand en mogelijkheden voor versterking).

‘seminars’. Naast beide seminars zal er op de beursvloer ook een Aardbevingsbestendig Plein tot stand worden gebracht waarin participanten diverse oplossingen aanreiken voor de aardebevingsproblematiek. Bezoekers hebben gratis toegang tot de Nationale Staalbouwdag 2015 ná inschrijven via: http://nationalestaalbouwdag.nl/inschrijven. ❚

De programma’s van beide seminars vindt u op http://nationalestaalbouwdag.nl onder de button

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

RW

1 Hoofd ingang

41

3

4

5

6

7

8

9

Epicentrum/Plein aardbevingsbestendig bouwen

42

43

44

45

10

11

12

Koffie/ Thee

46

47

48

25

26

27

28

Bouwen met Staal Plein - grote bar

29

30

33

34

37

38

31

32

35

36

39

40

Koffie/Thee Bar

2

Buiten terras

49 50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

Congreszaal

| 79

‘ Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

Hier vindt u gerenomeerde toeleveranciers in de evenementenbranche Vanaf € 50,- per uitgave weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Robert Vermanen voor alle informatie over een vermelding in Grond/Weg/Waterbouw T +31 (0)495 450095 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl W gww-bouw.nl

ADVIES EN ONTWERP

AVAN BV M.C. van Voordenstraat 14 1483 GB DE RIJP T .............................................. +31 (0)299 - 720037 F .............................................. +32 (0)84 - 7235971 E info@avan.nl W www.avan.nl

AUTOMATISERINGSSYSTEMEN

INGENIEURSBUREAU BOORSMA G. Sondermanstraat 2, 9203 PV DRACHTEN Postbus 647, 9200 AP DRACHTEN T ............................................. +31 (0)512 - 580300 F ............................................... +31 (0)512 - 525296 E drachten@boorsma-consultants.nl W www.boorsma-consultants.nl

BEKISTINGEN AFWATERINGSSYSTEMEN

MEA WATER MANAGEMENT GMBH IPV Delft Oude Delft 39, 2611 BB DELFT T ............................................... +31 (0)15 - 7502575 E info@ipvdelft.nl W www.ipvdelft.nl

80 |

EGEMIN AUTOMATION Stephensonweg 6 4207 HB GORINCHEM T .............................................. +31 (0)183 - 626633 E info@egemin.nl W www.egemin-automation.comBEKISTINGEN

Sudentenstrasse 1, D-86551 AICHACH T .................................................... +49 (0) 8251 91-0 F .............................................+49 (0) 8251 91-1306 E info.drainage@mea.de W www.mea-drainage.com

Peri Nederland BV Bekistingen, steigers en Engineering Postbus 304, 5480 AH SCHIJNDEL T ............................................... +31 (0)73 - 5479100 F .............................................. +31 (0)73 - 5493651 E info@peri.nl W www.peri.nl

Wie doet wat FUNDERINGSTECHNIEK

BETON

BASF Nederland B.V. Construction Chemicals Postbus 132, 4900 AC OOSTERHOUT

Waco® Lelyweg 23, 4112 PS BERGEN OP ZOOM Postbus 219, 4600 AE BERGEN OP ZOOM T ...............................................+31 (0)164 - 274200 F ............................................... +31 (0)164 - 234364 E info@waco.nl W www.waco.nl

BOUWGRONDSTOFFEN

Altenburg Funderingstechniek BV Industrieweg 17, 8531 PA LEMMER Postbus 26, 8530 AA LEMMER T .............................................. +31 (0)514 - 588820 F ............................................... +31 (0)514 - 588839 E info@altenburggroep.com W www.altenburggroep.com

T ................................................. +31 (0)162 476660 E basf-cc-nl@basf.com W www.master-builders-solutions.basf.nl de Beijer Bouwgrondstoffen BV Partner in grondstoffen en logistiek!

Kekerdomse Ward 3 6579 JG KEKERDOM Postbus 64 6566 ZJ MILLINGEN A/D RIJN T .............................................. +31 (0)481 - 439111 F ............................................... +31 (0)481 - 439150 E info@debeijerbv.com W www.debeijerbv.com

CONGRES/BEURZEN

HEIBEDRIJF M.KOOL B.V. Burg. Padmosweg 62 3648 BH WILNIS T ...............................................+31 (0)297 - 285146 F ...............................................+31 (0)297 - 241466 E contact@heibedrijf-kool.nl W www.heibedrijf-kool.nl

HOUT DU MONT BETON Mercuriusweg 4, 3771 NC BARNEVELD Postbus 340, 3770 AH BARNEVELD T:............................................. +31 (0)342 - 406200 F ............................................. +31 (0)342 - 406205 E info@dumontbeton.nl W www.dumontbeton.nl

WORLD WATER WORKS INTERNATIONAL EXHIBITION AND CONFERENCE

COASTAL, WATERWAY AND PORT DEVELOPMENTS

23-24 MAART

Leyenaar Taapken Lamaker BV Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN T ............................................... +31 (0)347 - 374844 F ............................................... +31 (0)347 - 377908 E verkoop@ltl.nl W www.ltl.nl

LANDMEETKUNDIGE APPARATUUR

Vreelandseweg 10, 1393 PG Nigtevecht (U) T 0294 - 251343 F 0294 - 251699

T +31 (0)113-373222 M + 31 (0)6-23045940 info@worldwaterworks.nl www.worldwaterworks.nl

Geodirect Rendementsweg 20e, 3641 SL MIJDRECHT Postbus 176, 3640 AD MIJDRECHT T .............................................. +31 (0)297 - 769101 E info@geodirect.nl W www.geodirect.nl

LEVERANCIERS

CONSTRUCTIE

info@nigtevecht.com www.nigtevecht.com

Van Kalsbeek Gaast Sielansreed 18, 8757 JZ GAAST T .............................................. +31 (0)515 - 541253 F .............................................. +31 (0)515 - 543389 E info@vankalsbeek-gaast.nl W www.vankalsbeek-gaast.nl

Breedveld Staal Parallelweg 4, 2921 LE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL T ............................................. +31 (0)180 - 512933 F ............................................. +31 (0)180 - 514206 E info@breedveldstaal.nl W www.breedveldstaal.nl

| 81

Wie doet wat LICHT, ZICHT EN MOBILITEITSOPLOSSINGEN Sharing flexibility

Hakkers BV Oudsas 11, 4251 AW WERKENDAM Ziut

Postbus 11, 4250 DA WERKENDAM

Nieuwe Plein 1b, 6811 KN ARNHEM

T .................................................+31 (0)183 - 501122

T ............................................... +31 (0)26 - 8001900

Infra Rentals is een dynamisch bedrijf

E info@ziut.nl

gespecialiseerd in het verhuren en verkopen

W www.ziut.nl

van damwanden, balken, buizen, rijplaten, trilblokken en aggregaten.

F ................................................+31 (0)183 - 501665 E info@hakkers.com W www.hakkers.com

Wij staan ervoor om uw project gezamenlijk tot

PIJPLEIDINGEN

een succes te brengen.

InfraRentals Sharing flexibility

De Jongh Pipesystems BV Sluisweg 2, 4794 SW HEIJNINGEN

Infra Rentals BV • Gorinchemsestraat 33A 4231 BE Meerkerk • T. +31 183 562623 F. +31 183 562849 • E. info@infrarentals.com

Van Hattum en Blankevoort

www.infrarentals.nl

T ............................................... +31 (0)348 - 435100

Korenmolenlaan 2, 3447 GG WOERDEN

T ............................................... + 31 (0)167 - 521739

F ............................................... +31 (0)348 - 435111

F ...............................................+ 31 (0)167 - 521837

E info@vhbinfra.nl

WDW

E info@dejonghpipesystems.nl

W www.vhbinfra.nl

W www.dejonghpipesystems.nl

STAALBOUW

XYLEM WATER SOLUTIONS NEDERLAND BV Pieter Zeemanweg 20, 3316 ZG DORDRECHT

MOORS CONSTRUCTIE BERGHAREN

Postbus 1126, 3300 BC DORDRECHT

van Oord Nederland

T .............................................. +31 (0)78 - 6548400

Schaardijk 211, 3063 NH ROTTERDAM

F ................................................+31 (0)78 - 6510936

Postbus 8574, 3009 AN ROTTERDAM

Breekwagen 6

E xylemwatersolutionsnl@xyleminc.com

6617 KC BERGHAREN

W www.xylemwatersolutions.com/nl

T ............................................... +31 (0)487 - 531487 F .............................................. +31 (0)487 - 532031 E info@moors.nl

WEG- EN WATERBOUW

T ...............................................+31 (0)88 - 8260000 F .............................................. +31 (0)88 - 8265010 E info@vanoord.com W www.vanoord.com

WEGVERHARDING (TIJDELIJK)

W www.moors.nl

VERHUUR & VERKOOP Boskalis Nederland 'Waalhaven Oostzijde 85

Dynamostraat 31 3903 LK VEENENDAAL

COLLE RENTAL & SALES

3006 AE ROTTERDAM

Postbus 135 3900 AC VEENENDAAL

Nusterweg 100, 6136 KV SITTARD

T ............................................... +31 (0)10 - 2888777

T ............................................... +31 (0)46 - 4574100 F ................................................ +31 (0)46 - 4521120

82 |

DYNAMOSTAAL BV

Postbus 4234

F .............................................. +31 (0)10 - 2888766

T .............................................. +31 (0)318 - 509330 F ................................................ +31 (0)318 - 556141 E info@rijplaten.nl

E info@colle.eu

E nederland@boskalis.nl

W www.rijplaten.nl

W www.colle.eu

W www.boskalis.nl/nederland

W www.heuvelman.com

SMISSLINE TP Aanraakveilig distributiesysteem

Absolute veiligheid zonder beschermingsmiddelen: met SMISSLINE TP kunnen schakel- en beveiligingscomponenten onbelast, onder spanning gemonteerd en gedemonteerd worden zonder dat persoonlijke beschermingsmiddelen nodig zijn. Dit biedt compleet nieuwe mogelijkheden op het gebied van installeren, functioneren en flexibiliteit. U bespaart kosten en voorkomt onnodige downtime. SMISSLINE TP is de beste keus wanneer veiligheid, beschikbaarheid en flexibiliteit onmisbaar zijn. www.abb.nl/lowvoltage

Zo werkt SMISSLINE TP

ABB b.v.

Postbus 301, NL-3000 AH Rotterdam Tel.: +31(0)10 407 89 11 Email: sales.sc@nl.abb.com

Marine ingenuity

Baggeren Van Oord is een wereldwijd actieve en toonaangevende aannemer van bagger-, infra-, waterbouwkundige en offshore projecten (olie, gas en wind). Wij zijn een innovatieve partner voor onze opdrachtgevers en dragen al meer dan honderd jaar bij aan de infrastructuur voor de wereld van morgen.

www.vanoord.com

Baggeren en infrastructuur

Waterbouw

Infrastructuur