Bouwen aan Monumenten 01 2013

Meise

Pastorie Meuzegem herontdekt historische kenmerken

Oostende Wonen in art nouveau

Tongeren Logeren in kasteel Borghof

Tekst | Tim Janssens Beeld | Philippe Van Gelooven

Borghof in Piringen (Tongeren)

Hoevekasteeltje wordt rustiek architectenkantoor met chambres d’hôtes’

Goed anderhalf jaar geleden verhuisden architect Alfredo De Gregorio en zijn team van hun industrieel kantoor aan de Hasseltse vaart naar het charmante Kasteel Borghof in Piringen (Tongeren), een rustiek, negentiende-eeuws kasteel met achterliggende vierkantshoeve. De Gregorio en zijn team knapten zowel het kasteel als het omliggende domein op en toonden aan hoe je een verouderd historische gebouw op een ecologische manier kan laten herleven.

Het Borghof is een negentiende-eeuws kasteel met achterliggende vierkantshoeve.

118 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Haspengouws kasteeltje Kasteel Borghof is een kasteeltje zoals er in Vlaanderen een heel aantal zijn: een mooi landhuis met hoektoren, badend in het groen. Maar wat het op onmiskenbare wijze van veel soortgenoten onderscheidt, is dat het niet enkel bestaat bij de gratie van zijn roemrijke verleden. Kasteel Borghof kreeg een nieuwe invulling en is daarmee veel meer dan een reliek van een vergane tijd.

Het grote drama van de eens zo prachtige kasteeltjes is dat de onderhoudskosten de pan uit swingen en dat hun eigenaars dikwijls niet het geld en de inventiviteit bezitten om ze een nieuwe toekomst te geven.

Zo verging het ook Borghof, of toch voor de Limburgse architect Alfredo De Gregorio het in 2007 kocht van de enige erfgename van het geslacht de Rosen. Het kasteel en de achterliggende boerderij dateren waarschijnlijk uit de vroege negentiende eeuw (1815), toen ene Juliot, een adept van Napoleon, het liet bouwen als boerderij en woonst. Het torenvolume maakt pas sinds 1891 deel uit van het complex. Waar Kasteel Borghof in het begin van vorige eeuw floreerde als landgoed van baron Charles de Rosen, verviel het een aantal verbouwingen en twee grote oorlogen later al snel tot een oud gebouw dat dringend aan renovatie toe was, wachtend op een creatieve mecenas om het van de vergetelheid te redden.

Grote opportuniteit Gelukkig was er Alfredo De Gregorio, die de aankoop van het kasteel annex landgoed als een grote opportuniteit beschouwde. "Ik was al een tijdje op zoek naar een historisch pand met een rustgevend stukje natuur," licht De Gregorio toe. “Samen met een partner wilde ik er een wellnesshotel van maken. Toen ik de gebouwen zag en de sfeer op dit landgoed aan den lijve ondervond, voelde ik meteen dat dit de juiste keuze zou zijn. Zelfs toen mijn partner zich plots terugtrok en we het concept helemaal moesten herdenken, was ik nog zeker van mijn stuk. We hebben er dan voor geopteerd om het de achterliggende vierkantshoeve om te vormen tot ons nieuwe architectenkantoor en het landhuis in te richten als een luxueuze chambres d'hôtes met drie gastenkamers en een wellnessruimte."

De Gregorio & co gingen er aan de slag in 2009. In eerste instantie werd het

eens zo rijke groene decor opnieuw tot leven gewekt. In het geval van een aantal oude bomen, die geplant werden toen Napoleon de plak zwaaide op ons continent, kan je dit overigens gerust letterlijk opvatten. Om het gebouw optimaal te laten versmelten met zijn vernieuwde landerijen, werd de beplanting doorgetrokken tot aan het kasteel. Nieuwe volwassen bomen (haagbeuken, linden en enkele speciale exoten) en een meer dan twee kilometer lange meidoornhaag integreren het domein in de ruimere landelijke omgeving van Piringen. Deze 'ecologische schoonmaak' resulteerde in de creatie van een fris, 5 hectare groot domein met een hoogstamboomgaard en een park.

Sfeervol geheel

Vervolgens namen De Gregorio en zijn team de gebouwen zelf onder handen.

“We gingen uit van een aantal basisprincipes, bijvoorbeeld dat we alle later toegevoegde niet-dragende Een zicht op de charmante binnenkoer. Niet enkel het complex zelf, maar ook de omgeving is sfeervol (her)ingericht. binnenstructuren zouden verwijderen en enkel van de absolute basis zouden vertrekken om het complex in te richten zoals wij het wilden. Toch wilden we ook zo veel mogelijk van die originele vormgeving behouden.

Uiteindelijk heeft dit –zeker in ons nieuwe architectenkantoor– geresulteerd in een zeer open inrichting. Voorts waren isolatie en luchtdichtheid belangrijke criteria.

Omdat we de karakteristieke gevelafwerking wilden behouden en het vrij delicaat was om er bepaalde ingrepen op uit te voeren, hebben we achter de gevels een dragende muur aangebracht.

Hierop kon dan de nieuwe betonnen verdiepingsvloer rusten, vrij van de bestaande buitenmuren. Zo werden de buitenmuren niet alleen lekker dik (tot 80 centimeter), maar was er tegelijkertijd van koudebruggen haast geen sprake meer. Het binnencomfort is hierdoor enorm gestegen. Massa werkt, want in de zomer is het binnen soms echt een frigo," glundert De Gregorio.

Voorts werd een oud afdak verlengd, gedicht en heringericht als een sfeervolle kantoorruimte. De oude houten balken die de hoeve zo typeren zijn behouden en verankerd in de verdiepingsvloer, waardoor ze niet langer een dragende functie hebben. ›

119 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

30 jaar ervaring met hoogkwalitatieve, gepolierde betonvloeren.

Voor elke toepassing een gepast ontwerp!

IndustrIE a a a a

intensief gebruikte fabrieksvloeren zwaar belaste vloeren voor magazijnen en distributie berekende vloeren (dikte en bewapening) vloeistofdichte vloeren

a vloeren voor werkplaatsen, toonzalen, parkings, garages en laadkaaien a vloeren in bedrijfsomgevingen a vloeren in winkels, kantoren

Land- En tuInbouwsEctor a erfverhardingen a vloeren in fruitloodsen, sorteerlokalen, koelruimtes, serres en champignonkwekerijen PartIcuLIErEn a vloeren van kelders en opritten a specifieke vloeren en afwerking voor woonvertrekken kEuzEmogELIJkhEdEn a klassieke vloer met wapeningsnetten a staalvezelvloeren a naadloze vloer

a gekleurde vloer a speciale slijtlagen a nabehandeling

EErdEkEns Jos nV Industrieweg-Noord 1195 B-3660 Opglabbeek Tel.: 089 85 65 66 Fax: 089 85 69 24 E-mail: info@eerdekensjos.com BTW BE 0438.225.214 www.eerdekensjos.com

Op de groeiende vraag naar degelijke en aangepaste onderhoudsdiensten, producten en machines voor uw industrievloer hebben we nu één antwoord: TURBOSS

Wat kan TURBOSS u bieden?

Turboss bvba Industrieweg-Noord 1195 3660 Opglabbeek T | 089 85 65 66 F | 089 85 69 24 E | info@turboss.be BTW BE 0478.579.489

www.turboss.be

a oplossingen bij het renoveren, reinigen en onderhouden van uw vloeren a een totaaloplossing, van het aanleveren van producten en machines tot de opleiding en opstellen van een professioneel werkschema a een ervaren team van adviseurs met een grote kennis van industrievloeren en het reinigen ervan a eigen gespecialiseerde ploegen voor éénmalige opkuiswerken en vervangingen bij ziekte en verlof van eigen personeel a partner van een betrouwbare firma met erkenning: Industrievloeren nv Eerdekens Jos

Onze professionele aanpak …

Van offerte tot bestelling, van voorbereiding tot een perfect eindresultaat!

De Gregorio wilde de ambachtelijke geest van de hoeve behouden en opteerde voor een interieur met een rustiek karakter.

Een deel van de hoeve werd ook omgetoverd tot een evenementenruimte met café, die De Gregorio en zijn medewerkers dagelijks gebruiken als refter. Een leemhoudende pleister met kalkfinish geeft het kantoor samen met enkele behouden (gezandstraalde) bakstenen muren, deuren en trappen een rustiek karakter.

Ecologisch verantwoorde reconversie De renovatie en restauratie van Kasteel Borghof werd voltooid in de lente van 2011. Het resultaat is niet enkel mooi, maar ook ecologisch verantwoord.

Dit heeft behalve met de herinrichting van de omliggende groene ruimte vooral te maken met de manier waarop De Gregorio en zijn aannemers omgingen met het bouwafval en de vele energiezuinige technieken die ze in de gebouwen installeerden. “Al het bouwafval dat we verkregen bij de afbraak van de overbodige structuren, is opnieuw gebruikt bij de uiteindelijk herinrichting," aldus De Gregorio. "Natuurlijk zijn ook de technieken van belang: een warmtepomp (water/water) met diepteboring, een ventilatiesysteem met voorverwarmde of -gekoelde lucht, vloerverwarming (en -koeling) in de polybetonvloeren, een gebouwbeheersysteem dat het energieverbruik opvolgt, zuinige verlichting,… Het resultaat van deze duurzame, ecologische reconversie mag er zeker zijn. Het was erg fijn om eindelijk nog eens te mogen werken zoals het in feite hoort. Zit echte duurzaamheid immers ook niet in de manier waarop mensen met elkaar samenwerken? De architectenstiel is tegenwoordig ontzettend juridisch en boekhoudkundig, maar in dit geval kon ik vrij werken met een kleine ploeg van degelijke stielmannen, waarvan ik trouwens nog erg veel heb mogen leren. Ik voelde me eindelijk opnieuw bouwer, heerlijk gewoon." ❚

Participanten aan het woord Industrievloeren Eerdekens Jos – polybeton vloeren Een belangrijk element bij de reconversie van Kasteel Borghof was het behoud van de ambachtelijke geest van het originele gebouw. Om de rustieke inrichting verder te benadrukken, koos architect Alfredo De Gregorio onder meer voor zwarte, gepolierde betonvloeren. Industrievloeren Eerdekens Jos (Opglabbeek), gespecialiseerd in op maat gemaakte industriële betonvloeren, bedacht het concept voor deze vloeren. "Het was een alles behalve evident project voor ons," licht zaakvoerder Jos Eerdekens toe. "Aanvankelijk baarde de geringe dikte van de vloeren en de kans op scheurvorming ons wat zorgen, maar met ons vakmanschap hebben we toch een uitstekend resultaat kunnen afleveren. De lichte textuur in de vloeren, die ontstaat door het manueel plaatsen en het mechanisch polieren, was een van de redenen waarom de architect dit soort vloer koos: de imperfecties die inherent zijn aan een betonvloer sluiten nauw aan bij de ouderdom van het gebouw, wat leidde tot een mooie, harmonische inrichting. We hebben het concept uitgewerkt, advies verstrekt en de nodige voorbereidingen getroffen voor de effectieve plaatsing van de vloeren. Een vloer als deze in kasteel Borghof mogen plaatsen, was voor ons een unieke kans. Het is een mooi en zeer bekend gebouw, en bovendien vormt het voor onze klanten een ideale referentie om het dagelijkse intensieve gebruik van een esthetische betonvloer te kunnen beoordelen."

121 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

ALGEMENE PLEISTERWERKEN - Klassieke bepleistering (natuurgips) - Leembepleistering - Kaleien - Cementwerken (zwembaden enz...)

- Tadelakt (Marokkaanse glans pleister techniek) - Gyproc - Eiken houtstructuren (poolhouse ed...)

Naast de klassieke bepleistering (natuurgips) zijn wij vooral gespecialiseerd in leembepleistering, kaleien en tadelakt, waarvoor hedendaags veel vraag naar is.

De reden hiervoor is vooral de rustieke warme uitstraling en het ecologisch aspect.

Deze materie vraagt veel vakkennis naargaande ondergrond, primerlagen, wapening en toplagen omdat deze in iedere situatie anders zijn.

Na onderlinge bespreking met de klant i.v.m. de gewenste materialen en uitvoering word een gedetailleerde offerte opgesteld die samen met de klant overlopen wordt.

Kwaliteit is het sleutelwoord van onze ambachtelijke uitvoering.

CLAESKENS CARLO BVBA Corneliusstraat 41, 3545 Halen carlo.claeskens@telenet.be T + 32 (0) 496 27 63 20

MPA NV/SA - bouwspecialiteiten parachĂŠvements & finitions Broekooi 200, 1730 Asse www.mpa-bouw.be info@mpa-bouw.be T + 32 (0)2 482 11 11 F + 32 (0)2 482 11 10

MPA NV/SA - BOUWSP Parachèvements & f = %URHNRRL % $VVH

W W W. M PA - B O U W. B E

Participanten aan het woord Claeskens Carlo – (leem)bepleistering Alfredo De Gregorio vond het erg belangrijk om het rustieke karakter van de oude hoeve te behouden en te versterken. Een belangrijk aspect daarbij waren de (leem)pleisterwerken, uitgevoerd door BVBA Claeskens Carlo (Halen): “Om die ‘oude look’ te bewaren, opteerde Alfredo De Gregorio voor leembepleistering met een kalkfinish. Ik heb gebruik gemaakt van Knauf Legito, een goede leemgips die mijn voorkeur wegdraagt omdat hij een goede onderlaag voor eventuele extra kalkverven vormt. De gebruikte kalkverven (van Stoopen en Meeus) zijn heel goed bewerkbaar en geven ook een mooi effect na het drogingsproces,” licht zaakvoerder Carlo Claeskens toe. “We hebben er gedurende twaalf weken met vijf personen aan gewerkt. Ik ben als pleisteraar vooral geïnteresseerd in speciale en oude technieken, dus projecten zoals dit liggen me zeer goed. In het verleden hebben we dit soort werken bijvoorbeeld ook al uitgevoerd in de abdij Herkenrode in Hasselt.”

Technische Fiche Opdrachtgever-ontwerper: Hoofdaannemer: Polybeton: (Leem)bepleistering: Start werken: Einde werken:

Architectenbureau De Gregorio & Partners (Tongeren) C&B / Tuinen Daenen (Tongeren) Industrievloeren Eerdekens Jos (Opglabbeek) Claeskens Carlo (Halen) 2009 juni 2011

Een deel van de hoeve doet dienst als architectenkantoor, een ander deel werd omgetoverd tot een evenementenruimte met café.

De Gregorio wilde de niet-originele niet-dragende binnenstructuren verwijderen en toch ook zoveel mogelijk van de originele vormgeving behouden. Uiteindelijk resulteerde dit – zeker in het architectenkantoor – in een zeer open inrichting.

123 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Beeld | Koen van Damme, Arpa Architecten

Straatbeeld uit het verleden hertekend

Restauratie art nouveaudubbelwoning in Oostende op basis van oude postkaart De art nouveau-dubbelwoning langs de Van Iseghemlaan in Oostende staat in schril contrast met de aanpalende appartementsgebouwen. De restauratie door Arpa Architecten en hoofdaannemer Arthur Vandendorpe gunt de voorbijganger een beeld van hoe de straat er in een niet zo ver verleden moet hebben uitgezien. Een oude postkaart was de enige referentie voor dit restauratieproject.

Deze dubbelwoning met art nouveau-gevel spreekt tot de verbeelding. Al is ze nog zo klein, toch valt ze enorm op tussen de hedendaagse gebouwen in de buurt. De opdrachtgever, een liefhebber van art nouveau, kocht beide aan elkaar grenzende panden in 1993. Hij ging op zoek naar de geschiedenis van de woningen om deze zo authentiek mogelijk te reconstrueren, maar vond heel weinig terug. Zelfs de naam van de architect is onbekend, al zijn er sterke vermoedens dat het gaat om architect Jacques Deweerdt, aangezien er vergelijkbare projecten van hem bekend zijn. Bovendien hadden beide woningen heel wat meegemaakt. Eén van de panden werd tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig verwoest en nadien heropgebouwd zonder rekening te houden met de stijl van de originele woning.

OUDE POSTKAART ALS OPLOSSING De restauratie van de gevel gebeurde uiteindelijk op basis van een oude postkaart. Dit was het nagenoeg enige archiefstuk, waarop de woningen duidelijk te zien waren. Arpa Architecten startte in 2010 met de aanbesteding en uitvoering van dit project. “Aangezien de gevels beschermd waren, gebeurde de reconstructie in nauwe samenwerking met de Dienst Erfgoed,” stelt architect

124 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Dirk Gijsemans. “Aannemer Arthur Vandendorpe herstelde het linkerpand in zijn oorspronkelijke glorie, terwijl de bouwheer in het rechterdeel van zijn dubbelwoning bleef wonen. Daarna restaureerde de aannemer het rechterpand.”

GEVELRESTAURATIE Die restauratie gebeurde secuur en voorzichtig, om te vermijden dat de gevel tijdens onderzoek en werkzaamheden verder werd afgebroken. De erkers bijvoorbeeld waren zeer broos door jarenlange waterinfiltratie en de vervanging van de structuur en het gebruik van nieuwe profielen moesten voor de nodige stabiliteit zorgen. Nieuwe lijsten met originele boogvorm kwamen op de gevel van het terug opgebouwde linkerpand en ook het schrijnwerk in de voor- en achtergevel van de huizen werd volledig gerestaureerd. “De enkele beglazing en de dunne profielen zorgen ervoor dat de dubbelwoning haar authenticiteit behoudt en zelfs de glazuurtegels op de gevel, die op de originele foto te zien waren, hebben we in ere hersteld,” zegt de architect. “Het huis is dan ook een kopie van het originele bouwwerk, maar met onzichtbare toepassing van enkele moderne technieken om bijvoorbeeld daar waar mogelijk koudebruggen en waterinfiltratie te voorkomen." ›

125 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

DANIﾃ記 DE WISPELAERE Restauratie - Decoratie - Schilder

Rubenslaan, 32 B-8310 Assebroek Tel./Fax: 050 345 767 Mobiel: 0495/188 999 info@danieldewispelaere.be www.danieldewispelaere.be Schilders sinds 1892 Restaurateurs sinds 1976

Devain nv Opgericht in 1996 ontpopte nv. Devain zich na overname door een investeringgroep rond dhr. Vanhoudt, tot een belangrijke speler op de Belgische bouwmarkt. Haar aktiviteiten situeren zich in de ruwbouwfase, gaande van bekistingswerken over metselwerken tot plak- en bezetwerken. Met het oog op het waarborgen van kwaliteit is nv. Devain bezig met de VCA-certificatie en ondersteunt zij actief haar werknemers in bijkomende opleidingspakketten. Nv. Devain - zetel Temse - beschikt over een vijftigtal gekwalificeerd personeel terwijl de groep waarvan zij deel uitmaakt een arbeidspotentieel heeft van meer dan 125 medewerkers.

In samenwerking met de onderneming Renotec heeft nv. Devain ook andere renovaties op haar palmares, zoals restauratie Fort liefkenshoek, restauratie De Cerkel te Diest , enz.

Schoenstraat 96 b3 9140 Temse T : 03/711 21 23 F : 03/771 43 00 devain@hotmail.be

INTERIEUR Ook in het interieur werden restauratiewerken uitgevoerd. Het schrijnwerk in de enge traphallen werd gerestaureerd en in de linkse woning herstelde de aannemer een deel van de trap. Hij reconstrueerde ook de originele doorgang op de eerste verdieping, zodat de bewoners niet steeds buitenom van de ene naar de andere woning moeten stappen en op de bovenste verdieping herstelde hij de specifieke geelkleurige glaspartijen. Op die plaatsen, waar het binnenschrijnwerk verdwenen was, zorgde de aannemer voor de reconstructie. En hoewel dit interieur eerder neoclassisistisch is, zorgde restauratie-en decoratieschilder Daniël De Wispelaere met enkele passende motieven voor de nodige art nouveau-klemtonen. ❚

Participanten aan het woord Daniël De Wispelaere –schilderwerken Restauratie- en decoratieschilder Daniël De Wispelaere (Assebroek) was verantwoordelijk voor de binnenschilderwerken en het schilderen van het buitenschrijnwerk bij de art nouveau-dubbelwoning. "Binnen gebruikten we verven, die sterk lijken op die van voor de Eerste Wereldoorlog," zegt De Wispelaere. "We gebruikten ‘documentkleuren’ en de combinatie van oude kleuren en oude verftypes zorgt voor een heel specifieke kleurbeleving. De traphal is volledig geschilderd en gesjabloneerd in met oude poederpigmenten zelfgemaakte lijnolieverf, gekozen door de bouwheer, op basis van een origineel voorbeeld uit mijn vakbibliotheek.”

De Wispelaere runt een eenmansbedrijf, maar kan bij grotere opdrachten een beroep doen op collega’s. Zijn overgrootvader begon in 1892 als schilder-decorateur, maar zijn vader koos in 1976 voor een niche als restauratie- en decoratieschilder. "Met mijn collega Patrick Rémy van Paja Decor (Brugge), werkte ik gedurende drie maanden aan dit toch wel uitzonderlijke project. We konden de eigenheid van de woningen volledig behouden. In de traphal mochten we met goedkeuring van de Dienst Erfgoed een volledig originele art nouveau-decoratie uitwerken." De Wispelaere herschilderde ook het originele buitenschrijnwerk van de vroegere woning van architect Jean-Jules Eggerick in Watermaal-Bosvoorde.

Technische Fiche Architect: Hoofdaannemer: Schilderwerken: Start werken: Einde werken:

Arpa Architecten, architect Dirk Gijsemans, Gent Arthur Vandendorpe, Brugge Daniël de Wispelaere, Assebroek augustus 2010 november 2011

127 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Journaal

EPS-profielen met cementlaag Arte Decor (Eindhoven) levert lichtgewicht EPS-profielen met cementlaag.

Deze EPS-toepassing is nog is relatief onbekend. "EPS wordt nog vooral beschouwd als een product voor de isolatie van gevels en vloeren. Maar dit materiaal in geĂŤxpandeerd polystyreen heeft veel meer mogelijkheden," vertelt directeur/eigenaar Johan van den Broek. "Het kan ook worden gebruikt als gevelelement voor raam- en deuromlijstingen, voor dakafwerking, in kroonlijsten en als hoeksteen. We leveren de profielen met een sterke cementen buitenlaag van 6/7 mm, met elk gewenste vorm en omvang. Lichtgewicht EPS/cement is een prachtig alternatief materiaal voor de restauratie van oude, monumentale panden." Aannemers en architecten zijn volgens hem nog niet echt op de hoogte van de eigenschappen en mogelijkheden van EPS/cement als gevelprofiel. "Ze kennen wel prefab gevelelementen, maar die zijn loodzwaar en moeilijker te verwerken. Bovendien hebben ze dure ophangconstructies en hijskranen nodig. Lichtgewicht EPS/cement profielen zijn uit verschillende cementlagen opgebouwd en worden afgewerkt met een

www.artedecor.nl Wij zijn gespecialiseerd in Prefab elementen zoals vensterbanken, kaderlijsten,muurafdekkingen, balustrades, zuilen, deze leveren wij voor Nieuwbouw, renovatie of restauratie projecten en kunnen hiernaast ook maatwerk leveren!

Voor meer info over onze produkten kijk op www.artedecor.nl

128 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

versterkend gaas. De productie van elementen tot 6 m is mogelijk, bijvoorbeeld voor zuilen."

Meer info: www.artedecor.nl

Kunstpatrimonium houdt opendeurdag Op zondag 21 april opent het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) zijn deuren in het kader van de Erfgoeddag. Bezoekers kunnen dan de verschillende diensten op eigen tempo verkennen en krijgen er tekst en uitleg van gepassioneerde specialisten. Naast de laboratoria voor C14-datering, voor de analyse van verfmonsters van kunstwerken zijn ook de conservatierestauratieateliers voor schilderkunst, stenen beeldhouwkunst en gepolychromeerde houtsculptuur toegankelijk. De afdeling documentatie demonstreert onder meer de studie van kunstwerken met rĂśntgen- en infraroodstraling. Het C14-labo toont die dag ook zijn nieuwe accelerator massaspectrometer.

Meer info: www.kikirpa.be

elen lprofi Geve icht van l Zeer icht gew er In ied odel nst m gewe rbaar leve

Journaal Dorpscinema De Keizer definitief beschermd

(foto: Open Monumentendag Vlaanderen)

Vlaams minister Geert Bourgeois (NVA) heeft de definitieve bescherming ondertekend van Cinema De Keizer in Lichtervelde. Die bescherming omvat niet alleen het gebouw, maar ook de 'cultuurgoederen' die het bevat, zoals de projectoren, de filmontwikkelaar en 31 bewaarde spoelen met dertien bijpassende opbergdozen.

"Cinema De Keizer is het laatste representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een dorpscinema uit de vroege twintigste eeuw. Zowel het interieur als de projectiekamer zijn nog authentiek,� aldus Bourgeois.

Cinema De Keizer ging van start in 1924, in een ervoor omgebouwde herenwoning. De inkom bevat nog altijd het oorspronkelijke aankooploket voor tickets. In de cinemazaal bleven de houten rode pluche beklede klapstoelen, de originele lambrisering met wandbekleding uit de jaren 1950 en bijhorende lichtarmaturen bewaard.

Meer info: www.cinemadekeizer.be

Half miljoen om Lievevrouwekerk te drogen Geert Bourgeois heeft ook 558.820 euro uitgetrokken voor de restauratie van de daken van de Lievevrouwekerk in Gerdingen (Bree). Deze kerk is sinds 1981 beschermd, en is samen met het omringende kerkhof ook een beschermd dorpsgezicht. "De kerkmuren kampen met opstijgend vocht en regenwater dringt plaatselijk naar binnen," verduidelijkt de minister. "Hierdoor zijn houten draagstructuren aangetast door houtrot en schimmels en zijn ze dringend aan restauratie toe. Ook de natuurleien dakbedekking verkeert in zeer slechte staat."

De Lievevrouwekerk bestond uit een romaanse westtoren uit de twaalfde en een laatgotisch kerkschip uit de zestiende eeuw. Na een hevige brand door een blikseminslag in 1881 was de kerk helemaal verwoest. Vanaf 1884 is ze heropgebouwd, met behoud van het oorspronkelijke uitzicht. Dat de toren aanvankelijk een verdedigingstoren was is dan ook nog goed te zien aan de dikke muren.

Meer info: www.cultuurbree.be

De Lievevrouwekerk in Gerdingen. (foto: fotoclub AG, Bree)

129 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Tekst | Koen Mortelmans

Pastorie Meuzegem hervindt historische kenmerken Eeuwenlang bedienden Norbertijnen uit de abdij van Dielegem (Jette) de parochie Meuzegem (Meise). Die achtergrond – de Norbertijnen waren geen arme orde – weerspiegelt zich ook in de architectuur van de pastorie. Tijdens de renovatie kwam aan het licht dat het gebouw niet dateert uit 1733, maar ouder is, wellicht veel ouder.

"De traditionele datum was gebaseerd op een gedenksteen en op het classicistische uitzicht van de buitengevel," verklaart architecte Gisèle Gantois.

"Maar tijdens het bouwkundig onderzoek ontdekten we dat het interieur vroeg zeventiende-eeuws is en sommige delen wellicht ouder zijn. Tijdens dat onderzoek kwamen achter afgebladderde verf en versleten behang ook

Het buitenuitzicht is sterk classicistisch getint.

130 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

zeventiende-eeuwse muurschilderingen tevoorschijn. "Geen verhalende taferelen, maar wel architecturale decoratie in pasteltinten en medaillons met Latijnse opschriften. Aanvankelijk dachten we dat slechts één van de vier grote gelijkvloerse lokalen was beschilderd, maar nu vermoeden we op basis van uitgesneden kijkvensters dat ze allemaal beschilderd zijn." De architecte

Renotec heeft de restauratie van de buitenkant al uitgevoerd. "Met het interieur gaan we nog dit voorjaar van start," kondigt afdelingshoofd Luk Ghys aan. "Het oude archief van de abdij is verloren gegaan, zodat we overwegend zijn aangewezen op het huidige bouwonderzoek om de historische authenticiteit te reconstrueren." Na afloop van de weken zal de pastoor of een conciërge de verdieping bewonen. Beneden komt er een kantoor- en archiefruimte voor de plaatselijke kerkfabriek en blijven er kamers ter beschikking van het gemeenschapsleven.

Strakke symmetrie behouden "Na 1733 waren er op het dak na geen ingrijpende verbouwingen uitgevoerd," zegt Phillippe Schouterden (Renotec), hoofdprojectleider van de restauratie en renovatie. "In de loop der jaren waren er wel, allerlei bijgebouwtjes opgetrokken, zoals een pomphuis en een buitentoilet." Die zijn in 2006 afgebroken. Om het hoofdgebouw met zijn strak en symmetrisch plan niet te belasten met dienstruimtes komt er bijgebouw dat ook als gemeenschapszaaltje zal fungeren.

In de pastorie maakten architecte en aannemer er een punt van alle historische bouwsporen zichtbaar te bewaren, tot en met de gecementeerde vloertegels uit de negentiende eeuw. Een ander deel van de vloer zal heraangelegd worden met natuursteen, op basis van een vijftal originele tegels, die van onder de tussendorpel tevoorschijn kwamen.

Het huidige restauratieteam drukte ook zijn stempel op het gebouw, meer bepaald in het duurzaamheidsplaatje: recuperatie en gebruik van regenwater in het bijgebouw, het gebruik van recycleerbaar en nagroeibaar materiaal en het gebruik van dubbel glas in het originele schrijnwerk van de pastorie. Het kwam er daarbij op aan de raamprofielen heel nauwkeurig uit te frezen, zodat er net voldoende ruimte was voor dubbelglas. ❚ Dubbelglas mogelijk na accuraat frezen van de oude raamprofielen.

uit zich vol lof over aannemer Renotec. "Die gaf ons ruim de tijd om het onderzoek grondig en gedetailleerd uit te voeren. Dat is zeker niet bij alle aannemers mogelijk."

De pastorie is wel sinds 1988 beschermde als monument, maar toch was de tweede helft van de twintigste eeuw niet bepaald haar glansperiode. "Op zeker ogenblik was er geen pastoor meer. Het gemeentebestuur stond wel toe dat jeugd- en andere verenigingen ervan gebruik maakten. Maar inzake onderhoud gebeurde er niet veel."

Technische Fiche Opdrachtgever: Architect: Hoofdaannemer: Start ruwbouwwerken: Einde ruwbouwwerken: Start interieurwerken: Einde interieurwerken: Subsidie:

gemeente Meise Gisèle Gantois, Asse Renotec, Geel 3 mei 2011 24 augustus 2012 vermoedelijk april 2013 vermoedelijk december 2013 interieur: 251.000 euro (Vlaamse overheid)

131 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Restauratie en Renovatie

Grote markt, Brussel

Speciale technieken

Dakwerken

Interieur

Glas-in-lood

Acaciastraat 14c B-2440 Geel info@renotec Tel: 014 81 60 21 Fax: 014 86 60 16 www.renotec .be

Tekst | Koen Mortelmans

Slopersconcert in Het Depot De vroegere cinema Eden langs het Leuvense Martelarenplein fungeert sinds september 2005 onder de naam 'Het Depot' als concertzaal. Maar vooral wegens aanslepende akoestische problemen en versleten infrastructuur vonden er in 2011 en 2012 grondige verbouwingswerken plaats.

Bij die verbouwing hoorden ook een aantal sloopwerken. Een delicate klus, want Het Depot ligt niet alleen in het midden van het historische stadscentrum, ingesloten tussen andere gebouwen, maar ook ietwat verscholen in één van de hoeken van het plein.

Precisiewerk "'Afbraakwerken' zijn tegenwoordig veel minder slopend dan ooit het geval was. Er komt veel precisiewerk bij te pas," zegt zaakvoerder Nico Van der Schraelen van het Antwerpse Javemat, dat deze werken uitvoerde. "afbrekend. “Het komt er dikwijls op aan bepaalde delen van bouwwerken weg te nemen, zonder de rest te beschadigen. Dit vereist een nauwgezette samenwerking met de aannemers die de renovatiewerken uitvoeren. In Het Depot voerden we de afbraakwerken uit in onderaanneming voor Heijmans Bouw.

We hebben de meeste oude gebouwen op de site volledig gesloopt. Alleen de eigenlijke concertzaal moest behouden blijven. Die hebben we ontman-

JAVEMAT NV

Antwerpen Slopen van A tot Z Tel. 03/542 63 26 www.javemat.be

teld tot op de ruwbouw." Het hijswerk voor het verplaatsen van machines of werken met manbak moesten voor 10 uur ’s morgens plaatsvinden, want dan dienden de terrasjes op het plein weer beschikbaar te zijn. "En tijdens de lunchperiodes mochten we niet met breekhamers werken om de klanten van de aanpalende brasserie niet te storen."

Javemat is gespecialiseerd in zowel manueel als machinaal sloopwerk. "Verder voeren we ook boor- en zaagwerken met diamant uit en hebben we een ploeg 'koppensnellers' voor het afkappen van funderingspalen." Van der Schraelen leerde de knepen van het vak bij het gelijknamige familiebedrijf.

Nadat zijn vader en oom die zaak hadden verkocht werkte Nico nog een tijd voor de nieuwe eigenaar. Maar toen hij de kans kreeg om zelf het bestaande Javemat over te nemen, liet hij die niet liggen. ❚

133 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Tekst | Koen Mortelmans Beeld | Toon Grobet

Dossinkazerne in het licht Einde 2012 ging in Mechelen het Memoriaal van Kazerne Dossin en het museum en documentatiecentrum over holocaust en mensenrechten open. Die zijn deels ondergebracht in de gerenoveerde, achttiende-eeuwse kazerne, deels in een nieuwbouw. Zumtobel stond in beide onderdelen in voor een aangepast lichtconcept.

Zumtobel heeft al veel ervaring in de verlichting van museale en cultuurgebouwen, zowel in BelgiĂŤ als in het buitenland. Het werkte mee aan onder meer Museum M in Leuven, de musea voor schone kunsten in Antwerpen en Gent, maar ook aan bijvoorbeeld het Louvre in Parijs en Guggenheim in New York.

"In de Dossinkazerne hebben we meegewerkt aan het totaalconcept," vertellen de lichtadviseurs Rainer Cornelis, Jan Vandaele en Paul Swolfs. "Dit concept omvatte zowel de algemene verlichting als de lichtsturing en de

134 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

noodverlichting." Zumtobel slaagde erin de specifieke vragen van architect Bob Van Reeth en studiebureau Ingenium te beantwoorden met standaardoplossingen. Het nieuwbouwgedeelte bevat een permanente tentoonstelling en biedt ruimte aan wisselende manifestaties met historische of actuele kadering rondom onderwerpen als genocide en burgeroorlog. Het is een compact volume met vier niveaus. In tegenstelling tot de circulatieruimtes ontvangen de zalen geen daglicht. "Met een uitgekiende verlichting en lichtsturing is het mogelijk in museale zalen en vooral in zalen zonder daglicht een sfeer naar keuze te scheppen. Maar in de nieuwbouw speelde ook het bekomen van een

Verlichting met Luxmate Litenet als stuursysteem.

zo zuinig mogelijke oplossing een belangrijke rol. In samenspraak met de ontwerpers hebben we een sober en strak lichtplan uitgetekend. De verlichting wordt centraal en digitaal gestuurd, via een pc aan de receptie.

Glaspaneel Valse plafonds zijn er in de Dossinkazerne niet. De verlichtingselementen vormen samen lichtlijnen. "Dat maakte de installatie een delicaat precisiewerk. Elektro-installateur Imtech moest de verankeringsgaten in het beton zelf boren. Dan komt het op de millimeter aan. Want in tegenstelling tot valse plafonds heb je hier geen flexibiliteit bij het aanbrengen van de armaturen."

"De keuze voor lichtlijnen is gemaakt vanwege de grote totaaloppervlakte," leggen de lichtadviseurs uit. Zumtobel zette hiervoor twee types armaturen in. In de ontvangstruimte en de gangen hangt de Linaria. Deze architecturale lichtbalk is uitgerust met fluorescentielampen T16 –type Seamless–, met omgedraaide lampvoeten. Ze zijn geschikt om een doorlopende lichtlijn en een gelijkmatige lichtsterkte te bekomen."

In de museale zalen zijn de armaturen aangebracht boven een diffuus glaspaneel. "Daarom konden we hier een andere reeks gebruiken, de Tecton Tetris.

Dit is een multifunctioneel en flexibel elfaderig lichtlijnsysteem met geïntegreerd stroomgeleiderprofiel. De lampvoeten van de T16 Tetris-armaturen maken een geschrankte positie van de lampen mogelijk en laten zo lichtlijnen toe zonder zichtbare schaduw van de lampvoeten. Daarom hangt ze in de Dossinkazerne ook in de technische ruimten, zonder glaspaneel eronder." In de kelders en enkele andere ruimten waar de esthetiek van de verlichting geen prioriteit is hangen Scuba-armaturen. Het gebruik van naakte fluorescentielampen heeft vooral te maken met het feit dat ze hun licht evenwichtig in alle richtingen verspreiden. "Dat leidt tot een mooie 'volumeverlichting.'”

De lampen hebben een kleurtemperatuur van 3.000 Kelvin, een warme en aangename witte kleur. ›

In de museale zalen hangen de armaturen met TL-lampen achter een glaspaneel.

135 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Minimalisme.

18

22

MICROTOOLS Design: Katharina GÜtz-Schäfer, Zumtobel

MICROTOOLS combineert een minimalistische vorm met een uitstekende lichtkwaliteit en een hoogwaardige uitvoering in zilverkleurig geanodiseerd aluminium.

Het modulaire LED-lichtsysteem voor een nagenoeg onzichtbare integratie in rekken of vitrines. zumtobel.com/microtools

Zumtobel. Het Licht.

Linaria in de receptieruimte en de gangen, T16 Tetris in de museale zalen.

De noodverlichting bestaat uit led's en verlichte pictogrammen. Zumtobel leverde met zijn Onlite ook het batterijgestuurde systeem voor noodverlichting.

Zijn Luxmate Litenet is het stuursysteem. Het maakt gebruik van het open Dali-protocol.

(On)traditioneel In een traditioneel museum accentueert de verlichting bepaalde geĂŤxposeerde voorwerpen of afbeeldingen en vertelt een gids het verhaal. "Maar hier vormt het hele gebouw mee het verhaal, vandaar het belang van het totale verlichtingsplan. Omdat we ook al dikwijls voor traditionele musea de verlichting hebben verzorgd, kunnen we de volle betekenis en het verschil dat deze aanpak maakt goed inschatten. In het Kunsthaus in het Oostenrijkse Bregenz bijvoorbeeld gebeurt de verlichting met spots in de plafonds. Dat is ingewikkelder, want dan moeten de bouwvakkers die de betonwerken uitvoeren op de juiste plaatsen uitsparingen voor de contactpunten voorzien."

Samen denken en werken Cornelis, Swolfs en Vandaele onderstrepen ook het belang van samenwerking met andere vakmensen. "Dankzij overleg in de ontwerpfase kwam het concept van een lichthemel met diffuserende glasplaat er. Van Reeth had onze Linaria ontdekt in de abdij van Westvleteren en zag meteen de mogelijkheid om deze combinatie op te stellen." â?š

Technische Fiche Opdrachtgever: Architect: Verlichting: Start werken: Einde werken:

Vlaamse regering, Brussel AWG architecten, Antwerpen Zumtobel, Puurs augustus 2012 januari 2013

137 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Advocatenvennootschap FLAMEY behoort tot de absolute top van de Belgische kantoren gespecialiseerd in publiek en administratief recht.

Jan Van Rijswijcklaan 16 2018 Antwerpen Tel: + 32 3 257 33 16 Fax: + 32 3 237 38 51

Het kantoor verleent private en overheidsbedrijven, particulieren, lokale besturen en intercommunales zowel juridisch advies als bijstand in administratieve en gerechtelijke procedures, en is in het bijzonder gespecialiseerd in volgende materies:

- Overheidsopdrachten - PPS www.flamey-advocaten.be - Ruimtelijke ordening en stedenbouw info@flamey-advocaten.be - Milieurecht - Onteigeningen - Monumenten, landschappen en natuurbescherming - Energierecht - Handelsvestigingen - Brownfields Advocatenvennootschap FLAMEY is een gerenommeerd nichekantoor met vestiging in Antwerpen. Het kantoor kan bogen op een rijke expertise en meer dan 25 jaar ervaring.

Peter Flamey

Jan Van Rijswijcklaan 16 2018 Antwerpen Tel: 03/257.33.16 Fax: 03/237.38.51 email: info@flamey-advocaten.be

Consultaties zijn steeds op afspraak

Uitspraakbevoegdheid raad voor vergunningsbetwistingen uitgebreid Sinds de inwerkingtreding op 1 september 2009 is de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening al meerdere malen gewijzigd.

In veel gevallen betroffen deze wijzigingen de inhoud van de stedenbouwregelgeving. Met het Decreet van 6 juli 2012 voert nu ook grondige wijzigingen door aan de organisatie, procedureregeling en uitspraakbevoegdheden van de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RVV).

Tot voor kort beschikte deze Raad enkel over de bevoegdheid om bestreden vergunningsbeslissingen al dan niet te vernietigen en om de tenuitvoerlegging ervan eventueel voorafgaandelijk te schorsen. In geval van vernietiging kon de Raad ook de instructie geven aan de vergunningverlenende overheid om een nieuwe beslissing te nemen binnen een bepaalde termijn en om daarbij bepaalde kennelijk onredelijke motieven aan te duiden, waarmee in de nieuwe beslissing geen rekening mocht worden gehouden.

Deze bestaande uitspraakbevoegdheid van de RVV wordt nu uitgebreid met een aantal opmerkelijke vernieuwingen, de procedure van de zogenaamde 'bestuurlijke lus' en de bemiddelingsprocedure.

Bestuurlijke lus De procedure van de bestuurlijke laat de RVV toe om voortaan de vergunningverlenende overheid de mogelijkheid te geven om in een vergunningsbeslissing vastgestelde onregelmatigheden te herstellen of te laten herstellen, alvorens definitief uitspraak te doen over de gevorderde nietigverklaring.

Deze mogelijkheid voor de RVV bestaat enkel voor het herstel van onregelmatigheden die daadwerkelijk voor herstel vatbaar zijn, namelijk die het mogelijk maken dat de oorspronkelijke beslissing gehandhaafd kan blijven zonder dat een vernietiging moet worden uitgesproken. Zo kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan een gebrekkige formele motivering, het niet weerleggen van een bezwaarschrift of het niet inwinnen van een relevant advies.

Andere, substantiëlere onregelmatigheden, kunnen niet via de bestuurlijke lus hersteld worden, doch enkel via een nieuwe vergunningsbeslissing na vernietiging door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Evenmin kan van deze procedure gebruik gemaakt worden, indien belanghebbenden hierdoor onevenredig kunnen benadeeld worden.

Hiertoe uitgenodigd, dient het bestuur dient binnen een bepaalde termijn mee te delen of het al dan niet wenst in te gaan op de mogelijkheid om de vastgestelde onregelmatigheden te (laten) herstellen. Het herstel is dus geen verplichting voor de overheid. Doet het bestuur echter niets, dan behoudt de RVV de bevoegdheid om de bestreden vergunningsbeslissing te vernietigen.

Gaat het bestuur wel over tot herstel van de onregelmatigheid, dan dient het de RVV schriftelijk en binnen de hersteltermijn mee te delen hoe de onregelmatigheid hersteld zou zijn. Nadien kunnen de betrokken partijen hierover schriftelijk hun opmerkingen meedelen.

Het verder verloop van de procedure hangt af van het gevolg dat door de overheid al dan niet gegeven werd aan de geboden mogelijkheid tot herstel.

Het is de RVV die zelf de wijze van verdere behandeling zal meedelen aan de betrokken partijen, hetzij na ontvangst van de mededeling dat geen herstel zal gedaan worden of na het verstrijken van de termijn om dit mee te delen, hetzij na het verstrijken van de hersteltermijn, hetzij na ontvangst van de opmerkingen van partijen over het geboden herstel.

Om te vermijden dat de termijnen voor het indienen van de procedurenota’s zouden verstrijken tijdens het volgen van de bestuurlijke lus, worden deze termijnen geschorst vanaf de datum van het tussenarrest, waarin het bestuur de mogelijkheid tot herstel wordt aangeboden.

Bemiddeling Naast de procedure van de bestuurlijke lus, beschikt de RVV voortaan ook over de mogelijkheid om bemiddeling tussen de betrokken partijen te bevelen. Deze bemiddeling wordt bij tussenarrest bevolen, hetzij op gezamenlijk verzoek van de partijen, hetzij op eigen initiatief van de RVV, maar ook dan met akkoord van de partijen. De bemiddeling kan wel enkel bevolen worden zolang de zaak door de Raad nog niet in beraad werd genomen. Eenmaal een verzoek tot bemiddeling wordt ingewilligd, wordt onmiddellijk een afschrift van het tussenarrest overgemaakt aan de partijen en aan de bemiddelaar.

Verschillende personen kunnen door de Raad als bemiddelaar aangewezen worden. Zo vermeldt het Decreet onder meer de raadsleden, de aanvullende raadsleden, de griffiers, de leden van het ondersteunend personeel, maar ook derden die door de partijen gezamenlijk worden voorgesteld. Wel dient de bemiddelaar aan een aantal decretaal opgelegde voorwaarden te voldoen.

Meer bepaald moet hij beschikken over een grondige kennis van en nuttige ervaring in het ruimtelijke ordeningsrecht, blijk geven van een voor de bemiddelingspraktijk passende vorming, de noodzakelijke waarborgen bieden voor een onafhankelijke en onpartijdige bemiddeling en mag hij geen strafrechtelijke veroordelingen of tuchtrechtelijke sancties opgelopen hebben die onverenigbaar zijn met de uitoefening van de functie van bemiddelaar.

Het is de bedoeling dat de bemiddelaar tracht om een directe dialoog tot stand te brengen tussen de partijen en om ondersteuning te verlenen voor het goede verloop van de dialoog. De bemiddeling gebeurt dan ook op vrijwillige basis, in onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de bemiddelaar en in strikte vertrouwelijkheid. Wel staat het de bemiddelaar vrij om ook derden bij de bemiddelingspoging te betrekken, indien hij dit nodig acht.

Indien uit bemiddelingsronde uiteindelijk een akkoord ontstaat, kunnen één of beide partijen aan de RVV verzoeken om dit akkoord te bekrachtigen. Zulke bekrachtiging kan door de Raad enkel en alleen geweigerd worden indien het akkoord strijdig zou zijn met de openbare orde, met regelgeving of met stedenbouwkundige voorschriften. Indien echter geen bemiddelingsakkoord bereikt wordt of als de RVV vaststelt dat de randvoorwaarden voor een geslaagde bemiddeling niet of niet langer zijn vervuld, dan wordt bij tussenarrest de voortzetting van de jurisdictionele procedure bevolen.

Net als bij de toepassing van de bestuurlijke lus schorst een verzoek tot bemiddeling de proceduretermijnen vanaf de datum van ontvangst van het verzoek door de RVV. Deze schorsing geldt hetzij tot op de datum van de bekrachtiging van het bemiddelingsakkoord, hetzij tot op de dag na de betekening van het tussenarrest, waarin de voortzetting van de reguliere procedure wordt bevolen.

De uitbreiding van de bevoegdheden van de RVV heeft als doel haar beter in staat te stellen om een vergunningsbetwisting definitief te beslechten. De praktijk zal in de toekomst zal moeten uitwijzen of de gekozen middelen dit doel daadwerkelijk kunnen waar maken. ❚

139 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Kloosterzusters en bejaarden samen in wzc Engelendale Op 11 juni 2011 opende de vzw Volkswelzijn van Brugge woonzorgcentrum Engelendale in het klooster van de Zusters Dominicanessen aan de Vlamingdam. Ingenieur-architect Gino Debruyne tekende in 1995 de plannen voor de nieuwbouw van het klooster en is vandaag ook ontwerper van de verdere uitbreiding van de site, die tegen begin 2014 plaats moet bieden aan zesennegentig bewoners.

Het klooster van de Zusters Dominicanessen, gebouwd in 1996, werd te groot voor de vierentwintig overgebleven zusters. Ze sloten een samenwerkingsovereenkomst met de vzw Volkswelzijn van Brugge, die het gebouw zonder grote aanpassingen tot een woonzorgcentrum ombouwt. “Alle kamers zijn uitgerust met de nodige sanitaire voorzieningen en hebben aansluitingen voor televisie en telefoon. Op het gelijkvloers is een restaurant en een ruime ontspanningsruimte voorzien, beiden met zicht op de grote tuin,” zegt Gino Debruyne. De zusters kregen het gezelschap van zestien sterk zorgbehoevende bewoners.

140 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

UITBREIDING VZW Volkswelzijn zocht ook naar verdere uitbreidingsmogelijkheden en kocht een terrein tussen de Vlamingdam en de Kapelstraat, aansluitend op het terrein van het klooster. Debruyne kreeg de opdracht om op deze site nieuwbouwvolumes te integreren. “In het bestaande kloostergebouw komt ook een nieuwe leef- en therapieruimte,” vult de architect aan. “Daarvoor voegen we tussen ‘twee armen van het gebouw’, zwevend op de eerste verdieping, een glazen balk met zicht op de tuin toe.”

NIEUWBOUWVOLUMES Meanderend over de site integreert de architect gedifferentieerde woonvormen.

Langs de Kapelstraat komen zorgflats, waar de meest mobiele bejaarde echtparen als het ware midden in de gewone leefgemeenschap in de straat blijven wonen. Verspreid over de site zijn er ook zesendertig zorgstudio’s en vierentwintig zorgkamers voorzien. Die zullen verdeeld worden over compacte nieuwbouwvolumes met telkens zes tot acht kamers, die verwarmd worden op gas met condensatieketels en uitgerust zijn met een ventilatiesysteem met warmterecuperatie. De gemeenschappelijke ruimten krijgen ook vloerverwarming.

“Architecturaal sluiten deze woonvormen perfect bij het klooster aan,” zegt de architect. “Ze worden opgetrokken met dezelfde bakstenen en houten blokkaders, maar in plaats van gewone voegmortel gebruiken we de recentere techniek van dunbedmortel. Een tegelpannendak zorgt voor de continuïteit van de buitenschil.”

Conform de stedenbouwkundige verordeningen en rekening houdend met de privacy in de tuin van de aanpalende woningen bestaan de meeste volumes uit twee bouwlagen en een hellend dak. Alleen aan de kant van de grote tuin worden drie bouwlagen opgetrokken onder een hellend dak. Deze bouwhoogte sluit aan op die van het klooster in de tuin. “Vanuit de individuele kamers kijken de bewoners uit op de ingesloten tuinen. In de twee gemeenschappelijke leefruimten kunnen ze genieten van de grote tuin van het woonzorgcentrum,” vult Debruyne aan.

PARKING Om te voldoen aan de mobiliteitsvoorwaarden komt er een ondergrondse parkeergarage voor het personeel met toegang vanuit de Kapelstraat en worden ook de bovengrondse parkeerruimtes uitgebreid. Begin 2014 moet deze uitbreiding klaar zijn en zullen de bezoekers via een nieuwe ingang vanuit de Vlamingdam het woonzorgcentrum kunnen bereiken. ›

141 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

de waal sa les pieux

palen nv

Voshol 6a - 9160 Lokeren Tel. +32 (0)9 340 55 00 Fax +32 (0)9 340 55 18 www.dewaalpalen.be

Sanitaire inrichtingen, industriĂŤleen centrale verwarming Bloemisterijstraat 6 8340 Sijsele

Schoolstraat, 12 8490 Varsenare Jabbeke T 050 38 85 44 F 050 38 73 77

info@rubenwillaert.be www.rubenwillaert.be Tel. 050/36.28.20

www.vanmaelesanitairverwarming.be/nl

13900160_maele 1_4.indd 1

01-03-13 11:43

Participanten aan het woord Van Maele –sanitair en HVAC

“We zijn verantwoordelijk voor de integratie van het sanitair en de HVAC in woonzorgcentrum Engelendale,” vertelt Philippe Van Maele, gedelegeerd bestuurder bij Van Maele (Varsenare). “Gedurende een jaar zal een groep van vijf à tien medewerkers in Brugge actief zijn.”

Opgericht na de Eerste Wereldoorlog als éénmanszaak telt deze onderneming vandaag circa vijftig medewerkers en is uitgegroeid tot een specialist in de installatie van sanitair en HVAC. “Dit is een belangrijke referentie voor ons,” vervolgt Van Maele. “Het merendeel van onze activiteiten gebeurt in de rust- en verzorgingssector.” Van Maele was recent onder meer ook betrokken bij projecten als AZ Damiaan (Oostende), het OLV-Ziekenhuis (Aalst), AZ Groeninge (Kortrijk), RVT Ter Durme (Lokeren) en WZC de Ril (Middelkerke).

Technische Fiche Bouwheer: Architect: Stabiliteit: Technieken: Algemene aannemer: Sanitair & HVAC: Elektriciteit: Start werken: Einde werken:

vzw Volkswelzijn, Brugge Gino Debruyne & Architecten, Brugge Studiebureau Vansteelandt, Torhout Studiebureau De Klerck, Brugge Depret, Zeebrugge Van Maele, Jabbeke Elektro Verbeke, Wontergem, Deinze winter 2012 voorjaar 2014

143 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BenedictusPoort, Ghent Architects: Leyman - Vandewalle-Corijn VK services: structural engineering - building services

VK delivers fully integrated engineering services for demanding clients worldwide who want to invest in buildings in a constantly evolving society where our quality of life is under stress. www.vkgroup.be Want to help build tomorrow’s world? Check out how you can realize your possibilities on www.vkgroup.be/careers.

architects & engineers

Efficiëntie over de hele lijn.

Enkele voorbeelden uit het volledige gamma:

Viessmann Belgium b.v.b.a. · 1930 Zaventem (Nossegem)

Olie-/gascondensatietechniek

Houtverwarmingssystemen

Warmtepompen

Microwarmtekrachtkoppeling

Warmtekrachtkoppeling

Zonnesystemen

Efficiëntie is onze belangrijkste grondstof. Ons volledig productgamma biedt individuele oplossingen met efficiënte systemen voor alle toepassingsgebieden en energiedragers – of het nu gaat om olie, gas, zonneenergie, biomassa of lucht- en aardwarmte. www.viessmann.be

Het vakmanschap van de Viessmann Groep: olie- en gascondensatietechniek, houtverwarmingssystemen, warmtepompen, zonnesystemen, biogasinstallaties en warmtekrachtkoppelingssystemen.

Bouwliften

TE HUUR TE KOOP

TE HUUR

000 machines Meer dan 30.

onmiddellijk

G U S C A T A L O beschikbaar!

Steigermaterieel

0 1 3 2 0 1 2 -2

Toolsa are man’s best friend!

E19

BERGEN OP HA N HAVE BREDA

ZOOM

A12

Gratis catalogus 2012 - 2013 op www.eurorent.be

DEURNE ANTWERPEN

E19 GENT

A12

E17

E34 E313

Rond punt van Wommelgem

Openingsuren

. vrijdag Maandag t.e.m 0 • 13u00 - 17u0 07u30 - 12u15 Zaterdag 0 • 13u00 - 17u0 08u30 - 12u15

Adres

Deurn flaan 633 • 2100 Bisschoppenho 99 03 00 • Fax 03 325 Tel 03 325 43 e info@eurorent.b

t.be www.euroren ER C2012 00

e

TE HUUR

voor bouw en industrie 17/11/11 08:53

Cover.indd 1

Bisschoppenhoflaan 633 ❙ 2100 Deurne ❙ België ❙ T 03 325 43 00 ❙ www.eurorent.be ❙ info@eurorent.be