beton & staalbouw 01 2015

EDITIE

1

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW JA ARGANG 3 I 2015 I WWW.BETONENSTA ALBOUW.NL

O n e Wo r l d – To m o r r o w l a n d | P o r c e l l i s t o r e n – A m s t e r d a m | A Z S i n tM a a r t e n – M e c h e l e n | P l o p s a q u a – D e P a n n e | C a s t e l l u m H o g e Wo e r d

SUPPLY CHAIN PARTNER A SHANGHAI ZHENHUA HEAVY INDUSTRIES CO., LTD. COMPANY

STRIVING FOR EXCELLENCE IN SERVICE

CRANE UPGRADES & SERVICES A SHANGHAI ZHENHUA HEAVY INDUSTRIES CO., LTD. COMPANY

ZPMC EUROPE IS THE FIRST OFFICIAL FOREIGN BRANCH ORGANIZATION OF ZPMC SHANGHAI ZHENHUA HEAVY INDUSTRIES CO. LTD., WORLDS LARGEST STEEL STRUCTURE MANUFACTURER AND UNDEFEATED MARKETLEADER AS A MANUFACTURER OF PORT EQUIPMENT, DOMINATING THE SHIP-TO-SHORE

A SHANGHAI ZHENHUA HEAVY INDUSTRIES CO., LTD. COMPANY

AND YARD GANTRY CONTAINER CRANE MARKET.

APPEALING PROJECTS

OAKLAND BAY BRIDGE SAN FRANCISCO, USA

WAASLAND LOCKS ANTWERP, BELGIUM

FERRIS WHEEL LAS VEGAS, USA

DINTELWEG 111, 3198 LB ROTTERDAM EUROPOORT

+31 10 760 13 58

HARDANGER BRIDGE NORWAY

INFO@ZPMC.EU

WWW.ZPMC.EU

ASK Romein is een partner voor opdrachtgevers bij het ontwikkelen en realiseren van eenvoudige bedrijfsruimten in BelgiĂŤ en Nederland, maar ook bij het uitvoeren van zeer grote en uiterst complexe bouwwerken in deze landen en over de hele wereld. Vanuit de vestigingen in Malle (B), Roosendaal (NL) en Vlissingen (NL) berekent, ontwerpt, optimaliseert en realiseert ASK Romein projecten voor haar klanten uit onder meer Transport en Logistiek, Sport en Recreatie, Utiliteitsbouw, Industrie, Parkings en Offshore markten.

Ambachtsstraat 33 2390 Malle West Tel: +32 (0)3 320 24 00 Fax: +32 (0)3 320 24 99 info.be@ask-romein.com

www.ask-romein.com

Beton in beweging Advies en verkoop Engineering Productie Montage Projectbegeleiding Service en onderhoud Postbus 8, 3769 ZG Soesterberg | 0346 351 774 | info@ubo.nl | www.ubo.nl

EDITIE

Voorwoord

1

WAT NOU BETERE TIJDEN?!

De eerste editie van de Week van de Bouw in de Jaarbeurs Utrecht is weer achter de rug. De beurs ademde vooral optimisme over de vooruitzichten in de bouwsector. Zo voorspelde minister Blok tijdens de opening van ‘de Week’ betere tijden voor de bouw. Maar, als we de projecten in deze editie van Beton & Staalbouw weer bekijken, lijkt het alsof die tijd allang is aangebroken.

Architecten en kunstenaars bedenken de meest bijzondere creaties, maar werden als puntje bij paaltje kwam, in het verleden toch vaak teruggefloten. Aan de verschillende projecten te zien, die in de afgelopen edities van Beton & Staalbouw de revue zijn gepasseerd, lijkt het alsof het tij weer is gekeerd. Gelukkig maar. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de kunstbrug op recreatiedomein De Schorre in Boom (provincie Antwerpen, België), als ‘cadeau’ aan de omgeving naar aanleiding van het tienjarig bestaan van dancefestival Tomorrowland. In totaal is bijna 700 ton staal verwerkt in de brug, waarvan ruim 100 ton in de enorme sculptuur die bijna 25 meter uit het lood staat.

Ook in Nederland is ruimte voor bijzondere projecten. Wat te denken van Castellum Hoge Woerd, ook wel Romeins Leidsche Rijn genaamd? Tijdens de ontwikkeling van de nieuwste en grootste uitbreidingswijk van Utrecht – Leidsche Rijn – zijn er vele archeologische vondsten gedaan, waaronder een eeuwenoud schip (!) van 25 meter lengte. Om de geschiedenis leefbaar en tastbaar te houden, is besloten een archeologiemuseum op te richten. Niet zomaar één, maar één in de vorm van een oud Romeins fort, bovenop archeologisch rijksmonument Hoge Woerd. Het resultaat is verbluffend. In september 2015 zal de moderne interpretatie van het eeuwenoude Castellum zijn deuren openen.

Door de crisis is een groot aantal nieuwbouwplannen in Nederland geschrapt of uitgesteld. Er dreigt een tekort aan woningen, roepen diverse partijen. Aan de Amstel hebben ze daar vooralsnog geen last van. Hier wordt gebouwd het Amsterdamse megaproject Amstelkwartier met bijna vierduizend woningen. Betontechnisch een bijzonder project vanwege de vele wanden, die als schoon werk worden gestort. Verderop in dit blad meer over de hier genoemde projecten en uiteraard nog veel meer interessante projecten en technieken.

Wij wensen u veel lees- en kijkplezier!

Roel van Gils

BETON- & STAALBOUW | 5

BETON&STAALBOUW

1

Vaktijdschrift over beton en staal in de bouw Jaargang 3 | 2015 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2352-3867

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Autobaan 22, 8210 Loppem Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)50 368170 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

08

REDACTIEADRES

17

31

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E traffic@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIECÖORDINATIE EN EINDREDACTIE Lieke van Zuilekom

REDACTIEMEDEWERKERS

37

Martijn vd Bouwhuijsen, Fiona van Gemert-de Heus, Roel van Gils, Sjoerd Meuleman, Bram Souffreau, Nick Vanderheyden

46

BLADMANAGER

Mark de Lau E m.delau@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: https://www.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 63,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Beton- en Staalbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Directies en management van bouwbedrijven, projectontwikkelaars, opdrachtgevers, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, aannemers, ingenieurs, constructeurs, technologen en leveranciers actief in de Beton- en Staalindustrie

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Inhoud Kunstbrug roept op tot verbroedering ‘Arne Quinze werkt mee in het staalatelier’ Kunstbrug steunt op 132 micropalen 200.000 boodschappen in brug gelaserd Grootse nieuwbouw AZ Sint-Maarten De Pen: Tom de Haan Groots cultureel centrum gevormd naar Banyan bomen Parking Londerzeel: toonbeeld van economisch ontwerpen Drie casco’s Amstelkwartier: puzzelen tot op de meter Snel en veilig betonproducten bestellen Sneller bouwen met betere rentabiliteit Beton in beweging 't Swaenenerf: twee maanden ingelopen op de bouwplanning De wereld van tankopslagbedrijven is drastisch veranderd Vloer Merwetank Gorinchem in één dag gestort Porcellis gebouw is betonnen huzarenstuk In 85 dagen een compleet vrieshuis

8 10 13 16 17 20 22 24 26 29 31 34 37 40 43 51 54

Inhoud

51

57 72

76

x 69 82

Inhoud

EDITIE

1

BETON- & STAALBOUW

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW

NUMMER 1 JA ARGANG 3 2015

JA ARGANG 3 I 2015 I WWW.BETONENSTA ALBOUW.NL

Vlakke bedrijfsvloer voor verrijdbare stellingen Machines waar klanten geld mee verdienen Journaal 1.100 vierkante meter prefab beton voor DC TNT Benelux Castellum Hoge Woerd: Romeins Leidsche Rijn Gespoten dakbedekking op vestingmuren Betoncreaties sieren zwemparadijs Plopsaqua Ruim 5.000 m² aan specifieke tegels voor Plopsaqua Het graan wacht niet 30.000 ton graanopslag Wie doet wat?

55 57 61 68 72 75 76 78 80 82 83

Thema betonwapening O n e Wo r l d – To m o r r o w l a n d | P o r c e l l i s t o r e n – A m s t e r d a m | A Z S i n tM a a r t e n – M e c h e l e n | P l o p s a q u a – D e P a n n e | C a s t e l l u m H o g e Wo e r d

Coverbeeld | Erico

Een stalen gezicht Betonrot verleden tijd Mechanische koppelingen voor betonstaal

44 46 49

BOOM | One World Project

Tekst: Roel van Gils

Kunstbrug roept op tot verbroedering Hoe hoger het cultuurbesef van de bevolking, hoe hoger de beschaving. Dat zegt kunstenaar Arne Quinze. Hij ontwierp, naar aanleiding van het tienjarig bestaan van dancefestival Tomorrowland, op recreatiedomein De Schorre in Boom (provincie Antwerpen) een bijzondere kunstbrug, met een 30 meter hoge sculptuur uit staal en glas.

De wandelbrug is ontstaan uit een samenwerking tussen het team van kunstenaar Arne Quinze, de provincie Antwerpen en de organisatie van het festival Tomorrowland. “De festivalorganisatie wilde het tienjarig bestaan vieren met een ‘cadeau’ voor de maatschappij”, legt Arne Quinze uit. “Ze wilden de buurt beter maken en de noord- en zuidas van het domein permanent met elkaar verbinden.” Quinze tracht met zijn spraakmakende creaties mensen op straat weer samen te brengen.

“Door alle sociale media vervaagt het persoonlijk contact; mensen kennen hun naaste buren soms niet meer. Met mijn werk probeer ik het alledaagse ritme te vertragen en het sociale contact binnen de bevolking te vergroten.”

8 | BETON- & STAALBOUW

BOOM | One World Project

NIKE OF SAMOTRACHÉ De kunstbrug, genaamd One World by People of Tomorrow, fungeert als ontmoetingsplek voor de omgeving. Hij roept volgens Quinze op tot verbroedering en zal letterlijk een brug slaan tussen cultuur, natuur, muziek, kunst, de buurt en de wereld. “De eerste tekeningen werden een jaar of drie geleden al gemaakt”, vertelt hij. “De brug is opgetrokken uit staal en bekleed met tropisch hardhout. In het midden van de brug bevindt zich een 30 meter hoge sculptuur uit staal en glas. Het beeld is geïnspireerd op Nike of Samotraché, een Griekse godin die symbool staat voor de overwinning van de vrijheid. In het Louvre staat een sculptuur van deze godin. Op de 600 meter lange brug zijn bovendien 200.000 positieve boodschappen en tekeningen van mensen uit ruim honderd verschillende landen gegraveerd. Via een website kon men deze tekeningen of boodschappen digitaal aanleveren.”

UIT HET LOOD In totaal is bijna 700 ton staal verwerkt in de brug, waarvan ruim 100 ton in de sculptuur. Het was volgens Quinze technisch een behoorlijke uitdaging om het beeld te construeren. “Het beeld staat bijna 25 meter uit het lood. De voorbereiding heeft bijna twee jaar geduurd. Een leerzaam proces, waarbij alle mogelijke torsies op het beeld werden berekend. Het beeld is bovendien eerst op schaal nagebouwd. Al het staal is door ons, in samenwerking met atelier Melens & Dejardin, bewerkt. Van laseren en branden tot buigen en lassen van voornamelijk cortenstaal, in diktes variërend van 6 millimeter tot 4 centimeter. Ook zijn er glasplaten in het beeld verwerkt in oppervlaktes tot wel 2 m².” In tegenstelling tot de engineering is het bouwen van het kunstwerk op locatie in sneltreintempo uitgevoerd. In iets minder dan vijf maanden is de kunstbrug gerealiseerd. “We zijn er dag en nacht mee bezig geweest.” ’s Avonds wordt de brug mooi verlicht door LED-verlichting die is verwerkt in het glas. ❚

De studio van Arne Quinze heeft de afgelopen jaren al meerdere spraakmakende kunstwerken gerealiseerd, zoals The Sequence in Brussel, The Visitor in Libanon en Red Beacon in Shanghai. “We hebben inmiddels in Shanghai ook een studio geopend en zijn nu bezig met een studio in Sao Paulo. Ons doel is om cultuur in het straatbeeld te brengen.

Want cultuur raakt slechts 1 procent van de bevolking, het gebeurt achter gesloten deuren. Wij, de People of Tomorrow, openen die deuren.”

BETON- & STAALBOUW | 9

BOOM | One World Project Tekst: Bram Souffreau

10 | BETON- & STAALBOUW

BOOM | One World Project

‘Arne Quinze werkt mee in het staalatelier’ “Samenwerken met kunstenaar Arne Quinze vergt inspanning”, geeft Gérard Dejardin van het staalbedrijf Melens & Dejardin toe. “Quinze weet namelijk wat hij wil en werkt mee met de arbeiders in het atelier. Hij steekt de handen uit de mouwen, geeft tips en past continu het werk aan. Een unieke werkwijze, maar onze arbeiders hebben er geen problemen mee.”

Melens & Dejardin stond in voor het smeed- en assemblagewerk van het One World Project in Boom. Arne Quinze is trouwens geen onbekende voor het staalbedrijf, dat al vijf jaar met de succesvolle kunstenaar samenwerkt. Naast de brug en het kunstwerk in het provinciaal domein van Boom fabriceerde Melens & Dejardin ook de bekende rode 'blokken' van Arne Quinze op de dijk van Oostende: Rock Strangers. Ook de kunstzinnige containers die vorig jaar Rock Werchter sierden, werden in het Luikse atelier klaargemaakt.

LUIKSE STAALNIJVERHEID Melens & Dejardin heeft een rijke geschiedenis in de staalnijverheid langs de Maas. In 1932 zag de staalslagerij het levenslicht toen Jean Melens en Léonard Dejardin de handen ineen sloegen. Sinds de jaren zeventig is het atelier in Jupille, nabij Luik, in het beheer van de familie Dejardin. Vandaag zit Melens & Dejardin nog steeds op dezelfde plaats.

In Jupille beschikt het bedrijf over een terrein van 4.500 m², waarvan 2.000 m² overdekt. Het voert opdrachten uit voor de industrie, de scheepvaart en sinds een tiental jaren ook voor de kunstsector.

Hoewel Melens & Dejardin een relatief kleine speler is, biedt de firma het volledige pallet diensten aan dat samengaat met de bouw van stalen con-

structies: het ontwerp, de nodige haalbaarbeidsstudies en het AutoCAD-werk, de uiteindelijke constructie van de staalelementen en – samen met een partner – het montagewerk. De staalelementen bouwen, vormt nog steeds de kern van de activiteit van het atelier. De site beschikt voor dergelijke opdrachten over digitale snijapparatuur, een pers die 200 ton per 4 meter aankan, een snijmachine die platen met een dikte van 2 centimeter de baas kan en een atelier met een vrije hoogte van 8 meter en laadbruggen die tot 20 ton kunnen heffen.

de onderaannemers”, weet Dejardin. Tijdens het Tomorrowland-festival was de wandelbrug grotendeels klaar. “Dat was echt just-in-time-werk, want het festival kun je niet verplaatsen.”

Een andere uitdaging vormde het kunstwerk zelf.

“Arne Quinze maakt steeds een model van het kunstwerk dat nadien in een 3D-model wordt omgezet. Maar om dat in staalelementen om te toveren, heb je heel wat rekenwerk en stabiliteitsstudies nodig. Daar is heel veel tijd in gekropen, maar we hebben het wel degelijk gerealiseerd”, blikt Dejardin tevreden terug. ❚

JUST-IN-TIME “Die vrije hoogte en de laadbruggen kwamen goed van pas bij het werk van Arne Quinze”, legt Dejardin uit. “De wandelbrug is immers in totaal 537 meter lang, opgedeeld in tientallen onderdelen die in Luik werden gemaakt. Het kunstwerk zelf is 25 meter hoog.” Hoewel Arne Quinze al vijf jaar aan het project werkt, moest Melens & Dejardin vorig jaar alle zeilen bijzetten om het huzarenwerk af te krijgen. “We hebben er ruim zes maanden aan gewerkt. In de voorbereidingen kropen 12.000 werkuren; de passerelle bouwen was goed voor 10.000 uren en het kunstwerk nam 3.500 uren in beslag. En dat alles zonder de uren van

BETON- & STAALBOUW | 11

BOOM | One World Project Tekst: Roel van Gils Beeld: Franki Foundations

Kunstbrug steunt op

132 micropalen

De ruim vijfhonderd meter lange kunstbrug van Arne Quinze op domein De Schorre in Boom steunt op 132 micropalen die zijn aangebracht door Franki Foundations. Door te kiezen voor deze methodiek, kon de boskap beperkt blijven. Yves Buyse van Franki Foundations licht de keuze voor de micropalen verder toe.

De kunstbrug is samengesteld uit kwalitatief hoogstaande materialen, zoals Okan tropisch hardhout met FSC-label en Galva-staal. Materialen die volgens Yves Buyse de duurzaamheid van het project verzekeren. “In dat kader zijn we door studiebureau UTIL benaderd om advies te geven

over de funderingsmethodiek. We hebben diverse methodieken overlopen, waarbij een fundering op basis van micropalen de beste keuze bleek, zowel vanwege de bereikbaarheid als de mogelijk aanwezige obstakels in de ondergrond.” ›

BETON- & STAALBOUW | 13

Š Studio Arne Quinze

One World-brug Tomorrowland 2014

ArneQuinze

Lasercutting in hout?

Duizend mogelijkheden. EĂŠn adres.

O

N

E

W

O

R

L

www.asuvorm.be

bvba

A5 ad snel.pdf

522306_Asuvorm Adv 95x130.indd 2

uitkapvormen 1 10/06/13 10:28 en lasercutting

www.melensdejardin.be

16/02/15 08:53

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Vaartstraat 13, 2240 Zandhoven

www.eurobeton.be

D

BOOM | One World Project

GERINGE BOSKAP Franki Foundations heeft de micropalen zelf gefabriceerd in lengtes van 22 meter met een diameter van 25 centimeter. Buyse: “Dit specifieke project kenmerkte zich veelal door moeilijk toegankelijke locaties om de fundering te maken. Er zou hoe dan ook een deel van het bos gekapt moeten worden om met de machines op locatie te kunnen komen. Om de boskap en de impact voor het terrein zo beperkt mogelijk te houden, hebben we voorgesteld de fundering met micropalen uit te voeren. Deze fundering kan immers met een kleinere machine worden aangebracht. Vanwege de specifieke ondergrond van het domein was het daarnaast mogelijk om op eventuele obstakels in de ondergrond te stuiten. Met micropalen kunnen we daar eenvoudig doorheen boren.”

SNELLE UITVOERING Ondanks het relatief vlotte voorbereidingstraject, kon Franki Foundations pas in een laat stadium starten met funderen. “De bouwvergunning liet flink langer op zich wachten dan was voorzien”, zegt Buyse. “Aanvankelijk was het idee eind januari, begin februari 2014 te starten met de werkzaamheden, maar dat werd uiteindelijk pas in mei. De opleverdatum werd niet verschoven. De kunstbrug zou hoe dan ook open moeten gaan voor de start van het muziekfestival Tomorrowland eind juli 2014. In plaats van één enkele stelling hebben we gedurende zes dagen van veertien werkuren per dag twee stellingen ingezet om de 132 micropalen tijdig aan te brengen, zodat de brug nog tijdig opgeleverd kon worden. En dat is gelukt, al is het kunstwerk van Arne Quinze op de brug pas op een later moment geïnstalleerd.”

Voor Franki Foundations was de kunstbrug een leuke klus. “De techniek was niet zozeer uitdagend, het resultaat wel. We hebben dan ook veel media-aandacht gekregen”, aldus Buyse. De firma heeft een groot machinepark en heeft behalve een vestiging in België ook een Nederlandse vertegenwoordiging: Franki Grondtechnieken in Barendrecht. “In Nederland zijn we bij grote projecten betrokken, waaronder de dijkverbetering Kinderdijk – Schoonhovenseveer (project KIS), een project in Leiden en nog een groot project in Delft waar we diepwanden aanbrengen ten behoeve van de metrolijn. Kortom, we zitten niet stil”, besluit Buyse. ❚

BETON- & STAALBOUW | 15

BOOM | One World Project Tekst: Bram Souffreau Foto’s: Studio Arne Quinze

200.000 boodschappen in brug gelaserd De wandelbrug in het One World Project van Arne Quinze draagt ruim 200.000 boodschappen uit alle uithoeken van de wereld. De teksten, tekeningen, logo's en cartoons staan dankzij lasertechnologie in het Okan-hout van de brug vereeuwigd.

Asuvorm uit Kontich laserde alle boodschappen in het hout. Daarvoor gebruikte het bedrijf de beproefde technologie van lasercutting. “Zes maanden hebben we er aan gewerkt”, legt Umberto Righetti van Asuvorm uit. “We hebben het productieproces hiertoe aangepast. Drie machines hebben we helemaal uitgekleed, waardoor we enkel nog de lasers overhielden. Die hebben we in een nieuwe, zelfgemaakte machine ondergebracht. Die nieuwe machine kreeg een automatisch houttoevoersysteem en werd aangesloten op een computer, zodat we alle opdrachten in een geautomatiseerde omgeving konden afwerken.”

Asuvorm heeft uiteindelijk 18.000 lopende meter houten balken gegraveerd.

“Een uitzonderlijke opdracht”, omschrijft Righetti de vraag van Arne Quinze.

“Voor lasercutting op papier krijgen we ook vaak grote opdrachten, maar dit vergde toch een andere aanpak.”

Asuvorm is sinds de jaren vijftig actief in de grafische sector. Eerst enkel met stansvormen. Twaalf jaar geleden kwam daar ook lasersnijden en -graveren bij. Vandaag vormt dit de belangrijkste omzetlijn. Dankzij de laser kan het bedrijf fijner werk afleveren en boodschappen halen uit of graveren in talrijke grondstoffen, waaronder papier, leder, steen, acryl en dus ook hout. “Hout is duidelijk aan een opmars bezig”, geeft Righetti nog mee. “Zo maken we houten verpakkingen voor whiskyflessen en krijgen we vaak de vraag om een welkomstboodschap in een houten vloer te lasercutten.” ❚

16 | BETON- & STAALBOUW

MECHELEN | AZ Sint-Maarten Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Foto's: MBG

Aannemer maakt het verschil in werfvoorbereiding

Grootse nieuwbouw AZ Sint-Maarten De nieuwbouw van academisch ziekenhuis Sint-Maarten verenigt drie campussen, twee uit de binnenstad van Mechelen en één uit Duffel. Het gebouw in Mechelen krijgt een vloeroppervlakte van ongeveer 21 voetbalvelden. Het project is in BIM uitgewerkt ter voorkoming van 'rework' en faalkosten. Algemeen aannemer MBG voert momenteel de ruwbouwwerken uit. Tijdwinst wordt geboekt door de trappenkernen eerst te bouwen tot en met de zevende verdieping, om vervolgens de prefab constructie hier rondom te realiseren.

Directeur der werken Kurt van den Plas van MBG zegt over het zorgbouwproject: “Vanuit ons bedrijf werken dertien stafleden, vanaf de werfvoorbereiding, mee aan het AZ Sint-Maarten. Het team bestaat uit een projectdirecteur, een projectleider ruwbouw met drie werfvoorbereiders, een project-

leider gevels/daken met een werfvoorbereider, een BIM-coördinator, een Revit-tekenaar, drie werfleiders en een secretaresse. Op de werf zijn nu ongeveer 120 arbeiders actief in de ruwbouw.

Vanaf april beginnen we met het wind- en waterdicht maken van de eerste van drie gebouwzones.

Binnenkort starten we het Beoveld en het parkeergebouw op. Wij trachten elk project in bouwteamgedachte uit te voeren, waar wij als aannemer meer dan alleen maar de rol van uitvoerder willen spelen. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor alle partijen alleen maar voordelen oplevert.” ›

BETON- & STAALBOUW | 17

MECHELEN | AZ Sint-Maarten

PREFAB BETONCONSTRUCTIE VOOR ENORM ZIEKENHUIS IN MECHELEN Megaton Prefab Systems engineert en produceert de prefab ruwbouw voor het academisch ziekenhuis St. Maarten in Mechelen, één van de grote bouwwerken die recentelijk in België op de markt kwam. De opdracht behelst 120.000 m² kanaalplaatvloeren, 254 trappen, 2.679 kuub voorgespannen betonelementen en 1.363 kuub gewapende elementen. Het beton wordt in de loop van 2015 en 2016 geleverd.

Megaton Prefab Systems in het Vlaamse Ninove is onderdeel van de bouwgroep Willy Naessens, met acht productiehuizen in België. “Wij zijn het commercieel aanspreekpunt in België, Nederland en Luxemburg voor welfsels, draagstructuren, brugdekliggers, industriële wandelementen, trappen en liftschachten”, zegt commercieel manager Richard Marijnissen namens Megaton Prefab Systems. “De verkoop aan aannemers nemen wij voor onze rekening. De productiecapaciteiten zullen in de nabije toekomst worden vergroot waardoor de marktpositie uitbreidt, waarschijnlijk met een eigen kantoor in Nederland.”

Meedenken met klanten Over de bouw van het ziekenhuis in Mechelen zegt Marijnissen, die de plannen bestudeerde en de offerte opmaakte met collega Lindert De Cuyper: “Na intensieve meetings, studies en aanbieden van oplossingen kregen wij eind januari 2014 de opdracht van MBG voor de prefab betonproductie van het AZ St. Maarten. Het is een opdracht van enkele miljoenen euro’s aan prefab elementen. Dit geeft ons een continue flow aan werk voor bijna twee jaar. Momenteel werken er tien mensen van Megaton Prefab Systems aan het project. Wij zorgen niet alleen voor levering maar engineeren en begeleiden het project ook. Wij werken nauw samen met MBG en Grondmij (studiebureau) om efficiënte en doeltreffende totaaloplossingen te realiseren. Door de goede samenwerking met opdrachtgever MBG verloopt dit vlekkeloos. Megaton Prefab Systems is meer dan enkel een kwalitatief hoogstaande leverancier met voldoende productiecapaciteiten. Wij denken mee met onze klanten. Onze projectingenieurs, tekenaars en fulltime planner kunnen dit beamen. Wij zijn hier trots op, of op zijn Belgisch: 'zeer fier'.”

Wij zijn officieel HAZ-dealer voor Nederland en België en hebben ons leveringsprogramma aangevuld met:

• Ankerrail • Natuursteenverankering • Metselwerkondersteuning • Gevelplaatverankering Overtuig u van de zeer gunstige prijzen en vraag een offerte aan!

www.vanderblij.nl

18 | BETON- & STAALBOUW

+31(0)412 - 64 61 68

MECHELEN | AZ Sint-Maarten

GEEN 'REWORK' “MBG werkte een kleine tien jaar geleden voor het eerst met BIM bij een industrieel petrochemisch project”, zegt Van den Plas. “Onze studiedienst CFE waar ongeveer vijftien ingenieurs en tekenaars werken, realiseerde ook reeds een aantal projecten in BIM, maar niet van deze orde. Werken met BIM heeft voor- en nadelen. De baten van BIM moeten groter zijn dan de lasten. Groot voordeel is dat je alles in het model kunt terugvinden. Tijdswinst in de uitvoering wordt behaald door het uitsluiten van 'rework'. Doordat clashes al op voorhand worden ontdekt en niet in situ op de werf vastgesteld worden, besparen we ook op faalkosten. Nadeel is dat er meer taken verschuiven van de ontwerpers naar de aannemer. Wij moeten de uitvoeringsplannen uit het model destilleren, want helaas lopen onze bekisters nog niet rond met het 3-D model op de werf. Zij hebben 2D-uitvoeringsplannen nodig. De werkvoorbereiding is daardoor intensiever en vergt 20 tot 25% meer mankracht.”

KERNEN EERST Van den Plas: “De totale uitvoeringstermijn van 35 maanden voor de gesloten ruwbouw lijkt comfortabel, maar is het niet. Door de complexe trappenkernen eerst te bouwen – tot en met de zevende verdieping – konden deze uit de kritische planning gelicht worden. Vervolgens kunnen we de relatief eenvoudigere prefab constructie met kolommen, vloeren en wanden in een snel tempo

hier omheen bouwen. De arbeidsintensieve kernen zijn opgetrokken met een zelf-klimmende wandbekisting, waarbij de torenkranen alleen worden ingezet voor het betonstorten. Zo konden de torenkranen volop gebruikt worden voor de montage van de prefab elementen, waaronder de

façades. De keuze van sandwich betonnen gevelelementen was noodzakelijk om de korte planning te respecteren en vraagt veel werkvoorbereiding.

Alle details en aansluitingen dienen voorafgaand mee gecoördineerd te worden. Kortom, een bijzonder complex bouwproject.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER

PREFAB GEWAPEND BETON

AZ Sint-Maarten, Mechelen

Megaton Prefab Systems, Ninove

ONTWERP

BETON

VK STUDIO, Roeselaere

Inter-Beton, Mechelen

ADVIES CONSTRUCTIE

PREDALLEN

GRONTMIJ N.V., Mechelen

Kerkstoel 2000+, Grobbendonk

TECHNIEKEN

ARCITECTONISCH BETON

INGENIUM, Brugge

Loveld, Aalter

VEILIGHEIDSCOÖRDINATOR

TOEBEHOREN

IBEVE vzw, Heverlee

Plakabeton, Ternat

UITVOERING

ALUMINIUM BUITENSCHRIJNWERK

MBG, Antwerpen (Wilrijk)

THV Vlado – C&S, Aalter

GRONDWERKEN

TUINARCHITECTUUR

Houwelyckx, Sint-Katelijne-Waver

KM Tuinplanning - Koen Mennes, Kontich

BEMALING

BOUWPERIODE

Smet – GWT, Dessel

oktober 2013 – medio 2018

WAPENINGSSTAAL

BVO

Delrue, Herseaux

105.000 m²

PAALFUNDERINGEN

BOUWSOM RUWBOUW

Franki Foundations, Koekelare

80 miljoen euro

AARDINGSWERKEN

BOUWSOM BINNENAFWERKING

Hommema, Kapellen

40 miljoen euro

BETON- & STAALBOUW | 19

De Pen

20 | BETON- & STAALBOUW

De Pen

Tom de Haan Project Manager Seaway Heavy Lifting

Groeiende gewichten in offshore staal Af en toe is het net of ik werk in een serie van Discovery Channel, in dit geval de serie Mighty Ships.

Ik heb de samenwerking van beton met staal ten tijde van mijn studie Bouwkunde ‘in de praktijk’ geleerd. We deden mee met een betonkanorace; hexagonale wapening (kippengaas) werkt niet, kwam ik achter. Mijn stage bij Wilma Bouw, op de nieuwbouw van het stadhuis van Den Haag, was mijn eerste kennismaking met de betonbouw, het is hier waar ik voor het eerst een kubel heb opengetrokken en prefab elementen en stalen vakliggers heb helpen plaatsen.

Ik kan wel zeggen dat mijn de liefde voor de aannemerij hier is begonnen. Na ongeveer achttien jaar in de bouw bij HBG en later bij BAM te hebben gewerkt, ben ik in 2013 overgestapt naar de offshore industrie. Ik kwam terecht bij Seaway Heavy Lifting in Zoetermeer, een zelfstanding bedrijf dat actief is in de offshore Olie & Gas en Renewables (offshore wind) industrie.

Wij beschikken over twee kraanschepen met respectievelijk 2.500mT en 5.000mT liftcapaciteit.

Het indrukwekkende is dat de laatste deze last kan hebben op dertig meter vlucht. De voertaal in het bedrijf is Engels, vandaar dat je hieronder nog wat Engelse termen tegenkomt.

Mijn eerste ervaring binnen SHL was het transport en de installatie van het Sylwin Alpha convertorstation, dit is een heel grote stekkerdoos in de zuidelijke Noordzee voor Tennet.

Het station verbindt meerdere windparken en zet wisselstroom om in gelijkstroom, om het ef-

ficiënter naar de kust te brengen. Het station is een stalen kolos van 14.000mT met de afmetingen van een klein flatgebouw 85x55x40 (LxBxH).

Het station staat op een stalen fundering (jacket) met een airgab tussen het zeewater van ongeveer 22m. Het jacket is een stalen reus van 6.500mT dat met negen benen (holle buizen van 2,8m diameter) onderling verbonden door braces op de zeebodem staat. De waterdiepte is 28 meter. De totale constructiehoogte van zeebodem tot top is negentig meter! (Ik vergelijk dit wel eens met mijn grootste land bouwproject, een woontoren in Rotterdam van honderd meter.)

Aangezien de gewichten te groot zijn voor onze kraan, hebben we natuurkunde toegepast. Het jacket hebben we in de haven op een afzinkbare bak gezet en vervolgens op de installatieplek laten zakken. Toen het jacket half onder water was, hielp de opwaartse kracht van het water het haakgewicht te reduceren. Met het jacket in de haak voeren we ongeveer 1.000m, waarna we haar op de zeebodem zetten. Negen holle buispalen van 106m lang en 2,5m diameter (400mT) sloegen we door de benen, tot de juiste diepte. De topside – zoals het convertor station wordt genoemd tijdens een installatie – hebben we over het jacket gevaren tot de juiste positie en daarna op omhoog ‘gejackt’. Op de topside hebben we in de haven een 400 tons mobile kraan geplaats die ons offshore hielp het werk af te maken. Deze kraan hebben we er met

ons kraanschip weer afgehaald en vervolgens terug naar de haven gebracht.

Zoals mijn voorgaande ‘De Pen’ schrijver aangaf, worden er diverse fundatietypen in de offshore wind toegepast. Mijn ervaringen beperken zich tot de stalen types, Tripods, Jackets en Monopiles. Die laatste is veruit de goedkoopste variant. Op dit moment werk ik aan een project dat in 2016 uitgevoerd gaat worden voor de kust van Engeland.

Het project betreft 67 windturbines van 6MW (de grootste tot nu toe). De fundering, de Monopiles, hebben een lengte tot 76m met een diameter van 7,4m. Het gewicht is ongeveer 1000mT per stuk.

Het verbindingsstuk (transition piece) tussen de paal en de toren van de windturbine weegt ook nog ruim 400mT. De verbinding tussen de Monopile en transition piece wordt gemaakt met Grout.

Per paal ongeveer 40m³. Probeer je een voostelling te maken van de heihamer die nodig is om zo’n paal veertig meter de zeebodem in te slaan….

De hamer die wij gaan gebruiken, heeft een maximale capaciteit van 3000kNm Er worden op dit moment windparken ontwikkeld op basis van monopalen met gewichten tot 1400mT. Twee weken geleden sprak ik een grote leverancier van monopalen uit Nederland. Hij vertelde mij dat zij werken aan nieuwe productiehallen waarbij palen tot elf meter diameter kunnen worden gebouwd…. ❚

BETON- & STAALBOUW | 21

TAIPEI | National Kaohsiung Center for the Arts Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Mecanoo architecten

Huid verend gesteund aan golvende constructie

Groots cultureel centrum gevormd naar Banyan bomen Het National Kaohsiung Center for the Arts is een immens bouwwerk. Maar liefst 141.000 vierkante meter beslaat het culturele centrum in Taiwan; 225 bij 156 meter in grondvlak. Een overkapping verenigt vier gebouwen en golft tot 38 meter hoog boven de operazaal. Andere 'heuvels' zijn zichtbaar boven de theaterzaal en de concertzaal. De vorm refereert naar de lokale Banyan bomen met uitlopende kruinen en aaneengesloten bladerdekken. Mecanoo architecten maakte het ontwerp. De stalen huid werd geĂŤngineerd door Vuyk Engineering en vervaardigd door Central Industry Group. 1.520 ton staal, ondersteund door veren, biedt weerstand tegen typhonen.

22 | BETON- & STAALBOUW

TAIPEI | National Kaohsiung Center for the Arts

Het culturele centrum in Kaohsiung, ook wel Banyan Plaza genoemd, is in internationale samenwerking tot stand gekomen. Mecanoo Architecten uit Delft en Central Industry Group werkten samen met lokale partijen, die de cultuur, de taal en het klimaat ter plaatse kennen. Het imposante bouwwerk geeft de stad, waar meer dan twee miljoen inwoners wonen, nieuw elan.

Banyan Plaza is een culturele hotspot, biedt beschutting en heeft allerlei voorzieningen zoals winkels en horeca.

De locatie is een voormalig militair terrein dat is omgevormd tot park. Dit landschap van Banyan bomen, met brede kruinen en aaneengesloten bladerdekken, vormde een inspiratiebron voor de ontwerpers. “De golvende overkapping geeft net zoals een bladerdek beschutting”, zegt projectdirecteur Friso van der Steen van Mecanoo. “Verschillende materialen passeerden de revue bij het uitwerken van het ontwerp. Uiteindelijk werd gekozen voor een staalconstructie en bekleding, vanwege de vormvrijheid van het materiaal. Een betonconstructie zou veel zwaarder en duurder zijn en tijdrovender om te maken. Wel is er beton toegepast in de onderbouw.”

KRACHTEN DEMPEN De twee meter hoge 3D-stalen dakconstructie is opgebouwd uit buisprofielen en overvleugelt de operazaal (2.250 stoelen), de concertzaal (2.000 stoelen), de theaterzaal (1.250 stoelen) en de zaal voor kamermuziek (470 stoelen). “De zalen vormen de vier 'stammen' van de Banyan Plaza”, zegt Van der Steen. “De publieke functies zoals restaurants, winkels en bibliotheek zijn hier rondom geplaatst, in de 'kruinen' en op maaiveldniveau. Dakopeningen zorgen ervoor dat diep in het gebouw daglicht binnenkomt. Doorkijkjes prikkelen de nieuwsgierigheid van de passanten. Waar het grote dak naar beneden golft, is een openluchttheater.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Ministry of Culture, Taipei, Taiwan – Preparatory Office Wei-Wu-Ying Center for the Arts, Taipei (Taiwan)

ONTWERP Het ontwerp is in 3D gemodelleerd (Rhino, Digital Project, Nupas Cadmatic).

De stalen huid werd geëngineerd en gebouwd door CIG Architecture B.V., die onderdeel uitmaakt van de Central Industry Group uit Groningen. Het Groningse bedrijf ging een partnership aan met Ching Fu Shipbuilding uit Kaohsiung voor de prefabricage en montage. Business Unit Manager Sander de Haan: “We raakten in 2008 betrokken bij dit project. Toen werd er gezocht naar de materialisatie van de dubbelgekromde gebouwhuid. De keuze viel op staal. De 23.000 m² bekleding heeft een plaatdikte van 6 millimeter.

Vooraf aan montage worden verstijvingsribben op de platen gelast. Ook krijgt de huid vooraf voorzieningen voor hijspunten voor de installatie, maar ook openingen voor lichtspots. De staalbekleding wordt via een verende verbinding aan de hoofddraagconstructie verankerd. Dit is om de windbelasting van typhonen te absorberen. Er verrijst een bijzonder bouwwerk. Dat qua bouwtechnieken refereert naar de havenfunctie met haar scheepsbouwtraditie van Kaohsiung.” ❚

Mecanoo architecten, Delft

LOKALE ARCHITECT Archasia Design Group, Taipei (Taiwan)

ADVIES CONSTRUCTIE Supertech, Taipei (Taiwan)

ADVIES STALEN HUID Vuyk Engineering, Groningen

GEVELBOUW CIG Architecture, Groningen i.s.m. Ching Fu, Kaohsiung (Taiwan)

BVO 141.000 m²

BOUWPERIODE april 2010 – medio 2016

BOUWSOM circa 220 miljoen euro

BETON- & STAALBOUW | 23

LONDERZEEL | Parking

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: ASK Romein Malle

De parking biedt ruimte aan 984 parkeerplaatsen.

Parking Londerzeel: toonbeeld van economisch ontwerpen De nieuwe parkeergarage in het Vlaamse Londerzeel wordt in een hoog tempo realiteit. De drijvende kracht hierachter is ASK Romein Malle, verantwoordelijk voor de engineering, prefabricage en realisatie.

“Kennis is onze troef”, verklaart gedelegeerd bestuurder Ivan Vinck. “Door de jaren heen heeft ASK Romein heel wat ervaring opgebouwd in het ontwerpen en bouwen van garages in beton en/ of staal. Begin 2014 werd de opdracht voor design & build van de parkeergarage te Londerzeel aan ons toevertrouwd. De parking voorziet in 984 plaatsen voor leasewagens van KBC Lease. Het bouwwerk is 83 meter lang, 60 meter breed en 15,8 meter hoog. De constructie is voorzien van stalen SFB-liggers, die de vloer- en gebouwhoogte beperken door de oplegging van de welfsels op de brede onderflenzen van de liggers.”

PRIJS-KWALITEITVERHOUDING De funderingswerken van het vijf verdiepingen hoge bouwwerk werden door ASK Romein uitgevoerd met grondverdringende schroefpalen. Bovenop de onderbouw werd een gegalvaniseerde staalconstructie gemonteerd bestaande uit HEAprofielen, SFB-liggers, windverbanden en welfselvloeren (kanaalplaatvloeren). Vinck verduidelijkt: “Het totaalpakket van de structuur en verdiepingsvloeren is slechts 45 cm dik, inclusief de druklaag en dragende ligger. De stalen liggers hebben een brede onderflens waarop we de welfsels hebben gemonteerd. Dit liet ons toe om minimaal 40 cm bouwhoogte per verdieping uit te sparen. De wandbekleding van de garage is eerder strak door

24 | BETON- & STAALBOUW

De vloeren zijn slechts 45 cm dik.

LONDERZEEL | Parking

Silex betonpanelen.

de silex betonpanelen. Voor het dak werden steeldeckplaten gebruikt en voor de afwerking opteerden we voor een pvc dakdichting, dit vanwege de goede prijs-kwaliteitverhouding.”

PREFABRICEREN EN MONTEREN ASK Romein ontwerpt, engineert en bouwt. Vinck: “We denken graag vanaf een vroeg stadium van het ontwerpproces mee met de opdrachtgever en

architect, waardoor de meest optimale technieken en budgettaire oplossingen ontwikkeld kunnen worden. Hoe eerder de klant ons bij het project betrekt, hoe beter wij het ontwerp kunnen afstemmen op zijn wensen. Hier in onze werkplaats van Westmalle zorgen onze gepassioneerde experts dat de staalconstructies geprefabriceerd worden, op de bouwplaats verzorgen we de montage van staal en/of ander materiaal. ASK Romein heeft drie vestigingen, Malle, Roosendaal en Vlissingen en samen maken we een omzet van ongeveer 90 miljoen euro.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Marina Invest (Dhr. Ch. Goossens)

ONTWERP IR. Arch. Anne Goossens

UITVOERING ASK Romein Malle

BVO 4980 m²

AANTAL PARKEERPLAATSEN 984

BOUWPERIODE De constructie is voorzien van stalen SFB liggers, die vloer- en gebouwhoogte besparen.

juli 2014 – februari 2015

BETON- & STAALBOUW | 25

AMSTERDAM | Amstelkwartier Tekst: Sjoerd Meuleman Beeld: Remco Kerkhoven

Drie casco’s Amstelkwartier: puzzelen tot op de meter Bijna vierduizend woningen direct aan de Amstel gelegen: er zijn projecten die minder zijn toebedeeld. Van Muijen Betonbouw uit Obdam realiseert momenteel drie betoncasco’s die allen deel uitmaken van het Amsterdamse megaproject Amstelkwartier. Voor drie verschillende hoofdaannemers, dus is het rennen, vliegen en vergaderen tegelijk.

Ga er maar aan staan. Drie betonskeletten voor zeer luxueuze woningen bouwen die – behalve dat ze elkaar raken – onder de verantwoordelijkheid vallen van drie verschillende hoofdaannemers. Van Muijen Betonbouw BV heeft, kortom, organisatorisch eenvoudigere werken mogen uitvoeren. Hoofduitvoerder Leon van Herk: “Op zich zijn we hierin thuis: in het werk gestorte casco’s maken is onze corebusiness, in die zin kent het project weinig geheimen. Maar partijen hebben natuurlijk hun belangen en die komen zelden met elkaar overheen. Ik zit dus veel te vergaderen.” Een complicerende factor is daarbij dat de complexen elkaars aangrenzende buren zijn. Op kavel C1 bouwt Van Muijen in opdracht van aannemingsbedrijf K.K. Heutink. Het comElkaars aangrenzende buren

26 | BETON- & STAALBOUW

plex C2 ernaast construeert aannemer Vink zelf, maar C3 en C4 gaan weer in opdracht van respectievelijk de bouwbedrijven Van Bekkum en IBB Kondor.

FASESTORT Constructief het interessantst vindt Van Herk de appartementen van C3, met verdiepingen van 5,41 m¹ hoog. De wanden worden hier als schoon werk gestort, dus is er veel aandacht voor voorbereiden, de stort zelf en natrilwerkzaamheden. Van Herk: “Je ziet het tegenwoordig vaker, de industriële look van beton raakt ingeburgerd. Wij maken hiervoor gebruik van nieuwe bekistingspanelen die met centerpennen worden vastgezet aan de aangrenzende

AMSTERDAM | Amstelkwartier

Bijna klaar voor breedplaten

wand (op moment van schrijven is de wand net afgerond, tegen blok C2 van aannemer Vink red.) Zo’n hoge schoonwerkwand stort je niet met een kubel maar met een pomp, in meerdere fasen, om precies te zijn per meter. Anders is het beton al ontmengd, voordat je met trillen bent begonnen.”

Vooraf werden de panelen eerst goed schoongemaakt en secuur beneveld met (afbreekbare) bekistingsolie. Met een resultaat dat er mag zijn, vindt ook VOBN PR & Communicatie adviseur Remco Kerkhoven. Hij is aanwezig voor een artikel over deze wand, bedoeld voor op de website van VOBN. “Zelfs als je heel goed kijkt, zie je vrijwel geen luchtbelletjes. Knap werk Leon!”, complimenteert hij de uitvoerder.

TUSSENVLOEREN In hetzelfde blok komen ook staalconstructies voor optionele tussenvloeren.

Het zijn een soort bordessen die noodzakelijk zijn voor ontsluiting. De tussenvloeren zelf – los gehouden van de constructie, dus vrij indeelbaar – vallen buiten de opdracht, die behoren tot de optielijst voor aankomende kopers.

Verder voor kavel C3 verzorgt Van Muijen de montage van prefab buitenelementen, die bestaan uit geelbruine prefab balkons met alle daarbij behorende afwerkwerkzaamheden. Inmiddels is de constructie van C3 gevorderd tot en met de tweede bouwlaag. Van Herk verwacht met dit bouwwerk omstreeks week 22/23 klaar te zijn.

HANGKOLOMMEN Ook constructief de moeite waard zijn de woningen van blok C1. Dit blok wordt eveneens gekenmerkt door enkele hoge wanden: de kernwanden rond het trappenhuis reiken tot boven de vijf meter. Ook deze wanden zullen worden opgeleverd als schoonwerkbeton. Een complexiteit vormt hier een vide, gesitueerd op verdieping 2. Van Herk: “Een constructeur krijgt zoiets niet dicht gerekend, dus moest er worden uitgeweken naar een alternatief. Nu maken we op de bovenste drie lagen stalen kolommen, waaraan de constructie hangt.” Ten slotte nog rest blok C4, het meest traditionele van de drie.

Ook dit complex kent een wanden-breedplaat-prefab balkonstructuur, echter zonder extreme hoogten en schoonwerk opleveringen. Van Herk: “Inderdaad een stuk eenvoudiger, maar feitelijk gaat het daar ook helemaal niet om. Vier aannemers boven op elkaar; dat is pas de uitdaging.” ❚

Staal voor stalen trap

Bouwinfo HOOFDAANNEMERS K.K. Heutink BV, Genemuiden/Van Bekkum BV, Amersfoort/ IBB Kondor BV, Sassenheim

CASCO’S/PARKEERGARAGE Van Muijen Betonbouw BV, Obdam

BETON- & STAALBOUW | 27

Keurmerk voor beton Het keurmerk Beton Bewust van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie en kwaliteit van beton.

De zekerheden van Beton Bewust: ■

Advies over het milieuprofiel van beton

■

■ ■ ■

Meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot) Verantwoorde herkomst van grondstoffen Hoge kwaliteit beton Keurmerkhouder is een Duurzaam

Leverancier

VOBN

Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

■

Veiligheid is topprioriteit

■

A-leverancier m.b.t. de CO2-prestatieladder

■

Hergebruik

Groot in kleine Prefab betonpoeren Betondingen.nl is een hoogwaardig en groeiende webshop met een groot assortiment sierbeton en prefab betonproducten.

www.betondingen.nl Kijk voor keurmerkhouders op www.betonbewust.nl

info@betondingen

0344 - 607391

Bobinestraat 67 3903 KE Veenendaal Nederland +31 854 13 27 info@dijkhor.nl

www.dijkhor.nl

Online prefab betonproducten Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Betondingen

Snel en veilig betonproducten bestellen Betondingen.nl verkoopt allerlei prefab betonproducten. Leveringen van de meeste elementen vinden binnen twee tot vier werkdagen plaats. Vanuit Lienden worden bouwbedrijven, zzp'ers en particulieren bediend, in Nederland en in België. Bestellen kan eenvoudig via smartphone, tablet of pc. Klanten waarderen de website, die voorzien is van een Thuiswinkel Waarborg, gemiddeld met een 8,7.

“In maart 2010 gingen we online met onze winkel voor prefab betonproducten. Sindsdien zijn we enorm gegroeid in omzet en winst”, zegt directeur – salesmanager Dirk-Jan Hoogenboom namens Betondingen.nl. “Steeds meer prefab beton wordt online besteld, om de bouwtijd te kunnen verkorten. Over het boekjaar 2014 waren we, op elf bedrijven na, de snelst groeiende onderneming van Nederland, volgens het Financieele Dagblad. We verdubbelden onze omzet ten opzichte van 2013. Dit jaar gaan we voor de topnotering.

Zodat we de bijbehorende Gazelle Award winnen.”

WAARBORG “Betondingen.nl heeft een kleine organisatie, waardoor we snel kunnen schakelen”, zegt Hoogenboom. “We zijn goed vindbaar via Google. Onze website is te gebruiken op de pc, smartphone en tablet. Het Thuiswinkel Waarborg Certificaat geeft onze klanten zekerheid. Uit 600 beoordelingen bleek dat onze dienstverlening gemiddeld met een 8,7 wordt gewaardeerd. Of het nou gaat om grote of kleine bouwbedrijven of particulieren, iedereen kan bij ons terecht. De meeste bestellingen komen uit Nederland. Hiernaast kopen onze zuiderburen dikwijls betonnen producten van ons. Klanten kunnen 24/7 gebruikmaken van onze website en ons op werkdagen bellen van acht uur 's ochtends tot tien uur 's avonds. Het is mogelijk om per stuk te bestellen.”

VEEL EN NIEUWE PRODUCTEN “We hebben een breed assortiment”, zegt Hoogenboom. “We verkopen bij-

voorbeeld trottoirbanden, muurafdekkers, sierbeton, betonmeubels en paalmutsen. Betonpoeren vormen echter de grootste groep. De meeste producten leveren we binnen twee tot vier werkdagen. Uitzonderingen hierop zijn de zaken die buiten ons assortiment vallen. Daarvoor hanteren we een levertijd van twee tot vier weken. We brengen nieuwe producten in het assortiment als blijkt dat daar veel vraag naar is. Een voorbeeld hiervan zijn de stalen paaldragers, die met één of meerdere draadeinden met de betonpoer worden verbonden. Bijvoorbeeld voor de bouw van een overkapping.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 29

Eén aanspreekpunt voor al uw prefab producten

Als enige speler in België zijn we in staat een totaalpakket in producten en structuren voor elke ruwbouw aan te bieden: Breedplaten en voorgespannen welfsels Dubbele wanden, volle wanden en Zeromur Betonelementen, kolommen, balken, rechte en verdreven trappen Kalkzandsteen

PREFACO NV Hoeksken 5a 9280 Lebbeke T +32 53 76 73 73 F +32 53 79 00 12 info@prefaco.be www.prefaco.be

BREEDPLATEN . DuBBELE wANDEN . PREFABELEmENTEN . KALKZANDsTEEN . VOORgEsPANNEN wELFsELs

Dubbele wand oplossingen

Tekst: Roel van Gils Beeld: Prefaco

Sneller bouwen met betere rentabiliteit Een dubbele wand is volgens Eric Sels van Prefaco een snelle en economische oplossing voor zo goed als elk type muur. “De hoge afwerkingsgraad in combinatie met een aanzienlijke rendementsverbetering en een substantiële vermindering in arbeidskosten, spreken in het voordeel van dubbele wanden”, aldus Sels.

Een dubbele wand bestaat uit twee breedplaten, onderling verbonden door tralieliggers. De wanden worden in de fabriek geproduceerd en kunnen volgens Sels vrijwel elke vorm of afmetingen aannemen. “Standaard gaan we tot een maximum

hoogte van 3,50 meter bij 8 meter lang met een dikte variërend van 19 tot 40 centimeter of meer, op aanvraag. De schillen worden standaard aangeboden met een dikte van 5 centimeter, maar in functie van de gevraagde brandweerstand kan

een schildikte toegepast worden tot 6 of 7 centimeter. Dat heeft te maken met de vereiste betondekking op de hoofdwapening. Prefaco slaagt er bovendien in, als enige op de markt, om wanden van 3,70 meter hoog en 10 meter lang te fabriceren, wat vrij uniek is.”

VERBINDINGSWAPENING Door de holle ruimte tussen de twee schillen zijn dubbele wanden lichter dan een volle wand. “Het lagere gewicht werkt kostenbesparend, dat scheelt bijvoorbeeld in transport- en kraankosten,” zegt Sels. “Op locatie wordt de wand met een ingebedde verbindingswapening met de grondplaat verbonden en volgestort met beton. Dubbele wanden hebben standaard een betonkwaliteit van C30/37, maar een hogere sterkteklasse of andere cementsoorten zijn ook mogelijk. Na het volstorten van de wanden en het uitharden van het beton ontstaat één monolithisch geheel en gedraagt de dubbele wand zich als een volle wand.” Dubbele wanden worden op maat gemaakt. Sels: “Aan de hand van het architectuur- en stabiliteitsplan maken wij productietekeningen die vervolgens ter controle aan de opdrachtgever worden gestuurd. Na goedkeuring worden ze in productie genomen. ›

BETON- & STAALBOUW | 31

HOEDLIGGERS B.V.

Wij zijn specialist in het maken van hoed-, plaat- en raatliggers Met onze CNC boor- en zaagstraat, CNC snijbank, toogbank en een gecertificeerde volautomatische lasstraat zijn we in staat een goed product af te leveren.

De stalen platen hebben we op voorraad en kunnen we op maat snijden.

Met onze CAD/CAM software kunnen we onze machines aansturen.

Zo hebben we een zeer korte levertijd.

De productie van onze hoedligger, raatliggers, PET liggers, IFB- en SFB liggers vind plaats in onze productie hallen in Ede. (4200 m2 ) Wij kunnen elke gewenste afmeting volgens klantspecificatie op korte termijn produceren.

voor meer informatie bekijk www.mouwhoedliggers.nl

Hoedliggers

Snelle levertijd

Raatliggers

Scherpe prijs

IFB liggers

NEN1090

SFB liggers

Exc. - 3 - CE + DOP

PET liggers

Certificaat ISO 3834-2

Mouw Hoedliggers B.V. Boylestraat 22 6718 XM Ede 0318 - 633 226 06 - 53 521 324 info@mouwhoedliggers.nl

Dubbele wand oplossingen

Door de vergevorderde automatisering in de productie kunnen we dubbele wanden prijsvriendelijk produceren. De productiemethode is bovendien dermate flexibel in maatvoering dat bijna elk ontwerp uitgevoerd kan worden. Tevens is het mogelijk diverse (nuts)voorzieningen in de wand op te nemen, zodat naderhand niet meer geslepen hoeft te worden. Onze wanden zijn toepasbaar bij elk bouwkundig concept en behalve als bouwkundige scheidingswanden ook als keerwanden of vloeistofdichte wanden.”

VERLOREN BEKISTING Naast besparen op transport- en kraankosten, wordt met dubbele wanden ook bespaard op de bekisting(kosten). “Door de specifieke productiemethode, gebaseerd op het principe van een verloren bekisting, is er geen afschrijving op de bekisting en is er ook geen reiniging nodig van het bekistingsmateriaal. En aangezien de wanden in de fabriek onder geconditioneerde omstandigheden worden gefabriceerd, zijn we niet afhankelijk van weersinvloeden.”

Een recente innovatie van Prefaco is de toepassing van een dubbele wand met geïntegreerde PIR- of PUR-isolatie aan de binnenzijde van de schil. Beide breedplaten zijn dan niet verbonden met tralieliggers, maar met niet-geleidende koolstofstaven, om koudebruggen te voorkomen. Ook is het mogelijk om met een speciaal ontwikkeld kantelbok de dubbele wanden rechtop toe te passen. “Met dit hulpgereedschap kunnen we de wanden verticaal positioneren en in één keer tot 10 meter hoog gaan.” Eric Sels wil tot slot nog benadrukken dat een dubbele wand een industrieel product is, en dus niet te verwarren is met architectonisch beton. ❚

BETON- & STAALBOUW | 33

Engineering

Tekst: Roel van Gils

BETON IN BEWEGING UBO Engineering houdt zich al decennia lang bezig met het ontwikkelen en bouwen van machines en installaties voor de betonindustrie en betonstaalbranche. Directielid Michel Bregman praat ons bij over de nieuwste ontwikkelingen binnen het bedrijf en neemt ons mee naar enkele projecten die UBO Engineering het afgelopen jaar heeft gerealiseerd.

34 | BETON- & STAALBOUW

Engineering

Schindler. Met een team van professionals werken we aan een oplossing voor elke specifieke situatie, zowel voor de betonindustrie als voor installaties en machines voor de betonstaalverwerkende industrie, variërend van een eenvoudige stand-alone knip- of buigmachine en een (3D-)beugelautomaat tot een volautomatische knip- of buigmachine en een state-of-the-art flexibele mattenlasinstallatie. Een deel van het leveringsprogramma produceert UBO Engineering onder eigen vlag dankzij de maatschap met MHZ Machinery.”

TURNKEY PROJECT LITHONPLUS

Inmiddels staat alweer de vijfde directiegeneratie aan het roer van de onderneming uit Soesterberg, geheel in lijn met de traditie door mensen vanuit de eigen organisatie. “Ons doel is opdrachtgevers een totaalantwoord te bieden met een eigen afdeling engineering, een gevarieerd en compleet leveringsprogramma en eigen productiefaciliteiten”, vertelt Bregman. “We hebben alle disciplines in huis om een installatie te ontwikkelen, te produceren, te monteren en te onderhouden. Behalve de specialisatie binnen de beton(staal)industrie hebben we via zusterbedrijf Aerolift Industrials hoogwaardige techniek op het gebied van vacuümhefapparatuur voor industriële toepassing in huis.”

Volgens Michel Bregman houdt UBO Engineering zich met name bezig met turnkey projecten. “Zo hebben we voor Betoncentrale Van den Braembussche in Brugge volledig turnkey een transportbetoncentrale gebouwd die een output heeft van 250 m³/uur aan stortklaar beton. En voor Lithonplus in Bornhöved, onderdeel van HeidelbergCement, hebben we een compleet nieuwe menginstallatie voor de productie van betonwaren gerealiseerd. De meng- en doseerinstallatie produceert beton dat vervolgens in hetzelfde bedrijf wordt verwerkt tot betonstraatstenen. Het totaalproject is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Top-Werk Group. De fabriek is geheel volgens planning spoton-time opgeleverd en mede dankzij ons geavanceerde waterdoseersysteem was de betonkwaliteit meteen goed. Wij zijn er trots op dat een belangrijke speler als Lithonplus de kwaliteit en de toegevoegde waarde van UBO Engineering herkent. Een ander recent voorbeeld daarvan is Struyk Verwo Infra, onderdeel van CRH. Onze manier van werken – we luisteren goed, zijn innovatief en zitten er bovenop – valt blijkbaar ook hier goed.”

TOP-WERK GROUP

NULLOZING

UBO Engineering is gespecialiseerd in oplossingen voor productietechnische en logistieke uitdagingen in betonwaren-, betonelementen- en betonmortelfabrieken. “Op 1 januari 2015 is de samenwerking met de Top-Werk Group officieel bekrachtigd en is ons programma nu volledig gecompleteerd”, benadrukt Bregman. “De Top-Werk Group is eveneens een cluster van bedrijven waarvan wij de exclusiviteit voor de Benelux hebben. We werken dus uitsluitend met gerenommeerde, vaste partners. Zonder uitzondering bedrijven van wereldformaat met een gegarandeerde kwaliteitsnorm, zoals Hess en SR-

In het kader van de steeds scherper wordende milieuwetgeving heeft UBO Engineering het begrip ‘nullozing’ tot een speerpunt gemaakt. “Wij kunnen in vrijwel alle disciplines van de betonproducerende sector een ‘waterdichte’ oplossing bieden voor de enorme uitdaging die elke producent ondervindt als het gaat om het terugdringen van de vervuilingsproblematiek die verband houdt met de behandeling van restbeton en spoelwater. De recyclinginstallatie die recent in gebruik is genomen bij de firma Morti in het Belgische Drongen, is daar een mooi voorbeeld van.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 35

CERTIFICERING EN TRAINING

NEN EN 1090 ISO 3834 CO2 PRESTATIELADDER

ALS HET GOED IS, IS HET GOED.

Gratis beschikbaar!

Stappenplan met tips en valkuilen ‘Hoe begin ik met de NEN EN 1090’.

Maar verbetering zit in een klein hoekje. www.dnvba.nl/nen1090

Certificeren? Dan moet u voldoen aan de norm. DNV GL toetst u snel en goed. Maar iedereen houdt van opstekers, niet van standjes. Daarom kijken we bij certificering ook naar wat goed gaat en zelfs nog beter kan. Op die gebieden die voor uw bedrijf of organisatie belangrijk zijn.

Aandachtspunten waarop u zélf beoordeeld wilt worden. Certificering die net even verder voert. Want verbetering zit in een klein hoekje.

U kunt ons bereiken via 010 2922 700 of www.dnvba.nl

SAFER, SMARTER, GREENER

HEIST-OP-DEN-BERG | 't Swaenenerf

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: CORES Development

BIJNA ALLE APPARTEMENTEN EN COMMERCIËLE RUIMTES ZIJN AL VERKOCHT

Twee maanden ingelopen op bouwplanning Bouwkundig aannemer Vanhout nv loopt twee maanden voor op de realisatie van 't Swaenenerf in Heist-op-den-Berg. Negentien kalendermaanden stonden er gepland voor dit Vlaamse bouwproject. Bijna alle 68 appartementen en acht commerciële ruimtes zijn al verkocht. Het bouwbedrijf uit Geel weet tijd te besparen door te werken met bekende partijen en door extra hard door te werken. 't Swaenenerf bestaat uit vier gebouwvolumes.

De appartementen zijn tot 148 m² groot, inclusief balkon of terras. De commerciële ruimtes bevinden zich op begane grondniveau in het bouwvolume aan de Eugeen Woutersstraat. Tussen de gebouwen komt een erf met groene binnenplaats.

Van Hout raakte na een onderhandse aanbesteding bij 't Swaenenerf betrokken en werkt nu aan de afbouw van het project. Met de opdrachtgevers werkte het bouwbedrijf uit Geel vaker samen.

Naar volle tevredenheid. “De uitvoering is gebaseerd op een klassiek dossier. Na een negotiatietraject kozen de ontwikkelaars uiteindelijk weer voor Vanhout”, zegt projectmanager Tim Jacobs.

“De appartementen aan de Neerweg zijn al het verst gevorderd. Hier zitten we in eindafwerking en worden momenteel de vloeren en keukens geplaatst. Aan de Theofiel De Biestraat is cache en pleisterwerk in uitvoering. Aan de Eugeen Wouterstraat werkt onze onderaannemer het buitenschrijnwerk af.”

VOORLOPEN EN BESPAREN “De grondkering was opgebouwd met Berlinerwanden en de aanpalende panden hebben we onderschoeid”, zegt Jacobs. “In totaal hebben we 19.000 m³ grond verzet. De nieuwbouw heeft een fundering op staal. Hierboven is een ondergrondse parkeerkelder gebouwd van 4.500 m² met een betonnen opbouw. De bovenbouw bestaat hoofdzakelijk uit kalkzandsteen elementen, gewapend betonnen vloeren en 10.000 kg profielstaal, 9.800 m² predallen en 1.600 m² welfsels met druklagen. In totaal verwerkten we 241.000 ton wapeningsstaal.”

VOOR OP PLANNING Jacobs: “We lopen momenteel twee maanden voor op de bouwplanning. Onze opdrachtgevers Gands NV en Cores Development zijn hier blij mee, evenals de particuliere klanten die vroeger in hun appartement zullen kunnen. Vanhout bespaart op de vaste kosten omdat het project sneller gaat. › Vanhout bespaart op de vaste kosten omdat het project sneller gaat.

De bovenbouwconstructie bestaat uit kalkzandsteen elementen, gewapend betonnen vloeren, 10.000 kg profielstaal, 9.800 m² predallen en 1.600m² welfsels met druklagen.

BETON- & STAALBOUW | 37

HEIST-OP-DEN-BERG | 't Swaenenerf

We kunnen effectief en efficiënt bouwen omdat we werken met bekende leveranciers en onderaannemers – er zijn zelfs internationale samenwerkingsverbanden – en omdat er extra hard wordt gewerkt. Ook de relatief zachte winters stonden ons bij. De bouwsnelheid vraagt extra aandacht voor kwaliteitscontroles; een belangrijke dagtaak van onze werfleiding. Het volledige project wordt nog voor de bouwvak opgeleverd, geheel volgens specificaties en klantwensen.”

ONLINE PLATFORM

Het volledige project wordt nog voor de bouwvak in 2015 opgeleverd.

De bouwsnelheid vraagt extra aandacht voor kwaliteitscontroles; een belangrijke dagtaak van Vanhout.

38 | BETON- & STAALBOUW

”We zijn niet altijd de goedkoopste in offerte, maar bieden wel vaak de meeste kwaliteit voor onze opdrachtgevers. We bewaken de kosten in totaliteit van het bouwproject”, zegt Jacobs. “Om projecten te ondersteunen werken we sinds enkele jaren met een eigen online platform. Dit is een database waarop bijvoorbeeld een architect ontwerptekeningen en onderaannemers uitvoeringstekeningen kunnen plaatsen. Ook andere relevante projectinformatie kan door ons worden beheerd en worden gedeeld met projectpartners.

Zo werken we al enkele jaren, ook bij het bouwproject in Heist-op-den-Berg. Het platform wordt geregeld opgewaardeerd naar de stand van de techniek. Vanhout is bovendien bekend met het werken met Bouw Informatie Modellen. We gebruikten BIM bijvoorbeeld succesvol bij de bouw van enkele zwembaden in België.” ❚

HEIST-OP-DEN-BERG | 't Swaenenerf

Bouwinfo OPDRACHTGEVERS Gands NV, Antwerpen en Cores Development, Wilrijk

ONTWERP Patrick Feyaerts, Heist-op-den-Berg en Conix RDBM-architects, Antwerpen

STUDIEBUREAU LingK bvba, Niel

UITVOERING Vanhout nv, Geel

FUNDERINGSTECHNIEKEN F.S.T. funderingstechnieken, Oud-Turnhout

GRONDWERKEN Michiels H. Aannemingsbedrijf nv, Heist-op-den-Berg

WAPENING Dubaere NV, Meulebeke

POLIEREN Levo Betonvloeren BVBA, Loenhout

BEKISTING Vanhaut/Meva Bekistingsystemen b.v., Kruibeke

RUWBOUW DCHJ, Algés Portugal De productie van voorgespannen welfsels is door Intershipping te Puurs (Antwerpen) uitgevoerd.

LANGE KANAALPLAATVLOEREN VOOR RUIME APPARTEMENTEN 't Swaenenerf in Heist-op-den-Berg in Vlaanderen omvat 62 appartementen en veertien commerciële ruimtes, ondergebracht in drie gebouwen. Het woonaanbod is divers met twee- tot vierkamerappartementen met privé-tuin of terras en een woonoppervlak. De indeling werd geoptimaliseerd in functie van oriëntatie en praktische woonruimte.

BETON Michiels H. Aannemingsbedrijf nv, Heist-op-den-Berg

WELFSELS Megaton Prefab Systems, Ninove

PREDALLEN Kerkstoel 2000+, Grobbendonk

KALKZANDSTEEN & VHP Xella BE nv/sa, Burcht

't Sweanenerf heeft appartementen met grote vloeroppervlaktes, tot ruim 100 vierkante meter. “Door de toepassing van kanaalplaatvloeren waren grote overspanningen mogelijk met een relatief laag gewicht”, zegt commercieel manager Richard Marijnissen namens Megaton Prefab Systems. “Van Hout heeft de aanvraag ingediend voor het leveren van voorgespannen welfsels, variërend in hoogte van 150 tot 265 mm. Op de bouwplaats is hierop een druklaag aangebracht. De productie is door Intershipping te Puurs (Antwerpen) uitgevoerd. Intershipping is één van de twee productiehuizen voor de fabricage van welfsels van de Willy Naessens Groep. In totaal wordt zo’n > 500.000 m² aan kanaalplaten per jaar geproduceerd. De groep is gespecialiseerd in de bouw van KMO-gebouwen, logistieke gebouwen, kantoren, commerciële ruimtes, garages, landbouwgebouwen en zwembaden. Door de verticale integratie heeft de bouwgroep alles in eigen beheer, van studiedienst en productie tot eigen transport en montage, hetgeen zich weerspiegelt in de meer dan 7.000 realisaties.”

BOUWMATERIALEN Kerkstoel Bouwmaterialen NV, Heist-op-den-Berg

GEVELSTEEN Steenfabriek Vandersanden, Spouwen-Bilzen

BUITENSCHRIJNWERK Vossal, Beerse

BOUWPERIODE januari 2014 – juni 2015

BVO 11.800 m²

BOUWKOSTEN 10.300.000 euro

BETON- & STAALBOUW | 39

GORINCHEM | Merwetank Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: bouwbedrijf Den Toom-Heikoop BV

‘Door ‘Odfjell’ en ‘Chempack’ is de wereld van tankopslagbedrijven drastisch veranderd’ Op industrieterrein Avelingen te Gorinchem, langs de rivier de Merwede, wordt door bouwbedrijf Den Toom-Heikoop BV de nieuwbouw van tankoverslagbedrijf ‘Merwetank’ gerealiseerd met bijbehorende waterkering, weegbruggen, terreinindeling, afmeerpalen, et cetera.

40 | BETON- & STAALBOUW

“Veiligheid. Dát is de basis voor de bouw van een tankopslag, na de recente brand bij Chempack in Moerdijk en de inspectie van de tankterminal bij Odfjell in de Botlek”, vertelt Marien den Toom, projectleider bij bouwbedrijf Den Toom-Heikoop BV. “Als hier in Gorinchem de nieuwe norm voor de veiligheid van tankopslagbedrijven gevestigd is, dan verwacht ik dat er voor de aannemers in de komende jaren nog wel wat in het vat zit bij de tankopslagbedrijven.” Voor zijn opdrachtgever Merwetank BV maakt hij een nieuwe tankterminal die bestaat uit drie compartimenten. Minerale wassen (in een bedrijfsgebouw), organische zuren en foodproducten zijn de vloeistoffen die in de 43 tanks zullen worden opgeslagen.

GORINCHEM | Merwetank

De opslagtanks staan opgesteld in drie betonnen bakken, die diep genoeg zijn om de inhoud van de grootste tank, plus tien procent van de rest op te vangen. “Een veiligheidsvoorschrift, alhoewel het in de tankwereld tamelijk uniek is om dat in een volledig betonnen bak te doen”, vertelt Den Toom.

De bedrijfshal is opgebouwd uit een zeven meter hoge betonnen wand met daarboven een zestien meter hoge staalconstructie. “Alle tanks zijn gemaakt van roestvrijstaal 3.16 en uiteraard gekeurd door Lloyds.” De tanks in de hal zijn 22 meter hoog, vertelt hij. Buiten de hal staan tanks van 24 meter hoog opgesteld. “De vloeistoffen in de binnentanks kunnen tot 90˚C worden verwarmd, door middel van een stoomketel. Hierdoor kunnen ook allerlei vetten in de tanks worden opgeslagen.”

UITDAGINGEN Voor de bouw van de bedrijfshal zijn in totaal 650 heipalen gebruikt, die allemaal met vrachtwagens naar de locatie moesten worden vervoerd, vertelt Den Toom. Daarna werd de keldervloer gestort: bijna 1.000 m³ beton in één dag. “Een logistieke uitdaging, maar zeker niet de grootste uitdaging in dit project.”

Hij verwijst naar de waterkering. “In eerste instantie zou er een waterkerende stalen damwandprofiel worden gerealiseerd, om het pand tegen het rivierwater te beschermen. Maar uit kostenoverweging is uiteindelijk gekozen voor een betonnen waterkering.” De bodem van de kelderput ligt ongeveer op rivierniveau, vertelt hij. “Tijdens de bouwwerkzaamheden moesten we het getij daarom goed in de gaten houden. De bodem van de put moest zo snel mogelijk worden gerealiseerd, om enige vastigheid te creëren voor de rest van de bouw. En ook de betonnen wanden moesten op gezette tijden worden ingezet.

Aanvankelijk kon alleen bij laagtij gebouwd worden, totdat de betonnen bak was gerealiseerd.”

TIJDSDRUK De tijdsdruk tot en met de eerste oplevering was hoog, vertelt hij. “De vergunningverlening heeft vier maanden langer geduurd dan gedacht. Die tijd hebben we moeten inlopen omdat de datum van ingebruikname vooraf al vaststond. We hebben heel hard en met extra mankracht moeten werken om in ieder geval een deel van de overslag op tijd gereed te hebben. Hierin zijn we goed geslaagd. De ingebruikname vindt nu volgens planning in fases plaats.”

Inmiddels is bouwbedrijf Den Toom-Heikoop BV druk bezig met de realisatie van het drie verdiepingen hoge kantoorpand, dat naast de tankoverslag wordt gebouwd. “Het kantoorpand wordt opgebouwd met dragende kalkzandsteen binnenwanden, betonnen systeemvloeren en metselwerk buitenwanden. De gevels van het kantoorpand krijgen een chique uitstraling door de keuze voor een donkere gevelsteen en aluminium zonneluifels”, vertelt Den Toom. De oplevering van het kantoorgedeelte staat gepland voor medio april. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT UITVOERING CONSTRUCTIEBETON OPLEVERDATUM

Merwetank BV Buro Dick van den Dool Den Toom-Heikoop BV Betonmortelcentrale Gorkum BV medio april 2015

BETON- & STAALBOUW | 41

“Op Heuvelman kan ik bouwen” Zuiderlingedijk 15 4207 GL Gorinchem T 0183 623 322 F 0183 626290

U

VELM

AN

HE

Balkstaal, stafstaal, platen en buizen

DS 18

7

SI

6

★

★

N

Staat voor staal +31 (0)318 - 509 300 / www.heuvelman.com

Adv.Heuvelm91x132.indd 2

03-02-10 17:04

Postbus 753 4200 AT Gorinchem E info@bcgorkum.nl I www.bcgorkum.nl

GORINCHEM | Merwetank Tekst: Lieke van Zuilekom

Vloer Merwetank Gorinchem in één dag gestort Voor de nieuwbouw van tankoverslagbedrijf ‘Merwetank’ in Gorinchem is ongeveer 2.000 kuub constructiebeton gebruikt, dat just-in-time is geproduceerd, geleverd en in het werk is verpompt door Betonmortelcentrale Gorkum BV. Directeur Jos van der Velden kijkt terug op een mooi project, dat in een korte tijd is gerealiseerd. “We hebben in de zomer van 2014 onze werkzaamheden afgerond”, vertelt hij. “We hebben alles op alles gezet om het proces in een geringe tijd bouwkundig in orde te maken. Want aannemer Bouwbedrijf Den Toom-Heikoop had het project scherp aangenomen. Om de voortgang van het project te waarborgen, hebben we er samen met de aannemer voor gekozen om ook buiten de normale werktijden, just-in-time, beton te leveren en te verpompen. Dat betekende dat we soms ook in de avonduren moesten werken.”

Een bijzonderheid in het project is de grote vloer van de nieuwbouw, die in één dag is gestort, vertelt Van der Velden. “Dat was wel een uitdaging. Niet alleen voor ons, maar ook voor de aannemer. We hebben in één dag maar liefst 800 m³ beton ten behoeve van de vloer geleverd. Deze beton was op samenstelling gemaakt, om te voorkomen dat de temperatuur in het beton te hoog zou oplopen, waardoor er scheurvorming zou kunnen ontstaan. Het overige constructiebeton had de kwaliteiten C20/25 en C28/35.”

Betonmortelcentrale Gorkum B.V. levert betonmortel in en rond Gorinchem.

Het bedrijf is sinds een aantal jaar prevert supplier van bouwbedrijf Den Toom-Heikoop, een van origine agrarisch bouwbedrijf. “Samen hebben we bijvoorbeeld al vele stallen mogen realiseren”, vertelt Van der Velden. Voor meer informatie, www.bcgorkum.nl ❚

BETON- & STAALBOUW | 43

Betonwapening

Tekst: Roel van Gils Beeld: VWN

Een stalen gezicht Zonder wapening zou de bebouwde omgeving er heel anders uitzien. Wapeningsstaal is een essentieel onderdeel van het bouwproces, maar wordt na voltooiing volledig aan het zicht onttrokken. Vereniging Wapeningsstaal Nederland maakt zichtbaar wat onzichtbaar is en treedt voor wapenings- en prefabcentrales, vlechtbedrijven, producenten van wapeningsstaal en toeleveranciers met ĂŠĂŠn stalen gezicht naar buiten.

Directeur Hein de Bruin van de Vereniging Wapeningsstaal Nederland

44 | BETON- & STAALBOUW

Betonwapening

De Vereniging Wapeningsstaal Nederland is een relatief jonge vereniging, telt momenteel ruim vijftig leden en timmert volgens directeur Hein de Bruin flink aan de weg. “Ons doel is om het wapeningsproduct meer onder de aandacht te brengen. Het product is ontzettend belangrijk. Wapening vormt immers het fundament voor een bouwwerk. De belangen zijn dan ook groot.

We hebben ons op de Betondag 2014 nadrukkelijk geprofileerd en de slogan van het evenement ‘enigszins’ aangepast”, lacht de Bruin. “Beton bindt, maar zonder wapening wordt het niks.”

EUROPEES NIVEAU De vereniging in zijn huidige vorm bestaat nu zes jaar. “De branchevereniging is ontstaan uit het samenvoegen van een aantal afzonderlijke verenigingen die al veel langer bestonden en ook onderling in brancheverband samenwerkten. Tegenwoordig gebeurt dat dus intern onder de vleugels van de VWN, een vereniging met verschillende disciplines, maar met één doel: de wapeningssector zichtbaar maken”, aldus De Bruin. “We brengen regelmatig de leden bij elkaar, organiseren bijeenkomsten en ontwikkelen gemeenschappelijke richtlijnen. Daarnaast zijn we betrokken bij normontwikkelingen en nemen we zitting in verschillende commissies, waaronder NEN, maar ook op Europees niveau blazen we een partijtje mee.”

EUROCODE 2 De Bruin: “De meest bijzondere wapeningsconstructies worden gemaakt, maar uiteindelijk komt er een mortel omheen en zie je het nooit meer terug.

Dat is inherent aan het product, maar betekent niet dat het product niet aan ontwikkeling onderhevig is. Integendeel zelfs. Zo veranderen bijvoorbeeld de eisen die aan wapening worden gesteld. We hebben als branchevereniging bijvoorbeeld ingespeeld op de invoering van Eurocode 2 door samen met de leden een nieuw standaard mattenprogramma op te stellen dat aan deze eisen voldoet. Voor opdrachtgevers en constructeurs is een praktische richtlijn opgesteld voor het toepassen van Eurocode 2. Ook begeleiden we onze leden met overkoepelende zaken, zoals het toepassen van BIM, het uitvoeren van een LCA en in maatschappelijk verantwoord ondernemen.”

EIGEN OPLEIDINGSINSTITUUT

SCHOLING EN OPLEIDING VOOR BETONSTAALVERWERKERS Het werk voor de betonstaalverwerkers staat voor een grote uitdaging, zeker als de markt weer gaat aantrekken. Intussen is het aantal betonstaalverwerkers gedaald en ligt de gemiddelde leeftijd hoog. De vaste kern moet worden aangevuld met jongere werknemers, die op den duur de huidige meester-betonstaalverwerkers kunnen opvolgen.

Gelukkig heeft de wapeningsbranche al sinds 1993 haar eigen Vakgroep Betonstaalverwerken binnen het opleidingsinstituut BGA-Nederland.

Die vakgroep heeft de opleiding betonstaalverwerker vernieuwd en helemaal afgestemd op wie het vak in de praktijk wil leren. “De nieuwe opzet van de opleiding heeft voor bedrijf en deelnemers veel voordelen”, zegt Stan Schoenmakers, directeur van BGA-Nederland. “Productieverlies en verletkosten zijn gehalveerd omdat er minder scholing in werktijd plaatsvindt. En de deelnemers zitten niet meer in de schoolbanken.” De opleiding Betonstaalverwerken van BGA-Nederland en Radius College bestaat uit modules die worden afgesloten met een certificaat. Wie voldoende certificaten heeft behaald, krijgt een officieel erkend mbodiploma op niveau 2, 3 of 4.

De basis vakmanopleiding (bbl2) bestaat uit vijf modules en duurt twee jaar. Ieder jaar zijn er circa dertien praktijkscholingsdagen in het opleidingscentrum van Radius-BGA. Verder vindt veel scholing plaats in de praktijk, waar de deelnemer samen met de leermeester aan gerichte productieopdrachten werkt. Een coach/docent van Radius-BGA zorgt voor ondersteuning op het werk. Vijfmaal per jaar delen leermeesters hun ervaringen via een video-conference en is er ondersteuning vanuit Radius-BGA. Schoenmakers: “Het theorieonderwijs overdag op school is vervangen door twee avonden (1 tot 1 ½ uur) per week met een video-conference, totaal 32 weken per leerjaar. Dat maakt de scholing effectiever en efficiënter dan in een normale klassensituatie. Bovendien maken de nieuwe mediatechnieken de scholing toegankelijker en voor iedereen bereikbaar.”

Wapeningsstaal is een kwalitatief en technisch hoogstaand product. Om die kwaliteit te borgen, is het volgens De Bruin zaak de kennis te delen. “We houden onze leden op de hoogte via nieuwsbrieven en sociale media en zoeken bewust contact met collega-verenigingen die onze werkzaamheden raken, zoals de VNConstructeurs, de Betonvereniging en de MetaalUnie. Ook de instroom van jonge vakmensen staat op onze agenda. We zijn nauw betrokken bij diverse opleidingen. De wapeningssector kent eigen opleidingen, die samen met BGA Nederland en het Radius College zijn ontwikkeld – waarbij de kennis van jong én oud op meerdere plaatsen in het land op peil wordt gebracht en gehouden. Kortom, we hebben een volle agenda.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 45

Betonwapening Tekst: Roel van Gils Beeld: Richard Wigmans Advies & Verkoop

BETONROT IS VERLEDEN TIJD Een RVS-wapening in beton vergt misschien in het voortraject een hogere investering, maar zorgt er wel voor dat een gebouw na 300 jaar nog overeind staat. Dankzij een RVS-wapening is betonrot verleden tijd. Dat zegt Richard Wigmans van Richard Wigmans Advies & Verkoop, een onafhankelijk advies- en verkoopbureau in wapeningsstaal.

“Wij zetten op een praktische en zorgvuldige manier bouwstaal om van gebruiker naar producent en bieden maatwerk, daarbij niet altijd vasthoudend aan bekende producten of leveranciers”, zegt Wigmans. “We bedenken oplossingen waar arbeidsomstandigheden en kostenontwikkelingen een hoge prioriteit hebben en gaan het toepassen van andere materialen met gelijke dynamische karakteristieken niet uit de weg.”

46 | BETON- & STAALBOUW

NIET MAGNETISCH Op het Bio Science Park in Leiden wordt sinds 2013 gebouwd aan de Bèta Campus, een gezamenlijke huisvesting voor de faculteit wiskunde en natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden. De bouw omvat circa 45.000 m² vloeroppervlak voor laboratoria, collegezalen en kantoren voor wetenschappelijk onderzoek. Het doel is een duurzaam gebouw met BREEAM-NL score Very

Good. In dit project is circa 2.300 ton betonstaal verwerkt door Balvert Betonstaal, in een tijd van 10 maanden. “Aangezien in de nieuwe huisvesting ook laboratoria worden ingericht, is bewust gekozen voor een RVS-wapening”, vertelt Richard Wigmans. “Het staal mag namelijk niet magnetisch zijn, in verband met de meet- en regelapparatuur in de laboratoria. Balvert knipt, buigt en vlecht de wapening. Daarbij wordt het beschermd

Betonwapening

tegen besmetting door standaardstaal. Het wordt droog vervoerd en bij de montage wordt roestvrijstaal binddraad gebruikt. De treksterkte van het roestvaste betonstaal is iets hoger dan van standaardstaal en het materiaal is iets taaier om te verwerken.”

OUTOKUMPU Behalve RVS-betonstaal kan Richard Wigmans ook roestvast betonstaal in B500B-kwaliteit (Kyrogeen) aanbieden, op standaardlengtes van 6 en 12 meter, in diameters variërend van

12 tot en met 25 millimeter en in de kwaliteit 304, 1.4311. Wigmans: “Wij betrekken deze bewerkte staalsoort van de Finse fabrikant Outokumpu. Voor speciale bouwwerken wordt het voorgeschreven, zoals de LNG-terminals op de Maasvlakte. Door het roestvast betonstaal in de buitenste lagen toe te passen, is een combinatie met standaard (koolstof) betonstaal mogelijk.

Op die manier kunnen we een langere onderhoudsvrije levensduur garanderen tegen een economisch verantwoorde meerprijs. Het is de oplossing voor architectonisch beton, maar ook

in weg- en waterbouw wordt het steeds meer toegepast. Ook voor betonrenovatieprojecten is het de enige juiste oplossing. Men kan met dunnere draad diameters en kleinere maaswijdtes werken, waardoor de betondekking beter gegarandeerd kan worden. In de landen om ons heen wordt het op grote schaal toegepast voor kademuren en brugpijlers. Het materiaal is perfect lasbaar, maar dient na het lassen gebeitst te worden om roestvorming rond de lassen tegen te gaan. Het door ons aangeboden Kyrogeen staal is getest, die wij op aanvraag toezenden.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 47

LENTON mechanische koppelingen voor wapeningsstaal ®

1

2 3

Als pionier in de constructie industrie heeft ERICO veel ervaring en expertise met het adviseren en implementeren van LENTON® oplossingen voor wapeningconstructies en precast toepassingen. LENTON heeft ook speciaal oplossingen, zoals voor de Nucleair industrie en LNG applicaties.

• Voldoen Wereldwijd aan de bouwnormen • Bewezen prestaties • Kwaliteits Producten • Vetrouwde expertise Dammen

Nucleair

Bruggen

Stadiums

Precast

4 5 6 7

8

1 LENTON® TERMINATOR

5 LENTON® konische schroefdraad koppeling

2 LENTON® QUICK WEDGE

6 LENTON® SPEED SLEEVE

3 LENTON CADWELD

7 LENTON® FORM SAVER

Alternatief voor gebogen staaf, voor verankering

De beste koppeling in de Markt

Ideaal voor snelle reperatie ®

Voor druk verbindingen

®

Stekeinde toepassingen

Premium mechanische verbinding

4 LENTON® INTERLOK

8 LENTON® LOCK

Ideaal for precast toepassingen

Ideaal voor in-situ toepassingen en reperatie

Contact ERICO www.erico.com

BETROUWBAAR BOUWEN

Postbus 84, 2420 AB Nieuwkoop Energieweg 36, 2421 LM Nieuwkoop T 0172 573635 E info@balvert.nl

WWW.BALVERT.NL

EEN STERKE PARTNER IN DE BOUW

Betonwapening

Tekst: Roel van Gils

MECHANISCHE KOPPELINGEN VOOR BETONSTAAL De overlapverbinding is nog steeds één van de meest gebruikte verbindingen voor het koppelen van betonstaal, maar de mechanische verbindingen winnen aan populariteit. Bas Huijsmans van ERICO, wereldwijd marktleider in het ontwerpen en produceren van mechanische betonstaalverbindingen, geeft ons een ‘college betonstaal verbinden’.

Van oudsher wordt de overlapverbinding toegepast. Het is volgens Bas Huijsmans nog steeds één van de meest gebruikte methoden voor het koppelen van betonstaal. “Overlapverbindingen zijn voor de sterkte afhankelijk van het omringende beton en bieden daardoor geen integriteit en continuïteit in betonconstructies. Mechanische verbindingen voor wapeningsstaal daarentegen geven de zekerheid van een direct krachtoverdracht tussen twee staven, onafhankelijk van de conditie en/of de kwaliteit van het omringende beton.

Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw werden de eerste mechanische verbindingen ontwikkeld voor toepassing in kerncentrales, waarin het betonstaal niet gelast of als overlap gemaakt mocht worden. ERICO, van oorsprong een Amerikaans bedrijf, bracht de eerste mechanische verbinding op de markt, waarbij na een exothermische reactie de verbinding wordt gemaakt.”

CONISCHE VERBINDING Door de jaren heen zijn de mechanische verbinding steeds verder doorontwikkeld en zijn er door verschillende partijen meerdere varianten ontwikkeld.

“De drie meest voorkomende mechanische verbindingen zijn de parallelle schroefverbinding, een verbinding door middel van persing en een conische schroefverbinding. ERICO heeft de LENTON-koppeling ontwikkeld, gebaseerd

op een conische schroefdraad. Wanneer de norm het niet toelaat – groter dan diameter 28 mag geen overlapverbinding worden toegepast – of als er simpelweg geen ruimte is voor overlap, kan worden overgegaan op een mechanische verbinding. Ook een stukje veiligheid kan een rol spelen. Bij het storten van een vloer bijvoorbeeld steken bij een overlap de staven gewoon uit de vloer, bij een mechanische verbinding worden de koppelingen mooi in de vloer gestort en heb je geen last van uitstekende staven.” ›

BETON- & STAALBOUW | 49

Betonwapening

SNELLER KOPPELEN ERICO ontwikkelt en produceert een brede range aan producten en heeft ook specials ontwikkeld voor LNG Kryobar toepassingen en voor de nucleaire industrie. LENTON is de eigen merknaam voor de mechanische verbindingen van ERICO om betonstaal door te koppelen. Dat kan onderling van staaf tot staaf, maar we hebben ook elementen om een verbinding te maken van constructiestaal naar betonstaal”, licht Bas Huijsmans toe. “LENTON heeft de unieke eigenschappen van een conische schroefdraad. Zowel de koppeling als de betonstaaf zijn conisch. Dat maakt het koppelen stukken eenvoudiger; ook al zitten de staaf en koppeling niet exact op één lijn met elkaar, dan toch is het in elkaar schroeven geen probleem. Om een handvaste verbinding te maken, voldoende voor een optimale performance, zijn slechts 4,5 omwentelingen nodig. Bij een parallelle verbinding zijn 9 omwentelingen nodig om hetzelfde resultaat te behalen. Vanuit vlechtersperspectief zijn de conische koppelingen sneller aan te brengen.”

MINIMALE SLIP Eén van de criteria voor een mechanische verbinding is, naast een bepaalde druksterkte overbrengen, ook voldoen aan een minimale slipeis. Op een punt waar slip optreedt, kan de beton gaan scheuren en dat is niet wenselijk. Huijsmans: “Bij een mechanische verbinding ontstaat altijd een bepaalde slip. Het voordeel van een conische verbinding is dat er weinig tot geen slip optreedt.

Met onze koppelingen kunnen we verbindingen maken van 10 tot 57 millimeter betonstaal in de meest voorkomende toepassingen met behulp van onze verschillende koppelingen, zoals de LENTON conische koppeling, LENTON Interlok, de Quick Wedge, de LENTON Terminator en de LENTON Lock. En voor de precast industrie tot slot heeft LENTON de Interlock koppeling ontwikkeld voor het makkelijk verbinden van precast elementen.” ❚

50 | BETON- & STAALBOUW

AMSTERDAM | Porcellis-toren

Tekst: Roel van Gils Beeld: Bestcon

Porcellis gebouw is betonnen huzarenstuk Op de kop van de Houthavens in Amsterdam wordt gebouwd aan de nieuwe Porcellis-toren. De wortels van de Houthavens en het water komen tot uitdrukking in het spectaculair vormgegeven gebouw, met een spannende helling, een indrukwekkende luifelconstructie en grote uitkragingen, stuk voor stuk uitgevoerd in (prefab) beton.

Het ontwerp van MVSA Architects gaat uit van 9.600 vierkante meter showrooms en kantoren en een ondergrondse parkeergarage met 150 plaatsen. Het licht voorover hellende gebouw wordt 50 meter hoog (twaalf verdiepingen) en gaat straks als herkenningspunt fungeren aan de IJ-oevers, op de kop van de Houthavens, het voormalige havengebied dat wordt getransformeerd tot gebied voor de creatieve industrie. In 2016 moet het gebouw gereed zijn.

UNICUM Volgens Bart Houweling van Bestcon, die in opdracht van HerenBouw de totale prefab ruwbouw van het casco, inclusief parkeergarage realiseert, is het een unicum dat er zoveel verschillende betonsoorten zijn verenigd in één gebouw. “Prefab beton, nagespannen beton, traditioneel gewapend beton, breedplaten, staalplaat-betonvloeren en kanaalplaatvloeren, het komt allemaal aan de orde. Het gebouw bevat ongeveer alle betonsoorten die verkrijgbaar zijn”, zegt hij. En daar is volgens Bart een goede reden voor. “Elke betonsoort heeft zijn specifieke kwaliteiten. Elementen die vooral licht moeten zijn, zoals de verdiepingshoge uitkraging, zijn met staal geproduceerd. Voor repeterende vloerelementen zijn kanaalplaatvloeren de economisch meest verstandigste keuze en voor de zware excentrische betonnen kern is gekozen voor inhet-werk-gestort beton. In dit geval met wanden van 400 millimeter dik, die Herenbouw zelf optrekt en een complexe naspanning op de derde verdiepingsvloer.” ›

BETON- & STAALBOUW | 51

BUILT BY BESTCON

Snel, efficiënt en zorgeloos bouwen met prefab beton Bestcon is totaalaanbieder op het gebied van prefab beton. Bestcon produceert, levert en monteert al meer dan 60 jaar prefab beton casco’s en betonelementen voor de Nederlandse- en Duitse markt.

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

KOLOMMEN • BALKEN • WANDEN • GEVELS • SYSTEEMVLOEREN • BETON SILO’S • MONTAGE PREFAB BETONCONSTRUCTIES

AMSTERDAM | Porcellis-toren

ZETTINGEN Bart Houweling: “De inzet van de verschillende uitvoeringsmethodieken en betonsoorten zorgt voor uiteenlopende zettingen en maatafwijkingen, die op hun beurt vragen om verschillende toleranties.” Factoren die volgens Bart gemakkelijk over het hoofd worden gezien. “Om die reden is er al tijdens de engineeringsfase veelvuldig contact met de constructeur. Als de zettingen vooraf goed worden geprognotiseerd, zijn de risico’s van zettingsverschillen uitgesloten.”

Maar ook de uitvoeringsfase vraagt om vernuftige oplossingen. Zo maakt de vooroverhellende gevel het behoorlijk lastig om de betonelementen te monteren. Om nog maar te zwijgen over de stevige windkrachten die in het havengebied kunnen optreden. “Om de betonelementen veilig en verantwoord boven te krijgen, ontwikkelen we speciale hulpconstructies, zoals de speciaal voor dit project ontwikkelde klemsteigers, deels bestaande uit staal en deels uit standaard stei-

germateriaal. De steiger wordt als het ware om de vloer geklemd, waardoor de betonelementen veilig naar hun plaats van bestemming kunnen worden getransporteerd.”

Bouwinfo

GEVELBUISCONSTRUCTIE

OPDRACHTGEVER

Ook de gevelbuisconstructie, die de twee uitstekende gebouwenvleugels met elkaar verbindt, vraagt speciale aandacht. De stalen buis is zo’n 12 meter lang en heeft een doorsnede van 600 millimeter. Houweling: “Om deze buis exact op zijn plaats te krijgen, hebben we een speciaal maatvoeringsplan geschreven. Daarnaast hebben we de details zo uitgevoerd dat de buis – eenmaal op locatie – nog kon worden nagesteld. Dat bleek voldoende om ook deze klus te klaren.”

Houthavens Beheer

ARCHITECT MVSA, Amsterdam

HOOFDCONSTRUCTEUR Van Rossum, Amsterdam

ADVISEUR PREFAB BETON Kooy & Dekker, Harderwijk

HOOFDAANNEMER HerenBouw, Amsterdam

BETONBOUWER Bestcon, Best

Ondanks het groot aantal uitdagingen weet Bestcon een bouwtempo te realiseren van zes dagen per laag. In dit tempo is het volledige casco van het Porcellis-gebouw in zes maanden een feit. ❚

OPPERVLAKTE 10.000 m² BVO

BOUWPERIODE 2013 – 2015

BETON- & STAALBOUW | 53

YERSEKE | Vrieshuis Kotra Logistics

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Bouwraadhuis

In 85 dagen een compleet vrieshuis Het nieuwe vrieshuis van Kotra Logistics in Yerseke is in 85 dagen uit de grond gestampt. Aannemingsbedrijf Fraanje bouwde de twee vriescellen met expeditieruimte en een kantoor, in nauwe samenwerking met onderaannemers. Fraanje wist met slimme engineering te besparen op de bouwkosten van de constructie. De vriescellen zijn omhuld met isolatie vanwege de vriestemperatuur van -20˚C. Om te voorkomen dat de grond en leidingen doorvriezen, zijn de celvloeren dubbel uitgevoerd met isolatieschuim ertussen en verwarming in de onderste laag.

Vrieshuis Kotra Coldstores bestaat uit twee vriescellen met een oppervlakte van 3.100 m², een expeditieruimte van 845 m² en een kantoorruimte van 90 m². Het vrieshuis heeft een capaciteit van ongeveer 6.000 pallets en beschikt over een douanedepot. In de vriescellen wordt de temperatuur teruggekoeld tot -20˚C. Bij de expeditie is dit ongeveer 0˚C. In de opslagruimtes voor visproducten zijn vanwege deze binnentemperaturen hoge isolatie-eisen gesteld.

“De wanden van de vriescellen bestaan uit 220 millimeter dikke sandwich gevelbeplating”, zegt projectleider Berry van Heeren namens Aannemingsbedrijf Fraanje. “De gevelplaten van vriescellen, kantoor en expeditie zijn met messing en groef gekoppeld en vormen zowel de binnen- als de buitenschil. Met behulp van kit in de paneelvoegen maakten de monteurs de gevel in één keer luchtdicht. ” Met deze snelle bouwwijze was de constructie binnen twee weken dichtgemaakt. “In de vriescellen wordt een dubbele betonvloer toegepast met een isolatielaag ertussen. Het dak van de vriescellen heeft een opbouw van drie lagen PIR-isolatie van 80 mm. De wind- en waterkering van de daken wordt gerealiseerd met bitumen, dat op de isolatie is gebrand en geballast met grind.”

EENVOUDIGERE CONSTRUCTIE De vloer van vrieshuis Kotra is onderheid met palen. Hierboven is de staalconstructie met kanaalplaatvloeren gebouwd. Aannemingsbedrijf Fraanje wist op de bouwkosten van de geschoorde constructie te besparen door het constructief ontwerp te vereenvoudigen. Dankzij deze slimme engineering kon bovendien lichter gefundeerd worden. “In totaal is er 280 ton staal en 1.950 m³ beton in het gebouw verwerkt”, zegt Van Heeren. “De dakvloer van de expeditieruimte is uitgevoerd als kanaalplaatvloer, zodat hier in de toekomst een opbouw op kan komen van 845 m² als Kotra wil uitbreiden. Daar is de draagconstructie op berekend.”

54 | BETON- & STAALBOUW

DOORWERKEN Aannemingsbedrijf Fraanje, tevens Zeeuws familiebedrijf van het jaar 2014, wist de nieuwbouw in slechts 85 dagen uit te voeren. “De ‘absurd’ korte bouwtijd werd gewenst door Kotra Coldstores vanwege hun logistieke planning voor het najaar van 2014”, zegt Van Heeren. “Om de planning te kunnen halen, werd in de bouwvak, op zaterdagen en in de doordeweekse avonden doorgewerkt. Hiernaast voerden we geregeld overleg met de onderaannemers, die een deel van het werk op zich namen. K.I.M., Vloertechniek en Reijrink zijn specialisten in gevels, vloeren en staalconstructies. We werken graag samen met deze partijen. Het resultaat in Yerseke mag er zijn. In recordtijd bouwden we een modern vrieshuis dat de regio gaat voorzien van vers ingevroren visproducten. Een project om trots op te zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Kotra Logistics, Yerseke ONTWERP Bouwraadhuis UITVOERING Aannemingsbedrijf Fraanje B.V., 's-Heer Arendskerke VLOEREN Vloertechniek BV, Vlaardingen DAK- EN GEVELBEKLEDING K.I.M., Apeldoorn STAALBOUW Reijrink bv, Esbeek BVO 900 m² BOUWPERIODE mei – oktober 2014 BOUWKOSTEN € 2.000.000,- (excl. installaties)

YERSEKE | Vrieshuis Kotra Logistics Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

Vlakke bedrijfsvloer voor verrijdbare stellingen Vloertechniek leverde de betonvloeren voor het vrieshuis van Kotra Coldstores in Yerseke. Een bedrijfsvloer met een zeer hoge vlakheid was vereist. De vriescellen hebben verrijdbare stellingen. De staalprofielen waarover de stellingen zich verplaatsen, zijn van tevoren door derden nauwkeurig gesteld. Tussen de profielen stortte Vloertechniek de betonvloer en werkte deze op hoogte af, met een rol. Vervolgens is de vloer monolithisch afgewerkt tot een vlak en strak oppervlak. Het totale vloeroppervlak omvat 900 m² expeditieruimte, 3.000 m² vrieshal en 700 m² laadkuilconstructie.

Het bedrijf uit Vlaardingen is een vaste leverancier van hoofdaannemer Fraanje BV. Vloertechniek houdt zich sinds 1976 bezig met het storten en afwerken van betonvloeren. Mensen van het eerste uur en enthousiaste jonge medewerkers staan aan de basis om aan alle vloerenwensen te voldoen.

Werkvloeren, betonvloeren en complete betonconstructies behoren tot het portfolio. De vloerenspecialist uit Vlaardingen werd ten tijde van de aanbesteding in Yerseke benaderd om een prijsopgave te maken voor de vloeren.

Peter de Reus zegt namens Vloertechniek: “Het vrieshuis heeft een dubbele betonvloer met isolatie ertussen. Eerst maakten we daarvoor een werkvloer, vervolgens een betonvloer met vloerverwarming, isolatie erop en ten slotte de vlakke bedrijfsvloer waarop de verrijdbare stellingen kwamen. De uitvoering was vanaf week 22 tot en met week 36 in 2014. We hebben in totaal 400 manuur ingezet op dit project. De opdrachtgever was uitermate tevreden over de uitvoering en de gerealiseerde strakke planning.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 55

partner voor betonstructuren

Beton in beweging

Maarten de Graaf: ‘Beton veiliger maken dat is onze missie’

Advies en verkoop Engineering Productie Montage Projectbegeleiding Service en onderhoud Postbus 8, 3769 ZG Soesterberg | 0346 351 774 | info@ubo.nl | www.ubo.nl

Betonafdrukken van de GIAN-structuurmatten

GIAN® Antislip In beton gegoten veiligheid

Voor meer informatie: info@companero.nl / www.companero.nl

POWERFUL SOLUTIONS – PASSIONATE PEOPLE

TRUST IS BUILT ON THE CERTAINTY OF KNOWING THAT THERE‘S ALWAYS SOMEONE TO TALK TO.

OM U LOKAAL NOG BETER VAN DIENST TE ZIJN, HEBBEN WIJ SPECIAAL VOOR U KALTENBACH BENELUX OPGERICHT: TECHNICAL SERVICE Originele onderdelen Field service / Onderhoudscontracten Training Helpdesk Retrofits Kaltenbach Benelux B.V. Pruisische Veldweg 20 | 7552 AC Hengelo Tel: 088-88 98 900 www.kaltenbach.com | info@kaltenbach.nl

Anzeige_Benelux_SeelconstructionDays_186x132_rz_NL.indd 1

VERKOOP NIEUWE MACHINES Band- en cirkelzaagmachines Boormachines Plaatbewerkingscentra Raveelrobots Pons- en knipsystemen Lasrobots Straalmachines Verfspuitinstallaties Lengtemeetsystemen Transportsystemen

05.12.2014 11:11:22

Materieel en machines

Kaltenbach zet machines in de markt waar klanten geld mee verdienen De staalbouw staat voor een enorme industrialiseringsslag. Automatisering van individuele en gekoppelde machines, EN1090, evenals lasrobots die volledig geautomatiseerd kop- en voetplaten herkennen, positioneren en aan staalbouwprofielen hechten en aflassen, zorgen ervoor dat het staalbouwproces naar een hoger productieniveau wordt getild. Staalbouwbedrijven worden nog meer hoogwaardige productiebedrijven met hoge eisen aan (productie)planning, werkvoorbereiding, logistiek en personeel.

Kaltenbach Benelux BV helpt staalbedrijven met deze industrialisatieslag, zodat ze klaar zijn voor de toekomst. De machinerie in de beton- en staalbouw, maar ook de ‘yellow goods’ (hijskranen, graafmachines etc) en ‘green goods’ (agrarische machines) komen vaak niet tot stand zonder Kaltenbach. Managing director Ryan Ordelmans: “Aan de ene kant leveren wij enkele machines, aan de andere kant leveren wij volledige systemen. Bij vervanging van machines of verandering van een bedrijf gaat het vaak niet om enkele machines, het gaat ook om de verbinding tussen die machines, met als doel om efficiënter te werken en zowel tijd als geld te besparen.”

WERELDWIJD Kaltenbach Benelux BV is gevestigd in Hengelo en verantwoordelijk voor de service en verkoop van alle Kaltenbachsystemen in de Benelux. Het bedrijf is gevestigd op het terrein van de tweede productievestiging binnen de Kaltenbach Groep, Kaltenbach Shotblast en Painting Systems BV (voormalig Gietart Machinefabriek BV). Dit van oorsprong Hengelose bedrijf is sinds 2009 onderdeel geworden van het Kaltenbachconcern uit het Zuid-Duitse Lörrach. De Kaltenbach Groep ontwikkelt en vermarkt machines en systemen voor de staalverwerkende industrie via negen eigen dochterbedrijven in lokale markten en via circa veertig agentschappen in met name emerging markets als Zuid- Amerika, het Midden-Oosten en Azië. De producten worden gemaakt in drie eigen productiebedrijven in Duitsland, Nederland en Frankrijk. ›

BETON- & STAALBOUW | 57

Materieel en machines

International partners in steel: 9 tot 12 juni in Lörrach Het speelveld aan oplossingen van Kaltenbach en ook een brede diversiteit van andere bouwers wordt van 9 tot en met 12 juni groots tentoongesteld. Bij moederbedrijf Kaltenbach in Lörrach wordt dan de tweejaarlijkse huisbeurs International-partners-in-steel gehouden. Bedrijven die interesse hebben om hier te gaan kijken, kunnen contact opnemen met Ryan Ordelmans. Het is mogelijk om individueel en georganiseerd een bezoek te brengen aan deze beurs. Tevens kan een referentieproject in de omgeving van Lörrach bezocht worden. Voor meer informatie, www.kaltenbach.com

MODULAIR De systemen van Kaltenbach, lijnen van vaak wel twee- tot driehonderd meter lang, kunnen door de modulaire opbouw volledig op de wensen en behoeften van de klant worden afgestemd. De consultants hebben veel kennis van de markt. “Wij zetten machines in de markt waar klanten geld mee verdienen”, benadrukt Ordelmans. “Klanten kunnen rekenen op een goede ondersteuning en service. Onze medewerkers hebben passie voor deze industrie. Ze willen tot in den treure weten hoe de industrie in elkaar zit. Dit maakt het mogelijk om met elke klant een relatie voor de lange termijn aan te gaan en oplossingen te vinden die specifiek voor de klant geschikt zijn.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 59

De prefab producties van Verheyen staan voor kwaliteit, snelheid en kostenbeheersing. Door toepassing van prefabelementen van Verheyen ontstaan hoogwaardige constructies met vele voordelen ten opzichte van ter plaatse gestorte constructies. Verheyen biedt een totaalconcept van engineering tot productie en montage.

Verheyen Betonproducten, Dé specialist in architectonisch prefab beton!

Hoge Mauw 460 • 2370 Arendonk • info@verheyenbeton.be • www.verheyenbeton.be

Journaal Aardbeving absorberen met gietstaalverbinding

Speciale website over CEM III

Een start-up van de Universiteit van Toronto ontwikkelde een gietstaalverbinding die de energie van een aardbeving opneemt. De techniek voorkomt schade aan bestaande of nieuwe gebouwen. Het bedrijf is een spin-off van het promotieonderzoek van Michael Grey. De civiel ingenieur ontwikkelde de zogeheten ‘Scorpion’. Dat is een gietstalen bracing die stalen stabiliteitskruisen verbindt. De werking ervan kan worden vergeleken met de werking van een ladder waarvan de ‘treden’ mogen doorbuigen en de krachten opnemen, terwijl de constructief vitalere ‘staanders’ intact blijven. De verbinding is in Canada bijvoorbeeld toegepast in het Aidain Art Museum in Whistler.

Wat is CEMII? Voor welke toepassingen kan dit cement gebruikt worden? Tegen welke agressies is beton met dit hoogovencement bestand? Voortaan is alle relevante informatie over CEM III terug te vinden op één plaats. www.cemIII.nl gaat in op de belangrijkste aspecten van CEM III: duurzaamheid, bestendigheid, toepassingen en milieuwinsten. Naar die aspecten voerde ENCI jarenlang onderzoek uit. CEM III is hoogovencement waarin een aanzienlijk deel portlandklinker vervangen wordt door hoogovenslak. Het genereert gemiddeld de helft minder CO2-uitstoot per geproduceerde ton, vergeleken met traditionele portlandcementen.

Grijstint beton controleren met gratis Beton App

Staal App uitgebreid, nu ook voor Android

De Schoon Beton App is een digitaal hulpmiddel voor het bepalen van de grijstint van gerealiseerd betonwerk. Met deze App op de mobiele telefoon of tablet is de grijstint op de bouwplaats snel te bepalen.

De App geeft een eerste indicatie van de grijstint en is een aanvulling op CUR-Aanbeveling 100 Schoon Beton. Versie 1.0 van de Schoon Beton App is ontwikkeld in samenwerking met de Technische Universiteit Delft en vanaf nu gratis te gebruiken via www.schoonbetonapp.nl.

De Bouwen met staal App ‘Staalprofielen’ is vernieuwd en nu ook geschikt voor Android. Met de applicatie kunnen ontwerpers, constructeurs, werkvoorbereiders en (staal)bouwers kiezen uit een ruim assortiment van alle courante staalbouwprofielen. Nieuw in versie 2.0 is de mogelijkheid zelf een bestellijst in te vullen en te sturen naar één van de leveranciers, vermeld onder de tab ‘staalhandel’. De nieuwe versie is geschikt voor toestellen die werken onder Android 3.0 of hoger. De App is ontwikkeld door Komdex Software in opdracht van Bouwen met Staal.

Twee prefab blokken vormen het kantoorgebouw Nieuwe operationeel directeur voor Oostingh Oostingh Staalbouw heeft een nieuwe operationeel directeur. Na ruim 20 jaar werkzaam te zijn geweest bij Ballast Nedam, treedt Fred Groot in dienst bij de staalbouwer. Oostingh Staalbouw bestaat ruim zestig jaar en heeft tachtig mensen in dienst. Het bedrijf was onder meer betrokken bij de realisatie het Nationaal Militair Museum in Soesterberg en het hoofdkantoor van G-Star RAW in Amsterdam.

Begin februari is in Antwerpen een kantoorgebouw afgeleverd, dat bestaat uit twee gefabriceerde blokken. Touax Benelux bouwde op het eigen bedrijfsterrein in Moerdijk een tweelaags permanent kantoorpand van 220m². Dat is verscheept naar de opdrachtgever en daar opnieuw geplaatst. De blokken hebben een frame van gegalvaniseerd staal. Vraag van de opdrachtgever was om een kantoorpand compleet geïnstalleerd en gestoffeerd op te leveren op hun bedrijfsterrein. Bouwen op het terrein van de opdrachtgever was lastig, vanwege de strikte veiligheidseisen en de krappe locatie.

Twee prefab blokken vormen kantoorgebouw

BETON- & STAALBOUW | 61

Journaal Stefan van Uffelen programmamanager MVO Netwerk Beton

Volautomatische autoberging met betonskelet onder gracht

Stefan van Uffelen is benoemd tot programmamanager MVO Netwerk Beton. Bij het MVO netwerk coördineert Van Uffelen de samenwerking tussen 26 bedrijven en zeven brancheorganisaties. Die zorgen dat zes duurzame vormen van beton – die de afgelopen tijd zijn ontwikkeld – geaccepteerd worden in de markt. Het grotere doel is 30 procent minder CO2-uitstoot in 2020 dan in 2010.

In het centrum van Den Haag is op een oppervlak van 3.500 m² een bouwkundig huzarenstukje uitgevoerd. De oude gracht is, tussen de Paleistuin en de Torenstraat, in ere hersteld en twee bruggen zijn vervangen. Onder de gracht is een betonnen bak gerealiseerd voor een parkeergarage, uitgevoerd als volautomatische autoberging. De langwerpige garagebak is gerealiseerd in ter plaatse gestort beton en bestaat uit dwarswanden, een bodemvloer op een onderwaterbetonvloer, een tussenvloer en een dek. Het dek vormt de bodem van de nieuwe gracht. Damwanden vormen de langswanden van de parkeergarage en de kademuren van de gracht.

Prefab betonnen parkeergarage van 18.000 m² In Papendracht is een parkeergarage gebouwd voor Boskalis, nabij het hoofdkantoor. Haitsma Beton was verantwoordelijk voor de engineering, productie en montage van de prefab betonnen elementen. De permanente parkeergarage bestaat uit drie lagen met een totale oppervlakte van 18.000 m². Het bouwwerk is opgebouwd met TT-platen en hellingbanen van kanaalplaten. Boskalis koos voor beton vanwege de architectonische uitstraling en robuustheid.

Seminar Aardbevingsbestendig ontwerpen Op donderdag 5 en vrijdag 6 maart 2015 verzorgt de Bouwtechniek Academie het seminar Aardbevingsbestendig ontwerpen. De bijeenkomst vindt plaats in het Hampshire Hotel – Plaza Groningen en behandelt de belastingen, modellering van weerstand en mogelijkheden voor versterking tegen aardbevingen. In Groningen is de dreiging van aardbevingen groter dan voorheen werd aangenomen. Bij continuering van de gasproductie op hoog niveau, zullen nog meer gebouwen en bouwwerken worden getroffen. Sprekers op het seminar zijn Dirk Jan Peters van Royal Haskoning DHV, Frans Bijlaard van de TU Delft Civiele Techniek, Roberto Nacimbene van het European Centre for Training and Research in Earthquake Engineering en Erol Güler van RHDHV Turkey. De bijeenkomst is bestemd voor raadgevende ingenieurs, constructief ontwerpers, constructeurs en toezichthouders.

Gelast plaatstaal vormt het Rotterdamse Timmerhuis 3850 ton staal is er voor het Rotterdamse Timmerhuis verwerkt, het nieuwe stadskantoor van Rotterdam. De staalconstructie is geproduceerd door CSM Steelstructures, die de profielen samenstelde uit plaatstaal. De staaldiktes en de lasrupsen zijn afgestemd op de belastingen en nemen naar boven toe af. Het Timmerhuis, met onder meer kantoren voor 1.800 ambtenaren van de Gemeente Rotterdam, is een ontwerp van OMA. Het schetsontwerp was een stalen frame in een grid van 7,20 x 7,20 m. Met die vierkanten is te stapelen in allerlei vormen. Aan de kolommen hangen vierendeelliggers en vakwerkspanten. Het zwaarste profiel heeft een flensdikte van 115 mm en een lijfdikte van 75 mm. Al het laswerk op de bouwplaats is ultrasoon gecontroleerd. De gevel is vrijwel volledig ingevuld met glas, met een transparante zichtstrook en zeefdruk.

62 | BETON- & STAALBOUW

Groot bouwproject met polymeerbeton Voor een nieuwe melkpoederfabriek in Gorinchem wordt in Nederland voor het eerst geopolymeerbeton toegepast op grote schaal. In totaal wordt ongeveer 400 kuub geopolymeerbeton verwerkt in betonvloeren voor melklosplaatsen. Melk dat wordt gemorst, verzuurt. Op termijn blijkt melkzuur met vrachtverkeer zeer agressief voor veelgebruikt beton. Zo wordt beton met hoogovencement in milieuklasse XA3 binnen enkele jaren sterk aangetast.

Het geopolymeerbeton bevat zand en grind, maar geen cement. Het bindmiddel bestaat uit slak met activatoren. Daarnaast worden speciale hulpstoffen toegepast, omdat de verwerkingstijd en consistentie niet kunnen worden gestuurd met gebruikelijke betonhulpstoffen.

Journaal Start montage Antwerps Havenhuis De geprefabriceerde staalconstructie van het door Zaha Hadid ontworpen nieuwe Havenhuis in Antwerpen wordt in vier maanden tijd ingehesen, gekoppeld en afgelast. Staalbouwer Victor Buyck verdeelde de hoofdvorm in zes modules van ongeveer 50x20x6 meter (lxbxh). De optop met uitkraging steunt op een speciale constructie die is ingebracht in de voormalige brandweerkazerne. De uitkraging wordt gedragen door een betonnen ‘voet’.

Zonne-energie uit beton De Universiteit van Kassel in Duitsland ontwikkelt betonsteen die zonne-energie omzet in elektriciteit, DysCrete. De elementen zijn gekleurd aan de bovenzijde. DysCrete bestaat uit een speciale geleidende beton dat is bekleed met lagen van titaandioxide, een organische vloeistof, een elektrolyt, grafiet en een transparante oppervlak. De omzetting van zonne-energie in elektrische energie werkt volgens het principe van fotosynthese.

Interventieteam versnelt bouwprojecten Er komt een permanent interventieteam dat vastgelopen bouwprojecten vlottrekt. Bouwend Nederland en het ministerie van Binnenlandse Zaken besloten dit onlangs. Het initiatief komt voort uit het project ‘Versnellen bouwprojecten’, waarbij de afgelopen anderhalf jaar zo’n veertig vastgelopen bouwprojecten onder de loep werden genomen. Ongeveer zeventig procent hiervan kon alsnog doorgaan. Vanwege het succes krijgt het interventieteam een permanent karakter. Het team bekijkt zowel de bedrijfsmatige als de procedurele aspecten van vastgelopen bouwprojecten. Projecten die alleen op de financiën vastzitten, komen in principe niet in aanmerking. De ervaring leerde dat de regelgeving vaak niet de grote boosdoener is, maar de manier waarop de regels worden geïnterpreteerd of toegepast.

Nieuwe STABU De nieuwe STABU-systematiek is officieel aan de markt aangeboden. De nieuwe standaard van de B&U is gemaakt in de vorm van de STABU Bouwbreed met daarin bijvoorbeeld de nieuwe classificatie ‘Bouwsystemen & Installaties’. Hiermee is het mogelijk complete bouwdelen en installaties te beschrijven. Fabrikanten kunnen hun systemen gestructureerd aanbieden.

Aannemers en installateurs hoeven niet meer uit losse STABU-hoofdstukken hun systeem bij elkaar te sprokkelen. De database met productgegevens is voorzien van alle mogelijke juridische content.

Flatgebouw geprint met sneldrogend cement In China is het eerste flatgebouw ter wereld geprint. Het Chinese bouwbedrijf WinSun printte eerder al tien huizen in één dag. Hiervoor gebruikten ze, net zoals voor het flatgebouw, een mengsel van puin en industrieel afval, sneldrogend cement en een verhardingsmiddel. De toegepaste 3D-printer is ongeveer 40 meter lang, 10 meter breed en 7 meter hoog. Het appartement werd in delen geprint. Deze delen zijn ter plekke gemonteerd en met staal verstevigd. Volgens WinSun bespaart de bouwwijze 20 tot 60% afval, 50 tot 80% arbeid en verloopt het proces 50 tot 70% sneller. WinSun wil ook bruggen en wolkenkrabbers gaan printen.

Tweede leven voor brug De tijdelijke stalen voetgangersbrug van Cruise Port Rotterdam is verwijderd van de Wilhelminapier in Rotterdam. De zestig meter lange voetgangersbrug, geproduceerd door Birkhoff Staalbouw, krijgt een tweede jeugd in Speelstad Rotterdam. Daar krijgt de brug een functie aan het water. Ontwerper Architectenbureau TomDavid Architecten ijverde voor het hergebruik van de brug, die vier jaar dienst deed bij de Cruise Port Rotterdam en naar schatting 500.000 gebruikers telde.

Tijdelijke staalconstructie voorkomt dure fundering Het voormalige kantoorgebouw De Admiraliteit in Rotterdam wordt getransformeerd naar bijna zeshonderd appartementen en woonstudio’s. Een tijdelijke stalen constructie zorgt ervoor dat twee 50 meter hoge bouwkranen op de bestaande parkeergarage kunnen staan. Deze constructie verspreidt het gewicht van de kraan en de maximale hijslast, zodat de bestaande betonconstructie deze kan opnemen. Voordeel van de aanpak is dat een nieuwe, dure fundering wordt voorkomen. De staalconstructie is uitgevoerd door Hanse Staalbouw.

Prefab beton voor grootste distributiecentrum voor online retail Het grootste geautomatiseerde distributiecentrum voor online retail ter wereld wordt gebouwd in Zwolle. Voor de realisatie wordt gebruikgemaakt van een prefab beton bouwconcept. Het distributiecentrum voor wehkamp.nl wordt gebouwd door Hercuton. De omvang van het distributiecentrum is enorm. Het complex bestaat uit drie lagen: de begane grond heeft een oppervlakte van 34.178 vierkante meter, de eerste verdieping 12.344 vierkante meter en de tweede verdieping 500 vierkante meter. Er worden straks vier miljoen artikelen opgeslagen, waaronder broeken, truien, vestjes en andere artikelen van wehkamp.nl. Het geautomatiseerde distributiecentrum krijgt bijna 480.000 orderpick-locaties, waar 468 shuttletreintjes producten kunnen oppikken, en wordt in het najaar van 2015 in gebruik genomen.

BETON- & STAALBOUW | 63

Journaal ArenA uitgebreid met prefab beton en staal

Veilig verankeren in stalen omgevingen

De Amsterdam ArenA heeft de capaciteit van het stadion uitgebreid. Dankzij een nieuwe tribune aan de oostzijde van het stadion kwam het totaal aantal zitplaatsen op 53.346. In de winterstop van het seizoen 2014-2015 werd de gracht aan de oostzijde verbouwd. Dit leverde 294 extra zitplaatsen op. Deze tribune is tijdens de winterstop vervangen door een vaste tribune die over de gracht is gebouwd. De tribune heeft vijf rijen en bestaat uit prefab betonelementen die worden gedragen door een staalconstructie.

Veilig verankeren, zonder boren en lassen, in stalen omgevingen kan met het magnetische ankerpunt van McNetiq Controlock.

De verankering biedt verschillende voordelen boven las- en boorverbindingen: geen materiaalbeschadigingen, geen explosiegevaar en flexibel toepasbaar. Het McNetiq Controlock ankerpunt is het eerste magneetanker met krachtmeting. De technologie geeft 100% zekerheid over de exacte belastbaarheid van de magneetverankering, vóór de definitieve belasting. Met één druk op de knop weet de gebruiker wat de maximale belasting is van het geplaatste ankerpunt. Dat maakt deze verankeringswijze veilig, kostenefficiënt en duurzaam.

Vernieuwde website voor bestratings- en maatwerkproducten van beton De nieuwe website van Stradus Infra is online. Met de laatste nieuwtjes, een voorstelling van het Stradus Infra gamma, brochure en andere publicaties.

De productzoeker gidst in maximaal vijf stappen door het uitgebreide aanbod aan oplossingen. Vertrekkende vanuit een productgroep – of indien gewenst via het gewenste thema of een bepaalde structuur – verloopt de navigatie met de productzoeker vlotjes naar specifieke producten en bijbehorende informatie. Voor elk product zijn de mogelijke formaten, structuren en kleuren beschikbaar maar ook productmodeltekeningen, productlijnbladen en bestekomschrijvingen.

Nieuwe cursus Wapenen in de praktijk De Betonvereniging presenteert een nieuwe cursus Wapenen in de praktijk.

Bij het wapeningsproces zijn verschillende partijen betrokken: ingenieursbureau, prefab beton leverancier, aannemer, wapeningscentrale en vlechtbedrijf. Elke partij heeft zijn eigen ideeën en invulling van praktisch wapenen.

In de cursus Wapenen in de praktijk van de Betonvereniging worden deze ideeën bij elkaar gebracht. Er wordt door de cursisten veel geoefend. Docenten zijn: Joop van Nuland, adviseur wapening, Martin Snijders, directievoerder bij Gemeentewerken Rotterdam en Erik van Eck, hoofd CAD&BIM bij Ballast Nedam Engineering. De cursus wordt gehouden in Nieuwegein.

Betonvereniging-leden betalen € 2085; niet-leden betalen € 2455. Cursusmateriaal en maaltijden zijn inbegrepen. Het curriculum is mede tot stand gekomen na een brainstormsessie die met Stumico werd georganiseerd.

Beton met grafische patronen NOE-Betonvormgeving heeft haar assortiment uitgebreid met grafisch beton.

Dit is beton waarin tijdens het storten patronen worden aangebracht. De gewenste afbeelding of het patroon wordt op een membraan geprint met een uithardingsvertrager. Dit membraan wordt in de bekistingsdelen geplaatst waarna het beton wordt gestort. Wanneer de vertrager later wordt weggespoeld, komt de afbeelding tevoorschijn. Dat is het resultaat van het contrast tussen het zichtbare beton en het oppervlak dat is blootgesteld aan de vertrager.

64 | BETON- & STAALBOUW

Journaal World of Concrete in Parijs

Dag van de Betontechnologie

De World of Concrete is jaarlijks het trefpunt voor de betonsector in Amerika.

Deze betonbeurs komt naar Parijs en wordt georganiseerd tijdens INTERMAT 2015. Het doel is het samenbrengen van alle spelers in de betonsector. Van adviseur tot eindgebruiker in Europa, Afrika en het Midden-Oosten. De World of Concrete Europe omvat naast de beursvloer een groot conferentie- en demonstratieprogramma. Op de Beurs zullen veel exposanten zich presenteren.

De voorlopige lijst staat op www.intermatconstruction.com.

Op donderdag 25 juni 2015 organiseert de betonvereniging in samenwerking met Stutech, BFBN, Cement&BetonCentrum en VOBN de eerste dag van betontechnologie. De dag staat volledig in het teken van beton en de laatste technologische mogelijkheden. Ook worden er diploma’s uitgereikt aan de nieuwste lichting Betontechnologen.

Minder bedrijven failliet, ook in bouw Tiende editie verkiezing Beste Gebouw De BNA organiseert in 2015 voor de tiende keer de verkiezing van Beste Gebouw. Projecten die in 2014 in Nederland in gebruik zijn genomen, kunnen worden aangemeld. De maatschappelijke meerwaarde van architectuur staat op de voorgrond bij de prijs. Vorig jaar won Rozet in Arnhem van architectenbureau Neutelings Riedijk de prijs. Er worden in 2015 maximaal vier winnaars gekozen in de categorieën Identiteit & Icoonwaarde, Leefbaarheid & Sociale Cohesie, Stimulerende Omgevingen en Particuliere Woonbeleving. De zeskoppige jury staat onder leiding van juryvoorzitter Wim Pijbes, directeur van het Rijksmuseum. De uiterste inzenddatum is 9 maart. Op donderdag 21 mei is de prijsuitreiking.

In januari 2015 zijn 464 bedrijven en instellingen failliet verklaard (exclusief eenmanszaken), meldt het CBS. Ten opzichte van januari 2014 lag het aantal faillissementen 134 lager, ofwel 22 procent. Het aantal faillissementen is in bijna alle bedrijfstakken gedaald. In de bouw is het aantal faillissementen afgenomen van 52 naar 42.

Beursprimeur 3D-printing in beton Op de beurs GEVEL 2015 presenteerde Bruil uit Ede een architectonisch betonelement dat is gefabriceerd met behulp van 3D-geprinte mallen. Een beursprimeur die architecten in staat stelt om unieke vormen aan een bouwwerk toe te voegen. Met deze techniek kan de vormvrijheid die 3D-printing te bieden heeft, op korte termijn in de bouw worden toegepast. Architecten zijn in het ontwerp niet beperkt door de modaliteiten van de traditionele stortmallen. Het modelontwerp wordt omgezet naar een malvorm en rechtstreeks naar de 3Dprinter gestuurd en geprint. Deze Computer-toMould techniek maakt klassieke detailleringen, moderne vormgeving en unieke persoonlijke elementen bereikbaar.

State-of-the-art warehouse Vastgoedontwikkelaar Building4you Beheer B.V ontwikkelt voor Rulewave B.V. een state-of-the-art warehouse met een hal van ruim 15.000 m² en een kantoor van ruim 1500 m². Rulewave B.V. zal werkgelegenheid bieden aan zo’n vijftig personen in Dordrecht. Er is bewust gekozen om het gehele bedrijfspand in beton te bouwen vanwege de duurzaamheid, thermische inertie, kwaliteit en niettemin voor de beleggingswaarde op lange termijn. Concrex Bedrijfsbouw uit Geldermalsen werd gekozen om het pand te realiseren.

Bouwprijzen voor Rotterdam CS, Markthal en Stadsbrug de Oversteek Rotterdam Centraal en de Markthal zijn de winnaars van de Nederlandse Bouwprijs 2015. Rotterdam centraal won in de categorie Gebouwen, de kabelnetgevels van de Markthal in de categorie Bouwmaterialen en systemen.

Stadsbrug de Oversteek in Nijmegen won in de categorie Civiele Kunstwerken. Marc Koehler en ir. Bas van Loenen zijn de winnaars in de categorie Talent met Toekomst. De prijzen werden op het gala van de Nederlandse Bouw op 9 februari uitgereikt.

BETON- & STAALBOUW | 65

WWW. .NL DE MEEST COMPLETE WEBSITE OVER BETON EN STAAL IN DE BOUW Laat u dagelijks informeren over het laatste vaknieuws op Beton & Staalbouw; Het nieuwe platform over alle aspecten van beton en staal in de bouw

Beton & Staalbouw heeft naast dit veelzijdige vaktijdschrift een nieuwe en up-to-date website; BETONENSTAALBOUW.NL. Een platform volgens de allerlaatste technologieĂŤn, voor de professional die 365 dagen per jaar op de hoogte wil blijven van actuele projecten en ontwikkelingen in de betonen staalbouw.

Homepage Top Banner: 175 x 110 pix, 72 dpi

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Looptijd 12 maanden

Het platform biedt het meest actuele project- en productnieuws.

Wanneer professionals bij bouwbedrijven, bedrijven uit de infraketen, grondwerk, riolering, wegenbouw, ingenieursbureaus gemeenten, provincies en andere overheden en toeleveranciers, partners zoeken en zich oriĂŤnteren, dan beginnen ze veelal bij Betonenstaalbouw.nl voor referentieprojecten, producten en oplossingen. Aanbieders die op de website vermeld staan, genereren hiermee waardevolle leads.

Betonenstaalbouw.nl is de kern, de plek waar alles samenkomt.

Iedere serieuze ondernemer en marketeer zet tegenwoordig internet in om zijn doelgroepen optimaal te bereiken.

Wij adviseren en helpen u graag op weg, om het platform dat Betonenstaalbouw.nl u biedt op de meest effectieve wijze in te zetten.

Neem voor meer informatie contact op met Mark de Lau: tel. +31 (0)495 450095.

lbouw a a t S & n o Bet t dit veels a a n t f e e h schrif t d ij t k a v e g i zijd en een nieuwe ebsite!! w e t a -d o -t up

Wat krijgt u terug voor een goede online positionering?

U verhoogt de vindbaarheid op Google voor uw website U stuurt mensen direct door naar uw website Homepage Sidebar Banner: 300 x 250 pix, 72 dpi

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Maximaal 3 deelnemers - Looptijd 12 maanden

U vergroot uw naamsbekendheid U wordt verbonden met uw directe doelgroep

Homepage Leaderbord Banner: 728 x 90 pix, 72 dpi

-

12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen Animerend Maximaal 3 deelnemers Looptijd 12 maanden

EINDHOVEN | Distributiecentrum TNT Benelux

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen

Snel leveren door korte schakels

1.100 VIERKANTE METER PREFAB BETON VOOR DC TNT BENELUX 68 | BETON- & STAALBOUW

EINDHOVEN | Distributiecentrum TNT Benelux

Impressie van het nieuwe depot van TNT aan de Achtseweg Noord in Eindhoven. (Beeld De Bever Architecten)

Crossdocking is populair in logistiek Nederland. Het nieuwe depot van TNT Benelux in Eindhoven is hier een goed voorbeeld van.

Concrete International leverde 1.100 m² prefab betonelementen, geïsoleerd en ongeïsoleerd. Eén van de vele projecten uit binnen- en buitenland van de prefab betonspecialist uit Krimpen aan den IJssel.

“Zendingsgroottes worden kleiner en doorlooptijden staan onder druk. Hierdoor neemt de interesse in crossdocking een vlucht”, zegt directeur-eigenaar Ronald van den Berg namens Concrete International. “Bij de nieuwbouw van een distributiecentrum is er een aantal optimale vormen. Crossdocking is populair. De basisvorm van een crossdock is de I-vorm: een smalle rechthoek met deuren aan beide zijden van het gebouw. Een mooi voorbeeld hiervan is Rabelink Logistics te Wehl. Hiervoor hebben wij de prefab betonnen elementen geleverd en gemonteerd. Zo’n beetje direct hier achteraan, in september 2014, volgde de aanvraag van een nieuw te bouwen depot voor postorderbedrijf TNT Benelux aan de Achtseweg Noord in Eindhoven.”

KORTE SCHAKELS “Voor het distributiecentrum in Eindhoven leverden wij ongeïsoleerde alsmede geïsoleerde prefab betonnen elementen voorzien van hoogwaardige isolatie, waardoor aan de beoogde RC-waarde van 3,5 werd voldaan”, zegt

Van den Berg. “Al onze prefab wanden dienden tweezijdig glad te worden uitgevoerd, wat werd bewerkstelligd door het vlinderen van de stortzijde van de elementen. In totaal is er zo’n 1.100 m² aan prefab geleverd en gemonteerd.”

Over de bouw van de crossdock zegt de directeur-eigenaar: “De planning was kort. Echter, door de korte schakels die Concrete International hanteert en de correcte medewerking van de aannemer, leidde er toe dat we zelfs een week eerder konden starten dan gepland. Op deze wijze bindt en behoudt Concrete International klanten.”

INTERNATIONAAL, LOKAAL EN ONLINE Concrete International levert prefab beton en cellenbeton producten voor allerlei bouwprojecten. Van den Berg: “Wij bieden de aannemer de mogelijkheid om het totale prefab gebeuren van vloer tot wandsystemen compleet onder één dak uit te besteden, met een vast aanspreekpunt. Indien gewenst verzorgt Concrete International ook de montage van deze onderdelen. ›

BETON- & STAALBOUW | 69

prefabbeton & cellenbeton producten

Postbus 712, 2920 CAÂ Krimpen aan den IJssel T 0180 - 514946 info@concrete-international.nl www.concrete-international.nl

prefabbeton & cellenbeton producten

EINDHOVEN | Distributiecentrum TNT Benelux

Op deze wijze ontzorgen wij de aannemer. Voorbeelden dat deze werkwijze resulteert in mooie projecten zijn er voldoende. Begin maart starten we met een grote uitbreiding voor huurder Trek Bikes, waarvoor we zowel cellenbeton als prefab beton leveren en monteren. Opdrachtgevers als Prologis, Kuehne Nagel, Lidl en VDL zijn prominente namen die geen onbekende zijn voor ons.”

Het bedrijf uit Krimpen aan den IJssel is internationaal actief. Voorbeelden hiervan zijn Tuincentra Gamm Vert Louvres in Frankrijk, Rutishauser in Zwitserland, ICT Center Birmingham, Pietersz Import Curacao en Voshol Ontario Canada. Concrete International is ook maatschappelijk actief, bijvoorbeeld door de sponsoring van de succesvolle coureur Liesette Braams in de GT4 klasse BMW M3 (top 25 notering internationaal). Van den Berg sponsort hiernaast een lokale wielerploeg voor de Alpe d'HuZes en coacht en begeleidt de jongste jeugd van MHCK Krimpen. Daarmee toont de internationale prefab betonspecialist haar lokale betrokkenheid. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER TNT Benelux, Eindhoven ONTWERP De Bever architecten, Eindhoven ADVIES CONSTRUCTIE Tielemans, Eindhoven CELLENBETON Pre-ton, Franeker KANAALPLAATVLOEREN Betonson, Son en Breugel PREFAB BETON ELEMENTEN Concrete International, INHOUD

Het distributiecentrum is een crossdock.

Krimpen aan den IJssel 54.200 m³ hal en 3.700 m³ kantoor

GROOTSTE CROSSDOCK DISTRIBUTIECENTRUM VAN EUROPA Nabij Eindhoven Airport wordt het grootste crossdock distributiecentrum van Europa gebouwd. De Bever architecten maakte het ontwerp van het herverdeelstation voor TNT Benelux. In de 8,5 meter hoge hal bevindt zich een volautomatische productielijn voor pakkettenverdeling.

Prefab beton is onder meer toegepast in de gebouwschil. Een 1.800 mm hoge translucente band op het entreegebouw en het totale hoofdvolume geeft 's avonds licht. Vanaf de grond en vanuit de lucht is het gebouw dan ook goed zichtbaar.

TNT Benelux levert door heel Europa pakketten en wil de komende jaren groeien. Het accent komt te liggen op diensten met een hoge marge zoals palletvrachten, zwaardere pakketten en internationale zendingen.

In Eindhoven wordt daarom een groot distributiecentrum gebouwd.

Functionele en logistieke uitgangspunten bepaalden het ontwerp. De breedte en lengte, de routing, de ruimte rondom, positie en afmetingen van kantoor waren harde uitgangspunten. Het terrein van 30.600 m² wordt straks zwaar beveiligd. De hoofdvorm van de hal is een 'L' met secundaire aanbouwen waaronder een containterdock en twee dockingsteigers voor busjes. De gevel is bekleed met zilverkleurige sandwichpanelen. Eronder zitten prefab betonnen plinten, bij de hal 4,8 meter hoog, bij het kantoor en de dockingsteigers 1,3 meter hoog.

Het distributiecentrum krijgt in totaal 105 dockshelters voor zowel opleggers als busjes, h.o.h. vier meter. Op het terrein zijn ook 35 stallingplaatsen voor aanhangwagens en 120 parkeerplaatsen voor personenauto's voorzien. In het kantoorgedeelte zitten allerlei nevenfuncties, zoals kleedkamers, kantine en balieruimte voor de vrachtwagenchauffeurs, een dokterspost en een uitzendbureau. Met dit project wordt minimaal het BREEAM Very Good certificaat behaald.

Concrete International leverde 1.100 m2 betonelementen voor de nieuwbouw.

BETON- & STAALBOUW | 71

UTRECHT

| Castellum Hoge Woerd

Castellum Hoge Woerd: ROMEINS LEIDSCHE RIJN Bovenop archeologisch rijksmonument Hoge Woerd in Utrecht wordt hard gewerkt aan Castellum Hoge Woerd. Het nieuwe bezoekerscentrum wordt gebouwd als een oud Romeins fort en is onderdeel van het Maximapark, een park dat groeit en zich ontwikkelt tot een geliefde plek voor veel mensen uit Leidsche Rijn, Utrecht en de regio. In het nieuwe Castellum worden spectaculaire archeologische vondsten op een bijzondere manier zichtbaar en tastbaar gemaakt.

Tijdens de ontwikkeling van Leidsche Rijn, de grootste uitbreidingswijk van Nederland, zijn vele archeologische vondsten gedaan. De meest spraakmakende is een eeuwenoude boot van 25 meter lang.

Deze en andere vondsten zijn aanleiding geweest

72 | BETON- & STAALBOUW

om na te denken over een archeologisch museum.

Archeologisch rijksmonument de Hoge Woerd bleek de aangewezen plek. WBC Bouwgroep uit Winterswijk heeft eind 2013 de opdracht gekregen voor de bouw van het nieuwe bezoekerscentrum. Het ont-

werp is een moderne interpretatie van het eeuwenoude Castellum dat 2.000 jaar geleden min of meer op dezelfde plek heeft gestaan. In de nieuwbouw is ruimte voor een theater, horeca, natuur- en milieueducatie en een archeologiemuseum.

UTRECHT

PAVILJOEN Het middelpunt en tevens hoofdgebouw van Castellum Hoge Woerd vormt het zogenaamde paviljoen. Hierin wordt een vaste expositie getoond. “In de centrale hal van het paviljoen is op 11 maart jongstleden het 25 meter lange Romeinse schip De Meern binnengebracht”, vertelt René ten Vregelaar van WBC Bouwgroep. “Het schip is in 2003 in de Leidsche Rijn opgegraven en inmiddels geconserveerd. Het kan in de centrale hal mooi vanuit de loopbrug van alle kanten worden bewonderd.” Aangezien het paviljoen zich

bovenop archeologische gronden bevindt, mocht in principe geen paalfundering worden toegepast.

“Het paviljoen is daarom grotendeels op staal gefundeerd”, legt Ten Vregelaar uit. “Gezien de opbouw en het gewicht van het theaterdeel was een paalfundering voor dit deel echter onvermijdelijk.

Op basis van gedegen archeologisch onderzoek vooraf zijn in totaal toch tien palen in de grond aangebracht ten behoeve van het theater. Het theater is constructief volledig ‘losgekoppeld’ van de rest van het paviljoen als een doos in doos constructie.”

| Castellum Hoge Woerd

OMWALLING Net als het oorspronkelijke fort, is ook voor het nieuwe fort gekozen voor een houten omwalling. “De vestingmuren zijn bijna 6 meter hoog, 6 meter breed en bijna 400 meter lang,” verduidelijkt Ten Vregelaar. “In de vier wachttorens van elk 10 meter hoog bevinden zich de robuuste toegangspoorten tot het Castellum. De omwalling is opgebouwd uit een basisconstructie met bouwsystemen van beton en staal, gefundeerd op industrieplaten, ook weer om de archeologische gronden niet aan te tasten. De volledige omwalling wordt bekleed met circa 40 kilometer houten latten; deze worden gemonteerd in stalen frames.”

De wal ligt rond het binnenterrein waarop het paviljoen is gesitueerd en is ongeveer zo groot als een voetbalveld. Op het binnenterrein is het assenkruis zichtbaar van de oorspronkelijke Romeinse weg. Tevens zullen op het binnenterrein straks theatervoorstellingen en kleine (culturele) festivals en evenementen georganiseerd gaan worden.

Het Castellum Hoge Woerd zal in september 2015 zijn deuren voor het publiek openen. ❚

BETON- & STAALBOUW | 73

Laar, van de 17 11:2x60

03-10-2011

09:47

Pagina

Van Utrechtweg 49 2921 LN KRIMPEN AAN DEN IJSSEL The Netherlands T +31 (0)180 52 35 98 F +31 (0)180 52 37 71 E info@krimpexcoatingsystems.nl I www.krimpexcoatingsystems.nl

Uw specialist in hotspraytechniek

Hoogven 13, 5469 EM Erp Postbus 16, 5469 ZG Erp T 0413 216 217 E info@vangeffentegels.nl www.vangeffentegels.nl www.prothexa.com

UTRECHT

| Castellum Hoge Woerd

Gespoten dakbedekking op vestingmuren Het Castellum krijgt al aardig vorm. Zo is de omwalling inmiddels ook gereed. Een rondje omloop, zoals de wandeling over de vestingmuren wordt genoemd, is 365 meter lang. Krimpex Coating Systems heeft de gespoten kunststof dakafdichting aangebracht met polyurea, een product dat ook uitermate geschikt is voor het vloeistofdicht inpakken van beton en staal.

Polyurea is in Nederland nog niet zo bekend, bekent Kees Kwakernaak. “Het bestaat echter toch al een jaar of twintig en is vanuit de Verenigde Staten overgewaaid naar Europa. In België, Duitsland, Groot-Brittannië en Scandinavië wordt het op grote schaal ingezet voor allerlei toepassingen.” Volgens Kees Kwakernaak is voor de omwalling van Castellum gekozen voor dit materiaal,

vanwege de lange levensduur en het feit dat het beloopbaar moet zijn. Polyurea werkt beter scheuroverbruggend dan bijvoorbeeld dakleer en is enorm flexibel (300% rek) met een naadloos en slijtvast eindresultaat.”

Krimpex heeft een trailer ingericht om het polyurea op locatie (binnen of buiten) vloeibaar aan

te brengen. “Het product wordt verwarmd tot 70 graden Celsius en bij die temperatuur ook aangebracht in een laag van – in dit geval – iets meer dan een halve millimeter”, zegt Kwakernaak. “Het product is na aanbrengen binnen tien seconden droog en vrijwel direct beloopbaar. In totaal hebben we vijf lagen aangebracht, waarbij de laatste laag als een nevel wordt aangebracht. Op die manier heeft het geen tijd om te vloeien en ontstaat een textuur op het oppervlak dat als antisliplaag fungeert. In totaal hebben we 1.800 m² polyurea aangebracht op de omwalling, in een zwarte kleur. Straks volgt nog eens 420 m² in een groene kleur op de loopbrug. Tijdens de applicatie komt geen oplosmiddel vrij, dus het is prima binnen aan te brengen.” Polyurea is geschikt voor talloze doeleinden om een constructie vloeistofdicht en naadloos in te pakken, zegt Kwakernaak. “Het is bestand tegen regen en vorst, maar ook tegen benzine en dieselolie.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 75

DE PANNE | Plopsaqua

Bouwteam combineert doorgedreven decoraties met zwembadomgeving

Betoncreaties sieren zwemparadijs Plopsaqua Vier zwembaden, zes glijbanen, tien waterkanonnen… in een kindvriendelijk verhalend kader, gespreid over 4.000 m2. De nieuwe attractie Plopsaqua van Plopsaland De Panne belooft een avontuur voor jong en oud.

Het bouwteam achter deze realisatie kijkt tevreden terug op het project, waarvan de officiële opening op 21 maart 2015 doorgaat. Ze wisten doorgedreven decorstukken in beton perfect te integreren in een omgeving met een erg hoge luchtvochtigheid. “Niet evident als je bedenkt dat de luchtvochtigheid hier makkelijk kan oplopen tot 60%”, weet projectleider Guy Callewier.

VOORBEREIDING CRUCIAAL Onder het thema van Studio 100-held Wickie de Viking beeldt het subtropisch zwemcomplex een dooiend Vikingdorp aan zee uit bij zonsondergang. Gezien het publiek dat deze waterattractie moet aantrekken, kreeg de decoratieve invulling prioriteit. Het bouwteam van Plopsaland stond in voor de coördinatie, de planning en het budget van dit project. “Alles was ondergeschikt aan het kleurrijke interieur met zijn gecompliceerde vormen. Onze bezoekers komen nu eenmaal niet voor de specifieke bouwtechnieken of onderliggende betonstructuur, ze willen een aangename tijd spenderen in een prachtig verhalend kader.”

76 | BETON- & STAALBOUW

Het interieur als vertrekpunt voor een bouwproject, het is wel eens anders. Het zorgt voor moeilijkheden, zeker als je bedenkt dat het een zwemparadijs betreft. De belangrijkste taak lag, zo zegt Guy Callewier, in het voorbereidende werk. “Het park werd door creatieve geesten voor de start van de werken uitgetekend. Hierbij was er wel aandacht voor de bouwtechnieken, maar kregen ze toch vooral vrijheid in hun ontwerp. Voor ons, als bouwteam, was het cruciaal om alles op voorhand

DE PANNE | Plopsaqua

WERKEN AAN EEN ZWEMBAD

goed te plannen en om naderhand alles tot in de puntjes te coördineren.” Er volgden vele testen, want het team wilde niets aan het toeval overlaten. “Het was voor een deel een trial/error-proces

waarbij we telkens nieuwe technieken of opstellingen uitprobeerden. Een ingenieur beton en ingenieur technieken maakten vervolgens de studie op om het project ook effectief te realiseren.”

Het nut van de gedetailleerde voorbereiding vertaalde zich evenzeer naar specifieke kennis wat betreft het bouwen van zwembaden. Dieter Deketelaere, elektromechanisch verantwoordelijke, beaamt: “We konden niet zomaar eventjes dingen klakkeloos ophangen, alle bevestigingen moesten voldoen aan de specifieke Vlarem-wetgeving voor zwembaden: gebruik van thermisch gegalvaniseerde materialen, beton met coatings tot op een hoogte van 2,5 m, verbod op gebruik van alle houtsoorten….” Guy Callewier: “In andere attracties gebruiken we steeds redelijk veel hout.

Daarom hadden we het idee opgevat om de brug die over de Torrent River loopt, af te werken met een tropische houtsoort die tegen water bestand is. Maar in deze waterparkomgeving mag er volgens de wet helemaal geen hout worden geïntegreerd, om het rotten en de verhoogde kans op groei van bacteriën tegen te gaan. We moesten daarom overgaan tot het gebruik van kunststof planken met een houtlook.”

BETONNERINGSWERKEN Een bijkomende moeilijkheid voor het bouwteam waren de betonneringswerken met niveauverschillen die her en der aanwezig zijn in de ruimte. Spuitbeton bleek de oplossing, onder meer als ondersteuning voor de grote rots van waarop de kleine Viking het park aanschouwt. “Dat is een materiaal dat we in al onze projecten gebruiken”, licht Guy Callewier toe. “Het enige verschil nu is de keuze voor volledig pvc-buizen op een plastic doek als drager. In principe biedt polyester een alternatief maar dat houdt enorm veel werk in, bovendien is beton ook duurzamer naar water toe.” Voor de bouw van de Torrent River, die uit veel bochten is opgebouwd, viel de keuze op stepoc blokken. “Die vergemakkelijken het bochtenwerk aangezien er bij gecementeerd bekisten achteraf nog heel wat uitvlakkingswerken nodig zijn om een mooie ronde vorm te bekomen. De 24 meter hoge trappentoren werd gegoten in beton. Van hieruit vertrekken drie polyester glijbanen: De X-Tube, de Blackhole, en de Superloop waarmee snelheden tot meer dan 40km/u kunnen worden gehaald.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 77

DE PANNE | Plopsaqua

Ruim 5.000 m² aan specifieke tegels voor Plopsaqua Het subtropisch zwemparadijs Plopsaqua in De Panne is voorzien van een groot aantal tegels in allerlei soorten en maten. Het Nederlandse bedrijf Van Geffen Tegels & Natuursteen uit Erp heeft de tegels geleverd, aangebracht en de baden voorzien van waterdichte membranen. De firma is actief over heel de wereld, zo blijkt tijdens een gesprek met directeur Hans van Geffen.

“We hebben ruim vijftig jaar ervaring in het leveren en plaatsen van keramische vloer- en wandtegels voor de meest uiteenlopende toepassingen”, zegt Hans van Geffen. “Met name wanneer het gaat om grote oppervlakten of expertiseklussen, waaronder het betegelen en waterdicht afwerken van zwembaden, komen wij vaak in beeld. Om ideeën op te doen voor het nieuwe zwemparadijs is Plopsaland nv gaan kijken bij vergelijkbare waterparken van Center Parcs, waarvoor wij ook het tegelwerk hebben aangebracht. Zodoende zijn ze bij ons terechtgekomen en werd onze expertise gevraagd.”

78 | BETON- & STAALBOUW

VERBORGEN WERK Van Geffen werd in een relatief vroeg stadium benaderd. “De tekeningen lagen weliswaar klaar, maar de detaillering op sommige punten nog niet.

Daarvoor hebben wij onze expertise laten gelden. Zo is onder het tegelwerk een 2-componenten membraan aangebracht, dat de perrons, zwembaden en goten 100% waterdicht maakt. Het is best een tijdrovende klus, waar je uiteindelijk niets van terugziet; een verborgen werk.” Van Geffen lacht.

“Veel opdrachtgevers laten deze extra laag achterwege vanwege de flinke

DE PANNE | Plopsaqua

kostenpost, maar zullen in een later stadium mogelijk problemen gaan ondervinden. Plopsaland gaat wat dat betreft echt voor kwaliteit. Plopsaland heeft een uniek themazwembad ontwikkeld. Voor ons een prachtig project om bij betrokken te zijn geweest.”

In totaal is er voor 5.000 m² aan tegels aangebracht. “Het golfslagbad is uitgevoerd met een witte breuksteen uit Brazilië, het buitenbad is bekleed met natuursteen mozaïek, evenals het restaurant en de playhouse. De glijbaantoren en entree met 15/15-tegels in allerlei kleurstellingen, de doucheruimte met glasmozaïek en het sportzwembad met klassieke zwembadtegels, om maar wat voorbeelden te geven.”

KERAMISCHE INDUSTRIEVLOEREN In juni 2014 is Van Geffen gestart met de werkzaamheden op locatie. In februari 2015 is het project afgerond. “Gemiddeld over die periode waren we met zo’n twaalf tegelzetters aan het werk, die uiteraard daar doordeweeks bleven overnachten. Onze mensen zijn dat gewend. Ze reizen over de hele wereld. Behalve in de tegels zijn we namelijk ook gespecialiseerd in het aanbrengen van keramische industrievloeren. Daar is vraag naar vanuit de hele wereld. Op dit moment zijn we bezig met een project op Manilla en in Jeddah in Saoedi-Arabië. De industrievloeren worden gelegd met 6-kantige tegels, waarvan er 115 in een vierkante meter passen. Vervolgens worden ze mechanisch getrild en gevoegd met een 3-componenten epoxy. Keramische industrievloeren kunnen heel zwaar worden belast, zijn loog- en zuurbestendig, uitermate hygiënisch en worden voornamelijk toegepast in de voedingsmiddelenindustrie. De expertise die we opdoen met deze vloeren gebruiken we ook weer voor de zwembaden.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 79

KAMPEN | Graanopslag Tekst: Roel van Gils Beeld: Weever Bouw

Het graan wacht niet Het grootste graandepot van West-Europa is gelegen in Kampen. Het terrein is zo groot als vier voetbalvelden, telt achttien silo’s en 9.600 m² aan loodsen en heeft een opslagcapaciteit voor 260.000 ton graan. Voor de bouw is een diversiteit aan bouwmethodieken en betonsoorten ingezet, om het depot deels vóór de graanoogst in gebruik te kunnen nemen. Want het graan wacht niet. Hoewel...

In oktober 2012 werd groen licht gegeven voor de bouw van het enorme graandepot, nadat opdrachtgever Graansloot Kampen een overeenkomst had getekend met Agrifirm Plant, de gebruiker. “Voorwaarde was wel dat de eerste fase van het depot vóór de graanoogst in juli 2013 in gebruik moest worden genomen”, vertelt Wiebren de Boer van hoofdaannemer Weever Bouw. “Met weinig gegevens, zonder ‘draaiboek’ en met een korte voorbereidingstijd zijn we in november 2012 gestart met de uitvoering. We hadden wel als voordeel dat de eigenaar van ons bouwbedrijf ook eigenaar is van het graandepot; het waren korte lijnen. Een prettige situatie, want het graan wacht niet op beslissingen. Al hadden we het ‘geluk’ van een late oogst in 2013. Dat wil zeggen, twee weken later.”

80 | BETON- & STAALBOUW

INSPIRATIE Aan bouwkundig ontwerp- en adviesbureau Zeinstra en Van Dijk werd gevraagd een ontwerp te maken, waarbij het grote perceel zo goed mogelijk wordt benut. Dat heeft geresulteerd in achttien silo’s van een meter of elf hoog en twee vlakloodsen met een netto vloeroppervlakte van 6.400 en 2.925 m². “We hebben in Oost-Duitsland en Tsjechië inspiratie opgedaan bij grote graandepots”, vertelt Cleem Zeinstra. “Het graandepot is gebouwd op een enorme betonplaat waarop de silo’s zijn geplaatst. Onder de betonplaat loopt een kanalenstelsel om het intern graantransport in goede banen te leiden.”

Na het bouwrijp maken van het perceel, is gestart met de funderingswerkzaamheden, licht Wiebren de Boer toe. Er zijn HSP-palen, heipalen, trekpalen

en groutankers gebruikt.

“Al na de eerste betonstort begin 2013 trad de winter in en begon het te vriezen. Tot aan Pasen 2013 hebben we voor de bouw van de siloplaat met het tunnelstelsel verwarmd beton moeten inzetten. Een kostbare

KAMPEN | Graanopslag

Beeld: Ruud Ploeg

methode, maar de enige mogelijkheid om niet achterop schema te raken. Vervolgens kon de Amerikaanse firma GSI aan de slag met het opbouwen van de silo’s en het transportsysteem.

Parallel hieraan hebben we een loskelder (10 bij 6 meter en 11 meter diep) gemaakt van onderwaterbeton in combinatie met trekpalen om opdrijven te voorkomen. De kelder bevindt zich namelijk vlakbij de kade van de IJssel.”

VRIJDRAGEND DAK Graan is ontzettend brandbaar. Cleem Zeinstra: “De vlakloodsen zijn zo ontworpen dat in geval van een calamiteit het dak snel weg kan branden en er een buitensituatie ontstaat die eenvoudig te blussen is. Sensoren in de loods meten voortdurend de luchtvochtigheid en temperatuur en detecteren eventuele broei. Door ventilatiesleuven in de vloer wordt de loods geventileerd en verdwijnt de warme lucht boven uit de loods. Dat verkleint de kans op broei. Beide loodsen zijn bovendien ontworpen met een vrijdragend dak, zonder obstakels als trekstangen tussen de wanden. De constructie is echter verschillend. De eerste en grootste loods is ontworpen met prefab, drukvaste betonwanden, gesteund door stalen vakwerkspanten aan de buitenzijde, terwijl de tweede loods

(fase 2) is gebouwd met in-het-werk gestort beton. Stalen vakwerkspanten zouden het bouwvlak aanzienlijk verkleinen, maar dat was gezien de beperkte oppervlakte niet wenselijk.”

Weever Bouw streefde ernaar zoveel mogelijk met lokale partijen te werken. “Niet alleen onze eigen jongens, maar ook leveranciers en onderaannemers hebben hun nek uitgestoken om het project tijdig op te kunnen leveren. Ook de Gemeente Kampen heeft daarin alle medewerking verleend,” besluit Wiebren de Boer. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Graansloot, Kampen

ARCHITECT Zeinstra en Van Dijk, Kampen

HOOFDAANNEMER Weever Bouw, Kampen

OPPERVLAKTE 9.600 m²

BOUWPERIODE november 2012 - juli 2013 (fase 1) december 2013 – juli 2014 (fase 2)

BETON- & STAALBOUW | 81

KAMPEN | Graanopslag

30.000 TON GRAANOPSLAG Als Benelux-importeur en dealer van GSI Graanopslag en Droogsystemen werd Handelsonderneming Van de Laar benaderd door Graansloot Kampen voor de levering van 30.000 ton graanopslag in de vorm van achttien graansilo’s, drie grote drogers en een reiniger. Met ondersteuning van de fabriek in de Verenigde Staten en diverse collega-dealers in Europa werd de enorme klus tijdig – bij aanvang van de graanoogst – geklaard.

82 | BETON- & STAALBOUW

Voor Handelsonderneming Van de Laar was het de grootste klus ooit in de geschiedenis van het bedrijf. “We hebben direct ondersteuning gevraagd vanuit de fabriek, die vervolgens zelf de verantwoordelijkheid nam als verkopende én uitvoerende partij”, vertelt Ronny Schouten van Handelsonderneming Van de Laar. “Wij hebben opgetreden als projectbegeleider en de contacten en informatiestroom verzorgd tussen zowel de fabriek als de klant, Graansloot Kampen. Gezien het ontzettend krappe tijdsbestek tussen gunning en

oplevering, vond er wekelijks overleg plaats tussen aannemer, installateur en ons als gesprekspartner van GSI. Het ontwerp liep vrijwel simultaan aan de uitvoering. Binnen een tijdsbestek van amper een half jaar moest de productie van de silo’s, drogers en de reiniger in de VS worden opgestart om vervolgens in 45 zeecontainers te worden verscheept naar Kampen, om daar geïnstalleerd en getest te worden. Ook zijn er nog 20 vrachtwagenladingen met onderdelen vanuit Europese leveranciers aangeleverd en zijn er tussendoor nog enkele luchtvrachten uitgevoerd vanuit de VS met naleveringen. Kortom, een immens project en bijzonder ook voor GSI. Niet vanwege de grootte, de silo’s zitten ruim onder de middenrange, maar wel vanwege de rol van de fabriek als verkopende én uitvoerende partij. De verwerkingscapaciteit van 250 ton per uur is voor een locatie in Nederland, niet gelegen aan zee, uniek.” ❚

WWW.BETONENSTAALBOUW.NL Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.betonenstaalbouw.nl?

Neem dan contact op met Mark de Lau: T +31 (0)495 450095 E m.delau@louwersuitgevers.nl

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek.

U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

BETON&STAALBOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers van beton- en staal branche Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Mark de Lau voor alle informatie over een vermelding in Beton- & Staalbouw: T +31 (0)495 450095 - E m.delau@louwersuitgevers.nl

WDW

84 | BETON- & STAALBOUW

WDW

Doppelhaus Brannenburg

WDW

Enrico Schirmer, uitvoerder Mayer Hoch- und Tiefbau GmbH, Ruhpolding Door het gebruik van de speciale MAXIMO ankertechniek, welke vanaf één zijde door één man te bedienen is zijn er maar 3 mensen nodig op de bouwplaats. Hiermee wordt de bouwtijd verkort van 4 naar 3 dagen. Het betonoppervlak met het anker en voegpatroon heeft schoonwerk betonkwaliteit en komt overeen met de hoge eisen.

De PERI MAXIMO is de betere van de systemen.

“Ik ben enthousiast en volledig overtuigd”.

NL PERI/11.202

MAXIMO Wandbekisting Wanden sneller in hogere kwaliteit bekisten

Bekisting Steigers Engineering www.peri.nl

CONSTRUCTEURS

STAALBOUWERS

WAPENEN

DETAILLEREN

BETON...

STAAL...

AANNEMERS

BETONBOUWERS

PLANNEN

PRODUCEREN

IN SITU...

PREFAB...

... MET TEKLA

BIM SOFTWARE

Foto’s en afbeeldingen: Pouma Engineers & Architects

TEKLA BIM SOFTWARE VOOR:

BETON- EN

Ontwerp en detailleer in 3D, plan in 4D, elke constructie van in situ, prefab beton en staal, inclusief wapening en verbindingen en lever toegevoegde waarde aan het BIM proces.

STAALBOUW Voor meer informatie kijk op construsoft.com

AUTHORIZED RESELLER