Installatie & Bouw 6 2014

INSTALLATIE & BOUW 6

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WW W. I N S TAL L AT I E ENB OUW.B E

NUMMER 6 2014

NOVEMBER - DECEMBER

‘De Verdieping’: HVAC-systeem met vlotte communicatie Perfecte afwerking voor hoofdkantoor VPK Packaging Nieuwe hoofdzetel NAVO: installatietechniek op topniveau

SCAN WITH

Ons Alpex-duo® gamma

ø 75 x 5 ø 18 x 2 ø 50 x 4

ø 16 x 2 ø 20 x 2

ø 32 x 3 ø 26 x 3

ø 40 x 3,5

ø 63 x 4,5

ø 14 x 2

BegetuBe n.v.

Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75 member of

www.begetube.com

“If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough.”

- Albert Einstein

Kwalitatief hoogwaardige en uniforme content – dat maakt het verschil.

Einstein had gelijk (en hij kon het weten): wil je iets goed kunnen uitleggen, dan moet je het heel goed snappen. Maar als je het zo goed snapt, dan laat je anderen er ook van profiteren.

Juist dáárom publiceren we de European MEPcontent Standard. Download hem vandaag nog via www.mepcontent.eu/emcs.

The graphic library for engineers

V

E

N

T

I

L

A

T

I

E

• Wervelrooster geproduceerd in België • Perfect integreerbaar in een systeemplafon • Gepatenteerd ontwerp • Ideaal voor systemen met variabel debiet • Identiek model voor toevoer en afvoer • Makkelijke toegang tot de filter van het afvoermodel • NIEUW : aangepaste versie voor gipsplaten plafonds

Aldes Benelux B.V. - Rue Jean Verkruyts 60 B 4681 Hermalle-sous-Argenteau info@aldesbenelux.com

UITGAVE

Voorwoord

6 Er beweegt wat

Eens Sinterklaas en zijn pieten over onze daken gepasseerd zijn, komt het eindejaar in zicht en is het tijd om de lopende zaken af te ronden en terug te kijken op de voorbije twaalf maanden. 2014 was een boeiend jaar waarin er voor de energie- en installatiesector heel wat te beleven viel. Of dit altijd even positief was, is dan weer een ander verhaal…

Neem nu de heisa omtrent de vermoedelijke black-outs, die – naar men ons wil doen geloven – als een vervaarlijk zwaard van Damocles boven onze hoofden bengelen. Het gros van de bevolking zal dit allicht ervaren als een negatief verhaal, maar er zijn ook andere meningen. Misschien was er wel dringend nood aan zo’n shockeffect om mensen eindelijk eens ten volle bewust te maken van hun handel en wandel op energetisch vlak? Een bewustere omgang met elektriciteit, verwarming en de natuurlijke bronnen van Moeder Aarde begint ten slotte toch bij de verbruikers zelf?

Grote veranderingen brengen de mogelijke black-outs allicht niet teweeg, maar er beweegt toch wat. Misschien denken mensen er nu wél aan om hun verwarming lager te schakelen en de lichten te doven als ze hun huis een poosje verlaten. Grote bedrijven kiezen er nu misschien sneller voor om hun energieverslindende magazijnverlichting te vervangen door sensorgestuurde (led)verlichting die enkel brandt wanneer het nodig is. Meer en meer projectontwikkelaars willen nu misschien wél ten volle onderzoeken of het nut heeft om te investeren in duurzaamheid en energiebesparende maatregelen.

En zo wordt ook het draagvlak voor innovatieve, zuinige technologieën alweer wat groter. Hernieuwbare energie is stilaan een trending topic. In het Journaal zagen we onlangs zowaar een reportage over de inhuldiging van twee WKK-installaties van 2,5 MW in Gent, dat resoluut kiest voor duurzame stadsverwarming. Een fijne stimulans voor verlichte zielen zoals Jorg Baeten en zijn collega’s bij COGEN Vlaanderen. In de fijne column die Jorg voor dit nummer schreef (rubriek ‘De Pen’), uitte hij op amusante wijze zijn teleurstelling over het feit dat een ultravoordelige technologie als WKK zo onbekend (en onbemind) kan zijn. Hopelijk is het tij nu definitief gekeerd…

Een andere interessante ontwikkeling is de opmars van slimme meters en smart thermostats. Nieuwe ontwikkelingen als Nest (Google) en EvoHome (Honeywell) spelen op stijlvolle wijze in op de steeds grotere wil om bewust om te gaan met ons (individueel of gezinsgewijs) energieverbruik – iets wat enkele jaren geleden nog geassocieerd werd met Woodstock, bloemetjes plukken en het dragen van geitenwollensokken. Smart technologies en de bijhorende apps leren ons hoe we onze duurbetaalde stroom efficiënter kunnen inzetten. En tegelijk vormen ze een meerwaarde op het vlak van wooncomfort! Is er een betere manier om ons voor te bereiden op de langverwachte komst van smart grids?

Misschien zelf eerst nog wat slimmer worden…

Veel leesplezier!

Tim Janssens

INSTALLATIE & BOUW | 5

INSTALLATIE & BOUW

6

Vaktijdschrift over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 2 • nummer 6 • 2014 Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Autobaan 22, B-8210 Loppem Postbus 85 ,3900 Overpelt T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIECOÖRDINATIE Tim Janssens /Rik Neven

REDACTIETEAM

Desiree Pennings, Tom Mondelaers, Tim Janssens, Kevin Moens, Jannes Zwaenepoel, Rik Neven (Redactiebureau Palindroom), Johan Debaere, Geert Houben

8

BLADMANAGER

19

23

Koen Royackers E k.royackers@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

https://louwersmediagroep.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E verkoop@louwersmediagroep.be

31

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

35

ABONNNEMENTPRIJS

€ 54,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw.

Informatie over abonnementen: T +32 (0)11 605540

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, Facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

VORMGEVING/ART DIRECTION T +32 (0)11 605540 E studio@louwersmediagroep.be

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

INSTALLATIE & BOUW

INHOUD Nieuwe hoofdzetel NAVO: installatietechniek op topniveau

8

Uitgekiend verluchtingsconcept voor nieuw NAVO-complex

12

NAVO bespaart energie dankzij betonkernactivering

14

Toonaangevende energieconcepten voor grote bouwprojecten

16

Hoe ver bent u met BIM?

18

Performante gascondensatieketels verwarmen Plopsaqua

20

Perfecte afwerking voor hoofdkantoor VPK Packaging

23

De Pen

26

KWO-installatie voor UZ Leuven

28

Vingerafdrukscanners verzorgen toegang tot verscentrale Gierle

31

Speciale technieken voor laag E-peil in WZC de Hopperank

32

Studiebureau bereidt zich voor op BIM

35

Innovatieve brandertechnieken, uitmuntende dienstverlening

38

Tijdelijke verwarming haalt druk van de ketel

41

Ventilatietechniek van belang voor werking kinderdagopvang

42

Slimme meters en smart thermostats: hype of onvermijdelijke (r)evolutie?

44

Inhoud

39

43

54

64

Coverbeeld: XXXXX

75

Journaal

49

Wereldprimeur voor elektrische gereedschappen

53

Intelligente magazijnverlichting koppelt comfort aan energiebesparing

55

Variabel debietsysteem voor nieuwbouwappartementen in Binche

58

De gezonde en comfortabele leef- en werkomgeving … het kan!

61

Sneller en efficiënter installeren met ZIP-CLIP-kabel-ophangsystemen

63

Grada Express: levering HVAC-materialen op maat van kleine installateurs

64

‘De Verdieping’: HVAC-systeem met vlotte communicatie

66

IVARSAT: individuele verwarming voor appartementen

69

Individuele klimaataansturing in nieuw Aalters bedrijvencentrum

71

Gezonde gebouwen zijn de toekomst

73

Besparen met een warmtepomp

74

SuPremE: de motor van de toekomst voor pompaandrijving

75

Draadloos monitoringsysteem beschermt waardevolle kunstwerken

79

Wie doet wat

80

INSTALLATIE & BOUW | 7

HAREN | Navo

Tekst: Desiree Pennings

NIEUWE HOOFDZETEL NAVO: INSTALLATIETECHNIEK OP TOPNIVEAU

In Evere is in 2010 gestart met de bouw van de nieuwe hoofdzetel voor de NAVO, een van de grootste Belgische bouwprojecten ooit. Op een terrein van 40 hectare wordt een zeven verdiepingen hoog gebouw geplaatst met een vloeroppervlakte van 250.000 m². De grootte van het gebouw zorgde voor aanzienlijke uitdagingen op het vlak van elektriciteit en technieken.

De nieuwbouw wordt geplaatst tegenover het huidige hoofdkwartier. Dat werd in 1967 betrokken als tijdelijk onderkomen. Het voldeed echter niet meer aan de eisen van deze tijd.

De NAVO organiseerde een internationale architectuurwedstrijd voor het ontwerp van een nieuw gebouw. Deze werd gewonnen door een internationaal consortium van studiebureau’s: SOM Inc, SOM LLP, ASSAR cvba, Ingénieurs Associés en VK Engineering. Dit consortium heeft een duurzaam en flexibel in te delen gebouw met een strakke uitstraling ontworpen. Naast 120.000 m² aan

8 | INSTALLATIE & BOUW

kantoorruimtes komt er een conferentiecentrum, perszalen, vergaderzalen, restaurants, een bank, magazijnen, werkplaatsen, een technisch gebouw voor de energievoorziening en sport- en personeelsvoorzieningen. Het is de bedoeling dat het gebouw na de zomer van 2016 in gebruik genomen wordt.

FIBER TO THE DESK De tijdelijke handelsvereniging (THV) BAM Alliance is via een openbare aanbesteding aangeduid als hoofdaannemer voor het project. Op haar beurt heeft BAM Alliance onder andere Ce-

gelec uitgekozen voor de aanleg van de HVAC, het gebouwbeheersysteem, de elektriciteit en de netwerkbekabeling. Cegelec werkt hier onder de naam van twee THV’s, waarin respectievelijk twee en drie firma’s deelnemen die het project samen tot een goed einde moeten brengen.

Olivier Ruymen is de projectdirecteur van Cegelec voor het luik elektriciteit. Hij legt uit welke uitrusting zijn onderneming levert en installeert: “Het gaat van onder meer de hoogspanningsinstallatie op 11 kV, waarbij we 45 vermogentransformatoren geplaatst hebben voor een totaal

HAREN | Navo

geïnstalleerd vermogen van 35 MVA, over twee noodstroomaggregaten van elk 2.500 kVA tot de distributie op laagspanning op 3x400V+N. Om deze laagspanningsdistributie te realiseren, werden meer dan veertig algemene laagspanningsborden en meer dan vierhonderd elektrische verdeelborden geïnstalleerd. Om een idee te geven: er zijn niet minder dan 60.000 verlichtingsarmaturen te plaatsen.”

Daarnaast verzorgt de THV de zwakstroominstallaties zoals de branddetectie, de public address en de nodige centrale beheersystemen.

“Een andere belangrijke opdracht betreft het uitvoeren van de passieve netwerkinfrastructuur. Dit is één van de eerste projecten van deze omvang waar glasvezel wordt toegepast vanuit de server room tot aan de computer van de gebruiker. Dit wordt ‘Fiber to the desk’ genoemd.

In de meest gangbare projecten beperkt het fibernetwerk zich tot de backbone bekabeling en wordt de verdere verdeling uitgevoerd in koperbekabeling. De gebruikers zullen dus, potentieel, allemaal een snelle netwerkverbinding met een hoge bandbreedte ter beschikking hebben,” vertelt Ruymen. ›

INSTALLATIE & BOUW | 9

Duurzaam bouwen met ACTIV vloeren en COMFORT wanden

Hoog comfortniveau Hygiënische ventilatie Energetisch optimaal Beperkte nood aan ruimte Lage kosten (Investering + exploitatie) Eenvoudige snelle montage Duurzaam en energievriendelijk

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

www.kerkstoel.be

Meer weten over de Kerkstoel ACTIV vloeren en COMFORT wanden? www.kerkstoel.be of info@kerkstoel.be Dubbele wanden

■

Kerkstoel COMFORT wanden

■

Vloerplaten

■

Kerkstoel ACTIV vloeren

■

Vloerplaten met polystyreen

Gestoeld op ervaring, gedreven door vernieuwing.

4577_K2000_PUB_Installatie & Bouw_b197h130_NL_v3.indd 1

21/11/14 16:04

HAREN | Navo

Geleverde installaties Electriciteit: • 29 hoogspanningonderstations 11kV • 80 km kabelbanen en > 1.000 km bekabeling • 400 elektrische verdeelborden • 60.000 verlichtingsarmaturen • Passief LAN-netwerk (Fiber to the desk)

BELANG VAN GOEDE COMMUNICATIE Dirk Kennis staat in voor de HVAC en het gebouwbeheersysteem. Deze laatste bestaat uit hardwarecomponenten en een softwarepakket die alle onderliggende centrale technische systemen integreert, zodat de gebouwbeheerders met slechts één interface vanaf één centrale plaats alle belangrijke parameters van alle gebouwen in de gaten kunnen houden en vanop afstand kunnen aansturen. Ruymen: “Het gaat dan bijvoorbeeld om de status van de verlichting in elk lokaal, het binnenkomen van alarmen zoals branddetectie en storingen, de regeling van de HVAC-installatie en ga zo maar door. Men kan, bij wijze van spreken, in één oogopslag van alle gebouwen alles te weten komen.”

De verschillende volumes van het NAVO-complex worden gefaseerd gebouwd. De effectieve engineering startte begin 2011. Wat Ruymen opvallend vindt, is dat die fasering er uiteindelijk voor gaat zorgen dat bepaalde bouwdelen nog in de studiefase zitten, terwijl andere bouwdelen volop in uitvoering zijn. “In een doorsneeproject zie je normaal gesproken drie goed afgelijnde fa-

ses terug, maar hier moeten we onze aandacht simultaan op alle fases richten. Dit was één van de belangrijkste uitdagingen binnen het project.

Anderzijds is er de vereiste graad van security.

Niet alleen alle goederen die geleverd worden moeten op voorhand aangekondigd worden via een levering- en planningssysteem, ook de personen die op de werf werken worden uitgebreid gescreend. Je kan het vergelijken met een project op een afgelegen eiland waarbij mensen, goederen en gereedschappen een aanzienlijke reistijd hebben tot aan het eiland. Je kan dus maar best niets vergeten zijn.”

Voorts is een goede communicatie van enorm belang in dergelijk groot project. “Er zijn veel mensen bij betrokken, dus ervoor zorgen dat wijzigingen allemaal juist op de werkvloer terechtkomen, is moeilijker dan men denkt,” aldus Ruymen, die meent dat er in België niet al te veel bedrijven zijn die een project van deze omvang kunnen uitvoeren en tot een goed einde kunnen brengen. “Het spreekt voor zich dat dit project dan ook een enorm mooi visitekaartje is.” ❚

HVAC: • Building Management System • Warmtekrachtkoppeling 3 x 1.250 kVA • Koelvermogen: 11 megawatt • Geïnstalleerde buizen: 135 kilometer van diameter DN 15 tot DN 800 • Geïnstalleerde kanalen: 110.000 m2 rechthoekige kanalen en 32 kilometer ronde kanalen van Diam 100 tot Diam 500 • Geïnstalleerde regelaars: ongeveer 5.000 stuks .

TECHNISCHE FICHE Bouwheer: NAVO (Evere)

Architect: SOM Architects (Londen) + Assar (Brussel)

Studiebureau: SOM Architects (stabiliteit; Londen) VK Engineering (stabiliteit + technieken; Anderlecht)

Aannemer: BAM Alliance (België/Nederland)

INSTALLATIE & BOUW | 11

HAREN | Navo

Tekst: Tim Janssens

UITGEKIEND VERLUCHTINGSCONCEPT VOOR NIEUW NAVO-COMPLEX STIJLVOLLE LUCHTROOSTERS EN MECHANISCHE LUCHTKLEPPEN GARANDEREN COMFORTABELE VERLUCHTING IN ELKE RUIMTE Iconisch, imposant, impressionant: het zijn maar enkele pompeuze adjectieven die het nieuwe NAVO-complex in Brussel enigszins beschrijven. De nieuwe hoofdzetel van de militaire alliantie blinkt uit door zijn uitdagende architectuur en zal zijn gebruikers vanaf de zomer van 2016 ook een aangepast comfort en ideale werkomstandigheden bieden. Zo zullen tal van luchtroosters en luchtkleppen voor een aangename, continue luchttoevoer zorgen, ge誰ndividualiseerd volgens grootte, gebruik en inrichting van de verschillende ruimtes.

12 | INSTALLATIE & BOUW

HAREN | Navo

Het minste wat je over nieuwe NAVOhoofdkwartier kan zeggen, is dat het enorm groot is. Het biedt dan plaats aan onnoemelijk veel verschillende functionaliteiten. Zo worden er in het complex moderne vergaderzalen, persruimtes en een veelheid aan kantoren ingericht, maar is er evengoed plaats voor restaurants, een bank, winkels en sport- en ontspanningsfaciliteiten. Gesofisticeerde beveiligings-, IT- en audiovisuele communicatie-installaties maken het plaatje compleet.

VIJFDUIZENDTAL LUCHTROOSTERS Veel verschillende ruimtes betekent ook veel verschillende noden en behoeften. Toch stelt de NAVO zich tot doel om in elke ruimte een ongeëvenaard comfort te garanderen. Dit leidt tot strikte technische richtlijnen, onder meer inzake ventilatie en verluchting. Om hier maximaal aan te kunnen voldoen, deden installateurs Cegelec en Close een beroep op TROX, dat onder meer een vijfduizendtal luchtroosters leverde. “We hebben voor dit project drie soorten luchtroosters geleverd,” vertelt Hugues Sirjacobs. “In de bureaus komen er (alles opgeteld) een zeshonderdtal plafondroosters van het type VDW, met de hand verstelbare wervelroosters die voor een optimale vermenging van de aanwezige en de ingeblazen lucht zorgen. Doordat luchtsnelheid en straaltemperatuur op die manier sneller afgebouwd worden, is er van grote temperatuurverschillen en koude tocht geen sprake. Dit zorgt voor een erg comfortabele, quasi onopgemerkte manier van verluchten.”

een gelijkmatige luchttoevoer door middel van plafondroosters niet opportuun is,” licht Sirjacobs toe. “Door hun moderne uiterlijk passen ze perfect in hedendaagse gebouwen. Hun gestroomlijnde vormgeving zorgt bovendien voor een groot akoestisch comfort. Het gaat in totaal om tweehonderd stuks.”

Een derde type dat binnenkort pas geleverd wordt, zijn de FBA-roosters. Dit zijn ronde aluminium vloerroosters die ontworpen zijn voor hoge belastingen en die door hun mogelijkheden aan oppervlaktestructuren en kleuren ook op esthetisch vlak een meerwaarde kunnen bieden. “Belangrijke troeven zijn dat ze geen geluidshinder met zich meebrengen en dat de vloertegels met geïntegreerde roosters bij een eventuele herinrichting probleemloos verwisseld kunnen worden. Net als de VDW-roosters zorgen de FBA-roosters voor een goede vermenging van de aanwezige lucht.

De personen in het gebouw zullen met andere woorden weinig tot niets merken van eventuele temperatuurverschillen. In het NAVO-complex worden binnenkort ongeveer vierduizend van deze vloerroosters geïnstalleerd.”

GEÏNDIVIDUALISEERDE AANPAK Behalve een vijfduizendtal luchtroosters leverde TROX ook tienduizend VFC-luchtkleppen. Deze ronde luchthoeveelheidsregelaars garanderen zowel bij constante als variabele ventilatiedebieten een continue luchttoevoer, en dat op een onafhankelijke, mechanische wijze. “Onze producten hebben hun waarde voordien al bewezen in andere grote, complexe projecten, bijvoorbeeld in het Europees Parlement. Qua omvang steekt dit project er echter bovenuit. Het is bovendien een werf die met argusogen bekeken wordt, dus de kwaliteitseisen liggen zeer hoog. Alles is tot in de kleinste puntjes uitgekiend en wordt dan ook verschillende keren gecontroleerd en geverifieerd. Om te voldoen aan de strikte normen, hebben we samen met Cegelec en Close voor quasi elke ruimte individueel bekeken welke roosters er op welke plekken moesten komen en welke akoestische belasting de luchtgroepen in kwestie met zich zullen meebrengen. Onze expertise inzake luchtroosters en onze ervaring met gelijkaardige grote projecten maakt dat we voor studiebureaus en installateurs een waardevolle partner zijn bij het uitdenken en uitwerken van het verluchtingsconcept.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: NAVO (Evere)

Architecten: SOM Architects (Londen) en Assar (Brussel)

WAND- EN VLOERROOSTERS Een tweede type dat in het nieuwe NAVO-complex veelvuldig zal worden toegepast, zijn de DUK-roosters, straaldüsen die de lucht aan een hoge snelheid inblazen. “Deze komen vooral van pas in grotere ruimtes met hoge plafonds, waar

Studiebureaus: SOM Architects (stabiliteit; Londen) en VK Engineering (stabiliteit + technieken; Anderlecht)

Aannemer: BAM Alliance (België/Nederland)

HVAC: THV Cegelec (Wommelgem) - Close (Aywaille) Luchtroosters, luchtkleppen en akoestische studie: TROX Belgium (Brussel)

INSTALLATIE & BOUW | 13

HAREN | Navo

Tekst: Tom Mondelaers

NAVO BESPAART ENERGIE

DANKZIJ BETONKERNACTIVERING In Brussel wordt verwoed gebouwd aan het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO. Het project werd door toenmalig minister van Landsverdediging Pieter De Crem toegewezen aan het consortium THV BAM Alliance. Voor het complex werd 130.000 m² aan breedvloerplaten geleverd, waarvan 100.000 m² met geïntegreerde leidingen voor betonkernactivering.

14 | INSTALLATIE & BOUW

HAREN | Navo

Het nieuwe hoofdkwartier is goed voor een bruikbare oppervlakte van 250.000 m², verspreid over zeven verdiepingen. Naast de 120.000 m² aan kantoorruimtes omvat het project een conferentiecentrum, een bank, faciliteiten voor sport en ontspanning, een personeelscentrum, een technisch gebouw, magazijnen en werkplaatsen. Het ontwerp van SOM – Assar Architects staat in het teken van veiligheid, flexibiliteit, functionaliteit, kostenbeheersing én duurzaamheid.

“Bouwen met betonkernactivering is een manier van bouwen van vandaag en morgen: doordacht, duurzaam en zuinig”, vertelt Kurt Guldentops, directeur van Kerkstoel in Grobbendonk. “Het lastenboek schreef betonkernactivering voor. In samenspraak met hoofdaannemer THV BAM ALLIANCE 3 en VK Engineering, het studiebureau technieken, werd de oplossing op punt gesteld om deze leidingen te integreren in de breedplaatvloeren van Kerkstoel 2000+.”

Bij betonkernactivering wordt de betonmassa die aanwezig is in een gebouw, en voornamelijk in de vloerplaten, op de vereiste temperatuur gebracht.

Daarbij zorgen in de betonnen vloeren geïntegreerde leidingen voor een energiezuinige verwarming en koeling.

Minimaal risico op uitvoeringsfouten Standaard breedvloerplaten zijn 5 à 6 centimeter dik. Maar voor betonkernactevering neemt de dikte toe tot zo’n 10 centimeter. “Omdat deze extra dikte ervoor zorgt dat de wapening en de leidingen perfect beschermd liggen in de breed-

plaatvloer,” legt Kurt Guldentops uit. “Kerkstoel 2000+ werkt voor deze ontwikkeling samen met Henco. De buis van Henco heeft een extra laag aluminium in het midden, wat een gunstig effect heeft op de warmteafgifte.”

Maar het systeem van Kerkstoel biedt een nog belangrijker voordeel: er is nauwelijks kans op schade bij de uitvoering, aangezien de buizen in de elementen worden verwerkt. “Dat is voor ons de essentie van prefab. Voor het NAVO-project is een onderaannemer van Henco de buizen hier bij Kerkstoel 2000+ op de wapening komen vlechten. Het enige wat nog ter plaatse moest gebeuren, was het koppelen van de afzonderlijke breedvloerplaten aan de hoofdleiding. Dat gebeurde heel eenvoudig met een steekkoppeling. Het risico op uitvoeringsfouten hebben we zo tot een minimum herleid.”

Klaar voor verdere commercialisering Kerkstoel leverde in totaal voor 130.000 m² aan breedvloerplaten, waarvan 100.000 m² voor betonkernactivering. En dat allemaal tussen maart 2012 en september 2013. “De aannemer werd bij het opstarten van de werf geconfronteerd met vertragingen, maar ondanks dat werd de vooropgestelde deadline gehaald, dankzij een heel vlotte samenwerking,” aldus Kurt Guldentops.

Het NAVO-gebouw is voor Kerkstoel een zeer interessante referentie. “Vanwege de grote hoeveelheid, de scherpe deadlines en de kwaliteit van de afwerking.”

De techniek voor betonkernactivering werd speciaal voor de NAVO op punt gesteld. Die inspanningen wil Kerkstoel ook te gelde maken in andere projecten. “Daarvoor trekken we de kaart van de energiezuinigheid. Het is voor bouwpromotoren heel interessant om hun kantoorgebouwen te kunnen verhuren met gegarandeerd lage energiekosten. Dat aspect wordt bovendien alsmaar belangrijker nu groene energiesystemen steeds meer ingeburgerd geraken.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever NAVO (Evere)

Architecten SOM Architects (Londen) en Assar (Brussel)

Studiebureaus SOM Architects (stabiliteit; Londen) en VK Engineering (stabiliteit + technieken; Anderlecht)

Aannemer Voor het NAVO-project werd in totaal 130.000 m² aan breedvloerplaten geleverd, waarvan 100.000 m² bestemd is voor betonkernactivering.

BAM Alliance (België/Nederland)

Breedvloerplaten Kerkstoel Groep (Grobbendonk)

INSTALLATIE & BOUW | 15

HAREN | Navo

TOONAANGEVENDE ENERGIECONCEPTEN VOOR GROTE BOUWPROJECTEN Het nieuwe NAVO-complex in Brussel, het AZ Vesalius in Tongeren en het Internationaal Strafhof in Den Haag: het zijn spraakmakende bouwprojecten die ondanks hun gespreide geografische ligging toch iets gemeen hebben. In elk van deze gebouwen is er immers sprake van een doordacht energieconcept, optimaal afgestemd op de bestaande noden en behoeften.

16 | INSTALLATIE & BOUW

HAREN | Navo

Bron: Interbuild NV

Het nieuwe NAVO-complex wordt in de wandelgangen weleens bestempeld als het ‘project van de eeuw’. Met zijn impressionante footprint van 250.000 m² maakt het meteen een onuitwisbare indruk. Het ontwerp biedt een antwoord op talrijke uitdagingen. Het koppelt een streng, sober en functioneel gebouw met spectaculaire vormen aan een aanvaardbaar comfortniveau, inclusief integratie van duurzame technieken en materialen. Samen met ITB, Cegelec en Close werkt E. VAN WINGEN NV volop aan de realisatie van het complex, dat niet enkel zal uitblinken met zijn markante architectuur, maar zeker ook met zijn specifiek energieconcept.

HS-ENERGIESTURINGEN Als toonaangevend leverancier van energietoepassingen met talloze klinkende referenties in binnenen buitenland en een professionele projectaanpak in engineering, constructie en installatie is E. VAN WINGEN NV (of kortweg EVW) een geknipte partij om grote bouwprojecten tot een goed einde te brengen. “Mede door het permanente streven naar innovatie en ontwikkeling van het bestaande productgamma kunnen we steeds een passende oplossing bieden,” luidt het bij EVW. Met een ervaring van vele decennia in kritische noodstroomtoepassingen en als volleerd pionier op het gebied van warmtekrachtkoppeling (sinds 1992!) specialiseert EVW zich ook steeds verder in de uitvoering van totale HS-energiesturingen in gebouwen. Hiervoor worden softwareoplossingen voor hoogkritische omgevingen ontwikkeld, waarbij calamiteiten als kabelbreuk of netuitval oordeelkundig worden opgevangen, onder meer via webbased applicaties.

Tongeren. Daar tekent EVW voor de noodstroomvoorziening, de energie-efficiënte warmtekrachtkoppeling en een deel van de energiesturing.

“Het voordeel voor de bouwheer is dat de engineering, bouw, installatie en het onderhoud van de kritische energievoorzieningen bij een enkele leverancier berusten en dus in de opvolging niet voor spraakverwarring zullen zorgen,” aldus EVW, dat als bevoorrecht partner van de Britse motorenfabrikant Perkins Engines wereldwijd Perkinsgasmotoren integreert in energietoepassingen zoals WKK. Dat het professionalisme van EVW bovendien ook buiten de landsgrenzen gesmaakt wordt, toont de recente opdracht voor de levering en installatie van de noodstroominstallatie in het gloednieuwe Internationale Strafhof in Den Haag (ICC). Het ICC krijgt een nieuwe, permanente huisvesting op het terrein van de Alexanderkazerne. “En door de talrijke referenties die we in Nederland sinds meer

Bron: Interbuild NV

dan tien jaar konden opgebouwd (Infraspeed, Siemens, Rijkswaterstaat, diverse drinkwatermaatschappijen, enz.), mag het duidelijk zijn dat het land boven de Moerdijk al helemaal deel uitmaakt van onze thuismarkt,” besluit EVW. “Op naar nieuwe uitdagingen in binnen- en buitenland!” ❚

Bron: Interbuild NV

KOPPELING VAN TECHNIEKEN Een recent project waarin dergelijke koppeling van technieken wordt toegepast, is het AZ Vesalius in

Bron: Interbuild NV

INSTALLATIE & BOUW | 17

STABIPLAN | BIM LIVE

Tekst: Lieke van Zuilekom | Beeld: Stabiplan

HOE VER BENT U MET BIM?

We gaan BIM Live! Dat was de belangrijkste boodschap tijdens BIM LIVE | SUM 2014, hét moment voor installateurs, modelleurs, adviseurs en beheerders om de volgende stap te zetten in BIM. In het Evoluon in Eindhoven kwamen eind november meer dan vijfhonderd belangstellenden uit Nederland en België bijeen. Niet om ellenlange verhalen aan te horen over BIM, maar om met elkaar in gesprek te gaan en om ervaringen uit de praktijk te delen.

Tijdens de plenaire sessie in de ochtend stonden vooral de voordelen van BIM centraal. Hoe kun je het verschil maken met BIM? En hoe kun je winnen met BIM? “Want,” zo zegt Edwin Schalk, business development director bij Stabiplan, “iedereen wil winnen met BIM.” Hij vergelijkt BIM met topsport, waarin je je ook constant moet blijven ontwikkelen om mee te kunnen komen. “Als installateurs, modelleurs, adviseurs en beheerders staan we schouder aan schouder

"OM OPTIMAAL SAMEN TE KUNNEN WERKEN, MOETEN DE BERLIJNSE MUREN IN DE BOUW TUSSEN DESIGN, BUILD EN OPERATE VERDWIJNEN"

18 | INSTALLATIE & BOUW

in hetzelfde team. We streven immers hetzelfde doel na: een optimaal, duurzaam gebouw.” Gijs Willem Sloof, managing director bij Stabiplan, vult hem aan: “Om optimaal samen te kunnen werken, moeten de Berlijnse muren in de bouw tussen design, build en operate verdwijnen. In plaats van steeds een bestek en tekeningen door te schuiven, moet vanaf het allereerste begin worden gewerkt in één model, dat door alle betrokken bouwpartners wordt verrijkt met informatie. Geïntegreerd rekenen, tekenen en modelleren is cruciaal om een duurzaam gebouw neer te kunnen zetten, dat efficiënter beheerd kan worden.”

Deelnemers aan BIM LIVE | SUM 2014 werden door Stabiplan uitgedaagd om BIM Live te gaan. “Als we collectief met BIM aan de slag gaan, verdwijnen de muren als sneeuw voor de zon. Dat zien we onder andere aan de trends in andere landen, die gaan

over de BIM-adoptie,” aldus Sloof. “Om dit mogelijk te maken, moet de BIM-workflow bekend worden bij alle bedrijven.”

REVIT IS DE TOEKOMST BIM is volop in ontwikkeling, vertelt Sloof. “Wil je als bedrijf BIM maximaal benutten, dan kies je voor Revit. Revit biedt namelijk ongekende ontwerpmogelijkheden. De helft van onze klanten heeft dit inmiddels begrepen en heeft Revit omarmd. De andere helft moedigen we aan om nu te kiezen voor de toekomst. Want Revit is de toekomst.”

Door Stabicad for Revit dezelfde look and feel te geven als Stabicad for AutoCAD, is de drempel om Revit om over te stappen, zo laag mogelijk gemaakt.

Zo draagt de multi-platformstrategie van Stabiplan›

STABIPLAN | BIM LIVE

bij aan een snelle BIM-adoptie in Nederland en BelgiĂŤ. Voor de berekening van de gebouwprestaties volgens Nederlandse en Europese normen, kan voortaan een gebouwmodel uit Stabicad for Revit worden ingelezen in Vabi Elements. Het resultaat is een gebouwontwerp met optimale prestaties.

WORKSHOPS EN MASTERCLASSES Na de BIM-informatieochtend volgde een gezel-

lige lunch in de open netwerktuin, waar verschillende fabrikanten en partners van Stabiplan hun nieuwste producten presenteerden. Het middagprogramma werd ingevuld door een keur aan workshops en masterclasses, onder andere op het gebied van BIM-flow voor E- en W-installateurs, BIM en beheer, BIM-consultancy, berekenen en calculeren in een BIM-proces, BIM en Prefab, BIM content, BIM 360 en BIM in 2020.

Een knallende afsluiter van de dag was de uitreiking van de Stabicad Design Award aan installatiebedrijf de Zeeuwse Verwarmings Unie, die de ketels voor de centrale verwarming en warmwatervoorziening in Serviceflat De Middelburcht in Middelburg onlangs heeft vervangen door tien Remeha-wandketels, die in cascade zijn aangesloten. Het ontwerp hiertoe is succesvol uitgewerkt in Revit 2014/Stabicad 9. â?š

EUROPEAN MEPCONTENT STANDARD Op het Stabiplan contentplatform MEPcontent wordt al enige tijd grafische artikelinformatie aangeboden waarmee engineers hun technische gebouwinformatie kloppend kunnen maken en kunnen calculeren en bestellen.

Alle content op het platform voldoet hiertoe aan een bepaalde standaard. Om de content hierop te toetsen, is tijdens BIM LIVE | SUM 2014 de European MEPcontent Standard (EMCS) gepresenteerd. Met de publicatie van EMCS stelt Stabiplan haar kennis rondom de productie van content beschikbaar aan de community van MEP-engineers en aan fabrikanten, om zo een gezamenlijk doel te bereiken: steeds betere gebouwinstallaties dankzij optimaal georganiseerde BIM-projecten in heel Europa. De EMCS is nu te downloaden via www.mepcontent.eu/emcs

INSTALLATIE & BOUW | 19

DE PANNE | Plopsa Group

Tekst: Tim Janssens

PERFORMANTE GASCONDENSATIEKETELS VERWARMEN PLOPSAQUA MODULERENDE GAS 610 ECO PRO-KETELS ZORGEN VOOR SUBTROPISCH KLIMAAT IN NIEUW ZWEMPARADIJS

De bouw van subtropisch zwemparadijs Plopsaqua loopt stilaan op zijn eind. Eind maart 2015 wordt het complex officieel ingehuldigd.

20 | INSTALLATIE & BOUW

DE PANNE | Plopsa Group

Wie komende lente voor zijn kroost een dag vol waterpret voorziet, is in Plopsaland De Panne aan het juiste adres. Eind maart opent Plopsaqua, een gloednieuw zwemparadijs met tal van zwem- en plonsbaden en diverse waterattracties.

In een waterpark als dit is klimatisatie en temperatuurbeheersing een cruciaal aandachtspunt. Twee modulerende Gas 610 Eco PRO -ketels zorgen voor een subtropisch binnenklimaat en ideale zwemomstandigheden.

Plopsaland staat al jaren garant voor topamusement, kinderpret en familieplezier. De bouw van Plopsaqua – tussen het Plopsa Theater en de De Pannelaan – vormt alweer een nieuwe mijlpaal in het bestaan van het populaire pretpark, dat tegen 2020 jaarlijks twee miljoen bezoekers hoopt te kunnen verwelkomen. Het subtropische zwemparadijs zal onder meer plaats bieden aan peuter- en kleuterbaden, whirlpools, een buitenbad, een golfslagbad, een wildwaterbaan, drie spectaculaire glijbanen, een 25-meterbad met vier banen, terrassen en horecafaciliteiten. Bovenop de 3000 m² grote waterwereld op het gelijkvloers komt nog een bovenverdieping van 300 m². Deze wordt ingericht als een waterspeeltuin voor de allerkleinsten. Eind maart 2015 wordt het complex officieel ingehuldigd.

VERWARMINGSINSTALLATIE Een subtropisch zwemparadijs als Plopsaqua vraagt om een uit de kluiten gewassen verwarmingsinstallatie. Hiervoor deed Plopsa Group een beroep op Remeha, dat eerder al verschillende ketels installeerde in andere delen van het pretpark. In Plopsaqua plaatste Remeha twee Gas 610 Eco PRO -toestellen, modulerende condenserende gasketels (1.150 kW).

Ze bevinden zich in een technische ruimte op de eerste verdieping en staan in voor de verwarming van het zwembadcomplex, het zwembadwater en het sanitaire warme water. “Via warmtewisselaars warmen ze het zwembadwater op naar een temperatuur tussen 28 en 31 °C (afhankelijk van het type bad),” vertelt Dieter Deketelaere, projectleider bij het Construction Team van Plopsa Group. “Het complex zelf wordt verwarmd aan de hand van vijf warmterecupererende luchtgroepen die elk een spe-

De bouw van subtropisch zwemparadijs Plopsaqua loopt stilaan op zijn eind. Eind maart 2015 wordt het complex officieel ingehuldigd.

cifieke zone van het complex bedienen. Drie units van 35.000 m³/h staan in voor de subtropische temperaturen in de zwemzone, één unit van 15.000 m³/h voor de inkomzone en de kleedkamers en nog één van 15.000 m³/h voor de glijbaantoren.

Er is veel luchtcirculatie nodig om het vochtgehalte in het complex onder controle te houden, dus we blazen continu lucht in aan een temperatuur van 39 à 40 °C. 1200 m² vloerverwarming bezorgt de bezoekers bovendien lekker warme voeten.”

KLIMATISATIE OP MAAT Dit bijzondere verwarmingssysteem biedt Plopsaqua heel wat mogelijkheden. De Gas 610 Eco PRO -toestellen bestaan elk uit twee aan elkaar gekoppelde, onafhankelijke eenheden die afzonderlijk tot 20 % van het vermogen kunnen moduleren. Toerentalgeregelde pompen regelen het debiet in functie van de warmtevraag. En een Priva-beheersysteem, een eigen ontwikkeling van installateur Six, maakt klimatisatie op maat en (bij)regeling vanop afstand mogelijk. De Gas 610 Eco PRO -toestellen vormen met andere woorden het kloppend hart van Plopsaqua. De keuze voor Remeha lag dan ook voor de hand, vertelt Dieter Deketelaere: “Remeha is wat verwarming betreft zo'n beetje onze hofleverancier geworden. Aangezien we in het verleden al Remehaketels plaatsten en zeer tevreden waren over de werking ervan, hebben we niet lang getwijfeld om ze ook voor dit project te gebruiken. De prijs-kwaliteitverhouding van de toestellen is zeer gunstig. Voor onze onderhoudstechniekers is het bovendien veel makkelijker werken als alle verwarmingsunits van hetzelfde merk zijn. De klimatisatie van Plopsaqua is dus meer dan verzekerd.” ❚

Twee modulerende Gas 610 Eco PRO-ketels staan in voor de verwarming van het zwembadcomplex, het zwembadwater en het sanitaire warme water.

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever Plopsa Group (Studio 100)

Gascondensatieketels Remeha (Wommelgem)

Installateur Six (Izegem)

INSTALLATIE & BOUW | 21

BVBA

ALITECH

verwarming • sanitair • ventilatie • airco • milieutechnieken zwembaden • verhuur en verkoop

De firma Alitech werd opgericht in 1989 door de gebroeders Van der Maelen. Door de jaren heen breidde het eens klein begonnen bedrijf uit tot een gekende naar over heel België.

Ook de specialisaties werden uitgebreid tot het volledige HVAC (verwarming, ventilatie, airco) gamma, milieutechnieken en electriciteit. Nu meer dan 25 jaar later werken we reeds met 21 techniekers en 2 bedienden + 2 zaakvoerders.

Eigenstraat 75 9450 Denderhoutem • telefoon 053/84.02.70 • fax 053/84.87.54

www.alitech.be

AALST | Nieuw Hoofdkantoor VPK

Tekst: Bram Souffreau Foto's: Alitech

PERFECTE AFWERKING VOOR HOOFDKANTOOR VPK PACKAGING

Het hoofdkwartier van kartonproducent VPK Packaging valt onmiskenbaar onder de categorie ‘strak en hedendaags bedrijfsgebouw’. De afwerking is naar behoren, en ook op het vlak van sanitair en technieken mocht het duidelijk iets meer zijn…

Bij VPK Packaging nam Alitech de plaatsing van de airconditioning, de verwarming en het verluchtingssysteem op zich. Ook het sanitair installeerde Alitech. De sprinklerinstallatie zat eveneens in het bestek, maar gaf het Oost-Vlaamse bedrijf aan specialist Sicli. De rook- en warmteafvoer plaatste Alitech wel zelf. "Voor de sprinklers deden we een beroep op een onderaannemer omdat je daar speciale vergunningen voor nodig hebt,” legt Van der Maelen uit. "Maar alle an-

dere installaties voerden we zelf uit. Ik werk zo min mogelijk samen met onderaannemers. Als je alles intern houdt, kan je de kwaliteit veel beter bewaken en kan je ook sneller op de bal spelen."

HVAC EN SANITAIR Van der Maelen richtte Alitech – de naam staat voor 'Alle installaties en technieken' – in 1989 samen met zijn broer op. De firma specialiseerde zich in HVAC en sanitair, maar heeft

De klimaatregeling van het hoofdkwartier van VPK Packaging bestaat uit een driepijps-VRV van Daikin.

intussen ook een eigen ontstoppingsdienst en verhuurt mobiele stookplaatsen. "De ontstoppingsdienst kwam er omdat heel wat klanten, als ze een sanitair probleem hebben, eerst de loodgieter opbellen. Waarom die extra service niet zelf bieden, dacht ik. Met de mobiele stookplaatsen mikken we op noodsituaties waarbij de stookinstallatie een tijdlang buiten gebruik is. Maar het gros van ons werk bestaat uit HVAC-opdrachten en sanitair." ›

INSTALLATIE & BOUW | 23

AALST | Nieuw Hoofdkantoor VPK

HOOGWAARDIG MATERIAAL

PERFECTE AFWERKING

Met VPK Packaging voegt Alitech een mooie referentie aan een indrukwekkend lijstje toe. "We voeren regelmatig werken uit voor bpost, Delhaize, MG Real Estate, WDP en tal van aannemers. Momenteel werken we aan een GO-school in Sint-Pieters-Leeuw, een Delhaize in Heverlee, het Onze Lieve Vrouwziekenhuis in Asse en een bpost-vestiging in Villers-le-Bouillet,” somt Van der Maelen op.

Met zijn jarenlange expertise kan Alitech overigens ook zelf waardevolle input geven. "Op de werf zijn we een actieve partner. We helpen het studiebureau en zoeken naar oplossingen en optimalisaties. Op papier lijkt het soms gemakkelijk, maar vaakis de situatie op de werf anders. Wij kunnen daar zonder problemen mee om", zegt Van der Maelen.

"Bij VPK Packaging hebben we hoogwaardig materiaal ingezet. Het sanitair, gekozen door binnenhuisarchitect De Cort-Dervichian, straalt echte luxe uit,” weet de medezaakvoerder. "Maar ook voor de technieken mocht het iets meer zijn. De klimaatregeling bestaat uit een driepijps-VRV van Daikin, terwijl meestal een tweepijpssysteem wordt geplaatst. Daarnaast hebben we ook een luchtgroep met warmterecuperatie geïnstalleerd. We werkten hiervoor samen met het studiebureau Vinco Engineering."

Dankzij het eigen atelier en de uitgebreide stock in Denderhoutem kan Alitech ook een aantal producten op maat leveren, zoals aangepaste verluchtingspijpen. En het bedrijf biedt ook onderhoudscontracten aan. "Maar we leggen vooral de nadruk op de plaatsing van goed afgewerkte en kwaliteitsvolle installaties,” zegt Van der Maelen. "Ik ben nogal veeleisend naar mijn techniekers toe.

Warmtepompen plaatsen is intussen specialistenwerk geworden. En de afwerking moet perfect zijn. Een kleine afwijking en ik heb het gezien", besluit hij. ❚

De afwerking is naar behoren van het hoofdkwartier van kartonproducent VPK Packaging is naar behoren, en ook op het vlak van sanitair en technieken mocht het duidelijk iets meer zijn.

INSTALLATIE & BOUW | 25

DE PEN

Jörg Baeten, van COGEN

WKK is een zeer voordelige techniek die toelaat om tegelijk elektriciteit en (nuttige) warmte op te wekken. WKK-installaties produceren maar liefst 20 procent van de totale hoeveelheid verbruikte elektriciteit in Vlaanderen, maar toch horen heel wat mensen het nog steeds in Keulen donderen als WKK ter sprake komt. Hoog tijd dat hier verandering in komt, vindt Jorg Baeten van COGEN Vlaanderen. Hij nam De Pen ter hand om ons kort maar krachtig uit te leggen wat WKK ons te bieden heeft.

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND Warmtekrachtkoppeling, het klinkt natuurlijk ook niet echt sexy. WKK klinkt al wat beter, al weet dan nog altijd geen mens waar je het over hebt. Zelfs wanneer er al eens een item over WKK in het nieuws verschijnt, dan nog houden de journalisten het liever op een elektriciteitscentrale of een warmtecentrale... Onbekend maakt onbemind…

Je ziet de vraagtekens ook verschijnen boven de hoofden van de gesprekpartners wanneer je antwoordt op hun vraag wat je voor “de kost” doet. Laatst nog was er bij “Twee tot de zesde macht”, de quiz van Bart De Pauw op één, een kandidaat die actief was in de WKK-sector. Waarop Jeroen Meus vroeg of dat over het Wereldkampioenschap Kleiduifschieten ging.

Nochtans dateert de gelijktijdige productie van elektriciteit en nuttige warmte al van het prille begin van elektrische revolutie. Het was Thomas Edison die in 1882 in “Pearl Street Station”, ’s werelds eerste commerciële elektriciteitscentrale, voor het eerst gebruikmaakte van een WKK. De warmte werd toen via een warmtenet aangewend voor de verwarming van nabijgelegen gebouwen.

Er is de laatste tijd ook heel wat commotie rond de elektriciteitsvoorziening, zowel over het beschikbaar vermogen als over de gevolgen van een mogelijk stroomtekort. En hoewel WKK slechts in beperkte mate gekend is bij het grote publiek, zullen onze WKK-installaties ook deze winterperiode wederom een betrouwbare én duurzame bron van elektriciteit vormen. In Vlaanderen staat maar liefst 2200 MW aan elektrisch vermogen aan WKK-installaties opgesteld, meer dan het vermogen van Doel 3 en Doel 4 samen. Deze installaties dekken ongeveer 20% van de totale elektriciteitsbehoefte in Vlaanderen. Maar nog belangrijker is dat dankzij WKK een primaire-energiebesparing van ongeveer 10.000 GWh wordt gerealiseerd (ter vergelijking: die besparing komt overeen met die van een gemiddelde provincie met enkel nog pas-

26 | INSTALLATIE & BOUW

siefhuizen). “Dat is gene kattenpis” om het met de woorden van een oudnieuwsanker te zeggen, en toch blijft WKK onder de radar.

Maar er is verandering in zicht. Met de opkomst van de micro-WKK zien wij de laatste jaren dat WKK steeds meer toepassingen kent en bijgevolg ook aan bekendheid wint. WKK komt dan misschien nog niet meteen de Vlaamse huiskamers binnen via de tv, de allerkleinste vermogens krijgen wel langzaamaan een plek in de stookplaats.

Daarnaast zijn wij ervan overtuigd dat WKK ‘futureproof’ is, want ook in een energiesysteem met voornamelijk of uitsluitend hernieuwbare energie zal WKK een constante zijn. Biobrandstoffen zijn schaars en dienen toch ook zo efficiënt mogelijk te worden benut. Hetzelfde geldt voor het syngas dat eventueel via power 2 gas-technologie zal worden geproduceerd (productie van gas op basis van hernieuwbare elektriciteit). Daarnaast zijn er nog de brandstofcelgebaseerde WKK’s, die meer elektriciteit en minder warmte genereren dan de klassieke WKK’s en bijgevolg geschikter zijn voor BEN-gebouwen. En ten slotte biedt WKK dankzij haar stuurbaarheid een ideale en duurzame aanvulling wanneer bijvoorbeeld zon en wind niet beschikbaar zijn.

Beste lezer, hier ga ik u moeten laten, want de telefoon rinkelt: “Nina Verhaegen, voor VRT-radio…”. Zou het dan eindelijk zover zijn? ❚

Warme en krachtige groeten, Jörg Baeten

DE PEN

Deze foto is afkomstig van een stadsrenovatieproject in de Londense wijk King’s Cross, waar de warmte en elektriciteit opgewekt worden via WKK. De WKK-motor werd roze geschilderd omdat het project gepaard ging met een actie ter ondersteuning van het onderzoek naar borstkanker (http://www.kingscross.co.uk/energy-centre).

INSTALLATIE & BOUW | 27

LEUVEN | KWO-installatie

KWOINSTALLATIE VOOR UZ LEUVEN WARMTE- EN KOUDERECUPERATIE DRAAGT BIJ AAN VERMINDERING CO2-UITSTOOT Tekst: Desiree Pennings

Aan de rand van Leuven ligt de Health Science campus Gasthuisberg van UZ Leuven en de K.U. Leuven. Hier bevindt zich meer dan 200.000 m² aan ziekenhuis, onderzoekscentra en opleidingsinstituten. De campus werd gebouwd in de jaren zeventig. Doordat de gebouwen en technieken inmiddels verouderd zijn, vindt er momenteel volop renovatie en nieuwbouw plaats. Sinds kort maken het ziekenhuis, de nieuwbouw van de spoedeisende hulp en de afdeling psychiatrie gebruik van koude-warmteopslag (KWO) met warmte- en kouderecuperatie. Dit heeft mede als doel de CO2-uitstoot drastisch te verminderen.

28 | INSTALLATIE & BOUW

LEUVEN | KWO-installatie

Sinds kort maken het ziekenhuis, de nieuwbouw van de spoedeisende hulp en de afdeling psychiatrie gebruik van koude-warmteopslag (KWO) met warmte- en kouderecuperatie. UZ Leuven is het eerste ziekenhuis dat KWO op dergelijke schaal toepast.

UZ Leuven is het eerste ziekenhuis dat KWO op een schaal van deze grootte toepast. Zij doet dit in het verlengde van het project ‘Leuven Klimaatneutraal 2030’. Het doel is om de CO2-uitstoot zoveel mogelijk terug te dringen, zodat Leuven in 2030 geen netto CO2-uitstoot meer produceert. De KWO met een capaciteit van 2.660 kW werd geleverd en geplaatst door Cofely Axima (onderdeel van GDF Suez), die gespecialiseerd is in oplossingen in klimaatengineering. De opslag bestaat uit vier koude en vier warme bronputten. Later is de KWO uitbreidbaar tot 6.000 kW. Door middel van de KWO-installatie kunnen warmte en koude tijdelijk opgeslagen worden in de grond. In de zomer en in de winter worden de benodigde koude of warmte gebruikt voor het verkoelen of verwarmen van de ruimtes. Dit gebeurt door middel van warmtewisselaars.

BETROUWBARE PARTNER Tranter is producent van warmtewisselaars en beschikt over het grootste scala aan geschroefde platenwarmtewisselaars ter wereld. Zij leveren deze wereldwijd en verlenen daarbij extra service, zoals onderhoud, reiniging en reparaties.

Zij leverden voor campus Gasthuisberg alle

warmtewisselaars die zorgen voor de overdracht van warmte en koude op de inpandige koel- en verwarmingsinstallaties. Cofely Axima koos voor Tranter vanwege de goede prijs-kwaliteitverhouding, maar ook omdat ze al goede ervaringen hadden met dit bedrijf. “Mede door de positieve ervaringen bij voorgaande vergelijkbare toepassingen met Tranter-warmtewisselaars kan ik stellen dat zij een betrouwbare partner zijn, zowel technisch als qua levertermijn,” zegt Filip Seghers, senior project manager bij Cofely Axima.

Tranter is een Zweedse producent met twee extra fabrieken in Duitsland. In alle Europese landen heeft het verkoopkantoren, en vanuit het servicekantoor in Nederland wordt de gehele Benelux bediend. “Voor UZ Leuven hebben we negen grote en kleinere warmtewisselaars en isolatiematerialen geleverd,” vertelt Roy Trienes, sales manager bij Tranter. “Nadat we de aanvraag kregen van Cofely Axima hebben we ze een offerte toegestuurd en onze warmtewisselaars berekend.

Daarna hebben we intensief overlegd om alles goed op elkaar te laten aansluiten.”

TALRIJKE HINDERNISSEN De warmtewisselaars werden geleverd in juli en november. Cofely Axima wilde de leveringen in

fases ontvangen, en Tranter heeft aan deze wens voldaan. Door het maken van duidelijke afspraken kon de vooropgestelde planning aangehouden worden en verliep het project vlot. Dit was nog een hele uitdaging, vertelt Seghers: “De gehele inpandige installatie is aangebracht in bestaande gebouwen die te allen tijde in gebruik moesten blijven. Dit betekent dat de uitbreidingen op de bestaande verwarmings- en koelinstallaties steeds gefaseerd moesten gebeuren. Om de nieuwe leidingtrajecten te kunnen realiseren, moesten er talrijke hindernissen genomen worden, bijvoorbeeld met betrekking tot het aanpassen of verwijderen van bestaande leidingen, luchtkanalen en kabelgoten. De korte planning vormde eveneens een niet te onderschatten uitdaging.”

Beide partijen zijn zeer te spreken over de manier waarop de samenwerking is verlopen. Trienes: “In dit geval hebben we goede contacten gehad en hebben we prima kunnen afspreken wat er precies verwacht werd. We hebben duidelijke afspraken kunnen maken.” Seghers is het met hem eens: “De samenwerking verliep zeer vlot en dit gedurende het ganse traject; van de prijsaanbieding tot en met de plaatsing op de site.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 29

A wide range of reliable and efficient heat exchangers for HVAC applications

Tranter gasketed plate heat exchangers offers a lot of advantages: • High efficiency & energy saving

• Compact & optimized design

• Reduced costs

• Possible expansion

• Performance guaranteed

• European products

• Fast support

• Short delivery time

• Global service network Gasketed plate heat exchangers

Welded heat exchangers

Flow ranges:

0-4600m3/h

Max flow:

No real limitation*

Max work pressure:

25 bar

Max work pressure:

100 bar and above

Temp. range:

-40°C to +180°C

Temp. range:

-195°C to + 900°C

Connections:

DN25-DN500

Connections:

DN25-DN700 Weld neck, flange or threaded

Specifications may be changed without prior notice. Please contact us for specific details.

* No upper limitation as elements can be connected in parallel within the unit.

Contact us today and we will be happy to help you with your heat transfer needs!

Tranter International AB Riethuisweg 3, NL-7251 RE Vorden +31-575575612, info@tranter.nl www.tranter.com

Innovators in security

FINGERPRINT

Bij Delidis in Gierle werden alle in- en uitgangen voorzien van fingerprint badgelezers.

VINGERAFDRUKSCANNERS VERZORGEN TOEGANG TOT VERSCENTRALE GIERLE

Gust Dierckx, zaakvoerde bij DNCS, bij een ingang van Delidis.

Groep Peeters-Govers is specialist in groenten, fruit en verse vleeswaren. Het bedrijf ontstond in 1947 en inmiddels staat de derde generatie aan het roer. Omdat Groep Peeters-Govers nog steeds groeiende is, besloot het onlangs een nieuwe verscentrale te bouwen voor hun groothandel Delidis in Gierle. In de centrale van 5.000 m² is veel aandacht besteed aan duurzaamheid, voedselveiligheid en de allernieuwste technieken. De gehele nieuwbouw is ook uitgerust met fingerprintbadgelezers.

Het nieuwe gebouw van Delidis bestaat uit een centrale productiehal en kleinere hallen voor onder meer de steriele snijkamer, een rijpingskamer, een pekelruimte, een warme en een koude keuken, een diepvriescel en een wasstraat.

Ook is hier de centrale administratie gevestigd. Het gebouw is extra geïsoleerd en maakt gebruik van warmterecuperatie: door middel van de teruggewonnen warmte worden de vloeren en het sanitaire water opgewarmd. Bovendien liggen er zonnepanelen op het dak en is de verlichting draadloos gestuurd. De toegang en het proces in het gebouw wordt aangestuurd door integratiesoftware waarbij fingerprintlezers en camerabewaking zorgen voor de instant visibility en traceability.

GEEN NOOD AAN BADGES Het is het bedrijf DNCS dat de fingerprint-badgelezers installeerde. “DNCS is innovatief bezig met bewakings- en toegangscontrole, en bij de nieuwe verscentrale hebben we gebruik gemaakt van intelligente camera’s, gekoppeld aan de modernste technieken. Het hele proces (inclusief tijdsregistratie) zorgt voor een perfecte controle, zodat mensen bijvoorbeeld niet zomaar van de groentesectie naar de vleeswarensectie kunnen lopen. Dat zorgt voor een return-on-invest en maakt een groot verschil ten opzichte van doorsneebeveiligingssystemen”, legt Gust Dierckx, zaakvoerder bij DNCS, uit.

Medewerkers krijgen toegang tot het gebouw en verplaatsen zich naar de verschillende ruimtes door middel van vingercontrole. Dit heeft als groot voordeel

dat mensen geen badge meer bij zich dragen. Deze kan dus ook niet meer uitgeleend, kwijtgeraakt of vergeten worden. “Dit is vernieuwend, omdat iedereen een bepaalde procedure moet volgen om op zijn plaats te kunnen raken”, aldus Dierckx.

KOPPELBAAR AAN BESTAANDE SITUATIE DNCS heeft al meer dan tien jaar ervaring met netwerktechnologie en gestructureerde bekabeling van grootbedrijven, kleine en middelgrote ondernemingen en werkt samen met verschillende studieburelen. Het bedrijf heeft een VCAerkenning en werkt enkel met klasse A-materialen. “Betrouwbaarheid en service naar de klant toe zijn erg belangrijk,” aldus Dierckx.” Ook na de installatie kan de klant rekenen op een 24/7-service en worden al de devices gemonitord vanuit hun eigen datacenter. Wij bieden beveiliging en netwerkoplossingen die remote beheersbaar zijn en dus minder personeel vragen. Via de software gaan wij analytisch nadenken en sturen wij de projecten bij. Het is geen gemakkelijke materie, maar wij zijn hierin gespecialiseerd. Op deze manier maken wij het verschil.”

De veiligheidsoplossingen van DNCS zijn koppelbaar aan de bestaande situatie.

Dit wil zeggen dat zij toegangscontrole en camerabewaking plaatsen op zowel bestaande als nieuwe IT-netwerken. “Onze ruime ervaring en toekomstgericht denken maakt dat we situaties goed kunnen inschatten, met als gevolg dat we altijd een complete oplossing kunnen bieden voor ieder bedrijf, van groot tot klein. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 31

AALST | WZC Hopperank

SPECIALE TECHNIEKEN VOOR LAAG E-PEIL IN WZC DE HOPPERANK In WZC de Hopperank in Aalst zorgt een samenspel van verschillende technieken voor een laag E-peil.

Tekst: Desiree Pennings

Gelegen in het groen ligt de nieuwbouw van woonzorgcentrum de Hopperank in Aalst. Deze werd in oktober officieel geopend. Het nieuwe gebouw bestaat uit drie afdelingen en biedt plaats aan 96 bewoners. Een BEO-veld en een omkeerbare warmtepomp staan in voor de zuinige, ecologische verwarming en koeling van het gebouw.

32 | INSTALLATIE & BOUW

AALST | WZC Hopperank

Een BEO-veld en een omkeerbare warmtepomp staan in voor de verwarming of koeling van bepaalde vloerzones in het gebouw.

Het nieuwe woonzorgcentrum bestaat uit één centrale kern met twee verschoven balkvolumes. Binnen in het gebouw zijn zes identieke gangen te vinden voor telkens één leefgroep.

Iedere bewoner heeft een ruime gemeubileerde kamer van 25 m² groot ter beschikking. Deze mogen ze naar eigen inzicht en smaak inrichten. De kamers zijn voorzien van verschuifbare wanden, zodat ze gemakkelijk heringericht kunnen worden wanneer daar behoefte aan is.

Daarnaast biedt het gebouw plaats aan diverse faciliteiten zoals een centrale woon- en leefruimte, zitruimtes, een loungehoek, polyvalente zaal, een cafetaria met overdekt terras en een speciale binnentuin voor bewoners met dementie. Ook aan luxe en comfort is gedacht. Zo wordt er gebruikgemaakt van badkamers met hoog-laagbaden en is er bij de ingang een glaskunstwerk geplaatst van kunstenaar Dirk Neefs.

LAATSTE PROGRAMMA’S Voor de installatie van de HVAC en het sanitair werd gekozen voor Aircoplus, omdat zij een ruime ervaring hierin hebben en een totaalpakket aanbieden. Hierdoor komt een groot deel van de technieken en de verantwoordelijkheid bij één enkele aannemer terecht. Dit maakt de coördinatie tussen de verschillende loten gemakkelijker. “Wij werken vaak in de zorgsector, zowel

in ziekenhuizen als rusthuizen,” vertelt Hannes Claessens, projectmanager bij Aircoplus. “Onze firma is jong en dynamisch en we beschikken over mensen met veel ervaring doordat zij al jarenlang actief zijn in de bouwsector. Dankzij al deze ervaren mensen zijn wij een flexibele firma die voor alles openstaat.” Aircoplus beschikt over een eigen studiedienst die gebruikmaakt van de laatste programma’s voor de warmteverlies- en koellastberekening. De plannen worden uitgetekend in ontwerpprogramma StabiCAD, de elektrische schema’s in EPLAN.

Iedere bewoner van WZC de Hopperank heeft een ruime gemeubileerde kamer van 25 m² groot ter beschikking.

SAMENSPEL VAN TECHNIEKEN Voor WZC de Hopperank maakte Aircoplus gebruik van een aantal speciale technieken om een zo laag mogelijk E-peil te bereiken. Zo zorgen het BEO-veld en de omkeerbare warmtepomp voor de verwarming of koeling van bepaalde vloerzones in het gebouw. Beide zorgen ook voor de voeding van de batterijen van de luchtgroepen. De productie van het sanitaire warm water wordt voor het gehele gebouw aangemaakt door de condenserende gasketels op de begane grond. De gasketels worden bijgestaan door 33 zonnepanelen op het dak.

Claessens is erg tevreden over het uiteindelijke resultaat: “Dit project is voor onze onderneming een erg mooie referentie.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: OCMW Aalst

Architect: Arch & Teco (Gent)

HVAC-installatie en sanitair: Aircoplus (Haaltert)

INSTALLATIE & BOUW | 33

Installateur verwarming, ventilatie en airco

15199 Aircoplus

05-09-2005

15:21

Pagina 1

AIRCOPLUS

Installateur verwarming, ventilatie en airco

N.V.

AIRCOPLUS

oplus plus oplus 05-09-2005 05-09-2005 05-09-2005 15:21 15:21 15:21 Pagina Pagina Pagina111

Driehoekstraat 35 9451 Kerksken

N.V.

Tel. 053/85.88.88 Fax 053/84.17.47 e-mail: aircoplus@skynet.be

Installateur Installateurverwarming, verwarming,ventilatie ventilatieen enairco airco Driehoekstraat 35 9451 Kerksken

Tel. 053/85.88.88 Fax 053/84.17.47 e-mail: aircoplus@skynet.be

AIRCOPLUS Driehoekstraat Driehoekstraat Driehoekstraat35 35 35 Tel. Tel. Tel.053/85.88.88 053/85.88.88 053/85.88.88 9451 9451 9451Kerksken Kerksken Kerksken Fax Fax Fax053/84.17.47 053/84.17.47 053/84.17.47 e-mail: e-mail: e-mail:aircoplus@skynet.be aircoplus@skynet.be aircoplus@skynet.be

N.V. N.V.

STABIPLAN | Vinco Engineering

STUDIEBUREAU BEREIDT ZICH VOOR OP BIM Bij Vinco Engineering hoort men het niet in Keulen donderen bij het horen van BIM. Concrete acties om zelf te gaan ‘bimmen’ heeft Vinco Engineering echter nog niet ondernomen. De stap naar BIM is namelijk een stap die sectorbreed genomen moet worden.

De bouwsector zit niet stil. De vraag naar een meer op elkaar afgestemde samenwerking tussen de verschillende bouwpartners neemt toe. BIM als methodiek sijpelt binnen in alsmaar meer bedrijven. België loopt qua BIM niet mee voorop, maar het belang van deze nieuwe vorm van samenwerken wordt wel door iedereen onderschreven. De overheid en grote studiebureaus nemen het voor-

touw en leggen in hun nieuwste projecten al BIMnormen op aan de betrokken partijen. Wie niet ‘bimt’, misloopt zo al belangrijke projecten. Maar een revolutie heeft tijd nodig. De strijd is nog niet gestreden. Veel hoofden moeten nog richting BIM gedraaid worden. En dit in alle regionen van de sector. Bimmen kan namelijk niet alleen, maar moet samen gebeuren.

“Als studiebureau zien wij zeker het belang in van een betere vorm van samenwerken,” aldus Nicolas Van Isterdael van Vinco Engineering. “Het is altijd een verademing als een partner met hetzelfde softwareprogramma werkt.

Dat vergemakkelijkt de informatie-uitwisseling.”

Nicolas Van Isterdael, managing director van Vinco Engineering: “In de bouwsector komt het erop aan om ‘lean and mean’ te zijn, niet alleen om projecten binnen te halen.

Nicolas Van Isterdael is managing director van Vinco Engineering: “Als studiebureau zien wij zeker het belang in van een betere vorm van samenwerken. Wij ontvangen dagelijks tekeningen en ontwerpen, waar moeilijk mee te werken valt en waar we zelf uren opkuiswerk aan hebben. Tekeningen zijn vaak niet correct of consequent getekend. Plannen staan soms volledig in één layer.

Bovendien heeft iedereen ook zijn of haar eigen methode om bepaalde dingen uit te tekenen. Het is altijd een verademing als een partner met hetzelfde softwareprogramma werkt. Dat vergemakkelijkt de informatie-uitwisseling.”

Om in de sector vooruit te kunnen gaan, hangt veel af van de partijen waar men mee samenwerkt. Nicolas: ”We willen vooroplopen als studiebureau. Maar de stap naar Revit hebben we naar volgend jaar doorgeschoven. Dit omdat architecten vaak nog geen 3D-model aanleveren, waardoor wij de noodzaak om over te stappen naar Revit nog niet aanvoelen. Voorlopig redden we ons prima met de softwareoplossingen die we nu in huis hebben. We werken al enkele jaren met Stabicad. We hebben een PRO-versie, die op Autocad draait. Hiermee maken we al onze ontwerpen en berekeningen. ›

INSTALLATIE & BOUW | 35

Specialist en leverancier op het gebied van meerdere soorten brandersystemen van 45 kW tot 45.000 kW ● Gasbranders

● Combinatiebranders

● Oliebranders

● Premixbranders

Universele brander- en ketelservice volgens Certificatieregeling ● Serviceverlening met G1, G2, en G3 erkenning Christiaan Huijgensstraat 32 NL-3281ND Numansdorp telefoon +31 (0)186 657660 fax +31 (0)186-681860 email info@dreizler.be

www.dreizler.be

STABIPLAN | Vinco Engineering

Ook het Europabank-kantoor aan de Groentenmarkt in Gent werd door Vinco Engineering onder handen genomen.

We doen studies voor alle technieken HVAC, sanitair en elektro. De PRO-versie van Stabicad heeft bovendien een 3D-functionaliteit, waar we dagelijks de voordelen van ondervinden. Zeker in het kader van clashdetectie en het genereren van aanzichten. Stabicad is multiplatform. Eveneens een groot pluspunt omdat we dan – als de tijd daar is – gemakkelijk de overstap naar Revit kunnen maken. Revit of BIM is voor ons in zekere zin nog toekomstmuziek, maar we zien wel degelijk de voordelen van het werken aan één gemeenschappelijk model. Het zal zeker leiden tot een vlottere samenwerking in de bouw. Maar het is een stap die we niet alleen, maar samen met architecten, aannemers en constructeurs moeten zetten.”

KENNIS EN INFORMATIE Wil men competitief en innovatief voor de dag komen, dan moeten bedrijven investeren in kennis. Kennis en informatie verwerven en delen binnen een bedrijf is essentieel om vooruit te komen.

Bovendien gaat het in de dagelijkse praktijk ook nog verder: tot het delen van informatie tussen verschillende partijen. Zo evolueren we stilaan van een kennis- naar een informatiemaatschappij.

Het kennen of verwerven van kennis is nog steeds belangrijk, maar het accent verschuift naar het verzamelen en verwerken van informatie. Hierin kadert ook de BIM-gedachte. Alles draait om de ‘i’ van informatie.

Nicolas: “We hebben hier binnen ons team een sterke kennis van de meest recente wetgeving. Dit is nodig om de beste service te kunnen bieden.

We investeren in continue scholing en opvolging van nieuwe technieken. We onderkennen zeker en vast het belang van kennis en informatie. We willen vooruitlopen en onze klant de beste en juiste bouwoplossing aanbieden. We hebben hiervoor de nodige knowhow en expertise in huis, maar we doen er ook alles aan om dit kwaliteitsniveau op peil te houden. Binnen het bedrijf delen we uiteraard al de kennis en informatie (little BIM). In vele projecten nemen we niet alleen de studies, maar ook de uitvoeringsplannen voor onze rekening en dan merken we op werfvergaderingen zeker de extra voordelen. Je weet wat er op je plan staat.

Op werfvergaderingen kan je onmiddellijk aan de slag. Je weet hoe het plan is opgebouwd en

waar de pijnpunten liggen. Dit bespaart enorm veel tijd.”

TIMEMANAGEMENT Een reden waarom de bouwsector vaak terughoudend is, situeert zich mogelijk in het gevoel van tijdsgebrek om te investeren en te vernieuwen.

Welkom in een wereld vol deadlines. Zeker kleinere partijen gaan verder met hun traditionele manier van werken omdat ze nu al in tijdsnood zitten. In de bouwsector is het immers altijd druk.

Ook bij Vinco Engineering zit men niet stil. Ze hebben verschillende grote projecten lopende. Met indrukwekkende technieken.

Nicolas: “Verschillende grote projecten zijn momenteel in uitvoering. Een nieuw bureelcomplex voor Matexi Vlaams-Brabant bijvoorbeeld. Hiervoor hebben we sanitair, brandveiligheid, elektro, HVAC en koelplafonds uitgetekend. De grootste uitdaging in dit project was de zeer beperkte plafondhoogte. We zitten hier ook met klimaatplafonds. Leidingen moeten speciaal geïsoleerd worden, gezien de afstraling van de koude plafonds naar de leidingen. Om condens te vermijden voorzien we een dampwerende isolatie.”

Ook het Europabank-kantoor aan de Groentenmarkt in Gent werd door Vinco Engineering onder handen genomen. Gezien dit een historisch pand betreft met onder andere achttiende eeuwse moluren, dient men rekening te houden met de richtlijnen van Monumentenzorg Gent en ook met de specifieke regelgeving van lichtplan Gent. Alle technieken en EPB werden uitgetekend en berekend door Vinco Engineering.

Nicolas: “We werken hier met een systeem van luchtverdringing omdat er te weinig vloerhoogte was voor vloerverwarming en de totale plafondhoogte te hoog was voor klimaatplafonds.

Via lage snelheid gaan we lucht aan- en afvoeren. We

hebben het kantoor, dat op de gelijkvloers gelegen is, hier trouwens volledig moeten strippen.”

Een derde (afgewerkt) project betreft het nieuwe hoofdkantoor van VPK Packaging in Aalst. Alle lokalen zijn in dit multifunctioneel en hedendaags kantoorgebouw individueel regelbaar op het vlak van verwarming en koeling (met warmterecuperatie) en lichtsterkte (daglichtsturing). Alle technische installaties werden bovendien binnen een zeer strakke planning en binnen de door de bouwheer gestelde deadline afgewerkt.

INVESTEREN LOONT Nicolas: “we zitten inderdaad niet stil bij Vinco. In de bouwsector komt het erop aan om ‘lean and mean’ te zijn. Niet alleen om projecten binnen te halen. Het aanpakken van (tijds-) verspilling leidt ook tot algemene verbeteringen qua kwaliteit en snelheid. Al moet je voor sommige zaken tijd maken om nadien tijd te kunnen winnen. Sommige partners tekenen hun leidingen nog manueel uit. Ze denken geen tijd te hebben om zich bij te scholen, maar het is juist door de trainingen in software zoals Stabicad dat wij nu enorm veel tijd uitsparen. Stabicad is echt ideaal om ventilatie, verloop van rioleringsbuizen, water- en koelleidingen en verwarming uit te tekenen. Of om zeer snel een schatting te maken van hoeveel vierkante meter isolatie er nodig is. Via 3D-functionaliteit is het gemakkelijk te checken of alles kan passeren; ook bouwkundig is het eenvoudig om balken, liggers en sparingen aan te duiden. Met enorm wat tijdswinst als gevolg… Uittekenen doen we sowieso in 2D – met uitzondering van probleempunten – want dit is minder zwaar en veel vlotter om te tekenen. Al denk je natuurlijk altijd in 3D als je technieken uittekent. 3D is vooral ideaal om aan clashdetectie te doen of om klant en aannemer een aanzicht te kunnen tonen dat voor iedereen inzichtelijk is. Soms loont het om te investeren in opleiding en software om zo verspillingen te reduceren en toch productiever voor de dag te komen.

Wij zijn er in elk geval meer dan tevreden over!“ ❚

Voor het nieuwe bureelcomplex van Matexi Vlaams-Brabant tekende Vinco Engineering sanitair, brandveiligheid, elektro, HVAC en koelplafonds uit.

INSTALLATIE & BOUW | 37

THEMA | Verwarming

INNOVATIEVE BRANDERTECHNIEKEN, UITMUNTENDE DIENSTVERLENING

Stilstaan betekent uiteindelijk achteruitgaan. Om verder te groeien, moeten bedrijven blijven investeren in de ontwikkeling van innovatieve oplossingen, maar ook in de continue optimalisatie van de dienstverlening jegens klanten.

38 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Verwarming

Dreizler is wereldwijd één van de trendsetters op het vlak van brandertechnieken, al meer dan 45 jaar lang. Innovatie, kennis, ervaring en de expertise om samen met de klant een gepaste oplossing voor zijn probleem uit te werken, zijn cruciale kenmerken van deze specialist. Bovendien draagt de firma met vestiging in het Nederlandse Numansdorp ook de service naar de klant hoog in het vaandel.

INNOVATIE Meer dan 45 jaar ervaring en drie generaties lang investeren in innovatie maken van Dreizler (Benelux) een specialist op het gebied van meerdere soorten verbrandingssystemen voor toepassingen voor gas en olie tot 44 MW. “We bieden onze klanten een breed assortiment innovatieve brandertechnieken,” zegt Antoon Ketelaars, directeur van Dreizler Benelux. “Wij leveren branders voor de verwarming van een ketelinstallatie, oven of andere verbrandingsunit. Die branders werken met vrijwel elk brandbaar gas, maar ook met alternatieve brandstoffen zoals biodiesel.” Innovatie staat centraal. Zo blijft de firma fors investeren in de optimalisatie van bestaande producten en de ontwikkeling van nieuwe oplossingen. Daarnaast wordt ook heel veel aandacht besteed aan de bescherming van die innovaties dankzij vele internationale patenten en keuringscertificaten. De wetenschappelijk geoptimaliseerde verbrandingssystemen van Dreizler garanderen een lage emissie en een laag geluidsniveau met een minimaal verbruik aan energie. Hightech Low Emission - samen werken aan een schonere toekomst is het motto van de firma.

“In de Benelux functioneren er meerdere duizenden branders naar volle tevredenheid van de gebruiker,” aldus directeur Ketelaars. “Heel wat ketelfabrikanten, adviseurs, installateurs en eindgebruikers vertrouwen al vele jaren op de ervaring en kennis van onze firma. We denken met hen mee en proberen steeds aan hun wensen te voldoen. Daarbij zoeken we steeds naar een geschikte oplossing voor hun toepassing. Wij bieden hen een oplossing met een goede prijskwaliteitsverhouding en een lange levensduur.”

SERVICE EN DIENSTVERLENING De verkoop van een brander is één aspect, maar Dreizler staat ook bekend voor een uitstekende service en dienstverlening. Deze dienstverlening is gestoeld op vakmanschap en wordt bewaakt door het ISO9001-certificaat waarvoor de firma jaarlijks door een onafhankelijke organisatie gecontroleerd wordt. “Onze klanten kunnen steeds bij ons terecht voor onderhoud en herstel van de branders. De decentrale organisatie van onze firma zorgt ervoor dat we onze klanten binnen de kortste keren kunnen helpen, en via het servicenetwerk van Walter Dreizler GmbH staan we steeds in contact met de meest vakkundige en ervaren technici,” geeft Antoon Ketelaars aan. “Onze monteurs zijn bovendien in het bezit van het certificaat van bekwaamheid inzake gasvormige brandstof module G1,G2,en G3 erkenning voor het onderhouden en inspecteren volgens de Belgische wetgeving.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 39

THEMA | Verwarming

Heatworld speelt met zijn groot assortiment in op iedere vraag.

40 | INSTALLATIE & BOUW

THEMA | Verwarming

TIJDELIJKE VERWARMING

HAALT DRUK VAN DE KETEL Verhuur van verwarmingsinstallaties wint aan belang. Ook Coolworld Rentals zag dit in. Het professionaliseerde zijn activiteiten op het vlak van verwarmingsverhuur door ze onder te brengen in een aparte business unit: Heatworld. “Bestaande en nieuwe klanten vragen steeds vaker naar verwarmingsoplossingen. Dit heeft onder meer geleid tot het aantrekken van specialisten en het oprichten van een dedicated divisie,” luidt het.

Om snel en uit eigen voorraad te kunnen leveren, beschikt Heatworld over een fors verhuurpark met regionale depots in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk. Met een up-to-date verhuurvloot kan adequaat op vrijwel elke vraag naar tijdelijke verwarmingsoplossingen ingespeeld worden, hoe omvangrijk ook. Zelfs voor procesverwarming beschikt Heatworld over de juiste materialen en alle denkbare accessoires om snel tot een oplossing te komen en daarmee de stagnatie en schade zoveel mogelijk te beperken.

Ook bij renovatie, uitbreiding of vervanging van een vaste installatie kan tijdelijk huren veel voordeel opleveren, bijvoorbeeld omdat de kostenverhogende tijdsdruk op het project geheel wegvalt. “Heatworld levert maatwerk, nauwkeurig afgestemd op uw behoefte, bij onder meer capaciteitstekorten, verbouwingen, testopstellingen, seizoenspieken, evenementen, calamiteiten en storingen.”

CALAMITEITENOVEREENKOMST Voor Heatworld is het verhuren van verwarmingstechniek geen nevenactiviteit, maar corebusiness. Voor tal van branches is de dienstverlening tot in detail verfijnd. “We verhuren op basis van full service, wat betekent dat de klant of de intermediair kan rekenen op een professioneel en vaak kostenbesparend advies en een professionele realisatie, van begin tot eind,” aldus Heatworld. “De apparatuur is steevast van een recent bouwjaar en voldoet aan alle branchegebonden eisen. Bij een storing of een defect dat niet direct kan worden verholpen, zorgt de deskundige installateur binnen enkele uren voor een noodoplossing. De adviseurs reageren snel en schatten al tijdens het eerste telefoongesprek in wat technisch en praktisch gezien de beste oplossing is. Het belangrijkste punt is dan hoe snel de installatie ter plaatse en in bedrijf kan zijn. Hiermee helpt Heatworld de stress in de planning te beperken en de tevredenheid van de klant te garanderen. We zijn toegerust om elk tijdelijk verwarmingsprobleem praktisch, snel en tegelijkertijd kostenefficiënt op te lossen.”

Heatworld biedt installateurs en technische bedrijven ook de mogelijkheid tot een calamiteitenovereenkomst aan. Hierbij wordt de aanwezige koelappar-

Een tijdelijke verwarming haalt druk van de ketel.

tuur bij de eindklant geïnventariseerd. Mocht er zich een calamiteit voordoen, dan kunnen zij namens de installateur direct actie ondernemen, volgens de voorafbepaalde afspraken.

DESKUNDIGE PARTNER EN ONDERAANNEMER Steeds meer installateurs weten Heatworld te vinden als ze voor hun klant een tijdelijke voorziening willen treffen. Ze hoeven de revisie of vervanging van een vaste installatie dan niet onder een onmogelijke tijdsdruk uit te voeren. Belangrijk om te weten is dat Heatworld nooit op de stoel van de installateur gaat zitten. Zij beperken zich bewust tot de tijdelijke verhuur en leveren dus geen vaste installaties. Het is hun doel om continu geteste, gereinigde en gekeurde apparatuur beschikbaar te hebben en direct te kunnen plaatsen als de situatie daarom vraagt. “We zijn erop ingesteld om 24/7/365 te kunnen inspringen, zowel bij gepland onderhoud, vervangingsprojecten als in onvoorziene situaties. En wat de situatie ook is: we opereren altijd op de achtergrond als een partner, zeker niet als concurrent. Namens onze klanten kunnen we het complete verhuurtraject verzorgen, inclusief deskundige installatie en nazorg.” Voorts is het ook mogelijk om Heatworld als onderaannemer in te schakelen. Zo kunt u uw klant voorzien van een professionele installatie waarmee elk tijdelijk verwarmings- of koelprobleem snel en betrouwbaar wordt opgelost. ❚

Heatworld heeft een breed beschikbaar pakket aan verwarmingsapparatuur: • Mobiele ketelhuizen • Chillers met warmtepomp • Doorstroomheaters • Electro- en dieselheaters • Airhandlers • Rooftop airco’s met warmtepomp, • Warmtewisselaars en randapparatuur

Heatworld ondersteunt tijdelijke verwarmingsoplossingen voor grote en kleine projecten.

INSTALLATIE & BOUW | 41

REKEM | CGK Molenberg

VENTILATIETECHNIEK VAN BELANG VOOR WERKING KINDERDAGOPVANG Onder meer dankzij vochtrecuperatie wordt het binnenklimaat in de nieuwe kinderopvang van CKG Molenberg in Bilzen te allen tijde op peil gehouden.

OPTIMAAL BINNENKLIMAAT DANKZIJ WARMTEWIEL EN VOCHTRECUPERATIE Tekst: Desiree Pennings

Het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG) Molenberg is een organisatie die ouders en andere opvoeders met kinderen tussen de 0 en 12 jaar wil helpen met vragen over opvoeding. Zij bieden hulp op maat aan, bijvoorbeeld via het verlenen van begeleiding en tijdelijke zorg voor de kinderen. Onlangs werd aan de Gansbeekstraat in Bilzen een nieuwe kinderdagopvang van CKG Molenberg opgeleverd. EfficiĂŤnte luchtbehandelingsunits zorgen er voor een optimaal binnenklimaat.

De nieuwe kinderopvang zal plaats bieden aan 54 kinderen en zal gebruikmaken van een modern gebouw met een optimaal binnenklimaat. Een juiste temperatuur, luchtvochtigheid en een goede ventilatie spelen hierbij een belangrijke rol. Verantwoordelijke hiervoor was Airtech Ventilatie bvba. Zij kozen voor Topvex TR-units. Dit zijn efficiĂŤnte luchtbehandelingsunits speciaal geschikt voor kinder-

42 | INSTALLATIE & BOUW

dagverblijven, scholen, appartementen, kantoren en winkels. Ze voldoen aan de eisen op het vlak van energiebesparing en isolatie. De units bestaan uit een dubbelwandige Aluzinc-plaat met mineraalwol ertussen, zodat er een goede thermische isolatie en geluidsisolatie ontstaat. De grote inspectiedeuren en makkelijk te verwisselen onderdelen vereenvoudigen onderhoud en inspectie van de units.

REKEM | CGK Molenberg

COMFORT DANKZIJ VOCHTRECUPERATIE Wereldwijde marktleider op het gebied van HVAC is Systemair. Zij kunnen een compleet HVAC-programma bieden voor iedere situatie. Systemair leverde de drie installatiegroepen voor de kinderdagopvang in Bilzen. Het studiebureau TDE uit Hasselt wilde de ventilatie graag uitvoeren met warmteterugwinning

en warmtewielen. “De Topvex TR-units zijn hier uitermate geschikt voor,” legt Tim Vanderperren, account manager bij Systemair, uit. “Deze EUROVENT-gecertificeerde units zijn uitgerust met een warmtewiel.

Het voordeel daarvan is dat het rendement constant gehouden wordt, ook bij negatieve buitentemperaturen. Doordat de warmtewisselaar niet invriest, schommelt het rendement altijd rond de 80 %.”

Bij lage temperaturen in de winter is de lucht erg droog. Daarom werd er ook gekozen voor het terugwinnen van het vocht uit de verbruikte lucht.

“Door het vocht deels te recupereren, behouden we toch een aangenaam binnenklimaat. Wanneer je de ruimtes extra moet bevochtigen, kost dat handenvol met geld. Dankzij het warmtewiel en de vochtrecuperatie realiseren we een hoge graad van comfort,” aldus Vanderperren.

KLEINE RUIMTE ALS UITDAGING De grootste uitdaging zat hem voor Systemair in de geringe beschikbare ruimte. De units moesten in technische lokalen geplaatst worden, en daar was de ruimte erg beperkt. Daardoor was Systemair genoodzaakt om te kiezen voor een installatie met een bovenaansluiting. Vanderperren: “Units met een zijaansluiting waren niet mogelijk omdat aan twee zijdes van de units ketels geplaatst waren.”

Naast de twee hoofdunits werd er nog een kleine ventilatieunit geleverd voor de bezoekersruimte en de keuken. Deze werd apart aangesloten omdat hij onder een apart kanaalnetwerk viel. ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever VZW Molenberg, Rekem

Ontwerper Lava architecten, Leuven

Studiebureau Installatie TDE, Hasselt ventilatie Airtech ventilatie, Dilsen Leveren Topvex units: Systemair, Heverlee Het voordeel van het Topvex TR-systeem is dat het rendement constant gehouden wordt, ook bij negatieve buitentemperaturen.

Doordat de warmtewisselaar niet invriest, schommelt het rendement altijd rond de 80 %.

INSTALLATIE & BOUW | 43

SLIMME METERS

SLIMME METERS EN SMART THERMOSTATS: HYPE OF ONVERMIJDELIJKE (R)EVOLUTIE?

Slimme thermostaten laten je toe om je energieverbruik nauwgezet te monitoren en te sturen. (Foto: Nest)

44 | INSTALLATIE & BOUW

SLIMME METERS

“Slimme meters geven energieconsumenten snel waardevolle feedback, wat leidt tot positieve gedragsverandering en een rationeler verbruik,” aldus Heidi Lenaerts, Algemeen Directeur van Smart Grids Flanders. (Foto: Telekom)

Tekst: Tim Janssens

Dreigende black-outs, scheurtjes in reactorvaten, gebakkelei omtrent de eventuele kernuitstap: neen, heel erg rooskleurig lijkt de toekomst van onze energievoorziening er op dit moment niet uit te zien. Bovendien is de definitieve transitie naar een slim elektriciteitsnet nog niet meteen aan de orde. Google en Honeywell trokken alvast hun conclusies en ontwikkelden intelligente thermostaten waarmee gezinnen hun energieverbruik op eigen houtje kunnen monitoren en optimaliseren. Het begin van een nieuw tijdperk of simpelweg een staaltje briljante marketing dat voorlopig weinig zoden aan de dijk brengt?

Oordeelt u vooral zelf…

Slimme meters kan je op twee manieren implementeren: als integraal onderdeel van een slim elektriciteitsnet of als stand-alonetoepassing die het individueel verbruik opvolgt (en eventueel ook aanstuurt). Optie 1 is de ideale wereld, optie 2 de voorlopige realiteit. Vlaanderen lijkt nog niet klaar voor smart grids, dat kon u al lezen in het vorige nummer van Installatie & Bouw. En een smart grid vereist nu eenmaal meer dan de integratie van slimme meters.

Het concept is gebaseerd op twee fundamentele pijlers: data-uitwisseling en flexibiliteit. In een slim elektriciteitsnet wisselen distributienetbeheerders en (residentiële en industriële) consumenten informatie uit via innovatieve communicatietechnologieën. Via deze zogeheten slimme meters kunnen gebruikers hun verbruik in detail opvolgen en zullen ze in de toekomst zelfs kunnen inspelen op de conditie van het net en het actuele elektriciteitsaanbod – ‘slimme vraagsturing’, oftewel energie gebruiken wanneer ze voorradig is.

POSITIEVE GEDRAGSVERANDERING Smart grids zijn de toekomst, maar zullen dat voorlopig ook nog even blijven. Tal van obstakels staan een actief, vraaggestuurd netbeheer nog in de weg, en dus kunnen we ons afvragen of de (individuele) implementatie van slimme meters al zin heeft. “Absoluut,” vindt Heidi Lenaerts, Algemeen Directeur van Smart Grids Flanders. “Slimme meters geven energieconsumenten snel waardevolle feedback, wat leidt tot positieve gedragsverandering en een rationeler verbruik. Als je zoals in Nederland slimme meters aan de voordeur van woningen hangt, zullen mensen zich automatisch bewust worden van hun energieverbruik. En als je op die slimme meter dan ook nog eens een functie voorziet om automatisch alle lichten te dimmen en elektrische toestellen in stand-bymodus te zetten, dan kan dat op termijn wel degelijk een mooi verschil maken. ›

INSTALLATIE & BOUW | 45

SLIMME METERS

ters. Zestien landen engageerden zich om tegen 2020 tachtig procent van hun meters te vervangen,” licht Heidi Lenaerts toe. “De kosten-batenanalyse voor de nationale uitrol van slimme meters viel in België (en zeven andere Europese lidstaten) echter negatief uit, en dus kiest ons land ervoor om ze voorlopig enkel te plaatsen op locaties waar ze een belangrijke meerwaarde vormen. Dit is jammer, maar tegelijk is het ook niet zo dat België resoluut ‘neen’ zegt. Onderzoeksprojecten als Linear tonen aan dat er wel degelijk interesse bestaat voor slimme meters. En gelukkig komen er meer en meer commerciële producten op de markt die inspelen op monitoring van verbruik en die mensen de kans geven om hun energieverbruik te optimaliseren.”

NEST

Het reële energieverbruik van een woning is dankzij slimme meters en thermostaten ook op te volgen via apps. (Foto: Telekom)

Daarnaast maken slimme meters het mogelijk om elektrische toestellen vanop afstand aan te sturen (via een smartphone of webapplicatie) en bevorderen ze dus ook het levenscomfort. En last but not least: slimme meters bezorgen distributienetbeheerders een schat aan informatie: real time data inzake individuele verbruikspatronen en beschikbare energiehoeveelheden maken een efficiënte demand-responsepolitiek en slimme vraagsturing mogelijk. Helaas schuilen in dit laatste voordeel al meteen twee belangrijke barrières voor een snelle algemene introductie van slimme meters: enerzijds moet de enorme hoeveelheid beschikbare gegevens uit slimme meters (‘big data’) in werkbare syntheses en analyses vertaald worden en is er eerst en vooral nood aan een intelligent datamanagementmodel, anderzijds krijgen nutsbedrijven via slimme meters toegang tot heel wat vertrouwelijke informatie en zijn er nog heel wat normen en maatregelen nodig om de dataprivacy afdoende te kunnen waarborgen.”

BELGIË AARZELT Technisch gezien is alles voorhanden om ons verouderd elektriciteitsnet om te toveren in een smart grid en om slimme meters op grote schaal in gebruik te nemen, maar uiteraard speelt ook de economische realiteit een rol.

Weegt de meerwaarde van geïsoleerd gebruik op tegen de forse investering in een stimulerend beleid? De Belgische overheid oordeelt voorlopig dat dit niet het geval is. “Op 3 september 2012 moesten de Europese lidstaten een gemotiveerd standpunt innemen inzake de nationale uitrol van slimme me-

46 | INSTALLATIE & BOUW

Een mooi voorbeeld van zo’n commerciële toepassing is de slimme thermostaat Nest (Google), een technologische innovatie die onlangs met veel bombarie geïntroduceerd werd. De Nest Learning Thermostat, zoals hij voluit heet, is een intelligent staaltje techniek met een knap design. Zoals de naam al doet vermoeden, trekt Nest lessen uit het verbruikspatroon van zijn eigenaars. Nadat je de thermostaat een tijdje manueel hebt bediend via een ronde metalen draaischijf, weet hij in principe voldoende om het functioneren van de verwarming automatisch aan te sturen op basis van je persoonlijke levensritme. Activiteitssensoren registreren bovendien of er al dan niet iemand in de woning aanwezig is. Dit moet ervoor zorgen dat gebruikers leren hoe ze energie moeten besparen – op de stijlvolle interface pronkt overigens een groen blaadje als dit het geval is. Een maandelijks energierapport geeft inzicht in het reëel verbruik. Daarnaast zet Nest ook maximaal in op comfort.

Het toestel weet hoe lang het duurt om een ruimte op temperatuur te brengen en zorgt er automatisch voor dat de woonkamer al lekker warm is wanneer zijn baasjes thuiskomen. De thermostaat is via het wifinetwerk verbonden met het internet en is dus ook vanop afstand te bedienen via een app.

Wie via Nest energie wil besparen, zal met andere woorden zelf aan de slag moeten met de gegevens en de feedback die de thermostaat tentoonspreidt.

De Nest Learning Thermostat is een intelligent staaltje techniek met een knap design. Zoals de naam al doet vermoeden, trekt Nest lessen uit het verbruikspatroon van zijn eigenaars. (Foto: Nest)

SLIMME METERS

Nest bevat activiteitssensoren die registreren of er al dan niet iemand in de woning aanwezig is. Indien niet, schakelt hij over op de afwezigheidsmodus. (Foto: Nest)

EVOHOME Hoewel de leerfunctionaliteit en de aanwezigheidsdetectie van het door Lampiris verdeelde Nest behoorlijk uniek zijn, is het zeker niet het eerste product dat de naam ‘slimme thermostaat’ waard is. Haast elke energieleverancier biedt tegenwoordig slimme thermostaten aan. In 2012 pakte Electrabel bijvoorbeeld al uit met de Smart Energy Box, en onlangs raakte bekend dat EDF-Luminus voortaan de karaktervolle Philippe Starck-thermostaat aanbiedt.

Recent lanceerde ook Honeywell een smart thermostat: EvoHome. Waar het ‘smart’-aspect van Nest eerder betrekking heeft op het ingebouwde leeralgoritme, zet EvoHome in op het samenspel met de verwarmingsinstallatie. Een netwerkje dat wordt aangelegd tussen de centrale thermostaat en een serie elektronische koppen op de radiatorkranen zorgt ervoor dat je de temperatuur in meerdere ruimtes individueel kan aansturen. Via een kleine centrale regelmodule met touchscreen kan je voor verschillende zones (maximum twaalf) een eigen verwarmingsprogramma instellen. Aangezien de temperatuur niet op één plek (klassieke thermostaten), maar op verschillende plekken in huis gemonitord wordt, is onnodig energieverbruik uit den boze en kan de temperatuurregeling van de woning in kwestie verder verfijnd worden. Ook de EvoHome garandeert dus een combinatie van energiebesparing en comfort, zeker omdat alles aan te sturen is via een app die zelfs toelaat om de klimaatregeling van woningen te programmeren op basis van de agenda-app in een smartphone of tablet.

Aangezien EvoHome de temperatuur niet op één plek (klassieke thermostaten), maar op verschillende plekken in huis monitort, is onnodig energieverbruik uit den boze en kan de temperatuurregeling van woningen verder verfijnd worden. (Foto: Honeywell)

CONCLUSIE Aangezien integratie in een smart grid nog niet meteen aan de orde is, beperkt de meerwaarde van slimme meters en thermostaten zich vooralsnog tot de registratie van het reële energieverbruik. Zeker wie veel energie wil besparen, moet zelf lessen trekken uit de verzamelde gegevens. Anderzijds kan monitoring van het energieverbruik leiden tot een positieve gedragsaanpassing en tonen slimme thermostaten aan dat energiebewust leven wel degelijk te verenigen is met wooncomfort. Hoe dan ook blijft slimme vraagsturing echter toekomstmuziek en kan er van een resoluut ‘intelligente’ omgang met energie dus zeker nog geen sprake zijn. Heeft het dan wel zin om nu al slimme meters en thermostaten te installeren, of volstaat het voorlopig om simpelweg iets bewuster om te gaan met je energieverbruik? Aan u de keuze… ❚

EvoHome zet in op het samenspel met de verwarmingsinstallatie. Een netwerkje dat wordt aangelegd tussen de centrale thermostaat en een serie elektronische koppen op de radiatorkranen zorgt ervoor dat je de temperatuur in meerdere ruimtes individueel kan aansturen. (Foto: Honeywell)

INSTALLATIE & BOUW | 47

Journaal BITZER BOUWT NIEUW HOOFDKANTOOR IN SINDELFINGEN

departement, verder ondersteuning bieden. Roderik Desiere is vanaf 1 juli 2014 benoemd als Managing Director bij DAIKIN Belgium.

Desiere begon zijn carrière bij DAIKIN Europe in 1998 in het EMEA-hoofdkwartier, met name binnen het Corporate Planning Departement. Desiere staat voor heel wat uitdagingen. Zo heeft DAIKIN de intentie om behalve voor directe expansie ook marktleider te worden in de “Applied”-sector (industriële toepassingen). Op de residentiële markt hoopt het bedrijf de komende jaren tot de top vijf van verwarmingsfabrikanten te behoren. Ten slotte wil de firma met zijn dienstverlening de nummer één blijven, waardoor de Serviceafdeling voortdurend zal worden verbeterd en verder uitgewerkt.

BITZER bouwt momenteel een nieuw hoofdkantoor nabij haar huidige maatschappelijke zetel. De activiteiten van de producent van koelcompressoren, met ongeveer 3.200 werknemers verspreid over diverse locaties in negentig landen, zullen ook in de toekomst vanuit Sindelfingen geleid worden. Op lange termijn wil de onderneming circa vijfhonderd werkplaatsen voor werknemers in het gebouw voorzien. Om dat te kunnen verwezenlijken, kocht BITZER in maart 2013 het terrein aan ter hoogte van Tilsiter Straße 1 en 3, op een steenworp van het huidige hoofdkantoor. De nieuwe hoofdzetel zal het oudste van de twee uit de jaren 70 daterende gebouwen vervangen, namelijk het pand op de hoek van de Eschenbrünnlestraße en de Tilsiter Straße. Om aan de vereiste planningsvoorwaarden te voldoen, is de stad Sindelfingen – in samenspraak met BITZER – het ontwikkelingsplan momenteel waar nodig aan het bijsturen. Het toekomstige hoofdkwartier zal ondergebracht worden in een zestien à achttien verdiepingen tellend gebouw, een aanpalend semikelderniveau en twee ondergrondse parkeerverdiepingen.

RODERIK DESIERE NIEUWE MANAGING DIRECTOR DAIKIN BELGIUM

Caleffi brengt eerste app uit Caleffi lanceert zijn eerste applicatie voor smartphones en tablets: de C+ game. In de C+ game leren gebruikers hoe ze problemen kunnen oplossen/voorkomen in een installatie door Caleffi-producten op de juiste plaats te zetten.

Met de nieuwe gratis app springt Caleffi op de kar van de gamification: spellen gebruiken om kennis en informatie over te brengen. Kortom: leren door te spelen. Dat is de reden waarom Caleffi heeft besloten om haar smartphoneen tabletapplicaties te baseren op een spel. Een echte 'EXPERIENCE' dus.

Elk niveau van het spel benadrukt een ander probleem dat vaak voorkomt in sanitaire en verwarmingsinstallaties. Door het spel te spelen, leer je over het correcte gebruik van de producten en test je de efficiëntie ervan. Het spel bestaat uit twee levels: verwarming en huishoudelijk water/sanitair systeem met solar-installatie.

In de level ‘verwarming’ krijg je een toepassing van een conventionele verwarmingsinstallatie met verschillende warmtebronnen voorgeschoteld (bijvoorbeeld radiatoren en vloerverwarming). Het doel van het spel is om het systeem optimaal en efficiënt te laten functioneren door de componenten juist te implementeren. Je zal ook problemen in de installatie moeten oplossen, bijvoorbeeld wanneer er lucht en vuil uit de installatie verwijderd moeten worden. De veiligheidscomponenten zullen je helpen om overdruk en te hoge temperaturen te controleren. Om een efficiënte watercirculatie in het circuit te garanderen en thermisch comfort te bereiken, kan je componenten voor hydraulische scheiding en distributie toepassen.

In de level huishoudelijk water/sanitair systeem met solar-installatie krijg je een typische sanitaire installatie met aanvoer van sanitair water uit verschillende bronnen voorgeschoteld. Componenten die speciaal ontworpen zijn voor veiligheid en ontluchting in solar-installaties garanderen een efficiënte en energiebesparende installatie. Het toepassen van veiligheidskleppen en expansievaten, thermostatische mengventielen en drukverminderaars zorgen ervoor dat je je installatie optimaal laat functioneren.

Onder de leiding van Mark Oosterlynck evolueere “Daikin Belux” van een pure aircoleverancier tot een HVAC-speler die totaaloplossingen biedt voor zowel de residentiële, commerciële als industriële markt. Het personeelsbestand steeg de afgelopen vijftien jaar van 45 naar 107 medewerkers. Oosterlynck blijft nog actief binnen DAIKIN tot aan zijn pensioen in maart 2015. Hij zal in de hoedanigheid van Advisor, in het bijzonder binnen het Heating-

Nieuw modulair railkokerconcept Zucchini geïntroduceerd Werken met kabelgoten en het trekken van kabels: de conventionele installatie voor energietransport. Legrand biedt echter een alternatief dat ook na oplevering, bij eventuele aanpassingen, geen overlast bezorgt. Het Zucchini Modulair Concept van Legrand is gebaseerd op een installatie met railkokers.

Kabels trekken is dankzij het Zucchini-systeem niet meer nodig. Ook wanneer

INSTALLATIE & BOUW | 49

Journaal de installatie aangepast moet worden, is het niet meer nodig kabels te verlengen of te verkorten. Dat is voortaan simpelweg een kwestie van een stekker verplaatsen. Niet alleen de installateur heeft baat bij dit nieuwe systeem.

Voor de klant betekent dit dat het bedrijfsproces gewoon kan doorgaan, met slechts een minimale verstoring. Met het nieuwe Zucchini Modulair Concept maakt de installateur gebruik van producten voor Low Power (serie LBplus) en Medium Power (series MS en MR/MRf). Binnen deze productseries gaat het om rechte elementen, aftakkasten en diverse accessoires. Voor deze producten binnen het Zucchini Modulair Concept garandeert Legrand Nederland een levertijd van tien werkdagen voor het complete project.

play en de aansluitvoorzieningen aan de voorzijde zijn ze eenvoudig te installeren en te bedienen. Compacte plaatsing is mogelijk op een oppervlakte van 0,32 m² tot en met 0,54 m² (per behuizing). De 3-level-schakeltechnologie zorgt voor een hoge efficiëntie tot 96%, waardoor dit type UPS een lage TCO kan voorleggen.

Paneelradiator Superia Central vormt extra troef voor de installateur Soms maakt een detail een groot verschil. Neem nu de paneelradiatoren ‘Central’ en ‘Central Design’ in de Superia-reeks. De Superia Central-radiatoren danken hun naam aan de innovatieve, vaste middenaansluiting die niet enkel voor een uniek design zorgt, maar ook het installatiecomfort verhoogt.

De Superia Central-paneelradiator is ontwikkeld voor wie vindt dat een radiator méér mag zijn dan een warmtebron. De onzichtbaar weggewerkte ventielbuis zorgt samen met de slimme, vaste middenaansluiting voor een mooi gesloten eenheid en straalt naast warmte een echte harmonie uit. De radiator is verkrijgbaar met een geribde voorplaat (Central) en vlakke voorplaat (Central Design), beide afgewerkt met een rooster en zijbekledingen, voor een strak en evenwichtig geheel.

Ook aan de installateur is gedacht. De doordachte ontwikkeling met vaste middenaansluiting zorgt voor meer flexibiliteit, installatiegemak en een supersnelle montage, ook na de afwerking van de nieuwbouw of renovatie.

Dankzij de vaste middenaansluiting biedt de Superia Central niet alleen een efficiënte watertoevoer, maar kan hij ook na de plaatsing van de leidingen gemonteerd worden. De radiator wordt standaard geleverd met een volledige montageset, inclusief ophangbeugels, blindstop, ontluchter, aftapper en ventielinsert. De Central Design wordt bevestigd met behulp van een onzichtbare Fix-Matic-beugel. Een handig kliksysteem zet de radiator in een handomdraai vast. De Superia Central-radiatoren zijn bovendien perfect geschikt voor lage temperatuursystemen en garanderen een snelle opwarming. De Superia Central werd tot in het kleinste detail op kwaliteit getest en goedgekeurd door het HLK-instituut in Stuttgart (Duitsland), met tien jaar garantie.

Stroom ook bij black-outs gegarandeerd dankzij Keor T-UPS-en Compact, betrouwbaar en makkelijk aan te sluiten, dat zijn de voornaamste troeven van de Keor T-UPS-systemen van Legrand. Deze zorgen er in geval van een black-out voor dat essentiële elektrische apparaten gedurende een bepaalde tijd blijven functioneren.

Deze niet-onderbreekbare voedingen zijn er in drie fasen, met een vermogen van 10 tot en met 60 kVA. Ze zijn parallel schakelbaar, zodat het vermogen verhoogd kan worden tot maximaal 480 kVA. Keor T-UPS-en kunnen gevoed worden door twee aparte AC-voedingen. Ze zijn schaalbaar in functie van verschillende redundantieniveaus en zijn geschikt voor generatorkoppeling. Ze zijn compatibel voor communicatie via RS232, Modbus en programmeerbare contacten. Een USB-converter is optioneel. Met een gebruiksvriendelijk dis-

50 | INSTALLATIE & BOUW

Softwareproject Pandora’s Box valt in de prijzen Het Limburgse P&V Elektrotechniek bouwt elektrische borden en schakelkasten, waarbij de klanten een keuze hebben uit meer dan 600.000 componenten die bij andere leveranciers ingekocht worden. Omdat het praktisch onmogelijk is om alle bijhorende data vooraf op te vragen en in het ERPsysteem in te voeren, ontwikkelde de ICT-afdeling van het bedirjf Pandora’s Box, een dynamisch databanksysteem dat gevoed wordt met data in functie van de noden van de gebruikers. “Als men data wil invoeren, genereert het self-tuning en self-adaptive systeem automatisch de nodige databanken om de gegevens op te slaan,” legt ICT manager Erik Diris uit. “Calculatie, engineering en andere diensten, die allemaal met andere softwarepakketten werken, kunnen de data vanaf dan gebruiken alsof die in hun eigen systeem werden ingevoerd. Waar men in het verleden moest wachten op ICT om nieuwe data via het ERP-systeem ter beschikking te stellen, kan dat nu vanuit de business zelf gebeuren.”

Het project is een mooi voorbeeld van ‘Business & IT alignment’, vond ook de jury van Datanews. Vooral omdat het hele project ontwikkeld is in functie van noden die zich op de werkvloer voordoen. “Het is een bewuste keuze van onze ICT-afdeling om buiten de grenzen van IT te denken en ons onder te

Journaal dompelen in de businessprocessen,” stelt Erik Diris. “Elk project wordt gerealiseerd met medewerkers van ICT, maar ook met mensen vanuit de business.

Daarvoor zoeken we medewerkers die hun proces grondig kennen en ook wat affiniteit hebben met ICT. Er worden bovendien heel wat inspanningen geleverd om bij de medewerkers een openheid jegens ICT te creëren, onder meer door ons zeer hulpvaardig op te stellen.”

US-led: lichtcomfort in een strak design

Samen met het databanksysteem ontwikkelde het bedrijf een eigen programmeerparadigma dat eveneens tot doel heeft om de businessprocessen minder afhankelijk te maken van ICT.

Met US-led introduceert ETAP een nieuwe generatie softlights met ledverlichting. Ze combineren energiezuinigheid met optimaal comfort in een strak design en zijn beschikbaar in drie inbouwhoogtes.

Het komt erop neer dat nieuwe tools die gelinkt zijn aan de ERP-omgeving niet langer in code geprogrammeerd moeten worden, maar eerder via parametrisatie tot stand komen. Op die manier worden nieuwe soorten data, zodra die aan het dynamisch databanksysteem aangeboden worden, snel en efficiënt ontsloten voor de businessprocessen. Om data aan te bieden aan het nieuwe systeem op een manier die door het systeem begrepen kan worden, is er een master databeheerder aangesteld. Erik Diris: “Vandaag zijn dat nog voornamelijk Excel-sheets, txt-files en aangeleverde databanken, maar in de nabije toekomst willen we evolueren naar het Big Data-concept, zodat catalogi en andere vormen van data in de meest uiteenlopende vormen aangeboden kunnen worden. Het systeem moet de data herkennen en ordenen, zodat iedereen in de organisatie op een transparante manier gebruik kan maken van de gegevens die voor zijn of haar functie relevant zijn.”

Zoals hun naam aangeeft, zorgen softlights voor een zachte, aangename verlichting. Ze hebben een afgeschermde lichtbron, waardoor ze geen verblinding veroorzaken – ideaal voor de zorgsector en kantooromgevingen. Het licht wordt rechtstreeks via de primaire of onrechtstreeks via de secundaire optiek de ruimte ingestuurd. Het resultaat is een gelijkmatig en comfortabel verlichte ruimte. De softlights van ETAP zetten al 25 jaar de toon. De overschakeling naar leds is de volgende, logische stap. US-led behoudt de typische kenmerken van softlights en combineert ze met een nieuwe look.

US-led staat voor optimaal comfort en rendement dankzij een speciaal ontwikkelde optiek. Het gebruik van microprisma’s en diffusorfolie zorgt voor een lage verblindingsgraad (UGR < 19), waardoor US-led ook geschikt is voor kantoorverlichting. Voor gangen, vergaderzalen en recepties zijn er versies met een hogere lichtstroom beschikbaar (tot 4000 lm, UGR < 19 of < 22), waardoor het aantal armaturen kan worden beperkt. De hoge armatuurefficiëntie (tot 120 lm/W) en behoudfactor (97% LLMF) en de lange levensduur van de leds maken US-led tot de meest efficiënte softlight op de markt.

ONTDEK ONZE NIEUWE PRODUCTEN

KOM ONS BEZOEKEN TIJDENS HET

AUTOSALON IN HAL 2

EN VRAAG NAAR ONZE SALONCONDITIES!

VRAAG UW GRATIS “ZAKMES MET NOODHAMER EN AUTOGORDELSNIJDER”, ZODAT OOK U EEN HELD KAN ZIJN IN NOODSITUATIES! MAX. 1 PER PERSOON OP VERTOON VAN DEZE ADVERTENTIE. ZOLANG DE VOORRAAD STREKT.

VILVOORDE

Autosalon_BE_Nov2014_Heroes_197x61_flem.indd 1

SINT-ELOOIS-VIJVE

TESSENDERLO // INFO@SORTIMO.BE

GRATIS TEL.: 0800 85759

26.11.14 15:06

INSTALLATIE & BOUW | 51

Heeft uw klant geen aardgas?

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

De ondergrondse tank van Antargaz is bijna onz ichtbaar

Op Antargaz kunt u rekenen!

targaz Word An p partner o /nl/ z a targ .be www.an urs installate

Onze bovengrondse tank is in een mum van een tijd geĂŻ nstalleerd

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas

Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas?

Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas: centrale verwarming, sanitair,â&#x20AC;Ś Bovendien is propaangas de juiste keuze voor het milieu ĂŠn voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen.

Meer info over propaangas van Antargaz? Bezoek ons op www.antargaz.be, mail ons op installateur.service@antargaz.com of bel ons op 02 246 00 65

TG165_Ad HVAC_A5_NL.indd 1

29/09/14 16:44

POWER TOOLS

Hitachi_ComPar_3440: Dankzij de koolborstelloze motoren kunnen de slagmoeraanzetters de kracht nauwkeurig en constant verdelen.

WERELDPRIMEUR VOOR ELEKTRISCHE GEREEDSCHAPPEN Hitachi introduceerde onlangs een echte wereldprimeur: de koolborstelloze motor voor elektrische gereedschappen. Deze unieke, gepatenteerde techniek geeft deze gereedschappen meteen een aantal nieuwe troeven.

Hitachi Power Tools in Wemmel bij Brussel, opgericht in 1983, is verantwoordelijk voor de verkoop, de distributie en de technische ondersteuning van de elektrische gereedschappen van Hitachi in België. “Wij leveren kwaliteitsproducten en -service aan een netwerk van ruim driehonderd professionele vakhandelaars,” zegt public relations en marketing supervisor Marc Robberechts. “Deze verdelers zullen hun klanten binnenkort ook de nieuwe elektrische gereedschappen met koolborstelloze motoren kunnen aanbieden, een ware (r)evolutie op de markt. Deze nieuwe motortechniek maakt de gereedschappen immers compacter en lichter, zorgt voor een betere controle en een constanter vermogen, beperkt het onderhoud en verlengt tegelijk de levensduur, …: één voor één belangrijke troeven voor een gebruiker.”

SLAGMOERAANZETTERS De nieuwe slagmoeraanzetters wegen slechts 2,5 kg en hebben het hoogste aandraaimoment in hun klasse: 360 Nm. Dankzij de koolborstelloze motoren kunnen ze de kracht nauwkeurig en

constant verdelen. “Deze nieuwe motortechniek garandeert een extra stabiel aandraaimoment, zelfs bij spanningsval. Ook bij gebruik van lange snoeren en generatoren krijgt de gebruiker steeds een 100 % constante aandrijfkracht. Dat is belangrijk bij precisieklussen zoals een wielmontage of de installatie van dragende staalconstructies,” legt Robberechts uit. “Dankzij deze wereldprimeur kunnen we ook de smalste, lichtste en sterkste slagmoeraanzetters in hun categorie ontwikkelen. Deze gereedschappen zijn immers 0,3 kg lichter en 32 mm korter dan gelijkaardige oplossingen met koolborstels. De compacte behuizing maakt de gereedschappen uiterst comfortabel voor de eindgebruiker, zelfs voor toepassingen in omgevingen met beperkte beweegruimte.” ❚

De nieuwe slagmoeraanzetters wegen slechts 2,5 kg en hebben het hoogste aandraaimoment in hun klasse: 360 Nm.

Vergelijking

WR16SA(S) WR16SE

met koolborstels zonder koolborstels Krachtverlies met lange verlengsnoeren reductie -14 % reductie -3 % Gewicht

2,8 kg

2,5 kg

Lengte

260 mm

228 mm

INSTALLATIE & BOUW | 53

MAGAZIJNVERLICHTING

In het IKEA-depot in Genk stemmen dynamische ledarmaturen met dimregeling de verlichting in de gangpaden af op het reilen en zeilen van het personeel.

54 | INSTALLATIE & BOUW

MAGAZIJNVERLICHTING

Tekst: Tim Janssens Foto’s: Ton Hurks Fotografie

INTELLIGENTE MAGAZIJNVERLICHTING

KOPPELT COMFORT AAN

ENERGIEBESPARING

Verlichting in magazijnen: het is een hot topic, zeker nu het risico op 'black-outs' ons klassiek energiemodel onder druk zet en energie-efficiëntie plots erg hoog op de maatschappelijke agenda staat. Veel bedrijven opteren in hun warehouses dan ook voor relighting via de installatie van sensorgestuurde ledverlichting zoals het dynamische Veko-systeem met dimregeling.

Dit zet niet enkel in op een een forse reductie van het energieverbruik, maar ook op basiscomfort voor het personeel. ›

INSTALLATIE & BOUW | 55

MAGAZIJNVERLICHTING

Een algemene, niet-sensorgestuurde verlichting brandt 70 procent van tijd voor niets. De investering in aanwezigheidssturing is zo terugverdiend, want je realiseert er enorme besparingen mee.

56 | INSTALLATIE & BOUW

MAGAZIJNVERLICHTING

België is een magazijnland. Vooral distributiecentra met stellingpaden zijn in onze contreien erg populair. Verlichting is een belangrijk aandachtspunt, want heel wat bestaande magazijnen verbruiken enorm veel energie omdat één centraal verlichtingssysteem er permanent op volle kracht functioneert. Ook de lichtkwaliteit laat in zulke gevallen vaak te wensen over. Automatische sturing is dan ook geen overbodige luxe, weet Steve Van Stappen van Veko Lightsystems, dat zich specifiek toelegt op de ontwikkeling van verlichtingsconcepten voor stockagehallen en distributiecentra: “De meeste magazijnen hebben een bezettingsgraad van om en bij de dertig procent. In slechts drie op de tien gangen is er dus personeel aanwezig. Een algemene, niet-sensorgestuurde verlichting brandt met andere woorden 70 procent van tijd voor niets. De investering in aanwezigheidssturing is zo terugverdiend, want je realiseert er enorme besparingen mee!”

AUTONOME, GEDECENTRALISEERDE WERKING Veko ontwikkelde een eigen verlichtingssysteem dat het energieverbruik en de lichtintensiteit in grote distributiecentra optimaliseert. Dynamische ledarmaturen met dimregeling stemmen de verlichting in de gangpaden af op het reilen en zeilen van het personeel. “We rusten onze ledlijnen uit met intelligente aanwezigheidssturing,” licht Steve Van Stappen toe. “Op het moment dat iemand een bepaalde gang betreedt, wordt er onmiddellijk overgeschakeld op een lichtsterkte van honderd procent. Wanneer de persoon in kwestie de gang verlaat, valt de lichtsterkte na een bepaalde tijd automatisch terug tot een fractie van het totale vermogen. De bewegingsmelders en de sturingstechnologie zitten verwerkt in de rails en de armaturen zelf en werken volledig autonoom, zodat er geen externe stuurmodules nodig zijn om het systeem aan de praat te krijgen. Op basis van het gewenste patroon stellen wij het verlichtingsconcept samen en programmeren we het systeem op maat van de bestaande eisen en behoeften.

Dit maakt ook dat latere aanpassingen zeer eenvoudig door te voeren zijn. Wil je een nieuwe dwarsgang creëren, dan voegen we halverwege simpelweg een nieuwe sensor toe, zonder dat er extra programmering aan te pas komt.”

Van Stappen. “Dim je een ledarmatuur tot tien procent van de totale lichtsterkte, dan zal ze ook maar tien procent verbruiken. Dim je klassieke armaturen tot tien procent van de totale lichtsterkte, dan zullen ze toch nog tussen de 25 en de 30 procent verbruiken. De aansturing en de lichtintensiteit van ledarmaturen is bovendien veel eenvoudiger af te stemmen op de breedte van de gang en de vereiste lichtsterkte (zowel op de vloer als verticaal op de verschillende rekken).”

De dimregeling zorgt er dan weer voor dat er in onbenutte gangen steeds een bepaalde hoeveelheid licht blijft branden. Dit is erg belangrijk voor het comfort van het personeel, meent Van Stappen: “In de meeste gangen bedraagt de totale lichtsterkte 150 tot 200 Lux. In dimmodus bedraagt de lichtsterkte nog steeds 15 tot 20 Lux. Dat is veel aangenamer dan de bruuske overgang van totale duisternis naar fel licht. Het lijkt een detail, maar voor het personeel maakt dit een wereld van verschil. Dankzij de dimregeling kan je met andere woorden heel wat energie besparen zonder te moeten inboeten aan basiscomfort.”

VIJFJARIGE GARANTIE EN SERVICE Het dynamisch ledsysteem van Veko scheert inmiddels hoge toppen, en ook Veko zelf gaat het voor de wind. In 2014 realiseerde het bedrijf een groei van maar liefst vijftig procent, schreef het heel wat mooie projecten bij op zijn palmares (het nieuwe distributiemagazijn van Febelco in Heusden-Zolder, het IKEA-depot in Genk, vierentwintig magazijnen van Katoen Natie in Frankrijk, ...) en opende het een vestiging in Frankrijk. “Onze specialisatie op het vlak van magazijnverlichting speelt enorm in ons voordeel,” verklaart Steve Van Stappen. “Men begint in te zien dat dit een belangrijke meerwaarde is ten opzichte van een fabrikant die in alles goed wil zijn. We zijn overigens niet enkel fabrikant en leverancier, maar hebben ook montageploegen in dienst die onze systemen indien gewenst ter plekke installeren. Op deze manier ontzorgen we zowel de eindklant als de installateur. Dit gaat bovendien gepaard met een vijfjarige garantie op de armaturen en een uitgebreide service. Als er binnen de vijf jaar een armatuur uitvalt, komen wij die op onze kosten vervangen. We hechten immers zeer veel belang aan de goede werking en sturing van onze systemen.” ❚

LEDTECHNOLOGIE EN DIMREGELING Niet enkel de intelligente aanwezigheidssturing, maar ook de ledtechnologie en de dimregeling maken het systeem zeer energiebesparend. “Het voordeel van een ledsysteem is dat de lichtsterkte evenredig is met het energieverbruik,” weet Steve

“Het voordeel van een ledsysteem is dat de lichtsterkte evenredig is met het energieverbruik,” weet Steve Van Stappen. “De aansturing en de lichtintensiteit van ledarmaturen is bovendien veel eenvoudiger af te stemmen op de breedte van de gang en de vereiste lichtsterkte.”

INSTALLATIE & BOUW | 57

BINCHE | Debietsysteem

Tekst: Jeroen Schreurs

VARIABEL DEBIETSYSTEEM

VOOR NIEUWBOUWAPPARTEMENTEN IN BINCHE Binche, een stadje tussen Bergen en Charleroi in de provincie Henegouwen, staat vooral bekend om haar wereldberoemde carnaval. Dat zal wel niet de enige troef van de Waalse gemeente zijn, want de vraag naar vastgoed steeg er de laatste jaren sterk. In Ă&#x2030;pinois, een deelgemeente van Binche, zijn onlangs achttien appartementen gebouwd die die vraag naar woongelegenheid mee opvangen. Er werd geopteerd voor collectieve verwarming met een centrale stookplaats en een variabel debietsyteem.

Collectieve verwarming met een centrale stookplaats.

58 | INSTALLATIE & BOUW

BINCHE | Debietsysteem

Caleffi, fabrikant van hoge kwaliteitssamenstellingen voor onder andere regelsystemen en watertechnologie, werkte samen met installatiebedrijf Fluids SPRL voor de verwarmings- en SWWinstallatie in het nieuwe complex. In de centrale stookplaats plaatsten ze twee condensatieketels in cascade met een buffervat van 500 liter. Het water stroomt via de SATK20-distributie-units naar de verschillende afgiftesystemen. Patrick Hagen, productmanager bij Caleffi international NV, geeft meer uitleg bij het project. “Onze units zijn volledig gebaseerd op een variabel debietsysteem en werken zonder bypass. Ze leveren dus enkel het water aan dat de toestellen nodig hebben voor een gepaste verwarming en laten geen ‘ongebruikt’ water terugvloeien naar de retourleiding. Dat lijkt in theorie heel logisch, maar dat is het niet. Het overgrote deel van de producten op de markt maakt immers nog gebruik van zo’n bypasssysteem. Onderzoek bij verwarmingsinstallaties toont aan dat een variabel debietsysteem tot veertig procent energiewinst kan opleveren in vergelijking met een constant debietsysteem. Je

wint wat ketelrendement, maar de winst zit vooral in de elektrische energie van de pomp, die veel minder volume zal rondsturen. Een constant debietsysteem pompt de hele tijd wel iets rond, ook al stroomt het ongebruikt terug naar de ketel. In de sector beschouwt men dit tegenwoordig dan ook als de best beschikbare techniek.”

VERSPILLING VERMIJDEN Naast de distributie-units leverde Caleffi ook de automatische debietregelaars ‘Autoflow’. Die zorgen in alle situaties voor het gewenste debiet.

Ieder appartement is voorzien van zo’n debietregelaar. Patrick Hagen: “Wij regelen de Autoflowtoestellen in, zodat er niet meer primair ketelwater naar een woning gaat dan dat die woning nodig heeft. Als een woning bijvoorbeeld maar over één lavabo en één douche beschikt, zullen de bewoners wel toekomen met een maximum debiet van 16 liter per minuut. In zo’n woning kunnen we het primair debiet dan beperken tot 1000 liter, terwijl we met het toestel veel meer sanitair water zouden kunnen aanmaken. Zo verlagen we het

Aparte warmtemeters vermijden discussies tussen bewoners.

debiet tot wat noodzakelijk is en vermijden we verspilling.” Om het verbruik van de installaties te meten, voorzag Fluids SPRL in elk appartement de Conteca-warmtemeter van Caleffi. Bij appartementen met een aparte condensatieketel lees je het verbruik immers af via de gasmeter, maar dat kan niet bij een collectieve verwarmingsinstallatie.

Met aparte warmtemeters per woning kan je het verbruik voor verwaming en warm water in kWh aflezen. Zo vermijden bewoners onderlinge discussies.

CENTRALE STOOKPLAATS = BESPARING Een centrale stookplaats biedt veel voordelen in tijden van stijgende kosten en krappe budgetten.

Technische ruimtes moeten steeds kleiner zijn, en dus vormt een stookplaats voor meerdere appartementen een slimme ruimtebesparing. Zo’n centrale ketel verbruikt daarnaast ook minder energie en vereist minder onderhoud. Lagere kosten in de toekomst dus, terwijl de investering in de combinatie van een centrale stookplaats met de distributie-units van Caleffi gelijk is aan de kostprijs van een aparte condensatieketel per appartement. Hagen: “Onze toestellen worden in een hoop andere projecten geïnstalleerd, zoals recent nog in de prestigieuze nieuwbouwtoren ‘De Drie Leeuwen’ in Vilvoorde. Het resultaat is telkens heel bevredigend.” ❚

Een woning met één douche en één lavabo komt toe met een maximumdebiet van 16 liter per minuut.

INSTALLATIE & BOUW | 59

Drukgecompenseerd inregelventiel

ines and Colours

Serie 145 Installaties intelligent inregelen om kosten en energie te besparen • Combineert dynamisch inregelen en zoneregeling in één toestel.

• Dankzij de voorinstelbaarheid is het mogelijk om debieten tussen 10% en 100% van het nominale debiet tijdens de installatie te begrenzen.

• Extreem compact, waardoor ook installatie in kleine ruimtes mogelijk is.

Centrale verwarming: het hart van de installatie

Fonts Used:

Aviano Future Heavy Fast

ated)

www.caleffi.com Aviano Future Regular Fast Coated)

PICV_197x130.indd 1

20/10/14 15:12

HARDWARE

COOL

s:

Linum Europe: BELGIE Kuurne T: 056 35 92 94 E: info@linum.eu

NEDERLAND Ridderkerk T: 0180 46 35 88 E: info-nl@linum.eu

14.106 Pub Zip-Clip Installatie en bouw.indd 1

DUITSLAND Ahaus T: 02561 449 1984 E: info-de@linum.eu

FRANKRIJK Wasquehal T: 03 20 24 09 99 E: info-fr@linum.eu

Tijd- en kostenbesparend bij montage en afwerking Snelle bijregeling: geen afzonderlijke sleutel nodig Draagkracht tot 500 kg Veer van ZIPCLIP steeds in roestvrijstaal

Safety I Suspension I Speed

14.106I&B

Linum Europe levert een breed scala aan efficiënte montagesystemen voor HVAC/S, isolatiebouw en technische installaties. Ontdek nu ook ons ruime aanbod ZIPCLIP kabelophangsystemen: Zip-Lock, Loop-It, Con-Lock, Thread-It, Toggle-It, Snap-It, Plus On-Wire, Try-Lock, Luma-Lock, Span-Lock & Zip-Grip. Als officieel Zip-Clip distributeur staan wij garant voor belangrijke voorraden en een supersnelle service.

Contacteer ons voor documentatie of een offerte. www.linum.eu

HVAC

Kabelophangsystemen

11/18/2014 11:19:58 AM

HEALTHY RESIDENTIAL CONCEPT

DE GEZONDE EN COMFORTABELE LEEF- EN WERKOMGEVING … HET KAN! Vanaf 2021 moet elke nieuwbouwwoning verplicht Bijna-Energieneutraal (BEN) zijn. Isolatie en luchtdichtheid zijn kernwoorden, waar dit jaar het gebruik van hernieuwbare energie is bijgekomen. Denk echter ook aan het ontwerp van een gezonde, comfortabele en stijlvolle leefomgeving voor de bewoners. Het Healthy Residential Concept speelt optimaal in op deze noden.

Renson denkt met de architect, het studiebureau, de installateur en de bouwheer mee. Dankzij de intelligente combinatie van ventilatie en zonwering in het Healthy Residential Concept biedt Renson energiebewuste oplossingen voor een gezonde en comfortabele woon- en werkomgeving. Het combineert basisventilatie, nightcooling en buitenzonwering voor een goede luchtkwaliteit, een aangename temperatuur en een gecontroleerde lichtinval in de woning. Bovendien ontwerpt deze trendsetter ook oplossingen voor een architecturale gevel.

GEZONDE LUCHT OP ELK MOMENT Bouwen betekent niet alleen isoleren, maar ook ventileren, want anders krijg je onvermijdelijk te maken met vochtigheid, schimmels en ziektes. Het vraaggestuurde ventilatiesysteem C+ en het nieuwe Systeem E+, dat vraaggestuurde ventilatie combineert met wamtepomptechnologie voor ruimteverwarming en de productie van sanitair warm water, zorgen voor de continue toevoer van verse lucht via zelfregelende ventilatieroosters (Invisivent) in de droge leefruimtes.

De afvoer van vervuilde lucht in de natte ruimtes en de slaapkamers gebeurt via een centrale afvoervenHet nieuwe Healthy Residential Concept tilator, bijvoorbeeld de Healthbox. combineert basisventilatie, nightcooling en “Dynamische sensoren analyseren buitenzonwering voor een goede luchtkwaliteit, een aangename temperatuur en een 24 uur per dag de afvoerlucht op gecontroleerde lichtinval in de woning.

CO2 of vocht en/of VOC’s en passen zo op een intelligente manier het ventilatieniveau aan de daadwerkelijke behoefte van de gebruikers aan,” legt communication officer Johan Debaere uit. “Met het unieke Smartzoneprincipe wordt automatisch meer geventileerd in die ruimtes waar de bewoners zich bevinden.”

ting, storende reflecties in beeldschermen en verkleuring van het meubilair en het interieur kan zorgen. Bovendien stellen we vast dat ons klimaat warmer wordt, waardoor het koelen van een gebouw een groter probleem zal worden dan het verwarmen,” zegt Debaere. “Het komt er dan ook op aan de zon zodanig te beheersen dat deze problemen vermeden worden, terwijl de bewoner toch het zicht naar buiten en het comfort van zijn grote raampartijen behoudt. Een efficiënte buitenzonwering – aluminium lamellen voor het raam, luifels boven het raam, Loggia-schuifpanelen en windvaste screens (Fixscreen of Topfix) – biedt hier een ideale oplossing.

TOEGEVOEGDE WAARDE OP VLAK VAN ESTHETIEK En het oog wil ook wat, zowel binnen als buiten. “Een gevel met een doorlopende Linius-lamellenwand, die zelfs de garagepoort onzichtbaar in de architectuur laat verdwijnen, valt onmiddellijk op in het straatbeeld,” sluit de communication officer af. “Dankzij het onzichtbare aluminium kader invisidoor (DL) en de bijhorende onzichtbare, 3D-regelbare invisible (neo)-scharnieren kiezen we binnenin voor een strak en minimalistisch design, waarbij wanden en binnendeuren één doorlopend geheel vormen, zonder storende omlijstingen en scharnieren. Met deze innovatieve oplossingen ben je als architect, studiebureau, installateur of bouwheer vandaag al klaar voor de normen van morgen.” ❚ Het nieuwe Systeem E+, dat vraaggestuurde ventilatie combineert met wamtepomptechnologie voor ruimteverwarming en de productie van sanitair warm water, zorgt voor de continue toevoer van verse lucht via zelfregelende ventilatieroosters (Invisivent) in de droge leefruimtes.

COMFORT OP MAAT VOOR ELK SEIZOEN Glaspartijen spelen een cruciale rol bij de energiebesparing in een woning.

De huidige hoogrendementsbeglazing garandeert immers een goede isolatie en veel daglicht zorgt voor een optimalisatie van het energieverbruik en een verhoogde comfortbeleving in de woning. Tijdens de wintermaanden zorgt een laagstaande zon bovendien voor een aangename zonnewarmte in de woning, waardoor de verwarmingsinstallatie minder gebruikt moet worden.

“Iedereen weet echter dat de zon op warmere dagen ook voor oververhit-

INSTALLATIE & BOUW | 61

GRADA INTERNATIONAL NV BELGISCHE HVAC FABRIKANT VOOR ROOSTERS & TOEBEHOREN

ONZE HVAC-PRODUCTEN EN TOEBEHOREN DIRECT UIT VOORRAAD LEVERBAAR MET

GRADA EXPRESS

VOOR 10.00u BESTELD = DE DAG NADIEN GELEVERD

in uw magazijn of op de werf

Afhalingen zijn mogelijk tussen 8.00u en 16.00 u; op vrijdag tot 14.30u. Mocht u om één of andere reden toch uw keuze niet vinden in ons GRADA EXPRESS gamma dan kan u ook nog steeds bij ons terecht voor alle op maat gemaakte producten.

Maandag - Donderdag 8.00u - 12.00u 13.00u - 17.00u

Vrijdag 8.00u - 12.00u 13.00u - 15.30u

Afhalen Materiaal: ten laatste aanmelden 16.00u

Afhalen Materiaal: ten laatste aanmelden 14.30u

Toekomstlaan 18 - 9160 Lokeren - België

Bel ons op 09 340 40 55 of contacteer ons via mail express@grada.be Voor meer informatie en voorwaarden, surf naar www.grada.be

ZIP-CLIP

SNELLER EN EFFICIËNTER INSTALLEREN MET ZIP-CLIP-KABELOPHANGSYSTEMEN Cold room installation 1: Ook voor industriële constructies zijn er talrijke toepassingen : plafonds bij koelcelbouw, interieurinrichting, …

De ZIP-CLIP ‘Loop-It’-systemen zetten in op efficiënte kabelophanging. De keuze is legio: u heeft niet enkel de keuze uit een reeks vooraf bepaalde kabellengtes (3, 5 of 10 meter) met een geperst oogpunt en een handig ZIP-CLIP-slotmechanisme, maar ook uit vijf maximale belastingen (10, 50, 120, 230 of 500 kg). De systemen zijn ook beschikbaar met betonanker (zonder dat clawback vereist is).

De ZIP-CLIP ‘Loop-It’-systemen zijn een ontwikkeling van Linum Europe. Ze bieden heel wat voordelen. Allereerst zijn ze wrijvingloos en is er geen sprake van contact tussen kabels. Voorts is directe afregeling met een ingebouwde afstelpen op de Zip-Clip-unit mogelijk en is het ZIP-CLIPconcept eenvoudig in gebruik. “Met ZIP-CLIP wint u gegarandeerd tijd bij de montage van

luchtkanalen(HVAC), gas- en waterleidingen, armaturen, kabelgoten ,rails, ...,” luidt het bij Linum Europe. “Ook voor industriële constructies zijn er talrijke toepassingen : plafonds bij koelcelbouw, interieurinrichting, ... Kortom: ZIP-CLIP is compact, gemakkelijk in gebruik en eenvoudig bij te regelen. U installeert sneller en efficiënter, dus u wint op arbeidskosten en opleveringstermijnen.” ❚

Con-Lock Application Image: “Met ZIP-CLIP wint u gegarandeerd tijd bij de montage van luchtkanalen(HVAC), gas- en waterleidingen, armaturen, kabelgoten ,rails, ...,” luidt het bij Linum Europe.

INSTALLATIE & BOUW | 63

LOKEREN | Grada Express

Om te kunnen blijven voldoen aan de stijgende vraag naar kleinere bestellingen, besloot Grada een stock samen te stellen die gericht is op deze specifieke markt: Grada Express.

GRADA EXPRESS:

LEVERING HVAC-MATERIALEN OP MAAT VAN KLEINE INSTALLATEURS Een overname, een nieuw concept en het continu volgen van de nieuwste innovaties. Het typeert bedrijven die flink in beweging zijn, zoals Grada International. Het Lokerse bedrijf werd dit jaar overgenomen door Jan Stubbe en Luc Clarys en introduceerde Grada Express: een voorraad speciaal gericht op de kleinere afnemer. Op deze manier wil Grada de hoogwaardige partner blijven voor zowel grote projecten als individuele installateurs.

64 | INSTALLATIE & BOUW

LOKEREN | Grada Express

Tekst: Desiree Pennings

“Snelle levering is de kracht van Grada Express,” aldus Jan Stubbe. “We maakten een selectie van onze producten waar de meeste vraag naar is en hieraan voegden we ook de nodige HVACaccessoires toe zoals flexibels en geluiddempers, zodat de klant nadien niet nog eens naar een groothandel hoeft te gaan.”

Grada International werd opgericht in 1963. Het is een gevestigde naam in de wereld van ventilatie en airconditioning. Het bedrijf fabriceert meer dan 22.000 producten op het gebied van luchtverdeling, waaronder roosters en bijbehorende accessoires. Met zijn volledige programma willen het een betrouwbare partner zijn die kwalitatief hoogstaande producten levert tegen een correcte prijs. Het bedrijf doet zelf aan productontwikkeling, waarbij de producten worden getest op het gebied van luchtstromen en geluidsniveaus. Het volgen en toepassen van de nieuwste innovaties is hierbij van groot belang. Doordat Grada International de productie en levering zelf in de hand houdt, kan het flexibel inspelen op vragen uit de markt.

DE KRACHT VAN GRADA EXPRESS Tot nu toe werkte Grada International hoofdzakelijk projectmatig en op basis van productiebestellingen. Vanuit de HVAC-markt kwamen meer en meer kleinere bestellingen met de vraag naar een snelle levering. Om hieraan te kunnen blijven

voldoen, besloot Grada een stock samen te stellen die gericht is op deze specifieke markt. “Grada Express is bedoeld voor installateurs die geen grote projecthoeveelheden afnemen. Er was vraag naar bepaalde types of kleinere hoeveelheden. Vanuit het magazijn kunnen we deze nu vlot aanleveren,” vertelt Jeff Stubbe, product manager bij Grada International.

Een bestelling die wordt geplaatst voor 10.00 uur, wordt de volgende dag geleverd op de betreffende werf of in het magazijn. Installateurs kopen dus voortaan rechtstreeks bij hun fabrikant. Stubbe: “Die snelle levering is de kracht van Grada Express. We maakten een selectie van onze producten waar de meeste vraag naar is en hieraan voegden we ook de nodige HVAC-accessoires toe zoals flexibels en geluiddempers, zodat de klant nadien niet nog eens naar een groothandel hoeft te gaan. Op basis van de vraag van onze klanten zullen wij ons gamma verder laten evolueren.” Mocht de klant zijn keuze niet kunnen maken binnen Grada Express, dan kan hij

nog altijd terecht bij Grada International voor producten op maat.

OVERNAME Voorheen was Grada International in handen van Pentahold. In mei van dit jaar werd het bedrijf overgenomen door Jan Stubbe en Luc Clarys. Zij hebben door de jaren heen een ruime ervaring in de branche opgedaan en weten als geen ander hoe ze het bedrijf moeten runnen. Niet alleen op het vlak van HVAC hebben zij veel kennis, maar ook op het vlak van management. Zo was Jan Stubbe eerder eigenaar van het bedrijf Airpro en trad hij op als consultant voor bedrijven in de HVAC-sector. Luc Clarys was eigenaar van het textielbedrijf Clama International en breidde dit bedrijf wereldwijd uit. Volgens Jeff Stubbe zijn de lijnen binnen het bedrijf een stuk korter geworden sinds de overname. “Beide eigenaars vormen nu de directie en het secretariaat. Daardoor kunnen beslissingen nu veel gemakkelijker en sneller genomen worden en verlopen de contacten soepeler.

Op deze manier willen we van Grada International een nóg groter succes maken.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 65

HEUSDEN-ZOLDER | De Verdieping

‘DE VERDIEPING’:

HVAC-SYSTEEM MET VLOTTE COMMUNICATIE De werken aan ‘De Verdieping’, het oude ophaalmachinegebouw van de mijn in Heusden-Zolder, zijn bijna afgerond. Vanaf dan doet het gerenoveerde gebouw dienst als een centrum voor volwassenenonderwijs en een bedrijvencomplex. Een van de laatste onderdelen is de bekabeling en koppeling van het HVAC-systeem. Intelligente bustechnologie moet ervoor zorgen dat het gerenoveerde complex optimaal functioneert.

De verschillende ruimtes hebben veel noden op het gebied van acclimatisatie.

De reconversie van het ophaalmachinegebouw geeft het gebouw nieuwe functies en nieuwe ruimtes, zoals klaslokalen en kantoren. Al die ruimtes hebben hun specifieke noden op vlak van acclimatisatie, en daar komt Belo Electrics op de proppen. Het bedrijf voert voor het hele gebouw de elektrische bekabeling uit en plaatst de sturingsborden. “We zorgen voor de hardwareverbinding tussen de apparaten en testen de installaties.

Voor de brandkleppen brengen we de software ook zelf aan,” zegt Luc Mussen, vertegenwoordiger van Belo Electrics.

De werken aan ‘De Verdieping’ bracht veel uitdagingen met zich mee voor het bedrijf. De grootte van het gebouw, bijvoorbeeld, maakt de bekabeling niet evident. Mussen: “In kleine kantoorge-

66 | INSTALLATIE & BOUW

bouwen kan je de verschillende toestellen nog hardwarematig met elkaar laten communiceren, maar bij een gebouw zoals ‘De Verdieping’ is dat te arbeidsintensief en storingsgevoelig. We hebben het hele gebouw met één gebouwbeheersysteem uitgerust en hebben het dan laten vertakken in verschillende zones met verschillende stookplaatsen. Zo deelden we het gebouw op in een linker- en een rechterdeel, lieten we de kabels van alle toestellen samenkomen bij de luchtgroep van dat deel, en stuurden we alle signalen dan via een multikabel naar het hoofdbord. Die oplossing bespaarde ons flink wat manuren en meters kabel.”

wen kan dat vaak met een vals plafond. Dat was bij dit oud, geklasseerd gebouw, uit den boze.

Toch moet je de bekabeling door heel het gebouw trekken én daarbij ook nog eens voldoen aan de eisen van het agentschap Onroerend Erfgoed. Die verboden ons bijvoorbeeld om plastic buizen te gebruiken in delen van het gebouw. Het moesten ijzeren buizen zijn, liefst met een roestige kleur.

Dat laatste plooit natuurlijk minder makkelijk en dreigen te springen bij muren die wat scheef staan, zoals in dit oud gebouw. Maar we zijn creatief geweest en hebben geprobeerd om zoveel mogelijk kabels via schachten weg te stoppen.”

Een andere uitdaging was de beschermde status van het gebouw. “Waar leg je de bekabeling?” vraagt Mussen zich luidop af. “In nieuwe gebou-

BUSSYSTEEM Daar stopt het werk nog niet: “Als bovenliggende partner moeten we er ook voor zorgen dat toestellen

HEUSDEN-ZOLDER | De Verdieping

Intelligente bustechnologie moet ervoor zorgen dat het gerenoveerde complex optimaal functioneert.

Alle signalen gaan van via een multikabel naar het hoofdbord, wat veel kabelmeters bespaart.

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever: Gemeentebestuur Heusden-Zolder

van verschillende fabrikanten met elkaar in verbinding staan,” zegt Schoolmeesters, zaakvoerder van Belo Electrics. “Wij moeten de informatie die van het toestel van klant A komt transporteren naar het toestel van klant B. Daarom hebben we hier geopteerd om een bussysteem te gebruiken voor de informatie-uitwisseling.

We hebben daar goede ervaringen mee.”

Zo’n bussysteem heeft in een groot gebouw inderdaad enkele voordelen. Schoolmeesters: “Je kan bijvoorbeeld alle onderdelen individueel sturen. De functionaliteit van elke brandklep

kan je zelfs apart programmeren.” Luc Mussen vult aan: “Stel je voor dat men de indeling van het gebouw aanpast. Dan kan je een bepaald toestel, bijvoorbeeld een brandklep, meteen aansluiten bij een andere groep. Je kan dus veel sneller ingrijpen. Door de grootte van het gebouw waren we trouwens genoodzaakt om bijna honderdvijftig brandkleppen te sturen die de gebruikers dan met één paneel moeten kunnen bedienen, en dat door middel van één kabel die alle brandkleppen met elkaar verbindt. Een huzarenstukje, zeker in zo’n oud gebouw, maar het is ons gelukt.” ❚

Ontwerp: TV A.A.Q. : Architectuur Atelier bvba (Herentals), Axis Ingenieurs cvba (Hasselt), Q-BUS Architectenbureau bvba (Heusden-Zolder)

Hoofdaannemer Bouw: TV Houben nv (Hasselt) – Vanderstraeten nv (Lummen)

Restaurateur: Monument Vandekerckhove (Ingelmunster)

Gevelbekleding: VTP Versteeg (Heusden, Nederland) Automatisatie HVAC: Belo Electrics (Opglabbeek) Start werken: November 2012 Einde werken: November 2014

INSTALLATIE & BOUW | 67

Uw partner in engineering bordenbouw HVAC automatisatie Belo-electrics bvba kan rekenen op een team van experts wat automatisatie betreft. U kunt onder andere een beroep op ons doen voor het bedraden en programmeren van uw productiemachines. Naast de automatisatie van uw machinepark, de klimatisatie van uw bedrijfsgebouwen en het ontwerpen en vervaardigen van voedingsborden, schakel- en stuurborden, kunt u bij Belo-electrics bvba ook terecht voor het onderhoud hiervan.

Nijverheidslaan 1543 bus3 | 3660 Opglabbeek | Ligging telefoon 089 79 22 59 | gsm 0494 31 79 00 | fax 089 79 22 60 | info@belo-electrics.be

WWW.BELO-ELECTRICS.BE

DIRT-SEP - GROFVUILVANGFILTERS

KOELTECHNIEK

WARMTEPOMP

AIRCO

VENTILATIE

VERHUUR

WINKELINRICHTING

AIR-SEP 1 TOESTEL MET 8 FUNCTIES: • DRUKBEHOUD • EXPANSIE • ONTGASSING • BIJVULLING • WATERBEHANDELING • SUSPENSIEVUILVANG • ENERGIEBESPARING • CO2-REDUCTIE

KOREX Benelux B.V. Leon Bekaertlaan 2

T 09 375 27 50

info@optimacool.be

9880 Aalter

F 09 375 27 49

www.optimacool.be

Tjalk 13B, 2411 NZ Bodegraven T: +31 (0) 172 611719 F: +31 (0) 172 617927 E: info@korexbenelux.com I: www.korexbenelux.com

1000-21-3000-3169 2013-09 VV+ UNETO-VNI Kleur: FC

1_4_stA4_93x130_fc_A.indd 1

04-09-13 10:58

IVERSAT

IVARSAT: Tekst: Desiree Pennings

INDIVIDUELE VERWARMING VOOR APPARTEMENTEN

Individuele verwarming voor appartementen met een centrale stookplaats: het is geen utopie. Dit bewijst de IVARSAT: een thermohydraulische satellietmodule waarmee autonoom warm water wordt aangemaakt en de verwarming individueel wordt geregeld.

IVARSAT is verkrijgbaar bij Begetube, leverancier van kunststof- en meerlagenbuizen, koppelingen, kranen, collectoren en andere toebehoren en exclusief Beneluximporteur van het merk IVAR en FRÄNKISCHE ROHRWERKE. Elke IVARSAT-module is voorzien van een warmtewisselaar waarmee sanitair warm water wordt aangemaakt. Door een ingenieus systeem blijft deze warmtewisselaar steeds op temperatuur, waardoor sanitair warm water meteen beschikbaar is tijdens het openen van een sanitair tappunt. “De IVARSAT is met name geschikt voor grote gebouwen waar men werkt met een centrale stookplaats, zoals appartementsgebouwen en serviceflats,” vertelt Tom Smet, verantwoordelijke voor de studiedienst bij Begetube. “Vanuit de stookplaats wordt vertrokken met een combilus waarop alle satellietstations worden aangesloten. Het satellietstation dat in ieder appartement wordt geplaatst, zorgt voor de aanmaak van sanitair warm water en de centrale verwarming. Een bijkomend voordeel is dat elke satellietmodule voorzien is van een digitale caloriemeter, zodat een exacte kostenafrekening per appartement mogelijk is.”

De IVARSAT is geschikt voor grote gebouwen waar men werkt met een centrale stookplaats, zoals appartementsgebouwen en serviceflats.

TAL VAN VOORDELEN Andere voordelen van de IVARSAT zijn het geringe onderhoud, de verminderde uitstoot van rookgassen, de lagere installatiekosten en het hogere rendement. “Er is geen aparte gasleiding meer nodig naar ieder appartement, geen aparte schouwen voor de evacuatie van rookgassen en mede daardoor zijn de installatiekosten lager. In de stookplaats worden twee of meerdere ketels in cascade geplaatst in plaats van één combiketel in elk appartement. Hierdoor wordt de installatie een stuk goedkoper,” aldus Smet.

IVARSAT bestaat in drie versies. IVARSAT H is de basisversie voor het voeden van verwarmingslichamen op hoge temperaturen, zoals radiatoren. IVARSAT L is de basisversie voor verwarmingssystemen op lage temperaturen, zoals vloerverwarming. IVARSAT HL is bedoeld voor verwarmingssystemen op zowel hoge als lage temperaturen. Iedere module kan worden uitgebreid met een circulatieleiding op het sanitair warm water. Ook een aftappunt op een hogere (sanitaire) watertemperatuur is mogelijk. De modules worden geleverd op een metalen frame en zijn voorzien van een goed aansluitende thermische isolatie. Maatwerk is mogelijk en de module kan ook voorgemonteerd aangeleverd worden in een in- of opbouwkast.

OMMEZWAAI De IVARSAT modules zijn al vijf jaar op de markt, maar pas het laatste jaar is het aantal aanvragen spectaculair toegenomen, vertelt Smet. “Eerst werden de bouwpromotoren ingelicht over dit nieuwe concept en werden de talrijke voordelen die dergelijke cv-installaties met zich meebrengen besproken. Daarna volgde een conceptuele aanpassing van het lastenboek met betrekking tot de opbouw van de verwarmingsinstallatie.” Het basisconcept met een individuele gaswandketel per appartement werd vervangen door een beter en goedkoper alternatief. De definitieve ommezwaai heeft even op zich laten wachten, maar de satellietstations zorgen voor een hoger rendement. Hoe meer satellietstations gekoppeld worden aan de centrale stookplaats, hoe hoger het rendement. Het wordt dus vooral interessant bij grotere projecten zoals appartementsgebouwen, serviceflats, winkelcentra en kantoorgebouwen. Het grootste project tot nu toe voor Begetube waar IVARSAT is geplaatst, is het rust- en verzorgingstehuis Pottelberg in Kortrijk.

Alle 62 serviceflats die hier zijn bijgebouwd, werden uitgerust met een eigen satellietstation. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 69

Eerste Rooftop ter wereld met adiabatische koeling

• Aangenaam en gezond werkklimaat • Hogere productiviteit • Minder ziekteverzuim • Schone lucht en voldoende ventilatie • Efficiënte energiezuinige werking • Gegarandeerde ruimtetemperatuur • Kostenbesparing

Comfortabel werkklimaat met meest energie efficiënte techniek: Colt CoolStream R Adiabatische koeling: Koelen door directe verdamping van water.

Energiebesparing tot 70% (7 – 10 maal zuiniger dan een conventioneel systeem).

Zuinig in verbruik (<1kW voor 10.000 m³ lucht).

Hoog koelrendement (adiabatisch 90% effectiviteit).

Geen koudemiddelen.

• Energiezuinig koelen, ventileren en verwarmen in één systeem.

• Vermenging ventilatielucht met interne warmte levert een forse energiebesparing.

• Standaard EC ventilator filtering – capaciteit 18.000 m3/uur.

• Geluidsarm.

• All Seasons: Het hele jaar een aangenaam klimaat.

• Past in totaalconcept met natuurlijke luchtafvoer.

www.coltinfo.be Tel (015) 28 60 80

AALTER | Klimaataansturing

Koen Demeyer: “We opteerden voor een VRF-systeem met een lucht-luchtwarmtepomp.”

INDIVIDUELE KLIMAATAANSTURING IN NIEUW AALTERS BEDRIJVENCENTRUM Tekst: Jeroen Schreurs

Bedrijven zijn de motor van onze economie. In Aalter geeft een gloednieuw bedrijvencentrum brandstof aan die motor. Het centrum focust op samenwerking tussen starters en gevestigde ondernemers om kennis te delen en zet in op coworkingruimtes die bedrijven kunnen huren. In zo’n gespecialiseerd gebouw is natuurlijk ook een aangepast klimatisatiesysteem nodig dat voldoet voor de verschillende gebruikers…

Dat aangepaste systeem kwam van Optimacool. Koen Demeyer, gedelegeerd bestuurder van Optimacool, nam zelf contact op met de zaakvoerder van het bedrijvencentrum om zijn ideeën voor te stellen: “We zagen dat het voorstel dat indertijd op tafel lag, met vloerverwarming, niet het meest efficiënte was. Omdat er evenveel nood was aan koeling als verwarming opteerden we voor een VRF-systeem met een lucht-luchtwarmtepomp, waardoor we de voorgeschreven vloerverwarming konden weglaten. Dat kwam heel wat goedkoper uit voor de klant. Door voor twee VRF-groepen te opteren, één voor de noordkant en één voor de zuidkant, kunnen gebruikers daarnaast in elk seizoen differentiëren. Een lagere prijs dus, terwijl de klant niet inboet aan comfort. De zaakvoerder ging mee in dat verhaal.”

De bediening gebeurt via kleine touchscreens aan de lokaalmuren.

COMFORT Die hoge graad van comfort is zichtbaar op de werkvloer. Demeyer: “De binnenunits van onze installatie zijn ingewerkt in kasten en per bureel regelbaar. Het zijn stille toestellen, en de luchtinname gebeurt via valse plinten langs de kasten.

Daarnaast kozen we qua ventilatie voor een type D-ventilatiesysteem met één grote luchtgroep op het dak.”

De binnenunits van de installatie zijn ingewerkt in kasten en per bureel regelbaar.

Dankzij het KNX-domoticasysteem kan de bediening van de verwarming en koeling via kleine touchscreens aan de lokaalmuren gebeuren. Dat systeem, geïnstalleerd door CDI-projects, laat werknemers meteen ook de verlichting en zonnewering aansturen, allemaal binnen grenzen die men via een centrale pc kan instellen. “KNX is een wereldwijd communicatieprotocol in gebouwautomatisering dat producten van verschillende fabrikanten kan aansturen. De bouwheer eiste dat het Fujitsu VRF-systeem van het Aalters bedrijvencentrum dat ook zou kunnen,” aldus Koen. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer BVBA Aalters bedrijvencentrum, Aalter Aannemer WBC Bouw BVBA, Ursel Architect Architectenbureau Dedalus, Eeklo HVAC Optimacool, Aalter KNX-domoticasysteem CDI-projects, De Pinte

INSTALLATIE & BOUW | 71

DUURZAAMHEID

Het Colt Caloris-klimaatsysteem met individuele regeling per ruimte zorgt voor een hoge graad van comfort.

72 | INSTALLATIE & BOUW

DUURZAAMHEID

GEZONDE GEBOUWEN

ZIJN DE TOEKOMST Al enkele decennia is duurzaamheid dé toonaangevende trend in de bouwwereld. Waarbij duurzaamheid vooral geassocieerd werd met energie besparen of het gebruik van materialen die lang meegaan. Maar een duurzaam gebouw is ook een gezond gebouw. Een gebouw dat we graag doorgeven aan de volgende generatie. Een nieuwe trend dient zich aan: aandacht voor gezondheid in gebouwen! en de invloed die dit heeft op hun gezondheid.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat bijvoorbeeld kantoorgebruikers gezondheid, comfort en energiebesparing de belangrijkste aspecten van een duurzame werkomgeving vinden. Voor een werkgever wordt het daarmee steeds interessanter om te weten welke maatregelen ze kunnen treffen om bij te dragen aan een gezonde werkomgeving.

Maatregelen die hun effect bewezen hebben.

DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID Door de huidige hoge comforteisen neemt de vraag naar koeling toe, terwijl energie en milieu gespaard moeten worden. Bijvoorbeeld: goed klimaat voor zittend werk valt binnen de grenzen zoals aangegeven in de tabel hieronder.

Caloris system v2: Naast thermische factoren zoals temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid, frisheid, etc. spelen ook individuele behoeften een rol bij de bepaling van het binnenklimaat.

Klimaataspect

Winterseizoen

Zomerseizoen

temperatuur

20-24 °C

23-26 °C

luchtsnelheid

max. 0,15 m/s

max. 0,25 m/s

relatieve luchtvochtigheid

min. 30%

max. 70%

kleding

winterkleding

zomerkleding

(bron NL: Arbozone - Arbeidsbelasting) Werkgevers verwachten steeds meer betrokkenheid en inzet van hun werknemers. De druk op de arbeidsproductiviteit wordt hoger en hoger.

De werknemers zijn het kapitaal van de onderneming en hiermee moet de toekomst opgebouwd worden. Investeren in een gezonde werkomgeving is dan ook geen vrijblijvende zaak meer. Maar in hoeverre worden investeringen in een gezond gebouw terugverdiend? En wat is de uiteindelijke meerwaarde van een gezonde werkomgeving?

GEZONDE WERKOMGEVING Onlangs voerde de World Green Building Council een groot onderzoek naar de relatie tussen gebouw en gezondheid. In hun rapport Health, Wellbeing and Productivity in Offices: The Next Chapter for Green Building worden de effecten van een gezond gebouw op een rij gezet. Vanuit de visie: ‘De kosten van werknemers bedragen

90% van de operationele kosten van een onderneming. Dus iedere verbetering die de gezondheid, het comfort en productiviteit van werknemers ten goede komt, heeft grote financiële gevolgen.’ Het lijkt een open deur. Gezonde medewerkers zijn productiever, gezonde medewerkers zorgen voor een lager ziekteverzuim. Het economisch voordeel is duidelijk. Zo blijkt uit het onderzoek dat een betere kwaliteit van de binnenlucht kan leiden tot een productiviteitsverbetering van 8 tot 11%.

Toch is het effect van gezondheid en comfort op productiviteit lang onderbelicht. Dit kwam onder andere door het feit dat er zo veel factoren zijn die een goed binnenklimaat bepalen en dat er zo weinig over bekend was. Naast thermische factoren zoals temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid, frisheid, etc. spelen ook individuele behoeften een rol. Maar het tij keert. Mensen kijken bewuster naar de omgeving waarin ze werken

Traditioneel verbruiken de klimaatsystemen veel energie – van fossiele brandstoffen – en maken de koelsystemen gebruik van schadelijke koudemiddelen. Niet wenselijk in een duurzaam gebouw.

MAAR WAT IS HET ALTERNATIEF? De ontwikkelingen staan niet stil. De nieuwste klimaatsystemen, zoals bijvoorbeeld het Colt Caloris-systeem, zijn energiezuinig, gebruiken water voor energietransport, beschikken over thermische buffers en onderlinge energie-uitwisseling. Andere kenmerken zoals een volledige individuele klimaatregeling per ruimte en een laag geluidsniveau zorgen voor het comfort. Een doorbraak als het gaat om energiezuinige werkplekken die ook nog eens goed presteren op het gebied van een comfortabel binnenklimaat. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 73

AQUAREA

BESPAREN MET EEN WARMTEPOMP Panasonic produceert al sinds 1936 producten voor het verwarmen en koelen van binnenruimtes. Sinds 2008 is de fabrikant fysiek aanwezig in Europa met volgens Enrique Vilamitjana, Managing Director Panasonic Appliances Air-Conditioning Europe, de volledige focus op het aanbieden van oplossingen, geen ‘losse’ producten. Vilamitjana praat ons bij over de meest recente ontwikkelingen, waaronder de Aquarea line-up van lucht-water warmtepompen.

De wereld zit niet meer te wachten op afzonderlijke producten, maar verwacht oplossingen, zegt Vilamitjana stellig. “Behalve het produceren van afzonderlijke producten, denken we vooral ook in systemen, in oplossingen die onder meer het binnenklimaat behaaglijker maken. Snel en eenvoudig.

Daarbij schromen we niet om met partners samen te werken, zoals Securitas Direct, waarmee we de Smart Home Controller ontwikkelen voor smartphone of tablet. We zoeken altijd naar de best mogelijke totaaloplossing. Daarbij is samenwerken met verschillende partijen een must. Je kunt immers niet overal het beste in zijn.”

BUITENLUCHT

Aquarea is volgens Enrique Vilamitjana innovatief en energiezuinig. De luchtwater warmtepomp haalt de energie uit de buitenlucht, die wordt overgedra-

gen via een warmtewisselaar aan het koelmedium. De hoogwaardige energie wordt vervolgens overgedragen aan het water om zo de woning of warmwatervoorziening op te warmen. “Aquarea is veel schoner, veiliger, goedkoper en milieuvriendelijker dan systemen die werken met gas, olie en andere elektrische systemen. De buitenunit, die kan worden versterkt door zonnepanelen, verwarmt zowel het tapwater als de radiatoren of stralende vloer. Het systeem kan bovendien worden ingebouwd in de centrale verwarmingsinstallatie, wat de installatiekosten beperkt. Mede daardoor is Aquarea uitermate geschikt voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw.”

VOOR ECHTE ENERGIEBESPARINGEN, KIES AQUAREA WARMTEPOMPEN Dankzij hun uitzonderlijk rendement zorgen de PANASONIC AQUAREA warmtepompen voor zeer grote energie- en milieubesparingen.

High

efficiency heating

Boiler

Solar

refrigerant

friendly

Down to -20 ºC in heating mode

connection

panels connection

hot water

R410A

OUTDOOR TEMPERATURE

RETROFIT

SOLAR KIT

DHW

Environmentally

74 | INSTALLATIE & BOUW

Domestic

Control

TION AL

MAXIMUM EFFICIENCY

CONTROL YOUR HEAT PUMP FROM ANYWHERE OP

5

Ready

COP

INTERNET CONTROL

www.aircon.panasonic.eu

Internet

AQUAREA maakt deel uit van een nieuwe generatie lucht/water warmtepompsystemen welke gebruik maakt van de energiebron (buitenlucht) voor het verwarmen en koelen van de woning en om sanitair warm water te produceren.

De AQUAREA warmtepomp heeft een maximale COP van 5.00, dit houdt in dat 80% van de energie uit de buitenlucht wordt onttrokken. Dit is een grote besparing op het energieverbruik ten opzichte van uw conventionele elektrische verwarming of HR gasketel. De AQUAREA warmtepomp is de ideale oplossing voor uw all-electric woning.

Flinke besparing Het Aquarea-systeem is gebaseerd op een zeer efficiënte warmtepomptechnologie en verwarmt niet alleen het huis en zorgt voor warm water, maar kan ook koelen. Ongeacht de weersomstandigheden garandeert Panasonic een perfect leefcomfort, zelfs bij temperaturen van minus 20 graden Celsius.

“Onze Aquarea-warmtepompen zijn een antwoord op de vraag naar duurzame huisvesting met een hoog rendement en lage gebruikskosten. In vergelijking met elektrische verwarming kan een besparing tot 58 procent op verwarmingskosten worden gerealiseerd.” ❚

SUPREME

SUPREME: DE MOTOR VAN DE TOEKOMST VOOR POMPAANDRIJVING 50% van het elektriciteitsverbruik in Europa gaat naar elektromotoren. Daarvan wordt één vierde gebruikt om allerlei pompen aan te drijven. Die motoren zijn misschien niet zo zichtbaar, maar ze hebben wel hun invloed op het energieverbruik.

De IE4-synchroonmotor SuPremE moet bedrijven toelaten om tot 70 % energie te besparen. De eerste SuPremE-motoren werden onlangs geïnstalleerd op de campus van UCL in Woluwe. Bovendien werd er een speciale bijhorende app gelanceerd die meteen het bedrijfsvoordeel ten opzichte van bestaande asynchrone motoren berekent. ›

INSTALLATIE & BOUW | 75

KSB SuPremE® – de meest energie-efficiënte magneetloze motor ter wereld De nieuwe generatie SuPremE®-motoren van KSB laat toe een energiebesparing tot 70% - en zelfs meer - te realiseren*. De motor voldoet nu al aan de vereisten van de rendementsklasse IE4 (IEC (CD) 60034-30 Ed.2) en anticipeert op de toekomstige Europese normen die vanaf 2017 van kracht worden. Dankzij zijn constructie zonder magnetische materialen scoort de SuPremE®-motor van KSB ook op ecologisch vlak opmerkelijk beter dan asynchrone motoren en synchrone motoren met permanente magneten. De keuze van robuuste materialen en de doordachte opbouw staan garant voor een lange levensduur.

Investeer vandaag nog in de elektrische (r)evolutie van morgen!

KSB Belgium · Zoning Industriel Sud · 1301 Bierges/Wavre · www.ksbbelgium.be * afhankelijk van het belastingsprofiel en vergeleken met een IE2 asynchrone motor.

Onze technologie. Uw succes.

Pompen Afsluiters Service n

n

SUPREME

Verwarmingspompen, (drink)waterpompen, afvalwater- en bevloeiingsinstallaties, …: in de meeste gebouwen worden ze vandaag aangedreven door asynchrone motoren. Deze zijn door Europa opgedeeld in geharmoniseerde efficiëntieklassen. De klassen IE1 (Standard Efficiency), IE2 (High Efficiency), IE3 (Premium Efficiency) en IE4 (SuperPremium-Efficiency) komen ongeveer overeen met de Europese richtlijnen van 2011, 2013, 2015 en 2017, met het oog op het bereiken van de bekende doelstellingen voor 2020.

SLIMME WERKING Er zijn dus performante asynchrone motoren, maar ze halen enkel op vol vermogen hun beste rendement. In deelbelasting of op lager toerental valt dit rendement sterk terug. Dat is niet het geval bij de nieuwe SuPremE-motor. “Het komt het erop aan een zeer hoog rendement te koppelen

aan een ‘variabele’ of slimme werking,” stelt Marco Godenschwege, managing director van KSB Belgium, de internationaal toonaangevende producent van pompen, kleppen en klantspecifieke totaaloplossingen die SuPremE-motor ontwikkelde. “Pompen zijn verantwoordelijk voor 10 % van het wereldwijde elektriciteitsverbruik en 30 % van het energieverbruik in de industrie. Een groot deel van dit verbruik wordt verspild aan het inefficiënt functioneren van de aandrijving. In de meeste gevallen zullen we zelden meer dan 60% van het maximale toerental nodig hebben.”

VOOR OP E UROPESE ERP-RICHTLIJN 2017 Precies daarom ontwikkelde KSB de nieuwe SuPremE, een synchrone reluctantiemotor van de efficiëntieklasse IE4 als aandrijving voor droog opgestelde centrifugaalpompen. Het voordeel is het hoge rendement, zelfs bij deelbelasting, wat toelaat om de winst op deellast door de frequentieregelaar te behouden. Dit in tegenstelling tot klassieke asynchrone motoren waarvan het rendement sterk daalt bij deellast. Dankzij de baanbrekende synchrone werking werd de SuPremE-motor beloond met de belangrijke Duitse DENEFF-onderscheiding (Deutsche Unternehmensinitiative

Energieeffizienz). Bovendien voldoet de SuPremE nu al aan de ErP-richtlijn van 2017 en wordt hij ‘de meest efficiënte magneetloze’ pomp ter wereld genoemd. De toepassingsgebieden van de SuPremE-motor gaan van drinkwatervoorziening tot bevloeiing, vuilwaterafvoer en roterende apparatuur zoals ventilatoren, compressoren, ….

“Deze SuPremE is een ontwikkeling waarmee we dingen in beweging zetten, letterlijk en figuurlijk,” zegt Marco Godenschwege. “Vooral in industriële installaties is de besparing bij het vervangen van oude pompen gigantisch. De resultaten zijn meteen zichtbaar. Bovendien zijn de pompen veel compacter én stiller.”

SUPREME-APP Door optimalisering van het rendement bij deelbelasting bespaart de SupremE-motor tot 30 %.

In combinatie met het PumpDrive speed control system loopt deze besparing op tot 70 % en meer.

“Dankzij onze SuPremE-app kunnen gebruikers hun besparing in enkele stappen berekenen,” zegt de managing director. “Ze moeten daarvoor alleen enkele eenvoudige bedrijfsparameters invoeren en het systeem berekent de besparing met de SuPremE-motor ten opzichte van de huidige (asynchrone) motor. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 77

WIFI dataloggersysteem

NIEUW!

Met het monitoringsysteem testo saveris 2 heeft u temperatuur en vochtigheid onder controle - altijd en overal • Automatische alarmering • Conform EN 12830 • Overzicht van de meetwaarden via tablet, PC of Smartphone

testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat • Tel. 02/582 03 61 Fax 02/582 62 13 • info@testo.be • www.testo.be

Publiciteit dec.indd 1

www.hitachi-powertools.be

11/19/2014 2:17:42 PM

SAVERIS

In La Cité Miroir in Luik worden de temperatuur- en vochtwaarden continu gemeten door het Saveris-monitoringsysteem.

DRAADLOOS MONITORINGSYSTEEM

BESCHERMT WAARDEVOLLE KUNSTWERKEN Een ononderbroken bewaking van het gebouwenklimaat in musea, archieven en bibliotheken is van cruciaal belang. De gevoelige en dure inventaris vereist immers een optimale bescherming. Temperatuur- en vochtigheidsschommelingen moeten te allen tijde vermeden kunnen worden. Schade aan kunstobjecten door een onaangepast binnenklimaat is vaak onomkeerbaar en onherstelbaar. Het Saveris-monitoringsysteem biedt een oplossing die continu de temperatuur- en vochtwaarden in de ruimte meten, waardoor de eigenaar bij alarm onmiddellijk maatregelen kan treffen.

In La Cité Miroir, een statig gebouw met een uitzonderlijke architectuur in Luik, loopt nog tot eind maart 2015 de tentoonstelling “ontaarde kunst volgens Hitler”. Het voormalige Bain et Thermes de la Sauvenière werd immers in januari 2014 volledig gerenoveerd en kreeg een nieuwe bestemming als tentoonstellingsruimte.

SAVERIS Het draadloos monitoringsysteem testo Saveris bewaakt momenteel de kunstwerken in La Cité Miroir. Het meet continu temperatuur- en vochtwaarden in de omgeving van kostbare goederen en producten. Dit kan stationair, maar indien gewenst ook tijdens het transport. Het eenvoudig te gebruiken meetsysteem is veilig en dank-

zij een geautomatiseerde registratie van meetgegevens bespaart u ook nog eens tijd. Bij een vaste installatie gebeurt de overdracht van de meetgegevens naar de base (een basisstation) via een draadloze en/of ethernetverbinding.

Deze documenteert en bewaakt alle meetgegevens. Wanneer de grenswaarden overschreden worden, zijn er verschillende alarmopties mogelijk zoals een sms, een e-mail of een alarmrelais. Dat alarm kan door de operator zelfs vanop afstand uitgeschakeld worden.

SAVERIS 2 Testo lanceert nu ook een nieuw vereenvoudigd meetsysteem voor temperatuur en vochtigheid. Met het wifi-dataloggersysteem testo Saveris 2 kunnen alle relevante omgevingsparameters onder controle gehouden worden en zijn de meetgegevens in de cloud steeds te raadplegen via een smartphone, tablet of pc. De installatie van software is niet meer nodig. ❚

Met het wifi-dataloggersysteem testo Saveris 2 kunnen alle relevante omgevingsparameters onder controle gehouden worden en zijn de meetgegevens in de cloud steeds te raadplegen via een smartphone, tablet of pc.

INSTALLATIE & BOUW | 79

WIE WAT WIEDOET DOET WAT

ALGEMENE DIENSTVERLENING

BEVEILIGING

INSTALLATIEMATERIAAL

EURO-DIESEL SA MUYSHONDT SECURITY SOLUTIONS CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 (0)71 341 7111 F +31 (0)71 341 4192 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

Lodderstaat 20 2880 BORNEM T +32 (0)3 889 22 55 F +32 (0)3 889 11 50 E info@muyshondt.be W www.muyshondt.be

COMAP NV/SA Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP T +32 (0)2 3710161 F +32 (0)2 3782339 E marketing@comap.be W www.comap.be

BRANDERS & KETELS SCHLEIFENBAUER BV

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 (0)2 523 01 70 F +32 (0)2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

Rue de l’Avenir, 61 4460 GRACE-HOLLONGE T +32 (0)4 2477900 F +32 (0)4 2462020 E mail@euro-diesel.com W www.euro-diesel.com

VAILLANT NV

Golden Hopestraat 15 1620 DROGENBOS T +32 (0)2 334 93 00 E info@vaillant.be W www.vaillant.be

Graafsebaan 68 5242 JN ROSMALEN T +31 73 5230256 F +31 73 5212383 E info@schleifenbauer.eu W www.schleifenbauer.eu

BEGETUBE NV Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707140

E. VAN WINGEN

NV

DOMOTICA

F +32 (0)3 8775575 E info@begetube.com W www.begetube.com

E. VANWINGEN NV BEDRIJFSWAGENINRICHTING

TEEK

G TEEK Boswegel 35 9190 STEKENE T +32 (0)497 51 99 27 E info@g-teekbe W www.gteek.be

NIKO

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T +32 (0)3 7601470 F +32 (0)3 7777120 E sales@niko.be W www.niko.eu

ELEKTRICITEIT

OBO BETTERMANN SA

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE T +32 (0)2 355 03 70 F +32 (0)2 355 03 71 E info@sortimo.be W www.sortimo.be

Bist 14 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707400 F +32 (0)3 8874000 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

Durmakker 27 9940 EVERGEM T +32 (0)9 2530800 T +32 (0)9 2534082 E info@vanwingen.be W www.vanwingen.be

1932 Sint-Stevens-Woluwe T +32 (0)2 5515510

VERGOKAN NV Meersbloem Meiden 16 9700 OUDENAARDE T +32 (0)55 31 83 35 F +32 (0)55 31 43 88 E sales@vergokan.com W www.vergokan.com

F +32 (0)2 5031433 E info@viega.be W www.viega.be

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

FEDERATIES ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

VENTIBEL VZW Kouterveldstraat 9 1831 DIEGEM T +32 (0)2 7191711 F +32 (0)2 7191700 E info@legrandgroup.be W www.legrandgroup.be

Planet I business park Tollaan 101 c

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

LEGRAND GROUP NV

VIEGA

Volkstraat 57 2000 ANTWERPEN M +32 (0)478 562123 E hendrik.daem@ventibel.be W www.ventibel.be

GEREEDSCHAPPEN

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

EHM BVBA Industrieweg 3 2850 BOOM T +32 (0)3 8444575 F +32 (0)3 8445085 E info@ehm.be W www.ehm.be

INRICHTING VAN BERDIJFSVOERTUIGEN

VTC BVBA Patrick Wagnonlaan 7 7700 MOESKROEN T +32 (0)56 55 4966 F +32 (0)56 34 8662 E info@vtc.be W www.vtc.be

80 64 | INSTALLATIE & BOUW

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV RITTAL NV

Stokkelaar 8 9160 LOKEREN T +32 (0)9 3539111 F +32 (0)9 3556862 E info@rittal.be W www.rittal.be

Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T +31 (0)765 794190 T +31 (0)765 794199 E Info@flir.com W www.flir.com

ELEKTROWERKEN DE PROFT Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T +32 (0)52 410724 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

BENVITEC

WIE DOETWAT WAT WIE DOET

LENAERTS NV EL SYSTEMS Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T +32 (0)11 819292 F +32 (0)11 819293 E info@elsystems.be

Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

W www.elsystems.be

BTS

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

Holeikstraat 12 3545 HALEN T +32 (0)13 441405 F +32 (0)13 444329

Montenegrostraat 138-144 1190 BRUSSEL T +32 (0)2 5332311 F +32 (0)2 5388685 E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

E surkijn.bvba@telenet.be

SWEGON BELGIUM NV Rue de Huy 24 B-4280 Hannut T +32 (0)19 519320 F +32 (0)19 519321 E info@swegon.be W www.swegon.be

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

COFELY AXIMA NV SURKIJN BVBA

KLIMATISATIE

NAESSENS HVAC

KVT NV

Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

Plaslaar 48 2500 LIER T +32 (0)3 4919900 F +32 (0)3 4919929 E info@kvt-nv.be W www.kvt-nv.be

SANITAIR INSTALLATIETECHNIEK

LENAERTS NV Europark 1086

FUTURE CLIMA BVBA

3530 HOUTHALEN

Essenlaan 9 3600 GENK T +32 (0)89 384038 F +32 (0)89 382038 E tim@futureclima.be W www.futureclima.be

T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W w ww.lenaertsnv.be

NATHAN IMPORT/EXPORT

LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 KUURNE T +32 (0)56 359294 F +32 (0)56 358847 E info@linum.eu W www.linum.eu

ISOLATIEMANTELS

NATHAN IMPORT/EXPORT Lozenberg 4 1932 ZAVENTEM T +32 (0)2 7211570 F +32 (0)2 7253553 E info@nathan.be W www.nathan.be

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

ETI VAN DEN VEN Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T +32 (0)3 2351624 F +32 (0)3 235 0911 E luc.ost@etivdv.be W www.etivdv.be

NAESSENS HVAC Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

BENVITEC

INSTALLATEURS HVAC

BTS

INSTALLATEURS SANITAIR

INSULUX BVBA Dendermondesteenweg 67 9070 DESTELBERGEN T +32 (0)9 335 7602 F +32 (0)9 335 7603 E info@isolatiemantels.be W www.isolatiemantels.be

VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T +32 (0)3 2353508 F +32 (0)3 2356469 E info@vanlooy.com W www.vanlooy.com

KLIMAATBEHEERSING

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

CROES-BELLEN NV Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T +32 (0)11 314027 F +32 (0)11 591350 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be

COLT INTERNATIONAL NV Zandvoorstraat 1, 2800 MECHELEN T +32 (0)15 286080 F +32 (0)15 270828 E info@be.coltgroup.com W www.coltinfo.be

BOTEC NV Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 3543618 F +32 (0)3 3544192 E info@botec.be W www.botec.be

65 INSTALLATIE & BOUW | 81

WIE WAT WIEDOET DOET WAT

TECHNISCHE CONTROLE

Beter Zeker.

BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T +32 (0)3 2162890 F +32 (0)3 2388665 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

VENTILATIE

VERLICHTING

ZONNEPANELEN

AEROPULMO BVBA Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T +32 (0)3 6854900 F +32 (0)3 6801230 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

SOLAR SPIRIT BVBA

OSRAM BENELUX BV

Meester van der Borghtstraat 58 2580 GRASHEIDE T +32(0)15 635221 F +32(0)15 761021 E info@solarspirit.be W www.solarspirit.be

Postbus 115 2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL T +31(0)10 7501414 F +31(0)10 7501406 E ronald.moeskops@osram.nl W www.osram.nl

WARMTEPOMPEN

TROX BELGIUM NV

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA

Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL T +32 (0)2 5220780 F +32 (0)2 5202178 E info@trox.be W www.tr

A. Franklin 1B 1300 Waver T +32 (0)10 237223 F +32 (0)10 244910 E info@daikin.be W www.daikin.be

Gulkenrodestraat 7, Unit 10 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 8272196 F +32 (0)3 8255286 E sales@veko.be W www.veko.be

www.aldesbenelux.com

VERWARMING

ALDES BENELUX BV BELGIAN BRANCH Rue Jean Verkruyts 60 4681 OUPEYE T +32 (0)4 3749820 F +32 (0)4 3749829 E info@ aldesbenelux.com W www.aldesbenelux.com

AIR TRADE CENTRE Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE

LEMMENS SA Chaussée de Tirlemont 102 5030 GEMBLOUX T +32(0)81 625252 F +32(0)81 625253 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

Baron Ruzettelaan 25 8310 BRUGGE T +32 (0)50 404848 F +32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

AIR TRADE CENTRE

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

SYSTEMAIR

WATERBEHANDELING

SCHWANK BV

Romeinsestraat 6/00.01 3001 HEVERLEE T +32 (0)16 387080 F +32 (0)16 387089 E info@systemair.be W www.systemair.be

BWT BELGIUM NV

Nijverheidsweg 5 4104 AN CULEMBORG T +31(0)345 513143 F +31(0)345 518464 E g.cooreman@schwank.be W www.schwank.be

Leuvensesteenweg 633 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7580310 F +32 (0)2 7580333 E info@bwt.be W www.bwt.be

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor de branche?!

Installatie & Bouw is het vaktijdschrift dat bouwprojecten, achtergronden, columns, kort nieuws belicht in Vlaanderen.

Met deze uitgave bent u zes keer per jaar verzekerd van vakinformatie waarop u beslissingen kunt baseren.

INHOUD tekst die

TEKST

komt dsopgave in de inhou

l

BRUSSEL

ouw aan kantoorgeb is bijna Pearl t in Brussel laatste de Het Black toyerstraa i leggen grote gede Mon 0 m² te bouwerkt. Vaklu afgew aan het 11.00 ers. ravenzwar hand Zo krijgt het stoombevochtig onaad bouw. hillende tigheidsgr grijke werk verscen de vochenkele belan Zij houd ole, wat der contr oplevert. k van diversete voordelen

l

BRUSSEL

| Black Pear

| Black Pear

. te staan

Aarzel niet om ons en de lezersdoelgroep te informeren. Neem contact op met Koen Royackers:

gebrui at maakt ijk resulta r-r ebouw Pearlg goed mogelBrussel transfo Het Black om een zo ArAr elijke doel: Art & Build technieken Het uiteind het ool. metrop deze wens in en. bekom groene ak, w met tot een gebou een groend meren rp het en zoals uperatie, auontwie system chitect aterrec Slimme het gehoofd. ing, regenw liften en achter beglaz enkele paste bbele en, aange e zijn slechts driedu sche rolluikrmische energi tomati g. geothe zal voorza bouw bruik van Pearlge Art & Build g. esparin en die het Black is het belang ingrep eem van mooie kostenb stroom ken. Kleine ngssyst een handeli limaat en n op groene te gebrui dete luchtbe binnenk gheids het inspele spaarzaam Naast Het efficiën een gezond en afwezi n oplevevoor deze stroom zigheidszorgen instalrijk om zoals aanwe ing vorme Art & Build) ht het bespar (Foto: of en id verplic system n een hele efactuur. overhe nieuwbouw n kunne ijk: de eem bij tectore jaarlijkse energi duidel de mers is een ventilatiesyst ren op wel oordig leren van ties. tegenw E nor norrenova heeft m VENTILATI elk gebouw verstrengde isolatiena te grote ijk systee als dergel De CH verder begoed een het eem. rt.

Zo steeds tiesyst ECONOMISinstalleren van meedraagt, is systeem ars om en comfo een ventila hten eigena met energie zich een l het van het eerste n Hoewe meerkost met reau om de aard men verplic het omgaa ctenbu installeren. is ten over archite zeker een te weten dat elekte rt. “Gas denken dan elek e het k om ysteem België beslist ing opleve energiebron langrij elingss bij Munters Daarom el in deze ehand een bespar opere werden aan luchtb voorde zelf al . “We klopte een goedk “Een groot efficiënt Borzee te maken m te leveren nog steeds geDe Crée.

Installateur kte systee e offerte ” vertelt t,” weet jke tijden.” s van het geschi tricitei ruimte geeen gepastbevochtigers, om het ttair moeili em brengt de manier op de srd om rs. “Deze stoom budge Munte 0-syste bedrijf tische tookte gecontactee kort ieur bij gasges Het GTS20 meest energe “Door de lage opzichte n binnen tingen voor drie op de graad. rd en worde Crée, produc ing ten bouw Jesse De werden geleve vochtigheidsook een bespar Crée. De talrijke ten wenste De meteen van het .” appara em is het en,” vertelt gezondheid gesteld 0-syste kost eens system erde in dienst m GTS20 er nog om in van andere zoals de verbet krijgt men het driStee de water len, voortvloeien illende komen nder drijft id zelf voorde werknemers, die hieruit chtighe ijfeld de Een gasbra zet het binnen weer via versch stoomw en de luchtvo ingen e ongetw dan gebou ers de breerd De bespar maar zijn aan. Deze stoom wordt “We van elektri de gebruik met gekali zullen lucht.

Die bovenop. jk te becijferen, van de prijs bouw een toch stoom.

Pearlge kelijk ers – buizen met de binnen en,” weet satie: Gabari) algem Black zijn moeili “Afhan nt De In het instellen. (Visuali over het stoomverdel – gemengd waard. zelf instell alle pabereke we n heid kunnen moeite 50%,” spuitkoppen luchtvochtig gas kunne ing van teem houdt zelf kan WITH de SCAN ringsys ker citeit en een bespar kunnen “Een monito de gebrui n van Dat de spreke terwijl s.a.

De Crée. de gaten, moet zijn.” rijk is Corner rs in Crée. de lucht w belang eramete |9 The Green (Brussel) vochtig rgebou de werkn el en hoe & BOUW een kantoo dheid van ct besliss - Immob LLATIE ver Archite INSTA lucht van en de gezon chtge binnen rt Art & Build Opdra comfo l) au voor het (Brusse ering (Anderlecht) nbure 4 VK Engine Architecte (Mechelen) 23-09-1 ieken rs België Munte au techn

FICHE ISCHE TECHN

T E

+32(0)11 605540 k.royackers@louwersmediagroep.be

R KTE IGERS VOO T ESTOO GASG MBEVOCH BOUW STOO ARLGE poel

Tekst: SCAN

WITH

Jannes

Zwaene

BLACK

LLATIE

& BOUW

8 | INSTA

tie & Bouw

2 Installa

201410

82 66 | INSTALLATIE & BOUW

BE 04.indd

8-9

PE

Studiebure htigers bevoc Stoom

11:47

Real Bosch!

„Always power ready” Wereldprimeur!

De eerste accu met Wireless Charging systeem

Simply more.

WERELDPRIMEUR! Het Bosch Wireless Charging systeem.

Accu’s wisselen behoort vanaf nu tot het verleden.

Op de werkplek het gereedschap simpelweg direct op het laadstation zetten en de accu begint meteen met laden.

Blauw elektrisch gereedschap: voor vakman en industrie. www.bosch-wireless-charging.be

tot

-37 E-peilpunten met E+Smartzone

+

Ruimte­ verwarming

E

Vraag­ gestuurde ventilatie

Systeem

Productie van Sanitair Warm Water

Systeem E+®: ventileren en verwarmen in harmonie!

RENSON® Systeem E+® is het concept gebouwd rond een compact, gebruiksvriendelijk toestel, de E+ndura, waarin een aantal moderne technieken op een intelligente manier verwerkt zijn. Vraaggestuurde ventilatie die zorgt voor goede luchtkwaliteit van de binnenlucht gecombineerd met warmtepomptechnologie die instaat voor de productie van Sanitair Warm Water en Ruimteverwarming. Het toestel wordt in een hybride opstelling geplaatst met een andere klassieke warmtebron (vb. een condenserende gasketel).

• Door buitenlucht te mengen met het verlaagde afvoerdebiet van de vraaggestuurde ventilatie, kan de warmtepomp steeds met hoog rendement functioneren.

• Voldoet aan de eis voor hernieuwbare energie vanaf 1 januari 2014.

De E+ndura ® haalt warmte uit de afgevoerde ventilatielucht en buitenlucht. Het hergebruik van de ventilatielucht zorgt voor een hoger rendement.

www.renson.be