Onderwijs & Bouw 5 2014

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 3

|

NUMMER 5

|

2014

|

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

SCAN WITH

DEN BOSCH SANCTA MARIA MAVO | OVERLEG LUCHTBEHANDELING IN SCHOLEN IS HARD NODIG HOOFDDORP HA ARLEMMERMEER LYCEUM | DUURZAME EN GEZONDE SCHOLEN HEBBEN DE TOEKOMST

BOSAN UW PARTNER IN SPORTZAAL INRICHTING MET PASSIE INSPIRATIE EN GEDREVENHEID RICHTEN WIJ SPORTZALEN VOLLEDIG IN. WIJ HELPEN U VAN A TOT Z BIJ HET REALISEREN VAN UW IDEALE SPORTACCOMMODATIE. EN ZELFS DAARNA. WANT OOK VOOR HET VAKKUNDIG INSPECTEREN EN ONDERHOUDEN VAN UW SPORTACCOMMODATIE BENT U BIJ ONS AAN HET JUISTE ADRES. Bij ons begint alles met een juist advies. Een advies dat is afgestemd op uw wensen, uw sportaccommodatie en uw budget.

Als fabrikant van sporttoestellen en -materialen hebben wij het gehele proces in eigen beheer. Van advies en ontwerp tot en met de productie en het onderhoud. Doordat wij het gehele proces in eigen beheer hebben kunnen wij voorzien in klantspecifieke wensen en maatwerk leveren inzake bouwkundige voorzieningen. Ook kunnen wij onze sportinstallaties aanpassen aan uw wensen. Kortom, van Bosan mag u meer verwachten!

Heeft u een nieuw project, overweegt u de aanschaf van sportmateriaal of wilt u het onderhoud van uw sportaccommodatie uit handen geven? Neem dan vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie en een advies op maat.

T: +31 (0)53 57 23 115 E: info@bosan.nl

www.bosan.nl

Zoekt u een master in buildings?

Wij bouwen bewust met hout Bij goed onderwijs past een uitstekend gebouw dat

kunnen presteren. Voor zulke onderwijsgebouwen moet

voldoet aan de hoogste eisen: duurzaam, energiezuinig,

u bij De Groot Vroomshoop Bouwsystemen zijn.

betaalbaar en gericht op de toekomst. Een gebouw

Kijk voor projecten op www.degrootvroomshoop.nl en

dat bijdraagt aan het behalen van uw organisatie

u zult zien dat we al meerdere keren met succes zijn

doelstellingen en waar studenten en docenten optimaal

afgestudeerd.

T +31 (0)546 666 333

Bouwsystemen is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

I www.degrootvroomshoop.nl

Slingerland Bouw b.v.

Zorg

is een dynamische bouworganisatie, die gevestigd is in het centraal gelegen Nijkerk, nabij de A28. Met een

Onderwijs

team van enthousiaste medewerkers is Slingerland Bouw actief in zowel de

Kantoren

utiliteitsbouw als de woningbouw. Onze

Utiliteitsbouw

opdrachtgevers Slingerland Bouw b.v. uit isbestaan een dynamische Bedrijfsgebouwen

bouworganisatie, particulieren, die gevestigd is in het bedrijven, centraal gelegen Nijkerk,en overheidsinstanties nabij de A28. Met een projectontwikkelaars.

Slingerland Bouw b.v. team van enthousiaste is een dynamische medewerkers is bouworganisatie, Slingerland SlingerlandBouw Bouw b.v. die gevestigd is in het actief in zowel Postbus 203 de centraal gelegen utiliteitsbouw alsNijkerk, de 3860 AE Nijkerk nabij de A28.

Met een woningbouw.

Onze Tel. 033 - 246 21 21 team van enthousiaste Fax 033 - 246 65 00 opdrachtgevers medewerkers info@slingerlandbouw.nl bestaan uit is Slingerland Bouw particulieren, actief in zowel de bedrijven, utiliteitsbouw als deen overheidsinstanties woningbouw.

Onze projectontwikkelaars. opdrachtgevers bestaan uit

Showrooms Utiliteitsbouw

Maatschappelijk Woningbouw Showrooms

Agrarisch Zorgsector Woningbouw

Appartementen

Slingerland Bouw b.v. particulieren, Postbus 203 bedrijven, 3860 AE Nijkerk overheidsinstanties en Tel. 033 - 246 21 21 projectontwikkelaars.

Fax 033 - 246 65 00 info@slingerlandbouw.nl

Onderwijssector Zorgsector

Slingerland Bouw b.v.

Postbus 203 3860 AE Nijkerk Tel. 033 - 246 21 21 Fax 033 - 246 65 00 info@slingerlandbouw.nl

Kerkbouw Onderwijssector

Woningen

Renovatie en Onderhoud

Slingerland Bouw www.slingerlandbouw.nl

www.slingerlandbouw.nl

UwKerkbouw bouw Onze zorg!

Slingerland Bouw www.slingerlandbouw.nl

Voorwoord

Het nieuwe leren vraagt om een nieuwe leerruimte Het traditionele, klassikale lesgeven verdwijnt de komende jaren steeds meer naar de achtergrond. Na de intrede van de digiboards in het onderwijs, die de manier van lesgeven al enigszins veranderden, is het nu de beurt aan laptops, tablets en zelfs mobiele telefoons. Door de opkomst van digitale leermiddelen zal op scholen steeds meer gewerkt gaan worden in projectgroepjes. Door leerlingen uit verschillende klassen en uit verschillende leerjaren met elkaar te laten samenwerken, kunnen zij met en van elkaar leren. Dit vraagt echter niet alleen om andere begeleiding, maar ook om een andere inrichting van de leerruimte. Flexibele ruimtes en multi-inzetbaar meubilair zijn hierbij van grote toegevoegde waarde.

Gemeentes, scholen en architecten buigen zich al jarenlang over de vraag hoe het onderwijsgebouw van de toekomst er het best uit kan komen te zien. Bij ieder nieuw project komen nieuwe inzichten en oplossingen aan het licht. Dat maakt het schrijven voor dit magazine zo leuk. Onderwijs en bouw zijn beiden volop in beweging. Ook de projecten in deze editie laten dat weer zien.

We besteden in dit nummer onder andere aandacht aan het Mondial College in Nijmegen, dat ruimte biedt aan 840 vmbo-leerlingen, zonder massaal aan te voelen. Ook interessant is het artikel over de nieuwe St. MichaĂŤlschool, een eigenzinnig schoolgebouw in de wijk Hillegersberg in Rotterdam. Of wat dacht u van de nieuwe Brede School Diemen Noord? In dit luxe onderwijsgebouw is veel aandacht besteed aan mooie materialen, verrassende leerpleinen en educatieve faciliteiten. Ik wens u weer veel leesplezier!

Lieke van Zuilekom-Bousema

|5

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS

Nummer 5 | Jaargang 3 | 2014 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2214-4161 UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Wildlaan 7 Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIEADRES

008

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

17

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom

REDACTIEMEDEWERKERS

Hilda Bosma, Martijn van den Bouwhuijsen, Roel van Gils, Richard Stegers, Liliane Verwoolde (Het Tekstbureau), Marcia van Wensveen, Lieke van Zuilekom, Irene Theunissen, Sjoerd Meuleman, Johan Debaere, Joke Heikens, Margriet Langman, Hopp!Kreativ, Hugo Kamperman.

BLADMANAGEMENT

Gilles Coulier E g.coulier@louwersuitgevers.nl Patricia Rutten E p.rutten@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTSPRIJS

27

39

INHOUD Hoofddorp

Haarlemmermeer Lyceum

Nijmegen

Nieuwbouw Mondial College

12

Rotterdam

St. Michaëlschool

17

Ede

Christelijke Hogeschool

20

Diemen

Brede School Diemen Noord

24

Heerlen

Arcus College

40

8

€ 63,-- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie bv o.v.v. Onderwijs & Bouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Den Oever

Nieuwbouw Brede School

43

Raalte

Brede School

46

ADRESWIJZIGINGEN

Den Bosch

Sancta Maria Mavo

58

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, projectontwikkelaars, woningbouw/verenigingen, overheidsinstellingen, brancheorganisaties, directies, management en besturen van alle scholen en organisaties in het onderwijs in Nederland met (ver) bouwplannen, wethouders onderwijs van alle gemeenten in Nederland.

VORMGEVING/ART DIRECTION

Utrecht NOT

60

Langerak

Brede School

75

Epe

Wachtelenberg

77

Journaal

78

80

Wie Doet Wat

TIJDELIJKE EN SEMIPERMANENTE HUISVESTING THEMA

E studio@louwersuitgevers.nl

Wettelijke aanpassing maakt tijdelijke huisvesting betaalbaar

27

DRUKWERK

Tijdelijke huisvesting: dé oplossing voor uitbreidend onderwijs

29

Snel bouwen aan Ravel Residence

30

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Inhoud

48

68

57

73

60

77

SANITAIR & LOCKERSYSTEMEN THEMA Sanitaire sandwich-units: snel, flexibel en nu ook luxe

34

Kupan BV breidt haar productengamma uit

37

Tot 90% waterbesparing in scholen mogelijk

39

KLIMAAT OP SCHOOL THEMA

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 3

|

NUMMER 5

|

2014

|

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS | WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

48

Natuurlijk ventileren staat voor beter studeren

49

Net zo warmtewerend als buitenzonwering

50

Vanaf bron tot ventilatorconvector hetzelfde fabricaat

53

Tochtvrij ventileren met een vlak plafond dankzij textiele luchtverdeelpanelen

54

ERV-unit maakt energiezuinig ventileren mogelijk

57

VLOEREN, WANDEN EN PLAFONDS THEMA

SCAN WITH

5

Overleg inzake luchtbehandeling in scholen is hard nodig

DEN BOSCH SANCTA MARIA MAVO | OVERLEG LUCHTBEHANDELING IN SCHOLEN IS HARD NODIG HOOFDDORP HA ARLEMMERMEER LYCEUM | DUURZAME EN GEZONDE SCHOLEN HEBBEN DE TOEKOMST 2014029 Onderwijs & bouw 5.indd 1

14-11-14 15:47

Coverbeeld | Mondial College, Nijmegen (foto: Merle van Son fotografie)

Gebruikers zeer tevreden over sportvloeren in nieuwe Ezingehal Met trots gepresenteerd: Sporthal-Oost in Veenendaal Advertorial: Hercuton Tapijttegels in scholen: net zo fris als harde vloer Duurzame en gezonde scholen hebben de toekomst Maak kennis met de School Vloerwijzer

62 64 67 68 71 73

HOOFDDORP | Haarlemmermeer Lyceum

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | BAM

Haarlemmermeer Lyceum groeit mee met gemeente De Haarlemmermeer dijt uit, logisch dat scholen dan niet achterblijven. Het laatste wapenfeit van de Haarlemmermeers onderwijsuitbreiding bevindt zich in Hoofddorp, met het nieuw gebouwde Haarlemmermeer Lyceum. Ruim 1.000 leerlingen volgen hier middelbaar onderwijs, op een oppervlakte van bijna 6.000 m².

Zoetermeer, Nieuwegein, Almere: het zijn bekende dorpen die door de decennia heen wisten uit te groeien tot heuse woonreuzen. Ook Haarlemmermeer past in die lijst, met Hoofddorp als absolute koploper: in veertig jaar uitgegroeid van 9.000 inwoners begin jaren zeventig tot bijna 75.000 inwoners nu. Genoeg redenen voor het Haarlemmermeer Lyceum om na te denken over meer capaciteit. Dit betekende of uitbreiding van het bestaande gebouw of de bouw een geheel nieuw schoolgebouw. Het is de laatste optie geworden, op een locatie pal naast het eveneens nieuw gebouwde sportcentrum Huis van de Sport. ontwik-

8|

kelende bouwer BAM Utiliteitsbouw NoordWest mocht de school bouwen na een gewonnen design&build aanbesteding. De school is sinds de zomervakantie van 2014 operationeel.

CONSTRUCTIE Constructief werd gekozen voor een staalskelet met vloeren van kanaalplaten. Niets afwijkends onder de zon, zegt projectleider Lucas de Ruiter, al waren er dingen om rekening mee te houden.

Zoals overspanningen van ruim dertien meter met qua gewicht geoptimaliseerde liggers. De Ruiter: “Er lag een Programma van Eisen, maar verder wa-

ren alle inschrijvers vrij in ontwerp en constructie.

Soms probeer je bouwmethoden te optimaliseren, waarbij complexiteiten pas later aan het licht komen. In dit geval bleken de liggers niet ideaal om vloeren van deze omvang eenvoudig te kunnen realiseren.” De Ruiter doelt op het monteren van de vloerplaten tussen de flensen van de stalen randliggers. De montage daarvan moest secuur gebeuren.

GROTE ELEMENTEN Ook een punt van aandacht vormden de gevels. Ze zijn gemaakt van bijna acht meter

HOOFDDORP | Haarlemmermeer Lyceum

Een kloek gebouw

Aula met tribune

'ER LAG EEN PROGRAMMA VAN EISEN, MAAR VERDER WAREN ALLE INSCHRIJVERS VRIJ IN ONTWERP EN CONSTRUCTIE' lange en verdiepingshoge HSB-elementen met als afwerking geïsoleerde gevelstuc. Mooi, maar tijdens het aanbrengen zeer gevoelig voor weersinvloeden. De Ruiter: “Je kunt plannen wat je wilt, maar sommige werkzaamheden laten zich nu eenmaal niet uitstellen.

Gevelstuc is gevoelig voor vorst en regen, dus februari was best even spannend. Gelukkig vielen de omstandigheden toen mee.” Boven de

stuclaag werden aluminium kozijnen geplaatst, blank geanodiseerd. Geen kleine exemplaren, de pui aan de achterzijde telt met een lengte van 21,5 meter een kleine 100 m². Veel elementen dus met grote afmetingen en daarom niet altijd even gemakkelijk te monteren. Vrijwel alles is daarom geplaatst met hoogwerkers en kranen.

Brede horizontale banden

Bouwinfo

BLIJE GEZICHTEN

OPDRACHTGEVER

Eenmaal binnen blijkt in het gebouw niet te zijn beknibbeld op de inrichting. De Ruiter spreekt van bovengemiddeld en noemt de materialisering de budgetnorm ontstijgend. De begane grond komt toe aan een entree, aula met tribune en vide, handvaardigheidslokalen, een keuken en receptionele voorzieningen. In de twee verdiepingen daarboven bevinden zich de binas klaslokalen en de lerarenkamer.

Dunamare Onderwijsgroep - Haarlem

ONTWERP DP6 Architectuurstudio bv - Delft

ADVISEUR DGMR – Arnhem

CONSTRUCTEUR Berkhout Tros bouwadviseurs - Alkmaar

UITVOERING BAM Utiliteitsbouw Regio Noordwest - Amsterdam

GIETVLOEREN Bijzonder aan die laatste is de exacte ligging: via de vide met direct uitzicht op de lager gelegen aula. Ook de keuze voor systeemwanden verraadt zeker een bepaalde mate van ambitie. Nu enige tijd in gebruik spreekt De Ruiter van een leerzaam project. Hij toont zich al met al tevreden.

“Zowel leerlingen als docenten zijn heel blij met het gebouw. Daar doe je het toch voor!” ❚

Nijssen Vloersystemen – Tilburg

INSTALLATIES BAM Techniek regio Noord West – Benningbroek (W+E)

ESSENCE TOILETCABINES Kupan BV – Varsseveld

BOUWPERIODE augustus 2013 – juni 2014

|9

HOOFDDORP | Haarlemmermeer Lyceum

Projectinfo ITALIAANS GROENE TOILETCABINES VOOR HAARLEMMERMEER LYCEUM De 900 tot 1.000 leerlingen van het Haarlemmermeer Lyceum kunnen in hun nieuwe schoolgebouw gebruikmaken van Essence toiletcabines, ontwikkeld en geleverd door Kupan BV. Deze toiletcabines onderscheiden zich niet alleen op het gebied van kwaliteit en veiligheid, maar ook qua design, vertelt Norbert ten Brinke, directeur van Kupan BV. “Architect DP6 Architectuurstudio heeft in zijn ontwerp rekening gehouden met de omgeving waarin het lyceum staat. De cabines zijn daarom uitgevoerd in een Italiaanse, groene kleur, die wij op maat voor dit project hebben samengesteld.”

De fraaie vormgeving van de cabine en de uitgebreide mogelijkheden in kleurstelling maken de Essence Line tot de meest gevraagde cabine van Kupan BV, vertelt hij. “Doordat de cabine tegen een stootje kan, is hij ideaal geschikt voor scholen.

De scharnier, die tot 180° kan openen, is vingerveilig. Het materiaal gaat met gemak 25 jaar mee.”

Nijssen

Vloersystemen Kunststof vloeren

PU gietvloeren Epoxy gietvloeren Vloer coatings Siergrind Troffelvloeren 10 |

Nijssen Vloersystemen www.vloersystemen.eu Tel. 013 - 26 000 30

HOOFDDORP | Haarlemmermeer Lyceum

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | BAM

Kunststof vloeren zonder opleverpunt Scholen worden zwaar belast, met name vloeren van handwerklokalen en sanitaire ruimten. Niet vreemd daarom dat het nieuwe Haarlemmermeer Lyceum in Hoofddorp hiervoor een voorkeur uitsprak voor gietvloeren. Lichtgrijs van kleur en voorzien van antislip en epoxy holplint.

Steeds vaker kiezen scholen voor vloerafwerkingen van kunststof. De voordelen ervan zijn bekend: naast fraai van uiterlijk zijn gietvloeren loeisterk, onderhoudsarm en in hoog tempo aan te brengen.

Het nieuw gebouwde Haarlemmermeer Lyceum in Hoofddorp koos voor in totaal 360 m² aan PUgietvloeren die werden verdeeld over de sanitaire ruimten en twee handarbeidlokalen.

Een mooie klus voor Nijssen Vloersystemen, de Tilburgse eenmanszaak die de vloeren aanbracht.

Eigenaar Dirk Nijssen: “Het mooie was hier niet de opdracht zelf, maar het uiteindelijke resultaat: ruim 360 m² gietvloer aanbrengen zonder één enkel opleverpunt, is best bijzonder. Dan weet je dat je goed werk hebt geleverd.”

AFSTEMMEN

SUCCESVOL

Nijssen verkreeg de opdracht van BAM Utiliteitsbouw regio Noordwest, de hoofdaannemer van het werk. “We hebben deze opdracht te danken aan de opgebouwde goodwill”, zegt Nijssen. “We hebben vaker voor BAM gewerkt, telkens naar volle tevredenheid. Een gietvloer aanbrengen lijkt wel eenvoudig, maar een goed resultaat is afhankelijk van veel omstandigheden. Opgewaaid stof bijvoorbeeld kan funest uitpakken.” Nijssen doelt met name op de grote hoeveelheden werklieden die tijdens het afbouwwerk de vloer bevolken. Een goede afstemming met andere partijen is daarom belangrijk.

“Wat dan scheelt, is dat je elkaar al kent van eerdere werken. BAM is een opdrachtgever voor wie ik vanzelfsprekend graag werk. En dat wil ik blijven doen.”

Naast zijn specialiteit, gietvloeren, verwerkt Nijssen ook andere afwerkingen zoals troffelvloeren en siergrind. Ook brengt hij allerhande coatings aan. Nijssen ziet zichzelf als een typisch voorbeeld van een succesvolle eenmanszaak die opdrachten meestal vergaart via mond-tot-mond reclame. Een heldere communicatie is daarbij essentieel. “Sinds 2006 werk ik zelfstandig en de zaken lopen steeds beter. Soms word ik ingehuurd door derden, soms huur ik ook zelf in. Maar dan altijd mensen van wie ik weet wat ze kunnen.” In dit geval werkte hij de 360 m² met twee anderen in zes dagen af. Met als gezegd een foutloos resultaat. “Nul opleverpunten na zes dagen werk is echt bijzonder. Maar dat had ik, geloof ik, al gezegd.” ❚

| 11

NIJMEGEN | Nieuwbouw Mondial College

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Muller Bouw en IA Groep

NIEUWBOUW MONDIAL COLLEGE IN NIJMEGEN

‘ De gevel vertelt het verhaal van de school’

De leerlingen van het Mondial College in Nijmegen zijn dit jaar gestart in een gloednieuw schoolgebouw. De vmbo-school biedt plaats voor maximaal 840 leerlingen in de theoretische en praktijkgerichte leerwegen van het vmbo. De praktijkgerichte leerweg is verdeeld in de sectoren Techniek, Economie en Zorg & Welzijn. Iedere sector is gehuisvest in een herkenbare, eigen bakstenen gebouwvolume. Naast deze sectoren zijn er verschillende algemene ruimtes en theorielokalen ingericht. De gemeenschappelijke functies vormen de bovenste laag van het gebouw en verbinden de verschillende sectoren.

Tijdens de ontwerpfase speelde duurzaamheid een belangrijke rol. Door middel van slimme investeringen in duurzaam bouwen, is gekomen tot een ontwerp dat voldoet aan de eisen voor een BREEAM Good certificaat. Factor Architecten heeft samen met de BREEAM-experts van Duurzaamheidscoach.nl en de experts binnen de IA Groep de voorbereiding van deze certificering begeleid en samen met de opdrachtgever bewuste keuzes gemaakt, zoals toepassing van bodemwarmte en -koeling, vegetatiedaken en zonnecellen in het glazen dak van het atrium.

Factor Architecten is al in de initiatieffase bij het nieuwbouwproject betrokken, vertelt architect Bram van Oosteren. “Voor aanvang van het pro-

12 |

ject hebben we diverse workshops georganiseerd voor docenten. Tevens zijn er gesprekken gevoerd met de ouderraad. Aan de hand van hun gebouwen onderwijswensen hebben we een Programma van Eisen opgesteld, waarna de ontwerpfase is gestart.” Eén van de wensen was dat de school niet massaal mocht aanvoelen. “Vandaar de keuze voor een bouwblok per sector”, aldus Van Oosteren. “De verschillende kleuren metselwerk waarin deze blokken zijn opgetrokken, geven identiteit aan de verschillende leerwegen.” Elke sector heeft zijn eigen etalage gekregen, vertelt hij. “Op het Mondial College zitten de werkgevers en werknemers van de toekomst. De school is trots op alles wat geleerd en gemaakt wordt en wil dat graag aan de buurt laten zien.” De etalages zijn uitge-

NIJMEGEN | Nieuwbouw Mondial College

Projectinfo STIJLVOLLE, DUURZAME TOILETCABINES Alle toiletruimtes van het Mondial College in Nijmegen zijn voorzien van Essence cabines, een veelgebruikte cabine op scholen. In opdracht van aannemer Muller Bouw heeft Kupan BV de cabines geproduceerd en geïnstalleerd. “De cabines vallen op door hun stijlvolle design, hoogwaardige kwaliteit en veiligheid”, vertelt Norbert ten Brinke, directeur van Kupan BV. “De Essence Line is een innovatief cabineconcept met een gepatenteerde, translerende, 180° draaiende en onderhoudsvrije scharnier. Het is onmogelijk om je vinger tussen de scharnier en deur te krijgen.” Doordat gebruik wordt gemaakt van zelfsmerende kunststoffen, hoeft het scharnier nooit gesmeerd te worden. De cabines kunnen tegen een stootje. “Tijdens de ontwikkelingsfase is het scharnier meer dan een miljoen keer getest op openen en sluiten van de deur”, vertelt Ten Brinke. “Dit komt overeen met 25 gebruiksjaren, bij honderd gebruiksmomenten per dag. In het geval van het Mondial College zijn de cabines uitgevoerd in een fris witte kleur." voerd in verschillende kleuren, die zijn doorgevoerd in onder andere de vloerbedekking en de wandafwerking. “Op de bovenste verdieping van het pand bevinden zich de gezamenlijke ruimtes. De gevel van deze bouwlaag heeft daarom een compositie van alle sectorkleuren en vertelt zo hoe het gebouw georganiseerd is.”

Het meest opvallende bouwkundige element van de nieuwbouw betreft de constructie, vertelt Hans van Amstel, werkvoorbereider bij bouwkundig aannemer Muller Bouw. “De constructie is zo ontworpen, dat binnen geen enkele wand dragend is. Wanneer in de toekomst de onderwijsvisie of de bestemming van het pand verandert, kunnen de ruimtes eenvoudig opnieuw ingedeeld worden.” De basis van het schoolgebouw is opgetrokken uit prefab betonnen wanden, vertelt hij. “Het sportgebouw dat naast de school is gebouwd, is traditioneel gebouwd.”

De school en de sporthal zijn heel compact ontworpen, zodat een zo voordelig mogelijke verhouding tussen vloeroppervlak en buitenschil is ontstaan. “Hierdoor gaat zo min mogelijk energie verloren”, aldus Van Oosteren. “Bovendien zijn hierdoor minder bouwmaterialen nodig.” Van Amstel: “In het gebouw zijn diverse voorzieningen getroffen om voldoende daglicht binnen te krijgen.

Ook dit bespaart veel energie.” De 140 m² grote lichtstraat in het midden van het gebouw is hierbij een absolute blikvanger. “Om deze lichtstraat mooi te integreren in het ontwerp, was een hele uitdaging. Maar het resultaat mag er zijn.”

Van Amstel kijkt terug op een mooie bouwperiode. “De samenwerking tussen alle bouwpartners verliep goed. De bouwtijd was kort, maar dankzij de inzet van alle medewerkers op de bouwplaats hebben we exact op tijd kunnen opleveren.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Alliantie VO Nijmegen en Land van Maas en Waal

ARCHITECT Factor Architecten

ADVISEURS IA Bouwkunde, IA Elektrotechniek, IA Werktuigbouw en Duurzaamheidscoach.nl

BODEMADVIES WKO IF Technology

UITVOERING Muller Bouw (bouwkundig aannemer), Entropal (raam- en deurprofielen), Kupan (toiletcabines)

INSTALLATIES Megens Installaties en Unica Installatietechniek

OPLEVERDATUM 18 juli 2014

| 13

ERVAAR DE ERVARING • Aluminium vliesgevels • Geluidswerende gevels • Brandwerende gevels • Zonwerende gevels • Design gevels • Aluminium serres • Poolhouses • Lichtstraten en lichtkoepels • Schuifpuien en vouwdeuren • Raam- en deursystemen

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor onderwijs & bouw Bel of mail ons!

T +31 (0)495 450095 Gilles Coulier g.coulier@louwersuitgevers.nl

Kies voor kwaliteit, ervaring en een Geen-Gezeur-Garantie!

www.onderwijsenbouw.nl

De Chamotte 46 | 4191 GT Geldermalsen | T +31(0)345 57 68 28 | info@entropal.nl | www.entropal.nl

CV-installaties

Klimaattechniek

Meet- en regeltechniek

Loodgieterswerk

Duurzame technieken

24 uursservice

MEGI_alg_A6_sta_FC_Zak

Technisch beheer

Nijverheidsweg 5, Druten • 0487 58 15 10 • www.wijmakenhetgoed.nl

NIJMEGEN | Nieuwbouw Mondial College

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Merle van Son fotografie

MONDIAL COLLEGE IN NIJMEGEN VALT OP DOOR SPEELSE GEVEL Het nieuwe Mondial College in Nijmegen is opgetrokken uit drie bouwblokken, die met elkaar worden verbonden door een tweede verdieping. De verschillende kleuren metselwerk en de gekleurde vullingen in de aluminium profielen van de bouwblokken geven identiteit aan de verschillende leerwegen van het college.

Entropal heeft in opdracht van aannemer Muller Bouw de aluminium raam- en deurprofielen geproduceerd en gemonteerd. De aluminiumbouwer uit Geldermalsen heeft Schüco profielen type AWS65 en type FW50+ toegepast. Eén van de bijzondere eisen die aan de profielen werd gesteld, betrof de inbraakwerendheid, vertelt Tewes Tuitman, directeur van Entropal. De profielen moesten namelijk voldoen aan het WK3-keurmerk. “Met de profielen van Schüco kunnen verschillende inbraakwerendheidsklassen worden gehaald”, vertelt hij. “Het hang- en sluitwerk is hiervoor verantwoordelijk. De profielen hoeven dus niet verstevigd te worden, in tegenstelling tot veel andere merken, wat resulteert in een grotere ontwerpvrijheid voor de architect.”

DETAILS “Muller Bouw heeft ons al in de ontwerpfase bij het project betrokken”, gaat Tuitman verder. “We hebben mee mogen denken over de details, wat heeft bijgedragen aan een nog mooier eindresultaat, met een strak lijnenspel.” Aanvankelijk was gekozen om een ander profielsysteem toe te passen in het Mondial College, vertelt hij. “Maar dit systeem kon niet beantwoorden aan de wensen van de architect.

Dus hebben wij het Schüco systeem voorgesteld.

Waren we in een latere fase bij het project betrokken, dan had de gevel er nu heel anders uitgezien.”

SPEELS GEVELBEELD De profielen zijn uitgevoerd in twee grijstinten. De

vullingen in de profielen op de bovenste verdiepingen zijn deels uitgevoerd in glas en deels in ondoorzichtige vullingen, in negen RAL-kleuren. “Dit zorgt voor een speels effect.”

Willian van den Bogaard, werkvoorbereider bij Entropal vertelt dat in totaal 1.250 m² AWS65 profielen en 200 m² FW50+ profielen in de gevel van het Mondial College zijn toegepast, met een maximale afmeting van 2,5 bij 4 meter. “In onze fabriek zijn de profielen gepreproduceerd. Het FW50+ betreft een vliesgevelsysteem, dat op de bouw is samengesteld. De AWS65 profielen voor de raam- en deurconstructies zijn in de fabriek samengesteld en compleet op de bouw aangeleverd.” ❚

| 15

NIJMEGEN | Nieuwbouw Mondial College

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Megens Installaties

Mondial College zet in op duurzaamheid Bij het ontwerp van het Mondial College in Nijmegen stonden de BREEAM-certificeringseisen centraal. De architect, bouwkundig aannemer en installateurs hebben een duurzaam gebouw met een laag energieverbruik gerealiseerd, waarbij kritisch is gekeken naar de locatie en bereikbaarheid, de materialen, de installaties en het onderhoud tijdens de exploitatiefase van de school.

16 |

Megens Installaties heeft de werktuigbouwkundige installaties in het Mondial College voorzien, waaronder alle loodgieterswerk en de voorzieningen ten behoeve van verwarming, koeling en ventilatie. “Ten behoeve van het pand is een WKOinstallatie, in combinatie met een warmtepomp gerealiseerd”, vertelt Armand van Andel, technisch directeur van Megens Installaties. “Het betreft een hybride systeem. Naast de warmtepomp, die voor het grootste deel in de warmtevraag voorziet, zijn aanvullend hoog rendement cv-ketels toegepast.”

Ook voorziet de bron in de koeling van het gebouw, dat grotendeels is voorzien van vloerverwarming en vloerkoeling. “Afhankelijk van de oriëntatie en functies van de ruimte, is een zone-indeling gemaakt.

Per zone kan, door middel van lucht, lokaal worden naverwarmd.” Centraal op het dak zijn meerdere luchtbehandelingskasten gepositioneerd voor de ventilatie. De toevoerlucht wordt in de zomer gekoeld door middel van de WKO.

“Middels een gebouwbeheersysteem worden alle installaties geregeld, beheerd en gemonitord. I/O modules worden toegepast als naregeling voor de zones. Deze naregeling wordt aangestuurd via een Modbus communicatienetwerk. Ook de regeling van de LBK’s, pompen en warmtepomp wordt via separate netwerken aangestuurd en beheerd.”

MEET- EN REGELTECHNIEK

OVER MEGENS INSTALLATIES

Naast de HVAC-installaties heeft Megens Installaties ook de meet- en regeltechniek van het gehele project uitgevoerd. Al vijftien jaar heeft Megens een eigen meet- en regelafdeling. Sinds tien jaar is het bedrijf Priva partner. “In het gebouw is ook een Priva regelsysteem voorzien”, vertelt Van Andel.

Megens Installaties adviseert, ontwerpt, installeert en beheert technische installaties in de retail, utiliteit en woningbouw. Het bedrijf is gespecialiseerd in onder andere HVAC, GAWALO en meet- en regeltechniek. Alle disciplines worden in eigen beheer uitgevoerd. ❚

UITWERKING IN BIM De grootste uitdaging in dit project betrof volgens Van Andel de strakke bouwplanning. “De bouwtijd was kort. We hebben daarom gekozen om alles 3D uit te werken in BIM. Alle installaties zijn op ons kantoor volledig uitgeëngineerd, om verstoringen op de bouw uit te sluiten, faalkosten te voorkomen en de planning beheersbaar te houden.” Van Andel kijkt terug op een geslaagd bouwproject. “De samenwerking met de opdrachtgever, adviseur en alle bouwpartners is optimaal verlopen. Het Mondial College is een mooi referentieproject voor ons.”

ROTTERDAM | St. Michaëlschool

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | John Lewis Marshall

GEEN HINDER VOOR SCHOOLVERKEER DOOR GOED BOUWOMGEVINGSMANAGEMENT

SCAN WITH

St. Michaëlschool biedt veel licht, ruimte en comfort Niet alleen de juffen en meesters zijn trots op de nieuwe St. Michaëlschool in Rotterdam. Ook alle leerlingen renden op de eerste schooldag in augustus enthousiast hun nieuwe schoolgebouw binnen. Met de nieuwbouw is de wijk Hillegersberg een eigenzinnig schoolgebouw rijker.

Architect De Zwarte Hond uit Rotterdam ontwierp een ‘moderne villa in het groen’. Centraal in het gebouw ligt het hart van de school, waar kinderen kunnen samenkomen voor optredens, presentaties en vieringen.

Aansluitend op het hart liggen de vleugels met lokalen. Alle lokalen zijn ruim, licht en kleinscha-

lig van opzet. Het interieur is chique, onder meer door de eikenhouten lambrisering en wollen vloerbedekking.

Bouwkundig aannemer Van Wijnen Dordrecht B.V. is verantwoordelijk voor de bouw van de Frisse School, die middels een WKO-installatie en warm-

tepomp volledig voorziet in haar eigen warmteen koudebehoefte. “In de dekvloeren hebben we leidingen voor verwarming en koeling verwerkt”, vertelt bouwprojectleider Michel Renzenbrink namens Van Wijnen. “Radiatoren zijn hierdoor overbodig. Alle ruimtes worden mechanisch geventileerd, mede op basis van CO2-detectie.” ➤

| 17

Altijd in beweging

nu en morgen!

www.vanwijnen.nl

UW PARTNER IN BOUWKUNDIGE BRANDPREVENTIE DS Projekten BV Postbus 269 2740 AG Waddinxveen T 0182 - 63 08 76 E kbs@dsprojekten.nl

SPECIFIEKE OPLOSSINGEN VOOR BRANDVEILIGE SCHOLEN Inventarisaties Logboeken Turn-key uitvoering

Advies Onderhoud & Beheer Garantie

UW VEILIGHEID IS ONZE ZORG!

WWW.DSPROJEKTEN.NL _Ds projekten.indd 1

14-11-14 13:50

ROTTERDAM | St. Michaëlschool

Projectinfo DUURZAME VLOERBEDEKKING EN SCHOONLOOPMATTEN COMPLETEREN ST. MICHAËLSCHOOL Holland Floor Projectstoffering leverde en verwerkte duurzame vloerbedekking en entreematten voor de St. Michaëlschool in Rotterdam. Van Wijnen Dordrecht B.V. gaf hiertoe de opdracht. De robuuste wollen vloerbedekking, toegepast in de bibliotheek en op de trappen, geeft het interieur een chique uitstraling. De schoonloopmatten bij de entree nemen zowel vuil als water op, waardoor de onderliggende epoxyvloer wordt beschermd en schoon blijft.

De vloerbedekking is gemaakt van geitenhaar, een natuurproduct.

De ribbelstructuur zorgt voor een bijzondere uitstraling. Dit makkelijk afwasbare tapijt, dat de merknaam Tretford voert, wordt geproduceerd volgens de normen van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hiermee past de vloerbedekking uitermate bij het duurzame karakter van de nieuwbouw.

TRANSPARANT GEBOUW Het gebouw is aan de buitenzijde uitgevoerd in lichte kleuren. “Boven het 60 cm hoge metselwerk buitenspouwblad hebben we een witte

façade opgetrokken”, vertelt Renzenbrink. “Tegen de houtskeletbouw is een buitenschil van cementgebonden plaat, EPS, twee stuclagen en algenresistente verf aangebracht.” De transparantie van het gebouw komt tot uiting in gevels met 45 procent glas en vijf sheddaken boven een vide. De dakruiten zijn op hun beurt beplakt met gekleurde folie, waardoor gekleurd licht de ruimtes binnenvalt.

HARMONIE Van Wijnen Dordrecht B.V. won de aanbesteding op basis van prijs, plan van aanpak én planning, vertelt Renzenbrink. In het project is veel rekening gehouden met omwonenden. “Zo is besloten om te funderen met grondverdringende palen, in plaats van heipalen. Daarnaast hebben we het schoolverkeer van de omliggende scholen zoveel mogelijk ontzien. Zo hebben we geen bouwmaterialen aan- en afgevoerd tussen acht en negen uur ‘s ochtends.”

De entreematten hebben de productnaam Coral Brush Pure en geven door hun dubbele werking extra bescherming aan de epoxyvloer. Maar liefst 94 procent van het binnengelopen vuil en vocht wordt tegengehouden met de matten van volledig gerecyclede Econyl garen. Tot 65 procent besparing op schoonmaakkosten blijkt mogelijk.

Holland Floor Projectstoffering is een vaste onderaannemer van Van Wijnen. De projectstoffeerder voorziet niet alleen scholen van vloerbedekking, maar bijvoorbeeld ook kantoren, zorginstellingen, winkelcentra en recreatiewoningen. De vakmensen van Holland Floor doen altijd twee keer een opname: vooraf aan de offerte en voor de uitvoering. Dit voor een optimaal proces en resultaat.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER RVKO – Rotterdam

ONTWERP De Zwarte Hond – Rotterdam

UITVOERING Van Wijnen Dordrecht B.V. – Dordrecht

BRANDWERENDE AFDICHTINGEN DS Projecten BV, Waddinxveen

Het bouwproject verliep in goede harmonie met alle bouwpartners, vertelt hij. “Samen zijn we erin geslaagd een hoogwaardige Frisse School op te leveren. De St. Michaëlschool komt hoog op onze referentielijst te staan.” ❚

VLOEREN Holland Floor Projectstoffering B.V. – Willemstad

BOUWPERIODE augustus 2013 – juli 2014

SCAN WITH

| 19

EDE | Christelijke Hogeschool

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Klaassen Bouwmaatschappij Arnhem BV

CHRISTELIJKE HOGESCHOOL EDE:

bijna klaar voor de toekomst De Christelijke Hogeschool Ede ondergaat op dit moment uitgebreide veranderingen, om plaats te kunnen bieden aan de modernste onderwijsmethoden en een groeiend aantal studenten. Op de plek van de voormalige noodlokalen, tegenover het hoofdgebouw, wordt een nieuwbouw van ca. 5.000 m² gerealiseerd. Daarnaast wordt het hoofdgebouw uitgebreid en grondig verbouwd. Middels een loopbrug worden de bestaande bouw en nieuwbouw aan elkaar gekoppeld.

De buitengevel van de nieuwbouw en het dak zijn inmiddels gesloten, vertelt Martijn van Knijff, projectleider bij Klaassen Bouwmaatschappij Arnhem BV. “Op dit moment zijn we bezig met het aanbrengen van alle binnenwanden, waarin ook de installaties worden opgenomen. Ook de rasters van de plafonds worden op dit moment gemaakt, zodat we straks de systeemplafonds kunnen aanbrengen. De dekvloeren zijn inmiddels gereed, met uitzondering van de begane grond.” Binnenkort zal een begin worden gemaakt met de terreinverhardingen.

20 |

MARKANTE GLASGEVEL

tegen een houten achterconstructie gemonteerd.

Alleen op de plaats van de entree is een staalconstructie gebouwd. Het glas is voorzien van een zeefdruk in drie kleuren, wat zorgt voor een bijzonder gevelbeeld.” Ook de loopbrug, die is opgebouwd uit een stalen ligger boven en onder met daartussen houten spanten, is met vliesgevel bekleed en voorzien van glas.

Van Knijff vertelt dat de nieuwbouw vooral opvalt door de markante gevel, die volledig is uitgevoerd in vliesgevel. “De buitenzijde is volledig voorzien van glas. De vliesgevel is voor het grootste deel

In de nieuwbouw van de Christelijke Hogeschool is de collegezaal de grootste blikvanger. Deze zaal, in de vorm van een kubus, lijkt in het pand

De Christelijke Hogeschool Ede zal over een paar maanden haar intrek kunnen nemen in de nieuwbouw. Daarna staat er nog een aantal aanpassingen en verbouwingen van het bestaande gebouw op de rol. In het najaar van 2015 moet het gehele project zijn afgerond.

EDE | Christelijke Hogeschool

'DE NIEUWBOUW VALT VOORAL OP DOOR DE MARKANTE GEVEL, DIE VOLLEDIG IS UITGEVOERD IN VLIESGEVEL' te zweven. “De vloer van de collegezaal kraagt een stuk over in de entreeruimte”, vertelt Van Knijf. “Dat zorgt voor een zwevend effect. De vloer wordt gedragen door een spantconstructie. In de wand zijn patronen in verschillende kleuren voorzien, net als in de gevel.”

RENOVATIE GEFASEERD UITGEVOERD De renovatie van de oudbouw is opgeknipt in een groot aantal opties, die gefaseerd worden uitgevoerd tot en met de zomervakantie van 2015.

“Met name tijdens de vakantieperiodes voeren we hier onze werkzaamheden uit, om het lespro-

gramma niet teveel te verstoren”, aldus Van Knijff.

De bestaande bouw wordt voorzien van nieuwe vloer-, wand- en plafondafwerkingen. En ook de installaties worden vernieuwd. Bovendien wordt hier een aantal indelingswijzigingen doorgevoerd.

De hoofdentree heeft inmiddels al een grote gedaantewisseling ondergaan. “Vanuit het hoofdgebouw worden veel installaties uitgebreid en/ of doorgekoppeld richting de nieuwbouw”, vertelt hij. “De WKO-installatie wordt bijvoorbeeld in het hoofdgebouw aangesloten en beheerd en vervolgens doorgekoppeld naar de nieuwbouw om ook daar in de warmte- en koudebehoefte te voorzien.

En ook het datanetwerk van de school wordt uitgebreid.” ❚

| 21

Of het nu gaat om een woonhuis, een utiliteitsgebouw, een bedrijfspand of gebiedsontwikkeling… bouwen is het waarmaken van een ambitie, het realiseren van een droom. Maar bouwen is ook een complex proces. Alle stappen daarin - ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, exploiteren, onderhouden - bepalen uiteindelijk sámen het succes van een bouwproject.

Bouwen is daarom méér, de KlaassenGroep biedt u die meerbouwwaarde.

www.klaassen.com

DONEC AFBOUW B.V. De specialist in binnenbouwsystemen: Metal-stud wanden Timmer werk Verplaatsbare systeemwanden Systeem plafonds Volgipswanden Brandwerende vloeren Deventer Tel.: 0570-502390 www.donec-afbouw.nl

EDE | Christelijke Hogeschool

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Klaassen Bouwmaatschappij Arnhem BV

DROGE AFBOUW CHRISTELIJKE HOGESCHOOL EDE De levering en montage van alle droge binnenafbouwsystemen, zowel in de nieuwbouw als in de bestaande hoofdbouw van de Christelijke Hogeschool Ede, wordt verzorgd door Donec Afbouw BV uit Deventer.

“We leveren en monteren niet alleen alle scheidingswanden, maar ook de plafonds, inclusief aanverwant timmerwerk en interieurtimmerwerk”, vertelt Vincent Broeks, projectleider en mede-eigenaar van Donec Afbouw BV. “Hierbij maken we gebruik van allerhande materialen, van hout- en plaatmaterialen tot gips en staal.” Een klein deel van de staalconstructie wordt door Donec Afbouw bekleed met brandwerend materiaal, waarmee een brandwerendheid van 60 minuten wordt behaald. De scheidingswanden in de Christelijke Hogeschool Ede betreffen voornamelijk metal stud wanden.

De grootste uitdaging volgens Broeks is om binnen de relatief korte bouwtijd alle werkzaamhe-

'EEN KLEIN DEEL VAN DE STAALCONSTRUCTIE WORDT BEKLEED MET BRANDWEREND MATERIAAL, WAARMEE EEN BRANDWERENDHEID VAN 60 MINUTEN WORDT BEHAALD' den uit te voeren. “Voor de kerstdagen moet het project worden opgeleverd. Om binnen die tijd en het gestelde budget een kwalitatief hoogwaardige droge afbouw te kunnen leveren, daarin kunnen wij ons onderscheiden.”De Christelijke Hogeschool Ede is niet de enige school waar Donec

Afbouw BV dit jaar de droge afbouw verzorgt.

Het bedrijf is ook betrokken bij de nieuwbouw van het Kindcentrum te Deventer, de Brede School te Valkenburg bij Katwijk, het Liemers College te Zevenaar, het Educatief Plein te Vianen en kinderopvang centrum Kiki Nous in Almere. ❚

| 23

DIEMEN | Brede School Diemen Noord

Overstek: niet te missen

Tekst en Beeld | Sjoerd Meuleman

BREDE SCHOOL DIEMEN NOORD:

stoer en subtiel tegelijk Jarenlang oud gehuisvest, nu in een gloednieuw gebouw: de Diemense basisscholen De Duif en ‘t Palet zijn sinds kort gebundeld in Noorderbreedte, de nieuwe Brede School Diemen Noord. Het is een onderwijsgebouw geworden van de luxueuzere soort, met veel aandacht voor mooie materialen, verrassende leerpleinen en educatieve faciliteiten.

Een pontificaal bouwwerk op een locatie met weinig ruimte: projectmanager Hendry van Riesen van het Nijkerkse Slingerland Bouw BV heeft, met andere woorden, eenvoudiger werken mogen maken. Toch waren vorm en logistiek niet de lastigste aspecten van de nieuw gebouwde Brede School Diemen Noord. Veel meer tijd ging zitten in iets veel ongrijpbaarders, namelijk hoe de gevels volstrekt luchtdicht te krijgen. Van Riesen: “Luchtdicht bouwen krijgt veel aandacht tegenwoordig.

Terecht in mijn ogen, want verlies aan warmte is nu eenmaal verloren energie en dient daarom te allen tijde te worden voorkomen. Maar voor ons bouwers is het er niet gemakkelijker op geworden, nu vrijwel elke onvolkomenheid genadeloos

24 |

aan het licht komt. Dus zul je veel tijd en moeite moeten investeren in het afwerken van details.”

CONTROLE Van Riesen doelt hoofdzakelijk op de in het betonskelet opgenomen aluminium puien. Secure maatvoering bleek hierbij van essentieel belang. “De tijd van voldoende speling houden en vervolgens afpurren is voorgoed voorbij. Elk aansluitdetail wordt tegenwoordig zeer secuur uitgetekend en ingevuld met de juiste afsealmaterialen, compribanden en kitten. En doe je dat niet volgens de regels, dan kom je dat later tegen. Want – en dat is in tegenstelling tot vroeger – elk werk wordt nu ook daadwerkelijk op luchtdichtheid gecontroleerd.” Van Riesen

bedoelt de hogedrukmetingen die opdrachtgevers bij opleveringen tegenwoordig vrijwel standaard laten uitvoeren. Ook hier gebeurde dit, gelukkig met prima uitkomsten. “Voor een luchtdichte aansluiting zijn niet alleen de puien zelf belangrijk, maar ook de stelkozijnconstructie met aansluitingen die erachter zit. Het is een samenspel van factoren dat er voor zorgt of je je luchtdichte doelen bereikt of niet”, meent Van Riessen.

SPAARZAME RUIMTE Zoals vaker met nieuw gebouwde onderwijsinstellingen kent het gebouw meerdere functies. Zo zijn er naast twee basisscholen een buitenschoolse opvang en een peuterspeelzaal gevestigd. Geen

DIEMEN | Brede School Diemen Noord

strikt afgescheiden ruimten hier, maar in elkaar overlopende gangen, pleinen en lokalen met als doel uitwisseling te stimuleren tussen kinderen van verschillende leeftijden. Een opzet die ook geboren werd uit noodzaak, zegt René van der Willigen, directeur adviesbureau BOA Advies BV uit Amsterdam. “Complex aan het plan was voor ons de locatie: dicht bij de snelweg A1, op een voor een school van deze omvang zeer kleine kavel. Dan moet je als projectbureau, architect en gebruikers keuzes durven maken. Dus spaarzaam willen zijn met beschikbare ruimte en daarvoor oplossingen verkennen die buiten de geijkte paden treden. Dat is hier, durf ik te zeggen, wel gelukt.”

UITGANGSPUNTEN OVEREIND BOA Advies is daarbij niet over één nacht ijs gegaan. Al vijf jaar was het Amsterdamse bouwmanagementbureau bij het plan betrokken, wat uiteindelijk resulteerde in achtereenvolgens een geformeerd Programma van Eisen, een selectie- en aanbestedingsprocedure voor architectenbureaus en aannemers en ten slotte – tijdens de uitvoering – directievoering. Een mooie traject, noemt Van der Willigen de klus, ‘omdat er over een moeilijk plan vanaf het begin is meegedacht, waarbij bewaakte uitgangspunten tot het einde toe overeind konden worden gehouden’. “Aan veel is te zien dat veel partijen zich met de school hebben beziggehouden.

Vaak zie je dat aanvankelijke sleuteldetails, omwille van bijvoorbeeld budgettaire overwegingen, ten slotte toch sneuvelen. Als zoals hier dat voorkomen kan worden en iedereen unaniem tevreden blijkt, heb je je werk als projectmanagersbureau goed gedaan.”

Geen afgesloten ruimten maar leerpleinen

Volglazen lerarenkamer

STOERE VORM Ook aan de buitenkant oogt de uit drie bouwlagen bestaande school meer dan standaard. Verantwoordelijk hiervoor is de behoorlijk stoere vorm waarmee het pand over de omgeving uitblikt. De architect koos voor een enigszins trapsgewijs volume met aan de voorkant een doorgestoken haaks gelegen bouwlaag. De gevels hiervan bestaan uit opvallende gefigureerde betonpanelen, het hogere deel is bekleed met duurzaam behandelde houten delen. Een bijzonder onderdeel bevindt zich op de kop van het gebouw in de vorm van een niet te missen overstek. Dit is kolomloos uitgevoerd, dus hangend geconstrueerd aan omringende bouwdelen.

Ook niet alledaags is het speelplein dat vanwege ruimtegebrek is gesitueerd op één van de daken.

Het plein is ingericht met houten meubelen en speelvoorzieningen.

INRICHTING Eenmaal binnen wordt duidelijk wat Van Riesen onder bovengemiddeld verstaat. Direct na het passeren van de entree stuit de bezoeker op een gigantische betonnen trap, dienend als opgang en

Trap en tribune in één

tribune. Het gevaarte bleek zo kolossaal van omvang, dat het al tijdens de ruwbouwfase diende te worden meegenomen. Verder beneden bevinden zich onder meer een receptie met vide, leslokalen, een sportzaal en multifunctionele ruimten. De verdiepingen komen hoofdzakelijk toe aan onderwijsruimten voor beide basisscholen. Als gezegd geen afgesloten ruimten, maar in lespleinen overgaande klaslokalen zodat klassikaal, projectmatig

en individueel onderwijs naadloos kunnen worden vermengd. Mooi zijn ook de inrichtingen met onder meer veel eigen timmerwerk van de aannemer. Ten slotte nog de docentenkamer op de tweede verdieping die dankzij een vide uitkijkt op de begane grond. Met de volglazen wanden, een ingebouwde kast en monumentale vergadertafel zo’n beetje het pronkstuk van de school. Van Riesen: “Een blikvanger inderdaad.” ❚

| 25

DIEMEN | Brede School Diemen Noord

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Diemen

ONTWERP LKSVDD Architecten – Hengelo

UITVOERING Slingerland Bouw BV – Nijkerk

INSTALLATIES Elektrotechnisch Installatiebedrijf Leerkes BV – Haarle (E), Breman – Zwolle (W)

PROJECTMANAGEMENT BOA Advies BV – Amsterdam

CONSTRUCTEUR Lucassen Bouwconstructies BV – Hengelo

BOUWPERIODE mei 2013 – juni 2014

ALUSYSTEMEN.NL Uw bouwpartner!

www.alusystemen.nl

T 020-4942363

26 |

INSTANDHOUDINGSTERMIJN VAN 5 NAAR 15 JAAR

Wettelijke aanpassing maakt tijdelijke huisvesting betaalbaar Scholen die letten op de investeringskosten, exploitatiekosten en het waardebehoud van hun huisvesting, doen er verstandig aan tijdelijke huisvesting te overwegen. De totale levenscycluskosten van tijdelijke huisvesting worden namelijk fors gereduceerd, dankzij een recent bij de wet geregelde verlenging van de vergunningstermijn voor tijdelijke bouwwerken van 5 naar 15 jaar. vendien nemen de voorschriften in het Bouwbesluit om de energievraag te reduceren in nieuwbouw met de jaren toe. Met het oog op hergebruik van bouwelementen na demontage, willen wij ruime marges inbouwen. Wij willen een zo groot mogelijke toekomstwaarde borgen. Daarmee geven wij bewust vorm aan ‘circulair’ bouwen”, aldus Kornel Poelsma, hoofd projectmanagement bij De Groot Vroomshoop Bouwsystemen B.V. “Voor de onderwijssector ontwierpen en realiseerden we diverse permanente en semipermanente huisvestingsconcepten. Voor havo-bovenbouw van de scholengemeenschappen Liudger en Singelland in Burgum bijvoorbeeld.” Meer referenties staan op www.huisvesting-bouwsystemen.nl. ❚

Dit betekent dat een tijdelijk schoolgebouw over een langere periode kan worden afgeschreven en dat geïnvesteerd kan worden in kwalitatief hoogwaardige en duurzame tijdelijke huisvesting, in plaats van genoegen te nemen met de goedkoopste oplossing.

De verruiming van de instandhoudingtermijn naar 15 jaar is voor het onderwijs een mooie kans om relatief goedkoop hoogwaardige en flexibele huisvesting te realiseren en deze mee te laten groeien en krimpen met een wisselend leerlingaantal. Hoewel binnen het Bouwbesluit aan het kwaliteitsniveau van tijdelijke gebouwen beduidend lagere eisen worden gesteld dan aan permanente nieuwbouw, besloot De Groot Vroomshoop Bouwsystemen B.V. ook de lat voor tijdelijke huisvesting hoog te leggen. “Ook al heeft het gebouw een tijdelijke bestemming, je wilt een comfortabele leer- en werkplek bieden en mensen niet in ‘containers’ huisvesten, met uitzicht op beter. Bo-

| 27

117653_Advert_PK9141_NL_Education_Layout 1 06/10/2014 11:21 Page 1

Heeft u extra klaslokalen nodig met een gezond binnenklimaat? www.portakabin.nl/onderwijs

Porta, Portakabin en Portakabin Group zijn handelsmerken. Š Portakabin Limited 2014.

Samengesteld door de Portakabin Marketing Studio. PK9141/10/14.

Natuurlijk ventileren staat voor beter studeren !

DUCO AT SCHOOL Een

beredeneerde

strategie

van

natuurlijke

basisventilatie en buitenzonwering zorgt voor een aangename leeromgeving. Het DucoTronic System Wired houdt het binnenklimaat van elk klaslokaal in het oog, dankzij de elektronisch gestuurde toevoerroosters op basis van CO2-meting. Tijdens de

voor de nodige koeling op een natuurlijke manier.

Ontdek alles over Duco’s intelligente ventilatiesystemen op www.duco.eu We inspire at www.duco.eu

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

HOME OF OXYGEN

warme zomermaanden zorgt de ventilatieve koeling

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Portakabin

TIJDELIJKE HUISVESTING:

DÉ OPLOSSING VOOR UITBREIDEND ONDERWIJS Scholen maken er gebruik van, net als zorginstellingen en bedrijven: semipermanente huisvestingsmodules bestemd voor de opvang van drukke tijden en/of tijdelijke uitbreidingsactiviteiten. Ook de Christelijke Scholengemeenschap De Lage Waard in Papendrecht bewoont nu ruim duizend m² tijdelijk geïnstalleerd vloeroppervlak verdeeld over twee lagen en gehuurd voor een periode van maximaal vijf jaar.

Scholen maken er gebruik van, net als zorginstellingen en bedrijven: semipermanente huisvestingsmodules bestemd voor de opvang van drukke tijden en/of tijdelijke uitbreidingsactiviteiten. Ook de Christelijke Scholengemeenschap De Lage Waard in Papendrecht bewoont nu ruim duizend m² tijdelijk geïnstalleerd vloeroppervlak verdeeld over twee lagen en gehuurd voor een periode van maximaal vijf jaar.

Is toekomstvoorspelling voor bedrijven al moeilijk genoeg, onderwijsinstellingen zijn vaak gedwongen tot niet nauwkeuriger dan ruw inschatten. Tijdelijke units voor onverwachte leerlingentoename klinkt dan als de meest logische oplossing. Ook in Papendrecht, waar de meermaals bekroonde (volgens Elsevier vier keer op rij beste school van Nederland) Christelijke Scholengemeenschap De Lage Waard een onvoorzien lokalentekort oploste met ruim 1.000 door Portakabin BV geleverde semipermanente huisvestingmeters. Portakabin directeur Robbert-Jan van Gent: “Veel meer dan ‘gewone’ bedrijven hebben onderwijsinstellingen te maken met een sterk schommelende vraag. Een verwachte leerlingentoename nu, kan zomaar omslaan in teruggang een paar jaar later. Wij voorzien in die behoefte aan tijdelijke meters. Zodat scholen en ook andere (bedrijfs)instellingen gevrijwaard kunnen blijven van op termijn onverantwoorde investeringen.”

TEVREDEN OPDRACHTGEVER De levering voor De Lage Waard verliep voor Portakabin zoals die vaker gebeurt. Dat wil zeggen dat er in zeer korte tijd een oplossing moest worden gevonden voor het gestegen aantal leerlingen in het nieuwe schooljaar. Directeur Jan Blokland van De Lage Waard zegt blij te zijn met de keus voor Portakabin. “Twee aspecten hebben voor ons de doorslag gegeven: de snelheid van bouwen en de absolute garantie dat de levering binnen budget kon plaatsvinden. Portakabin kon en wilde beide garanderen. En je ziet: het is ze inderdaad gelukt.” Zijn voor maximaal vijf jaar gehuurde uitbereiding bestaat uit 28 units van 12 x 3 meter. Ze zijn gemaakt van stalen vloerframes met daarop stalen sandwichpanelen. Als fundering fungeren hier stelconplaten.

GARANTIECONTRACT Blokland noemde het al: de garantie die werd gegeven op – ondanks de zeer korte voorbereidingstijd – een tijdige oplevering. Geen loze woorden bij Portakabin, maar vastgelegd in een zogeheten ‘Customer Charter’. Van Gent: “Als iets in onze branche zwaar weegt, is het vertrouwen: scholen kunnen het zich simpelweg niet permitteren niet klaar te zijn voor een nieuw schooljaar. Maar beloften stellen natuurlijk weinig voor als je ze niet waarmaakt. Portakabin werkt daarom als enige tijdelijke huisvester met een klantencontract, waarin de leveringstermijn onomstotelijk wordt gegarandeerd. En halen we die termijn niet, dan krijgt de klant voor elke dag vertraging een week gratis huur.”

PERSOONLIJK Van Gent zweert bij persoonlijk contact met zijn klanten. Geen voortdurend digitaal mail- of sms-verkeer, maar altijd afspraken op locatie met als doel een zo passend mogelijk huisvestingstraject. Van Gent: “Veel van onze klanten zijn helemaal niet thuis in huisvesting, maar willen gewoon lesgeven, medische zorg verschaffen of producten maken. Daarom verzorgen wij desgewenst het gehele traject van tijdelijke huisvesting. Dus vanaf de aanvraag van vergunningen tot aan de laatste individuele gebruikerswens.” Hij prijst zich daarbij gelukkig met de bedrijfsstructuur, deel uitmakend van een sterk moederbedrijf. Het van oorsprong Engelse Portakabin Group heeft vestigingen in zeven landen met in totaal 1.400 vaste werknemers. Van Gent: “Ook dat wekt vertrouwen.” ❚

| 29

Tekst | Irene Teunissen Beeld | Jan Snel Bouw b.v.

SNEL BOUWEN AAN RAVEL RESIDENCE Jan Snel Bouw b.v. uit Montfoort is in maart gestart met de realisatie van een studentencomplex aan de Boelelaan in Amsterdam. Achthonderd prefab woonunits en meerdere faciliteiten, achter een opvallende gevel. Vlakbij VU Medisch Centrum, RAI Congrescentrum, het kantorengebied aan de Zuidas, met goede openbaar vervoerverbindingen en in de nabijheid van de uitvalswegen. Het is een complex dat volledig aansluit bij het stedelijke en culturele klimaat in de hoofdstad.

“Het is de tot nu toe grootste opdracht voor ons familiebedrijf”, vertelt algemeen directeur Harry van Zandwijk enthousiast in zijn directiekamer met uitzicht over het fabrieksterrein. “De eerste paal is in april geslagen. Het is de bedoeling dat het complex begin volgend jaar in gebruik wordt genomen.”

WAARUIT BESTAAT HET COMPLEX? Ravel Residence staat op een kavel van 8.500 m² en ligt tussen het Amaliapark (noordzijde), de Antonio Vivaldistraat (oostzijde), de Boelestraat (westzijde) en het sportcomplex (zuidzijde). OeverZaaijer architectuur en stedenbouw heeft een fraai ontwerp gemaakt dat helemaal past binnen de omgeving van de Zuidas. Het gebouw telt vijf bouwlagen, inclusief de begane grond en bestaat uit vier aaneengesloten bouwvolumes in carrévorm. Hierdoor bedraagt het bruto vloeroppervlak 28.000 m². Behalve de achthonderd zelfstandige woningen komen er meerdere voorzieningen voor publieke, collectieve en commerciële functies. Denk aan een wasserette, een bibliotheek/studiezaal, private diningrooms, horeca en detailhandel. Aan de buitenzijde kunnen de bewoners recreëren op verschillende terrassen, op het sportveld op het dak of in de twee binnentuinen in het middengebied.

30 |

Van Zandwijk: “Naast deze faciliteiten krijgt iedere student een aparte woonunit met een eigen douche, toilet en keukengelegenheid. Elke woning heeft een totaaloppervlak van circa 22 m² en een verblijfsgebied van 18 m². In totaal 275 woningen worden gemeubileerd aangeboden, zodat buitenlandse studenten er ook meteen terecht kunnen.”

POSITIEVE INVLOED OP STEDELIJKE OMGEVING Hiermee past het complex bij de uitgangspunten van het plan van Gemeente Amsterdam, Dienst Zuidas, die grond beschikbaar had voor studentenhuisvesting. Het gaat daarbij om jonge mensen die een eigen betaalbare woonplek met privacy zoeken, evenals een sociaal leven in een stadsomgeving met alle bijbehorende voorzieningen. Daarom wil de gemeente snel een duurzame studentencampus ontwikkelen met een positieve invloed op de stedelijke omgeving.

Een locatie met een nieuwe identiteit die aansluit op het stedelijke en culturele klimaat in Amsterdam. Door de diversiteit aan functies ontstaat een leefbare en betaalbare woon- en werkomgeving die bijdraagt aan de kwaliteit van de stad. Met gebouwen die duurzaam en verplaatsbaar zijn.

'DOOR DE DIVERSITEIT AAN FUNCTIES ONTSTAAT EEN LEEFBARE EN BETAALBARE WOON- EN WERKOMGEVING DIE BIJDRAAGT AAN DE KWALITEIT VAN DE STAD'

FLEXIBEL EN DUURZAAM Directeur Van Zandwijk vindt die flexibiliteit het bijzondere aan het geheel.

“Het gebouw wordt modulair opgebouwd en binnen een jaar turnkey opgeleverd. Alle units worden in onze fabriek geproduceerd. En dat gebeurt snel en compleet, van keukenblok tot en met vloerbedekking. Het pand wordt in delen van tweehonderd wooneenheden opgebouwd.

Als alles geplaatst is, wordt er een opvallende gevel op het complex gemonteerd die past bij de uitstraling van de Zuidas. Het gebouw staat er voor een periode van twaalf jaar, maar het voldoet tegelijk aan alle eisen van permanente bouw. Het kan dus rustig veertig jaar blijven staan, maar ook na twaalf jaar hergebruikt of opnieuw ingedeeld worden. Duurzaam maatwerk dus, waarbij de duurzaamheid verder nog zit in het gebruik van composiet voor de gevel, betonnen vloeren, gekozen installaties en veel groen aan de binnen- en buitenkant van het complex.”

Tijdens een rondleiding over het terrein zien we in de fabriek talloze vloeren waarin alle bedrading en leidingen verwerkt worden, losse wanden en grote raampartijen. Alles is standaard en wordt in Montfoort in elkaar gezet tot zelfstandige wooneenheden. Inclusief een eigen douchecabine met een toilet en een modern keukenblok. Vervolgens wordt alles plug & play geïnstalleerd.

Van Zandwijk is er trots op: “Sinds begin april produceert onze fabriek 32 weken lang elke week 25 kant-en-klare woningen, die in fasen worden neergezet.

Het voordeel van deze manier van werken is de hoge mate van efficiency.” ➤

| 31

Lean&Duurzaam

Vanaf â‚Ź 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Gilles Coulier g.coulier@louwersuitgevers.nl T +31 (0)495 450095

WIE DOET WAT ?

www.vandenpol.com

Group

CreĂŤer een unieke sfeer Hoogstaande, innovatieve en duurzame oplossingen voor plafond- en wandbekledingen

Plafond Ceiling

WandWall

Akoestiek Sound

Licht Lighting Print Sign

plafondoplossingen

wa n d o p l o s s i n g e n

a ko e s t i e ko p l o s s i n g e n

l i c h to p l o s s i n g e n

Telefoon +31 (0)5 44 - 46 22 85

Website www.polygroup.nl

E-mail info@polygroup.nl

p r i n to p l o s s i n g e n

Projectinfo AANDACHT VOOR GELUIDDEMPING Studentencomplex Ravel Residence Amsterdam bestaat uit 800 prefab woningen, verdeeld over vijf bouwlagen en ligt op de hoek van De Boelelaan en de Antonio Vivaldistraat. Door de nabijheid van zowel het station Amsterdam RAI als station Zuid, de ligging nabij de op- en afrit van de A10 én de aanvliegroutes van Schiphol ging er extra aandacht naar geluiddemping. Zeker omdat er natuurlijke ventilatie in dit project werd toegepast.

Duco Ventilation & Sun Control bood hier een oplossing met de GlasMax ‘ZR’.

Er werden maar liefst 300 stuks van dit susrooster, voorzien van duurzaam dempingsmateriaal, geleverd. De GlasMax ‘ZR’ combineert overigens heel wat voordelen: plaatsing zowel rechtstreeks op glas – met een minimale glasaftrek van 80 mm – als in (compacte) kalf en beschikbaar in vier verschillende luchtdoorlaten (10, 15, 20 of 25 mm). In dit project werd de GlasMax 15 ‘ZR’ uitgevoerd in een compacte kalfplaatsing.

Omdat ook brandwerendheid van belang was – 90 minuten voor de hoofddraagconstructie en een weerstand tegen branddoorslag en -overslag van 60 minuten voor de scheidingswand – heeft Duco de FireMax ‘ZR’ geadviseerd. Dit tweezijdig brandwerend ventilatierooster is beschikbaar in zowel compacte kalfplaatsing (E(W)90) als glasplaatsing (E(W)30) en voldeed in die eerste uitvoering dus probleemloos aan de gestelde eisen.

FLEXIBELE STUDENTENHUISVESTING

GROND EN GROEN Inmiddels heeft A. van Ooijen & Zn. BV uit Woerden na het slaan van de eerste paal in maart, de grond- en funderingswerkzaamheden opgestart. In het kader van het stimuleren van de lokale economie schakelt Jan Snel Bouw bij zijn projecten graag vaste onderaannemers uit de buurt in. Het grond-, water- en wegenbouwbedrijf werkt al jaren met het bouwbedrijf samen. Bedrijfsleider Gerard van Ooijen is blij met deze samenwerking. “Wij verzorgen ook op dit project al het grond- en rioleringswerk en de volledige terreininrichting, niet anders dan bij vaste bouwprojecten. Wel anders bij dit project is dat de grondwerkzaamheden worden uitgevoerd met 3D - GPS machinebesturing, waardoor het ontwerp van de architect exact wordt uitgevoerd.

Speciale aandacht zal er zijn voor de inrichting van beide binnentuinen waar door het gebruik van duurzame materialen, een leefbare omgeving wordt gecreëerd. Bijzonder in de samenwerking met Jan Snel zijn de snelheid en de flexibiliteit.“ ❚

Nabij de Amsterdamse Zuidas wordt druk gebouwd aan Ravel Residence. Dit is een complex van 800 tijdelijke studentenwoningen met voorzieningen als een grand café, lounge en wasserette. In opdracht van flexibele bouwer Jan Snel realiseert Van den Pol Elektrotechniek de elektrotechnische installaties, verlichting en data-installaties plus de installaties voor brandmelding, centrale antenne en huistelefoon. Ook verzorgt Van den Pol de complete energiebekabeling en centrale energiemeting.

Jan Snel en Van den Pol werken al meer dan twintig jaar samen bij het realiseren van hoogwaardige tijdelijke huisvesting voor scholen, kantoren, hotels, culturele instellingen en zorgvoorzieningen. Beide bedrijven zijn optimaal op elkaar ingespeeld. Dit garandeert een snelle, efficiënte werkwijze die veel meerwaarde heeft bij een omvangrijk project als Ravel Residence. Op de productielocatie van Jan Snel in Montfoort brengt Van den Pol de benodigde leidingen aan in een tempo van 25 modulaire units per week. Op locatie in Amsterdam worden in vier fases telkens circa 200 units geplaatst. Vervolgens worden de installaties gekoppeld en de centrale voorzieningen aangelegd.

De 800 woningen van Ravel Residence worden in elk geval twaalf jaar gebruikt als studentenhuisvesting. De oplevering van het complex is in maart 2015.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING E-INSTALLATIES EXPLOITATIE BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Private Equity Fonds OeverZaaijer architectuur en stedenbouw Jan Snel Bouw b.v.

Van den Pol Elektrotechniek b.v.

Student Experience b.v.

Circa € 28 miljoen april 2014 – maart 2015

| 33

Lockers geprint zo u wilt

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Loggere Metaalwerken BV

SANITAIRE SANDWICH-UNITS:

snel, flexibel en nu ook luxe Je ziet ze veel op campings, maar ook (basis)scholen en tankstations maken er veelvuldig gebruik van: de op kunststof of RVS pootjes gestelde HPL-units waarmee toiletten of urinoirs onderling van elkaar worden gescheiden. Loggere Metaalwerken maakt méér dan deze sanitaire units alleen. Al is hun arsenaal onlangs wél uitgebreid met een extra luxe variant.

34 |

MOOI PRODUCT Onlangs werden de units voor het eerst geïnstalleerd.

Dit gebeurde tijdens de renovatie van de Hogeschool van Amsterdam. Een zeer aansprekende opdracht, zegt Van Oversteeg. “De Hogeschool van Amsterdam is nu typisch een project waarvoor ons product is bedoeld: wel de voordelen van snelle montage, flexibiliteit en ook lage kosten, maar dan uitgerust met als gezegd veel meer luxe en privacy. En al zeg ik het zelf: het is echt een heel mooi product.” Behalve de inrichting van de sanitaire ruimten verzorgde Loggere tevens de locker- en garderobekasten voor deze school. Ook deze zijn gemaakt volgens het even snelle als flexibele Loggere-concept: een constructieve basis van aluminium profielen met een invulling van massieve HPL-plaatmaterialen. Vanzelfsprekend bijna zijn individuele wensen inpasbaar. Ook kleuren zijn in verschillende varianten verkrijgbaar.

GESCHIEDENIS

Degelijk RVS deurbeslag.

'BEHALVE DE INRICHTING VAN DE SANITAIRE RUIMTEN VERZORGDE LOGGERE TEVENS DE LOCKER- EN GARDEROBEKASTEN VOOR DE HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM'

Loggere begon zestig jaar geleden als inrichter van winkelruimtes. Aanvankelijk als eenmanszaak, inmiddels uitgegroeid tot een familiebedrijf met 25 vaste werknemers. Korte tijd na de oprichting volgde een uitbreiding naar andere doelgroepen. Met leveranties van onder meer banken, garderobekasten en kapstokken wist Loggere langzaam maar zeker uit te groeien tot een allround inrichtingsbedrijf van sanitaire ruimten, garderobes en kleedruimten. Hoofdmoot van de leverantie echter blijft het ontwerpen, produceren en inrichten van sanitaire inrichtingen en de productie van opbergsystemen. Met als gezegd nu dus ook het hoger onderwijs bedienend. En de zaken lopen zeer behoorlijk, zegt Van Oversteeg: “De bouwproductie mag dan nog niet helemaal zijn hersteld, gelukkig loopt de scholenbouw gestaag door. En onze producten passen daar prima bij.” ❚

Omschrijf het een doorgewinterde kampeerder en direct erop zal herkenning volgen: de op pootjes geplaatste wanden, waarmee het gros van de douche- en toiletruimten op campings is ingericht. Logisch ook, want de voordelen ervan zijn legio: financieel aantrekkelijk, snel te plaatsen, eventueel demonteerbaar, ruimtebesparend, flexibel en – niet onbelangrijk in sanitaire ruimten – zeer hygiënisch. Loggere Metaalwerken BV uit Breda maakt deze units sinds 1965. Onlangs besloot het van oorsprong familiebedrijf tot assortimentsuitbreiding met een extra luxe variant. Volgens hoofd verkoop Jasper van Oversteeg een stap die kansen biedt.

VEEL MEER PRIVACY “De sanitaire units zoals wij die leveren, hebben zich al jarenlang bewezen als razendsnelle inrichting tegen budgetvriendelijke prijzen. Maar steeds vaker bereikte ons de vraag om een meer luxe variant: vooral hogescholen, universiteiten en particuliere onderwijsinstellingen willen de units om dezelfde redenen, maar dan uitgevoerd met meer privacy. Met degelijk deurbeslag, van vloer tot plafond sluitende wanden en andere materialen waaronder hardglazen wanden… kortom, units met een luxueuzere uitstraling.” Sinds dit jaar zijn deze zogeheten sandwichunits bij Loggere in het assortimenten opgenomen. Zij zijn het resultaat van een samenwerkingsverband met productie- en inrichtingsbedrijf Schäfer uit Duitsland. Zij vervaardigden de units al langer, Loggere zal de Nederlandse, Franse en Belgische markt bedienen.

Sluitend van vloer tot plafond.

| 35

lockers sanitaire scheidingswanden

www.loggere.com 076 524 0830

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Martijn vd Bouwhuijssen, NMM

Kupan BV breidt haar productengamma uit Op scholen worden hoge eisen gesteld aan de duurzaamheid, veiligheid en vandalismebestendigheid van sanitaire ruimtes, lockersystemen en garderobesystemen. Systemen moeten met gemak 25 jaar kunnen meegaan, veilig en stil zijn in gebruik én naadloos aansluiten bij het interieur van de school. Het brede productenprogramma van Kupan BV kan hierin voorzien.

Recentelijk heeft Kupan BV haar productenprogramma uitgebreid met de OMNIA-serie, een garderobeserie speciaal ontwikkeld voor scholen en sporthallen.

Het systeem is onlangs toegepast in de kleedkamers in de nieuwe volleybalhal van Orion op Sportpark Zuid in Doetinchem. “De serie bestaat uit bankjes van 13 mm volkern zitregels in formica plaat en uit verschillende garderobehaken van geanodiseerd aluminium”, vertelt Norbert ten Brinke, directeur van Kupan BV. “De bankjes zijn onderhoudsvrij. De waterbestendige zitregels beschikken over een krasvaste toplaag van melamine, waardoor ze jarenlang meegaan.”

De compact HPL wand kan naar wens worden voorzien van een ventilatiesysteem, (spiegel)kast, toiletborstelhouder of eventuele andere extra’s. “De mogelijkheden zijn groot, achter de wand zit immers geen andere constructie meer.”

'IN PLAATS VAN DE TRADITIONELE OPBOUW VAN MUURTJE METSELEN, VOORSTRIJKEN, TEGELEN, VOEGEN EN AFKITTEN KAN NU IN ÉÉN DAG EEN WAND WORDEN GEPLAATST'

INNOVATIEVE WANDBOUWMETHODE Naast scholen en sportvoorzieningen levert Kupan BV cabines, lockers en garderobesystemen aan onder andere hotels, wellnesscentra, zwembaden, ziekenhuizen en vliegvelden. En recent project betreft het Nationaal Militair Museum (NMM) in Park Vliegbasis Soesterberg, waarin het Legermuseum in Delft en het Militaire Luchtvaarmuseum in Soesterberg zijn samengevoegd. “In het NMM hebben we onder andere onze lockers en de garderobes uit de OMNIA-serie geplaatst”, aldus Ten Brinke. “Daarnaast hebben we alle toiletten uitgevoerd met Duct Panelling, een nieuwe, snelle wandbouwmethode voor inbouwreservoirs.”

Duct Panelling wordt volgens hem al jarenlang succesvol toegepast in Engeland en de Verenigde Staten. “In plaats van tegels achter de drukplaat van het toilet, plaatsen wij een 13 mm compact HPL-wand. In plaats van de traditionele opbouw van muurtje metselen, voorstrijken, tegelen, voegen en afkitten kan nu in één dag een wand worden geplaatst, die ook nog eens demontabel is. De wand betekent een flinke besparing op de (ver)bouwkosten. Want onderaannemers als metselaars, tegelzetters en timmermannen zijn met deze toepassing niet meer nodig.”

IDEAAL VOOR SCHOLEN In navolging van Soesterberg heeft Kupan BV Duct Panelling al op diverse andere locaties toegepast, waaronder in een aantal scholen. Voor de toekomst verwacht Ten Brinke dat nog meer scholen zullen volgen. “Over vijf jaar verwacht ik dat dit systeem standaard is in scholen”, vertelt hij. “Met het systeem wordt namelijk enorm bespaard op bouwtijd en -kosten. Bovendien is het systeem flexibel. De wand is uit te voeren in alle denkbare kleuren en patronen. En ook op het gebied van verlichting zijn er vele mogelijkheden.” ❚

| 37

Eigentijdse Kupan lounge-lockers I N N O V A T I E

B E G I N T

O P

W W W . S H O P. K U P A N . N L

• Opbergen en relaxed zitten • USB oplaadpunten • Voor tablet / ipad onderwijs • Geïntegreerde werktafeltjes • Het nieuwe leren • Comfortabele zitting • Functioneel meubelstuk • Zitten, liggen, leunen • Cluster vorming • Elektronische sloten • Overzichtelijk locker opstelling • Ruimtebesparend • Voordelig combi meubel

Informeer naar de mogel ijkheden op maat!

Kupan BV Postbus 47 - 7050 AA Varsseveld T +31 (0)315 76 00 60 E info@kupan.com I www.kupan.com

WATERBESPARING • DUURZAAMHEID • HYGIËNE VEILIGHEID • TOEGANKELIJKHEID

KRANEN VOOR UTILITEITEN Elektronische of zelfsluitende wastafelkranen Elektronische of zelfsluitende douchepanelen Thermostatische voormengautomaten Urinoirs, WC en voorwandsystemen

HYGIËNE ACCESSOIRES TOEGANKELIJKHEID & AUTONOMIE Hygiëne accessoires voor utiliteiten Grepen in RVS en Nylon Douchezitjes

delabiebenelux.com

Tekst & Beeld | Delabie

TOT 90% WATERBESPARING in scholen mogelijk De kranen van DELABIE blinken uit op het vlak van waterbesparing, veiligheid, comfort en hygiëne. En met een robuust maar aantrekkelijk design, is ook de degelijkheid gegarandeerd. Het productassortiment van DELABIE speelt hiermee perfect in op de noden van scholen en andere educatieve instellingen. Daarnaast kunnen scholen bij het bedrijf terecht voor alle bijhorende accessoires. Van afvalbakken en toiletpapierhouders tot zeepverdelers, handendrogers, grepen en steunen…

WATERBESPARING Het watergebruik in een school met traditionele kranen is een gigantische kostenpost. Zowel economisch als ecologisch. Een voorbeeld? Een school met 65 traditionele kranen die dagelijks 70 keer worden gebruikt gedurende 180 dagen, heeft een verbruik van ongeveer 8 miljoen liter per jaar. Indien je hiervoor DELABIE zelfsluitende kranen gebruikt, ligt het verbruik maar liefst 84% lager. Met elektronische kranen bespaar je zelfs tot 92%! Dat is jaarlijks maar liefst 7,36 miljoen liter! De meerkost van deze kranen is zo ontzettend snel terugverdiend.

Hoe slaagt DELABIE hierin? Via een automatische zelfsluiting wordt de toevoer snel onderbroken. Bovendien is er een gegarandeerde sluiting bij het vertrek van de gebruiker. Nalatigheid wordt zo uitgesloten. Het vooringesteld regelbaar debiet zorgt bovendien voor een comfortabel gebruik en een optimale waterbesparing.

VANDAALBESTENDIGHEID In scholen moeten de kranen tegen een stootje kunnen.

Met een strakke vormgeving wordt losrukken verhinderd. De kraan zelf werkt volgens een schokbestendig mechanisme dat bestand is tegen meer dan 500.000 handelingen. En met verstevigde bevestigingen garandeert DELABIE een maximale weerstand. Er zijn versies beschikbaar voor montage in een technische ruimte, opbouwmodellen met meerdere verankeringspunten of inbouwmodellen. ❚

| 39

HEERLEN | Arcus College

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Metal Cladding Systems bv SCAN WITH

FAÇADE ARCUS COLLEGE HEERLEN: EENHEID IN VERSCHEIDENHEID

Vrolijke combinatie van kozijnkaders en gevelbekleding De gevel van het Arcus College in Heerlen springt in het oog door de divers gekleurde kozijnkaders en de goudkleurige metalen gevelbekleding. De gele, groene, rode en oranje kleuren verwijzen naar de verschillende afdelingen van de school in Heerlen. Metal Cladding Systems bv leverde 7.500 m² profielbekleding voor dit door IAA Architecten ontworpen project. Nedicom dak- en geveltechniek bv nam de succesvolle montage voor haar rekening. Het nieuwe schoolgebouw is in het najaar van 2014 in gebruik genomen.

“We kozen voor de gevelbekleding van Metal Cladding Systems, vanwege de grote verscheidenheid aan profielen en afwerkingsmogelijkheden”, zegt senior projectmanager Martino Minnema van IAA Architecten uit Enschede. “Duurzaamheidsaspecten speelden mee bij de keuze van gevelbekleding voor het Arcus College. Op de coating van het toegepaste metalen gevelsysteem zit bijvoorbeeld een garantie van dertig jaar. Deze metallic coating

40 |

geeft een bijzondere glans aan het gebouw bij zonneschijn.” “De toegepaste WellTEC profielbekleding is een zogenaamd tunnelprofiel”, vervolgt Minnema. “Een sterk profiel dat nagenoeg onkwetsbaar is voor indeuken. Hiervoor kozen we omdat het schoolgebouw rondom toegankelijk is, en de gevel aanraakbaar. Het eindresultaat van de ontwerp en bouwinspanningen is een façade die past bij de fraaie en solide architectuur

van het nieuwe schoolgebouw. Door de combinatie van gekleurde raamkaders, die verwijzen naar de verschillende afdelingen, en gevelbekleding ontstaat een bijzondere gevel met eenheid in verscheidenheid.”

DIVERSE PROFIELEN “Metal Cladding Systems leverde de 7.500 vierkante meter aan gevelbekleding voor het Arcus

HEERLEN | Arcus College

College in Heerlen. Dit verliep in goede samenwerking met architect en de gevelbouwer, van ontwerp tot levering”, zegt Maarten Zaat. “Metal Cladding is importeur van vijf internationale producenten van metalen gevelbekleding en glasvezelversterkt beton. Architecten gebruiken de producten steeds vaker in het ontwerp van uiteenlopende schoolprojecten, zoals een groot project op onderwijspark Ezinge te Meppel, Brede school Berflo Es te Hengelo en het Montessori College te Nijmegen.”

'DUURZAAMHEIDSASPECTEN SPEELDEN MEE BIJ DE KEUZE VAN DE GEVELBEKLEDING VOOR HET ARCUS COLLEGE' OPTIMALE ROUTING VAN FABRICAGE TOT MONTAGE De montage van de gevelbekleding van het Arcus College werd ter hand genomen door Nedicom dak- en geveltechniek uit het Brabantse Asten.

Dat is een bekende partij van Metal Cladding Systems. Pieter Janssens zegt namens dit applicatiebedrijf: “In overleg met Metal Cladding Systems maakten we een optimale routing voor de productie, inclusief coaten, en levering op de bouwplaats in Heerlen. In de zomer en het najaar van 2013 is de gevelbekleding aangebracht, zichtbaar geschroefd met RVS schroeven tegen een achterconstructie van houten staanders. De uitvoering nam 5 weken in beslag. In totaal verwerkten we ruim 7.500 vierkante meter gevelbekleding, oftewel een oppervlak van anderhalf voetbalveld groot.

Een flinke klus dus. Het resultaat mag er zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT Stichting Arcus College, Heerlen

ONTWERP IAA Architecten, Enschede AANNEMER Laudy Bouw & Ontwikkeling, Sittard-Geleen GEVELBOUW Nedicom dak- en geveltechniek b.v., Asten GEVELBEKLEDING Metal Cladding Systems bv, Ingen

SCAN WITH

| 41

Project: Arcus College Heerlen Achitect: IAA Architecten Enschede

“Wij realiseren uw visie”

Gevelbekleding: WellTEC SR 15/22 R 6

Metal Cladding Systems b.v.

Postbus 3, 4030 CA Ingen Nederland T E I

+31 (0) 344 69 33 91 info@metalcladding.nl www.metalcladding.nl

DEN OEVER | Nieuwbouw Brede School

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Aannemingsbedrijf Dozy B.V.

BREDE SCHOOL DEN OEVER

De grote verrassing zit binnen: het is er stil Frisse, groene panelen en metselwerk in meerdere kleuren zorgen voor een vrolijke uitstraling. Het buitenterrein is ingericht met bonte speeltoestellen, heuveltjes en een bunker. Maar de grote verrassing zit binnen. Hoeveel mensen er ook rondlopen in Brede School Den Oever, het is en blijft er opvallend stil.

Brede School Den Oever is ontwikkeld in opdracht van gemeente Hollands Kroon. De multifunctionele accommodatie telt niet minder dan drie entrees. Obs ’t Span, kinderdagopvang Hollands Kroon en Peuterspeelzaal Wieringen delen een ingang. Protestants Christelijke school De Branding heeft een eigen ingang en datzelfde geldt voor de inpandige sporthal. De accommodatie voldoet aan de allerhoogste onderwijseisen.

STIL Centraal in het gebouw ligt het atrium, geschikt voor presentaties, voordrachten en voorstellingen voor grote groepen. De trap kan hierbij fungeren als podium en tribune. Rondom het atrium liggen de lokalen. Opvallend is de stilte in het gebouw.

“Er is veel aandacht besteed aan geluidsisolatie”, vertelt Jan Stadig, uitvoerder van Bouwbedrijf Dozy. “Alle scheidingswanden zijn voorzien van extra isolatiemateriaal. Ook de vloeren, plafonds en deuren zijn extra geïsoleerd. Als de kinderen tegelijk actief zijn in de werkpleinen en in de lo-

kalen, horen zij niets van elkaar. Scholen die ook zijn gebouwd volgens dit concept, geven aan dat het een verrassend rustgevend effect heeft op de leerlingen.”

DUURZAAMHEID Ook duurzaamheid speelde bij de bouw een grote rol. Via elf boringen wordt de aardwarmte opgepompt, waarmee het hele gebouw kan worden verwarmd. Om deze warmte zo efficiënt mogelijk te gebruiken, is het gebouw optimaal geïsoleerd en luchtdicht gemaakt. Maar ook aan de toekomst is gedacht. Stadig: “In de staalconstructie is rekening gehouden met ‘transcasco’. De lokalen kunnen in de toekomst worden getransformeerd naar (zorg)appartementen. De verdiepingsvloeren kunnen dan gedeeltelijk worden uitgehouwen voor de plaatsing van een trap.”

De gebruikers zijn van alle gemakken voorzien.

Verlichting en zonwering worden bediend met hypermoderne touchscreens. ❚

| 43

- Nieuwbouw - Verbouw - Renovatie - Restauratie - Ontwikkeling Al honderden klaslokalen voorzien van MULTIFILM ZONWERING

warmtewering én ventilatie én zicht op digibord

DE LEEUW, SCHAGEN WWW.MULTIFILM.NL

Wanneer belt u voor een vrijblijvend bezoek en gratis advies? tel. 0224—591941

DEN OEVER | Nieuwbouw Brede School

Projectinfo WERKTUIGBOUWKUNDIGE INSTALLATIES De werktuigbouwkundige installaties van Brede School Den Oever worden geleverd en aangebracht door Kon. Damstra Installatietechniek. Het bedrijf is verantwoordelijk voor onder andere de riolering, hwa, waterinstallatie, verwarmingsinstallatie, luchtbehandeling en de regeltechnische installatie in combinatie met het gebouwbeheersysteem.

Ter voorbereiding op de werkzaamheden wordt het hele project in BIM uitgetekend. “Met BIM worden knelpunten in het voortraject zichtbaar”, vertelt Hedzer van der Heide, projectleider van Damstra Installatietechniek. “Die kunnen dan meteen worden opgelost, waardoor de faalkosten omlaag gaan. Om deze reden werken we steeds vaker met BIM.” Voor de luchtbehandelingsinstallatie werkt Damstra samen met klimaatgroep Holland.

Samen met deze partij voorziet het bedrijf alle klaslokalen van een CO2-gestuurd klimaatsysteem. Zodra het CO2-gehalte in de klas te hoog oploopt, wordt de toevoer van frisse lucht automatisch verhoogd. “Dankzij deze geavanceerde installaties – gecombineerd met een gebouwbeheersysteem – kunnen de gebruikers hun werkruimte geheel naar wens instellen, niet alleen de ventilatie, maar ook de temperatuur.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ONTWIKKELING UITVOERING INSTALLATIES

TERREININRICHTING OPLEVERING

Gemeente Hollands Kroon BBHD Architecten – Schagen Woningstichting Den Helder Bouwbedrijf Dozy – Den Helder Bouwman electrotechniek – Den Helder, Damstra installatietechniek – Driezum Tuinarchitectuur Hollander oktober 2014

Samen werken aan een duurzame toekomst www.damstra.nl

| 45

RAALTE | Brede School

➤

Tekst | Hilda Bosma Beeld | Bouwgroep Dijkstra Draisma

Duurzame Design & Build Brede School en Spelzaal Raalte Aan de Oude Molenweg in Raalte verrijst de duurzame nieuwbouw van een Brede School met een Spelzaal. Door de goede samenwerking tussen de opdrachtgever en alle bouwpartners, verloopt de bouw voorspoedig.

Stichting de Mare en de gemeente gaven in de vorm van een Design & Build-contract de opdracht voor de realisatie van het schoolgebouw. Brede School Raalte bestaat uit twee bouwlagen met 2700 m² aan BVO. Naast een school met spelzaal komt er een sporthal die door diverse verenigingen gehuurd kan worden.

BESTE ONTWERP Projectleider Jan Kamminga: “Via een nationale aanbesteding is Bouwgroep Dijkstra Draisma samen met architectenbureau Kristinsson als partij met het beste ontwerp gekozen. Het voordeel is dat we samen met de architect details kunnen vereenvoudigen. Als aannemer zijn we verantwoordelijk voor het gehele bouwproces, de planning en de afspraken met de gebruiker.

Waren we voorheen alleen verantwoordelijk voor een goed lopend bouwproces, nu wordt onze expertise ook gevraagd bij het beheren van gebouwen. We ontzorgen de opdrachtgever. Dit doen we samen met de architect, constructeur en adviseur van de elektronische en werktuigbouwkundige

46 |

installaties.” Het ontwerp is samen met de gebruikers en buurtbewoners uitgewerkt tot een definitief ontwerp. In januari 2014 is gestart met de bouw. Vanaf januari 2015 wordt onderwijs in het gebouw gegeven.

DUURZAAMHEID “De school voldoet aan het programma van Frisse Scholen”, aldus Kamminga. “De school kiest daarmee bewust voor een goed binnenmilieu in de school, die een positief effect heeft op de gezondheid en de prestaties van leerlingen en onderwijzend personeel.” De school wordt ook een duurzame school. Zo wordt er een WKO-installatie toegepast. Hiermee wordt het gebouw verwarmd en gekoeld. Ook worden er PV-panelen geplaatst.

TRANSPARANT Kamminga: “Brede School Raalte krijgt veel glas en een luxe buitenbeplating. Dat zorgt voor een transparante en chique uitstraling van het gebouw.” ❚

RAALTE | Brede School

Projectinfo ONTWERP INSTALLATIETECHNIEK Door samen te werken met alle bouwpartners, heeft adviesbureau Sijperda-Hardy te IJlst een optimum gevonden tussen het bouwkundig ontwerp en de installatietechniek van Brede School Raalte. Door het bepalen van een juiste isolatiewaarde van de bouwkundige schil en glassoort, alsmede door aandacht te besteden aan de detaillering, kan de Brede School Raalte middels de ventilatielucht worden verwarmd en gekoeld. Dit All-Air systeem maakt vloerverwarming en het aanleggen van radiatoren overbodig.

In alle groepsruimten van de school komt een CO2-meter waarmee de bezettingsgraad van de lokalen wordt gemeten. Deze meter is gekoppeld aan het luchttoevoersysteem. De hoeveelheid lucht wordt zo automatisch aangepast indien daar aanleiding toe is. Wanneer de klas bijvoorbeeld afwezig is voor de gymles, bespaart dat energie.

De warmte en koude wordt opgewekt middels een warmtepompinstallatie met een gesloten bronsysteem. Op het platte dak van de school worden zonnepanelen geplaatst.

De verblijfsruimten worden verlicht door middel van LED-verlichting. Zodra er gedurende kortere tijd geen beweging wordt waargenomen, wordt de verlichting automatisch uitgeschakeld. In de groepsruimten is de aanwezigheidsschakelaar te overrulen middels een pulsschakelaar. Wanneer de verlichting tijdens de lessen uitgeschakeld moet worden, is dit dus mogelijk.

Door een goede samenwerking tussen alle betrokken partijen is een installatie ontworpen welke een lage exploitatie heeft, flexibel en gemakkelijk te bedienen is en onderhoudsvriendelijk is.

O og vo or te ch ni

ek

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Raalte en De Mare DESIGN EN BUILD Bouwgroep Dijkstra Draisma – Bolsward/Dokkum ONTWERP Kristinsson – Deventer ADVIES Sijperda-Hardy (installaties), Meijer en INSTALLATIES BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

Joustra(constructies), BGDD Breman – Meppel januari 2014 – december 2014 circa 2,5 miljoen

Installatietechnisch adviesbureau T (0515) 429 777 E info@sijperda-hardy.nl W www.sijperda-hardy.nl

| 47

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | VVD Nijmegen

Overleg inzake luchtbehandeling in scholen is hard nodig In ruimtes waar relatief veel mensen verblijven, zoals scholen, kinderdagverblijven en sporthallen, is voldoende frisse lucht van groot belang. Frisse lucht levert immers een belangrijke bijdrage aan de leerprestaties van leerlingen en aan het voorkomen van gezondheidsklachten. Alleen wanneer klassen op het juiste moment en met de juiste hoeveelheid lucht worden geventileerd, kan een gezond binnenmilieu worden gewaarborgd.

Een schoollokaal voorzien van een gezond binnenmilieu, is een hele uitdaging. Klassen zijn lang niet altijd in gebruik; buiten schooltijd en tijdens vakanties bijvoorbeeld staan ze leeg. Maar áls de lokalen gebruikt worden, is dat gelijk ook zéér intensief. De temperatuur en de CO2-concentratie stijgen bijzonder snel, zodra de leerlingen en leerkracht de klas in komen. Dit betekent dat op gezette tijden een flinke hoeveelheid lucht ververst moet worden. Daarvoor moeten voorzieningen worden getroffen.

ONTEVREDEN GEBRUIKERS Helaas laten de luchtbehandelingssystemen in schoolgebouwen veelal te wensen over. Dat blijkt onder andere uit een recent onderzoek, gemaakt in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Uit het onderzoek blijkt dat veel schoolleiders niet tevreden zijn over hun schoolgebouw. Meer dan de helft van de 1100 ondervraagde schoolleiders geeft aan ontevreden te zijn over de mogelijkheid om de temperatuur en ventilatie in de school zelf te regelen. Een kwart zegt hierover zelfs ‘zeer ontevreden’ te zijn. Het is dan ook de hoogste tijd om dit probleem aan te pakken.

OVERLEG MET DE INSTALLATIESECTOR Om de problemen met betrekking tot luchtbehandelingssystemen op te lossen, overlegt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap met de installatiesector. Dat heeft staatssecretaris Sander Dekker onlangs gezegd in zijn antwoord op vragen vanuit de Tweede Kamer. Hij tekent daarbij aan dat een meerderheid van de scholen waarbij inmiddels systemen zijn aangebracht om de luchtkwaliteit te verbeteren, hierover tevreden zijn.

Dekker zegt zich niet te kunnen vinden in de stelling dat in vrijwel alle Nederlandse scholen de kwaliteit van de lucht te wensen overlaat. Volgens de bewindsman komt dat beeld niet overeen met uiteenlopende evaluaties. Niettemin wijst hij erop dat een slecht binnenmilieu in scholen grote gevolgen kan hebben voor de leerprestaties van kinderen.

In dat kader geeft hij aan dat schoolbesturen per 1 januari 2015 zelf maatregelen kunnen treffen op het gebied van onderhoud en gebouwaanpassingen. Dit moet ertoe leiden dat de luchtkwaliteit in scholen waar nodig wordt verbeterd. ❚

48 |

Tekst & Beeld | Duco

Natuurlijk ventileren staat voor beter studeren Muffe geurtjes in het klaslokaal, beslagen ramen, halfslaperige of ongeconcentreerde leerlingen… het zijn allemaal duidelijk waarneembare signalen dat het binnenklimaat in een schoolgebouw niet voldoet en dat de concentratie CO2 soms gevaarlijk hoog oploopt.

Ongeveer tachtig procent van de scholen kampt met een slecht binnenklimaat en dat heeft negatieve gevolgen voor zowel leerlingen als leerkrachten.

Dat bleek ook meermaals uit de recente berichtgeving in verschillende media, het hoeft dus geen betoog dat actie vereist is.

Duco ontwikkelde door haar jarenlange ervaring een totaalconcept – DUCO at SCHOOL – dat dankzij een uitgekiende strategie van natuurlijke ventilatieen zonweringsystemen voor een gezond binnenklimaat zorgt en een aangename leeromgeving met zich meebrengt. Een klaslokaal voorzien van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen draagt bij tot een hogere concentratie en verhoogt de prestaties in het klaslokaal aanzienlijk.

HET TOTAALCONCEPT BERUST OP ENKELE BELANGRIJKE PIJLERS: 1. Basisventilatie staat garant voor de toevoer van gezonde verse lucht.

Rechtstreeks via de gevel dankzij de zelfregelende of elektronisch gestuurde ventilatieroosters, in combinatie met een natuurlijke luchtdoorvoer en mechanische afvoer.

2. Ventilatieve koeling zorgt op een natuurlijke manier voor afkoeling van een gebouw door gebruik te maken van grote debieten (= intensieve ventilatie). Dit kan zowel ’s nachts als overdag, als de temperatuur buiten lager ligt dan binnen, aan de hand van intelligent gestuurde muur- en raamroosters (DucoGrille) of lamellenwandsystemen (DucoWall).

3. Buitenzonwering zorgt voor een ideaal evenwicht tussen zon en schaduw (genoeg lichtinval, zonder de zonnehitte een kans te geven het gebouw op te warmen) met doekzonwering (DucoTwin) of architecturale zonwering (DucoSun & DucoSlide).

IN DE PRAKTIJK Duco leverde al haar bijdrage in enkele concrete projecten, met een positief effect tot gevolg. Een voorbeeldproject is Brede School De Schakel in Ammerzoden. Daar werden vijftien lokalen van natuurlijke ventilatie voorzien, onder de vorm van het elektronisch gestuurde DucoTronic System Wired, een CO2-gestuurd Vraaggestuurd Natuurlijk Ventilatiesysteem (VNV). Op basis van deze meting en de ingestelde maximale concentratie CO2 opent of sluit het rooster zich en wordt de afvoer hierop afgestemd. Dat resulteert in een gezond en comfortabel binnenklimaat, mét een optimale energiebesparing! ❚

Bouwinfo Brede School De Schakel, Ammerzoden

SYSTEEM VENTILATIESYSTEEM VENTILATIEROOSTERS

DucoTronic System Wired TronicTwin 120 (ventilatie én zonwering in één) TronicGlasMax (geluiddempende ventilatie)

DE CIJFERS JAARLIJKSE BESPARING* aardgas: 4.100 m³ (minder warmteverlies)

elektriciteit: 4.000 kWh (minder draaiuren ventilatoren)

in euro:

HET RESULTAAT TERUGVERDIENTIJD

7 jaar

2.750 euro

(* vergelijking energieverbruik t.o.v. een conventioneel afzuigsysteem)

| 49

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | De Leeuw

AANTREKKELIJK ALTERNATIEF VOOR BUITENSCHERMEN

Net zo warmtewerend als buitenzonwering Geen bestek zonder EPC-eisen, dus ook niet zonder zonwering. Multifilm zonwering van De Leeuw BV uit Schagen garandeert hittebescherming van binnenuit. Dat wil zeggen geen arbeidsintensief onderhoud aan buitenschermen, vrij blijvende gevels en net zo warmtewerend als buitenzonwering.

Nog altijd wordt veel gedacht: dient een gebouw tegen hitte te worden beschermd, dan is buitenzonwering onontbeerlijk. Een misvatting, zegt Bea Bakker, hoofd verkoop en marketing van De Leeuw BV. Het bedrijf uit Schagen levert en monteert nu al bijna dertig jaar Multifilm, een Duits fabricaat binnenzonwering dat over dezelfde warmtewerende eigenschappen beschikt als Sommige open, andere niet

50 |

buitenzonwering. Ter overtuiging wijst ze op de gelijkwaardigheidsverklaring van Agentschap NL, een van overheidswege opgericht test- en onderzoeksbureau dat bouwgerelateerde producten beoordeelt op gelijkwaardigheid. “Hier staat zwart op wit dat Multifilm net zo warmtewerend is als buitenzonwering.

Onze klanten weten dat overigens al jaren.�

Een basisschool met Multifilm

REFLECTIE De warmtewerende eigenschappen van Multifilm komen voort uit de zilveren oppervlaktebehandeling (folie) aan de raamzijde van het scherm. Zonwarmte wordt hierdoor opgevangen en vervolgens naar buiten gereflecteerd. Een flinterdunne transparante tussenlaag garandeert daarbij het zicht naar buiten.

De derde laag aan de binnenkant ten slotte verzorgt de afwerking van het interieur. Hoewel de naam anders doet vermoeden, is Multifilm geen folie als een raamfolie, maar een beweegbaar systeem: een in een cassette opgerold rolgordijnsysteem dat is neer te laten via twee, aan beide zijden van het raam gemonteerde geleiders. Zowel de cassettekleur als de kleur van het binnendoek zijn verkrijgbaar in feitelijk elke soort of dessin. Multifilm is leverbaar met handbediening en elektrisch.

'DE WARMTEWERENDE EIGENSCHAPPEN VAN MULTIFILM KOMEN VOORT UIT DE ZILVEREN OPPERVLAKTEBEHANDELING (FOLIE) AAN DE RAAMZIJDE VAN HET SCHERM'

Bakker: “Waarschijnlijk zijn ze van na jouw tijd, maar tegenwoordig beschikt elke school over digiborden. Bij veel wind staat buitenzonwering stil, met als gevolg slecht zicht op de borden. Multifilm kent dat nadeel niet.”

BORSTELS Een ander pluspunt is het achterwege kunnen blijven van onderhoud. Schermen buiten hebben veel te lijden en dienen daarom regelmatig te worden schoongemaakt en onderhouden. Bovendien kent het systeem een zelfregulerende schoonmaakfaciliteit: in de cassettes opgenomen borstels die stof en ook insecten verwijderen tijdens het oprollen. Dat de borstels ook daadwerkelijk hun werk doen, bewijzen eerdere door De Leeuw gerealiseerde projecten.

De reflecterende eigenschappen blijken daar nu nog net zo aanwezig als twintig jaar terug, direct na de installatie. Bakker: “Multifilm heeft de afgelopen dertig jaar zijn kracht wel bewezen. Gelukkig zien steeds meer scholen de voordelen ook.” ❚

WEERSINVLOEDEN Er is keuze uit verschillende lichttransmissies, afhankelijk van ruimte of functie, zegt Bakker. “Niet elke ruimte is gebaat bij veel lichtinval, dus hebben we ook doeken die vrijwel geheel verduisteren. Andersom kan natuurlijk ook: binnen scholen bijvoorbeeld is een goede lichtinval van groot belang voor de prestaties van de kinderen. Maar héél verduisterend of bijna transparant: alle soorten Multifilm beschikken over goede warmtewerende eigenschappen.” Een belangrijk voordeel noemt Bakker de onafhankelijkheid van weersomstandigheden: bij veel wind immers kan buitenzonwering niet worden gebruikt, in tegenstelling tot het aan de binnenkant bevestigde Multifilm.

Een vrolijk klasje

| 51

CIAT L Y S U S T A I N A B

voor al uw duurzame oplossingen CIAT is een internationaal bedrijf met een lange geschiedenis; reeds sinds 80 jaar is CIAT totaalleverancier van klimaatapparatuur. CIAT heeft zichzelf sindsdien gevestigd als Europese leider op het gebied van airconditioning, luchtbehandeling, koeling, warmte-uitwisseling en verwarming door middel van duurzame energie.

De CIAT Groep ontwikkelt en produceert producten en totaaloplossingen voor o.a. kantoren, hotels, gezondheidszorg, winkels en industrie. De oplossingen die door CIAT worden ontwikkeld en geproduceerd, kenmerken zich door een hoge energie-efficiëntie, uitstekende kwaliteit van het binnenklimaat en comfort voor de gebruikers.

L I V E

Neemt u gerust contact met ons op voor het volledige programma en een passend advies.

LBK/WTW

L I V E 52 |

Watergekoelde waterkoelaggregaten en warmtepompen tot 1400 kW

Ventilatorconvectoren

P U R E L Y

L I V E

W E L L

Luchtgekoelde waterkoelaggregaten en warmtepompen tot 1350 kW

CIAT Nederland B.V. • Annie M.G. Schmidtweg 229 • 1321 NA Almere Tel. 036 - 533 25 87 • Fax 036 - 533 25 97 • info@ciat.nl • www.ciat.nl

www.ciat.com

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | CIAT

VANAF BRON TOT VENTILATORCONVECTOR HETZELFDE FABRICAAT Steeds vaker wordt in installatiebestekken vermeld: de nieuwbouw of renovatie van de onderwijsinstelling dient bij oplevering te voldoen aan de Frisse Scholen Norm klasse A (of B of C). De Franse klimaatproductenleverancier CIAT geldt als een autoriteit op dit terrein. Met zes Europese fabrieken onder haar hoede is de onderneming één van ’s werelds grootste producenten van klimaatbeheersingsproducten.

Ondanks een nog steeds niet herstelde bouwproductie zijn het goede tijden voor fabrikanten van klimaatproducten. En dan vooral voor hen die onderwijsinstellingen bedienen, met een gewenste up-to-date klimaatbehandeling in het algemeen en CO2-reductie in het bijzonder. Een onderneming die daarvan haar specialiteit heeft gemaakt, is het van oorsprong Franse CIAT. Met zes Europese fabrieken (4 in Frankrijk, in Spanje en Italië elk 1) behoort de fabrikant tot de grotere spelers in de wereld van klimaatproducten. Ook in Nederland is het bedrijf gevestigd, onder de naam CIAT Nederland in Almere.

Key accountmanager Mario Mallon onderhoudt hiervandaan klantcontacten voor de Nederlandse leveranties.

DUURZAAM ZIJN ÉN BLIJVEN Eén van zijn meest recent projecten betreft het binnenkort op te leveren Christelijke Hogeschoolcomplex in Ede. CIAT levert hiervoor een warmtepomp (type DynaCIAT Power LPG 1200V) die wordt gekoppeld aan een warmte-koudeopslag. Inclusief een voor CIAT warmtepompen en koelmachines ontwikkelde communicatiemodule ten behoeve van monitoring tijdens het gebruik. Een faciliteit in opkomst, volgens Mallon: “Een installatie duurzaam ontwerpen is één, duurzame instandhouding is een heel ander verhaal. Daarom leveren wij steeds vaker een in de warmtepomp ingebouwde communicatiemodule, die

is gekoppeld aan een met de installateur overeengekomen instandhoudingscontract. Vaak geschiedt monitoring door de installateur die de klimaatbehandeling heeft aangebracht, maar soms ook doen we het zelf – bij complexe installaties bijvoorbeeld waarvoor specifieke expertise is benodigd. Zodat een installatie niet alleen bij aanleg duurzaam is, maar dat door de jaren heen ook blijft.” Met die genoemde module kan het klimaatproces dagelijks op afstand worden gevolgd via 3G, telefoon, tablet of computer. Zodoende kan er adequaat worden ingegrepen bij afwijkingen en eventueel ook storingen.

COMPLEET ARSENAAL Het uit in totaal 2.100 werknemers bestaande bedrijf beslaat het volledige klimaatproces. Dat wil zeggen dat CIAT verantwoordelijk is voor het ontwerp van de producten, de engineering, de fabricage en uiteindelijk ook de distributie naar gespecificeerde installatiebedrijven. CIAT bestaat nu tachtig jaar en heeft zich in die tijd ontwikkeld tot een toonaangevende fabrikant. Tot het assortiment behoort feitelijk elk denkbaar klimaatproduct, waaronder lucht/waterkoelmachines, water/waterkoelmachines, ventilatieconvectoren, luchtbehandelingskasten, WTW-units, warmteoverdrachtproducten, rooftops (voor opstelling op daken) en close control units. Volgens Mallon is het onder andere die compleetheid waardoor het bedrijf zich van concurrenten weet te onderscheiden. “Klimaattechnologie is en blijft een zeer complexe materie.

Veel onderdelen hangen met elkaar samen en dan is het voor adviseurs, installateurs en opdrachtgevers bijzonder praktisch wanneer deze allemaal uit dezelfde fabriek komen. Gelukkig zien onze klanten die voordelen ook. Want over gebrek aan verkoop gerelateerde activiteiten hebben we gelukkig nog steeds niet te klagen.” ❚

| 53

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | BLT Luchttechniek

TOCHTVRIJ VENTILEREN MET EEN VLAK PLAFOND DANKZIJ TEXTIELE LUCHTVERDEELPANELEN In ruimtes waar regelmatig veel mensen aan het werk zijn, vooral bij zittend werk, wordt tocht al snel als hinderlijk ervaren. Zit je bijvoorbeeld net in de luchtstroom van een toevoerrooster, dan zul je snel last krijgen van een stijve nek, rillerigheid of verkoudheidsklachten. Door toepassing van luchtverdeelpanelen, kan deze hinderlijke tocht worden voorkomen.

BLT Luchttechniek levert en monteert al twintig jaar Euro Air-luchtverdeelslangen voor de meest uiteenlopende projecten. Van scholen tot fitnesscentra en van zwembaden tot monumentale panden. Een doorontwikkeling van de luchtverdeelslangen betreft het eveneens textiele luchtverdeelpaneel.

Het grote verschil van dit paneel ten opzichte van de luchtverdeelslang is, dat het paneel een vlakke onderzijde heeft, die in één lijn loopt met het plafond. “Het eveneens textiele, luchtdichte aansluitplenum bevindt zich geheel boven het plafond”, vertelt Jeroen van Gils, commercieel manager van BLT Luchttechniek. “Het flexibele materiaal vormt zich hier naar de beschikbare ruimte. Geringe ruimte boven het verlaagde plafond en hinderlijke kabelgoten of leidingwerk, vormen geen belemmering meer. Op dit gebied biedt het paneel een groot aantal voordelen ten opzichte van conventionele stalen roosters met plenumboxen.”

54 |

Peter Vriens en Jeroen van Gils

GELIJKMATIG UITBLAASPATROON Het luchtverdeelpaneel is gemaakt van het materiaal Trevira CS (TCS) en geweven in HDC (High Dust Capacity)-kwaliteit. Dit is gecertificeerd als brandklasse B1, conform DIN 4102, deel 1. Het TCS-doek van het luchtverdeelpaneel

'HET GROTE VERSCHIL VAN DIT PANEEL TEN OPZICHTE VAN DE LUCHTVERDEELSLANG IS DAT HET PANEEL EEN VLAKKE ONDERZIJDE HEEFT, DIE IN EEN LIJN LOOPT MET HET PLAFOND'

is luchtdoorlatend over het hele oppervlak. Hierdoor ontstaat een gelijkmatig uitblaaspatroon met een zeer lage luchtsnelheid. “De basisuitvoering van het ventilatiepaneel wordt toegepast voor isotherme of gekoelde toevoerlucht”, vertelt Peter Vriens, technisch manager bij BLT Luchttechniek. “In feite is hier sprake van een verdringingssysteem met beperkte menging in de randzone.”

Het luchtverdeelpaneel is tijdens de VSK-beurs in februari officieel geïntroduceerd. Sindsdien zijn er luchtverdeelpanelen geleverd voor diverse projecten, zoals de presentatieruimte bij SCEZ in Middelburg, de kantoren van politiebureau Koudenhorn in Haarlem, de observatieruimten van de faculteit Psychologie van de Universiteit Tilburg en de MRI-ruimte in het Sint Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. “Op dit moment is er veel belangstelling vanuit de ziekenhuiswereld, vooral voor toepassingen in ruimtes voor nierdialyse, MRI, et cetera, waar patiënten extra gevoelig zijn voor enige luchtbeweging.”

PERFORATIES

SAMENWERKING

“Afhankelijk van onder andere inblaastemperatuur en plafondhoogte kan het inblaaspatroon worden aangepast, door toepassing van de gelaserde Euro Air Directional Flow Control (DFC)-perforaties”, vertelt Van Gils. “Hierdoor ontstaat een meer inductief uitblaaspatroon, wat de mogelijkheid biedt om het ventilatiepaneel ook toe te passen wanneer niet alleen gekoelde, maar ook verwarmde lucht toegevoerd moet kunnen worden.”

Binnen de IPC-werkgroep van de Stichting Duurzame Scholen, heeft BLT Luchttechniek actief gezocht naar een innovatieve oplossing voor het toevoeren van lucht, conform klasse A, B en C. In 2012 startte hiertoe de samenwerking met de firma HC KP. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van het KP-TEX-ventilatiepaneel, dat specifiek kan worden geïntegreerd in de HC-KP-klimaatplafonds. Voor meer informatie: www.bltluchttechniek.nl. ❚

| 55

ALS VAN DORP DE TECHNIEK BEHEERT, HOEFT UW SCHOOL ZICH OVER HET KLIMAAT NIET MEER DRUK TE MAKEN

vandorp.eu VDO-5151-nl-NL-1114-1 1

04-11-2014 16:05:44

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variÍrend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

De totaaloplossingen van Samsung klimaatbeheersing Warmtepompen - Lucht-lucht - Lucht-water - Water-lucht - Water-water - Lucht-lucht/water - Water-lucht/water

+ aansluiting op luchtbehandelingskasten

WTW ventilatie

oploss De perfecte ing van he voor het verb t binnen eteren in scho klimaat len

- Enthalpieventilatie, vocht en temperatuur - Zeer schone lucht door unieke F8 filters - Geen (elektrische) voorverwarming nodig

Airconditioning - Volledig assortiment binnendelen in diverse capaciteiten

www.samsung-klimaat.nl

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Samsung klimaatbeheersing

ERV-unit maakt energiezuinig ventileren mogelijk In druk bezette ruimten zoals scholen, heeft de luchtkwaliteit het vaak zwaar te verduren. Leerlingen ademen veel CO2 uit. Maar ook het feit dat klaslokalen steeds beter worden geïsoleerd, verhoogt het CO2-gehalte in de ruimte. Dit heeft effect op het comfort, de gezondheid en de leerprestaties van de leerlingen. Natuurlijke ventilatie, zoals een raam openzetten, voorziet in veel gevallen niet in de benodigde hoeveelheid frisse lucht. Bovendien levert dit te veel energieverlies en tochtklachten op.

Om in de behoefte aan frisse lucht te voorzien, heeft Samsung de Energie Regeneratie Ventilatie (ERV) unit ontwikkeld, een efficiënte ventilatie-unit voor toepassing in onder andere woningen, kantoorruimtes en klaslokalen. Ambrava Klimaatbeheersing is exclusief importeur van de ERV-unit in de Benelux.

“De ERV-unit laat met behulp van een warmtewisselaar de aangezogen koude buitenlucht langs de warme afgezogen binnenlucht passeren, waardoor overdracht van warmte en vocht plaatsvindt. Door deze wijze van warmteterugwinning wordt veel energie bespaard”, vertelt Jeroen Bustin, sales engineer bij Ambrava/Samsung klimaatbeheersing. “Speciale F8 filters voorkomen dat stof en kleine insecten met de frisse lucht mee de ruimte in worden geblazen.”

CO2-GESTUURD VENTILEREN

De unit is voorzien van een CO2-sensor die continu het CO2-gehalte in de afgezogen lucht meet. “Zodra het CO2-gehalte stijgt, zal de ventilator automatisch in een hogere stand gaan draaien”, aldus Bustin. “De sensor stuurt de ventilator aan in drie regelstanden: laag (tot 800 ppm), hoog (van 800 tot 1200 ppm) en turbo (meer dan 1200 ppm). Hierbij wordt uitsluitend de hoeveelheid lucht die benodigd is om het CO2-niveau aanvaardbaar te houden, geventileerd.”

UITWISSELING VAN WARMTE EN VOCHT Een cellulosewisselaar maakt zowel energie- als vochtuitwisseling mogelijk.

Hierdoor neemt het vochtgehalte in de ruimte aanzienlijk minder af dan bij traditionele ventilatiesystemen. “Doordat er een uitwisseling van vocht plaatsvindt, is een condensafvoer niet meer nodig en is elektrische voorverwarming niet noodzakelijk. Het systeem functioneert moeiteloos tot een buitentemperatuur van -15˚C.” Doordat geen condensafvoer meer nodig is, kan de ERVunit in iedere gewenste positie worden geïnstalleerd.

Bustin vertelt dat de ERV-unit in steeds meer klaslokalen wordt geïnstalleerd.

“Onlangs hebben we het Rijn IJssel college in Arnhem en kinderdagverblijf Korein uitgevoerd met de units, evenals het Da Vinci College in Dordrecht.

Voor meer informatie, www.samsung-klimaat.nl ❚

| 57

DEN BOSCH | Sancta Maria Mavo

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Bouwgroep Moonen

Snelle transformatie van Sancta Maria Mavo De verouderde Sancta Maria Mavo in Den Bosch is getransformeerd tot een modern schoolgebouw. Bouwgroep Moonen verbouwde de school, terwijl die in gebruik bleef. De binnenstedelijke omgeving maakte het project complex. Door LEAN te werken is de school zelfs weken eerder opgeleverd dan gepland. Resultaat is een eigenzinnig gebouw met veel ruimte en een verbeterd binnenklimaat.

optimaliseerd met LED’s. De nieuwe draagconstructies zijn van hout en staal. De nieuwe of gerenoveerde gevels bieden variatie met glas, metselwerk in liggend en tegelverband en zinken zetwerk. De samenwerking verliep bovendien erg prettig. Een goed resultaat en een prettig proces passen bij de O-P-E-N visie van ons. Die staat voor Ondernemerschap, Partnerschap, Eigenzinnig en Nu. Op naar een volgend mooi schoolproject!” ❚ Scholenbouw is één van de specialiteiten van Bouwgroep Moonen. Dit bedrijf werd uitgenodigd voor de aanbesteding van het project Sancta Maria, op voorspraak van Architectuurbureau Voss.

Beide partijen kenden elkaar van het bouwproject Kingsroad, ook in Den Bosch.

KOSTEN BESPAREN “Er was veel overleg nodig met de buurt, de school en de onderaannemers om het scholenbouwproject in Den Bosch tot een goed einde te brengen”, zegt commercieel manager Bas Punte van Bouwgroep Moonen. “De Sancta Maria Mavo moest in gebruik blijven, wat de nodige flexibiliteit vraagt.

Omdat de bestaande lokalen werden verbouwd, moesten de kinderen bijvoorbeeld in andere lokalen worden gehuisvest. Het project verliep gefaseerd om de inbedrijfstelling te continueren. Ver-

58 |

vangende huisvesting op een andere locatie bleek niet nodig, waarmee de school kosten bespaarde.”

AANGEPAST SCHEMA De renovatie en nieuwbouw van Sancta Maria, midden in een drukke woonwijk in Den Bosch, vergde de nodige beheersmaatregelen om de omgeving te ontzien. Bouwgroep Moonen hanteerde een aangepast schema voor de levering van materialen. Tussen 8 en 8.30 uur reed er geen zwaar verkeer dat schoolverkeer kon hinderen. Uiteindelijk leverde de aannemer zelfs drie weken eerder op. Hierdoor kon de school vooraf aan de vakantie verder inrichten.

Punte kijkt met tevredenheid terug op het bouwproject: “Ik ben trots op het resultaat. De school kreeg onder meer een nieuwe gymzaal met tribune en ruimere lokalen met betere klimaatbehandeling en lagere exploitatiekosten. Overal is de verlichting ge-

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Sancta Maria, 's-Hertogenbosch

ONTWERP Architectuurbureau Voss, Eindhoven BOUWPERIODE juni 2013 – mei 2014 BOUWKOSTEN €1.358.000,00, exclusief BTW UITVOERING Bouwgroep Moonen 's-Hertogenbosch

TRAPPEN EN BALUSTRADES Hektracon Steel Solutions – Vorstenbosch

DEN BOSCH | Sancta Maria Mavo

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Hektracon Steel Solutions

OUD- EN NIEUWBOUW VERBONDEN DOOR SIERLIJK STAAL Hektracon Steel Solutions tekende, berekende, produceerde en monteerde de stalen trappen en balustrades voor de Sancta Maria Mavo in Den Bosch. Het antraciet gepoedercoate staalwerk zit boordevol blinde verbindingen en koppelt de oudbouw met de nieuwbouw. De houten leuningen zijn direct gelijmd op de metalen hekwerken. De houten traptredes kennen een hoge slijtvastheid door de dubbele coating.

“De trappen zijn bekleed met houten treden die een dubbele coating hebben voor slijtvastheid. Veel verbindingen zijn nagenoeg blind weggewerkt.

Het ontwerp is tot stand gekomen in goed overleg met de architect en de school. Dit leidde bijvoorbeeld ook tot onzichtbaar verlijmde leuningen en blinde boutverbindingen. Het antracietgrijs gecoate staalwerk maakt samen met de balustrades langs de trap en de vide een koppeling tussen de oud- en nieuwbouw. Een bijzonder resultaat om trots op te zijn.” ❚

'DE TRAPPEN ZIJN BEKLEED MET HOUTEN TREDEN DIE EEN DUBBELE COATING HEBBEN VOOR SLIJTVASTHEID'

“We zijn een staalbouwbedrijf dat gespecialiseerd is in het ontwerpen, produceren en monteren van trappen, balustrades en overig maatwerk”, zegt directeur-eigenaar Martijn Kouwenberg namens Hektracon. “Veel van onze opdrachten komen via aannemers en architecten, maar ook particulieren weten ons te vinden. We hebben veel ervaring met scholenbouwen en hebben regelmatig onderwijsgerelateerde opdrachten in portefeuille. Zo gaan we bijvoorbeeld voor de Erasmus Universiteit in Rotterdam stalen trappen en balustrades leveren.”

EIGEN BEHEER “Het hele realisatieproces van onze producten, van ontwerp tot oplevering, doen altijd wij in eigen beheer”, gaat hij verder. “We beheersen de materie als geen ander. Bij elke opdracht meten wij de situatie digitaal in, zodat de inpassing later goed verloopt. Als ons 3D-ontwerp is goedgekeurd, gaan we produceren. Wij leveren de stalen trappen en balustrades eventueel in combinatie met hout, natuursteen of glas. Poedercoaten van staalwerk is mogelijk. Hiervoor werken wij samen met gespecialiseerde bedrijven. Zodra de producten gereed zijn voor montage, komen onze vakmensen de staalproducten monteren.”

BLIND VERBONDEN “Bouwgroep Moonen, voor wie wij al ruim zes jaar producten leveren, gaf ons de opdracht voor de levering en montage van twee trappen en 64 strekkende meter balustrades voor de Sancta Maria Mavo”, zegt Kouwenberg.

| 59

UTRECHT | NOT

Tekst & Beeld | NOT

NOT 2015:

jij komt toch ook?

Vaste prik: eens in de twee jaar, als de scholen na de kerstvakantie weer in het normale ritme zitten, is het tijd voor de Nationale Onderwijs Tentoonstelling. Of inmiddels beter en liefkozend bekend als de NOT. Ook in januari 2015 is het weer zover: van dinsdag de 27e t/m zaterdag de 31e verandert de Jaarbeurs in Utrecht in de grootste vakbeurs voor onderwijsprofessionals in Nederland. Met natuurlijk ook deze keer weer veel aandacht voor bouw, facilitaire zaken en inrichting.

De organisatie zet dit jaar in op een stevig programma waarin je je kunt laten informeren over actuele ontwikkelingen en interessante innovaties op onderwijsgebied. En dit jaar niet alleen gericht op po, vo en mbo, maar ook op het seg-

60 |

ment Het jonge Kind, dat voor het eerst op zowel de beursvloer als binnen het inhoudelijke programma zal worden toegevoegd. Zo beslaat de beurs nu voor het eerst de gehele opgroeiende fase van geboorte tot aan jongvolwassenheid.

UTRECHT | NOT

NOT VOOR DUMMIES

Voor wie de NOT nog niet kent: de beurs is na aanmelding gratis toegankelijk. Het expositieprogramma is zeer uitgebreid.

Naast lezingen, keynotes en workshops, organiseren zowel exposanten als de NOT zelf een groot aantal gratis lezingen.

Voor bezoekers is er naast deze inhoudelijke elementen natuurlijk ook de beursvloer met een uitgebreid aanbod aan producten en diensten, zoals algemene leermiddelen, presentatiemiddelen, schoolbouw en schoolinrichting, facilitaire producten en diensten en overheidsinitiatieven. De bezoekers zijn dan ook grofweg afkomstig uit functiegroepen als bestuurders, directieleden, managers, teamleiders en docenten, facilitair managers en inkoopmanagers, ICTcoördinatoren, adviseurs en consultants en ambtenaren, bestuurders en kaderleden van onderwijsorganisaties.

ONDERWIJS ACADEMIE Een terugkerend onderdeel van de NOT is de Onderwijs Academie, met in diverse sessies specifiek aandacht voor de facilitaire problemen van nu: een expertmeeting over demografische krimp bijvoorbeeld. Maar ook over hoe de leeromgeving er in 2020 uit zal gaan zien en hoe je hier nu al op kunt anticiperen. Is goede duurzame huisvesting nog wel te realiseren binnen huidige financiële kaders? ❚

GRATIS TOEGANG & PRAKTISCHE INFO

De 2-jaarlijkse NOT vindt eind januari weer plaats Locatie: Jaarbeurs, Utrecht Wanneer: van dinsdag 27 januari t/m zaterdag 31 januari Openingstijden: van dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur en op zaterdag van 10.00 – 16.00.

Toegang: na vooraanmelding gratis Aanmelden via not-online.nl

| 61

Tekst & Beeld | Sika Nedeland

GEBRUIKERS ZEER TEVREDEN OVER SPORTVLOEREN IN NIEUWE EZINGEHAL Het onderwijspark Ezinge, een groot nieuwbouwproject in Meppel. Met ingang van het schooljaar 2014/2015 maken ongeveer 3.000 leerlingen van verschillende scholen gebruik van dit project. Sika Nederland, locatie Deventer, mocht de Pulastic sportvloeren in de sportaccommodaties leveren.

In september 2008 is de gemeente Meppel akkoord gegaan met de plannen voor de bouw van een nieuw onderwijscomplex. Hierin participeren meerdere partijen en scholen (De Ambelt, Drenthe College en Stad&Esch) met de Gemeente Meppel en Stichting Woonconcept als opdrachtgever. De directies en besturen van de onderwijsinstellingen hebben gezamenlijk een aantal ‘leidende principes’ bepaald voor het onderwijspark: - Een plezierige leeromgeving; - Kennis- en expertisecentrum voor leerlingen, leraren, bewoners en bedrijven; - Beter aansluiting vmbo-mbo; - Veilige en herkenbare omgeving voor de leerlingen en studenten.

Architect Atelier Pro is vervolgens aan de slag gegaan met het ontwerp. Het uitgestrekte, bronskleurige gebouw waarin vijf scholen zich hebben verenigd, is afgebakend van de woonwijk via de nieuwe Dahliastraat. Het onderwijscomplex is loodrecht op het spoor georiënteerd, waarbij de relatief smalle strokenbouw spant tussen de Ambachtsweg en de Ezingerweg. Door deze horizontale verdeling, die tevens subtiel in hoogte varieert, is de massa

62 |

visueel opgedeeld in kleinere volumes. Hierdoor anticipeert het gebouw op de kleinere schaal van de naastgelegen woonwijk. De geïntegreerde massa kent één hoogteaccent, het hart van Ezinge, dat dient als billboard voor het onderwijspark.

UITNODIGEND De entrees van de drie grote scholen en de aula zijn geplaatst in glazen bouwdelen, die ingeklemd liggen tussen de bronzen stroken. Door het contrast in het materiaalgebruik en hun transparantie zijn ze uitnodigend. Het gebouwdeel met daarin twee speciaal-scholen telt twee entrees aan de parkzijde. Het park vormt een bres tussen de onderwijsgebouwen en het sportcomplex waar het tevens aansluiting vindt op de sportvelden en de groene Reestdal. Het strokenthema is voortgezet in het opgetilde sportcomplex met daaronder de fietsenstallingen en een deel van de parkeerplaats.

Hoewel de scholen zelfstandig opereren met eigen theorielokalen en leerpleinen, zijn ze onderling verbonden middels gedeelde, strategisch geplaatste praktijkonderwijslokalen. De onderwijslokalen voor techniek liggen aan de

nieuw aan te leggen Dahliastraat, zodat de leerlingen hun bezigheden kunnen etaleren. De consumptiegerichte opleidingslokalen liggen aan een terras in het park. Vanuit de omtrek zijn in het hoogteaccent de theater- en danszaal, dan wel de lokalen voor kunst en muziek zichtbaar.

OPVALLEND Het gebouw is een opvallende verschijning. Licht weerkaatst op de vlakke en schuin geprononceerde casetten van geanodiseerd aluminium. Het gekartelde aluminium plaatwerk in de plint, vormt een lichte riem die om het gebouw spant. Het hoogteaccent annex billboard is extra opvallend doordat deze aan twee kanten bekleed is met translucente panelen, voorzien van geprinte kunstwerken die ’s avonds bont oplichten. In de gevel is gekozen voor slechts een paar typen ramen met diepe neggen die speels in de gevels zijn geplaatst. Uit de aluminium beplating prijkt af en toe een grote kijker waar in het glas is voorzien van een print, refererend aan de achterliggende functie van de school. Een gebouw waarin faciliteiten gedeeld worden door vijf verschillende scholen, moet een heldere verbindingsopzet hebben. Een centraal gelegen watervaltrap langs vides en spannende loopbruggen vormt een ware ‘route architecturale’ door het gebouw.

DE BOUW Eind 2012 is het terrein bouwrijp gemaakt. In 2013 is de bouw van de diverse bouwdelen gestart en in de zomer van 2014 was de bouw zover gevorderd dat Het Pulastic team de sportvloeren kon aanbrengen in het sportcomplex, dat een topsporthal van ca. 1800 m² en een breedtesporthal + gymzaal van ca. 1500 m² omvat.

GEBRUIK Niet alleen de scholen maken intensief gebruik van de hallen, ook korfbalvereniging DOS’46 Nijeveen en basketbalvereniging Red Giants sporten in de hallen van het onderwijspark. Vooral de Red Giants maken veel gebruik van de Pulastic vloer en zij zijn erg tevreden. Eerder maakten zij altijd gebruik van andere sportcomplexen waar harde vloeren liggen. Als er een nieuwe speler werd aangetrokken had hij altijd de eerste weken enorm last van zijn rug. Het eerste wat de spelers dan ook deden toen ze in de nieuwe Ezingehal kwamen, was de vloer aan een test onderwerpen. Iedereen was erg verrast door de demping van de vloer. Een aantal spelers vergeleek de demping van de vloer zelfs met een houten vloer. En dat zijn de fijnste vloeren voor een basketballer om op te spelen! Sinds er op de Pulastic vloer wordt gespeeld, zijn er geen klachten meer geweest over pijnlijke gewrichten. Het enige nadeel volgens de spelers is de stroefheid van de vloer. Dit komt echter door de sportvloercoating, die aan de strenge eisen van topsport moet voldoen. In het gebruik zal de stroefheid steeds aangenamer worden. ❚

Bouwinfo PROJECT Onderwijspark Ezinge, Meppel SYSTEEM Topsporthal: Pulastic Pro 180 Comfort Eco elastisch sportvloersysteem NOC/NSF-US1-15, klasse 1

BREEDTESPORTHAL + GYMZAAL AANTAL M² BREEDTESPORTHAL + GYMZAAL KLEUR ARCHIECT

P ulastic Pro 180 Comfort Eco elastisch sportvloersysteem NOC/NSF-US1-15, klasse 2 Topsporthal: 1.834 m² 1.551 m² Azuurblauw (305) Atelier Pro

| 63

Tekst | Margriet Langman Beeld | Bosan

MET TROTS GEPRESENTEERD:

Sporthal-Oost in Veenendaal Aan de oostkant van Veenendaal is een nieuwe woonwijk gerealiseerd. In deze wijk zijn diverse centrale wijkvoorzieningen zoals scholen, sportaccommodaties, kinderopvang en kerken. Voor het deelgebied Buurtstede is een bijzonder en multifunctioneel gebouw gerealiseerd; het Ontmoetingshuis. Het gebouw is bedoeld om de bewoners in de wijk en de stad met elkaar te verbinden. Juist daarom biedt Het Ontmoetingshuis onderdak aan basisonderwijs, kinderopvang, cultuur en sport.

Het Ontmoetingshuis is ontworpen door Leijh, Kappelhoff, Seckel, Van den Dobbelsteen Architecten uit Hengelo (Ov). Pascal Biemolt, architect en technisch ontwerper, blikt terug op dit bijzondere project. “Ruim zes jaar hebben wij, met tussenpozen, aan het ontwerp gewerkt. De omvang van het Programma van Eisen op een relatief kleine kavel heeft geleid tot een opeenstapeling van dat programma. Normaliter komt de sporthal op de begane grond maar vanwege de enorme omvang hebben we deze juist opgetild naar de eerste verdieping. Hierdoor zijn de overige gebruiksfuncties op de begane grond gesitueerd en krijgen de participanten een gezicht naar de wijk. Dit, in combinatie met een transparant en uitnodigend gebouw, stimuleert en faciliteert Het Ontmoetingshuis de ontmoeting.” Er is veel veranderd sinds de start van het project, vertelt hij. “De ontwikkeling van de wijk is minder snel verlopen dan verwacht. Daardoor stonden de financiële middelen onder druk en zorgden veranderingen gedurende het project voor grote uitdagingen. Toch hebben

64 |

we het concept van het gebouw kunnen handhaven. En nu staat Het Ontmoetingshuis er. We zijn er trots op.” De bouwwerkzaamheden van deze grootschalige multifunctionele accommodatie, met een bruto vloeroppervlak van circa 6.400 m², zijn juni 2013 gestart door Wijnen Bouw Someren.

GESCHIKT VOOR EVENEMENTEN Centraal in Het Ontmoetingshuis is de sporthal, gesitueerd op de eerste verdieping. Via lichtstraten in het dak valt er daglicht op de kopse wanden van de sporthal. Dit is belangrijk voor de beleving van de ruimte en het multifunctionele gebruik dat men voor ogen heeft. Door deze oplossing wordt voorkomen dat sporters hinder ondervinden van reflectie en verblinding door daglicht. Ter hoogte van de tweede verdieping bevindt zich aan één zijde van de sporthal de tribune. Achter deze tribune loopt een verkeersruimte waaraan verhuurbare multifunctionele ruimtes zijn gelegen. Hierdoor leent deze grote sporthal zich

ook prima voor evenementen, waarbij ook gebruik gemaakt kan worden van de gemeenschappelijke ruimtes op de begane grond.

AKOESTISCHE ONTKOPPELING SPORTTOESTELLEN Bas van den Homberg, projectbegeleider bij Wijnen Bouw Someren, legt uit hoe de goede akoestiek in Het Ontmoetingshuis tot stand is gekomen: “De eerste verdiepingsvloer is uitgevoerd in een constructieve vloer met een hoge massa en daar bovenop een akoestisch ontkoppelde zwevende sporthalvloer. In goede samenspraak met Bosan hebben we de geslaagde oplossing bedacht om de vloerpotten akoestisch te ontkoppelen. Hierdoor is de overlast van contactgeluid naar de ruimtes op de begane grond, waarin ondermeer de school gehuisvest is, minimaal.”

BOVENWIJKSE SPORTHAL De sporthal wordt geëxploiteerd door Sportservice Veenendaal, een organisatie die alle sportvoorzieningen en het zwembad van de gemeente Veenendaal exploiteert, met als doel de sport en sportdeelname in de gemeente Veenendaal en omgeving te ondersteunen en te stimuleren.

De sporthal is middels scheidingswanden op te delen in drie zaaldelen. In twee van de drie zaaldelen zijn door Bosan elektrisch verrolbare werkbalken aangebracht. “Op verzoek van de architect zijn de bouwkundige werkbalken en de zijgeleiding van de elektrisch verrolbare werkbalk in het lamellenplafond weggewerkt en zijn de elektrisch verrolbare werkbalken door ons in de gewenste RAL-kleur gepoedercoat.” vertelt projectleider Jeroen Oldenhof van Bosan. “In een zeer goede en nauwe samenwerking met Wijnen Bouw Someren hebben wij de maatvoeringen bepaald. Deze samenwerking tussen architect, aannemer en Bosan moedigen wij aan, want hierdoor komen we samen tot mooie resultaten.” Ook Ruud Plas, verkoopleider bij Bosan, is blij met het resultaat. Hij legt het gebruikersgemak van de elektrische verrolbare werkbalken uit: “In een handomdraai kunnen nieuwe bewegingssituaties worden aangeboden over de gehele lengte en breedte van de zaal. Hierdoor kan de L.O.-docent goed inspelen op de veranderende bewegingscultuur. Want sporten staat tegenwoordig synoniem voor spel, fun en kicks beleven. Dat wil iedereen, overal. Dus ook in Veenendaal. In Het Ontmoetingshuis kunnen dankzij deze elektrisch verrolbare werkbalken eenvoudig combinaties met andere toestellen worden gemaakt. Ook is het mogelijk om een bewegingsbaan, verhoogd vlak of zwaaiend vlak te creëren. Door gebruik te maken van elektrisch verrolbare werkbalken is de zwaaihoogte verlaagd naar 5.50 meter en kunnen leerlingen en sporters een kick beleven, op een verantwoorde en veilige manier.”

In Sporthal-Oost zijn ook innovatieve draaibare klimrekken geplaatst. Deze klimrekken zijn in vrijwel elke horizontale en verticale stand te gebruiken. Tevens zijn ze inzetbaar in een hoek van 90 graden waardoor, afhankelijk van de gekozen opstelling, zowel in lengte- als in breedterichting van de zaal meerdere bewegingssituaties kunnen worden aangeboden. De klimrekken zijn voorzien van een ingebouwde valbeveiliging en een slim beveiligingssysteem dat de kettingtoevoer blokkeert wanneer het klimrek weerstand ondervindt tijdens het uitrollen. Hiermee wordt het ongecontroleerd uitrollen van het klimrek voorkomen. Tevens zijn er duurzame metalen staanders meegeleverd die onder het klimrek gepositioneerd kunnen worden. Hierdoor is het voor de L.O.-docent ook mogelijk om een verhoogd vlak te maken. Kortom: met deze klimrekken heeft Sporthal-Oost multifunctionele en innovatieve sporttoestellen die wederom heel goed inspelen op de veranderende bewegingscultuur. Daarnaast is er rekening gehouden met de NOC*NSF-normen door extreem hoge nisdeuren te plaatsen, waardoor de klimrekken veilig en obstakelvrij afgeschermd zijn als deze niet gebruikt worden.

In de sporthal zijn veel basketbalvoorzieningen getroffen. Zowel voor recreatief- als wedstrijdniveau. In verband met de tribunes, die gesitueerd zijn op de tweede verdieping, zijn de basketbalinstallaties zijwaarts zwenkbaar hierdoor houdt men zicht op het speelveld. Middels een ingenieus hoogteverstelsysteem met gasveer is de hoogte van de basketbalring voor iedereen gebruiksvriendelijk en eenvoudig in te stellen van 305 tot 260cm.

“Met Sporthal-Oost is een bovenwijkse voorziening gecreëerd”, verteld Frank Hafkamp, directeur van Sportservice Veenendaal. “Voor wijk en buurt is normaliter een gymnastieklokaal afdoende. Met Sporthal-Oost hebben we een volwaardige sporthal die voldoet aan alle nieuwe eisen. Zo zijn er een beheerderkantoor en toegangscontrole gerealiseerd. Overdag maken de scholen voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs gebruik van de sporthal. In de avonduren en weekenden is de sporthal beschikbaar voor sportverenigingen en kerken. De eigentijdse sporthal met zijn ruime afmetingen, kleurstelling, goede akoestiek en LED-verlichting heeft een ruime, frisse en moderne uitstraling. Daarom vonden wij dat de sportinstallaties en sporttoestellen van Bosan hierin zeker niet mochten ontbreken. Bosan heeft meerdere sportaccommodaties in Veenendaal voor ons ingericht. De multifunctionele en gebruiksvriendelijke toestellen waren van ons van doorslaggevend belang om ook deze sporthal door Bosan in te laten richten.” Zaterdag 4 oktober is Het Ontmoetingshuis officieel geopend. ❚

| 65

Tennis – sport – fitness – kunststof en projectvloeren

Compleet in vloeren voor uw project n Gietvloer- en kunststofsystemen n PVC vloersystemen

n Sport- en speelvloeren n Tennis- en fitnessvloeren

Edisonweg 21C 4207 HE Gorinchem Nederland info@allin-project.nl 716102_All in.indd 1

Telefoon: 0183-621777 Telefax: 0183-617881 Mobiel: 06-23429760 www.allin-project.nl 27-11-13 13:37

SPORTVLOEREN

WWW.HERCULAN.COM 1410-1161 - Herculan - Adv. Onderwijs & Bouw (197 x 130).indd 1

03/11/14 16:22

ADVERTORIAL

Met ingang van 1 januari 2014 heeft de directie van Eputan Kunststoftechniek B.V. een nieuwe naam, overkoepelende huisstijl gepresenteerd voor Eputan Kunststoftechniek B.V., Herculan Sports Surfaces B.V. en Herculan Synthetic Products B.V. Een naam die zorgt voor een duidelijke eigen identiteit: catieploegen. Daarnaast levert het bedrijf Herculan vloeibare kunststoffen voor industrievloeren, decoratieve vloeren, dakafdichtingssystemen, scheepsdekken, brugdekken en parkeerdaken eveneens inclusief de daarbij behorende technieken en systemen voor applicatie, afwerking en onderhoud.

HERCULAN IS ACTIEF OP VIER VERSCHILLENDE GEBIEDEN, TE WETEN: HERCULAN SPORTS, HERCULAN UTILITY, HERCULAN SPECIALS EN HERCULAN MARINE.

Herculan staat voor betrouwbaar, innovatief en kwaliteit.

De medewerkers zorgen samen voor ‘De beste basis voor bewegen ……!’ www.herculan.nl

HERCULAN IS HET MERK VAN DE EPUTAN GROEP. Eputan Kunststoftechniek B.V. is opgericht in 1991 en is als fabrikant van Herculan polyurethaan binnensportvloeren uitgegroeid tot één van de belangrijkste producenten en installateurs van sportvloersystemen. Eputan biedt een uitgebreid assortiment punt-, vlak- en combilastische Herculan (sport-)vloersystemen in diverse uitvoeringen, inclusief de daarbij behorende technieken en systemen voor applicatie, afwerking en onderhoud.

Herculan vloersystemen zijn gebaseerd op geavanceerde, duurzame kunststofproducten. Deze worden gefabriceerd in de eigen fabriek in Meerkerk.

In Nederland verwerkt Eputan deze Herculan producten met eigen appli-

| 67

Tekst | Sjoerd Meuleman

Beeld | Interface

TAPIJTTEGELS IN SCHOLEN:

net zo fris als harde vloer Nog niet veel gezien in onderwijsbestekken: ‘De vloerafwerking in de lokalen en gangen dient te worden uitgevoerd in projecttapijt klasse 33’. Toch kent tapijt een aantal voordelen die marmoleum, vloertegels of kunststof ontberen. ‘De Frisse Scholennorm en onze tapijttegels bijten elkaar niet. Integendeel: de friste school van Nederland is gelegd met ons product.’

Onbekend maakt onbemind. Spreekwoordelijk voor de heersende bedenkingen over met tapijt geïnstalleerde klaslokalen. Volstrekt onterecht, zegt Geanne van Arkel, duurzaamheidsmanager van ’s werelds grootste tapijttegelproducent Interface. “Elke nieuw gebouwde school dient tegenwoordig te voldoen aan een vooraf vastgestelde Frisse Scholennorm. Te begrijpen ook, want leren en studeren gaat nu eenmaal beter in een gezond leefklimaat.

Maar wat dan steekt, is het vooroordeel dat de norm alleen kan worden behaald met harde vloerafwerkingen. Niet voor niets is de friste school van Nederland geïnstalleerd met ons product.” Van Arkel doelt op de wijdverbreide gedachte dat tapijt stof aantrekt. Terwijl onderzoeken juist uitwijzen dat tapijt een stof-absorberende functie vervult.

FLOOR CARE Van belang is vooral, betoogt Van Arkel, hoe je tapijttegels onderhoudt. Doe je dat goed en volgens de voorschriften, dan blijft zachte vloerbedekking net zo mooi en duurzaam als hardere soorten. En, voegt zij eraan toe: mensen voelen zich bewezen ‘lekkerder’ in ruimten die gelegd zijn met tapijt. Van Arkel: “Veel scholen hikken aan tegen onderhoud. Juist voor hen hebben we Floor Care ontwikkeld, een alomvattend concept van achtereenvolgens advies, levering, leggen, onderhoudstraining en uiteindelijk ook terugname. Met Floor Care snijdt het mes aan meerdere kanten tegelijk: een ontzorgde klant met een mooier product, teruggenomen tapijt met een volgend leven en – waar het uiteindelijk om moet draaien – beter presterende leerlingen.”

➤

68 |

TOEKOMSTBESTENDIG Centraal in het concept staan onderhoudstrainingen voor schoonmaakbedrijven. Deze zijn speciaal toegespitst op de producten van Interface. De trainingen maken deel uit van de contractvorming en worden gegeven door in onderhoud gespecialiseerde vakmensen. Behalve schoon en mooi blijft het tapijt ook levensbestendig – de afschrijftermijn bedraagt circa vijftien jaar, waarna het tapijt wordt teruggenomen en wordt gekozen voor herbestemming – in tijdelijke huisvesting bijvoorbeeld – of recycling. Ronder kun je een cirkel niet maken, vindt ook Cees van Gelder, technisch manager van Interface. “Ik weet heus dat duurzaamheid te pas en te onpas wordt gebruikt, maar wij dachten al toekomstbestendig toen het begrip nog moest worden uitgevonden. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar al twintig jaar lang vinden wij een duurzaam product belangrijker dan meer en sneller omzetten.”

AKOESTIEK Een mooi voorbeeld van een school met nu tapijt vormt de onderwijsinstelling ROC Top in Amsterdam. Als afwerking lag daar grit op de vloeren, de directie wenste vervanging door tapijttegels. Floor Care bleek als concept aantrekkelijk, juist vanwege het ontzorgende karakter ervan. Van Gelder: “ROC Top is een typisch voorbeeld van hoe scholen doorgaans zijn ingericht: harde vloeren, harde wanden, dus veel galm en lawaai.

Nu de installatie gedeeltelijk is afgerond, valt het iedereen op hoezeer de akoestiek is verbeterd. Docenten en leerlingen voelen zich nu gewoon veel comfortabeler.” Hij wijst op nog een ander voordeel, specifiek geldend voor de tegels van Interface. “Bij veel van onze tegels maakt de legrichting niet uit. Dat werkt sneller en voorkomt snijver❚ lies. Ook weer duurzaam inderdaad.”

'NIET VOOR NIETS IS DE FRISTE SCHOOL VAN NEDERLAND GEÏNSTALLEERD MET TAPIJT'

| 69

Interface® modulaire vloerbedekking Interface® is wereldmarktleider in het ontwerpen en produceren van innovatieve modulaire design vloerbedekking voor de segmenten kantoor, onderwijs, hospitality en zorg.

Interface® was één van de eerste bedrijven die zich publiekelijk committeerde aan duurzaamheid. In 1994 deed de organisatie de toezegging om in 2020 haar negatieve impact op het milieu te hebben geëlimineerd, maar ook om continu te werken aan een herstellende bijdrage aan milieu en maatschappij. www.interface.com

Verschillende collecties beschikbaar in de afmetingen 50 x 50 cm en 100 x 25 cm.

Tekst | Hopp!Kreativ Beeld | Breedveld

Duurzame en gezonde scholen hebben de toekomst Scholen moeten flexibel kunnen omgaan met hun ruimte. De druk op klassen en collegezalen varieert namelijk per week en per semester.

Meer grootschalige trends, zoals krimp of schaalvergroting, doen daar nog eens een schepje bovenop. Dat vraagt om creativiteit en spel met vloeroppervlakteverdeling. Onderwijsgebouwen moeten kunnen meebewegen. Scholen die dat kunnen, zijn bij voorbaat al duurzamer dan scholen die dat niet kunnen. educatieve ‘digitale prints op plaat’ geven ruimtes een extra dimensie. Of spiegels, whiteboard of pinboard. Laat u adviseren, want ook combinaties zijn natuurlijk mogelijk.

HANDIGE ONLINE BESTEKSERVICE VOOR ARCHITECTEN Kijk voor inspirerende voorbeelden van flexibele ruimteverdeling op de website van Breedveld: www.breedveld.com. U treft er uitgebreide foto-impressies, productfilms, blogs en technische informatie. Breedveld is te volgen op diverse social media, waarop wekelijks wordt ingespeeld op diverse trends in de wereld. Architecten kunnen bovendien gebruikmaken van de veelvuldig gebruikte Online Bestekservice. Handig, snel en overzichtelijk. ❚

Een beweegbare binnenwand die naadloos inspeelt op bovengenoemde trends, is de Breedveld Connection, een dubbel beglaasde verrijdbare glaswand. Flexibiliteit, openheid en geluidsisolatie gaan bij deze glaswand hand in hand. Dankzij twee dikke glazen platen kunnen aan beide zijden van de wand ongestoord tal van onderwijsactiviteiten plaatsvinden. Het glas is in tal van uitvoeringen verkrijgbaar. Bovendien leent glas zich altijd prachtig voor verfraaiingen met kunstzinnige foliebeplakkingen of gezandstraalde elementen.

GEZONDE LUCHT, BETERE PRESTATIES Een ander belangrijk aandachtspunt voor scholen is de luchtkwaliteit. Een goed klimaat leidt tot betere schoolprestaties. Als special biedt Breedveld daarom ook mobiele paneelwanden met luchtroosters die wel lucht doorlaten, maar geen geluid. De geluiddempende luchtroosters in combinatie met mobiele scheidingswanden hebben hun kracht al eerder bewezen in de hotelen overheidssector.

MET AFWERKING EN KLEURGEBRUIK NOG MEER MEERWAARDE Vooral in het buitenland zien we dat (interieur)architecten steeds vaker voor onderscheidende kleuren, designs en afwerkingen kiezen. Hoewel witte HPL of melamine in Nederland veruit het vaakst worden gekozen, zijn de mogelijkheden bijna onbeperkt. Leer en kunstleer zijn duidelijk in opkomst. En ook

| 71

MEEaRtie

inspirmatie? r & infokijk op l/ .n ooring orbo-fl www.f nderwijs o

☞

Een toekomstbestendig schoolgebouw biedt een aangename leefwereld, niet alleen voor kinderen maar voor alle gebruikers. En bij de inrichting spelen ook vloeren een grote rol.

Vloeren in onderwijsinstellingen moeten veel verdragen, daardoor zijn de kwaliteitseisen hoog. In ons magazine laten we u een selectie zien van verschillende schoolprojecten en vloeroplossingen, van kinderdagverblijf tot hogeschool. Ook leest u er alles over trends, over frisse scholen en een goed binnenklimaat.

✉ INTERESSE?

vraag het magazine aan o.v.v. onderwijs via contact@forbo.com

Nooit meer vieze luchtjes in het toilet

Met Topshield2 klaar voor gebruik Marmoleum met Topshield2 biedt een perfecte basis voor uw hygiëneprogramma, is bacterio­ statisch en bestendig tegen veel vlekken­ veroorzakers. Marmoleum met Topshield2 hoeft niet initieel gepolymeerd te worden en is altijd te repareren, ook plaatselijk. In combinatie met een goede vuilvanger en het juiste onderhoudsregime is Topshield2 voor uw school een hele logische keuze.

Gratis School Vloerwijzer

Sommige scholen kampen met geuroverlast in hun sanitaire ruimtes. Dit probleem ontstaat onder andere doordat urine in de naden of de vloer trekt. Het probleem is zelfs zo serieus dat kinderen soms niet meer naar het toilet willen.

Speciaal hiervoor biedt Forbo de collectie Sanitair Vinyl voor Scholen.

Meer weten: stuur een mail o.v.v.

Sanitair Vinyl naar contact@forbo.com.

Forbo is ook te vinden op Facebook en Pinterest, wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen, like ons dan op: www.facebook.com/forboflooringnl

creating better environments

Een unieke gids die inzicht geeft in de kwaliteiten, eigenschappen en (levenscyclus­) kosten van verschillende soorten vloeren, en de aandachtspunten die voor een school belangrijk kunnen zijn zoals gezondheid, (binnen)milieu en akoestiek. Zo kunt u zelf de vloer kiezen die past bij uw wensen en eisen, maar ook bij uw organisatie en visie op onderwijs.

☞ Wist u dat Forbo een Ontwerp­

service heeft? Onze vloerontwerper komt bij u langs en maakt in overleg een vloerontwerp op maat.

✉ INTERESSE?

stuur een mail naar contact@forbo.com o.v.v. Vloerwijzer.

Maak kennis met de School Vloerwijzer Vloeren in onderwijsinstellingen moeten veel verdragen, daardoor zijn de kwaliteitseisen vaak zeer hoog. Forbo Flooring denkt al meer dan honderd jaar mee op het gebied van vloeren in scholen. Van de entree, via de gang naar de lokalen en lerarenkamer: voor elke ruimte is er een optimale vloerbedekking. En de ontwikkelingen staan niet stil.

Huisvestingsmanagers en schoolleiders die betrokken zijn bij nieuwbouw- of renovatietrajecten, maar ook architecten en aannemers, hebben steeds meer vragen over de vloeren die gebruikt worden in schoolgebouwen. De wensen en behoeften zijn divers. De School Vloerwijzer helpt!

DIVERSE VLOERBEDEKKINGEN Traditioneel wordt er veel linoleum in onderwijsgebouwen geïnstalleerd. En ook vinyl (PVC stroken) wordt regelmatig toegepast. Veel mensen weten nog steeds niet goed het verschil tussen deze twee type vloeren. Marmoleum, het linoleummerk van Forbo, is een natuurproduct dat al decennia lang bewijst de ideale vloer te zijn voor scholen, met als grote voordeel het altijd herstelbaar zijn. Dus een veilige en vertrouwde keuze! Vinyl, zeker ook Allura van Forbo, heeft veel fantastische dessins en is ook prima schoon te houden.

BINNENMILIEU Krassen die op vinyl ontstaan, kunnen vaak lastig verwijderd worden. Tapijt en Flotex bieden betere akoestische waarden. Zo zijn er verschillende afwegingen voor het bepalen van de juiste vloerbedekking. Zo speelt vaak het onderwerp binnenmilieu. Vanuit de vloerenbranche wordt daar tamelijk eenzijdig naar gekeken. De vloer speelt in het totaal een beperkte rol. Tapijt zou stof vangen tussen de vezels, dat is waar. Het ene tapijt doet dat iets meer dan het andere. Bovendien: tapijt goed stofzuigen duurt langer dan het stofwissen van een vlakke vloer. Maar is dit doorslaggevend voor het binnenmilieu of de luchtkwaliteit?

De ervaring leert dat op schoonmaak wordt bespaard en dat de kwaliteit daardoor niet optimaal genoemd mag worden. Vlekken verwijderen schiet er dan nog wel eens bij in, terwijl dit op een vlakke vloer een fluitje van een

cent is. Vlekken verwijderen van tapijt kost tijd, wellicht zijn dan tapijttegels een oplossing. Maar hoe vaak worden tapijttegels nu echt vervangen en hoe staat het dan met kleurverschillen van de tegels? In scholen wordt ook wel eens geknoeid met eten en drinken, restjes kunnen snel leiden tot de groei van bacteriën.

Marmoleum geeft bacteriën geen kans omdat het van nature antibacterieel is. Ook Sanitized dat standaard in Flotex zit, geeft bacteriegroei geen kans. Op vloerbedekkingsgebied zijn er diverse mogelijkheden, maar in hoeverre bepalen deze producteigenschappen de kwaliteit van de lucht die de kinderen of studenten inademen?

Hoe schoon is de vloer waar de kinderen op zitten en spelen? Al met al veel vragen waarop de De School Vloerwijzer antwoord geeft.

EXPERT IN VLOERBEDEKKINGEN Slechts twee onderwerpen worden in het boekje worden, voor verdere diepgang staan diverse vloerexperts en onderwijsspecialisten voor u klaar. ForboFlooring is de vloerexpert, produceert en verkoopt entreesystemen en vloerbedekking (linoleum, vinyl, tapijttegels, naaldvilt en Flotex) én biedt daar waar nodig ondersteuning op gebied van design, installatie, schoonmaak en duurzaamheid. ❚

| 73

Verrijkt met ‘Interactieve Print’ Breng uw vaktijdschrift tot leven!

Layar is een gratis app voor de smartphone en tablet, die het papier van Onder wijs & Bouw tot leven brengt. Met behulp van Layar worden advertenties en redactionele content interactief gemaakt. Als lezer slaat u de brug tussen print en de digitale wereld.

Het enige dat u nodig heeft, is een smartphone of tablet met de Layar app. U scant met uw smartphone of tablet een pagina, waarna de Layar-app de clickable elementen toevoegt op de pagina zoals: Video’s, foto’s, tekst, e-mailadressen, telefoonnummers, social media sharebuttons, etc.

Wat heeft u nodig?

Het vaktijdschrift Een smartphone of tablet De gratis Layar-app

Download de gratis layar app

Interactieve Print Hoe werkt het: Even de gratis Layar app downloaden in de Apple Store of de Google Play Store.

Open nu de Layar app op uw smartphone of tablet.

Klik op het scan-icoon onderaan in de zoekbalk van uw smartphone of tablet.

Houd uw smartphone of tablet boven een van de ‘Layarpagina’s’, herkenbaar aan het blauwe logo.

Klik in het scherm, nu opent de digitale laag en kunt u op de buttons klikken.

bekijk de layar!

VAK TIJDSCHRIFT VAK TIJDSCH OVE R NIE UW BOU W,

VAKT IJDSC HRIF T OVER NIEU WBO UW, OND ERHO UD EN VAKT RENO IJDSC VATIE HRIF IN T OVER NIEU WBO HET OND ERWI JS | WWW UW, OND ERHO .OND ERWI JSEN BOUW UD EN RENO VATI .NL E IN HET OND ERW IJS | WWW.OND ERW IJSEN BOU W.NL

Stap voor stap

Scan de pagina

JAARGANG 3 | NUM RIFT OVE R NIE UW BOU W,ON DER HO UD EN REN OVA ONDERHOUD EN MER 5 | 2014 TIE IN HET ONDER JAARGANG 3 | NUM RENOVA WIJS TIE IN HET OND ERW MER 3 | 2014 | WW W.O IJS RWI JSEN | WW W.ONDE W.N L NDE RWI JSENBOU BOU W.N L

AKOESTIEK OP SCHOOL

SPORT

ACCOMMODATIES

SCAN SCAN WITH WITH

DENUTRE BOS CHBASIS CHT SANSCHO CTA OLMAR HETIA SCHA MAV TEILA O ND | OVE HOO | HOORLE FDD GWA G ARDI SPOR LUCGE ORP TEN HTB HA OND AKOE EHA ERARL STISC ÉÉNEMM NDE HELING EN HETZ ERM VLOER-IN EER ELFD EN WAN E DAK LYC|EUM SCHDSYS OLE N DIEMEN TEME | DUU IS NHAR CAM | ENER RZA PUSME D GIEZU DIEM NODINIGE ENEN-ZU IG GEZID OND | ALOY E SCH SIUSSOLE CHONOLHEB DOEL TREFDE BEN FEND DUU TOE 2014029 Onderw RZAA KOM STM ijs & bouw 5.indd 1

53

Veel lees en kijkplezier!

14-11-14 15:47

LANGERAK | Brede School

Leren, wonen en werken in een hoogwaardige omgeving Begin oktober 2014 betrokken de leerlingen van obs De Knotwilg en cbs Eben Haëzer hun nieuwe, gezamenlijke schoolgebouw in Langerak. In de Brede School zijn tevens een consultatiebureau en een kinderopvang gevestigd. Boven een gedeelte van de school bevinden zich zes appartementen.

De bouw van de Brede School en de appartementen was in handen van Bouwonderneming Stout, onder leiding van Pieter Timmer. Hij vertelt: “De Brede School maakt onderdeel uit van het Woonleefhart Nieuwpoort/Langerak, een nieuwe ontwikkeling tussen Nieuwpoort en Langerak waar ook een sportcomplex en een supermarkt met bovengelegen appartementen gerealiseerd zijn.

Verder komen er nog kadewoningen en twee-onder-een-kapwoningen.” In het gebied realiseerde Bouwonderneming Stout eveneens een trafo-gebouw, dat met zijn opvallend luxe uitstraling naadloos in de omgeving past.

HOOGWAARDIGE AFWERKING De Brede School bestaat uit een begane grond met zes lokalen, een personeelsruimte, zorgruimten, een speellokaal, een peuterspeelzaal, een groepsruimte en diverse facilitaire ruimtes voor het kinderdagverblijf. Op de eerste verdieping bevinden zich nog eens tien lokalen/groepsruimten, een personeelsruimte, kantoren en bergruimten. “Het gebouw kenmerkt zich door een hoogwaardige architectuur met grote raampartijen en rood metselwerk”, aldus Timmer. “Het hoogwaardige karakter is aan de binnenzijde doorgezet met luxe afgewerkte plafonds, vloeren en wanden. Met name de Derako wandafwerking, bestaande uit houten latten en zwarte verbindingsgroeven, vergde de nodige aandacht.” De driekamerappartementen bovenop het gebouw zijn eveneens uitgevoerd in rood metselwerk en zinken gevelbekleding en komen aan de achterzijde uit op een sedumdak.

AANSLUITING NUTSVOORZIENINGEN Op 23 april 2013 werd de eerste paal geslagen. Het multifunctionele complex is traditioneel gebouwd met betonnen vloeren, kalkzandsteen wanden en enkele betonnen stabiliteitswanden. De school en appartementen worden verwarmd met vloerverwarming via een cv-ketel. In de scholen bevinden zich

luchtbehandelingsunits om het klimaat per ruimte te regelen. Timmer: “Onze grootste uitvoeringstechnische uitdaging lag in het aanleggen van het leidingwerk voor de nutsvoorzieningen. Deze voorzieningen komen namelijk uit het naastgelegen gebouw vandaan. Omdat dit gebouw later werd gebouwd dan gepland, konden wij de leidingen ook pas later aansluiten. Verder is het project prima verlopen en kijken we met volle tevredenheid terug op een mooi eindresultaat.” ❚

Bouwinfo ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Kuipers Compagnons B.V. Stout Bouwonderneming ETB van Houwelingen (E), Paans (W), Hakkesteegt (loodgieter) € 2.500.000 – € 3.000.000 oplevering medio 2014, 210 werkbare dagen

| 75

STOUT. BOUWEN MET HART EN ZIEL. STOUT. CONTACTGEGEVENS. BOUWONDERNEMING STOUT B.V. POSTBUS: 138 POSTCODE & WOONPLAATS: 3370 AC HARDINXVELD-GIESSENDAM ADRES: KADE 34 POSTCODE & WOONPLAATS: 3371 EP HARDINXVELD-GIESSENDAM TELEFOON: 088 - 44 01 000 FAX: 0184 - 61 86 57 E-MAIL: INFO@STOUT.NL INTERNET: WWW.STOUT.NL

STOUT_185x130mm2011.indd 1

05-12-11 20:39

EPE | Wachtelenberg

Tekst | Hugo Kamperman

Goede informatievoorziening bij nieuwbouw Wachtelenberg Epe Warmtebronnen aanleggen ónder een gebouw, dat is een niet-veelvoorkomende manier van bouwen. Bij de Unilocatie Wachtelenberg in Epe, dat plaats biedt aan een buurthuis, twee kinderopvangcentra en twee lagere scholen – de Hoge Weerdschool en de W.G. van de Hulst school – is ervoor gekozen om de warmtebronnen in de kruipruimte te positioneren.

Warmtebronnen aanleggen ónder een gebouw, dat is een niet-veelvoorkomende manier van bouwen.

Bij de Unilocatie Wachtelenberg in Epe, dat plaats biedt aan een buurthuis, twee kinderopvangcentra en twee lagere scholen – de Hoge Weerdschool en de W.G. van de Hulst school – is ervoor gekozen om de warmtebronnen in de kruipruimte te positioneren.

“Planningstechnisch is dat natuurlijk iets anders dan normaal”, legt projectleider Rob van Duren van WAM&VanDuren uit. “Je moet eerst de bronnen maken en dan begin je pas met de opbouw van de fundatie; normaal worden de bronnen gelijktijdig gemaakt met het gebouw zelf. Hier zitten ze echt onder de fundatie, dat vond ik wel bijzonder.” De grootste uitdaging lag bij dit project echter op een ander vlak. Het managen van de omgeving tijdens de bouw was een belangrijke factor in het EMVI-traject. WAM&VamDuren bedacht een plan.

Het Winterswijkse bouwbedrijf zette in op een goede informatievoorziening rond de nieuwbouw.

“Er werden natuurlijk prestaties gevraagd: zo min mogelijk overlast veroorzaken voor de omgeving tijdens de bouw en daarop zijn we geselecteerd.” De Unilocatie Wachtelenberg ligt in een wijk waarin een sporthal, voetbalclub, hockeyclub en een tennisclub zijn gevestigd. Van Duren: “Het ligt in een hele drukke omgeving waar kinderen naar de diverse terreinen fietsen. Er is veel verkeer. Onze leveranciers en co-makers zijn grondig geïnstrueerd over de vooraf bepaalde aan- en afvoerroutes, alsmede over het draaien en keren op de bouwplaats zelf. Naast het projectleiderschap voor de uitvoering van de bouwwerkzaamheden ben ik richting de buurt het eerste aanspreekpunt als omgevingsmanager. We hebben een Facebookpagina en een Twitterpagina aangemaakt. Als we bij de werkzaamheden veel

bouwverkeer voorzien zetten we erop: 'Let op, morgen is er veel transport. Houd daar rekening mee.' We publiceren ook maandelijkse nieuwsbrieven – voor de mensen die geen Facebook- of Twitteraccount hebben. Daarin laten we weten hoe ver de bouw is gevorderd.

We proberen zoveel mogelijk informatie te geven naar de omgeving en ook naar de scholen toe.”

De scholen zijn sowieso nauw betrokken bij het bouwproject. De leerlingen zijn drie keer op locatie geweest, ze hebben onder meer tijdcapsules in het beton gestort. Mocht het gebouw ooit worden gesloopt dan zijn de toekomstplannen en gedachten van de Eper schooljeugd anno 2014 terug te vinden.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER: Stichting Proo – Harderwijk

ONTWERP Van der Poel Architecten – Epe

ADVIES De Unilocatie Wachtelenberg is een gebouw met een zeer hoge isolatiewaarde. Om dat te bereiken, wordt onder meer drievoudige beglazing geplaatst en wordt er luchtdicht klasse III gebouwd. “Er is een Qv gevraagd van 0,15 en het gebouw heeft een Rcwaarde van 8.0, dit zijn vrij zware prestatie-eisen.

Om deze prestatie te kunnen borgen, toetsen we ons werk al in de ruwbouw. Onder andere de luchtdichtheid wordt ultrasoon getest, zodat wij eventueel in deze fase al kunnen bijsturen. In de afbouw is dat veel lastiger. Voor de oplevering moet door middel van een blowerdoortest en thermografisch onderzoek worden aangetoond dat de prestatieeisen daadwerkelijk worden gehaald.” ❚

Merosch – Bodengraven

UITVOERING WAM&vanDurenBouw – Winterswijk

INSTALLATIES Thermos Installaties – Utrecht

BOUWKOSTEN € 2.400.000,-

BOUWPERIODE mei 2014 t/m mei 2015 Brutovloeroppervlak (BVO): 2000 m²

GEBRUIKERS Hoge Weerdschool, W.G. van de Hulst school, Koppel, KOM, Buurthoeve

| 77

Journaal VOORBEREIDING BOUW BREDE STOELI.NL, VAN BEZIT NAAR ZITTEN SCHOOL BAANHOEK-WEST GESTART Tijdens KindVak 2014, op 27, 28 en 29 november in de Brabanthallen in ’s-HerMet de feestelijke overhandiging van de opdrachtbrief heeft de gemeente Sliedrecht het bouwheerschap voor de bouw van de Brede School in de nieuwbouwwijk Baanhoek-West overgedragen aan de schoolbesturen van VCOS en SPON. In het nieuwe complex, waarvoor de gemeenteraad op 27 mei een krediet beschikbaar heeft gesteld, worden zes groepen van de Anne de Vriesschool en vijf groepen van de Bleyburghschool gehuisvest. Daarnaast komt er een kinderdagverblijf en ruimte voor peuter- en buitenschoolse opvang.

Nu het opdrachtgeverschap is overgedragen, gaan de schoolbesturen van start met het maken van een bouwplan. Er wordt naar gestreefd om de school voor aanvang van het schooljaar 2016 – 2017 te openen.

ST. GERARDUSSCHOOL DUURZAAMSTE SCHOOL VAN ENSCHEDE Eind september is de St. Gerardusschool in Glanerbrug, de eerste CO2-neutrale basisschool in de gemeente Enschede, officieel geopend. De ‘nieuwe’ St. Gerardusschool biedt kinderen een gezonde leeromgeving en draagt bij aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen. De basisschool heeft verschillende duurzame voorzieningen, zoals een pelletketel, ruim honderd zonnepanelen en een mechanisch ventilatiesysteem, die een forse besparing opleveren in het energieverbruik en de CO2-uitstoot.

NIEUWE FRISSE SCHOOL IN HAARLEM De energieneutrale Frisse School ‘Plein Oost’ in Haarlem is afgelopen september geopend. De school is het zesde, voorlaatste schoolgebouw uit de reeks NESK (Naar Energieneutrale Scholen en Kantoren) die RVO in opdracht van het ministerie van BZK begeleidt.

Het drie verdiepingen tellende gebouw huisvest twee scholen, een gymzaal, een peuterspeelzaal en een kinderopvang. De energievraag in de school is minimaal, dankzij onder meer drie laags glas, LED-verlichting, warmteterugwinning uit ventilatielucht en een warmtepomp met warmte- en koudeopslag in de bodem. Zonnecollectoren en pv-panelen dekken de minimale energievraag volledig. Gedurende twee jaar worden het gebouw en de installaties intensief gemonitord, waarna een definitieve oplevering volgt.

TE WEINIG PLEK VOOR GYM OP SCHOOL Bijna de helft van de middelbare scholen heeft te weinig plek voor gymlessen.

Uit een enquête onder gymleraren en schoolleiders van het Mulier Instituut blijkt dat 45 procent van de scholen een tekort aan gymzalen of sportvelden heeft.Bijna een vijfde van de scholen kan niet genoeg les geven in een gymzaal.

Ongeveer eenzelfde deel heeft te weinig de beschikking over een buitenaccommodatie, zoals een sportveld. Ruim een tiende van de middelbare scholen heeft te weinig binnen- en buitenaccommodaties.

78 |

togenbosch, presenteert Stoeli.nl haar vernieuwende kinder-kleuterstoelen met een heel frisse insteek. “Niet alleen qua ontwerp steken de stoelen boven het maaiveld uit, maar vooral ook door de manier van verhandelen: het zogenaamde circulaire business model”, vertelt Piet Fieret, eigenaar en ontwerper van de zes kinder-kleuterstoelen. “In het ouderwetse economische systeem denkt men nog voornamelijk in de termen van hebben en bezitten. Je schaft iets aan om te gebruiken en om er aan het eind van de gebruiksperiode weer afstand van te doen. Met name als het gaat om de inrichting van de kinderopvang, liggen dan ook prachtige kansen, wanneer we gaan denken in gebruik in plaats van bezit.”

Nu nog wordt het materiaal na gebruik of opgeslagen ‘totdat we het weer eens nodig hebben’ of weggegooid, vertelt hij. “In alle gevallen heb je het financiële budget opgemaakt en is het doel slechts deels bereikt. Stoeli.nl heeft hierop een heel andere kijk. Doordat wij onze kinderstoelen Stoeli en Schommeli verpachten, betalen gebruikers een vast bedrag per jaar voor het gebruik. Het jaarlijks inrichtingsbudget hoeft niet meer volledig te worden aangesproken.”

In plaats van een jaarlijkse afschrijving voor gebruik biedt Stoeli.nl een 5-jarige huur en service. “Na deze gebruiksperiode komt de stoel weer bij ons terug en wordt de staat beoordeeld. De stoel wordt ofwel weer gelakt en opnieuw verhuurd of vormt de nieuwe grondstof voor een gerecycled (kinder)tafelblad.”

Voor meer informatie, bezoek stand 703 van Stoeli.nl tijdens KindVak 2014.

Journaal POLVO BV NEEMT KOBAM DONGEN OVER Polvo bv heeft begin oktober de activiteiten van Kobam in Dongen overgenomen. Polvo bv, onderdeel van Pallieter Holding uit Eindhoven, verwacht hiermee haar positie in de bouwsector in deze regio verder te verstevigen. Kobam zal onder haar huidige naam en in dezelfde structuur actief blijven in hun regio.

Wel is het de bedoeling om op termijn, met name achter de schermen, zoveel mogelijk te gaan samenwerken.

Polvo bv is de overkoepelende organisatie voor Leys, Kruyt, Lekkerkerker, Holtgrefe, Van der Stad, Van den Ham ijzerhandell, Dubson, GKL ventilatietechniek, Toolprof en Cystac.

HOOGSTE PUNT BREDE SCHOOL DE WESTEREEN GEVIERD Onlangs is het hoogste punt van de bouw van de Brede School in De Westereen gevierd. Op 7 maart werd het startsein gegeven voor de realisering van de school, ontworpen door Skets achitectuurstudio.

De multifunctionele accommodatie biedt ruimte aan twee basisscholen, een peuteropvang, de regionale bibliotheek, een jongerencentrum en de sportaccommodatie van voetbalvereniging VVZ. De accommodatie wordt volgend jaar april opgeleverd.

LOUNGE LOCKERS NODIGEN UIT VERBETEREN LEERKLIMAAT MET TOT SAMENWERKEN NIEUWSTE KLASSE-VENTILATIE-UNIT De benadering van onderwijs verandert. KlasITHO DAALDEROP sikaal onderwijs wordt Itho Daalderop heeft een nieuwe klasse-ventilatie-unit in haar assortiment opgenomen, de DCWi 1000 met nóg meer capaciteit, waardoor de luchtkwaliteit in volle klaslokalen verbetert. De luchtkwaliteit wordt automatisch geregeld op basis van de gemeten CO2-waarde.

Een zeer hoog thermisch rendement maakt naverwarming vrijwel onnodig.

Een laag geluidsniveau zorgt ervoor dat er in de klas nauwelijks geluidshinder wordt ondervonden.

De DCWi 1000 wordt voornamelijk toegepast boven een verlaagd plafond.

Door middel van ventilatiekanalen en roosters wordt de lucht in de ruimte ververst. Er zijn verschillende opstellingen mogelijk, voorzien van de nodige akoestische adviezen voor een stille werking.

steeds vaker vervangen door maatwerk per leerling. Dat vraagt het één en ander van het interieur van scholen. In plaats van klassikaal onderwijs staan ontmoeten, samenwerken en samen studeren steeds meer centraal. Kupan BV speelt hierop in met de zogenaamde Lounge Lockers, een combinatie van een zitmeubel en een lockersysteem, dat in alle gemeenschappelijke ruimtes van de school kan worden toegepast.

De Lounge Locker bestaat uit zitelementen in verschillende hoogtes, van 0,40 tot 1,20 meter, die naar wens kunnen worden samengesteld. Alle banken zijn voorzien van zachte kussens. De ‘loze ruimtes’ van de banken zijn voorzien van lockers, waarin leerlingen niet alleen hun spullen kunnen opbergen, maar ook hun tablet kunnen opladen. Alle lockers zijn namelijk uitgevoerd met USB-poorten. Kleine tabelblaadjes kunnen dienstdoen als werkplekje of lunchtafeltje.

Voor meer informatie, www.kupan.nl

Naast toepassing in scholen en kinderdagverblijven zijn de units ook uitermate geschikt voor kantoor- en vergaderruimten, kantines, aula’s, restaurants en andere gebouwen waar veel mensen zijn en een beter binnenklimaat gewenst is.

De intelligente Airlinq touchscreen bediening leest per ruimte makkelijk gegevens uit en kan eenvoudig worden bediend. Naast de stand alone bedieningsmogelijkheden behoort opname in gebouwbeheersystemen tot de opties.

Voor meer informatie, www.ithodaalderop.nl

| 79

Wie doet wat AANNEMERS & BOUWBEDRIJVEN

BOUWGROEP DIJKSTRA DRAISMA Postbus 120 8700 AC BOLSWARD T .................................................................. +31 (0)515 334000 F .................................................................. +31 (0)515 334040 E info@bgdd.nl W www.bgdd.nl

BOUWBEDRIJF DE VRIES EN VERBURG

LINDHORST HUISVESTINGADVISEURS

Postbus 59 2820 AB STOLWIJK T .................................................................. +31 (0)182 341741 F .................................................................. +31 (0)182 342475 E info@devriesverburg.nl W www.devriesverburg.nl

Postbus 3 7900 AA HOOGEVEEN T .................................................................. +31 (0)528 234518 F .................................................................. +31 (0)528 234517 E info@lindhorst.nl W www.lindhorst.nl

TOEKOMST GROEP

SIJPERDA - HARDY ADVIESBUREAU

BOUWBEDRIJF

BURGMANS B.V.

BOUWBEDRIJF BURGMANS BV Standerdmolen 3a 5571 RN BERGEIJK Postbus 9 5570 AA BERGEIJK T ................................................................. +31 (0)497 572220 F .................................................................. +31 (0)497 573129 E info@bouwbedrijfburgmans.nl W www.bouwbedrijfburgmans.nl

Ged. Laanweg 47, 1619 PB ANDIJK Postbus 4, 1619 ZG ANDIJK T ................................................................ +31 (0)228 594900 F ................................................................ +31 (0)228 594909 E info@toekomstgroep.nl W www.toekomstgroep.nl

Postbus 23 8650 AA IJLST T .................................................................. +31 (0)515 429777 F ...................................................................+31 (0)515 438457 E info@sijperda-hardy.nl W www.sijperda-hardy.nl

BUITENTERREININRICHTING

REMMERS BOUWGROEP

AANNEMINGSBEDRIJF FRAANJE BV Nieuwe Kraayertsdijk 37 4458 NK 'S-HEER ARENDSKERKE T ................................................................... +31 (0)113 615500 F ...................................................................+31 (0)113 612764 E info@fraanje.com W www.fraanje.com

Postbus 4021 5004 JA TILBURG T .................................................................. +31 (0)13 5723900 F ................................................................. +31 (0)13 5729301 E ohubers@remmersbouwgroep.nl W www.remmersbouwgroep.nl

AFBOUW

AFBOUW PERDOK BV HEERKENS VAN BAVEL BOUW BV Postbus 35 5000 AA TILBURG T ..................................................................+31 (0)13 4666999 F ..................................................................+31 (0)13 4666900 E info@hvbbouw.nl W www.heerkensvanbavel.nl

Peizerweg 140 9727 AP GRONINGEN T ..................................................................+31 (0)50 5280680 F ..................................................................+31 (0)50 8508950 E info@afbouwperdok.nl W www.afbouwperdok.nl

KÜHLKAMP BUITENSPELEN

Postbus 145 7580 AC LOSSER T ............................................................. +31 (0)53 536 27 67 F .............................................................. +31 (0)53 538 59 25 E buitenspelen@kuhlkamp.nl W www.kuhlkampbuitenspelen.nl

DAGLICHTCONSTRUCTIES

NOBUTEC BV

Maasdijkseweg 113 2291 PJ WATERINGEN T .................................................................. +31 (0)174 385242 F .................................................................. +31 (0)174 441027 E info@nobutec.nl W www.nobutwc.nl

ARCHITECTEN

MARX& STEKETEE architecten bv MEIJER BOUW SASSENHEIM Postcode 156 2170 AD SASSENHEIM T ...................................................................+31 (0)252 219122 F ..................................................................+31 (0)252 232628 E info@meijersassenheim.nl W www.meijersassenheim.nl

MARX & STEKETEE ARCHITECTEN

Dommelstraat 11 5611 GJ EINDHOVEN T ..................................................................+31 (0)40 2446568 F ..................................................................+31 (0)40 2444591 E mail@mrxnstkt.nl W www.mrxnstkt.nl

BOUWADVIES & -MANAGEMENT

MEESTERBOUW Verheeskade 321 2521 DE DEN HAAG T ................................................................ +31 (0)70 3888556 E info@meesterbouw.nl W www.meesterbouw.nl

80 80 ||

ALPHAPLAN

Postbus 549 2400 AM ALPHEN AAN DE RIJN T ..................................................................+31 (0)172 484000 E mail@alphaplan.nl W www.alphaplan.nl

THERMOFLOR BV

Molenweer 2b 2291 NR WATERINGEN T .................................................................. +31 (0)174 290606 F .................................................................. +31 (0)174 290291 E info@thermoflor.com W www.thermoflor.com

DEUREN & KOZIJNEN

MHB BV

Postbus 6 6674 ZG HERVELD T ................................................................. +31 (0)488 451951 F ..................................................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

Wie doet wat GEVELBOUW

MEGENS INSTALLATIES BRANDSEN INSTALLATIETECHNIEK B.V. FACADIS GEVELTECHNIEK

Postbus 330 7570 AH OLDENZAAL T .................................................................. +31 (0)541 572030 F .................................................................. +31 (0)541 572040 E info@facadis.nl W www.facadis.nl

Barneveldseweg 33 6741 LJ Lunteren Nederland T ...................................................................+31 (0)342 401715 F ...................................................................+31 (0)342 401751 E info@brandsen-installatietechniek.nl W www.brandsen-installatietechniek.nl

Postbus 68 6650 AB DRUTEN T ...................................................................+31 (0)487 581510 F ...................................................................+31 (0)487 517080 E info@megens-installaties.nl W www.megens-installaties.nl

SMITSAIR JET SYSTEMEN B.V.

JM VAN DELFT & ZN

Postbus 232 5150 AE DRUNEN T .................................................................. +31 (0)416 374925 F ................................................................. +31 (0)416 378450 E info@jmvandelft.nl W www.jmvandelft.nl

GRONDWERK

COFELY ZUID BV

Postbus 72 5060 AB OISTERWIJK T ..................................................................+31 (0)13 5292685 F ..................................................................+31 (0)13 5288445 E info@cofely-gdfsuez.nl W www.cofely-gdfsuez.nl

Postbus 41 1420 AA UITHOORN Postbus 41 1420 AA UITHOORN T ................................................................ +31 (0)297 564455 F ................................................................ +31 (0)297 569296 E jetsystemen@smitsair.nl W www.smitsair.nl

VAN DEN POL ELEKTROTECHNIEK BV

Postbus 37 3417 ZG MONTFOORT T .................................................................. +31 (0)348 473434 F ..................................................................+31 (0)348 472294 E info@vandenpol.com W www.vandenpol.com

ITN INSTALLATIETECHNIEK BV DRIESSEN BV

Handelstraat 5 5961 PV HORST T ..................................................................+31 (0)77 3978000 F ..................................................................+31 (0)77 3978008 E info@driessen-horst.nl W www.driessen-horst.nl

FRANKI GRONDTECHNIEKEN BV

Trondheim 8 2993 LE BARENDRECHT T ...................................................................+31 (0)180 641998 F ...................................................................+31 (0)180 641999 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.com

INSTALLATIETECHNIEK

Postbus 345 6710 BH EDE T .................................................................. +31 (0)318 637375 F .................................................................. +31 (0)318 622346 E info@itn.nl W www.itn.nl

TES INSTALLATIETECHNIEK BV

Postbus 612 5000 AP TILBURG T ................................................................. +31 (0)13 4678200 F .................................................................. +31 (0)13 4678600 E info@testilburg.nl W www.tesgroep.nl

KEMTEC

Postbus 2184 6020 AD BUDEL T ..................................................................+31 (0)495 492348 F ..................................................................+31 (0)495 492773 E info@kemtec.nl W www.kemtec.nl

WTH VLOERVERWARMING BV

Postbus 491 3300 AL DORDRECHT T .................................................................. +31 (0)78 6510640 F .................................................................. +31 (0)78 6184282 E info@wth.nl W www.wth.nl

INTERIEURBOUW

BECK EN V/D KROEF

Printerstraat 21 1033 RT AMSTERDAM T ..................................................................+31 (0)20 6824385 F ................................................................ +31 (0)20 6844043 E info@beckvdkroef.nl W www.beckvdkroef.nl

BECTRO INSTALLATIETECHNIEK BV

Heliumweg 36 3812 RE AMERSFOORT T ..................................................................+31 (0)33 4560805 F ..................................................................+31 (0)33 4561013 E info@bectro.nl W www.bectro.nl

LAMMERINK INSTALLATIEBEDRIJF NOORD BV

De Mors 76 7631 AK OOTMARSUM T ..................................................................+31 (0)541 588010 F ..................................................................+31 (0)594 585801 E noord@lammerink-groep.nl W www.lammerink-groep.nl

MAMPAEY DORDRECHT

Wieldrechtseweg 30 3300 AB DORDRECHT T ..................................................................+31 (0)78 6522422 F ..................................................................+31 (0)78 6180892 E informatie@mampaey.nl W www.mampaey.nl

VAN BERGEN INTERIEURBOUW

Belsebaan 12 5131 PH ALPHEN T ..................................................................+31 (0)13 5082253 E info@vanbergeninterieurbouw.nl W www.vanbergeninterieurbouw.nl

PARTHOS B.V.

Industrieterrein 25 5981 NK PANNINGEN T ..................................................................+31 (0)77 3068200 F ................................................................. +31 (0)77 3074220 E info@parthos.nl W www.parthos.com

| 81

Wie doet wat EPUTAN KUNSTSTOFTECHNIEK

W. TEN HAM CONSTRUCTIE BV

TEKTON BV Energieweg 4 2964 LE GROOT-AMMERS T ................................................................ +31 (0)184 601630 E info@tektonbv.nl W www.tektonbv.nl W www.interieurbouw.nl

Radonstraat 8 6718 WS EDE T .................................................................. +31 (0)318-572476 F ................................................................... +31 (0)318-573358 E info@tenham.nl W www.tenham.nl

Energieweg 6 4231 DJ MEERKERK Postbus 46 4230 BA MEERKERK T ................................................................ +31 (0)183 354700 F ................................................................. +31 (0)183 354740 E info@eputan.nl W www.eputan.nl

TEGELS & NATUURSTEEN

PROJECTSTOFFERING BETTING & RESSING

PROJECTSTOFFERING VAN DER LOO B.V. Vlijtseweg 166 7317 AK APELDOORN T ................................................................ +31 (0)55 576 1027 F ................................................................ +31 (0)55 576 1032 E vloeren@vdloo.nl W www.vdloo.nl

Batterij 12 7141 JL GROENLO T ...................................................................+31 (0)544 476170 F ...................................................................+31 (0)544 476179 E verkoop@bettingressing.nl W www.bettingressing.nl TOEGANGSTECHNIEK

TOEGANGSTECHNIEK

NIJSSEN VLOERSYSTEMEN Vonderstraat 4 5133 AP RIEL T ................................................ +31 (0)13 2600030 E .............................................info@vloersystemen.eu W............................................ www.vloersystemen.eu

WANDEN EN PANELEN

ROSYSTEMS ZienXL

ZienXL - Smuigelweg 1 1704 PX HEERHUGOWAARD T ..................................................................+31 (0)6 23026110 F ..................................................................+31 (0)72 5725486 E info@rosystems.nl W www.rosystems.nl

SANITAIR

TRAPPEN

STEWARD DESIGN PANELS

Postbus 96 4200 AB GORINCHEM T ..................................................................+31 (0)183 589099 F ..................................................................+31 (0)183 589823 E info@designpanels.com W www.designpanels.com

DELABIE BENELUX Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T .................................................................... +32 (0)2 5201676 F .................................................................... +32 (0)2 5201978 E ........................................................info@delabiebenelux.com W............................................................................www.delabie.nl

STAALCONSTRUCTIE

BREEDVELD MOBIELE WANDSYSTEMEN TRAPPENFABRIEK VERMEULEN B.V.

Lokkerdreef 14, 4879 ND ETTEN-LEUR Postbus 82, 4870 AB ETTEN-LEUR T ..................................................................+31 (0)76 5088000 F ..................................................................+31 (0)76 5088060 E info@vermeulen-trappen.nl W www.vermeulen-trappen.nl

Postbus 60 6650 AB DRUTEN T ..................................................................+31 (0)487 542888 F ................................................................ +31 (0)487 542076 E info@breedveld.com W www.breedveld.com

VLOEREN

MOUW HOEDLIGGERS Meentweg 19 3774 TK KOOTWIJKERBROEK T ..................................................................+31 (0)342 443078 F ..................................................................+31 (0)342 442579 E info@mouwhoedliggers.nl W www.mouwhoedliggers.nl

DESCOL SPORTVLOEREN

Postbus 420 7400 AK DEVENTER T ..................................................................+31 (0)570 620744 F ..................................................................+31 (0)570 608493 E verkoop@descol.nl W www.descol.nl

PARTHOS B.V.

Industrieterrein 25 5981 NK PANNINGEN T ..................................................................+31 (0)77 3068200 F ................................................................. +31 (0)77 3074220 E info@parthos.nl W www.parthos.com

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.onderwijsenbouw.nl?

Neem dan contact op met Gilles Coulier: T +31 (0)495 450095 E g.coulier@louwersuitgevers.nl

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL 82 82 ||

Schakel nu over op led-verlichting!

Met led-verlichting van KelvinNL kiest u voor: • Verlagen energieverbruik • Verbeterde leer- en werkprestaties • Onafhankelijk lichtadvies en –ontwerp op maat • Volledig gecertificeerde armaturen • Kostenbesparing op uw operatie • Heldere ROI en TCO calculaties • Financiering mogelijk o.b.v. operationele lease

KelvinNL levert led-oplossingen voor: • Productie & Logistiek • Koel- & vrieshuizen • Parkeren • Industrie • Kantoren • Onderwijs • Straatverlichting • In- & outdoor Sport

www.kelvin.eu • info@kelvinnl.com • 085 273 59 89

Prestatiebevorderende middelen op scholen?

We doen er alles aan om de prestaties van leerlingen te bevorderen. Uit onderzoek is gebleken dat de schoolresultaten aanzienlijk beter worden door de leefomgeving op de school. Met vloeren van Bolidt bijvoorbeeld.

Minder contactgeluid, meer demping, onbegrensde mogelijkheden qua kleur en vorm. En dan hebben we het nog niet eens over onderhoud en duurzaamheid.

www.bolidt.nl