Kaleidoscope December 2019

zabierz mnie | take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

12/2019

BUDAPEST

DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ CANCÚN I GOA | NAJPIĘKNIEJSZE ŚWIĄTECZNE JARMARKI W EUROPIE | MAGDALENA BOCZARSKA | DAWID PODSIADŁO | NA CO CZEKAMY W 2020 ROKU

BUDAPESZT

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz Wielu Sukcesów w Nowym Roku życzy Restauracja

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

EDITORIAL

© A RC H I W U M P L L LOT

O K Ł A D K A : G E Z A K U R K A / S H U T T E R S TO C K

PL

Note from CEO

Szanowni Państwo, koniec roku to czas podsumowań, a dla Polskich Linii Lotniczych LOT 2019 rok był wyjątkowy przynajmniej z trzech powodów: obchodów 90-lecia, kontynuacji bardzo dynamicznego rozwoju oraz sukcesu społecznej kampanii edukacyjnej #BezWizDoUSA, której LOT był inicjatorem. To między innymi dzięki temu od listopada br. Polacy nareszcie mogą podróżować do Stanów Zjednoczonych bez wiz. Oczywiście na pokładach LOT-u!

Tylko w tym roku otworzyliśmy bezpośrednie połączenia dalekodystansowe z Warszawy do Miami, Delhi i Kolombo, a także z Budapesztu do Seulu. Dzięki inwestycjom w nowoczesne samoloty dziś dysponujemy flotą 15 Dreamlinerów.

Ponadto zainaugurowaliśmy połączenia z Warszawy, Wilna i Budapesztu do portu London-City oraz ze stolicy Polski do Bejrutu, Warny, na Korfu i do Bydgoszczy, a także z Kraków Airport do Dubrownika, Bukaresztu oraz do portu Olsztyn-Mazury. Spodziewamy się w tym roku pobić rekord 10 mln pasażerów przewiezionych na naszych pokładach.

W nowy rok wchodzimy ze śmiałymi planami – polecimy do San Francisco z Warszawy, a także do Nowego Jorku (JFK) z Krakowa. Chcemy też istotnie wzmocnić naszą pozycję w Budapeszcie, konsekwentnie budując tam nasz drugi hub.

Wiosną otworzymy ze stolicy Węgier aż sześć nowych połączeń do: Belgradu, Brukseli, Bukaresztu, Pragi, Sofii i Stuttgartu.

Będziemy też dalej konsekwentnie wdrażać nowe i efektywne rozwiązania ekologiczne. W ciągu zaledwie ostatnich dwóch lat, dzięki wprowadzeniu szeregu zmian operacyjnych, obniżyliśmy naszą emisję dwutlenku węgla o mniej więcej 10 g na pasażera na 1 km lotu, co w sumie stanowi 7-procentową obniżkę naszych emisji CO². To wielki sukces, za który w szczególności dziękuję naszym Załogom. Angażujemy się również w liczne projekty służące ochronie środowiska, takie jak kompensacja CO² na podstawie projektu Lasów Państwowych – Leśne Gospodarstwa Węglowe.

W imieniu Polskich Linii Lotniczych LOT życzę Państwu Błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia. Niech będą one okazją do wielu rodzinnych spotkań pełnych miłości, szacunku i wiary. Życzę też Państwu Szczęśliwego Nowego 2020 Roku!

ENG

HU

Dear Ladies and Gentlemen, The end of the year is always a time to take stock, and 2019 has been an exceptional year for LOT Polish Airlines for three reasons: we celebrated our 90th anniversary, continued to expand rapidly, and succeeded in the social educational campaign #BezWizDoUSA initiated by LOT. Owing to this and other factors, Poles have been able to travel to the United States visa-free since November. Onboard LOT aircraft, of course.

Over the past twelve months, we’ve launched direct long-haul flights from Warsaw to Miami, Delhi and Colombo, and from Budapest to Seoul. Thanks to recent investments in state-of-the-art aircraft, the LOT fleet now has 15 Dreamliners. We’ve also introduced flights from Warsaw, Vilnius and Budapest to London-City and from Warsaw to Beirut, Varna, Corfu and Bydgoszcz, as well as from Kraków Airport to Dubrovnik, Bucharest and Olsztyn-Mazury Airport.

We expect to beat the record of 10 million passengers carried onboard our aeroplanes this year.

We are entering the new year with bold plans. We will soon be flying our passengers to San Francisco from Warsaw, and to New York City (JFK) from Kraków. We also want to consolidate our position in Budapest with a view to building a second hub there. This spring, we will be launching six new routes from the Hungarian capital to Belgrade, Brussels, Bucharest, Prague, Sofia and Stuttgart.

We will also continue to consistently introduce new efficient environmental initiatives. The operational changes implemented over the past two years have reduced our CO2 emissions by approximately 10 g per passenger per 1 km of flight. This translates into a seven percent decrease in our overall CO2 emissions. This is a great achievement for which we would especially like to thank our crews. We are also involved in several environmental initiatives, such as CO2 compensation. This is based on the State Forests’ Forest Carbon Farms project.

On behalf of LOT Polish Airlines, I would like to wish you a Merry Christmas.

I hope it will be a time for many family get-togethers, filled with love, respect and faith. I also wish you a prosperous and happy 2020.

Kedves Olvasóink, az év vége az összegzés időszaka, ám 2019 a Lengyel Légitársaság LOT számára legalább 3 okból számít kivételesnek: fennállásunk 90. évét ünnepeltük, dinamikusan felfelé ívelő fejlődésünk miatt, illetve sikeres #BezWizDoUSA társadalmi oktató kampányunk okán, melynek köszönhetően 2020-tól a lengyel állampolgárok végre vízum nélkül utazhatnak az Egyesült Államokba. Természetesen a LOT fedélzetén!

Mindössze egyetlen év leforgása alatt Vársóból közvetlen távolsági kapcsolatokat nyitottunk Miamiig, Delhiig, Colomboig, valamint Budapesttől Szöulig. A korszerű repülőgépekre irányuló beruházásainknak köszönhetően mára 15 Dreamlinerből álló flottával rendelkezünk.

Ezenkívül járatokat indítottunk Varsóból, Vilniusból és Budapestről London-City hub-ra, valamint a lengyel fővárosból Bejrútig, Várnáig, Korfura és Bydgoszczba, továbbá Krakkóból Dubrovnikba, Bukarestre és az Olsztyn-Mazury reptérre. Várakozásaink szerint idén meghaladjuk a 10 milliomodik fedélzeteinken szállított utas rekordját.

Az új évbe bátor tervekkel lépünk be – repülünk majd Varsóból San Franciscoba, valamint New Yorkból (JFK) Krakkóba. Második hub-unk kiépítésével lényegesen erősíteni akarjuk budapesti pozíciónkat. Tavasszal hat új kapcsolatot nyitunk a magyar fővárosból Belgrád, Brüsszel, Bukarest, Prága, Szófia és Stuttgart irányába.

A LOT következetes az új és hatékony környezetvédelmi megoldások terén is. Az elmúlt 2 évben bevezetett operációs változtatások sorának köszönhetően a CO2 emissziót legalább utasonként 10 g alá csökkentettük repült kilométerenként, ami összes CO2 kibocsátásunk 7%-os csökkentését jelenti. Ez óriási siker, amelyet külön köszönünk csapatunknak. Számos környezetvédelmi projekt (pédául a Lengyel Állami Erdők Erdei Szén Gazdaság projektje) aktív résztvevőjeként elkötelezettek vagyunk a CO2 kompenzáció mellett. A LOT Lengyel Légitársaság nevében szeretetteljes családi együttléttel, tisztelettel és hittel eltöltött, áldott karácsonyi ünnepeket és sikerekben teljes, boldog 2020-as évet kívánok Önöknek!

Z lotniczym pozdrowieniem | Best regards | Légi üdvözlettel

Prezes PLL LOT | LOT Polish Airlines CEO | A PLL LOT elnöke Rafał Milczarski

4

www.apart.pl

ZŁOTY NASZYJNIK Z CYRKONIAMI, wzór AP524-7202, od 869 zł ZŁOTY NASZYJNIK Z ONYKSAMI, wzór AP524-5136, od 1219 zł ZŁOTA BRANSOLETA Z ONYKSAMI, wzór AP524-5051, od 1159 zł

1.

4.

2.

3.

5.

9.

6.

7.

8.

12.

10.

13.

11.

14.

1. ZŁOTY NASZYJNIK, wzór AP525-2857, od 919 zł 2. ZŁOTA BRANSOLETA, wzór AP525-2861, od 779 zł 3. ZŁOTE KOLCZYKI, wzór AP525-2863, od 769 zł 4. SREBRNY NASZYJNIK Z CYRKONIAMI, wzór AP524-8935, od 459 zł 5. SREBRNY NASZYJNIK Z CYRKONIAMI, wzór AP128-5044, od 749 zł 6. SREBRNA BRANSOLETA Z CYRKONIAMI, wzór AP128-4976, od 439 zł 7. 8. 9. ZŁOTE PIERŚCIONKI Z DIAMENTAMI, wzór 160.158, od 1890 zł 10. ZŁOTY NASZYJNIK, wzór AP524-6963, od 1199 zł 11. ZŁOTA BRANSOLETA, wzór AP524-6935, od 949 zł 12. ZŁOTY NASZYJNIK Z BRYLANTAMI I TOPAZAMI, wzór 189.231, od 1190 zł 13. ZŁOTA BRANSOLETA Z BRYLANTAMI I TOPAZAMI, wzór 189.231, od 1090 zł 14. ZŁOTY PIERŚCIONEK Z BRYLANTAMI I TOPAZAMI, wzór 189.231, od 1149 zł

www.apart.pl

1.

3.

4.

2.

7.

6.

5.

8.

9.

12.

10.

11.

13.

14.

1. SREBRNA BRANSOLETA Z CYRKONIAMI, wzór AP522-6526, od 999 zł 2. SREBRNY PIERŚCIONEK Z CYRKONIAMI, wzór AP523-7216, od 169 zł 3. ZŁOTY NASZYJNIK, wzór AP524-4081, od 3999 zł 4. ZŁOTA BRANSOLETA, wzór AP524-4087, od 2159 zł 5. 6. ZŁOTE PIERŚCIONKI Z BRYLANTAMI, wzór 109.899, od 4990 zł 7. SREBRNY NASZYJNIK Z CYRKONIAMI, wzór AP523-5438, od 189 zł 8. SREBRNE KOLCZYKI Z CYRKONIAMI, wzór AP523-5439, od 199 zł 9. SREBRNY PIERŚCIONEK Z CYRKONIAMI, wzór AP523-3707, od 299 zł 10. SREBRNY NASZYJNIK Z CYRKONIAMI, wzór AP523-2490, od 849 zł 11. SREBRNA BRANSOLETA Z CYRKONIAMI, wzór AP523-2489, od 399 zł 12. ZŁOTA ZAWIESZKA Z BRYLANTAMI I SZAFIREM, wzór 110.490, od 1490 zł 13. ZŁOTE KOLCZYKI Z BRYLANTAMI I SZAFIRAMI, wzór 110.490, od 2690 zł 14. ZŁOTY PIERŚCIONEK Z BRYLANTAMI I SZAFIREM, wzór 110.490, od 2249 zł

www.apart.pl

EDITORIAL

Note from editor in chief

PL

Śnieg trzeszczący pod stopami, zapach pierników i grzanego wina, dziesiątki straganów z ozdobami choinkowymi, wełnianymi swetrami, drewnianymi zabawkami i innym rękodziełem.

Dzieciaki poprzebierane za elfy z czerwonymi od zimna policzkami, objadające się jabłkami na patyku pokrytymi karmelową glazurą, a wszystko rozświetlone tysiącami lampek i udekorowane gałązkami świerku – tak zapamiętałam mój pierwszy bożonarodzeniowy jarmark w Oslo, a właściwie dwa, bo jeden odbywał się w centrum stolicy Norwegii, a drugi w Muzeum Folklorystycznym, gdzie mogłam przy okazji poznać norweskie tradycje świąteczne. Spędziłam tam cały dzień zauroczona niepowtarzalnym baśniowym klimatem, jaki udało się stworzyć organizatorom. Od tamtego czasu jarmarki bożonarodzeniowe na stałe wpisały się w mój grudniowy kalendarz, idealnie wprowadzając mnie w magiczny nastrój najbardziej rodzinnych i najpiękniejszych z naszych świąt.

Pierwszy jarmark bożonarodzeniowy w Europie odbył się w 1294 r. w Wiedniu, potem wyspecjalizowali się w nich Niemcy, dziś organizuje się je niemal wszędzie, a kolejne, również polskie miasta prześcigają się w wymyślaniu coraz to bardziej niesamowitych atrakcji.

Dlatego zachęcam Państwa, żeby właśnie w taki sposób spędzić wolny grudniowy weekend, a nasze Kaleidoscope'owe propozycje poświęcone temu tematowi niech będą przedsmakiem tego, co na Państwa czeka.

Tymczasem życzę Państwu dobrych, spokojnych Świąt i szczęścia w Nowym Roku.

ENG

Snow cracking under your feet, the scent of gingerbread cakes and mulled wine, dozens of stalls selling Christmas decorations, woollen sweaters, wooden toys and other handicraft. Children dressed up as elves with their cheeks red from the cold eating candied apples on a stick, and pretty illuminations and pine branch ornaments – this is how I remember my first Christmas market in Oslo, or actually my first two, since one was held in the capital of Norway and the other at the Folklore Museum where I could also learn about Norwegian Christmas traditions. I spent the whole day there, enchanted with the inimitable fairy-tale like atmosphere that the organisers created. Ever since then, Christmas markets have become a staple element of my December calendar, and are the perfect introduction into the magical ambience of the most beautiful Polish holidays that are traditionally spent with our loved ones.

The first ever Christmas market in Europe was held in 1924 in Vienna, later the event became a specialty of the Germans, and today, they are held almost everywhere. Polish cities are actually competing in offering the most spectacular attractions.

I recommend spending one of the December weekends at a Christmas market and we have whipped up a story about the most interesting outdoor events of this kind in this issue of Kaleidoscope. Let this be a wonderful introduction to the magic of Christmas.

I would also like to wish you a Merry Christmas and a prosperous New Year. .

redaktor naczelna | editor in chief Agnieszka Franus

10

OD 90 LAT Z EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ NA ŚWIAT

Polskie Linie Lotnicze LOT powstały z zamiarem zapewnienia pasażerom najwyższego standardu podróży w każdej klasie.

Od 90 lat, polską tradycją jest doskonała obsługa podróżnych oraz szeroki wybór produktów i usług, które pomagają pasażerom wybrać własny cel podróży. Gratulujemy sukcesów naszym polskim partnerom i liczymy na kolejne dekady bliskiej współpracy.

boeing.com/commercial

DECEMBER

Content WHATS'ON 14 Kultura Culture 20 Wydarzenia Events 22 Ekologia Ecology TRAVEL 26 Inspiracje Inspirations 32 Why? Cancún 36 Podróż życia: jarmarki bożonarodzeniowe Journey of a lifetime: Christmas markets 48 Why? Goa 52 My Poland: Kraków Cracow

88

LIFESTYLE 62 Interview: Magdalena Boczarska

118

BUSINESS 72 Market, Economy GOOD LIFE

48

80 Coaching POLISH HITS 96 Komiks Graphic novels PEOPLE & THE WORLD 106 Nadchodzi 2020 2020 is coming LIFE STORY 118 Najlepsi architekci świata The best architects in the world

36

SCIENCE 128 Sen Sleep UP IN THE AIR 138 Back in time: 90. urodziny LOT-u LOT's 90th anniversary

96 152

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka, Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena Rudzka DTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Jakub Piotr Panek

12

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

144 Back in time: urodziny Aeroklubu Polskiego Aeoroclub's anniversary TRENDS 152 Good food: Potrawy świąteczne Christmas dishes 160 Prezenty Christmas presents 170 Beauty: Nowości New products 174 Good job: Różana 176 Good address: Strefa prestiżu Prestige zone

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

© F O RU M ( 2 ) , A D O B E S TO C K ( 2 ) , I S TO C K , S H U T T E R S TO C K

88 Dawid Podsiadło

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Culture

CONCERT

Koncert

©CREDITS

W WHHAT AT' S O N

KOLĘDY PREISNERA PREISNER'S CHRISTMAS CAROLS

14

Najpiękniejsze, pełne refleksji i melancholii kolędy skomponowane przez Zbigniewa Preisnera znowu wypełnią sale koncertowe. Podczas wyjątkowych noworocznych koncertów wystąpią znakomici wokaliści i instrumentaliści, m.in.: Beata Rybotycka, Edyta Krzemień oraz Jan Karpiel-Bułecka z zespołem. Program Zbigniew Preisner i Przyjaciele. Stare i nowe kolędy przedstawiony zostanie w Poznaniu (22 stycznia), Zabrzu (24 stycznia), Warszawie (dwukrotnie 26 stycznia) i Wrocławiu (28 stycznia).

The most beautiful, reflective and melancholic carols composed b y Zbigniew Preisner will be performed live once again. The performers of a series of exceptional concerts in the New Year include outstanding vocalists and musicians the likes of Beata Rybotycka, Edyta Krzemień and Jan Karpiel-Bułecka with his band. The "Zbigniew Preisner and Friends. Old and new carols” series concerts will be held in Poznań (22 January), Zabrze (24 January), Warsaw (twice on 26 January) and Wrocław (28 January).

Zbigniew Preisner i Przyjaciele. Stare i nowe kolędy, prestigemjm.com

ART KOBIETY Women Ta kolekcjonerska książka artystyczna (limitowana edycja liczy 100 ręcznie numerowanych i sygnowanych egzemplarzy) zawiera wywiad Iwony Staroszczyk z autorem, wysokiej jakości reprodukcje aktów kobiecych oraz jedną oryginalną grafikę. Józef Wilkoń wraca do aktu po 60 latach. Maluje palcem na tablecie, ukazując piękno kobiecego ciała.

EXHIBITION

Wystawa

This collector's art book (a limited edition of 100 hand-numbered and signed copies) contains an interview by Iwona Staroszczyk with the author, high-quality reproductions of female nudes and one original engraving. Józef Wilkoń returns to nude art after 60 years. He paints with his finger on the tablet, highlighting the beauty of the female body.

Józef Wilkoń, Ach te Baby, Galeria Limited Edition

SZTUKA ODCHODZENIA

The art of departure

Nie znacie prac tego rzeźbiarza, malarza, fotografa i filmowca? To zapraszamy na przekrojową, sążnistą wystawę, z której wyniesiecie nie tylko wiedzę na temat stylu Christiana Boltanskiego. Poczujecie też, jakie tematy są mu bliskie, w tym ten najważniejszy – uskok między obecnością i jej brakiem.

Are you familiar with the works of this sculptor-cum-painter-cum-photographer-cum-filmmaker?

If not, don’t miss this extensive retrospective exhibition that will introduce you to much more than just Christian Boltanski’s style. You will also find out which topics resonated with him, including the most important one – the interplay between presence and absence.

Boltanski: A Retrospective, Centrum Pompidou, Paris, until 16.03.2020

NA TROPIE STRATY The third part of power

SKRAWKI WSPOMNIEŃ Scraps of memory

Słynny Portret młodzieńca przepadł bez śladu w czasie wojny. Nie został znaleziony, ale w Muzeum Narodowym możemy podziwiać jego kopię wykonaną ponad 500 lat temu. Świetnym kontekstem dla tego obrazu są prace spadkobierców i naśladowców Rafaela.

Czym jest queerowa pamięć i czy można budować ją wspólnie? Odpowiedzi szukajcie na tej eksperymentalnej, solowej wystawie, która po raz pierwszy tak przekrojowo prezentuje sztukę Karola Radziszewskiego.

The famous Portrait of a Young Man vanished into thin air during World War II. It has never been found, but the National Museum has a copy made more than 500 years ago. Works

by Rafael’s imitators and followers provide a fitting backdrop for the painting.

W poszukiwaniu zaginionego arcydzieła Raffaello Sanzio, Muzeum Narodowe, Warsaw, until 20.01.2020

What is queer memory and can it be built collectively? The Power of Secrets at the Ujazdowski Castle Centre for Contemporary Art is an experimental solo exhibition – the first such broad presentation of Karol Radziszewski’s art.

Karol Radziszewski. Potęga sekretów | The Power of Secrets, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warsaw, 15.11–29.03.2020

15

Culture

BOOKS

Książki

W H AT ' S O N

O SOBIE SAMYM About himself

Kto ma niedosyt po filmie biograficznym Rocketman, może posłuchać, co o sobie ma do powiedzenia sam Elton John. Są tu oficjałki i anegdoty, np. o tym, jak muzyk wziął Boba Dylana za ogrodnika.

If you’re hungry for more after the biographical Rocketman, you can listen to what Elton John has to say about himself. Official versions are laced with juicy titbits, such as the story about how he once mistook Bob Dylan for a gardener.

Elton John, Me: Elton John

JEDI-NY SPRAWIEDLIWY Skywalker rising Wracamy do odległej galaktyki, gdzie eskaluje konflikt między rycerzami Jedi oraz Sithami.

Po jednej stronie jest wojownicza Rey, po drugiej Kylo Ren. Która strona mocy ostatecznie zatriumfuje? Dzięki reżyserowi J.J. Abramsowi będziemy śledzić z zapartym tchem ten pojedynek gigantów.

We return to the galaxy far, far away, where the conflict between the Jedi knights and Siths continues to escalate. One side is supported by the belligerent Rey, and the other by Kylo Ren. Who will win in the end? The director J.J. Adams has made sure that this clash of of the titans will keep you on the edge of your seat.

FILM

Film

Gwiezdne wojny: Skywalker. Odrodzenie | Star Wars: Episode IX - The Rise of Skywalker, dir. J.J. Abrams, from 19.12

EKOLOGIA JAK MALOWANA Furry environmentalists

TRZECIA CZĘŚĆ MOCY The third part of power

Walka o przyszłość planety to nie żart! Dlatego gdy pracujący w krainie wiecznych śniegów lis Swifty dowiaduje się, że Doktor Mors i jego złowroga eskadra chcą stopić lodowiec, rusza na ratunek. Trzymajcie kciuki za tę rudą misję.

Zostawił po sobie książki (Lity bór, Nocnik), filmy (Opętanie, Diabeł), ale przede wszystkim fascynującą biografię, którą autorce udało się zmienić w porywającą jak rwąca rzeka opowieść. Zagłębiając się w lekturze, nie musimy być znawcami Żuławskiego, by móc się nią rozkoszować.

The fight for the future of the planet is no joke. When Swifty the Arctic fox learns that Otto Von Walrus and his nefarious henchmen want to melt a glacier, he swiftly springs into action to thwart their sinister scheme. Keep your fingers crossed for his foxy mission. Śnieżna paczka | Arctic Justice, dir. Aaron Woodley, from 6.12

16

ZANIM NADEJDZIE ODWILŻ Before the thaw Połowa lat 50. zeszłego wieku. Po zimnej i ponurej Warszawie spaceruje pisarz objęty zakazem publikacji (dawno niewidziany, intrygujący Paweł Wilczak).

W głowie powstaje mu nowa powieść, ale czy ujrzy kiedyś światło dzienne? Nieoczywista, przekorna i ironiczna opowieść o wolności w twórczości.

Mid-1950s. A blacklisted writer (played by the intriguing Paweł Wilczak whom we haven’t seen for a while) is walking around cold and bleak Warsaw. A concept for a new novel springs to mind, but will it be ever published? An unobvious, provocative and ironic story about creative freedom.

Pan T., dir. Marcin Krzyształowicz, from 25.12

His legacy includes novels (Lity bór, and the infamous Nocnik), movies (Possession, Devil), and the fascinating biography that the author transformed into a captivating story that will get you hooked. And you don’t have to be an expert on Żuławski to relish the read.

Aleksandra Szarłat, Żuławski.

Szaman

Culture

MUSIC

Muzyka

W H AT ' S O N

A to trochę inny rodzaj autoportretu, bo pisany muzyką, nie słowami.

Na płycie Yanna Tiersena (to jego kompozycje słyszymy w filmie Amelia) znalazły się 3 nowe utwory i 22 stare, za to nagrane na nowo.

Czym się różni młody Yann od starego? Ciekawe…

WSZYSTKO, CZEGO CHCĘ NA ŚWIĘTA All I want for Christmas

Od ćwierćwiecza nie wyobrażamy sobie świąt bez tej piosenki Mariah Carey. Tym razem zamiast z płyty czy mp3 możecie posłuchać jej na żywo. Wystarczy polecieć do Nowego Jorku, a wcześniej zaopatrzyć się w bilet na świąteczny koncert Mariah.

Mariah Carey in concert, New York, 15.12

For a quarter of a century now, Mariah Carey has made Christmas with this song. This Christmas, instead of listening to it on an album or an mp3, you can experience it live.

Simply fly to New York for Mariah’s Christmas concert.

A slightly different type of self-portrait, written with music not words. Yann Tiersen’s album (the movie Amelia featured his music) presents three new tracks and 22 rerecordings. How does the young Yann differ from the old one? Let’s just say it’s interesting.

Portrait, Yann Tiersen

TRĄBKI I PUZONY Trumpets and trombones To już drugi krążek Jazz Bandu Młynarski-Masecki. Tym razem artyści postanowili pójść o krok dalej i spełnić wielkie marzenie o prawdziwej jazzowej orkiestrze. Do podstawowego siedmioosobowego składu dodali sekcję skrzypiec, trąbki i puzony. Ten ksperyment brzmi naprawdę popisowo.

Z LOTU DRONA Through the eye of the drone

HOUELLEBECQ NA DESKACH Houellebecq goes theatre

Zdjęcia i filmy wykonywane z dronów to ciągle ogromna atrakcja. Najciekawsze widoki dostępne wcześniej głównie dla ptaków możecie podziwiać na 4. edycji jedynego w swoim rodzaju festiwalu.

Najlepsi autorzy otrzymają Kryształowe Drony.

Kto nie zdążył przeczytać ostatniej powieści francuskiego mistrza egzystencjalnego pesymizmu, powinien lekturę nadrobić. A potem popędzić do teatru, gdzie gęstą od znaczeń książkę interpretuje Paweł Miśkiewicz. Na scenie gościnnie Marcin Czarnik.

Photos and videos shot from drones are still a huge attraction. You can see the most intriguing views – once the preserve of birds – during the 4th edition of this one and only festival. The best helmers will garner Crystal Drones.

If you haven’t yet read the latest offering from the French master of existential pessimism, you should do so soon, as Paweł Miśkiewicz is presenting his theatrical interpretation of the novel, which is dense with meaning.

The production guest stars Marcin Czarnik.

The second album by the Jazz Band Młynarski-Masecki. This time, the artist went a step further and make their dream of a real jazz band come to life. The regular seven band members are now accompanies by a violin, trumpet and trombone players.

The experiment went very well, we must say.

Festiwal Filmów Dronowych |Drone Film Festival, Wrocław, 15.12

Serotonina, dir. Paweł Miśkiewicz, Teatr Studio, Warsaw, premieres on 20.12

Płyta z zadrą w sercu, Jazz Band Młynarski-Masecki

18

© W O J C I E C H O L S Z A N K A / E A S T N E W S , K A R O L I N A G O R Z E L A N C Z Y K , G E T T Y I M A G E S , A D O B E S T O C K , M . P.

CONCERT

Koncert

PATRZ PRZEZ UTWÓR Look through the song

W H AT ' S O N

Events

20 12 HEJ KOLĘDA, KOLĘDA

14 12

Christmas caroling

Kolędowanie to nie tylko polska tradycja. Jeśli przed Bożym Narodzeniem będziecie w Chicago, możecie pośpiewać wspólnie z innymi po angielsku. Przygotujecie gardła na kolędowanie rodzimych pieśni po powrocie do domu.

Carolling is not only a Polish tradition. If you visit Chicago before Christmas, you can sing carols in English with the crowd. And get your throat ready to sing Polish carols when you get back to Poland.

Kolędowanie w parku I Caroling at Cloud Gate, Chicago

GDZIE SIĘ ŻAGIEL BIELI Sail along

Marina del Rey w Los Angeles w grudniu zaroi się od najpiękniejszych łodzi, które dumnie zaprezentują się uczestnikom tego wodnego święta. Paradę uświetni pokaz sztucznych ogni. Najpiękniej przystrojone łodzie otrzymają narody.

In December, Marina del Rey in Los Angeles will be swarming with the most beautiful boats proudly presented during this grand aquatic event. The parade will be accompanied by a fireworks display and there will be prizes for the most impressively decorated boats.

18/21 12

PRZYSZŁOŚĆ JEST TU The future is here

Ponad 300 wystawców i ponad 100 tysięcy gości pojawi się na największych targach robotów w Japonii. Organizatorzy zapowiadają nowości techniczne w służbie medycyny, przemysłu i rolnictwa, ale także te przeznaczone do pomocy w domu czy do zabawy.

31 12

CZAS NA BAL! Having a ball

Dawna siedziba Habsburgów od niemal pół wieku jest miejscem największego balu sylwestrowego w Wiedniu. Stary rok żegnają międzynarodowi goście, których można doliczyć się nawet 2,5 tysiąca. Najdroższy bilet kosztuje 780 euro, ale jeśli obejdziecie się bez stolika, wydacie znacznie mniej, bo 170 euro.

For nearly half a century, the former abode of the Habsburgs has been hosting the largest New Year’s Eve ball in Vienna. Some 2,500 international guests will be saying goodbye to the passing year.

The most expensive tickets cost EUR 780, but if you can do without a table, you can get in for EUR 170.

Kaiserball, Vienna

20

9/11 12

WIELKA PARADA Great parade

Co roku mieszkańcy Genewy, upamiętniając historyczne walki między katolikami i protestantami, biorą udział w wielkiej paradzie, która idzie ulicami Starego Miasta. Spektakularne!

Every year, the inhabitants of Geneva, commemorating the historic struggles between Catholics and Protestants, take part in the great parade that goes along the streets of the Old Town.

Spectacular!

L’Escalade Genewa, Switzerland

The largest robot exhibition in Japan will attract more than 300 exhibitors and more than 100,000 visitors.

The organisers have announced technological innovations in service of medicine, industry and agriculture, as well s robots designed to help you out at home or become your playmates.

IREX International Robot Exhibition 2019, Tokio

© M . P.

Boat parade & fireworks, Los Angeles

21

W H AT ' S O N

Ecology

recykling recycling

RECYKLING ENERGII

TECHNOLOGIA

Technology

Dlaczego nie wykorzystać strumieni powietrza wszechobecnych w mieście – w budynkach, ciągach wentylacyjnych, tunelach – do produkcji energii elektrycznej, nie szkodząc przy tym środowisku?

Na taki pomysł wpadła organizacja Urban Wind i stworzyła innowacyjne urządzenie Power Station, które może się stać ważnym elementem obniżenia emisji CO² w całej Europie.

Why not take advantage of the forces of air present in all cities in buildings, ventilation vents, tunnels, etc. to generate electric energy without harming the environment? This is what the UrbanWind organisation is committed to accomplishing, and to this end, it has developed an innovative Power Station device that can seriously contribute to the lowering of CO2 emissions in Europe. więcej na | more: www.urbanwind.pl

CZYSTE OCEANY Clean oceans

Boyan Slat w 2013 r. założył w Rotterdamie fundację The Ocean Cleanup, która buduje i rozwija systemy technologiczne do usuwania z mórz i oceanów plastikowych śmieci. Dotychczas organizacji udało się uzyskać i zainwestować 33,7 mln dol.

600-metrowa rura w kształcie litery U wyposażona w specjalną siatkę zbiera ogromną ilość śmieci, zarówno dużych, jak i maleńkich cząsteczek mikroplastiku (jednorazowo 1,8 tony). Połów zanieczyszczeń odbywa się również do 3 m pod wodą dzięki specjalnej membranie, dodajmy, całkowicie bezpiecznej dla stworzeń morskich. Całość dryfuje z prądami morskimi i wiatrem. Ten system nie posiada żadnego napędu, jest więc całkowicie proekologiczny.

Na ocean trafia za pomocą holownika, a zebrane odpadki odbierają statki pomocnicze. Szacuje się, że w ciągu pięciu lat, począwszy od pełnego wdrożenia w 2020 r., będzie w stanie zebrać 50 proc. śmieci w obszarze Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmieci (dla przypomnienia jest to koncentracja śmieci o pow. 1,6 mln km2 zawierająca 80 tys. ton plastiku...).

22

Boyan Slat founded the Ocean Cleanup foundation in Rotterdam in 2013.

This organisation builds and develops technological systems for removing plastic waste from the seas and oceans. So far, it has collected and invested USD 33.7.

A 600-metre, U-shaped pipe with a special mesh collects an incredible amount of rubbish – both large and tiny pieces of microplastic (1.8 tonnes in one go). The catch goes up to 3 metres underwater owing to a special membrane, which is completely safe for sea creatures. The structure is moved by sea currents and wind (i.e. is not motorised), which makes it is fully environmentally friendly. The pipe is deposited in the water via a special tugboat and the waste it accumulates is collected by other vessels. It is estimated that within five years of full roll-out (scheduled for 2020), the pipe will have collected 50 per cent of the waste from the Great Pacific Garbage Patch (a concentration of 80,000 tonnes of plastic waste spanning an area of 1.6 million sq. km).

MIASTO BEZ ŚMIECI A rubbish-free city Japońskie miasteczko Kamikatsu chce być #zerowaste. Mieszkańcy segregują śmieci na 34 rodzajów odpadów i sami odwożą do czynnych non stop stacji recyklingu. Dziś odzyskuje się tu ponad 80 proc. śmieci, a do 2020 r. będzie 100 proc.!

Ponadto każdy mieszkaniec ma obowiązek kompostowania. W mieście nie ma kontenerów, śmieciarek ani spalarni odpadów. Można? Można!

The Japanese town of Kamikatsu wants to go fully #zerowaste. The inhabitants now segregate 34 types of waste and take deliver it to the town’s 24/7 recycling stations themselves. Kamikatsu reclaims over 80 per cent of its waste and the proportion will be 100 per cent in 2020. Moreover, everyone is required to compost their organic waste. There are no rubbish bins, garbage trucks or waste incineration plants. This might be hard to believe, but it’s true.

© Y U R I V A N G E E N E N / T H E O C E A N C L E A N U P, A D O B E S T O C K , M . P.

Energy recycling

Profesjonalizm rodzi się z pasji W Bankowości Prywatnej PKO Banku Polskiego tworzymy przyjazne warunki współpracy, której celem jest satysfakcja i osiąganie oczekiwanych przez Klienta efektów.

Nasza praca jest również naszą pasją. Dlatego z przyjemnością zapewniamy naszym Klientom profesjonalną opiekę oraz kompleksowe wsparcie w realizacji osobistych planów i strategii finansowych.

Zachęcamy do odwiedzenia nowej strony internetowej www.pkobp.pl/bankowosc-prywatna/ i do umówienia się na spotkanie z ekspertem Bankowości Prywatnej.

W H AT ' S O N

Ecology

ludzie people

JADALNE OPAKOWANIA Edible containers

EKO-INWESTYCJE

The fight for the planet

A graduate of Poznań’s industrial design School of Form, Róża Rutkowska has grown SCOBY, an organic membranous fabric that can be used to pack food and secure its freshness, and either composted or eaten after use. Rutkowska’s company, MakeGrowLab has been awarded a grant of EUR 30,000 from the Climate KIC Polska business accelerator.

EKOMIASTO Green city Najbardziej ekologiczne miasto 2019 r. w Polsce według rankingu Forbesa to... Katowice. Wynik może wydawać się zaskakujący, ale tylko pozornie. W zestawieniu wzięto bowiem pod uwagę działania i wydatki miast wojewódzkich na ekologię, walkę ze smogiem, badanie jakości powietrza czy finansowanie systemu wypożyczalni miejskich rowerów.

A stolica aglomeracji od kilku lat w te dziedziny inwestuje całkiem sporo. Katowice wydały w 2018 r. prawie 9,8 mln na wymianę źródeł ciepła, co ma wpływ na zmniejszenie smogu, miasto zainwestowało w 127 czujników jakości powietrza i 75 stacji rowerowych. Od kilku lat Katowice też stawiają na transport niskoemisyjny: w latach 2016–2018 na ulice wyjechało 90 nowoczesnych autobusów spełniających normę emisji spalin EURO 6 – a koszt inwestycji wyniósł 100 mln zł. Oby tak dalej!

24

The most ecologically-minded city in Poland in 2019, according to Forbes, is Katowice. This may come as a surprise given the coal pollution in this mining region, but looks can be deceiving. Forbes examined the operations undertaken and the money spent on ecological ventures, combating smog, testing air quality and financing a system of urban bicycles. Katowice, the centre of a huge urban agglomeration, has been investing in green projects for a few years now. In 2018, the city authorities spent nearly PLN 9.8 million on replacing heat sources to reduce smog, and installed 127 air quality meters and 75 urban bicycle stations. Katowice has been strongly advocating low-emission public transport for a while. In 2016-2018, the city added 90 state-of-the-art buses that meet the EURO 6 pollution standards at a cost of PLN 100 million. Keep it going, Katowice.

UPRAWA MEBLI Growing furniture Na ten genialny pomysł wpadło małżeństwo Gavin i Alice Munro z Derbyshire.

Na dwuakrowym polu w uprawiają drzewa, formując je w gotowe meble. Kompletny zestaw do jadalni rośnie 10 lat. Efekt? Para opiekuje ię 250 krzesłami, 100 lampami i 50 stołami. Nie trzeba ścinać drzew, marnować odpadów drewna, używać gwoździ, maszyn i energii potrzebnej do produkcji.

A brilliant idea from Gavin and Alice Munro of Derbyshire. The couple farm trees formed into ready-made furniture on a 2-acre (0.8 ha.) plot.

A full dining room set takes 10 years to grow.

The farmers are now tending to 250 chairs, 100 lamps and 50 tables. There is no need to cut down trees, produce wood waste, or use nails, machinery and energy to make furniture. więcej na | more: fullgrown.co.uk

© A D O B E S T O C K , M . P.

Absolwentka poznańskiej School of Form Róża Rutkowska wyhodowała organiczny plastik SCOBY (Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast) – tkaninę z grzybka kombuczy o właściwościach membrany, w którą można pakować żywność, a po wykorzystaniu skompostować, a nawet zjeść! Firma Róży Rutkowskiej – MakeGrowLab, została doceniona i otrzymała grant z akceleratora Climate KIC Polska w wysokości 30 tys. euro na rozwój firmy.

T R AV E L

Inspiration

KAPRYŚNA PANI MOODY LADY

...tak o zorzy polarnej podobno mówią Norwegowie.

Bo chociaż styczeń jest najlepszym miesiącem, by ją obserwować, to nigdy nie wiadomo, czy się pojawi.

©CREDITS

...is what the Norwegians sometimes call the aurora.

Although January is the best month to observe it, you can never be sure when it will actually appear.

Zorze występują na Ziemi w wysokich szerokościach geograficznych. Jednak w sprzyjających warunkach bywają widoczne w okolicach 50. równoleżnika, w krajach śródziemnomorskich.

Na zdj. Norwegia.

Auroras occur on Earth in high geographical latitudes. However, in the right conditions they can also be seen around the 50th parallel in the Mediterranean countries. The image on this page shows Norway.

26

27

T R AV E L

Inspiration

Kolor zorzy zależy od wielu czynników, m.in. od rodzaju gazu czy wysokości, na jakiej występuje to zjawisko.

Na czerwono i zielono świeci tlen, azot – w kolorach purpury i bordo. Zderzenie cząstek z mieszaniną azotu i tlenu daje barwę żółtą, a wodór i hel świecą w tonacji niebieskiej i fioletowej.

Na zdj. od lewej: zorze widziane na Alasce, Grenlandii i w Norwegii.

©CREDITS

The colours of the aurora depends on a number of factors, i.e. the type of gas or the altitude it appears at.

Oxygen emissions produce red and green light, hydrogen produces purple and burgundy. The clash of particles with a mixture of nitrogen and oxygen produces yellow light, and hydrogen and helium light up in blue and violet. Left to right: auroras photographed in Alaska, Greenland and Norway.

28

29

T R AV E L

30

Inspiration

Zdj. po lewej: Lofoty, czyli archipelag na Morzu Norweskim, u północno-zachodnich wybrzeży Norwegii. Obok: Tromsø – stolica regionu Troms, największe miasto północnej Norwegii.

Miasto leży na wyspie Tromsøya, za kołem podbiegunowym.

Far left: Lofoten, an archipelago in the Norwegian Sea, at the north-south coast of Norway. Left: Tromsø – the capital of the Troms region, and the largest city in northern Norway. The city is situated on Tromsøya island, past the polar circle.

31

Why?

©CREDITS

T R AV E L

CANCÚN. MIASTO Z MORZA CANCÚN. A CITY OF THE SEA tekst | by GRZEGORZ KAPLA

Naukowcy odkryli, że bliskość wody jest warunkiem poczucia szczęścia.

Najlepiej, jeśli to jest ocean, plaża ma olśniewającą białą barwę, jest ciepło, a na wyciągnięcie ręki mnóstwo atrakcji. Nie wiesz, gdzie to jest?

Scientists found out that the proximity of water is a condition for happiness.

We know a place where there is an ocean, beautiful white-sand beaches, the weather is great and which abounds in attractions. Rings a bell? You guessed it!

32

Lewe zdj.: Ponad pół tysiąca rzeźb Jasona de Cairesa Taylora tworzy największe podwodne muzeum świata.

Dolne zdj.: Portal Maya, rzeźba Arturo Tavareza powstała z okazji końca kalendarza Majów.

Left: Over 500 sculptures

by Jason de Caires Taylor make up the largest underwater museum in the world.

Wciąż niezadeptana wyspa Holbox żyje z połowu homarów.

Below: The Portal Maya sculpture by Arturo Taraves was done to celebrate the end of the Mayan Calendar.

The people of Holbox Island make a living on lobster fishing.

PL

Kiedy w Europie liście zżółkną i skończy się sezon na zupę z dyni, marzą nam się ciepłe kraje. Meksyk jest doskonałym wyborem. Jest egzotyczny, ale kulturowo swojski. Jest fotogeniczny i atrakcyjny.

Jest pełen emocji: plaże, surfing, wycieczki łodziami, nurkowanie, podwodny spacer w pełnym rekinów oceanarium XCaret w specjalnym hełmie umożliwiającym oddychanie pod wodą. No i pływanie z delfinami, tawerny, mariachi oraz cały ten glamour wielkich, luksusowych hoteli, w których na śniadaniu spotykamy telewizyjne gwiazdy i celebrytów z całego świata.

Ale Cancún to szansa na odwiedzenie wciąż nieodgadnionych ruin Majów w pobliskiej dżungli; imponująca świątynia Kukulkana w Chichén Itzá, podziemna studnia, cenota Ik Kil z najbardziej niebieską wodą, jaką można sobie wyobrazić. Jeśli to mało, czekają ruiny w Tulum na pięknym klifowym wybrzeżu oraz Coba. To najmniej zbadane miasto Majów, jest szansa na to, by być Indianą Jonesem.

I odkryć coś nieprawdopodobnego. A na deser – Wyspa Kobiet, która słynie z plaż i podwodnego muzeum, jedynego takiego na świecie. Można je zwiedzać łodzią ze szklanym dnem, nurkując z butlą albo snorklując. Tequila, margarita, burrito i ceviche z owoców morza. Po prostu szczęście.

Ceramiczna emaliowana czaszka to najlepsza pamiątka z Meksyku.

A ceramic enamelled skull is the perfect souvenir from Mexico.

Brama (tak sie nazywa ta ryba) z pieca tandoor, serwowana na Baga beach.

Bungalowy: brak info o miejscu.

Promenada Playa del Carmen nie zasypia do białego dnia.

Lewe zdj.: W Tulum nie wolno przegapić Świątyni Fresków.

The Promenada Playa de Carmen stays busy until the wee hours.

Left: In Tulum do not miss the Temple of the Frescoes.

33

T R AV E L

Why?

Monumentalne piramidy Chichén Itzá i ich piękne detale.

The monumental Chichen Itza pyramids and their beautiful details.

Hamak na plaży – czy można marzyć o czymś więcej?

© S H U T T E R S T O C K ( 2 ) , I S T O C K ( 2 ) , A D O B E S T O C K ( 7 ) , M . P.

Is there anything better than lying in a hammock on a beach?

ENG

Spotkanie z rekinem wielorybim wyostrza apetyt.

Na szczęście tacos mają tysiąc smaków.

A face to face with a shark will certainly whet your appetite.

Luckily tacos come in thousands of versions.

34

When the leaves turn yellow in Europe and the season for pumpkin soup comes to an end, it’s time to think of going somewhere where the weather is more pleasant. Mexico is the perfect choice. It looks great in photographs and has a lot going for it. Mexico is also an exciting place and the entertainment and leisure options are endless – beaches, surfing, cruising, diving, and if you go to the XCaret ocenarium, you can even take an underwater walk in a shark-filled tank. On top of all that, you can swim with the dolphins, feast on delicious food, listen to mariachi bands and pamper yourself in luxurious hotels, where you might just brush shoulders with celebrities.

Cancún is also an opportunity to visit the mysterious Maya ruins in the nearby jungle, the impressive Kukulcan temple in Chichén Itzá, an underground well, and the Ik Kil cenote with the bluest water you could ever imagine. And if all that is not enough, you can always visit Tulum and Coba. The latter is the least studied Mayan city, so you stand a (remote) chance of becoming another Indiana Jones and discover something incredible. A great way to finish a trip to Mexico is to visit Isla de Mujeres (Island of Women). This is famous for its pristine beaches and the Cancún Underwater Museum off the coast. You can visit it in a boat with a glass bottom, or by scuba diving. There is also tequila, margarita, burritos and seafood ceviche. In short – pure bliss.

México Lindo y Querido to piosenka, z której mariachi są naprawdę dumni.

México Lindo y Querido is a song the Mariachi are particularly proud of.

Połączenia Connections

WAW–CUN–WAW 2 razy w tygodniu 2 times a week (rejsy czarterowe/charter flights)

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

THE NEW FAC E O F

GDYNIA

LU XU RY APARTMEN TS IN U NI Q UE LOCATION This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts.

A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live.

Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

W W W. YAC H T PA R K . P L

T R AV E L

Journey of a Lifetime

PIERNIKI, ANIOŁY I KASZTANY GINGERBREAD, ANGELS AND CHESTNUTS tekst | by MICHAŁ GŁOMBIOWSKI

Jarmarki bożonarodzeniowe stały się nieodłącznym elementem okresu przedświątecznego, goszcząc dziś niemal w każdym większym mieście Europy.

Podpowiadamy, które z nich warto zobaczyć.

©CREDITS

Christmas markets have become indispensable festivities in the lead-up to Christmas and are held in nearly every large city in Europe. Here is a list of markets worth visiting this winter.

36

Budapest

BUDAPESZT

Rozbawiony i imprezowy Budapeszt na miesiąc przed Bożym Narodzeniem zwalnia i zmienia charakter. Główny plac miasta – Vörösmarty – oraz skwer przed bazyliką św. Szczepana rozświetlają świąteczne lampki, a w powietrzu unosi się zapach pierników, cynamonu i grzanego wina. Szperanie pośród stoisk z ozdobami choinkowymi to przygoda na przynajmniej kilka godzin – tutejsi handlowcy nie ulegli pokusie sprzedaży świątecznych gadżetów wyprodukowanych w Azji, proponując w zamian eleganckie artykuły przygotowane przez lokalnych rzemieślników i artystów.

Oprócz wychylenia szklaneczki ciepłego wina trzeba spróbować drożdżowego kołacza kürtőskalás, tradycyjnie opiekanego nad żarem. A gdy nasycimy się już wędrówką pomiędzy straganami, czeka na nas lodowisko oraz, jak na Budapeszt przystało, łaźnie termalne.

The usually fun-packed and party-loving Budapest undergoes a full makeover before Christmas. The city’s main square, Vörösmarty, and the small park in front of St Stephen’s Basilica are illuminated with Christmas lights, and the air is permeated with the aromas of gingerbread cakes, cinnamon and mulled wine. Make sure you set aside ample time to rummage around the stalls, since the local merchants have not succumbed to the fad of selling Asian-made cheap gadgets, but offer elegant and pretty products made by local craftsmen and artists. As well as having a glass of mulled wine, be sure to try the staple Hungarian pastry, the kürtőskalás cake, traditionally baked over glowing embers. Once you have had enough of walking around the stalls, you can either go ice skating or treat yourself to a visit at one of the city’s famous thermal baths.

37

WIEDEŃ

Vienna

T R AV E L

Journey of a Lifetime

Stolica Austrii należy do tych miast, które zimą, gdy sypnie śnieg, zyskują dodatkowo na atrakcyjności. Świąteczne stoiska pojawiają się w kilku miejscach w mieście, najwięcej gości gromadzi się jednak na placu Ratuszowym. Zgodnie z tradycją w Wiedniu nie może zabraknąć lodowisk. Łyżwiarze szaleją na jednym z dwóch obiektów o łącznej powierzchni 3 tys. m², do dyspozycji są też lodowe tory na miejscu alejek w miejskich parkach. Poza jarmarkiem przed Ratuszem kiermasz odbywa się jeszcze w kilkunastu punktach miasta, w tym m.in. w ogrodzie pałacu Schloss Belvedere, gdzie oprócz zakupów można posłuchać arii operowych i chórów dziecięcych, a także na terenie kampusu Uniwersytetu Wiedeńskiego, gdzie ze względu na obecność studentów panuje bardziej swobodna atmosfera.

The Austrian capital is one of those cities that look even more splendid when blanketed in snow. Christmas markets crop up in different places around the city, but the most popular is the one held at Town Hall Square.

As per Viennese tradition, no Christmas event is complete without an ice rink. Ice-skaters can choose between two sites with a combined area of 3,000 sq. m. and the ice-skating tracks in city parks. Apart from the market outside the Town Hall, there are other events held in a dozen or so venues around the city, including Belvedere, where, apart from shopping, you can also listen to operatic arias and performances by children’s choirs, as well as Vienna University, where the ambience is a tad less official, owing to the presence of students.

38

Cluj-Napoca

KLUŻ-NAPOKA

Rumuni kochają święta, a wizyta na jarmarku bożonarodzeniowym w Klużu-Napoce, mieście leżącym w Siedmiogrodzie, to dla nich dobra okazja do prawdziwie rodzinnej wycieczki. Jak w żadnym innym mieście, tu pomiędzy atrakcjami jarmarku wędrują całe pokolenia: dzieci, rodzice, dziadkowie, ciotki, wujkowie, kuzyni i najbliżsi przyjaciele. Wieczorami, po kilku godzinach zakupów oraz podjadania lokalnych frykasów, wszyscy gromadzą się przy

kościele św. Michała na wspólne kolędowanie i koncerty. Komu mało ruchu, ten wybiera się na odkryte lodowisko, co roku zajmujące teren wokół pomnika Matei Corvina. W okresie przedświątecznym po Klużu-Napoce kursuje też tramwaj św. Mikołaja zabierający na pokład przede wszystkim dzieci.

Romanians love Christmas and a visit to the Christmas market in the Transylvanian city of Cluj-Napoca is something few families would want to miss. Here as elsewhere, the market is visited by the extended family – children, parents, grandparents, aunts and uncles, cousins and close friends. In the evenings, after a few hours’ of shopping and eating the numerous delicacies offered in the stalls, everyone gathers for Carol singing and concerts at St Michael’s Church. Those who enjoy active leisure can have a go at ice skating on the rink set up every year around the Matthias Corvinus monument. A special St Nicholas tram travels around Cluj-Napoca in December. The ride is a treat for both children and their parents.

REKLAMA

NORYMBERGA

Nuremberg

T R AV E L

Journey of a Lifetime

Kasztany pieczone na ulicach w żeliwnych piecach, unoszące się powietrzu anioły w lśniących sukniach, gigan­ tyczny gar ciepłego ponczu i ponad 2,5 tys. m² miasta przejęte przez handlarzy – witajcie w Norymberdze! Tutejszy jarmark bożonarodzeniowy ma ponad 400-letnią tradycję i jest jednym z najbardziej znanych w Niemczech.

Na stoiskach, rozrzuconych po przeciętej rzeczką Pegnitz starówce, można kupić tradycyjne wielkie bombki, drewniane figurki, ręcznie tkane łańcuchy – nie mniejszą siłę przyciągania mają jednak stoiska z jedzeniem. Lokalne wersje smażonych kiełbasek, wymyślne mięsiwa, ciężkie bożonarodzeniowe ciasta i grzane wino każą myśleć tylko o jednym: do świąt już niedaleko.

Chestnuts roasted in iron grills on the streets, angels in shiny gowns suspended in the air, a huge cauldron of hot punch and over 2,500 sq. m. of the city taken over by merchants – welcome to Nuremberg. The Christmas market here has over 400 years of tradition and is definitely one of the best known events of its kind in Germany and Europe generally.

During the Christmas season, the Old Town abounds in stalls that mostly offer traditional Christmas tree decorations – large boules, wooden figurines and hand-made chains – although there are play of food stalls and they are no less popular.

You can feast your eyes and stomachs on the local variants of fried sausages, various meat dishes, heavy Christmas cakes and mulled wine.

40

WILNO

Vilnius

T R AV E L

Journey of a Lifetime

Wileński jarmark nie należy do naj­ większych – na pl. Katedralnym stoi ok. 50 kramów – nie odbiera mu to jednak uroku. Stoiska otaczające ogromną choinkę, z której szczytu spływają nitki lampek, mają urozmaiconą ofertę i trudno natknąć się na dwa stragany z tymi samymi produktami. Drewniane figurki, ręcznie robione czekoladki, biżuteria (w tym litewski bursztyn), eleganckie prezenty to zdecydowanie mocna strona wileńskiego kiermaszu. Zaskakuje nieco uboga oferta stoisk z jedzeniem, ciekawostką jest jednak litewski kisiel oraz, oczywiście, lokalne nalewki.

TRENTINO

Trentino

The Vilnius Christmas market is not too large – some 50 stalls are lined up on Cathedral Square every year, but it is no less charming for that. The stalls surround a huge Christmas tree decorated with chains of lights and offer a truly diverse assortment of products. Each stall is richly decorated. Wooden figurines, hand-made chocolates, jewellery (including Lithuanian amber), and elegant gifts are one of the greatest attractions of the market. The number of food stalls could be higher, although you will be able to try the Lithuanian Kisielius and local liqueurs and cordials.

Organizowane od kilku dekad jarmarki bożonarodzeniowe we włoskim Trydencie czerpią z lokalnych tradycji. Jeżeli znudziło się wam grzane wino, sprzedawane przed świętami w innych krajach Europy, tu odetchniecie z ulgą. Na tutejszych kiermaszach króluje bowiem bom­bardino, dobrze znane narciarzom.

Ten napój będący połączeniem whisky z ajerkoniakiem i śmietaną można sączyć, szperając pośród świątecznych straganów i poszukując słynnego wędzonego mięsa z Siror lub regionalnego smakołyku – zeltenu, czyli chlebka adwentowego z suszonymi owocami. Piwosze mają do spróbowania ponad 20 gatunków lokalnego piwa. Krótko mówiąc, jak na Włochy przystało, świąteczne przygotowania upływają w Trydencie pod znakiem świetnego jedzenia.

Christmas markets have been held in the Italian region of Trentino for several decades now. They draw on local traditions, and if you are a little fed up with the staple mulled wine sold at other Christmas markets around Europe, you will be pleased to hear that in Trentino, you will be served bombardino, a beverage well known to skiers. Bombardino is a concoction of whisky, eggnog and cream, and it can be sipped while strolling around stalls full of Christmas decorations, gifts and food, including the famous local delicacy, meat from Siror, and zelten (Advent bread with dried fruit). Beer lovers will be able to choose between 20 types of local beer. In short, as you would expect from Italy, there is never a shortage of delicious food at the markets scattered around Trentino.

42

WARSZAWA Saska Kępa | Apartamenty | Berezyńska 46

WARSZAWA Centrum | Cosmopolitan | Twarda 4

NAJLEPSZE ADRESY PREMIUM POD JEDNĄ MARKĄ Biuro sprzedaży i wynajmu

+48 535 10 10 10

hlsm.pl

sales@hlsm.pl

LONDYN

London

T R AV E L

Journey of a Lifetime

Londyn jest zbyt duży, by mógł mieć tylko jeden jarmark świąteczny. Każda dzielnica ma aspiracje, by przygotować własną imprezę. Najpopularniejszym miejscem jest jednak Winter Wonderland w Hyde Parku. Jego historia zaczęła się 10 lat temu od skromnej imprezy na świeżym powietrzu. Dziś Winter Wonderland to prawdziwe świąteczne miasteczko, z ogromną liczbą pokazów, koncertów, diabelskim kołem, straganami z jedzeniem i Krainą Czarów Zimowych dla dzieci. Nieco mniej spektakularne, ale nie mniej interesujące są też kiermasze na Leicester Square, nad brzegiem Tamizy, pomiędzy London Bridge a Tower Bridge; na Trafalgar Square, w Portobello, oraz w sąsiedztwie Somerset House i National History Museum.

London is too large to have just one Christmas market. Each borough aspires to hold its own event. The most popular of all is the Winter Wonderland market in Hyde Park. Its beginnings date back ten years, when it was first organised as a small open-air event. Today, Winter Wonderland is a full-fledged Christmas village offering a host of shows, concerts, a Ferris wheel, food stalls, and a play area for children. No less attractive, albeit not as spectacular, are the Christmas markets in Leicester Square, on the bank of the Thames between London Bridge and Tower Bridge, in Trafalgar Square, in Portobello, and in near Somerset House and the National History Museum.

44

Journey of a Lifetime

Stolica Chorwacji regularnie wygrywa w plebiscytach na najlepszego organizatora świątecznych jarmarków. Kluczem do sukcesu jest różnorodność. Bożonarodzeniowe stoiska nie są skupione w jednym miejscu, lecz rozsiane po całym centrum miasta. Są uliczki z dekoracjami, z jedzeniem, z atrakcjami typu karuzela, lodowisko itp. Dodatkowo organizatorzy zadbali o mnóstwo drobiazgów umilających wizytę na jarmarku.

Zakochani mogą dać sobie całusa pod jemiołą (takich punktów jest przynajmniej kilkanaście), dzieci piszą listy do św. Mikołaja i wrzucają je do specjalnych skrzynek, miłośnicy zdjęć szukają tajemnego „świetlnego tunelu” – wąskiego przejścia pomiędzy budynkami udekorowanego lampkami. Mocną stroną jest też program kulturalny, m.in. koncerty muzyczne (nie tylko kolędy, ale też jazz, funk czy rock).

BARCELONA

Barcelona

The capital of Croatia keeps winning polls for the best organiser of Christmas markets. Diversity seems to be the key to success in this field. The Christmas stalls are not concentrated in one area but scattered all around the city centre. There are streets lined with stalls selling Christmas decorations, food and other goods. There are also attractions such as a merry-go-round, an ice rink, etc. The organisers go to great lengths to make the visit memorable and e.g. always have a few stalls with mistletoe for kissing under, children can write letters to Santa and photography buffs are always on the lookout for a mysterious “light tunnel”, aa narrow passage between buildings.

46

Impreza przedświąteczna w stolicy Katalonii może się pochwalić długą tradycją – jej początki sięgają 1786 r. Targ św. Łucji – Feria de Santa Llúcia – odbywa się na Plaza de la Catedral. Niegdyś na tę imprezę przybywały młode panny, szukając kandydata na męża, dziś prędzej niż życiowego partnera można tu znaleźć figurki caganer – żartobliwe ludziki w obscenicznych pozach umieszczane tradycyjnie w szopkach. Na targu działa ponad 300 stoisk, co czyni go jednym z większych jarmarków świą-

tecznych w Europie, a oprócz dekoracji i figurek do szopek sprzedawcy oferują m.in. instrumenty muzyczne oraz choinki, jemiołę, mech i caga tios – drewniane pieńki, którymi aż do świąt opiekują się dzieci. Na głodnych czekają pieczone kasztany, garapiñada, czyli karmelizowane migdały, oraz uwielbiane przez Katalończyków nasiona łubinu.

The pre-Christmas event held in the Catalan capital boasts having a rich and long tradition – it was first held in 1786.

The Feria de Santa Llúcia is held in the Plaza de la Catedral. The event used to be visited by young maidens looking for husbands, but today, you are more likely to find caganers – small figurines of people defecating. These are traditionally used in nativity scenes. There are over 300 stalls at the event, which makes it one of the largest Christmas markets in Europe, and apart from the decorations and the figurines, you can buy musical instruments, Christmas trees, mistletoe, moss and caga tios (wooden logs that children take care of until Christmas). You can also feast on roasted chestnuts, garapiñada (caramelised almonds) and Catalonia’s favourite delicacy – Lupin seeds.

© S I M E / F R E E ( 5 ) , A L A M Y / B E W ( 3 ) G E T T Y I M A G E S ( 2 ) , S H U T T E R S T O C K ( 1 2 ) , I S T O C K ( 3 ) , A D O B E S T O C K ( 2 ) , M . P. ( 2 )

ZAGRZEB

Zagreb

T R AV E L

Why?

©CREDITS

T R AV E L

ZOBACZYĆ I ZOSTAĆ YOU WON’T WANT TO LEAVE tekst | by GRZEGORZ KAPLA

Och, Goa! Wzdychają miłośnicy plaż, bywalcy kasyn w hotelach, backpackerzy i uduchowieni poszukiwacze mistycznych wrażeń, bo to święta ziemia wielu religii.

Oh, Goa! This is what you are likely to hear from beach buffs, hotel casino goers, backpackers, and those looking for a spiritual awakening, at the mention of Goa, the land of many religions.

48

Jeżeli marzycie o zabawie, tanecznych festiwalach, organicznym jedzeniu i beztrosce u wrót oceanu – plaża Arambol to wasze spełnienie.

Targowym dniem w Arambolu jest środa. Można spróbować wtedy wszystkich owoców Indii.

Looking for fun, dance festivals, organic food and carefree rest and relaxation? Arambol Beach is the place to go for you.

Wednesday is market day in Arambol. You can try there all the Indian fruit that exist.

Kameralna hinduska świątynia przypomina, że Goa to kraina ducha.

A small Indian temple reminds you that Goa is very spiritual.

PL

Łatwo zapaść na tę przypadłość. Nazywają to sossegado. Znaczy tyle co wyluzowanie. Zapadają na to ci, którzy wpadli na kilka dni, żeby poleżeć na plaży i powłóczyć się po okolicy, ale zapomnieli wrócić do siebie. Goa jest zielonym klejnotem Indii, egzotycznym dla Europejczyków – pełnym beztroskiej świeżości owoców, lśniących wodospadów i plaż o białym, gorącym piasku. Ale Goa budzi też ciekawość Hindusów, bo pięć wieków kolonialnej, portugalskiej przeszłości pozostawiło tu niezatarte piętno – czyste, białe miasta, wino, fado i największy kościół w całej Azji, a w nim największy kościelny dzwon. Pielgrzymi z całego globu przybywają na święta i festiwale.

Hinduiści do świątyni Domadar – żeby zanurzyć się w uzdrawiających wodach rzeki Kushvati, moirowie, goańscy muzułmanie, świętują ramadan w cieniu katolickich bazylik, z których najsławniejsza mieści relikwie św. Franciszka Ksawerego, a niewierzący tańczą w klubach goa trance – koniecznie wymalowani fluorescencyjnymi farbami.

Rano wszyscy i tak spotkają się na plaży.

Brama (tak się nazywa ta ryba) z pieca tandoor serwowana na Baga Beach. Komu się marzy domek na plaży? Na przykład w Canaconie.

Palolem Beach. Idealna na romantyczny wieczór we dwoje.

Brama (the name of the fish) from a tandoo oven served at Baga beach.

Dreaming of a beach house? You will find quite a few in Canacona.

Palolem Beach is perfect for romantic evenings.

49

T R AV E L

Why?

Drugi co do wielkości posąg Sziwy w Murdeshwarze to cel jednodniowej wycieczki. Z Goa 150 km. Można się tam wybrać lokalnym autobusem, ale wówczas to dwa dni.

ENG

Kościół Niepokalanego Poczęcia w Panaji z 1541 r. najlepiej odwiedzić w czasie festiwalu 8 grudnia.

Our Lady of the Immaculate Conception Church in Panaji erected in 1541 is best visited on 8 December during the festival.

Surya Namaskar, czyli joga na powitanie słońca.

Tylko dla tych, co wstają o 6.30.

Surya Namaskarm or welcoming the sun yoga for those who get up at 6:30.

50

It is easy to contract this illness in Goa. It is called sossegado and means “easygoingness”. The most common victims are those who came to Goa for some quality beach time and sightseeing, but who loved it so much that they forgot to go home afterwards. Goa is the green gem of India – it is very exotic to Europeans and full of the carefree freshness of fruit, shimmering waterfalls, and beaches with hot white sand. But Goa is also intriguing to the Indians, as its five centuries as a Portuguese colony have left their mark – clean white cities, wine, fado music, and the largest Catholic church in Asia (with the largest church bell in Asia inside). Pilgrims from all over the globe come here for festivals and holidays. Hindus make a pilgrimage to the Domadar temple to bathe in the healing waters of the Kushavati River. The Moir (Goan Muslims) celebrate Ramadan in the shadow of Catholic churches, the most famous of which houses the relics of St Francis Xavier. For their part, non-believers flock here to dance the nights away in trance clubs, their bodies completely covered with fluorescent paints. Come morning, everyone is bound to meet up on the beach.

© S H U T T E R S TO C K ( 9 ) , I S TO C K ( 2 ) , B E W, A D O B E S TO C K

The second largest Shiva monument in Murdeshwara is a popular destination of day tripc from Goa. You can take a local bus, but if you do, be prepared for a two-day trip.

Entrado – słynny karnawał w Margao. Pewnego dnia będzie bardziej kolorowy niż ten w Rio. Entrado is the famous arnival in Margao. It might just become as festive as the carnival in Rio one day.

Połączenia Connections

WAW–GOI–WAW co 10/11 dni every 10/11 days (rejsy czarterowe/charter flights)

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

My Poland

ZAPACH ŚWIĄT

THE SCENT OF CHRISTMAS tekst | by KATARZYNA KACHEL

Wszędzie kolorowe gwiazdki, anioły i lampki.

W grudniu także Kraków pachnie choinką i grzanym bożonarodzeniowym winem.

Coloured stars, angels and lanterns everywhere. In December, Kraków is permeated with the scent of Christmas trees and Christmas-scented mulled wine.

52

©CREDITS

T R AV E L

53

My Poland

1

PL

Budują z drewna i ze sklejki. Dużo w niej błyszczących elementów i dwie mariackie tekturowe wieże, które dumnie górują nad konstrukcją. Są Sukiennice, czasami Barbakan. No i oprócz świętej rodziny coś „krakowskiego”: Lajkonik, Smok Wawelski, czasami Pan Twardowski, a nawet lokalni politycy.

Barwne szopki niesie się w pierwszy czwartek grudnia w samo serce Rynku, tuż pod „Adasia” (pomnik Adama Mickiewicza), by mogli je podziwiać turyści, jury konkursu na najpiękniejszą budowlę i sami twórcy, którzy często od kilku pokoleń przez całe miesiące sklejają ten bożonarodzeniowy teatrzyk.

Bez niego pod Wawelem nie byłoby świąt.

ZNAK TRADYCJI Korowód kilkuset krakowskich szopek to nie tylko znak, że zbliża się Boże Narodzenie. To znak kontynuacji i tradycji – nierozerwalnych z tym miastem, w którym przywiązanie zawsze było świętsze od wszelakich mód. Dlatego tak pieczołowicie do dziś pielęgnuje się zwyczaj tego kukiełkowego teatrzyku, który zrodził się w głowach murarzy chcących sobie przed świętami dorobić parę groszy. W Muzeum Etnograficznym można obejrzeć szopkę, która nadal uchodzi za idealny wzór i kanon, do którego powinni rok w rok sięgać twórcy. Stworzyła je jedna z najpopularniejszych kolędniczych trup; ojciec z synem, Michał i Leon Ezenekierowie. A kto odwiedzi w grudniu Kraków, może obejrzeć najpiękniejsze

54

2 ©CREDITS

T R AV E L

1. Port Ekomarina w Giżycku. 2. W Mikołajkach odbywa się wiele imprez rowerowych.

3. XIX-wieczna Twierdza Boyen w Giżycku.

4. Sielawa to przysmak regionu. 1. Ekomarina port in Giżycko. 2. Mikołajki hosts many cycling events. 3. The 19th century Boyen Fortress in Giżycko. 4. White-fish is a regional delicacy.

4 1. Rynek Podgórski, kościół św. Józefa, w tle kopiec Krakusa.

2. W okresie świątecznym warto przejechać dorożką po Rynku.

3. Konkurs szopek krakowskich. 4. Jarmark świąteczny na Rynku.

1. Podgórze Market Square, St Joseph'c church, and Krakus Hill seen in the distance. 2. In the Christmas period, it might be interesting to go on a ride around the Main Market Square in a horse carriage. 3. Kraków crèche competion. 4. Christmas market on Main Market Square.

ENG

3

szopki na wystawie w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, a potem przejść kilka metrów na Rynek, by odstać w kolejce i napić się grzanego wina albo herbaty po góralsku.

Gdy tylko na płycie Rynku zaczynają zbijać drewniane budy, ogarnia mnie jakieś niezdrowe podniecenie. Lubię obserwować, jak pojawiają się w nich rzemieślnicy ze swoimi wyrobami, gastronomicy z lokalnymi produktami, producenci zabawek, projektanci ciuchów. Obsesyjnie szukam polskich twórców; artystów ręcznie malujących bańki na choinkę (tak, w Krakowie są bańki, nie bombki), rzeźbiarzy czarujących z gliny anioły, malarzy, którzy przenoszą swoje wyobrażenia na szkło czy płótno. Można zagubić się wśród stoisk na długie godziny, a nawet dni, uzupełniając energię przy punktach gastronomicznych. Na dużych patelniach na okrągło smażą się bowiem kiełbasy, kapusta z grzybami, skwierczą pierogi. Pajda chleba ze smalcem czy oscypek z żurawiną szybko uzupełni brakujące kalorie.

No i to wino, gorące i pachnące świętami, stało się punktem obowiązkowym nawet dla takich sceptyków jak ja.

KIERUNEK: KAZIMIERZ Komu zdoła oderwać się od jarmarku, może udać się na inne place, które równie mocno wpisały się w krajobraz Krakowa. Niedziela to raj dla miłośników

Made from wood and plywood. Glittering with details, they come with two cardboard towers of St. Mary’s Basilica. Or the Cloth Hall or sometimes the Barbican.

And alongside the Holy Family, they feature something distinctive for Kraków: the Lajkonik, the Wawel Dragon, sometimes Pan Twardowski, or even local politicians. On the first Thursday of December colourful crèches are displayed in the heart of the Main Market Square next to “Adaś” (the Adam Mickiewicz monument) for the benefit of, the competition jury, and artists, who have been making these nativity scenes for generations. Christmas in Kraków would be bleaker and less joyful without them.

THE MARK OF TRADITION The pageant, which features hundreds of Kraków cribs, is not only a sign that Christmas is nigh, but is also a symbol of an enduring tradition that is unique to this city, where gossip has always been given more weight than facts, and commitment to legacy more revered than the latest fads. This is why the tradition of this puppet show, which was started by bricklayers who wanted to earn extra money prior to Christmas, remains cultivated – much to the delight of visitors. The Ethnographic Museum houses a crèche, recognised as the archetype and paragon of crib excellence. It was designed by one of the most popular carolling groups: father and son, Michał and Leon Ezenkier. And if you visit Kraków in December, you can see the most stunning nativity scenes at the exhibition in the Historical Museum of the City of Kraków. After that, it’s only

55

T R AV E L

My Poland

1 2

staroci, ale też szwarcu, mydła i powidła. Pod Halą Targową przy ul. Grzegórzeckiej kupić można zabytkową porcelanę, obrazy warte grubych pieniędzy, białe kruki, jak i stary młynek do kawy czy przysłowiową pralkę Franię. Tu też mieszają się światy: kolekcjonerów, naukowców kompletujących stare widokówki lub unikatowe monety i kloszardów spod wiaduktu, którzy rozkładają nic niewarte okazy w taki sposób, jak gdyby właśnie otwierali przed kupującym wawelski skarbiec. Tak poznać można ducha tego miasta i poczuć prawdziwe tętno Krakowa, niejednorodne, ale stale się przenikające.

By to zrozumieć, trzeba koniecznie iść na Kazimierz. Ta żydowska dzielnica, ongiś pachnąca czulentem i czosnkiem, dziś znów ożywa klezmerską muzyką i restauracjami, które odtwarzają smak gęsich pipek, kugla czy cymesu. W niedzielę rano radzę koniecznie skierować swe kroki na plac Nowy, gdzie kupić można oryginalne ciuchy, biżuterię, kapelusze, a i potargować się dla czystej przyjemności i zimowej rozgrzewki. Dzieje i kulturę Żydów kra-

56

a few metres to the Market Square, where you can stand in line for a glass of mulled wine or highlander tea. With a dash of spirit.

As soon as carpenters begin to put up wooden stalls in the market square, I am overwhelmed by unhealthy excitement. I like to watch the market come to life as artisans bring their wares, producers arrange food, makers fetch toys, and designers display their apparel.

I obsessively look around for Polish craftsmen – artists hand-painting Christmas baubles, sculptors who magically fashion angels from clay or project their imagination onto glass or canvas. You could easily spend hours, or even days, wandering around the stalls, and recharging your batteries at the many drink and food stands. Home-made sausages, sauerkraut with mushrooms, and dumplings sizzle on giant frying pans. And then there’s wine. A little nasty, but hot and Christmasscented, this has become the seasonal staple – even for sceptics like me.

DESTINATION: KAZIMIERZ If you can tear yourself away from the vanity fair, there are a few other squares that have left their mark on the local landscape. Sunday is a dream come true for lovers of antiques and bric-à-brac. In front of the Market Hall in Grzegórzecka St, you can stock up on period china, paintings worth a small fortune, rare books, or an old coffee grinder. This is the melting pot of two universes: collectors and scholars amassing old postcards or unique coins; and drunkards arranging their worthless wares under the flyover with all the pomp of opening the Wawel treasury. This is the best way to soak up the ambience of the city and experience the rhythm of the real Kraków, diversified and pervading.

You need to visit Kazimierz to really understand this.

The former Jewish district, once redolent of the scent of cholent and garlic, has come to life again with

1. Kazimierz. Warto tu wypić kawę lub wybrać się na spacer. 2. Ręcznie robione szopki to piękna tradycja w Krakowie.

1. Kazimierz. A great place to have coffee and go for a walk.

2. Handmade crèches are a long and beautiful Kraków tradition.

LET’S ALWAYS PUT INVESTORS’ NEEDS ABOVE OUR OWN. LET’S MEASURE UP. Our society will reap the benefits when we make investing more transparent and client-focused. At CFA Institute, we advocate for business models based on outcomes that are good for investors, not just outcomes that are good for us.

Demand the best. Demand a CFA® charterholder.

Get started at cfapoland.org © 2019 CFA Institute. All rights reserved.

T R AV E L

My Poland

Zamek Królewski na Wawelu to wizytówka Krakowa.

kowskich można zaś poznać na wystawach, choćby w Starej Synagodze przy ulicy Szerokiej 24. Warto tam zajrzeć, by dowiedzieć się choćby, jak wyglądają ichniejsze święta i w jaki sposób się do nich przygotowują.

CHWILA WYCISZENIA Po Rynku Głównym i Kazimierzu można zwiedzić kolejny salon Krakowa – Podgórze – położone na prawym brzegu Wisły. Najlepiej dotrzeć tam przez kładkę Ojca Bernatka, na której Jerzy Kędziora zamontował swoje „fruwające rzeźby”. Turyści uwielbiają je, bo utrzymują równowagę, choć są oderwane od ziemi, kołyszą się w rytm wiatru, a nawet wichury, jakby przecząc prawom grawitacji. Dzielnica ta, z dominującym kościołem św. Józefa, jest świetnym miejscem do spacerów i podziwiania miasta z drugiej strony rzeki. Do nabrania dystansu.

Jeszcze kilka lat temu miejsce to sprawiało wrażenie wymarłego, dziś zachęca świetnymi restauracjami (włoskie, francuskie, a nawet baskijska), kawiarniami, lodziarniami i nieco innym charakterem niż centrum miasta. Piękne schody zaprowadzą wszystkich chętnych do parku Bednarskiego, w którym można nieco odpocząć i wyciszyć się. Stamtąd dotrzeć można spacerem do tajemniczego kamieniołomu Liban z charakterystycznymi metalowymi piecami do wypalania wapienia i na teren dawnego obozu Płaszów.

Wracając, warto wspiąć się na kopiec Kraka, legendarnego założyciela miasta. Nie jest trudny do zdobycia, a widać z niego doskonale cały Kraków; Wawel, bazylikę Mariacką, Wisłę, przepiękne opactwo Kamedułów i pozostałe kopce górujące nad krajobrazem. I warto wybrać się tam po zmierzchu, bo wtedy zobaczy się zimowe miasto oświecone lampkami, kolorowymi gwiazdkami i aniołami.

Pachnące choinką i grzanym bożonarodzeniowym winem.

58

klezmer music and restaurants serving stuffed goose necks, kugels and tzimmes. On Sunday morning, amble towards Nowy Square, where you can buy offbeat clothes, jewellery and hats. You can haggle simply for fun or to keep warm in winter. Multiple exhibitions, e.g. in the Old Synagogue in ul. Szeroka 24, will introduce you to the history and culture of Kraków’s Jews. This is definitely worth visiting, as you can learn more about Jewish religious festivals.

A MOMENT OF SILENCE After the Main Market Square and Kazimierz, it’s time to explore another hallmark of Kraków – the right-bank neighbourhood of Podgórze. Cross the Father Bernatek footbridge, which features Jerzy Kędziora’s “flying sculptures”. These are a favourite with tourists, because even though they are not grounded, they maintain their balance, swaying to the rhythm of the wind in apparent defiance of the laws of gravity. This district, dominated by the towering Church of St. Joseph, is a great walking venue that offers a splendid view of the city from across the river. Just to put things in perspective. A few years ago, this neighbourhood was largely deserted, but it now attracts visitors with its restaurants, cafe bars, ice cream parlours, and a slightly different look and feel than downtown Kraków. Climb the beautiful steps to Bednarski Park, where you can take a rest in the peace and quiet.

On the way back, you might want to climb the Krakus Mound, which pays homage to the legendary founder of the city. It’s not difficult to scale and offers a sweeping panorama of Kraków with Wawel Hill, St. Mary’s Basilica, the picturesque Camadulensian abbey, and other mounds towering above the landscape. It is especially worth going there after dusk to see the city in winter, glowing with lights, colourful stars and angels, And scented with Christmas trees and mulled wine.

Połączenia Connections

KRK–WAW–KRK

7 razy dziennie 7 times a day

KRK–GDN–KRK

raz dziennie once a day

KRK–ORD–KRK

raz w tyg. (do końca kwietnia 2020) once a week (until end of April 2020) 3 razy w tyg. (maj 2020) 3 times a week (May 2020) 5 razy w tyg. (od czerwca 2020) 5 times a week (starting June 2020)

KRK–JFK–KRK

raz w tyg. (od maja 2020) once a week (from May 2020)

KRK–TLV–KRK 4 razy w tyg.

4 times a week

KRK–BUD–KRK 5 razy w tyg.

5 times a week

KRK–SZY–KRK 2 razy w tyg.

2 times a week

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

© P A P ( 2 ) , A L A M Y / B E W , I S T O C K ( 3 ) , S H U T T E R S T O C K ( 2 ) , A D O B E S T O C K , M . P.

The Royal Wawel Castle is Kraków'S key landmark.

PROMOCJA

Luksus, zapierające dech w piersiach widoki i relaks to codzienność mieszkańców ZŁOTEJ 44, apartamentowca zaprojektowanego przez światowej sławy Daniela Libeskinda. ❚ Luxury, breath-taking views and ultimate rest opportunities is the daily bread of the residents of ZŁOTA 44, an residential high-rise building designed by world-class architect Daniel Libeskind.

Budź się i zasypiaj w chmurach

Wake up and fall asleep in the clouds Mieszkańcy ZŁOTEJ 44, najwyższego budynku mieszkalnego w Unii Europejskiej wysoko cenią sobie komfort pracy, często łącząc ją z przyjemnościami. W przestrzeni 8. piętra zaprojektowano strefę sportowo - rekreacyjno-biznesową. Znajdziemy tu do wyłącznego użytku mieszkańców: 2 sale konferencyjne, przestrzeń klubową, salę kinową z symulatorem do gry w golfa, 25-cio metrowy basen, siłownię, spa, 400m taras z całorocznym jaccuzzi oraz klubik dziecięcy.

Na tej ogromnej, mającej ponad 1800 metrów kwadratowych powierzchni każdy znajdzie coś dla siebie, a o spełnienie najbardziej wyszukanych potrzeb mieszkańców zadba concierge.

The residents of ZŁOTA 44, the tallest residential building in the European Union, highly value the comfort of work and often combine it with pleasure. The 8th floor houses a sports, leisure and business zones. It is available exclusively to residents and consists of 2 conference rooms, club area, cinema room with a golf simulator, a 25 metre long swimming pool, gym, spa, a 400 metre terrace with an all-year jacuzzi and a playroom for children. This vast

leisure zone spanning an area of 1,800 sq. m has something in store for everyone. The residents’ most discerning needs will be catered to by a concierge.

Jeżeli są Państwo zainteresowani kupnem jednego z apartamentów w ZŁOTEJ 44, poprosimy o kontakt z działem sprzedaży: info@zlota44.com | +48 22 250 14 44 | zlota44.com ❚ If you are interested in purchasing an apartment at ZŁOTA 44, please contact our sales advisors: info@zlota44.com | +48 22 250 14 44 | zlota44.com

Warszawa: odkryj smaki stolicy Warsaw: discover the capital’s flavours

Warszawa to kulinarna stolica Polski. Co roku otwierają się tu setki nowych lokali, które wystrojem i jakością serwowanych dań walczą o gusta szerokiej grupy odbiorców. Nie brakuje wśród nich eleganckich restauracji wyróżnianych w przewodniku Michelin, nastrojowych knajpek na spotkania w gronie przyjaciół czy niezobowiązujących barów mlecznych. Warszawską kuchnią, pełną różnorodnych smaków i wpływów, zachwycają się nie tylko krytycy czy blogerzy, ale przede wszystkim mieszkańcy stolicy.

Warsaw is the culinary capital of Poland. Each year, it welcomes hundreds of new eateries and culinary concepts. These include elegant restaurants rated in the Michelin Guide, cosy joints and no-frills ‘milk bars’. With their unique decors and high quality, they all compete for the customers’ taste buds. Local cuisine, with its diverse tastes and influences, is admired not only by critics and bloggers, but – first and foremost – Warsaw’s residents.

JAKA JEST POLSKA KUCHNIA? Tradycyjna kuchnia polska oparta jest na świeżych lokalnych składnikach, takich jak różne gatunki mięs i ryb, grzyby, kiszona kapusta, buraki czy korniszony. Swój wyjątkowy smak zawdzięcza odpowiednio dobranym przyprawom: majerankowi, koprowi czy kminkowi. Będąc w Warszawie spróbuj pyz, żurku, flaków czy słynnych pierogów.

WHAT IS POLISH CUISINE ALL ABOUT? Traditional Polish cuisine is based on local ingredients – various types of meat and fish, mushrooms, sauerkraut, beetroot and gherkin, and owes its unique taste to properly selected spices, such as marjoram, fennel and caraway. When in Warsaw try dishes like pyzy (potato dumplings with meat stuffing), żurek (sour rye soup), flaki (tripe soup) or, of course, world-famous pierogi (dumplings).

ZDROWO PRZEZ CAŁY ROK W Warszawie zainteresowanie zdrowym jedzeniem to nie chwilowa moda – tutaj gotuje i je się zdrowo przez cały rok. Hala Mirowska i BioBazar to jedne z najpopularniejszych miejsc, gdzie u zaufanych dostawców, hodowców i rolników warszawscy szefowie kuchni kupują wysokiej jakości produkty. Skosztujesz tam także polskich miodów, ekologicznych wypieków, mazowieckich serów i nabiału. Warszawa to także mekka amatorów kuchni wegańskiej i wegetariańskiej.

HEALTHY ALL YEAR ROUND Eating healthy is not just a fad; Warsaw takes it serious all year round. Local chefs purchase high-quality produce from trusted suppliers at farmer’s markets such as Hala Mirowska or BioBazar. Those places are also great for tasting such delicacies as Polish honey, organic baked goods, and Mazovian cheese and dairy. Warsaw is a mecca for vegans and vegetarians, too.

PROMOCJA

SŁODKIE TRADYCJE WARSZAWY Warszawa to raj dla wielbicieli słodkości. Smak tradycyjnych lokalnych wypieków: wuzetki i zygmuntówki poznasz w stołecznych kawiarniach, a pulchnych pączków z różanym nadzieniem spróbujesz u Zagoździńskiego i Bliklego – cukierniach o wieloletnich tradycjach. Na filiżankę ciepłej czekolady idź z kolei do kameralnej kawiarni E. Wedel przy ulicy Szpitalnej.

WARSAW’S SWEET TRADITIONS Have a sweet tooth? You’ll find Warsaw a paradise. Sample traditional local cakes, such as wuzetka and zygmuntówka at one of many Warsaw cafes. For the best crispy pączki – doughnuts with rose filling head for Zagoździński’s or Blikle’s – confectioneries with long-standing traditions. Chocoholics will enjoy their cup of hot chocolate at the low-key E.Wedel Lounge in Szpitalna Street.

GDZIE WARTO BYWAĆ Koszyki i Hala Gwardia – tutaj spotykają się warszawiacy i przyjezdni. Te dwie odrestaurowane przestrzenie targowe to miejsca, gdzie pod jednym dachem znajdziesz dziesiątki knajpek. Wybierz się także do Centrum Praskiego „Koneser” lub Elektrowni Powiśle, gdzie w przestrzeniach postindustrialnych królują eleganckie restauracje oraz stylowe drink bary. Wielu wrażeń dostarczy Ci wizyta na przyjaznych rodzinom festiwalach kulinarnych, zjazdach food trucków i targach śniadaniowych.

PLACES TO BE Koszyki and Hala Gwardia – it’s where residents and visitors like to get together. In those two revitalised market halls, you’ll get a variety of options served at tens of stalls. Head also for the Praga Koneser Centre or Elektrownia Powiśle, whose post-industrial spaces are chock-full of elegant restaurants and stylish bars. If you opt for a relaxed atmosphere, venture to open-air family-friendly culinary festivals, food truck rallies and breakfast markets.

PO GODZINACH Warszawa słynie z oryginalnie urządzonych tapas barów i pubów z piwami rzemieślniczymi z lokalnych i zagranicznych browarów. Zamówisz w nich także cydr z jabłek z mazowieckich sadów i koktajle sporządzone na bazie polskiej wódki – trunku nierozerwalnie związanego z narodową tradycją.

AFTER HOURS Unplug and unwind in Warsaw by calling at the city’s originally-decorated tapas bars and pubs with craft beers from local and foreign breweries. They also serve ciders from apples grown in Mazovian orchards and cocktails made on the basis of Polish vodka – a beverage inextricably linked with local tradition. Consume responsibly!

Więcej o smakach Warszawy dowiesz się na: For more on Warsaw cuisine, visit: go2warsaw.pl

/go2warsaw

Tekst / Text: Stołeczne Biuro Turystyki / Warsaw Tourist Office

Zdjęcia / photos: m.st. Warszawa, F. Kwiatkowski, Warszawska Organizacja Turystyczna, Shaiith/Fotolia

LIFESTYLE

Interview

PRYMUSKA tekst | by AGNIESZKA MICHALAK

Jest dziś jedną z najbardziej rozpoznawalnych i wszechstronnych polskich aktorek. O wyborze ról, macierzyństwie, świętach i planach na Nowy Rok rozmawiamy z Magdaleną Boczarską.

Magdalena Boczarska is one of Poland’s most recognised and versatile actresses. We talk to Magdalena Boczarska about her choice of roles, motherhood, Christmas, and plans for the New Year.

62

©CREDITS

TOP STUDENT

63

B PL

MAGDALENA BOCZARSKA (rocznik 1978) – polska aktora teatralna, filmowa i telewizyjna. Ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Ludwika Solskiego. Znana głównie z ról silnych kobiet: Kamili Sakowicz, Michaliny Wisłockiej i Marii Piłsudskiej.

Polish theatre, movie and television actress born in 1978.

A graduate of Ludwik Solski State Theatre School. Best known for playing strong-minded women, e.g. Kamila Sakowicz, Michalina Wisłocka and Maria Piłsudska.

64

LIFESTYLE

Interview

Bardzo trudno umówić się z tobą na wywiad – jesteś dziś jedną z najbardziej rozchwytywanych, ale też wszechstronnych aktorek…

Dziękuję pięknie za komplement. Wszechstronność w moim zawodzie to dosyć pożądana cecha.

Nie ma nic lepszego dla aktora, jak móc wcielać się za każdym razem w zupełnie nowe role, pokazujące zdolności do metamorfozy. Złapałaś mnie w dosyć gorącym okresie wyhamowywania po realizowaniu kilku projektów naraz. To chyba nawet trudniejszy moment, niż być w zdjęciach lub próbach do czegoś, bo wiąże się z wychodzeniem z postaci i wracaniem do regularnego życia.

No ale ostatecznie – here I am!

Kamila Sakowicz „Różyczka”, Michalina Wisłocka, Maria Piłsudska, ale też twoje serialowe bohaterki, chociażby Marta Gajewska i teatralne Sara z Os czy Medea i Holly – grasz zwykle charakterystyczne kobiety. Silne, zdecydowane. Czy to przemyślana strategia, że wybierasz akurat takie role?

I tak, i nie. Z jednej strony to one znajdują mnie, co w sumie też może być częścią jakiegoś planu, o którym po prostu nie mam pojęcia. Z drugiej – z bardzo wielu ról rezygnuję, szczególnie ostatnio, bo jestem na takim etapie, że dokładnie wiem, w jakich bohaterkach chciałabym się przeglądać i jakie postaci tworzyć. Doszłam do takiego momentu zawodowo, że chciałabym się rozwijać, a rozwój leży zawsze poza strefą komfortu.

Czyli muszę robić coś, czego jeszcze nie robiłam, i grać role, których jeszcze nie grałam. Bo już na pewno o nich śniłam (śmiech).

No właśnie, ciągle podnosisz sobie poprzeczkę.

Jak zatem przygotowujesz się do ról? Czy zanim wejdziesz na plan, dużo czytasz o postaci – mam tu na myśli głównie historyczne role?

Oj tak, jestem totalną prymuską, jeśli chodzi o postaci historyczne. Wierzę, że ta wyczytana i zasłyszana wiedza ma potem wpływ na wiarygodność postaci. Poza tym pozwala mi to czuć się komfortowo w danej epoce. Wychodzę z założenia, że gdybym nie przygotowała się z historii, to tak, jakbym miała grać we Francji, nie znając francuskiego. Pewnych rzeczy nie da się przeskoczyć, po prostu trzeba być dobrze przygotowanym.

Improwizacja służy do czego innego.

Skoro jesteś prymuską, czujesz presję, a może rodzaj odpowiedzialności, kiedy odwzorowujesz postać historyczną?

Czułam za każdym razem. Inaczej jest oczywiście odtwarzać postać historyczną, której nikt w zasadzie nie pamięta, jak Maria Piłsudska, a inaczej

współczesną. Najsilniej czułam tę presję przy Michalinie Wisłockiej, zastanawiając się 24 godz. na dobę, czy będę w stanie oddać ją na tyle wiernie, żeby usłyszeć od jej córki, że dałam radę.

Co na szczęście się wydarzyło (śmiech).

Widziałam i czytałam wywiady towarzyszące premierze Sztuki kochania, w których wielokrotnie podkreślałaś, że film wywołał dyskusję społeczną. I zdarzyło się coś bardzo rzadkiego w kinie, wyszłaś z roli aktorki i stałaś się ekspertem… Czułaś się na właściwym miejscu czy raczej niezręcznie?

Sztuka kochania była najbardziej szaloną przygodą w moim życiu zawodowym. Minęło już sporo czasu, a ciągle wydaje mi się, jakbym dosłownie wczoraj wchodziła na plan. A zeszłam z niego zdecydowanie jako Michalina, nie Magda – w oczach widzów, co w sumie wielokrotnie okazywało się całkiem zabawne. Chyba nigdy nie czułam się jakoś wyjątkowo niezręcznie z tego powodu, raczej sprawiało mi to sporo radości, kiedy ludzie pytali mnie o porady. A pytali nie tylko na spotkaniach związanych z filmem, ale też na ulicy. O dziwo, często byli to też znajomi. Cóż, faktycznie zdoktoryzowałam się w pewnych tematach, przygotowując się do tej roli.

Zapytałam o sposób przygotowywania się do ról, bo twoich początków należy szukać w teatrach w Krakowie, Łodzi, w Warszawie. Miśkiewicz, Słobodzianek, Spisak, Grabowski – to mocne nazwiska w polskim teatrze, które kie-

Ludzie na widowni to zupełnie inne doświadczenie niż praca przed kamerą.

Od razu wiesz, czy coś się podoba, czy nie.

A live audience is a whole different experience from working in front of the camera. You instantly know whether or not something is working.

ENG

It’s extremely difficult to make an appointment to interview you. You’re now one of the country’s most sought-after and versatile actresses.

Thank you for the compliment. Versatility is a rather desirable characteristic in my line of work. There is nothing better for an actor than being able to immerse yourself in new roles that demonstrate your ability to completely reinvent yourself. You’ve reached me at a fairly busy time. I’m slowly unwinding after working on several projects at the same time. This is probably a more challenging time than during shooting or rehearsals, because it involves getting out of your character and returning to your regular life. But finally, here I am.

Kamila “Rosebud” Sakowicz, Michalina Wisłocka, Maria Piłsudska, plus your television characters, e.g. Marta Gajewska, and theatrical roles, e.g. Os’s Saraor, Medea and Holly – you play very distinctive women. Strong-minded and determined. Is this a deliberate strategy?

Yes and no. On the one hand, they find me, which may be part of some grand design that I know nothing about. On the other hand, I’ve turned down a lot of roles, especially recently, because I’ve reached the stage where I know exactly how I want to see myself and the sort of characters I want to create. I’ve reached a point in my career where I want to grow, and development is only possible outside your comfort zone.

That means having to do things I’ve never done before and play roles I’ve never played. But I’ve definitely dreamt about them (laughs).

Yes, you keep on upping your ante. How do you prepare for your roles? Do you research your characters – I’m mainly referring to the historical ones – before shooting begins?

Yes, I’m a top student in the history department. I believe that everything I read and hear has an impact on the credibility of the character. Besides, it makes me feel more comfortable in the given epoch. Not doing any historical research would be like performing in France without speaking French. There are no shortcuts to certain things; you simply need to be well prepared. Improvisation serves another purpose.

If you’re a top student, do you feel any pressure, or perhaps a sort of responsibility, for portraying historical characters?

I feel it every time. Playing a historical character like Maria Piłsudska, whom no one actually remembers, is completely different from playing a contemporary one. I felt the greatest pressure when I was playing Michalina Wisłocka. I was wondering whether I’d be able to portray her credibly enough to get her daughter’s approval. Luckily, she said I managed it.

I watched and read a few interviews before and after the premiere of The Art of Love. You repeatedly stressed that the movie triggered a public debate. And then we saw something extremely rare in the film industry – you stepped out of your role to become an expert... Did you feel at home? Or was it awkward?

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

65

The Art of Love was the maddest adventure in my professional career. It was quite a while ago, but it feels like I was on location only yesterday. And I definitely came away from it as Michalina, not Magda, in the eyes of the audience, which led to some funny situations. I didn’t feel all that awkward. If anything, it was gratifying to have people come to me for advice – not only at promotional events, but also in the street. Surprisingly, these were often my friends. Well, I virtually had to get a doctorate in some topics when I was preparing for the role.

The reason I asked you about researching your roles was that your career took off in the theatre – in Krakow, Łódź and Warsaw. Miśkiewicz, Słobodzianek, Spisak, Grabowski – these are legendary names on the Polish theatrical scene, and they guide and form young actors. How were you shaped by those encounters early in your career? How have they contributed to the actress you are today?

śmialiśmy się wspólnie przy kolejnych projektach.

Powiedział mi potem, że gdyby mu na mnie nie zależało, toby mnie tak nie cisnął. Wykuł we mnie szacunek do słowa i wpoił, że mają niezwykłą moc i wartość, tak samo jak każda kropka, przecinek, każde „i”. Pokazał mi też, sam będąc bardzo muzykalnym, że w muzyce najbardziej pracuje cisza.

Takie holistyczne patrzenie na granie bardzo mnie ukształtowało i przygotowało na kolejne spotkania z wybitnymi reżyserami, ostatnio z Iwanem Wyrypajewem.

O teatr właśnie chciałam zapytać. Mimo że odniosłaś duży sukces w filmie i serialu, nie porzuciłaś teatru. To super! Ale dlaczego? Wielu aktorów jednak rezygnuje z wymagających prób, uczenia się tekstu, konfrontacji z publicznością, która bywa okrutna przecież…

I’ve been lucky to have worked with such eminent personages. I had to set the bar really high and ground myself firmly on the stage. It also taught me to trust my intuition. Today, I simply know whether or not something is going to turn out well. This makes it easier to make those professional decisions that have to be made, even when you have little information. I learned to only give as much as I get in return from my onstage partners. Working in the theatre is different from working in front of the camera, but this principle holds there too. Mikołaj Grabowski was my greatest teacher - I definitely learnt most through him, although our first two productions were not the easiest. He was tough on me. We used to laugh about it later when working on other projects. He told me that if he hadn’t wanted to work with me, he wouldn’t have put me under so much pressure. What he instilled in me is respect for words. He taught me that

©CREDITS

runkują, kształtują młodego aktora. Jak te spotkania już na początku kariery na ciebie wpłynęły, na to, jaką jesteś dziś aktorką?

Mam szczęście do pracy z wybitnymi postaciami.

Praca z nimi podniosła mi poprzeczkę bardzo wysoko i solidnie umocowała mnie na scenie, też pod kątem ufania własnej intuicji. Dziś po prostu wiem, czy coś będzie dobre, czy nie, a to wiele ułatwia przy decyzjach zawodowych, które trzeba czasami podejmować, mając niewiele informacji.

Zapamiętałam sobie dobrze, że ile dam z siebie, tyle dostanę w zamian, od partnerów na scenie.

I chociaż praca w teatrze różni się od tej przed kamerą, to ta zasada też się sprawdza. Mikołaj Grabowski to mój największy mistrz – spotkanie z nim zdecydowanie najwięcej mnie nauczyło, chociaż nasze dwa pierwsze spektakle nie należały do najłatwiejszych. Nie oszczędzał mnie, z czego

66

Zdjęcia ze spektaklu Osy w warszawskim Och-Teatrze. Boczarska zagrała u boku Marcina Dorocińskiego i Dariusza Chojnackiego. Spektakl w reż. Iwana Wyrypajewa miał premierę 29 listopada 2018 r.

Photographs from stage rehearsals for the Osy play in Och-Teatre in Warsaw.

Boczarska played alongside Marcin Dorociński and Dariusz Chojnaki. The play

by Ivan Vyrypayev premieres on 29 November 2018.

LIFESTYLE

Interview

Za rolę w filmie Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej Magdalena Boczarska otrzymała w 2018 r. Orła w kategorii: Najlepsza główna rola kobieca.

Magdalena Boczarska won the Polish Orzeł award for Best lead actress for her performance in The Art of Love.

Powiem więcej… Jako aktorka nie wyobrażam sobie życia bez teatru! Poza tym, że wielokrotnie ratował mi życie, jako jedyne stałe źródło dochodu, kiedy nie miałam propozycji filmowych, to jest ten kontakt z żywą publicznością, o której wspomniałaś. Dla mnie nieprawdopodobnie istotny i potrzebny. Ludzie na widowni to zupełnie inne doświadczenie niż praca przed kamerą. Od razu wiesz, czy coś się podoba, czy nie. Poza tym całe przygotowania, nauka tekstu, próby, które bywają bardzo wyczerpujące i niejednokrotnie frustrujące, zanim wszyscy dotrą się na scenie… Cały ten proces często jest bardzo magiczny.

Wróćmy do twoich ról serialowych, to znów wymagające psychicznie – jak sądzę – postaci. Łatwo zrzucić takie role z siebie? Potem przecież wracasz do domu, do synka.

Po tylu latach chyba wychodzi mi to nieźle. Chociaż odkąd zostałam mamą, pootwierały się we mnie zupełnie nieznane wcześniej pokłady emocji, które potem muszę sprzątać, zamiatać na chwilę do kolejnej roli lub upychać w szufladach niepamięci. Ale faktycznie nie da się na pstryknięcie palcem zostawić wszystkiego na wycieraczce. Szczególnie że dużo daję swoim bohaterkom od siebie, często z życiowych doświadczeń. A to lubi wywoływać pewne lawiny. No ale taki mam zawód.

Nauczyłam się z tym funkcjonować, w pewnym sensie przełączać między rzeczywistościami. Na planie jestem aktorką, dla Henryka jestem mamą.

Wkrótce zobaczymy cię w serialu Król wg prozy Szczepana Twardocha, znów w mocnej roli, bo Ryfki. Co możesz już opowiedzieć o tej pracy?

68

words have power and value, as does every full stop, comma and “and”. He is extremely musical and he showed me that silence plays the central role in music. I was very much formed by this holistic approach to acting.

You’ve achieved huge success on the big and small screens, but you’ve never abandoned the theatre.

That’s great, but why is that? Many actors walk away from the demanding rehearsals, learning lines, facing live audiences, who can be merciless...

I’ll even go a step further... As an actress, I couldn’t imagine my life without the theatre. Besides, the theatre has often been my lifeline, my only steady source of income when there were no film roles in the offing. And, as you say, it lets me interact with live audiences. To me, that’s essential. A live audience is a whole different experience from working in front of the camera. You instantly know whether or not something is working. All the preparation, learning lines, going through exhausting and often frustrating rehearsals before the cast finally mesh... The entire process is often magical.

Let’s go back to your TV roles, as these are, I guess, very mentally challenging characters. Is it easy to shake off these sorts of roles? After all, you have to go home to your son afterwards.

I’ve learnt how to manage that after all these years. But since I became a mother, I’ve discovered emotions I never knew I had in me. But I have to put them on hold, put them aside for the next role, or tuck them into the drawer of oblivion. But it’s obviously impossible to just leave everything on the doorstep – especially as I put a lot of myself in my characters. This tends to trigger a domino effect. Oh well, that’s just part and parcel of what I do.

I’ve learnt to live with it, or at least switch between two

LIFESTYLE

Interview

different worlds somehow. I’m an actress on location, and I’m a mother for Henryk at home.

We’ll soon see you in the TV show King based on the novel by Szczepan Twardoch. You’ll be playing Ryfka – another powerful role. Can you tell us more?

The show premieres in autumn 2020 and I am really itching to see it. I’m madly in love with Ryfka. Working on the set was sheer pleasure, especially in such good company as Michał Żurawski, Borys Szyc and Arek Jakubik.

Warsaw in the 1930s. My character is the madame of a brothel – a colourful character. She’s extremely open and liberated, a lovely character to play.

You mentioned your son, Henryk. He turns two in December. How has motherhood changed you as a woman and an actress?

It’s made me sensitive to children’s issues and needs.

Any harm done to them causes me to have an emotional meltdown. Paradoxically, it’s made my life easier, because my priorities suddenly became simpler and more transparent. Whatever happens, Henryk comes first.

I find it equally terrifying and uplifting, because my whole life is subordinated to this tiny creature, who’s growing more independent by the day. These new emotions

Wkrótce święta – to pewnie wyjątkowy czas dla twojej rodziny. Jak je spędzacie?

Zupełnie normalnie, w domu. Ja akurat jestem już myślami przy świętach za rok, które z dużym prawdopodobieństwem będę spędzać już w nowym miejscu na warszawskim Powiślu. A wracając do 2019… Nie jestem mistrzynią przygotowywania takich wydarzeń, ale na szczęście mam wsparcie w mamie (śmiech). U wszystkich to chyba taka stopklatka, że można trochę zwolnić, nic nie robić, pobyć ze sobą, nadrobić czas z ludźmi, których się dawno nie widziało. Chociaż mój czas do samych świąt jest dosyć napięty, bo mamy zaplanowaną premierę Słonecznej linii Iwana Wyrypajewa, w której gramy z Borysem Szycem.

Powiedziałaś w jednym z wywiadów, że planujesz zająć się także produkcją… czyli mamy postanowienie noworoczne. Skąd ten pomysł?

Uznałam, że żeby spełnić swoje marzenia – ale tak naprawdę serio to zrobić – muszę wziąć sprawy w swoje ręce. Nie mogę na razie wiele zdradzić, ale w tym kontekście 2020 będzie dosyć rewolucyjny. I na pewno poza strefą komfortu, czego z jednej strony trochę się obawiam, ale z drugiej coraz bardziej nie mogę doczekać.

also benefit me as an actress, because they’re a potent acting tool.

Christmas is coming soon. This must be a very special time for your family. How are you going to spend it?

Quite casually, at home. I actually look forward to next Christmas, which I will most likely be spending in my new place in Powiśle in Warsaw. But getting back to 2019, I’m not brilliant at preparing these sorts of events, but luckily, I can count on my mother’s support (laughs). It’s probably downtime for everyone, because you can slow down, do nothing, spend time together, and catch up with friends you haven’t seen for ages. I have a rather tight schedule because Ivan Vyrypaev’s Słoneczna linia, co-starring Borys Szyc, opens before Christmas.

You once said in an interview that you wanted to get involved in production, so we have a New Year’s resolution. Where did this idea come from?

I’ve concluded that in order to realise my dreams – to really make them come true – I need to take matters into my own hands. I can’t reveal a lot right now, but 2020 is going to be a game-changer for me in this respect. It’ll definitely take me outside my comfort zone, which is something that I’m both afraid of and really looking forward to.

©CREDITS

Premiera jesienią 2020 r., bardzo jestem ciekawa efektów. Nieprzytomnie kocham Ryfkę, dlatego praca na planie była przyjemnością, szczególnie w tak doborowym towarzystwie, z Michałem Żurawskim, Borysem Szycem, Arkiem Jakubikiem. Warszawa lata 30., moja bohaterka to szefowa burdelu – barwna postać. Niezwykle otwarta i bezpruderyjna, wspaniała do grania.

Wspomniałaś o synku Henryku. W grudniu skończy dwa lata. Jak macierzyństwo zmieniło cię jako kobietę i jako aktorkę?

Uwrażliwiło, szczególnie na sprawy związane z problemami i potrzebami dzieci. Jakakolwiek ich krzywda kompletnie rozwala mnie emocjonalnie.

I trochę chyba paradoksalnie ułatwiło mi życie, w kontekście priorytetów wszystko stało się nagle proste i przejrzyste. Cokolwiek by się działo – najważniejszy jest Henryk. I tak samo mnie to przeraża, jak uskrzydla, że wszystko jest podporządkowane tej małej istocie, która z każdym dniem staje się coraz bardziej niezależna. Aktorsko chyba najbardziej pracuje ta zupełnie nowa emocjonalność, bo to jest bardzo piękny instrument do grania.

70

Stills from the films Magdalena Boczarska performed: Piłsudski, Rosebud, Pod powierzchnią TV series and The Coldest Game.

© E A S T N E W S ( 2 ) , K A S I A C H M U R A ( 2 ) , P A P, M . P.

Cztery wcielenia Magdaleny Boczarskiej, czyli role w filmach: Piłsudski, Różyczka, w serialu Pod powierzchnią oraz w produkcji Ukryta gra.

PROMOCJA

BUSINESS

Economy

BENZYNA Z PLASTIKU? HOW TO MAKE PETROL FROM A PLASTIC BOTTLE tekst | by MAREK CHĄDZYŃSKI,

DZIENNIK GAZETA PRAWNA

Zamiast wyrzucać tony śmieci z tworzyw sztucznych do oceanów i stopniowo zabijać własną planetę, lepiej zrobić z nich jakiś użytek.

Na przykład wyprodukować paliwo.

© S H U T T E R S TO C K

Instead of throwing away tonnes of plastic into the oceans and gradually destroy our own planet, let’s put them to good use. For example, we could produce fuel from plastic.

72

W PL

Wyobraźcie sobie świat, w którym nie ma odpadów. Albo jest ich mało. Świat, w którym gotowy produkt w miarę postępującego zużycia ponownie staje się surowcem, z którego powstanie kolejny produkt. Gdzie wszystko odbywa się w zamkniętym cyklu. Świat gospodarki o obiegu zamkniętym.

Dziś jest tak: najpierw badanie rynku i określenie potrzeb konsumentów. Potem projekt i produkcja, następnie sprzedaż. Produkt trafia do użytku, jest przez jakiś czas wykorzystywany i w miarę tego wykorzystywania zużywa się, by ostatecznie dokonać swojego żywota na wysypisku śmieci.

Ma być inaczej: już na wstępnym etapie tworzenia rzeczy projektant musi uwzględnić fakt, że materiały użyte potem do produkcji da się odzyskać, gdy produkt się zużyje. Im więcej z niego zostanie w gospodarce, tym lepiej. Śmietnik nie jest rozwiązaniem, to ostateczność. Zużyty produkt powinno się dać rozłożyć na czynniki pierwsze, które ponownie stałyby się zasobami służącymi do produkcji kolejnych produktów. Na przykład butelka popularnego napoju powinna zostać wyprodukowana z takich tworzyw sztucznych, które da się rafinować. Dziś w powszechnym mniemaniu taka butelka to śmieć.

Ale w gospodarce obiegu zamkniętego to będzie cenny surowiec.

Ten nowy model ekonomiczny nie jest już tylko piękną ideą. Unia Europejska poważnie stawia na budowę gospodarki o cyklu zamkniętym – choćby dlatego, że ma to pomóc w realizacji deklaracji ze szczytu klimatycznego w Paryżu z 2015 r. Na Ziemi robi się za gorąco, stąd główne zobowiązanie, jakie przyjęli uczestnicy szczytu, to utrzymanie rocznego średniego wzrostu temp. poniżej 2 st. Celsjusza i wysiłki, by ograniczyć ten wzrost do 1,5 stopnia.

Nie da się tego zrobić bez zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla. Ponieważ gospodarka o obiegu zamkniętym zakłada lepsze wykorzystanie zasobów, jej dodatkowym atutem jest właśnie zmniejszenie emisji CO . ²

TO SIĘ OPŁACA UE jeszcze przed szczytem paryskim postawiła sobie jasny cel: zmniejszyć emisję o 40 proc. w porównaniu do 1990 r. Stąd wypracowanie już w 2015 r. strategii, która ma pomóc w przestawieniu unijnej ekonomii na nowy model. Plan działania opisuje aż 54 sposoby, jak to osiągnąć, i definiuje pięć najważ-

ENG

Imagine a world without waste and rubbish. Or with very little of it. A world where every ready-made product could be recycled into material used to make another product. A place where all this was happening within a closed cycle. A world of circular economy.

The current state of play: We first conduct market research and identify consumer requirements. Next comes design and production followed by sales. The product hits the market, is used (and subjected to wear and tear in the process) and eventually is taken to a garbage dump.

The possible future: At the initial stage of designing a product, the designer must consider whether the materials used to produce it can be reclaimed and recycled once the product has worn out. The more of the product left within the economy, the better. The rubbish bin is the last resort. A used product ought to be disassembled into raw materials that can be recycled to produce other products. For instance, a bottle of a certain popular beverage should be made from plastics that can be refined. Today, the common belief is that a plastic bottle is nothing but waste. However, in a circular economy, the bottle would be a valuable material.

The new economic model is no longer just a bright idea. The European Union is seriously endorsing the establishment of a circular economy, as this could help implement the Paris Climate Agreement of 2015. The Earth is becoming a little too hot, so the core obligation undertaken by the signatories of the Agreement was to restrict the average annual temperature rise to under 2 per cent, and if possible, reduce it to 1.5 per cent. This cannot be done without reducing the emission of greenhouse gases, primarily carbon dioxide. Since a circular economy assumes better use of resources, another of its merits is the reduction of CO2 emissions.

IT WILL PAY OFF Even before the Paris Climate Summit, the EU set itself a clear goal, namely to reduce emissions by 40 per cent compared to the levels recorded in 1990.

This led to the development of the 2015 strategy, which is aimed at switching the existing model of the EU economy into a new one. The action plan covers 54 ways how this could be achieved and defines five key sectors where the implementation of a circular cycle is a priority. These are plastics, food waste, criti-

73

BUSINESS

niejszych sektorów, gdzie wprowadzenie zamkniętych cykli jest priorytetem. To tworzywa sztuczne, odpady spożywcze, surowce krytyczne, odpady budowlane, biomasa i bioprodukty.

Ale ograniczenie emisji CO² nie jest jedynym i najważniejszym powodem wprowadzania zamkniętych cykli w gospodarce. Jest także motywacja społeczna: dzięki circular economy łatwiej zrealizować ideę zrównoważonego rozwoju. Zakłada ona, że dzisiejsza populacja może żyć na maksymalnie wysokim poziomie, jaki daje cywilizacyjny postęp, i jednocześnie nie odbierze szans na takie życie następnym pokoleniom. Gospodarka liniowa tego nie zapewnia, bo zużywamy zbyt wiele nieodnawialnych surowców – nasi następcy nie tylko będą mieli ograniczone możliwości produkcji energii, ale też będą żyć na zdegradowanej planecie. Gospodarka o obiegu zamkniętym daje szansę zapobieżenia katastrofie, skoro istotą modelu jest recykling zasobów i korzystanie z odnawialnych, nieemisyjnych źródeł energii.

UE chce nowej ekonomii także dlatego, że ma się jej to opłacać. Badania przeprowadzane m.in. przez Ellen MacArthur Foundation wskazują, że przejście na nią może spowodować wzrost europejskiej gospodarki nawet o 11 proc. do 2030 r. i 27 proc. do roku 2050. Eksperci fundacji spodziewają się dużych oszczędności w materiałach używanych do produkcji, w sektorach złożonych pro-

Economy

cal raw materials, construction waste, biomass and bioproducts.

However, reducing CO2 emissions is not the only reason for implementing circular cycles in the economy. It is not even the most important reason.

The move is triggered by social concerns: a circular economy will make it easier to implement sustainable development. This assumes that the existing population can live at the highest level made possible by civilisational progress without depriving future generations of the same, or better, opportunities. A linear economy cannot accomplish this, as it uses too many unrenewable resources. Our descendants will have limited options for producing energy and they will also have to live on a degraded planet. A circular economy offers a chance to staving off disaster, as it is predicated on recycling resources and using renewable energy sources.

The EU is also advocating the new model economy because it is profitable. Research conducted by the Ellen MacArthur Foundation and others demonstrate that switching to a circular economy may cause the European economy to grow by as much as 11 per cent by 2030 and 27 per cent by 2050. The experts expect considerable savings in materials used to produce goods, and for complex medium-life products, this could translate into annual savings of up to USD 630 million net across the European Union. An EC report published in March 2019 discuss-

Zużyty produkt powinno się dać rozłożyć na czynniki pierwsze, które ponownie stałyby się zasobami służącymi do produkcji kolejnych produktów.

A used product ought to be disassembled into raw materials that can be recycled to produce other products. duktów o średniej żywotności taka roczna oszczędność w UE ma sięgnąć nawet 630 mld dol. netto. A raport Komisji Europejskiej z marca 2019 r., w którym Komisja przedstawia pierwsze skutki przechodzenia na circular economy, wskazuje już na pozytywne efekty na rynku pracy.

W 2016 r. sektory związane z gospodarką o obiegu zamkniętym zatrudniały ponad cztery miliony pracowników, czyli o 6 proc. więcej w porównaniu z 2012 r.

PLASTIKOWY SUROWIEC Unia Europejska nie przez przypadek w swoich strategiach dotyczących budowy gospodarki obie-

74

es the initial results of moving towards a circular economy and mentions the positive impact that this has had on the labour market. In 2016, those sectors working on implementing a circular economy employed over four million people, i.e. 6 per cent more than in 2012.

PLASTIC RAW MATERIALS It is no accident that the EU singles out plastics as one of the key sectors where a circular economy needs to be implemented. Polluting the environment with plastic waste is particularly harmful.

A plastic bottle lasts 100-1000 years, depending on the raw materials used to produce it. Plastics are dis-

BUSINESS

gu zamkniętego tworzywa sztuczne wymienia na pierwszym miejscu. Zaśmiecanie środowiska odpadami z nich jest wyjątkowo szkodliwe. Rozkład plastikowej butelki z naszego przykładu potrwałby – w zależności od rodzaju użytego materiału do jej produkcji – od 100 do nawet 1000 lat. Plastik zalega więc na wysypiskach, trafia do rzek i oceanów.

Według szacunków przytaczanych przez firmę doradczą Boston Consulting Group ludzkość w ciągu ostatniego stulecia wyprodukowała 9 mld ton plastiku. Niemal 7 mld ton stało się odpadem.

No dobrze, ale jak sobie z tym poradzić? Jedną z odpowiedzi jest dość trudne słowo: piroliza. To proces, w którym pod wpływem wysokiej temperatury, bez dostępu tlenu, polimery są przerabiane w ciecz, gaz i produkt stały. Cała sztuka polega na tym, by uzyskać pożądane efekty: najlepiej, by ciecz była paliwem, gaz – gazem palnym, a produktem stałym koks węglowy. Dzięki temu rozkład tworzyw sztucznych daje surowiec, który może być wykorzystywany w gospodarce.

Na świecie wiele firm, które zajmują się rafinacją plastiku, stosuje pirolizę. Sama technologia jest znana od dawna, ale dopiero w ostatnich latach bardzo ją usprawniono. Duże zasługi ma w tym Adam Hańderek, polski przedsiębiorca i wynalazca, który opracował metodę odzyskiwania paliw z plastiku, opatentował ją, a jego firma z powodzeniem ją stosuje. W procesie używanym przez Handerek Technologies z jednostki tworzywa sztucznego uzyskuje się 90 proc. płynnego paliwa, z czego większość stanowi olej napędowy i nafta.

Kolejne 8 proc. to palny gaz (może być wykorzystywany w produkcji – plastik trzeba podgrzać – dzięki czemu jest ona samowystarczalna energetycznie), a 2 proc. to koks węglowy. Jest on co prawda traktowany jako produkt uboczny, ale nie jest to odpad: koks można sprzedać. Przedstawiciele firmy podkreślają przy tym, że takie pozyskiwanie paliwa jest czystsze niż rafinacja ropy naftowej: emisja dwutlenku węgla przy wyprodukowaniu litra benzyny z plastiku jest o 12,5 proc. mniejsza niż przy rafinacji ropy.

O zaletach pirolizy rozpisują się też eksperci. Boston Consulting Group porównała różne formy recyklingu plastiku i doszła do wniosku, że ten proces ma przewagę nad innych technologiami.

Można go zastosować do wielu rodzajów tworzyw sztucznych, a jego tzw. ślad węglowy jest dużo mniejszy niż w przypadku np. spalenia plastiku w spalarni śmieci. Według autorów raportu BCG to właśnie ten sposób radzenia sobie z plastikiem może odegrać ważną rolę w ograniczeniu negatywnego wpływu tworzyw sztucznych na środowisko. Będzie ona większa, o ile kolejne firmy, rządy i instytucje pozarządowe będą chciały ją stosować.

Lub przynajmniej wspierać.

76

Economy

carded on waste dumps and pollute the rivers and oceans. According to research conducted by Boston Consulting Group, humanity has produced 9 billion tonnes of plastic during the previous century. Nearly 7 million tonnes of that are now waste.

So what can be done? One of the answers is pyrolysis. This is a process that breaks down polymers into liquid, gas and solid matter in a vacuum at high temperatures. The whole idea is to make the liquid a fuel, the gas a combustible gas, and the solid matter carbon coke. Pyrolysis enables plastics to be reclaimed and recycled into a material than can be reused.

Many companies around the world are using pyrolysis to refine plastics. The technology has been available for some time now, although it has been greatly improved in recent years. We owe this partly to Adam Hańderek, a Polish businessman and inventor

Dzięki circular economy łatwiej zrealizować ideę zrównoważonego rozwoju.

Circular economy will allow us to better implement the idea of sustainable development. who developed a methodology for refining fuel from plastics. Hańderek patented his invention and his company successfully uses it in its operations. The technology used by Handerek Technologies enables 90 per cent of a unit of plastic to be reclaimed as liquid fuel – mostly motor oil and petroleum. Eight per cent of the product is combustible gas (which can be used in production, thereby making the process energetically self-sufficient), and the remaining 2 per cent is carbon coke. This last is actually a by-product, not waste. After all, coke can be sold. The company stresses that fuels obtained this way are cleaner than those produced by refining oil. The CO2 emissions from producing a litre of petrol from plastic is up to 12.5 per cent lower than from oil.

The numerous advantages of pyrolysis are now being publicised. Boston Consulting Group compared different forms of plastic recycling and concluded that pyrolysis has a competitive edge over other technologies. It can be used to recycle various types of plastics and it leaves a much smaller carbon footprint than incineration. According to the BCG report, this method of refining plastics will play a crucial role in limiting the negative impact of plastics on the environment. It will be even more prominent if more businesses, governments and non-governmental institutions decide to implement it or at least support its use.

IMAGINE THE WORLD’S BEST DEVELOPERS AS PART OF YOUR TEAM. IMAGINE IT. DONE.

Let’s connect: lot@itmg.com

ITMAGINATION provides affordable world-class software development and data analytics services that empower you to grow your business. We have successfully delivered hundreds of projects to enterprises and startups in the US, Europe and Australia.

phone: +48 22 654 40 60

www.itmg.com/contact

Coaching

©CREDITS

GOOD LIFE

80

GOOD LIFE

Coaching

CZAS NA SUKCES GRAB THE LIMELIGHT tekst | by MIROSŁAW KONKEL ilustracje | illustrations AGATA ZARZYCKA

Dlaczego miernoty robią kariery, a ty mimo swoich talentów nie umiesz się przebić?

Why do mediocrities have successful careers while you, despite all your talents and skills, just cannot get ahead?

P PL

Pamiętasz biblijną opowieść o Jonaszu, któremu Bóg kazał iść do Niniwy, by nawrócić jej mieszkańców? Prorok jednak uznał misję za zbyt trudną i zdezerterował. Wsiadł na statek płynący w przeciwnym kierunku w nadziei, że sprawa rozejdzie się po kościach. Dla teologów jego ucieczka jest pretekstem do pisania grubych rozpraw o marnowaniu ewangelicznych talentów. Inaczej historię interpretują psycholodzy – ukuli termin „kompleks Jonasza” w odniesieniu do osób, które zakładają, że nie są w stanie podołać swoim obowiązkom.

Może także w twojej głowie siedzi wewnętrzny krytyk i ciągle wykazuje ci braki, wady, niekompetencję. Powtarza: „Nie tacy jak ty brali się z problemem za bary i ponieśli klęskę. Zrezygnuj, póki czas.

Pozwól działać mądrzejszym i lepszym. Urealnij wreszcie swoje ambicje”.

Te wszystkie ostrzeżenia składają się na brutalne ostrzeżenie: „Jeśli nie potrafisz, nie pchaj się na afisz”. Ale człowiek to skomplikowana istota, co oznacza, że w twoim wnętrzu rozlega się wiele różnych głosów. Także tych, które dodają ci odwagi i pewności siebie. Słyszysz swojego wewnętrznego mentora: „Pora działać. Jesteś w stanie dostać awans, pozbyć się kilku kilogramów, rzucić palenie.

Ba! – na pewno powstrzymasz klimatyczną apokalipsę i zmienisz świat. Jeśli nie ty, to kto?”. W rezultacie pojawia się alternatywa dla kompleksu Jonasza: efekt nadmiernej pewności siebie – siła tyleż niebezpieczna, co dająca nadzieję.

ENG

Do you remember the Biblical story of Jonah? God ordered him to go to Nineveh and warn the people there that there would be divine retribution unless they repented. Jonah found the mission too daunting and boarded a ship sailing in the opposite direction. Theologians have used Jonah’s flight as the basis for writing dissertations on wasting evangelical talents. However, the story is interpreted differently by psychologists. The term “Jonah complex” has been coined to describe people who assume that they are incapable of fulfilling their obligations and duties.

Perhaps you too have an inner critic constantly reminding you of your flaws, shortcomings and ineptitude. The critic keeps telling you: “Better people than you have tackled this and failed. Quit while you still can. Leave it for someone cleverer and better than you. Adjust your ambitions to your abilities”.

All these warnings boil down to: “Don’t make wild claims if you don’t know what you’re about”. Luckily, humans are complex beings, which means that you probably hear other voices in your head, including some that are encouraging, make you feel worthy, and give you confidence. You probably also have an inner mentor telling you things like: “It’s high time you did this. You can get a promotion, lose some weight, quit smoking. Come to think of it, you could even prevent the climatic apocalypse and change the world. Who else, if not you?” The result is the flipside of Jonah’s complex, namely excessive self-confidence – an equally dangerous state of mind, but one that at least leaves you feeling hopeful.

81

GOOD LIFE

Coaching

MIĘDZY LĘKIEM A BRAWURĄ Badania nie kłamią: ludzie powszechnie zawyżają szanse na zdobycie dobrej pracy, podróż dookoła świata czy realizację noworocznych postanowień, a notorycznie zaniżają możliwość pojawienia się problemów ze zdrowiem, alkoholem, depresją lub brakiem samodyscypliny. Jednocześnie mają poczucie, że gdy sami są skazani na sukces, wszystkim wokół będzie szło w życiu gorzej. Łączy się to ze skłonnością do patrzenia na innych z góry.

Pewnie słyszałeś, że 84 proc. ankietowanych Francuzów uważa się za ponadprzeciętnych kochanków, a 93 proc. Amerykanów za kierowców lepszych od średniej (ściślej – od mediany). Logika

W twojej głowie siedzi wewnętrzny krytyk i ciągle wykazuje ci braki, wady, niekompetencję.

Perhaps you too have an inner critic constantly reminding you of your flaws, shortcomings and ineptitude.

BETWEEN FEAR AND BRAVADO temu przeczy. Mediana jest wartością środkową w pewnym zbiorze obserwacji. Gdyby dokładnie przyjrzeć się kierowcom i kochankom, umiejętności wyższe od mediany miałaby tylko połowa z nich.

Złudzenie ponadprzeciętności dotyczy także ekspertów, gdy tonem nieznoszącym sprzeciwu wypowiadają się na dobrze znane im tematy. Tymczasem okazują się tak samo omylni jak zwykli zjadacze chleba. Oto garść nietrafionych prognoz tzw. autorytetów. W roku 1962, podczas oglądania koncertu Beatlesów, przedstawiciel firmy fonograficznej Decca Records stwierdził, że zespoły gitarowe nie mają przyszłości. Do historii przeszła też absurdalna wypowiedź dyrektora IBM Thomasa Watsona z 1943 r.: „Na światowym rynku jest zapotrzebowanie na co najwyżej pięć komputerów”. I Billa Gatesa z 1994 r.: „Dostrzegam niewielki komercyjny potencjał w internecie na najbliższe 10 lat”.

Skąd się bierze efekt nadmiernej pewności siebie?

Jedna z teorii psychologicznych głosi, że w tę cechę wyposażyła nas ewolucja – pierwotni ludzie siedzieliby zestrachani w swoich jaskiniach, gdyby nie głębokie przekonanie, że zdołają uciec przed tygrysem szablozębnym lub upolować bizona. Raz się im to udawało, innym razem nie. Ważne, że próbowali. W skali całego gatunku homo sapiens przełożyło się to na cywilizacyjny rozwój.

ZUCHWALI MAJĄ ŁATWIEJ Zawyżona samoocena, niezależnie od epoki, jest impulsem do działania, podejmowania ryzyka, a za-

82

The research leaves no room for debate - people usually overestimate their chances of getting a better job, travelling around the world and sticking to their New Year’s resolutions, and notoriously underestimate the odds of encountering problems with health, alcohol, depression and self-discipline. At the same time, they are convinced that they are destined to succeed while those around them are condemned to failure. This is linked with a tendency to look down on others.

You might have heard that, according to opinion surveys, 84 per cent of French people consider themselves perfect lovers while 93 per cent of Americans rate their driving ability as better than average (or higher than the median, to be precise). This is obviously logically impossible. The median, by definition, is the middle value in the range. If we were to closely examine both drivers and lovers, only half of them would be above the median.

Illusory superiority also applies to experts who peremptorily lecture others on topics they are knowledgeable about. However, it turns out that they are just as often – and just as spectacularly – wrong as laypeople. Here are a few examples. In 1962, during a Beatles concert, an A&R scout from the huge Decca Records label decided that there was no future in guitar bands. Another example is the absurd statement by IBM Chairman and CEO Thomas J. Watson, who said in 1943: “I think there is a world market for maybe five computers”. Or how about Bill Gates, who famously said in 1994: “I see little commercial potential for the internet for the next 10 years”.

Where does excessive self-confidence come from? According to one psychological theory, humans were

GOOD LIFE

Coaching

equipped with this feature by evolution – prehistoric people would never have left their caves had it not been for their profound conviction that they could escape a sabre-toothed cat or hunt down a buffalo.

The reality was that sometimes they could, sometimes they couldn’t. The main thing is that they gave it their best shot. This led to the civilisational development of the homo sapiens species.

THE INSOLENT HAVE IT EASIER

razem warunkiem postępu. Bez nadmiernej wiary w siebie nikt nie starałby się odkrywać dalekich lądów i nie decydował na wielomilionowe inwestycje. A że większość ryzykownych przedsięwzięć kończy się fiaskiem, to już inna sprawa. Aż 80 proc. biznesów upada w pierwszym roku działalności, mimo to w Polsce rejestruje się tysiąc firm dziennie.

Konsumenci biegną do banku po kolejny kredyt, aby było za co zorganizować niezapomniane święta. Nie mają cienia wątpliwości, że w styczniu dostaną dawno obiecaną podwyżkę i nie będzie kłopotu ze spłatą kolejnych rat.

Co sprawia, że tyle ambitnych jednostek lekceważy statystyki, które dają im nikłe szanse na sukces? „Zwycięzców łączy zdumiewająca, wręcz irracjonalna pewność siebie” – twierdzi socjolog, prof.

John Eliot, który badał życiorysy największych amerykańskich biznesmenów. Problem w tym, że zawyżona samoocena cechuje również armię przegranych. Tylko że powstają wyłącznie biografie tych, którym się udało. Rozgłosem cieszą się jedynie spółki odnoszące sukces. To samo dotyczy cenionych artystów czy mistrzów olimpijskich. Dla nich są okładki kolorowych pism i najlepsze czasy antenowe. Dostarczanie informacji o pokonanych nie leży w interesie mediów.

Gwoli sprawiedliwości: choć kompleks Jonasza kojarzy się z autosabotażem, raz po raz ratuje nam on skórę. Dzięki niemu jesteśmy ostrożnymi kierowcami, zadłużamy się rozsądniej i omijamy kasyna szerokim łukiem. Z drugiej strony wśród osób niepewnych swej wartości próżno szukać genialnych wynalazców, autorów przełomowych teorii nauko-

84

Skąd się bierze efekt nadmiernej pewności siebie?

W tę cechę wyposażyła nas ewolucja.

Where does excessive self-confidence come from? Humans were equipped with this feature by evolution.

Inflated self-esteem, irrespective of the era, has always been an impulse to act and take risks, and a determinant of progress. Without excessive self-confidence nobody would ever dare fight an enemy, explore distant parts of the world, or make multi-million-dollar investments. The fact that most risky ventures fail is another thing. Up to 80 per cent of businesses fail within the first year of operation, but despite this, a thousand companies are registered in Poland every day. Consumers go to the bank for yet another loan, so they can splurge on Christmas, convinced that they are going to get a raise in January and will be able to pay it off without any problems.

Why do so many ambitious individuals ignore statistics that clearly tell them how long the odds of success really are? “The best in every field are likely to strike most people as irrationally confident, but that's how they got to the top” is how Prof. John Eliot, a sociologist who studied the lives of the top US businessmen, describes it. The only problem is that inflated self-esteem is also a trait of an entire army of losers and misfits, but no books are ever written about them – the world only hears about the winners. The same applies to famous artists, outstanding engineers, Olympic champions, Nobel Prize winners, and rock stars. They are the ones who grace the covers of magazines and are given prime air time. The media has no interest in those who have fallen by the wayside. Losers do their losing quietly. They depart the scene unnoticed and are soon forgotten.

The Jonah complex might be associated with self-sabotage, but it is often our salvation. It makes us drive more cautiously, take out fewer (and smaller) loans and avoid casinos. On the other hand, you would be hard pressed to find brilliant inventors, scientists coming up with groundbreaking theories and leaders of national uprisings among the insecure. Caution translates into an average existence at best. Those who do succeed might not be in any way better than you, but they will definitely be overbearing and vain. If you do not fight for the position of CEO, a house with a swimming pool, and the heart of a beautiful girl, someone else will – and win. British philosopher Bertrand Russell was right in saying: “The whole problem with the world is that fools and fanatics are always so certain of themselves, and wiser people so full of doubts”.

GOOD LIFE

Coaching

wych i bohaterów powstań narodowych. Asekuranctwo w najlepszym razie zapewni ci przeciętną egzystencję. Triumfy zaś będą święcić ludzie niekoniecznie od ciebie lepsi, lecz wyniośli i próżni. Brytyjski filozof Bertrand Russell miał rację: „To smutne, że głupcy są tacy pewni siebie, a ludzie rozsądni tak pełni wątpliwości”.

MNIEJ ZNACZY WIĘCEJ No więc jak – ryzykować czy nie? Owszem, ryzykować. Byle z głową. W książce Buntownicy amerykański psycholog Adam Grant radzi, by odwagę w jednej dziedzinie łączyć z ostrożnością w innych sferach życia. Za przykład stawia T.S. Eliota, który w 1922 r. opublikował Ziemię jałową, jeden z najważniejszych utworów poetyckich XX w., a mimo to przez kolejne trzy lata nadal pracował w Londynie jako urzędnik bankowy. Pewnego razu odwiedził go w biurze powieściopisarz Aldous Huxley. Eliot wydał mu się „najbardziej urzędowo-bankowym ze

Zawyżona samoocena jest impulsem do działania i warunkiem postępu. Inflated self-esteem, irrespective

of the era, has always been an impulse to act and take risks, and a determinant of progress. wszystkich urzędników bankowych”. Przez następne 40 lat poeta pracował w wydawnictwie – osiągana dzięki temu stabilizacja bytowa pozwalała mu w chwilach wolnych oddawać się tworzeniu poezji.

Idąc tokiem myślenia prof. Granta, trzeba spróbować rzeczy niemożliwej: połączyć kompleks Jonasza z efektem nadmiernej pewności siebie. Trener biznesu Katarzyna Janczuk tłumaczy, jak to może wyglądać, na przykładzie postanowień noworocznych. Zwykle rezygnujesz z nich najpóźniej pod koniec stycznia, bo włożyłeś na swoje barki za dużo.

Codzienne podnoszenie ciężarów, rzucenie palenia, powrót do nauki angielskiego… Skąd brać na to siły i czas, gdy tyle obowiązków w pracy? Najpierw przestajesz chodzić na siłownię, potem także na kurs językowy. Niechybnie zaczynasz obwiniać się o brak charakteru i silnej woli. Frustracja zaś powoduje, że w końcu sięgasz po papierosa. I wszystkie obietnice trafia szlag.

Zdaniem Janczuk sukces tkwi w zasadzie „mniej znaczy więcej”. Najlepiej obrać za cel jakąś małą rzecz, koniecznie tylko jedną – np. chodzenie na siłownię raz w tygodniu. Jeśli ci się to uda, powoli będziesz nabierał pewności siebie, a twój wewnętrzny mentor uciszy twego wewnętrznego krytyka. Staniesz się jak Jonasz, ale ten, który wreszcie znalazł w sobie odwagę, by wypełnić swoją życiową misję.

86

LESS IS MORE To risk or not to risk? Risking is good provided you do not lose your head while doing it. In his book Originals: How Non-Conformists Move the World, Adam Grant recommends combining courage in one area of life with caution in others. He exemplifies this claim with T.S. Eliot, who published The Waste Land, one of the most significant poetic words of the 20th century, in 1922, but continued to work as a bank clerk for another three years. One day, Aldous Huxley visited Eliot at work and noted that Eliot was "the most bank-clerky of all bank clerks”. For the next 40 years, the poet was a director at the famous publishing house Faber and Faber. The financial stability this provided let him focus on his poetry in his spare time. According to Prof. Grant, we have to attempt the impossible and somehow walk the tightrope between the Jonah complex and excessive self-confidence. Business coach Katarzyna Janczuk uses New Year’s resolutions to show what this might look like. People tend to abandon their resolutions by the end of January. Weightlifting every day, quitting smoking, brushing up on their English, and what not. Where are they supposed to find the time and energy to accomplish all that when they have to work full time? First, they stop going to the gym and the English course is abandoned soon afterwards. Then come the feelings of guilt over lack of character and willpower. This leads to frustration and this in turn leads to smoking again. And that is the end of all the resolutions.

According to Janczuk, success is rooted in the “less is more” principle. The best course is to pick a single, small goal, e.g. going to the gym once a week. If you manage that, you will slowly start to feel more confident and your inner mentor will silence your inner critic. You will be like Jonah, but the Jonah who eventually scraped up the courage to complete his mission.

. . . .

. . . .

.

.

building

POLISH HITS

Dawid Podsiadło

PIEŚNIARZ Z BLOKOWISKA SMALL TOWN PHENOMENON Od Dawida Podsiadły lepszy jest tylko Ed Sheeran, który błyskawicznie sprzedał bilety na dwa koncerty na Stadionie Narodowym w Warszawie. Żadnemu polskiemu artyście taka sztuka się nie udała.

Ani tak fantastyczna kariera, jaka stała się udziałem chłopaka z Dąbrowy Górniczej.

Only Ed Sheeran has sold out the National Stadium in Warsaw quicker than Dawid Podsiadło. No other Polish artist has ever managed to do so at all. And none has had a career as staggering as that of this modest lad from Dąbrowa Górnicza.

88

©CREDITS

tekst | by DIANA RYMUZA

89

D PL

POLISH HITS

Dawid Podsiadło

Do tej pory PGE Narodowy wypełniały wyłącznie zagraniczne megagwiazdy. Tymczasem 26-letni wokalista z pomocą rapera Taco Hemingwaya zrobił to nawet szybciej niż Coldplay czy Metallica. Ponad 70 tys. biletów na wspólny koncert rodzimych muzyków rozeszło się w zaledwie trzy godziny, co doprowadziło do blokady serwisów sprzedażowych. Zdesperowani fani próbowali kupować wejściówki innymi sposobami, nierzadko padając ofiarami oszustów. Tego dnia (28 września 2019 r.) występ Dawida Podsiadły na scenie, na której zwykli pojawiać się królowie światowych estrad, stał się więc nie tylko wydarzeniem roku nad Wisłą, ale pozwolił mu przejść do historii jako pierwszemu polskiemu artyście, który „wyprzedał” cały Stadion Narodowy.

Zapowiedzią owego „Podsiadłogedonu” były już wcześniejsze wydarzenia – zeszłoroczna jesienno-zimowa trasa przyciągnęła ponad 100 tys. fanów, zaś sprzedaż biletów w stolicy skończyła się na czterech triumfalnych wieczorach na Torwarze. Ogromnym sukcesem komercyjnym okazał się trzeci w działalności muzyka ze Śląska krążek Małomiasteczkowy, który rozszedł się w liczbie ponad 150 tys. egzemplarzy, zyskując status diamentowego i stając się najchętniej kupowanym albumem 2018 r., a przy okazji zbierając znakomite recenzje krytyków oraz szereg nagród z dwoma Fryderykami (nagrodami polskiego przemysłu muzycznego) na czele. 150 tys. można by nawet nazwać szczęśliwą liczbą Dawida – w takich samych nakładach sprzedały się także dwa jego wcześniejsze dzieła – debiutancka płyta Comfort and Happiness (2013) oraz drugi album Annoyance and Disappointment z roku 2015.

NIE MA FAL Skoro zaś jesteśmy przy dużych liczbach i biletach sprzedających się niczym świeże bułeczki, to artysta ogłosił niedawno swoją pierwszą trasę akustyczną, a ta wyprzedała się w ciągu… niecałej godziny. „Znowu pobiliście wszystkie możliwe rekordy” – napisał na fanpage’u Dawid, gdy ponad 30 tys. wejściówek na 31 przyszłorocznych koncertów pod hasłem „Leśna muzyka” zniknęło w całości. Ponownie też naporu wielbicieli nie wytrzymały serwery bileterii, dlatego (mimo dołożenia kolejnych terminów i kolejnych miast) wielu słuchaczy musiało obejść się smakiem.

A ma być to trasa wyjątkowa, bowiem dbanie o planetę jest dla Dawida Podsiadły ważnym zagadnieniem. W rytm „Leśnej muzyki” oraz specjalnie przygotowanych aranżacji swoich piosenek piosenkarz i tekściarz pragnie zachęcać fanów do działań mających na celu szerzenie świadomości ekologicznej.

Pierwszym projektem z tego cyklu była akustyczna wersja Matyldy, kolejnym nakręcony na żywo w Tatrach teledysk do utworu Najnowszy klip – w ciągu

90

ENG

Until recently, only international mega-stars could expect to sell out the PGE National Stadium, but this 26-year-old singer, who teamed up with rapper Taco Hemingway, has managed it faster than Coldplay or Metallica. More than 70,000 tickets were snatched up in barely three hours, crashing ticketing sites. Desperate fans resorted to other avenues, often falling prey to fraudsters.

Podsiadło’s performance on a stage that had hosted international stars became the main highlight of the year in Poland and made him the first Polish artist in history to sell out the National Stadium.

“Podsiadłogedon” was foreshadowed by a couple of telling events – his autumn and winter tour attracted more than 100,000 fans last year, with the Warsaw leg ending in four triumphal performances at the Torwar Arena. Małomiasteczkowy, the third album from the Silesian native was a massive commercial success. It has so far sold more than 150,000 copies to go diamond, and was the biggest selling record in 2018. The album was met with enthusiastic reviews and garnered scores of awards, including two Fryderyk statuettes (Polish music industry awards). 150,000 may be Podsiadło’s lucky number. His two previous albums – his debut Comfort and Happiness (2013) and Annoyance and Disappointment (2015) likewise sold that many copies.

NO WAVES While on the subject of large numbers and fast ticket sales, Podsiadło recently announced his first unplugged tour – and it sold out in less than an hour. “You’ve set another record”, he wrote on his fanpage after more than 30,000 tickets to his 31-concert “Forest Music” tour, scheduled for 2020, sold out instantaneously. Once more, the rush led to a ticketing system meltdown and left many of his fans empty-handed (even after new concert dates and cities had been added to the tour). This promises to be a very special tour, as Podsiadło is extremely environment-conscious. In the rhythm of Forest Music and special versions of his songs, the singer-songwriter wants to raise environmental awareness and encourage his fans to take action.

The first project from the series was the acoustic version of "Matylda", followed by the video clip for the song "Najnowszy klip", which was shot live in the Tatra Mountains – viewed by more than 25,000 people in less than an hour. “It’s important for us and our grandchildren; be conscious; get involved; we can still save our planet”, he implored from the stage of the PGE National Stadium, urging them to take an interest in protecting

Warszawa, czerwiec 2012 r. Finał II edycji programu rozrywkowego X Factor. Podsiadło u boku piosenkarki Tatiany Okupnik.

Warsaw, June 2012. The finals of the second edition of the The X Factor talent show. Podsiadło and singer Tatiana Okupnik.

Warszawa 2018 r.

Podsiadło i zespół Tulia podczas gali 24. edycji Nagród Akademii Fonograficznej Fryderyki 2018.

Warsaw, 2018.

Podsiadło and Tulia band during the gala awards ceremony of the Phonographic Academy Fryderyki 2018.

Czerwiec 2016 r.

Dawid Podsiadło w Dąbrowie Górniczej, czyli swoim mieście rodzinnym.

Maj 2016 r. Dawid Podsiadło podczas występu w Sopocie.

June 2016, Dawid Podsiadło in his home town, Dąbrowa Górnicza.

,,

May 2016. Dawid Podsiadło performing in Sopot.

2014 r. Zamek Królewski, Warszawa.

Uroczysta gala wręczenia Wiktorów i SuperWiktorów wybitnym osobowościom roku 2013.

2014. The Royal Castle in Warsaw. The gala award ceremony of the Wiktor and SuperWiktor awards for outstanding personalities for the year 2013.

Przyszłoroczna, akustyczna trasa Podsiadły pod hasłem „Leśna muzyka” ma zachęcać fanów do działań mających na celu szerzenie świadomości ekologicznej.

,,

Next year's Forest Music unplugged tour by Podsiadło promises to be a very special, as Podsiadło is extremely environment-conscious.

91

POLISH HITS

godziny obejrzało go ponad 25 tys. osób. „To ważne dla nas i naszych wnuków, bądźcie świadomi, zaangażujcie się w działanie, planetę jeszcze można uratować” – apelował Podsiadło podczas koncertu na PGE Narodowym do fanów, by zainteresowali się ochroną planety oraz zmianami klimatycznymi – zachęcał 26-latek, którego nazwisko redakcja tygodnika Wprost umieściła na 10. miejscu listy najbardziej wpływowych Polaków.

W DOBRĄ STRONĘ Jak chłopakowi z małego miasta udało się spełnić wielkie sny? Wychowany na blokowisku w Dąbrowie Górniczej mówi, że „był osiedlowym chłopakiem”, który w szkole muzycznej grał na puzonie i który zawsze „miał szczęście do naprawdę życzliwych ludzi”. Dawid Podsiadło (rocznik 1993) przygodę ze śpiewaniem zaczynał w rockowym zespole Curly Heads, którego członkiem pozostał do dziś.

Jednak już solo wystartował w popularnym talent show X Factor i… odpadł w drugim etapie, gdy zapomniał tekst śpiewanej piosenki. Wrócił w następnej edycji i ją wygrał, zdobywając nie tylko ogromną popularność, lecz i kontrakt na wydanie debiutan­ ckiego albumu. Szansę na sukces wykorzystał w stu procentach i rok później znalazł się na pierwszym miejscu polskiej listy sprzedaży płyt. Gdy u szczytu popularności zrobił sobie prawie dwuletnią przerwę w publicznej obecności, przekonał się, że anonimowy może być już tylko za granicą. Dalekie podróże są jednym z niewielu luksusów, na jakie so-

Dawid Podsiadło

the planet and preventing climate change.

“Watching cats is super cute and awesome, but you should also use the Internet to learn something new and use this knowledge to commit yourselves to some initiatives”, he said Podsiadło was ranked tenth on Wprost weekly’s list of the most influential Poles.

HEADING IN THE RIGHT DIRECTION But how did a small town boy manage to realise such big dreams? Podsiadło was raised on a housing project in Dąbrowa Górnicza, and maintains that he’s “always been a lad from the estate”, who played the trombone and “was very lucky to meet really friendly people.” Podsiadło (b. 1993) embarked on his singing career in the rock band Curly Heads. In fact, he is still a member. He competed in the popular talent show The X Factor and was out at the second stage when he forgot the lyrics of the song he was performing. He returned in the next edition and won it, gaining massive popularity and signing a contract to record his premiere album. He made the most of the opportunity and was topping the Polish charts a year later. When he disappeared from the public eye for nearly two years at the peak of his popularity, he realised that he could only be anonymous outside Poland. Distant travels are one of the few luxuries he allows himself. He likes to return to his hometown of Dąbrowa Górnicza where – as he

150 tys. to szczęśliwa liczba Dawida – w takich nakładach sprzedały się jego trzy krążki – debiutancki Comfort and Happiness, album Annoyance and Disappointment oraz Małomiasteczkowy. 150,000 may be Podsiadło’s lucky number.

His two previous albums – his debut Comfort and Happiness, Annoyance and Disappointment and Małomiasteczkowy likewise sold that many copies. bie pozwala, ale lubi wracać do rodzinnej Dąbrowy Górniczej, gdzie – jak podkreśla – ciągle tkwi korzeniami i gdzie czuje się najlepiej. Czas chętnie spędza również w swoim wypełnionym kwiatami, grami planszowymi i wideo 80-metrowym mieszkaniu w warszawskiej kamienicy. Ma w nim też sporo ciuchów, bo lubi dobrze wyglądać, w czym pomaga mu zaprzyjaźniona stylistka Iwona Łęczycka-Starka.

Informacje o życiu osobistym ze zdobywcy 12 Fryderyków trudno jednakże wyciągnąć, od początku kariery bowiem konsekwentnie chroni swoją prywatność. Przez kilka lat był związany z Eweliną Cnotą. Media rozpisywały się nawet o planowanym ślubie, bo Dawid jest osobą bardzo wierzącą, ale para

92

stresses – he is still deeply rooted and feels at his best. He loves to spend time in his 80-metre apartment in a house in Warsaw, which is filled with flowers, and board and video games. He also has lots of clothes and his stylist friend Iwona Łęczycka-Starka helps him to look stylish at all times. It’s extremely difficult to learn anything about Posiadło’s private life, as he’s always been fiercely private. He was in a relationship with Ewelina Cnota for several years. The media speculated about an imminent wedding, because Posiadło is religious, but the couple split up. He is allegedly “very much in love” (he revealed on an online forum), but always keeps his lips sealed.

się rozstała. Ponoć znów jest „potwornie zakochany” (jak zdradził w jednym z komentarzy na internetowym forum), ale tradycyjnie milczy jak grób. Bo zabierać głos woli w tematach ważnych.

NIEZNAJOMY Piosenkarz numer jeden na rodzimym rynku unika blasku fleszy, rzadko pozuje na ściankach. O branży muzycznej zdaje się mieć zresztą zdanie nie najlepsze. Zmęczony mediami społecznościowymi ograniczył w nich swój udział. Przyznaje, że ochronę spotyka tylko na koncertach, jeśli od celu dzieli go 20 min piechotą, to idzie, a od słowa gwiazda woli „pieśniarz”. „Jestem 26-latkiem, który 6 lat temu zaczął pokazywać swoją twórczość, i żadnej rewolucji w tym nie ma. Oczywiście, aprobata, jaką dostałem w tym czasie, robi wrażenie i jest zaskakująca. To dla mnie bardzo przyjemne, dużo pracy wkładam w to, by zasłużyć, by zadowolić odbiorców. Do bycia idolem jednak daleka droga. Może za 60 lat… – mówił w audycji Myśliwiecka 3/5/7 w radiowej Trójce. Fani cenią go za piosenki, jak mówi, „ładne, ale nie błahe i obojętne”. A także dystans do kariery i poczucie humoru, bo podczas koncertów pomiędzy piosenki wplata żartobliwe monologi, zaś ostatni album sam sprzedawał w kiosku pod Pa-

Because he prefers to speak about important things.

A PERFECT STRANGER Podsiadło steers clear of the limelight and is seldom seen posing against step and repeat banners.

And he doesn’t seem to think very highly of the music industry. He has also grown tired of social media and has limited his online presence. He says that he only has security during concerts, and if it takes him 20 minutes to walk to his destination, he walks. Podsiadło prefers to be called a “singer” rather than a “star”. “I’m a 26-year-old who began to present his work six years ago. There’s nothing revolutionary about that. Obviously, the approval has been impressive and astonishing. It’s very nice because I put a lot of effort into satisfying my audience so I can earn it.” Podsiadło is a reluctant idol.

“Perhaps in 60 years...”, he said during an interview on the program “Myśliwiecka 3/5/7” on Radio Three. Fans love him for his songs, which he says himself are “pretty, but not fluffy or wishy-washy.”

They also appreciate his tongue-in-cheek approach to his career and his sense of humour. During concerts, he intersperses his songs with hilarious monologues, and he personally sold his latest REKLAMA

93

łacem Kultury i Nauki w Warszawie. Pieniądze z aukcji owej zielonej budki (czyli ponad 30 tys. zł) zasiliły potem konto charytatywnej Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Chętnie się angażuje, więc młodych ludzi namawiał do chodzenia na wybory i decydowania o swoim losie.

TRÓJKĄTY I KWADRATY Niedawno zadebiutował w nowej roli – jako producent filmu (Nie)znajomi. I na tym polu też odniósł sukces, bowiem historia grupy przyjaciół, którzy w trakcie kolacji rozpoczynają nietypową grę, okazała się kinowym hitem, który w pierwszy weekend zgromadził w kinach ponad 132 tys. widzów (a w momencie powstawania tego tekstu zobaczyło go ponad 500 tys. widzów). „To z pewnością dopiero początek mojej przygody ze światem kina” – zapowiada muzyk. W planach ma też „stworzenie miejsca – czy to będzie wytwórnia, czy agencja, organizacja, która będzie gromadzić dobrą polską muzykę i jakoś ją wspierać”. Jako najbardziej rozchwytywany na rynku może sobie na takie inwestycje pozwolić. Jak podaje dziennik Rzeczpospolita, za koncerty w zeszłym roku brał od 30 do 50 tys. zł, zaś Super Express wyliczył, że Podsiadło na samej trasie „Wielkomiejski tour” (w którą wyruszył po zakończeniu koncertów w ramach „Małomiasteczkowy tour”) zarobił 2,5 mln zł (jest to jednak kwota do podziału między artystę, menedżera oraz cały zespół i współpracowników). Jeśli tyle zdziałał przez 7 lat, to lepiej nie zgadywać, czym nas jeszcze zaskoczy?

94

Dawid Podsiadło

album in a kiosk in front of the Palace of Culture and Science in Warsaw. The money raised (more than PLN 30,000) was donated to the Great Orchestra of Christmas Charity. Always keen to commit himself to a cause, he made an appeal to young people to vote in elections and have a say in their future.

TRIANGLES AND SQUARES Podsiadło recently took on another role – and with equal success – as the producer of the movie Perfect Strangers. This story about a group of friends who start an unusual game over dinner became a box office hit that drew an audience of 132,000 on its opening weekend (500,000 people have seen the film as at the time of writing).

“This is only the beginning of my cinematic career”, he says. He is also contemplating “setting up a place – it could be a record label, an agency or an organisation that will bring together good Polish music and somehow support it.” Podsiadło is in hot demand and can afford such investments.

Rzeczpospolita daily reports that he was grossing between PLN 30,000 and PLN 50,000 per concert last year, while Super Express estimated that the “Wielkomiejski Tour” alone (launched right after the end of the “Małomiasteczkowy Tour”) earned him PLN 2.5 million (this amount is split between the artist, his manager, his band members and his associates). If he’s managed to achieve all that in seven years, there’s no telling what the future holds.

Dawid Podsiadło w tym roku zadebiutował jako producent filmu (Nie) znajomi. I na tym polu odniósł sukces, bo obraz w pierwszy weekend zgromadził w kinach ponad 132 tys. widzów.

Dawid Podsiadło debuted as a producer of the film Perfect Strangers. He was successful in this field too, since the film was seen by over 132,000 people during the first weekend of thatre screenings.

© P A P ( 2 ) , F O R U M , G E T T Y I M A G E S , E A S T N E W S , B E W , M . P.

POLISH HITS

Comic book

©CREDITS

POLISH HITS

96

POLISH HITS

Comic book

KOMIKS ZNAD WISŁY GRAPHIC NOVELS FROM POLAND tekst | by PATRYCJA PUSTKOWIAK

Polski komiks jest pełnoprawną częścią rynku sztuki współczesnej.

Poświęca się mu wystawy w muzeach, a plansze kultowych Kajka i Kokosza czy Kapitana Klossa można kupić w domach aukcyjnych i to za niemałe, a sięgające nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych pieniądze. Eksperci szacują, że rynek oryginalnych plansz komiksowych może niebawem sięgnąć poziomu 2 mln zł.

Polish comics and graphic novels are becoming a fully fledged part of the contemporary art market. Comic art is often exhibited at museums, and classic comics, e.g. Kajko and Kokosz and Kapitan Kloss, are fetching tens of thousands of złoty at auction. The pundits are predicting that original comic book manuscript pages will soon be worth PLN 2 million.

97

K PL

Na poprzedniej str.

Henryk Jerzy Chmielewski, ps.

Papcio Chmiel, autor serii Tytus, Romek i A’Tomek w swojej pracowni. Poniżej: Tytuły zaliczane dziś do klasyki polskiego komiksu.

Previous page: Henryk Jerzy Chmielewski, aka Papcio Chmiel, author of the Tytus, Romek and A'Tomek series in his studio. Below: Polish classic graphic novels.

98

POLISH HITS

Comic book

Komiks? To coś dla dzieci... – Bywa, że i dziś można się spotkać z takim pogardliwym stwierdzeniem wygłaszanym przez tych, którzy albumy graficzne kojarzą jedynie z przygodami Koziołka Matołka. Tymczasem komiks to cała, mająca swoją historię i fanatycznych wyznawców kultura – nadal, ze względu na nakłady, raczej niszowa, niemniej fascynująca. Jak to się wszystko zaczęło? Początki polskiego komiksu to wiek XIX, czasy, kiedy Polska była jeszcze pod zaborami. Wówczas służył głównie ilustracji informacji w prasie i był rozrywką dla dzieci. Prędko dostrzeżono, bo od lat 60. XIX w., jego satyryczny potencjał.

Prekursorem polskiego komiksu był wówczas warszawski malarz i rysownik Franciszek Kostrzewski.

ENG

Comics? They’re just for kids. This sort of condescending comment is understandable when it comes from someone who associates the graphic novel with the comic books he or she read as a child.

However, graphic novels are a culture in their own right with a long-standing history and plenty of devotees. They might be a niche market, but they are none the less fascinating for that. How did it all start? The beginnings of Polish comic book art date back to the 19th C, when Poland was still partitioned. At the time, cartoon strips primarily served to illustrate the news, and as entertainment for children. Franciszek Kostrzewski was one of the founding fathers of Polish comic book art.

KOMIKS – ZNAKIEM CZASÓW

COMICS AS A SIGN OF THE TIMES

PRL-owskie władze nie były przychylne kulturze komiksowej; kojarzyła się wszak ze „zgniłym” Zachodem. Mimo to właśnie wtedy debiutowali giganci komiksu jak Janusz Christa, twórca nieśmiertelnej serii Kajko i Kokosz, czy Henryk Jerzy Chmielewski, ojciec Tytusa, Romka i A'Tomka. Gigantyczne były też wtedy nakłady albumów: Kajko i Kokosz – Szkoła latania z 1986 r. został wydrukowany w 250 tys. egzemplarzy, a opowieść o dwójce harcerzy i uczłowieczonym szympansie drukowano w 100–300 tys. Słynny Thorgal zadebiutował w Polsce pod koniec lat 70. na łamach czasopisma Relax (w indywidualnych tomach zaczął być wydawany od 1988 r.), a stał za nim polsko-belgijski duet, czyli Grzegorz Rosiński i Jean Van Hamme. Historia „gwiezdnego dziecka” wychowanego przez wikingów prędko stała się kultowa i do dziś ma zagorzałych wyznawców. Trudno się dziwić popularności komiksu w tym czasie – dla Polaków oddzielonych od świata żelazną kurtyną były one jedną z nielicznych form dostępnej rozrywki, a wyobraźnia twórców pozwalała przenieść czytelników w przestrzeń daleką od ponurej codzienności.

Po transformacji, wraz z szybkim rozwojem rynku wydawniczego, znacznie poszerzyła się komiksowa oferta wydawnicza. Hitem, również w Polsce, stały się słynne amerykańskie serie, takie jak Kapitan Ameryka czy Spider-Man, oraz ta, której bohaterem był Kaczor Donald. Z jednej strony Polacy nadrabiali więc zaległości, jakie mieli w stosunku do kultury ma-

The Communist authorities were not overly keen on promoting the culture of the graphic novel, as they associated it with the “decadent West”. Perversely, this was precisely when such future giants of comic book art as Janusz Christa, author of the evergreen series Kajko i Kokosz, and Henryk Jerzy Chmielewski, the father of Tytus, Romek i A'Tomek, appeared on the scene. The circulation was staggering by the standards of the day. Kajko i Kokosz – Szkoła latania (1986) sold 250,000 copies, and a story about two scouts and a humanised chimpanzee sold 100,000–300,000. The famous graphic novel series Thorgal first appeared in Poland in Relax magazine, where it was printed in instalments from the 1970s. The novel was penned and drawn by the Polish-Belgian duo Grzegorz Rosiński and Jean Van Hamme. The story of the “star child” raised by Vikings soon became a bestseller and still has its share of devoted fans. The popularity of graphic novels at the time is not surprising. Poles, cut off from the rest of the world by the iron curtain, found graphic novels one of few readily available forms of genuine entertainment, and they were able to transport themselves to another world.

After the collapse of Communism, the publishing market expanded rapidly, and many more comic books suddenly became available. Among the bestsellers at the time were such famous American comics as Captain America, Spider Man and Donald

POLISH HITS

sowej, z drugiej sami chwycili za rysiki, aby tworzyć autorskie pozycje. Niezależni autorzy publikowali w zinach, a pod koniec lat 90. zaczęły się czasy renesansu polskiego komiksu. To wtedy zabłysnął Michał Śledziński, autor Osiedla Swoboda. Uważany przez niektórych krytyków za najważniejszy komiks tamtych lat, album opowiadał o grupie młodych Polaków zamieszkujących blokowisko wzorowane na tym, na którym wychował się sam autor, lubiących ostrą muzykę, imprezy i używki. To był znak czasów – powieść graficzna zaczęła tworzyć nową jakość i dawała młodym twórcom szansę na to, by opowiadać o ich doświadczeniu atrakcyjnym dla nich językiem.

INTYMNE HISTORIE Od początku lat dwutysięcznych rozpoczął się prawdziwy boom komiksowy. Pojawiało się coraz więcej nowych nazwisk i wydawców (pozycję lidera wypracowało sobie wówczas wydawnictwo Egmont), a twórcy zaczęli publikować albumy o szerokiej poetyce – od humorystycznych, kryminalnych po horror.

Komiks stał się zjawiskiem kulturowym – wytworzyło się wokół niego całe środowisko fanowskie skupiające twórców, wydawców i czytelników; oprócz wspomnianego Michała Śledzińskiego triumfy święcili m.in. Tomasz i Bartosz Minkiewiczowie, autorzy cyklu Wilq o superbohaterze z Opola, czy duet Leśniak&Skarżycki, twórcy Jeża Jerzego, skate'a z kolcami, który doczekał się także ekranizacji filmowej.

Czasy bliskie współczesności to także natarcie kobiet, które w formie graficznej zaczęły opowiadać intymne i nie tylko historie. Wielkim hitem było Marzi Marzeny Sowy – wydany najpierw we Francji komiks o dorastaniu w PRL został przetłumaczony nie tylko na język niemiecki czy angielski, ale też chiński i kore-

100

Comic book

Duck. On the one hand, Poles had a lot of catching up to do as far as popular culture was concerned, and on the other, there were plenty of artists keen to try their hand at this art form. Independent graphic novelists started publishing their work in fanzines and Polish comic book art was reborn in the late 1990s. When Michał Śledziński’s Osiedle Swoboda about a group of young Poles living in a high-rise housing estate who liked heavy music, parties, alcohol, and drugs came out in 2004, it was hailed as one of the most significant graphic novels published to date. The graphic novel gained a new quality and offered young people a chance to talk about their experiences in a language and form that was attractive to them and their peers.

INTIMATE STORIES Since the early 2000s, Poland has experienced a comic book art boom. New names and publishers have appeared, and graphic novels covering a wide array of topics and poetics – from comedies, through crime stories and horror books – have been published. The graphic novel has become a publishing and cultural phenomenon. It didn’t take long for a fan base to form and bring together authors, publishers and readers. Apart from Michał Śledziński, popular authors include Tomasz and Bartosz Minkiewicz, the creators of the Wilq series of comics about a superhero from Opole, and the Leśniak&Skarżycki duo, authors Jeż Jerzy books about a skater hedgehog.

Recent years have also seen a proliferation of women artists. One of the most popular series over the past 15-odd years is Marzi by Marzena Sowa about growing up in Communist Poland, first published in

Grzegorz Rosiński podczas pracy nad nowym komiksem Thorgal, Burgdorf, (Szwajcaria), 2018 r.

Grzegorz Rosiński while working on the new Thorgal comic book, Burgdorf (Switzerland), 2018.

POLISH HITS

Comic book

C

M

Y

CM

ański. Sowa stała się chyba najbardziej znaną polską scenarzystką komiksową w Europie. Ciekawe komiksy opublikowały także Maria Rostocka (wraz z mężem, scenarzystą Michałem Rostockim) – ich Niedźwiedź, kot i królik o wyprawie trojga tytułowych bohaterów przez tajemniczy las ukazał się jednocześnie we Francji i w Polsce, czy Olga Wróbel, która w osobistej Ciemnej stronie księżyca opowiadała o trudnych aspektach ciąży.

POLSKI KOMIKS ROŚNIE W SIŁĘ Zwiększa się liczba wydawców – kultowa już stała się Kultura Gniewu, ale i twórców (wśród „osób wartych obserwowania” trzeba wymienić choćby Marcina Podolca) czy imprez związanych z albumami graficznymi (Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier w Łodzi odbywający się jesienią czy majowy Festiwal Komiksowa Warszawa). Polscy artyści coraz częściej pracują za granicą – kilka lat temu młoda rysowniczka Katarzyna Niemczyk jako pierwsza Polka została zatrudniona przez amerykańskie przedsiębiorstwo Marvel Comics.

102

France and then translated not only into Polish, German and English, but also into Chinese and Korean. Sowa has become the most famous graphic novelist in Europe. Another female artist is Maria Rostocka (who works with her husband Michał Rostocki). Their novel Niedźwiedź, kot i królik, about a trip the three titular characters take through a mysterious forest, was published simultaneously in France and Poland. And then there is Olga Wróbel, who discusses the difficulties of pregnancy in Ciemna strona księżyca.

Hity najmłodszej generacji polskich rysowników, po które warto sięgnąć.

Some of the best work

by Polish graphic novel artists.

THE POLISH GRAPHIC NOVEL MARKET IS FLOURISHING The number of publishers is on the rise – Kultura Gniewu has now attained cult status – new artists keep cropping up (Marcin Podolec is one to watch out for), and there are more and more graphic novel events. Two of the most popular, not just in Poland but in Central Europe generally, are the International Comic and Games Festival, held in Łódź in autumn, and Komiksowa Warszawa, held in May. Polish artists are also working abroad more and more frequently. A few years ago, graphic designer Katarzyna Niemczyk became the first Polish person to work for Marvel Comics in the US. Graphic novels are also becoming highly diversified. One recent industry trend is the autobiographical comic, where the author works through personal traumas. One such novel is Weź się w garść

by Anna Krztoń. This deals with establishing relationships with people suffering from mental illness.

Graphic novels with alternative and social-oriented themes are also being published, as are reportage books, e.g. Rozmówki polsko – angielskie by Agata Wawryniuk, which looks at labour migration to the UK. Polish graphic novelists are highly ambitious and provide much more than mere entertainment.

Even mainstream Polish graphic novels leave the reader with something to think about.

The media have recently been devoting more column space to graphic novels. The genre is steadily becoming a significant component of Polish culture – one on a par with other forms of art – and is being taken more seriously. This is best exemplified by

Komiks Zdarzenie 1908 Jacka Świdzińskiego otrzymał w 2015 r. nagrodę im.

Henryka Sienkiewicza dla najlepszej popowej powieści.

The graphic novel Zdarzenie 1908 by Jacek Świdziński won the Henryk Sienkiewicz Award in Literature for best popular novel.

MY

CY

CMY

K

Driven By Excellence

REKLAMA

Worldwide luxury limousines and chauffeur services

www.limos.pl • info@limos.pl • phone: +48 22 6353000 • office: Biały Kamień 2/U6, open 9:00 - 17:00 (Monday - Friday) • 02-593 Warsaw, Poland

POLISH HITS

Comic book

Michał Śledziński, czyli autor serii komiksowej Osiedle Swoboda i redaktor naczelny magazynu Produkt (1999–2004 ), który zrewolucjonizował współczesny komiks w Polsce, wyznaczając jego nowe standardy.

Od kilku lat da się zauważyć też rozwój nurtu komiksów autobiograficznych pozwalających twórcom przepracować traumy. Jedną z takich opowieści było Weź się w garść Anny Krztoń opowiadający o budowaniu relacji z osobami cierpiącymi na zaburzenia psychiczne. Wydaje się też komiksy alternatywne i te o silnym oddziaływaniu społecznym, ale też reportażowe jak Rozmówki polsko-angielskie Agaty Wawryniuk o emigracji zarobkowej do Wielkiej Brytanii.

Polskie albumy cechują spore ambicje. Nawet te głównego nurtu coraz częściej dostarczają czytelnikom nie tylko niewyszukanej rozrywki, ale też sporej porcji refleksji.

W ostatnich latach również media poświęcały powieściom graficznym coraz więcej uwagi. Komiks powoli zaczyna stawać się ważnym elementem polskiej kultury – dość wspomnieć nominację do Nagrody Nike w 2013 r. dla Macieja Sieńczyka za Przygody na bezludnej wyspie, dziwaczną, pełną niesamowitości historię wydaną też m.in. w Wielkiej Brytanii i we Francji. Komiks dostrzegły również inne gremia literackie – do nowej Nagrody Literackiej im. Henryka Sienkiewicza zostały nominowane albumy graficzne Fugazi Music Club Marcina Podolca o legendarnym warszawskim klubie czy dziennik z wyprawy na Syberię Zdarzenie 1908 Jacka Świdzińskiego.

Przyszłość komiksu wygląda obiecująco – o ile uda się zwiększyć nakłady polskich albumów. To największa bolączka twórców znad Wisły. Mimo rozwoju rynku o sukcesie komercyjnym wciąż można mówić w przypadku sprzedaży kilku tysięcy nakładu. I pomyśleć tylko, że kultowa seria komiksów Tadeusza Baranowskiego Podróż smokiem Diplodokiem sprzedała się w łącznym nakładzie ponad dwóch milionów egzemplarzy. Niech te czasy powrócą.

104

Maciej Sieńczyk’s Przygody na bezludnej wyspie being nominated for a Nike Award in 2013. The book is a quirky story that was also published in the UK and France. The graphic novel has also attracted the attention of other types of literary bodies.

Nominees for the new Henryk Sienkiewicz Award in Literature have included the graphic novels Fugazi Music Club by Marcin Podolec, about the legendary Warsaw music club, and a journal of a journey to Siberia, Zdarzenie 1908, by Jacek Świdziński.

The future looks bright for the graphic novel, so long as circulation continues to head north. This is the greatest obstacle encountered by Polish artists.

They might produce excellent work, but they have to do so after hours, as the market for graphic novels is nothing like that in the US or the Frenchspeaking world, and it is impossible to make a living from their writing. The market has certainly grown, but selling a few thousand copies hardly counts as commercial success. This might sound strange given that Tadeusz Baranowski’s beloved Podróż smokiem Diplodokiem series sold over two million copies back in the 1980s. We can only hope that the halcyon days of Polish graphic novels make a comeback soon.

Rozmówki polsko-angielskie Agaty Wawryniuk o aspektach emigracji zarobkowej zostały uhonorowane m.in.

Nagrodą festiwalu MFKiG w Łodzi za najlepszy polski komiks 2012/2013.

Rozmówki polsko-angielskie by Agata Wawryniuk about labour migration was aearded the prize for best Polish graphic novel of 2012/2013 at the Comic Book Festival in Łódź.

© F O R U M ( 3 ) , A G E N C J A G A Z E T A ( 2 ) , E A S T N E W S , M . P.

Michał Śledziński is the author of Osiedle Swoboda and the editor in chief of the Produkt magazine (1999-2004) that revolutionarised the genre of the contemporary graphic novel and set its new standards.

PEOPLE & THE WORD

2020

WITAMY NOWY ROK WELCOMING THE NEW YEAR

©CREDITS

tekst | by PATRYCJA PUSTKOWIAK

Basen w powietrzu, najwyższy budynek na świecie, hotel Roberta de Niro w Warszawie – to tylko niektóre z rzeczy, na które warto czekać w 2020 r. Co jeszcze przed nami?

Jakie trendy, premiery, nowinki?

A sky pool, the world’s tallest building, Robert De Niro’s hotel in Warsaw – these are only some of the events to look forward to in 2020. What does the new year have in store for us?

What new trends, launches and novelties?

106

1

BEZ WIZ DO USA Travel visa-free to the US Stało się! Polacy nie będą już potrzebowali wiz, by podróżować do Stanów Zjednoczonych.

A od 5 sierpnia 2020 r. będziemy też mogli latać z Warszawy do San Francisco – takie połączenie uruchomi LOT. Podróż do miasta uznawanego za światowe centrum biznesu, szczycącego się malowniczym wybrzeżem Pacyfiku potrwa ok. 12 godzin.

Finally! Polish nationals will no longer need a visa to travel to the US. And from 5 August 2020, we will be flying direct from Warsaw to San Francisco, where LOT has launched a new connection. The journey to this world business centre, perched on the picturesque Pacific coastline, will take approx.

12 hours.

107

PEOPLE & THE WORD

2020

2

SERCE W 3D? A 3D heart?

Koniec z oczekiwaniem na organy do przeszczepu?

Wieści ze świata medycznego głoszą, że jesteśmy coraz bliżej opracowania technologii służącej ich laboratoryjnej produkcji. Od dawna pracuje nad tym kalifornijski start-up Organovo wykorzystujący do tworzenia tkanek technologię druku 3D. Zapowiada, że niebawem będzie można w ten sposób otrzymać nerki, wątrobę czy serce.

No more waiting for organ transplants? The latest news from the world of medicine is that we are getting closer to developing the technology to grow organs in the lab.

Organovo, a Californian startup that uses 3D printing technology to create human tissue, has been working on this for some time. It has recently announced that it will be able to produce a kidney, a liver or a heart in the very near future.

3

WARZYWA GÓRĄ Vegetables rule A co w przyszłym roku będziemy jeść? Kuchnia, tak samo jak kultura czy moda, ma swoje trendy.

Eksperci twierdzą, że 2020 będzie rokiem fleksitarianizmu, czyli częściowej rezygnacji z potraw mięsnych. Taką postawę wymusza katastrofalny stan planety i chęć prowadzenia zdrowszego, ekologicznego trybu życia. Powstanie więc coraz więcej knajp wegańskich i wegetariańskich.

What are we going to eat next year? Cuisine, just like culture or fashion, has its own trends. Experts claim that 2020 will be the year of flexitaranism (reducing meat consumption). This has been forced on us by the disastrous condition of our planet, and a shift towards a healthier and greener lifestyle. This means that vegan and vegetarian joints will be mushrooming.

4

TWARDZIELE WRACAJĄ Tough guys are back W kwietniu do kin trafi nowy James Bond z Danielem Craigiem – Nie czas umierać, a wcześniej, bo już w styczniu, trzecia część jednego z najsłynniejszych polskich gangsterskich filmów, czyli Psów.

Psy 3. W imię zasad ma być wielkim powrotem Franza Maurera (w tej roli oczywiście Bogusław Linda) po 25 latach odsiadki. Ciekawe, jak były ubek poradzi sobie we współczesności.

No Time to Die, a New James Bond flick starring Daniel Craig, premieres in April, while the third instalment of the most celebrated Polish mobster saga Dogs opens in January. Dogs 3: In the Name of the Rules marks the grand return of Franz Mauer (played by none other than Bogusław Linda), who’s out after doing a 25-year stretch. It’ll be interesting to see how the former secret police agent copes with the new reality.

108

5

DE NIRO W WARSZAWIE A delicious warm up Słynny hollywoodzki aktor Robert de Niro i uznany szef kuchni Nobu Matsuhisa połączyli siły, by stworzyć miejsce, jakiego jeszcze nie było.

Pięciogwiazdkowy Hotel Nobu (których na świecie jest już kilkanaście) zostanie otwarty w Warszawie, przy ulicy Wilczej, w połowie 2020 r. Ma go wyróżniać oryginalne wzornictwo i wykwintna japońska kuchnia. A na inauguracji w stolicy Polski pojawią się obaj panowie.

The famous Hollywood actor Robert De Niro and the celebrated chef Nobu Matsuhisa have joined forces to create a place like nothing ever seen before. The five-star Nobu Hotel (the chain includes more than a dozen hotels worldwide) is scheduled to open in Wilcza St., Warsaw, in mid-2020. It is guaranteed to stand out by dint of its unique design and sophisticated Japanese cuisine. Both gentlemen will grace the Warsaw launch.

6

NOWE TECHNOLOGIE New technologies W 2020 r. zadebiutuje iPhone SE 2. Co o nim wiadomo? Ma być mały, tani i piekielnie szybki. A wyglądem zbliżony do IPhone'a 8.

Do telefonu firma dorzuci kolejną nowość – wodoodporne słuchawki AirPods 3 utrzymane w sportowym stylu.

The iPhone SE 2 is slated to debut in 2020. What do we know about it?

It will be small, but extremely fast, and will resemble the iPhone 8.

The phone will come with another innovation–- stylish and sporty waterproof AirPods 3.

7

CORAZ BLIŻEJ CHMUR Closer to the clouds W 2020 r. ma też zostać pobity rekord architektoniczny.

Jeddah Tower będzie o prawie 200 m wyższy od Burdż Chalify – na razie najwyższego na świecie, dubajskiego drapacza chmur. Budowany od 2013 r. w Arabii Saudyjskiej wieżowiec, nad którym prace dobiegają końca, ma mieć ponad 1000 m.

An architectural record is set to be broken in 2020. The Jeddah Tower in Jeddah, Saudi Arabia, will be nearly 200 m taller than the Burj Khalifa in Dubai, UAE, presently the world’s tallest skyscraper. The tower, whose construction began in 2013, is almost completed and will be over 1,000 metres tall.

8

POPŁYŃ DO SĄSIADA Swim over to your neighbours 35 m ponad ulicami – na takiej wysokości zawieszony zostanie pierwszy na świecie basen w powietrzu. Inwestycja, jakiej jeszcze nie było, zadebiutuje w przyszłym roku w Londynie. Gigantyczny zbiornik połączy składający się z dwóch wieżowców apartamentowiec.

The world’s first sky pool will be suspended that 35 metres above the ground. The first investment of its kind will be unveiled next year in London. The giant pool will link two luxury apartment blocks.

109

PEOPLE & THE WORD

2020

9

PLAYSTATION Z DUSZĄ Playstation with a soul Cały rok przyjdzie nam jeszcze poczekać na nową konsolę Sony.

Playstation 5 zadebiutuje pod koniec 2020 r. i pewnie będzie hitem wśród prezentów świątecznych. Co o niej wiadomo? Ma być kilka razy wydajniejsza od poprzedniczki, bardziej ekologiczna (będzie pobierać mniej prądu) i mieć nowy kontroler z m.in. nowym systemem wibracji pozwalającym oddać odczucia postaci, która choćby grzęźnie w błocie.

We will have to wait a whole year for a new console from Sony. Playstation 5 will premiere in late 2020 and is bound to become the most coveted Christmas present. What do we know about it? It will be several times more efficient than the previous generation. It will also be greener (reduced power consumption), have a new controller with an enhanced vibration technology that enables you to experience how e.g. a character stuck in mud feels.

10

DO BOJU! Into battle Miłośnicy gier komputerowych zdecydowanie nie będą mogli w przyszłym roku narzekać. Na swoje premiery czekają m.in. osadzone w futurystycznej metropolii Cyberpunk 2077, druga część Dying Light, czyli powrót do walki o przetrwanie w czasach apokalipsy zombie, czy Doom Eternal – starcie z dwukrotnie większą liczbą demonów niż w poprzedniej części. Zapowiada się waleczna wiosna.

Gaming fans will definitely have no reason to complain next year. Slated to premiere are Cyberpunk 2077 set in a futuristic metropolis, the second instalment of Dying Light, or the return of the battle for survival in the era of zombie apocalypse, and Doom Eternal – a clash with twice as many demons than in the previous version. Brace yourself for a battle-packed spring.

11

WITAMY NA ŚWIECIE The newcomer Włoski producent jednego z najsłynniejszych aut na świecie zamierza wreszcie przedstawić nowy, sportowy samochód. Najwyższa pora, bo fani motoryzacji czekają na niego już 13 lat. Maserati Alfieri ma być napędzane układem spalinowo-elektrycznym lub całkowicie elektrycznym, a jego produkcja ma ruszyć na początku 2020 r. we włoskiej Modenie.

Maserati, one of the world’s most celebrated automotive brands, is planning to unveil a new luxury sports car. And not before time – motorists have been waiting 13 years. The Maserati Alfieri will be fitted with a hybrid or all-electric drive, and production will be launched in Modena in early 2020.

12

CZAS NA LEKTURĘ Time for a read David Mitchell zapowiada na przyszły rok nową, rockandrollową powieść. Autor głośnego Atlasu chmur tym razem opowie o muzycznym światku. Utopia Avenue ma być historią fikcyjnego brytyjskiego (i dziwacznego) zespołu. Tymczasem Ken Follett ogłosił, e skończył pracę nad prequelem Filarów ziemi, który też ma w 2020 r. trafić do księgarń.

David Mitchell has announced the release of a new rock’n’roll story next year. This time, the author of the acclaimed Cloud Atlas will offer a rare glimpse into the music scene. Utopia Avenue is a story of a fictional British band. Meanwhile, Ken Follett has announced that he’s finished the prequel to The Pillars of the Earth, which will also be published in 2020.

110

13

PRYWATNE LOTY W KOSMOS? Private flights to space?

Może już w nadchodzącym roku. NASA otworzyła amerykański segment Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) do komercyjnego użytku. Wozić w kosmos będzie firma Bigelow Aerospace. Na razie planowanych jest tylko kilka lotów rocznie, więc warto pomyśleć o tym zawczasu. Trzeba mieć tylko 30 dni urlopu i jedyne 52 mln dol. na opłaty.

Perhaps next year. NASA has opened the US segment of the International Space Station for commercial business. Bigelow Aerospace will be shuttling tourists into space. For the time being, only a handful of flights will be operated each year, but you should consider this option well in advance. All you need is 30 days of holiday leave and USD 52 million dollars for the fee.

14

KLASYKA WCIĄŻ ŻYWATimeless classics W Teatrze Wielkim-Operze Narodowej Mariusz Treliński pokaże swoją inscenizację Halki (11 lutego). Długo oczekiwana premiera operowa oparta na nieśmiertelnym dziele Stanisława Moniuszki zadebiutuje w Warszawie dwa miesiące po tym, jak twórcy zaprezentują ją w Wiedniu. Z klasyką zmierzy się też Grzegorz Jarzyna – w maju w warszawskim TR zobaczymy zapewne nieoczywistą wersję Szekspirowskiej Burzy.

Mariusz Treliński will be producing his version of Halka in the Grand Theatre National Opera (11 February). The long-awaited operatic premiere of this adaptation of Stanisław Moniuszko’s timeless masterpiece is scheduled to debut in Warsaw two months after its premiere in Vienna.

Meanwhile, Grzegorz Jarzyna is tackling another classic work. His revolutionary take on Shakespeare’s The Tempest opens at the TR Theatre in Warsaw in May.

111

PEOPLE & THE WORD

2020

15

JUTRO W TOKIO Tomorrow in Tokyo Latający samochód, wszechobecne roboty, kamery służące rozpoznawaniu twarzy... Brzmi jak futurologiczne majaki?

Nie, to zapowiedź letnich igrzysk olimpijskich 2020 w Tokio.

Japonia słynie z nowoczesnych rozwiązań, nic więc dziwnego, że na słynną imprezę sportową zaplanowała również mnóstwo technologicznych niespodzianek. To będzie święto sportu i pokaz możliwości jutra.

An airborne car, ubiquitous robots, facial recognition records...

Sounds futuristic? No, merely a foretaste of the upcoming 2020 Summer Olympics in Tokyo. Japan is renowned for state-of-the-art solutions, so it’s hardly surprising that this celebrated sporting event will coincide with scores of technological firsts. It promises to be a celebration of sport and a demonstration of future capabilities.

16

NA DŁUGIE WIECZORY For long evenings

As with any other year, enthusiasts of TV shows are itching to watch new productions. And they will not be disappointed. Next year’s premieres include: Star Trek: Picard plus new seasons of Dark, The Handmaid's Tale and Succession. Star Trek will premiere in January - we know from leaks that it’s going to be set 20 years after Captain Jean-Luc Picard’s last appearance. The retired admiral of the Starfleet will be forced to return to space. The murky megahit Dark will be recommissioned for its third (and allegedly final) season, but will be released on Netflix no earlier than in spring. Meanwhile, HBO is following up on two of its smash hits – The Handmaid's Tale, set in a world where women are slaves, and the much-praised Succession, the saga of media tycoons.

17

PODRÓŻ W CZASIE A journey back in time Karuzele, statek, tawerna, strzelnice i inne atrakcje przywodzące na myśl epokę renesansu – to wszystko wejdzie w skład Mandorii Miasta Przygód – nowego parku rozrywki, który powstanie w lecie 2020 r. w Rzgowie koło Łodzi. Gigantyczna inwestycja ma obejmować powierzchnię 50 ha i oferować dzieciom i ich opiekunom prawdziwą podróż w czasie.

Merry go-rounds, a ship, a tavern, shooting ranges and other attractions inspired by the Renaissance will become main highlights of Mandoria the Adventure City, a brand new amusement park to be launched in Rzgów near Łódź in the summer of 2020. Spanning 50 hectares, this mammoth investment will offer children and their guardians a genuine journey back in time.

112

© A D O B E S T O C K ( 4 ) , A G E N C J A G A Z E T A ( 2 ) , M . P.

Jak co roku miłośnicy seriali zacierają ręce na nowe produkcje.

I się nie zawiodą. Wśród przyszłorocznych premier znajdą się m.in. Star Trek: Picard czy kolejne sezony Dark, Podręcznej i Sukcesji. Star Trek ma mieć premierę już w styczniu – z przecieków wiadomo, że akcja będzie się odbywała 20 lat po ostatnich wydarzeniach z udziałem kapitana Jeana-Luca Picarda. Teraz emerytowany admirał Gwiezdnej Floty zostanie zmuszony do powrotu w kosmos. Mroczny hit Dark ma się doczekać trzeciego (i ponoć ostatniego) sezonu najwcześniej wiosną na Netfliksie. A na HBO kontynuacja dwóch innych przebojów – Podręcznej opowiadającej o świecie kobiecego zniewolenia i wychwalanej Sukcesji – historii rodziny medialnych potentatów.

dr Victor Derhartunian

Perfekcyjny wzrok w kilka sekund Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku, przede wszystkim w innowacyjnej korekcji starczowzroczności – tłumaczy światowej sławy chirurg, dr Victor Derhartunian, właściciel klinik EyeLaser w Wiedniu i Zurychu. Nowo otwarta klinika SwissLaser to kolejne tego typu miejsce, tym razem dla pacjentów w Polsce.

Ze względu na możliwości zakresu korygowanych wad oraz jakość widzenia po zabiegu, Femto-Lasik to bardzo precyzyjna metoda chirurgii refrakcyjnej dostępna na rynku. – Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku tzn. korygujemy nie tylko dioptrie, ale także, na podstawie obrazu rogówki, wszelkie nieregularności. – tłumaczy dr Victor Derhartunian. Zaledwie kilka godzin po zabiegu pacjent widzi lepiej (ostrość i jakość widzenia) niż przed zabiegiem w okularach lub soczewkach kontaktowych. – Dzięki zastosowaniu profilów nowej generacji jesteśmy też ekspertami w korekcji starczowzroczności – dodaje dr Derhartunian.

Laserowa korekcja wzroku należy do najbezpieczniejszych zabiegów w medycynie. Zabieg jest bardziej bezpieczny niż noszenie soczewek kontaktowych.

Zabieg laserem trwa kilka sekund i jest bezbolesny.

Jest możliwy dzięki technologii (SwissLaser to centrum referencyjne niemieckiego producenta Schwind-Eye-Tech-Solutions) oraz wiedzy kadry lekarskiej zdobywanej przez wiele lat na elitarnych uniwersytetach i prywatnych klinikach w Szwajcarii i w Niemczech.

Specjaliści ze SwissLaser należą do międzynarodowej czołówki z dziedziny chirurgii refrakcyjnej. Wśród nich jest wybitny chirurg z międzynarodowym doświadczeniem – dr Victor Derhartunian, który od 2012 r. z sukcesem prowadzi kliniki: EyeLaser w Zurychu, Wiedniu, i w Warszawie. Obie placówki uchodzą za wiodące i godne polecenia w opiniach Pacjentów, a wszystko dzięki wykorzystaniu nowych technologii i zastosowaniu wysokich standardów w pracy z Pacjentami. Międzynarodowe doświadczenie, nowoczesne urządzenia i wysoka jakość teraz dostępna jest także w Polsce – w klinice SwissLaser w Warszawie!

Szwajcarska jakość w Polsce Swiss quality in Poland

Główny chirurg SwissLaser

Perfect vision in a few seconds „We are experts in customized laser vision correction, and our particular focus is innovative correction of presbyopia”, explains experienced surgeon Dr Victor Derhartunian, owner of the EyeLaser clinics in Vienna and Zürich. The newly opened SwissLaser clinic is a similar centre addressed to patients in Poland.

Due to the range of laser vision correction possibilities and the quality of the vision following the procedure, Femto-Lasik is a very precise method of refractive eye surgery available on the market. „We are experts in personalised vision correction, i.e. we do not correct only diopters but also corneal irregularities, based on the image of the cornea”, explains Dr Derhartunian. The patient sees better a few hours after the procedure (in terms of sharpness and quality of vision) than he or she did beforehand with eyeglasses or contact lenses. „By using new generation profiles, we have become experts in innovative presbyopia correction”, Dr Derhartunian adds.

Laser vision correction is one of the safest medical procedures.

The treatment is safer than wearing contact lenses. A laser procedure takes a few seconds to complete and is painless. It relies on innovative technology (SwissLaser is a reference centre of the German manufacturer SchwindEye-Tech-Solutions) and the expertise of the doctors who work there.

This expertise has been acquired over many years of working at elite universities and private clinics in Switzerland and Germany.

Experts from the SwissLaser clinic are among the world’s best refractive surgery specialists. One such expert is Dr Victor Derhartunian, an outstanding surgeon with international experience. Dr Derhartunian has been successfully running EyeLaser clinics in Vienna and Zürich since 2012 and now in Warsaw. These are some of the top refractive clinics in Europe. They use the most advanced and new technologies and adhere to high standards of patient care. And this international experience, stateof-the-art equipment, and high quality are now available in Poland too – at the SwissLaser clinic in Warsaw.

Art

©CREDITS

POLISH HITS

114

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Kaleidoscope

DAMA

w nowym domu T H E L A DY H A S A N E W H O M E Jeden z najpiękniejszych obrazów świata, portret Cecylii Gallerani, znanej szerzej jako Dama z gronostajem , pędzla Leonarda da Vinci, od 20 grudnia można podziwiać w nowo otwartym Muzeum Książąt Czartoryskich u zbiegu ulic św. Jana i Pijarskiej w Krakowie. To siedziba jednej z najcenniejszych polskich kolekcji sztuki, której historia to doskonały materiał na niejeden film czy książkę.

One of the world’s most beautiful paintings, the portrait of Cecilia Gallerani, better known as Lady with an Ermine by Leonardo da Vinci, will be displayed at the newly opened Princes Czartoryski Museum on the corner of św. Jana and Pijarska streets in Kraków from 20 December. The museum houses one of the most valuable Polish collections of art and its history could inspire many a film and book.

Leonardo da Vinci (1452–1519), Dama z gronostajem – portret Cecylii Gallerani (ok. 1473–1536), Mediolan, ok. 1490 r.

Leonardo da Vinci (1452–1519), Lady with an Ermine – portrait of Cecilia Gallerani (ok. 1473–1536), Milan, approx. 1490

115

Rembrandt Harmensz. van Rijn (1606–1669), Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, Amsterdam, 1638 r.

Rembrandt Harmensz. van Rijn (1606–1669), Landscape with the Good Samaritan, Amsterdam, 1638

Do wybuchu II wojny światowej perłę kolekcji Czartoryskich, obok obrazów Leonarda da Vinci i Rembrandta, tworzył Portret młodzieńca autorstwa Rafaela Santi. To te trzy dzieła w 1939 r. zostały umieszczone w skrzyni oznaczonej literami LRR (Leonardo, Rembrandt, Rafael) i ukryte w pałacu w Sieniawie. Ukryte zbiory trafiły jednak w ręce Niemców, obrazy zostały wysłane do Berlina, a następnie znalazły się w rezydencji Hansa Franka na Wawelu. W 1945 r., uciekając z Krakowa, Hans Frank podjął decyzję o wywiezieniu dzieł sztuki do Niemiec.

Obraz Rafaela jednak zaginął i do tej pory nie udało się go odnaleźć… Więcej o zaginionych polskich dziełach sztuki czytaj na dzielautracone.gov.pl/.

Until the outbreak of World War II the pearl in the Czartoryski collection, along with the paintings by Leonardo da Vinci and Rembrandt, was the Portrait of a Young Man painted by Rafael Santi. In 1939, the three precious paintings were placed in a chest with the letters LRR (for Leonardo, Rembrandt and Rafael) painted on top and hidden in the palace in Sieniawa. However, the collection was looted by the Germans, the paintings were sent to Berlin and then were displayed at Hans Frank's residence in Wawel. In 1945, fleeing from Kraków, Hans Frank decided to take the paintings to Germany. Rafael Santi's painting was lost and has not been recovered to date... You can read more about lost Polish works of art at http://lootedart.gov.pl/en/.

Zawiłe losy Kolekcji

Ta niezwykła historia zaczyna się ponad 200 lat temu, w 1801 r., gdy jedna z najbogatszych ówcześnie Polek, księżna Izabela z Flemmingów Czartoryska, założyła najstarsze polskie muzeum. Kolekcjonowane przez nią zbiory były prezentowane w Puławach (woj. lubelskie), w dwóch parkowych pawilonach: Świątyni Sybilli i Domu Gotyckim.

To właśnie w Domu Gotyckim była prezentowana Dama z gronostajem Leonarda da Vinci oraz Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijna. Kolekcję Czartoryskich uzupełniał wtedy Portret młodzieńca Rafaela Santi (zaginiony podczas II wojny światowej).

Muzeum nie przetrwało jednak powstania listopadowego w 1831 r., a po emigracji syna Izabeli, księcia Adama Jerzego, jego zbiory zostały przewiezione do Paryża. Powróciły do Polski dopiero w 1876 r., w związku z planowanym otwarciem muzeum w Krakowie w Pałacu Czartoryskich – tam, gdzie dzisiaj, u zbiegu ulic Pijarskiej i św. Jana. I tam Muzeum Książąt Czartoryskich funkcjonowało aż do wybuchu II światowej w 1939 r., choć na czas I wojny światowej najcenniejsze zbiory, w tym bezcenne obrazy Leonarda, Rafaela i Rembrandta, trafiły na przechowanie do Galerii Drezdeńskiej. Na początku II wojny światowej zbiory zostały ukryte w pałacu Czartoryskich w Sieniawie, ale kryjówkę odkryli i ograbili Niemcy. Wiele eksponatów zostało bezpowrotnie utraconych.

Po wojnie zbiory Czartoryskich trafiły pod opiekę Muzeum Narodowego w Krakowie, a w 1991 – pod zarząd Fundacji Książąt Czartoryskich.

Odważna decyzja ministra

Niespełna trzy lata temu państwo polskie reprezentowane przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof.

Piotra Glińskiego zdecydowało o zakupie tej najcenniejszej polskiej kolekcji sztuki pozostającej dotąd w rękach prywatnych. Za 100 mln euro kupiono nie tylko całą kolekcję, w tym Damę… Leonarda, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijna, ale także budynki Muzeum i… prawa do zaginionych dzieł, również do Portretu młodzieńca Rafaela, jeśli kiedykolwiek się odnajdzie.

Dzięki temu, że wraz ze zbiorami zostały nabyte także wymienione wyżej nieruchomości, ślamazarne wcześniej prace remontowe mogły nabrać należytego tempa. W ciągu niespełna trzech lat kosztem ponad 50 mln zł pochodzących m.in. ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokończono kompleksową modernizację Muzeum Czartoryskich – dziś jednego z najnowocześniejszych polskich muzeów.

21 lekcji historii i sztuki

Dama… to bez wątpienia jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł w Kolekcji Czartoryskich. Tylko w tym roku podobizna Cecylii Gallerani trafiła na rewers włoskiej monety wybitej z okazji 500. rocznicy śmierci Leonarda da Vinci – i na rewers polskiej monety wybitej z okazji 140-lecia Muzeum Narodowego w Krakowie.

Jednak Kolekcja Czartoryskich to nie tylko Leonardo i Rembrandt. Wyjątkowy spacer po 21 salach Muzeum Książąt Czartoryskich rozpoczyna się od Podestu, gdzie znajdują się dwa monumentalne płótna rodzajowe Jana Piotra Norblina. W dalszej części znajdują się pomieszczenia prezentujące dzieje Polski od czasów Jagiellonów aż po schyłek I Rzeczypospolitej. Na pierwszym piętrze Muzeum widzowie zobaczą także najpiękniejsze dzieła sztuki sakralnej oraz świat sztuki Dalekiego Wschodu.

Zwiedzanie drugiego piętra rozpoczyna się od salonu antycznego, by później przenieść się do sali poświęconej sztuce renesansu. Stamtąd właśnie można przejść do pomieszczenia, w którym eksponowana jest magnetyczna Dama z gronostajem Leonarda da Vinci. Kolejne przestrzenie zabierają widzów w podróż przez sztukę średniowiecza, sztukę Europy Północnej XV–XVII w., aż do czasów Rembrandta. W Sali Polskiej prezentowane są też pamiątki głównie z puławskiej Świątyni Sybilli, a w salach oficyny – zbiory biblioteczne oraz kolekcja grafik i rysunków.

Oprac. na podstawie tekstów Katarzyny Płonki-Bałus, Mateusza Chramca, Natalii Koziary; Muzeum Książąt Czartoryskich.

© TO M A S Z K A L A RU S , JA K U B P O S Z A J, K A RO L KO WA L I K , P R AC O W N I A F OTO G R A F I C Z N A M N K

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Kaleidoscope

The complicated fortunes of the collection

This incredible story begins over 200 years ago, in 1801, when one of the then richest Polish women, Princess Izabela Czartoryska neé Flemming, founded the first ever Polish museum. The works of art collected by her were displayed in Puławy (Lublin province) in two park pavilions, namely Sybilla’s Temple and the Gothic Home. The Lady with an Ermine by Leonardo da Vinci and Rembrandt van Rjin’s Landscape with the Good Samaritan were exhibited in the latter building. Another gem in the then Czartoryski collection was the Portrait of a Young Man by Rafael Santi (it was lost during World War II).

Alas, the museum did not survive the November Uprising of 1831 and after Izabela’s son, prince Adam Jerzy emigrated from Poland, his collection was taken to Paris. The artworks did not return to Poland until 1876, and the reason for their return were plans to open a museum in the Czartoryski Palace in Kraków, on the corner of św. Jana and Pijarska streets. It continued to the venue of the Princes Czartoryski Museum until the outbreak of World War II in 1939, although during World War I the most valuable items, including the priceless paintings by Leonardo da Vinci, Rafael Santi and Rembrandt were transferred for safekeeping to the Dresden Gallery.

At the beginning of WWII, the collection was hidden at the Czartoryski Palace in Sieniawa but the hiding place was discovered and looted by the Germans. Many of the artworks were never recovered.

After the war, the Czartoryski collection of art was taken over by the National Museum in Kraków and in 1991, it was handed back to the Princes Czartoryski Foundation.

Piotr Norblin. In the next rooms we can see paintings depicting historical events that took place in Poland from the times of the Jagiellonian Dynasty to the late First Polish Republic. On the first floor, visitors to the Museum can admire the most beautiful works of religious art and art of the Far East.

The first stop on the second floor of the museum is the ancient room which is followed by a room dedicated to Renaissance art. From there the route takes you to the room where Leonardo da Vinci’s magnetic Lady with an Ermine is in full display. The next rooms take visitors on a journey down the history lane and exhibit Medieval art, the 15th to 17th century art of Northern Europe up until the time of Rembrandt. In the Polish room on display are also some keepsakes from the Sybilla Temple in Puławy and the back building houses the library collection and a collection of sketches and etchings.

A bold decision of the Minister of Culture

Three years ago, Poland represented by the Minister of Culture and National Heritage, professor Piotr Gliński decided to purchase the most valuable Polish collection from its private owners. For a total of EUR 100 million the state acquired not only the entire collection, including Lady with an Ermine by da Vinci and the Landscape with the Good Samaritan by Rembrandt van Rijn, but also the Museum buildings and… the rights to the lost works, including the Portrait of a Young Man by Rafael Santi, in case they are ever found. Owing to the fact that the museum builfings were purchased together with the collection, the previous slow renovation works on the museum could finally take full speed. The Czartoryski Museum, now one of the most advanced Polish museums, underwent full modernising within just three years at the cost of PLN 50 million allocated for the cause among others by the Ministry of Culture and National Heritage.

21 lessons in history and art

The Lady with an Ermine is undoubtedly one of the most recognised works in the Czartoryski Museum. This year, the portrait of Cecilia Gallerani was featured on the reverse side of a special Italian coin minted to honour the 500th anniversary of Leonardo da Vinci’s death. It was also featured on the reverse side of a Polish coin minted to celebrate the 140th anniversary of the National Museum in Kraków.

However, there is much more to the Czartoryski Museum than just the works of Leonardo da Vinci and Rembrandt. A fascinating tour across the 21 rooms of the Princes Czartoryski Museum begins at the landing displaying two monumental scenic paintings by Jan (Based on the writings of Katarzyna Płonka-Bałus, Mateusz Chramiec, Natalia Koziara, Princes Czartoryski Museum)

Jan Matejko (1838–1893), Studium konia Wielkiego Księcia Witolda do obrazu Bitwa pod Grunwaldem, 1876 r.

Jan Matejko (1838–1893), Study of a Horse of Vytautas the Great for the Battle of Grunwald painting, 1876

PEOPLE & THE WORD

Architecture

BRYŁY MÓWIĄ BUILDINGS TALK tekst | by MIKOLA J MIGACZ

Ground-breaking, fresh, sophisticated, focused on details, sometimes minimal, sometimes monumental. The grand designs of these architects have made our world more beautiful.

118

©CREDITS

Rewolucyjne, eleganckie, skupione na detalach, czasem oszczędne, czasem monumentalne. Projekty tych architektów sprawiają, że nasz świat staje się piękniejszy.

Wizjoner | The visionary

FRANK GEHRY

Dziadek był dostawcą węgla w Łodzi. W 1913 r. wyjechali z babcią do Kanady. Część mojej rodziny została. Przeżyła wojnę z tatuażami na przedramionach – tak Frank Gehry, jeden z najlepszych architektów na świecie, wspomina swoje korzenie. Projektowanie zaczyna od kartki papieru. – Każdy kształt, jaki jej nadasz, można potem powtórzyć w skali wielkiego gmachu – twierdzi. Każdy jego nowy budynek działa jak magnes. Każdy wywołuje awantury. Był pierwszym twórcą, który został okrzyknięty „star architektem”. Jego wizytówką stały się wizjonerskie gmachy z pogiętej blachy, szalone konstrukcje powstające w oderwaniu od kontekstu czy tradycji. Jedni widzą w nich rewolucję, świeżość, nowe idee. Inni: efekciarstwo. To on odpowiada za „efekt Bilbao”, który na wiele lat ukształtował nie tylko debatę o architekturze, ale i sposób budowania, oczekiwania stawiane architekturze. Gdy w 1997 r. ukończono tam budowę Muzeum Guggenheima, nikt nie sądził, że jedna budowla odmieni prowincjonalne hiszpańskie miasto, przez wieki znane z kopalń i hut. Wizjonerski gmach uczynił całe miasto atrakcją turystyczną. Zaprojektował też muzeum rocka w Seattle (sfinansowane przez współzałożyciela Microsoftu Paula Allena), muzeum lotnictwa i kosmonautyki w Los Angeles, Vitra Design Museum w niemieckim Weil-am-Rhein. Pomimo 90 lat wciąż projektuje, ostatnio siedzibę Facebooka. Najważniejsze projekty: Muzeum Guggenheima w Bilbao, Tańczący Dom w Pradze.

“My grandfather delivered coal in Łódź. In 1913, he and my grandmother went to Canada, but some of the family stayed behind. They came out of the war with numbers tattooed on their arms”, this is how Frank Gehry, one of the world’s leading architects, describes his roots. His designs begin with a blank sheet of paper. “Any shape you give it can be reproduced on a grand scale”, he says. Every new building he designs becomes a magnet. And sparks controversy. Gehry was the world’s first “starchitect.”

His hallmarks are visionary buildings from curved metal sheeting - feral structures that make no concessions to context or tradition. Some see them as revolutionary, fresh and innovative. Others dismiss them as pointless ostentation. Gehry is responsible for the “Bilbao effect”, which informed debate on architecture, as well as construction methods and expectations, for many years. When the Guggenheim Museum Bilbao was completed in 1997, no one suspected that it was going to change the public image of this provincial Spanish city, which had been associated with iron mines and steel mills for centuries. The visionary building transformed the city into a tourist attraction. Gehry also designed the Museum of Pop Culture in Seattle (funded by Microsoft co-founder, Paul Allen), the Air and Space Gallery (originally the California Aerospace Museum) in Los Angeles, the Vitra Design Museum in Weil am Rhein, Germany. Although ninety, he is still designing. His most recent project was Facebook’s head office in Menlo Park, CA. Key projects: The Guggenheim Museum Bilbao, the Dancing House in Prague.

119

120

Skazany na chaos | Sentenced to chaos

REM KOOLHAAS

XX wiek jest piękny, ale pięknem przerażającym – tak uważa 73-letni Rem Koolhaas. Holenderski wizjoner i praktyk, filozof i pragmatyk. Jako teoretyk opisuje współczesne miasta, uważa, że ich chaos jest czymś naturalnym i chociaż architekci muszą mu przeciwdziałać, to jednak w końcu są skazani na porażkę. – Mieszkańcy miast tworzą nową kulturę korków ulicznych, a wszyscy razem jesteśmy dobrowolnymi więźniami cywilizacji – twierdzi. Jego eseje The Times nazwał „podstawową lekturą dla pokolenia młodych ludzi wychowanych na MTV i Derridzie”.

Projektuje uniwersytety, centra transportu, butiki Prady, wieżowce, centralę chińskiej telewizji państwowej. Sam żyje w samolotach między Holandią, USA, Nigerią, Emiratami, Rosją, Hongkongiem, Indiami, Kazachstanem...

Jego studio dostarcza wciąż nowe wizje – gigantyczne i bezczelne. Koolhaas twierdzi, że w świecie bez wspólnoty to wielkie, imponujące projekty jednoczą ludzi.

Jury Nagrody Pritzkera, którą dostał w 2000 r., nazwało go „prorokiem nowej architektury doskonale wyczuwającego wyzwania nowych czasów”.

Najważniejsze projekty: budynek chińskiej telewizji w Pekinie, czytelnia publiczna w Seattle.

“The 20th century is beautiful, but its beauty is terrifying”, says 73-year-old Dutch visionary, practitioner, philosopher and pragmatist, Rem Koolhaas. Being a theoretician, he describes contemporary cities and believes that their chaos is natural, and although architects should fight it, they are doomed to fail. “Residents of cities are creating a new congestion culture; and we are all voluntary prisoners of civilization”, he argues. The Times hailed his essays as “the ultimate coffee-table book for a generation raised on both MTV and Derrida.”

Koolhaas had designed universities, transport hubs, Prada boutiques, skyscrapers, and the head office of Chinese state television. He lives alone and divides his time between the Netherlands, the US, Nigeria, the UAE, Russia, Hong Kong, India, and Kazakhstan. His studio continues to design new visions - gigantic and audacious. Koolhaas argues that in a world without a community, these gigantic and imposing designs bring people together. The Jury of the Pritzker Award he garnered in 2000 described him as “a prophet of new architecture who is in tune with challenges of the future”.

Key projects: the headquarters of Chinese television in Beijing, the public library in Seattle.

ROBERT KONIECZNY

Twórca szlachetnych domów | The creator of noble homes

Biedowanie, – Biedowanie, spanie spanie w samochodzie w samochodzie na budowach na budowach – mówi – o swojej mówidrodze Robertna Konieczny szczyt Robert o swojej Konieczny. drodze na – Ale szczyt. cel mam – zawsze Ale cel jeden: mam dobra, zawsze funkcjonalna jeden: dobra, architektura funkcjonalna na najwyższym poziomie.

Perfekcjonista, pracoholik, architektura na najwyższym poziomie.

Perfekcjonista, bezkompromisowy wizjoner – mówią zwolennicy jego pracoholik, bezkompromisowy wizjoner – mówią projektów. zwolennicy Efekciarz, jego projektów. pupilek bogaczy Efekciarz, – pieklą celebryta, się krytycy.

Fakty pupilek są takie, bogaczy że Robert – pieklą Konieczny, się krytycy. pracujący Fakty są natakie, co dzień że w Katowicach, to jedenpracujący z najlepszych najczęściej Robert Konieczny, na coi dzień w Katowinagradzanych cach, to jeden polskich z najlepszych architektów. i najczęściej Laureatnagradzanych nagrody World Building polskich of the architektów.

Year 2016Laureat za Centrum nagrody Dialogu World Przełomy Building w Szczecinie. of the YearPrestiżowy 2016 za Centrum magazyn Dialogu Wallpaper „Przełomy” ogłosił Arkę, w domSzczecinie. w górach, Prestiżowy który zaprojektował magazyn i„Wallpaper” zbudował dla ogłosił swojej rodziny, „Arkę”, zadom „najpiękniejszy w górach, który dom świata”. zaprojektował To właśnie i zbudował domy jednorodzinne dla swojej rodziny, stały sięzawizytówką „najpiękniejszy Koniecznego: dom świata”. płaskie To dachy, właśnie beton, domy dużejednorodzinne szklane powierzchnie... stały się wizytówką To architektura bardzo Koniecznego: błyskotliwa, płaskie na wysokim dachy, beton, poziomie. duże Sukces szklane zawdzięcza powierzchnie... komunikatywności.

To architektura Sprowadza bardzo błyskotliwa, budynek na do hasła wysokim czytelnego poziomie. dlaSukces laika: dom zawdzięcza bunkier,komunikatywdom kryształ, domności. okrągły.

Sprowadza – Moja architektura budynek do hasła jest jeszcze czytelnego niszowa, dla czylilaika: podlega domtym bunkier, samym dom prawom kryształ, co dom ambitne okrągły. kino – mówi Konieczny, – Moja architektura rocznik 1969.jest jeszcze niszowa, czyli podlega Najważniejsze tym samym prawom projekty:coCentrum ambitneDialogu kino. Wszyscy Przełomy się zachwycają, aleArka nie każdy chce oglądać w Szczecinie, dom w Brennej, Polska. – mówi

“Living – Biedowanie, from hand spanie to mouth, w samochodzie and sleeping nainbudowach cars on – mówi Robertsites”, construction Konieczny is howoRobert swojejKonieczny drodze na(b. szczyt.

1969)– Ale celhis paints mam risezawsze to the top. jeden: “I’vedobra, alwaysfunkcjonalna been driven by the architektura same goal – good, na najwyższym functional, top-quality poziomie. Perfekcjonista, architecture.” pracoholik,isbezkompromisowy Konieczny a perfectionist, a workaholic, wizjoner and – mówią zwolennicy an uncompromising jego projektów. visionaryEfekciarz, – at least according celebryta,to his pupilek bogaczy supporters.

His critics – pieklą deride się krytycy. him as flamboyant Fakty są takie, and że Robert sleek, a celebrity, Konieczny, and pracujący a rich man’s na co poodle. dzieńThe w Katowisimple fact cach, to jeden z najlepszych i najczęściej is, however, that Robert Konieczny, who isnagradzabased in nych polskich Katowice, is one architektów. of Poland’s best Laureat and nagrody most awarded World Building ofHe architects. thewon Yearthe 2016 2016 zaWorld Centrum Building Dialogu of the Year „Przełomy” Award for the w Upheavals Szczecinie.Dialogue Prestiżowy Centre magazyn in Szczecin. „Wallpaper” The prestigious ogłosił Wallpaper „Arkę”, magazine dom w górach, announced który that Ark, azaprojektował mountain house i zbudował designed dla andswojej built byrodziny, Robertza for his „najpiękniejszy family is “the world’s dommost świata”. beautiful To właśnie home.domy ” Single-family jednorodzinne detached homesstały havesię become wizytówką Konieczny’s Koniecznego: specialty. płaskie They aredachy, typically beton, made duże of concrete, szklane powierzchnie... and have flat roofs To and generousbardzo glazed surfaces.

Thena architecture architektura błyskotliwa, wysokim is poziomie. brilliant and Sukces the quality zawdzięcza is superlative. komunikatywności.

Konieczny describes hisbudynek buildingsdo in hasła lay terms, e.g. the dla bunker house, Sprowadza czytelnego laika: domcrystal the bunkier, house, domthe kryształ, round house. dom okrągły.

“My architecture is niche and can be compared to art niszowa, cinema. Everyone – Moja architektura jest jeszcze czyli podlega it, admires tym butsamym not everyone prawom wants co ambitne to watch kino. it”, says Konieczny.

Wszyscy się zachwycają, ale nie każdy chce oglądać – mówi Key projects: Konieczny, The Upheavals rocznik 1969.

Dialogue Centre in Szczecin, the Arc House in Brenna, Poland.

121

Późny debiut | A late debut

DANIEL LIBESKIND

PEOPLE & THE WORD

W pewien piątkowy wieczór wyznałem mamie, że chcę zostać artystą. Miałem już za sobą kilka różnych zawodów – najpierw byłem zawodowym muzykiem, w kibucu pracowałem w polu, potem byłem wykładowcą na Yale i Harvardzie. Ale ciągle szukałem swojego powołania – tak Daniel Libeskind, który urodził się w 1946 r. w Łodzi, wspominał początek swojej przygody z architekturą.

Pracownię założył dopiero w wieku 43 lat i przez kolejne lata projektował głównie do szuflady. Krytycy często uznawali pomysły Libeskinda za niemożliwe do zbudowania. Jego pierwszy zrealizowany budynek ukończono, gdy jego twórca miał 52 lata. Przełomowe okazało się Muzeum Żydowskie w Berlinie, po którym Libeskinda uznano za jednego z czołowych przedstawicieli dekonstruktywizmu. Po tym sukcesie otrzymał zamówienia na kolejne gmachy muzealne, sale koncertowe, hotele, centra handlowe. Międzynarodową gwiazdą stał się, gdy wybrano jego propozycję odbudowy Ground Zero – terenów dawnego World Trade Center zniszczonego w ataku 11 września. W Warszawie zbudował apartamentowiec Złota 44.

Najważniejsze projekty: Muzeum Żydowskie w Berlinie, Imperial War Museum North w Wielkiej Brytanii.

122

Architecture

“One Friday evening, I told my mother that I wanted to be an artist. I’d already tried my hand at a number of things – first, I was a professional musician, then I worked in the fields on a kibbutz, and later became a Yale and Harvard lecturer.

But I was always trying to find my true calling”, this is how Daniel Libeskind (b. Łódź, 1946) recalls the beginning of his architectural career. He opened his studio when he was 43 and spent many years creating blueprints that stayed in his drawer. Libeskind’s critics usually held that his designs were impossible to build. His first building was completed when he was 52. The breakthrough came with the Jewish Museum in Berlin, and Libeskind came to be recognized as one of the world’s leading deconstructivists. This success brought more commissions for museums, concert halls, hotels and shopping malls. But he was catapulted to international stardom when his concept for the former World Trade Centre destroyed in the 9/11 attack (“Ground Zero”) was selected. Libeskind is one of only a few of the world’s leading architects who refused to work in Beijing in the leadoup to the 2008 Olympic Games. He built the Złota 44 apartment building in Warsaw instead. “I visit many cities around the world. Many are cities overwhelmed by stagnation. They feed on nostalgia, longing for the good old days. But Warsaw is booming”, he says.

Key projects: The Jewish Museum in Berlin, the Imperial War Museum North, England.

WRZĄCA WODA NA ŻYCZENIE Pomyśl, jak często w ciągu dnia potrzebujesz wrzątku i jak wiele czasu spędzasz, czekając, aż woda zagotuje się w czajniku.

A teraz wyobraź sobie, że jednocześnie możesz zaoszczędzić czas, energię i przestrzeń w kuchni. Zrobisz to dzięki GROHE Red: stylowemu i niezawodnemu systemowi kuchennemu, który zapewnia wrzątek prosto z baterii – bezpiecznie i szybko. Funkcje takie jak blokada Child Lock oraz automatyczne zatrzymywanie wody są gwarancją bezpieczeństwa na najwyższym poziomie.

WIĘCEJ MIEJSCA NA KUCHENNYM BLACIE Woda jest podgrzewana do 100°C bez konieczności używania czajnika. Minimalistyczny i stylowy wygląd bojlera zaskakuje funkcjonalnością – wnętrze wykonane z tytanu czyni bojler niezwykle trwałym i odpornym na korozję czy osadzanie się kamienia. Urządzenia te dostępne są w dwóch rozmiarach: M i L, i pozwalają na zaczerpnięcie odpowiednio 3 l i 5,5 l wrzątku na raz.

OSZCZĘDNOŚĆ

100 °C PROSTO Z BATERII KUCHENNEJ SYSTEM GROHE RED

Używanie systemu GROHE Red niesie za sobą wiele korzyści. Oszczędność czasu – nie musisz już czekać na zagotowanie się wody w czajniku. Oszczędność wody – możesz nalać jej tylko tyle, ile aktualnie potrzebujesz.

Oszczędność energii – dzięki doskonałej izolacji ciepła bojler pobiera minimalną ilości energii, by utrzymać temperaturę wody na poziomie 100 °C. Dodatkowo system GROHE Red pełni również funkcję tradycyjnej baterii kuchennej ze zmieszaną wodą użytkową.

Gdy tylko odkryjesz wszystkie zalety tego niepowtarzalnego kuchennego pomocnika, już nigdy nie zechcesz wrócić do poprzednich rozwiązań. grohe.pl

Peter Zumthor jest najbardziej cenionym architektem ze Szwajcarii. Magazyn Time porównał jego projekty do dramatów Samuela Becketta – obu twórcom udawało się osiągać maksimum wrażenia przy użyciu minimum środków. O budynkach Szwajcara mówi się też, że bije od nich „piękna cisza”. Jest zaprzeczeniem gwiazdora. Choć ceniony na całym świecie, nie projektuje sygnowanych swoim nazwiskiem gadżetów, nie pokazuje się w mediach, niechętnie pracuje poza granicami własnego regionu.

Mieszka w alpejskiej wiosce we wschodniej Szwajcarii, ma zaledwie kilku współpracowników, a swoje najważniejsze dzieła stworzył w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. – Chcąc zaprojektować budynek oddziałujący na zmysły, trzeba myśleć o czymś więcej niż tylko forma i konstrukcja – mówi o swojej pracy. Twórczość urodzonego w 1943 r.

Szwajcara to najlepszy przykład architektury minimalizmu. Szwajcar posługuje się wyłącznie najprostszymi formami, nie używa ornamentów ani dekoracji, jego budynki są surowe i oszczędne. Jury Nagrody Pritzkera, którą dostał w 2009 r., w uzasadnieniu werdyktu napisało, że Zumthor projektuje raczej przestrzeń, a nie budynki, a jego realizacje nie tylko się ogląda, ale można ich słuchać, a nawet wąchać.

Najważniejsze projekty: łaźnie termalne w Vals, miejsce pamięci poświęcone palonym czarownicom w Finnmark, Vardø, Norwegia.

124

Architecture

Peter Zumthor (b. 1943) is Switzerland’s best known architect. Time magazine once likened his projects to Samuel Beckett’s dramas - both artists managed to draw maximum impact from a bare minimum of means. His buildings are often described as oozing “beautiful silence.” Zumthor is the ultimate anti-star. Highly regarded internationally, he doesn’t design gadgets marketed under his name, is media-shy, and only reluctantly works outside his own region. He lives in an Alpine village in eastern Switzerland and works with a handful of associates. Zumthor’s defining works are in Germany, Austria and Switzerland. “If you want to design a building that engages all the senses, you need to take into consideration much more than just the form and the structure”, he says. His designs are a textbook example of minimalist architecture. He uses only the simplest of forms, eschews ornaments and decors, and his buildings are raw and austere.

The Pritzker Architecture Prize Jury that presented him with an award in 2009 justified its decision saying that Zumthor tends to design space rather than buildings, and his executions engage not only our sight, but also our hearing and smell.

Key projects: Therme Vals, Finnmark witchcraft trial memorial, Vardø, Norway.

Samotnik z Alp | The loner from the Alps

PETER ZUMTHOR

PEOPLE & THE WORD

PROMOCJA

LUXURY REALTY ESTATE AGENCY

C

rystal House S.A. to prestiżowe i skuteczne Biuro Nieruchomości świadczące usługi w zakresie obrotu nieruchomościami w segmencie PREMIUM. Specjalizujemy się w sprzedaży i wynajmie nieruchomości w najbardziej prestiżowych inwestycjach w Warszawie, takich jak Cosmopolitan, Rezydencja Opera, Park Lane, Rezydencja Foksal.

Dysponujemy ofertami najpiękniejszych rezydencji w Konstancinie-Jeziornie. Działamy przy sprzedaży ekskluzywnych willi i apartamentów w pierwszej linii brzegowej na Costa Del Sol oraz Cote d’Azur. Wzbogacamy naszą ofertę o inne ciekawe kierunki, takie jak Anglia, Szwajcaria i USA (Miami, Nowy Jork). Pomagamy znaleźć nieruchomość dostosowaną do indywidualnych potrzeb Klienta i oferujemy naszą wiedzę na każdym etapie planowanej inwestycji.

Za nami 10 satysfakcjonujących lat działalności i duże transakcje! Dziękujemy za tak liczne rekomendacje z Państwa strony, to dla nas największy dowód uznania!

C

rystal House S.A. - this is such a prestigious luxury real estate company, we are the leader in Premium Market in Poland in Sales and Rentals. Specialize in sales and rentals, taking care of the most prestigious located buildings such as: Cosmopolitan, Złota 44, Opera House, Foksal Residence, Park Lane. We have also the best offers/villas/ residences in Konstancin Jeziorna. On the other hand Crystal House gives to the clients VipConcierge service with sales doing the holiday homes, most prestigious such as: Cote d’Azur, Costa del sol. We wish to expand for Switzerland, London, NYC and Miami. Our best advantage is: to succeed customers expectations with 6 star service. We have been on the market for 10 years so far! During this 10 years existence we were closing top transactions: apartments/ houses and we still keep moving forward. Thank You for so many recommendations and positive comments in our side. If You need any assistance do not hesitate to contact us!

NOWOCZESNY EKSKLUZYWNY DOM - WARSZAWA RADOŚĆ Modern Exclusive House - Warsaw Radość

LUKSUSOWY APARTAMENT W WIEŻOWCU COSMOPOLITAN W CENTRUM WARSZAWY Luxury Apartment in the center of Warsaw, Cosmopolitan skyscraper

Rezydencja położona w najpiękniejszej części Wawra, otulona lasem, otoczona zabudową rezydencjonalną. Ekskluzywny dom wyróżniający się modernistyczną, ponadczasową bryłą, którego wyjątkowość potęguje funkcjonalność i niezwykła dbałość o każdy detal. Rozkład domu, otwarta przestrzeń pozwalająca na łatwą aranżację oraz wysokie przeszklenia doskonale doświetlają wnętrze.

Unikatowy apartament w samym centrum miasta usytuowany na 38 piętrze luksusowego budynku Cosmopolitan liczącego 160 metrów wysokości. Niesamowicie prestiżowa inwestycja w samym sercu stolicy zaraz przy klimatycznym Placu Grzybowskim. Nieruchomość w pełni umeblowana i wyposażona w bardzo wysokim standardzie z przepięknym widokiem na panoramę Warszawy!

• • • •

Powierzchnia • House area 550 m² Powierzchnia działki • Plot Area 5000 m² Cena • Price 9.900.000,00 PLN Liczba pokoi 8

• • • •

Sala kinowa, sala bilardowa z barem, winiarnia Instalacja „inteligentnego domu” Rozbudowany system zabezpieczeń Garaże na 4 samochody

• • • •

Powierzchnia • Area 164 m² Piętro • Floor 38/44 Cena • Price 6.600.000,00 PLN Niesamowity widok na panoramę miasta

• • • •

Znakomita lokalizacja!

2 Miejsca postojowe w garażu podziemnym Concierge Fitness club, jacuzzi, sauna

TYLKO W CRYSTAL HOUSE!

LUKSUSOWY APARTAMENT W PRESTIŻOWEJ INWESTYCJI W WARSZAWIE - REZYDENCJA FOKSAL Luxury Apartment in a prestigious investment in Warsaw – Foksal Residence

PERFEKCYJNA NOWA POSIADŁOŚĆ POD WARSZAWĄ – BASEN – SPA – OGRÓD Perfect New Property in the outskirts of Warsaw - Pool - Spa - Garden

Luksusowy apartament w doskonałej lokalizacji nieopodal Nowego Światu! Rezydencja Foksal to unikalny budynek położony w sercu Warszawy, ukryty w jednej z najbardziej prestiżowych części stolicy zapewniającej zarówno bliskość wszystkich usług, jak i odseparowanie od zgiełku miasta. Wzniesiony w jak najwyższym standardzie zapewniającym komfort, poczucie wyjątkowości i dyskrecję. Apartament wykończony przy użyciu najwyższej jakości materiałów i urządzony z największą dbałością o każdy szczegół. Wnętrze lokalu łączy w sobie dwa style: modernizm oraz art déco.

Prezentujemy przeznaczoną na sprzedaż niebanalną, perfekcyjnie wykonaną i wyposażoną w najnowocześniejsze technologie posiadłość pod Warszawą. Jedyny w swoim rodzaju dom, w którym architektura przeplata się z naturą, pozostając w całkowitej symbiozie. Na terenie posesji znajduje się imponujący ogród przenikający się niezauważalnie z wnętrzem domu. Rezydencja otoczona wieloma tarasami i perfekcyjnie zagospodarowanym terenem stanowi niezwykle reprezentacyjną i spójną architektonicznie całość. Znakomity dojazd do centrum Warszawy trasą szybkiego ruchu.

• • • •

• • • •

Powierzchnia • Area 165 m² Piętro • Floor 3 Cena • Price 6.450.000,00 PLN 4 pokoje, 2 łazienki

• • • •

+48 695 661 710

Loggia o powierzchni 13,77 m² 2 miejsca postojowe w garażu podziemnym Klimatyzacja Budynek z ochroną 24h, basenem, sauną, siłownią

Powierzchnia • House Area 1050 m² Powierzchnia działki • Plot Area 28 500 m² Cena • Price 13.500.000,00 PLN Basen 4 x 12m

d.przewocki@crystalhouse.pl

• • • •

SPA (basen płytki z jacuzzi 13 m², sauny, grota solna) Pełny system inteligentnego domu Rozbudowany system zabezpieczeń Winda osobowa, mieszkanie służbowe

www.crystalhouse.pl

126

Architecture

Mistrz subtelnego detalu, prostych form, elegancji i lekkości. Renzo Piano pochodzi z rodziny o tradycjach w branży budowlanej: jego dziadek, ojciec i wujowie są właścicielami firm wykonawczych. On też ma praktyczny stosunek do zawodu architekta. Jego biuro nazywa się Renzo Piano Building Workshop (Warsztat Budowlany Renzo Piano). Najbardziej znanym projektem jest paryskie Centrum Pompidou: – Miała to być radosna maszyna, konstrukcja prosto z książek Juliusza Verne’a, leżąca w suchym doku łódź. Ale też wyzwanie wobec akademizmu i parodia technologicznej obsesji naszych czasów – mówił o swoim budynku. Zrozpaczony burmistrz zatłoczonej Osaki (która jak wszystkie japońskie miasta, cierpi na niedostatek terenów budowlanych) zapytał Piano, gdzie można wybudować lotnisko. Włoch wskazał ocean i powiedział: tutaj. Port lotniczy wybudował na sztucznej wyspie. Zasłynął z projektowania muzeów, ale tworzył też biura, mosty, statki pasażerskie, biblioteki, stadiony piłkarskie i samochody. Najważniejsze projekty: The Shard w Londynie, paryskie Centrum Pompidou.

© A L A M Y / B E W ( 3 ) , I S T O C K ( 3 ) , P A P, S H U T T E R S T O C K ( 5 )

Mistrz elegancji | The master of elegance

RENZO PIANO

PEOPLE & THE WORD

Subtle details, simple forms, elegance and lightness are his hallmarks. Renzo Piano was born into a family of builders: his grandfather, father and uncles all owned construction companies. Hence his practical approach to architecture. His studio is called Renzo Piano Building Workshop and his most celebrated project is the Centre Pompidou in Paris. It was designed as “a joyous urban machine, a creature which might have come out of a Jules Verne novel, a sort of bizarre boat in dry dock… It is a double provocation; a challenge to academism, but also a parody of the imagery of technology of our time”, is how he described his building. The desperate mayor of the congested city of Osaka (which has a dearth of land available for construction, as does every Japanese city) asked Piano where he could build an airport. The Italian architect pointed to the ocean and said “Over there.” He went on to build the airport on an artificial island. Piano is renowned for museums as well as offices, bridges, cruise ships, libraries, football arenas, and even cars.

Key projects: The Shard in London and the Centre Pompidou in Paris.

art of elegance in the royal city

Kraków MGallery by Sofitel

Feel welcome to stay in a newly opened, five-star location – the Bachleda Luxury Hotel MGallery by Sofitel in Krakow, Poland. It’s sophisticated interior decoration will let you adjourn to the world of unique and elegant relaxation, where – in the very heart of the Royal City – tradition meets modernity.

Your luxury stay in Krakow Plac Kossaka 6, 31-106 Kraków W W W. BA C H L E DA L U X U RY H O T E L . P L

REKLAMA

SCIENCE

Sleep

ZDROWA NIEŚWIADOMOŚĆ A STATE OF HEALTHY UNCONSCIOUSNESS Problemy ze snem dotykają około połowy Polaków, są też jednym z głównych i lawinowo rosnących problemów zachodniego świata.

Amerykański instytut zdrowia CDC uznał je za epidemię w USA, a w chronicznie niedospanej Japonii niektóre firmy zaczęły za sen nagradzać pracowników.

Almost fifty per cent of Poles suffer from sleep problems, and sleep disorders are increasing dramatically around the Western world. The Centers for Disease Control (CDC), the leading US public health institute, has declared them an epidemic, and businesses in notoriously sleep-deprived Japan have begun rewarding their staff for getting sufficient sleep.

128

©CREDITS

tekst | by MAGDALENA RUDZKA

129

m SCIENCE

PL

Sleep

Media przekonują, że ludzie genialni śpią niewiele.

Liczne listy śpiących po 4 godz. na dobę obfitują w wielkie nazwiska – Napoleon, Nikola Tesla, Thomas Edison. Również w nazwiska współczesne – pełno tu nowych bohaterów ery cyfrowej, jak Marissa Mayer, szefowa Yahoo, Jack Dorsey – twórca Twittera, czy Indra Nooyi, kierująca koncernem PepsiCo. Rozpowszechniło się określenie „sleepless elite” jednoznacznie wartościujące krótki sen jako coś niedostępnego dla większości, acz bardzo pożądanego.

Co na to nauka? Dowodów na to, że człowiek potrzebuje ok. 7 godz. snu na dobę, jest wiele, podobnie jak na destrukcyjny wpływ braku snu na zdrowie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Rzeczywiście, istnieje mutacja genu zwanego DEC2, dzięki której wąska grupa ludzi (od 1 do 3 proc. populacji) śpi bardzo krótko i nie odczuwa z tego powodu żadnych dolegliwości. Ale pamietajmy o pozostałych 99 procentach. Hiperaktywny człowiek sukcesu, z gonitwą pomysłów i rozwiązań, pędzący ze spotkania na spotkanie pracoholik, śpiący 4 godz. na dobę – to nie jest obraz psychofizycznej normy, raczej opis stanu manii lub hipomanii. Jeśli tacy nie jesteśmy, nie powinniśmy się martwić, a raczej odetchnąć z ulgą. I dbać o właściwą ilość i jakość naszego snu.

AKTYWNY MÓZG Jednoznacznej odpowiedzi na to, dlaczego musimy spać, nauka na razie nie ma. Wiadomo jednak, że sen odgrywa ogromną rolę zarówno w funkcjonowaniu mózgu, jak i wielu kluczowych procesów w naszym ciele. Wciąż najbardziej zagadkowa jest jego rola neurobiologiczna, ale nowoczesne metody obrazowania, np. rezonans magnetyczny, dają nadzieję na rozwianie wątpliwości. To, że mózg działa, nawet kiedy śpimy, jest oczywiste choćby dlatego, że śnimy. Elektroencefalogram, czyli badanie aktywności elektrycznej mózgu, wyraźnie pokazuje fazy snu, gdy mózg emituje fale o różnej długości. Faza NREM (połączona z wol-

ENG

The media keep telling us that brilliant people do not sleep much. The numerous lists of the lucky few who could get by on no more than 4 hours’ sleep a night include Napoleon, Nikola Tesla and Thomas Edison. There is no shortage of contemporary names either – the new heroes of the digital era, e.g. Yahoo CEO Marissa Mayer, and Twitter founder Jack Dorsey, loom large.

As does Indra Nooyi, who heads the PepsiCo concern.

The term “sleepless elite” has recently gained currency. It seems to promote refraining from sleep, effectively classifying it as something desirable, but not available to everyone. What does science have to say about this? A great deal of research concludes that humans need roughly 7 hours of sleep per day. It is also common knowledge that sleep deprivation is injurious to both physical and mental health. However, there does exist a genetic mutation called DEC2, which a small group of people (1 to 3% of the population) can thank for their not needing to get much sleep. But what about the other 97-99 per cent of the population? A hyperactive success story, driven by a multitude of ideas and solutions, running from meeting to meeting, a workaholic sleeping 4 hours per night, is not the psychophysical norm, but more likely a description of mania or hypomania. If this is not you, don’t worry – you can rest easy. Just remember to get enough sleep and make sure that it is quality sleep.

ACTIVE BRAIN Science has no single answer to the question of why we need sleep at all. What we do know, however, is that sleep plays a crucial role in both the operation of the brain and many key processes in our bodies. The neurobiological role of sleep is more mysterious, but contemporary imaging technology, e.g. MRI, may provide some answers soon. We know that the brain works even during sleep. The simple fact that we dream is proof of that. An electroencephalogram (a graphic monitoring of the electric activity of the brain) clearly shows the individual stages of the sleep cycle, which are indicated by brainwaves of different lengths. The no rapid eye movement (NREM) stage is divided into 4 periods when low-amplitude waves are produced.

This is deep regenerating sleep. The rapid eye movement (REM) stage is characterised by higher amplitude waves. The brain is much more active during this

Wiele wskazuje na to, że przed upowszechnieniem się elektryczności ludzie spali na dwie zmiany, z kilkugodzinną przerwą w nocy.

Before electricity became widely available, people would sleep in two turns, with a few-hour break during the night.

130

SCIENCE

Sleep

W 2017 r. za odkrycie molekularnych mechanizmów rytmu dobowego przyznano Nagrodę Nobla z medycyny.

In 2017, the discoverers of the molecular mechanisms of the circadian rhythm were awarded the Nobel Prize for Medicine.

nymi ruchami gałek ocznych) dzieli się na cztery okresy, z falami o niskiej amplitudzie. To czas głębokiego, regenerującego odpoczynku. Faza REM – z szybkimi ruchami gałek ocznych i falami o większej amplitudzie, to faza, w której śnimy, a mózg jest o wiele aktywniejszy. Trwa od 15 do 40 min i poprzedza obudzenie się. Cały cykl trwa łącznie ok. 1,5 godz., podczas dobrze przespanej nocy powtarza się cztery lub pięć razy. Wszystkie fazy są jednakowo ważne i potrzebne do dobrego snu, pozbawienie lub zaburzenie którejkolwiek powoduje zmęczenie i niewyspanie.

Co oznacza aktywność elektryczna mózgu podczas snu? Prawdopodobnie służy przede wszystkim konsolidacji pamięci – i to zarówno utrwalaniu wydarzeń ważnych, jak i zapominaniu nieważnych. Noworodki, które przyswajają ogromną ilość informacji, ucząc się świata, muszą spać do 17 godz. na dobę. Badania na myszach przeprowadzone na uniwersytecie w Rochester pokazały też, że mózg podczas snu oczyszcza się z toksycznego beta-amyloidu, białka potrzebnego w „obsłudze” neuronów, a w nadmiarze obecnego w chorobach neurodegeneracyjnych.

Brak snu prawdopodobnie prowadzi do śmierci.

Z oczywistych względów eksperymentów na ludziach nie przeprowadzono, ale dla szczurów maksymalny czas życia bez snu to 32 dni. Zmierzone i potwierdzone przypadki najdłuższego obycia się bez snu to 264 godziny (ponad 11 dni) bez medycznej stymulacji i 201 godz. z pomocą leków pobudza-

132

stage, which only lasts 15-40 minutes and directly precedes waking up. The entire sleep cycle lasts approx. 1.5 hours, and is repeated 4 or 5 times during a good night’s sleep. Every stage is equally important and each is necessary for efficient rest. Deprivation or disruption of any of them translates into tiredness and under sleeping. What does the electric activity of the brain during sleep actually mean and why is it needed? It most likely benefits the consolidation of memory i.e. memorising significant events in our lives and forgetting the less important ones. Newborns who have to absorb a huge amount of information while learning about the world, need up to 17 hours of sleep a day. Research conducted on mice at Rochester University showed that, during sleep, the brain cleans itself of toxic beta-amyloid, a protein needed to “handle” neurons which are detected in excessive quantities in patients diagnosed with neurodegenerative diseases.

Sleep deprivation most probably leads to death. For obvious reasons, research on humans has not been conducted to date, but rats have been shown to go no more than 32 days without sleep. Measured and confirmed cases of the longest a person has gone without sleep are 264 hours (over 11 days) without medical stimulation and 201 hours with the assistance of stimulants. The former record was set by Randy Gardner in 1964 and the latter by Peter Tripp in 1959.

Both “no-sleep” marathons are well documented and

Tuż po obudzeniu wzrastają poziom kortyzolu i ciśnienie krwi.

Najlepszą koordynację i czas reakcji mamy około południa.

Po zapadnięciu zmroku zaczyna sie wydzielanie melatoniny i organizm powoli przygotowuje się do snu.

Immediately after waking up, the levels of cortizol and our blood pressure rise. We attain the best coordination and reaction time at noon. After dark, the body begins to produce melatonin and starts preparing itself for sleep.

Na warszawskim Mokotowie „... nie rozdzielamy zdrowia od zdrowia psychicznego, ani zdrowia od estetyki. " Oferta Kliniki Anclara obejmuje: dermatologię, medycynę estetyczną i regeneracyjną, ginekologię i urologię (w tym ginekologię i urologię estetyczną), diagnostykę, psychologię, psychiatrię oraz kosmetologię.

Lek. Mateusz Kamiński Urologia kliniczna i estetyczna

Lek. Martyna Sikora Ginekologia kliniczna i estetyczna

Lek. Anna Płatkowska-Szczerek Dermatologia i Medycyna estetyczna

Upraszczając bardzo sprawę, urologia to taka hydraulika w ludzkim organizmie. I tak jak polski hydraulik jest naszym znakiem firmowym zagranicą, tak polski urolog (również zazwyczaj mężczyzna) to także symbol najwyższej jakości i profesjonalizmu.

Nasz urolog zadba o zdrowie i sprawność Twojego układu moczowo-płciowego, a także, co też ma znaczenie, o jego estetykę. Obecna medycyna umożliwia, by przyrodzony wygląd Twojego przyrodzenia, nie był przyrodzony raz na zawsze. Dużo można zmienić i udoskonalić, by poprawić Twoje samopoczucie psychiczne z jednej strony, i fizyczną radość Twojej partnerki lub partnera z drugiej.

Nie bez kozery żeńskie organy płciowe symbolizuje czasem kwiat lotosu. Podobnie jako one, roślina ta jest piękna, doskonała w swej budowie, symetryczna. Jak każdy kwiat - tym dłużej trwa w swoim rozkwicie, im dłużej otoczony jest troskliwą opieką. Świadoma kobieta dba o swój „kwiat lotosu”, o jego zdrowie, korzystając regularnie z opieki ginekologa. Ponieważ jednak upływ czasu nie pomija żadnego organu ludzkiego ciała, wyciskając na nim swe piętno, pomocną dłoń kobietom wyciąga obecnie również ginekologia estetyczna. Nie ma powodu, by jakikolwiek dysonans w wyglądzie pomiędzy tym, co na górze, a tym, co na dole, mącił radość współczesnej kobiecie.

Skóra to największy organ naszego ciała, zarazem nasza wizytówka i miejsce, które może sygnalizować wszelkie niepokojące procesy zachodzące w organizmie. W Klinice Anclara wykonają Państwo pełen wachlarz zabiegów z zakresu medycyny estetycznej. Poza tym, dysponujemy najnowocześniejszymi technologicznie urządzeniami, które wspierają nas w diagnozowaniu i leczeniu problemów dermatologicznych. Są to między innymi: USG skóry DUB SkinScanner, wideodermatoskopia (do diagnostyki zmian skórnych, w tym wczesnego wykrywania czerniaka złośliwego), a także - laser frakcyjny, ablacyjny - Pixel CO2, Sectum (do zabiegów dermatochirurgicznych) oraz laser Alma Harmony DEY VL/ Nd:Yag, służący do leczenia zmian naczyniowych i przebarwień.

Praca na produktach najwyższej jakości, zapewniają najlepsze efekty i bezpieczeństwo zabiegów. Polecane zabiegi: Zabieg PRX-T® Lady to nieinwazyjny zabieg regenerujący, odmładzający i ujędrniający stosowany na okolice intymne zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Ma również działanie rozjaśniające i można go stosować na okolice anogenitalne, pachy, otoczki brodawek sutkowych. Nie wymaga użycia igieł, dzięki czemu pacjent może od razu wrócić do codziennej aktywności. Może być stosowany samodzielnie lub w połączeniu z innymi zabiegami ginekologii estetycznej takimi jak mezoterapia z osocza bogatopłytkowego w celu wzmocnienia ich skuteczności.

Kwas hialuronowy Regenyal Armonia do iniekcji okolic intymnych to innowacyjne rozwiązanie pozwalające odbudować objętość okolic intymnych, oraz zregenerować skórę. Ma działanie ochronne i nawilżające.

Iniekcja kwasu hialuronowego odmładza i odbudowuje objętość warg sromowych większych, przywraca napięcie i elastyczność tkanek w okolicach krocza oraz koryguje asymetrię. Ponadto pozwala zmniejszyć suchość pochwy i odbudować błonę śluzową przywracając jej odpowiednie nawilżenie.

Zapraszamy, zespół Anclara Health & Aesthetics

Anclara Health & Aesthetics ul. Puławska 136/61, 02-624 Warszawa www.anclara.pl www.moment.pl/anclara godziny otwarcia: pon.-pt.: 10:00-21:00, sob.: 10:00-16:00 e-mail: info@anclara.pl telefon: +48 506 442 500

@klinika_anclara

Rytm snu i czuwania u ssaków reguluje melatonina – jeden z hormonów produkowanych przez organizm, wydzielany w szyszynce.

The circadian rhythm of mammals is regulated by melatonin – one of the hormones produced by the body in the pineal gland. jących. Pierwszy rekord, z 1964 r., należy do Randy'ego Gardnera, drugi, z 1959 r., do Petera Trippa.

Obydwa „maratony” są dobrze udokumentowane i obydwa miały poważne zdrowotne konsekwencje.

Stopniowa utrata koncentracji i ogromne zmęczenie przerodziły się w agresję, halucynacje, paranoję, depersonalizację i utratę pamięci. Peter Tripp nigdy nie odzyskał pełni zdrowia psychicznego, stracił pracę i rodzinę. Randy Gardner miał więcej szczęścia, może z powodu młodego wieku i po 15-godzinnym śnie jego organizm wrócił do równowagi.

Księga rekordów Guinnessa, ze względów zdrowotnych, nie prowadzi już ewidencji tego typu „rekordów”.

Sen jednak służy nie tylko mózgowi. Podczas rytmu dobowego, zależnego od pory dnia i ilości światła, w naszym ciele zmienia się temperatura, poziom hormonów płciowych, ciśnienie krwi, czas reakcji, siła mięśni, poziom odporności na ból, perystaltyka jelit.

Zaburzenia snu odbiją się więc na każdym z tych procesów. Bezsenność rozregulowuje mechanizm kontroli apetytu, zaburza wydzielanie greliny i leptyny – hormonów głodu i sytości, prowadząc do otyłości.

Hamuje produkcję białych krwinek, co obniża skuteczność układu odpornościowego i prowadzi do infekcji. Zmniejsza wydzielanie insuliny po posiłku, co może wywołać cukrzycę. Niszczy gospodarkę neuroprzekaźnikową, tworząc sprzężenie zwrotne z depresją – oba zaburzenia obniżają poziom serotoniny.

ZDROWE DRZEMANIE? Rytm snu i czuwania u ssaków reguluje melatonina.

Obecnie łatwo dostępna jako lek, stała się wybawieniem w niektórych zaburzeniach snu – np. u osób niewidomych lub podczas jet lagu. Jednak jej działanie okazuje się bardziej skomplikowane i wielostronne – ma swój udział w gospodarce hormonami

134

Sleep

both had serious health consequences. The gradual loss of concentration and extreme exhaustion eventually lead to aggression, hallucinations, paranoia, depersonalisation and loss of memory. Peter Tripp never fully recovered mentally, which cost him his family.

Gardner had more luck, perhaps due to his younger age, and after a 15-hour sleep, his body went back to normal. Guinness World Records nolonger keeps track of such “records” for health reasons.

However, it is not only our brain that benefits from sleep. In the circadian rhythm of humans, depending on the time of day and the amount of sunlight, the temperature of the body changes, as do the quantities and magnitudes of many hormones, blood pressure, reaction time, muscle strength, resistance to pain, and bowel movement. Sleep disorders affect all of these processes. Sleeplessness deregulates the appetite control mechanism, disrupts the process of secretion of ghrelin and leptin – the hormones of hunger and satiety, which in turn leads to obesity. It also hinders the production of white blood cells, which lowers the effectiveness of the immune system and leads to more frequent infections. Lack of sleep also reduces the production of insulin after meals and this may lead to type 2 diabetes. It also destroys neurotransmission management, which creates a depression feedback loop – both disorders lower the level of serotonin and often coexist.

HEALTHY NAPPING? The circadian rhythm of mammals is regulated by melatonin – one of the hormones produced by the body.

Currently, it is readily available as an OTC drug, and helps manage certain sleep disorders e.g. in blind people or during jet lag. However, its effects turn out to be more complex and multifaceted – the hormone contributes to sexual hormone management, the functioning of the digestive system, and, according to recent research, it can also help cure multiple sclerosis. People should make sure their circadian rhythm is regulated by light, without overusing melatonin. The accessibility of light during the day has disrupted our natural rhythm, while light continues to play a crucial role in the processes of falling asleep and waking up.

We should fall asleep in darkness, go to bed in soft, warm light of no more than 180 lx. Particularly harmful for our sleep is the blue light emitted by computer screens, tablets and smartphones. Smartphone manufacturers are increasingly more frequently equipping their devices with a light meter that adjusts screen brightness to the ambient light and reduces blue light. However, the best option is to forgo using our mobile phones or other devices before bedtime.

Bear in mind that the recent fad of taking power naps during the day does not neutralise the effects of having not enough sleep. Nor do they shorten the time

©CREDITS

SCIENCE

REKLAMA

Untitled-23 1

15.11.2019 14:00

136

Istnieje mutacja genu DEC2, dzięki której wąska grupa ludzi (od 1 do 3 proc. populacji) śpi bardzo krótko i nie odczuwa z tego powodu żadnych dolegliwości.

There does exist a genetic mutation called DEC2, which a small group of people (1 to 3% of the population) can thank for their not needing to get much sleep without any side effects. required for a good night’s rest. We do not go through the 4 stages of the sleep cycle during naps and to feel fully rested we need all four.

Sleep is also the time when our bodies regenerate.

Everyone who practices sport, not necessarily professionally, is aware of how crucial regeneration during sleep is. Without an adequate amount of sleep, sportspeople, e.g. cyclists, would not stand a chance of staying in shape. Active sportspeople sleep at least for an hour longer than people with less strenuous jobs.

Research conducted on the Stanford University basketball team clearly demonstrates that an increase in the amount of daily sleep improves speed, coordination and concentration by up to 9 per cent. Cristiano Ronaldo claims that he sleeps 12 hours a day and the same goes for Roger Federer Good quality sleep has an equally crucial effect on our health as the right diet, working out and mental balance. Our body and mind will thank us for it.

©CREDITS

płciowymi, pracy przewodu pokarmowego, a niedawne badania pokazują, że może być lekiem na stwardnienie rozsiane. O swój cykl dobowy i zdrowy sen lepiej więc zadbać, gospodarując światłem, niż nadużywając melatoniny. Dostępność światła przez całą dobę zupełnie nas rozregulowała, a pełni ono kluczową rolę w zasypianiu i budzeniu się. Zasypiać należy w ciemności, kłaść się do łóżka – przy łagodnym, ciepłym świetle o natężeniu nie większym niż 180 luksów. Wyjątkowo niesprzyjające okazało się światło z ekranów komputerów, tabletów i smartfonów, o zimnej, prawie niebieskiej barwie. Producenci smartfonów coraz częściej wyposażają je zarówno w czujnik światła, dostosowujący jasność ekranu do otoczenia, jak i redukcję światła niebieskiego.

Ale najlepiej wieczorem zrezygnować z patrzenia w jakikolwiek ekran. Warto też pamiętać, że modne „power nap” – krótkie drzemki w ciągu dnia – nie wyzerują efektów niewyspania ani nie skrócą czasu potrzebnego na sen. Podczas power nap nie zapadamy w czwartą fazę snu, a do skutecznego odpoczynku są potrzebne są wszystkie cztery.

Sen to też czas fizycznej regeneracji. Dla każdego, kto choćby amatorsko uprawia sport, regeneracja podczas snu jest oczywistą potrzebą. Bez odpowiedniej ilości snu wyczynowi sportowcy, np. kolarze, nie mieliby szans na utrzymanie formy. Aktywni sportowcy śpią przynajmniej o godzinę dłużej niż zwykły śmiertelnik. Badania drużyny koszykarskiej Uniwersytetu Stanforda dały jednoznaczne wyniki: wydłużenie snu poprawia szybkość, koordynację i koncentrację nawet o 9 proc. Cristiano Ronaldo twierdzi, że śpi ok. 12 godz. na dobę, podobnie jak Roger Federer.

Cóż, dobry sen to dobre życie. Nasze ciało i psyche podziękują nam za te kilka godzin nieświadomości.

Sleep

© A D O B E S TO C K ( 2 ) , S H U T T E R S TO C K

SCIENCE

PROMOCJA

Opowieść człowieka, którego nazwisko stało się marką Dla większości ludzi Rossmann to po prostu nazwa ulubionej drogerii. Niewielu wie, że Rossmann – Dirk Rossmann to oddany mąż i ojciec, wierny przyjaciel, szanujący konkurentów biznesmen i zaangażowany społecznik.

Książka „… i wtedy wspiąłem się na drzewo” w szczery i fascynujący sposób pokazuje wszystkie twarze Dirka Rossmanna.

Największa osobowość wśród niemieckich przedsiębiorców snuje opowieść o trudnych powojennych latach, nietypowych sposobach wychodzenia z kryzysów – gdy firma była na skraju bankructwa zabrał pracowników do Eurodisneylandu, upadku Muru Berlińskiego i początkach biznesu w Polsce czy dylematach związanych z pomocą dla Afryki.

Nr 1 na liście bestsellerów tygodnika der Spiegel

Od 27 listopada w salonach Empik Od 4 grudnia w drogeriach Rossmann

Cena: 36,99 zł Wydawnictwo Znak

UP IN THE AIR

Back in Time

TO, CO NAJWAŻNIEJSZE WHAT COMES FIRST tekst | by KRZYSZTOF MOCZULSKI

Najprawdopodobniej siedzą Państwo w tej chwili w fotelu i zmierzają do swojego miejsca przeznaczenia. Aby samolot w ogóle wzbił się w powietrze, potrzebna jest praca kilkuset osób.

You are probably sitting in your seat, on the way to your destination. But it takes hundreds of people working together to get an aircraft off the ground. And all of them are equally important – no flight would ever happen without their combined commitment.

138

PL

ENG

Przez ostatnie 11 numerów przybliżałem Państwu wybrane aspekty funkcjonowania linii lotniczej.

Dziś napiszę o ludziach, bo to dzięki ich pasji i zaangażowaniu LOT-em mogą dziś Państwo polecieć w tyle ekscytujących miejsc. Postaciami, które warto przy tej okazji wymienić, są dwaj dyrektorzy naczelni – Wacław Makowski, który kierował LOT-em do 1939 r., oraz Włodzimierz Wilanowski. Ten pierwszy planował uczynienie z LOT-u przewoźnika międzykontynentalnego, a drugi to marzenie wprowadził w życie. Dziś rejsy międzykontynentalne są codziennością, nad którą czuwa centrum operacyjne. To tutaj są podejmowane decyzje, co zrobić, kiedy nad lotniskiem akurat szaleje śnieżyca czy rozpościera się mgła. To oni dbają o to, żeby samoloty latały jak najpunktualniej i żeby każdy zaplanowany lot się odbył.

Jeszcze kilkanaście lat temu rotacje samolotów były układane na specjalnych paskach. Dziś trudno sobie wyobrazić zarządzanie kilkudziesięcioma samolotami bez użycia komputera. Krwiobiegiem, pozostając przy tej terminologii, jest dział planowania siatki połączeń – jeszcze 20 lat temu LOT wykonywał bardzo skomplikowane, łączone połączenia, na przykład Warszawa–Dubaj–Bangkok czy Warszawa–Taszkient–Delhi. Wszystko to wymagało niesłychanej precyzji w planowaniu rotacji samolotów czy załóg.

NIEZAWODNOŚĆ FLOTY Dziś oczywiście działowi planowania siatki pomaga komputer, ale zadanie mają jeszcze trudniejsze – muszą sprawić, żeby oferta LOT-u była atrakcyjna i wyróżniała się spośród konkurencji. Jednym z najpoważniejszych wyzwań dla każdej linii lotniczej jest niezawodność floty – to od jej sprawno-

In the past 11 issues, I’ve been giving you an insight into selected operating areas of the aviation industry. Today, I’m writing about people, because their passion and commitment makes it possible for you to fly LOT to many exciting places. This is also an opportunity to mention two former General Managers – Wacław Makowski, who was the head of LOT until 1939, and Włodzimierz Wilanowski. The former wanted to transform LOT into a transcontinental carrier, and the latter made it a reality. Today, transcontinental flights are business are usual and are overseen by the operating centre. This is where decisions are taken when a blizzard is raging above the airport or when everything is blanketed in fog.

The centre makes sure that aircraft arrive and depart as close to their scheduled times as possible and that as few flights as possible are cancelled.

Na zdj.: Warszawa, 1946 r.

Centralny Port Lotniczy Okęcie: pracownicy wieży kontroli lotów i mechanicy pracujący przy silniku samolotu Douglas DC-3.

Warsaw, 1946, Okęcie Central Airport. The air traffic controllers and mechanics working on the engine of a Douglas DC-3.

More than a dozen years ago aircraft rotation roster was arranged on special strips. Today, it would be hard to imagine managing a fleet of dozens of aircraft without a computer. The air grid planning department is the backbone of the airline. Two decades ago, LOT was operating very complex, combined routes such as Warsaw-Dubai-Bangkok, or Warsaw-Tashkent-Delhi. This required the utmost precision in planning aircraft or flight crew rotations.

Obviously, the air grid planning department is now assisted by a computer, but the challenge has become even greater – to make LOT’s offering attractive and get it to stand out from the competition.

Fleet reliability is one of the biggest challenges for any airline. This determines whether all the scheduled flights will be operated as planned. The technology department has to plan all the air maintenance checks – and there quite a few of them, from

139

UP IN THE AIR

ści zależy wykonanie wszystkich zaplanowanych rejsów zgodnie z rozkładem. Dlatego dział techniki musi bardzo precyzyjnie, z odpowiednim wyprzedzeniem, planować wszystkie przeglądy techniczne, a w samolotach jest ich dość sporo.

Od przeglądów codziennych aż po te ciężkie, kiedy praktycznie trzeba rozebrać cały płatowiec i sprawdzić wszystkie podzespoły. Czasy się zmieniają, samoloty stają się coraz bardziej zaawansowane technicznie, ale nikt nie jest w stanie zastąpić mechanika lotniczego.

O to, co widzą Państwo na pokładzie samolotu, dba dział produktu – to on wybiera dla Państwa fotele, na których siedzicie, to on zamawia na po-

140

Back in Time

Czasy się zmieniają, samoloty stają się coraz bardziej zaawansowane technicznie, ale nikt nie zastąpi mechanika lotniczego.

Times are changing and the aircraft is becoming more and more technologically advanced but there will always be a demand for aviation mechanics. daily maintenance to the heaviest checks, when you practically need to disassemble the entire machine to check all subassemblies – well in advance and with pinpoint accuracy. The times might be changing, and aircraft becoming more and more technologically advanced, but the aircraft mechanic has proven irreplaceable.

What you see on-board the aircraft is taken care of by the product department, which selects seats for you to sit on, orders beverages and meals, and makes sure that you always have a familiar sense that are flying a LOT aircraft. But there are more departments without which an airline would simply not be able to operate. And they wouldn’t be anything without the people who create them. Which is why, in the final instalment of our jubilee column, I would like to thank everyone who has been part of the history of LOT Polish Airlines for the past 90 years. For most of them, it’s not only their job, but their passion. And this is why, despite our many ups and downs, the crane remains the symbol of the Polish aviation. In thanking our staff, I would also like to thank you, because the passenger comes first on every airline.

And I would like to wish you a peaceful Christmas and lots of high flying in 2020.

W samolocie Ił-14 mechanik czasem musiał się nieźle nagimnastykować…

The IŁ-14 was a challenge for mechanics.

POLSKA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA W KALEIDOSCOPE

ODWIEDŹ MUZEUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO – LAUREATA ZŁOTEGO CERTYFIKATU POLSKIEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ 2018

VISIT THE WARSAW RISING MUSEUM – WINNER OF THE GOLDEN CERTIFICATE OF THE POLISH TOURISM ORGANISATION 2018 - An incredible place blending the past and the present to help you understand histor y.

www.polska.travel www.1944.pl www.facebook.com/1944pl

©M. SZLAGA/MPW

– niezwykłe miejsce, które łączy przeszłość ze współczesnością i pomaga zrozumieć historię.

Back in Time

Rola stewardes i stewardów jest nie do przecenienia. Personel pokładowy dba, by każdy lot upłynął Państwu przyjemnie i bezpiecznie.

The role of flight attendants has always been crucial in passenger aviation. The cabin crew make sure that each flight is safe and comfortable.

O niezawodną flotę i wygodne, punktualne loty codziennie dbają dla Państwa pracownicy LOT-u.

LOT Polish Airlines crews are making sure the fleet is reliable and your flights are comfortable and on time.

kład napoje oraz posiłki i to on dba o to, żebyście za każdym razem czuli, że jesteście na pokładzie samolotu LOT-u. Działów, bez których linia lotnicza nie mogłaby funkcjonować, jest więcej. Natomiast działy byłyby niczym bez ludzi, którzy je tworzą. Dlatego na koniec tej jubileuszowej serii felietonów chciałem podziękować wszystkim, którzy przez 90 lat tworzyli historię Polskich Linii Lotniczych LOT. Dla zdecydowanej większości z nich to nie była tylko praca – to była przede wszystkim pasja. I dlatego pomimo wielu zawirowań dziejowych dziś żuraw dalej jest symbolem polskiego lotnictwa. Dziękując pracownikom, chciałbym podziękować również Państwu, bo przecież to pasażerowie są najważniejsi dla każdej linii lotniczej. I chciałbym Państwu życzyć spokojnych Świąt oraz wysokich lotów w nowym, 2020 roku.

142

© PA P ( 2 ) , A R C H I W U M P L L LOT ( 8 )

UP IN THE AIR

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2019/2020.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

NOWOŚĆ!

ZIMA 19/20

144 ©CREDITS

UP IN THE AIR

Back in Time

MISTRZOWIE NIEBIOS MASTERS OF THE SKY tekst | by ANNA MARKOWSKA

Polscy sportowcy lotniczy, członkowie Aeroklubu Polskiego, od dziesiątek lat udowadniają, że w światowym lotnictwie nie mają sobie równych. Przyjrzymy się sukcesom polskich pilotów w 2019 r.

Polish sports pilots, members of the Polish Aero Club have been demonstrating for years the dominance of Poles in international air sports. Let us have a look at the successes of our pilots in 2019.

145

UP IN THE AIR This year has once more demonstrated the dominance of Poles in international air sports. Contestants from the Polish Aero Club claimed 55 medals in European and world championship events (23 gold, 16 silver, 16 bronze). With its current medal tally, Poland has maintained its leading position internationally, as well as in Europe.

Poland is home to the world’s most titled glider, aircraft, microlight, glider aerobatic and aeromodelling pilots. We were World Champions in Rally Flying, Advanced Glider Aerobatics, Gliding Vice-champions of Europe and World and European Champions in Aeromodelling and Spacemodelling in 2019.

1

Tegoroczne podsumowanie osiągnięć pilotów sportowych po raz kolejny potwierdza, że Polacy należą do światowej czołówki lotnictwa sportowego. W 2019 r. zawodnicy Aeroklubu Polskiego w mistrzostwach Europy i świata wywalczyli 55 medali: 23 złote, 16 srebrnych i 16 brązowych.

Polska ma najbardziej utytułowanych na świecie szybowników, pilotów samolotowych, mikrolotowych, akrobatów szybowcowych oraz modelarzy.

Tylko w sezonie 2019 zostaliśmy mistrzami świata: w Samolotowym Lataniu Rajdowym i w Akrobacji Szybowcowej w klasie Advanced, szybowcowymi wicemistrzami Europy oraz mistrzami świata i Europy w Modelarstwie Lotniczym i Kosmicznym.

2

POLACY BEZKONKURENCYJNI W mijającym roku polscy szybownicy zagwarantowali nam iście historyczny sukces. Podczas 10. Szybowcowych Mistrzostw Świata w Akrobacji w rumuńskim Deva Patrycja Pacak, startująca na szybowcu Swift S-1, została pierwszą kobietą w historii, która zwyciężyła w Mistrzostwach Świata w Akrobacji Szybowcowej w klasie Advanced.

Podczas tych zawodów, w klasie Unlimited, biało-czerwoni zdobyli też drużynowe srebro.

W sporcie szybowcowym bezkonkurencyjny jest oczywiście Sebastian Kawa, który w sezonie 2019 znów zdobył tytuły mistrzowskie w najważniejszych imprezach. Najbardziej utytułowany pilot szybowcowy w historii jest Mistrzem Europy w klasie 18-metrowej oraz w klasie 15-metrowej, a także wicemistrzem świata w Wyścigach Szybowcowych rozegranych w Cerdanya w Hiszpanii.

Sezon 2019 był kontynuacją zwycięstw polskich pilotów samolotowych. Zakończyli go z 10 medalami, w tym 7 złotymi. Podczas 24. Mistrzostw Świata w Lataniu Precyzyjnym w Hiszpanii Polacy zajęli całe podium. Złoto i tytuł mistrza świata zdobył Michał Wieczorek. Srebrny medal wywalczył Krzysztof Wieczorek. Na trzecim miejscu „wylądował” Marcin Skalik. Dodatkowo w klasyfikacji

146

1. Sebastian Kawa, czyli bezkonkurencyjny mistrz w sporcie szybowcowym.

2. Patrycja Pacak została pierwszą kobietą w historii, która zwyciężyła w MŚ w Akrobacji Szybowcowej w klasie Advanced.

1. Sebastian Kawa, an unrivaled champion in gliding sport.

2. Patrycja Pacak became the first woman in history to win the World Championships in Glider Acrobatics in the Advanced class.

UNRIVALLED Polish glider pilots brought us a truly historical success in 2019. During the 10th World Glider Aerobatic Championships in Deva, Romania, Patrycja Pacak, flying a Swift S-1 glider, became the first woman ever to win the World Advanced Glider Aerobatic Championships. As well as Packak’s historic victory, this event also saw the red-and-whites claim the silver medal in the team competition.

Outperforming his rivals seems to come naturally to Sebastian Kawa, who remained a tough competitor throughout the 2019 season, winning championship titles in every major event.

Kawa, the most titled glider pilot in history, is the current 18-metre and 15-metre class European champion as well as the European vice-champion in Sailplane Racing (held in Cerdanya, Spain).

ON THE PODIUM Polish pilots continued to clock up amazing achievements in the 2019 season. Their unrivalled flying skills won them 10 medals (7 gold).

During the 24th FAI World Precision Flying Championship in Spain, Poles occupied every place on the podium. Michał Wieczorek was the gold medallist. Krzysztof Wieczorek garnered the silver medal, and Marcin Skalik came in third.

Team Poland also claimed gold in the team and landing competitions. Polish pilots have been claiming the world’s most coveted trophies since the first FAI World Precision Flying Championship in 1975. But this year’s victories don’t stop there. Team Poland triumphed once more in the World Rally Flying Championships (ANR) in Santa Cruz, Portugal. Bolesław Radomski and Dariusz Lechowski garnered two gold medals – in the general classification and the landing competition.

The National Microlight Team have also got us used to international victories. They won four medals during the 15th FAI European Microlight Championship in Lithuania (1 gold, 3 silver).

Pozwól nam zadbać O TWOJE BEZPIECZEŃSTWO na drodze www.president.com.pl

UP IN THE AIR

Team Poland dominated the podium in the twoseater gyroplane category - Alojzy Dernbach and Klaudia Laskowska came first, while Marcin Majsterek and Dominika Jurkiewicz were runners up.

THE CUP IN POLISH HANDS The aeromodelling team made us extremely proud in late 2019. Competing in the F1ABC World Championships for Free Flight Model Aircraft in California, they brought back a silver and a bronze team medal as well as the most coveted trophy – the “Challenge France” challenge cup in the general classification (for the highest combined team score in three competitions: F1A+F1B+F1C). We’ve had to wait 28 years for

Tegoroczne podsumowanie osiągnięć pilotów sportowych po raz kolejny potwierdza, że Polacy należą do światowej czołówki lotnictwa sportowego.

This year has once more demonstrated the dominance of Poles in international air sports. a first in this championship. The national aeromodelling team is wrapping up the season with 29 medals under its belt.

Polish sports pilots, who often sit in the cockpits of LOT Polish Airlines aircraft, demonstrate very special skills. They never fail to deliver lots of excitement, unforgettable experiences and world records.

The summary includes only World Championship and European Championship medals, excluding World Cup victories of Polish contestants. With all wins combined, the 2019 total for sports pilots would be much higher.

Polska drużyna podczas Samolotowych Mistrzostw Świata.

Polish team during the Airplane World Championship.

148

© A L A M Y/ B E W ( 2 ) , F O R U M , A R C H I W U M A E R O K L U B U P O L S K I E G O

drużynowej polska reprezentacja zdobyła złoto i kolejny złoty krążek w konkurencji lądowań. Tegoroczne wyniki potwierdzają wysoki poziom polskich pilotów, którzy od pierwszych Mistrzostw Świata w Lataniu Precyzyjnym w 1975 r. zdobywają najwyższe trofea. To nie koniec zwycięstw samolotowej kadry narodowej w tym roku. Kolejne sukcesy polska reprezentacja osiągnęła w Samolotowych Mistrzostwach Świata w lataniu rajdowym (ANR) w portugalskim Santa Cruz. Załoga w składzie Bolesław Radomski i Dariusz Lechowski zdobyła dwa złote medale – w klasyfikacji generalnej i konkurencji lądowań.

Do sukcesów na arenie międzynarodowej przyzwyczaili nas także piloci Mikrolotowej Kadry Narodowej. Na 15. Mikrolotowych Mistrzostwach Europy na Litwie zdobyli cztery medale – jeden złoty i trzy srebrne. W klasie wiatrakowców dwuosobowych polska reprezentacja zdominowała podium – Alojzy Dernbach i Klaudia Laskowska zwyciężyli i zostali mistrzami Europy, a Marcin Majsterek i Dominika Jurkiewicz zakończyli zawody z tytułem wicemistrzów Europy.

Na koniec 2019 r. wiele radości dała nam kadra modelarzy, która z MŚ Modeli Swobodnie Latających F1ABC, odbywających się w Kalifornii, przywiozła srebrny i brązowy medal drużynowy oraz najważniejsze trofeum – puchar przechodni Challenge France w klasyfikacji generalnej (za najwyższą łączną punktację drużynową w trzech klasach F1A+F1B+F1C). Na pierwsze miejsce w tych mistrzostwach czekaliśmy aż 28 lat. Polska reprezentacja modelarzy kończy tegoroczny sezon z 29 krążkami na koncie. Polscy piloci sportowi, często zasiadający za sterami samolotów LOT-u, prezentują wyjątkowe umiejętności.

Co roku podczas sezonu lotniczego wszystkim fanom lotnictwa dostarczają światowych rekordów.

W podsumowaniu ujęto tylko medale MŚ i Europy, bez rezultatów Polaków w Pucharach Świata.

Po ich uzupełnieniu wynik medalowy w 2019 r. polskich pilotów sportowych będzie wyższy.

Back in Time

The right gift at the right time!

Merry Christmas and Happy New Year 2020!

www.fmlogistic.com

Licencja nr. 201303796 od 19.05.2017

+380 730 733 133; +380 672 990 708 +48 605 824 918 mgroupdev@gmail.com www.mgroup.world

«CAPITAL TOWERS» Rzeszów

POLSKA Projekt «Line House» to kompleks mieszkalny z parkingiem podziemnym zlokalizowany w spokojnej i malowniczej części miasta - Osiedle Błogosławionej Karoliny. «Line House» będzie znajdować się nieopodal zielonych terenów. Bezpośrednie połączenie z centrum miasta, szybki dostęp do autostrady.

«LINE HOUSE» Rzeszów

4 000 m² części usługowej 63 000m² części mieszkalnej 1300 miejsc parkingowych

Międzynarodowa Firma M GROUP DEVELOPMENT Rzeszów • Warszawa • Kraków • Bratysława • Zakopane • Iwano-Frankiwsk Zhytomyr • Równe • Jaremcze • Kijów • Winnica OSIEDLE DOMÓW JEDNORODZINNYCH «KIJÓW» Kijów

UKRAINA APART – HOTEL «JAREMCZE» Jaremcze

«DREAM TOWN» Iwano-Frankiwsk

«PREZYDENT HALL» Zhytomyr

310 000 m² części usługowej 820 000 m² części mieszkalnej 16 000 miejsc parkingowych

Good Food

©CREDITS

TRENDS

PRZY WSPÓLNYM STOLE AROUND A COMMON TABLE tekst | by MAGDALENA RUDZKA

152

BARSZCZ Z USZKAMI Borscht with dumplings Wigilijna wersja jednej z arcypolskich zup. Barszcz musi być oczywiście postny i przygotowany na zakwasie buraczanym.

W skład wywaru wchodzą suszone borowiki, liście laurowe, goździki, czosnek, jabłko i oczywiście buraki.

Grzybowy farsz do uszek ma na tyle intensywny smak, że wystarczy zaledwie łyżeczka na jedno uszko. The Christmas version of one of staple Polish soups. Borscht must be meatless and made on beetroot sourdough.

Other ingredients include dried boletos, laurel leaves, cloves, garlic apple and beetroot. Served with tiny dumplings with a mushroom filling.

Polski zwyczaj obchodzenia najważniejszego momentu świąt Bożego Narodzenia, czyli Wigilii, w postaci postnej jest wyjątkowy – podobnie świętują tylko Czesi, Słowacy i Litwini.

Pozostałe świąteczne potrawy w innych krajach mogą się nam wydawać zaskakujące, ale zawsze są obfite i pełne najlepszych składników.

The Polish custom of having meatless dinner on Christmas Eve which is the most important day of Christmas here is quite exceptional – only the Czech, Slovakians and Lithuanians refrain from eating meat on this day. Still, the Christmas dishes from other countries are always festive, rich and made from the best of ingredients.

ŚLEDŹ POD PIERZYNKĄ Herring under cover

FEUERZANGENBOWLE Mushroom soup

Zwany też śledziem pod szubą, przywędrował z Rosji. To dość pracochłonna, ale rewelacyjna sałatka śledziowa z ziemniakami, burakami, cebulą, jajkiem i sosem na bazie majonezu i jogurtu. Warstwowe ułożenie ma nie tylko walor dekoracyjny – nie pozwala ziemniakom się rozmoczyć i wzbogaca smak.

Also known as herring in shuba came to Poland from Russia. It is a time-consuming but delicious herring salad with potatoes, beetroots, onion, eggs and mayonnaise and yogurt sauce. Layering the ingredients does not allow the potatoes to soak up the moisture and intensifies the flavour.

Można rzec, że to niemieckie grzane wino wzbogacone efektami specjalnymi. Głowę cukru nasączoną rumem kładzie się na specjalnym podgrzewanym naczyniu z przyprawionym winem i podpala. Cukier topi się w ogniu, a słodkie krople wpadają do wina. Nie sposób obok tego spektaklu przejść obojętnie.

You could say that this is German mulled wine with special effects. A head of sugar soaked in rum is placed on a special pot with wine and spices and is lit. The sugar melts in the fire and sweet drops fall into the wine. You would be hard pressed to say no to a glass of this delicious beverage.

Śledzie to podstawa świątecznego stołu. Najczęściej podaje się je z duetem – cebula i olej.

Herring is a staple Christmas dish. The most popular recipe is for herring with onion in oil.

ŚWIĄTECZNA SZYNKA Christmas ham

MENUDO Tę pracochłonną zupę jada się w Meksyku nie tylko w święta, ale i podczas innych ważnych okazji: ślubów, chrzcin, narodzin.

Flaki wołowe gotuje się 5 do 7 godz. w wodzie z cebulą, w międzyczasie zmienianej, by pozbyć się charakterystycznego zapachu. A zupę przyprawia oregano i papryczkami serrano. This time-consuming soup is eaten in Mexico not only during the holidays but during celebrations of other important occasions. Beef tripe are cooked for 5 to 7 hours in water with onion, and the water is changed a number of times, to get rid of the distinct smell of the tripe.

Anglosaski klasyk, najpopularniejszy w Australii, ale z tradycjami sięgającymi przedchrześcijańskich ludów nordyckich i germańskich, kiedy używano dziczyzny.

Najpierw gotowana wraz ze skórą i tłuszczem w wodzie z dużą ilością przypraw: goździków, cynamonu, liści laurowych. Następnie zapiekana ze słodką glazurą.

A classic dish, most popular in Australia whose origins date back to the pre-Christian era of the Nordic and German people when venison was used. The ham is first cooked with lots of spices and next covered in sweet glazing and roasted.

153

TRENDS

Good Food

PIEROGI W większości polskich domów królują też podczas Wigilii. Podobnie u naszych sąsiadów zza wschodniej granicy – jako postne wareniki.

Nadziane mielonym lub siekanym farszem z kapusty i grzybów, okraszone podsmażoną cebulą.

Pierogis are present on the Christmas dinner tables in most Polish homes. Our Eastern neighbours eat the lean vareniki. Pierogis are stuffed with cabbage and mushrooms and served with fried onion.

KARP Mushroom soup Panowanie karpia podczas polskiej Wigilii rozpowszechniło się po II wojnie światowej. Wcześniej był tylko jedną z ryb obecnych na świątecznym stole, popularnością ustępując m.in. szczupakowi. Dziś smażony i podany w galarecie jest punktem obowiązkowym na wigilijnym stole.

The undivided rule of the carp at Christmas Eve dinner in Poland is relatively new. Before WWII, carp was only one of the fish served at Christmas and was less popular than e.g. pike.

Today, fried carp is a must-have at Christmas.

BÛCHE DE NOËL Lub yule log – to ciasto robi się we Francji, Belgii, Szwajcarii i Kanadzie, a także byłych francuskich koloniach.

Biszkoptowe ciasto bazowe smaruje się kremem czekoladowym, zwija w roladę i wykańcza czekoladową polewą. Często ma kształt drewnianej kłody, czyli „bûche”. Zarówno nadzienie, jak i polewa mogą mieć wiele wersji.

Also known as yule log. The cake is done in France, Belgium, Switzerland and Canada and in the former French colonies. Sponge cake is spread with chocolate cream, rolled and covered in chocolate icing. It is often shaped as a tree branch, hence the name. The cake comes in many different versions depending on the region.

Pierogi są jednym z najbardziej wyczekiwanych dań podczas polskich świąt.

Pierogis are one of the most awaited dishes at Christmas in Poland.

POKUSA JANSSONA Jansson's temptation Cztery składniki nie wydają się niczym specjalnie kuszącym, ale Szwedzi kochają to danie. Zapiekanka z ziemniaków, anchois i śmietany musi coś w sobie mieć. Do tego jedynie sól, pieprz i bułka tarta, czasami masło.

Być może tajemnica tkwi w kilkukrotnym dolewaniu śmietany w trakcie pieczenia, dzięki czemu zapiekanka jest jednorodna i miękka.

Four ingredients do not sound too tempting, but the Swedes love this dish. It is a casserole made from potatoes, anchois and cream, and seasoned with salt, pepper and bread crumbs, and sometimes butter. The secret to its great taste might be the cream added throughout the entire cooking process.

154

KOMPOT Z SUSZU Dried fruit compote Słodko-bakaliowo-owocowy smak świąt. Suszone owoce gotuje się bez dodatku cukru. Używamy śliwek, moreli, jabłek, gruszek. Zaleca się wrzucenie owoców najpierw do gorącego syropu, by zachowały kształt.

The sweet, spicy and fruity flavour of Christmas. Dried fruits are boiled without added sugar. Plums, apricots, apples and pears first soaked in hot water to retain their shape are the staple ingredients of this beverage.

TRENDS

Good Food

MINCE PIES Kruche babeczki nadziane słodkim farszem ze zmielonych bakalii i przypraw są znane w każdym brytyjskim i prawie każdym australijskim oraz nowozelandzkim domu. Nadzienie nazywane jest potocznie „mincemeat”, czyli... mielonym mięsem. I rzeczywiście, w przepisach sięgających XIII w. mieszanka zawierała mielone mięso i owoce.

Shortcrust pies filled with sweet filling made with minced dried fruit and nuts and spices are known all over the English-speaking world. The filling is still called minced meat because the original 13th century recipe called for the use of minced meat and fruit.

TORT PAWŁOWEJ Pavlova's Ten zbytkowny deser (beza z bitą śmietaną i owocami) nie kojarzy się w Polsce ze świętami, ale na antypodach jest ich stałym składnikiem. Tam zresztą powstał, podczas australijskiego tournée baleriny Anny Pawłowej, która zażyczyła sobie „czegoś lekkiego” na deser.

This spectacular dessert (meringues with whipped cream and fruit) is not associated with Christmas in Poland but is a staple holiday dessert in Australia which is its home. It was originally made for ballerina Anna Pavlova who wanted something light for dessert while on tour.

WOŁOWINA WELLINGTON Wellington beef Jedna z obowiązkowych potraw na brytyjskim bożonarodzeniowym obiedzie. Polędwica wołowa zapieczona w cieście francuskim zachowuje soczystość i miękkość. W popularnym na Wyspach przepisie Gordona Ramsaya na to danie polędwicę smaruje się duszonymi pieczarkami z dodatkiem kasztanów jadalnych.

One of staple Christmas dishes in Great Britain. Beef roasted in French pastry remains juicy and tender. According to a popular recipe for the dish by Gordon Ramsay, the beef is covered with a layer of stewed portobello mushrooms with edible chestnuts.

KAPUSTA Z GRZYBAMI Cabbage with mushrooms

BIBINGKA Filipińsko-indonezyjskie ciasteczka ryżowe jedzone na śniadanie w Święta.

Namoczony kleisty ryż, krótko przefermentowany, ubijany jest na pastę z dodatkiem mleka kokosowego i pieczony na liściu bananowca.

Na wierzch kładzie się dodatki, np.: masło, wiórki kokosowe, ananas, ser, solone kacze jajka.

Phillipino-Indonesian rice cakes eaten for breakfast at Christmas. Sticky rice, soaked is fermented briefly and the beaten into a paste with coconut milk.

The cookies are baked on a banana leaf and toppings include butter, coconut flakes, pineapple, cheese, and salted duck eggs.

Kapusta z grzybami bywa zarówno nadzieniem, jak i samodzielnym daniem. Bazą jest kapusta kiszona, dodatki to cebula, grzyby i kapusta świeża – ale ile domów, tyle przepisów.

Cabbage with mushrooms is used both as a filling for pierogis or a separate dish. Cabbage is cooked with sourkraut, inion, and mushrooms, but each household has its own recipe.

Obowiązkowym składnikiem postnych potraw są grzyby. Ich głęboki smak pozwala wzbogacić dania pozbawione mięsa.

Mushrooms are an indispensable ingredient during fasting as their strong aroma and flavour makes meatless dishes more tasty.

156

TRENDS

Good Food

HALLACAS Mushroom soup

HALASZLE Węgierski sposób na karpia i inne ryby słodkowodne. Ta paprykowa zupa rybna jest być może najostrzejszym daniem Europy. Regionalne odmiany różnią się ilością i proporcjami ryb oraz rodzajem dodanego makaronu.

Tradycyjnie była przyrządzana przez rybaków w kociołkach nad ogniem ze świeżo złowionych ryb. Ostrość zupy łagodzi się, jedząc ją z chlebem.

A Hungarian take on carp and other fresh water fish. This pepper-flavoured fish soup might just be the spiciest dish in Europe. Regional versions differ in the quantity and proportions of fish and the type of noodles added. The soup was traditionally made in cauldrons over fire from fresh cathc. The spiciness of the soup is mitigated by eating it with bread.

Tradycyjny wigilijny deser kuchni kresowej, a także ukraińskiej, litewskiej, białoruskiej i rosyjskiej.

Dziś przyrządzany na wschodzie i południu kraju. W skład kutii wchodzi łuskana pszenica, choć zdarzają się wersje z pęczakiem, a nawet ryżem. Ugotowane ziarno miesza się z miodem, makiem i dużą ilością bakalii. One a traditional Christm as Eve dinner dessert of the Eastern Borderlands region, Ukraine, Lithuania, Belarus and Russia. Today kutia, made from whisked wheat mixed with honey, poppy seeds and lots of dried fruits and nuts, is made all over Poland.

PIEROGI KARELSKIE Karelian pasty

ROSCA DE REYES Hiszpanie na Bożym Narodzeniu nie poprzestają i mają swoje tradycyjne potrawy również na święto Trzech Króli. Rosca (lub roscon) de Reyes to wieniec ze słodkiego ciasta drożdżowego z bakaliami, czasem przełożony kremem. Rozpowszechnił się też w Meksyku i krajach Ameryki Łacińskiej.

The Spaniards do not stop at Christmas and have traditional dishes that are served on Epiphany. Rosca (or roscon) de Reyes is a wreath from sweet yeast dough with dried fruits and nuts, sometimes layered with cream. It is also popular in Mexico and Latin America.

158

KUTIA

Karelia to finlandzko-rosyjskie pogranicze i taka też jest geneza tych fantazyjnych wypieków. Jadane są także w Estonii. Ciasto żytnie (dzisiaj cześciej pszenne) nadziane jest kaszą gryczaną lub nadzieniem na bazie mąki taikkuna (mieszanki mielonej gryki, żyta, owsa i grochu). Są więc przekąską sycącą. Należą do prawnie chronionych potraw regionalnych.

Karelia is a region on the Finnish-Russian border and this pastry originates from there, hence its name. They are also eaten in Estonia. Rye crust is filled with buckweat or a taikkuna flour filling (a mixture of minced buckwheat, rye, oat and pea. It is also a protected regional dish.

© A D O B E S T O C K ( 1 0 ) , I S T O C K ( 3 ) , S H U T T E R S T O C K ( 3 ) , S T O C K F O O D / F R E E ( 2 ) , M . P.

Jedno z narodowych dań Wenezueli, znane też na Kubie, w części Kolumbii i Ekwadoru. Podobne do środkowoamerykańskich tamales, jego bazą jest masa kukurydziana zawinięta w liść bananowca. Masa przeważnie jest wzbogacona w wiele dodatków: gotowane mięso, boczek, słoninę, cebulę, paprykę, oregano, kmin.

One of the national Venezuelan dishes also cooked in Cuba, part of Columbia and Equador. It resembles tamales, and consists of corn filling wrapped in banana leaves. The filling is enriched with different ingredients such as cooked meat, bacon, onion, peppers, oregano and cumin.

KULINARNE GWIAZDY W OGNIU PYTAŃ GESSLER JAKUBIAK MORAN MAKŁOWICZ POLAN MÜLLER ŁADOCHA

Wywiady, sprawdzone przepisy, świąteczne potrawy

TRENDS

Prezenty

CHWILA MAGII A BIT OF MAGIC Idealne prezenty dla kobiet to... praktyczne prezenty. Niepozbawione jednak klasy i elegancji.

The perfect presents for women are... practical presents.

There are just two conditions they must meet: be classy and elegant.

Bluza, Peakapre, 189 zł,

Zestaw kosmetyków, które działają odmładzająco i odżywczo, Vagheggi, 520 zł

GLOV Glamorous Set to rękawiczka usuwająca makijaż przy użyciu tylko wody oraz turban, ok. 90 zł

A set of rejuvenating and nourishing beauty products, Vagheggi, PLN 520

GLOV Glamorous Set consists of a make-up removal glove using only water and hair wrap, approx. PLN 90

Torba na laptop, Goshico,380 zł Laptop bag, Goshico, PLN 380

Woda perfumowana, AURUM Dorota Goldpoint, 50 ml, 450 zł Eau de parfum AURUM Dorota Goldpoint, 50 ml, PLN 450

Okulary Linda Farrow Attico/Andy&Mag, 2000 zł

Naszyjnik ze złota z diamentami i agatami, Apart, 1390 zł

Linda Farrow Attico sunglasses, Andy&Mag PLN 2,000

A gold and agate necklace, Apart, PLN 1,390

160

Zestaw organicznych odmładzających kosmetyków, D’ALCHÉMY, 261,80 zł A set of rejuvenating organic cosmetics, D'ALCHÉMY, 261.80

© M . P.

Sweatshirt, Peakapre, PLN 189, peakapre.pl

PROMOCJA

DOSKONAŁY PREZENT DLA PRZYSZŁEJ MAMY

Ciąża to wspaniały czas oczekiwania, lecz często daje się we znaki. Dla przyszłych mam idealnym prezentem będzie Voucher Spa do Ambasady Urody, gdzie przygotowaliśmy pakiety specjalistycznych zabiegów przynoszących ulgę w bólu pleców, relaksujących ciało i duszę, a nawet zapobiegających rozstępom. Dzięki takiemu prezentowi każda przyszła mama poczuje się niesamowicie przyjemnie.

DLA TEJ JEDYNEJ

Czyż istnieje bardziej idealny prezent dla ukochanej niż idealna randka? Vouchery Spa dla Dwojga w ambasadzie Urody w Warszawie, to możliwość spędzenia czasu we Dwoje podczas wspaniale relaksujących i odmładzających ciało rytuałów spa, których zwieńczeniem jest słodki, owocowy poczęstunek, a nawet… szampan!

Czy wiesz, że…

… Voucher Spa wSPAniale sprawdzi się zarówno jako samodzielny prezent, jak i eleganckie dopełnienie innego prezentu.

Masz dość niepotrzebnych bibelotów i głowienia się nad kolejnymi prezentami?

Przedstawiamy praktyczny przewodnik po prezentach, które zawsze się sprawdzają.

Podaruj bliskim niesamowite doznania i… młodość!

DLA UKOCHANEGO

Elegancki voucher do luksusowego spa Ambasada Urody w Warszawie to zawsze udany pomysł na prezent dla każdego mężczyzny. Niezależnie od trybu życia, każdy mężczyzna potrzebuje chwili relaksu.

Jeżeli Twój ukochany dużo trenuje, to jako prezent dla niego doskonale sprawdzi się bazujący na aromaterapeutycznym, indiańskim masażu twarzy i głowy, intensywnym masażu sportowym oraz detoksykujących maskach Rytuał Iron Man. Jeżeli zaś Twój partner jest rekinem biznesu i mnóstwo czasu spędza w pracy, to na pewno będzie zadowolony z Rytuału Waterfall, który silnie odstresowuje umysł i detoksykuje ciało dzięki specjalnie dobranym zabiegom masażu, morskiej maski oraz łaźni parowej na podgrzewanym łóżku.

DLA PRACOWNIKA

Chcesz docenić swoich pracowników?

Eleganckie vouchery spa to doskonały sposób na okazanie im tego. Zabiegi spa zadziałają, jak urlop, a zrelaksowani pracownicy ze świeżym umysłem będą z większą łatwością jeszcze efektywniej wspierali Twoją firmę.

DLA TWOJEJ MAMY

Chcesz podarować swojej mamie coś naprawdę wyjątkowego? Spraw, aby poczuła się naprawdę niesamowicie i podaruj jej jeden z Pakietów Spa, a my zajmiemy się resztą. Nasz bestseller wśród prezentów dla mam to Pakiet Bursztynowy, który wykorzystuje moc bursztynu oraz złota w połączeniu z masażami oraz ze starożytną techniką japońskiego masażu twarzy, co daje poprawę samopoczucia, doskonałe odprężenie ciała oraz lifting twarzy i odmłodzenie skóry.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Warszawa-Wilanów

DLA ŚWIEŻO UPIECZONEJ MAMY

Każda młoda mama marzy o chwili odpoczynku i dodatkowej godzinie w dobie. Podaruj jej prezent idealny — relaksujący czas tylko dla niej. Polecamy szczególnie Ceremonię Kwiat Lipy, która odmłodzi i poprawi kondycję skóry, a także zregeneruje umysł i ciało po nieprzespanych nocach.

AMBASADA URODY to znana sieć warszawskich klinik, w których od ponad 15 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów, pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia, z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, Artisclub, Warszawa-Wilanów

TRENDS

Poszetka Fefe, PLON Warsaw Napoli, 200 zł Pocket square, PLON Warsaw Napoli, PLN 200

Prezenty

MĘSKIE SPRAWY MEN'S BUSINESS Perfumy, poszetkę, a może płytę?

Niełatwo kupić mężczyźnie prezent pod choinkę. Dlatego podpowiadamy...

A fragrance, pocket square, album?

It is not easy to find the perfect Christmas gift for a man. Here are a few tips.

Koszula, Buczyński, 700 zł Shirt, Buczyński, PLN 700

Krawat, Buczyński, 390 zł

© M . P.

Tie, Buczyński, PLN 390

Zegarek z automatycznym mechanizmem manufakturowym, Maurice Lacroix, 38 250 zł Watch with manufacture automatic movement, Maurice Lacroix, PLN 38,250 Marynarka De Petrillo, PLON Warsaw Napoli, 6000 zł De Petrillo jacket. PLON Warsaw Napoli, PLN 6,000

Woda perfumowana, Tom Ford Tuscan Leather, 1400 zł Eau de parfum, Tom Ford, Tuscan Leather, PLN 1,400 Vouchery prezentowe m.in. na masaże czy zabiegi na twarz, Mr&Mrs Spa (na dowolną kwotę) Gift cards for massage or facial treatments Mr&Mrs Spa (for an amount of choice)

162

Philosophia, Mazolewski/Porter, 38,99 zł PLN 38.99

TRENDS

Prezenty

ŚWIAT DZIECKA CHILDREN'S WORLD Zabawki powinny przede wszystkim inspirować – nie zapomnijcie przypomnieć o tym Świętemu Mikołajowi.

SmartBee Club to program edukacyjny łączący eksperymenty naukowe do samodzielnego wykonywania w domu z rozszerzoną rzeczywistością – za pomocą specjalnej aplikacji na smartfony dzieci mogą z bliska przyjrzeć się zjawiskom niewidocznym gołym okiem, takim jak struktura lodu czy proces elektrolizy. SmartBee, miesięczna subskrypcja, 149 zł.

SmartBee Club is an educational programme combining scientific experiments to be done at home with augmented reality – children can see up close phenomena invisible to the naked eye such as the structure of ice or the electrolysis process via a dedicated smartphone app. SmartBee, monthly subscription fee PLN 149

Kolczyki srebrne z emalią, Apart, od 129 zł Silver enamel earrings, Apart, from PLN 129

Plecak dla dziecka, Wittchen, 159,90 zł

Zestaw klocków naturalnych w skrzynce z certyfikowanego drewna, Wooden Story, 180 zł Set of building blocks made from certified wood in a box, Wooden Story, PLN 180

Kids backpack, Wittchen, PLN 159.90 Ekspresyjnie zilustrowana książka obrazkowa wprowadzająca w świat języka migowego, Wyd. Dwie Siostry, 25 zł A book introducing children to the world of sign language with quirky illustrations, Dwie Siostry, PLN 25

Butorolki, Heelys Dual Up Silver, 329 zł Roller shoes, Heelys Dual Up Silver, PLN 329

164

Etui na laptop i dokumenty, Goshico, 180 zł Laptop and document case, Goshico, PLN 180

© M . P.

Toys should be inspiring above all. Make sure you add a relevant note to your child's letter to Santa.

TRENDS

Must Have

ODDYCHAJ GŁĘBOKO Breathe deep Do rodziny oczyszczaczy powietrza marki Sharp dołączył właśnie model KI-G75EU-W. Wyróżnia go nowoczesny design i najmocniejszy jak dotąd generator jonów Plasmacluster, który gwarantuje dotychczas siłę oczyszczania powietrza. Wyjątkowo cicha praca, funkcja automatycznego oczyszczania filtra wstępnego, dokładne pomiary oraz wysokiej jakości czujnik pyłu to cechy, dzięki którym KI-G75EU-W stanie się już niebawem nową gwiazdą marki Sharp.

The family of Sharp air purifiers has just welcomed a new member, the KI-G75EU-W. It has a modern design and the most powerful yet Plasmacluster ion generator ensuring an excellent purifying effect. The device is very quiet when used, it has an automatic initial filter cleaning function, displays exact meausurements and has a high-quality dust detector, which will certainly make the KI-G75EU-W one of the most popular Sharp purifiers very soon.

IDEALNY DŹWIĘK

WITAMY W ŚWIECIE KINA Welcome to the world of cinema

Perfect sound Bezprzewodowe słuchawki Defunc BT Headphone PLUS zapewniają głęboki dźwięk i idealne dopasowanie do ucha.

Ponadto... świetnie wyglądają.

Serię wyjątkowych modeli telewizorów Toshiba UA3A wyróżnia certyfikowany system Android TV w najnowszej wersji 9.0, który otwiera dostęp do świata tysięcy aplikacji i gier. To pierwszy model telewizorów Toshiba wyposażony w wyszukiwanie głosowe i wsparcie Asystenta Google.

The Toshiba UA3A series of exceptional television sets come with the latest version (9.0) of certified Android TV providing you access to a world of thousands of apps and games. This is the first Toshiba television model equipped with voice recognition software allowing voice control of the TV and the Google Assistant option.

Wireless Defunc BT Headphone PLUS offers deep sound effects and perfect adjustment to the ear. Plus, they do look great, don't they?

cena 1999 zł | price PLN 1,999 więcej | more: toshiba-tv.com/pl-pl/

cena 299 zł | PLN 299 więcej | more: defunc.pl

STYLOWE ZAKOŃCZENIE Stylish final touch GROHE SmartActive to nowy prysznic z technologią SmartTip, dzięki której wystarczy jeden ruch dłoni, by wybrać ulubiony rodzaj strumienia spośród trzech opcji: Rain, Jet oraz Trio Massage. Dostępny w dwóch kształtach i 11 kolorach.

GROHE SmartActive is a new shower with the SmartTip technology which requires only one gesture to choose your favourite flow from three options: Rain, Jet and Trio Massage. Available in two shapes and eleven colours. więcej | more: grohe.pl

166

© M . P.

cena 4299 zł | price PLN 4,299 więcej | more: sharphomeappliances.com

BEZ PRZEWODÓW No wires Obsługa IPv6, kontrola rodzicielska, tryb działania punktu dostępowego, obsługa Wi-Fi Multimedia – to tylko niektóre funkcje tego bezprzewodowego routera.

I WSZYSTKO JASNE All clear Vasco mini2 to jedyny na świecie tłumacz, który ma wbudowaną kartę SIM, działającą w 150 krajach bez dodatkowych opłat i limitu czasowego. Kolejny atut to szybkość tłumaczeń uzyskana dzięki rozmieszczeniu przez Vasco własnych serwerów na czterech kontynentach. Urządzenie łączy się z najbliższym z nich, co sprawia, że tłumaczenia odbywają się niemal symultanicznie. Verso mini2 is the only translator in the world qith an embedded SIM card working in 150 countries without additional fees and time limits. Another merit of the device is the speed of translation owing to the installation of Vasco servers on four different continents. The device connects with the closest server, which means that the translation is almost instantaneous.

IPv6 operation, parental control, can be used as an access point, Wi-Fi Multimedia option are just some of the functionalities of this wireless router. cena 1108 zł | price PLN 1,108 więcej | more: tp-link.com

DOMOWY TRENING Home workout BIKE PERSONAL to nowy rower stacjonarny w ofercie TECHNOGYM, dający unikalne wrażenia z jazdy w zaciszu własnego domu. Rower zachwyca nie tylko funkcjonalnością, ale także stylowym designem projektu Antonia Citterio. Dzięki kompaktowym rozmiarom rower zmieści się w każdym pomieszczeniu.

BIKE PERSONAL is a new stationary bicycle by TECHNOGYM offering a unique riding experience in the comfort of your own home. The bicycle is extremely functional but also has a great design by Antonio Citterio. Owing to its compact size, it will fit in any room of the house.

cena 1289 zł | price PLN 1,289 więcej | more: vasco-electronics.pl

cena 36 970 PLN | price PLN 36,970 więcej | more: technogympolska.pl REKLAMA

Ekspresem do superfigury!

Get a great body in no time!

Marzysz o idealnej figure, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie.

Do you dream of an ideal body but despite diets and exercise you cannot achieve your goal?

You can now instantly get rid of unwanted fat issue.

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Jej unikalność polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszową – mówi dr Marek Murawski, chirurg plastyk. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu “obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchodzić brzuch, uda, ale także podbródek.

NOWOŚĆ w Klinice Elite – ONDA przełomowe rozwiązanie w walce z cellulitem i tkanką tłuszczową Intensywna stymulacja falami Coolwaves™ powoduje rozbicie komórek tłuszczowych, a następnie ich usunięcie w naturalnie zachodzących w każdym organizmie procesach metabolicznych. Urządzenie powoduje skurcz włókien kolagenowych stymulując syntezę kolagenu. Efekt? Ujędrniona i wymodelowana sylwetka.

Today, there is an effective and more comfortable method that you can avail yourself of, namely the Palomar SlimLipo 3D. “The unique nature of the procedure consists in liquefying adipose tissue with the use of a laser probe, where the laser beam directly targets fat tissue”, says dr Marek Murawski, plastic surgeon. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting), which prevents the effects of “saggy skin”. The procedure is performed under local anaesthesia. SlimLipo is used to slim down the abdomen, thighs, arms end even the chin.

New procedure at Elite Clinic – Onda reducing cellulite and bulges of fat Owing to the intensive stimulation offered by the Coolwaves™ technology, fat cells are broken down and subsequently removed from the body via the natural metabolic processes. The procedure constricts collagen fibres by stimulating collagen synthesis. Effects? Shaped body without cellulite.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: Warszawa/Warsaw, ul. Złota 61, tel. +48 22 652 34 62; ul. Wąwozowa 8, tel.: + 48 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Free consultation with Kaleidoscope.

TRENDS

Beauty

PIELĘGNACJA Lip care products

Rêve de Miel Miodowy balsam Nuxe w limitowanej edycji. Zawiera koncentrat naturalnych składników: miód, oleje roślinne, wosk pszczeli, masło shea i propolis, które odżywiają oraz łagodzą spierzchnięte usta.

A now classic limited edition honey lip balm from Nuxe. It contains a concentration of beneficial natural substances including honey, plant-based oils, bees wax, shea butter, and propolis to nourish and soothe dry and cracked lips.

5 ml, 51 zł (nuxe.pl).

AN APPETITE FOR LIPS

Gładkie, świeże, jędrne są atrybutem kobiecości. To właśnie one potrafią sprawić, że cała twarz promienieje.

Jak poprawić ich kondycję?

Smooth, fresh and firm lips are one of the greatest attributes of beauty.

Beautiful lips can make your face glow.

How to improve their condition?

tekst | by ANNA KONDRATOWICZ, wirtualnaklinika.pl

Neauvia Intense Lips

Stylage Special Lips Mepivacaine

Fillmed Art Filler Lips Soft

Preparat zapewnia powiększenie ust przy zachowaniu ich naturalnego wyglądu i dotyku. Idealnie się układa i dopasowuje do ruchu i mimiki warg.

Pierwszy wypełniacz do ust z mepiwakainą – środkiem znieczulającym, który zmniejsza ryzyko wystąpienia obrzęków i siniaków po zabiegu.

Preparat przeznaczony dla pacjentów, którzy chcą odmłodzić usta, przywrócić im naturalny kontur bądź delikatnie i naturalnie je powiększyć.

This product enlarges the lips while retaining their natural look and feel.

It fits perfectly and adapts to the movement and mimicry of the mouth.

The first lip filler containing mepivacaine – an anaesthetic substance reducing the risk of swelling and bruises after the treatment.

więcej | more: neauvia.pl

więcej | more: stylage.pl

A preparation addressed to patients wishing to rejuvenate their lips, restore their natural contour and enlarge them slightly. więcej | more: fillmed.pl

Delay Infinity Krem na okolice oczu i balsam do ust – w jednym, odżywczym i delikatnym preparacie o formule emulsji. Zawiera wyciąg z krokusa, olej makadamia, olej z awokado i masło kakaowe. Nawilża, zmiękcza, wygładza, odmładza.

A cream for the eye area and a lip balm in one nourishing and delicate product. It contains crocus extract, avocado oil, and cocoa butter. It moisturises, rejuvenates and soothes the skin.

30 ml, 210 zł (vagheggipoland.pl)

Yellow Peel Balm PIĘKNA SKÓRA Beautiful skin Usta to nie wszystko! Aby naprawdę wyglądały atrakcyjnie, potrzebują idealnego „tła” w postaci gładkiej i świeżej cery. Ambasada Urody w Warszawie w grudniu poleca szeroki wybór zabiegów bankietowych, np. Cryolift zadziała jak żelazko na zmarszczki, Intraceuticals rozświetli i zregeneruje skórę, a Zaffiro ją ujędrni. Dzięki nim będziesz wyglądać olśniewająco w okresie świątecznych spotkań, a twoje usta zyskają idealną ekspozycję. Polecamy!

For the lips to look great, they need to be surrounded by clear and fresh-looking skin. The Ambasada Urody clinic in Warsaw is offering a selection of party treatments this December. These include the Cryolift, which works like a wrinkle iron, the Intraceuticals treatment, which brightens and regenerates the skin, and the firming Zaffiro treatment. These will make you look amazing during the Christmas party season and your lips will be perfectly displayed. Highly recommended. Więcej | more: www.ambasadaurody.pl

170

Innowacyjny balsam zwiększający objętość ust. Fazę stymulującą (z wyciągiem z guarany) nakłada się na czyste usta co 30–60 min, aż do osiągnięcia efektu wypełnienia. Rezultat utrzymuje się 2–3 dni.

An innovative volumising lip balm.

The stimulating phase (with guarana extract) is applied to clean lips every 30 to 60 minutes until the desired filling effect is accomplished. The moisturising phase prevent lip dehydration. The results last 2 or 3 days.

625 zł (fenice.pl)

© A D O B E S T O C K , M . P.

APETYT NA USTA

PROMOCJA

W HARMONII Z PIĘKNEM IN HARMONY WITH BEAUTY O tym czym jest piękno, o harmonii i naturalności w pielęgnacji opowiada wokalistka jazzowa Aga Zaryan w rozmowie z dr Ewą Rybicką, właścicielką klinik Estetica Nova. We spoke with vocalist Aga Zaryan and Dr Ewa Rybicka, owner of Estetica Nova clinics, about beauty, harmony and being natural.

Czym jest piękno?

Aga Zaryan: W muzyce piękno kojarzy mi się z harmonią, z kompozycją płynącą z serca.

A w życiu z naturalnością. Tym, aby czuć się dobrze ze sobą. Z równowagą psychiczną i fizyczną. To jest trudne w dzisiejszym świecie. Większość z nas, ja również, ma z tym problem, żeby tę harmonię w sobie zachować. Tak samo z urodą, łatwo jest skręcić w dziwną alejkę...

What is beauty?

Ważne, aby pacjenci w nią nie wkraczali...

Dr Ewa Rybicka: Często jest narzucana taka właśnie jedna droga, jeden kanon piękna.

To wydaje mi się tą ślepą uliczką. Jestem przeciwna tej unifikacji. Od zawsze ludziom towarzyszyły kanony piękna, związane różnorodnością, a jeżeli mówiliśmy o pięknie to właśnie mówiliśmy o harmonii, która nie zawsze znaczy to samo...

It is important for patient not to go there.

To też wiąże się z zabiegami w gabinecie?

Dr Ewa Rybicka: Tak. Kieruję się dewizą „zdrowego spojrzenia na piękno”, naturalności. Należy zacząć od wzmocnienia skóry i przywrócenia jej zdrowia, a w kolejnych krokach dopiero zaplanować i wykonać zabiegi. Wtedy też uzyskane efekty będą bardziej przewidywalne i spektakularne.

Aga Zaryan: In music, beauty is associated with harmony and composition coming straight from the heart. In real life, with being natural. With feeling good about yourself. With mental and physical balance. This is hard to accomplish in the contemporary world. Most of us, myself included, find it hard to maintain harmony within. The same goes for physical beauty – it is hard not to take a wrong turn.

Dr Ewa Rybicka: But this turn is usually the recommended one, since there is only one beauty canon. And the bad turn may lead to a blind alley. Humankind has always had different beauty standards related to diversity, but whenever we wanted to discover what beauty actually meant, harmony was what came to mind, but not

Dlatego też wybrała Pani Estetica Nova?

Aga Zaryan: Tak, wizyty tu to mój azyl, nagroda, moment wyciszenia. To miejsce gdzie czuję się bezpiecznie, a pielęgnacja jest zaplanowana. Moim faworytem jest zabieg laserowy na przebarwienia, z którymi się zmagam oraz profesjonalna pielęgnacja ZO Skin Health by Dr Zein Obagi, która uzupełnia i wzmacnia efekty uzyskane podczas zabiegów. Przez lata unikałam medycyny estetycznej, kojarzyła mi się z nadmierną ingerencją w urodę, ale teraz to się zmieniło. Widzę, że można inaczej. W naturalny sposób i z szerokim wachlarzem możliwości.

Dr Ewa Rybicka: Yes it does. My professional work is driven by a healthy approach to beauty, which I associate with naturalness. First, we have to

Dr Ewa Rybicka: Bo to tak jak w muzyce, gdzie mamy wachlarzmożliwości:emocji, dźwięków. Tak samo jest w medycynie estetycznej.

dures. This is the only way to make sure that the effects obtained are simultaneously predictable and spectacular.

are like visits to a sanctuary, like a prize and a moment of tranquillity. This is a place where I feel safe and the care plan is well designed.

Laser treatment for the skin discoloration that I suffer from is one of my favourite treatments.

I also love the professional “ZO Skin Health by Dr Zein Obagi” treatment. This supplements and consolidates the results of the sessions.

I avoided aesthetic medicine treatments for many years, as I associated them primarily with excessive interference with natural beauty, but this has changed. I can see that it doesn’t have to be like that. Treatments can provide of possibilities is incredible.

Dr Ewa Rybicka: It’s like in music, where we also have an array of possibilities, emotions and sounds. Aesthetic medicine is

strengthen the skin and make it healthy again.

Only then can we plan and perform other proce-

Aga Zaryan: It is. My appointments at the clinic

a natural result and the array

everyone sees harmony the same way.

Does this also apply to beauty treatments too?

Is this why you chose Estetica Nova?

Kosmetyki dostępne w wybranych klinikach dermatologii i medycyny estetycznej, www.esteva.pl

the same.

The cosmetics are available in selected dermatology and aesthetic medicine clinics, www.esteva.pl

Estetica Nova ul. Jana Kazimierza 32b lok. 1, ul. Opaczewska 43 lok. 4, Warszawa, tel. +48 505 301 233 www.esteticanova.com.pl AGA ZARYAN XMAS SONGS TOUR 15.12 Kraków, 16.12 Gorzów Wielkopolski, 17.12 Koszalin, 20.12 Poznań (& Matt Dusk), 21.12 Gdańsk (& Matt Dusk), 22.12 Warszawa (& Matt Dusk), 18.01 Opole, 19.01 Wrocław, 20.01 Dzierżoniów

TRENDS

Beauty

PIĘKNY UŚMIECH A BEAUTIFUL SMILE

Dziś estetykę uśmiechu można poprawić już w jeden dzień.

O nowoczesne metody stosowane w dentystyce zapytaliśmy właścicieli Dental Clinic Józefów: dr Katarzynę Ratyńską, specjalizującą się w leczeniu ortodontycznym, oraz dr. Artura Ratyńskiego, implantologa i chirurga.

Na czym polega tzw. stomatologia jednego dnia?

What exactly is same-day dentistry?

Dr Artur Ratyński: Wystarczy jedna wizyta w klinice, aby odtworzyć idealny uśmiech i braki zębowe.

Oferujemy nowoczesną metodę leczenia implanto-protetycznego, zarówno przy pojedynczym implancie, jak i pełnej odbudowie, w której się specjalizujemy, np. metoda All-on-4, podczas której wprowadza się jednocześnie 4 implanty, a na nich mocuje stały most z pełnym uzębieniem – wszystko w czasie jednej wizyty.

Dla każdego pacjenta przygotowujemy na podstawie tomografii 3D i skanu wewnątrzustnego tzw. szablon implantologiczny. Stosujemy wysokiej jakości materiały i dbamy o komfort pacjenta. Dzięki współpracy lekarzy z technikami obecnymi na miejscu dobór estetyki i technologii jest niezwykle precyzyjny. Specjalizujemy się też w trudnych przypadkach. Przy odbudowie protetycznej pacjenci mogą zobaczyć efekty planowanych zabiegów, a ich kolejne etapy porównać ze stanem wyjściowym – to tzw. Digital Smile Design.

Dr Artur Ratyński: All it takes is a single visit at the clinic to restore a perfect smile and implant any missing teeth. We offer a state-of-the-art technique in implant and prosthetic treatment, both with regard to single teeth and a full restoration, which we specialise in. Take the All-on-4 methodology. This entails inserting 4 implants simultaneously and mounting a fixed bridge with a full set of teeth during a single visit. We develop an implantation template for each patient based on 3D tomography and an intraoral scan. We use top quality materials and ensure the utmost comfort. Our dentists work with prosthetics technicians on site, so we can pick the best and most precise solutions and technologies for each patient. We also specialise in difficult and complex cases. Our patients appreciate being able to see the effects of the planned treatments and compare the subsequent stages with the what we begin with. This is all made possible by Digital Smile Design technology.

Specjalizują się też państwo w ortodoncji. Czy zawsze aparat musi być widoczny?

You specialise in orthodontic treatment. Do braces always have to be visible?

Dr Katarzyna Ratyńska: Naszym pacjentom oferujemy m.in. nowoczesną, technologicznie zaawansowaną metodę korekcji wad zgryzu przy użyciu niewidocznych nakładek Clear Aligner. Są wykonane z transparentnego materiału i pozbawione śrub i drutów. Pacjenci mogą je zdejmować do jedzenia czy mycia zębów. A co najważniejsze, nakładki umożliwiają skorygowanie większości wad w czasie krótszym niż tradycyjne aparaty – średnio to okres tylko 2–8 miesięcy. Nakładki wykonywane są na miejscu, na podstawie cyfrowego skanu, bez konieczności wykonywania wycisków.

Dr Katarzyna Ratyńska: We offer a state-of-the-art, technologically advanced malocclusion treatment using invisible Clear Aligner braces. These are made from transparent material and have no screws or wires. You can take them off to eat or brush your teeth, which significantly improves ease of use. Most importantly, the aligners enable most malocclusions to be corrected quicker than traditional braces – 2 to 8 months on average. The aligners are made at the clinic based on a digital scan. You don’t have to have a mould done – which people often find inconvenient.

A czy wybielanie zębów może być bezbolesne?

Dr Katarzyna Ratyńska: Of course it can. We offer an advanced whitening technique using the Beyond Polus Advanced lamp which generates a cavitation process. After the procedure, the teeth can be protected with a special product that prevents hypersensitivity. The whitening process is virtually painless and only takes 45-60 minutes.

The technique can be used to whiten teeth by as much as 4 tones. If you follow our recommendations and care for your teeth properly, you can enjoy your new Hollywood smile for up to 2 years.

Dr K.R.: Oczywiście. Stosujemy do tego najnowocześniejszą metodę wybielania z użyciem lampy Beyond Polus Advanced, którą wyróżnia proces kawitacji. Po zabiegu zęby można zabezpieczyć specjalnym preparatem przed nadwrażliwością.

Wybielanie jest praktycznie bezbolesne, trwa tylko ok. 45–60 min. Tą metodą możemy uzyskać rozjaśnienie zębów nawet o 4 tony. Stosując się do naszych zaleceń, pacjent może cieszyć się efektem nawet do 2 lat.

172

Can teet whitening be a painless procedure?

© S H U T T E R S T O C K , M . P.

Today, you can improve the appearance of your smile in just a day.

We talked to the owners of the Dental Clinic Józefów – Dr Katrzyna Ratyńska, who specialises in orthodontic treatment, and Dr Artur Ratyński, an implantologist expert and surgeon – about modern dental techniques.

dr Katarzyna Ratyńska dr Artur Ratyński

więcej | more: www.ratynscy.pl

Peptydy

w walce z „workami” pod oczami Prostrolane Inner B SE • obkurczenie poduszeczki tłuszczowej • drenaż limfatyczny

Prostrolane Inner B SE to peptydowy preparat, wygładzający i ujędrniający skórę wokół oczu. Zawarty w produkcie kompleks 4 peptydów biomimetycznych i kwasu hialuronowego stymuluje naturalne procesy regeneracyjne skóry, odmładza i opóźnia oznaki starzenia się skóry.

Rewitalizuje skórę wokół oczu, rozświetla ją, jednocześnie likwidując widoczne nierówności, czyniąc ją gładką i sprężystą.

W preparacie Prostrolane Inner B SE zastosowano unikatową, opatentowaną technologię powolnego uwalniania peptydów, które w ciągu 2 tygodnia po zabiegu stopniowo uwalniają się i penetrują w głąb skóry.

Ilość zabiegów jest sprawą indywidualną, natomiast dla uzyskania optymalnych efektów zaleca się serię 2 zabiegów w odstępach co 2 tygodnie. W razie konieczności można powtórzyć protokół.

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapię przebarwień!

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr n. med. Piotr Rak

dr Julita Wołowiec

dr n. med. Ana Alekseenko

dr Magdalena Kotlińska-Torończyk

Anclara Health&Aesthetics

Centrum Medycyny Estetycznej ESTIME

Wyspa Medycyny Przyjaznej

Specjalistyczny Instytut Medyczny SIM-MED

T: +48 506 442 500 www.anclara.pl www.drplatkowska.pl

T: +48 667 889 595 www.estime.poznan.pl

T: +48 609 554 425 www.wyspamedycynyprzyjaznej.com

T: +48 730 332 552 www.sim-med.com.pl

T. +48 81 532 37 11 www.luxmedlublin.pl

dr Barbara Kropiwnicka

dr Iwona Karaszewska

dr Agnieszka Węclewska

dr n. med. Dorota Wojnowska

Warszawa

Bydgoszcz · Gdańsk

Środa Wielkopolska

Warszawa

dr Ilona Osadowska

Gdańsk

Poznań

Gabinet Lekarski w wielkim mieście

T: +48 511 500 600 www.dr-osadowska.pl

T: +48 515 440 961 lekarkawwielkimmiescie@gmail.com

dr Agnieszka Sura

dr Małgorzata Kaczor

Lublin

Gabinety Terpa

Lublin

T: +48 535 449 339 Facebook.com/Medycyna-EstetycznaAgnieszka-Węclewska

T: +48 501 018 138 www.terpa.eu

dr Anna Supińska

dr Karolina Falkowska

dr Karina Felberg

M&R Kaczor Medycyna Estetyczna

ASMED Medycyna Estetyczna, Stomatologia

T: +48 602 464 202 www.bostonclinic.pl

T: +48 790 606 030 www.drkaczor.pl

T: +48 58 665 1306 www.asmed-clinic.pl

Szczecin

Centrum Medyczne Luxmed

T: +48 604 423 230

BOSTON CLINIC Centrum Medyczne

Warszawa

Klinika Zdrowia i Urody

Medycyna Estetyczna

Kliniki Dr Ilona Osadowska

Szczecin · Poznań · Warszawa

Wadowice

Gdynia

www.AntiAging.com.pl

Falkowscy Aesthetic Clinic

Augustów · Białystok

T: +48 533 055 829, 730 707 184 www.sanatorium-augustow-palac.pl

Ce-Ce Beauty Clinic

Warszawa

T: +48 22 828 04 04 www.salon.cece.pl

Good Job

W WAZONACH CIĘTE KWIATY FRESH FLOWERS IN VASES tekst | by MARIANNA KUCHARSKA

PL

Na stołach wykrochmalone obrusy, a w karcie dań potrawy kuchni polskiej i europejskiej. Dlaczego w Restauracji Różana tak trudno o stolik, zapytaliśmy jej właścicielkę Katarzynę Lendzioszek.

Pressed table linen and a menu abounding in Polish and European dishes. We asked the owner of Warsaw’s Różana Restaurant, Katarzyna Lendzioszek, why it is so hard to get a table there.

174

Siedzimy dziś w klasycznym saloniku przy stole nakrytym wykrochmalonym białym obrusem, na którym stoi bukiet ciętych tulipanów. Pijemy kawę z porcelanowych filiżanek, obok gra pan na fortepianie… …witam w moim królestwie. Mam wrażenie, że całe życie pracowałam na to, co teraz pani widzi dookoła, i na zaufanie gości, którzy wracają do Różanej, by zjeść obiad z rodziną, kolację z przyjaciółmi czy lunch z partnerami biznesowymi.

Od ponad 20 lat działa pani w branży gastronomicznej, jednak jest dyplomowaną nauczycielką.

Jak to się stało?

Kiedy pracowałam w szkole, sytuacja finansowa zmusiła mnie, bym w weekendy dorabiała jako kelnerka. I tak się zdarzyło, że chociaż bardzo lubiłam

ENG

We are sitting in a traditional parlour. The table is covered with white pressed table linen and there is a vase of fresh tulips on it. We are drinking coffee from china cups and a pianist is playing live music right next to us.

Welcome to my kingdom. I have the impression that I have been working all my life to have what you now see around you and to have won the trust of my guests, who keep coming back to Różana for family lunches, dinners with friends, and business meetings.

You’ve been working in the catering industry for over 20 years, despite being a teacher by education.

How did this happen?

Because of the low pay of working in a school, I worked as a waitress on weekends. And although I really liked my students, I used to look forward to the weekend all

© M A C I E J W O Ź N I A K , M . P.

TRENDS

swoich podopiecznych, cały tydzień czekałam na weekend. Podobało mi się – jakkolwiek to brzmi – dogadzać ludziom. Lubiłam patrzeć, jak coś im smakuje, lubiłam gwar, rozmowy. W międzyczasie ukończyłam różnorakie kursy gastronomiczne, by głębiej wejść w ten zawód, i zaczęłam pracować w najlepszych restauracjach w Warszawie. Z czasem pojawiło się marzenie o stworzeniu własnego miejsca.

Dziś Restauracja Polska Różana ma 18 lat i trudno tu o stolik. Pamięta pani jeszcze początki tego miejsca?

Droga pani, pamiętam absolutnie wszystko – skąd przywiozłam każde krzesło, lampę i kryształ, gdzie zamawiałam okna i podłogi. Wiedziałam, że chcę stworzyć ciepłe ciche miejsce z duszą, do którego będzie przylegał ogród i w którym będzie można dobrze zjeść. Miłość do zieleni, do kwiatów wyniosłam z domu rodzinnego, który zawsze nimi pachniał. Budynek na Mokotowie, w którym teraz siedzimy, wynajęłam w stanie niemal surowym, do całkowitego remontu. Bez pomocy architekta urządziłam go i do dziś dopieszczam. Widzę każdą plamkę na obrusie, źle przycięty kwiat, spóźniający się zegar i źle ułożoną serwetkę. Między innymi dlatego sama szkolę kelnerów i kucharzy, bo dobrze wiem, jak to miejsce ma wyglądać. Codziennie tu bywam, czasem z wnukami, próbuję potraw, układam bukiety przy wejściu, rozmawiam z gośćmi czy personelem. I wszystkich – zarówno panią, która zmywa, jak i tę, która pracuje od dwóch dni – staram się traktować tak samo, z szacunkiem. Goście przecież widzą wszystko, a miejsce tworzą przede wszystkim ludzie. À propos menu – od wielu lat stoi tradycyjnymi polskimi potrawami.

Powiedziałabym raczej, że to kuchnia europejska, bo inspiracje do wielu dań przywiozłam z podróży, które zresztą kocham. Ale ma pani rację, menu główne od wielu lat jest stałe, dlatego nasze dania są do perfekcji dopieszczone. Znalazło się w nimi wiele przepisów mojej mamy, która jest wyborną kucharką – m.in. kartacze nadziewane mięsem wołowym, które podajemy na lunch, pieczona gęś, bigos, ryby w galarecie, faworki i szarlotka.

Okres świąteczny jest pewnie wyjątkowy dla Różanej? Pośrodku restauracji co roku stoi olbrzymia choinka sięgająca niemal sufitu.

Tak, co roku sama ją wybieram, a cały nasz zespół ją wspólnie ubiera. I mamy pełne ręce roboty – wielu gości wyprawia u nas rodzinne kolacje świąteczne lub zamawia dania na wynos na wigilijny stół. A my przecież każdą potrawę przygotowujemy na miejscu – ręcznie lepimy uszka, makowce pieczemy sami. Kiedy już wszystko jest gotowe dla restauracyjnych gości, zasiadam do wigilijnego stołu z córkami, wnukami – i to najcudowniejszy dla nas czas.

through the week. I loved catering to people’s needs and indulging them, however that might sound. I enjoyed seeing the guests enjoying the food, the sounds of the conversations, and all the hubbub. In the meantime, I completed several catering courses so that I could pursue this profession seriously, and I started working in some of the best restaurants in Warsaw and dreamt of having a place of my own.

The Różana Restaurant is 18 years old and always packed. Do you still remember the beginnings?

I remember absolutely everything – where I got each chair, lamp and vase, where I ordered the windows and floors. I knew I wanted to create a warm place with a soul and a garden, and where you’d be able to eat excellent food. My love for plants and flowers is something I owe to my family home, where there was always a scent of fresh flowers. The building in the Mokotów district where we are now was in need of a full makeover. I decorated it without the help of an architect, and I’m still working on the details. I will notice a spot on the table linen, a flower that has not been cut the right way, a clock that is slow, and a napkin not folded straight. I also train the waiters and chefs myself, as I know precisely how I want the restaurant to look. I come here every day, sometimes with my grandchildren. I try the food, I arrange the flowers and I talk to the guests and staff. I try to treat everyone, including the dishwasher, who has only been working here for two days, with the same respect. The guests can see everything and the character of a place is not made primarily by the people who work there.

Speaking of the menu – you’ve been serving Polish cuisine for many years now.

I’d call it European cuisine, as many of the dishes are inspired by what I’ve seen and tried during my travels – which I love. But you are correct in saying that the menu has been pretty constant for years. This is why the dishes we serve have been mastered to perfection.

The menu includes a few of my mother’s recipes – she’s a wonderful cook by the way – e.g. potato dumplings stuffed with beef, which we serve for lunch, roast goose, fish in aspic, faworki, and apple pie.

The Christmas season must be very special at Różana. Every year, there’s a huge Christmas tree that almost touches the ceiling.

That’s right. I pick the tree myself and the entire team decorates it. Christmas is a busy time for us. There are lots of family Christmas dinners, and orders for Christmas food to be served at home. We make every dish in our own kitchen ourselves – whether it is dumplings, poppy-seed cakes, or whatever. Once the restaurant is ready to open, I can finally sit down and have Christmas Eve dinner with my daughters and grandchildren – this is the best ever time for our family.

Artykuł powstał we współpracy z Restauracją Polską Różana.

Article written in collaboration with Restauracja Polska Różana.

KATARZYNA LENDZIOSZEK Właścicielka Restauracji Polskiej Różana przy ul. Chocimskiej 7 w Warszawie.

Owner of Restauracja Polska Różana in ul. Chocimska 7 in Warsaw.

175

Good Address

LUKSUS, KTÓREGO OCZEKUJESZ

PRESTIGE ZONE

TRENDS

The luxury you are expecting Limos.pl oferuje prestiżowe marki i modele luksusowych samochodów – od klasycznych limuzyn po komfortowe SUV-y i vany. Szczególną uwagę przykładamy do kwalifikacji naszych kierowców. To wybitni specjaliści posługujący się swobodnie językami obcymi i posiadający pełne zrozumienie szczególnych potrzeb najbardziej wymagających pasażerów.

Limos.pl offers the most prestigious makes and models of luxury vehicles – from classic limousines, to comfortable SUVs and vans.

They are very particular about the qualifications and experience of our drivers. You will be driven by firstrate specialists, with an excellent command of foreign languages and a profound understanding of the specific expectations of the most demanding passengers.

© M . P.

więcej | more: limos.pl

SYNONIM ELEGANCJI Synonymous to luxury Wyszukane wnętrza i nienaganna obsługa 5-gwiazdkowego Bachleda Luxury Hotel Kraków MGallery by Sofitel sprawiają, że każdy czuje się w nim wyjątkowo. Położony w centrum miasta butikowy hotel to synonim luksusu, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością i ponadczasowym stylem.

Sophisticated interiors and top-class service of the 5-star Bachleda Luxury Hotel Kraków MGallery by Sofitel make everyone who comes there feel exceptional. This centrally-located boutique hotel is synonymous to luxury and is a place where modernity meets evergreen style. więcej | more: bachledaluxuryhotel.pl

NOWY JORK W WARSZAWIE New York in Warsaw Dania z grilla i pieca, ryby, owoce morza plus nietypowy wystrój przywodzący na myśl nowojorski styl.

Podobnego miejsca nie ma w Warszawie.

Przyjdź na pl. Bankowy 1 i przekonaj się sam.

Grilled and roasted meat dishes, fish, seafood and a unique interior inspired by the authentic New York style. There is no other place like it in Warsaw. Come and see for yourself what the pl. Bankowy 1 venue has to offer food lovers. więcej | more: derelefant.com

176

Inspiring spaces that support your business strategy

Inspirujące przestrzenie wspierające rozwój biznesu

Design+Build for OFFICE, RETAIL, HOSPITALITY

Design+Build powierzchni BIUROWYCH, HANDLOWYCH i HOTELOWYCH

REKLAMA

Untitled-90 1

05.11.2019 14:59

Czy pływaliście kiedyś z dzikimi orkami?

Nela zabierze Was do krainy jednych z najbardziej inteligentnych zwierząt.

Patroni medialni:

TRENDS

Good Address

PRZED SYLWESTREM Before the big night

Do you have serious New Year’s party plans? If you do, this is the ultimate treatment for you.

Intraceuticals is a non-invasive skin rejuvenation method based on the most advanced technology of combining hyperbaric oxygen with a special serum, rich in hyaluronic acid and regeneration substances.

Owing to the multitude of vitamins your skin receives during the treatment, your make-up will stay up much longer than normal. więcej | more: mrandmrsspa.pl

TO TRZEBA ZOBACZYĆ Can’t miss it Mowa o inwestycji dewelopera Furner Investments, który w Walendowie realizuje osiedle klasycznych rezydencji w wysokim standardzie. To chronione osiedle jest oddalone 15 min od centrum Warszawy i lotniska Okęcie. Ma osiedlowy Club House, kort tenisowy, boiska, plac zabaw i tereny zielone.

The Housing development by Furner Investments, in Walendow, comprising of high end classic villas. Perfect location – 15 min drive from Warsaw CBD and Chopin Airport, 24/7 security, residents club house, tennis court, playground, extensive landscaping. więcej | more: ventana.pl

NOWE ŻYCIE – START A new life begins Inteligentny przeszczep włosów? Brzmi jak mrzonka? Nic podobnego! Klinika Elite dysponuje jedynym w Warszawie robotem najnowszej generacji ARTAS iX. To najnowsza metoda transplantacji włosów polegająca na pobieraniu ze skóry pojedynczych zespołów mieszkowych, precyzyjnym ich rozdzieleniu i umieszczeniu na wybranym obszarze głowy.

Intelligent hair transplant? Sounds impossible? Quite the opposite, since the Elite Clinic has the only ARTAS iX state-ofthe-art robot in Poland. This most recent hair transplantation technique consists in harvesting individual hair follicles from the scalp, separating them and replanting them on a selected part of the head. więcej | more: elite.waw.pl

178

© M . P.

Wybierasz się na ekskluzywny bankiet? Ten zabieg jest dla ciebie. Mowa o intraceuticals, czyli nieinwazyjnej metodzie odmładzającej skórę. Bazuje ona na najnowszej technologii łączenia hiperbarycznego tlenu ze specjalnym serum bogatym w kwas hialuronowy oraz składniki regenerujące.

Po takiej bombie witaminowej, jaką wtłaczamy w skórę, makijaż będzie się utrzymywał znacznie dłużej.

LOT SKY BAR

LOT SKY BAR

180

WYDARZENIA

LOT NEWS

184

SIATKA POŁĄCZEŃ ROUTE NETWORK

186

FLOTA

FLEET 188 BAGAŻ

BAGAGGE 190 ROZRYWKA POKŁADOWA IN-FLIGHT ENTERTAINMENT

194

Bądź naszym Gościem Be our Guest

<8h

<8h

<8h

>8h

<8h <8h

>8h

>8h

<8h

<8h

>8h >8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h >8h

>8h

<8h <8h

>8h

>8h

<8h

>8h

>8h

>8h

>8h

>8h

<8h <8h

>8h

>8h

LOT news WYDARZENIA

LOT Z BOGATĄ OFERTĄ POŁĄCZEŃ NA SEZON ZIMOWY LOT’S RICH OFFER OF FLIGHTS FOR THE WINTER SEASON tekst | by JAKUB PIOTR PANEK

W trwającym właśnie sezonie zimowym LOT zaoferuje ponad 54,5 tys. rejsów. To o 11 proc. więcej niż rok temu w analogicznym okresie. Polski przewoźnik oferuje też aż o 14 proc. więcej miejsc.

LOT is offering over 54,500 flights during this winter season – an increase of 11 per cent over the same period last year. The Polish carrier also has 14 per cent more seats available.

PL

ENG

lot.com

Przełom października i listopada to moment wyjątkowy dla branży lotniczej. Podobnie jak na przełomie marca i kwietnia – linie lotnicze prezentują skrojoną pod konkretny sezon siatkę połączeń, dostosowując ją na bazie szczegółowych analiz do oczekiwań pasażerów.

– Do naszej bogatej i wciąż rozbudowywanej siatki połączeń 3 listopada dołączyło sezonowe połączenie z Warszawy do Kolombo, a od 15 stycznia 2020 r. polecimy ze stolicy Polski do Pekinu-Daxing. Dzięki czterem dodatkowym połączeniom do stolicy Chin LOT zaoferuje Państwu codzienne rejsy do Pekinu – mówi Rafał Milczarski, Prezes Zarządu Polskich Linii Lotniczych LOT. Sezon zimowy to także zwiększenie względem sezonu zimowego sprzed roku frekwencji na wybranych trasach z Warszawy. Samoloty polskiego przewoźnika częściej obsługują loty m.in. do: Stambułu, Berlina, Wiednia, Rygi, Kijowa, Toronto, Lublany i Nowego Jorku (JFK). Od sezonu zimowego pasażerowie mogą korzystać z dodatkowych połączeń między stolicą Polski a Poznaniem, Lublinem, Zieloną Górą i Rzeszowem. LOT 27 października przywrócił także połączenie krajowe między Lotniskiem Chopina a Bydgoszczą.

Bilety na połączenia LOT-u dostępne są we wszystkich kanałach sprzedaży, m.in. na lot.com.

184

The turn of October and November is a special time for the aviation industry. As is springtime, i.e. the turn of March and April. This is when airlines unveil their seasonal flight grids. These are devised according to the requirements and expectations of their passengers, and are based on detailed analyses.

“We added a new seasonal route from Warsaw to Colombo on 3 November, and on 15 January, our passengers will be able to fly directly from Warsaw to BeijingDaxing. With these four additional flights to Chinese capital, LOT will be offering flights to Beijing daily”, says Rafał Milczarski, LOT Polish Airlines CEO. LOT is also increasing the frequency of flights on selected routes from Warsaw this winter. More LOT flights will be operated to Berlin, Istanbul, Kyiv, Ljubljana, New York (JFK), Riga, Toronto and other destinations. As of this winter season, you will also be able to take advantage of additional flights between Warsaw and Poznań, Lublin, Zielona Góra and Rzeszów. Finally, on 27 October, LOT resumed domestic flights connecting Chopin Airport and Bydgoszcz.

Ticket for LOT flights are available at all sales outlets including lot.com.

JUŻ 15 DREAMLINERÓW LOT-U! tekst | by JAKUB PIOTR PANEK Nowoczesna flota Polskich Linii Lotniczych LOT liczy już 15 Boeingów 787 Dreamliner. Obsługują dalekodystansowe trasy – m.in. z Warszawy do Nowego Jorku, Los Angeles, Miami, Delhi, Kolombo, z Budapesztu do Seulu czy z Krakowa do Chicago.

The state-of-the-art fleet of LOT Polish Airlines now has 15 Boeing 787 Dreamliners. These aircraft operate long-haul flights, including from Warsaw to New York, Los Angeles, Miami, Delhi and Colombo, and from Budapest to Seoul, and Kraków to Chicago.

©Fot.A. Jaszczyk

Najnowszy Dreamliner LOT-u (o numerach rejestracyjnych SP-LSG) przyleciał do Warszawy 1 listopada.

Wprost z fabryki Charleston w Karolinie Północnej.

– Będzie obsługiwał nasze połączenia do Ameryki Północnej i Azji. W przyszłym roku będziemy dysponować 17 Dreamlinerami, co oznacza ponadtrzykrotny wzrost floty szerokokadłubowej w ciągu czterech lat. Dzięki rozwojowi floty możemy proponować Państwu nowe kierunki. Niedawno otworzyliśmy połączenia do Delhi i na Sri Lankę.

W 2020 r. polecimy z Warszawy do San Francisco oraz z Krakowa do Nowego Jorku. W przyszłości uruchomimy kolejne połączenia dalekiego zasięgu – mówi Maciej Wilk, członek zarządu ds. operacyjnych w Polskich Liniach Lotniczych LOT. B787 w wersji 9 zabiera na pokład 294 pasażerów, czyli o 42 więcej niż mniejsza wersja 787-8. W przyszłym roku do floty dołączą kolejne dwa egzemplarze B787-9 (SP-LSH i SP-LSI).

ENG

The newest LOT Dreamliner (registration number SP-LSG) arrived in Warsaw on 1 November. It was flown directly from the Charleston factory in North Carolina. “The Dreamliner will be operated on our North American and Asian flights. And we’ll be welcoming two more next year. This means that we will have tripled our number of Dreamliners in four years. Expanding our fleet has made it possible to add new routes to our grid. We recently launched flights to Delhi and Colombo. In 2020, our passengers will be able to fly directly to San Francisco from Warsaw and to New York from Kraków. And we intend to launch other long-haul flights in the future”, says Maciej Wilk, Board Member for Operations at LOT Polish Airlines.

The -9 version of the B787 Dreamliner can seat 294 passengers – 42 more than the smaller Boeing 787-8. LOT will be adding two more B787-9s (SP-LSH and SP-LSI) to its fleet next year.

LOT news

PL

WYDARZENIA

LOT HAS 15 DREAMLINERS

RAZEM MOŻEMY ZBUDOWAĆ MUZEUM-CENTRUM PAMIĘCI POŚWIĘCONE BŁ. KSIĘDZU JERZEMU POPIEŁUSZCE TOGETHER WE CAN BUILD A MUSEUM-MEMORIAL CENTER DEDICATED TO BLESSED FATHER JERZY POPIEŁUSZKO Weź udział w zbiórce narodowej.

Kup monetę-cegiełkę w cenie 100 zł.

Take part in the national fundraiser.

Buy a “donation coin” for 100 PLN.

PLN

lot.com

100

Moneta-cegiełka Donation coin

Produkt dostępny podczas rejsów międzynarodowych oraz w sklepie internetowym airkiosk.lot.com Product available on international flights and online at airkiosk.lot.com

185 Shop&More

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

Fort MacMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Calgary

Toronto Chicago

Minneapolis

Portland

Denver

Las Vegas

San Francisco

Los Angeles

Quebec Montreal Halifax

Winnipeg

Newark EWR New York JFK

Cleveland

P

Dallas Atlanta

San Diego Phoenix

Orlando Houston Tampa

Miami

Varadero Cancun

Puerto Plata

Punta Cana

połączenia regularne LOT-u z portu przesiadkowego w Warszawie | LOT schedule services from LOT Warsaw Hub połączenia regularne LOT-u z portu przesiadkowego w Budapeszcie | LOT schedule services from LOT Budapest Hub regularne połączenia regionalne LOT-u | LOT regional schedule services połączenia linii Nordica wykonywane we współpracy z LOT-em | Nordica services operated in cooperation with LOT połączenia czarterowe | charter flights połączenie code-share | code-share services Klagenfurt

kierunki code-share | code-share destination

Mauritius

kierunki czarterowe | charter destination

San Francisco

Corfu

nowy kierunek | new destination kierunki sezonowe | seasonal services

St Petersburg

Helsinki

TALLINN

Stockholm

Oslo

Gothenburg

Riga

Edinburgh

Moscow SVO Billund

Palanga

Hamburg

Amsterdam

London LHR

Hannover

Düsseldorf

Szczecin

Bydgoszcz

Stu gart

Lyon Geneva

Zurich

Munich

Salzburg Innsbruck

Lublin

Wroclaw

Luxembourg

Linz

Minsk

WARSAW

Poznan

Frankfurt Zielona Gora Katowice Nuremberg

Paris

Moscow DME

Vilnius

Gdansk

Berlin

Brussels

London LCY

Kaunas

Kaliningrad

Copenhagen

Prague

Kyiv IEV

Rzeszow

Ostrava

Lviv Košice

Vienna Graz

Klagenfurt BUDAPEST Ljubljana Zagreb

Chisinau

Porto

Nice

lot.com

Madrid

Lisbon

Barcelona

Pula Zadar

Split

Zaporizhia

Odesa Cluj-Napoca Varna

Milan Venice

Kharkiv

Kyiv KBP

Cracow

Bucharest

Belgrade Podgorica

Sofia

Dubrovnik

Istanbul

Skopje Corfu

Ankara Izmir

Adana

Antalya Larnaca

186

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

Phuket

Yekaterinburg

WARSAW Cracow

Rzeszow

Kazan Samara

Nur-Sultan

Irkuck

Rostov-on-Don Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

BUDAPEST

Beijing PEK

Yerevan Amman Cairo

Beijing PKX

Kuwait

Beirut Tel Aviv

Seoul Fukuoka

Tokyo

Taipei

Delhi

Bahrain Dubai

Sendai

Hanoi

Goa

Bangkok Phuket Ho Chi Minh

Colombo Mombasa

Singapore

Zanzibar

Perth

Brisbane Adelaide Melbourne

Sydney Canberra

Auckland Wellington Christchurch

Gällivare Arvidsjaur

TALLINN Stockholm

Gdansk Szczecin Bydgoszcz Poznan

London LCY

Brussels

Wroclaw Katowice

Vilnius Olsztyn WARSAW Lublin Cracow

Warszawa – Pekin (PKX) od 15 stycznia 2020 Warsaw – Beijing (PKX) – starting 15th January 2020 Warszawa – Ostrawa od 30 marca 2020 Warsaw – Ostrava – starting 30th March 2020

Lviv

Budapeszt – Belgrad od 30 marca 2020 Budapest – Belgrade – starting 30th March 2020

Rzeszow

Budapeszt – Bruksela od 30 marca 2020 Budapest – Brussels – starting 30th March 2020

BUDAPEST

Budapeszt – Bukareszt od 30 marca 2020 Budapest – Bucharest – starting 30th March 2020

Bucharest

Budapeszt – Praga od 30 marca 2020 Budapest – Prague - starting 30th March 2020

Dubrovnik

lot.com

Budapeszt – Sofia od 30 marca 2020 Budapest – Sofia – starting 30th March 2020 Budapeszt – Stuttgart od 30 marca 2020 Budapest – Stuttgart – starting 30th March 2020 Tel Aviv

Kraków – Nowy Jork (JFK) od 3 maja 2020 Cracow – New York (JFK) – starting 3rd May 2020 Warszawa – San Francisco od 5 sierpnia 2020 Warsaw – San Francisco – starting 5th August 2020

187

FLOTA Fleet

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE Long-haul aircraft

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc BC/PEC/EC I Capacity

NEW 2019

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

7/9** 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE Medium and short-haul aircraft

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

Boeing 737 MAX 8

Boeing 737-800

Boeing 737-700

Boeing 737-400

5/15 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

7 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 189/186

1 33,63 m 35,78 m 834 km/h 5550 km 144

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 195

Embraer 190

Embraer 175

Embraer 170

15 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 118/114/112***

4 36,24 m 28,72 m 863 km/h 3461 km 106

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 76/70

Bombardier DHC-8Q400 Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Bombardier CRJ900ER Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

11 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER Liczba I Number in fleet Długość I Length Rozpiętość I Wing span V przelotowa I Cruising speed Zasięg max I Range Liczba miejsc I Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w tym roku I *deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected this year * * dostawy kolejnych w tym i przyszłym roku I ** deliveries of more aircraft for this year, *** w zależności od wersji I ***depending on the version **** w tym dwa do dyspozycji rządu I **** including two aircraft at the government’s disposal

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT I Safety on board LOT aircraft

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) | No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free | Do not d nk alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie samolotowym. Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/ niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. | During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE I Non-cash transactions on board Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie.

W tym zakresie administratorem Państwa danych jest LOT*. W związku z powyższym przysługuje Państwu prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można skontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych pisemnie pod adresem LOT lub mailowo pod adresem e-mail: iod@lot.pl. Podawanie ww. danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. | Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. LOT* are the controller of the personal data provided above. You have a right to object, as well as right: to withdraw your consent, access to your personal data, to demand that your personal data is rectified or limited or to be forgotten.

To discuss matters related to the protection of your personal data you can contact Data Protection Officer in writing, to the address of the registered office LOT or via e-mail: iod@lot.pl.

188

* Polskie Linie Lotnicze LOT S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa | LOT Polish Airlines, Komitetu Obrony Robotników St. 43, 02-146 Warsaw

SIATKA POŁĄCZEŃ Route network

PIĘCIOGWIAZDKOWY KOMFORT PODRÓŻOWANIA

nie tylko na Gwiazdkę

lot.com

Skorzystaj z udogodnień ekskluzywnej strefy VIP LINE na Lotnisku Chopina w Warszawie. Zyskaj oszczędność czasu, dyskrecję oraz najwyższy komfort podróży, nie tylko na święta.

Więcej informacji: vip@lotnisko-chopina.pl lotnisko-chopina.pl

189

Useful information

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM Checked baggage allowances LOT PREMIUM ECONOMY

LOT BUSINESS CLASS na długie dystanse | on long haul flights

+

32 kg max

+

32 kg max

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

PRZYDATNE INFORMACJE

+

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse | on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

na długie dystanse | on long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. | The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse | on short haul flights

32 kg max

23 kg max

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH | Luggage allowances for children up to 2 years of wózek składany | folding buggy

fotelik samochodowy | car seat

LUB | or

+

23 kg max

o maksymalnym wymiarze do 158 cm | maximum dimensions of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY I Carry-on baggage na długie dystanse | on long haul flights

8 kg max

Carry-on luggage allowances LOT BUSINESS CLASS

+

9 kg

4 kg

LOT PREMIUM ECONOMY na krótkie dystanse | on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika.

Animals on board

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

lot.com

Liquids in your carry-on baggage

In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you.

All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.| For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku.

Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa.

190

8 kg max

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm | The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

55

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE

= 12 kg

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg | max unit weight: 8kg)

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

9 kg max

+

LOT ECONOMY CLASS

40

LOT PREMIUM ECONOMY

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. | Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

An extra charge applies to outbound flights from Poland.

JESTEŚMY WNIEBOWZIĘCI, MOGĄC UMILAĆ PAŃSTWU PODRÓŻE NA POKŁADACH POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT. BRINGING YOU AN ‘ON TOP OF THE WORLD’ TASTE EXPERIENCE WHILST ON BOARD LOT POLISH AIRLINES.

One hundred masterpieces of Polish cinema for the centenary of Poland’s regained independence! Available on board LOT planes.

Sto wybitnych polskich filmów na stulecie odzyskania niepodległości!

Obejrzyj na pokładach naszych samolotów.

Available December 2019 - February 2020 | Repertuar od grudnia 2019 do lutego 2020 Faraon - J. Kawalerowicz, Hydrozagadka - A. Kondratiuk, Jak daleko stąd, jak blisko - T. Konwicki, Krótki film o zabijaniu - K. Kieślowski, Siedem kobiet w różnym wieku - K. Kieślowski, Sól ziemi czarnej - K. Kutz, Ucieczka z kina „Wolność” - W. Marczewski.

TV TV

DLA DZIECI KIDS

AUDIO AUDIO

GRY GAMES

O NAS ABOUT US

E-READER

W grudniu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach

In December, on our long-haul flights, we would like to offer

dalekiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali

you over 100 movies and TV series (including: English/

(w tym produkcje: angielskie/hollywoodzkie, chińskie, rosyjskie,

Hollywood, Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian,

japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty,

and German productions) as well as concerts, and a selection

programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki

of entertaining shows and games. Furthermore, please take

pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera

a look at the “About us” section which contains the history of

historię naszych linii lotniczych. Jest nam również bardzo miło

LOT Polish Airlines. Also, we’re more than happy to inform

poinformować Państwa, iż na pokładach naszych rejsów dalekiego

you that, on board our long-haul flights, you can enjoy our

zasięgu aktualnie trwa projekt filmowy współorganizowany przez

film project organized in cooperation with Polish Film

Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na celu

Institute – “Polish 100”. The purpose of this name is to recall

uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Dzięki

100th anniversary of Poland’s regained independence.

tej inicjatywie, przez najbliższe 2 lata w naszej ofercie regularnie

Thanks to this initiative, you will have the opportunity to

będą się pojawiały najsłynniejsze filmy w historii polskiej

check out the most famous movies in the history of Polish

kinematografii. Dodatkowo, ze względu na uruchomienie naszego

cinematography. Last but not least, due to the recent launch

nowego połączenia do Delhi, nasz comiesięczny repertuar został

of our new route to Delhi, we have enriched our offer with

wzbogacony o ofertę filmów rodem z Bollywood. Na następnej

Bollywood movies. On the next page you can find our full

stronie znajdą Państwo pełny repertuar filmowy na grudzień.

movie lineup in December.

In-flight entertainment system

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

FILMY MOVIES

ROZRYWKA POKŁADOWA | FILMY DOSTĘPNE NA POKŁADZIE W GRUDNIU In-flight entertainment | Movies available onboard in december NAJNOWSZE HITY KINOWE Latest releases Spider-Man: Daleko od domu Spider-Man: Far from Home (2019) Aladyn Aladdin (2019) X-Men: Mroczna Phoenix X-Men: Dark Phoenix (2019) Słonce też jest gwiazdą The Sun is Also a Star (2019) John Wick 3 John Wick: Chapter 3 – Parabellum (2019) Shazam! (2019) Tolkien (2019) Przypływ wiary Breakthrough (2019)

195

lot.com

Sztuka ścigania się w deszczu The Art of Racing in the Rain (2019) Shaft (2019) Annabelle wraca do domu Annabelle: Comes Home (2019) Pewnego razu w Hollywood Once Upon A Time... in Hollywood (2019) Godzilla II: Król potworów Godzilla: King of the Monsters (2019) Stuber (2019) Apollo 11

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment system

DLA DZIECI For kids Król Lew The Lion King (2019) Księga dżungli The Jungle Book (2016) Dobry dinozaur The Good Dinosaur (2015) Toy Story 4 (2019) Zwierzogród Zootopia (2016) Noc w muzeum: Tajemnica grobowca Night at the Museum: Secret of the Tomb (2014) Pokémon: Detektyw Pikachu Pokemon: Detective Pikachu (2019)

W głowie się nie mieści Inside Out (2015) Gdzie jest Dory? Finding Dory (2016) Uniwersytet Potworny Monsters University (2013) Toy Story 3 (2010) Czarownica Maleficent (2014) Dobra wróżka Tooth Fairy (2010) Vaiana: Skarb oceanu Moana (2016) Wielka szóstka Big Hero 6 (2014)

POZOSTAŁE HITY KINOWE Hollywood classics Blade Runner 2049 (2017) The Disaster Artist (2017) Exodus: Bogowie i królowie Exodus: Gods and Kings (2014) Kopciuszek Cinderella (2015) Doktor Strange Doctor Strange (2016) Wieczór gier Game Night (2018) Victor Frankenstein (2015) Joy (2015) Kryptonim U.N.C.L.E. The Man From U.N.C.L.E. (2015) Dlaczego on? Why Him? (2016) San Andreas (2015) Zanim się pojawiłeś Me Before You (2016) Gwiezdne wojny: Przebudzenie mocy Star Wars: The Force Awakens (2015)

Twój Simon Love, Simon (2018) Jak to robią single How to Be Single (2016) Agentka Spy (2015) Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie Rogue One: A Star Wars Story (2016) Obdarowani Gifted (2017) Ukryte piękno Collateral Beauty (2016) W nowym zwierciadle: Wakacje Vacation (2015) Intrygant The Informant (2009) Druga Ziemia Another Earth (2011) W samym sercu morza In The Heart of the Sea (2015) Jupiter: Intronizacja Jupiter Ascending (2015) Król rozrywki The Greatest Showman (2017)

KINO MIĘDZYNARODOWE International cinema Der Letzte Mieter The Last Berliner (2018) Sweethearts (2019) Funny Games (1997) Der siebente Kontinent The Seventh Continent (1989) Trezvyy voditel Sober Driver (2019) Lyubovnitsy Mistresses (2019) Teli i Toli (2016) Ptichka Little Bird (2014) Curtiz (2018) Tegnap Yesterday (2018) A Vizsga The Exam (2009) Kincsem Bet On Revenge (2017) So duk 2: Tin dei duei kuet The White Storm 2 – Drug Lords (2019) Guo chun tian The Crossing (2019) Rang zi dan fei Let The Bullets Fly (2010)

Mo shu wai zhuan Love For Life (2011) Meitantei Conan: Konjo no fisuto Detective Conan: The Fist of Blue Sapphire (2019) The Confidence Man JP: The Movie (2019) Toshokan sensô Library Wars (2013) Toshokan sensô: The Last Mission Library Wars: The Last Mission (2015) Gisaengchung Parasite (2019) Inseperable Bros (2019) Kkun The Swindlers (2017) Heesaeng boohwalja RV: Resurrected Victims (2017) Andhadhun (2018) Thugs of Hindostan (2018) Ae Dil Hai Muskil (2016) Kapoor & Sons (2016)

KINO POLSKIE Polish cinema Kino polskie Polish cinema Miszmasz czyli Kogel Mogel 3 (2019) Jeszcze dzień życia Another Day of Life (2018) Fotograf The Photographer (2015)

Obława Manhunt (2012) Mała Moskwa Little Moscow (2008) Wkręceni (2013) Dywizjon 303. Historia Prawdziwa Squadron 303 (2018)

lot.com

“KINO NA 100!” „Polish 100” “Kino na 100!” „Polish 100” Faraon Pharaoh (1966) Hydrozagadka (1971) Jak daleko stąd, jak blisko How Far, How Near (1972) Krótki film o zabijaniu A Short Film About Killing (1988)

196

100

Siedem kobiet w różnym wieku Seven Women of Different Ages (1979) Sól ziemi czarnej Salt of the Black Earth (1979) Ucieczka z kina „Wolność” Escape from the 'Liberty' Cinema (1990)

WEâ&#x20AC;&#x2122;RE INVESTING IN TECHNOLOGY TO MAKE TRAVEL MORE REWARDING. At Star Alliance, we are working with our member airlines to make earning and spending miles/points more exciting. You may not see it but you will feel it. Watch the full story here:

staralliance.com/tech

Świąteczna oferta specjalna w Apart!

W listopadzie i grudniu 2 mile zamiast 1 mili za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!

Zapraszamy do salonów Apart w całej Polsce i eSklepu.

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Rodzaj towaru:

Samochód

Nazwa:

PF 126p 650 Komfort

Import:

-

Eksport:

TAK

Ilość:

1

WAW

Lotnisko przylotu:

LAX

Waga:

600 kg 3129 x 1382 x 1335 mm

1335

Rozmiary:

Lotnisko wylotu:

570

1840 3129

719

1142 1382

1203

Nietypowy towar?

Nasz typowy transport!

Bezpośrednio z Polski do USA! 9

lot.com/cargo

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Specjalne oferty milowe Special mileage offers Wykorzystaj mile na połączenia LOT

Polskie Linie Lotnicze LOT wraz z programem Miles & More otwierają nowe możliwości. Teraz możesz zrealizować swoje marzenia o podróżach i wykorzystać mile na bilety lotnicze w atrakcyjnych stawkach milowych.

LOT oferuje ponad 100 bezpośrednich rejsów do miast Europy, Azji czy Ameryki Północnej. W 2017 roku do mapy połączeń LOT przybyło 27 nowych kierunków - w tym: Los Angeles, Berlin i Astana. Od początku bieżącego roku LOT otworzył już 12 nowych destynacji, m.in. z Warszawy do Singapuru, z Budapesztu do Nowego Jorku lub Chicago czy z Rzeszowa do Newark.

Wejdź na miles-and-more.pl i sprawdź nasze propozycje gromadzenia i wykorzystywania mil!

Spend your miles on LOT flights

LOT Polish Airlines along with Miles & More open up new horizons.

You can now live your dreams about travelling and spend your miles on award tickets in very attractive mileage amounts. LOT offers over 100 direct flights to many cities in Europe, Asia and North America. In 2017, LOT has added 27 new destinations to its route map - Los Angeles, Berlin and Astana. From the beginning of this year, LOT has opened 12 new destinations, for example: Warsaw - Singapore, from Budapest to New York and Chicago or from Rzeszow to Newark.

Visit miles-and-more.pl and check our earn and spend miles offers!

Okazje milowe

Miesięczne okazje milowe Polskich Linii Lotniczych LOT pozwolą Ci odkryć nowe, fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach. Niezależnie od tego, czy planujesz wypad do dużego miasta, czy wypoczynek nad morzem, możesz wykorzystać mile i polecieć w jednej z trzech komfortowych klas: ekonomicznej (od 15 000 mil), premium (od 20 000 mil) lub business (od 25 000 mil).

Sprawdź nasze oferty na miles-and-more.pl i zarezerwuj bilet już teraz!

Mileage bargains

With LOT Polish Airlines monthly mileage bargains, experience exciting destinations at bargain prices. Whether you are planning a city break or a seaside holidays now you can reach your dream destination.

Spend your miles and fly in one of the LOT comfortable classes: economy (starting from 15,000 miles), premium (starting from 20,000 miles) and business (starting from 25,000 miles).

Take a look at the current offers on miles-and-more.pl and book your ticket now!

NajMILszy poniedziałek

Rozpocznij tydzień od atrakcyjnej promocji milowej na połączenia LOT-u.

Co dwa tygodnie wejdź na stronę lot.com i sprawdź co nowego przygotowaliśmy. Bilety nagrody na wybrane połączenia w klasie ekonomicznej możesz zarezerwować już od 7 000 mil w obie strony za pośrednictwem Centrum Obsługi Programu Miles & More pod numerem +48 22 5 777 222.

Monday sMILEs

Start the week with attractive mileage offers on LOT flights. Every two weeks visit lot.com and check our newest promotions. Award tickets on selected destinations are available in economy class for 7 000 award miles round trip. Please contact our Miles & More Team via phone +48 22 5 777 222 to book your ticket.

AELIA ?

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak:

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and redeem them for awards:

- bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych

- flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses

To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com

TO TRZEBA ZOBACZYĆ!

CAN’T MISS IT! Inwestycja dewelopera Furner Investments, który w Walendowie realizuje osiedle klasycznych rezydencji w wysokim standardzie. W ofercie projekty typu Brighton – 293m2 z 4-6 sypialni z podwójnym garażem na działkach od 1.000m2, ceny od 2mln zł. Idealna lokalizacja - 15 minut od centrum Warszawy i lotniska Okęcie, osiedle chronione, osiedlowy Club House, kort tenisowy, boiska, plac zabaw, tereny zielone. Dom pokazowy brytyjskich projektantów zdobył szereg nagród i publikacji.

Housing development by Furner Investments, in Walendow, comprising of high end classic villas. Brighton type design – 3,153 sq ft 4-6 bed with double garage, plots from 10,000 sq ft, prices from PLN 1,999,000. Perfect location – 15 min drive from Warsaw CBD and Chopin Airport, 24/7 security, residents club house, tennis court, playground, extensive landscaping. British design award-winning showhome is a must-see.

Więcej na www.ventana.pl, tel. +48 696 111 214, fb/ventana.walendow.

More at www.ventana.pl, +48.696.111.214, fb/ventana.walendow.