Kaleidoscope May

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

05/2016

athens

Ateny – miasto, które nigdy nie śpi ❚ jak zarządzać czasem ❚ nowa era wirtualnej rzeczywistości ❚ Russell Crowe – (nie) zawsze równy gość ❚ ceremoniały parzenia herbaty

At e n y

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo

© p l l lot. o k ł a d k a /c ov e r : s h u t t e r sto c k

Dear Ladies and Gentlemen, Welcome on-board in the most beautiful month of the year. May is the harbinger of summer. No wonder that many of us are starting to turn our minds to the summer holidays. If you have not yet decided where to go this year, let me just remind you that LOT has added nearly 20 new destinations to its flight grid. We can take you to Athens, Beirut, Barcelona, Nice, Venice, and many other cities. The only flight that connects Poland with the Croatian Adriatic coast is quite an attraction. LOT has been operating regular flights to Split and Zadar since the beginning of May. The most attractive prices and offers are waiting for you on our website at lot.com. Purchasing a ticket and availing yourself of our many supplementary services has been easier than ever for a few weeks now. The lot.com website has been redesigned.

But that’s not all. We have also shortened the process of purchasing tickets to just five easy steps, each clearly described and explained. Thanks to the application of new technology, the individual web pages fit on the screen of the device on which they are displayed even better. This makes the lot.com website even more userfriendly than before.

Please, give our new website a try.

See you at cruising altitude where the sun always shines.

Yours faithfully,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

edytorial

S

zanowni Państwo, witam na pokładzie w najpiękniejszym miesiącu roku! Maj to zapowiedź słonecznego lata. Nic więc dziwnego, że wielu z nas coraz intensywniej myśli o wakacyjnym wypoczynku. Jeśli nie zdecydowali się Państwo jeszcze na kierunek letniej wyprawy, pozwolę sobie przypomnieć, że w tym roku w ofercie LOT-u znalazło się blisko 20 nowych połączeń. Nasze samoloty zabiorą Państwa do miast takich jak Ateny, Bejrut, Barcelona, Nicea czy Wenecja. Ciekawą propozycją jest jedyna w Polsce oferta lotniczego połączenia z chorwackim wybrzeżem Adriatyku. Od początku miesiąca LOT regularnie lata do Splitu i Zadaru.

Najatrakcyjniejsze ceny i oferty jak zawsze znajdą Państwo na naszej stronie internetowej lot.com. Zakup biletu i bogatej gamy usług dodatkowych od kilku tygodni jest jeszcze prostszy i jeszcze bardziej przyjazny niż do tej pory. Strona lot.com zyskała nie tylko nowy wygląd. Przede wszystkim skróciliśmy proces zakupu biletów do zaledwie pięciu prostych kroków, z których każdy jest precyzyjnie opisany i wyjaśniony. Dzięki nowej technologii poszczególne strony jeszcze lepiej dostosowują się do ekranu urządzenia, na którym są wyświetlane, a to sprawia, że korzystanie z lot.com jest jeszcze bardziej komfortowe.

Zachęcam do wypróbowania! Do zobaczenia na wysokości przelotowej, gdzie zawsze świeci słońce!

Z wyrazami szacunku

Sprawdź nowe połączenia LOT do: ATEN, BEJRUTU, POŁĄGI, SPLITU I ZADARU – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to: athens, beirut, palanga, split and zadar – more information lot.com

3

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

T

o fascynujące! Dzięki goglom VR (Virtual Reality) i komputerowi mogę zanurkować na dno oceanu, przenieść się w czasie do starożytności, odbyć szaloną podróż do wnętrza wulkanu (i wrócić żywa) lub obejrzeć wnętrze domu, który zamierzam kupić. A to wszystko bez konieczności ruszania się z kanapy. No właśnie: mogę, ale wcale nie wiem, czy chcę.

Niby same plusy: edukacja, oszczędność czasu, no i dobra zabawa. I byłoby dobrze, gdybyśmy na tym poprzestali w rozwoju nowej technologii. Ale już teraz wiadomo, że „rzeczywistym celem projektantów jest jednak stworzenie alternatywnej rzeczywistości, w której moglibyśmy wieść drugie, bardziej atrakcyjne życie” – pisze autor artykułu o wirtualnym świecie na stronie 62 tego wydania magazynu. Ja bym w tej hipotezie poszła dalej: z czasem możemy ulec pokusie, żeby ten świat wirtualny był jedynym, w którym się poruszamy. A jest to dla mnie wizja przerażająca, choć całkiem realna. Tylko czy wirtualna podróż samolotem i zwiedzanie Aten może równać się z tym, czego doświadczamy faktycznie, stojąc na zboczach Akropolu? Ja tymczasem wybieram świat realny i zapraszam do lektury Kaleidoscope i wspólnej podróży z LOT-em. Może właśnie do Aten? :-)

czy wirtualna podróż samolotem i zwiedzanie Aten może się równać z tym, czego doświadczamy faktycznie, stojąc na zboczach Akropolu? Ja wybieram świat realny. can we really compare flying to Athens and looking around the city virtually to the sensations that we can experience when we actually stand on the slopes of the Acropolis? I’ll take the real world.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

6

©olga majrowska

It’s fascinating. With just a VR headset and computer, I can dive to the bottom of the ocean, travel back in time to Antiquity, go on an exciting voyage inside a volcano (and come out alive), and see the interior of a house I would like to buy. All this without even having to get up from the couch. I can do all this, but do I really want to?

There seem to be so many advantages – it’s educational, time-saving and a lot of fun. Everything would be perfect if we could just leave the development of this new technology at that. But we all know that “the real objective is to create a complete, alternative reality where anyone can have another, more appealing second life”, as the author of the story about virtual reality on page 62 puts it. I would even go a step further and say that over time we might even give in to the temptation to let the virtual world become our sole habitat. This, however, is a scary thought – all the more so as it is a realistic scenario. But can we really compare flying to Athens and looking around the city virtually to the sensations that we can experience when we actually stand on the slopes of the Acropolis? I’ll take the real world. For the time being, I can thoroughly recommend reading this month’s issue of Kaleidoscope while flying LOT. Are on your way to Athens by any chance? :-)

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Plac DÄ…browskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

52

30

98

76

3 Note from the ceo

62 people and the world

118 make a wish

10 did you know...?

70 p olska pomoc rozwojowa w Etiopii

120 must have

14 what’s on

76 mma 82 p OLISH HITS

122 good address

88 LIFE STORY

126 good job

era wirtualnej rzeczywistości the age of virtual reality

6 Note from the editor

polish development aid in Ethiopia

sen sleep

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

podwodne zwierzęta denizens of the deep

98 good food

warto odwiedzić Warszawę visit Warsaw

34 journey of the lifetime

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

8

szkolenie pilotów pilot training

106 pho 108 W ith taste Konrad Gaca

110

take a look

moda męska man fashion

116 beauty cellulit cellulite

16

New business & Corporate Media director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 project manager Monika Siwiec 504 807 193 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel

ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© s h u t t e r sto c k ( 2 ) , g e t t y i m ag e s , m . p.

zarządzanie czasem time management

134 made concept 138 b ehind the scenes

ceremoniały parzenia herbaty tea ceremonies

30 why

52 good life

luksusowe nieruchomości luxury real estate

96 culture

20 inspirations

Diane Kruger

strefa prestiżu prestige zone

Russell Crowe

perfumy perfume

44 interview

gadżety gadgets

Lucjan Myrta

16 the best of

Ateny Athens

buty do biegania running shoes

d i d yo u k n o w

sen

ko l o r o w yc h s n ó w ! sweet dreams!

Chcesz szybciej zasnąć? Nie licz owiec. Naukowcy z Oxford University wykazali, że o wiele skuteczniej działa wyobrażanie sobie monotonnego, ale pięknego krajobrazu, np. fal rozbijających się na plaży. ❚ Want to fall asleep faster? Don’t count sheep. Scientists from Oxford University have demonstrated that it’s much more effective to visualise a monotonous but beautiful landscape, e.g. waves crashing against the beach or a waterfall. tekst | by małgorzata t. załoga

Sen dzieli się na cztery fazy. Trzy z nich to tzw. sen wolnofalowy (NREM).

Czwarta, zwana REM, to królestwo sennych marzeń. Pełen cykl trwa 90–110 min.

Sleep is divided into four stages. Three of them as the so-called slow-wave sleep (NREM) and the fourth, aka REM stage, is the kingdom of dreams.

The full cycle lasts 90-110 minutes.

Ile można nie spać

how long can you survive without sleep Rekordzistą w naukowo udokumentowanej bezsenności jest Randy Gardner, który jako 16-latek przeżył bez snu 11 dni i 24 min. W 2010 r. fotograf Tyler Shields wytrzymał pawie 40 dni (960 godz.), ale nie można było udowodnić, czy w tym czasie nie ucinał sobie mikrodrzemek. ❚ Randy Gardner holds the record for documented sleeplessness. Gardner survived 11 days and 24 minutes without sleep when he was 16. In 2010, Tyler Shields managed to stay awake for nearly 40 days (960 hours), but it cannot be proved that he did not take micro naps during this time.

Wojsko czuwa

the army on the alert

Jak wpaść w ramiona Morfeusza kilkanaście tysięcy metrów nad ziemią?

Najlepiej wybrać miejsce przy oknie. Dżinsy lub ciasne ubranie nie są wskazane, raczej dres lub coś luźnego, byle było wygodnie. Najlepsze do spania są płaskie fotele-łóżka, tzw. flat-bed seats, które znajdziemy m.in. w LOT Business Class w samolotach Boeing 787 Dreamliner. ❚ How to fall asleep a dozen thousand metres up in the air? It is best to pick a window seat. Jeans or tight trousers are not the best choice, go for lounge pants. The so-called flat-bed seats found, among others, in LOT Business Class on the Boeing 787 Dreamliner are the best sleeping option on a flight.

Zegar biologiczny można oszukać. Dzięki specjalnym okularom emitującym jasne światło o barwie identycznej ze słonecznym (padające tylko na obrzeża siatkówki oka) żołnierze mogą funkcjonować bez snu nawet przez 36 godz. na pełnych obrotach.

System ten po raz pierwszy wypróbowano na amerykańskich pilotach. ❚ The biological clock can be cheated. Special glasses that emit a bright light with the same colour as sunlight (reaching only the border of the retina) make it possible for soldiers to function at full capacity without sleep for up to 36 hours.

These were first tested on US pilots during the bombing of Kosovo.

10

©shut terstock (10)

Spanie nad ziemią

sleeping on an airplane

Gorsza niż promile

Faza I/ Stage 1 Organizm stopniowo się wyłącza. Gałki oczne poruszają się powoli, maleje aktywność mięśni.

The body starts shutting down. Eyeballs move slowly, muscle activity slows down.

worse than alcohol

Po 16 godz. bez snu człowiek zachowuje się tak, jakby miał we krwi 0,5 promila alkoholu.

W niektórych testach czas reakcji był nawet o połowę dłuższy. ❚ Sixteen hours without sleep is equivalent to having a blood-alcohol content of 5 basis points.

In some tests, the reaction time of sleep-deprived drivers was 50 percent longer.

Faza II / stage 2 Zajmuje największą część nocy. Rytm fal mózgowych się spowalnia. Mózg odpoczywa i regeneruje się.

This stage takes the most part of the night. The rhythm of the brain waves slows down. The brain is resting and regenerating.

Faza III / stage 3 Tzw. sen głęboki, z którego trudno kogoś wybudzić. To okres, w którym niektórzy lunatykują.

This is the so-called deep sleep which is hard to wake up from. This is when sleepwalkers sleepwalk.

Faza IV / stage 4 Sen REM, czyli królestwo marzeń i koszmarów. W tej fazie mózg jest często bardziej aktywny niż na jawie.

REM stage, or the kingdom of dreams and nightmares. The brain is often more active in this stage than when awake.

Samospełniająca się przepowiednia self-fulfilling prophecy Zwykłym śmiertelnikom zaśnięcie zabiera 15–20 min, ale tym, którzy boją się, że nie usną – nawet dwa razy dłużej. Z kolei zasypianie tuż po przyłożeniu głowy do poduszki, czyli w czasie poniżej 5 min, to oznaka, że mamy niedobory snu. ❚ Normally it takes 15 to 20 minutes to fall asleep, but those who fear not being able to do so can take up to twice as long. If you fall asleep the minute you put your head on the pillow (less than 5 minutes), then your body badly needed to rest.

Jak to robią inni?

Pomocna na jet lag

good for jet lag

Melatonina to hormon wytwarzany głównie w szyszynce w reakcji na brak światła. Ułatwia zasypianie i zmniejsza ilość śródnocnych wybudzeń, ale nie zwiększa całkowitej długości snu. Może pomagać osobom, które często podróżują przez różne strefy czasowe. ❚ Melatonin is a hormone produced mainly in the pineal gland in reaction to lack of light. It makes falling asleep easier and reduces the number of mid-night awakenings, but does not lengthen the overall sleep period. It can help people who cross time zones.

how do others do it

Żyrafy śpią 2 godz. i to w 5–10-minutowych drzemkach. Słoniom indyjskim wystarczają 3 godz. snu na dobę, za to nietoperze śpią przez 20, a misie koala przez 22 godz. Są i zwierzaki, które w zasadzie nie śpią nigdy, bo zawsze pół mózgu czuwa, m.in. morskie ssaki (inaczej by się utopiły) i wiele ptaków, które tak bronią się przed drapieżnikami. ❚ Giraffes sleep for 2 h divided into 5- or 10-minute naps. Elephants can get by on 3 h of sleep per day while bats sleep for 20 h, while koalas for 22 h. There are other animals that actually never really sleep because half their brain is always on the watch. This is what sea mammals do not to drown and many birds to protect themselves against predators.

11

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

x Komu palmę? anyone for a palm?

Warszawa

EVENTS

TO

O KY

Wydaje się, że możliwości pokazania człowieka na fotografii jest nieskończenie wiele. Wystarczy spojrzeć na prace Witkacego, Beksińskiego, Opałki, Niedenthala czy Libery. To m.in. ich zdjęcia prezentuje wystawa Poza portret, której zwieńczeniem będzie aukcja prac. ❚ The options of portraying man in photographs are endless. It is enough to take a look at the works of Witkacy, Beksiński, Opałka, Niedenthal or Libera. These are just some of the images on display at the "Beyond the Portrait" exhibition. The exhibits will be available for sale at a final auction.

TOKIO

TOKIO

O KY

TO

International Film Festival, 11–22.05, Cannes O KY

TOKIO

z poza czy portret beyond the portrait

Wielkie święto kina na Lazurowym Wybrzeżu. Jury 69. festiwalu, którego przewodniczącym został George Miller (twórca filmów z serii Mad Max), wybierze najlepsze filmy i kreacje aktorskie z całego świata. W programie m.in. nowe filmy braci Coen i Pedra Almodóvara. ❚ A whole world of cinema on the Côte d’Azur. The jury of the 69th edition of the Cannes Film Festival, chaired by George Miller (the creator of the Mad Max series), will select the best films and acting performances from all over the world. The programme features new TOKIO T O YO productions Kfrom the Coen brothers and Pedro Almodóvar.

TO

cannes

„POZA PORTRET. O człowieku w polskiej fotografii”| Beyond the Portrait.

Man in Polish photography, 5–15.05, Mysia 3, Warszawa

x Latawce, wiatr… kites in the sky Potrzebne są tylko wiatr i latawiec.

Ten pierwszy zapewniają organizatorzy, a latawce można wykonać samemu na miejscu. A tego, jak wypuścić go w powietrze, nauczą mistrzowie.

Dobry pretekst, by odwiedzić urokliwy park nad jeziorem Michigan. ❚ All you need is wind and a kite. The wind is provided by the organisers. As for the kite, you can make and embellish one yourself right on the spot. And you can learn how to launch it from the best.

This is a great pretext to visit this park overlooking Lake Michigan.

Już po raz trzeci festiwal w Cannes otworzy Woody Allen, tym razem swoją najnowszą komedią „Café Society”. Poprzednie filmy Allena, które otwierały imprezę, to „Koniec z Hollywood” i „O północy w Paryżu”.

Annual Kites Over Lake Michigan, 07.05, Chicago Chicago

c Pędraki u pędraków fabulous insects

Nie takie owady straszne, jak je malują.

Można się o tym przekonać podczas Dnia Dziecka. Bywają piękne, czasem odstraszają, ale warto zdobyć wiedzę o ich różnorodności i o pożytkach, jakie przynoszą. Oprócz „robaków” na najmłodszych czeka mnóstwo konkursów i innych atrakcji. ❚ Insects are not as bad as they are made out, as you will be able to see for yourself on Children's Day. Some are beautiful, others fearsome. This is a great opportunity to learn more about their diversity and the benefits they have to offer. Apart from insects and bugs, there is a host of.

Dzień Dziecka w Rodzinnym Parku Rozrywki | Children's Day at Family Amusement Park, 01.06, Lubnica

12

© g e t t y i m ag e s , m . p.

Lubnica

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Tenis nad Tybrem

tennis in Rome

Jeśli terminy: „bekhend”, „mikst” czy „tie-break”, wywołują u Ciebie drżenie i ekscytację, to czym prędzej rezerwuj miejsca na turniej open, który odbędzie się w stolicy Włoch. Tenis w wykonaniu najlepszych, czyli emocje na najwyższym poziomie. Bilety już w sprzedaży. ❚ If terms like “backhand”, “mixed doubles”, and “tie-break” get your heart racing, then book your tickets for the Italian Open now. Top-level tennis is absolutely electrifying. Tickets are on sale now.

Italian Open, 2–15.05, Rome Rzym

v Sztuka w Jerozolimie art in jerusalem

Jerozolima

Spotkanie wielu dziedzin sztuki: teatru, muzyki, tańca, filmu i performance'u. Szczyptę teorii sowicie podlano praktyką.

Wspólnym mianownikiem są artyści pochodzący z Izraela, którzy zaprezentują to, co obecnie najciekawsze w ich kulturze. ❚ This festival puts together different fields of art: theatre, music, dance, film, and performance. A dash of theory will be illustrated with ample practical examples. All the performing artists are from Israel and they will be presenting the most exciting trends.

z Moja MOMA

my MOMA

Największe muzeum sztuki współczesnej po remoncie i rozbudowie otwiera na nowo swoje podwoje. Miejsce kusi kolekcjami dzieł sztuki i nazwiskami takich artystów jak Warhol, Braque, Hopper czy Frida Kahlo. ❚ The world’s largest modern art museum is reopening after beings refurbished and extended. Its key attraction is its collection of artworks by the likes of Warhol, Braque, Hopper, and Frida Kahlo.

Israel Festival, 28.05–24.06, Jerusalem

SF MOMA reopens on 14 May, San Francisco

v People get ready people get ready

Łódź

Ten charakterystyczny zachrypnięty głos znają wszyscy. Nadarza się okazja, by posłuchać go na żywo. Podczas trasy koncertowej Rod Stewart wykona utwory ze swojego najnowszego albumu Another Country. Nie zabraknie również hitów śpiewanych od dziesięcioleci.

Czy wśród nich znajdzie się także Sailing? ❚ Everyone knows this inimitable raspy voice.

The time has now come to hear it live. Rod Stewart will be performing songs from his latest album Another Country, along with all his classic hits. What are the odds of hearing Sailing?

Rod Stewart’s concert, 28.05, Łódź

Londyn

c Z Hogwartu na scenę

from hogwarts to the stage

Harry Potter and the Cursed Child, opens 26.05, London

14

© m . p.

Powieść czytali nawet najbardziej zatwardziali wrogowie książek. Czy do teatru pospieszą równie tłumnie nawet ci, którzy omijają go szerokim łukiem? Przedstawienie nie będzie inscenizacją znanych już tomów o Harrym Potterze, ale nową opowieścią. Przed Dniem Dziecka atrakcja jak znalazł! ❚ Even the most reluctant readers got hooked on this book. And will the theatre now be swarming with people who used to steer clear of it? The play is not an adaptation of a specific instalment of the Harry Potter series, but a completely new story. It should be a perfect treat for Children's Day.

Šcredits

9

the best of

perfumy

Królowie z a pa c h ó w royal fragrances

tekst | by tomasz kondr

Rajskie jabłko apple of paradise Złocista kula kryje w sobie zapach dla nowoczesnej i dynamicznej kobiety. W nucie głowy dominują: jabłko, śliwka i kwiat pomarańczy, w nucie serca: orchidea, lilia i róża. W bazie wyczuwalnymi nutami są piżmo, drzewo tekowe i drzewo sandałowe. Jeśli chcesz kupić je w niestandardowym opakowaniu ze złota, 2700 diamencików i niemal 200 szafirów, przygotuj się na wydatek ponad 3 mln zł. ❚ The golden ball reveals a scent for the modern woman on the move. The head notes are dominated by apple, plum and orange blossom, while the heart is all lilies and roses. The base reveals musk, teakwood and sandalwood. If you fancy buying it in a non-standard golden case studded with 2,700 diamonds and nearly 200 sapphires, be prepared to spend more than PLN 3 million.

Golden Delicious DKNY

3

2

Tajemnica wschodu mysteries of the Orient

Firma Baccarat najpierw zajmowała się wyrobem produktów z kryształu.

Niespełna 20 lat temu postanowiła napełnić swoje flakoniki kolekcją trzech orientalnych zapachów. Za mililitr Les Larmes Sacrées de Thèbes trzeba zapłacić 735 zł. ❚ Baccarat was originally a crystal glassware manufacturer, but 20 years ago, the company decided to fill its precious bottles with a collection of three oriental scents. A millilitre of this precious scent costs PLN 735.

Les Larmes Sacrees de Thebes BACCARAT

16

Orient na wyciągnięcie ręki

the orient at your fingertips

Te egzotyczne perfumy skomponowane ze 150 składników pochodzą z Bahrajnu. Przeznaczone dla tamtejszych bogaczy znalazły jednak nabywców także w innych rejonach świata. W nucie głowy dominuje bazylia i bergamotka, w nucie serca: goździk i cynamon, a w nucie bazy: paczula, mech i labdanum. ❚ This exotic scent comes from Bahrain. Designed for the local rich, it has eventually gained a foothold in other parts of the world. The scent is a blend of 150 ingredients.

The top notes include basil and bergamot, the heart notes evoke cloves and cinnamon, and the base reveals patchouli, moss and labdanum.

DESIGNER SHAIK

W strukturze kryształu crystal bottle Flakon skrywa woń białych kwiatów, drzewa sandałowego i ambry. Ten kobiecy zapach powstał ponad 20 lat temu, wyprodukowano go w zaledwie tysiącu egzemplarzach. ❚ The crystal bottle reveals a composition of white flowers, sandalwood and ambergris. This feminine scent was created over 20 years ago. Only a thousand bottles have been made.

24 Faubourg HERMES

4 © m . p.

1

ICH FLAKONY WYKONANO Z KRYSZTAŁÓW, ZŁOTA I PLATYNY. MOŻNA JE KUPIĆ TYLKO W NAJDROŻSZYCH DROGERIACH. OTO ESENCJA PIĘKNA I LUKSUSU, CZYLI NAJBARDZIEJ POŻĄDANE PERFUMY ŚWIATA. ❚ their bottles are made from crystal, gold and platinum. available only at the most expensive perfumeries. Here is the essense of beauty and luxury – the world’s most desired perfumes.

the best of

5

perfumy

Królewski zabytek

a royal treat

W zapachu najdroższych perfum świata (1330 zł/1ml) wyczujemy m.in. różę, jaśmin i indyjskie drzewo sandałowe. Dziesięć flakoników wersji limitowanej wykonano z francuskiego kryształu Baccarat, przyozdobiono złotem, zamknięto w hebanowej kasetce wyłożonej aksamitem i ozdobionej platyną. ❚ The world’s most expensive perfume ($350/1ml) blends notes of lime, rose, jasmine and Indian sandalwood. Ten bottles from the limited edition have been fashioned from French Baccarat crystal and decorated with gold. They are elegantly presented in a velvet-lined ebony case embellished with platinum.

No. 1 Imperial Majesty CLIVE CHRISTIAN

6

Mroczny majestat

dark splendour

Zapach stworzony z myślą o celebrytach i wschodnich arystokratach. Flakony z najdroższych metali, ozdobione kamieniami szlachetnymi, kryją nuty agaru, różowego pieprzu, geranium, kadzidła czy kolendry. Całość jest niezwykle dostojna i raczej nie do noszenia na co dzień. ❚ A scent created for celebrities and Oriental aristocrats.

The bottles are made of the most expensive metals, embellished with precious stones, and filled with notes of agar wood, pink pepper, geranium, frankincense and coriander. This is a rather opulent fragrance – not something you’d wear every day.

Królewskie nakrycie

a royal headpiece

Powstały przed niespełna pięciu laty zapach łączy klasykę z nowoczesnością. Wanilię i piżmo przenikają nuty różane i owocowe. Perfumy zamknięto w białym flakoniku pokrytym błękitnymi kryształkami Swarovskiego. ❚ This scent was only created five years ago, and is a blend of tradition and modernity. Vanilla and musk are contrasted with notes of fruit and rose. This fragrance comes in a white bottle encrusted with blue Swarovski crystals.

House Of Sillage TIARA

7

Black Cube Swarovski RAMON MOLVIZAR

8

Kultowa klasyka iconic style

Perła w szkle

a pearl locked in glass W nucie głowy Onyx Pearl znajdziemy drzewo agarowe i zamsz, nucie serca: heliotrop, ambrę i paczulę, a w bazie: drzewo sandałowe, cedr i piżmo. Za 50-mililitrowy flakon tego dzieła sztuki trzeba zapłacić 1320 dol. ❚ Onyx Pearl opens with agar wood and suede. The heart notes include heliotrope, ambergris and patchouli, and the base features sandalwood, cedar wood and musk. A 50 ml bottle of costs USD 1,320.

Agonist CHRISTINE GUSTAFSSON & NICLAS LYDEEN

18

9

©credits

Joy JEAN PATOU

© m . p.

Aby powstało kilkanaście mililitrów tego zapachu, trzeba użyć ponad 300 róż bułgarskich i aż 10 tys. kwiatów jaśminu. Ten rywalizujący z Chanel No. 5 zapach dla kobiet wykreował ekscentryczny Jean Patou w latach 30. XX w. ❚ It takes more than 300 Bulgarian roses and 10,000 jasmine flowers to make an ounce of this precious scent. This perfume for women, a rival to Chanel N05, was created by the eccentric designer Jean Patou in the 1930s.

i n s p i r at i o n s

podwodny świat

zejdź pod wodę plunge deep underwater Absolutna cisza, głęboki, intensywny błękit i one... żyją kilkadziesiąt metrów pod wodą, są piękne, wielokolorowe, zaskakują kształtami i zachowaniami, bo bywają niebezpieczne. Uwaga! zwierzęta podwodne. ❚ Complete silence. The big blue. Dozens of metres underwater.

This is where they live. They are beautiful and colourful, and their shapes and behaviour are all the more fascinating as they are dangerous. Beware the denizens of the deep.

©credits

zdjęcia | photos chris newbert/minden pictures/flash press media

20

©credits

Przydacznia olbrzymia, czyli największy gatunek małża na świecie. Osiąga nawet 1,5 m długości i może ważyć aż 320 kg. Można go spotkać w Pacyfiku, w okolicach Wielkiej Rafy Koralowej oraz w Oceanie Indyjskim. ❚ The giant clam is the largest living mollusc in the world. It can grow up to 1.5 m and weigh up to 320 kilos. It lives in the Pacific, around the Great Barrier Reef, and in the Indian Ocean.

21

i n s p i r at i o n s

podwodny świat

©credits

Stargazer (Uranoscopus sp.) z rodziny skaberowatych ma charakterystyczne skierowane ku górze oczy, odżywia się skorupiakami i małymi rybami, występuje w oceanach: Spokojnym, Indyjskim i Atlantyckim. jeżowiec (Asthenosoma varium) może osiągnąć nawet 22 cm długości, jego ciało jest gęsto pokryte wapiennymi, ruchomo osadzonymi kolcami, żyje w Indopacyfiku, od Morza Czerwonego do Australii i południowej Japonii. ❚ The stargazer (Uranoscopus sp) is a perciform fish that has distinctive eyes on the top of its head. It feeds on crustaceans and small fish, and lives in the Pacific, Indian and Atlantic oceans.

The sea urchin (Asthenosoma varium) can be up to 22 cm long and its body is densely covered in calcified, moving spines. It is found in the Indo-Pacific – from the Red Sea to Australia and southern Japan.

22

pervagor, czyli ryba morska z rodziny jednorożkowatych występująca na obszarach bogatych w rafy koralowe. krab pustelnik (Paguritta gracilipes) zamieszkuje głównie wody morskie.

Aby chronić workowaty odwłok, skorupiak ukrywa go w znalezionych muszlach martwych mięczaków. ❚ The pervagor, which belongs to the filefish family, lives in areas abounding in coral reefs. Most hermit crabs (Paguritta gracilipes) are seawater creatures.

This ingenious crustacean salvages the empty seashell of a dead mollusc to protect its vulnerable, soft abdomen.

23

i n s p i r at i o n s

24

podwodny świat

ośmiornica (Octopus marginatus) występuje w wodach Oceanu Spokojnego, osiąga nawet 15 cm długości, żywi się krewetkami, krabami i małżami. rozgwiazda niebieska

(Linckia laevigata) pochodzi z wód tropikalnych Indopacyfiku, jest zdolna do wyjątkowej regeneracji, potrafi odtworzyć utracone części ciała. liliowce, czyli zbudowane z łodygi, ramion i kielicha zwierzęta morskie należące do typu szkarłupni. Istnieje dziś około stu rodzajów liliowców. ❚ The coconut octopus (Octopus marginatus) lives in the Pacific. It can grow up to 15 cm in length, and feeds on shrimps, crabs and mussels.

The blue sea star (Linckia laevigata) lives in the warm waters of the Indo-Pacific. It possesses remarkable regenerative capabilities, and can regrow lost body parts.

Crinoids or sea lilies, are marine animals from the Echinoderm family that have stalks, arms and mouths.

25

why

warszawa

Warszawa

wa r s z awa warsaw

najlepsze muzea, restauracje i imprezy. Latem energia stolicy polski przenosi się nad Wisłę – tu zabawa trwa do białego rana. ❚ The best museums, restaurants and nightlife.

In summer, the polish capital parties along the Vistula river. tekst | by agnieszka franus

There are roughly 3,500 restaurants, bars and cafes in Warsaw.

Curiously, these were counted and documented by people from India.

zielono nam

green all around

Niemal 25 proc. powierzchni Warszawy to parki, skwery i ogrody, co czyni ją jednym z najbardziej zielonych miast Europy.

W Łazienkach Królewskich można obcować i z naturą, i ze sztuką – w weekendy od maja do września pod pomnikiem Fryderyka Chopina posłuchamy koncertów fortepianowych. ❚ Nearly 25% of Warsaw is covered by parks, green squares and gardens. This makes it one of the greenest cities in Europe. Royal Łazienki park abounds in both nature and art – piano concerts are held under the Frederic Chopin monument every weekend from May to September.

Kulturalnie

culture

Multimedialne muzea to mocna strona miasta. Wśród nich prym wiodą muzea: Historii Żydów Polskich, Powstania Warszawskiego, Chopina czy Centrum Nauki Kopernik. ❚ Multimedia museums are what Warsaw does best. These include the POLIN Museum of the History of Polish Jews, the Warsaw Uprising Museum, and the Copernicus Science Centre.

30

LOT poleca ❚ Recommends Pamela Gintowt-Juchniewicz, starszy specjalista ds. PR / PR Senior Specialist „Na nocnej mapie Warszawy nie sposób pominąć najsłynniejszej klubowej ulicy, czyli Mazowieckiej.

Impreza do białego rana na dwóch parkietach i gofry dla wygłodniałych – tylko w Sketch Nite”. ❚ “If nightlife is your thing, there is one address you cannot afford to go past – Mazowiecka street. At Sketch Nite, you can party into the wee hours on two levels and recharge your batteries with a wafflle”.

Wuzetka, czyli najpopularniejsze ciastko Peerelu. ❚ Wuzetka used to be Poland’s most popular dessert.

tygiel smaków

a metling pot of flavours

Warszawska Starówka , od niej najlepiej rozpocząć przygodę z Warszawą. ❚ Warsaw’s Old Town is the best starting place to see the city’s sights.

Flaczki, śledzik, bigos, pyzy, żurek i pierogi to tradycyjne warszawskie smaki.

A na deser bajaderka, wuzetka, torcik wedlowski czy pańska skórka. Kuchnia stolicy to miks wpływów żydowskich, ormiańskich, francuskich i staropolskich. ❚ Flaczki, śledzik, bigos, pyzy, żurek and pierogi are all traditional Warsaw foods. When in Warsaw, do as the Varsovians do and try some bajaderka, wuzetka, torcik wedlowski, and pańska skórka for dessert. Warsaw cuisine is a mixture of Jewish, Armenian, French, and old Polish flavours.

Modne miejsca trendy sites Na pl. Zbawiciela modnie jest zjeść śniadanie, ulica Poznańska to centrum nocnego życia, przy Żurawiej napijemy się dobrego piwa, a na praskich podwórkach odnajdziemy dawnego ducha miasta i spotkamy prawdziwych warszawiaków. ❚ Plac Zbawiciela is a favourite breakfast location, ul.

Poznańska is the city’s nightlife hub, there are great multitap bars in ul. Żurawia, and if you want to capture the spirit of old Warsaw, cross the river and check out the Old Praga district.

temat rzeka

© p i o t r m a ł e c k i / f o r u m , ł u k a s z s o kó ł / f o r u m , e a s t n e w s ( 2 ) , b e w, s h u t t e r s t o c k ( 5 ) a g e n c j a g a z e ta

the vistula theme

Latem miasto przenosi się nad Wisłę. Plaże pokrywają się leżakami, otwierają się klubokawiarnie i bary, zapełniają ścieżki rowerowe, można popływać statkiem lub na kajakach, pograć w piłkę, a wieczorem posłuchać koncertu, rozpalić ognisko i cieszyć się międzynarodowym towarzystwem. ❚ In summer, the city’s social life relocates to the left bank of the Vistula. The beaches are full of deck chairs, bars and cafes line the river, and the cycling routes are jam packed. You can even go on a river cruise, do some canoeing, play ball, light a bonfire, and be part of a cosmopolitan crowd.

Będąc w Warszawie, nie można przejść obojętnie obok Hard Rock Cafe – mieszczącej się w sercu miasta restauracji, gdzie na stołach królują Legendarne Burgery, a barmani serwują bajecznie kolorowe koktajle. Odbywają się tu też prestiżowe koncerty.

Najpiękniejszy ogród stolicy rośnie na dachu Biblioteki Uniwersyteckiej. ❚ Warsaw’s most beautiful garden can be found on the roof of the Warsaw University Library.

Jeżeli lato w mieście, to tylko nad Wisłą. ❚ In summer, the Vistula bank is the place to be.

LOT oferuje rozbudowaną siatkę połączeń. Z Lotniska Chopina w Warszawie można dolecieć do ponad 60 miejsc na świecie. ❚ LOT offers a comprehensive flight grid. You can fly to over 60 cities all over the world from Warsaw’s Chopin Airport.

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

31

New Jork?

London?

Sydney?

Przyjemność mieszkania w ekskluzywnych wnętrzach projektu londyńskiej pracowni Woods Bagot, od teraz nie musi oznaczać dalekiego wyjazdu. Przekrocz próg apartamentowca ZŁOTA 44 w Warszawie i odkryj jedyne w tej części Europy apartamenty, których wnętrza w aż dziewięciu wyjątkowych kompozycjach są unikalnym dziełem mistrzów.

ZŁOTA 44 w Warszawie Do zobaczenia na 50. piętrze pokazowym.

You don’t need to travel far to live in beautifully designed luxury apartments. Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw.

The only building in Central and Eastern Europe to feature high-quality and luxurious interiors designed by the world-renowned studio Woods Bagot.

ZŁOTA 44 provides you with an unmatched standard of living in one of nine unique interior designs of exceptional quality.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor Marketing Suite.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

journey of the lifetime

ateny

N a p e ł n yc h o b r o tac h e now nie cze

E NOW NIE ZE ŁĄC

połą

PO

NEW

E

T ROU

life at its best jz lata

LOT

te OT rou nie tylko zabytki.

Ateny to Wystarczy oderwać ith L new fly w wzrok od antyku, by dostrzec pełne żywiołowości miasto, niemal nigdy nie zasypiające i czerpiące z życia pełnymi garściami. ❚ Athens has much more to offer than monuments. Once you get away from the historic buildings, you step into a city bustling with life, which almost never sleeps, and that knows how to make the most of life.

©credits

tekst | by michał głombiowski

34

©credits

Ruiny świątyni Zeusa wznoszą się na terenie parku archeologicznego położonego u wschodnich podnóży Akropolu. ❚ Ita volor as seque commos audae dolupturene non et eliquos qui unt et libus

35

o ulicach niesie się metaliczny dźwięk unoszonych rolet. Kelnerzy, ziewając, uchylają drzwi kawiarni i wystawiają stoliki.

Ateny budzą się wcześnie, przed 7.00 rano ulice wypełniają się samochodami, a po chodnikach zaczyna płynąć rzeka ludzi zmierzających do pracy.

Po drodze zachodzą na lekkie greckie śniadania – kawę i koulourię, obwarzanek obsypany sezamem. Większość zjada posiłek niemal na stojąco i zaraz pędzi dalej, zaprzeczając typowemu wyobrażeniu greckich miejscowości pogrążonych w letargu i nigdy się nie spieszących. Z każdą następną godziną miasto przyspiesza, a plac Syntagma – centralne miejsce Aten – tętni rykiem samochodowych silników i jazgotem przepychających się pomiędzy pojazdami skuterów.

Wokół ogromnego gmachu parlamentu, wieńczącego Syntagmę od wschodu, jest dziś stosunkowo spokojnie, a prócz turystów oglądających balansującą na granicy patosu i groteski zmianę warty królewskich gwardzistów niemal nikt się tu nie zatrzymuje.

Jeszcze kilka miesięcy temu, pod neoklasycystyczną budowlą wzniesioną na potrzeby pierwszego króla niepodległej Grecji, Ottona I, gromadził się jednak

ateny

The metallic clang of raised sunshades reverberates along the streets. Yawning waiters open up café bars and put tables outside. Athens wakes up early. The streets are jammed with cars, and the pavements swarming with people rushing to work, before seven. En route, everyone stops somewhere for a light Greek breakfast – coffee and koulouri (circular bread with sesame seeds). Contrary to the languid and apathetic stereotype, most Greeks eat breakfast hurriedly and on their feet – the better to quickly resume their frenetic morning run.

The rhythm of the city picks up momentum with each passing hour, while Syntagma Square (the central square of Athens) is full of the roar of car engines, and the rattle of mopeds darting in and out of the heavy traffic.

It is relatively peaceful around the mammoth parliament building flanking Syntagma Square from the east. No one stops by, apart from the tourists watching the changing of the guard, which is a curious mixture of the pathetic and the grotesque. Had we been here a couple of months earlier, we would have seen crowds of Greeks gathered outside this neoclassical building, erected for King Otto I, the first sovereign of independent Greece, protesting against the income cuts introduced by the government to combat the economic crisis. Syntagma is the heart of Athens, and it pulsates to the rhythm of key developments.

Poranne ożywienie Aten trwa do godziny 14.00, gdy stolica Grecji przypomina sobie nagle o śródziemnomorskim rodowodzie i zapada w przynależną sjeście drzemkę. athens stays on the move until 2 pm, when the GREEK capital suddenly reverts to its Mediterranean roots and goes into “siesta” mode.

Koulouri, czyli greckie obwarzanki z sezamem. ❚ Greek koulouri bread rings sprinkled with sesame resemble thin bagels.

36

tłum Greków protestujących w obronie swoich dochodów ograniczanych przez rząd przyciśnięty gospodarczym kryzysem. Syntagma to serce Aten, które bije w rytm najważniejszych wydarzeń w kraju.

Poranne ożywienie trwa do godziny 14.00, gdy stolica Grecji przypomina sobie nagle o śródziemnomorskim rodowodzie i zapada w przynależną sjeście drzemkę.

Prośby i groźby unijnych urzędników, przeliczających dochód PKB, na niewiele się zdały – produktywność przegrywa z wpisanym w grecką tożsamość tradycyjnym rytmem dnia. I choć część restauracji i sklepów pozostawia w tym czasie otwarte drzwi, wewnątrz panuje popołudniowy letarg. Prośba o podanie kawy lub kieliszka wina jest jeszcze tolerowana, domaganie się posiłku może się już spotkać z niechętnymi

The city stays on the move until 2 pm, when it suddenly reverts to its Mediterranean roots and goes into “siesta” mode. No amount of threatening or pleading on the part of EU officials, anxious over GDP figures, have had any effect – productivity yields to the rhythm of the day. This is simply an indelible part of the Greek identity. Those customary few hours of rest are here to stay, whatever the regulations say. And although some restaurants and stores remain open during siesta, they ooze a laid-back afternoon vibe. A request for a cup of coffee or a glass of wine might be tolerated, but order a meal and you will be given a very withering look.

The city needs a short nap to get its breath back and recharge its batteries for the coming evening.

© a w l / b e w ( 2 ) , a g e f o t o s t o c k / b e w , s i m e / f r e e . p o p r z e d n i s s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : 4 c o r n e r s / f r e e

P

journey of the lifetime

Ateńczycy celebrujący jedzenie do późnych godzin nocnych to stały widok w Atenach. Na zdj. poniżej Stadion Panateński, jedna z najbardziej znaczących, zrekonstruowanych (na letnie igrzyska olimpijskie w 1896 r.) budowli w Atenach. ❚ The Athenians celebrating food until late night are a popular sight in Athens. Below: the Panathenaic Stadium is one of the most significant reconstructed (for the 1896 summer Olympics) Ancient sites in the city.

37

Z placu Monastiraki widać Akropol. Można tu kupić drobne upominki lub udać się do pochodzącego z XVII w. kościoła Pantanassa. ❚ You can see the Acropolis from the Monastiraki square. This is the place to buy small souvenirs.

It is also the home of the 17th century Pantanass church.

38

spojrzeniami. Ta krótka drzemka jest jednak miastu niezbędna, by mogło nabrać oddechu i z energią zatopić się w nadchodzący wieczór.

Z widokiem na Akropol Wieczór zwykle zaczyna się w Pláce, dzielnicy w centrum. To jedno z nielicznych miejsc greckiej stolicy, które przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Z wąskimi brukowanymi uliczkami, ograniczonym ruchem samochodowym i ponadstuletnimi kamienicami Pláka jest oazą spokoju. Niegdyś zamieszkiwali ją ateńscy robotnicy i biedota, dziś miejsce zyskało prestiż. Dzielnicy trudno odmówić uroku, a siedząc przy restauracyjnym stoliku, można rozkoszować się widokiem najsłynniejszej budowli Aten – Partenonu będącego stąd na wyciągnięcie ręki. Poniżej, na tle skalistego wzgórza widać nowoczesną szklaną bryłę Muzeum Akropolu. Budynek, zaprojektowany przez nowojorczyka Bernarda Tschumi, jest przykładem pożenienia historii ze współczesnością.

Pláka ma jednak także mniej przyjemne oblicze.

Nachalni kelnerzy nakłaniający gości do wybrania wła-

ateny

A view of the Acropolis The evening usually starts in the old, central district of Pláka. It’s one of the few places in Athens that is popular with locals and tourists. With its narrow cobbled streets, traffic restrictions, and 19th-century houses, Pláka is an oasis of calm. It used to be a poor, working class district, but today, it commands respect. The neighbourhood is simply quaint. Sitting at a table in a restaurant, you can feast your eyes on the iconic Athens landmark – the Parthenon – just a stone’s throw away. At its foot, you can see the glass edifice of the Acropolis Museum set against the rocky hill. The building, designed

by New York architect Bernard Tschumi, is a shining example of history and modernity in balance.

But Pláka has its downside, too. Pushy waiters harassing passers-by to come in, and “traditionally Greek” menus with inflated prices, are not exactly enticing. Most Athenians pass through on the way to their real evening destination. They might sip a glass of Greek wine, tuck into some mezedes (fava, marinated octopus and dolmates), and soak up the

© aw l / b e w

journey of the lifetime

journey of the lifetime

ateny

Souvlaki with shrimps Vassilissis Sofias Avenue runs from the city centre to Kolonáki. Few outsiders come here, as there is nothing of historical interest. The road goes past the Panathenaic Stadium. This was built in 330-329 BC, later rebuilt, and eventually reconstructed more than a century ago. Its hairpin shape means that the arena, once the venue of horse races, does not have the standard dimensions required by contemporary sporting events. It is now mainly used as a venue for cultural events. The crown of the stadium is open to the public, and is popular with joggers (in the evenings mostly).

Kolonáki stands out among Athens’ concretized, and not always appealing, postmodernist architecture with the harmonious proportions of its neoclassical palaces and villas. Fashion designers and jewellers have their stores in elegant houses. Looking at the guests in the sophisticated restaurants here, it’s hard to believe that Greece is going through an economic crisis. Decked out in de rigeur sunglasses and designer clothes, they wh ile away their time attending business meetings and meeting up with friends.

This is the place to go for modern Greek cuisine (e.g. traditional souvlaki served with shrimps).

The further north you go, the quieter, leafier, and more secluded the neighbourhood. Terraces and balconies are full of greenery, and orange trees are weighed down with fruit. This is where modernity

dzielnica Kolonáki to dobre miejsce dla tych, którzy chcą spróbować kuchni greckiej w nowoczesnym wydaniu. tradycyjne souvlaki podaje się tu z krewetkami. the kolonÁki district is the place to go for modern Greek cuisine. traditional souvlaki is served with shrimps here.

Najładniejszy basen portowy w Pireusie. Przy nadbrzeżnych murach znajdują się kawiarnie i restauracje rybne. ❚ The most picturesque marina in Pireus near Athens.

The marina is lined with cafés and seafood restaurants.

40

śnie ich lokalu, menu silące się na „tradycyjnie greckie” oraz wygórowane ceny nie zachęcają do dłuższego posiedzenia. Większość Ateńczyków traktuje więc wizytę tu jako początek długiego wieczoru. Przy kieliszku greckiego wina podjadają tradycyjne przystawki – pastę favę, marynowane ośmiorniczki i gołąbki w liściach winogronowych – i sycą wzrok otoczeniem, by po chwili ruszyć dalej. Najlepiej brać z nich przykład.

Souvlaki z krewetkami Ulica Vissilis Sofia oddala się od ścisłego centrum, prowadząc do Kolonáki. Przyjezdni rzadko tu trafiają, gdyż nie ma tu wielu zabytków. Po drodze mija się tylko Sta-

© c o r b i s / p r o f i m e d i a , a l a m y/ b e w , 4 c o r n e r s / f r e e

ambience, but they’ll soon be somewhere else. It’s best to follow suit.

dion Panateński wzniesiony w latach 330–329 p.n.e., później przebudowywany, a ponad wiek temu zrekonstruowany. Wydłużony kształt areny, na której niegdyś rozgrywano wyścigi koni, nie przystaje do dzisiejszych wymagań sportowych. Obiekt służy więc głównie jako miejsce wydarzeń kulturalnych. Dostępną dla wszystkich koronę stadionu chętnie wybierają jednak na wieczorny trening miłośnicy biegania.

Pośród betonowej i nie zawsze udanej postmodernistycznej zabudowy Aten, Kolonáki błyszczy harmonijnymi proporcjami neoklasycystycznych pałaców i willi.

W eleganckich kamienicach znaleźli miejsce projektanci mody i jubilerzy. W nowocześnie urządzonych restauracjach stołują się goście wyglądający, jakby kryzys do Grecji nigdy nie dotarł. Obowiązkowo w okularach słonecznych i markowych ciuchach spędzają czas na biznesowych spotkaniach i posiłkach z przyjaciółmi. To dobry adres dla tych, którzy chcą spróbować kuchni greckiej w nowoczesnym wydaniu (tradycyjne souvlaki – jagnięce szaszłyki – można tu dostać podane z krewetkami).

Im dalej jednak na północ, tym okolica robi się bardziej kameralna. Tarasy i balkony mieszkań kipią zielenią, a na drzewkach pomarańczowych tkwią kule owoców.

Nowoczesność ustępuje tu nieco odświeżonej tradycji:

gives way to reborn traditions. You can even come across a kafenio, typical for rural Greece, occasionally. Women sometimes enter these establishments nowadays (they used to be for men only). Most still serve kafe elliniko, i.e. coffee simmered in a brass pot, a glass of ouzo, and a handful of olives.

REKLAMA

LATO 2016

GRECJA

©credits

imperium zwiedzania i wypoczynku

cena od

899 zł

41

Restauracja na tarasie widokowym na wzgórzu Likavitos, czyli najwyższym wzniesieniu w Atenach (ma wysokość 277 m). ❚ A restaurant on an observation deck situated on Athens highest hill (277 m).

42

ateny

gdzieniegdzie można nawet trafić na typowe dla greckiej prowincji kafeniony. I choć zachodzą do nich już także kobiety (niegdyś były to typowo męskie lokale), wciąż dostaniemy w nich kafe elliniko – kawę przyrządzaną w mosiężnym tygielku – szklaneczkę winogronowej wódki ouzo i kilka oliwek do przegryzienia.

lerzy z greckimi specjałami, a w końcu i żywiołowymi tańcami, będą trwały do późnej nocy. Ateny potrafią czerpać z życia pełnymi garściami, zapadając w sen tylko na krótką chwilę w czasie popołudniowej sjesty. ■

Artystyczna bohema Najmodniejszy adres ostatnich lat to jednak dzielnica Psiri. Za dnia wygląda niepozornie. Podniszczone kamienice, mury upstrzone graffiti, opustoszałe ulice i zaniedbane zakłady rzemieślników wraz z zapadnięciem zmroku znikają jednak jak za wypowiedzeniem zaklęcia. W ich miejsce pojawiają się nieczynne wcześniej restauracje, galerie i kluby nocne. Psiri przyciąga wolne duchy i artystów, mając ambicję dorównania charakterem londyńskiemu Soho.

Powietrze wibruje od muzyki, brzęku naczyń i płynących rozmów. Ateńczycy krążą od pubu do pubu, szukając znajomych i dyskutując o widzianych ostatnio wystawach i filmach. Równie chętnie zahaczają o politykę. „Gdybym to ja był premierem…”, pojawia się niczym mantra i potrafi rozpalić ateńskie głowy.

Te dyskusje, przerywane pocałunkami w policzki na powitanie i pożegnanie, falą nadciągających na stół ta-

The boho scene Psiri has been the trendiest area in the city for the past few years. The district is fairly unassuming by day, but come nightfall, and the dilapidated houses, graffiti strewn walls, and run-down artisan shops give way to restaurants, galleries, and night clubs. Psiri draws free thinkers and artists, and intends to be to Athens what Soho is to London. The air vibrates with music, the clank of dishes, and the buzz of chatter. Athenians walk from club to club, look for friends, banter, and raise their voices with fervour when discussing exhibitions and films they have just seen, but also politics. These talks, interrupted by kissing cheeks to say hello and goodbye, waves of incoming plates with Greek delicacies, and energetic dancing, will continue well into the small hours. Athenians know how to celebrate life. They just need their afternoon siesta. ■

© g e t t y i m ag e s , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

journey of the lifetime

good to know

Teatr Dionizosa jest udostępniony do zwiedzania.

Na zboczu zachowała się 1/4 rzędów siedzeń, orchestra, fragmenty skene, a także część fryzu spod proskenionu (odpowiednika współczesnej sceny).

1

W Atenach warto odpocząć w cieniu rozłożystych platanów w zabytkowej dzielnicy Pláka. when in athens be sure to take a rest in the shadow of the large plane trees in the historic plÁka district Monika Kozakowska, starszy specjalista Działu Standardów Produktowych PLL LOT/Senior Specialist, Product Standards Unit poleca w Atenach ❚ recommends in Athens

co zwiedzić what to see ■ Plac Syntagma / SYNTAGMA SQUARE Znajduje się tu Parlament wraz z Grobem Nieznanego Żołnierza, który jest ochraniany przez 24 godz. na dobę przez gwardzistów w mundurach wzorowanych na stroju górali macedońskich z Evzoni zwanych Ewzonami. ❚ Home of the Parliament and the Tomb of the Unknown Soldier guarded 24/7 by guardsmen clad in uniforms modelled on the folk costume of Macedonian highlanders from Evzoni.

■1 Teatr Dionizosa / THEATRE OF DIONYSUS

Tu w starożytności wystawiane były sztuki m.in. Sofoklesa, Arystofanesa czy Eurypidesa.

Dionizos – bóg wina, ekstazy, teatrów i aktorów – był patronem pierwszego w Grecji teatru, który był jemu poświęconą świątynią. ❚ This is which in antiquity saw the production of plays of such writers like Sophocles or Aristophanes.

Dionysus – the god of wine, ecstasy, theatre and actors was the patron of Greece’s first theatre .

■ Akropol / the acropolis

To symbol Aten i najsłynniejszy zabytek starożytnej Grecji. To majestatyczne wzgórze górujące nad miastem nie jest najwyższe, ale na pewno najważniejsze. ❚ The symbol of Athens and the most iconic monument of ancient Greece. Towering above the city, the majestic hill is not the tallest but certainly the most prominent one.

gdzie zjeść where to eat ■ Bairaktaris

Duże porcje lokalnych przysmaków takich jak mussaka, gyros, souvlaki czy tzatziki. Pyszne domowe wino białe i czerwone. ❚ Copious servings of local specialties, including moussaka, gyros, souvlaki or tzatziki. Delicious white and red table wine.

Pláka, Monastirakiou 2

■ Maiandros

Nieduża restauracja nieopodal metra.

Przepyszna grecka sałatka – horiatiki – i inne lokalne przysmaki. ❚ A small restaurant in the vicinity of the subway. Delicious Greek salad (Horiatiki) plus many other local treats.

Pláka, Adrianou 47

gdzie nocować where to sleep ■ Marina Alimos Hotel

Apartamenty nad brzegiem morza, z dala od centrum. Ceny od 300 zł za noc. ❚ Seaside apartments, far away from the centre. From EUR 70 per night.

Davaki 1, Alimos

■ Veggie B&B

Po dniu zwiedzania można się zrelaksować w ogrodzie. Ceny od 205 zł za noc. ❚ After a day filled with sightseeing, you may relax in the garden. From EUR 48 per night.

Antigonis 8

■ Exarhis

Miła i pomocna obsługa, atmosfera typowej greckiej tawerny. Tu można zjeść najlepsze souvlaki w mieście. Inne przysmaki greckiej kuchni też godne polecenia i spróbowania. ❚ Friendly and helpful staff, the feel of a typical Greek taverna. It’s the place to try the best souvlaki in Athens. Other specialties of the Greek cuisine also deserve a recommendation and are worth trying.

Exarxeia, Themistokleous 78 and Valtetsiou 64

WAW-ATH pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO601 22.50–2.35 (+1) Czas przelotu ❚ Flight duration 2:45

ath–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO602 4.40-6.20 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:40

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

43

i n t e rv i e w

diane kruger

N i e j e s t e m k o b i e tą bluszczem i’m not a clinging vine Mówi się, że jest najlepszym niemieckim „towarem eksportowym” w Hollywood od czasów Marleny Dietrich. Pracowała z Agnieszką Holland, Quentinem Tarantino, gra w czterech językach i uczy się kolejnych.

Diane Kruger można oglądać w polskich kinach w belgijsko-francuskiej produkcji Cień. ❚ Diane Kruger has been hailed as the Best German Export to Hollywood since Marlene Dietrich. She has worked with Agnieszka Holland and Quentin Tarantino. She has taken on roles in four languages and is learning others. Diane Kruger stars in the Belgian-French drama Disorder.

©credits

tekst | by mariola wiktor zdjęcia | photos jim wright/corbis outline/profimedia

44

45

Z Od lewej kadry z filmów: Bękarty wojny, Cień i Troja (u boku Orlanda Blooma). ❚ Left to right stills from the films: Inglorious Basterds, Disorder and Troy (alongside Orlando Bloom).

46

i n t e rv i e w

diane kruger

Zagrałaś właśnie piękną żonę bogatego biznesmena w filmie Cień. To taka trochę kobieta z filmów Hitchcocka…

Marzyłabym, by zagrać u niego. Jessie, którą gram, łączy z postaciami kobiet Hitchcocka to, że one nigdy nie są takie, jak wydają się widzowi. Moja bohaterka sprawia wrażenie kobiety zdystansowanej, ale w ten sposób przykrywa wrażliwość i potrzebę zaopiekowania się nią.

You play the wife of a wealthy businessman in your latest movie Disorder. She’s something of a Hitchcockesque character.

I’ve always dreamt of starring in a Hitchcock movie.

Jessie, my character in Disorder, and Hitchcock’s female characters is that they are never what they seem. My character seems to be cool and detached, but she is merely concealing her sensitivity and need to be taken care of.

Still, she’s not all that uncomplicated.

She manipulates Vincent, an Afghanistan war veteran hired by Jessie’s husband as a bodyguard for her and their son while he’s away from home. My character pretends that she knows nothing about her husband’s illegal arms dealings. She’s a conformist, but she has her limits. Eventually, this unloved, estranged woman becomes infatuated with her charming bodyguard. The attraction is mutual. What brings them together is an obsessive anxiety. Jessie doesn’t feel safe in the lavish mansion on the Côte d’Azur, while Vincent cannot keep the PTSD he contracted in Afghanistan under control. That’s all I can tell you.

You once said that you don’t like being overprotected, so you and Jessie are not alike.

Being a clinging vine, who marries a rich guy because she wants to have a comfortable life, is definitely not

Tymczasem ona nie jest taka… nieskomplikowana.

Manipuluje Vincentem, weteranem wojennym z Afganistanu, który jest ochroniarzem jej i jej syna, wynajętym przez męża Jessie na czas jego nieobecności. Bohaterka udaje, że nie wie o podejrzanych interesach handlującego bronią męża. Jest konformistką. Ale do czasu. W końcu niekochana i osamotniona ulega urokowi ochroniarza. Z wzajemnością. Tym, co zbliża oboje, jest obsesyjny… lęk. Jessie nie czuje się bezpieczna w rezydencji na Lazurowym Wybrzeżu, a Vincent nie potrafi zapanować nad objawami stresu po trau­ matycznych przeżyciach na wojnie. Reszty nie zdradzę.

my scene. I could never live in a gilded cage, and that’s what this decision invariably leads to. I’ve been independent and responsible for myself all my life.

When I’ve failed, I’ve paid the price, but when I’ve succeeded, I’ve owed it solely to myself. I was rebellious and cheeky as a child, and when I was younger, I used to challenge dogmas and accepted truths.

You moved out of your family home in Saxony as teenager. ... and went to Paris to work as a model. I wanted to have my own money and manage my own life. I wanted to explore another world. But I’ve never forgotten

i zostałam przyjęta. Zaczęłam jeździć do Mediolanu i Paryża, uczyłam się języków i chodziłam po wybiegach dla Diora, Yves’a Saint Laurenta, Armaniego. Świat mody nadal jest mi bliski. Ciągle przyjaźnię się z Karlem Lagerfeldem, ale modeling mi się znudził.

Zachwycił mnie za to Paryż kulturalny. Poczułam, że chciałabym się uczyć, intelektualnie rozwijać, doświadczyć czegoś nowego. Luc Besson szukał akurat aktorki do roli w Piątym elemencie. Poszłam na casting, roli wprawdzie nie dostałam, ale Luc zachęcił, bym zdawała się do szkoły aktorskiej. I tak zrobiłam. Zapisałam się na kurs aktorski do École Florent.

REKLAMA

© m . p. ( 3 )

Kiedyś powiedziałaś, że ty sama nie lubisz zbytniej opiekuńczości, więc daleko ci do Jessie.

Kobiety bluszcze, które wychodzą za bogatych facetów, bo chcą się dobrze w życiu urządzić, to nie moja bajka. Nie mogłabym żyć w złotej klatce, bo do tego przeważnie prowadzi taki wybór. Całe życie byłam niezależna i odpowiedzialna za siebie. Jeśli noga mi się powijała, to słono za to płaciłam, a sukcesy zawdzięczałam sobie. Już od dziecka byłam zbuntowana i przekorna, a w młodości pełna sceptycyzmu wobec dogmatów i prawd powszechnych.

Jako nastolatka wyprowadziłaś się z domu z Saksonii… …i wyjechałam do Paryża, pracowałam jako modelka. Chciałam mieć własne pieniądze i kierować swoim życiem. Ciekawił mnie inny świat. Zawsze jednak pamiętałam, kim jestem. Zarówno wtedy, kiedy odnosiłam pierwsze sukcesy na wybiegu, jak i później, gdy zaczęłam grywać w Hollywood. Mówiłam sobie wtedy: miałaś wielkie szczęście, bo jesteś zwykłą dziewczyną, cudzoziemką, bez koneksji.

Twoja droga do kina była dość kręta. Zaczęłaś od baletu, potem były wybiegi. Co sprawiło, że ostatecznie zostałaś aktorką?

Przez kontuzję kolana musiałam porzucić balet.

W wieku 16 lat zgłosiłam się na casting dla modelek

ul. Tadeusza Kościuszki 94 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 608 13 15 17 e-mail: kontakt@schroniskosmakow.pl

47

i n t e rv i e w I nigdy nie zapomnę tego momentu, gdy stanęłam po raz pierwszy na scenie. Poczułam, że to jest to.

I tak trafiłaś do filmów telewizyjnych.

Potem spotkałam Guillaume’a Caneta, aktora i reżysera, a wkrótce mojego męża. No i cały czas pilnie ćwiczyłam francuski. Wzorem była wtedy dla mnie Romy Schneider, znakomita aktorka niemiecka, która grała w filmach francuskich. Też miałam takie ambicje. Świat filmowy dowiedział się o tobie jednak po roli Heleny w megahicie Troja. Jednak w pełni aktorką poczułaś się podobno na planie filmu Agnieszki Holland Kopia Mistrza. To prawda?

Wielu uważa, że zagranie Heleny trojańskiej u boku Brada Pitta i Orlanda Blooma było moją trampoliną do światowej kariery (śmiech). Tymczasem przez ten film omal nie legła ona w gruzach. Zacznijmy od tego, że to nie była jakaś niesamowita rola. Moja postać została poddana nadmiernej analizie, a ja sama byłam wtedy kompletnie zielona. Mój amerykański był strasznie niemiecki. W ogóle czułam się na planie przytłoczona. I od tego momentu wpadłam w pułapkę angażowania mnie do ról dziewczyn z ładną buzią. Jednak Agnieszka Holland dostrzegła we mnie za to determinację, by wyrwać się z tego schematu. Anna Holtz z filmu Agnieszki to kobieta bez tożsamości. Trochę tak jak ja wtedy – aktorka, która właściwie niczego jeszcze nie pokazała. Kopistka Holtz żyje w cieniu Beethovena.

diane kruger who I am or where I came from. I’ve always known that – when I first succeeded on the catwalk and even when I started to land roles in Hollywood later. I’ve never had a “world owes me a living” attitude. I’ve always told myself that I’m very lucky, because I’m an ordinary girl, and a foreigner with no connections.

Your pathway to acting was a winding one. First came ballet, and then the catwalk. What made you become an actress?

A knee injury forced me to give up ballet. When I was 16, I went to a model casting session and was accepted. I began to fly to Milan and Paris, learnt foreign languages, and walked for Dior, Yves Saint Laurent, and Armani. I still keep in touch with people from the fashion scene. I’m still friends with Karl Lagerfeld.

But I got tired of modelling. It’s not a creative job. But I was bewitched by Paris and its culture. It made me want to learn more, grow intellectually, experience something new. At the time, Luc Besson was looking for an actress for The Fifth Element. I went to the audition, but didn’t get the part. But Luc encouraged me to enrol in drama school. I took his advice and enrolled at the École Florent. I will never forget the first time I went on stage. I thought “this is it”.

And you landed roles in television films.

I met Guillaume Cantet, an actor and director, who became my husband soon afterward. And I was busy

Wielu uważa, że zagranie Heleny trojańskiej u boku Brada Pitta i Orlanda Blooma było moją trampoliną do światowej kariery. tymczasem przez troję omal nie legła ona w gruzach.

A lot of people think that playing Helen of Troy and co-starring with Brad Pitt and Orlando Bloom catapulted my career, whereas troy actually came close to destroying it.

W kinie Kruger zadebiutowała w 2002 r. w filmie Zawód morderca Jean-Pierre’a Roux u boku Christophera Lamberta i Dennisa Hoppera. ❚ Kruger made her silver screen debut in JeanPierre Roux’s The Piano Player co-starring with Christopher Lambert.

48

W jego czasach kobiety były przezroczyste. Ich rola sprowadzała się do wychodzenia za mąż i rodzenia dzieci. Kiedy więc Anna odkrywa w sobie talent, to musi walczyć, by go rozwijać. Praca z Agnieszką była szkołą prawdziwego aktorstwa.

A u Tarantino przy Bękartach wojny?

U Quentina także nie byłam ozdobnikiem. On szukał kobiety, która była Niemką i częścią jego wizji.

Interesowała go silna, wyrazista, odważna i zabawna osobowość. Taka była Bridget von Hammersmark, niemiecka artystka, która donosiła aliantom na nazistów. Zabawne, że kiedy castingowcy zaproponowali mu mnie, to się… zdenerwował. Wykrzyknął, że Diane to Amerykanka, a on chce Niemki. Uwierzył dopiero wtedy, gdy się z nim spotkałam osobiście. Jednak już wtedy mój angielski był na dobrym poziomie i od

diane kruger urodziła się w 1976 r. w Niemczech. Przełomem w jej karierze okazała się rola w Troi Wolfganga Petersena. Jednak dopiero na planie Kopii Mistrza Agnieszki Holland poczuła się prawdziwą aktorką.

W 2004 r. wystąpiła w Skarbie narodów z Nicolasem Cage’em oraz w Bękartach wojny w reż. Quentina Tarantino. ❚ Born in Germany in 1976. The role in Wolfgang Petersen’s Troy (2004) was her career-defining moment, but the realisation that she was a real actress came on the set of Agnieszka Holland’s Copying Beethoven.

She starred with Nicolas Cage in National Treasure (2004) and had a major role in Quentin Tarantino’s Inglourious Basterds (2009).

49

i n t e rv i e w tego czasu moją ambicją stało się granie w różnych językach, także po francusku i po włosku, a nawet po bośniacku, jak w Tożsamości.

Nieustannie kursujesz między Paryżem, Nowym Jorkiem i LA. Grywasz w Hollywood, ale i w niskobudżetowym kinie europejskim. Mówi się, że jesteś najlepszym niemieckim „towarem eksportowym” w Hollywood od czasów Marleny Dietrich.

To gruba przesada. Marlena była prawdziwą gwiazdą, miała charyzmę, talent i osobowość. Bardzo ją podziwiam, ale nie mogę się z nią równać. Zresztą żyła w bardziej dramatycznych czasach. Mimo sukcesu Marlena wróciła jednak do Europy, by tam się zestarzeć. Nie zaznała w życiu prywatnym szczęścia, była bardzo samotna. Ja też nie wiem, czy do końca życia będę je spędzała na walizkach, czy też osiądę w Hollywood na stałe. Nie zazdroszczę gwiazdom z LA sławy.

W Europie mogę swobodnie wyjść na ulice nierozpoznana i bardzo mi się to podoba. ■

50

diane kruger practising my French the whole time. At the time, my role model was Romy Schneider, a brilliant German actress who starred in French productions.

You hit the big time on the silver screen when you played Helen in Troy. But I’ve also heard that you felt that you were a fully-fledged actress on the set of Agnieszka Holland’s Copying Beethoven.

A lot of people seem to think that playing Helen of Troy and co-starring with the likes of Brad Pitt and Orlando Bloom catapulted my career (laughs), whereas the film actually came close to destroying it. First, it wasn’t a very big part. My character has been overanalysed, and I was a real greenhorn at the time.

My American English sounded terribly German, and I felt completely overwhelmed on the set. To top it all off, I fell into a rut of being offered “pretty face” roles. But Agnieszka Holland saw that I was determined to break free of this stereotype. Anna Holtz in Agnieszka’s film was a woman without an identity.

A bit like me at the time. An actress who had never really proved herself. Holtz the copyist is overshadowed by Beethoven. Women were invisible in his day.

Their role was limited to marriage and childbearing.

So when Anna discovers her talents, she has to fight to develop them. She goes beyond her role of copyist and uncovers her artistic streak thanks to her Master.

And what about Tarantino’s Inglourious Basterds?

Unlike in Troy, I wasn’t part of the décor, a paragon of beauty, or an object of sexual desire in Tarantino’s movie. He was looking for a German woman. That was part of his vision. He was looking for someone who was strong, expressive and bold, but also funny.

Bridget von Hammersmarck, an artist secretly working against the Nazis as an informant for the Allies, was exactly that. Funnily enough, Quentin was furious when the casting people recommended me.

He screamed that Diane was an American, and that he wanted a German. He didn’t believe it until we met in person.

You divide your time between Paris, New York and LA. You play in Hollywood megahits, but also in low-budget European productions. You’ve been hailed as the Best German Export to Hollywood since Marlene Dietrich.

That’s an exaggeration. Marlene was a bona fide star.

She had the charisma, the talent and the personality.

I admire her very much, but I cannot compare myself to her. She also lived in more dramatic times. Please note that despite her success, Marlene returned to Europe to grow old. She found no happiness in her private life. She was a very lonely person. I don’t know whether I’ll live the rest of my life out of a suitcase.

I might make my home in Hollywood. But I don’t envy the fame of LA stars. I can walk the streets incognito in Europe, and I really like that. ■

Šcredits

zarzÄ…dzanie czasem

Šcredits

good life

52

Tn i j , b a ł a g a ń i zwlekaj cut, mess around and procrastinate Równowaga, wyciskanie maksimum z każdej chwili, natychmiastowe przystępowanie do pracy? Wszystko, co do tej pory słyszałeś o zarządzaniu czasem, to bzdury! ❚ Keeping things in balance? Making the most of every moment? Starting work straight away? Everything you’ve ever been told about time management is nonsense. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

N

auczyciel pokazał klasie słój wypełniony po brzegi dużymi kamieniami. Zapytał, czy pojemnik jest pełny. Uczniowie potwierdzili. Wtedy wziął garść drobnych kamyków, wrzucił do środka i lekko potrząsnął. – A czy teraz jest pełny? – zapytał. – Tak, teraz jest napełniony – usłyszał w odpowiedzi. Wówczas wyjął zza biura filiżankę piasku i wsypał go do słoika. Piach zmieścił się bez problemu, wypełniając puste miejsca wokół małych i większych kamieni. – Czy ten słój jest pełny?

– ponownie zapytał belfer. Również tym razem uczniowie powiedzieli „tak”, zaznaczając jednak z mocą, że naczynia nie da się napełnić już bardziej.

Jakież było ich zdziwienie, gdy nauczyciel wlał do słoja wodę z dzbanka, która zajęła resztę przestrzeni między kamieniami i piaskiem.

Pokaz skomentował słowami: – Podobnie w życiu myślimy, że nie zdołamy zrobić już nic więcej. Ale gdy staniemy się bardziej kreatywni, odkryjemy, że zawsze znajdzie się miejsce, które można jeszcze wypełnić.

Działanie last minute To jedna z najpopularniejszych metafor z dziedziny rozwoju osobistego. I prawdopodobnie najlepsza strategia zarządzania czasem, jaką kiedykolwiek wymyślono. Tak przynajmniej twierdzi większość trenerów. Innego zdania jest Rory Vaden, właściciel firmy konsultingowej, autor książki Zwlekanie się opłaca, który powyższą historyjkę przytacza tylko po to, aby obnażyć zawodność „słoikowej” metody. Uważa, że tajemnica produktywności wcale nie tkwi w wykonywaniu jak największej liczby zadań. Owszem,

A teacher showed his class a jar filled to the brim with large stones. He asked whether the jar was full.

The pupils said it was. He then placed a handful of pebbles inside, shaking the jar a little. “Is it full now?” he asked again. “Yes, it is full now”, came the answer.

Then he took a cup of sand from his desk and poured it inside. The sand easily filled up the empty space remaining in the jar. “Is this jar full now?”, he repeated.

Again, the pupils replied in the affirmative, stressing that there was no more room in the jar. Imagine their surprise when the teacher filled in all the remaining space between the stones and the sand with water from a jug.

The teacher commented on the demonstration as follows: “We approach life in a similar manner. We think we cannot do anything else. But when we become more creative, we discover that there is always room to be filled in”.

Leave it to the last minute This is one of the most popular metaphors in personal development. It is also probably the best time management strategy ever devised. At least what most life coaches think. However, Rory Vaden, owner of a consulting company, and author of the excellent book Proscrastinate on Purpose: 5 Permissions to Multiply Your Time, has a different view. He tells the jar story for the sole purpose of debunking the jar methodology. Vaden does not believe that the secret of productivity lies in doing as many tasks as we can.

He agrees that we can always find a way to squeeze another business trip, video conference, or business

53

good life

zarządzanie czasem gala speech into our already tight schedules. The only thing is that this is bound to make us overworked, stressed out, frustrated, and eventually, burnt out. So what does Valden suggest we do instead? Among the many pieces of advice he gives on how to increase efficiency, three are especially counterintuitive and seem to defy common sense, namely eliminate, do not try to achieve a work-life balance, and (most important of all) procrastinate. Procrastinate? What do you mean? Is this a mistake the editor missed? Not at all. Procrastinate is right. Wait until the last moment.

Work is not a hare, it will not run away, as the Polish saying goes. This recommendation definitely contradicts everything our parents and teachers told us when we were young, and everything time management experts keep telling us now. When they tell us to stop putting off doing things, and to stop being lazy, they are both right and wrong. Paying your

Pracuj ze zdwojonym wysiłkiem przez krótki okres, żeby zapewnić sobie później więcej czasu wolnego. postaw na tzw. timing, czyli „właściwą porę”. work more intensively for a shorter period to give yourself more spare time later. Do not even try achieving a balance. Bank on good timing instead.

Zwlekanie się opłaca, Rory Vaden, Wyd. Burda ❚ Proscrastinate on Purpose: 5 Permissions to Multiply Your Time, Rory Vaden, Burda

54

zawsze znajdzie się sposób, by w napiętym harmonogramie umieścić jeszcze jeden wyjazd służbowy, kolejną wideokonferencję. Tylko że wcześniej czy później doprowadzi to nas do przeciążenia pracą, stresu, frustracji, a w rezultacie – do wypalenia.

Co Vaden proponuje zamiast? Wśród wielu rad dotyczących skuteczności działań, które specjalista ma na podorędziu, wyróżniają się trzy, bo wydają się zupełnie sprzeczne z intuicją i zdrowym rozsądkiem. Pierwsza wskazówka brzmi: eliminuj, druga: nie próbuj osiągnąć równowagi między życiem prywatnym a pracą, trzecia (bodaj najważniejsza): odkładaj na później!

Odkładaj na później? Jak to? Czy to nie aby błąd autora tekstu, który przepuściła korekta? Absolutnie nie. Odkładaj na później. Zwlekaj do ostatniej chwili.

Praca nie zając, nie ucieknie. Powyższe zalecenie faktycznie jest całkowitym zaprzeczeniem wszystkiego, co kiedyś wkładali nam do głów rodzice i nauczyciele, a dzisiaj – spece od zarządzania czasem. Gdy mówią, żeby się nie ociągać, nie lenić, mają rację – i zarazem jej nie mają. Płacenie rachunków po terminie, rozpoczynanie przygotowań do matury za pięć dwunasta, przekładanie badań profilaktycznych z miesiąca na miesiąc (aż na leczenie jest za późno) – to wszystko jest rodzajem autosabotażu i przejawem braku in-

bills after the due date, starting revision for your final exams on the last day, putting off medical check-ups for months and years (until it is too late for any treatment) – all these are examples of self-sabotage and evidence of a lack of survival instinct. However, there are situations when acting at the last minute seems to be the best strategy.

Vaden points out the differences between the inactivity that comes from indulging ourselves and purposefully refraining doing anything. He gives the example of an experienced angler who never goes to the lake before noon because the fish do not bite then.

He knows that if he is to come home with a bucket full of breams, perches and trouts, he has to patiently wait for dusk or dawn. A swimming suit manufacturer demonstrates a similar degree of caution by not launching a new collection before Christmas.

Frank Partnoy, a prophet of conscious procrastination from the US, takes a similar view. In his book Wait: The Art and Science of Delay, he attempts to unravel the mystery of mastering a sport. According to Partnoy, the secret lies in refraining from acting in haste and giving yourself time to think. This applies to any discipline that calls for speed and reflex. “Professional tennis and baseball players follow the same two-step

stynktu samozachowawczego. Są jednak sytuacje, kiedy działanie w trybie last minute wydaje się najlepszą strategią.

Rory Vaden zwraca uwagę na różnicę między bezczynnością wynikającą z pobłażania sobie a zamierzonym zaniechaniem aktywności. A kwintesencją celowego zwlekania jest dla niego dobór właściwego momentu. I cierpliwość. Za wzór stawia doświadczonego wędkarza, który nad jezioro nigdy nie chodzi przed południem, bo wtedy ryby nie biorą. Wie, że jeśli ma wrócić z wiadrem pełnym leszczy, okoni i pstrągów, musi cierpliwie czekać do zmierzchu lub świtu.

Podobną roztropnością cechuje się producent strojów kąpielowych, który nie wypuszcza na rynek swojej nowej kolekcji przed świętami Bożego Narodzenia.

Podobnie myśli Frank Partnoy, amerykański prorok świadomej prokrastynacji. W książce Wait: The Art and Science of Delay („Poczekaj: Sztuka i nauka odwlekania”) próbuje rozgryźć tajemnicę sportowej maestrii. Tkwi ona – według eksperta – w powstrzymaniu się od pochopnych działań, w daniu sobie momentu na zastanowienie. Dotyczy to także tych

approach to good decision making…”, claims Partnoy. “First, they figure out roughly how much time they have to respond. Second, they delay their response as long as they possibly can…” Partnoy believes that good decision-making in every area of human activity depends on being able to delay action, pause, and analyse the situation. This is beneficial to pilots, stockbrokers, surgeons, and even married couples. Research shows that if we admit to cheating too early, our repentance will be deemed insincere.

Less is more Ever get the impression that the harder you work, the further you fall behind? We get two emails in response to one message. Just as we are getting involved in a project, we have to drop everything and go to a meeting. How can we get out of the spiral of unproductive activity? Above all, it has to be said loud and clear – some things can wait, and others are simply not worthy of our attention. That is why Vaden encourages us to manage by elimination and reduction. He recommends deleting items on check-lists,

55

good life

zarządzanie czasem

dyscyplin, które wymagają szybkości, refleksu. Profesjonalni tenisiści i bejsboliści – pisze Partnoy – podejmują decyzje według tego samego dwustopniowego schematu. Najpierw orientują się, ile czasu mają na reakcję. A następnie opóźniają ją tak długo, jak to możliwe. Umiejętność zwlekania, świadoma pauza, analiza sytuacji – przekonuje autor – są fundamentem dobrych decyzji na wszystkich polach aktywności. Przydają się pilotom, maklerom giełdowym, chirurgom, a nawet małżonkom. Z badań wynika, że jeśli zbyt szybko przyznamy się do zdrady, nasza skrucha raczej nie zostanie uznana za wiarygodną.

Mniej znaczy więcej Kto dziś nie odnosi wrażenia, że im ciężej pracuje, tym bardziej ze wszystkim zostaje w tyle? W odpowiedzi na każdego e-maila dostajemy dwa. A gdy jakieś przedsięwzięcie nas wciągnie, zaraz musimy przerwać, bo kierownik zwołuje zebranie. Jak się wyplątać

delegating tasks, and focusing on priorities, quoting Antoine de Saint-Exupéry: “Perfection is achieved, not when there is nothing more to add, but when there is nothing left to take away”. Easier said than done.

There is a powerful force that prevents us from focusing on important things – the fear of saying “no”. Where does it come from? For most of us, our self-esteem depends on how others see us. We like to be seen as kind and helpful. We compromise because we do not have the courage to refuse or object. Realising that a forced “yes” will do more harm than good might just embolden us.

Now for the bad news. Neither elimination nor procrastination can guarantee complete comfort, harmony and equilibrium. Is that a cause for concern?

The work-life balance concept is a myth, since it assumes that we can allot fixed proportions of time to different areas of life – family, career, health, learning, religion. The problem is that whenever we focus on one

„Doskonałość osiąga się nie wtedy, kiedy można coś dodać, lecz kiedy nie można nic ująć”.

– Antoine de Saint-Exupéry “Perfection is achieved, not when there is nothing more to add, but when there is nothing left to take away”. Antoine de Saint-Exupéry

of these areas, we bring about chaos, disorder, and disorganisation – at least temporarily – in the others.

Take a woman starting out in business. She beats herself up for neglecting her children while setting up her company. But she believes that once the business takes off, she will have enough time, money, and other resources to make up for the shortcomings.

Vaden recommends working more intensively for a shorter period to give yourself more spare time later. Do not even try achieving a balance. Bank on good timing instead.

Get a lot for doing nothing Getting back to our jar strategy of productivity – this is dangerous, because it can lead us to work ourselves to death, and it poses a serious threat to our creativity. By trying to fill all the gaps in, we deny ourselves the opportunity to regenerate our minds. The latest brain research shows that when we are resting, and not focusing on a specific task, our thoughts wander freely and make improbable links between ideas, experiences and memories. That’s how innovations are born. Why impose more duties on ourselves if a single moment of vegging out can be more productive than hours of tiring and unproductive work? ■

56

good life

zarządzanie czasem

ze spirali bezproduktywnego aktywizmu? Przede wszystkim należy postawić jasną tezę – niektóre sprawy mogą poczekać, inne w ogóle nie zasługują na naszą uwagę. Dlatego Vaden zachęca do zarządzania pracą przez eliminowanie, redukcję. Tnijmy listy zadań, delegujmy obowiązki, koncentrujmy się na priorytetach – zaleca, przytaczając słowa Antoine’a de Saint-Exupéry’ego: Doskonałość osiąga się nie wtedy, kiedy można coś dodać, lecz kiedy nie można nic ująć. Łatwiej powiedzieć, trudniej wykonać. Jest coś, co skutecznie powstrzymuje nas przed rozmienianiem się na drobne. To lęk przed mówieniem „nie”. Skąd się bierze? Większość z nas uzależnia swoje dobre mniemanie o sobie od tego, jak widzą nas inni. Chcemy uchodzić za osoby uczynne, życzliwe i delikatne.

Idziemy na ustępstwa, bo nie mamy odwagi się sprzeciwić. Może nabralibyśmy więcej śmiałości, gdybyśmy pojęli, że wymuszone „tak” jest bardziej wyrządzaniem szkody, niż wyświadczaniem przysługi. Zresztą asertywność nie wyklucza bycia miłym.

Nic nie robisz – i masz!

Wracając do „słoikowej” strategii wydajności – jej szkodliwość nie polega tylko na tym, że możemy zaharować się na śmierć. Chodzi też o zamach na naszą kreatywność. To prawda, są różne małe ścinki, luki, okienka między jednym zajęciem a drugim. Ale gdy będziemy zapełniać je zbyt skwapliwie, stracimy szansę, aby zregenerować swój umysł. Najnowsze badania nad siecią połączeń nerwowych w mózgu wskazują, że gdy odpoczywamy, nie koncentrując się na konkretnym zadaniu, krążące swobodnie myśli tworzą nieprawdopodobne połączenia między pomysłami, doświadczeniami i wspomnieniami. Tak rodzą się innowacje. Po co dokładać sobie obowiązków, skoro jedna chwila twórczego nicnierobienia może nam dać więcej niż godziny jałowej, męczącej pracy? ■

©credits

przed rozmienianiem się na drobne skutecznie powstrzymuje nas Lęk przed mówieniem „nie”. Chcemy uchodzić bowiem za osoby uczynne i życzliwe.

There is a force that prevents us from focusing on important things – the fear of saying “no”.

We like to be seen as kind and helpful

A teraz zła wiadomość: ani eliminowanie, ani odkładanie spraw na później nie przyniesie nam pełnego komfortu, harmonii, równowagi. Ale czy jest się czym przejmować? Koncepcja work-life balance to mit, bo zakłada zachowanie jednakowych proporcji między różnymi sferami życia – rodziną, karierą, zdrowiem, nauką, religią, czymkolwiek zresztą. Sęk w tym, że koncentrując się na jednej dziedzinie, w pozostałych wprowadzamy – przynajmniej chwilowo – dezorganizację i bałagan. Dość spojrzeć na początkującą bizneswoman – kiedy zakłada firmę, wyrzuca sobie, że zaniedbuje dzieci. Jeśli jednak interes zacznie się kręcić, będzie miała dość pieniędzy, czasu i innych zasobów, by nadrobić zaległości związane z rolą matki.

Pracuj ze zdwojonym wysiłkiem przez krótki okres, żeby zapewnić sobie później więcej czasu wolnego – zaleca Rory Vaden. Nawet nie próbuj dążyć do równowagi. Raczej postaw na tzw. timing, „właściwą porę”.

58

people and the world

era wirtualnej rzeczywistości

N o w e w i r t ua l n e ś w i at y new virtual worlds Rok 2016 przejdzie do historii jako początek ery wirtualnej rzeczywistości 3D. Pierwsze gogle, które pozwalają nam opuścić realny świat i wkroczyć w cyfrowy wszechświat równoległy, już trafiły do sprzedaży. ❚ 2016 will go down in history as the beginning of the era of 3D virtual reality. Headsets that let us leave the real world and enter a parallel, digital universe are already available.

©credits

tekst | by olaf szewczyk

62

63

Precyzyjny trójwymiarowy obraz, sprzężony z systemem zdalnego przenoszenia ruchów na odległe urządzenia, mógłby zostać wykorzystany np. do zdalnych operacji chirurgicznych. ❚ An accurate 3-D image integrated with a system for remote transmission of human movements to distant devices could be used in distance working, e.g. to perform remote surgeries.

toję na porośniętym wodorostami mostku żaglowca spoczywającego na dnie oceanu.

Wokół pływają ryby, lśniąca tafla powierzchni wody gdzieś wysoko w górze migocze refleksami słońca. Nagle słyszę dziwny niski dźwięk. Obracam się i widzę odległy ciemny zarys czegoś wielkiego, kierującego się szybko przez głębiny w moją stronę. Kilka chwil potem tuż obok przepływa gigantyczny, naturalnej wielkości wieloryb. Wydaje się, że mija mnie na odległość wyciągniętej ręki i odruchowo tę rękę wyciągam w górę, próbując dotknąć lśniącej skóry. Ulegam sugestii, mimo świadomości, że to tylko iluzja. Wieloryb nie istnieje, tak jak nie istnieje wrak okrętu, na którym stoję – to tylko hipnotyczna, trójwymiarowa projekcja wyświetlana przed moimi oczami przez ekrany gogli HTC Vive, które mam na głowie. Trudno się jednak oprzeć potędze złudzenia, tak bardzo to doświadczenie wydaje się realne.

HTC Vive to pierwsze gogle VR (Virtual Reality – wirtualna rzeczywistość), które trafiają do powszechnej sprzedaży; miałem przywilej użytkować egzemplarz prototypowy. Przedsprzedaż ruszyła 29 lutego, pierwsze egzemplarze dotrą do nabywców 5 kwietnia.

Cena: 899 euro, ale trzeba pamiętać, że niezbędny będzie także wydajny komputer. Konkurencyjne gogle Oculus Rift, w przedsprzedaży od stycznia (599 dol.), ze względu na olbrzymią liczbę zamówień pojawią

System HTC Vive śledzi nie tylko ruchy głowy, ale też ciała, dlatego po wirtualnym świecie chodzi się na własnych nogach.

The HTC Vive system monitors head and body movements, so you can walk around in its universe on my own legs.

64

era wirtualnej rzeczywistości

I’m standing on the bridge of a sailing ship on the bottom of the ocean. It is overgrown with seaweed.

Fish are swimming around me, and somewhere high above, the glimmering water is reflecting the rays of the sun. I suddenly hear a strange low sound. I turn around and see a dark silhouette in the distance.

Something big is careering towards me in the depths.

A few seconds later, I watch a giant whale swim by.

I get the impression that it’s within reach and instinctively put out my hand to touch its shimmering body. I know it’s just an illusion, but I’m still taken in.

The whale doesn’t exist. Nor does the ship wreck I’m standing on. It’s all a hypnotic 3-D projection on the screen of my HTC Vive headset, but the power of the illusion is hard to resist. This experience seems so real.

HTC Vive is the first VR (Virtual Reality) headset to be commercially released, and I had the privilege to test the prototype. Pre-orders opened on 29 February, and the first headsets will be shipped to buyers on 5 April. The price is EUR 899, and you also need a powerful computer. The release of the competition headset, Oculus Rift, whose pre-orders opened in January (USD 599), has been postponed due to the massive number of orders.

Contrary to previous announcements, it will not be available in late March, but in July (and you need to factor in the cost of a powerful PC to support it). October will see the launch of a VR headset from Sony. This will be compatible with the PlayStation 4 video game console. It comes with the lowest price tag (EUR 399 in Europe), but its virtual reality is not as realistic as the universes created by its competitors.

The reason is simple. The performance of PlayStation 4 is

© g e t t y i m a g e s , e a s t n e w s , b e w . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : t h e m a r t i a n v r e x p e r i e n c e

S

people and the world

3 FOR 2 NIGHTS

PRICE OF

PR MOLIDAYS

May weekends

29.04 – 3.05, 25.05 – 29.05

Visit us at campanile.com Bydgoszcz • Katowice • Kraków • Lublin • Łódź • Poznań • Szczecin • Warszawa • Wrocław

CAMPANILE, MEMBER OF

Change the way you stay

Gry wideo nowej generacji to najbardziej oczywiste zastosowanie technologii 3D. ❚ The latest generation video games are the most obvious application of this technology.

66

się na rynku nie, jak zapowiadano, pod koniec marca, ale dopiero w lipcu. Z kolei w październiku zadebiutują w sklepach gogle VR od Sony, przystosowane do współpracy z konsolą do gier wideo PlayStation 4. Ich cena będzie najniższa – w Europie: 399 euro – ale też wirtualne światy kreowane przez to urządzenie nie będą aż tak sugestywne jak w przypadku projektów konkurencji. PlayStation 4 nie ma bowiem równie dużej jak nowoczesne komputery mocy obliczeniowej.

Gry wideo nowej generacji to najbardziej oczywiste zastosowanie omawianej technologii, i na początek projektanci oraz programiści skupią się właśnie na nich. Różnica doznań w przypadku gier tradycyjnych, wyświetlanych na ekranie telewizora lub komputerowego monitora, a gier kreowanych przez gogle VR jest kolosalna. To trochę tak jak w filmach Ucieczka z kina Wolność czy Purpurowa róża z Kairu, których widzowie ostatecznie opuścili krzesło widza, by wejść w ekran, dosłownie wkraczając w wyświetlany świat. Mam za sobą dużo doświadczeń z tradycyjnymi grami wideo, a mimo to byłem zaskoczony, jak świeżym doznaniem był lot przez trójwymiarową przestrzeń kosmiczną wirtualnym myśliwcem i walka z okrętami wroga. Mogłem, ruszając głową, rozglądać się po kabinie i wyświetlaczach przyrządów, a także wypatrywać wokół jednostek nieprzyjaciela.

Po wleceniu w pole asteroid, widząc pędzącą wprost na mnie wielką kosmiczną skałę i nie mając już czasu na wykonanie uniku, odruchowo szarpnąłem ciałem w bok z takim impetem, że niemal spadłem z krzesła.

Tego prawdziwego krzesła, w naszym realnym świecie – nie z fotela pilota.

Korzystając z gogli HTC Vive, byłem zaskoczony, że o żadnym ekranie mowy nie ma. Był po prostu inny, wirtualny, w pełni trójwymiarowy świat, który mogłem oglądać, rozglądając się wokół siebie. System

era wirtualnej rzeczywistości

much lower than that of modern computers.

The latest generation video games are the most obvious application of this technology. Designers and developers have therefore been focusing on this segment. The difference in the quality of experience provided by conventional video games using a TV or computer screen and those created by VR headsets could not be more stark. It’s a bit like Escape from the Liberty Cinema or The Purple Rose of Cairo where the audience eventually leave their seats and enter the screen, literally plunging into the world it displays.

Although I have a lot of experience with conventional video games, the freshness and originality of the experience of flying through 3-D space in a virtual fighter plane, attacking enemy ships, really surprised me. Simply by moving my head, I could look around the cockpit, inspect the instruments, and look out for enemy vessels. I also flew a spacecraft into an asteroid belt. I suddenly noticed a massive space rock hurtling towards me. I had no time to dodge it, but I instinctively pulled my body to the side with such force that I nearly fell out of my chair. Not the virtual pilot’s seat, but the very real one I was sitting in. I was surprised that there was no mention of any screen. Wearing a HTC Vive headset simply meant that I was looking at a very different, virtual, bona fide 3-D world.

The HTC Vive system monitors head and body movements, so I could walk around in its universe on my own legs. Discreet coloured boundaries, previously delimited in real life, stop me from bumping into walls as I navigate my way around my 3-D world.

Video games are only the first step.

The real objective is to create a complete, alternative reality where anyone can have another, more appealing (?) second life.

This vision is well-known from cyberpunk stories and movies, including Matrix. But before we get to this stage of technological development, a lot of people will be trying

© m . p. , e a st n e w s

people and the world

Marka

people and the world

era wirtualnej rzeczywistości

Wycieczka po ulicach antycznego Rzymu, Pompejach, po prasłowiańskiej osadzie może mieć nieocenioną wartość edukacyjną. ❚ Strolling down the alleyways of ancient Rome or Pompeii, or walking around an old Slavic settlement could be invaluable for our education.

np. sportowe buty – które klient może „wziąć do ręki”, czy mieszkanie, które może wirtualnie zwiedzić.

Trudno sobie nawet wyobrazić wszystkie możliwe zastosowania gogli VR. Czy okażą się dla nas przydatnym narzędziem, ułatwiającym pracę i edukację, czy może spełnieniem marzeń eskapistów o ucieczce od rzeczywistości w krainę złudzeń, zależy tylko od nas. ■

to profit from it in more traditional ways.

When Facebook founder Mark Zuckerberg decided to splurge USD 2 bn on the start-up Oculus VR, it was nothing more than a tiny team whose main assets were the enthusiasm and the vision of its founder, twentysomething Palmer Luckey. The business and new technology communities were astounded.

But looking back, no one doubts that Zuckerberg made the right decision. Just think what VR technology can do for e-commerce. Products, such as sports shoes, can be sold much more efficiently if the prospect can touch them and inspect them thoroughly.

It’s hard to imagine all the possible applications of the VR headset. Will it become a handy tool that facilitates work and education? Or will it be a dream come true for anyone who wants to escape the drab reality of everyday life and step into a world of illusion?

It’s up to us. ■

Rzeczywistym celem projektantów jest jednak stworzenie alternatywnej rzeczywistości, w której moglibyśmy wieść drugie, bardziej atrakcyjne (?) życie.

The real objective is to create an alternative reality where anyone can have another, more appealing (?) second life.

68

© e a st n e w s ( 2 ) , m . p.

HTC Vive śledzi nie tylko ruchy głowy, ale także ciała, mogłem po tym świecie chodzić na własnych nogach.

Przed wejściem na ścianę pomieszczenia chroniły mnie wyświetlane dyskretnie w tym świecie kolorowe linie graniczne, wcześniej wytyczone w świecie realnym.

Gry wideo to dopiero pierwszy krok, rzeczywistym celem jest stworzenie alternatywnej rzeczywistości, w której moglibyśmy wieść drugie, bardziej atrakcyjne (?) życie. To wizja znana z powieści i filmów – choćby Matrixa. Zanim jednak dobrniemy do tego etapu rozwoju technologii, wielu zechce na niej zarobić w jak najbardziej tradycyjny sposób.

Gdy założyciel i szef Facebooka Mark Zuckerberg postanowił zapłacić bizantyjską kwotę 2 mld dol. za raczkujący startup Oculus VR – właściwie manufakturę, której głównymi atutami były entuzjazm i wizja założyciela, dwudziestoparoletniego Palmera Luckeya – świat biznesu był w szoku. Z perspektywy czasu jednak widać, że Zuckerberg dokonał trafnej inwestycji. Wystarczy pomyśleć, jaką przewagę zapewni technologia VR choćby w internetowym handlu. O ile skuteczniej można sprzedawać towary,

people and the world

polska pomoc w etiopii

wa l k a z n aw y k a m i overcoming bad habits

tekst | by maciej wesołowski zdjęcia | photos adam rostkowski

70

©credits

Dzięki polskiej pomocy rozwojowej strażacy w Etiopii łatwiej i szybciej gaszą pożary. – To szkolenie poprawiło nasz zawodowy warsztat, dodało pewności siebie – mówi Esaw becho, etiopski strażak. ❚ With Polish development aid, Ethiopian fire fighters are putting out fires faster and easier than ever.

71

Šcredits

Na szkolenia w Etiopii i Kenii w 2015 r. wydano 912 tys. zł. z funduszu Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP: „Polska pomoc rozwojowa”. ❚ The “Polish Development Aid” fund of the Polish Ministry of Foreign Affairs contributed PLN 912,000 towards the training initiative in Ethiopia and Kenya in 2015.

K

people and the world

polska pomoc w etiopii

ilku strażaków w pełnym rynsztunku rusza do boju. W rękach mają blaszane packi na drewnianych trzonkach, na plecach zbiorniki z wodą. Zanim ugaszą pożar, wykonają skomplikowany układ choreograficzny wokół miejsca, w którym zaczęło się tlić. Za to w większości zbiorą pochwały. Choć zdarzy się i publiczne karcenie, np. wtedy, gdy jeden ze strażaków przestaje uważać podczas zbiórki. – Kiedy jest akcja, masz na mnie patrzeć!

Jeśli się odwracasz i gadasz, oznacza to, że pokazujesz mi środkowy palec. Wiesz, co to znaczy?! Czy wiesz, co to znaczy?! – krzyczy stanowczy człowiek z wąsem i biało-czerwoną naszywką na strażackim mundurze.

Nazywa się Przemysław Rembielak i przyjechał tu z Poznania. To on w towarzystwie innego Wielkopolanina, kpt. Bartosza Tuni, prowadzi szkolenia w Hawassie, jednym z największych miast w południowej Etiopii. Ćwiczenia zorganizowano w parku miejskim, nad jeziorem, od którego nazwę wzięło miasto. – Gaszenie pożaru to skomplikowany proces, w czasie akcji każdy musi widzieć szefa, inaczej może się to źle skończyć – wyjaśni później Rembielak, na co dzień kapitan straży pożarnej w stanie spoczynku. On jako jeden z pierwszych zdecydował się przyjąć zaproszenie do współpracy od Wojciecha Wilka, prezesa Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej (PCPM), które organizuje pomoc rozwojową w tej części świata.

Several fire fighters in full gear spring into action.

They are clutching special hatchets with wooden handles, and are carrying small portable water extinguishers on their backs. Before they put the fire out, they perform a complicated series of orchestrated moves around the smouldering hot spot. In most cases, they are praised for doing so, However, they are sometimes publicly reprimanded, e.g. for not paying attention during a debriefing. “You have to look at me while we’re on a mission! If you’re turning around and talking, it’s like you’re giving me the middle finger. You know what that means, don’t you?

Don’t you?!” shouts a man in a white-and-red badge on his fire-fighter uniform. This is Cpt. Przemysław Rembielak, and he is from Poznań. Together with Cpt. Bartosz Tuni, he runs training courses in Awasa, one of the largest cities in southern Ethiopia. Practical activities are held in the municipal park overlooking the lake that lent its name to the city. “Putting out fires is a complex process, and every fire fighter needs to keep the boss in sight the whole time. Otherwise things can go horribly wrong”, explains Rembielak, a retired fire department captain. Rembielak was among the first fire fighters to respond to the call for assistance from Wojciech Wilk, the head of the Polish Center for International Aid (PCPM), The PCPM provides development aid in this part of the world.

naturalna reakcja Wcześniej polscy ratownicy pracowali w Kenii i Sudanie Płd. Tak jak i tam straż pożarna w Etiopii była

natural reactions Polish rescuers had previously worked in Kenya and South Sudan, where fire protection was just as ne-

straż pożarna w Etiopii nie działa tak jak w choćby w Europie, jako zorganizowana formacja. Na razie Jest raczej pospolitym ruszeniem.

The Ethiopian Fire Department does not operate like in Europe, which are highly organised and fully-staffed. It’s more of a levy en masse. glected as in Ethiopia. “There were just 30 fire fighters in an area the size of Hungary”, recalls Rembielak.

To make things even worse, they had fire engines without hoses, empty airpacks (SCBAs), and ordinary overalls instead of fireproof clothing. The main problems besetting the places where PCPM operates include rapid population growth, a surge in the number of residential facilities, and increased road traffic. A natural disaster or a building collapse can affect thousands of people. The risk of fire is extremely high in these places, mainly because most houses fail to meet basic fire protection standards. The training curriculum designed by Rembielak covers a wide range of topics. Apart from extinguishing fires, it ad-

72

w opłakanym stanie. – Na obszarze równym terytorium Węgier działało tylko 30 strażaków! – mówi kpt.

Rembielak. Co gorsza, dysponowali jedynie wozami strażackimi bez węży, pustymi aparatami oddechowymi i kombinezonami roboczymi zamiast odzieżą ognioodporną. Problemami miejsc, w których działa PCPM, są: szybki przyrost ludności, wzrastająca liczba budynków mieszkalnych oraz coraz większe natężenie ruchu drogowego. W przypadku klęski żywiołowej lub katastrofy budowlanej w miastach ich skutki mogą dotknąć tysiące ludzi. Ryzyko pożarów jest tu wyjątkowo duże także dlatego, że większość domostw nie spełnia podstawowych wymogów przeciwpożarowych. Dlatego program szkoleń, który stworzył Przemysław Rembielak, obejmuje szeroki zakres zajęć. Poza treningiem z gaszenia pożarów jest też walka z katastrofami naturalnymi. Dzięki polskim strażakom Etiopczycy mają szansę nauczyć się obsługi sprzętu, armatury wodnej i pianowej, pomp pożarniczych czy drabin, a także prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczych w trudnych warunkach, w lasach i zabudowaniach miejskich. W ramach szkolenia uczą się komunikacji gestowej i radiowej oraz metod gaszenia różnych rodzajów ognia. Są zajęcia z ratownictwa medycznego i ewakuacji z wysokich budynków.

Straż pożarna w Etiopii nie działa tak jak w np. w Europie, jako zorganizowana formacja. Jest raczej pospolitym ruszeniem. Problemem jest brak specjali-

dresses how to respond to floods and other natural disasters. Polish fire fighters are giving the Ethiopians the opportunity to learn how to operate equipment, such as water and foam fire extinguishers, fire pumps, and ladders, and to put out or contain fires in challenging conditions, such as forests and urban areas. Their training introduces them to radio and gesture-driven communication, as well as the methods for extinguishing different types of fires. They also

W 2015 r. instruktorzy z ramienia PCPM przeszkolili w Etiopii i niedalekiej Kenii 300 strażaków. ❚ PCPM instructors trained 300 fire fighters in Ethiopia and neighbouring Kenya in 2015.

73

people and the world Zdarza się, że etiopscy strażacy, gasząc pożar, mają na sobie przypadkowe ubrania czy klapki. Należy zmienić ich nawyki – mówią szkolący ich Polacy. ❚ It is not uncommon for Ethiopian fire fighters on a mission to be dressed in their everyday clothes. They even wear flip-flops.

“These habits need to be changed”, say the Polish fire fighters who train them.

polska pomoc w etiopii

stycznego sprzętu, bez którego trudno gasić pożary z bezpiecznej odległości.

Podczas zajęć nad jeziorem Hawassa Rembielak pokazuje, czym kończy się gaszenie wodą palącego się oleju, a także co zrobić, gdy ubranie zacznie się palić na człowieku. Odziany w specjalny kombinezon młody Etiopczyk z ogniem na plecach symuluje ucieczkę z pożaru. – To naturalna reakcja. Boi się, więc ucieka.

Ale to pogarsza sytuację. W czasie biegu powierzchnia zajęta ogniem zwiększa się na skutek działania tlenu. Co więc trzeba zrobić? – pyta retorycznie kpt.

Rembielak. Nie czeka na odpowiedź. Szybkimi susami dogania etiopskiego strażaka, powala go na ziemię i przydusza specjalnym kocem z włókna węglowego.

Polska pomoc 35-letni Esaw Becho strażakiem jest od półtora roku, wcześniej pracował jako nauczyciel w gimnazjum.

Do zmiany pracy skłoniły go nieco wyższe zarobki i lepszy pakiet socjalny. Poza tym gaszenie pożarów jest dla niego spełnieniem marzenia z dzieciństwa. Ćwiczeniami nad jeziorem Hawassa jest zachwycony.

– To szkolenie poprawiło nasz zawodowy warsztat, dodało pewności siebie – opowiada Esaw.

W podobnym tonie mówi o tym Maeregu Habtemariam, szef międzynarodowej organizacji Forum of Federations na Afrykę Wschodnią i były minister spraw wewnętrznych Etiopii: – Miałem przyjemność oglądać szkolenie z bliska i byłem pod ogromnym wrażeniem profesjonalizmu polskich strażaków. Wcześniej mieliśmy trochę dobrego sprzętu, ale nie zawsze umieliśmy go właściwie spożytkować. Znaliśmy teorię, ale nie umieliśmy jej wykorzystać w praktyce.

Wciąż brakuje nam wykwalifikowanych strażaków.

Dzięki tym treningom wreszcie to się zmieni. ■

complete courses in emergency medical services.

The Ethiopian Fire Department does not operate like similar services in Europe, which are highly organised and fully-staffed. It’s more of a levy en masse. A serious concern is the absence of specialist gear. This prevents fire fighters from putting out fires from a safe distance. During the exercises on the shores of Lake Awasa, Rembielak demonstrates what happens if you try to put out hot, burning oil with water, and what to do if someone’s clothes catch fire. Clad in special overalls, a young Ethiopian with his back on fire pretends to be running away from the fire.

“This is a natural reaction. He’s afraid, so he’s running away. But this makes the situation even worse. As he runs, oxygen feeds the fire, which burns on a larger surface. So what do you need to do?” Rembielak asks rhetorically. He doesn’t wait for a response. He leaps towards the Ethiopian fire fighter, knocks him down and suppresses the fire with a carbon fibre blanket.

Polish aid 35-year old Esaw Becho has been a fire fighter for 18 months. He was previously a teacher. It was the higher pay and the much better fringe benefits that encouraged him to change his job. Besides, putting out fires was a boyhood dream. He’s delighted to be training on the shores of Lake Awasa. “The course has honed our professional skills, and given us selfconfidence”, he says. This spirit is shared by Maeregu Habtemariam, the head of the international organisation, Forum of Federations, and a former minister of the interior of Ethiopia. “I had the pleasure to see the training myself and I was greatly impressed by the professionalism of the Polish fire fighters. Previously, we had some good equipment, but we weren’t always able to use it correctly. We knew the theory, but were unable to put it into practice. We still need highly-skilled fire fighters. Luckily, these courses will make a difference.” ■

74

Wszystkie odcienie życia

Soczewki okularowe dostosowujące się do warunków oświetlenia.

NOWOŚĆ

W trosce o Twoje oczy

www.sensitylenses.eu

Wrażliwe na światło. Czułe dla oczu.

Okularowe soczewki Sensity reagują na światło zmieniając swój kolor, w zależności od jego natężenia: na zewnątrz przyciemniają się, by pełnić funkcję okularów przeciwsłonecznych. Wewnątrz pomieszczeń ponownie się rozjaśniają, stając się całkowicie przejrzyste. Dlatego niezależnie od tego jak wygląda Twój dzień, zawsze jesteś przygotowana/y na jego wyzwania. Do modnych odcieni brązu i szarości dołączył właśnie kolor zielony. Czy potrzebujesz czegoś więcej?

Soczewki okularowe HOYA Sensity dostępne są w salonach optycznych.

people and the world

mma

s p o r a daw k a a d r e n a l i n y Kiedyś sport z obrzeży wielkich miast, przeznaczony dla „synów ulicy”. Dziś nie ma na świecie drugiej tak szybko rozwijającej się dyscypliny aspirującej do Igrzysk Olimpijskich. Mowa o Mieszanych Sztukach Walki. ❚ MMA (Mixed Martial Arts) used to be a sport confined to the suburbs of large cities, where it was popular with the “sons of the street”. Today, it is the fastest growing sport in the world and has Olympic aspirations. tekst | by tomasz gorazdowski, program III polskiego radia | polish radio three

76

©credits

a mega-boost of adrenaline

77

Šcredits

C

iemna uliczka w nie najlepszej londyńskiej dzielnicy Islington, a mimo to codziennie kilkadziesiąt osób w garniturach od Zegny czy Armaniego udaje się do klubu MMA Clinic, by okładać się wzajemnie pięściami, stosować rzuty, dźwignie i duszenia. To nie obrazki z Fight Clubu Davida Finchera. To codzienność, a podobne sceny można zobaczyć w Rio de Janeiro, Tokio, a nawet Warszawie.

Namacalny dowód na to, jak bardzo popularne stało się MMA, czyli Mieszane Sztuki Walki.

Walki kogutów?

Mixed Martial Arts to forma rywalizacji sportowej łączącej różne style walki (m.in. boks, judo, jiu-jitsu, zapasy). Jej założeniem jest próba odpowiedzi na pytanie, która z technik jest najskuteczniejsza. Dlatego zasady obowiązujące podczas turniejów są tak skonstruowane, by żadna z technik nie była faworyzowana. Jedną z najwcześniejszych form sportowej walki wręcz, w której nie obowiązywały prawie żadne zasady, był grecki pankration wprowadzony do igrzysk olimpijskich w 648 r. p.n.e. Pomysł połączenia elementów wielu stylów w jedną całość został rozpowszechniony przez Bruce’a Lee na początku lat 70. Mistrz mówił, że: „Najlepszy wojownik nie jest bokserem, karateką czy dżudoką. Najlepszym wojownikiem jest ten, kto potrafi dostosować się do każdego stylu walki”.

Od lat 90. XX w., czyli momentu, kiedy możemy mówić o początku MMA, wszystko się zmieniło. Kiedyś był to sport z obrzeży wielkich miast, przeznaczony dla

Założeniem mieszanych sztuk walki jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, która z technik jest najskuteczniejsza.

The objectiveof mixed martial arts is to determine which technique works best.

„synów ulicy”, „ludzka odmiana walk kogutów” – jak powiedział o MMA były kandydat na prezydenta USA John McCain. Teraz to dyscyplina aspirująca do igrzysk olimpijskich i generująca wielkie pieniądze. Ma też rozpoznawalne w każdym zakątku świata gwiazdy.

W Polsce największymi są Mamed Chalidow, niepokonany od sześciu lat mistrz KSW wagi średniej, i Joanna Jędrzejczyk, aktualna mistrzyni w wadze słomkowej największej i najważniejszej światowej federacji UFC. Nie ma na świecie drugiej tak szybko rozwijającej się dyscypliny. W USA jest już popularniejsza od NHL. Jeszcze kilkanaście lat temu walki MMA najczęściej odbywały się w zadymionych salach gimnastycznych,

78

dziś kolejne gale UFC (dominującej federacji MMA na świecie) zapełniają największe hale widowiskowe, a gale KSW (jedynej liczącej się federacji w Polsce) odbywają się w największych polskich halach. Na majową UFC nr 198 w Kurytybie w Brazylii sprzedano 45 tys. biletów w zaledwie 90 min. Galę UFC nr 193 w Melbourne oglądało ponad 56 tys. widzów.

Bez reguł?

Co się stało, że MMA przeszło taką metamorfozę? Po pierwsze, przyczynił się do tego spadek zainteresowania boksem. W najbardziej interesującej wadze ciężkiej brakuje wielkich nazwisk. Minęły czasu Alego, Lewi-

people and the world

mma

©get tyimages (2), forum. p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : c o r b i s / p r o f i m e d i a

Hala w Las Vegas, walka Conora McGregora i Chada Mendesa na UFC. ❚ Las Vegas: Conor McGregor v.

Chad Mendes at UFC.

Joanna Jędrzejczyk, mistrzyni w wadze słomkowej federacji UFC. ❚ Joanna Jędrzejczyk, featherweight UFC champion.

Mamed Chalidow, mistrz KSW ❚ Mamed Chalidow, KSW champion

79

people and the world

mma

A dark street in the unprivileged London borough of Islington. Dozens of people in Zegna or Armani suits come to the local MMA Clinic Club to punch, throw, and put holds on each other. These are not scenes from David Fincher’s Fight Club. This is for real, and the same thing is being played out in Rio de Janeiro, Tokyo, and even Warsaw. It’s tangible evidence of the enormous popularity of MMA.

Conor McGregor po zwycięstwie nad José Aldo (waga piórkowa) opuszcza galę UFC 194 w 2015 r. w Las Vegas. ❚ Conor McGregor leaves the UFC gala no. 194 in 2015 in Las Vegas after his winning fight against José Aldo (featherweight).

sa, Holyfielda czy Tysona. W ich miejsce, poza braćmi Kliczko, nie pojawili się inni wybitni. Po drugie, ludzie coraz intensywniej szukają wyzwań ekstremalnych.

Poza tym istnieje opinia, że w MMA nie ma reguł. Reguły jednak są i właśnie ich przestrzeganie również przyczyniło się do popularności sportu. M.in. dzięki temu sportowe władze w USA uznały MMA za legalny sport, co pozwoliło na jego rozwój. I zabrali się do niego ludzie znający się na biznesie. W 2001 r. bracia Lorenzo i Frank Fertitta kupili organizację UFC za 2 mln dol. Dziś jej wartość wyceniana jest na miliard dolarów, a tylko w ostatnim roku zarobiła na czysto 300 mln.

Walki MMA są ponadto na ogół niezwykle efektowne.

Często kończą się przed czasem, po nokautach, ciosach w stójce albo po dźwigniach. Nie ma tu, tak jak w boksie, zawodników niepokonanych przez wiele lat.

Porażki przytrafiły się ostatnio właśnie największym gladiatorom UFC: Irlandczykowi Conorowi McGregorowi i Amerykance Rondzie Rousey. Nieprzewidywalność MMA jest zatem ich atutem.

Ludzkie szachy MMA to wymagający sport, w którym techniki nie opanuje się w całości nigdy. Można dążyć do doskonałości, ale nawet jak osiągnie się ją w zapasach, zawsze znajdą się lepsi w boksie czy muay thai. Ci, którzy na MMA zjedli zęby, uważają, że to ludzkie szachy, że sukces mogą odnosić tylko ci, którzy umieją przewidywać ruchy przeciwnika na kilka posunięć naprzód. Uprawiający mieszane sztuki walki podkreślają też, że to pewna filozofia, a nawet rodzaj życia.

Jak wszystkie sporty walki, MMA ma swoich przeciwników twierdzących, że uprawianie tego sportu prowadzi do trwałych uszkodzeń ciała, a nawet śmierci.

Badania wykazały jednak, że więcej wypadków śmiertelnych zdarza się np. w boksie. Faktycznie, walki w oktagonie (w którym walczy się np. w USA) mogą

80

Cockfighting?

MMA is a competition sport that combines a variety of martial arts. The objective is to determine which technique works best. Tournament rules aim to ensure that no one set of techniques (boxing, judo, jiu-jitsu, wrestling, etc.) is favoured. One of the earliest full-contact sporting events (which had virtually no rules) was pankration. This was introduced into the Greek Olympic Games in 648 BC. In modern times, the concept of blending various martial arts was promoted by Bruce Lee in the early 1970s. “The best fighter is not a Boxer, Karate or Judo man. The best fighter is someone who can adapt on any style”, he said.

Everything has changed since MMA took off in the 1990s. It used to be a sport confined to the suburbs of large cities, where it was popular with the “sons of the street”. Former US presidential candidate, John McCain, once famously likened it to “human cockfighting”. Nowadays, it’s a discipline with Olympic aspirations, and is a big money spinner. MMA champions are recognised in the most remote parts of the world. The brightest stars in Poland are Mamed Khalidov, whose KSW middleweight division championship hasn’t been challenged for six years, and Joanna Jędrzejczyk, the current UFC Women’s Strawweight Champion. The UFC is the largest and most prestigious MMA organisation. MMA is now the fastest growing sport in the world. It is even more popular than NHL ice hockey in the US. Ten or twenty years ago, MMA fights were typically held in smoke-filled gyms or clubs. UFC events now fill the world’s biggest stadiums, and KSW (the only major federation in Poland) events are organised in the biggest arenas in Poland.

Anything goes?

What has brought about this change of fortune? First, interest in boxing has been waning. The absence of big names in the heavyweight division is all too visible. The days of Ali, Lewis, Holyfield, and Tyson are long gone. Apart from the Klitschko brothers, there are hardly any outstanding competitors in sight. Second, people are constantly looking for more extreme challenges, and MMA is as close to street fighting as it gets. It is also commonly believed that MMA is not bound by any rules. But there are rules and regula-

wydawać się brutalne, czasami są, ale kontuzje, jakie odnoszą zawodnicy, na ogół nie zagrażają życiu i zdrowiu. Poza tym sędziowie skrupulatnie przestrzegają obowiązujących w MMA reguł – nie wolno m.in. zadawać ciosów w tył głowy, w krocze czy uderzać w krtań.

Mimo to mnóstwo osób wciąż zadaje pytanie, po co ludzie wchodzą do klatki, by się bić? Odpowiedź jest prosta: stymulacja psychofizyczna i adrenalina! ■

tions which are codified and respected. This has additionally contributed to the growing popularity of the sport. This is one of the factors that led to MMA being legalised in the US, which furthered its development even more. And this development has been overseen by some very business-savvy people. The brothers Lorenzo and Frank Fertitta paid USD 2 million for the UFC in 2001. It is now valued at USD 1 billion and its aftertax revenue was USD 300 million last year.

Most of all, though, MMA fights are usually spectacular to watch. They often finish before time with a knockout, stand-up strike, lock, or chokehold during ground fighting. Unlike in boxing, no MMA fighter remains invincible for long. Even the greatest UFC gladiators, including Conor McGregor (Ireland) and Ronda Rousey (US) have recently suffered defeats.

MMA’s unpredictability is its main asset.

Human chess MMA is an extremely demanding discipline and no one can possibly master all the techniques. You can strive for excellence throughout your career, but even if you achieve it in, say, wrestling, there’ll be others who will outperform you in boxing or Muay Thai. MMA veterans believe that this discipline resembles human chess and that only fighters who can anticipate their opponents’ moves far in advance will be able to succeed. MMA aficionados stress that it is a certain philosophy, a certain lifestyle.

As with other martial arts, MMA has staunch opponents who argue that it can result in permanent bodily injuries and even death. On the other hand, research reveals that boxing outranks MMA in terms of fatalities. Fighting in the Octagon (popular in the US) might appear to be violent (and sometimes is), but the injuries sustained by contestants seldom threaten their health or lives. The sport is governed by strict regulations, and referees rigorously enforce them. It is forbidden to strike the back of the head, the crotch, the throat, and to headbutt.

Many people wonder what would induce anyone to enter a cage and fight, but a lot of people simply have a greater need for psychophysical stimulation than others. They also love the adrenaline rush that comes from facing a rival. ■

Amerykańska zawodniczka Holly Holm wchodzi na ring, by walczyć z Rondą Rousey. UFC nr 193.

Listopad 2015 r., Melbourne. ❚ US contestant Holly Holm enters the ring to fight Ronda Rousey, UFC no.

193. November 2015, Melbounre.

©get tyimages (2)

Najlepszy wojownik nie jest bokserem, karateką czy dżudoką. to ktoś, kto potrafi dostosować się do każdego stylu walki... the best mma fighter is not an boxer, karate fighter or judo fighter, but someone who can adapt to any fighting style.

81

polish hits

lucjan myrta

Kamień cud the wonder stone Jego prace były wystawiane m.in. w Paryżu, Tokio czy na Tajwanie.

W prywatnej kolekcji ma największe na świecie przedmioty z bursztynu. oto Lucjan Myrta – sopocki mistrz bursztynu. ❚ the works of Lucjan Myrta of sopot have been displayed in Paris, Tokyo, Osaka, and Taiwan. His private collection features the largest objects ever carved in amber. tekst | by olga dębicka

82

O

Conversations with God The wealth is obvious, but it’s not easy to ask what it’s worth. His father was a miner from Bytom, and Myrta has been amassing his fortune for more than 45 years. “I was 22 when I first saw amber. It bewitched me with its beauty and its magic. But my love of amber was instilled by Franciszek Wójcik, a patron of the arts from Warsaw, who ran an amber atelier in

© c z e s ł aw c z a p l i ń s k i , e a s t n e w s , pa p

Lucjan Myrta jest właścicielem ponad 20 tys. oszlifowanych bryłek bursztynu różnej wielkości, z których każda zawiera co najmniej jedną inkluzję roślinną lub zwierzęcą. ❚ Lucjan Myrta owns over 20,000 cut amber stones of various sizes, of which each contains at least one plant or animal inclusion.

pancerzona alarmami willa w górnym Sopocie. Drzwi otwiera mi gospodarz – 70-letni Lucjan Myrta. Wchodzę jak do świątyni, porażona pomarańczowo-żółtym blaskiem spotęgowanym przez oświetlenie (300 żarówek w całym domu) i słońce wpadające przez witraże oraz okna. Na 720 metrach kwadratowych sprzęty i przedmioty z bursztynu. 7 ton przerobionego kruszcu – od mlecznego, żółtego, poma­ rań­ czowego po czerwony i ten najszlachetniejszy – błękitny. Bogactwo jak w pałacu szejka, wszystko kapie wręcz bursztynem: sople, całe ściany stalaktytów, krople jako łzy bogów. W kilku salach zgromadzono: lampy, świeczniki, zegary, ramy obrazów i luster, parawany, rzeźby, stoły, a na nich naczynia, czy kabinety, które kiedyś były ozdobą dworów. To prawdziwie

The villa in Upper Sopot is packed with security systems. The owner, 69-year old Lucjan Myrta, opens the door. I enter as if I was entering a temple, dazzled by the orange and yellow glare, which is intensified by the lighting (there are 300 light bulbs in the house) and the sunrays that seep in through the lead lighting and the windows. Everywhere I look, I see 720 square metres crammed with furniture and objects crafted in amber. Seven tonnes of cut and polished gold nuggets whose colour ranges from milky white, yellow, orange, red, and – finest of all – blue. The opulence would not be out of place in a sheik’s palace.

Everything is literally drenched in amber – icicles, whole walls of stalactites, drops as the tears of God. Several spacious rooms are packed with lamps, candelabras, clocks, picture and mirror frames, screens, sculptures, and tables laden with amber tableware.

It’s a truly regal collection. I’m itching to see the “centre piece of the house”, i.e. the Amber Jewel Cabinet.

This is Myrta’s magnum opus, and it’s much bigger than the legendary Amber Room.

83

Šcredits

polish hits

królewska kolekcja, która może rzucić na kolana kogoś, kto ma w domu jeden naszyjnik z bursztynem. Jednak nie mogę się doczekać, kiedy dotrę do „jądra ziemi”, czyli skarbca – dzieła życia Lucjana Myrty – większego od legendarnej, zaginionej Bursztynowej Komnaty.

Rozmowy z Bogiem Pomimo oczywistego bogactwa trudno pytać, ile to wszystko jest warte. Od ponad 45 lat Myrta dora-

lucjan myrta

Anin with Wacław Okniński. He helped me discover my life’s passion and the work that has became my labour of love”, he recalls. Myrta learnt to polish amber on a felt wheel in the Anin workshop. He honed this technique over the years. As a result, any amber he worked on demonstrated such a quality (shine) that he was suspected of using a chemical coating.

Over time, he began to specialise in intricately shaped gemstones cut in amber, and set up a man-

biał się jako syn górnika z Bytomia. – W wieku 22 lat po raz pierwszy zetknąłem się z bursztynem. Zauroczył mnie swoim pięknem i magią. Miłość do bursztynu zaszczepił we mnie mecenas sztuki Franciszek Wójcik z Warszawy, który wspólnie z Wacławem Oknińskim prowadził firmę bursztynniczą w Aninie. Dzięki nim odnalazłem swoją pasję życiową i pracę, która dawała i daje mi wiele radości – wspomina. To właśnie z pracowni w Aninie Myrta zaczerpnął technikę szlifowania bursztynu na tarczach filcowych, którą potem przez lata ulepszał. W efekcie jego bursztyn do tego stopnia wyróżniał się jakością (połyskiem), że podejrzewano go o stosowanie chemicznych powłok.

Z czasem wyspecjalizował się w tworzeniu wyszukanych form kamieni jubilerskich z bursztynu i we

84

ufacturing company to export his products to the West in the 1970s. It was at this time that he created his first sculptures and decorative objects, including boxes and chandeliers, mainly for public exhibitions.

In 1979, he was made a Master Craftsman by the Minister of Culture and Arts. He managed to maintain the balance between mass production and fine art.

“Lucjan would trade everything he had for amber. He preferred to buy a 1 kilo amber nugget for USD 1,300 than a Fiat 125 P. He only bought his first car after he’d been working for five years”, explains his wife.

Myrta is focused and solemn as he shows me his collection. His story reminds me of a journey with a mission. He doesn’t talk about amber but about love and faith. Every day, he gets up at 5, brews two litres of

© e a s t n e w s ( 2 ) , a g e n c j a g a z e ta , c z e s ł aw c z a p l i ń s k i

lśni jak słońce, pływa w morzu, jest lekki, kiedy go palisz, wydziela aromat wykorzystywany w kadzidłach. Potrafię rozpoznać najpiękniejsze okazy, które miałem w ręku. Bo bursztyny zapamiętuję jak twarze ludzi – mówi Lucjan myrta. “it shines like the sun, it swims in the sea, it is light, when burned it exudes an aroma used in incense. I recognise the most beautiful specimens that i held in my hand. i remember amber as some people remember other people’s faces”, says Lucjan myrta.

wczesnych latach 70. założył firmę przemysłową; zaczął też eksportować swoje wyroby na Zachód.

Wkrótce powstają pierwsze rzeźby (kilka dużych figur zwierząt: słoń, koń i nosorożec, zachowało się w kolekcji autorskiej do dziś), a także przedmioty dekoracyjne, m.in. szkatuły, świeczniki – przeznaczone głównie na wystawy publiczne. W 1979 r. dostaje tytuł Mistrza Rzemiosła Artystycznego przyznawany przez Ministra Kultury i Sztuki, czyli przywilej dający prawo do zatrzymywania 50 proc. obcych walut z zapłaty za wyeksportowane wyroby. Udaje się mu pogodzić produkcję seryjną z artystyczną. – Lucjan ostatnie spodnie oddałby za bursztyn. Wolał kupić 1-kilogramową bryłę bursztynu za 1300 dol. zamiast fiata 125p. A pierwszy samochód miał dopiero po pięciu latach pracy – wspomina żona bursztynnika.

Myrta oprowadza po swojej kolekcji, w skupieniu cedząc słowa. Jego opowieść przypomina raczej misyjną wędrówkę. Mówi nie tylko o bursztynie, ale i o miłości, wierze. Codziennie wstaje o 5.00 rano, zaparza dwa litry zielonej herbaty i, jak mówi, do lunchu wyłącznie rozmawia z Bogiem. Medytuje i czyta zawsze kilka ksiąg naraz: Biblię, albumy Boscha, mitologię grecką, pisma Pascala, św. Augustyna czy Konfucjusza. To jest karma, z której na resztę dnia czerpie energię, inspirację i cierpliwość do pracy.

green tea, and he says, only talks to God until lunchtime. He meditates and always reads several books at the same time – the Bible, albums by Bosch, Greek mythology, Pascal, Saint Augustine and Confucius.

It’s karma that provides the inspiration and passion for his work for the rest of the day.

Master’s time and the Amber Jewel Cabinet A reflection on the passing of time is the common theme that runs through Myrta’s unique collection.

That’s hardly surprising. How can you reconcile yourself to the passing of time when faced with a piece of amber that was fossilised more than 40 million years ago and remains unchanged? How can you think of time, when you gaze at one of these exceptional items, e.g. a lizard and a tick locked in a stone worth more than a diamond of the same size? Countless clocks allude to the long hours spent on this painstaking work. Like retrospections from the life of the master, who continues to recreate his private life in amber. He has carved amber “paintings” of the women in his life: his mother, wife and two daughters, and a cottage in Żelisławice (in the Kraków-Częstochowa Upland), where he was born. It took 20,000 hours to make the largest of his chests (nearly 20 kg). Long enough to build a house. I finally get to the Amber Jewel Cabinet

Lucjan Myrta jest twórcą kilkuset dzieł sztuki z bursztynu, m.in. szkatuł, zegarów, stołów, rzeźb, Gabinetu Sopockiego (o wysokości 405 cm) czy kilkudziesięciu obrazów wykonanych techniką mozaikową pietra dura. ❚ Lucjan Myrta is the creator of hundreds of works of art made of amber, among others, coffers, clocks, tables, sculptures, or several dozen mosaiques made using the pietra dura technique.

Ważący blisko tonę skarbiec to największy na świecie przedmiot wykonany z bursztynu. ❚ The chest weighing over a tonne is the largest object made of amber in the world.

Czas mistrza i skarbiec Refleksja nad przemijaniem – to wspólny mianownik unikatowych przedmiotów zgromadzonych przez Myrtę. Trudno się dziwić, bo jak pogodzić się z upływem czasu w obliczu bursztynu skamieniałego przed ponad 40 milionami lat i trwającego niezmiennie? Jak myśleć o czasie, patrząc na inkluzję: jaszczurkę z kleszczem uwięzioną w kamieniu, która jest więcej warta niż tej wielkości brylant? Również liczne zegary przypominają o godzinach spędzonych na żmudnej pracy.

Podobnie jak retrospekcje z życia mistrza, który także swoje prywatne życie utrwala w bursztynie. Bursztynem malowane są kobiety jego życia: matka, żona, dwie córki; ale też chatka, w której się urodził w Żelisławicach, w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Na największą ze zgromadzonych szkatuł, ważącą prawie 20 kg, poświęcił 12 tys. roboczogodzin. To tyle, ile potrzeba na wybudowanie domu.

I wreszcie staję przed skarbcem – życiową misją Lucjana Myrty. Prawie tona bursztynu na ośmiu nogach z brązu robi piorunujące wrażenie. Precyzyjna konstrukcja przywodzi na myśl architektoniczną, pięciokondygnacyjną budowlę. Skarbiec można „czytać” cały dzień, bo jest ozdobiony rzeźbionymi scenami z życia Chrystusa. Myrta poświęcił mu 12 lat, a dzieło zadedykował zmarłej córce, 23-letniej Ewelinie. Praca nad skarbcem pomogła mu poradzić sobie z jej stratą. Bursztynowa Komnata Katarzyny I była fundowana przez carów i możnowładców, a skarbiec jest autorskim dziełem Lucjana Myrty w pełni przez niego sfinansowanym.

lucjan myrta

Zaprzeczyć kruchości Oglądam kolejne rekordowe eksponaty: rzeźbę Śpiącej Kobiety (ponad 2,5 kg) czy największą na świecie, ponadjednokilogramową kulę mającą 11 cm średnicy. Została wykonana z jednego kawałka bursztynu, który ważył 2 kg, dla lepszego efektu podtrzymują ją czterej siłacze. Wyceniana jest na 300 tys. euro. Dalej widzę jantarowy stół ważący 80 kg, na który Myrta zbierał kawałki bursztynu przez ponad 20 lat.

– To była miłość od pierwszego wejrzenia – mistrz podsumowuje „złote gody” z bursztynem, gładząc dłońmi ścianę zbudowaną z 3200 bursztynowych sopli. – To kamień cud: lśni jak słońce, pływa w morzu, jest lekki, kiedy go palisz wydziela aromat wykorzystywany w kadzidłach. Potrafię rozpoznać najpiękniejsze okazy, które miałem w ręku. Bo bursztyny zapamiętuję jak twarze ludzi.

Mistrz kolekcjonuje również największe naturalne bryły bursztynu. Stworzył instalację przypominającą ścianę stalaktytów składającą się z ponad 80 brył (od 1 kg do 4 kg), a w nich 10 tys. inkluzji (muszki, mrówki) w przezroczystych kawałkach. Obok stoi poświęcony ptakom wysoki po sufit kabinet sopocki.

Trudna miłość Kolekcja Myrty jest traktowana jak atrakcja turystyczna. Nic dziwnego, skoro 70 proc. eksponatów znajdujących się w Muzeum Bursztynu w Gdańsku zostało zakupionych właśnie od niego. Sam mistrz odpowiada nieco kokieteryjnie, że nie zamieniłby swojej kolekcji ani na Ermitaż, ani na Watykan. – Cokolwiek sprzedaję, żal mi się z tym rozstawać – przyznaje. Tym bardziej że niektóre dzieła tworzył kilka lat. Zdarza się też, że odkupuje je za czterokrotnie wyższą cenę.

Wielokrotnie bywał okradany, ale zawsze podejmował próby, by odzyskać stracone eksponaty. Teraz, kiedy olbrzymi dom wypełniony jest bursztynem po brzegi, a kruszec jest bardzo drogi, nadeszły czasy, kiedy bursztynnik przerabia jedno dzieło na drugie, bo tworzyć musi. Stroni jednak od sztuki jarmarcznej, bo: – Szkoda marnować bursztyn na pierścionki – podkreśla. ■

86

©east news (2)

polish hits

– Myrta’s lifetime mission. The sight of nearly a tonne of amber supported on eight bronze legs is electrifying. The construction is as precise as a blueprint for a five-storey building. Myrta used the pietra dura technique to meticulously inlay the entire surface with various types of amber to depict dozens of scenes from the life of Christ. He spent 12 years of his life on the work, which is dedicated to his late daughter, 23-year-old Ewelina. Working on the cabinet helped him cope with his loss.

Defying fragility I stare in amazement at the record-breaking number of objects crafted from single pieces of amber, e.g. the statue of the Sleeping Woman (weighing more than 2.5 kilos), and the world’s largest amber sphere (weighing over a kilo and having a diameter of 11 cm). The latter was fashioned from a single 2-kg piece of amber and is supported by four Atlases. It has been valued at EUR 300,000. I later notice an 80kg amber table. It took Myrta more than 20 years to collect enough amber nuggets to make it. “It was love at first sight”, says Myrta, referring to the “golden anniversary” of his amber journey, and caressing a wall made of 3,200 amber icicles. “Amber is a wonder stone

that shines like the sun, floats in the sea, is light, and exudes an aroma used in incense when it’s burnt. I can recognise the most beautiful lumps of amber I’ve held in my hands. That’s because I can remember pieces of amber as clearly as human faces.”

Tough love Myrta’s collection is seen as a tourist attraction. This is not surprising given that 70 per cent of the objects displayed at the Amber Museum in Gdańsk were purchased from him. He answers cheekily that he would never trade his collection for the Hermitage or the Vatican. “Whenever I sell anything, I regret having to part with it”, he says. This is understandable – especially with objects that took him a long time to make. He sometimes buys them back at four times the original price. His house has been broken into several times, but he has always done his utmost to recover stolen objects. Now, when his lavish house is brimful with amber, and the going rate for the stone is extremely high, he sometimes reworks a piece into something else, because he feels the need to create new things. He’s always shied away from tackiness because, as he stresses, “it’s a waste to use amber in rings.” ■ REKLAMA

87

l i f e sto ry

russell crowe

( n i e ) z aw s z e równy gość (not) always a nice guy Russell Crowe jest jak stary znajomy, którego od ćwierć wieku oglądamy na kinowym ekranie. Tymczasem najsłynniejszy z Nowozelandczyków nie przestaje zaskakiwać. Tak jak swym najnowszym wcieleniem w komedii Nice Guys. Równi goście. ❚ Russell Crowe is like an old friend. After all, we’ve been watching him on the silver screen for a quarter of a century now. But New Zealand’s most famous export can still surprise us. Just take his latest role in the comedy The Nice Guys.

Nigdy nie miał wątpliwości, że uda mu się zrobić karierę w filmową. Do towarzystwa gwiazd i kamer Russell Crowe przywykł od dzieciństwa, bo rodzice zajmowali się dostarczaniem posiłków na plany filmowe. Mając 6 lat, występował w popularnym australijskim serialu Spyforce i twierdził, że gdyby był o kilka centymetrów wyższy, bez trudu poradziłby sobie z rolą weterana wojennego. Ta wrodzona bezczelność i przenikliwe spojrzenie niebieskich oczu bardzo mu się w podboju świata przydały. On jednak źródło swego powodzenia widzi w czymś jeszcze – w zamiłowaniu do wytrwałej pracy. – Zawsze oczekiwałem, że odniosę sukces, bo wiedziałem, że jestem gotów ciężko na niego pracować. Mam odpowiednie podejście – tłumaczy zdobywca Oscara za rolę w Gladiatorze.

Nic na pół gwizdka Crowe jest perfekcjonistą. Grając jakąkolwiek postać, całkowicie się jej poddaje. Kiedy miał sportre-

88

Russell Crowe always knew that he was going make the big time in the film industry. As a child, he got used to being around cameras and movie stars, as his parents used to deliver catering to shooting locations. When he was six, he starred in the popular Australian series Spyforce. He says that had he been a few centimetres taller, he could easily have played the leading war veteran role. His innate audacity and piercing blue eyes came in handy in his campaign to conquer the world. Crowe, however, attributes his success to his perseverance and love of hard work. “I always expect to succeed, because I know that I’m ready to work hard for it. I have the right attitude”, explains the actor whose role in Gladiator won him an Academy Award.

No half measures Crowe is a perfectionist, who completely immerses himself in every role he takes on. When he played the Biblical patriarch Noah, he gave up all modern conveniences, including the shower, and even stopped washing himself. This is exactly what he had done previously while working on Gladiator. When he needs to put on weight, he gorges on hamburgers.

©christina house/contour by get tyimages

N

tekst | by diana rymuza

89

Šcredits

l i f e sto ry

Za rolę kapitana Jacka Aubreya w filmie Pan i władca: Na krańcu świata Russell Crowe był nominowany do Złotego Globu. ❚ Russell Crowe was nominated to the Golden Globes for his performance of Jack Aubrey in Master and Commander: The Far Side of the World.

tować biblijnego Noego, postanowił zrezygnować z wszelkich współczesnych wynalazków z prysznicem na czele i przestał się myć. To samo robił wcześniej podczas pracy nad Gladiatorem. Gdy trzeba przytyć, zajada się hamburgerami, gdy ma się zaprezentować w świetnej formie – przechodzi na ścisłą dietę, a w przerwie pomiędzy ujęciami podnosi ciężary, boksuje, biega i jeździ na rowerze w zaciszu przenośnej siłowni w swojej przyczepie. – Nie lubię robić niczego na pół gwizdka, czy to chlanie, pranie po pyskach, gra w rugby, czy występowanie w filmie – mówi bez ogródek. Nic więc dziwnego, że dostał rolę gruboskórnego mięśniaka w komedii detektywistycznej Nice guys. Równi goście (polska premiera 20 maja).

Wspólnie z Ryanem Goslingiem prowadzą w niej śledztwo w sprawie zaginięcia pewnej dziewczyny.

I razem stają się celem wynajętych morderców.

– Jedno jest pewne: ta dwójka jest bardzo zabawna.

Ta para się ludziom bardzo spodoba – obiecuje

russell crowe When he needs to be in top shape, he switches to a strict dietary regimen, and lifts weights, boxes, jogs and cycles in the privacy of the mobile gym in his trailer between takes. “I don’t do things by halves – whether it’s drinking, fighting, rugby or movies”, he says bluntly. It’s not surprising that he landed the role of an inconsiderate bruiser in the detective story The Nice Guys. He and Ryan Gosling conduct an investigation into the disappearance of a girl – and soon find themselves on a hit list. “Whether this thing is a comedy with action or a thriller with jokes, one thing that’s very clear is these two are extremely funny. People will enjoy seeing the two of them”, promises director Shane Back. The movie is meant to be today’s answer to the iconic Lethal Weapon. “russel is the rudest actor I’ve ever met.”

This harsh assessment of Crowe comes from Romper Stomper director Geoffrey Wright. Other directors have formed a similar opinion of him. Sam Raimi, whose The Quick and the Dead shot Crowe to fame, added “And he has no tact.” Why? Because Crowe is always arguing with producers and directors about every little detail, from costumes to set designs.

And he always wants to have the last word. “I hate beating about the bush; I like getting straight to the point. At work, I’m only interested in getting my job done. And the final result. So if there is someone getting under my feet, he should get out of my way”, says Crowe’s character Max Skinner in A Good Year . When asked about the acting challenges he would like to take on, he declared, “I’d like to play passionate women, but no one will let me.”

There is quite a temper lurking behind all that talent. Crowe apparently inherited it (along with his facial features) from his Maori ancestors. He made headlines in 2005, when he attacked a New York hotel worker. And this was not a one-off. He has also punched TV producer Malcolm Gerrie, beaten up a businessman in a toilet, sunk his teeth into a pushy fan outside a Sydney pub, and attacked Moby in a night club, screaming, “You f****** Americans, you think you rule the world!” Recently, we’ve been hearing less about the antics of the bad-tempered 51-year old actor, who says, “I’m no longer a guy who wants to conquer the world his way.”

“Fame is an unfortunate by-product of my acting career” Meeting Crowe is challenging for journalists, as the star is notorious for his dislike of being interviewed. “If I ever was going to torture somebody, I’d put them in a room where they can’t leave and have someone new come in every three minutes

90

nie lubię robić niczego na pół gwizdka, czy to chlanie, pranie po pyskach, gra w rugby, czy występowanie w filmach – mówi bez ogródek Nowozelandczyk.

“I don’t do things by halves – whether it’s drinking, fighting, rugby or movies”, the new zealander says bluntly.

© e a st n e w s ( 2 ) , m . p. ( 2 )

Shane Black, reżyser filmu, który ma być współczesną odpowiedzią na kultową Zabójczą broń. „Russell jest najbardziej chamskim aktorem świata” Tak ostrą opinię o gwiazdorze wyraził Geoffrey Wright, który z Crowe’em pracował przy Świecie przemocy.

Niewiele lepsze zdanie na jego temat mają pracujący z Russellem reżyserzy. Sam Raimi, u którego u progu światowej kariery wystąpił w Szybkich i martwych, mówił: – Ten facet nie ma za grosz taktu. – Dlaczego?

Bo Crowe wykłóca się z producentami i reżyserami o choćby najmniejszy szczegół, od kostiumów po scenografię. I zawsze musi postawić na swoim. – Nienawidzę zawracania dupy i lubię od razu przechodzić do sedna sprawy. W pracy nie interesuje mnie nic poza wykonaniem roboty – tylko efekt końcowy. I jeśli ktoś pałęta mi się pod nogami, to niech lepiej spada mi z drogi – mówi filmowy Max Skinner z Dobrego roku (rola przyniosła mu Złotego Globa). Pytany zaś o wyzwania aktorskie, jakim chciałby sprostać, oświadczył: – Pragnąłbym zagrać pełną pasji kobietę – nie mogę tylko znaleźć reżysera, który by mi na to pozwolił.

and ask the same question over a number of days and then weeks”, says the biggest movie star from Down Under (alongside Cate Blanchett). Crowe is fiercely private because, as he explains, “I consider fame to be an unfortunate by-product of my acting career. I have no right to secrets or privacy. In theory, everyone knows that the tabloids print rubbish, but people go for the gutter press, because they’re obsessed with famous people.” He rarely speaks about his private life, and says very little when he does. After nine years of marriage, he divorced Danielle Spencer, the mother of their two sons, Charles and Tennyson. Since then, the gossip media have been insinuating affairs with the queen of burlesque, Dita Von Teese, Australian singer Natalie Imbruglia, and 22-year-old actress Samantha Barks.

Od lewej: rola w Pięknym umyśle przyniosła Crowe Złotego Globa, w Gladiatorze – Oscara. W westernie 3:10 do Yumy Crowe zagrał przestępcę Bena Wade’a. ❚ Left to right: the part in A Beautiful Mind earned him a Golden Globe and in Gladiator – an Oscar.

He played a crook, Ben Wade in 3:10 to Yuma.

“I Want To Be Like Marlon Brando” We got to hear Crowe sing in the musical Les Misérables (although critical opinion is divided). The actor is also a rock singer after hours. He played with 30 Odd Foot of Grunts, and later formed the band The Ordinary Fear of God. At first, music was where

91

l i f e sto ry

russell crowe Crowe saw his future. He formed his first band Roman Antix as a teenager. “We made two or three of the worst recordings in the history of the New Zealand music industry”, he jokes. At the time, he went by the stage name of Russ Le Roq. His debut single was prophetically titled I Want To Be Like Marlon Brando – Crowe is now as famous as the legendary Brando. Despite that, however, he would like his sons to choose a different career, even if he has noticed some potential in the younger of the two.

“Tennyson has a natural, indelible gleam in his eye”, he says with pride.

“I used to think I had the best job in the world” He sat in the director’s chair just once to make The Water Diviner, a story about a farmer whose sons were killed in the Gallipoli campaign, a defin-

uwielbiam chodzić na zakupy. mam w tej dyscyplinie czarny pas – śmieje się aktor, który w wywiadach przyznaje bez wstydu, że jest zakupoholikiem.

Every day when I wake up i feel happy. I keep telling myself and my friends that i would like to keep my life simple for as long as i can.

Pod wielkim talentem kryje się zatem kawał temperamentu. Ponoć Crowe odziedziczył go (tak jak rysy twarzy) po swoich przodkach Maorysach. Głośno było o incydencie z 2005 r., gdy zaatakował pracownika nowojorskiego hotelu. Jednak za uszami ma więcej podobnych historii: rzucił się z pięściami na producenta telewizyjnego Malcolma Gerriego, pobił w toalecie pewnego biznesmena, przed pubem w Sydney pogryzł namolnego wielbiciela, a Moby’ego zaatakował w nocnym klubie, wrzeszcząc: – P… Amerykanie, myślicie, że jesteście panami świata!

– W ostatnich latach o wybrykach krewkiego aktora jest jednak ciszej, bo jak mówi 51-latek: – Nie jestem już facetem, który chciał zawojować świat po swojemu. „Sława to niefortunny produkt uboczny mojego zawodu” Spotkanie z Russellem jest wyzwaniem także dla dziennikarzy. Gwiazdor chronicznie wprost nie znosi udzielania wywiadów. – Gdybym kiedykolwiek miał zadać komuś torturę, umieściłbym go w pokoju, z którego nie mógłby wyjść, a potem wpuszczałbym co trzy minuty nową osobę, która zadawałaby mu to samo pytanie przez kilka tygodni – mówi dziś największa (obok Cate Blanchett) gwiazda filmowa pochodząca z antypodów. Crowe stara się chronić swoją

92

ing moment in the history of Australia. “It’s always been in my blood,” he says. He even told Newsweek, “I used to think I had the best job in the world... and then I did this.” Crowe openly admits that he likes to be in control of everything happening on the set.

“I’m a patriarch, I have great ambitions and I’m always interested in refining each and every detail and working with others to achieve the best result.” And although The Water Diviner was not a box office hit (it only grossed one-sixth of its budget), it is probably not Crowe’s last stint as director.

“I shop with a big smile on my face” There is one more thing that few people would ever suspect Russell Crowe of. The famous silver-screen tough guy loves to go shopping. He can do the rounds of all the clothing stores in town at lightning speed, picking up clothes not only for himself, but for other family members as well. “I love going shopping. I have a black belt in it”, he laughs. Crowe is even afraid that he has retail therapy issues. “I’m a shopaholic. But I’m cool with that. I shop with a big smile on my face”, he told Men’s Journal. Given the millions he makes on each role, Crowe could afford to live in a shopping mall. But then, we would miss him on the silver screen. ■

© m . p.

Budżet Robin Hooda Ridleya Scotta pochłonął 130 mln dol., chociaż film, a także rola Crowe’a podzieliły krytyków. ❚ The budget of Ridley Scott’s Robin Hood amounted to 130 million dollars although the film, and Crowe’s performance, were received by critics with mixed feelings.

l i f e sto ry prywatność przed mediami i wyjaśnia: – Według mnie sława to niefortunny produkt uboczny mojego zawodu. Nie mam prawa do sekretów, do prywatności.

Teoretycznie wszyscy wiedzą, że to, co wypisują tabloidy, to bzdury, ale czytelnicy i tak sięgają po prasę brukową, bo mają obsesję na punkcie sławnych osób.

– O swoim życiu mówi rzadko i niewiele. Po dziewięciu latach rozwiódł się z Danielle Spencer, z którą ma dwóch synów: Charlesa i Tennysona. Od tego czasu plotkarskie media nieustannie podejrzewają go o romanse, a to z królową burleski Ditą von Teese, z australijską piosenkarką Natalie Imbruglią czy 22-letnią aktorką Samanthą Barks.

W filmie Nice guys. Równi goście Crowe wciela się w gruboskórnego mięśniaka, który pomaga detektywowi Marchowi (Ryan Gosling) w rozwikłaniu zagadki kryminalnej. ❚ Left to right: Bradley Cooper at the Booth Theater in New York as John Merrick in a Broadway revival of The Elephant Man, in Serenaģ and as Chris Kyke in American Sniper.

„I Want To Be Like Marlon Brando” O tym, jak śpiewa, mogliśmy się przekonać dzięki musicalowi Les Misérables. Nędznicy. A po godzinach Nowozelandczyk bywa również wokalistą ro­ckowym – grał z 30 Odd Foot of Grunts, a następnie powołał do życia zespół The Ordinary Fear of God. To właśnie z muzyką młody Russell wiązał swoją przyszłość.

Pierwszy band założył już jako nastolatek pod szyldem Roman Antix. – Nagraliśmy kilka najgorszych kawałków w historii przemysłu muzycznego Nowej Zelandii – żartuje. Sam siebie nazwał wówczas Russ Le Rock, a debiutancki singiel zatytułował proroczo: I Want To Be Like Marlon Brando. Marzenia się spełniły – dziś jest równie sławny jak legendarny Marlon.

Wolałby jednak, by synowie wybrali inną ścieżkę kariery. Nawet jeśli u młodszego zauważył pewien potencjał: – Tennyson ma ten naturalny, charakterystyczny błysk w oku – mówi z dumą.

russell crowe „Myślałem kiedyś, że mam najlepszą pracę na świecie” Po drugiej stronie kamery stanął tylko raz, reżyserując Źródło nadziei – historię farmera, którego synowie zaginęli w czasie walki pod Gallipoli, w najważniejszej bitwie w historii Australii. – To było zawsze zapisane w moim DNA – mówił o reżyserii, zaś w wywiadzie dla Newsweeka Crowe przyznał: – Myślałem kiedyś, że mam najlepszą pracę na świecie. Teraz wiem, że istnieje jeszcze lepsza. – Nie ukrywał, że najbardziej podoba mu się możliwość kontrolowania wszystkiego na planie: – Jestem patriarchą, mam wielkie ambicje i zawsze interesuje mnie praca nad detalem – stwierdził. Więc choć Źródło nadziei nie odniosło sukcesu kasowego (film zarobił ledwie 1/6 budżetu), Crowe na tym reżyserskim krzesełku pewnie jeszcze zasiądzie. „Robię zakupy z uśmiechem na twarzy” Jest jeszcze jedna rzecz, o którą chyba nikt Russella Crowe’a by nie podejrzewał. Filmowy twardziel ma dość nietypowe hobby – zakupy. Z niebywałą prędkością potrafi obiec każdy sklep odzieżowy, wybierając ubrania nie tylko dla siebie, ale i dla reszty rodziny.

– Uwielbiam chodzić na zakupy, mam w tej dyscyplinie czarny pas – śmieje się. Aktor obawia się nawet, że jest od kupowania uzależniony. – Myślę, że jestem zakupoholikiem, ale wcale mi to nie przeszkadza. Robię zakupy z wielkim uśmiechem na twarzy – mówił w wywiadzie dla magazynu Men’s Journal. Przy milionowych gażach, jakie dostaje za każdą rolę, Russell Crowe może w sklepach nawet zamieszkać. Tylko wtedy będzie nam go brakowało na ekranie. ■

Russell Crowe

© m . p.

(rocznik 1964) urodził się w Nowej Zelandii. Jego kariera aktorska nabrała tempa, kiedy w 1995 r. zagrał w westernie Szybcy i martwi u boku Gene’a Hackmana i Leonardo DiCaprio. Kolejne role w głośnych filmach Tajemnice Los Angeles, Informator i oscarowy Gladiator uczyniły Crowe’a jednym z najbardziej wziętych aktorów światowego kina. ❚ Born in 1964 in New Zealand. His acting career accelerated when he starred in the 1995 western The Quick and the Dead alongside Gene Hackman and Leonardo DiCaprio. His next roles in famous films L.A. Confidential, The Insider and the Oscar-winning The Gladiator have made Crowe one of the most popular actors.

94

c u lt u r e

film

nasze rekomendacje

Walka z czasem

race against time

Alicja po drugiej stronie lustra, reż. James Bobin | Alice Through the Looking Glass, dir. James Bobin, opens 26 May

Myślicie, że o Alicji, bohaterce powieści Lewisa Carrolla oraz kilku filmów, wiecie już wszystko? Błąd. W nowej ekranizacji zobaczymy jej nieznane, bo wymyślone przez scenarzystkę Lindę Woolverton, przygody. Alicja (Mia Wasikowska) po kilku latach nieobecności wraca do magicznego świata. Czas, i to we własnej osobie (Sacha Baron Cohen), nie był dla Krainy Czarów łaskawy.

Dlatego dziewczyna musi przywrócić tu stare porządki.

Film wchodzi na ekrany w polskiej wersji językowej, ale warto obejrzeć, czy raczej posłuchać, tę oryginalną: Gąsienicy użyczył głosu zmarły kilka miesięcy temu Alan Rickman. ❚ By now, you probably think you know all there is to know about Alice, the heroine of Lewis Carroll’s books, and several movies? But you would be wrong. This new adaptation presents her in completely new adventures invented by screenwriter Linda Woolverton. Alice (Mia Wasikowska) returns to the world of magic after a few years. Time (personified by Sacha Baron Cohen) has not been kind to Wonderland.

Alice embarks on a journey to restore the old order to Wonderland. There is a Polish language version, but the original is certainly worth watching, or rather listening to – the Caterpillar was voiced by the late Alan Rickman.

Film z akcją

a share of action

Lee Gates (George Clooney), czyli gwiazda show Money Monster, doradza widzom, jak inwestować pieniądze. Sęk w tym, że zdarza mu się pomylić – i słuchający jego wskazówek, Kyle Budwell traci oszczędności. Będzie zemsta. W roli producentki programu wystąpiła Julia Roberts, a rolę reżyserki – całego filmu – odegrała Jodie Foster. ❚ Lee Gates (George Clooney), the presenter of Money Monster, tells his viewers how best to invest their money. One day, though, he gets it wrong, and Kyle Budwell loses all his savings when he takes Lee’s advice.

Kyle storms into the studio and orders Gates to change the share prices on live television.

Zakładnik z Wall Street, reż. Jodie Foster | Money Monster, dir. Jodie Foster, opens 20 May

art

Cztery litery z bliska

zooming in on punk

Jednym z najbardziej znanych haseł punkowców było „No future” („Nie ma przyszłości”). Jak się okazało, ten gatunek muzyczny oraz ruch kulturowo-społeczny jest wciąż żywy od prawie 40 lat. Wystawa bada wpływy punka na inne dziedziny sztuki i jego inkarnacje w kolejnych dekadach. – Pokazujemy też, że punk to postawa życiowa polegająca na odrzuceniu, sprzeciwie i destrukcji, ale także tworzeniu czegoś własnymi rękami – opowiada kurator ekspozycji, David G. Torres. ❚ “No future” was the most famous slogan of punk rock. 40 years on, this musical genre and cultural movement remains very much alive. The exhibition presents the impact of punk rock on other fields of art and its evolution. “We show that punk is an attitude of denial, opposition and destruction, and a do-it-yourself state of mind”, says David G. Torres, the exhibition’s curator.

Punk. Its traces in contemporary art, Muzeum Sztuki Współczesnej, Barcelona, od 13 maja | Punk. Its traces in contemporary art, Museum of Contemporary Art, Barcelona, from 13 May

96

m

theatre Złośnica w parku

a shrew in the park

Dawno nie byliście w teatrze? 21 maja będziecie mieli dobry pretekst, bo w ponad stu teatrach w całej Polsce za bilety zapłacicie... 400 groszy (akcja nawiązuje do 400. rocznicy śmierci Szekspira), m.in. Teatr Narodowy w Warszawie pokaże Kotkę na gorącym blaszanym dachu z Januszem Gajosem. Start sprzedaży biletów – 14 maja. Kto pierwszy, ten lepszy! ❚ Haven’t been to the theatre for a while? 21 May might be a good day to go back, as tickets only cost 400 Groszy (the campaign was inspired by the 400th anniversary of William Shakespeare’s death). More than a hundred public theatres across Poland will be staging their best productions. Ticket sales open on 14 May.

Co można robić w Central Parku poza bieganiem i rozglądaniem się, czy w pobliżu nie ma ekipy filmowej?

Oglądać sztukę Szekspira! Poskromienie złośnicy w wersji pod chmurką w maju i w czerwcu reżyseruje Phyllida Lloyd (m.in. Mamma mia!). A w lipcu i sierpniu w parkowym teatrze zagości Troilus i Kresyda w reżyserii Daniela Sullivana.

Wstęp wolny. ❚ What is there to do in Central Park, apart from jogging and looking around for a television crew?

Watch a Shakespearean play. An openair version of the classic comedy The Taming of the Shrew is being directed by Phyllida Lloyd. That’s May and June taken care of. In July and August, Troilus and Cressida, directed

by Daniel Sullivan will be performed.

Admission free.

Bilet za 400 groszy, teatry publiczne w Polsce, 21 maja | Tickets for 400 Groszys, public theatres in Poland, 21 May

Shakespeare in the Park, from 24 May, Central Park, New York

Bilet za grosze

threepenny plays

music © m . p.

Słychać zmiany

Było, jest i będzie

W drodze

audible changes

is, was and will be

on the road

To pierwsza płyta Moniki Brodki od sześciu lat i pierwsza anglojęzyczna. Piosenkarka pracowała nad nagraniami do Clashes w Los Angeles, przy pisaniu tekstów wspierał ją Zbigniew Bzymek, artysta wideo i reżyser. Pierwszy, zapowiadający płytę, klimatyczny numer Horses już jest hitem. ❚ This is Monika Brodka’s first album in six years, and her first ever in English.

The singer spent more than three months in Los Angeles recording Clashes. She penned the lyrics in collaboration with Zbigniew Bzymek, a Polish expatriate video artist and director. The first single from the album, the climatic Horses, became an instant hit.

Eric Clapton na 22. solowej płycie studyjnej połączył stare i nowe, cudze i własne.

W nowych aranżacjach można tu usłyszeć choćby Somebody’s Knockin’ on My Door J.J. Cale’a czy I Dreamed I Saw St. Augustine Boba Dylana. W utworze I Will Be There dzięki czarom techniki słychać głos zmarłego w 2001 r. George’a Harrisona. ❚ Eric Clapton has combined the old and the new, and the original and the cover, on this his 22nd solo studio album. There are rearranged versions of JJ Cale’s Somebody Knockin’ on My Door or Bob Dylan’s I Dreamed I Saw St Augustine.

And thanks to the magic of technology I will be there features the guitar and voice of the late George Harrison.

Jak doszło do powstania nowego albumu PJ Harvey? Artystka wraz z Seamusem Murphym, filmowcem i fotografem, pojechała do Kosowa, Afganistanu i zajrzała do zaułków Waszyngtonu. Efektem podróży są właśnie teksty piosenek. Nagrania do nowej płyty odbyły się w London Museum i były otwarte dla publiczności. ❚ How did PJ Harvey’s latest album come about?

Harvey teamed up with filmmaker-cumphotographer Seamus Murphy and went to Kosovo, Afghanistan, and some of the back lanes of Washington DC. The results of their journeys include new lyrics plus a book of poetry by Harvey illustrated with photographs by Murphy.

Monika Brodka Clashes, premieres on 13 May

Eric Clapton I Still Do

PJ Harvey The Hope Six Demolition Project

97

good food

picie herbaty

tea time Mocna, z mlekiem, z solą, podawana w zdobionych szklaneczkach, porcelanowych filiżankach czy ręcznie malowanych czarkach. Powiedz mi, jak pijesz herbatę, a powiem ci, skąd jesteś. ❚ Strong, with milk, with salt, served in ornamental glasses, china cups, or hand painted tumblers. Tell me how you like your tea, and I will tell you where you come from.

©credits

tekst | by małgorzata zdziechowska

98

©shut terstock (2)

Ile państw, tyle sposobów parzenia i podawania herbaty – w Wielkiej Brytanii nawet trzymanie filiżanki podlega ściśle określonym regułom, zaś opanowanie do perfekcji japońskiej ceremonii zajmuje lata. Napój ten od wieków nie tylko zaspakaja pragnienie, ale pełni też funkcję społeczną. W Turcji, gdzie herbata jest napojem narodowym, odbywają się przy niej nie tylko spotkania towarzyskie, ale zawierane są także kontrakty biznesowe. Chińczycy według starego przysłowia prędzej obeszliby się bez soli przez trzy dni niż herbaty przez dzień. Irlandczycy zaś, kiedy chcą podkreślić, jak bardzo byli zajęci, mówią, że nie mieli nawet czasu, żeby się napić herbaty, a w trudnych chwilach oferują „tea and sympathy”. W Rosji mawia się, że temu, kto nie pije herbaty, brak sił.

There are as many ways of brewing and serving tea as there are countries. In the UK, even the manner in which a cup of tea is held is governed by strict protocols, and it can take years to master the Japanese tea ceremony. Tea has been quenching thirst for centuries, and serves important social functions as well.

In Turkey, where tea is the national beverage, friends gather around to drink it, and business deals are sealed over it. There is a popular Chinese saying that the Chinese could go without salt for three days, but would not last a single day without tea. And the Irish, when they want to say how busy they are, say that they haven’t had time for a cup of tea, and offer “tea and sympathy” in difficult moments. The Russians, for their part say, “Who drinks no tea, has no strength”.

Historia herbaty Herbata narodziła się w Chinach. Według jednej z legend cesarz Shennong przypadkowo wrzucił jej liście do gorącej wody i tak zaparzył pierwszy napar. Pod koniec V w. pojawiła się w Mongolii, ok. 200 lat później w Tybecie, a następnie w Japonii. Hinduscy kupcy zawieźli herbatę do krajów arabskich, a w Europie pojawiła się na początku XVII w. dzięki Holendrom.

Początkowo herbata ze względu na swoją wysoką cenę była napojem arystokracji. W Wielkiej Brytanii była dobrem tak luksusowym, że nie trzymano jej w kuchni, ale wraz ze specjalną zastawą w kredensie w pokoju pani domu, która częstowała nią osobiście.

Zwyczaj tzw. five o’clock tea narodził się dopiero na początku XIX w. prawdopodobnie za sprawą księżnej Bedford, dla której popołudniowa herbata z ciastkami stała się sposobem na zaspokojenie głodu. W tamtych czasach jedzono bowiem dwa posiłki dziennie: obfite śniadanie z rana i obiadokolację późnym wieczorem.

Ponieważ księżna zapraszała na popołudniową herbatę swoje koleżanki, zwyczaj ten szybko upowszechnił się w kręgach arystokracji, a następnie, kiedy herbata spowszechniała, także w niższych kręgach brytyjskiego społeczeństwa, stając się częścią angielskiej kultury.

– W Japonii w przeszłości ceremonia herbaty była domeną mężczyzn: samurajów lub lordów. Ale wraz z upodobnieniem się Japonii do krajów zachodnich, kobiety przejęły funkcję parzenia herbaty – mówi dr Jennifer Anderson, specjalistka od herbaty japońskiej z Uniwersytetu Stanowego w San José.

The history of tea Tea was born in China. According to one legend, the Emperor Shennong accidentally put tea leaves in hot wate, and so brewed the first tea. In the late 5th C. AD, tea came to Mongolia, and some 200 years later, to Tibet, and later to Japan. Indian merchants brought tea to Arabia, and it first arrived in Europe in the early 17th C., courtesy of the Dutch.

Initially, because of its high price, tea was the preserve of the aristocracy. In Britain, it was such a luxury product that it was not stored in the kitchen, but with the special china in the sideboard in the special room of the Lady of the house. The “five o’clock” tea tradition did not appear until the early 19th C., most likely thanks to the Duchess of Bedford, for whom afternoon tea and cakes was a way of relieving hunger. In her day, people only ate a rich breakfast and a late dinner. The custom quickly spread among the aristocracy. When tea became common and cheaper, it became part of English culture. “In Japan, in the past, the samurai used the tea room for making connections with merchants, who were the ones who had the money and supplies they needed. Also, loyal retainers could be rewarded with famous tea utensils, instead of land or money. And, as Japan westernized, more women began doing tea because they were envisioned as the keepers of the culture”, says Dr. Jennifer Anderson of San José State University.

Święta księga herbaty W wielu krajach przyrządzanie i podawanie herbaty stanowi swoisty rytuał. Japońska ceremonia trwa kilka godzin i odbywa się według stałego scenariusza. I nawet najmniejszy gest ma znaczenie. Po wymianie uprzejmości z gośćmi gospodarz celebruje przygotowanie herbaty, podczas gdy zaproszeni na uroczystość w milczeniu obserwują jego perfekcyjne ruchy. Gospodarz

W Turcji, gdzie spożycie herbaty na osobę wynosi nieco ponad 3 kg i jest najwyższe na świecie, znajomi spotykają się nie na piwo czy kawę, a na herbatę.

In Turkey, where tea consumption per person is over 3 kg p.a. and is the highest in the world, friends meet not over coffee or beer, but tea.

99

bambusowym czerpakiem (hishaku) nabiera wody z kociołka i nalewa ją do czarki, po czym macza w niej kilka razy bambusowy pędzelek (chasen). Następnie wylewa wodę do naczynia, które stoi za nim. Z pudełka z laki (natsume) nabiera sproszkowaną zieloną herbatę (matcha) i wsypuje dwie bambusowe łyżeczki (chashaku) do czarki. Za pomocą chasen miesza herbatę, dopóki nie pojawi się piana. Tak przygotowany napój stawia przed sobą, aby gość mógł go podać następnej osobie. Ta, zanim zajmie się jej konsumpcją, najpierw przeprasza osobę za sobą za to, że będzie piła przed nią, następnie kłania się gospodarzowi, dziękując mu za herbatę. Dopiero wtedy gość stawia czarkę na lewej dłoni, a prawą obraca ją dwa razy w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Następnie podnosi

picie herbaty The holy book of tea In many countries, making and serving tea is a ritual.

The Japanese tea ceremony takes hours and follows a set script. Even the slightest gesture is infused with meaning. Once the guests have been cordially greeted, the host or hostess celebrates the making of the tea while the invitees observe his or her skilful moves in silence. The host ladles water from a cauldron with a bamboo ladle (hishaku), pours it into a drinking bowl, and dips a bamboo brush (chasen) in the water a few times. He then pours the water into a container behind him. Only when this ritual has been performed can the powdered green tea (matcha) be spooned from its lacquered box (natsume), and two bamboo spoons (chashaku) put into the drinking bowl. The chasen is then used to mix the tea until a foam appears. The host puts the tea before him, so that each guest can pass it to the next. Each guest, before taking a sip, apologises to the next for drinking before her, and then bows to the host, thanking him for the tea. Only then does the guest place the bowl on his left palm, and turn it twice clockwise with his right. Finally, he picks it up and takes three and a half sips. Good manners call for a subtle slurp to confirm that the tea was good.

The Chinese poet Lu Wu described the cult of tea in the Holy Book of Tea. The book was a tea code of sorts. The poet wrote, among others, that the culture of drinking tea should focus not only on its flavour and colour, but also on the seasonality of the different kinds of tea. Even today, the Chinese believe that green tea is best drunk in summer, because it cools the body, while winter is the season for drinking black tea, as it has warming properties.

Tea from the second brewing is very often drunk in China and Japan. The Moroccans have a similar way of making tea. First, they pour boiling water over the tea leaves and then pour the water out. Next, they add fresh mint and sugar to the teapot with the soaked leaves and pour boiling water over them once more.

The tea is not stirred, but poured into a glass and back into the teapot to give it the right taste.

green

darjeeling

white

rooibos/ herbal

Black

oolong

71–79°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 2–4 min.

96–98°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 2 min.

80–88°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 30 sek.–2 min.

96°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 3–8 min.

95–98°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 3–5 min.

96°C Czas parzenia: ❚ Steep time: 3 min.

100

©bulls, shut terstock (6)

good food

good food

picie herbaty The tea brewing culture of Turkey (çay) is far less complex than that of Japan and China. In Turkey, tea is drunk from morning till evening. The most important thing is for the tea to be dark, sweet and hot.

It is brewed in a special double teapot. The lower part is used to boil the water and the top part is where the tea is brewed. The steam that rises from the boiling water in the lower part lets the tea sitting above release its aroma. Once the water comes to a boil, it is poured over the tea, the lower part is filled with cold water, and the teapot is left to simmer for 15 to 20 minutes. A similar ritual is performed in Russia where tea is brewed in a samovar, a vessel made of copper or bronze, and fitted with a pipe resembling a chimney, where the fire is lit. A china teapot with the tea essence is placed on top of the samovar, and the essence is diluted by the hot water from the vessel.

Picie herbaty w wielu krajach jest nie tylko elementem codzienności, ale także kultury. ❚ In some countries, tea drinking is considered not only an element of daily life but also culture.

102

ją do góry i pije trzy i pół łyka. Przy czym na końcu w dobrym tonie jest subtelne siorbnięcie, które jest oznaką, że herbata smakowała.

Chiński poeta Lu Wu opisywał kult herbaty w Świętej księdze herbaty. W książce, która stanowiła kodeks tego napoju, pisał m.in., że kultura jej picia powinna koncentrować się nie tylko na jej smaku i kolorze, ale też na sezonowości jej rodzajów.

W Chinach i Japonii często pije się ją z drugiego parzenia. Podobny sposób przygotowania mają Marokańczycy. Najpierw zalewają liście wrzątkiem, a następnie wylewają wodę. Dodają miętę, cukier i po raz drugi zalewają wrzątkiem. Podobno herbaty się nie miesza, a przelewa do szklanki i z powrotem do dzbanka, żeby w ten sposób uzyskała odpowiedni smak.

Kultura parzenia herbaty w Turcji (çay) jest dużo mniej skomplikowana. Tu najważniejsze jest, żeby była ciemna, słodka i gorąca. Parzy się ją w specjalnym podwójnym czajniku. Jego dolna część służy do gotowania wody, a górna do naparu – do niej należy wsypać liście. Para gotującej się w dolnym czajniczku wody pozwala herbacie na górnym piętrze uwolnić swój aromat. Po zagotowaniu zalewamy wrzątkiem herbatę, a dolną

Zdaniem Rosjan dobrą herbatę poznaje się po kolorze: im ciemniejsza, tym lepsza. ❚ The Russians believe that you can tell the quality of the tea by its colour – the darker, the better.

©shut terstock (5)

W Chinach uważa się, że zielona herbata jest dobra w lecie, bo schładza organizm, a w zimie powinno się pić czarną herbatę, która ma właściwości rozgrzewające. the Chinese believe that green tea is best drunk in summer, because it cools the body, while winter is the season for drinking black tea, as it has warming properties.

good food część uzupełniamy zimną wodą i zostawiamy czajnik na małym ogniu na nawet 15–20 minut. Nieco podobny rytuał przyjął się w Rosji. Z tą różnicą, że jego istotę stanowi samowar. Stalowe naczynie z miedzi lub brązu wyposażone jest w podobną do komina rurę, która służy do rozpalania ognia. Na samowarze stawia się porcelanowy czajniczek z esencją (tzw. zawarką), którą rozcieńcza się gorącą wodą z samowara. Tak przyrządzona herbata serwowana jest z cukrem, cytryną albo konfiturami.

Trzy filiżanki herbaty Herbata jest napojem towarzyskim. W Japonii ceremonia jest rodzajem hobby. – Miliony ludzi praktykują ten zwyczaj w szkołach herbaty i na uniwersytetach – mówi dr Andersen. Japońska ceremonia parzenia napoju zwana chanoyu, „drogą herbaty”, związana jest z ascetyczną filozofią i estetyką buddyzmu zen. Jest to sztuka, która odznacza się umiłowaniem piękna.

Niepisaną zasadą japońskiej ceremonii jest nierozmawianie o interesach, polityce ani zięciach. Plotkowanie jest wręcz zabronione. W Anglii kobiety umawiały się na popołudniową herbatę właśnie po to, by wymienić się plotkami. W Turcji, gdzie spożycie herbaty na osobę wynosi nieco ponad 3 kg i jest najwyższe na świecie, znajomi spotykają się nie na piwo czy kawę, a na herbatę. Tymczasem w Maroku tradycyjnie pije się trzy szklaneczki miętowej herbaty: pierwszą gorzką jak życie, drugą mocną jak miłość, a trzecią kojącą jak śmierć. ■

Na najlepszą herbatę do Tokio, Londynu, Moskwy i Stambułu polecisz z LOT. ❚ You can fly for the best tea in the world to Tokyo, London, Moscow and Istanbul with LOT Polish Airlines.

Więcej informacji na ❚ More information on: lot.com

104

Three tea cups Tea is a social beverage. In some countries, tea drinking is considered a lifestyle. “Millions of people practice with the ten main schools of tea. There are tea classes at universities”, says Dr Andersen. The Japanese tea brewing ceremony called Cha-no-yu or the Way of Tea, is closely linked with ascetic philosophy and the aesthetics of Zen Buddhism. In Japan you cannot talk about business, politics and sons-in-law during the Japanese tea ceremony and gossip is strictly forbidden. In England, women meet for afternoon tea to share the latest gossip. ess deals are also discussed and concluded over tea. In Russia, people get involved in philosophical debates during lengthy tea gatherings. According to Moroccan tradition, you drink three glasses of mint tea – the first is as bitter as life, the other as strong as love, and the third as soothing as death. ■

©magnumphotos/forum, free (2), l a i f / c z a r n y k o t, s h u t t e r s t o c k

W Mongolii herbatę pije się soloną i z mlekiem.

W niektórych rejonach dodawane jest do niej także masło. ❚ In Mongolia tea is drunk with salt and milk. In some parts of the country butter is added to the tea as well.

picie herbaty

PROMOCJA

PRZEŁAM STRACH PRZED JĘZYKAMI POLISH YOURSELF!

W dobie międzynarodowych kontaktów i otwartych granic znajomość języków stała się niezbędna. Jak to więc możliwe, że wciąż tak wielu z nas odczuwa lęk przed mówieniem po angielsku? ‘’Say: Szczebrzeszyn” – ever heard this request from a Pole? Living in Poland can be quite a challenge for an expat. But the good news is, we found a “User’s Manual” to Poland!

Kucie słówek, śmiertelnie nudne tematy, próba zbudowania dłuższej wypowiedzi przerywana przez nauczyciela, polującego na najmniejsze potknięcie - któż z nas nie pamięta lekcji języków w szkole podstawowej i liceum? Mogłoby się wydawać, że czasy „pruskiego drylu” odeszły w niepamięć razem z poprzednim ustrojem, okazuje się jednak, że w Polsce wciąż brakuje miejsca na kreatywność i spontaniczną komunikację. „Nauka nadal łączy się z lękiem” - mówi założycielka warszawskiego atelier Językodajnia, dr Agnieszka Bolikowska.

Dr Bolikowska stworzyła nowatorski sposób nauczania języków obcych: . Założycielka Językodajni odeszła od typowo szkolnej formuły: zamiast podręczników i odpytywania, proponuje relaksację w kameralnym gronie, materiały specjalnie sprowadzane z najdalszych zakątków świata i tematy, które naprawdę fascynują uczestników spotkań. Dopełnieniem całości jest poczęstunek przygotowywany przez najlepszych szefów kuchni.

Dr Bolikowska podkreśla, że egzotyczne smakołyki nie tylko rozluźniają atmosferę, ale też stają się przyczynkiem do opowieści o zwyczajach z różnych kręgów kulturowych. W ten niecodzienny sposób językowe atelier pomaga przełamać opory przed mówieniem po angielsku, hiszpańsku oraz po polsku – organizowane są bowiem także spotkania dla mieszkających w Polsce obcokrajowców.

Pomysł stworzenia Językodajni to owoc 12-letniej pracy naukowej za granicą, m.in. na uczelniach w USA. Jak wyjaśnia dr Bolikowska, nazwa autorskiej odwołuje się do idei otwarcia: na siebie samego, na innych, na dalekie kultury i, przede wszystkim, na komunikację. Najważniejsze to przełamać strach i zacząć mówić w języku obcym w bezpiecznym, przyjaznym otoczeniu, czerpiąc z tego autentyczną przyjemność. Językodajnia jest do tego świetnym miejscem!

If you are a foreigner it’s a good idea to immerse yourself in the culture and language of the new place, yet while at it, you want to feel comfortable, relaxed and not at all like you are back in school. With that in mind, Agnieszka Bolikowska, PhD, has created Polish Yourself, halfway between a cosy club and a workshop on contemporary Poland. It is a unique Language Atelier, where you can participate in either individual or small group sessions, meet new people, taste unique Polish cuisine prepared by one of the gourmet chefs.

“I designed the program for adults who want to learn about Poland and its language in an informal yet effective way. The key is atmosphere,” says Bolikowska.

Bolikowska created Polish Yourself after she returned home to Poland. She had lived for 12 years in the USA and Spain and got her PhD in World Languages and Cultures in the USA. While teaching at the George Washington University in Washington DC, where she met hundreds of people of different language and cultural backgrounds, she started working on her own .

Now, in Polish Yourself, she draws on that method to create a unique and highly enjoyable experience for those wishing to learn Polish language and culture. Indeed, expats truly enjoy the 1,5-2 hour sessions at Polish Yourself.

Small groups and individuals meet couple of times a week, taste delicious Polish food, discuss contemporary Poland, arts and culture, while learning basic Polish along the way.

“We do not want you to study Polish grammar books,” says Bolikowska. At Polish Yourself, in a relaxed atmosphere you will get a simple yet comprehensive and entertaining “User’s Manual” to Poland. It’s a perfect way to enjoy living in Poland to the fullest!

Więcej informacji: www.językodajnia.pl oraz pod tel. 608379080 i adresem e-mail info@jezykodajnia.pl.

For more info see www.polishyourself.pl, 0048608379080 or info@polishyourself.pl.

good food

pho

Phoezja phoetry Pho to esencja Wietnamu.

Ta zupa nigdy się nie znudzi, bo za każdym razem smakuje inaczej. ❚ Pho is the essence of Vietnam. This soup is never boring. It tastes different every time. tekst | by agnieszka franus

Phoczątki

how it all began Narodziła się w 1880 r. pod dużym wpływem kuchni chińskiej i francuskiej. Tej pierwszej zawdzięcza makaron i przyprawy, tej drugiej wołowe mięso, które w Wietnamie rozpopularyzowali właśnie Francuzi, a które jest podstawą bulionu. ❚ Pho was born under the great influences of Chinese and French cuisine in 1880. It owes its noodles and spices to the former, and its beef to the latter. The beef is the core ingredient, and the soup was popularised in Vietnam by the French.

sekret smaku

secret flavour

Pho to wietnamska wersja francuskiego słowa pot-au-feu, czyli garnek, rosół. A sekret jej niezwykłego zharmonizowanego smaku tkwi w wielogodzinnym gotowaniu wywaru z wołowiny z kośćmi ze szpikiem z dodatkiem przypraw, m.in. imbiru, cynamonu, goździków czy anyżu. Idealna zupa nie powinna być ani zbyt łagodna, ani zbyt pikantna. ❚ Pho is the Vietnamese take on the French word pot-au-feu, i.e. a hot pot of broth.

The secret of the incredible harmony of the taste lies in the many hours taken to cook the beef (on bones with marrow) with a hint of spices, such as ginger, cinnamon, cloves and anise.

The perfect soup cannot be too mild or too hot.

Phomiary

106

©credits

Pho serwuje się w miskach różnych rozmiarów. Najmniejsza nho jest dla dzieci i kobiet, lon dla mężczyzn i ambitnych kobiet, dac biet special ma plastry wołowiny ekstra, zaś xe lua nasyci prawdziwe głodomory. W Wietnamie pho zwykle jada się na śniadanie, bo trudno sobie wyobrazić smaczniejszy początek dnia. ❚ Pho is served in bowls of different sizes. The smallest – the Nho bowl – is for women and children.

The Lon bowl is for men and women with a large appetite, the Dac Biet Special has an extra serving of beef slices, and the Xe Lua will satisfy even the hungriest of customers. In Vietnam, pho is usually eaten for breakfast, as there is no tastier way to start the day.

©shut terstock

serving sizes

w i t h ta s t e

konrad gaca

o ż y wi ć w yo br aź ni ę aiding our fancy Polak przeciętnie spożywa kilogram herbaty rocznie. nic dziwnego, bo trudno o bardziej wszechstronny napój. ❚ the average pole consumes a kilogram of tea per year. no wonder.

YOU’D BE HARD PRESSED TO FIND A MORE COMPREHENSIVE BEVERAGE.

108

na dodatnie, takie jak woda, oraz ujemne, do których zaliczamy właśnie herbatę.

Dlatego aby zachować równowagę, po jej wypiciu powinniśmy zwiększyć dzienną dawkę wody, by matematyka naszego organizmu funkcjonowała na piątkę.

Ale wracając do pacjentów i mojego zdecydowanego „tak” dla herbaty, podczas rozmowy z pewnym Panem Andrzejem ku mojemu zdumieniu odkryłem, że dla niego napar z liści herbaty wiąże się z… dużą ilością cukru i soku malinowego.

Taki jego rytuał. Od tamtej rozmowy minęło już prawie 10 lat i doświadczenie utwierdziło mnie w przekonaniu, że wielu innych pacjentów też tak myśli! Dlatego teraz mocno podkreślam – „Herbata tak, ale cukier zdecydowanie nie!”. ■

Patients often ask me whether they can drink tea while losing weight. Until a few years ago, my answer had always been unreservedly positive. After all, tea is uplifting and has beneficial properties – it disinfects the body, fights free radicals, and improves the functioning of the digestive system. Regular consumption can prevent various types of cancer and heart infarctions. “Tea does our fancy aid, repress those vapours which the head invade, and keeps that palace of the soul serene”, according to the poet Edmund Waller. And he was right. You’d be hard pressed to find a more comprehensive beverage.

I cannot imagine spending an evening without a cup of hot tea, especially when I’m tired after a busy day.

And there’s nothing like tea to warm you up in winter. I know, summer is just round the corner, but tea is also perfect in hot weather – serve it as ice tea with fresh mint leaves. Bear in mind, though, that liquids are categorised as positive, e.g. water, and negative, e.g. tea. So to maintain a liquid equilibrium after drinking tea, you should increase your daily water intake. This will earn you a good grade in body mathematics.

Now to return to my patients and my decisive “Yes” response to their question about tea. During a conversation with a certain Andrzej, I was surprised to learn that to him, “tea” meant a cup of the beverage with loads of sugar and raspberry syrup. This was a ritual of his. That conversation of 10 years ago made me realise that many of my patients have exactly this in mind when they think of tea. That is why my answer has changed to: “Tea is fine, but sugar is definitely not.” ■

Konrad Gaca – ekspert ds. leczenia otyłości, specjalista żywieniowy, prezes Stowarzyszenia Zapobiegania Otyłości. ❚ Konrad Gaca – Expert on obesity treatment, nutrition specialist, Chairman of the Obesity Prevention Association.

©shut terstock , archiwum autora

Pacjenci pytają mnie często na konsultacjach, czy mogą podczas odchudzania pić herbatę. Jeszcze kilka lat temu odpowiadałem bez wahania: „Jasne, że tak!”.

W końcu herbata poprawia samopoczucie i ma działanie lecznicze – odkaża organizm, wpływa na poprawę pracy układu trawiennego. Regularne picie tego napoju może zapobiec rozwojowi różnych postaci raka czy zawałów serca. – Ożywia naszą wyobraźnię, podtrzymuje omdlewającą głowę i pozwala zachować spokój duszy – powiedział poeta Edmund Waller. I miał rację. Trudno zatem o bardziej wszechstronny napój.

Sam nie wyobrażam sobie wieczorów bez filiżanki gorącej herbaty, szczególnie kiedy jestem zmęczony po ciężkim dniu. Poza tym nic tak dobrze nie rozgrzewa zimą.

Wiem, lato zbliża się wielkimi krokami – na upalne dni też jest sposób – domowa mrożona herbata z listkiem świeżej mięty. Pamiętajmy jednak, że płyny dzielimy

ta k e a l o o k

moda męska

S ta r a n n y l u z meticulous ease Jak sprawnie połączyć styl casualowy z formalną elegancją? wystarczy Do marynarki dobrać szorty, a do klasycznej koszuli kredowy sweter. ma być przede wszystkim wygodnie – komfort na szczęście wciąż jest modny. ❚ how to skillfully combine casual style with formal elegancE? wear shorts with a jacket and pick a chalk-coloured jumper to match a classic tailored shirt. comfort is what counts most and the good news is it will never go out of fashion. zdjęcia | photos steven chee/bulls press wełniany t-shirt Lab Homme, spodnie bassike, aviatory ray-ban, zegarek Tank Anglaise XL cartier, bransoletki Thomas Sabo ❚ woolen t-shirt by lab homme, jeans by bassike, aviators by Ray-Ban, watch Tank Anglaise XL by cartier, bracelets by thomas sabo sweter jac + Jack, koszula uniqlo, spodnie Ben Sherman, zegarek Tank Anglaise XL cartier, okulary persol ❚ sweater Jac + jack shirt by uniqlo, chinos by Ben scherman, Tank Anglaise XL watch by cartier, spectacles by persol

110

111

Šcredits

moda męska

Šcredits

ta k e a l o o k

112

t-shirt H&m, spodnie dresowe scotch & soda, trampki asos,, czapka lacoste, zegarek Tank Anglaise XL cartier â?š t-shirt by h&M, sweat pant by scotch & soda, high tops by asos, cap by lacoste, watch Tank Anglaise XL by

cartier garnitur boss, szal g-star, poszetka paul smith, okulary dolce & gabbana, zegarek Tank Anglaise XL cartier, bransoletki Thomas Sabo â?š suit by boss, scarf by g-star, pocket square by paul smith, spectacles by dolce & gabbana, watch Tank Anglaise XL by cartier, bracelets by

thomas sabo

113

ta k e a l o o k marynarka i szorty

saba, sweter river island, zegarek Tank Anglaise XL

cartier, trampki feit, bransoletki Thomas Sabo ❚ jacket and shorts by saba, sweater by river island, watch Tank Anglaise XL by cartier, sneakers by feit, bracelets by thomas sabo sweter scotch & soda, szorty uniqlo, okulary ray-ban, zegarek Tank Anglaise XL cartier ❚ sweater by scotch & soda, shorts by uniqlo, sunglasses by ray-ban, watch Tank Anglaise XL by cartier

114

moda męska

115

Šcredits

b e au t y

uroda

Z ł a s ł awa pomarańczy the infamous orange peel Mężczyźni nie mają z nim problemu. Może pojawić się w każdym wieku, lubi stres i brak ruchu. Zaczynamy walkę z cellulitem. ❚ Men don’t have a problem with it. It can appear at any age, and thrives on stress and inactivity. Let’s beat cellulite. tekst | by joanna winiarska

Na wojnę z cellulitem Cellulit ma szerokie spektrum – od ledwie widocznych pofałdowań (np. u źle odżywiających się nastolatek) po przerośnięte, bolesne zmiany u kobiet z nadwagą i rozregulowaną gospodarką hormonalną. Dlaczego boli? Tłuszcz uwięziony w zwłókniałych przestrzeniach uciska zakończenia nerwowe, naczynia krwionośne (stąd bladość) i limfatyczne (co tłumaczy opuchnięcia).

Dlatego walka z cellulitem powinna być prowadzona szerokim frontem, począwszy od nieprzetworzonej diety i wysiłku, przez zabiegi antycellulitowe, po kosmetyki przyspieszające spalanie tłuszczu i krążenie.

Skłonność do cellulitu jest na zawsze. Zdrowe zasady warto więc stosować przez cały rok, a w terapie gabinetowe inwestować wiosną i latem. – Kluczem jest regularność. Zabiegi powinno się wykonywać około dwóch razy w tygodniu. Warto też wdrożyć wysiłek

116

Cellulite chooses women, because it likes the female hormones that help induce it. But let’s start at the beginning. What is cellulite? Cellulite is nothing more than fatty tissue trapped between skin fibres.

It becomes visible when it expands. The support fibres become rigid and more compact. Quilt-like fat is then locked in tight spaces, and bulging lumps that look like cauliflower poke through the surface of the skin. There is no point categorising cellulite as water, fat-induced or hormonal. The reasons for its appearance are complex. Cellulite can increase as a result of hormonal changes or poor fluid circulation (if we do not drink enough water, the body cannot purify itself, and the “waste” is deposited in fat). Other reasons?

Lack of physical activity, chemicals in food, and stress.

Beating cellulite There is an extremely wide spectrum of cellulite, ranging from barely visible folds to large, hard lumpy lesions found in overweight women whose hormones are out of balance. Why does it hurt? Fat trapped in fibrous spaces exerts pressure on nerve endings, blood vessels (symptom: pale skin) and lymph vessels (symptom: swelling). That’s why we need to combat cellulite with a wide variety of measures, ranging from a diet based on unprocessed foods and physical effort, cellulite-busting treatments to cosmetics that accelerate fat burning and blood circulation. Exposure to cellulite is for life, so stick to a healthy regimen all year round, and invest in salon treatments in spring and summer. “Consistency is the key to beating cellulite. Treatments should be performed approx. twice a week. You should also engage in some, even minimal, physical activity to help your body remove the fatty acids broken down during treat-

©shut terstock

W

ybiera kobiety, bo lubi kobiece hormony. To dzięki nim się rozwija. Ale zacznijmy od początku. Czym jest cellulit? To komórki tłuszczowe uwięzione między włóknami skóry. Zaczynają być widoczne, kiedy zwiększają swoją zawartość (np. w wyniku tycia), wtedy włókna podporowe się usztywniają i zacieśniają. Tłuszcz zostaje unieruchomiony w ciasnych przestrzeniach jak w pikowanej kołderce, a na powierzchni skóry zaczynają być widoczne grudki przypominające kalafior. Podziały na cellulit wodny, tłuszczowy czy hormonalny nie mają sensu – przyczyny są złożone.

Na jego zwiększenie wpływają zmiany hormonalne i zbyt słaba cyrkulacja płynów (picie małych ilości wody nie pozwala skutecznie oczyszczać organizmu, więc „odpadki” gromadzą się w tłuszczu). Inne powody? Brak ruchu, chemizacja pożywienia i stres.

Terapia elektroakustyczna ❚ Electro Acoustic Therapy Gdzie? ❚ Where? cosmopolitanklinika.pl

Zabieg Eat Skin Shock rozbija cellulit przy pomocy fali akustycznej. To skuteczna technika rozbijania błon komórkowych w celu upłynnienia tłuszczu. ❚ East Skin Shock treatment targets cellulite with acoustic waves. This highly efficient method eliminates cellular membranes to melt.

Laser rozpuszczający tłuszcz ❚ A laser that melts fat Gdzie? ❚ Where? klinikamiracki.pl Cynosure Smart Lipo Triplex Cellulaze ma trzy różne długości fali laserowej, które powodują rozpuszczenie tkanki tłuszczowej i usunięcie tej włóknistej. To jedyny laserowy jednorazowy i mało inwazyjny zabieg do usuwania cellulitu. ❚ Cynosure Smart Lipo Triplex Cellulaze comes with three different laser wavelengths to melt fatty tissues and remove fibrous lesions. This is the only one-off, barely invasive treatment that targets cellulite.

fizyczny, aby przyspieszyć wydalenie rozbijanych zabiegami kwasów tłuszczowych – mówi Kalina Ben Sira z kliniki La Perla. W terapii mamy do wyboru masaż próżniowy (od bańki chińskiej po endermologię), a także mezoterapię, karboksyterapię, krioterapię oraz maszyny wykorzystujące falę radiową lub akustyczną. Lekarz może też zaproponować terapię z użyciem światła lasera „wytapiającego” zawartość komórek tłuszczowych lub ultradźwięków rozbijających błony komórkowe, by „wypuścić tłuszcz”. Najlepsze efekty dają jednak terapie łączone. ■

Masaż próżniowy plus fala radiowa ❚ Vacuum massage plus radio waves Gdzie? ❚ Where? klinikalaperla.pl

Liporadiologia Vinci zwalcza cellulitowe zmiany, łącząc falę radiową, promieniowanie IR, światło LED, zasysanie próżniowe i mechaniczny masaż, co rozluźnia struktury cellulitu. ❚ Liporadiologie Vinci combines radio waves, IR radiation, LED light, vacuum suction and mechanical massage to relax cellulite structures.

ments faster”, says Kalina Ben Sira of La Perla chain clinic. There are a number of cellulite-busting methods to choose from: vacuum massage, anti-cellulite mesotherapy, carboxytherapy, cryotherapy, and equipment using radio or acoustic waves. A medical professional may advise laser therapy to “melt” the content of fatty tissues, or an ultrasound procedure to break down the structure of cellular membranes and “release fat.” Use a combination of therapies to obtain the best results. ■

REKLAMA

REWOLUCYJNY PRZESZCZEP WŁOSÓW REVOLUTIONARY HAIR TRANSPLANT Przeszczep włosów rewolucyjnym robotem ARTAS to zabieg, który nie pozostawia liniowych blizn na głowie, gwarantuje szybką i bezbolesną rekonwalescencję oraz naturalne rezultaty.

Wykształcony na Harvardzie dr Grzegorz Turowski jest pionierem tej technologii, a klinika New Horizons, w której przeprowadzany jest zabieg, to jeden z najbardziej profesjonalnych ośrodków na świecie z setkami zadowolonych pacjentów.

Robotic hair transplant – revolutionary hair restoration procedure using robotic technology and no linear scar on the back of the head. Dr Gregory Turowski is one of the most experienced robotic hair restoration surgeons in the world.

Fly in to Chicago for only 2 days and change your life forever. Restore your confidence.

Look younger and more attractive.

Chicago /USA 847 674-4646 www.smarthairtransplant.com

Przyleć do Chicago tylko na 2 dni, odzyskaj utracone włosy i pewność siebie.

Wyglądaj młodziej i bardziej atrakcyjnie.

Zadzwoń Chicago/USA 847 674-4646 www.SmartHairTransplant.com

po

©credits

przed

117

PROMOCJA

make a wish

buty do biegania

4

2

3

do biegu gotowi

Bieganie w nieodpowiednich butach może powodować nie tylko urazy stóp, ale też kręgosłupa i stawów. Wybierając je, nie zapominajcie o trendach.

ready, steady, go

1

5

8

7

1. New Balance Fresh Foam Zante V2. Druga odsłona butów na dynamicznej piance, 450 zł 2. Asics Fuze X. Pierwszy model Asicsa w kategorii lekkich butów treningowych, 520 zł 3. Adidas Outdoor Terrex X-King. But terenowy określany jako „górska opona dla stóp” dzięki świetnej przyczepności, $165 4. Brooks Pure Flow 5. Do ich wykonania użyto druku 3D, $110 5. Nike Lunar Epic Flyknit. Lekkie i dopasowane dzięki zintegrowanej cholewce, 750 zł 6. Adidas Pure Boost X. Zaprojektowany przede wszystkim z myślą o kobietach, 500 zł 7. Asics MetaRun. Lekki, wytrzymały, mocno amortyzowany ¤250 8. Scott Kinabalu Enduro. Na każdą nawierzchnię, niestraszne im błoto, śnieg i lód, 630 zł ❚ 1. New Balance Fresh Foam Zante V2. The second take of the trainer with dynamic foam, PLN 450 2. Asics Fuze X: the first Asics model in the category of light training shoes, PLN 520 3. Adidas Outdoor Terrex X-King. Outdoor trainer designed as the "mountain tyres for the feet" thanks to excellent adhesion, $165 4. Brooks Pure Flow 5. Printed with the 3D technology, $110 5. Nike Lunar Epic Flyknit. Light with the perfect fit thanks to the integrated upper, PLN 750 6. Adidas Pure Boost X. Designed with women in mind, PLN 500 7. Asics MetaRun. Light, durable and amortizable, ¤250 8. Scott Kinabalu Enduro. Perfect for any terrain, will do well in mud, on snow and ice, PLN 630

118

© m . p.

6

SMUKŁA SYLWETKA I GŁADKA SKÓRA BEZ CELLULITU!

SLIM FIGURE AND SMOOTH SKIN WITHOUT CELLULITE!

Wiosna to idealny czas na przygotowanie naszej skóry ciała do lata, wakacji oraz aktywności na plaży. Jest to również okres ślubów, kiedy panna młoda chce wyglądać niepowtarzalnie i zjawiskowo. Jak w krótkim czasie przywrócić naszemu ciału piękno?

Spring is the perfect time to prepare our skin of body for summer holidays and beach activities. It is also a time of weddings, when the bride wants to look unique and phenomenally. How we can restore our body beauty in a short time?

Klinika Carpe Diem oferuje połączenie dwóch rozwiązań: Carpe Diem clinic offers two solutions: Maximus and Zaffiro zabiegi Maximus oraz Zaffiro. Urządzenie Maximus emitujące treatments. Maximus device emits a radio wave to raise falę radiową, która podnosi temperaturę skóry właściwej, the temperature of the dermis. This in turn shrinks coldoprowadzając do skurczenia włókien kolagenowych lagen fibers and gives immediate improvement i natychmiastowej poprawy napięcia skóry. to the skin. Maximus also works on fat cells.

Na hasło Działa również na komórki tłuszczowe, obkurBy warming them, it releases the fatty con„Kaleidoscope“ oferujemy 30% czając je. W tej samej głowicy uruchamiana tents. The head of the Maximus device rabatu na pakiet 6 lub 4 zabiegów jest jednocześnie opatentowana technoalso has a patented dynamic muscle acMaximus. Promocja dotyczy cen regulogia dynamicznej aktywacji mięśni. tivation. This option causes lymphatic larnych i jest ważna do 30.05.2016 r.

Funkcja ta powoduje drenaż limfatyczny, drainage, helping to flush out the liquid pomagający opróżnić upłynnioną zawartość contents from fat cells. The result of the Please quote ‘Kaleidoscope’ to receive the 30% discount on 6 or 4 Maximus komórek tłuszczowych. Efektem działania tych collaboration of these two technologies treatment. Offer applies only dwóch technologii jest utrata centymetrów is the loss of inches in circumference, to regular prices and it is valid w obwodzie, redukcja cellulitu oraz wymodelowacellulite reduction, and shaping the body. until 30.05.2016 r. nie sylwetki. W przypadku wiotkiej i luźnej skóry zaWe recommend the use of Zaffiro for flabby lecamy zastosowanie Zaffiro. Światło podczerwone działa and loose skin. Infrared light works in deep layw głębokich warstwach skóry właściwej i doprowadza do skróers of the dermis and shortens collagen filaments. cenia włókien kolagenowych. W efekcie skóra staje się mniej wiotka, As a result, the skin becomes more tight and thickened. jest napięta i zagęszczona.

dr Magdalena Opadczuk i aktorka Agnieszka Wosińska

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A.

Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

ul. Domaniewska 37, 02-672 Warszawa tel +48 722 008 002, www.itpsa.pl, www.neauvia.pl

REKLAMA

Carpe_Diem2_KA_1605.indd 1

4/6/16 2:34 PM

m u s t h av e

gadżety

Producenci sprzętów w pocie czoła pracują nad tym, by ułatwić nam życie. Efekt?

M.in. bezprzewodowe słuchawki, termometr z 16 czujnikami czy drukarka, która sama porusza się po papierze.

Co wybieracie?

2

1

p otrzeba w y n a l a z ku ?

3

the necessity of invention 7 4

5

1

Electronic equipment manufacturers are working hard to make our lives easier. What have they come up with? Wireless headphones, a thermometer with 16 sensors or a printer that moves on paper on its own.

1. Withings Thermo. Precyzyjny termometr z 16 czujnikami i aplikacją na smartfona, $100 2. Air2. Lewitujący, dzięki magnesom, głośnik USB, $130 3. Misfit Ray. Monitor aktywności i snu, w formie naszyjnika lub bransoletki, $100 4. Bragi Dash. Pierwsze w pełni bezprzewodowe słuchawki douszne, ¤299 5. Zuta. Maleńka drukarka, sama porusza się po papierze. Przedsprzedaż: $240 6. Microsoft Surface Pro 4. Łączy możliwości laptopa z praktycznością tabletu, od 4499 zł 7. Amaryllo iCam Plus. Zdalnie obsługiwana kamera z czujnikiem ruchu i dźwięku, 800 zł ❚ 1. Withings Thermo. A high-precision thermometer with 16 sensors and a smartphone app., $100 2. Air2. An USB speaker that levitates thanks to the use of magnets, $130 3. Misfit Ray. A monitor of activity and sleep doubled as a pendant or bracelet, $100 4. Bragi Dash. The first fully wireless earphones, ¤299 5. Zuta. A tiny printer that moves on a sheet of paper on its own. Available for pre-order: $240 6. Microsoft Surface Pro 4. It combines the functionality of a laptop with the convenience of a tablet, from PLN 4,499 7. Amaryllo iCam Plus. Remotely controlled camera with a movement and sound sensor, PLN 800

120

© m . p.

6

Szyjemy doskonałe sny hastens.com

WARSZAWA ul. Malborska 41 (DoMoteka) 03-286 WarszaWa warszawa@lozkahastens.pl tel.: 22 331 17 07 SOPOT al. NiepoDległości 940, 81-861 sopot sopot@lozkahastens.pl tel.: 58 342 47 35 POZNAŃ – JUŻ OTWARTE ul. głogoWska 265a, 60-104 pozNań poznan@lozkahastens.pl tel.: 61 646 00 66 REKLAMA

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr n.med. Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Nareszcie spełniło się marzenie o przeniesieniu tkanki tłuszczowej z miejsc, gdzie mamy ją w nadmiarze, do okolic, w których jej brakuje. Lipofiling Adivive™ to wypełnianie własną tkanką tłuszczową. Stosowany do wypełniania zmarszczek, ale też do modelowania piersi i pośladków.

Now an effective, more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer of the SlimLipo in Poland. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin.

The dream of moving excess fat to the areas where there’s to little of it has finally come true. Lipofiling Adivive™ is innovative metod of shaping your face and body with autologic fatty tissue.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Free consultation with Kaleidoscope.

good address

nasze rekomendacje

Wyjątkowości Restauracji Polska Różana dodaje magiczny ogród.

prestige zone

1

2

3

1. może Miami?

2. polskie specjały

fancy miami?

polish specialties

Miami czaruje urodą i kosmopolitycznym charakterem. Dzielnica South Beach ze słynną, znaną z serialu Miami Vice ulicą Ocean Drive.

W tym mieście można podziwiać też wspaniałe jachty lub zatracić się w latynoskiej atmosferze dzielnicy Little Havana. Nie dość atrakcji? Rainbow poleca rejs po Karaibach lub zwiedzanie USA. ❚ Miami is enticing with its charm and cosmopolitan flair. Its key landmark is South Beach with the iconic Ocean Drive portrayed in the TV series Miami Vice. This is a city where you can admire majestic yachts or soak up the Latino vibes of Little Havana. Hungry for more attractions? Rainbow Tours recommends a Caribbean cruise or a tour across the US.

Różana to eleganckie i niezobowiązujące miejsce, w którym delikatna i lekka kuchnia polska codziennie zaskakuje nowymi specjałami.

Warszawska restauracja słynie z wyrobów własnej produkcji, m.in. pierogów, kopytek, kołdunów czy bezy. Wyjątkowy nastrój tworzą tu świeże kwiaty, stoły nakryte haftowanymi obrusami oraz muzyka na żywo. ❚ Różana is an elegant and intimate restaurant that never ceases to surprise with new creations of light and delicate Polish cuisine. This Warsaw restaurant is famous for its home-made treats, including pierogi, potato dumplings, kalduny, and meringues.

Fresh flowers, embroidered tablecloths, and live music all go into creating a very special atmosphere.

R.pl

restauracjarozana.com.pl

122

3. komfortowe położenie convenient location

4. francuska elegancja french elegance

Można je znaleźć w największych miastach Polski. Ich dogodne położenie pozwala łatwo dotrzeć do głównych atrakcji turystycznych. Dysponują salami konferencyjnym z dostępem do światła dziennego, umożliwiającymi organizację szkoleń, konferencji i bankietów. Mowa o Hotelach Campanile. Jeśli nie byliście, czas je odwiedzić. ❚ Campanile Hotels can be found in every large Polish city. They are conveniently located, so you have the main tourist attractions at your fingertips. They also have conference rooms with access to natural light. This makes them ideal for training seminars, conferences and parties. If you haven’t been to one yet, then now is the time.

Żaden hotel w Polsce nie może się pochwalić tak imponującą listą filmów kręconych w jego wnętrzach. Zaprojektował je w 2013 r. francuski designer Didier Gomez. Sofitel Warsaw Victoria w sercu Warszawy to zatem nie tylko symbol miasta, ale także synonim luksusu i francuskiej elegancji. W tym roku hotel obchodzi swoje 40. urodziny. ❚ No other hotel in Poland has such an impressive list of films to its credit. The interiors were designed by French interior designer Didier Gomez in 2013. Sofitel Warsaw Victoria lies in the heart of Warsaw. It is not only a symbol of the city, but the epitome of luxury and French elegance. The hotel celebrates its 40th birthday this year.

campanile.com

sofitel.com

© m . p.

4

PROMOCJA

UZDROWISKO WIENIEC-ZDRÓJ

REKREACJA

Nowo wybudowany obiekt JUTRZENKA Medical SPA poszerzył ofertę Uzdrowiska w Wieńcu-Zdroju o działalność rekreacyjną, SPA & Wellness oraz wypoczynkowo-hotelową. Jego ekskluzywne i w pełni klimatyzowane wnętrza, niepowtarzalna kameralna atmosfera, bogata oferta profesjonalnych zabiegów sprawią, iż nawet krótka wizyta zapewni Państwu relaks i poprawi samopoczucie w wyjątkowym mikroklimacie stuletnich lasów sosnowych. Jutrzenka Medical SPA to miejsce idealne zarówno na zjazdy, szkolenia, konferencje oraz biznesowe spotkania w kameralnej atmosferze luksusowego hotelu.

Nasze atuty: doskonałe położenie, możliwość przyjęcia nawet grupy 400-osobowej, profesjonalnie wyposażone sale. W jednym z najpiękniej położonych uzdrowisk na Kujawach skorzystać można m.in. z pomocy doświadczonych specjalistów w zakresie rehabilitacji ortopedycznej, w walce z otyłością i leczeniem różnych dolegliwości związanych z wiekiem i starzeniem się organizmu (Anti-Aging).

Strefa SPA & Wellness to: Aquapark (basen rekreacyjny z podwodną muzyką, rwąca rzeka, ławeczki z hydromasażem, gejzery, grzybek wodny, 8 jacuzzi), strefa saun z łaźnią parową, sauną fińską, kabiną infrared, caldarium i sanarium, ścieżką Kneippa, kubłem lodowatej wody, grotą solną z tężnią solankową, 6 nastrojowych gabinetów SPA.

ZAPLECZE TECHNICZNE Do Państwa dyspozycji oddajemy 500 klimatyzowanych pokoi jedno, dwuosobowych i apartamentów, sale konferencyjne - jedna o pow. 46 m2 dla ok. 35 osób, druga o pow. 120 m2 dla ok. 100 osób, restauracja ze sceną - pow. 526 m2 mogąca służyć jako sala konferencyjna dla ponad 400 osób, Pub z kręgielnią, kawiarnię, Aquapark, Strefę Saun, Strefę SPA, centrum rehabilitacji.

CATERING Restauracja A`la Carte „Pod Arkadami” - znakomita kuchnia, sala widokowa oraz najwyższej jakości obsługa to powody, dla których warto zdecydować się na naszą ofertę. W restauracji organizujemy przyjęcia dla ponad 250 osób.

DOJAZD Uzdrowisko Wieniec-Zdrój znajduje się w centralnej Polsce na Kujawach, 6 km od Włocławka, 10 km od autostrady A1, 50 km od Torunia, ok. 100 km na południowy wschód od Bydgoszczy, ok. 190 km od Warszawy.

Liczba pokoi: 500, liczba sal konferencyjnych: 3, liczba miejsc w salach: 535

NATURALNA WODA MINERALNA SELENKA Uzdrowisko Wieniec to również producent naturalnej wody mineralnej Selenka. Bogata w minerały woda średniozmineralizowana, wydobywana jest ze źródła studni głębinowej w Wieńcu-Zdroju, jednej z najstarszych miejscowości uzdrowiskowych w regionie.

Selen – pierwiastek życia - jest niezwykle ważnym składnikiem diety, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Wzmacnia układ odpornościowy, poprzez zwiększenie liczby przeciwciał. Chroni błony komórkowe przed działaniem wolnych rodników, dobrze wpływa na kondycję oczu, skóry i włosów; chroni przed chorobami serca i układu krążenia; jest potrzebny do regeneracji DNA; pomaga w usuwaniu metali ciężkich; zapobiega stanom zapalnym oraz stanom nowotworowym i zmniejsza ryzyko raka u palaczy. Niedobory selenu powodują zaburzenia procesów detoksacyjnych, które w konsekwencji mogą prowadzić do uszkodzenia nerek czy wątroby. Łączna suma składników mineralnych to 645,53 mg/l. Woda sprzedawana jest w opakowaniach typu PET, o pojemności 1,5 l i 0,5 l, zarówno gazowana jak i niegazowana.

www.uzdrowisko-wieniec.pl tel. (54) 272 10 00, fax. (54) 236 23 07 e-mail: recepcja@uzdrowisko-wieniec.pl Wieniec-Zdrój, ul. Brzozowa 1

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

1

2

W Ambasadzie Urody zadbasz o młody wygląd i zgrabną sylwetkę oraz zregenerujesz organizm.

3 4

Warszawska klinika Cosmopolitan specjalizuje się w kosmetyce profesjonalnej.

Jednym z zabiegów dostępnych w ofercie jest Cosmopolitan polegający na wtłaczaniu witaminy C oraz kwasu hialuronowego za pomocą czystego tlenu pod ciśnieniem 1,5 bara. Zabieg jest odpowiedni dla każdego typu skóry, a w szczególności polecany jest osobom z cerą suchą. ❚ The Cosmopolitan clinic in Warsaw specialises in professional cosmetology.

One of its star treatments is Cosmopolitan, a procedure that injects Vitamin C and hyaluronic acid using pure oxygen at 1.5 bar.

The treatment is suitable for all skin types. It is particularly recommended for dry complexions. cosmopolitanklinika.pl

124

2. redukcja niedoskonałości reduce imperfections

3. WSZYSTKO DLA URODY everything for beauty

Uwaga, nowość!

W warszawskim Centrum Medycyny Estetycznej Carpe Diem są już dostępne zabiegi z użyciem Systemu Maximus. To nieinwazyjny sposób na poprawę jędrności i napięcia skóry twarzy i ciała, zmniejszenie zmarszczek oraz modelowanie konturów ciała i owalu twarzy. Technologia redukuje też tkankę tłuszczową oraz cellulit. ❚ It’s the latest innovation! Carpe Diem Aesthetic Medicine clinic in Warsaw is now offering treatments driven by the Maximum System. It’s a noninvasive way to firm facial and body skin and make it more supple, reduce wrinkles, and sculpt body contours and the facial oval. It is also reduces fatty pockets and targets cellulite.

Od anti-aging, przez modelowanie sylwetki, po relaks w prestiżowym spa – od ponad 11 lat warszawska Ambasada Urody dba o potrzeby klientów.

To wyjątkowe miejsce, w którym grono specjalistów zajmuje się zabiegami na twarz, ciało, stylizacją fryzur oraz medycyną estetyczną. Wszystko na najwyższym poziomie. ❚ From anti-ageing through body sculpting to relaxation in a luxurious spa – Ambasada Urody in Warsaw has been catering to the needs of its clients for more than 11 years.

This a very special place where facial and body treatments, hairstyling, and aesthetic medicine treatments are performed by experts.

carpediem-klinika.pl

4. pokaż dłonie! show me your hands Przekraczając próg Pardon My French, możesz być pewna, że opuścisz salon z najmodniejszym manikiurem.

Na ul. Mokotowskiej w samym sercu Warszawy właśnie powstał nowy, trzeci już salon tej topowej marki. Lokalizacja oraz długie godziny otwarcia sprawiają, że to idealne miejsce dla zabieganych kobiet sukcesu. ❚ If you step inside a Pardon My French salon, you can rest assured that your hands and feet will be seen to by top experts. The popular chain recently opened its third salon in ul. Mokotowska in the heart of Warsaw. A convenient location and long opening hours make it ideal for busy professionals. pardonmyfrench.pl

ambasadaurody.pl © m . p.

1. odśwież skórę

refresh your complexion

good job

nieruchomości

Luksusowo w n i e r u c h o m o ś c i ac h luxury in real estate Od kilku lat poszukujący luksusu mogą znaleźć w Polsce coraz więcej propozycji nieruchomości najwyższej klasy. Co więcej, rynek zaczyna się urozmaicać, można wybierać od wież po apartamenty w kamienicach. ❚ Poland has more and more highest quality real estate available to satisfy those seeking luxury. What’s more, the market is beginning to diversify, and you can now choose between residential towers and tenement houses.

©credits

tekst | by piotr gozdowski

126

O tym, czy mieszkanie jest luksusowe, decyduje wiele czynników. Po zmianie ustrojowej na rynku pojawiały się nieruchomości uchodzące za luksusowe, w których oferowano ekskluzywne mieszkania i apartamenty. Jednakże nie było to pojęcie luksusu, do jakiego przyzwyczajony był odbiorca dóbr luksusowych, bo tutaj symbolem komfortu było to, jakiej wielkości jest dom i tzw. standard wykończenia, a nie walory architektoniczne i estetyczne czy lokalizacja posesji.

Sytuacja zmieniła się wraz z rozpoczęciem przez deweloperów inwestycji w centrach większych miast. Kluczowym, a nawet wręcz niezbędnym wyznacznikiem luksusu jest lokalizacja nieruchomości. Jednakże nawet centralne i uważane za „prestiżowe” dzielnice naszych metropolii, jak np. Mokotów w Warszawie, nie są gwarantem sukcesu. Luksusowa nieruchomość nie może być położona w oderwaniu od otoczenia – to sąsiednie budynki, place, parki i dostępna infrastruktura wyznaczają status lokalizacji i – nie da się ukryć – adres. – Najbardziej prestiżowymi dzielnicami w Warszawie

There are many factors that determine whether an apartment is luxurious or not.

Buildings offering “high-class” flats and apartments first came onto the market after the fall of communism. However, these were not luxurious in the sense generally understood by those accustomed to luxury, as neither the architectural nor aesthetic merits of the building, nor its location, were part of the definition – only the size of the apartment and the finishing standard.

The situation changed when real estate developers started to invest in the centres of large cities. The key (and indispensable) luxury factor became the location of the property. However, not even the most centrally-located and prestigious districts, e.g. Mokotów in Warsaw, can guarantee success. A luxurious property does not exist in isolation from its surroundings – it is the adjacent buildings, squares, parks, and infrastructure that determine the status of the location, and, needless to say, address is a crucial factor.

“The most prestigious districts in Warsaw

127

good job

nieruchomości

Wyjazd do spa pokój obok A spa resort next door

128

Węgrzech czy w Portugalii nadwiślańskie są prawie dwa razy droższe. – Zainteresowanie mieszkaniami ekskluzywnymi sukcesywnie rośnie. W Londynie wartości wyjątkowych nieruchomości podwajają się co 10 lat. Kilka oddanych właśnie do użytku londyńskich inwestycji osiągnę-

Wartość polskich nieruchomości premium jest mniej więcej na tym samym poziomie co w Belgii czy Niemczech, a znacznie wyższa niż np. na Cyprze.

Polish luxury property values are on a par with those in Belgium and Germany, i.e. higher than those in Cyprus, and nearly twice as expensive as those in Hungary

are Śródmieście, Stary Mokotów, Saska Kępa, Stary Żoliborz and Stara Ochota, and luxurious apartments are available in three types of buildings: old tenement houses, residential towers, and new buildings (standalone or parts of estates).

These are offered in different standards of finishing, from shell to ‘turn-key’”, says Maria Wudarczyk, author of the Luxury Apartments Market Report 2015.

As a rule, luxury properties are difficult to purchase, especially on mature markets, and make an excellent investment.

According to Knight Frank Real Estate, the prices of most luxury properties consistently rise. They often go up, even

© m . p.

są: Śródmieście, Stary Mokotów, Saska Kępa, Stary Żoliborz oraz Stara Ochota.

Luksusowe mieszkania mogą być tam oferowane od stanu deweloperskiego po wykończenie „pod klucz” – mówi Maria Wudarczyk, autorka Raportu z rynku mieszkań luksusowych 2015.

Nieruchomości luksusowe trudno jest kupić, zwłaszcza na rynkach dojrzałych.

Są bardzo dobrą lokatą kapitału. Według danych firmy Knight Frank większość takich nieruchomości drożała, nawet w czasach kryzysu przeceny lokali z segmentu premium są dość niewielkie, a często zyskują one na wartości. Na co piątym rynku prestiżowych nieruchomości wzrosty są dwucyfrowe, zdarzają się także miasta, których dynamika wzrostu różni się jaskrawo od otaczającego je regionu czy państwa. Przykładem są: Londyn – 53-procentowy wzrost w latach 2009–2013, Miami – 48-proc., Hongkong – 80-proc., Pekin 109-proc., a w Szanghaju ceny wzrosły o 111-proc.!

Interesująco wygląda wykonane przez Global Property Guide porównanie cen luksusowych apartamentów w Polsce do trendów światowych (obejmujące lokale w budynkach nowych bądź poddanych remontom w przeciągu ostatnich 5 lat).

I choć nadal nie możemy równać się z Monako czy Wielką Brytanią, to wartość polskich nieruchomości premium jest mniej więcej na tym samym poziomie co w Belgii czy Niemczech, a znacznie wyższa niż na Cyprze. Od apartamentów na

Luksus kojarzy się z wysokiej klasy wyposażeniem wnętrz, w tym łazienek. Filmowane wanny z hydromasażem, sauny czy niewielkie spa w domu – to marzenie wielu. Apartamenty w oczach niejednego klienta powinny mieć ponadstandardowo wyposażone łazienki, dlatego mogą się różnić wielkością. Tytułowe wyposażenie mieszkania we własne spa umożliwia sprzęt producentów, którzy już są obecni na polskim rynku, np. Meadow Group. ❚ Luxury is associated with top-quality interior furnishings, including the bathrooms. Bathtubs with hydro massage, saunas and a small spa space at home is the dream of many. Many clients would like their apartments to have nonstandard facilities installed in their bathrooms, so they can differ in size.

A private spa can be made using the equipment of producers already in Poland, e.g. Meadow Group.

good job

nieruchomości

Dwie wieże Two towers

ło cenę 30 tys. funtów za metr kwadratowy. Warszawski rynek nieruchomości będzie upodabniał się do rynku Europy Zachodniej zarówno pod względem cen, jak i produktu – mówi Maria Wudarczyk.

W ostatniej dekadzie w kilku miastach pojawiały się coraz ciekawsze inwestycje, np. lofty, chociaż trudno nazwać oferowane w nich mieszkania luksusowymi.

Obecnie doczekaliśmy się realizacji od-

powiadających światowym standardom jakości, np. warszawskie Piano House na Powiślu, Rezydencja Opera przy Ogrodzie Saskim czy powstająca inwestycja przy Willi Chowańczaka w mokotowskim Parku Morskie Oko. Realizacją odpowiadającą standardom amerykańskim jest Cosmopolitan Twarda 2/4, ale też słynna budowla zwana „Żaglem”, czyli Złota 44, odpowiada wysokim standardom. Inwe-

Nieruchomości luksusowe trudno jest kupić, zwłaszcza na rynkach dojrzałych. Są dobrą lokatą kapitału. Większość z nich drożeje, nawet w czasach kryzysu. luxury properties are difficult to purchase, especially on mature markets. They make an excellent investment, even during a recession. stowanie w nieruchomości luksusowe w Polsce ma też ryzykowniejszą stronę. Inwestorzy, którzy doprowadzili do końca budowę loftów w pofabrycznych przestrzeniach w Łodzi i Żyrardowie, byli zmuszeni ogłosić plajtę. Marże w branży nieruchomości luksusowych są najwyższe, jednak nakłady po stronie deweloperów także. Luksus nie lubi pośpiechu, więc jeśli inwestorzy nie nastawili się na długodystansowy wyścig, szybko z niego odpadną. A zyskają klienci, bo jak wiadomo, konkurencja sprzyja wszystkim zainteresowanym. ■

130

© m . p.

W warszawskim Śródmieściu, w ścisłym sąsiedztwie Dworca Centralnego, stoją apartamenty: Cosmopolitan Twarda 2/4 i Złota 44. Oba są symbolem luksusu w nieruchomościach i równocześnie pozytywnych zmian w Polsce.

Pierwszy budynek mierzy 44 piętra i 160 m, drugi 53 kondygnacje i 192 m. Obydwie wieże są zaprojektowane przez architektów światowej sławy: Helmuta Jahna i Daniela Libeskinda. To zapewniło obu realizacjom rozgłos medialny.

Nie brak w nich części wspólnych, basenu, siłowni czy spa. Ceny też wyjątkowe, zaczynają się od 22 tys. zł za metr na Twardej i 24 tys. zł na Złotej i rosną wraz z wysokością budynku. ❚ The two high-rise residential towers, Cosmopolitan Twarda 2/4 and Złota 44, are close to Central Station in Warsaw’s Śródmieście district. They are synonymous with luxury and the positive changes taking place in Poland. The former has 44 floors and is 160 metres tall, while the latter has 53 floors and is 192 metres tall. Both were designed by world-famous architects – Helmut Jahnm and Daniel Libeskind, respectively. This have earned the buildings extensive media coverage. They both have common areas, a swimming pool, a gym and a spa. The prices are as exceptional as their looks and they start at PLN 22,000 at Twarda and PLN 24,000 at Złota, and the higher the apartment, the higher the price.

KUP HOTEL NA WYSPIE SPICHRZÓW I ZARABIAJ NAWET 8,7% ROCZNIE

BUY A CONDO FOR RENT ON GRANARY ISLAND AND EARN AS MUCH AS 8.7% P.A.

Wyspa Spichrzów urasta do rangi jednego z najciekawszych miejsc w Gdańsku, ciesząc się zainteresowaniem zarówno inwestorów i turystów. Centralna lokalizacja, prestiżowe sąsiedztwo największych zabytków Głównego Miasta oraz malownicze położenie nad wodami rzeki Motława, gwarantują wysoką rentowność inwestycji w sektorze hotelowym. Jednym z ciekawszych powstających tu obiektów jest Aparthotel Number One, w którym do kupienia są apartamenty hotelowe o pow. od 22 do 42 m2 sprzedawane w systemie condo. Ofertę biznesową projektu wyróżnia gwarancja stałych przychodów przez 15 lat i związany z tym gwarantowany zwrot z inwestycji wynoszący minimum 75% ceny netto apartamentu.

Przy bezpiecznych założeniach średnioroczne obłożenie hotelu wyniesie co najmniej 65% oraz uwzględnieniu konkurencyjnej jak na samo serce Gdańska ceny za nocleg na poziomie 265 zł netto, właściciel apartamentu hotelowego może liczyć nawet na 8,7% rocznej stopy zwrotu z ceny netto inwestycji.

Granary Island is quickly becoming one of the most attractive venues among investors and tourists alike in Gdansk.

Its convenient and central location in the prestigious vicinity of the Main Town’s largest historical monuments coupled with its picturesque view of the Motława River guarantee that this hospitality sector investment will generate a high yield. Aparthotel Number One is a prime example of a choice property offering rental condos ranging in size from 22 to 42 m2. It has an outstanding business case with guaranteed fixed income for 15 years signifying a guaranteed yield of at least 75% of the condo’s net price.

Employing conservative assumptions with a competitively priced net rental fee of PLN 265 per night for lodging in the very heart of Gdansk, this property’s estimated annual average occupancy will be at least 65%, meaning that condo owners can count on earning as much as an 8.7% annualized yield on the net investment price.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE ul. Potęgowska 6/4, 80-174 Gdańsk tel.: +48 666 370 052, +48 666 847 594 • e-mail: nowamotlawa@dekpol.pl OC OM PR

Niniejsze wyliczenia mają charakter przykładowy i nie stanowią oferty w rozumieniu art. 66 kc.

These calculations serve as an example and do not constitute an offer within the meaning of art. 66 of the Polish Civil Code.

JA

www.no1.com.pl

good job

nieruchomości

Jakie powinno być otoczenie Perfect surroundings

Piotr gozdowski

132

command GBP 30,000 per square metre.

The Warsaw real estate market is going to resemble those of Western European in terms of price and product”, added Wudarczyk Over the past ten years, more and more exciting properties have come on line, e.g. loft apartments, some of an impressive size, have been offered in a number of cities, but they would not qualify as luxury apartments. We finally have developments that meet world quality standards, e.g. the Piano House in the Powiśle district, the Rezydencja Opera near Saski Park, and another project under construction adjacent to Chowańczak Villa at Morskie Oko park in the Mokotów district. Developments that meet American standards definitely include Cosmopolitan Twarda 2/4, and Złota 44 (“The Sail”). Investing in luxury property in Poland is not free of risk, however. Some of the investors that constructed lofts in former factories in Łódź and Żyrardów were forced to declare bankruptcy. Luxury apartments might have the highest

źródła ❚ sources: madeconcept, rednet

margins, but they also have the highest outlays. Luxury is not fond of haste, so any investor not prepared to go the distance will soon fall by the wayside, however trivial that might sound. The winners will be the purchasers, as competition is beneficial to all stakeholders. ■

Dziennikarz biznesowy związany z tytułami Puls Biznesu, Harvard Business Review, Wall Street Journal.

Doktorant w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej. Rugbysta AZS AWF Warszawa. ❚ Business writer and contributor to Puls Biznesu, Harvard Business Review and The Wall Street Journal.

PhD candidate at the Collegium of Socio-Economic Policy at the Warsaw School of Economics. Plays rugby.

© M . P. , a rc h i w u m au to ra

during a recession. At worst, they only ever depreciate slightly. Double-digit growth has been recorded on one in five markets, and some cities are appreciating much more rapidly than their region and country. Some examples: London – 53 per cent growth in 2009-2013; Miami – 48 per cent; Hong Kong – 80 per cent; Beijing – 109 per cent; and Shanghai – 111 per cent. It is interesting to compare the prices of Polish luxury apartments with world trends. This was done by the Global Property Guide, which surveyed apartments in new buildings and those renovated during the past 5 years. Although Poland still cannot compare itself with Monaco or the UK, Polish luxury property values are on a par with those in Belgium and Germany, i.e. higher than those in Cyprus, and nearly twice as expensive as those in Hungary and Portugal.

“Interest in luxury apartments is constantly on the rise. In London, the value of exceptional property doubles every ten years. Some new London properties

Odpowiednia lokalizacja – dzielnica, a nawet ulica – oraz interesujący i niepowtarzalny widok z okna, wysoki standard budynku, zarówno architektura, jak i wykończenie części wspólnych, miejsca garażowe czy bezpieczeństwo, oraz profesjonalne zarządzanie nieruchomością, nie tylko concierge, ale też administracja, która wyprzedza potrzeby mieszkańców.

Istotna jest bliskość infrastruktury usługowej odpowiedniej jakości. ❚ The right location – the district and even the street, nice views, high construction standards (architecture and finishing of common areas), parking, safety, and property management (not only a concierge service, but also an administration that anticipates the needs of the residents). The proximity of high quality commercial infrastructure is also important.

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi.

Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

good job

made concept

Luksus z X I X- w i e c z n ą d u s z ą luxury with a 19 th -century soul

tekst | by magda cybulska

134

© m . p.

Takiej propozycji jeszcze w warszawie nie było. Hoża 42 to połączenie zabytkowej kamienicy z apartamentowcem – mówi architekt Michał Borowski. ❚ “There has never been an offering like this in Warsaw. Hoża 42 is a combination of a historic tenement house and an apartment building”, says architect Michał Borowski.

Przerabia Pan zabytkową kamienicę przy Hożej 42 w Warszawie na nowoczesny apartamentowiec. To nie pierwszy tego typu projekt na pana koncie.

To prawda, chociaż pierwszy w Polsce.

W latach 70. studiowałem architekturę w Sztokholmie. To był czas, kiedy na świecie zaczęto doceniać XIX-wieczne kamienice. Zamiast je burzyć i na ich miejscu budować od zera nowe apartamenty, zaczęto przerabiać je na nowoczesne mieszkania. Taka przebudowa jest często dużo droższa, ale za to efekt bardziej spektakularny. Do dziś w podobny sposób zaprojektowałem i przebudowałem już pewnie kilkadziesiąt takich kamienic w Szwecji, Niemczech czy Portugalii.

Czym tego typu przebudowa różni się dla architekta od projektowania nowego budynku?

Nowy budynek projektujesz na papierze, a potem ktoś według tego planu go buduje. W przypadku przebudowy starej kamienicy projekt to w najlepszym wypadku połowa pracy architekta – wiele ważnych decyzji podejmuje się nie przy stole, tylko na placu budowy. Często okazuje się bowiem, że stary projekt nie zgadza się ze stanem rzeczywistym, że rury biegną gdzie indziej, że nie ma ścian, które widnieją na papierze, zdarzają się różnice w wysokości stropów etc. Jestem codziennie na budowie Hożej 42, bo wciąż zdarzają nam się tego typu niespodzianki. Poza tym nowe budynki projektuje się dziś ze szkła i betonu, a tutaj mam do czynienia z cegłą, drewnem, klasycznym tynkiem. W przypadku tej konkretnej kamienicy zaskoczyło mnie, jak wiele detali się zachowało.

Kamienica przy Hożej 42 przetrwała wojnę i nie została zburzona w PRL-u.

Rzadki okaz, zwłaszcza w Warszawie.

Owszem, po lewej stronie Wisły wojnę przeżyło może 2–3 proc. podobnych kamienic. Hoża 42 powstała w 1894/95 r.

Był to wówczas paradny, reprezentacyjny budynek z piękną i porządną elewacją, dużymi i wysokimi pokojami. Mieszkania miały nawet po 200 m². Kupiłem ten pusty dom od spadkobierców przedwojennych właścicieli.

Dziś to już zabytek.

Wiele domów, które pochodzą sprzed wojny, wpisano w 1965 r. do rejestru

You are converting the historic tenement house at ul. Hoża 42, Warsaw, into a modern apartment building.

This is not the first such renovation project in your portfolio.

No it’s not, but it’s the first in Poland.

I studied architecture in Stockholm in the 1970s. At the time, architects were just starting to appreciate 19th-century buildings. Instead of tearing them down and erecting new apartment buildings in their place, they began to convert them into modern flats. This is usually much more costly, but the end result is more impressive. To date, I’ve designed and rebuilt dozens of tenement houses like these in Sweden, Germany and Portugal.

For an architect, how does a convertsion differ from designing?

A new building is designed on paper and erected as per the blueprint. In the case of converting an old tenement house, the design is only half the work of the architect – many important decisions are made at the construction site, not the sketching table. It often turns out that the old design is not identical to the actual building, that the piping runs differently, that walls in the plan are not there, that there are differences in ceiling heights, etc. I visit the construction site at Hoża 42 every day, because surprises like these crop up every day. Apart from that, new buildings are designed to be made of glass and concrete, whereas old ones were made of brick, wood and plaster.

I was surprised to see how many old details had survived in this particular tenement house.

The house at Hoża 42 survived the war and was not torn down later. That makes it a rarity, especially in Warsaw.

That’s right. Only 2-3 per cent of similar buildings on the left bank of the Vistula

were left unscathed after the war. Hoża 42 was erected in the years 1894/95.

It was a grand, elegant building at the time, boasting a beautiful façade and large, high-ceilinged rooms. The individual apartments were up to 200 sq. m.

I purchased the empty building from the heirs of its pre-war owners.

It’s a historic building today.

Many pre-war houses were entered into the Register of Historic Buildings in 1965.

That’s why everything we did during the renovation had to be approved by the Municipal Conservationist. We had to determine whether the floor in a given apartment was original or not – whether it dated back to 1893 or 1920, and whether it could be renovated, or had to be pulled up and reconstructed. The same applied to the façade, windows, wrought iron stair railings, etc. Each apartment is different and has something special that makes it stand out from the others, e.g. a tiled stove, or 19th-century door.

Will the stuccowork be original too?

We have to reconstruct most of it according to the original design, because it’s in a pretty sorry state. It’s been painted over many times and it’s lost its original shape.

The building owner picked the stucco design from a catalogue, so they’re different in each apartment. Luckily, those 19th-century catalogues have survived as well. Converting this old tenement house means going back to old craftsmanship.

After the war, the Hoża 42 apartments were subdivided and rented out.

That’s correct, but we intend to restore the original number of apartments, i.e. four apartments per floor – two with windows facing the street and two overlooking the back yard. We’re going to restore some of the original rooms, as well as the staircases.

Kamienica przy hożej 42 powstała w 1894/95 r. Był to wówczas paradny, reprezentacyjny budynek z piękną elewacją, dużymi i wysokimi pokojami. Przywrócimy ten stan.

The Hoża 42 tenement house was erected in 1894/95. It was a grand, elegant building at the time with a beautiful façade and large, high-ceilinged rooms. We will restore it.

135

made concept

dwupiętrowe penthouse’y będą miały do 8 m wysokości, kilkudziesięciometrowe tarasy i własne ogrody, a w nich domki dla gości. na parterze będzie basen dla mieszkańców. two-level penthouses will be 8 metres tall, will have large terraces, as well as private gardens with guest cabins. There will be a swimming pool for residents on the ground floor.

zabytków. Dlatego podczas remontu na bieżąco współpracujemy z konserwatorem – uzgadniamy z nim wszystko.

Np. czy podłoga w danym mieszkaniu jest oryginalna i co to znaczy – czy pochodzi z 1894 czy 1920 r.? I czy nadaje się do tego, aby ją odrestaurować, a może trzeba ją rozebrać i odtworzyć? To samo dotyczy elewacji, okien, kutych balustrad itp. Każde z mieszkań jest inne i ma w sobie coś wyjątkowego, co odróżnia je od pozostałych, np. piec kaflowy lub XIX-wieczne drzwi.

Sztukateria też będzie oryginalna?

W większości musimy ją odtworzyć według oryginalnego projektu, bo nie jest w najlepszym stanie. Wielokrotnie zamalowywana straciła pierwotny kształt.

Właściciel kamienicy sam wybierał wzór sztukaterii z katalogu, dlatego w każdym mieszkaniu wygląda ona nieco inaczej.

Na szczęście te XIX-wieczne katalogi też się zachowały. Przebudowa kamienicy to także powrót do zapomnianego rzemiosła.

Ale przecież po wojnie mieszkania na Hożej 42 zostały podzielone i przekształcone w czynszowe.

Zgadza się, ale my planujemy odtworzyć taką liczbę mieszkań, jaka była pierwotnie, czyli cztery mieszkania na piętrze – dwa z oknami wychodzącymi na ulicę, dwa na podwórko. Odtworzymy też część oryginalnych pomieszczeń – salonów i jadalni – oraz klatki schodowe.

Mieszkańcy kamienicy będą mieli poczucie, że mieszkają w zabytku?

Stuprocentowe. Ale nie kosztem wygody i nowoczesnych rozwiązań. Będą windy i parking pod podwórkiem – ponad 20 miejsc z wjazdem od Hożej. Dwupiętrowe nowe penthouse’y będą miały do 8 m wysokości, kilkudziesięciometrowe

136

tarasy, własne ogrody, a w nich domki dla gości. W sumie Hoża 42 to 16 mieszkań – od 60 do 350 m². Na parterze będą dwa lokale, a od podwórka siłownia i basen dla mieszkańców. ...oraz dziedziniec.

Będzie zielony, zgodnie z warszawską tradycją. Zieleńce były z reguły otoczone żeliwnym niewysokim płotkiem, w środku rosła bujna roślinność. Myślę, że u nas będzie podobnie.

To są mieszkania dla najbogatszych?

Nie każdy będzie mógł sobie na nie pozwolić. Ale Hoża 42 jest unikalna – takiej propozycji jeszcze w Warszawie nie było.

Chociaż jesteśmy we wstępnej fazie remontu, planujemy sprzedać mieszkania w stanie więcej niż deweloperskim jeszcze w tym roku, żeby równocześnie wykańczać je już dla konkretnych nabywców.

Tak, aby nowi właściciele mogli zamiesz­ kać w nich na przełomie 2017/2018 r. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

So, the residents will really feel that they’re living in a historic building.

They certainly will. But this will not be done at the expense of comfort and modern installations and conveniences.

There will be lifts and a parking lot under the backyard – over 20 parking spaces with an entryway from ul. Hoża. The new, two-level penthouses will be 8 metres tall, and have terraces of several dozen square metres, as well as private gardens with guest cabins. There will be a total of 16 apartments ranging from 60 to 350 sq. m. There will be two ground-floor premises, as well as a gym and swimming pool. for the residents overlooking the yard. ...and a patio.

A green patio, as per Warsaw tradition.

Tenement houses used to have gardens with lush greenery surrounded with a short cast iron fence. Ours will be similar.

Are these apartments for the very rich?

Obviously, not everyone will be able to afford them. But Hoża 42 is unique. There has never been an offering like this in Warsaw. Although we’re only at the initial renovation stage, we’re planning to sell the apartments in a more advanced state than the shell stage before the end of the year, so that we can finish them in line with the personal preferences of their new owners. The residents will be able to move in late 2017 and early 2018. ■ Article written in collaboration with Made Concept.

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki.

W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Od 1967 r. pracował jako architekt w biurach architektonicznych działających w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Ostatni Naczelny Architekt Warszawy w latach 2003– 2006. Dziś prezes Made Concept. ❚ (b.1950) Architect and Art Historian.

Graduated from the Architecture Department of the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. Has worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. Head Architect of the City of Warsaw in 2003–2006. Made Concept CEO.

© m . p.

good job

behind the scenes

szkolenie pilotów

SZTUKA P ER F EKC J I the art of perfection Polscy lotnicy od lat są w światowej awangardzie.

To przede wszystkim pasja, a dopiero później zawód. ❚ Polish pilots have long stood among the international elite.

This is because flying is their passion, not just their profession. tekst | by krzysztof moczulski kursy | training

Nieodłączną rzeczą w pracy pilota są szkolenia. Latając dla linii lotniczej, piloci przechodzą kursy szkolące na konkretny typ samolotu (type rating). Co pół roku konieczny jest trening przewidziany programem szkolenia i określony w przepisach OPC (Operator Proficiency Check), a raz w roku egzamin przedłużający type rating, czyli LPC (Licence Proficiency Check). ❚ Training is part and parcel of their work. Pilots are required to complete aircraft type rating training courses to fly for commercial airlines. They take part in training courses as part of the curriculum laid down by OPC (Operator Proficiency Check) regulations every six months, and take a test to renew their type rating licence, or LPC (Licence Proficiency Check), every year. awanse | promotions

Oprócz rutynowych szkoleń są też te związane z awansami: szkolenie z prawego na lewy fotel (przy awansie na kapitana) czy przeszkolenia instruktorskie (przy awansie na kapitana instruktora). ❚ Routine courses are supplemented with training essential for promotion – from the seat on the right to the seat on the left (promotion to captain) or flight instructor training (promotion to captain instructor).

symulator | simulatorS

Podczas szkolenia symulatorowego piloci korzystają z najnowszych urządzeń pozwalających odtworzyć niemal wszystkie warunki lotu i większość usterek mogących wystąpić na pokładzie samolotu. ❚ Pilots use the latest devices during simulator training courses. These can recreate practically any weather conditions, and most of the defects that can be detected on board.

automatyzm działań | AUTOMATIC ACTIONS

Kolejną ważną rzeczą przekazywaną podczas szkolenia jest standaryzacja zachowań i podział zadań w kokpicie. Celem jest umiejętność pracy i bezproblemowego wykonania lotu nawet przez osoby nieznające się na co dzień. Dlatego tak szczegółowo opisane są zasady współpracy między pilotem lecącym a pilotem monitorującym dany rejs. ❚ Also taught on training courses is the standardisation of activities and the assignment of tasks in the cockpit. The goal is to ensure that even people who do not know each other can complete the flight without a hitch. This is why the rules of cooperation between the pilot flying and the pilot monitoring a given flight are described in such a detailed manner.

QRH (Quick Reference Handbook) to wyposażenie obowiązkowe każdego samolotu i niezbędnik lotnika. W zależności od typu samolotu składa się z kilkuset stron, na których znajdują się checklisty oraz rozpisane procedury postępowania w przypadkach wystąpienia usterek czy awarii. ❚ The QRH (Quick Reference Handbook) is mandatory on all aircraft, and every pilot needs to be familiar with it. Depending on the aircraft type, it can have hundreds of pages of checklists and detailed procedures to be followed in the event of defects or failures.

Więcej informacji zza kulis w nowym programie „Operacja LOT”. Premiera w każdy czwartek, od 7 kwietnia, o godz. 22.00 na Discovery Channel. ❚ For more behind the scenes information watch the new Operation: LOT television programme. Watch a new episode on the Discovery Channel every Thursday at 10 pm starting on 7 April.

© ARCHIWUM PLL LOT

Symulatory, loty dopuszczające i kontrolne – wszystko odbywa się w jednym celu. Aby każdy rutynowy rejs z Pasażerami był jak najnudniejszy i aby spokojnie dolecieli Państwo do portu przeznaczenia. ❚ Simulators, acceptance and control flights – all these things serve only one purpose – to make all routine flights with passengers on board as boring as possible in order to get everyone to the destination airport safely.

QRH

spokój | CALMNESS

Planując szkolenie, dba się o to, żeby każda usterka znalazła się w programie ćwiczeń symulatorowych minimum raz na trzy lata. Ma to na celu wyrobienie w lotnikach pewnego rodzaju automatyzmu działań podejmowanych w sytuacjach awaryjnych. ❚ The people who schedule the training courses make sure that every fault is covered by the simulator training curriculum once every three years, so as to develop certain automatic reactions to emergency situations.

content

SPIS TRE˝CI

140

Route map

142

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

143

Miles & More

A LOT OF… FESTIVALS

144

a LOT of… festivals

ROZRYWKA POKŁADOWA

148

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

152

Useful information

LOT DLA FIRM

154

LOT dla firm

FLOTA

156

Fleet

MENU LOT GOURMET

158

LOT gourmet menu

SIATKA POŁ°CZE˛ WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

139

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 139

12.04.2016 20:46

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

Ottawa

Las Vegas Dallas

Los Angeles

New York JFK

Pittsburgh Charlotte

Houston

San Diego

Detroit

Cleveland

Cincinnati

Halifax

Toronto

Chicago

Denver

San Francisco

Québec Montreal

Minneapolis

Portland

SIATKA POŁ°CZE ˛

Winnipeg

Calgary

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Palanga

Copenhagen Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw

Birmingham London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Toulouse

Milan Nice

Marseille

Graz

Salzburg Klagenfurt

Venice Ljubljana

Kosice

Bologna

Cluj-Napoca

Split

Odessa

Bucharest

Belgrade

Zadar

Rome

Chisinau

Budapest Zagreb

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Turin

Bilbao

Vienna

Basel Zurich

Lyon

Kiev

Prague

Brussels

Geneva

Madrid

Riga Vilnius

Manchester Dublin

Moscow

Tallinn

Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

Lisbon

Ateny

lot.com

Malta

Larnaca Beirut Tel Aviv

140

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 140

Amman

Cairo

12.04.2016 20:47

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA POŁ °CZE˛

Krasnodar

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk

Szczecin

Poznań Prague Poł°czenia

Warsaw

by LOT s operated

T ❚ ˝ ight

własne LO

Bilbao

re ˝ ights

-sha hare ❚ code

code-s Poł°czenia

Wrocław

Seul

Poł°czenie

Kraków

rect ˝ ights

ie ❚ di

bezpo˙redn

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 141

Rzeszów

Katowice

141 141

lot.com

a˛y go w sprzed sale 16 – niedłu LOT od 20 from 2016 – soon on a ni ze ł°c Po LOT erated by ❚ ˝ ights op

12.04.2016 20:48

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZE˜STWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

142

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 142

12.04.2016 20:48

Wymień mile na przeloty

Zgromadzone mile wykorzystaj na przeloty po całym świecie! W tym miesiącu poleć do Aten, Koszyc i Połągi oraz wielu innych miast za 10 000 mil.

Redeem your miles for flight awards

Earned miles can be redeemed for flight all around the world.

This month fly to Athens, Kosice, Palanga and many more cities, for 10.000 miles.

143

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 143

12.04.2016 20:49

a LOT of… festivals

1

NA FESTIWALE SAMOLOTEM! Fly to festivals GDY TEMPERATURA WZRASTA, MELOMANI SZTURMUJ˜ FESTIWALE. Z KA°DYM ROKIEM OPCJI DO WYBORU JEST CORAZ WI˛CEJ, A DZI˛KI POŁ˜CZENIOM LOT-U S˜ ONE NA WYCI˜GNI˛CIE R˛KI. ❚ AS THE TEMPERATURE RISES, MUSIC LOVERS FLOCK TO FESTIVALS TO SEE LIVE CONCERTS AND FEEL THE ENERGY OF THE FANS. THERE IS MORE TO CHOOSE FROM EVERY YEAR, AND LOT HAS PUT IT ALL AT YOUR FINGERTIPS. ˜°˛˝˜ | ˙ˆ

O

˙ˆˇ˘.ˆ .......... ...˘.. .

d rozpoczynaj˜cej sezon Coachelli w USA do Open’era na wybrze°u Bałtyku, wydarzenia gwarantuj˜ kilkudniow˜ rozrywk˝ i niezapomniane wra°enia – poni°ej moje ulubione spo˙ród ˙wiatowych letnich festiwali muzycznych. ❚

ˇ˘.°... | ...˜.˝

ˇˆ.˘ .ˆ.. ˙ ˆ...˘

All these events – from Coachella in the US, which opens the season, to Open’er on the Baltic coast - guarantee several days of unbeatable entertainment and unforgettable experiences. Here are my favourite international summer music festivals. ■

Gdańsk

WARSAW Kraków

lot.com

Chicago Los Angeles

144

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 144

Barcelona

13.04.2016 11:36

2

a LOT of… festivals

3

1. COACHELLA Coachella Je˜li Twój news feed na Instagramie przypo-

2. PRIMAVERA SOUND Primavera Sound Usytuowany w samym sercu Katalonii, festiwal Primavera Sound co roku ˜ci˛ga miło˜ników muzyki z całej Europy. Równie˙ z Polski, ju˙ od pocz˛tku tego roku do Barcelony mo˙na bezpo˜rednio i wygodnie polecieˆ LOT-em.

Organizatorzy co roku zapewniaj˛ wyst°py gwiazd rocka i muzyki elektronicznej – fani bawi˛cy si° na placu Parc del Fòrum ju˙ w czerwcu b°d˛ mogli wybraˆ spo˜ród kilku scen i posłuchaˆ artystów takich jak Radiohead czy PushaT, a na zakoˇczenie na pla˙y odb°dzie si° fenomenalny pokaz sztucznych ogni. ❚ Staged in the heart of Catalonia, the Primavera Sound festival attracts huge crowds of music lovers from all over Europe every year. LOT launched direct and comfortable . ights from Poland to Barcelona this year, so it is now easier than ever to get to. Every year, the biggest names in rock and electronic music are invited to perform.

This June, the Parc del Fòrum will be hosting several stages featuring performers such as Radiohead and Pusha T. The event culminates with a spectacular ÿ reworks display on the beach.

3. OPEN’ER Open’er Odbywaj˛ce si° od 2002 roku koncerty na lotnisku w Kosakowie to emocje, spontaniczno˜ˆ, luz i taniec pod gołym niebem.

Zeszłoroczne wyst°py Major Laser, Diplo czy The Prodigy to gigantyczne, multimedialne show, absorbuj˛ce zmysły słuchu i wzroku deszczem serpentyn i laserów po˜ród elektronicznych beatów. Z drugiej strony, na festiwalu nie brakuje artystów, którzy swoimi muzycznymi dokonaniami pisz˛ ju˙ histori° rock’n’rolla.

Tu˙ przed i zaraz po wydarzeniu poci˛gi i autobusy p°kaj˛ w szwach, tymczasem od tego roku LOT lata do Gdaˇska kilka razy dziennie nie tylko z Warszawy! Dwa razy w ci˛gu dnia LOT-em mo˙na dolecieˆ do Gdaˇska bezpo˜rednio tak˙e z Krakowa. ❚ The Open’er Festival has been held in Kosakowo Airÿ eld since 2002. It is packed with excitement, spontaneity, and open air dancing. Last year’s highlights, which included Major Laser, Diplo, and The Prodigy, were massive multimedia shows that stimulated the senses with a shower of serpentines and lasers paced by electronic beats. There are even artists whose musical achievements are rewriting the history of rock’n’roll. Shortly before and after the event, there are buses and trains crammed full of people. This year, LOT is . ying to Gdaˇsk several times a day – and not only from Warsaw. You can . y LOT directly from Gdaˇsk to Kraków twice a week.

145

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 145

lot.com

mina sesj° zdj°ciow˛ modowych bloggerek z kwiatami we włosach i ubraniach w stylu indie, to wiedz, ˙e zbli˙a si° Coachella. Co roku w kwietniu, miasteczko Indio w Południowej Kalifornii zamienia si° w gospodarza dwu-weekendowego wiosennego hedonizmu, które rozpoczyna sezon na festiwale muzyczne na całym ˜wiecie. Pozycj° niezast˛pionego lidera potwierdza tempo, w którym wyprzedana zostaje pula prawie 100 tysi°cy biletów: 24 godziny i to z rocznym wyprzedzeniem.

Widowisko przyci˛ga celebrytów z pobliskiego Los Angeles, których łatwo spotkaˆ bawi˛cych si° w˜ród tłumu – w zeszłym roku wokalistka Rihanna ogl˛dała wyst°py kolegów z perspektywy fanów. Usytuowany na polach golfowych w ˜rodku pustyni festiwal słynnie z przepi°knie udekorowanego campingu dla uczestników, ale i Ci, którzy szukaj˛ odpoczynku po szaleˇstwach na ˜wie˙ym powietrzu, znajd˛ wytchnienie w okolicznym Palm Springs. Podwójna ilo˜ˆ kremu z ÿ ltrem, słomkowe kapelusze i du˙o wody to konieczno˜ˆ zanim słoˇce spektakularnie zajdzie z górami San Jacinto. Do słonecznej Kalifornii LOT zabiera pasa˙erów z krótk˛ i wygodn˛ przesiadk˛ w Chicago wspólnie z United Airlines. ❚ If your Instagram news feeds resemble a fashion shoot featuring bloggers with . owers in their hair and clad in indie clothes, then Coachella is on the way. Every April, the town of Indio in Southern California hosts an event over two consecutive weekends that celebrates springtime hedonism and opens the international music festival season. Its prime position is conÿ rmed by the speed at which the nearly 100,000 tickets are

sold out – 24 hours – and that is a year in advance. The event draws celebrities from nearby Los Angeles, who can be seen rubbing shoulders with the crowd. Rihanna was watching fellow musicians as a fan last year.

Staged on golf courses in the middle of the desert, the festival is famous for its beautifully embellished camping site. Anyone in need of a little respite from the open air madness can ÿ nd it in nearby Palm Springs. Double doses of sun screen, straw hats and plenty of water are essential before the sun sets spectacularly over San Jacinto Mountain.

LOT has partnered with United Airlines to take passengers to California with a short and convenient stopover in Chicago.

13.04.2016 11:38

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 146

12.04.2016 20:51

KOBIECY JUBILEUSZ

LADIES JUBILEE

Organizowany od 10 lat Dr Irena Eris Ladies’ Golf Cup – jest jednym z najbardziej cenionych i prestiżowych kobiecych wydarzeń golfowych w tej części Europy.

Having been organized for 10 years, the Dr Irena Eris Ladies’ Golf Cup is one of the most precious and prestigious women’s golf events in this part of Europe.

Sekret sukcesu golfa ukryty jest w wyjątkowej elegancji tej dyscypliny, a pola golfowe całego świata podczas prestiżowych turniejów stają się centrum niezwykłych, sportowych i towarzyskich wydarzeń.

The secret of golf success is hidden in a unique elegance of that discipline and the golf courses from all around the world became the centres of this unusual sport and accompanying social happenings.

W Polsce tę wyjątkową atmosferę można odnaleźć na Dr Irena Eris Ladies’ Golf Cup, podczas którego uczestniczki mają możliwość korzystania z uroków Hotelu SPA Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie. Ten sklasyfikowany w I kategorii rankingowej turniej, w każdym kolejnym roku przyciąga coraz większą liczbę uczestniczek, nie tylko z Polski.

Turniej to 2 dni sportowych emocji, około 80 golfistek z Polski i zagranicy (m.in. z Finlandii, Szwecji, Kanady, USA, Austrii).

In Poland, this exceptional atmosphere can be found at Dr Irena Eris Ladies’ Golf Cup where participants are given an opportunity to benefit from the charm of Hotel & SPA Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie. This tournament, classified in the first ranking category, each following year draws higher and higher attention, not only amongst Polish players. What the tournament means is two days full of sport emotions, around 80 lady golfers from Poland and abroad (e.g. from Finland, Sweden, Canada, USA, Austria).

– DR IRENA ERIS LADIES’ GOLF CUP JUŻ PO RAZ DZIESIĄTY!

W tym roku sportowa rywalizacja odbędzie się w dniach 6-7 czerwca, a panie zawalczą o specjalnie zaprojektowane puchary przez firmę YES, nagrody od Deutsche Banku, a także o wyjątkową 9-litrową (sprowadzaną wyłącznie na turniej) butelkę szampana Perrier-Jouët.

Więcej informacji na: www.DrIrenaErisGolf.com oraz na www.facebook.com/LadiesGolf

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 147

- THE 10TH EDITION OF THE DR IRENA ERIS LADIES’ GOLF CUP!

This year sports competition will be held between 6 th and 7 th of June. Ladies will compete for a cup specially designed by YES company, valued prizes founded by Deutsche Bank, and exceptional 9-liters bottle of Perrier-Jouët champagne (imported especially for the tournament).

More information on: www.DrIrenaErisGolf.com and www.facebook.com/LadiesGolf

12.04.2016 20:52

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

AUDIO ❚ AUDIO

E-READER

W maju w ramach oferty PLL LOT oferujemy Pa˜stwu ponad 70 ÿ lmów (w tym ÿ lmy chi˜skie, rosyjskie i japo˜skie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zach˛camy do zapoznania si˛ ze szczegółami wewn˙trz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategori˙ „Zmieniamy si˛ dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Pa˜stwo przekonaˆ si˛, co jeszcze postanowiliˇmy zrobiˆ, aby umiliˆ Pa˜stwu podró˘. ❚ In May we would like to o. er you over 70 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

DEADPOOL (2016)

lot.com

in-fl ight entertainment

KUNG FU PANDA 3 (2016)

New in May

JAK TO ROBI˜ SINGLE ❚ HOW TO BE SINGLE (2016)

ZOOLANDER 2 (2016)

KINGSMAN: TAJNE SU°BY ❚ KINGSMAN: THE SECRET SERVICE (2014)

CUDOWNE DZIECKO ❚ AUGUST RUSH (2007)

© 2016 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED. MARVEL © 2016 MARVEL; © 2016 PARAMOUNT PICTURES; © 2015 DREAMWORKS ANIMATION, L.L.C. ALL RIGHTS RESERVED; © 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED.

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

148

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 148

12.04.2016 20:53

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 149

12.04.2016 20:53

Š 2015 Twen TieTh Cen Tury Fox Film Corpora Tion. a ll righ Ts reserved.

FILMY ZAGRANICZNE

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILM O ALEKSIEJEWIE ❚ ˜°˛˝ ˙ˆ˝ ˇ˘.˜....ˇ ❚ A FILM ABOUT ALEXEYEV (2014)

A GÓRY UST°PI° ❚ 山河故人 ❚ MOUNTAINS MAY DEPART (2015)

Foreign movies

BIUROWY ROMANS ❚ .˘..

E.˛.. . OMA˛ ❚ OFFICE ROMANCE (1977)

PIERWSZY MAJA ❚ 五月一號 ❚ FIRST OF MAY (2015)

POMARA˛CZ ❚ オレンジ ❚ ORANGE (2015)

ZUPA HANY ❚ はなちゃんのみそ汁 ❚ HANA’S MISO SOUP (2015)

FILMY POLSKIE

Polish movies

OPERACJA DUNAJ ❚ OPERATIVE: DUNAJ (2009)

ZERO (2009)

IDA (2013)

SALA SAMOBÓJCÓW ❚ SUICIDE ROOM (2011)

80 MILIONÓW ❚ 80 MILLIONS (2011)

REWERS ❚ REVERSE (2009)

ZDJ.CIE KANAŁU CARTOON NETWORK

lot.com

CARTOON NETWORK

150

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 150

12.04.2016 20:53

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 151

12.04.2016 20:54

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGA˜ REJESTROWANY PRZEWO˜ONY W LUKU BAGA˜OWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZ°TA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

152

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGA˜U PODR°CZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGA˜ PODR°CZNY PRZEWO˜ONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGA˜ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie s˜ aktualne na dzie° oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysoko˛˝ opłat za przewóz dodatkowego bagaˆu dostˇpne s˜ w biurach sprzedaˆy, Call Center b˜d˘ na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial o. er within the meaning of the Civil Code. In order to conÿ rm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales o. ces, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych poł˜czeniach obsługiwanych małymi samolotami mog˜ obowi˜zywa˝ dodatkowe restrykcje odno˛nie wielko˛ci bagaˆu podrˇcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain . ights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowl˜t lub fotelik samochodowy mog˜ by˝ zabierane na pokład w miarˇ wolnego miejsca. . A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowi˜zuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound . ights from Poland.

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 152

12.04.2016 20:55

153

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 153

12.04.2016 20:55

L OT DL A F IRM

lot.com 139_KA_05_LOTINFO_01.indd 154

12.04.2016 20:55

D

155

139_KA_05_LOTINFO_01.indd DC reklama Caleidoscope.indd155 1

12.04.2016 20:5613:25 11.04.2016

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA

fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

156

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 156

12.04.2016 20:56

Kale

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 157

Kaleidoscope_KK_Miles_More.indd 1

12.04.2016 20:57

2016-03-01 11:41:59

LOT gourmet menu MENU LOT GOURMET

lot.com 139_KA_05_LOTINFO_01.indd 158

12.04.2016 20:57

ME NU L OT GOURMET LOT gourmet menu

lot.com

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 159

12.04.2016 20:58

LOT gourmet menu MENU LOT GOURMET

lot.com 139_KA_05_LOTINFO_01.indd 160

12.04.2016 20:59

ME NU L OT GOURMET LOT gourmet menu

lot.com

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 161

12.04.2016 20:59

139_KA_05_LOTINFO_01.indd 162

12.04.2016 21:00

MB_Klasa_E_Kaleidoscope_205x265.indd 1

05/04/16 17:28