Kaleidoscope

zabierz mniE / take me home

02/2014 KIERUNEK SZTOKHOLM | TAJLANDIA – NIE TYLKO PLAŻE | BIGOS | MIASTA DLA ZAKOCHANYCH | TAŃCE I SWAWOLE | HISTORIA ZIMOWYCH OLIMPIAD | MIESZKANIE DLA MILIARDERA

02/2014

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Historia żurawia The Crane's Story

Zmieniamy się We are changing

edytorial

© marek wiśniewski, okŁadka/cover: materiały promocyjne LOT

S

zanowni Państwo, „Serdecznie witam Was na pokładzie naszego samolotu. Pozwólcie, że spełnimy Wasze marzenie o lataniu”. Tak kapitan pierwszego samolotu PLL LOT mógłby witać pasażerów w pierwszym rejsowym locie z Warszawy do Lwowa w styczniu 1929 r. Jesteśmy dumni, że w podobny sposób możemy witać naszych Pasażerów już od 85 lat. Każdy lot bowiem to spełnienie części marzeń. Teraz – jest to możliwe w sensie niemal dosłownym – najnowocześniejszym samolotem świata, B787 Dreamliner, który – jak pokazują ostatnie miesiące – początkowe problemy ma już za sobą.

Według prognoz Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych (IATA) zrzeszającego 240 linii lotniczych, w tym LOT, rok 2014 ma być lepszy dla linii lotniczych niż ostatnie kryzysowe lata. IATA spodziewa się, że linie lotnicze będą powracać do rentowności. Nie zapominajmy, że lotnictwo jest katalizatorem wzrostu i rozwoju gospodarczego, co – najprościej rzecz ujmując – wpływa znacząco na przychody państwa. Na całym świecie branża lotnicza zapewnia prawie 57 mln miejsc pracy. Oprócz szansy na rozwój rok 2014 niesie jednak również wyzwania. Podejmujemy je każdego dnia, by tworzyć przyjazną i nowoczesną linię lotniczą.

Nowoczesną i odpowiedzialną społecznie. Dlatego wspieramy największą akcję charytatywną w Polsce, a być może także w Europie – Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. Jeden z Dreamlinerów LOT-u został najnowocześniejszym OrkiestroLOT-em świata!

Na jego kadłubie pojawił się symbol WOŚP – wielkie czerwone serce. Dzięki temu po raz pierwszy zagości on z naszym flagowym samolotem na pięciu kontynentach. To wydarzenie ważne i miłe szczególnie w roku naszych 85. urodzin. Liczę, że wspólnie będziemy je świętować. Zachęcam do odwiedzania lot.com oraz naszych mediów społecznościowych, gdzie będziemy zapraszać do udziału w wydarzeniach naszego jubileuszu.

Tworzymy LOT z pasją. Dla Ciebie. ☐

Symbol WOŚP na kadłubie Dreamlinera zagości teraz na wszystkich pięciu kontynentach.

The Dreamliner will be taking the symbol of the Orchestra on its fuselage to five continents.

Editorial

Dear Passengers, ”Welcome aboard. We are about to make your dream of flying come true.” This is how the captain of the first LOT Polish Airlines aircraft greeted his passengers on the first flight from Warsaw to Lviv in January 1929. We are proud to say that we have been greeting passengers this way for 85 years. Every flight makes some people’s dreams come true. You can now, almost literally, make yours come true aboard the world’s most advanced aeroplane, the B787 Dreamliner, which has now resolved whatever teething problems it had.

The International Air Transport Association (IATA), which represents 240 airlines, including LOT, has forecast that 2014 will be a better year for the airline industry than the last few crisis-stricken years.

The IATA expects the industry to become more profitable in 2014.

We need to bear in mind that the aviation industry is a major driver of economic growth and development, and as such, has a significant impact on state revenue. The global aviation industry provides almost 57 million jobs. There will be challenges as well as opportunities in 2014. We will have to face these challenges every day to continue to run a friendly and a modern airline.

A modern and socially responsible airline. We are supporting the biggest charity initiative in Poland, and possibly Europe, viz. the Great Orchestra of Christmas Charity. A LOT Dreamliner has now become the world’s most modern OrkiestraLOT aircraft. The fuselage bears the symbol of the Orchestra – a giant red heart. Our flagship aeroplane will be taking it to five continents for the first time ever. This is an important and a pleasant event to coincide with our 85th anniversary.

I hope that we get to celebrate it together. I encourage you to visit lot.com and our social media, where we’ll be inviting you to take part in the jubilee events.

We are creating LOT with passion. Just for you. ☐

Prezes PLL LOT / lot Polish airLines ceo Sebastian Mikosz

3

Od naczelnej / Note from the Editor 8 Felieton lecha wałęsy / Lech Wałęsa’s column 10 W chmurach / Up in the air 12

Wyrusz w podróż / SEE THE WORLD Rezerwacje / Mark your calendar 14 Sztokholm: 5 naj / Stockholm’s Top 5 18 Tajlandia Ewy kasprzyk / Thailand as seen by Ewa Kasprzyk 22 miasta zakochanych / Cities of love 34

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS

73–96

kuchniA staropolskA – BIGOS / Bigos – old-time Polish dish 30

50

42

22

Wiedzieć więcej / did you know?

TAŃCE I SWAWOLE / Dancing and frolicking 42 90 lat zimowych olimpiad / 90 years of Winter Olympics 50 mieszkanie dla miliardera / Where billionnaires live 58 pod skrzydłami żurawia / Under the crane’s wings 68

Rozmaitości / MISCELLANEA felieton magdy gessler / Magda Gessler’s column 28 kultura / Culture 56 gadżety / Gadgets 64 salon / Events 66 Rozrywka / Puzzle time 98

4

64

© m.p.,shutterstock,fpm, .r.harding © forum (2), fotochannels, adventure pictures, free © Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

spis treści Contents

na doBRy początek / off to a good start list prezesa pll lot / Note from the LOT CEO 3

7

od naczelnej

Note from the Editor

Sztuka walki Walcząc na ringu, nastoletnia Aom utrzymuje całą swoją rodzinę.

Aom supports her whole family with boxing prize money.

Pięści, łokcie, kolana i kopnięcia nogami – osiem punktów stycznych zamiast dwóch, jak w tradycyjnym boksie, czyni z muay thai wymagającą i wspaniałą (choć brutalną) sztukę walki. Wspaniale jest podziwiać utytułowanych mistrzów na stadionie Lumpinee w Bangkoku. Jeszcze lepiej samemu spróbować muay thai podczas treningów, które są organizowane dla turystów w ramach aktywnego sposobu spędzania czasu w Tajlandii. (Uczestniczyłam w takich zajęciach na Koh Samui w Lamai Muaythai Camp i byłam zachwycona, choć też totalnie wykończona – przyznaję). Nie można jednak mylić tej sztuki walki z czymś, co jest wyłącznie rozrywką dla białych w zatłoczonych turystycznych miejscowościach…

14-letnia Aom wychodzi na oświetlony jarzeniówkami ring. Walczy z pełnym poświęceniem i w końcu wygrywa przez nokaut. Przerzedzony już i zamroczony alkoholem tłum skupiony przy okolicznych barach bije brawo, niektórzy rzucają na matę po 100 bahtów i przedstawienie się kończy. Dziewczyna za tę walkę dostaje równowartość 100 zł, jej ośmioletni brat zarabia nawet 200 zł, bo im młodszy zawodnik, tym bardziej tłum przyjezdnych chce go oglądać. W 65-milionowej Tajlandii jest teraz ponoć 30 tys. walczących dzieci. Nie jestem przeciwna temu, żeby dzieciaki walczyły dla przyjemności – to hartuje ducha i ciało. Ale jestem przeciwna temu, żeby nastolatka zamiast chodzić do szkoły, utrzymywała całą rodzinę, walcząc za pieniądze ku uciesze turystów. Tylko co ja wiem o jej życiu? – Martyna, to i tak dużo lepsze życie niż to, które miałam na wsi – słyszę od Aom po skończonej walce. – Kiedyś głodowałam, a teraz przynajmniej mam co jeść, dach nad głową i mogę pomóc rodzicom. No i wierzę, że kiedyś zostanę mistrzem muay thai!

– dodaje z pewnością w głosie. A ja mocno trzymam za nią kciuki. ☐

Muay thai to sport narodowy i niemal religia dla każdego Taja.

Muay thai is a national sport and almost religion for each and every Thai.

8

Fists, elbows and kicking legs – eight striking points versus two in traditional boxing make Muay Thai a challenging and a spectacular (although obviously violent) fighting technique. It’s a national sport and almost religion for each and every Thai. Centurylong traditions are reflected by many aspects of this combat sport which teaches patience. And to become a good fighter you need speed, good physical coordination, precision and endurance. It’s a wonderful experience to admire titled champions in Lumpinee Stadium in Bangkok. But it feels even better to try Muay Thai yourself during workouts offered to tourist to provide them with active leisure in Thailand. (I took part in such classes in Koh Samui at Lamai Muaythai Camp and simply adored it, although I have to admit that I was worn out completely). You should not confuse this spectacular combat sport with something what serves only as white tourist’s entertainment in crowded resorts …

14-year old Aom enters the brightly lit ring and does her best, fights with commitment to eventually win by knockout. Thinned out and intoxicated onlookers thronging around bars are applauding, some are throwing 100 baht on the mat and the spectacle ends. The girl will get the equivalent of EUR 25 for the fight, while her eight-year old brother is making much more – up to EUR 50 because the younger the fighter, the bigger audience he attracts. There are over 30,000 children boxers in Thailand with a population of 65 million. I’m not against children in sport, but I want kids to do it for fun – to strengthen their body and soul. What I am against are teenagers who instead of going to school are supporting their families by fighting for prize money to entertain tourists. But what do I know about life?

“Martyna, it’s a much better life than I had in the countryside”, Aom tells me after the fight. “I used to starve and now I have food, a shelter plus I can help my parents. I believe that I will become a Muay Thai champion one day!”, she adds with confidence.

And I keep my fingers crossed for her. ☐

redaktor naczelna / Editor in Chief Martyna Wojciechowska

© tatiana jachyra

The Art of Combat

od naczelnej

Note from the Editor

9

felieton

Column

Pokoju i igrzysk!

Peace and games!

Sport należy do niewielu dziedzin, które potrafią jednoczyć narody.

Sport has a unique power of bringing nations together. na jego trasie do Soczi, bo ludzkość potrzebuje również takich jednoczących wydarzeń, emocji i symboli.

Dlatego nie powinni cierpieć na politycznych grach sportowcy, którzy często od dziecka w pocie czoła, na drodze wyrzeczeń dążą do zdobywania olimpijskich laurów. Chcą dumnie reprezentować swoje kraje, chcą bić rekordy i przekraczać granice ludzkich możliwości. Trzymajmy więc za nich kciuki, a ważne tematy niesportowe zostawmy poza sportem.

Naszym Biało-Czerwonym życzę wielu sukcesów, a nam, kibicom, prawdziwych wzruszeń przy Mazurku Dąbrowskiego wielokrotnie odgrywanym w Rosji dla naszych złotych medalistów! ☐ 10

Sporting events are all too often overshadowed by politics.

And it is happening once more, this time on the eve of the Winter Olympic Games in Sochi. Sporting announcements are being outnumbered by discussions of a possible boycott. This may become a visible political act, but it is not likely to change the reality. There are also reports on the preparations underway in the host country, but these too are focussing on politicians. Very little is being said about sport or the Olympic ideal. We tend to forget that that the power of these events lies in their apolitical nature, which sometimes used to bring about ceasefires.

Sport can help us build a world based on peace, solidarity and dialogue and remains one of the few concepts that can bring disparate individuals, communities and nations together – and even though it consigns us to opposing camps, we still share the same level playing field of sporting rivalry and are united by a common dream of victory. Global games breed hope for global unity based on the concept of peace, as symbolised by the Olympic flame.

We should not let it die as it did during the relay to Sochi, as we need these sorts of unifying events, emotions and symbols.

Athletes, who have been working hard since childhood, and making numerous sacrifices to win an Olympic medal, should not be made to bear the brunt of political conflicts. They want to represent their countries with pride, break records, and stretch the limits of human endurance. Let’s keep our fingers crossed for them and leave anything not related to sport out of it.

I wish the Polish national team every success, and I hope we fans experience many moving moments as the Polish national anthem is played time and again for our gold medal winners in Russia. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© agencja gazeta

Zbyt często wydarzenia sportowe nabierają charakteru politycznego. Nie inaczej jest w przededniu rozpoczęcia zimowych igrzysk olimpijskich w Soczi. Więcej niż sportowych zapowiedzi jest dyskusji o bojkotach, które wprawdzie mogą być zauważonym posunięciem politycznym, ale rzeczywistości raczej nie zmieniają. Zdarzają się relacje z przygotowań gospodarzy, ale z politykami w rolach głównych. Mało kto pyta o sport i ideę olimpijską. Zapominamy, że siłą takich wydarzeń była zawsze ponadpolityczność, która pozwalała przerywać na czas ich trwania nawet ogień wojen.

Sport może pomóc w budowaniu świata opartego na pokoju, solidarności i dialogu, bo jako jedna z niewielu dziedzin potrafi jednoczyć społeczności i narody – nawet jeśli gromadzi nas po przeciwnych stronach, to zawsze na tej samej arenie sportowej rywalizacji, wokół marzenia o zwycięstwie. Dlatego szczególnie globalne igrzyska mogą być szansą do budowania jedności globalnego świata wokół idei pokoju, symbolicznie wyrażanej ogniem olimpijskim. Nie pozwólmy, żeby on gasł, jak to się działo

felieton

Column

11

Krzysztof Moczulski

Czy wiesz, że... / Did you know? r Pod pokładem Dreamlinera znajduje się 137 m3 przestrzeni ładunkowej, co przekłada się na możliwość załadowania aż 28 kontenerów / At 137 c.m., the Dreamliner’s cargo hold has room for 28 containers. r „Odchudzenie” samolotu o 100 kg to oszczędność kilku ton paliwa w skali roku. / Downsizing the aircraft by 100 kg saves several tonnes of fuel annually. r Pusty Dreamliner waży 118 000 kg, a maksymalnie obciążony może ważyć aż 228 000 kg. / A Dreamliner weighs 118,000 kg when empty and 228,000 kg with maximum payload. r Zbiorniki Dreamlinera mogą pomieścić ponad 126 000 litrów paliwa. Przeciętny samochód, aby zużyć taką ilość benzyny, musiałby jeździć 109 lat. / The Dreamliner’s fuel tanks hold up to 126,000 litres. An average car would have to be driven for 109 years to burn the same amount.

r Zasięg samolotu zależy od jego wagi.

Maksymalnie obciążony Dreamliner może mieć zasięg aż do 15 200 km. / The Dreamliner’s range depends on its weight. A Dreamliner with maximum payload has a range of up to 15,200 km. r Koszt paliwa to aż ok. 30% ogólnych kosztów operacyjnych linii lotniczej. / The cost of fuel accounts for as much as 30% of an aeroplane’s total operating expenses. r W 2000 r. baryłka ropy kosztowała 25 dol., dzisiaj ta wartość oscyluje w okolicach 110 dol. W tym samym czasie średnie ceny biletów na trasach wewnątrzeuropejskich spadły trzykrotnie. / In 2000, a barrel of oil cost USD 25.

Today, it is pegged at around USD 110.

Meanwhile, the average ticket price on an intra-European flight is only a third of what it was then. ☐

Brudny samolot zużywa ok. 1–2% więcej paliwa niż czysty. / A dirty aeroplane consumes by 1-2% more fuel than a clean one.

12

shutterstock (2), m.p. Lot

w chmurach Up in the Air

Teksty/By:

7 3

2

5

8

4 1

13

rezerwacje

Mark your Calendar

Jazzowy Śląsk c

Jazz Silesia

Bielsko-Biała jazzem stoi nie od wczoraj. Organizowany po raz 16. festiwal to nie tylko znakomita muzyka (gwiazdami będą wokalistka Dianne Reeves i Omar Hakim, który na perkusji przygrywał Madonnie i Milesowi Daviesowi), ale również wystawa prac Rafała Olbińskiego, który zaprojektował plakat imprezy. / Bielsko Biała has been hosting jazz events for years. The 16th edition of this festival boasts an impressive line-up (guests include signer Dianne Reeves and Omar Hakim, who has played percussion for Madonna and Miles Davies) and an exhibition by Rafał Olbiński, who designed the festival poster.

18–23.02, www.zadymka.pl, LOTOS Jazz Festiwal Bielska Zadymka Jazzowa, Bielsko-Biała, Polska / LOTOS Bielska Zadymka Jazzowa Jazz Festival, Bielsko-Biała, Poland

Chwileczka Jeśli moda, to Mediolan x zapomnienia z Milan chic

Może się walić albo palić, ale w tych dniach każdy, kto chce dobrze i modnie wyglądać, musi znaleźć się w Mediolanie. Można jedynie podziwiać, można obkupić się na cały rok. Kolekcje największych i debiutantów. / There is no point fighting it. If you want to look trendy, there is nothing for it but to come to Milan for the fashion fair. You can stock your wardrobe for the whole year with the collections of legendary and upcoming designers, or you can just look and admire.

11–13.02, www.milanounica.it, Targi Mody Milanounica, Mediolan, Włochy / Milanounica Fashion Fair, Milan, Italy

Time to indulge

Słodka miazga kakaowa, solo lub z dodatkami, oferowana przez producentów najczęściej w postaci tabliczek – jeśli już na same te słowa cieknie wam ślinka, oto impreza dla was! Nie przegapcie słynnych naleśników z czekoladą – bo o niej wszak mowa. / Sweet cocoa pulp, plain or with additions, usually offered by manufactures in bars – if those words make your mouth water, then this is the event for you. Don’t miss the famous pancakes with chocolate – the highlight of the festival.

01–02.02, www.chocolatefestival.net, Festiwal Miłośników Czekolady, Fairfax, USA / Chocolate Lovers Festival, Fairfax, US

Do tańca i do… łezki c Zastanawiacie się czasem, co robią gwiazdy pop z lat 80.? Kilka z nich możecie o to zapytać osobiście. ABC, Paso Doble, Nik Kershaw i Simple Minds zagrają i zaśpiewają – żeby łza się w oku zakręciła, a nogi same wyrwały się do tańca. / Have you ever wondered what happened to the pop idols from the 1980s? Why not ask them yourself?

ABC, Paso Doble, Nik Kershaw and Simple Minds will be singing and playing to bring back old times and get your legs moving.

22.02, www.MFPConcerts.co, Perły Popu, Monachium, Niemcy / Pearls of Pop Festival, Munich, Germany

14

© m.p. (2), shutterstock (2)

Turn back the clock and dance

rezerwacje

Festiwal zrealizowany dzięki wsparciu finansowemu Miasta Stołecznego Warszawy Financed by the City of Warsaw

Save the Date

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage

15

rezerwacje

Mark your Calendar

Folkowe granie c

Folk fest

W barwnej scenerii między Sydney i Melbourne odbędzie się święto australijskiego folku.

Wydarzenie co roku zbiera wiernych słuchaczy. Tu ilość przechodzi w jakość i liczy się bezpośredni kontakt wykonawców ze słuchaczami. / The Cobargo folk festival is held in a vibrant rural setting between Sydney and Melbourne. Every year, the event is attended by committed fans. This is where quantity is transformed into quality and direct interactions with the audience are what matter most.

21–23.02, www.cobargofolkfestival.com, Festiwal Folkowy, Cobargo, Australia / Cobargo Folk Festival, Cobargo, Australia

Rozśmieszą na Śląsku v

Hilarious Silesia

Kilkanaście przedstawień, które łączy poczucie humoru każdego rodzaju, zaprezentuje katowicki festiwal spektakli komediowych. W programie m.in. teatry z Warszawy, Krakowa i Katowic. / The Katowice Comedy Carnival will be presenting over a dozen performances sparkling with every conceivable type of humour. The programme features shows staged by theatres from Warsaw, Kraków and Katowice.

31.01–06.02, wwww.karnawalkomedii.pl, Katowicki Karnawał Komedii, Katowice, Polska / Katowice Comedy Carnival, Katowice, Poland

Viva el carnaval! c

Viva el carnaval!

Karnawał w Meksyku? Gorąca wyspa na Morzu Karaibskim to mniej stereotypowe rozwiązanie dla miłośników tańca i parad oraz olśniewających kostiumów. Wszystko oczywiście w latynoskim kolorycie. Zmęczone całonocnymi szaleństwami ciało można po krótkim śnie zregenerować w oceanie. / Carnival in Mexico? A tropical Caribbean island is an unorthodox choice for dancing, pageantry and dazzling costumes. Brace yourself for a riot of Latin colours. And after an all-night party, there is nothing like a plunge in the ocean to bring the old bod back to life.

Winny raj c

Wine extravaganza

Wystarczy zaledwie 10 euro i dowód osobisty w kieszeni, by największa w Grecji wystawa wina otworzyła przed wami swoje podwoje. 120 wystawców wleje do waszego kieliszka nawet tysiąc rozmaitych odmian tego niebiańskiego nektaru. Wątroba może nie będzie szczęśliwa, ale podniebienie na pewno znajdzie się w siódmym niebie. / All you need to get you into the biggest wine expo in Greece is EUR 10 and an ID card. 120 exhibitors will be pouring up to 1,000 varieties.

Your stomach might protest, but your taste buds will be on cloud nine.

12–13.02, www.dionysia.gr/contact-en.html, Dionizje – Festiwal Wina, Ateny, Grecja / Dionysia – Wine Festival, Athens, Greece

16

© m.p., shutterstock, east news, alamy/bew

26.02–05.03, www.cozumelinsider.com/carnaval, Karnawał, Cozumel, Meksyk / THE Carnival, Cozumel, Mexico

rezerwacje

Save the Date

17

nasz kierunek

Our Destination

Stolica Szwecji doczekała się literackiego mieszkańca, który przyciąga do niej turystów z całego świata. Że jest to bohater Millennium, dodaję tylko dla porządku. / The capital of Sweden has a fictional resident who draws tourists from around the world like a magnet.

I might just add that it is the main character of Millennium by way of formality.

Tekst/by: Sławomir

Borkowski

5

naj

stockholm sztokholm

top

1

Skandynawski dreszcz Scandinavian thrill

Stieg Larsson, autor trylogii Millennium, pokazał Sztokholm bardzo plastycznie, z wieloma detalami życia, jakie wiodą mieszkańcy tej metropolii. Nic dziwnego, że wielu z milionów czytelników powieści postanowiło potraktować ją jak przewodnik i ruszyć śladami bohaterów. A miasto oczywiście dostrzegło w tym interes. / Stieg Larsson, the author of the Millennium trilogy, described Stockholm very graphically, revealing numerous details about the everyday lives of its residents. It’s no surprise that many of the millions who read his bestsellers see them as a city guide and literally follow the footsteps of the characters. The city obviously sees them as a money-spinner.

Stand on the right side

Co Pippi Langstrump i Astrid Lindgren mają wspólnego z mrocznym kryminałem? Otóż mają, i to sporo, bo nieprzystosowana Lisbeth to w pewnym sensie „wyrośnięta” Pippi, a i nazwisko Kalle Blomkvist, należące do detektywa z książek Lindgren, jest zarazem przydomkiem Mikaela. Takie zapożyczenia mają symbolizować postawę wobec świata autora i jego bohaterów. Czyli – muzeum postaci stworzonych przez Lindgren zobaczyć trzeba. / What does Astrid Lindgren have in common with Scandinavian noir? Quite lot as it turns out. The troubled Lisbeth bears certain resemblances to the grownup Pippi Longstocking, and Kalle Blomqvist, a detective from Lindgren’s novels, is Mikael’s nickname.

These references are meant to symbolise the attitude of the author and his characters to the world. This makes the Museum of Astrid Lindgren’s characters a must-see.

18

© gettyimages/fpm, m.p.

2

Stanąć po właściwej stronie

19

nasz kierunek

Pierwszy adres Where it all begins

Bellmansgatan 1 – pod tym adresem na poddaszu mieszkał Mikael Blomkvist. Nic dziwnego, że właśnie tu zaczyna się miejski tour śladami bohaterów powieści. Niestety autor nie doczekał oszałamiającego światowego sukcesu swego dzieła, umierając na zawał przed premierą. Warto dodać, że sam Larsson pracował w piśmie, które ze względu na swą misję przypominało Millennium. Zresztą Blomkvist odziedziczył wiele cech Larssona – nie tylko zawód, ale też przekonania oraz styl i tryb życia. / Bellmansgatan 1 – is where Mikael Blomkvist had his attic apartment, so it is not surprising that this is where all the Millennium city tours begin. Unfortunately, Larssen did not live to see the staggering global success of his series – he died of a heart attack before it was published. Interestingly, Larsson wrote for a magazine similar to the one in Millennium. In fact, Bloomkvist and Larsson have a great deal in common – not just professionally, but also their beliefs, lifestyles and attitudes.

4

Wyspiarze z centrum miasta Downtown islanders

Dzielnica Södermalm to miejsce wielu perypetii Mikaela Blomkvista i Lisbeth Salander.

Uwagom pisarza na temat okolicy i jej opisom topograficznym możemy spokojnie zaufać, bo sam mieszkał na tej wyspie w centrum miasta. To stary porobotniczy Sztokholm. Kiedyś zaniedbany, od paru dekad bardzo modny adres wśród twórców i ludzi wolnych zawodów, takich jak autor Millennium właśnie. / Södermalm is where many of the adventures of Mikael Blomkvist and Lisbeth Salander take place. We can trust the writer implicitly when it comes to what he says about the neighbourhood and its topography as he himself used to live on this island in the heart of the city.

Södermalm is an old working-class area. Long neglected, it has become a trendy address for writers and freelancers like Larssen over the past twenty years or so.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–arn 07.30–09.20 pon.–pt. / Mo.– Fri. 16.20–18.10 pon.–nd. / Mo.– Su. Arn–WAW 10.00–11.45 pon.–pt. / Mo.–Fri. 18.55–20.40 pon.–nd. / Mo.–Su.

5

Coś dla ciała

Something for the body

Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 576 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. Rejs trwa ok. 1 h 45 min. / Total price of a direct return ticket purchased at lot. com in the First Minute fare including all fees and taxes: PLN 576. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method. Flight duration approx.: 1 h 45 min.

Blomkvist jadał zwykle na mieście i zwykle nie były to lokale wyszukane. McDonalda, którego często odwiedzał, możemy sobie darować, ale tradycyjnych klopsików köttbullar, i owszem, warto spróbować – np. w pojawiających się na kartach powieści przybytkach: Mellqvist Kaffebar lub Kvarnen, albo w którejś z knajp na przecinającej Södermalm ulicy Götgatan (przy której mieściła się redakcja Millennium). / Blomqvist often ate out but did not normally frequent upmarket establishments. By all means give his beloved McDonalds a miss, but you must try some traditional köttbullar meatballs. And there are no better places to try them than the eateries mentioned in the series – Mellqvist Kaffebar, Kvarnen or a diner in Götgatan St (where the Millennium office was based) in Södermalm.

20

© gettyimages/fpm, panos/czarny kot, sime/free

3

Our Destination

21

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

PlaĹźa Hat Phra Nang w prowincji Krabi.

The Hat Phra Nang beach in the Krabi province.

22

Mocne uderzenie A Heavy Blow

Dzień zaczyna się od rozgrzewki i od opowiadania, co kogo boli. Bo Do Tajlandii Ewa Kasprzyk jeździ po to, Żeby uprawiać boks. / The day begins with warm-ups and chats about things that hurt. Ewa Kasprzyk goes to Thailand to check out the boxing. wysłuchała/BY: Danuta

Śmierzchalska

23

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

– A to są moje bokserskie rękawice – mówi Ewa Kasprzyk z błyskiem w oku, jakby pokazywała nowe szpilki od Louboutina. Rękawice są z czerwonej skóry i wyglądają imponująco.

– A taką taśmą owija się palce w ten sposób – pokazuje aktorka – żeby chronić dłonie. Ale walczy się głównie łokciami i kolanami, a uderzenia przyjmują przedramiona. Tu pracuje całe ciało.

Szybki obrót i wymach nogą w stronę nieistniejącego przeciwnika dowodzi, że ćwiczenia nie poszły na marne. Za kilka dni Ewa Kasprzyk znów leci z córką Małgorzatą Bernatowicz do Tajlandii, by trenować muay thai, ringowy sport walki.

Tajowie uprawiają go od wieków.

Obóz treningowy Rawai Muay Thai, do którego jadą, znajduje się w wiosce w dżungli, godzinę drogi od lotniska w Phuket. Do najbliższego miasta Khao Lak jest około 6 km, godzinę drogi. Do plaży 2 km, które trzeba pokonać tukami. To nie jest spa! Ale Ewa Kasprzyk nie leci tu po wypoczynek i relaks: – Zostałam zainfekowana bakcylem tajskiego boksu – tłumaczy. Jak to się stało?

W muay thai zawodnicy utrzymują full-contact, a ciosy zadają, używając łokci, kolan, goleni, stóp i pięści.

Muy thai is a full-contact sport and elbows, knees, shins, feet and fists are used to inflict full-force blows.

24

© corbis/fotochannels, archiwum prywatne. poprzednie strony/previous pages: sime/free

“These are my boxing gloves”, says Ewa Kasprzyk with a glint in her eyes, as if she was flaunting a new pair of Louboutins. The gloves are made of red leather and cut quite an impression. “You take a piece of boxing tape and wrap it round your fingers”, she demonstrates, “to protect your hands.” You mainly fight with elbows and knees and fend off blows with your forearms.

A quick turn and a leg swing aimed at an imaginary opponent demonstrate that the workout was not wasted. In a couple of days, Ewa Kasprzyk will be taking her daughter, Małgorzata Bernatowicz, to Thailand once more to practise muay thai, a combat sport fought in a ring and practised by Thais for centuries.

The Rawai Muay Thai training camp they are enrolling in is located in a village in the jungle, an hour’s drive from Phuket airport. The nearest town, Khao Lak, is approx. 6 km, or an hour’s drive, away.

Alternatively, you can take a tuk-tuk to the beach, which is 2 km away. This is no spa resort. But Ewa Kasprzyk does not go there for R&R. “I was bitten by the Thai boxing bug”, she explains. So how did it happen? “I first came to Thailand with my husband on an organised tour. I dreamt of visiting the Angkor Wat temple complex in Cambodia on | INFO O LOTACH FLIGHT INFO New Year’s Day because I’d read so much about it.

LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi do Tajlandii. / In the winter season LOT is We flew there via Bangkok. I was enchanted by offering charter flights to numerous destinations including Thailand.

Buddhist temples dripping in gold and water markets where you could buy literally anything

– Pierwszy raz byłam w Tajlandii z moim mężem na organizowanej wycieczce. Zamarzyłam sobie w Nowy Rok, że zobaczę świątynię Angkor Wat w Kambodży. Polecieliśmy tam przez Bangkok.

Zachwyciły mnie kapiące złotem buddyjskie świątynie i targi wodne, na których można kupić wszystko, podpływając łódką. To było moje pierwsze dotknięcie Azji. Przez tydzień zwiedzaliśmy Bangkok, potem wybraliśmy się na krótko do Pattayi. Oczywiście pojechaliśmy też nad rzekę Kwai, bo musiałam zobaczyć historyczny most, który znamy ze słynnego filmu o tym samym tytule (chociaż to nie jest ten sam most, który „zagrał” w filmie). Jestem zapaloną pływaczką, więc nie mogłam sobie odmówić przyjemności pokonania wpław 3-kilometrowego odcinka rzeki Kwai i muszę przyznać, że to zadanie tylko dla odważnych! A potem był cudowny wypoczynek na wyspie Koh Tang, gdzie mieszkaliśmy w willi z tarasami wychodzącymi na morze.

W Polsce trochę ćwiczyłam z trenerem, który uprawia tajski boks i pokazał mi elementy tego sportu jako formę ruchu, która znakomicie rzeźbi ciało, ćwiczy refleks i koncentrację, a przy tym nie jest nudna. Mój trener opowiedział mi o szkole walki w wiosce w Tajlandii, gdzie trenował tę dyscyplinę. Postanowiłyśmy z córką, że tam pojedziemy.

Wtedy dopiero zaczęłam naprawdę poznawać Tajlandię, chociaż tym razem na wycieczki nie miałyśmy czasu, bo to były tygodnie

from a boat. This was my first encounter with Asia. We were busy sightseeing Bangkok for a week, and later popped into Pattaya for a short stay. Naturally, we went to see the River Kwai because I simply had to see the historical bridge from the movie The Bridge on the River Kwai (although another bridge was actually depicted). Being an avid swimmer, I just had to swim 3 kilometres down the river. Definitely not for the faint of heart. And we had fabulous time on Koh Tang island later. We stayed in a villa with a terrace overlooking the sea.

Back in Poland, I was trained by a coach who practices Thai boxing. He showed me that this sport is a perfect workout that tones the body, sharpens the reflexes and improves focus without being boring. He told me about a gym in a village in Thailand,

ewa kasprzyk – aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa. Za rolę w filmie Bellissima otrzymała główną nagrodę za rolę kobiecą na festiwalach w Gdyni i Wenecji. O swoim życiu i pasjach opowiedziała ostatnio Maciejowi Kędziakowi w książce Mił.ość. / Stage, television and big scren actress. She won awards at Gdynia and Venice film festivals for her performance in Polish film Bellissima. She has recently published a book with Maciej Kędziak about her life and passions Miłość (Love).

REKLAMA

25

My Favourite Haunts

Trenerzy powiedzieli nam: Jeśli wytrzymacie pierwszy tydzień, to już dalej pójdzie!

Our coaches told us that if we made it through the first week, we’d survive the rest. spędzone bardzo pracowicie. Dwa razy dziennie miałyśmy po dwie godziny treningów. Tylko podczas ćwiczeń z workami treningowymi trzeba wykonać około 200 powtórzeń, angażując i nogi, i łokcie. A potem boli całe ciało… To był sprawdzian stanowczości i wytrzymałości.

Do Rawai Muay Thai przyjeżdża cały świat: Australijczycy, Szwedzi, Niemcy, Holendrzy, Irlandczycy.

A wszyscy są tu w tej samej sprawie. Dzień zaczyna się od rozgrzewki i od opowiadania, co kogo boli.

Oprócz nas, amatorów, trenowali tam również prawdziwi zawodnicy i dopiero kiedy zaprosili nas na pokaz tajskiego boksu, zobaczyłam, co to znaczy prawdziwa walka. Jak bardzo kontuzyjny jest to sport. Po walkach zawodnicy są cali w sińcach.

Ring jest zbudowany na wolnym powietrzu, ale wszędzie unosi się intensywny zapach maści tygrysiej, którą smarują się też przed walką, bo fantastycznie rozgrzewa mięśnie i łagodzi kontuzje.

Mam cały słoik tej maści.

W boksie tajskim ważna jest jednak nie tylko walka, ale i cały rytuał, który ją poprzedza. Tajowie są

U góry: wodny targ w Bangkoku. Obok: buddyjska świątynia Wat Arun w Bangkoku.

Top: floating market in Bangkok. Right: the Wat Arun Buddhist temple in Bankgok.

26

where he was trained himself. My daughter and I decided to go there.

This is when I really began to explore Thailand, although this time we had no time for excursions because we were kept busy for weeks. We sweated bucket loads of perspiration. We had two hour boxing session and full-body workouts twice a day. You have to do approx. 200 repetitions using your legs and elbows during the punching bag session.

Your whole body is sore afterwards. It was a test of endurance and resolve.

Rawai Muay Thai attracts a truly international crowd – Australians, Swedes, Germans, Dutch, Irish... Everyone explains where they come from, what their hobbies are, and what movies they watch. And they all come to do the same thing. The day begins with warm-ups and chats about things that hurt.

Apart from us, amateurs, there were pros who practised at the camp as well.

I saw what real fighting was all about when we were invited to a Thai boxing demonstration later. I also saw how many injuries

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

MOJE MIEJSCA

AZJA TAJLANDIA OCEAN INDYJSKI

L

2576 Chiang Nan Mai głęboko religijni. Przed każdą walką modlą się you could sustain. The fighters are bruised all over Doi Inthanon 150 km w skupieniu i składają ofiary. afterwards. The boxing ring is set outdoors but the Sukhothai R ó w n i n a Dobrze się czułam w tej wiosce. Ludzie tam żyją air is filled with the suffocating smell of tiger balm, Khon Kaen g K o r a t biednie, ale jest w nich wewnętrzna pogoda which they apply to their skin before the fight to Ubon Nakhon Ratchathani Ratchasima i spokój ducha. I niesamowita życzliwość… To quickly warm their muscles up and mitigate r a k o n g Ayutthaya D ŻA D pewnie daje życie w zgodzie z naturą. Ta szkoła injuries. With Thai boxing, it is not just the fight BO M BANGKOK A K walki została wybudowana przez małżeństwo that is important, but the whole ritual that goes Pattaya Taja i Amerykanki. Wcześniej nawet nie było tam with it.

The Thais are deeply religious. Before each fight Zatoka Ta j l a n d z ka elektryczności. W drodze nad morze, gdzie zabierathey pray in silence and offer sacrifices.

Koh Tang no nas na ćwiczenia zakończone rytualną kąpielą, I felt at home in that village. The local people live frugally, MORZE przejeżdża się przez wioskę, gdzie ze zmrokiem zabut they are cheerful and have an inner peace. They are POŁUDNIOWOCHIŃSKIE Nakhon pada ciemność, bo jeszcze nie ma tam prądu. incredibly friendly, which probably comes from living in Si Thammarat Phuket Khao Lak aj sk Ostatnim razem niewiele udało mi się zwiedzić harmony with nature. During our most recent stay, we did not i Hat Yai poza miastem Khao Lak i buddyjskimi świątyniami see much apart from the nearby town of Khao Lak and the w okolicy. Ale są tu liczne parki krajobrazowe i rezerlocal Buddhist temples. The area abounds in landscape parks MALEZJA waty przyrody, m.in. Phang Nga Fisheries Research and Deveand nature reserves, including the Phang Nga Fisheries lopment Centre, gdzie żyją liczne gatunki żółwi. W tym roku chcę Research and Development Centre, which is home to many turtle dwa tygodnie ćwiczyć, a resztę czasu poświęcić na zwiedzanie species. This year, I’m going to train for two weeks and then okolic. A może tym razem spróbuję też oczyszczania organizmu explore the area. Perhaps this time I’ll opt for a body detox in w jednym ze spa? Bo kiedy przyjedzie się do Tajlandii, widać, ile a spa? Because when you come to Thailand, you realise that our kosztuje nas cywilizacja i ta codzienna gonitwa, by osiągnąć rozmacivilisation and the manic lives we lead to achieve our goals takes ite cele. Kiedy stamtąd wracam do betonowej pustyni, która nas a huge toll on us. When I return to the concrete jungle here, otacza, musi minąć trochę czasu, bym się znów z nią oswoiła. ☐ it takes me a while to get used to it again. ☐ Zb. Sirikit

O

Ni

S

DA

N

am Men

N E A

A

RZ

zin

n

J

MO

aM ena

o ek M

mu

A

M

Mun

ŃSK

M

MA

A

IE

Pł

w.

M

© gavin hellier/robert harding, laif/czarny kot

al

REKLAMA

27

kuchnia

Cuisine

Czarne złoto

Black gold

Czarna porzeczka jest niezwykle ceniona na świecie, będąc owocem pożądanym i ekskluzywnym.

The exclusive and sought-after blackcurrant is highly valued around the world. ma częściami prawdziwego szampana. W ten sposób stworzymy pyszny i niezwykle wykwintny początek każdego karnawałowego wieczoru. Moją ulubioną formą deserową czarnej porzeczki jest z kolei ciemny tort kir noir, w którym obok porzeczki główne role grają kawa i gorzka czekolada.

Czarna porzeczka jest niezwykle ceniona na świecie. W Polsce, być może ze względu na jej oczywistą dostępność, traktowana jest po macoszemu. Wciąż mam nadzieję, że nadejdą tu dla niej lepsze czasy – naprawdę jest tego warta. ☐

28

© M.p.

Magda Gessler – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Wśród wielu niedocenianych skarbów polskiego dziedzictwa kulinarnego poczesne miejsce zajmuje czarna porzeczka. Nie wiem, dlaczego ten genialny owoc nie jest szerzej obecny w naszych jadłospisach. Warto wiedzieć, że czarna porzeczka, poza owocową oczywistością, kryje w sobie potencjał warzywa. Jej liście w słoiku kiszonych ogórków są dodatkiem niezbędnym, to one dodają im prawdziwej magii. Owoce czarnej porzeczki w strogonowie z jeleniny wymieszane z kulkami jałowca doprowadzą waszych gości do smakowej ekstazy. Tak wspaniale połączą się z intensywnym smakiem mięsa i głębokim aromatem czerwonego wina, że niewielu uda się odgadnąć tajemnicę potrawy, którą są właśnie te niepozorne owoce.

Czas karnawału to pole do popisu dla czarnej porzeczki. Słynny francuski koktajl kir bez niej by nie istniał, bo jego sercem jest burgundzki crème de cassis – wyjątkowy w skali świata porzeczkowy likier. Moją ulubioną wersją tego aperitifu jest kir royal. Przyrządza się go niezwykle prosto, warunkiem powodzenia są jedynie odpowiednie składniki. Do smukłych kieliszków wlewamy jedną część likieru, uzupełniamy go dziewięcio-

The blackcurrant is one of Poland’s most underrated culinary treasures. I don’t know why this amazing fruit is so seldom seen on our menus – we have the perfect conditions to cultivate it and Polish cuisine abounds in black ribes recipes.

And although it is a fruit, the blackcurrant has the potential of a vegetable. Blackcurrant leaves are an essential addition to any jar of pickled cucumbers – the taste is pure magic. Blackcurrants and juniper berries make a venison Stroganoff that is simply out of this world. The fruit blends in so seamlessly with the intense aroma of the meat and the deep red wine notes that only a select few will be able to uncover the secret of the dish.

The blackcurrant really comes into its own at carnival time. Kir, the famous French cocktail, would not exist without it. That’s because of its essence – Crème de Cassis from Burgundy – the only blackcurrant liqueur of its kind. My favourite version of this aperitif is Kir Royal. It is simple enough to make but using the right mix of the right ingredients is the key to getting it right.

Pour one measure of liqueur into slim glasses and add nine parts of genuine champagne to concoct a delicious and glamorous start to your carnival evening.

My favourite blackcurrant dessert is dark Kir Noir cake, which also uses coffee and bitter chocolate.

The exclusive and sought-after blackcurrant is highly valued around the world but underestimated here in Poland, probably because it’s so widely available. I hope that it has a brighter future – it certainly deserves it. ☐

29

k u ck h un c ihan iCuisine a Cuisine

Hooray for bigos

Danie kojarzące się z zimą, mrozem, kuligiem i polowaniem. Symbol kuchni staropolskiej: bigos, czyli długo gotowana kapusta z mięsiwem. / The dish that goes with winter, sleigh rides and hunting. The epitome of old-time Polish cooking – a culinary treat of slowly cooked cabbage with meat known as bigos.

Tekst/by:

30 30

Monika Kucia, www.monikakucia.pl

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Ładny bigos!

O tym, jak ważne to danie, świadczy nie tylko to, że większości cudzoziemców właśnie z bigosem kojarzy się kuchnia polska. Hasło o nim pojawia się w opracowaniu Larousse Gastronomique – podstawowym dziele poświęconym sztuce kulinarnej. Co ciekawe, w XVII i XVIII w. w bigosie nie było ani kawałka kapusty. „Te staropolskie bigosy składały się wyłącznie z mięsa. Brało się na nie pieczone wcześniej, krojone w kawałki mięso wołowe lub skopowe (z kastrowanych i tuczonych baranów), cielęcinę, tłusty drób, a nawet ryby i raki i dusiło z różnymi przyprawami” (Barbara Ogrodowska Tradycje polskiego stołu). Od liczby gatunków mięsa zależała wykwintność bigosu. Była to potrawa, do której dokładano resztki – w dawnej kuchni bowiem nic nie mogło się zmarnować, uważano zresztą, że „wszystkie resztki szynki, zwierzyny i drobiu (…) znacznie smak bigosu podnoszą”.

Przepisy na takie właśnie mięsne bigosy podają najstarsze książki kucharskie: „Bigos z kapłona (kastrowanego i tuczonego koguta): kapłona upiecz, mięsiste drobno pokraj. A kościste włóż z członkami, cebulę drobno, pietruszki, rosołu wlej, masła płokanego, pieprzu, kwiatu muszkatołowego, przywarz, a daj ciepło. Jeśli chcesz, możesz cytrynę wycisnąć albo octu winnego wlać, albo agrestu włożyć” (Wojciech Wielądko Kucharz doskonały, 1786 r.).

Kapusta, którą dodawano dla smaku do bigosu zwanego hultajskim, zaczęła w końcu dominować – głównie z powodów ekonomicznych.

Istotne jest to, by była dobrze ukiszona. Kisi się poszatkowaną, posoloną i ułożoną w beczce warstwami, przesypywaną kminkiem, liśćmi laurowymi i przekładaną jabłkami. Kapustę należy ubijać, aż na powierzchni ukaże się sól. Nakrywa się ją talerzem i obciąża kamieniem lub ciężarkiem, przykrywa gazą i odstawia na dwa dni. Po tym czasie należy włożyć w nią kij, żeby wytwarzające się gazy i olejki eteryczne mogły się ulotnić. Ponownie przykrywa się kapustę talerzem, obciąża i trzyma w chłodnym miejscu minimum dwa tygodnie. Wówczas jest ukiszona i może się stać podstawą bigosu.

Można oczywiście kupować kapustę, ale najlepiej robić to w sklepach z żywnością tradycyjną, gdzie sprzedawana jest kiszona naturalnie, bez użycia konserwantów czy kwasu askorbinowego.

Podczas przemysłowego kiszenia kapusty „zaszczepia” się ją bowiem tylko jedną wyselekcjonowaną kulturą bakterii fermentacyjnych (są to tzw. startery lub zakwasy), która inicjuje i podtrzymuje proces. W domowym przetwórstwie do produktu trafia wiele różnych bakterii, z których część ginie, a pozostałe współpracują, przetwarzając kapustę w tzw. fermentacji spontanicznej.

Dlatego lepiej przygotowywać kapustę kiszoną samodzielnie.

Bigos myśliwski robi się z różnych rodzajów mięs, szynki, kiełbasy, wędzonego boczku i warzyw, w wywarze z których gotuje się mię-

The fact that most foreigners identify Polish cuisine with bigos says it all. Bigos is mentioned in Larousse Gastronomique – the world’s foremost culinary resource. Interestingly enough, bigos had no cabbage at all in the 17th and the 18th centuries. “Old Polish bigos was made exclusively with meat. Roast beef or wether meat (from castrated and fattened male sheep) was diced, mixed with pieces of veil, fat poultry or even fish and crayfish and later braised with various spices” (Barbara Ogrodowska Traditions of the Polish Table).

The richer the varieties of meat, the more refined the bigos. Leftover cuts were obviously used – nothing was ever wasted in old style cooking and it was further believed that “any scraps of ham, game and poultry (…) would greatly enhance the flavour.”

Old cookbooks abound in meat-based bigos recipes: “Capon (castrated and fattened rooster) bigos: roast capon and chop meat into tiny pieces. Put bones and meat in pot, add finely sliced onion, parsley, pour in broth, season with butter, pepper, allspice, bring to boil and simmer.

Serve hot. You can add squeezed lemon juice or wine vinegar or season with gooseberry” (Wojciech Wielądko The Perfect Cook, 1786).

Originally added to intensify the flavour of “reveller’s bigos”, cabbage gradually came to dominate the dish, mainly for economic reasons. It is important that the cabbage be well pickled. The cabbage is finely shredded, salted and layered in a barrel with caraway, bay leaves and apples. It is then compressed until salt appears on the surface, covered with a dish and weighed down with a stone or some other weight. The top of the barrel is secured with gauze and left for two days. A stick should be inserted into the barrel later to release any gas and essential oils from the layers of cabbage.

The barrel is then once more covered with a weighted plate and kept in a cool place for at least two weeks. Fermented sauerkraut is the basis for bigos.

You can obviously buy ready-to-eat sauerkraut too. The best places to find naturally fermented sauerkraut free of preservatives and ascorbic acid are traditional food stores. Commercially fermented sauerkraut is inoculated with a single selected fermentation bacteria culture (the “starter culture” or “souring agent”) to initiate and support the process. Starter cultures have high concentrations of lactic acid bacteria preserved by lyophilisation or freeze-drying. Home-made sauerkraut contains a variety of bacterial strains – some die but most work together to spontaneously ferment the cabbage. This is why it is best to make your own sauerkraut.

Bigos can be made with all sorts of meat, ham, sausage, smoked bacon and vegetables. The meat is cooked in vegetable stock

© stockfood/free

Z początku bigos składał się tylko z mięsa. Z czasem zaczęła w nim dominować kapusta.

At first, meat was the core ingredient of bigos but cabbage gradually came to dominate the dish.

31

Cuisine

siwa przed prażeniem z kapustą zalaną wywarem z ich gotowania.

Istnieją przepisy na bigos z kapustą słodką wymieszaną z kiszoną lub samą kapustą świeżą, np. na tzw. bigos litewski. Do niego dodawane są kwaśne jabłka, a oprócz innych mięs comber z zająca lub pierś kacza. Białą kapustę szatkuje się, soli, miesza z posiekaną cebulą, ugniata i odstawia, a po godzinie odciska płyn. Z tak przygotowanej kapusty przyrządza się bigos z dodatkiem duszonych mięs.

Ważnymi składnikami bigosu są też podsmażona ze słoniną cebula, kawałki wędzonej kiełbasy, suszone i wędzone śliwki i grzyby, czasem jabłka. Dodatkiem może być łyżka powideł śliwkowych, dla dodania słodyczy także odrobina miodu. Dla smaku dodaje się czerwone wino lub maderę. To danie na zimę, gdy w spiżarni są takie właśnie zakonserwowane specjały. Dymne, leśne aromaty podnoszą walory smakowe bigosu. Zwykle jest też to potrawa mocno przyprawiona czarnym pieprzem. Ze względu na ciężkostrawność zwykle podaje się do bigosu kieliszek zmrożonej wódki.

Istotą tego dania jest długie i powolne gotowanie, dodawanie kolejnych składników, chłodzenie go i przemrażanie, i znów poddawanie prażeniu. To potrawa medytacyjna, dla cierpliwych. Cudowną tajemnicą bigosu jest to, że wielokrotnie odgrzewany i mocno schładzany znacznie zyskuje na smaku. Jest więc idealnym produktem do kulinarnego recyklingu. ☐

before being stewed with the cabbage. Other bigos recipes recommend include Lithuanian bigos with sweet cabbage mixed with sauerkraut or fresh cabbage. Frequent additions include sour apples or a saddle of hare or duck breast mingled with other meats. The white cabbage is shredded, salted, mixed with chopped onion and left to drain for an hour. Cabbage prepared this way is perfect for bigos with stewed meats.

The other essential ingredients are onion fried with pork fat, chunks of cured sausage, dried and cured prunes, mushrooms and, optionally, apples. You can add a spoonful of plum marmalade or a drop of honey for a hint of sweetness and a dash of red or Madeira wine for taste.

Bigos is the quintessential treat for winter, when the pantry is packed with all sorts of preserves. Smokey forest aromas enhance the flavour of bigos, which is usually well-seasoned with pepper.

And because bigos is heavy on the stomach, it is often served with a glass of chilled vodka. The essence of bigos is long and slow cooking, adding subsequent ingredients, chilling and freezing and stewing again. This is a meditation dish for the patient.

The secret of the unique taste of bigos lies in repeatedly heating and chilling to intensify the aroma. This makes it the ultimate accomplishment of culinary recycling. ☐

Smak przedziwny bigosu opiewał Adam Mickiewicz: W kociołkach grzano bigos. W słowach wydać trudno Bigosu smak przedziwny, kolor i woń cudną; (…) potrawą nie lada Jest bigos, bo się z jarzyn dobrych sztucznie składa.

Bierze się doń siekana, kwaszona kapusta, Która, wedle przysłowia, sama idzie w usta; Zamknięta w kotle, łonem wilgotnym okrywa Wyszukanego cząstki najlepsze mięsiwa; I praży się, aż ogień wszystkie z niej wyciśnie Soki żywne, aż z brzegów naczynia war pryśnie, I powietrze dokoła zionie aromatem.

Bigos jest gotów…

(Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”)

The wonderful taste of bigos was even extolled by Polish national poet Adam Mickiewicz: In the pots warmed the bigos; mere words cannot tell Of its wondrous taste, colour and marvellous smell. {...} Without these, still a dish of no mediocre worth Is bigos, made from legumes, best grown in the earth; Pickled cabbage comes foremost, and properly chopped, Which itself, is the saying, will in ones mouth hop; In the boiler enclosed, with its moist bosom shields Choicest morsels of meat raised on greenest of fields; Then it simmers, till fire has extracted each drop Of live juice, and the liquid boils over the top, And the heady aroma wafts gently afar.

Now the bigos is ready.”

(Adam Mickiewicz Pan Tadeusz [Sir Thaddeus]. Translated

by Marcel Weyland)

32

© shutterstock (5)

kuchnia

33

People and the World

Miasta zakochanych Cities of love

34

Š Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Ĺšwiat i ludzie

Jeśli ktoś zapyta zakochanego, gdzie chciałby spędzić kilka wolnych dni, odpowie bez wahania: w Paryżu, w Wenecji, może w Weronie? Niektóre miejsca, ze względu na swoją historię i urodę, od razu kojarzą się bardzo romantycznie. Ale to oczywiste, związane są przecież z najbardziej znanymi opowieściami miłosnymi świata. / Ask anyone in love where they would like to go for a short getaway and the reply would almost certainly be Paris, Venice or Verona. Some places, because of their history and beauty, cannot help but conjure up images of romance. This is only natural given their associations with the most famous love stories of all time. tekst/BY:

Joanna Lamparska, Piotr Kałuża

Ślad uwodziciela Tak jak Włosi mają Casanovę, tak Hiszpanie chwalą się Don Juanem. Sława legendarnego hiszpańskiego szlachcica i uwodziciela narodziła się w Sewilli, jednym hiszpańskich z cudów świata. Ślady Don Juana prowadzą do dzielnicy św. Krzyża – Barrio de Santa Cruz, niegdyś dzielnicy żydowskiej. Tam właśnie, w domu przy Calle Justino de Neve, pod numerem 2, miał urodzić się nasz bohater.

Dziś w budynku mieści się restauracja Restaurante Santa Cruz, a jego elewacja ozdobiona jest tablicą upamiętniającą legendę sewilskiego uwodziciela. Tuż obok, na Plaza de los Venerables, placu, przy którym stoi historyczna kamienica, znaleźć można popularną restaurację Hostería del Laurel, w której jadał i pił Don Juan, a na odległej o zaledwie kilkadziesiąt metrów Plaza de Doña Elvira mieszkała jego narzeczona, Doña Inés. Tak przynajmniej mówią miejscowe legendy, których prawdziwość potwierdzają, jak jeden, wszyscy sewilscy przewodnicy. Pomnik uwodziciela stoi przy Plaza de los Refinadores.

Natomiast przy sewilskiej arenie walk byków Plaza de Toros de la Real Maestranza de Caballería de Sevilla, na skwerze nad brzegiem Canal de Alfonso XIII, czeka Carmen, piękna Cyganka z opery Georges’a Bizeta. Jej wielbiciele muszą się pofatygować na Uniwersytet w Sewilli, w którego budynku przy Calle San Fernando mieściła się słynna fabryka cygar Real Fábrica de Tabacos, miejsce, gdzie przed dwustu laty pracować miała ta piękność.

Miłość po litewsku Choć nikomu nie przeszkadza, że Romeo i Julia to postaci literackie, miło jest pójść śladem bohaterów z krwi i kości. Najsłynniejszy, a zarazem najtragiczniejszy romans wśród koronowanych głów w Polsce nierozerwalnie wiąże się z Wilnem. Tam urodziła się Barbara Radziwiłłówna, ukochana młodego króla Polski, Zygmunta Augusta. Ich długo ukrywany związek sprawił, że Barbarę nazwano wielką nierządnicą królewską. Kres temu położył dopiero

ilustracje/illustrations:

Bogna Sroka-Mucha

In search of Don Juan Italy has Casanova and Spain Don Juan.

The fame of the legendary Spanish gentleman and heartbreaker began in Seville, one of the Hispanic wonders of the world.

The Don Juan trail will take you to the former Jewish district of Barrio de Santa Cruz, where he was purportedly born at 2 Calle Justino de Neve. The building now houses the Restaurante Santa Cruz. There is a commemorative plaque on the facade. A short walk away, in the Plaza de los Venerables, where the historical house stands, is the popular Hostería del Laurel restaurant once frequented by Don Juan. Dona Inés, his fiancée, resided in the Plaza de Doña Elvira, a few metres further on – at least according to local legends, whose authenticity is univocally confirmed by Sevillian guides. There is a statue of Don Juan in the Plaza de los Refinadores.

The statue of Carmen, the beautiful Gypsy woman immortalised in the eponymous opera by Georges Bizet, stands near the Plaza de Toros de la Real Maestranza de Caballería de Sevilla, in a square overlooking the Canal de Alfonso XIII. It is also worth visiting the University of Seville in Calle San Fernando where the famous cigar factory Real Fábrica de Tabacos was located.

There is where the beautiful Carmen supposedly worked two hundred years ago.

Nieważne, czy Don Juan istniał naprawdę. Warto jego śladów poszukać w Sewilli.

Whether or not Don Juan ever really lived, it is worth tracing the history of the famous lover in his home town of Seville.

35

Świat i ludzie

People and the World potajemny ślub w 1547 r., po śmierci pierwszej żony Zygmunta.

Trzy lata później Barbara Radziwiłłówna została koronowana na królową Polski. Szczęście nie trwało długo. 8 maja 1551 r. niespełna 30-letnia władczyni zmarła w Krakowie, a jej doczesne szczątki spoczęły w kaplicy św. Kazimierza obok pierwszej żony króla, Elżbiety Habsburżanki, w wileńskiej katedrze – bazylice archikatedralnej św. Stanisława Biskupa i św. Władysława. Według legendy rysy twarzy królowej Barbary Radziwiłłówny ma Matka Boska Ostrobramska, której obraz znajduje się w kaplicy Ostrobramskiej w Wilnie.

Pierś Julii Jeśli ktoś powie: „romans”, ktoś drugi zaraz dopowie: „Werona”. To tutaj Szekspir umieścił akcję Romea i Julii i połączył dramatyczne losy dwóch rodów – Montecchich i Capulettich. Dlatego do Werony jedzie się po wzruszenia i melancholię. Najsłynniejszym obiektem „pielgrzymek” jest Casa di Giulietta przy Via Apello, dom Julii z kamiennym balkonem, z którego bohaterka tragedii miała rozmawiać z ukochanym. Na bramie tej kamienicy zakochani zostawiają miłosne wyznania we wszystkich językach świata. Na dziedzińcu stoi zaś posąg Julii dłuta Nereo Costantiniego. Każdy, kto

To nic, że balkon Julii dobudowano dopiero w 1935 r.

Kto chce, usłyszy tam wyznania Romea.

Even though Juliet's balcony was not built until 1935, hosts of contemporary Juliets and Romeos flock there to declare their love.

36

Lithuanian love story While nobody seems to mind that Romeo and Juliet are fictional characters, it's nice to visit places associated with authentic lovers. The legend of Poland’s most notorious and tragic royal romance takes us to Vilnius, the birthplace of Barbara Radziwiłł, lover of the young Polish King Sigismund Augustus. Their longtime secret relationship had Barbara dubbed the royal harlot.

Things picked up after their clandestine marriage in 1547, following the death of Sigismund's first wife. Barbara Radziwiłł was crowned Queen of Poland three years later but her happiness was short-lived. She died in Kraków on 8 May 1551 aged thirty.

Her mortal remains were interred besides the King's first wife Elisabeth of Habsburg in St Casimir Chapel in Vilnus Cathedral – the Cathedral Basilica of St Stanislaus and St Vladislav. Legend has it that the painting of Our Lady of the Gate of Dawn in Vilnius has the face of Barbara Radziwiłł.

Juliet's breast Say romance and Verona springs to mind. This is where Shakespeare set Romeo and Juliet in which the fate of the Houses of Capulet and Montague so tragically played out. It is this that draws people to Verona. The most notorious "pilgrimage" destination is the Casa di Giulietta (Juliet’s House) in Via Capello – especially the stone balcony where the tragic heroine is believed to have conversed with Romeo. Lovers have scribbled their confessions on the gate in every conceivable language.

pragnie szczęścia w miłości – według tradycji – musi dotknąć choć na chwilę piersi ukochanej Romea. Potem wypada uronić łzę nad symbolicznym grobem Julii. Różowy sarkofag znajduje się w kościółku San Francesco al Corso przy Via del Pontiere, nieco oddalonej od ścisłego centrum. Przy Via Arche Scaligere stoi natomiast dom Romea, a wieczór w jednej z tutejszych restauracji pozwala przenieść się w czasie do XVI-wiecznej Werony znanej z dzieła Szekspira.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO WAW–VNO 12.40–14.45, 22.35(+1)–00.40 pon. –nd. / Mo.–Su. 16.15–18.20 pon. –pt. / Mo.– Fri. VNO–WAW 15.25–15.35, 06.25–06.35 pon.–nd. / Mo.–Su. 18.55–19.05 pon.–pt. / Mo.–Fri. Całkowita cena biletu do Wilna kupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 698 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu oraz formy płatności. / Total price of a direct return ticket to Vilnius purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes: PLN 698. The price may vary depending on the date the ticket is purchased and the payment method.

Wyznania na gondoli Czas na wyprawę śladami prawdziwego szczęściarza, który opisał swoje przygody ze 122 kobietami. Ducha Giacoma Casanovy, awanturnika i słynnego uwodziciela, czuje się w każdym zaułku Wenecji, gdzie się urodził. O miejsce, w którym żył słynny wenecjanin, nie warto pytać gondolierów. Każdy z nich odpowie coś innego i wskaże zupełnie inną kamienicę. Ale może się też okazać, że każdy jest blisko prawdy, wszak Casanova miał wiele kobiet i wiele miejsc było dla niego domem. Na świat przyszedł przy Calle Malipiero nr 3082. Do dziś można wejść na górę po schodach, na których bawił się kiedyś kilkuletni Giacomo. Tuż obok, w Palazzo Malipiero, Casanova mieszkał kilka lat, kiedy jako 16-letni młodzian wrócił do Wenecji ze studiów w Padwie.

Niewiele dalej znaleźć można dom, w którym wenecki uwodziciel stracił niewinność w miłosnym trójkącie z dwiema siostrami.

Wielką sławę przyniosła Casanovie brawurowa ucieczka przez dziurę w dachu z Pałacu Dożów przy Piazza San Marco. Giacomo odbywał w nim pięcioletni wyrok. Dziś można tu usiąść i podziwiać piękno architektury i urodę turystek. Wenecja jest absolutnie obowiązkowym miejscem w miłosnych podróżach, piękna i romantyczna, nazywana jest miastem zakochanych. Jeśli wyznawać uczucie, to tylko przy blasku księżyca na gondoli pomiędzy weneckimi pałacami. Ślub po francusku Choć w każdym mieście można znaleźć romantyczny zakątek, to od stuleci drogi wszystkich zakochanych wiodą do Paryża. Nie wiadomo, czy to magiczna atmosfera miasta, czy jego historia, czy wreszcie charakter jego mieszkańców sprawia, że o miłości najchętniej rozmawia się właśnie tutaj. Taki wizerunek francuskiej

Nereo Costantini's statue of Juliet stands in the courtyard.

Tradition has it that anyone who wants to be lucky in love has to touch Juliet’s breast and shed a few tears over her symbolic grave later. The pink tomb is in the San Francesco al Corso Church in Via del Pontiere, a short walk from the city centre.

Romeo's house is located in Via Arche Scaligere – an evening at a local restaurant will take you back to the 16th century Verona of Shakespeare.

Confessions in a gondola We now follow the footsteps of a legendary womanizer who wrote a book about his exploits with no fewer than 122 women. The spirit of Giacomo Casanova, an adventurer and notorious heartbreaker, permeates every nook of his native Venice. There is no point asking gondoliers where he lived. They will all give you a different answer and point out a different house. This is probably close to the truth, as Casanova had many lovers and made his home in many places.

He was born in 3082 Calle Malipiero, where you can climb the steps on which the infant Casanova used to play. When he returned from the University of Padua several years later, he spent some years living in the nearby Palazzo Malipiero. The house where the Venetian ladykiller lost his innocence in a ménage á trois with two sisters is a little further on.

Casanova was catapulted to fame by his daring escape through a hole in the rooftop of the Doge's Palace in St Mark's Square, where he was serving five years in prison. Today, you can sit down and admire the grand architecture and the beauty of the women tourists. Venice is known as the City of Lovers.

It is beautiful and romantic, and an absolute must on any lover’s itinerary. And if you want to profess your love, do so in a moonlit gondola.

37

Świat i ludzie

People and the World

Love is in the air Every city has its romantic corner, but for hunINFO O LOTACH / FLIGHT INFO dreds of years, all the roads of love have led to Paris. Whether it is the romantic ambience of WAW–CDG 07.55–10.25, 16.15–18.45 pon.–nd. / Mo.– Su. 19.55–22.25 pon.–pt, nd. / Mo.–Fri., Su. the city, its history, or perhaps the nature of its residents that makes Paris the perfect place to CDG–WAW 11.20–13.35, 19.30–21.45 pon.–nd. / Mo.–Su. talk of love is a mystery that has never been Całkowita cena biletu do Paryża kupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie resolved. This is the image of Paris promoted in strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 592 zł. Cena może się zmienić w zależności od terminu films, art and literature. Paris has always been zakupu biletu oraz formy płatności. / Total price of a direct return ticket to Paris purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes: PLN 592. The price may vary depending on the date the seen as the world's most romantic city and the ticket is purchased and the payment method. ideal place for marriage proposals, engagements and weddings. Hundreds of cafes, theastolicy obecny jest i w filmie, i w sztuce, i w literaturze. Nieodmientres and clubs encourage us to cultivate our relationships and nie Paryż uchodzi za najbardziej romantyczne miasto na świecie make new ones. The Pont des Arts on the River Seine is embeli jest wymarzonym miejscem na oświadczyny, zaręczyny czy ślub. lished with thousands of locks of hair as symbols of eternal love.

Setki kawiarenek, teatrów i klubów sprzyjają nie tylko zawieraniu Love is believed to last as long as the lock remains on the bridge. znajomości, ale i ich pielęgnowaniu. Zakochani muszą wejść takThe Pont des Arts offers a magnificent view of the River Seine, że na most Pont des Arts na Sekwanie, gdzie wiszą tysiące kłódek, the Île de la Cité, Notre-Dame Cathedral and the Pont Neuf symboli obietnic dozgonnej miłości. Przesąd mówi, że uczucie – all known from Lovers on the Bridge. A Parisian clochard and będzie trwało dopóty, dopóki kłódka będzie tu wisiała. Z Pont des a painter losing her sight find shelter on the Pont Neuf, the oldArts roztacza się wspaniały widok na Sekwanę, na wyspę Île de la est bridge in Paris. Another destination for a romantic walk are Cité, katedrę Notre Dame i wreszcie na Pont Neuf, na którym rozthe embankments of the River Seine and Montmartre, the world grywały się sceny z dramatu miłosnego Kochankowie z Pont Neuf. famous Bohemian district. The best known symbol of Paris and Dwoje życiowych rozbitków: paryski kloszard wraz z tracącą its “belle epoque” is the Eiffel Tower, which has seen no end of wzrok malarką znajdują w nim swój azyl właśnie na tym naj­ romances come to life. ☐ starszym moście Paryża. Romantyczny spacer należy odbyć również bulwarami nad Sekwaną oraz przez znaną na całym świecie dzielnicę paryskiej cyganerii Montmartre. Najważniejszym symbolem Paryża i jego belle époque pozostaje zaś wieża Eiffla, na której piętrach zaczął się niejeden romans. ☐

Pocałunek pod wieżą Eiffla ma podobno magiczną moc.

A kiss under the Eiffel tower is believed to bring luck and magic to a relationship.

38

39

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Świat i ludzie

40

People and the World

Ĺšwiat i ludzie

People and the World

41

Świat i ludzie

People and the World

Tańce i swawole Dancing and frolicking W tańcu najbardziej niepokoi nas to, co nam samym jest obce. Najczęściej jest to wolność. Lęk przed wyzwolonym w tańcu ciałem dotyczy jednostek i całych społeczeństw. / The thing we find most disturbing about dancing is the thing most foreign to us – usually freedom. A body liberated by dance kindles fear in individuals and entire societies.

Zuzanna Pol

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Tekst/BY:

42

43

Świat i ludzie

People and the World

Podziwiany i przeklęty, święty i grzeszny, piękny i wulgarny, uduchowiony i erotyczny. Taniec towarzyszy człowiekowi od początków cywilizacji, a był być może pierwszym artystycznym przedsięwzięciem, na jakie zdobyli się nasi przodkowie, a raczej nasze pramatki, bo taniec długo był tylko ich domeną. Kiedy zaczęli obserwować go i ekscytować się nim mężczyźni z patriarchalnych kultur, uznali taniec za podejrzany, wyuzdany, zły i niebezpieczny dla porządku społecznego. Do dziś skrajne chrześcijańskie odłamy kościołów potępiają taniec, choć Biblia wyraźnie wspomina o tym, że jest czas żałoby, ale i czas radosnego tańca.

Taniec w świątyni Tymczasem pogańskie kobiety tańczyły, by powitać nowe pory roku, by oddać cześć Słońcu i bogom. W Indiach do dziś każdemu z bogów dedykowany jest inny taniec, który wykonują kobiety. Tańczyły one w świątyniach i w kon­ duktach pogrzebowych starożytnego Egiptu.

W Europie ostatnie żałobno-taneczne kondukty pogrzebowe odprowadziły zmarłych w średniowieczu. Kobiety tańczyły jednak przede wszystkim na cześć życia. W orgiastycznych orszakach i pochodach ku czci boga odrodzenia i płodności, a także ekstazy i wina – Dionizosa. Ich pijany

44

Ze sfery sacrum, przez świątynię sztuki, taniec przeszedł do antycznego nocnego klubu.

Dancing took the route from the sacrum to the temple of art and on to the ancient night clubs.

Praised and condemned, sacred and sinful, beautiful and vulgar, spiritual and erotic... people have been dancing since the dawn of civilisation.

Dancing may have been the first artistic venture our forefathers, or rather foremothers, embarked on. I say “foremothers” because culture owes its beginnings to women, and dancing was their exclusive domain for a long time. Once men from patriarchal cultures found dancing exciting to watch, they deemed it indecorous, lascivious, evil, dissolute, and a threat to public order. Even now, fundamentalist Christians condemn dancing, even though the Bible clearly states that there is a time to mourn and a time to dance.

Dancing in the temple Pagan women danced to welcome the seasons and pay tribute to the Sun and other deities. In India today, each and every god is worshipped with its own meticulously choreographed dance routine performed by women. Women used to dance in temples and funeral processions in ancient Egypt. Dancing funeral processions followed coffins in Europe until the Middle Ages. But women have mainly danced as a celebration of life. They danced in the orgiastic processions and pag-

i święty zarazem taniec najpierw odarto ze znaczeń religijnych, potem estetyzowano i tak powstał teatr. A gdy okazało się, że zwykła ekspozycja kobiecych ciał wykonujących ponętne ruchy wzbudza równie duże, a nawet większe emocje niż sztuka, strona estetyczna tańca też przestała mieć znaczenie. I tak ze sfery sacrum, przez świątynię sztuki, taniec przeszedł prostą drogą do antycznego nocnego klubu. Podobno nawet budzący kontrowersje dance pole (taniec na rurze) wywodzi się z rytualnych tańców wykonywanych przez kobiety wokół masztów, totemów i świętych drzew.

Salome, pierwsza tancerka znana z imienia, prawdopodobnie tańczyła przed Herodem znany w Mezopotamii już 4 tys. lat p.n.e. taniec brzucha.

Do dziś pobudza on wyobraźnię, kojarzy się z przesiąkniętą erotyzmem, duszną od zapachu piżma i wyrafinowanego seksu atmosferą haremów. Tymczasem współczesny taniec brzucha zwany po arabsku tańcem Wschodu jest mieszanką orientalnej tradycji i naszych, czyli kultury Zachodu, wyobrażeń na jej temat.

eants to worship Dionysus, the god of new life and fertility, ecstasy and wine. Their drunken and sacred dance was first stripped of its religious symbolism, and later aestheticised to become theatre. Once it became apparent that female bodies in revealing garb performing alluring movements can arouse equal, if not greater, passion than art, the aesthetic aspects of dance became irrelevant. This is the route dancing took from the sacrum to the temple of art and on to the ancient night club. The origins of our controversial pole dancing can allegedly be traced back to the rites that women used to perform around masts, totems and sacred trees.

Salome, the earliest first dancer known by name, probably performed a belly dance for Herod. This is the oldest dance and was known in Mesopotamia 4,000 years ago. Belly dancing still fires the imagination. It tends to be associated with the ultrasensual atmosphere of harems with their stifling scent of musk and dripping with sophisticated sex. However, modern belly dancing, known in Arabic as Eastern dancing, is a mixture of oriental traditions and Western misconceptions about them.

Haremy z Hollywood Taniec ten nigdy nie był spektaklem. Tańczony i doskonalony jedynie w żeńskim gronie przygotowywał dziewczynki do dorosłego życia, do seksu, do ciąży i porodu. Kobiety nigdy nie tańczyły go z odkrytymi brzuchami (w Egipcie było to nawet karalne), tylko w długich, prostych, nawet zgrzebnych sukniach, w których zresztą do dziś wykonują go w Arabii Saudyjskiej i krajach Zatoki.

Staniki z cekinami, odkryte ramiona, gołe biodra, odsłonięte brzuchy i przezroczyste szale to już inwencja Hollywood. W czasach, gdy pokazanie roznegliżowanej Europejki nie mieściło się w normach społecznych, Hollywood ochoczo rozebrał kobietę Wschodu i kazał jej dla siebie tańczyć.

Scenariusze przewidywały dla niej rolę istoty biernej, uległej, której ciałem dysponuje pan i władca.

Najpierw był nim zły sułtan, arabski dziki szejk, a w miarę rozwoju akcji filmu zostawał nim superbohater, cywilizowany biały zdobywca.

I tak wyrwany z zacisza haremów taniec brzucha zrobił karierę w Hollywood, skąd wrócił do świata arabskiego w innej aurze, inaczej ubrany. Wkrótce tancerki tureckich kabaretów przekonały się, że im bliżej tańca erotycznego, tym hojniejsza staje się publiczność. Dziś w klubach od Kairu po Stambuł

45

Świat i ludzie

People and the World

Radosne Montparnasse To hałaśliwy i nieprzystojny sposób zarabiania na turystach amerykańskich i brytyjskich, którzy płacą za to, żeby doznać szoku – tak o kankanie z kolei pisał Percy A. Scholes w Oxford Companion to Music (1938 r.). To, co dla klasy robotniczej z Montpar-

Hollywood harems Belly dancing had never been a spectacle, and was definitely never intended for a male audience. It was performed and mastered exclusively among women to prepare girls for adulthood, sex, pregnancy and childbirth. Nor did any woman ever dance with her midriff showing (this was even punished in Egypt), but in long, simple or even plain robes. This is how belly dancing is still practised in Saudi Arabia and the Gulf Countries. All those sequinned bras, veils, naked shoulders, bare stomachs and transparent shawls are a Hollywood invention. It used to be socially unacceptable to show scantily clad European women, so Hollywood simply got Eastern women to dance in various states of undress. Movie screenplays portrayed

nasse było świetną rozrywką, dla dżentelmenów stało się szokującym, erotycznym niemalże przeżyciem. Wprawdzie mitem jest, jakoby paryskie tancerki tańczyły kankana bez bielizny, natomiast prawdą, że już sam widok koronkowych majtek, halek i czarnych pończoch w drugiej połowie XIX w. pobudzał męską widownię może bardziej nawet niż sam taniec. I oto zbliżał się gwóźdź programu: wyciągnięta, zgrabna noga tancerki strącała kapelusz z głowy jednego z dżentelmenów.

Szczęśliwiec mógł obejrzeć haftowane kalesony

the Eastern woman as a passive and submissive creature whose body was at the disposal of her lord and master. Her overlord would typically be an evil sultan or a wild Arab sheik, but as the plot progressed, property in her person would pass to the all conquering – and befittingly white and civilised – superhero.

Once it had been dragged out of the seclusion of the harem, belly dancing made a brilliant career in Hollywood before returning to the Arab world with a different feel and different costumes. It didn’t take Turkish cabaret dancers long to figure out that the skimpier the costume, the bigger the earnings. The belly dancers in the clubs of Cairo and Istanbul are mostly Russians. They are ogled by tourists from Europe, who want a taste of the Orient, and from Saudi Arabia, who long for the sight of a woman’s body.

na tańcu brzucha zarabiają głównie Rosjanki.

Oglądają je turyści z Europy spragnieni Orientu i Arabii Saudyjskiej spragnieni widoku ciała.

46

naprawdę z bliska, a najsłynniejsza tancerka La Goulue na ich tylnej części wyhaftowane miała serce.

Bezeceństwa nad pięknym modrym Dunajem Pierwszym tańcem, w którym Europejczyk wziął w ramiona kobietę, był walc. The Times, którego dziennikarz w 1816 r. gościł na balu księcia regenta, pisał: Wystarczy spojrzeć na lubieżne przeplatanie się kończyn i bliski uścisk ciał w tańcu, by stwierdzić z całą pewnością, że jest on daleki od skromnej rezerwy, jaka do tej pory uważana była za charakterystyczną dla angielskich kobiet. Dopóki ten obsceniczny spektakl był domeną prostytutek i kobiet rozwiązłych, nie sądziliśmy, że zasługuje on na uwagę… A więc w walcu najstraszniejsza była wolność kobiety i jej dostępność. Bo w tańcu każdy może zobaczyć tyle, na ile pozwalają mu jego kultura i głębokie prag­ nienia. Jeden zobaczy bezecny grzech, inny piękno, sztukę i ekspresję ciała. Dalej walc nazywany jest straszliwą zarazą, przed którą należy chronić młodzież, wulgarnym i grzesznym aktem.

Joyful Montparnasse “A boisterous and latterly indecorous dance of the quadrille order, exploited in Paris for the benefit of such American and British tourists as will pay well to be well shocked”, is how early editions of the Oxford Companion to Music described the cancan. What had been great fun and a source of amusement for the working class of Montparnasse became a shocking, almost erotic experience for gentlemen.

It’s a myth that Parisian cancan dancers wore no drawers, but it is true that the mere sight of lace underwear, petticoats and black stockings stimulated the 19th century male audience more than the dance itself. And the finale was always the highlight of the show – a dancer’s outstretched leg removing a gentleman’s hat.

The lucky man who was chosen got to see embroidered underwear up close.

The Blue Moves Danube The first dance to serve as a pretext for European men to take women in their arms was the waltz. A The Times journalist who attended a ball given by the Prince Regent in 1816, wrote “It is quite sufficient to cast one’s eyes on the voluptuous intertwining of the limbs and close compressure on the bodies in their dance, to see that it is indeed far removed from the modest reserve which has hitherto been considered distinctive of English females. So long as this obscene display was confined to prostitutes and adulteresses, we did not think it deserving of notice …”

Women’s freedom and availability were therefore the things most to be feared from the waltz. This is because people can only see what their culture and deepest desires let them see in a dance. Where some see an ignominious sin, others seREKLAMA

Szybki lifting / Quick lift NANOAuqa+ Lift Advanced

Receptura oparta na biomolekułach i NANOwodzie NANTES zapewnia natychmiastowy efekt liftingu – skóra staje się jędrna i napięta. W kremie wykorzystano najnowsze odkrycie: heksapeptyd, będący nieinwazyjną alternatywą dla botoksu. Składnik ten w połączeniu z NANOwodą NANTES oraz specjalnie dobranymi wyciągami roślinnymi pomaga pozbyć się zmarszczek mimicznych z okolic oczu, czoła i ust.

Pozwala uzyskać efekt zdrowej, gładkiej i promiennej skóry.

PROMOCJA

Perfectus – zabieg młodości w 3D

Lasery frakcyjne, nieablacyjne wnikają do skóry właściwej, ale nie zostawiają żadnych skutków ubocznych, dzięki temu po zabiegu nie ma śladów. Perfectus stymuluje naturalne procesy regeneracyjne skóry.

To wszechstronne urządzenie w liftingu – wykonuje się nim m.in. resurfacing, głęboki lifting, poprawę owalu twarzy i zwiększanie napięcia skóry.

Zabieg wykonuje się na twarzy i ciele, w zależnoci od wieku i stanu skóry powtarza się go 1 do 3 razy w roku.

Efekt jest natychmiastowy i utrzymuje się do 3 lat. Z zabiegów można skorzystać jedynie w Klinice La Perla.

Zapraszamy do odwiedzin naszych salonów partnerskich, lista na: www.kosmetyki.nantes.pl, sklep online www.nantes.pl oraz www.la-perla.pl.

NANOAuqa+ Lift Advanced

A formula based on biomolecules and NANOwater NANTES guarantees quick lift results – the skin becomes supple and firm. The cream uses the latest discovery: hexapeptide which is a non-invasive alternative to Botox.

Combined with NANOwater NANTES and specially selected plant extracts this ingredient helps erase laughter lines around eyes, lips and on forehead and leaves the complexion looking healthy, smooth and radiant.

Perfectus – rejuvenating treatment in 3D

Non-ablative fractional lasers penetrate the dermis but trigger no side effects and leave no traces of the treatment. Perfectus stimulates natural regenerative processes of the skin. This is a versatile device used in lifting to perform resurfacing, deep lift, enhance facial oval and increase the flexibility of the skin. The procedure targets face and body and depending on the age and condition of the skin is repeated once or three times a year. Results are instant and last up to 3 years. This procedure is available exclusively at La Perla Clinic.

Visit our partner beauty salons. To find the list, visit: www.kosmetyki.nantes.pl, online store www.nantes.pl and www.la-perla.pl.

www.la-perla.pl infolinia/ hotline 22 353 55 53

47

People and the World

Jamajscy lekarze apelują o rozważność Jeśli dzisiejsza gazeta odważyłaby się napisać podobne słowa, to zapewne jamajska, a artykuł odnosiłby się do dancehallu. Kto nie widział dancehall party na jamajskiej ulicy, ten nie wie, czym jest to zjawisko. Najważniejsze pojęcie kultury dancehallu to seksualna wulgarność – dotyczy tańca, ubioru i tekstów piosenek. Tańczy się na samochodach, głośnikach, na przyczepie lub na skrzynkach z piwem. Kobiety skaczą na mężczyzn, a mężczyźni miotają kobietami. Lekarze na Jamajce twierdzą, że zwłaszcza odmiana dancehallu zwana daggeringiem jest przyczyną urazów w rejonie genitaliów. Apelują o rozważność, tymczasem agresywna muzyka rozsadza wyboiste drogi ubogich dzielnic. Dancehall jest manifestacją możliwości seksualnych. Jest też sprzeciwem wobec nędzy i upokorzenia. Buduje tożsamość ludzi pozbawionych wszystkiego prócz erotycznej mocy. ☐ 48

Do dziś skrajne odłamy kościołów potępiają taniec, choć Biblia mówi, że jest czas żałoby, ale i radosnego tańca.

Even now, fundamentalist Christians condemn dancing, even though the Bible states that there is a time to mourn and a time to dance. beauty, art and bodily expression. The journalist went on to claim that waltz something from which young people must be protected, and a vulgar and sinful act.

Jamaican doctors urge caution Any contemporary newspaper that dared print anything like that would probably be Jamaican, and the article would probably be about dancehall. A Jamaican dancehall party is a phenomenon that has to be seen to be understood. “Slackness” or sexual vulgarity, is the key term in dancehall, and refers to the dance, dress and lyrics. Dancehall can be performed on car roofs, loudspeakers, trailers, ladders, leaning on spades, and standing on beer crates. The women jump on the men, and the men hurl the women around. Jamaican doctors claim that dancehall, and especially a dance form known as “daggering”, is responsible for numerous penile fractures and genital injuries. Doctors urge caution while aggressive music continues to blast the rough roads of poor neighbourhoods. Dancehall is a manifestation of sexual prowess. It is a protest against poverty and humiliation. It builds the identity of people deprived of everything but their erotic potential. ☐

© shutterstock (15)

Świat i ludzie

49

Historia

History

Zaczęli w Chamonix

It all began in Chamonix

Historia Zimowych Igrzysk Olimpijskich liczy już 90 lat. Olimpiada w Soczi może się okazać najdroższą w historii igrzysk. Czy będzie równie piękna i udana? / The Winter Olympic Games were first held 90 years ago. The Sochi Olympics may well be the most expensive ever, but will they be equally spectacular and successful?

Tekst/BY: Janusz

50

Pindera

Łyżwiarki figurowe startujące w zimowej olimpiadzie w St. Moritz w 1928 r.

Winter Olympics in St Moritz,1928. Skaters competing in the Ladies Figure Skating competiton.

51

History

O tym, że w 1924 r. w Chamonix rozdano pierwsze zimowe medale olimpijskie, zadecydowano dopiero na Kongresie Olimpijskim w Pradze kilkanaście miesięcy później.

314 zawodników z 19 krajów, w tym 13 kobiet, którzy zjechali do tego francuskiego kurortu, rywalizowało podczas tradycyjnego Tygodnia Sportów Zimowych, a zwycięz­ com nie przyszło do głowy, że będą mistrza­ mi olimpijskimi. Medale rozdano w siedmiu konkurencjach (bobsleje, curling, łyżwiarstwo figurowe, hokej na lodzie, patrol wojskowy, narciarstwo klasyczne, łyżwiarstwo szybkie). Turniej hokejowy wygrali Kanadyjczycy, tak jak na ostatnich igrzyskach w Vancouver, ale wtedy nie mieli godnych siebie

Sarajewo, 1984 r.

Amerykański narciarz Bill Koch.

Sarajevo, 1994.

US skier Bill Koch.

rywali, zdobyli 110 bramek, tracąc tylko trzy.

Polacy nie odegrali w Chamonix większej roli, ale co ważne – byli tam obecni.

Zimowe igrzyska były kameralne, kosztowały znacznie mniej niż letnie i najwięcej

XXII Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbędą się w dniach 7–23 lutego 2014 r. w rosyjskiej miejscowości Soczi. Konkurencje rozgrywane będą również w Krasnej Polanie.

The 22nd Olympic Games will be held on 7-23 February 2014 in the Russian city of Sochi, with some events being held in Krasnaya Polyana.

Ceremonia otwarcia pierwszych zimowych igrzysk olimpijskich w Chamonix w 1924 r.

Opening ceremony of the first ever winter Olympic Games Winter Sports at Chamonix in 1924.

do powiedzenia miały w nich kraje skandynawskie. Do 1992 r. organizowano je w tym samym roku co letnie, ale postępująca komercjalizacja i rosnące koszty sprawiły, że kolejne, w Lillehammer, odbyły się dwa lata później. I tak jest do dziś. Igrzyska letnie dzielą od zimowych dwa lata.

Z perspektywy czasu na igrzyska patrzymy przez pryzmat wielkich przemian, jakie ze sobą niosły. Kiedy w Sapporo (1972) ówczesny prezydent Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego Avery Brundage zdecydował się zdyskwalifikować znakomitego austriackiego alpejczyka Karla Schranza pod zarzutem złamania statusu amatora i czerpania korzyści majątkowych z uprawiania narciarstwa zjazdowego, sam nie wierzył, że walka z nadciągającą falą komercjalizacji sportu może być skuteczna.

Takich jak Schranz było już wtedy wielu.

Cztery lata później, w Innsbrucku, świat zimowych sportów czekała kolejna rewolucja, tym razem na polu technologicznym.

Narty drewniane zostały w muzeum, a zawodnicy sięgnęli po narty z tworzyw sztucznych, bo te okazały się znacznie szybsze. Szybsza i skuteczniejsza jest też technika biegania, którą na tych właśnie igrzyskach zaprezentował srebrny medalista w biegu na 30 km, Amerykanin Bill Koch. To był tak naprawdę początek stylu dowolnego, zwanego też łyżwą, który zasadniczo zmienił narciarstwo biegowe.

© forum (2), corbis/fotochannels, gettyimages/fpm. poprzednie strony/previous pages: gettyimages/fpm

Historia

The decision to present the first winter medals in Chamonix in 1924 was taken over a year later at the IOC congress in Prague.

314 contestants from 19 countries, including 13 women, had come to the French resort to compete in the traditional “international week of winter sports”. The winners did not realise they were to become Olympic champions. Medals were awarded in seven sports (bobsleigh, curling, figure skating, ice hockey, military patrol, Nordic skiing and speed skating). The Canadians triumphed in the ice hockey tournament, just as they had during the previous games in Vancouver. Nobody even came close.

They finished with a total score of 110-3.

The Polish team did not exactly shine but they did attend the event.

The Winter Olympics have always been different from the summer games – the scale is more modest, the cost is much less and the Scandinavian nations usually out-

perform everyone else, especially in Nordic skiing. Until 1992, the winter games were held in the same year as the Olympic Games proper, but due to progressive commercialisation and soaring costs, the next event was staged in Lillehammer two years later. And so it has remained. This makes life easier for TV networks and ensures better media exposure.

There is a tendency to look at the Olympic Games in terms of the great changes they have introduced. When Avery Brundage, the then President of the International Olympic Committee, decided to disqualify champion alpine ski racer Karl Schranz in Sapporo (1972) for violating the strict amateur rule and profiting from alpine skiing, he was not convinced himself that the approaching wave of commercialisation could be stopped. There were already many athletes like Schranz.

There was another revolution in Innsbruck

four years later, this time a technological one. Wooden skis were discarded in favour of much faster ones made of synthetic materials. At the same time, Bill Koch from the US, who won the silver medal in the 30 km race, pioneered a new ski racing technique that significantly enhanced seed and performance, viz. “skate skiing”, and revolutionised cross-country skiing.

Similar changes were underway for ski jumpers. Sweden’s Jan Boklöv accidentally invented the V-style, now the dominant ski jumping style around the world, in 1985.

Instead of holding the skis parallel to each other in the air, the jumper spreads them into a V-shape for more lift and longer distance.

Poland is one of only twelve countries to have competed in all the Winter Olympic Games, but it had to wait quite a while for its first medal. It eventually came in Cortina d’Ampezzo in 1956 courtesy of Franciszek

Chamonix, 1924 r., brytyjska drużyna podczas zawodów w curlingu.

Chamonix, 1924. The British Curling team.

53

Historia

History

Sapporo, 1972 r., konferencja prasowa po dyskwalifikacji narciarza Karla Schranza.

Sapporo, 1972. Press conference following the disqualification of skier Karl Schranz.

Skoczkowie też doczekali się podobnych zmian. Szwed Jan Bokloev nigdy nie był wielkim mistrzem, ale w 1985 r. przypadkowo wymyślił styl V obowiązujący teraz na wszystkich skoczniach świata. Dziś już żaden skoczek nie trzyma w locie nart ułożonych równolegle, tylko w literę V, bo daje to znacznie większą powierzchnię nośną, a tym samym pozwala na dłuższe skoki.

Polska jest jednym z dwunastu krajów, które wzięły udział we wszystkich zimowych igrzyskach olimpijskich, ale na pierwszy

medal czekała długo. Zdobył go na igrzyskach w Cortinie d’Ampezzo w 1956 r. Franciszek Gąsienica-Groń, trzeci w kombinacji norweskiej. W 1960 r. w Squaw Valley srebrny medal zdobyła łyżwiarka szybka Elwira Seroczyńska, a brązowy Helena Pilejczyk. Mazurka Dąbrowskiego zagrano dopiero w 1972 r.

To wtedy w dalekiej Japonii, w Sapporo, sensacyjnym zwycięzcą konkursu na dużej skoczni został chłopak z Zakopanego Wojciech Fortuna, który srebrnego medalistę wyprzedził zaledwie o 0,1 punktu. ZadecyStadion w Soczi – wizualizacja.

A rendering of the Sochi stadium.

Polscy medaliści / POLISH MEDALISTS

Groń Gąsienica, who came third in the Nordic combined. The Polish national anthem wasn’t played until 1972 (in Sapporo, Japan), when having outpaced the silver medallist by 0.1 points, Zakopane lad Wojciech Fortuna unexpectedly won the Large Hill event. Fortuna secured his victory with his first sensational 111 m jump, which was broadcast repeatedly by international TV networks.

Poland was less successful in subsequent Winter Olympic Games until the situation was reversed by Adam Małysz, who made the winter games, traditionally overshadowed by the Summer Olympics, one of the

54

most popular sporting events in Poland. In 2002, “the Eagle from Wisła” racked up a silver and a bronze in Salt Lake City, and attracted over 10 million Polish television viewers. Four years later, in Torino, Justyna Kowalczyk and Tomasz Sikora joined the international winter sports elite.

The ski runner from Kasina Wielka earned a bronze, while the former biathlon world champion secured a silver, launching the great winter sports offensive in Poland. In 2010, in Whistler,

– Squaw Valley 1960 w Elwira Seroczyńska Łyżwiarstwo szybkie / Speed Skating w Helena Pilejczyk Łyżwiarstwo szybkie / Speed Skating – Sapporo 1972 w Wojciech Fortuna Skoki narciarskie / Ski Jumping – Salt Lake City 2002 w Adam Małysz Skoki narciarskie / Ski Jumping w Adam Małysz Skoki narciarskie / Ski Jumping – Turyn 2006 w Tomasz Sikora Biatlon / Biathlon w Justyna Kowalczyk Biegi narciarskie / Cross-Country Skiing – Vancouver 2010 w Justyna Kowalczyk Biegi narciarskie / Cross-Country Skiing w Justyna Kowalczyk Biegi narciarskie / Cross-Country Skiing w 2x Adam Małysz Skoki narciarskie / Ski Jumping w Justyna Kowalczyk Biegi narciarskie / Cross-Country skiing w Katarzyna Bachleda-Curuś, Katarzyna Woźniak, Luiza Złotkowska Łyżwiarstwo szybkie drużynowe / Team Speed Skating

© forum (2), gettyimages/fpm (2), east news, corbis/fotochannels

– Cortina d’Ampezzo 1956 w Franciszek Gąsienica-Groń Kombinacja norweska / Nordic Combined

dował o tym pierwszy, fantastyczny skok na odległość 111 m, pokazywany tysiące razy przez telewizje z całego świata.

Później, patrząc z polskiej perspektywy, z igrzysk na igrzyska było gorzej, dopiero Adam Małysz wszystko zmienił i sprawił, że zimowa olimpiada, będąca od zawsze w cieniu letniej, zmieniła w Polsce swój status. W 2002 r. „Orzeł w Wisły” zdobył w Salt Lake City dwa medale – srebrny i brązowy, a jego skoki w TVP oglądało po kilkanaście milionów rodaków. Cztery lata później w Turynie do grona gwiazd światowego sportu dołączyli Justyna Kowalczyk i Tomasz Sikora. Biegaczka z Kasiny Wielkiej zdobyła brązowy medal, a były mistrz świata w biatlonie medal srebrny. To był początek wielkiej ofensywy sportów zimowych w Polsce. W 2010 r. w Whistler, ponad 100 km od Vancouver, znów przypomniał o sobie Małysz, zdobywając dwa srebrne medale, a Justyna Kowalczyk przywiozła z tych igrzysk trzy krążki: złoty, srebrny i brązowy. Szósty medal, brązowy, zdobyły w sztafecie łyżwiarki szybkie. Już wtedy była to piękna zapowiedź sukcesów w Soczi.

Będą to najdroższe igrzyska zimowe w historii. Droższe niż dotychczasowe razem wzięte. Czy będą piękne i udane? Przekonamy się pod koniec lutego. A jakie będą dla Polski? Wszystko wskazuje na to, że najlepsze ze wszystkich. Gwarantują to nasza królowa biegów Justyna Kowalczyk, Kamil Stoch i jego koledzy w skokach, łyżwiarki i łyżwiarze szybcy, biatlonistki. Szans medalowych jest tyle, że kręci się w głowie. Świat nie ukrywa, że czeka na te igrzyska z ogromnym zainteresowaniem, nie tylko ze względów sportowych, choć to aspekt najważniejszy. Uczestnicy tych igrzysk będą rywalizować w 98 konkurencjach w 15 dyscyplinach sportowych. W porównaniu do Vancouver przybędzie 12 konkurencji (m.in. skoki narciarskie kobiet), co jest rekordem zimowych olimpiad.

Nie mniej ważne jest to, że po raz pierwszy organizuje je Rosja, a tak naprawdę wywalczył je dla swego kraju Władimir Putin i nic dziwnego, że teraz czeka na wielki sukces: propagandowy i polityczny. ☐

Od góry: 1972 r., Zakopane wita w Wojciecha Fortunę po powrocie z Sapporo. 2002 r., Salt Lake City, skok Adama Małysza. 2010 r., Vancouver, medalistki: Marit Bjoergen (złoto), Anna Haang (srebro) i Justyna Kowalczyk (brąz). 2006 r., Turyn, Tomasz Sikora.

Top to bottom: 1972, Zakopane welcomes Wojciech Fortuna home after the Sapporo Games. 2002, Salt Lake City, Adam Małysz jumping. 2010, Vancouver: medalists (Marit Bjoergen (gold), Anna Haang (silver) and Justyna Kowalczyk (bronze). 2006, Torino, Tomasz Sikora.

approx. 100 km from Vancouver, Małysz proved his skills yet again, finishing with two silver medals, while Justyna Kowalczyk brought home a gold, a silver, and a bronze medal. The sixth bronze medal was presented to our speed skating relay team. Hopefully, this was a promise of things to come in Sochi.

These will be the most expensive winter games ever. The event will surpass all other games in terms of costs. USD 50 million has already been invested in organisation and infrastructure, and the final amount may well reach USD 65 million. Will the event be a spectacular success? We will find it out in late February. And what about Poland’s medal prospects? Everything seems to indicate that these will be the most successful winter games ever for Poland, more successful even than the memorable Vancouver games. Our XC skiing powerhouse Justyna Kowalczyk, Kamil Stoch and his fellow ski jumpers, our male and female speed skaters and our female biathlonists will all see to that.

The prospects for an impressive medal tally are very promising indeed.

The world is looking forward to Sochi with great interest – not just because it’s a major sporting event, although that is the main reason. There will be 98 medal events in 15 sports. That makes 12 more sports (including woman’s ski jumping) than there were in Vancouver – a Winter Olympics record. Equally important is the fact that the Winter Olympics are being held in Russia for the first time. This is due to Vladimir Putin, which guarantees that they will be an enormous propaganda and political success. ☐

55

Culture

Teksty/By:

Ola Salwa

DVD / DVD

Kamera na wizjonera A visionary in the spotlight

Steven Jobs to trzeci, obok Billa Gatesa i Marka Zuckerberga, geniusz technologiczno-komputerowy, który zmienił naszą codzienność. Jak wpadł na to, że komputer (oraz telefon i odtwarzacz muzyki) powinien być naprawdę osobisty, czyli przyjazny i przyjemny w użyciu? Zobaczcie sami w jego filmowej biografii. / Steve Jobs is the third member of the technology and computer triumvirate (the others being Bill Gates and Mark Zuckerberg) that has revolutionised our lives. What gave him the idea that computers (and phones and audio players) could be personal, i.e. friendly and easy to use? Find out for yourself in his biopic.

kultura

Jobs, reż. Joshua Michael Stern, film dostępny z lutowym wydaniem miesięcznika Focus / dir. Joshua Michael Stern, the film is available with the February issue of Focus

K IN O / mov ies

Książki / books

Wirtuozi kina

Masters of cinema

Bracia Ethan i Joel Coenowie znów grają koncertowo.

Tym razem bohaterem ich utworu jest niejaki Llewyn Davis, który gra w podrzędnych barach, a jego najlepszym przyjacielem jest rudy kot. Życie wychodzi mu trochę lepiej niż granie folku, przynajmniej na razie.

Czarny humor i cytaty z własnej twórczości to dominujące nuty Co jest grane, Davis? / The brothers Ethan and Joel Coen have produced yet another masterpiece. The main character in their latest film is Llewyn Davis, a singer-songwriter who performs in bars around NYC. His best friend is a ginger cat. Davis is only slightly more successful in life than he is on the folk scene, at least for now. Black humour and references to earlier Coen Brothers movies abound.

Hollyłódź

Polish Hollywood Fabryka snów w odrapanej Łodzi na urodę nie ma co konkurować z tą w Kalifornii, ale jej piękno tkwi gdzie indziej. W ważnych polskich filmach, w prywatnych wspomnieniach i specyficznym stylu, który można podejrzeć w tym albumie. / The dream factory in beautiful downtown Łódź cannot compete with California in terms of charm, but its beauty lies elsewhere, viz. in Poland’s major films, in personal recollections and in the distinct style captured in this photographic album (in Polish).

Stanisław Zawiśliński, Tadeusz Wijata Fabryka snów – album o filmowej Łodzi, TOYA

Co jest grane, Davis, reż. Ethan Coen, Joel Coen, premiera 28 lutego / Inside Llewyn Davis, dir. by Ethan Coen, Joel Coen, opens 28 February

WYSTAWA / EXHIBITION

Art and martial arts

Sztuka i walka

Sztuka w służbie samurajów, Muzeum Narodowe, Wrocław, czynna do listopada 2014 r. / Art in the service of the samurai, The National Museum, Wrocław, until November 2014

56

© m.p.

Jakimi przedmiotami otaczali się japońscy wojownicy – samurajowie? Kolekcję rzeczy codziennych oraz bojowych (zbroje, miecze, muszkiety lontowe) można obejrzeć w Europie, Polsce, Wrocławiu. / What elements are associated with the culture of Japanese warriors – the samurai? This collection of objects of everyday use and battle gear now comes to Wrocław.

WYPRZEDAŻ

królewskich łóżek Hästens

W Hästens tworzymy doskonały sen. Ręcznie, w Szwecji, używając wyłącznie naturalnych materiałów, które oddychają, by ogrzać Cię w zimową noc. Odkryj magię najlepszego snu w łóżku Hästens.

HÄSTENS STORE WARSZAWA 03-286 Warszawa, ul. Malborska 41 (Domoteka) warszawa@lozkahastens.pl, tel.: 22 331 17 07 HÄSTENS STORE GDAŃSK 80-339 Gdańsk, al. Grunwaldzka 569 gdansk@lozkahastens.pl, tel.: 58 342 47 35

HastensPopr2_K_15.01.indd 1 Sale_LozkaHastens_190x119.5.indd 1

Szczegółowe informacje dotyczące dostępnych modeli łóżek otrzymają Państwo od ekspertów Hästens w Salonach w Warszawie i Gdańsku.

hastens.com lozkahastens.pl

1/15/14 12:14:30 PM 2014-01-15 08:49

57

smak luksusu

Taste of Luxury

Pokój z widokiem Room with a view

Try to imagine what the most expensive home in the world.

Mają lądowiska dla helikopterów, Let your imagination run riot. What do you see? A mansion with złote sztućce i osobne pokoje do a terrace overlooking the Alps? An ultramodern steel and glass próbowania win. Najdroższe domy structure in the African savannah? Maybe a larger than life nouświata to posiadłości bogaczy, veau riche palazzo with battlements and fireplaces that can hold których ekscentryczny gust widać entire trees? Not even close. The world's most expensive home is w wystroju wnętrza i architekturze. in Mumbai (Bombay), Maharashtra, India, a city with a population Bo kto bogatemu zabroni? / They come of 17 million people and air so polluted that breathing it for with helipads, GOLDEN cutlery and a single day is equivalent to smoking 20 cigarettes. Antilia, as the separate rooms for wine tasting. The residence is called, has 27 floors and is 173 metres tall. It has three world's most expensive homes are the helipads and its own air traffic control facility plus a six-level parking lot for 168 cars (the garage is located on the 7th floor). Ambani, residences of rich people whose his wife and their three children will be able to commune with eccentric tastes are reflected by their nature in a four-level hanging garden. The family has at their interior design and architecture. disposal a spa, several swimming pools, a private After all, money talks, does it temple, a ballroom, a dance studio, a 50-seat Monte not?

Carlo: Tour Odéon

cinema and an ice room with real snow. Private

miasteczka? Nic z tego. Najdroższy dom świata stoi przy jednej z ulic Mumbaju, w którym mieszka 17 mln ludzi i gdzie powietrze jest tak zanieczyszczone, że dzień oddychania nim to jak wypalenie 20 papierosów. Górująca nad miastem Antilia ma 27 pięter i mierzy 173 m. Ma trzy lądowiska dla śmigłowców

58

map would definitely come in handy.

Straight out of a thousand and one nights The Sultan of Brunei has the largest palace in the world. When it was constructed in the 1980s, it cost USD 400 million, but is prob-

© ferrari press/east news, allpix/bew (3)

Agata Brandt

będzie najwyższym suites are located on the top floors because budynkiem w Monako i jednym as Nita Ambani explains, “We wanted to get z najwyższych apartamentowców w Europie. Także ceny są w nim as much sunlight as possible”, which is not rekordowe – najdroższy penthouse Wyobraź sobie, Czytelniku, najdroższy dom easy in the suffocating Mumbai smog. The kosztuje tu 300 mln euro. świata. Śmiało puść wodze fantazji. Co wisun and the lotus motifs are the key inteMonte Carlo: Tour Odéon will be the tallest residential tower in Monaco and one of dzisz? Rezydencję z ogromnym tarasem z wirior design elements. The building is fitted the tallest in Europe. And one of the dokiem na Alpy czy ultranowoczesną konwith nine super-fast elevators, with separate most expensive too: the strukcję ze stali i szkła na afrykańskiej sawannie? ones for residents and guests. There has been penthouse will cost EUR 300 m.

A może nowobogacki pałacyk wielkości małego no mention of a site plan for guests but a pocket

tekst/BY:

59

smak luksusu

Taste of Luxury

i własną wieżę kontrolną, a także sześciopiętrowy garaż na 168 samochodów (7 piętro zajmuje warsztat samochodowy). Kontakt z naturą ma zapewnić miliarderowi, jego żonie i trójce dzieci czteropoziomowy wiszący ogród. Rodzina ma do dyspozycji m.in. spa, kilka basenów, prywatną świątynię, salę balową i studio taneczne, kino na 50 miejsc i… pokój lodowy, w którym leży prawdziwy śnieg. Pokoje miliardera i jego bliskich zajmują szczyt budynku, bo jak mówi Nita Ambani, „chcieliśmy mieć w nich jak najwięcej słońca”, o co w duszącym się w chmurach smogu Mumbaju wcale nie jest łatwo. W budynku zainstalowano także dziewięć superszybkich wind, osobne dla domowników i gości. Nikt nie wspomina o planie sytuacyjnym dla zaproszonych w odwiedziny, ale sądzimy, że jakaś mała mapa by się przydała.

ably worth twice that now, especially, when you factor in all the fittings and furnishings, including solid gold plates, door handles and taps in all 257 bathrooms. The residence is called the Palace of the Light of Faith and is 0.75 km long and 500 metres wide. It accommodates eight members of the Sultan's family and 600 servants. This is not an inordinate number when you consider they have to clean up 1,788 rooms, a banquet hall for 4,000 guests, five swimming pools, air-conditioned stables for hundreds of horses and a mosque for 1,500 people. The palace is surrounded by a park that can only be seen from the other side of the river. The humble Z tysiąca i jednej nocy citizenry are limited to peering at the gilded (with real gold) roof Dom sułtana Brunei jest największym na świecie pałacem, który tiles through the trees. The palace complex features garages w chwili budowy w latach 80. XX w. kosztował 400 mln dol., where His Majesty keeps his fleet of 7,000 cars (his favourite a teraz zapewne co najmniej dwa razy tyle. Zwłaszcza Rolls-Royce is always kept outside the palace with the Bandar jeśli doliczy się jego wyposażenie, w tym złote taengine running 24/7). There are 209 BMWs, 574 Seri Begawan: lerze oraz klamki i kurki ze złota we wszystkich Mercedes, 452 Ferraris, 179 Jaguars, 382 BentW pałacu Istana Nurul 257 łazienkach. Rezydencja zwana „Pałacem leys, 134 Koenigseggs and many other limited Iman, czyli „Pałacu światła wiary”, rezydencji sułtana Brunei, światła wiary” ma 3/4 km długości i 500 m and concept vehicles custom made for the a zarazem siedzibie rządu, niemal szerokości, mieszka w niej ośmioosobowa Sultan (including six Ferraris converted into wszystko pokryte jest złotem. rodzina sułtana oraz 600 służących. To i tak estate cars [station wagons] worth approx.

Bandar Seri Begawan: Everything is plated in gold at the Istan Nurul Iman's Palace of niewielu, jeśli się weźmie pod uwagę, że do USD 1.5 million each). The Sultan's submaLight of Faith, which is the residence of sprzątnięcia jest 1788 pokoi i sala balowa na rine is not moored near his estate. the Sultan of Brunei and the

©reuters/forum, m.p.

headquarters of the government at the same time.

60

Tokio: kawalerka o powierzchni 411 m² w dzielnicy Minami-Azabu to najdroższy na świecie apartament z jedną sypialnią.

Tokio: the world's most expensive one-bedroom flat with a floor space of 411 sq. m. is located in the Minami-Azabu district.

Apartament dla miliardera Do tej pory najdroższy na świecie był ten w londyńskim One Hyde Park, sprzedany za 212 mln dol. (najbardziej ekskluzywny z apar­ tamentów mieszczących się w nowoczesnych budynkach przy Knightsbridge, oferujących mieszkańcom m.in. prywatne kino, sauny i salony gier, symulator golfa, a także specjalne pomieszczenie

A pad for a billionaire Until recently, the world's most expensive apartment was located in the One Hyde Park complex in London’s prestigious Knightsbridge district and sold for USD 212 million. The most luxurious apartment is located in state-of-the-art buildings in Knightsbridge which also house a private cinema, saunas and amusement arcades, a golf simulator, a room for tasting expensive wines, bulletproof windows, panic rooms and iris-recognition access to various areas. The baton now passes to a penthouse in a Monaco high-rise being put up for sale at the exorbitant asking price of USD 280 million in July 2014. What can the lucky purchaser expect? Over 3,000 sq. m. on the top five floors, a view of the Mediterranean and a cavernous outdoor infinity swimming pool with a waterslide. The package includes such creature comforts as a Russian and Turkish sauna, a spa, round-the-clock concierge and cleaning service, a private chauffeured limousine and a private cinema.

Inwestycja w wyjątkowy apartament to dobra lokata, ponieważ w perspektywie 10 lat jego wartość wzrasta średnio o 100%, jak pokazują dane z rynków światowych – mówi Michał Borowski, prezes spółki Tacit Development Polska JS, która wybudowała 160-metrowy wieżowiec mieszkalny Cos­ mopolitan Twarda 2/4, położony w centrum Warszawy.

Przykład metropolii zachodnich, takich jak Londyn czy Nowy Jork, pokazuje, że wyjątkowe apartamenty podwajają swoją wartość mniej więcej co 10 lat. Takie same tendencje są widoczne w Warszawie. 15 lat temu mieszkanie w cenie ok. 4–5 tys. zł/m2 było absurdalnie drogie, a na najlepszych ulicach, takich jak aleja Przyja-

„Investment in an unique apartment is a good choice because its value soars on average by 100% in a decade, which is confirmed by data from international markets”, argues Michał Borowski, the President of Tacit Development Polska JS, a company which built the 160-metre tall Cosmopolitan Twarda 2/4 residential tower in the heart of Warsaw.

“The example of Western metropolises, such as London or New York, proves that unique apartments double their value roughly every decade. The same trend is visible in Warsaw. Fifteen years ago, an apartment valued at PLN 4,000-5,000 per sq. m. was exorbitantly expensive, and

4 tys. osób, a także pięć basenów, klimatyzowane stajnie dla kilkuset wierzchowców i meczet dla 1500 wiernych. Pałac otacza park widoczny tylko z drugiego brzegu rzeki, poddani mogą więc zza drzew podziwiać głównie złocone (podobno prawdziwym złotem) dachówki. Do kompleksu pałacowego należą także garaże Jego Wysokości, w których stoi 7 tys. samochodów (ulubiony rolls-royce władcy czeka pod pałacem z włączonym przez całą dobę silnikiem). Okręt podwodny sułtana nie jest cumowany przy rezydencji.

ciół lub aleja Róż, kosztowało nawet 6 tys. zł. Osoby, które kupiły mieszkania w takich cenach, dziś mogą je sprzedać za ponad 20 tys. zł/m2.

Liczba wyjątkowych miejsc, w których mogą powstać wyjątkowe budynki, jest ograniczona. Wartość dobrze zrobionych mieszkań w wyjątkowych lokalizacjach w Warszawie będzie więc rosła tak jak wszędzie na świecie. Jestem pewien, że za blisko 10 lat mieszkania, które dziś kosztują 20 tys. zł/m2, będą kosztowały 100% więcej.

Dodatkowym czynnikiem, który wpływa na atrakcyjność takiej formy inwestycji, jest dochód z najmu osiągnięty w tym okresie.

apartments in most expensive streets, such as aleja Przyjaciół or aleja Róż could easily fetch as much as PLN 6,000. People who had bought apartments with such price tags may now sell them for more than PLN 20,000 per sq. m. The number of unique locations for exceptional buildings is limited. The value of attractive properties in special locations in Warsaw will continue to grow, just like elsewhere in the world. I am confident that apartments with the asking price of PLN 20,000 per sq. m. will double their value in approximately a decade. Save for increased property value in time, an additional factor which boosts the appeal of such investments is revenue generated on rent during this period”.

61

Taste of Luxury

do degustacji drogich win. Plus podziemny tunel wiodący do Mandarin Oriental Hotel, okna z kuloodpornymi szybami, panic roomy i dostęp do poszczególnych stref po skanowaniu tęczówki oka).

Koszulkę lidera przejmuje właśnie penthouse w drapaczu chmur w Monako, który ma być wystawiony do sprzedaży w lipcu 2014 r. za 300 mln euro. Co otrzyma szczęśliwy nabywca? Ponad 3 tys. m2 na pięciu ostatnich piętrach, widok na Morze Śródziemne z panoramicznych okien sięgających od sufitu do podłogi i gigantyczny odkryty basen na dachu, dochodzący do krawędzi budynku, do którego można dostać się również za pomocą zjeżdżalni. W pakiecie są też rosyjska i turecka sauna, spa, całodobowa obsługa kamerdynera i serwisu sprzątającego, prywatna limuzyna z szoferem i własne kino. A także poczucie wyjątkowości, bo wieżowiec Tour Odéon, w którym znajduje się apartament, ma 49 pięter i 170 m wysokości i będzie pierwszym drapaczem chmur, jaki powstanie w Monako od 1980 r. Książę Rainier zakazał bowiem wysokiej zabudowy, bo zaburzała charakter nadmorskiej architektury, ale jego syn i następca, książę Albert, cofnął tę decyzję. Ciekawe dlaczego?

Pied-à-terre dla bogaczy A gdyby ktoś miał agorafobię i chciał mieszkać luksusowo, ale na niewielkiej przestrzeni, czeka na niego kawalerka w Japonii licząca

Apartamentowiec Antilia w Mumbaju – dominującym motywem wystroju wnętrz są słońce i kwiat lotosu.

The sun and the lotus motifs are the key interior design elements of the Antilla apartment high-rise in Mumbai.

62

And a feeling of being special because the 170 m Tour Odéon in which the apartment is located will be the first skyscraper built in Monaco since 1980. Prince Rainier forbade high-rises that jarred with seaside architecture, but the decision has been revoked by his son and heir Prince Albert. We can only wonder why.

A pied-à-terre for the rich And for those who suffer from agoraphobia but refuse to compromise on luxury in confined spaces, there is a pad in Japan with a “modest” floor space of 411 m. The apartment is located in the

© ferrari press/east news (2), m.p.

smak luksusu

Londyn: Za apartament w ekskluzywnym One Hyde Park w dzielnicy Knightsbridge trzeba zapłacić minimum 20 mln funtów. W 2010 r. penthouse został sprzedany za 140 mln funtów.

London: An apartment in the exclusive One Hyde Park building in Knightsbridge costs a minimum of GBP 20 million.

In 2010, the penthouse was sold for GBP 140 million.

„zaledwie” 411 m². Mieszkanie znajduje się w ekskluzywnym zakątku Tokio o nazwie Minami-Azabu i ma tylko jedną sypialnię. Warte jest 21,8 mln dol., co oznacza, że jest najdroższym na świecie apartamentem z jedną sypialnią. Jego zalety to m.in. pokrywające ściany i podłogi importowane z Włoch drewno i kamień, meble zaprojektowane przez słynną włoską firmę Ceccotti Collezioni, taras w „stylu paryskim” z widokiem na park Arisugawa, obrazy słynnego japońskiego artysty Hiroshi Senju na ścianach i ogromna szafa na 200 par butów przy wejściu. Wady? Nadal jedna sypialnia. ☐

exclusive Minami-Azabu district of Tokyo and only has a single bedroom. With a market value of USD 21.8 million, this is the world's priciest one-bedroom flat. Its selling points include Italian wood and stone used to panel walls and floors, furniture custom designed by the famous Italian firm Ceccotti Collezioni, a Parisianstyle terrace overlooking the charming Arisugawa Park, walls embellished with paintings by Japanese painter Hiroshi Senju and a giant wardrobe by the entrance that can hold 200 pairs of shoes.

The downside? A one-bedroom flat is still a one-bedroom flat. ☐ REKLAMA

O tym, że pierwsze zimowe medale olimpijskie rozdano w 1924 r. w Chamonix, zadecydowano dopiero na Kongresie Olimpijskim w Pradze kilkanaście miesięcy później. 314 zawodników z 19 krajów, w tym 13 kobiet, którzy zjechali do tego francuskiego kurortu, rywalizowało podczas tradycyjnego „Tygodnia Sportów Zimowych”, a zwycięzcom nie przyszło do głowy, że będą mistrzami olimpijskimi. Medale rozdano w siedmiu konkurencjach (bobsleje, curling, łyżwiarstwo figurowe, hokej na lodzie, patrol wojskowy, narciarstwo klasyczne, łyżwiarstwo szybkie). Turniej hokejowy wygrali Kanadyjczycy, tak jak na ostatnich igrzyskach w Vancouver, ale wtedy nie mieli godnych siebie rywali, zdobyli 110 bramek, tracąc tylko trzy. Polacy nie odegrali w Chamonix większej roli, ale co ważne – byli tam obecni.

Zimowe igrzyska zawsze bardzo się różniły od letnich, były kameralne, kosztowały znacznie mniej i najwięcej do powiedzenia miały w nich, szczególnie w narciarstwie klasycznym, kraje skandynawskie.

Do 1992 r. organizowano je w tym samym roku co letnie, ale postępująca komercjalizacja i rosnące koszty sprawiły, że kolejne, w Lillehammer, odbyły się dwa lata później. I tak jest do dziś. Igrzyska letnie dzielą od zimowych dwa lata, co ułatwia zadanie telewizjom i pozwala je lepiej wyekspon

The decision to present the first winter medals in Chamonix in 1924 was taken over a year later at the IOC congress in Prague.

314 contestants from 19 countries, including 13 women, had come to the French resort to compete in the traditional “international week of winter sports”. The winners did not realise they were to become Olympic champions. Medals were awarded in seven sports l Olympic Committee, decided to disqualify champion alpine ski racer Karl Schranz in Sapporo (1972) for violating the strict amateur rule and profiting from alpine skiing, he was not convinced himself that the approaching wave of commercialisation could be stopped. There were already many athletes like Schranz.

There was another revolution in Innsbruck four years later, this time a technological one. Wooden skis were discarded in favour of much faster ones made of synthetic materials. At the same time, Bill Koch from the U.S., who won the silver medal in the 30 km race, pioneered a new ski racing technique that significantly enhanced seed and performance, viz.“skate skiing”, and revolutionised cross-klöv accidentally invented the V-style, now mping style around the world, in 1985. Instead of holding the skis parallel to each othe them into a V-shape for more

63

Gadgets

4

gadżety

1

5

2

3 1. Skagerak, kosz na owoce, 298 zł / Skagerak, frame bowl, EUR 56 2. Aga Martin, proj. Bloomingville, waga, 219 zł / Aga Martin, Bloomingville scales, approx. EUR 52,00 3. HK-living, lampa „Warehouse” L, miedziana, 1988 zł / HK-living, copper "Warehouse"L lamp, EUR 399 4. HK-living, talerze drewniane, 399 zł / HK-living, wooden plate set, EUR 69,95 5. Brandani, szklana deska do sera CHEESE BOARD, 179,24 zł / Brandani, glass cheese board, approx. EUR 43 6. Aga Martin, proj. Madam Stoltz, betonowa doniczka z uchwytem, 129 zł / Aga Martin, Madam Stoltz pot with a handle, approx. EUR 31 7. Etienne Meneau, dekanter do wina, ok. 10 444 zł / Etienne Meneau, wine decanter, EUR 2,500 8. Robert Welch, zestaw noży kuchennych, ok. 550 zł / Robert Welch, Signature knife set, £ 110

7

6

© M.P.

8

64

65

Markę Polski tworzą ludzie People make the brand of Poland

Liczne grono osobistości nagrodzonych Złotym Logo Polska.

Winners of the Golden Logo Poland award.

Poniżej: Urszula Potęga – prezes zarządu MT Targi Polska, Krzysztof Przybył – prezes zarządu fundacji Teraz Polska, Beata Łapińska – prezes zarządu European Beauty Center.

Below: Urszula Potęga, CEO of MT Targi Polska, Krzysztof Przybył, Chairman of “Teraz Polska” Foundation and Beata Łapińska, CEO of the European Beauty Center.

Rafał Szmytke – prezes POT, Urszula Jasińska (POT), prof. Michał Kleiber – prezes PAN. Below: Rafał Szmytke, Polish Tourist Organisation (PTO) CEO, Urszula Jasińska of PTO, prof. Michał Kleiber, Chairman of the Polish Academy of Sciences.

Obok: Jarosław Kuźniar, Rafał Szmytke.

Right: Jarosław Kuźniar and Rafał Szmytke.

66

Dorota Bielska

Podczas Gali „Złote Logo Polska”, która odbyła się w Teatrze Stanisławowskim w Warszawie, już po raz drugi Polska Organizacja Turystyczna nagrodziła reprezentujące najważniejsze sfery życia publicznego wybitne osobowości i instytucje, które budują za granicą obraz Polski nowoczesnej i atrakcyjnej. Jak powiedział prezes POT Rafał Szmytke, wartość marki „Polska” wzrosła ostatnio w rankingu o 75 proc. Prestiżowym odznaczeniem „Złote Logo” zostały wyróżnione wybitne postaci świata kultury, sportu, mediów, gospodarki i polityki: Bogdan Zdrojewski, Jerzy Dudek, Elżbieta Dzikowska, Henryka Bochniarz, Jarosław Wałęsa, Michał Kleiber, Jan Olbrycht, Adam Olkowicz, Magda Gessler, Daniel Olbrychski, Jarosław Kuźniar, TVN24, Lang Team Sp. z o.o. / During the “Golden Logo Poland” ceremony staged at the Stanisławowski Theatre in Warsaw, the Polish Tourist Organisation (PTO) distinguished eminent personalities from the most important spheres of public life who are building a modern and appealing image of Poland. The “Golden Logo” award went to key figures with outstanding achievements in culture, media, economy and politics. The 2013 awardees include: Bogdan Zdrojewski, Jerzy Dudek, Elżbieta Dzikowska, Henryka Bochniarz, Jarosław Wałęsa, Michał Kleiber, Jan Olbrycht, Adam Olkowicz, Magda Gessler, Daniel Olbrychski, Jarosław Kuźniar, TVN24, and Lang Team Sp. z o.o.

Jarosław Wałęsa, Czesław Lang, Jarosław Kuźniar, Jerzy Dudek, Adam Olkowicz – dyr. UEFA EURO 2012.

Jarosław Wałęsa, Czesław Lang, Jarosław Kuźniar, Jerzy Dudek, Adam Olkowicz – EFA EURO 2012 Director.

Daniel Olbrychski, Elżbieta Dzikowska.

Jolanta Grus – dyr. Biura Komunikacji POT, Katarzyna Sobierajska – wiceminister sportu i turystyki.

Jolanta Grus, Communication Department Director of PTO and Katarzyna Sobierajska, Deputy Sports Minister.

© epoka (7)ww

salon

Events

Teksty/By:

Anna Orska, Anna Maria Jopek

Bogna Sworowska

Jak powiedział prezes POT Rafał Szmytke, wartość marki „Polska” wzrosła ostatnio w

67

68

Š Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

Lotem żurawia

The Crane is Flying

Żuraw to symbol siły i stabilności. Dlatego został wybrany jako znak firmowy PLL LOT. / As a symbol of power and stability, the crane has naturally become the symbol of LOT Polish Airlines.

Tekst/BY: Krzysztof

Lotowski żuraw narodził się w roku 1929.

85 lat temu został zaprojektowany przez Tadeusza Gronowskiego w konkursie na logo nowej linii i zwyciężył. Na początku lat 30. ubiegłego wieku żuraw był dość częstym motywem identyfikującym linie lotnicze. Ów rzadki ptak symbolizuje bowiem siłę i stabilność. Nic więc dziwnego, że Gronowski sięgnął po ten właśnie motyw.

Sam artysta w tamtym okresie miał już uznaną pozycję. Dziś powiedzielibyśmy, że zajmował się tworzeniem identyfikacji wizualnej, ale nie tylko. Był malarzem, ilustratorem, projektował scenografię.

Spod jego ręki wychodziły plakaty reklamowe, tak liczne, że Antoni Słonimski napisał w Wiadomościach Literackich: „Rano człowiek się budzi, patrzy na kalendarz (rysowany przez Tadeusza Gro-

The LOT crane was born in 1929. It was designed 85 years ago by Tadeusz Gronowski for a contest to find a logotype for a new airline. The crane was frequently used by LOT’s as its visual branding in the early 1930s. This rare bird symbolises power and stability, which is why Gronowski chose it as his motif. At the time, the artist enjoyed major recognition.

Today, we would say that he specialised in visual identification, but his actual credits include much more. Gronowski was a painter, illustrator and set de-

Moczulski

signer. He created so many advertising posters that Antoni Słonimski wrote in Wiadomości Literackie: “You wake up in the morning, look at the calendar (designed by Tadeusz Gronowski) and light a cigarette (the label on the box designed by Tadeusz Gronowski). Every poster pillar in the street has a couple of posters (designed by Tadeusz Gronowski) exhorting you to purchase various goods.” Gronowski is now mainly remembered as the designer of the LOT Polish Airlines logo.

No major changes were made to the

U góry: projekt żurawia opracowany w 1976 r. przez Romana Duszka i Andrzeja Zbrożka, rys. Andrzeja Arcimowicza. Na stronie obok: plakat reklamowy LOT-u autorstwa wybitnego grafika Romana Cieślewicza (1957 r.).

Top: The crane designed by Roman Duszek and Andrzej Zbrożek in 1976; illustration by Andrzej Arcimowicz.

Far left: A 1957 poster for LOT designed by outstanding graphic artist Roman Cieślewicz.

69

lot w przeszłość

Back in Time

Pierwszy powojenny plakat reklamowy LOT-u autorstwa W. Gawęckiego.

The first post-war poster for LOT,

by W. Gawęcki.

1945

1945

ok./approx.

1952

M. Teodorczyk

nowskiego) i zapala papierosa (pudełko rysowane przez Tadeusza Gronowskiego), na ulicy na każdym słupie parę plakatów (rysowane przez Tadeusza Gronowskiego) zachęca człowieka do nabywania różnych przedmiotów”.

Jednak dziś pamiętamy go właśnie jako autora logo PLL LOT. Co ciekawe, sam żuraw przetrwał 85 lat bez większych zmian. Jest więc jednym z najstarszych w Polsce, ciągle używanych, znaków towarowych.

Aż do wybuchu II wojny światowej żuraw rósł w siłę, a LOT był synonimem luksusu i punktualności. Na szczęście tuż po wojnie, już w kwietniu 1945 r., LOT został re-

1956 Jerzy Srokowski

aktywowany i żuraw wrócił na polskie i europejskie niebo. Można to uznać za mały cud, bo nowe władze, budując kraj komunistyczny, postawiły sobie za cel wyeliminowanie z przestrzeni wszystkiego, co mogłoby kojarzyć się z przedwojenną Polską.

Przez lata zmieniały się samoloty, delikatnie zmieniały się malowania, ale żuraw nierozerwalnie pozostawał związany z LOT-em. A przy tym miał szczęście, ponieważ stanowił inspirację dla wielu bardzo wybitnych artystów. Najbardziej znaną serię plakatów reklamowych LOT-u stworzył Janusz Grabiański. Dziś te reklamy uzyskały już status kultowych i stano-

1962 Janusz Bruchnalski

wią niezwykle łakomy kąsek dla kolekcjonerów. Bardzo ciekawe i doceniane prace trafiały na etykiety zapałczane, które również stanowią obiekty kolekcjonerskie.

Od czasu uruchomienia połączeń atlantyckich lotowski żuraw staje się ambasadorem Polski niemal w każdym zakątku świata. Widziano go w Sydney, Ancho­rage, Los Angeles, Limie, Bangkoku, w Delhi, nie wspominając oczywiście połączeń obsługiwanych w ramach regularnej siatki.

Pierwsza poważna zmiana w malowaniu i identyfikacji wizualnej nadeszła w 1978 r., kiedy to uznany duet artystów plastyków: Roman Duszek i Andrzej Zbrożek, opracowuje nowe logo, którego kluczowym

Samolot Ił-14 w malowaniu PLL LOT wprowadzonym w latach 40.

A LOT Ilyushin 14 in the livery introduced in the 1940s.

70

1962 Hubert Hilscher

1965

1967

1971

Andrzej i Zofia Darowscy.

Janusz Grabiański.

Janusz Grabiański

crane for 85 years, making it one of the oldest Polish trademarks still in use.

The crane continued to grow in strength until World War Two, while LOT was the epitome of luxury and on-time performance. LOT was recreated in April 1945 and the crane returned to Polish and European skies. This was a small miracle as the new communist authorities were determined to erase everything associated with pre-war Poland from the public sphere.

As the years went by, the fleet was renewed and slight alterations were made to the livery, but the crane remained inextricably linked with LOT. It was also very lucky in that it inspired a number of eminent artists.

The most famous series of LOT advertising posters was created by Janusz Grabiański. Grabiański’s ads have attained cult status and are now highly sought after collectors’ items. Fascinating and highly regarded artworks likewise adorned matchbox labels, which have also become highly desired collectibles.

After the launch of trans-Atlantic flights, the LOT crane became an ambassador for Poland almost everywhere in the world. Apart from regular services, the crane made appearances in Sydney, Anchorage, Los Angeles, Lima, Bangkok, and Delhi. The first major change to the

Żuraw LOT-u inspirował wielu wybitnych artystów. Dziś ich prac poszukują kolekcjonerzy.

The LOT crane inspired many artists.

Their work is highly prized by collectors.

1971 Janusz Grabiański

LOT livery and visual identification was introduced in 1978, when a new logo was designed by the celebrated artistic duo Roman Duszek and Andrzej Zbrożek. The key element was naturally the crane – which remained virtually unchanged.

The iconic white and the indigo stripe remained the symbol of the Polish carrier for the next thirty years until Jacek Bonczek proposed a new revamped livery in 2010. The integral motif was obviously the crane, this time slightly

Tomasz Rumiński, autor słynnego plakatu z chłopcem – zwycięskiej pracy w konkursie na plakat PLL LOT (1961 r.), z dyrektorem handlowym LOT-u Magnusem Hedemannem.

Tomasz Rumiński, author of the famous boy poster that was awarded first prize in a LOT poster competition (1961), talking to LOT Commercial Director Magnus Hedemann.

71

A Back Look inBack Timein Time

elementem pozostaje oczywiście żuraw – w wersji praktycznie niezmienionej.

Klasyczna biel i granatowy pasek przez kolejne trzydzieści kilka lat nierozerwalnie kojarzą się z polskim przewoźnikiem, aż do roku 2010, kiedy to Jacek Bonczek zaprojektował nowe, odświeżone malowanie, którego integralnym elementem jest oczywiście żuraw – nieco powięk-

szony, biały na granatowym tle, aby jeszcze dobitniej podkreślić przywiązanie do tradycji marki, która trwa niemal nieprzerwanie przez 85 lat.

Warto dodać, że nie tylko pasażerowie LOT-u są pod dobrymi skrzydłami, bowiem przewoźnik opiekuje się również żurawiami żyjącymi w warszawskim ogrodzie zoologicznym. ☐

enlarged and white, and set against a navy blue background. The idea was to visibly highlight the carrier’s commitment to a tradition that had been virtually uninterrupted for almost 85 years.

It is worth adding that not only are passengers flying aboard LOT aircraft “under good wings” as claimed one of the airline’s advertising slogans.

The national carrier is the proud sponsor of cranes from the Warsaw zoo. ☐ Dreamliner LOT w nowych barwach zaprojektowanych przez Jacka Bonczka.

LOT’s Dreamliner in new livery designed by Jacek Bonczek.

Tadeusz Gronowski (1894–1990) – grafik, malarz i ilustrator, scenograf, architekt wnętrz, projektant reklam i znaczków pocztowych. Jeden z najwybitniejszych twórców grafiki użytkowej, należał do pionierów nowoczesnego polskiego plakatu. Zaprojektował wiele popularnych afiszy reklamowych (m.in.

Radion sam pierze) dla przedwojennych firm, będących doskonałym przykładem stylu art déco.

Jest twórcą używanego wciąż znaku firmowego PLL LOT. Laureat prestiżowych nagród krajowych i zagranicznych. / Graphic artist, painter, illustrator, set designer, interior designer, and designer of advertisements and postage stamps. One of Poland’s most eminent applied graphic designers. Helped pioneer the contemporary Polish poster. Credits include many popular advertising posters (including “Radion washes by itself”) for pre-war companies.

These are prime examples of the Art Deco style.

Designed the LOT Polish Airlines logotype, which is still in use. Won many prestigious national and international awards.

Janusz Grabiański (1929–1976) – grafik, ilustrator książek i serii wydawniczych, autor plakatów i grafiki reklamowej. Szeroko znany jako ilustrator książek dla dzieci – m.in. ponad 100 pozycji z klasyki literatury, a także ostatniej wersji Elementarza Mariana Falskiego. Jego ilustracje książek dla dzieci zachwycały i małych, i dorosłych czytelników. Mistrzowsko posługując się akwarelą, artysta stworzył tu własny realistyczny, a zarazem poetycki, ekspresyjny i dowcipny styl. Jest autorem wielu plakatów reklamowych i kartek pocztowych dla PLL LOT oraz obrazów związanych z lotnictwem. / Graphic artist, illustrator of books and publishing series, designer of posters and advertisements. Best known for illustrating children’s books, including over 100 classic titles and the last version of Marian Falski’s Primer. Drew children’s literature illustrations that were cherished by young and adult readers alike.

Championed water colours and created an individual style that was realistic, poetic, expressive and humorous. Designed numerous advertising posters and postcards for LOT Polish Airlines and produced paintings with aviation themes.

72

© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum

W latach 70. żuraw LOT-u pojawiał się już na wszystkich kontynentach.

In the 1970s, LOT Polish Airlines were already flying to every continent.

© archiwum lot

lot w przeszłość

73

FLIGHT NETWORK siatka poŁĄczeń

Siatka flight połączeń network

Minneapolis Winnipeg

Cincinnati

Edmonton

Detroit

Calgary

Charlotte Pittsburgh

Vancouver

Ottawa

Seattle

Montreal

Portland

Toronto

Denver

New York

San Francisco

Washington Chicago

Las Vegas

Atlanta

Los Angeles

Orlando

San Diego

Tampa

Phoenix Houston

Gdańsk

Porlamar

Szczecin

La Romana Varadero

Poznań

Warszawa

Wrocław

74 lot.com

Katowice Rzeszów Kraków

Cancun

Miasta docelowe operowane przez LOT Destinations operated by LOT

New York Seattle

Połączenie code-share Code-share connection

Porlamar

Połączenia charterowe Charter flights

Beijing

Bangkok Singapore

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Riga

Copenhagen

Vilnius

Manchester Dublin

Amsterdam

Hamburg

Colombo

Geneva Bilbao

Mombasa

Toulouse

Frankfurt Basel

Linz

Innsbruck

Milan

Barcelona

Lviv Vienna

Munich

Salzburg Klagenfurt Venice

Budapest Bucharest

Graz

Ljubljana

Turin

Bologna

Marseille Madrid

Kiev

Prague Paris Luxembourg

Minsk

Warsaw

Birmingham London Brussels

Moscow

Tallinn

Odesa

Belgrade

Tbilisi

Sofia Istanbul

Verona

Yerevan

75

Lisbon Athens Malta Larnaca Tel Aviv

our fleet Nasza flota

Samoloty dalekodystansowe

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

NEW liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc BC/PEC/EC / capacity

Elite Club – dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej Elite Club – the seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Nowa klasa Premium Club Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie

Klasa Ekonomiczna System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami – szczegóły repertuaru na stronie 94

New Premium Club class.

A premium standard economy class designed especially with you in mind.

Economy class An in-flight entertainment system with individual screens – for details go to page 94.

Samoloty średnio- i krótkodystansowe

Klasa Business Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu

Medium- and short-haul aircraft

Business Class On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Boeing 737-400 Embraer 195 Embraer 175** Embraer 170

76 * dla kompletu pasażerów ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu

lot.com

5 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 147 lub 162

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3 990 km* 112

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3 300 km* 82

liczba / quantity długość / length rozpiętość / wing span pr. przelotowa / cruising speed zasięg / range liczba miejsc / capacity

10 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3 700 km* 70

/ * with a full passenger load / ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

Najważniejsza jest dla nas satysfakcja pasażerów, dlatego wina oferowane podczas lotów długodystansowych wybiera specjalnie dla Ciebie Sławomir Kojło – sommelier i niekwestionowany autorytet w swej dziedzinie.

Karta w Elite Club – nowej klasie business na pokładach samolotów Boeing 787 Dreamliner – zawiera starannie dobrane wina ze wszystkich stron świata, o różnych bukietach smaków i aromatów, które doskonale komponują się z daniami serwowanymi na pokładzie.

DOSTRZEGAM NAJWYŻSZĄ JAKOŚĆ

Especially for you we have entrusted top experts with the task of selecting the wines we serve on board.

SŁAWOMIR KOJŁO

Satisfaction of our passengers is the most important Observing the finest quality for us, so, especially for you, the best wines from SŁAWOMIR KOJŁO family-owned estates offered during long-haul flights are selected by Slawomir Kojło – sommelier, connoisseur and an authority in his area of expertise.

In the wine list in Elite Club – the new Boeing 787 Dreamliner Business Class – you will find carefully selected wines from all over the world, with various flavours and aromas that are perfectly matched with the dishes served on board.

Nasi eksperci. Dla Ciebie Our experts. For you.

Dobór win na pokładzie powierzyliśmy ekspertowi

Tworzymy usługi, które uprzyjemnią Ci podróż W nowym Locie stale pracujemy nad tym, by zapewnić Ci wszystko, czego potrzebujesz w podróży.

Chcemy tak ją usprawnić, by stała się jeszcze łatwiejsza, szybsza i przyjemniejsza zarówno przed lotem, jak i po nim. Dlatego możemy zająć się Twoim dojazdem na lotnisko, dostarczyć bagaż do domu czy asystować Ci podczas odprawy.

W trosce o Twoją satysfakcję Magali Olive czuwa nad wdrażaniem przygotowanych specjalnie dla Ciebie usług i ich sprawną realizacją. Wszystkie usługi są już dostępne na airkiosk.lot.com!

We create services that will help you throughout the entire trip.

In the new LOT we constantly work towards providing you with everything you need on the go.

We want to streamline your journey so that it is easier, faster and more enjoyable – both before and after the flight. Therefore, for instance, we can arrange your commute to the airport, deliver your luggage to your doorstep or assist you at check-in. Magali Olive cares for your satisfaction by supervising the effective implementation of all our services.

All services are already available on airkiosk.lot.com!

USŁUGI DODATKOWE ZAPEWNIAM MODELOWO Magali Olive

Providing additional services modeled to your needs Magali Olive

77

Więcej informacji o naszych nowościach na zmiany.lot.com For more information on how we are changing go to zmiany.lot.com

lot.com

Terminal maps Mapy lotnisk

Mapy lotnisk

Terminal maps Warszawa – Lotnisko ChopinA, Polska

Terminal A Gates 13-16

Warsaw Chopin Airport, Poland Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT / LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

1 3

Terminal A Gates 38-45

Terminal 3 Gates A7-A20

To

tre cen ity c the

Terminal 3 Gates B14-B41

Terminal 3 Gates C30-C36

Toronto Leaster B. Pearson Intl., Canada

Terminal 1 Gates D20-F57

LOT Business Lounge

LOT Operates from Terminal 1 Concourse E Informacja lotniskowa Airport information +1-866-207-1690

Terminal 1 Gates F32-F99

Pass control

78

Security check

Bus lot.com

Terminal 1

Rail Terminal 1 Gates E68-E81

Mapy lotnisk

Terminal maps New York JFK, USA

Terminal 7 Gates 1-12

LOT Operates from Terminal 1 Informacja lotniskowa Airport information +1 718-244-4444

Terminal 8 Gates 1-16 Terminal 5 Gates 1-27 Terminal 1 Gates 1-11

Terminal 4 Gates 2-4

Terminal 1

Terminal 2 Gates 19-70

Mapy lotnisk Terminal maps

Terminal 8 Gates 31-47

Terminal 4 Gates 20-41 Terminal 3 Gates 1-18

Chicago O’hare, USA

Terminal 1 Gates C1-C32

LOT Operates from International Terminal 5

Terminal 1 Gates B1-B22

Informacja lotniskowa Airport information +1 773-686-2200

Terminal 3 Gates L1-L10

Terminal 5 Gates M1-M5 Terminal 2 Gates E1-E15 Terminal 3 Gates K1-K19 Terminal 2 Gates F1-F14

Terminal 3 Gates G1-G21

Terminal 3 Gates H1-H18

Terminal 5 Gates M6-M13 Terminal 5

Terminal 5 Gates M14-M21

79 lot.com

Terminal maps Mapy lotnisk

Mapy lotnisk

Terminal maps Terminal 3E Gates E16-E23

Pekin/Beijing Capital International Airport, China LOT Operates from Terminal 3 Informacja lotniskowa Airport information +86-10-96158

Terminal 3E Gates E24-E36 Terminal 1 Gates A1-A8

Terminal 2 Gates 24-49

Terminal 3E Gates E1-E15

Terminal 3

Gates A10-A18

Terminal 2 Gates 19-23

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal 2 Gates 2-18

Terminal 3C Gates C19-C37

Terminal 3C Gates C1-C18

Rail Bus

Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo

Safety

Płyny w bagażu podręcznym

Liquids in your hand luggage

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE telefonujemy Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

80 lot.com

Safety

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy.

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when the “fasten seatbelts” signal is switched off.

Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers.

After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

On 6 November 2006 new regulations regarding the check-in of passengers travelling in any direction from European Union airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland have been introduced in the European Union member states. In connection with the risk of liquid explosives, the regulations limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Dla Firm

LOT Dla Firm Idealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For Business The perfect solution for your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES, APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS… THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF A PERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESS PROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• znacząco obniż koszty podróży

• significantly reduce travel costs

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystaj z idealnych rozwiązań już od dziś!

Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

Join the programme and benefit from perfect solutions starting today!

More details on www.lotdlafirm.com

81

Czy wiesz, że…

Do you know…

Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie przeznaczonym dla często podróżujących pasażerów.

Obecnie liczy ponad 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 tysięcy w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w sojuszu Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers.

There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland.

By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Twoje korzyści

What you get

Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z oferty ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners.

Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Przywileje wynikające ze statusu Podróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator.

Karty zapewniają Ci wiele przywilejów: wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymanie 25% więcej mil.

Więcej informacji na miles-and-more.pl.

Privileges related to status When travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.

For more information, please visit miles-and-more.pl.

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More to wiele korzyści, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić?

Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

How do I join Miles & More programme?

Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

How do I earn award miles?

Award miles are automatically credited to your mileage account when you quote your Miles & More service card number: • Always provide your card number when reserving a ticket and during checkout prior to departure!

• You may apply for the registration of award miles not credited to your service account automatically within six months from the date of travel (online form or standard post).

• Retain all your travel documents until you confirm that the award miles have been credited to your service account: original boarding cards and ticket copies, car rental receipts, hotel bills, etc.

Sprawdź, jak są naliczane Twoje mile Mile są rejestrowane na Twoim koncie milowym automatycznie po podaniu numeru karty programu Miles & More.

• Podawaj numer karty zawsze podczas rezerwacji biletu oraz przy każdej odprawie przed lotem!

• Prośbę o naliczenie mil, które nie zostały zarejestrowane na Twoim koncie automatycznie, możesz złożyć do 6 miesięcy wstecz od daty przelotu (formularz online lub przesyłka pocztowa).

• Do czasu, aż upewnisz się, że należne Ci mile zostały naliczone na Twoim koncie, zachowaj wszystkie dokumenty z podróży: oryginalne karty pokładowe i kopie biletów, rachunki za wynajęcie samochodu, pobyt w hotelu itp.

Quick way to awards Example: Flight from Warsaw to Chicago and back: 9 346 miles* Airline ticket purchase at lot.com: + 500 miles Stay at one of our hotel partners: + 500 miles Total: 10 346 miles You can redeem your accrued miles for flight awards or other rewards offered by partners of the Miles & More Programme.

*LOT Polish Airlines class D, C

Redeem your miles for flight awards

Sprawdź, jak szybko zyskać nagrody

Now you can enjoy cheaper flights award all over the world!

To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Chicago, Katowice, Larnaca, Moscow, New York, Riga and Toronto.

Przykład: rejs w obie strony na trasie Warszawa – Chicago: 9346 mil* zakup biletu na lot.com: + 500 mil pobyt w hotelu partnerskim: + 500 mil razem: 10 346 mil Zgromadzone mile możesz wykorzystać na nagrody lotnicze lub nagrody u partnerów programu Miles & More. *Polskie Linie Lotnicze LOT klasa D, C

Wymień mile na przeloty

Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych!

Poleć w tym miesiącu do: Chicago, Katowic, Larnaki, Moskwy, Nowego Jorku, Rygi lub Toronto.

?

Dane kontaktowe Masz pytania?

Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222.

Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informacje w języku polskim i angielskim.

Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

?

Contact information Want to know more?

Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.

Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119.

83

Dreamliner Dreamliner – największy – the largest OrkiestroLOT! OrCHESTRALOT! „Gramy” po raz szósty z Wielką Orkiestrą Świątecznej Pomocy. W tym roku promujemy inicjatywę Jurka Owsiaka na… Dreamlinerze.

Samolot o numerach rejestracyjnych SP-LRB został oklejony czterema sercami WOŚP, a w pierwszy rejs „w nowych barwach” poleciał do Nowego Jorku.

Nasz OrkiestroLOT będzie latał przez blisko 6 miesięcy na trasach dalekiego zasięgu, czyli do Nowego Jorku, Chicago, Toronto i Pekinu. Poza rejsami rozkładowymi flagowa maszyna LOT-u wykonuje również zaplanowane rejsy czarterowe dla biur podróży, co oznacza, że symbol WOŚP dotrze do najbardziej egzotycznych, odległych zakątków świata i odwiedzi pięć kontynentów.

Dotychczas to największy projekt wizerunkowy LOT-u w ramach wsparcia WOŚP. OrkiestroLOT-em został Boeing 787 Dreamliner – najważniejsza maszyna PLL LOT, operująca na sztandarowych trasach długodystansowych.

Serca wszystkich wspierających WOŚP oraz pasjonatów lotniczych będą mocniej bić na widok naszego Dreamlinera oklejonego charakterystycznymi czerwonymi serduszkami. Takiego OrkiestroLOT-u w historii lotnictwa jeszcze nie było. Cieszę się tym bardziej, że dzieje się to w roku obchodów naszych 85. urodzin – mówi Sebastian Mikosz, prezes zarządu PLL LOT SA. W poprzednich latach organizowaliśmy rejsy samolotami Embraer 145 i Embraer 170 w miejsca, gdzie odbywały się inauguracje poprzednich Finałów.

84 lot.com

lot news

We have teamed up with the Great Orchestra of Christmas Charity for the sixth time. This year, we are promoting Jurek Owsiak’s charity initiative aboard our … Dreamliner aircraft.

Sporting four Orchestra hearts, the aeroplane with registration number SP-LRB headed for New York to make its maiden voyage in the “new livery”.

Our OrchestraLOT will be operated for six months on long-haul routes to New York, Chicago, Toronto and Beijing. In addition to scheduled flights, LOT’s signature aircraft will be flown on charter flights for tour operators which means that the Orchestra’s logo will reach the most exotic and distant parts of the world on five continents. It’s the biggest branding initiative rolled out by LOT to support the charity campaign.

This year’s OrchestraLOT is Boeing 787 Dreamliner, the flagship machine of LOT Polish Airlines operated on long-haul routes.

“The sight of our Dreamliner bedecked with signature red hearts will send hearts of all friends of the Orchestra and aviation aficionados racing. It’s the first OchestraLOT of its kind in the history of flying. It am excited that this event coincides with our 85th jubilee”, said Sebastian Mikosz, the LOT Polish Airlines CEO. Previously, we flew Embraer 145 and Embraer 170 aircrafts to locations of Grand Finales.

FOT. tomasz zawadzki, Dariusz Kłosiński Lotnisko Chopina

LOT News

wydarzenia

wydarzenia

lot news

Do systemu rezerwacyjnego wprowadziliśmy korekty siatki połączeń. Na sezon letni 2014 zaproponowaliśmy m.in. dodatkowe częstotliwości na rejsach europejskich.

Polecimy częściej z Warszawy do: ➜ Amsterdamu - wzrost z 19 do 20 rejsów tygodniowo ➜ Aten - wzrost z 6 do 7 rejsów tygodniowo (1.07-4.09.14) ➜ Bejrutu - wzrost z 3 do 5 rejsów tygodniowo (3.07-3.09.14) ➜ Belgradu - wzrost z 6 do 7 rejsów tygodniowo ➜ Brukseli - wzrost z 19 do 21 rejsów tygodniowo ➜ Bukaresztu - wzrost z 13 do 20 rejsów tygodniowo ➜ Budapesztu - wzrost z 19 do 24 rejsów tygodniowo ➜ Hamburga - wzrost z 12 do 14 rejsów tygodniowo ➜ Kopenhagi - wzrost z 14 do 20 rejsów tygodniowo ➜ Lwowa - wzrost z 7 do 10 rejsów tygodniowo ➜ Mediolanu (MXP) - wzrost z 17 do 21 rejsów tygodniowo ➜ Moskwy (SVO) - wzrost z 12 do 14 rejsów tygodniowo ➜ Odessy - wzrost z 7 do 8 rejsów tygodniowo ➜ Paryża (CDG) - wzrost z 19 do 20 rejsów tygodniowo ➜ Pragi - wzrost z 19 do 24 rejsów tygodniowo ➜ Rygi - wzrost z 7 do 9 rejsów tygodniowo ➜ Sofii - wzrost z 7 do 11 rejsów tygodniowo ➜ Sztokholmu - wzrost z 18 do 20 rejsów tygodniowo ➜ Tallinna - wzrost z 6 do 9 rejsów tygodniowo ➜ Wilna - wzrost z 14 do 21 rejsów tygodniowo

Zmiany w sezonie - zima 2014/2015

We have introduced modifications to our grid into the booking system. We will be offering additional flights on European routes in 2014 summer season.

LOT News

LOT-em częściej! more LOT flights!

There will be more flights from Warsaw to: ➜ Amsterdam - up from 19 to 20 flights per week ➜ Athens - up from 6 to 7 flights per week (1.07-4.09.14) ➜ Beirut - up from 3 to 5 flights per week (3.07-3.09.14) ➜ Belgrade - up from 6 to 7 flights per week ➜ Brussels - up from 19 to 21 flights per week ➜ Bucharest - up from 13 to 20 flights per week ➜ Budapest - up from 19 to 24 flights per week ➜ Hamburg - up from 12 to 14 flights per week ➜ Copenhagen - up from 14 to 20 flights per week ➜ Lvov - up from 7 to 10 flights per week ➜ Milan (MXP) - up from 17 to 21 flights per week ➜ Moscow (SVO) - up from 12 to 14 flights per week ➜ Odessa - up from 7 to 8 flights per week ➜ Paris (CDG) - up from 19 to 20 flights per week ➜ Prague - up from 19 to 24 flights per week ➜ Riga - up from 7 to 9 flights per week ➜ Sofia - up from 7 to 11 flights per week ➜ Stockholm - up from 18 to 20 flights per week ➜ Tallinn - up from 6 to 9 flights per week ➜ Vilnius - up from 14 to 21 flights per week

Changes in 2014/2015 winter season

są kontynuacją już wprowadzonego nowego rozkładu (w sezonie lato 2014). Ich efektem będzie zwiększenie (w stosunku do sezonu zima 2013) częstotliwości połączeń na trasach: ➜ Belgrad z 3 do 4 tygodniowo ➜ Budapeszt z 18 do 22 tygodniowo ➜ St. Petersburg z 5 do 7 tygodniowo ➜ Bukareszt z 12 do 15 tygodniowo ➜ Praga z 19 do 22 tygodniowo ➜ Ryga z 7 do 9 tygodniowo ➜ Sofia z 7 do 10 tygodniowo ➜ Tallinn z 4 do 6 tygodniowo ➜ Wilno z 19 do 20 tygodniowo ➜ Amsterdam z 19 do 20 tygodniowo ➜ Sztokholm z 12 do 17 tygodniowo ➜ Bruksela z 19 do 20 tygodniowo

are introduced as a follow up on the new schedule (for the 2014 summer season) to increase (versus winter 2013) the number of flights of the following routes: ➜ Belgrade from 3 to 4 flights a week ➜ Budapest from 18 to 22 flights a week ➜ St. Petersburg from 5 to 7 flights a week ➜ Bucharest from 12 to 15 flights a week ➜ Prague from 19 to 22 flights a week ➜ Riga from 7 to 9 flights a week ➜ Sofia from 7 to 10 flights a week ➜ Tallinn from 4 to 6 flights a week ➜ Vilnius from 19 to 20 flights a week ➜ Amsterdam from 19 to 20 flights a week ➜ Stockholm from 12 to 17 flights a week ➜ Brussels from 19 to 20 flights a week

Aktualizacja rozkładu połączeń dalekiego zasięgu:

Update of the long-haul flight schedule:

Nowy Jork – 5 razy w tygodniu, Chicago – 5, Toronto – 4 i Pekin – 3, ujednolicone zostaną jednak godziny wylotów tych rejsów. Samoloty będą startowały z Warszawy ok. godziny 16.30, a ich powrót do hubu LOT-u w Warszawie został zaplanowany ok. godziny 13.00. W 2014 r. rozkład letni będzie obowiązywał od 31 marca, a zimowy od 26 października.

New York – 5 times a week, Chicago – 5, Toronto – 4 and Beijing – 3). Departure times of all these flights have been unified. Planes will be departing from Warsaw at approx. 4:30 pm, and are expected to return to LOT’s Warsaw hub at approx.

1 pm. 2014 summer flight timetables will be valid from 31 March, and winter timetables will be valid from 26 October.

85 lot.com

luggage Bagaż

BagaŻ Bagaż rejestrowany przewożony w luku bagażowym Checked luggage allowances

luggage

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 roku obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: – klasa biznes – 30 kg bagażu, – klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne wysokości opłat za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: – klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).

Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 roku obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: – Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, – klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, – klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: – Business class – 30 kg of luggage, – Economy class – 20 kg of luggage.

Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee.

The current fees for excess luggage are available at the lot.com website.

The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: – in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, – in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).

Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: – Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.

– Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

– Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Bagaż podręczny przewożony na pokładzie Carry-on luggage allowances

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: – Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg) – klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, – klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: – mała torebka damska lub​ – laptop lub – mały aparat fotograficzny lub – mała kamera lub – para kul ortopedycznych lub – dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: – Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) – Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, – Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: – a small woman’s handbag or – a laptop or • a small camera or – or small video camera or – a pair of crutches or – for passengers travelling with children – baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

86 lot.com

Bagaż dla dzieci do lat dwóch

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Luggage allowances for children up to 2 years of age

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

87

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne do Kanady Pouczenie Deklaracji Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA).

Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem.

Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

Część B – Osoby odwiedzające Kanadę Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

Część C – Rezydenci kanadyjscy Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol.

Tabela zwolnień od cła dotycząca alkoholu i tytoniu

88 lot.com

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l).

(Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela)

UsłUga Meal Upgrade Upgrade yoUr meal!

Już w sprzedaży nowa usługa Meal Upgrade!

Teraz w klasie ekonomicznej możesz zamówić posiłek z klasy Premium Club*. Wszystko po to, by poczuć się jak w podniebnej restauracji!

Więcej szczegółów w biurach sprzedaży LOT oraz Call Center:+48 22 577 95 72.

Our new Meal Upgrade service is already on offer!

Now you can order a Premium Club meal even in Economy Class*. So that you feel like you were dining in a restaurant in the sky!

More details available in LOT offices and in our Call Center: +48 22 577 95 72.

ANNA NOwAk wPrOwAdziłAM USłUgę MEAL UPgrAdE. dLA CiEbiE i hAvE iNTrOdUCEd ThE MEAL UPgrAdE. FOr yOU

*usługa dostępna na wszystkich dalekodystansowych rejsach rozkładowych obsługiwanych samolotami boeing 787 dreamliner *Service is available on all long-haul scheduled flights operated by boeing 787 dreamliner.

lot.com 89 pobierz aplikację mobilną! download mobile app!

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne i wizowe do USA WAżna Zmiana W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94.

To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem.

Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE

WYJAŚNIENIA DODATKOWE

Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych

Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu

szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się

i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz

przywóz następujących artykułów: owoców,

substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów,

warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa,

leków dostępnych tylko na receptę, a bez

przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz

dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę,

innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790.

Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej

90

sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

lot.com

91

customs declarations DEKLARACJE CELNE

Deklaracje celne i wizowe do USA TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą.

Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol.

Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów.

Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych

92 lot.com

w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy Deklarację Celną otrzymają Państwo od stewardesy.

Prosimy wypełnić ją czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Prawdziwość podanych informacji należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji Celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

Pakiet Podstawowy basic package TV

Filmy

entertainment rozrywka

Movies

Dla dzieci

TV

Muzyka

Kids

W związku z rozwojem naszego systemu rozrywki w tym miesiącu w Pakiecie Podstawowym znajdą Państwo 11 filmów (w tym 2 filmy chińskie), 8 odcinków seriali (w tym hitów HBO) oraz wiele innych programów rozrywkowych, a także nieograniczony dostęp do oferty audio, gier oraz prasy elektronicznej.

Music

Thanks to the expansion of our entertainment system this month our Basic Package features 11 movies (including 2 Chinese movies), 8 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), a selection of entertaining shows and unlimited access to our audio, games and e-magazines offer.

*klasa ekonomiczna – loty długodystansowe *long-haul flights – Economy class upgrade package upgrade package Usługa Upgrade Package umożliwia Państwu dostęp do pełnej oferty naszego systemu rozrywki – 31 filmów (w tym 4 filmów chińskich), 16 odcinków seriali (w tym hitów HBO), trzech koncertów, wielu programów rozryw­kowych oraz oferty audio, gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu.

35

PLN /Fli ght

The Upgrade Package gives you access to our full entertainment offer – 31 movies (including 4 Chinese movies), 16 TV series’ episodes (including HBO blockbusters), 3 concerts, a selection of entertaining shows and a collection of music albums, games and e-magazines.

We encourage you to check it out yourself.

94 lot.com

Ani słowa więcej Enough Said

Percy Jackson: Morze Potworów Percy Jackson: Sea of Monsters

Woda dla słoni Water for elephants

Geneza planety małp Rise of the Planet of the Apes

Kupiliśmy zoo We Bought a Zoo

Tai Chi Hero

© 2014 Home Box Office, Inc. All rights reserved. HBO® and related channels and service marks are the property of Home Box Office, Inc.

*bezpłatnie dostępna w Elite i Premium Club *free for Elite and Premium Club passengers

Zaprojektowane z myślą o ludziach, którzy potrafią korzystać z życia Nowe Volvo XC60 zostało zaprojektowane z myślą o Tobie. W każdym, nawet najdrobniejszym szczególe zostało stworzone zgodnie z filozofią szwedzkiego designu. Dzięki temu dopasowuje się do wszystkich ról, jakie na co dzień wypełniasz w swoim życiu. Przekonaj się, jak łatwo prowadzić bogate życie z nowym Volvo XC60.

Nowe Volvo XC60 stworzone zgodnie z filozofią szwedzkiego designu.

Wejdź na volvocars.pl i zapisz się na jazdę próbną.

Volvocars.PL

W zależności od wersji silnika zużycie paliwa w cyklu mieszanym wynosi od 4,5 do 10,2 l/100 km, emisja CO2 od 119 do 237 g/km. Informacje o działaniach dotyczących odzysku i recyklingu samochodów wycofanych z eksploatacji na: www.volvocars.pl

95

The oldest

restaurant

in

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

96 U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

JUŻ 23 STYCZNIA Z MAGAZYNEM

FILM ZAINSPIROWANY PRAWDZIWĄ HISTORIĄ

KSIĄŻKA Z FILMEM NA DVD

97 ASHTON KUTCHER • JOSH GAD • DERMOT MULRONEY

rozrywka

Puzzle Time krzyżówka / crossword

jedno rozwiązanie – dla miłośników sportu – utworzą litery z pól ponumerowanych od 1 do 17 na granatowo. drugie rozwiązanie – dla miłośników kina – utworzą litery z pól ponumerowanych od 1 do 17 na czerwono. the letters from the boxes numbered from 1 to 17 in blue will spell out the name of a sportsperson and the letters from the boxes numbered from 1 to 17 in red will spell out the name of an actress.

PozioMo: 6. pokaz filmowy 8. david, twórca takich filmów jak Blue Velvet czy Mulholland Drive 9. starożytny matematyk, który sformułował wzór na pole trójkąta 10. potrzebne oskarżonemu 11. leopold, młodopolski poeta, autor Snów o potędze 12. drewniany instrument dęty 13. forma monopolu

PionoWo: 1. zbiornik do zakiszania pasz soczystych i przechowywania kiszonek 2. imię Brunova, polskiego aktora znanego m.in. z programu Szalone liczby, którego był współgospodarzem 3. spokrewniony z flądrą 4. kwit z bloczka kasowego stanowiący dowód zapłaty za kupiony towar 5. imię leigh, aktorki (Psychoza, Columbo: Zapomniana dama) 6. john, detektyw, tytułowy bohater filmu z 1971 r. nagrodzonego oscarem za najlepszą piosenkę 7. klawisz używany do pisania dużych liter

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@guj.pl redaktor naczelna Martyna WojciechoWska z–ca redaktor naczelnej agnieszka Franus redaktor prowadząca Danuta ŚMierzchalska korekta toMasz cholaŚ produkcja:

across:

dyrektor toMasz gajDa Mariusz teler

6. penn, Bean, connery, astin and combs 8. scott, american fantasy author, bestknown for his Gentleman Bastard series of novels 9. big bird with a long neck and long legs 10. proof that somebody was elsewhere at the time a crime was committed 11. group of assistants to a manager 12. a bundle of twigs, sticks, or branches bound together for fuel 13. reliance on the integrity, ability, or character of a person

tłumaczenia: agnieszka chroŚcicka MagDalena szWeDoWska red. wersji angielskiej stePhen canty dział graficzny: projekt, grafik prowadząca eWa BoroWska fotoedytorka MagDalena ruDzka kartograf joanna koPka dtp krzysztoF styPułkoWski koordynator lot: karolina goŚciniak, toMasz zaWaDzki

DoWn: 1. tall cylindrical structures in which fodder is stored 2. first month of the year 3. popular flatfish 4. model of excellence or perfection of a kind 5. first name name of reno, attorney general of the united states, from 1993 to 2001 6. ray or beam of light 7. loosely fitting dress that hangs straight from the shoulder; a chemise

wydawnictwo: Burda puBlishing polska sp. z o.o. spółka komandytowa ul. marynarska 15, 02-674 warszawa, tel. 22 360 38 00 www.guj.burdamedia.pl prezes/ceo MagDalena Malicka członek zarządu Margaret ann DoWling dyrektor pionu finansowo-operacyjnego / ceo toMasz kostecki wydawca/puBlisher agata MaterkoWska dyrektor wydawniczy i promocji / puBlishing & promoting director eDyta PuDłoWska commercial director of advertising sales, corporate puBlishing & Business development BarBara toPol joanna chleBna 605 102 006 dyrektor co-Branding & corporate media aneta noWakoWska 601 298 629 Brand manager anna PiszczaDoWska dyrektor dystryBucji i oBsługi klienta / director of distriBution and suBscriptions jerzy janczak international advertising sales Burda community network germany: Vanessa noetzel t. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael neuWirth

autor/author: jerzy Buczek

t. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com austria & switzerland: goran Vukota t. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com france & luxemBourg: Marion BaDolle-Feick t. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com italy: Mariolina siclari t. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com uk & ireland: jeannine soelDner t. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com usa, canada & mexico: salVatore zaMMuto t. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

reklama: Burda puBlishing polska

rozwiązania / answers

sp. z o.o. spółka komandytowa sekretariat Biura reklamy / advertising secretariat 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@guj.pl dyrektor Biura reklamy corporate media / head of advertising team of corporate media jolanta kurek

Rozwiązanie / Answers: ALBERTO JUANTORENA / SCARLETT JOHANSSON Poziomo / Across: 1. SEANS. 8. LYNCH. 9. HERON. 10. ALIBI. 11. STAFF. 12. FAGOT. 13. TRUST. Pionowo / Down: 1. SILOS. 2. JANUARY. 3. HALIBUT. 4. PARAGON. 5. JANET. 6. SHAFT. 7. SHIFT

98

handlowcy / retailers anna DeMBska, eWa Porycka, MagDalena Wioska © legal note, that sale of the current & archive issues of the magazine below the copy price is restricted by law

Pamiątka

droższa

niż urlop?

Skorzystaj z kodu „ladnygips” i ubezpiecz się ze zniżką 10%.

Na wszelki wypadek.

u be z p i e c z e n i a . o d y s s e i . c o m Pobierz aplikację Ubezpieczeni na iOS lub Androida, zdobądź zniżkę i zobacz jak zimowe wyjazdy zamieniają się w ładny gips!

Ubezpieczenia zapewnia

iPhone 5s z a 1 zł