Kaleidoscope

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

10/2013 KIERUNEK MADRYT | ZIELONA ESTONIA | MANHATTAN URSZULI DUDZIAK | ROSNĄ NASTROJE W LONDYŃSKIM CITY | DIZAJNERSKIE PRZEBOJE Z POLSKI | PASTERNAK| KOLEJK˜ NA KASPROWY

10/2013

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

001_KA_10_Okladka12345.indd 1

Nowy Jork New York

13-09-16 17:12

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

XXX_KA_1206_Rozana.indd 1

5/9/12 10:54 AM

© TOMASZ ZAWADZKI, OKŁADKA/COVER: GAVIN HELLIER/AWL IMAGES/BE&W

S

zanowni Państwo, już 2,5 tys. lat temu Heraklit z Efezu, formułując swoje słynne stwierdzenie: panta rhei (wszystko płynie), zauważył, że jedyną stałą rzeczą na tym świecie jest zmiana. Trudno uwierzyć, że z punktu widzenia jego współczesnych świat pędził tak szybko, że wszystko stawało się względne. Co powiedziałby Heraklit przeniesiony w czasy współczesne, kiedy tempo zmian jest wielokrotnie większe? My w Locie mamy ambicję nie tylko nadążać za tymi zmianami, ale je wyprzedzać.

LOT jest pierwszą na świecie linią lotniczą, która zastosowała na dużą skalę tzw. cloud computing, czyli przechowywanie danych w chmurze. Na bazie tej technologii uruchomiliśmy mobilną wersję naszej strony internetowej lot.com oraz aplikacje na smartfony i tablety. Dzięki temu nowatorskiemu rozwiązaniu strona mobilna i aplikacje działają sprawnie niezależnie od liczby użytkowników przy jednoczesnej wysokiej gwarancji bezpieczeństwa danych.

Rezerwacji biletów można dokonać z dowolnego miejsca i o dowolnej porze. W każdej chwili mogą Państwo sprawdzić też rozkład rejsów, odprawić się na lot czy zdobyć informacje o limicie bezpłatnego bagażu i najświeższych promocjach.

Słuchamy Państwa opinii i nie ustajemy w doskonaleniu wcześniej wprowadzonych rozwiązań. W odpowiedzi na sugestie dotyczące form płatności za posiłki i napoje wprowadziliśmy możliwość płatności gotówką za produkty z naszej nowej oferty LOT Gourmet.

Na koniec zachęcam do lektury artykułu Zmiana warty, który przybliży Państwu historię pierwszych transatlantyckich połączeń w barwach LOT-u i kluczowych zmian w naszej fl ocie. W latach 90. to Boeing 767 wyznaczał trendy w lotnictwie cywilnym. W tym roku, po 24 latach służby pod skrzydłami żurawia, odszedł na zasłużoną emeryturę. Dla pasażerów LOT-u nadeszła nowa era Dreamlinerów, które zyskują sobie Wasze uznanie wyjątkowym komfortem lotu i nowoczesnością. ˜

LOT ma ambicję nie tylko nadążać za zmianami w świecie, ale je wyprzedzać.

At LOT Polish Airlines it is our ambition not only to keep up with change, but to be ahead of it.

EDYTORIAL

Editorial

Dear Ladies and Gentlemen, As early as 2,500 years ago, Heraclitus of Ephesus coined the expression panta rhei (everything flows) as he realised that the only constant in life is change. It is hard to imagine that from the point of view or his contemporaries the world was spinning so fast that everything was relative. What would Heraclitus have to say today, if he travelled in time to our age, when the pace of change is much faster than ever before? At LOT Polish Airlines it is our ambition not only to keep up with change, but to be ahead of it.

LOT is the first airline in the world to capitalise on cloud computing on such a large scale. Based on this technology, we have launched the mobile version of our website lot.com, as well as several smartphone and tablet apps. As a result, I can assure you that our mobile website always works fast regardless of the number of users and guarantees high data protection. This new service lets you book your tickets anywhere, anytime. You can also check the timetable, check in for a flight, and obtain information about free baggage allowances and our latest promotions wherever and whenever you wish.

We welcome your feedback and are continuing to improve what we have already implemented. In response to your suggestions concerning methods of payment for snacks and beverages, we have introduced cash payments for the new LOT Gourmet menu.

And finally, I would like to recommend the article Changing the guard. This tells the story of LOT’s first trans-Atlantic flights and explains the key changes being made to our fleet. The Boeing 767 led the way in civil aviation in the 1990s. We are going to retire this aircraft this year, after 24 years of faithful service. LOT passengers are now entering the new era of the Dreamliner. This aircraft is sure to win you over with its exceptional travel comfort and modern amenities. ˜

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEO Sebastian Mikosz

3

003_KA_10_EdytorialLOT1234.indd 3

13-09-17 15:56

Contents

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8

INFO 89–112

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Mark your calendar 10 MADRYT: 5 NAJ / Madrid’s Top 5 14 WAKACJE W ESTONII / Estonian holiday 18 NOWY JORK URSZULI DUDZIAK / New York City through the eyes of Urszula Dudziak 28

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITS CZERWONA KROPKA NAD „I” / Red Dot Design Awards 44

spis treści

FELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 52 PASTERNAK / Parsnips 54

36

54

18

58

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? W LONDYNIE ROSNĄ GOSPODA RCZE NASTROJE / London’s economic revival 36 MEKSYKANIN W WARSZAWIE / A Mexican in Warsaw 58 ZMIANA WA RTY W CHMURACH / Changing the guard 64 JAK ZBUDOWANO KOLEJKĘ NA KASPROWY / The history of the Kasprowy cableway 68 W CZTERY OCZY Z BOGUSŁAWEM WOŁOSZAŃSKIM / Interview with Bogusław Wołoszański 76

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA © BE&W, FP M, WOJCIECH FRANUS, PAP, M.P.

KULTURA / Culture 80 TWÓJ STYL / Your style 82 ZDROWIE / Health 84 DOBRE MIEJSCE / Good place 86 SALON / Events 88 ROZRYWKA / Puzzle time 114

4

004_KA_10_Spis tresci12345.indd 4

44

13-09-17 12:32

Pontos S Sportowy i nowoczesny zegarek z automatycznym mechanizmem.

Posiada funkcję chronografu, daty, opatentowany, wewnętrzny pierścień obrotowy oraz jest wodoszczelny do 200m.

MauriceLacroix do K_1013.indd 1

9/11/13 3:24 PM

OD NACZELNEJ

Note from the Editor

Po prostu „Wow”!

It was like “Wow”!

Nowy Jork daje wrażenie anonimowości, a jednocześnie człowiek może się tu poczuć panem świata.

New York City creates a sense of anonymity while making you feel like the king of the world.

250 dollars? For stopping a second in front of what turned out to be a dump of a hotel but with a prime Manhattan location? I couldn’t believe that I was being fined USD 250 just five minutes after driving into downtown New York. The city’s finest were completely unmoved by the pleas and eyelash batting that sometimes get me off in Poland.

But who in his or her right mind would drive a car instead of taking the subway here? It was obviously my fault. So off I went on foot.

I admit that I don’t understand America – its grandiosity, its love of kitsch and its exclamations of “wow!”, and I definitely do not approve of the American religion of consumptionism. I visit the US regularly, but usually without pleasure. This was my first time in New York. And I exclaimed “Wow!”, because nothing more appropriate came to my mind.

I have become infatuated with NYC – because it’s so different from other US cities, because it creates a sense of anonymity while making you feel like the king of the world, and because everyone is in with an equal chance here. This is where big careers start and end. This is the place with the most “rags to riches” stories. In this issue of Kaleidoscope, I would like to invite you to take a look at New York through the eyes of Urszula Dudziak, who admits that “it was a tough love, certainly not at first sight.”

We all know that sometimes a challenging start is followed by magnificent discoveries or a beautiful and deep relationship. ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

© TATIANA JACHYRA

250 dol.?! Za przystanięcie na chwilę na ulicy, żeby wyjąć torbę przed, jak się okazało, podłym hotelem, choć położonym w świetnym miejscu na Manhatta nie? Nie mogłam uwierzyć w to, że w przeciągu 5 min, odkąd wjechałam do centrum Nowego Jorku, dostałam mandat na 250 dol., a nowojorska policja jest niewzruszona na prośby czy trzepotanie rzęsami, które w Polsce jednak czasem działają. Ale kto normalny jeździ po tym mieście samochodem zamiast metrem?

Sama więc jestem sobie winna. Ruszyłam zatem piechotą.

Przyznaję, że nie rozumiem Ameryki, nie pojmuję tej gigantomanii, uwielbienia kiczu, okrzyków „Wow!” i nie pochwalam amerykańskiej religii zwanej konsump cjonizmem. Bywam w Stanach Zjednoczonych regularnie, ale raczej bez przy jemności. Tym razem pierwszy raz odwiedziłam Nowy Jork. I wykrzyknęłam „Wow!”, bo nic mądrzejszego i bardziej totalnego nie przyszło mi do głowy. Za durzyłam się. W tym, że jest tak inny niż pozostałe miasta US A, że daje wrażenie anonimowości, choć człowiek może się tu poczuć panem świata. Bo każdy ma równe szanse, bo tu się zaczynają i kończą wielkie kariery. Choćby takie „od pu cybuta do milionera” – częstsze tu niż gdziekolwiek indziej. W tym wydaniu Kalejdoskopu zapraszamy Was do podróży po Nowym Jorku widzianym oczami Urszuli Dudziak, która sama mówi, że „to była trudna miłość, a już na pewno nie od pierwszego wejrzenia”. Ale, jak wiadomo, czasem trudne początki zwiastują fascynujące odkrycia, a także piękne i głębokie relacje. ☐

6

006_KA_10_EdytorialMartyna12345.indd 6

13-09-16 16:59

Goschico reklama KALEIDOSCOPE PRODUKCJA.indd 1

13.09.2013 11:06

FELIETON

Column

Warszawa – miasto pokoju Warsaw – City of Peace

Światowy szczyt laureatów Pokojowej Nagrody Nobla po raz pierwszy organizujemy w Polsce.

The World Summit of Nobel Peace Prize Laureates is held for the first time in Poland. w ten zamysł potrzebnych dyskusji pod hasłem: „Solidarność dla pokoju – czas działać” (Stand in Solidarity for Peace – Time to Act).

Dziś dyskutujemy z udziałem szerokiej publiczności, w wielkich salach kongresowych, z udziałem młodzieży i działaczy, ale obec ni też jesteśmy w mediach tradycyjnych i społecznościowych.

Zależy nam na pokojowym rozwoju świata, poszanowaniu warto ści i rozwoju pozwalającym na równy start ludzi żyjących w róż nych częściach świata. Serdecznie zapraszam do Warszawy i do przysłuchiwania się naszym obradom! ☐

After months of planning, all the Nobel Peace Prize laureates are finally meeting in Warsaw this October. To celebrate the 30 th anniversary of my Peace Nobel Prize, a milestone on the Polish road to freedom and a sign of support for Solidarity, we are bringing the first World Summit to Poland – to our capital city.

Warsaw is no stranger to being invaded and plundered. The city suffered major destruction during the last world war, was rebuilt with enthusiasm, and is now aspiring to be one of the most prominent capital cities in Central Europe. I look at it now and I see it growing and becoming more beautiful. I sometimes I envy this energetic management so often lacking in other Polish cities.

Our conference has been changing over the years. This is going to be the 13th Summit of Nobel Peace Prize Laureates. We come together to discuss peace, world problems, challenges and threats. These meetings were created in Rome on the eve of the new millennium by my friend Mikhail Gorbachev and have been held in Paris, Berlin, Hiroshima and Chicago. Warsaw is making a contribution to this essential discussion with the motto “Stand in Solidarity for Peace – Time to Act.” We now engage in discussions with the general public, including young people and activists, in large concert halls, but we are also visible in traditional and social media. We want the world to develop peacefully, with respect for values and growth embracing equal opportunities for people living in different parts of the world. Come to Warsaw to listen to our discussions! ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© AGENCJA GAZETA

Miesiące planowania i w końcu Pokojowi Nobliści w październiku spotykają się w Warszawie. W 30-lecie przyznania mi Pokojowej Na grody Nobla, które było ważnym momentem w polskiej drodze do wolności i wsparciem dla naszej Solidarności, po raz pierwszy orga nizujemy światowy szczyt w Polsce. Warszawa to miasto doświad czone trudną historią licznych najazdów i grabieży, zniszczone w ogromnym zakresie podczas ostatniej wojny światowej, odbudo wane z entuzjazmem przez społeczeństwo i dziś aspirujące do roli jednej z najważniejszych środkowoeuropejskich stolic. Patrzę dziś na to, jak rozwija się i pięknieje, czasem zazdroszcząc dynamiki w zarządzaniu, jakiej brakuje często innym polskim miastom.

Nasza konferencja też zmienia się z roku na rok, bo to już 13. edycja spotkania Noblistów, podczas którego mówimy o pokoju, pro blemach dzisiejszego świata, wyzwaniach i zagrożeniach. Spotka nia zainicjowane w Rzymie u progu nowego milenium przez mojego przyjaciela Michaiła Gorbaczowa odbywały się już też w Paryżu, Berlinie, Hiroszimie i Chicago. Warszawa włącza się

8

008_KA_10_FelietonWalesa12345.indd 8

13-09-16 16:30

Elle est

cosmopolitaine, ET VOUS?

światopogląd.

STYL ŻYCIA. adres.

COSMOPOLITAN twarda 2/4 44 piętra, każde na najwyższym poziomie.

Zobacz gotowe apartamenty.

RSVP +48 535 10 10 10

3-18-2013 Reklama prasowa KALEIDOSCOPE 10.09.2013.indd 1

www.cosmopolitan.waw.pl

10.09.2013 17:16

REZERWACJE

Mark your Calendar

Ku czci Dionizosa

c

Homage to Dionysus

Najsłynniejsze paryskie wzgórze stanie się krainą winem płynącą. Stali bywalcy i turyści świętować będą udany sezon winobrania, degustując i kupując wina francuskich producentów. / The most celebrated hill in Paris has become a land flowing with wine. Parisians and tourists can celebrate the successful wine harvest, go to tastings and purchase wines from French producers.

09˝13.10, www.fetedesvendangesdemontmartre. com, MONTMARTRE HARVEST FESTIVAL, Paryˇ, Francja / MONTMARTRE HARVEST FESTIVAL, Paris, France

Szelest… e-booków z

The rustle of e-books

Najważniejsze targi książki w Europie to już nie tylko papierowe tomy, ale wszelkie nowe technologie wypierające tradycyjne książki.

Obowiązkowa impreza dla autorów, wydawców i czytelników. Honorowym gościem będzie w tym roku Brazylia. / Europe's most prestigious book fair no is longer limiting itself to paper volumes, but is now promoting all the latest technologies set to supplant traditional books as well. This event is a must for writers, publishers and readers.

And the guest of honour this year is Brazil.

Kolorowe paciorki c

beads Bright beads

Jak zapewniają organizatorzy, nigdy wcześniej nie widzieliście tylu koralików naraz. Jeśli szukacie inspiracji i produktów do stworzenia własnej niepowtarzalnej biżuterii, w Surrey znajdziecie wszystko, czego dusza zapragnie. / The organisers claim that there have never been so many beads in one place before. If you're looking for inspiration and/ or products to create original jewellery, Surrey is definitely the place to go.

09˝13.10, www.frankfurt-book-fair.com, TARGI TARGI KSI˙ˆKI, Frankfurt, Niemcy / BOOK FAIR, Frankfurt, Germany

19.10, www.thebigbeadshow.co.uk, 19.10, BIG BEAD BEAD SHOW, SHOW, Surrey, Wielka Brytania / BIG BEAD SHOW, Surrey, UK

Głowy do góry v Najzdolniejsi żonglerzy, iluzjoniści, akrobaci, a nawet człowiek guma o tajemniczym imieniu Mr Frog wystąpią na dorocznym festiwalu dla widzów o bardzo mocnych nerwach. Będzie można zobaczyć cyrkowe hity w najlepszych wykonaniach i pokibicować, bo festiwal ma formę konkursu. / A bevy of highly talented jugglers, magicians, acrobats – along with a contortionist who goes by the curious moniker of Mr Frog – will be performing for an audience with nerves of steel. That’s because this annual festival just happens to be a competition as well – so brace yourself for some truly amazing circus acts.

17˜21.10, www.festivalcircolatina.com , MI°DZYNARODOWY FESTIWAL CYRKOWY,Latina, Włochy / INTERNATIONAL CIRCUS FESTIVAL, Latina, Italy

© SHUTTERSTOCK, M.P.

Heads up

10

010_KA_10_Rezerwacje12345.indd 10

13-09-16 13:18

kalejdoskop_grzyby_13_09.indd 1

2013-09-13 13:33:56

REZERWACJE

Mark your Calendar

Muzyka duszy x Biegnij i „przegoń raka”! c

Run And Outrun Cancer!

20 października na warszawskiej Agrykoli odbędzie się charytatywny bieg (5 km) organizowany pod hasłem „Przegonić raka”, łączący imprezę sportową z piknikiem rodzinnym. To część kampanii społecznej „Rak. To się leczy!”, którą wspiera PLL LOT. / On 20 October, Agrykola Park in Warsaw will be the venue of a 5-km charity run called “Outrun Cancer”. A family picnic will accompany the event. The “Outrun Cancer” run is part of national social campaign “Cancer. It`s Curable!”, supported by LOT Polish Airlines.

Music for the soul

W trzy październikowe wieczory w Hamburgu zapanuje muzyka soulowa.

Muzykę pomiksują DJ-e z Niemiec i Wielkiej Brytanii, a jednym z miejsc festiwalowych będzie stateczek Heidi zacumowany nad Elbą. / Hamburg will be echoing with soul for three evenings in October. The music will be mixed by German and British DJs and one of festival sites is Heidi, a boat moored on the Elbe.

11–13.10 ,www. hamburgsoulweekender. de, HAMBURG SOUL WEEKENDER, HAMBURG, NIEMCY / HAMBURG SOUL WEEKENDER, Hamburg, Germany

www.przegonicraka.pl

Skonfrontuj się w Lublinie c Lublin confrontations

Gorące nazwiska eksperymentujących twórców teatralnych z Heinerem Goebbelsem na czele zapełnią afisz lubelskiego festiwalu. Organizatorzy wymyślili na tegoroczną edycję zaskakujące hasło: „Zapomnij o teatrze!”. / The biggest names in experimental theatre, with Heiner Goebbels taking pride of place, adorn the posters for this year’s Lublin festival. The surprising motto of the festival this year is "Forget the theatre!"

12–19.10, www.konfrontacje.pl, FESTIWAL KONFRONTACJE, Lublin, Polska / CONFRONTATIONS FESTIVAL,Lublin, Poland

Warcząca wystawa v

Motor feast

25˜27.10, www.motorclassica.com.au, WYSTAWA MOTORCLASSICA, Melbourne, Australia / MOTORCLASSICA CLASSIC MOTOR SHOW, Melbourne, Australia

© M.P.

Aston Martin, Corvette, Lamborghini – jeśli te nazwy przyprawiają was o szczególne doznania, nie może was zabraknąć na największej wystawie pojazdów zabytkowych na antypodach. Piękne maszyny gościć będzie równie imponujący Budynek Wystawy Królewskiej otoczony ogrodami Carlton. / Aston Martin, Corvette, Lamborghini – if those names give you goose bumps, you won't want to miss the biggest classic car show in Australia. These beautiful vehicles will be on display in the equally impressive Royal Exhibition Building, surrounded by the Carlton Gardens.

12

010_KA_10_Rezerwacje12345new.indd 12

13-09-17 15:43

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

NASZ KIERUNEK

5

Our Destination

NAJ MADRID MADRYT TOP MIASTO, KTÓRE PRZEZ WIEKI BYŁO STOLICĄ JEDNEGO Z NAJWIĘKSZYCH IMPERIÓW W DZIEJACH ŚWIATA, PO PROSTU NIE MOŻE BYĆ NIEATRAKCYJNE. / THE CAPITAL OF WHAT WAS ONE OF THE GREATEST EMPIRES IN HISTORY CANNOT HELP BUT FASCINATE.

TEKST/BY: Sławomir

1Spacer reprezentacyjny

Borkowski

A stately walk

Każda stolica ma swoją ulicę wizytówkę i Madryt nie jest tu wyjątkiem. Reprezentacyjna Gran Via, otoczona charakterystyczną architekturą znamionującą zamożność, jest pełna sklepów, kin, teatrów restauracji. To miejsce, w którym wydaje się pieniądze, oddając przyjemnościom życia w metropolii. Spacer po Gran Via właściwie nie wymaga rekomendacji. / Every capital city has its flagship street and Madrid is no exception. The Gran Vía is full of distinctive architecture that epitomises wealth and has no end of stores, cinemas, theatres and restaurants. This is a place to spend money and yield to the pleasures of metropolitan life. A stroll down Gran Vía needs no recommendation.

A palace worth an empire

Barokowy pałac królewski, niegdyś siedziba monarchów władających potężnym imperium, prezentuje się równie imponująco. Wystarczy powiedzieć, że wzniesiony w XVIII w., wzorowany na paryskim Luwrze obiekt ma ok. 2800 pomieszczeń.

Obecny król Hiszpanii Juan Carlos na co dzień już tu nie mieszka, ale oficjalne ceremonie i uroczystości jak najbardziej urządza. Najliczniejszymi gośćmi pałacu są dziś jednak turyści. / The Baroque Palacio Royal (Royal Palace), once the residence of the Spanish sovereigns, is a commanding sight. Suffice it to say that the building, erected in the 18th century and modelled on the Louvre in Paris, has approx. 2,800 rooms. King Juan Carlos does not actually reside in the Palacio, but official ceremonies and galas are held here. The Palace mostly plays host to tourists.

© SHUTTERSTOCK, HEMIS/EAST NEWS

2

Pałac na miarę imperium

14

014_KA_10_5powodow12345.indd 14

13-09-16 13:16

Inwestycje na najwyższym poziomie Z właściwym wsparciem Twoje finanse mają naprawdę duże możliwości. Dzięki funduszom Franklin Templeton Investments oraz Quercus TFI z oferty Domu Inwestycyjnego Xelion, a także wyspecjalizowanej kadrze doradców finansowych Xelion możesz być spokojny – o Twoje finanse zadbają profesjonaliści.

Nie chcemy odsyłać Cię na infolinię. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak pracujemy z Klientami, skontaktuj się bezpośrednio z Maciejem Witkowskim, dyrektorem ds. produktów inwestycyjnych, pod numerem 695 333 327. Zeskanuj QR kod swoim telefonem, aby zachować wizytówkę.

Dom Inwestycyjny Xelion Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (02-595) przy ul. Puławskiej 107, wpisany do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS: 000061809 („Spółka”). Spółka podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Niniejszy materiał ma wyłącznie charakter promocyjny i nie stanowi oferty ani zaproszenia do składania ofert w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Wymagane przepisami prawa informacje o Spółce oraz świadczonych usługach, w tym o pełnej ofercie Spółki i wszystkich funduszach, ryzyku związanym z oferowanymi instrumentami finansowymi, udostępniane są na stronie internetowej www.xelion.pl lub w formie papierowej przed rozpoczęciem świadczenia usługi. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią wobec kogokolwiek zapewnień ani zobowiązań natury prawnej ze strony Spółki, nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do skorzystania z usług oferowanych przez Spółkę lub do podjęcia jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnej, gdyż nie stanowią usługi doradztwa inwestycyjnego, analizy ani rekomendacji w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi i przepisów wykonawczych.

PSA3C300101 Xelion_190x249_e1.indd 1

17.09.2013 14:09

NASZ KIERUNEK

3

Our Destination

Plac dla mieszczan

A square for townsmen

Na historycznym placu, będącym niegdyś miejskim rynkiem, odbywały się najważniejsze wydarzenia – koronacje władców, egzekucje, a nawet walki byków. Dziś zamknięty dla samochodów Plaza Mayor to jedno z tych miejsc, gdzie można coś zjeść, posłuchać muzyki na żywo, pooglądać występy mimów – słowem pokontemplować życie miasta. / This historical square, once Madrid’s main marketplace, has witnessed all the city’s major events – coronations, executions and even bull fights. The Plaza Mayor, now closed to vehicular traffic, is a place to dine, listen to live music and watch mimes – in other words, to contemplate city life.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW˜MAD 10.15˜14.15 pon., wt., czw.–nd., MAD˜WAW 15.25˜19.05 pon., wt., czw.–nd.

Cena w obie strony – 673 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com na bezpośredni lot w obie strony zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Lot z Warszawy do Madrytu trwa 4 godz.

WAW˜MAD 10.15˜14.15 Mo., Tue., Thu.–Su. MAD˜WAW 15.25˜19.05 Mo., Tue., Thu.–Su. Return ticket – PLN 673. The total price of a return ticket for a direct flight purchased at lot.com includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration from Warsaw to Madrid lasts 4 hours.

Bull fighting

Corrida to widowisko mocno kontrowersyjne, nawet w samej Hiszpanii, ale silnie związane z hiszpańskim kręgiem kulturowym, stanowiące wręcz jeden z jego symboli. Nawet tym, którzy nie akceptują zmagań matadorów z bykami, polecam jednak zwiedzenie madryckiej areny Plaza de Toros de las Ventas, największej w kraju, mieszczącej blisko 24 tys. widzów.

Powstała w latach 20. XX w. i zdradza wpływy sztuki mauretańskiej. / The Corrida is a highly controversial form of entertainment, even in Spain, where it is strongly rooted in the culture and seen as a symbol of the country. Regardless of whether you approve, you must visit the Plaza de Toros de las Ventas. This is the largest arena in the country and seats almost 24,000 people. It was built in the 1920s and draws on Spain’s Moorish heritage.

5

Ruszt do kontemplacji A grill to contemplate

Escorial leży wprawdzie pod Madrytem, ale tego wspaniałego pałacowo-klasztorno-naukowego zespołu z XVI w. przy okazji wizyty w stolicy Hiszpanii pominąć nie sposób. Kompleksowi nadano kształt rusztu – na pamiątkę męczeńskiej śmierci św. Wawrzyńca, patrona tutejszej bazyliki. Oprócz niej są tu: imponująca biblioteka (na zdjęciu), nekropolia hiszpańskich monarchów, w której spoczywa wielu władców, i apartamenty królewskie. / The Escorial is a short drive from Madrid, but you simply must visit this magnificent 16th century palace, monastery and academic complex. The grillshaped floor plan honours the martyrdom of St Lawrence, the patron of the neighbouring cathedral, which has an impressive library (photo), houses a mausoleum bearing the remains of most Spanish kings, and has several royal apartments.

© LAIF/CZARNY KOT, REUTERS/FORUM, PHOTOSHOT/ONS

4

Walczący z bykami

16

014_KA_10_5powodow12345.indd 16

13-09-16 13:17

Osiągaj wysoki wysoki Osiągaj pułap pułap zysków zysków Rachunek inwestycyjny, inwestycyjny,fundusze funduszeinwestycyjne, inwestycyjne*, Rachunek produkty strukturyzowane, strukturyzowane,złoto złotoinwestycyjne, inwestycyjne, produkty lokaty, konto konto oszczędnościowe oszczędnościowe- –wwRaiffeisen Raiffeisen lokaty, Premium Banking Bankingwszystko wszystkototojest jest Premium na wyciągnięcie wyciągnięcieręki. ręki. na Wejdź na na raiffeisenpolbank.com raiffeisenpolbank.com Wejdź

* Inwestycje w instrumenty finansowe nie są zobowiązaniem ani nie są gwarantowane przez Raiffeisen Bank Polska S.A. Instrumenty finansowe są obarczone ryzykiem inwestycyjnym, co oznacza możliwość栵otrzymania negatywnego wyniku finansowego z tej inwestycji (łącznie z możliwością utraty części lub całości zainwestowanego kapitału). Historyczne wyniki inwestycyjne nie stanowią gwarancji osiągnięcia podobnych wyników inwestycyjnych w przyszłości.

RF_Prasa kalejdoskop_190x249.indd 1

9/13/13 4:40 PM

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Wi-fi dla niedźwiedzia Wi-fi for a bear

ESTOŃCZYCY WYMYŚLILI SKYPE’A I ŚPIEWAJĄCĄ REWOLUCJĘ. POŁOWĘ KRAJU POKRYWAJĄ LASY, ALE NIEMAL CAŁY – INTERNET. / ESTONIANS DEVELOPERS WROTE SKYPE AND IT WAS ESTONIANS WHO CAME UP WITH THE SINGING REVOLUTION. HALF THE COUNTRY IS COVERED BY FOREST AND ALMOST ALL OF IT BY INTERNET. TEKST/BY:

Danuta Śmierzchalska

ZDJĘCIA/PHOTOS:

Wojciech Franus

18

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 18

13-09-17 13:59

Stare miasto w Tallinnie tętni życiem do późnej nocy.

The Old Town in Tallinn is teeming with life until the wee hours.

19

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 19

13-09-16 15:48

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Pewnego kwietniowego niedzielnego poranka Andres Tropp, wysoki rangą urzędnik Eesti Energia, państwowego przedsiębior stwa energetycznego, wybrał się do tallińskiej dzielnicy Pirita, gdzie na plaży i w sosnowym lesie zwykli wypoczywać mieszkań cy estońskiej stolicy. Tropp jeździł na rolkach po parku, kiedy na gle drogę zastąpił mu brunatny niedźwiedź. Wyłonił się znikąd i natychmiast zniknął wśród drzew. Dzielnica została otoczona, a misia, który mógł mieć na oko rok albo dwa, natychmiast zaczę ły szukać uzbrojona policja i służby weterynaryjne. Bez rezultatu.

Uznano, że młody niedźwiedź, który prawdopodobnie urwał się spod matczynego dozoru, trafił z powrotem do domu.

Gdyby spojrzeć na Estonię z lotu ptaka, byłoby widać głównie zie leń. Kraj o powierzchni 45,227 km2 w 46 proc. pokrywają gęste lasy. Żyje w nich 600 niedźwiedzi brunatnych. To znaczy, że na 2250 Estończyków przypada jeden miś. 10 proc. kraju to rezerwa ty przyrody zamieszkane m.in. przez wilki szare i rysie, sarny i łosie.

Jednocześnie Estonia imponuje rozwojem technologicznym.

Bezprzewodowy internet jest dostępny w autobusach, pocią gach, a także w głębi lasu i na wyspach.

Tallin n – lo T w Prze Szłość Niedźwiedzie ani łosie nie zapuszczają się, rzecz jasna, do cen trum Tallinna. Nie byłyby zachwycone, wiedząc, że ich mięso to kulinarny rarytas przyrządzany według średniowiecznych przepi sów w gospodzie Olde Hansa.

Położony nad Zatoką Fińską Tallinn już w X w. był ważnym ośrodkiem gospodarczym. Spacer po starym mieście, gdzie średnio wieczne budynki i mury przetrwały niemal nienaruszone, to fa scynująca wycieczka w głąb historii.

Dzisiejszy Tallinn, który aż do ogłoszenia niepodległości w 1920 r. nosił nazwę Reval, w średniowieczu tworzyły dwa oddzielone murem (mierzy 1850 m), zwaśnione ze sobą miasta. Położone na wzgórzu Toompea było siedzibą rządzących krajem. Tu są zamek i katedra. Dolne miasto zasiedlali kupcy i wszyscy, którzy wykony wali prace służebne. Tallińska starówka „kuleje” – strome, wąskie i kręte uliczki, nazwane Długa Noga i Krótka Noga, łączyły oba miasta, a różnica wysokości między nimi to prawie 40 m!

Wejścia na starówkę od strony zatoki strzeże Gruba Małgorzata.

XVI-wieczna przysadzista baszta, o murach 5-metrowej grubości, mieści Muzeum Morskie. Znajdziemy tu polski akcent – tablicę upamiętniającą ucieczkę internowanego w 1939 r. okrętu podwodnego ORP Orzeł. Mijając ją, już po chwili mamy przed sobą dowody świetności miasta, które od 1285 r. było członkiem Ligi Hanzeatyckiej. Przetrwały tu kamienice kupców, takie jak XV-wieczne „zlepio ne” ze sobą „Trzy siostry”. Wiele domów ma u szczytu blok, który służył do wciągania towarów przywiezionych na statkach.

One Sunday morning in April, Andres Tropp, a high-ranking official of the state power company, Eesti Energia went to the Pirita district in Tallinn where its residents relax on the beach and stroll in the pine forest. Tropp was roller skating in the park when suddenly a brown bear barred his way. It appeared out of nowhere and instantly vanished among the trees. The district was cordoned off, while armed police officers and veterinarians began to search for the bear which appeared to be one or two years old. All in vain.

It was later assumed that the young cub, which had probably fled from his mother, had safely returned home. If you take a bird’s eye view of Estonia, you will mainly see greenery. Forty six per cent of the country’s 45,227 sq. km is covered by forests, which some 600 brown bears call home. This means that there is one bear per 2,250 Estonians. Nature reserves, inhabited by grey wolves, lynxes, roe deer and elks, account for ten per cent of the country’s territory. All this belies Estonia’s impressive technological progress.

Wireless internet is available on buses and trains, in the depths of the forest and on countless islands.

Tallinn – a fligh T To The Pa ST Naturally, bears and elks do not venture into downtown Tallinn.

They would not be flattered to find that their meat is a culinary delicacy cooked according to medieval recipes at the Olde Hansa restaurant. Overlooking the Gulf of Finland, Tallinn was a major economic centre in the 10th century. A stroll through the old town, where medieval buildings and walls are almost perfectly intact, is a fascinating journey back in time. In the Middle Ages, Tallinn, which was called Reval until the Estonian declaration of independence in 1920, consisted of two feuding towns separated by a wall (which now spans 1,850 m). The town on top of Toompea Hill, with the castle and the cathedral, was the seat of the country’s rulers.

The lower town was inhabited by merchants and menial labourers. Tallinn’s “lame” old town, with its steep, narrow and winding streets, known as the Long Leg and the Short Leg, used to connect the two towns. There is a difference in altitude between the two parts of the city of almost 40 m.

The Fat Margaret used to guard the entry gate to the old town from the gulf side. This 15 th century stocky tower with its fivemetre thick walls now houses the Maritime Museum. And there is

Podczas wyborów króla w Setomaa stragany pełne są pyszności.

During the election of the king in Setomaa the stalls are filled with delicacies.

20

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 20

13-09-16 15:48

Średniowieczne mury Tallinna mają 1850 m długości.

The medieval city walls of Tallinn are 1,850 m long.

Ruszamy ulicą Pikk, czyli Długą. Zaglądamy do surowego wnętrza kościoła św. Olafa – zbudowana w XII w. świątynia dziś należy do baptystów. 234 stopnie prowadzą na jego wieżę, w latach 1549– –1625 najwyższą na świecie – mierzyła 159 m. Wielokrotnie płonę ła trafiona piorunami, tracąc na wysokości. Opuszczamy kościół i kontynuujemy spacer, mijając kamieniczkę Wielkiej Gildii zbudo waną w 1410 r. To kolejny symbol bogactwa tallińskich kupców.

Za zakrętem pojawia się kawiarnia Maiasmokk. Po schodkach wchodzimy do wnętrza o wystroju niezmienionym od stulecia. To najstarsza kawiarnia w Estonii – z 1864 r. W szklanej gablocie wzrok przyciągają figurki z marcepanu – estońskiego specjału. Kto odważny, za chwilę po słodkich marcepanach może spróbować dań w restauracji Balthasar, która serwuje potrawy wyłącznie z… czosnkiem. Nawet lody! Z wąskiej uliczki Raekoja wychodzimy na plac Ratuszowy, by zajrzeć do apteki magistrackiej – najstarszej, bo nieprzerwanie od 1422 r. funkcjonującej apteki w Europie.

Gwarny plac, na którym dominuje imponujący budynek XV-wiecznego ratusza, roi się od turystów. Tu można też umówić się z przyjaciółmi, by ruszyć dalej na kolację w jednej z dziesiątek stylizowanych na średniowieczne restauracji.

Wspinaczka stromymi schodkami „Krótkiej nogi” zaprowadzi nas na wzgórze Toompea. Wejdziemy przez bramę w murze dzielą cym dawniej dolne i górne miasto, by po chwili znaleźć się w daw nych ogrodach duńskich władców. W zamku jest dziś siedziba par -

a Polish connection – a plaque commemorating the escape of ORP “Orzeł”, a submarine interned in 1939. As we walk past the tower, the past glory of this city, which became a member of the Hanseatic League as early as in 1285, is plain to see. The streets are lined with merchant’s homes, such as the adjacent “Three Sisters” with their lavishly carved doors. The gables of many houses have cranes once used to hoist goods carried by ship.

We head up Pikk (or Long) St. and take a peek inside the whitewashed interiors of St Olav’s Church. This 12th century temple is now a Baptist church. We climb the 234 steps to get to the tower – the world’s tallest spire from 1549 until 1625. We leave the church and stroll past the Great Guild Hall, erected in 1410. This is yet another symbol of the affluence of Tallinn merchants. Just round the corner is the Maiasmokk cafe. The decor here has not changed in a hundred years. Established in 1864, this is the oldest coffee house in Estonia. A glass cabinet displays marzipan figures, an Estonian specialty. If you think you are up to it, once you’ve had your fill of marzipan, you can make for the Balthasar restaurant, where everything is served with garlic. Even ice cream. The narrow Raekoja St. takes us to the Town Hall Square. This has the oldest municipal pharmacy in Europe – continuously functioning since 1422. The busy square, which is dominated by the commanding 15th century town hall, is teeming with tourists.

The steep steps of the “Short Leg” will take you to Toompea Hill.

21

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 21

13-09-16 17:08

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

lamentu. Z wieży zwanej Długim Hermannem powiewa estońska niebiesko-czarno-biała flaga. Mijamy sobór Aleksandra Newskiego i XIII-wieczną katedrę Maryi Dziewicy, kierując się do platformy wi dokowej Kohtuotsa, z której rozciąga się panorama Tallinna. Z drugiej – Patkuli – widać port i promy kursujące do Helsinek.

Na spotkanie z nowszą historią udajemy się następnego dnia do kompleksu parkowego Kadriorg (Dolina Katarzyny), gdzie tallińczy cy lubią spędzać wolny czas. Car Piotr Wielki zbudował Kadriorg dla swojej żony. Władca cierpiał na agorafobię, więc pomieszkiwał tu w niewielkim, przytulnym dworku. Stojący nieopodal zamek Toom pea jest dziś rezydencją prezydenta. Na obrzeżach Kadriorgu wbudowano w skały imponującą bryłę muzeum sztuki Kumu – o najno wocześniejszej w Europie architekturze. Kumu to 7 pięter, 25 tys. m 2 powierzchni i 60 tys. prac współczesnych twórców.

You simply walk through the gateway in the wall that separates the former upper and lower towns to enter the former gardens of the Danish sovereigns. The castle now houses the parliament.

Estonia’s blue, black and white flag flies above a 49-metre tower known as Tall Herman. We walk past Alexander Nevsky Cathedral, built in 1900, and the 13th century St Mary’s Cathedral, and make our way towards the Kohtuotsa viewing platform to take in the panorama of Tallinn. The other viewing platform – Patkuli – overlooks the port and the ferries shuttling to Helsinki.

We head for the Kadriorg (Catherine’s Valley) park complex, a leisure area frequented by the locals, the next day to see some more recent history. Tsar Peter the Great built Kadriorg for his wife, Catherine I. The Russian emperor had been suffering from agoraphobia and had taken shelter in a small cosy manor house while in Tallinn.

The nearby Toompea Castle is now the presidential palace. The impressive Kumu art museum, an outstanding example of contemporary European architecture, was built on the outskirts of Kardiorg. The seven-storey Kumu showcases 60,000 works by contemporary artists over an area of 25,000 sq. m.

Close to Kardiorg are the famous Song Festival Grounds, the symbol of the Singing Revolution.

This goes back to 1987, when crowds of Estonians began to spontaneously sing traditional songs during Estonian song festivals. The singing was W tej tallińskiej accompanied by patriotic speeches and protests restauracji zupę z łosia against the Russification of the country. On 10 sprzedaje się na łyżki June 1988, 200,000 people gathered at the Song – po 1 euro za łyżkę.

This Tallinn restaurant serves Festival Grounds. The singing revolution elk soup by the ladleful at eventually led to the Estonian declaration of EUR 1 per serving. independence in 1991.

22

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 22

13-09-16 17:08

Panorama Tallinna z czerwonymi dachami starego miasta.

The panorama of Tallinn with the Old Town’s red roofs.

Nieopodal Kadriorgu jest „pole pieśni”, symbol śpiewającej rewolucji. Jej początek sięga roku 1987, kiedy to podczas festiwali swoich tradycyjnych pieśni Estończycy zaczęli je razem spontanicznie śpiewać. Towarzyszyły temu patriotyczne wystąpienia i protesty przeciw rusyfi kacji kraju. 10 czerwca 1988 r. na „polu pieśni” zgromadziło się ponad 200 tys. osób. Śpiewająca rewolucja ostatecznie doprowadziła w 1991 r. do uzyskania niepodległości Estonii. ˜ TARTU ° MIASTO POZYTYWNYCH MY˛LI 180 km dzieli Tallinn od Tartu, drugiego co do wielkości estońskiego miasta. Za oknem samochodu miga zieleń lasów, wśród których od czasu do czasu połyskują tafl e jezior. Po drodze zatrzymamy się w gospodzie Põhjaka, by spróbować specjałów tradycyjnej kuchni.

100-tysięczne Tartu to najstarsze miasto wszystkich trzech republik bałtyckich. Wzmianki o nim pochodzą z 1030 r. Uniwersytet w Tartu, jeden z najlepszych na świecie, założył w 1632 r. szwedzki król Gustaw II Adolf. Uczelnia powstała na fundamentach kolegium jezuickiego, które w 1583 r. utworzył Stefan Batory, gdy południowa Estonia na pewien czas znalazła się pod polskim panowaniem.

Inaczej niż w stołecznym Tallinnie życie toczy się tu spokojnym rytmem. Mieszkańcy uważają, że wyzwala to dobrą energię, i nazywają Tartu „miastem pozytywnych myśli”. Jeśli jednak szukamy silniejszych wrażeń, zapewni je supernowoczesne kino 4D funkcjonujące w centrum handlowym Lõunakeskus. Zaopatrzeni w specjalne okulary i przypięci pasami do foteli możemy przejechać się m.in. kosmicznym rollercoasterem. Gdyby te emocje spędziły nam sen z powiek, zasypiać zdrowo pomogą nam w miejscowości Võru, w położonym w sosnowym lesie spa Kubija. Osoby cierpiące na bezsenność przyjeżdżają tu po pomoc specjalistów.

WYBIERAMY KRÓLA Wyspani, po relaksującym masażu, jedziemy na wycieczkę do rezerwatu przyrody Meenikunno. Zbita z desek droga prowadzi ki-

TARTU ° A CITY OF POSITIVE THOUGHTS 180 kilometres from Tallinn is Tartu, the second largest city in Estonia. If you go by car, you will mainly seen green forests, sometimes interspersed with shimmering lakes. En route we make a stopover at the Põhjaka restaurant to savour some of the local specialties. Tartu has a population of 100,000 and lies on the River Emajõgi. It is the oldest city in the three Baltic republics, having been first mentioned in 1030. Tartu University, one of the best in the world, was founded by King Gustavus Adolphus of Sweden in 1632. The pace of life in Tartu is slower than in Tallinn. People here believe that this creates good energy and they dub the place “the city of positive thoughts.” But if you are looking for excitement, make sure you visit the ultra-modern 4D movie theatre in the Lõunakeskus shopping mall. And if you feel a little restless afterwards, you might want to visit the spa Kubija spa, which is surrounded by a pine forest in the town of Võr. People suffering from insomnia come here for expert help.

WE ELECT THE KING After a good night’s sleep and having been pampered by a relaxing massage, we set off for an excursion to the Meenikunno nature reserve. The road is made of wooden planks and veers across kilometre after kilometre of swampland overgrown with thick shrubs. Plunging into a peat lake on a hot day is a pure delight. Estonians often visit this area during weekends and stay even longer. The forest abounds in shelters in which you can stay overnight for free – just remember to leave plenty of wood and water for the next visitors.

The first Sunday in August is the perfect time to visit Setomaa,

3 INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW˜TLL 11.20˜14.05 pon.–pt., nd., TLL˜WAW 14.45˜15.20 pon.–pt., nd.

Cena w obie strony – 362 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w taryfie First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Lot z Warszawy do Tallinna trwa ok. 1 godz. 45 min.

WAW˜TLL 11.20°14.05Mo.–Fri., Su. TLL˜WAW 14.45˜15.20 Mo.–Fri., Su. Return ticket – PLN 362. The total price of a return ticket for a direct flight purchased at lot.com in the First Minute Fare includes all fees and taxes.

The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration from Warsaw to Tallinn – approx. 1 h 45 min.

23

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 23

13-09-16 15:49

Broad Horizons

BAŁ

TYC

KIE

o k a Z a t

F i ń s k a Kohtla-Järve

TALLINN

Hiuma Haapsalu

Jezioro Pejpus

Muhu

Sarema

Kaali Angla

Parnawa

Kuressaare

Tartu Rez. Meenikunno

Ryska

O

Setomaa

Võru

Zatoka

Ł

R O S J A

lometrami przez bagna porośnięte gęstą roślinnością. Kąpiel w jednym z torfowych jezior to rozkosz w upalny dzień. Estończycy lubią przyjeżdżać tu na weekendy, a nawet na dłużej – w lesie stoją szałasy, w których można zatrzymać się za darmo, pamiętając jedynie, by pozostawić zapas drewna i wody dla następców.

Pierwsza niedziela sierpnia to okazja, by odwiedzić Setomaa, region w południowej Estonii, na granicy z Rosją, zamieszkany przez lud Seto. Odbywają się tu wtedy wybory króla Seto – ülemsootska.

Będzie panował przez kolejny rok, dbając o interesy swoich poddanych. Król jest reprezentantem boga plonów Peko, którego drewniana fi gura jest dziś przechowywana w klasztorze Petseri.

Kult Peko przetrwał aż do lat 30. XX w.

Wybory króla to okazja, by poznać kulturę Seto, którzy posługują się odrębnym językiem, mają własny oryginalny folklor i rękodzieło. Kobiety Seto noszą na piersi gigantyczne srebrne brosze, do których z czasem dodaje się srebrne łańcuchy i monety. Brosze przekazywane są przez matki córkom gotowym do zamążpójścia.

Cała ozdoba może ważyć nawet 4 kg!

MORZE

SZEROKIE HORYZONTY

25 km

T

W

A

a region in southern Estonia close to the Russian border, inhabited by the Seto people. Once a year the Seto elect a king – ülemsootska – to reign for a year and protect their interests. The king is the earthly representative of Peko, the god of fertility, whose wooden figurine is kept in the Petseri monastery. The cult of Peko endured until the 1930s. The election of the king is a unique opportunity to explore the culture of the Seto people, who have their own language, folklore and crafts.

Seto women wear massive silver brooches on their chests. Mothers pass these on to their daughters when they are engaged to be married. Silver chains and coins are added later. During royal elections, votes are not counted but measured – with a rope. Electors stand

© CZARNY KOT (2), FPM

Kobiety z ludu Seto nosz˜ na piersiach olbrzymie srebrne brosze. Poni°ej: torfowe jezioro w rezerwacie przyrody Meenikunno.

Seto women wear massive silver brooches on their chests. Below: a peat lake in the Meenikunno nature reserve.

24

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 24

13-09-16 17:08

behind their candidates and the winner is the one with the longest line behind him. Visitors are invited to try local specialties and listen to traditional polyphonic leelo singing. This music used to accompany the Seto as they went about their daily chores on their farms, but is now listed by UNESCO as intangible world cultural heritage. The day is culminated with a royal “troops” pageant. This is when the Seto prove that they really know how to have a good time. Clad in funny costumes, they march up to their king to pay homage.

Rent an island Parnava is just a few hours drive from Setomaa. This is Estonia’s summer capital and has several kilometres of beach overlooking the gulf and lit up with colourful lights in the evening. But let’s leave the bustling resort behind and discover Estonia’s charming islands. Estonia has 1,500 islands, of which only 20 or so are inhabited. An island might only have one family and they are only there to operate the lighthouse in return for a small government stipend. If anyone requires medical assistance, they have to call a helicopter. A duty doctor will consult them via Skype for less serious cases. We take a ferry to Muhu where we have lunch in a restaurant at the Alexander Hotel and then drive across the causeway to Saaremaa, Estonia’s largest island. The county capital, REKLAMA

TM

NOW OPEN located just 1 km from International Warsaw Airport free shuttle bus services © MARO KOURI/EAST NEWS, HEMIS/EAST NEWS

© CZARNY KOT (2), FPM

Podczas wyborów głosów nie liczy się, lecz mierzy – liną. Głosują cy ustawiają się za swoim kandydatem, a wygrywa ten, który ma dłuższy rządek elektoratu. Tymczasem na straganach częstuje się gości festiwalu miejscowymi smakołykami i śpiewa się tradycyjne polifoniczne pieśni leelo. Kiedyś towarzyszyły codziennym pra com w gospodarstwie, dziś są na liście kulturowego dziedzictwa UNESCO. Nowo wybrany władca nagradza rzemieślników najlep szych w swojej dziedzinie. Kulminacją dnia jest parada królewskich „wojsk”. Seto pokazują wtedy, że umieją się bawić jak mało kto. Poprzebierani jak można najzabawniej idą, by złożyć królowi hołd.

Wynajmij sobie Wyspę Kilka godzin jazdy dzieli Setomaa od Parnawy. To letnia stolica Esto nii z wielokilometrowymi plażami nad zatoką. Porzucamy jednak gwarny kurort, by poznać uroki estońskich wysp. A tych jest aż 1500! Jednak tylko ok. 20 z nich ma mieszkańców. Czasem na takiej wysepce żyje zaledwie jedna rodzina, za niewielką rządową pensję zajmując się latarnią morską. Gdy ktoś potrzebuje pomocy medycz nej, można wezwać helikopter, w mniej poważnych przypadkach dyżurny lekarz udzieli porady za pośrednictwem Skype’a.

Wyruszymy promem na Muhu, gdzie czeka nas lunch w restauracji hotelu Alexander, a potem przejedziemy tamą na największą estoń ską wyspę Sarema. W jej stolicy Kuressaare czekają na nas hotele

116 comfortable and well equipped rooms fitness center, work zone, parking and underground garage 24/7 snack bar

Hampton by Hilton Warsaw Airport

47 sq meeting room It you’re not satisfied, we don’t expect you to pay. That’s 100 % Hampton GuatanteeTM.

17 Stycznia 38F Street, 02-148 Warsaw, Poland +48 22 204 18 00 wawap_hampton@hilton.com 25

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 25

13-09-16 15:49

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

i ośrodki spa, kawiarnie i restauracje na starówce. Latem – liczne imprezy kulturalne, m.in. Dni Opery. W miejskim parku stoi zbudo wany w końcu XIII w. zamek biskupi służący niegdyś za fortecę.

Na zamieszkanej od setek lat, ale pozostającej w izolacji od lądu Saremie przetrwały wioski z chatami krytymi strzechą i kamienny mi murkami oddzielającymi gospodarstwa. Na wzgórzu w wiosce Angla rysują się obłe sylwetki pięciu młynów zbudowanych tu na początku XX w. W Kaali z kolei warto zobaczyć kratery, które po wstały ok. 7,5–7,6 tys. lat temu po upadku meteorytu. Uderzając w ziemię, rozpadł się, tworząc jeden ogromny – o średnicy 110 m i głębokości 22 m – krater oraz osiem mniejszych.

Jeśli czas nam pozwala, możemy zostać w Estonii na dłużej. Cie szyć się wodą i słońcem, ciszą lasów. Popłynąć łodzią na spotkanie z fokami i nabrać tężyzny w saunie. Przecież bilet powrotny może my przebukować nawet w szałasie w puszczy. ☐

Estonia to spacer w głąb historii i spotkanie z krajem o bardzo wysokim rozwoju technologicznym.

Estonia offers visitors a journey back in time and impresses them with its technological advancement.

Niezapomniana noc w Bubble Hotel – komfortowym skrzyżowaniu namiotu i plastikowej piłki.

An unforgettable stay at the Bubble Hotel – a comfortable mix of a tent and plastic ball.

Kuressaare, is dense with hotels and spas and the old town is brimming with cafes and restaurants. Many cultural events, including the spectacular Opera Days, are held here in summer.

Saaremaa has been inhabited for hundreds of years but is isolated from the mainland. Its villages still have thatched roofed houses and farms are separated by low stone walls. The hill in the village of Angla is topped with five round windmills built in the early 20th century. Kaala has craters formed nearly 7,500 years ago by the impact of a meteorite. It has been estimated that it was 5-10 km long. When it hit the ground, it broke into nine pieces to create a giant crater, the eighth largest in the world, with a diameter of 110 m and a depth of 22 m, and eight smaller ones.

If you have enough time, you should stay a little longer in Estonia to enjoy the sun and water and relish the silence of the forests. You can take a boat to see seals or pop into a sauna. Remember, you can even reschedule your ticket in a shelter deep in the woods. ☐ Na wyspę Muhu prom płynie zaledwie pół godziny.

It only takes half an hour by ferry to get to the island of Muhu.

26

018_KA_10_Szerokie Horyzonty12345.indd 26

13-09-16 17:08

My Favourite Haunts

28

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 28

© ALAMY/BE&W (2) © WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

MOJE MIEJSCA

13-09-17 15:49

Trudna miłość Tough love

GDY KOGOŚ ZABIERAM Z LOTNISKA JFK, ZAWSZE PROSZĘ TAKSÓWKARZA, ŻEBY JECHAŁ MOSTEM MIDTOWN, Z KTÓREGO WIDAĆ CAŁY MANHATTAN. TEN WIDOK PO PROSTU ZAPIERA DECH – MÓWI URSZULA DUDZIAK. / WHENEVER I PICK SOMEONE UP AT JFK AIRPORT, I ALWAYS ASK THE CAB DRIVER TO DRIVE ACROSS MIDTOWN BRIDGE, WHICH OFFERS A SWEEPING PANORAMA OF MANHATTAN. THE VIEW IS SIMPLY BREATHTAKING – SAYS URSZULA DUDZIAK.

© ALAMY/BE&W (2) © WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Danuta

Śmierzchalska

29

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 29

13-09-17 15:50

My Favourite Haunts

Mówi o nim jak o kochanku. I że to była trudna miłość, a już na pewno nie od pierwszego wejrzenia. Nowy Jork to nie był facet w jej typie. Przyjechała tu z mę żem Michałem Urbaniakiem w 1973 r.

– Był 11 września, upał straszny. Ja kocham przyrodę, drzewa, sady, ogrody, góry… i na gle znalazłam się w piekle. Beton i miliony ludzi. Powiedziałam: „Michał, gdzieś ty mnie przywiózł? Czy ty masz dobrze w głowie, człowieku?” – opowiada dziś ze śmiechem. Urbaniak był już wcześniej w Stanach Zjednoczonych, jako 18-letni muzyk jazzowy spędził tu sześć tygodni i zwiedził kraj. Zakochał się w Ameryce i opowiadał o niej Urszuli z zachwytem: że kluby, że ludzie elegancko ubrani, że jazz, luz i w ogóle przepych. Cudo nad cudami!

A jej nic się tam nie podobało.

– Zamieszkaliśmy w najtańszym hotelu, ale wydawało nam się, że jest bardzo do bry, bo na V Alei – wspomina. – Okazało się, że to jest welfare hotel, czyli taki pen sjonat socjalny. Z karaluchami, myszami, brudny. I okradli nas. A potem ukradli nam samochód. Na ulicach widziałam straszne rzeczy, bo w latach 70. było tam bardzo niebezpiecznie. Tak więc początki tej miłości były bardzo trudne.

Wszystko naraz Kiedy tu przylecieli z Warszawy, z lotniska JFK wiózł ich jugosłowiański taksówkarz.

Zapytał, jak długo zostaną. Trzy, cztery miesiące – tyle czasu zaplanowali na przeko nanie wytwórni Columbia, żeby wydała ich płytę. „Jeśli zostaniecie dziewięć miesię cy, to będzie tak, jakbyście urodzili dziecko. I już nigdy się go nie pozbędziecie, Nowy Jork zostanie z wami na zawsze” – usłyszeli. Pomyślała: facet chrzani coś od rzeczy.

– A potem powoli zaczęłam się przyglądać miastu, jego ludziom i nagle zrozumia łam, że tam jest wszystko naraz – wspomina. – Wszystko jest na wyciągnięcie ręki, tylko trzeba mieć pomysł, talent i wolę walki. A jeśli chodzi o sztukę – też jest wszyst ko. Galerie, muzea, kluby. Chodziliśmy do klubów jazzowych – trochę się denerwu jąc, bo drogo było, a musieliśmy bardzo oszczędzać. Ale tam grali najwięksi muzycy, wszyscy nasi idole. Mówiono nam, że nie wolno zostawać na Manhattanie w lecie, bo wtedy jest straszny upał. Co się okazało? Wakacje są cudowne w Nowym Jorku.

W Central Parku odbywają się koncerty za darmo, na ulicach trwają festyny – Irland -

W Nowym Jorku każdy znajdzie szczelinę, do której może się wpasować. Jeżeli nie ma talentu, to ma ochotę do pracy.

New York is a place for everyone, there is a niche for everyone to fit into. And if you have no talent, you may be keen to work.

URSZULA DUDZIAK – czołowa postać współczesnej wokalistyki. Występowała i nagrywała wspólnie z największymi sławami jazzu. Niezwykła osobowość, z jeszcze bardziej niezwykłą historią, niecodzienną skalą głosu, swobodą i perfekcją intonacji oraz oryginalną techniką wokalną. / One of the best contemporary singers. She has performed with the most outstanding jazz masters.

Dudziak has a fascinating past, a rare vocal range, perfect pitch and original vocal technique.

She is discussing the topic as passionately as if she was talking about her lover. She admits it was tough love, certainly not at first sight. New York City is a guy who’s simply not her type. She arrived here with her husband Michał Urbaniak in tow in 1973. “It was 11 September, unbearable heat. I love nature, trees, orchards, gardens, mountains … and suddenly I find myself in hell.

Concrete and millions of people. I said: “Michał, what sort of place is this? Are you out of your mind?” she recalls laughing. Urbaniak had been to the US before, as an 18-year old musician he spent six weeks in America and travelled around the country. He fell in love with it and used to extol it to Urszula, exalting its clubs, smartly dressed people, jazz, laid-back atmosphere and luxury. While she saw nothing that she liked. “We stayed at the cheapest hotel because we thought that a hotel on 5th Avenue must be good”, she admits. “It turned out later that it was a welfare hotel with cockroaches, mice and filth. We were robbed and then our car was stolen. I saw terrible things in the streets because it was dangerous back in the 1970s. Things began to change later.

All in all, our love had a challenging beginning.”

Ev Erything at onc E When they flew from Warsaw to JFK, a Yugoslavian cab driver who took them to the city asked them how long they wanted to stay. Three or four months – this was how long they thought it would take to convince Columbia Records to release their album. “If you stay nine months it’ll be like you’ve had a baby. And you will never get rid of it, New York will stay with you forever”, they heard. She thought: this guy must be nuts.

“And then, gradually, I began to look at the city, its people, observe their behaviour, where they came from and suddenly comprehended that

© ALAMY/BE&W

MOJE MIEJSCA

30

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 30

13-09-17 15:50

© ALAMY/BE&W

Times Square na Manhattanie słynie m.in. z wielkiej liczby jaskrawychneonów.

Times Square in Manhattan is famous for the multitude of bright neon lights.

31

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 31

13-09-17 15:50

Gdy rzeka zamarza, rybacy stawiaj˜ sieci pod lodem.

When the river freezes, the fishermen put the fish nets under the ice.

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

3 INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–JFK 13.30–16.40 wt.–nd, 17.50–21.00 pon., śr.

JFK–WAW 18.25–9.05 ˜+1° wt.– nd., 22.55–13.15 ˜+1° pon., śr.

Cena w obie strony: 2455 ZŁ.Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

Rejs trwa ok. 9 godz.

WAW–JFK 13.30–16.40 Tue.–Su., 17.50–21.00 Mo., Wed. JFK–WAW 18.25–9.05 (+1) Tue.–Su., 22.55–13.15 (+1) Mo., Wed. Return ticket: PLN 2,455. Total price of a direct return ticket purchased at lot.com includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration – approx. 9 h.

New York is everything at once”, she recalls. “You have everything at your fingertips, you just need to have an idea, a talent and a will to fight. New York abounds in art galleries, museums and clubs.

We used to go to jazz clubs although we were on a tight budget and they were expensive. But the greatest musicians, all our idols were playing there. We were told not to stay in Manhattan in summer because it’s extremely hot. But we learned that the holidays are wonderful there because the city is thronging with tourists. The place thrives on them. There are free concerts in Central Park and lots of festivals in the streets.

Sometime later, when I made friends and got to know the man of my life a little better, I called him “Manhattan, the lover who never sleeps.” Because this is a city that never sleeps. New Yorkers seem to think that sleeping is a waste of time.

Manhattan Bridge wisz˜cy nad East River ł˜czy Dolny Manhattan z Brooklynem.

Manhattan Bridge connects Lower Manhattan with Brooklyn which are separated by the East River.

Times Square.

Times Square.

© SUPERSTOCK/BE&W, ALAMY/BE&W

FAVOURED BY FORTUNE It took her slightly more than nine months to fall in love with New York. Meanwhile, Columbia gave them the green light, released their album and began to promote it. Their music was played by 450 stations and they opened for Columbia’s greatest artists. “It gave us a whole diff erent peace of mind”, recalls Dudziak. “We entered the US

32

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 32

13-09-17 15:50

czyków, Portorykańczyków. Bo tu żyje tygiel narodowości. Po pewnym czasie, jak już poznałam tego mężczyznę mojego życia, nazwałam go „ Manhattan, kochanek, któ ry nigdy nie śpi”. Bo to miasto nigdy nie śpi. Tam ludzie jakby żałowali czasu na sen.

Wybrańcy losu Zakochiwała się w Nowym Jorku trochę dłużej niż dziewięć miesięcy. W tym czasie Columbia przekonała się do ich muzyki, wydała im płytę i promowała ją. 450 stacji grało ich utwory, występowali z największymi wtedy artystami wytwórni.

– To nam dało zupełnie inne samopoczucie – wspomina Urszula Dudziak. – Weszliśmy na amerykański rynek, zdobyliśmy szacunek, bo okazało się, że Columbia może zarobić na nas pieniądze, a to jest ważne. Bo tam trzeba mieć pomysł na wszystko – na sztukę, na muzykę, na biznes. A najważniejsza jest tożsamość, czyli coś własne go, i nieustępliwość. Trzeba być otwartym na różne sugestie, ale iść swoją drogą.

Jesteśmy z Michałem wybrańcami losu, bo udało nam się zaistnieć na tamtym ryn ku jako artyści, którzy stworzyli nową muzykę. I to szalone miasto nas przytuliło… .

Za dużo klockó W? Manhattan… Najmniejsza, ale najdroższa i najgęściej zaludniona dzielnica Nowego Jorku. Mieszka tu ponad 1,5 mln ludzi.

– Kiedy Wojtek Karolak przyjechał do Nowego Jorku, powiedział, że tu jest tak, jakby dziecku z chorą wyobraźnią dano za dużo klocków – mówi Urszula Dudziak. – Wysokie wieżowce Manhattanu rzucają cień. Z początku myślałam: zaraz mi się to wszystko zwali na głowę. Teraz inaczej je widzę. W Nowym Jorku nie ma miniatur,

market and gained respect because our label made a profit on us, which is a big thing in the US. In America, you need to have a concept for everything – art, music and business. And the main thing is identity – something innately yours – and perseverance. You have to be open to new ideas, but you have to go your own way. Michał and I are favoured by fortune because we managed to make it big on the US market as artists making new music. And this mad city has embraced us.

Too many blocks?

Manhattan… The smallest, the most expensive and the most densely populated district of New York. It has a population of over 1.5 million people. “When Wojtek Karolak arrived in New York, he said the city looked as if it had been built by a child with a sick imagination who’d been given too many building blocks”, says Dudziak. “The tall skyscrapers in Manhattan cast long shadows. At first, I used to think they were going to fall on my head. But now I see things differently. There is nothing miniature about New York. Everything is

© SUPERSTOCK/BE&W, ALAMY/BE&W

REKLAMA

33

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 33

13-09-17 15:50

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

wszystko jest olbrzymie – most Brookliński, Manhattan… Patrząc na nie, czuję się taka malutka i myślę: człowiek to wybudował… Myśmy to wybudowali…

Nowy Jork to ekonomiczna i kulturalna stolica Stanów Zjednoczonych. Tu znajduje się siedziba ONZ i największa na świecie giełda, najsłynniejsze teatry, niezliczone muzea i galerie. Tu rodziły się współczesne artystyczne ruchy i kierunki.

– Nowy Jork jest ciągłą inspiracją dla artystów – potwierdza Urszula Dudziak. – To miasto pełne sztuki, twórcze i radosne. Często bywam w przylegających do Manhattanu dzielnicach. W SoHo jest galeria przy galerii. I fantastyczne butiki, odlotowe! Greenwich Village słynie z mnóstwa muzycznych klubów. Nawet najsławniejsi artyści czują się swobodnie na ulicach, nie muszą się bronić przed napastliwymi paparazzimi. To normalne, bo mieszka tam wielu wybitnych ludzi.

mammoth – the Brooklyn Bridge, Manhattan…

Looking at the city, I feel so petite and I think: this was all built by man… New York is the economic and the cultural capital of the US. It is home to the UN General Assembly, the world’s largest stock exchange, and many of its most famous theatres, museums and galleries. New York is the cradle of contemporary trends and movements.

“New York continues to inspire artists”, confirms Urszula Dudziak. “This is a city bursting with in art.

I often visit the districts around Manhattan. Soho is packed with galleries and superbly cool boutiques. Greenwich Village is famous for its many music clubs. Even the most famous people feel at ease in New York. They don’t have to protect themselves against pushy paparazzi. This is normal because there a lot of celebrated figures live in the Big Apple.

Harmonia Urszula Dudziak ma mieszkanie w samym centrum Manhattanu, przy Central Parku.

To płuca Nowego Jorku, 315 ha zieleni. I jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc tego miasta, które zagrało w niezliczonych filmach.

– Przez Central Park przechodziłam codziennie, odprowadzając dzieci do szkoły – wspomina. – Manhattan jest mi najdroższy i najbliższy, ale znam też dobrze Queens, Greenpoint, na którym dziesiątki tysięcy Polaków żyją po 30, 40 lat, nie znając angielskiego, bo nie opuszczają tej enklawy, gdzie są polWarsaw-New York skie sklepy, apteki, polscy adwokaci. Jeździłam tam często, żeby kupić anniversary polski chleb i wędliny. Święta nigdy nie obeszły się bez Greenpointu. of the first OF THE FIRST CONNECTION Po Nowym Jorku łatwo się poruszać. Świetnie funkcjonują Warsaw-New Yorkmetro, City connection autobusy, taksówki – yellow cabs – są dosłownie na wyciągnięcie ręki.

40th

LOT

Harmony Warsaw-New York Urszula Dudziak has an apartment in anniversary the heart of Manhattan, close to CenTHE FIRST tral Park, theOFlungs ofCONNECTION New York spanning 315 hectares of greenery. This city

40th

© LE FIGARO/EAST NEWS, AXIOM/FORUM

Saksofonista Eric Wyatt przed legendarnym jazzowym klubem Lenox Lounge.

Saxophone player Eric Wyatt in front of the legendary Lenox Lounge jazz club.

34

028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 34

13-09-17 15:50

kalejd

Otwarty w 1857 r. Central Park to 340 ha zieleni w centrum Manhattanu.

Manhattan’s Central Park spanning an area of 340 ha was opened in 1857.

Urszula Dudziak jeździła 9-osobowym dodge’em, do którego musiał zmieścić się muzyczny zespół.

– Kiedy mój tatuś, który był egzaminatorem na prawo jazdy, przyjechał do Nowego Jorku, wykrzyknął: „Uluś, ja tego nie rozumiem! Tak dużo kierowców przekracza tu taj przepisy, ludzie przechodzą na czerwonym świetle, a ja nie widziałem ani jednej stłuczki!” – opowiada artystka. – I to w pewnym sensie jest dla mnie symbolem tego miasta. Tam każdy porusza się w indywidualny sposób, ale wszyscy zwracają uwagę na sąsiada. Na tego, który idzie przed, za, obok niego. Jest w tym coś bardzo praktycznego, ale jednocześnie szacunek dla drugiego człowieka. To jest dla mnie najpiękniejsza harmonia. Nie doświadczyłam tego nigdzie poza Nowym Jorkiem. ☐

landmark has featured in many movies. “I used to walk through Central Park every day when I walked the children to school”, she recalls. “I find Manhattan the dearest and the closest to my heart, but I also feel at home in Queens and Greenpoint with its tens of thousands of Poles”.

It’s easy to move around New York, even without a car. There is an excellent subway, buses and and the yellow cabs are practically omnipresent.

Dudziak used to drive a 9-seater Dodge to carry her band around.“When my father, a driving examiner, came to New York and I drove him around the city, he couldn’t grasp a certain phenomenon: “There are so many drivers breaking the rules, people crossing the street against the lights, but I haven’t seen a single collision”, he exclaimed. “In a way, I see that as a symbol of the city. Everyone moves around it in his or her own way, but they always pay attention to the people around them. There is something incredibly practical about it all, but it also shows respect for others. I see it as the most beautiful harmony. I have never experienced it outside New York”. ☐

© LE FIGARO/EAST NEWS, AX IOM/FORUM

REKLAMA

35

kalejdoskop_druk.indd 1 028_KA_10_Moje miejsca12345.indd 35

2013-09-10 22:30:08 13-09-17 15:51

Investment trips

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

PODRÓŻE INWESTYCYJNE

36

036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 36

13-09-16 17:53

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Nastroje rosną!

Long-expected revival

LONDYN TO NIE TYLKO ATRAKCYJNE POD WZGLĘDEM TURYSTYCZNYM MIASTO, ALE RÓWNIEŻ STOLICA PAŃSTWA, KTÓRE DŁUGO CZEKAŁO NA POPRAWĘ SYTUACJI GOSPODARCZEJ. OBECNIE WRESZCIE WIDAĆ PIERWSZE OZNAKI OŻYWIENIA. / LONDON IS NOT JUST AN ATTRACTIVE TOURIST CITY; IT IS ALSO THE CAPITAL OF A COUNTRY WHICH HAS BEEN LONG WAITING FOR ECONOMIC REVIVAL. AND IT CAN FINALLY SEE THE FIRST SIGNS OF RECOVERY. TEKST/BY: Aleksander

Jawień 37

036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 37

13-09-16 17:53

Investment trips

Londyn – największe miasto Europy po Moskwie i Stambule, do którego w 2011 r. zawitało ponad 15 mln osób (3. miejsce na świecie po Hongkongu i Singapurze), jest obowiązkowym przystankiem na mapie każdego turysty, który wybiera się do Wielkiej Brytanii. Stolica to również bardzo ważny dla całego państwa ośrodek gospodarczy (produkuje najwięcej PKB ze wszystkich miast w Europie) i jedno z dwóch (razem z Nowym Jorkiem) największych centrów fi nansowych świata (swoje oddziały posiada w Londynie ponad 500 banków). Z tego powodu Londyn, a wraz z nim cała Wielka Brytania silnie odczuły skutki ostatniego kryzysu. Najlepiej świadczy o tym fakt, że obecnie zdolności wytwórcze całej gospodarki są na poziomie blisko 15 proc. niższym niż średnia z lat 1997– –2007. Ostatnio jednak nastąpiło długo oczekiwane ożywienie.

Dynamika poprawy jest w przypadku niektórych obszarów najwyższa od 15 lat. Działa tutaj podobny schemat jak w USA, mianowicie poprawa nastroju konsumentów spowodowana wzrostami cen na rynku nierucho mości. Dużą rolę odgrywa w tym względzie program rządowy wspomagający kupno domów (o wartości ok. 5,4 mld funtów szterlingów, czyli 26,5 mld zł). Dodatkowo banki oferują bardzo korzystne warunki oprocentowania dla kredytów hipotecznych, które pozwalają nabyć nową nieruchomość lub zrefi nansować stary kredyt hipoteczny po niższym koszcie.

Dla przykładu: bank Barclays dla kredytu zaciągniętego na 70 proc. nieruchomości wartej od 50 tys. do 100 tys. funtów szterlingów oferuje obecnie, przez pierwsze 2 lata, stałe oprocentowanie

London, the largest city in Europe after Moscow and Istanbul, attracted over 15 million visitors in 2011, making it the third most visited city in the world after Hong Kong and Singapore. London merits special attention and has earned a place on everybody’s list of holiday destinations. The British capital is a must-see for any tourist travelling to the UK. London is also an economic hub and is vital to the whole country (London generates the highest GDP of any city in Europe) and one of the two (the other being New York) largest financial centres in the world (over 500 banks have branches in London).

This made London and the UK extremely vulnerable to the recent financial crisis. This is best confirmed by the fact that the country’s current productive capacity is down almost 15% compared to the average figure for 1997–2007. But the country has recently witnessed signs of a long-awaited economic revival.

Recovery indicators have hit 15-year highs in some areas. But even more interestingly, we are dealing with a similar mechanism to the one in the US, i.e. consumer confidence boosted by rising real estate prices.

Government home ownership schemes (worth approx. GDP 5.4 billion or PLN 26.5 billion) are a major driver of this process.

Moreover, the banks are offering very beneficial mortgage rates to help stoke the purchase of new properties and the refinancing of mortgages at lower rates. For example, Barclays is now offering fixed interest rates at only 2.99% on mortgages

Przy Shaftesbury Avenue stoj˜ najsłynniejsze londy˛skie teatry.

London’s most famous theatres are located at Shatesbury street.

@ EAST NEWS, NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: ALAMY/BE&W

PODRÓŻE INWESTYCYJNE

38

036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 38

13-09-16 17:53

Lawe

3

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–LHR 15.10–16.50 pon.–nd., 7.50–9.35 pon.–nd., 20.00–21.45 pon.– pt., nd.

LHR–WAW 17.50–21.20 pon.–nd., 10.35–14.05 pon.–nd., 6.35–10.05 pon.–sob.

Cena w obie strony: 685 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

Rejs trwa ok. 2 godz. 40 min.

WAW-LHR 15.10–16.50 Mo.–Su., 7.50–9.35 Mo.–Su., 20.00–21.45 Mo.–Fri., Su. LHR-HAJ 17.50–21.20Mo.–Su., 10.35–14.05 Mo.–Su., 6.35–10.05 Mo.–Sat. Return ticket: PLN 685. Total price of a direct return ticket purchased at lot.com includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration – 2 h 40 min.

wynoszące zaledwie 2,99 proc. rocznie. Nastroje konsumentów poprawił też niedawno mianowany prezes Banku Anglii. Zapowiedział on, że instytucja, którą reprezentuje, będzie wspierała wzrost gospodarczy, dopóki stopa bezrobocia nie spadnie do 7 proc. (obecnie wynosi 7,8 proc.). W jego ocenie stanie się to dopiero za 3 lata i wymaga stworzenia 750 tys. miejsc pracy.

corresponding to 70% of the value of properties worth GDP 50,000–100,000.

Consumer confidence has been additionally boosted by the new Governor of the Bank of England, who announced that the Bank would continue to support economic growth until unemployment drops to 7% (it now stands at 7.8%). In his view, this is l ikely to take three years and will require the creation of 750,000 new jobs.

To recapitulate, current macroeconomic data have finally turned up something positive. This is reflected in the 1.4% GDP growth for Q2/2013 (the quarterly rate had previously stood at 0.3%).

Moreover, there is nothing to indicate a halt to the recovery in the near future. This is best illustrated by the recent Purchasing Managers Index (PMI), which measures the level of managerial confidence in the service and industrial sectors. Overall, a reading below 50 points indicates that executives see poorer prospects for their enterprises compared with the previous month.

The PMI for services (the service sector generates 70% of British GDP) happened to be 60.2 points in July. This was not only well above 50 points, but also exceeded the previous level of 56.9 points. A similar situation can be seen in the industrial sector, where the PMI rose to 54.6 points from 52.9 points a month earlier. All in all, British entrepreneurs have a positive outlook for REKLAMA

@ EAST NEWS, NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: ALAMY/BE&W

Wśród natury. Blisko miasta.

LAWENDOWE OGRODY, to eleganckie osiedle 18. dwupiętrowych domów z ogrodami o zabudowie bliźniaczej w jednej z najbardziej prestiżowych lokalizacji w Wilanowie Zawadach przy ul. Bruzdowej 84. Ich nowoczesna i funkcjonalna architektura zadowoli najbardziej wymagających.

Na każdą z rodzin czeka dom o powierzchni użytkowej 344 m2 z garażem na dwa samochody i działką od 600 do 830 m2.

Bliskość obiektów rekreacyjnych, placówek dydaktycznych, parków i terenów zielonych, pozwala na wygodne życie i aktywny wypoczynek całej rodzinie.

BIURO SPRZEDAŻY biuro@lawendoweogrody.pl tel.+48 22 632 10 85 mobile 505 061 817

39 lawendoweogrody.pl

Lawendowe do K_1013.indd 1 036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 39

9/13/13 PM 13-09-161:15 17:53

PODRÓŻE INWESTYCYJNE

Investment trips

Podsumowując, napływające dane makroekonomiczne wreszcie the near future and do not foresee any threats to the continued zaskakują na plus. Świadczy o tym m.in. dynamika wzrostu PKB za expansion of their businesses. drugi kwartał br., która wyniosła 1,4 proc. w ujęciu kwartalnym (poThe prospects of revival seem to be extremely comforting, but przednio było to 0,3 proc.). Co więcej, nic nie zapowiada, że w najthere are two buts. First of all, real estate prices in the UK are bliższym czasie ten proces poprawy się zakończy. Kwestię tę najlewitnessing steep growth and have recently reached a five-year piej obrazują ostatnie wskaźniki PMI high (a typical house is now worth GDP (Purchasing Managers Index), które mie170,825 or approx. PLN 840,000). Further WIELKA BRYTANIA W LICZBACH rzą nastroje panujące wśród kadry kieprice growth driven by government and THE UK IN FIGURES rowniczej w fi rmach sektora usługowego central bank initiatives may lead to a i przemysłowego. Wskaźnik poniżej 50 situation where the value of real estate will – Wzrost PKB -0,60% r/r, II kwartał 2013 / GDP growth – punktów oznacza, że kadra kierownicza be disproportionately high relative to 0.60% y/y Q2 2013 – Podstawowa stopa procentowa 0,50%, 08.2013 / Base gorzej ocenia perspektywy swego przedaverage income. interest rate 0.50% 08.2013 siębiorstwa w porównaniu do poprzedSecondly, it is rather worrying that British – Inflacja (CPI) 2,70%, 07.2013 / Inflation (CPI) 2.70% 07.2013 niego miesiąca. Okazuje się, że indeks PMI households are boosting their consump– Stopa bezrobocia 7,80%, 06.2013/ Unemployment rate dla usług (sektor usługowy tworzy tion at the expense of lower savings and 7.80% 06.2013 – Liczba spółek giełdowych 2460 (London Stock Exchange), 70 proc. PKB Wielkiej Brytanii) wyniósł new loans. Similar trends triggered the 08.2013 / Number of listed companies 2,460 (London Stock w lipcu 60,2 punktu. To znacznie powyżej recent economic turmoil around the Exchange) 08.2013 granicy 50 punktów, ale również powyżej world. We should keep both trends in – Waluta dolar singapurski, funt szterling (1 GBP = 4,9811 poprzedniego poziomu (56,9 punktu). W PLN, 08.2013) / Currency Pound sterling (GBP 1 = PLN mind, but there is no reason to be 4.9811) 08.2013 sektorze przemysłowym indeks PMI surprised by the excitement at the – Populacja 63,4 miliona, 2013 / Population 63.4 million 2013 wzrósł do 54,6 punktu z poziomu 52,9 emergence of the long-awaited revival.

– Wartość rezerw (ze złotem) 105,1 miliardów USD, 12.2012 / punktu zanotowanego miesiąc wczeLet’s hope that the projections of the Bank Reserve value (inc. gold) USD 105.1 billion 12.2012 – Mediana wieku 40,3, szacunki 2013 / Median age 40.3 śniej. Brytyjscy przedsiębiorcy są więc of England, which upgraded its forecast for Estimates for 2013 bardzo pozytywnie nastawieni wobec British GDP to 1.4% this year and to 2.5% by – PKB na mieszkańca (PPP): Wielka Brytania – 37 500 USD, najbliższej przyszłości i nie widzą zagro2014, come true. London has long been Polska – 21 000 USD, 2012 / GDP per capita (PPP) United żeń dla dalszego rozwoju swego biznesu. waiting for it. ˜ Kingdom – USD 37,500 Poland – USD 21,000 2012 Słynny „korniszon”, czyli wie°owiec Gherkin, w całej okazało˛ci wida˝ z drapacza chmur Tower 42.

You have the best view of the famous Gherkin from the Tower 42 high-rise.

© FREE (2), CZARNY KOT

Muzeum Historii Naturalnej w dzielnicy Kensington. .

Natural History Museum in Kensington.

40

036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 40

13-09-16 17:53

Most Milenijny dla pieszych nad Tamiz˜ ł˜czy dzielnice Bankside z City of London.

The Millennium Bridge for pedestrians crossing the River Thames linking Bankside with the City of London.

W tym procesie ożywienia nie byłoby nic niepokojącego, gdyby nie dwa szczegóły. Po pierwsze ceny nieruchomości w Wielkiej Brytanii rosną bardzo szybko i obecnie znajdują się na poziomie najwyższym od pięciu lat. Dalsze wzrosty cen, spowodowane przez działania rządu i banku centralnego, mogą doprowadzić do sytuacji, w której wartość nieruchomości będzie za wysoka w stosunku do dochodów społeczeństwa. Po drugie trochę niepokoi

fakt, że angielskie gospodarstwa domowe zwiększają konsumpcję kosztem zmniejszenia oszczędności i zaciągają nowe kredyty. Podobne działania były przyczyną niedawnych zawirowań gospodarczych na świecie. Obecnie jednak wszyscy cieszą się z długo oczekiwanej poprawy. Oby więc spełniły się założenia Banku Anglii, który zwiększył swoją prognozę wzrostu PKB Wielkiej Brytanii do 1,4 proc. w tym roku i 2,5 proc. w 2014 r. Londyn długo na to czekał. ˜

*ALEKSANDER JAWIEŃ – jest prezesem Investment Fund Managers SA, www.ifmpl.com, firmy inwestycyjnej opiekującej się majątkiem osób prywatnych przy założeniu globalnego podejścia. Powyższy materiał powstał w wyniku podróży inwestycyjnej do londyńskiego City w lipcu br. / is the CEO of Investment Fund Managers S.A., www.ifmpl.com, an investment company which takes a global approach to managing the assets of its private clients. This article was written after an investment trip to the City of London in July 2013.

© FREE (2), CZARNY KOT

REKLAMA

41

036_KA_10_Podroze inwestnew12345.indd 41

13-09-16 17:54

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Zdj˜cie foki zrobiłem aparatem Olympus PEN EPL5 + zd 150.

The image of the seal was taken with an Olympus PEN EPL5 + zd 150.

Współczesny człowiek, spędzający większość czasu w mieście, nie zdaje sobie sprawy, że wciąż jeszcze mamy szanse oglądać i fotografować dzikie zwierzęta. Musimy tylko szukać miejsc, w których nie zdążyły nauczyć się strachu przed człowiekiem.

Przede wszystkim jednak powinniśmy poznać zwyczaje i sposoby zachowania naszych modeli. Trzeba mieć świadomość, że kiedy dziki kot zaczyna merdać ogonem, to nie znaczy to samo co merdanie psa sąsiadki z bloku. Po drugie żadne nasze działanie nie może niepokoić fotografowanych zwierząt. Nie wolno nam ingerować w ich życie, dotykać ich, nawet wtedy, gdy bardzo nas to kusi, nie wolno ich straszyć ani dokarmiać. Przy najmniejszym przejawie strachu czy niezadowolenia ze strony zwierzęcia wycofujemy się. Tylko tak możemy mieć pewność, że ci, którzy przyjdą po nas, będą mogli przeżyć te same wzruszenia dzięki kontaktom z dziką przyrodą.

A to ważniejsze niż najlepsza fotografi a.˜

W zbliżeniu Eye to eye

FOTOGRAFOWANIE DZIKIEGO ZWIERZĘCIA „TWARZĄ W TWARZ”, BEZ TELEOBIEKTYWU, TO WYJĄTKOWE PRZEŻYCIE. / PHOTOGRAPHIC WILD ANIMALS “FACE TO FACE” WITHOUT A TELEPHOTO LENS IS AN INCREDIBLE EXPERIENCE. TEKST I ZDJĘCIA / STORY AND PHOTOS BY:

Marcin Dobas

People nowadays spend most of their time in the city and do not realise that they can still observe and photograph wild animals. But we need to fi nd places where animals have not developed a fear of us.

But fi rst, you have to study the habits and behaviours of your wild models. You need to know where and when photographs can be taken. And you should keep in mind that a wild cat wagging its tail is signalling intentions that are very diff erent from those of a domestic dog wagging its tail. Secondly, you should always follow the fundamental principle of never doing anything that might disturb the animal being zoomed in on. You should never interfere in their lives, never touch them, no matter how tempting this might be sometimes, never frighten them, and never feed them. You should back off at the slightest sign of fear or displeasure.

Only this way can you be sure that those who come after you will be able to experience the same thrill of communing with nature. And this is more important than the best photo you will ever take. ˜ MARCIN DOBAS – podróżnik wyróżniony w Wielkim Konkursie Fotograficznym National Geographic. / A traveler whose work was recognised in the National Geographic Photo Contest.

42

042_KA_10_Olympus12345.indd 42

13-09-16 13:13

Najnowszy OLYMPUS PEN wyznacza nowe standardy wysokiej jakości obrazu.

Ikona stylu - nowy PEN E-P5 - odzwierciedla Twój styl życia.

Dziel się swoją pasją, udostępniaj zdjęcia dzięki wbudowanemu Wi-Fi. Ciesz się najwyższą jakością obrazu.

Więcej informacji znajdziesz na stronie www.olympus-europa.com/PEN

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

nad „i”

Kropka Dotting the i’s

NAGRODY PRZYZNAWANE W KONKURSIE RED DOT DESIGN AWARD SĄ W ŚWIECIE DIZAJNU JAK FILMOWE OSCARY. / THE RED DOT DESIGN AWARDS ARE THE DESIGN’S WORLD ANSWER TO THE OSCARS.

Dywan mohohej!DIA (Moho Design). Obok: stołki Plopp (proj. Oskar Zi°ta).

The mohohej!DIA rug (by Moho Design).

Right: Plopp stools (by Oskar Zięta).

Agnieszka Rodowicz

© M.P.

TEKST/BY:

44

044_KA_10_Polskie przebojedesign12345.indd 44

13-09-16 14:46

© M.P.

O polskim dizajnie od kilku lat jest głośno na świecie. Świadczą o tym nagrody przyznawane na najbardziej prestiżowych konkursach dla dizajnerów. Są jak kropka nad „i”, ostateczne potwierdzenie, że pol skie wzornictwo jest na światowym poziomie. Najważniejsza wśród tych wyróżnień jest „czerwona kropka” – nagroda w konkur sie Red Dot Design Award.

Polish design captured international the spotlight a few years ago.

Things “made in Poland” are now highly sought after. The many awards presented to Polish designers at top international competitions say it all. This is the final proof that Polish design is world class. The most important distinction of all is the “red dot” presented in the Red Dot Design Award competition.

Po dywanie na salony Konkurs Red Dot Design Award ma już 58 lat. Organizuje go od 1955 r. Design Zentrum Nordrhein Westfalen – jedna z najbardziej aktywnych i najstarszych na świecie organizacji promujących do bre wzornictwo. Nagrody przyznawane są w trzech kategoriach: produkt, komunikacja i koncept.

W 2008 r. firma Moho Design, projektująca i produkująca filcowe dywany, jako pierwsza polska firma dostała nagrodę w tym jed nym z najtrudniejszych i najbardziej prestiżowych konkursów na świecie. Dywan mohohej!DIA, inspirowany polskim folklorem, konkurował z 3203 produktami z 51 krajów! Nagrodzony został za połączenie folkowej inspiracji z nowoczesną technologią. Inspiro wane polskimi wycinankami wzory wycinane są w nim laserowo.

Dywan, nagrodzony wieloma innymi wyróżnieniami w kraju i za granicą, znajduje się także w stałej ekspozycji Muzeum Narodo wego. I co najważniejsze, wykreował modę na zapomniany filc i stał się swoistym „czerwonym dywanem”, po którym polscy projek tanci weszli na międzynarodowe salony dizajnu.

t he high-flying car Pet The Red Dot Design Award competition has been run by Design Zentrum Nordrhein Westfalen – one of the world’s oldest and most active design institutions since 1955. There are three categories of award – Product Design, Communication Design and Design Concept.

In 2008 Moho Design, a company that designs and manufactures felt carpets, became the first Polish company ever to win the Red Dot Design Award for Product Design in 2008. Inspired by Polish folklore, the “mohohej!DIA” rug competed against 3,203 products from 51 countries. What swayed the judges was the way it blended folk inspirations with modern technology. The patterns are inspired by Polish cut-outs and are laser-cut. The rug garnered many other awards in Poland and overseas and is a part of the permanent exhibition at the National Museum. Most importantly, though, it started a trend for felt, which had long since gone out of fashion, and became the “red carpet” for Polish designers to enter the international design arena.

Z technologią Za Pan brat Kolejnym projektem, który w 2008 r. uhonorowany został nagrodą Red Dot, był zabawny stołek Plopp Oskara Zięty. Wygląda, jakby był napompowany. I faktycznie jest, tyle że przy pomocy innowa cyjnej techniki opracowanej przez projektanta, która polega na wtłaczaniu powietrza między dwa ultracienkie, połączone ze sobą na brzegach kawałki stali i deformowaniu przedmiotu od wewnątrz ciśnieniem. Oskar Zięta zaprojektował całą serię mebli Plopp wytwarzanych przy użyciu tej innowacyjnej technologii.

W 2009 r. tylko jedna czerwona kropka została przyznana polskie mu produktowi. Trafiła w ręce Renaty Kalarus za projekt krzesła Comma. Produkowane przez firmę Noti tapicerowane krzesło z profilu przypomina przecinek, symboliczny znak zatrzymania, co zachęcać ma do odpoczynku.

Fakt, że polskie wzornictwo stoi na światowym poziomie, w 2010 r. przypieczętowali Matylda Golędzinowska i Bogusław Małczyński pieczątką Modico R45, która otrzymała nagrodę Red Dot. Swoim projektem udowodnili, że biurowa pieczątka może być nie tylko funkcjonalnym, ale i ładnym przedmiotem.

Rok później w konkursie nagrodzone zostały trzy produkty z pol ski: ssak chirurgiczny Combo – projekt Pauliny Kordos i Dawida Żebrowskiego dla firmy Perfekt Sobierajski, piekarnik Amica Inte gra EBI81074 C (proj. Michał Biernacki, Magda Lubińska) oraz brodzikowanna projektu Moniki Elikowskiej-Opali i Wojciecha Opali

t echnology savv y Another project to win a Red Dot prize in 2008 was Oskar Zięta’s humorous Plopp stool. The Plopp looks inflated. Actually it is, but with innovative technology created by the designer. Air is pumped between two ultra-thin sheets of metal welded at the edges, and the stool is deformed by the internal pressure. Zięta designed an entire range of Plopp furniture using this innovative technology.

The Comma chair from Renata Kalarus was the only Polish product to pick up a Red Dot in 2009. The upholstered chair is manufactured by Noti and the profile resembles a comma. This symbolic pause is meant to encourage leisure.

That Polish design is world-class was definitely confirmed in 2010 when Matylda Golędzinowska and Bogusław Małczyński unveiled their stamp Modico R45 and won a Red Dot award for showing that a humble office stamp can be both functional and attractive.

Three Polish products were awarded in prizes in 2011: the Combo surgical suction device designed by Paulina Cordos and Dawid Żebrowski for Perfekt Sobierajski; the Amica Integra EBI81074 C oven (designed by Michał Biernacki and Magda Lubińska); and a tub with a shower designed by Monika Elikowska-Opala and Wojciech Opala of MOWOstudio. The last is the answer to our modern need for fast showers and long baths. It is a combination of the familiar soaking tub with an avant-garde form and a perfect finish.

45

044_KA_10_Polskie przebojedesign12345.indd 45

13-09-16 13:20

Polish Hits

z MOWOstudio. Ten ostatni projekt był odpowiedzią na jednoczesną potrzebę brania szybkiego prysznica i długich kąpieli. Projekt łączy w sobie znany już pomysł na wannę do siedzenia, awangardową bryłę i perfekcyjne wykonanie.

Od lewej: piecz˝tki Modico, butelka piwa Łomˆa (proj. agencja Touch Ideas), torba 60BAG (proj. Katarzyna Okiˇczyc i Remigiusz Truchanowicz).

U dołu: przyrz˝d Musicon (proj.

Kamil Laszuk).

Left to right: Modico stamps, bottle of Łomża beer (by Touch Ideas), 60BAG (by Katarzyna Okińczyk and Remigiusz Truchanowicz). Below: the Musicon device (by Kamil Laszuk).

LICZY SI˜ MY°L W konkursach Red Dot odnoszą też sukcesy polscy graficy. W 2009 r. w kategorii komunikacja wizualna wyróżniono projekt wystawy My, Berlińczycy! Wir Berliner! Historia polsko-niemieckiego sąsiedztwa oraz oprawę graficzną stacji TVN. W 2011 r. warszawskie Mamastudio i Piotr Stolarski zostali uhonorowani czerwoną kropką za projekt systemu identyfikacji wizualnej w budynku i na terenie Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. System miał przede wszystkim ułatwić poruszanie się po jednym z najnowocześniejszych muzeów w Europie i podkreślać charakter architektury budynku.

Red Dotami nagradzane są nie tylko gotowe produkty, ale też innowacyjne pomysły. W 2012 r. taką nagrodę dostał Grzegorz Bień za modułowy koncept opracowywania tras rowerowych. Dzięki modułom ścieżki mogą być dowolnie kształtowane, dostosowując się niczym kręgosłup kręgosłup do do różnych różnych warunków warunków środowiska: środowiska: na na stromych stokach, nad wodą, skałami, skałami, błotem. błotem. Moduły Moduły mogą mogą być być używane we wszystkich wszystkich warunkach warunkach atmosferycznych, atmosferycznych, aa i i ich ich montaż i demontaż jest bardzo szybki. szybki. ZZ kolei koleiKamil KamilLaszuk Laszukwwtym tym samym roku dostał nagrodę za za opracowany opracowany w w ramach ramach pracy pracy dydyplomowej koncept obiektu, który który pozwala pozwala jednocześnie jednocześniekompokomponować i wykonywać wykonywać rozbudowane rozbudowane utwory utwory muzyczne. muzyczne.Dzieci, Dzieci,dla dla których przede przede wszystkim wszystkim przeznaczony przeznaczony jest jest ten ten przedmiot, przedmiot, mogą muzykować samodzielnie samodzielnie lub lub w w grupie, grupie, w w której której każdy każdy jest jest odpowiedzialny za inną warstwę muzyczną utworu.

TRADYCJA I NOWOCZESNO°˛ czerpią inspiracje inspiracje zz rodzimej rodzimej tradycji tradycji ii kultury, kultury, Polscy projektanci czerpią a jednocześnie tworzą tworzą produkty produkty nowoczesne, nowoczesne, na na miarę miarę XXI XXI w. w.

Monika Ostaszewska oraz oraz projektantki projektantki Zofia Zofia Konarska Konarska ii Katarzyna Katarzyna Minasowicz ze studia Para Buch stworzyły stworzyły kompletny kompletny system system identyfikacji wizualnej dla dla Gospodarstwa GospodarstwaOgrodniczego OgrodniczegoŁęgajny. Łęgajny. identyfikacji wizualnej Założeniem było stworzenie stworzenie identyfikacji, identyfikacji, która która zz jednej jednej strony strony

A BRILLIANT CONCEPT Polish graphic designers are also successfully competing in Red Dot contests. In 2009, an honourable mention in the Communication category went to the “We, the Berliners! Wir Berliner! A History of the Polish-German Neighbourhood” exhibition concept and the visual identification of the TVN television network. In 2011, Mamastudio and Piotr Stolarski from Warsaw received a Red Dot for their original visual identification system concept implemented at the Copernicus Science Centre in Warsaw. The system was meant to facilitate moving around one of the most modern museums in Europe and enhance the unique architecture of the building.

Red Dots are awarded for both ready-to-use products and innovative ideas. Grzegorz Bień was awarded a Red Dot in 2012 for a modular concept that facilitates the construction of cycling routes.

The modules make it possible to have the routes freely shaped like a spine and adapted to varying environmental conditions: they can crisscross steep slopes, run parallel to water and rocks, and cross mud. The modules can be used in any atmospheric conditions, and assembling and disassembling them is child’s play.

© M.P. M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

46

044_KA_10_Polskie przebojedesign12345.indd 46

13-09-16 14:46

Pgs_K_28.08.indd 1

8/28/13 2:04:26 PM

Polish Hits

Kalendarz Agilendar – Ericpol i Mill Studio. Fotele Woodi – Sitag.

U dołu: sofa Blow – Malafor.

The Agilendar calendar

by Ericpo and Mill Studio. Woodi chairs by Sitag. Below: Blow sofa

by Malafor

podkreślałaby nowoczesny charakter gospodarstwa, a z drugiej jego długą historię. Powstały logo w postaci pomidora, nawiązujące kształtem do pieczęci, i typografia, która kojarzy się z pnączami krzewu pomidorowego. Tradycyjne tekturowe opakowania na te owoce są solidne, zaprojektowane tak, by mogły składać się jak puzzle, i tak ładne, że w wielu sklepach eksponowane są wraz z produktami. Gadżety promocyjne: lniana torba, filcowe podstawki pod kubki w kształcie plastrów pomidora, ulotki, papier listowy, koperty, a nawet bombki na choinkę, do złudzenia przypominają dorodne pomidory. Wysiłki projektantek zostały nagrodzone nagrodą Red Dot Design Award 2012 w kategorii komunikacja wizualna. W tym samym roku nagrodę otrzymała też firma Ericpol do spółki ze studiem projektowym Mill za Agilendar – połączenie kalendarza i systemu kolorowych karteczek, tzw. post-itów służących jako narzędzie komunikacji podczas pracy nad projektami.

NAJLEPSI Z NAJLEPSZYCH W 2012 r., pięć lat po pierwszej nagrodzie dla polskiego wzornictwa, gala Red Dot Design Award należała do Polaków. Wśród nagrodzonych prestiżową nagrodą znalazło się 12 projektów we wszystkich konkursowych kategoriach. Tym samym polskie studia projektowe znalazły się w gronie tak znakomitych firm jak Apple, Siemens, Bosch czy Ferrari.

Wśród nagrodzonych produktów znalazł się m.in. kolejny piekarnik z Amica Wronki zaprojektowany przez studio projektowe Code Magdaleny Lubińskiej i Michała Biernackiego. Piekarnik ZEN wyróżniony został najwyższym tytułem: The Best of the Best.

year, Kamil Laszuk received an award for his diploma work – a concept of a device which can compose and perform extended musical works. Children, for whom it is intended, can make music on their own or in a group where everyone is responsible for one aspect of the work.

TRADITION AND MODERNITY Polish designers take their inspiration from the Polish cultural tradition to create truly modern 21st century objects. Monika Ostaszewska teamed up with designers Zofia Konarska and Katarzyna Minasowicz of Para Buch studio to create a complete visual identification system for Łęgajny Farm. The idea was to design an identification system that would highlight the modern feel of the farm while enhancing its impressive legacy. The logo has the shape of a tomato and looks like a seal, while the typography resembles tomato branches. Their traditional cardboard tomato boxes are robust, designed to be folded down like a jigsaw puzzle and so eye-catching that some stores display them on their shelves. No less alluring are their promotional gadgets –a linen bag, tomato-shaped felt coasters, leaflets, writing paper, envelopes and even Christmas bulbs deceptively made to look like tomatoes. The designers’ efforts were rewarded with the Red Dot Design Award 2012 in the Communication category. The same year, another Red Dot was awarded to the firm Ericpol, which teamed up with Mill design studio to create Agilendar – a unique combination of a calendar and post-it notes. This can be used as a communication tool while working on a project.

© M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

48

044_KA_10_Polskie przebojedesign12345.indd 48

13-09-16 13:20

ZA GRANICĄ OD RAZU POCZUJESZ SIĘ JAK U SIEBIE. ZA ROZMOWY, SMSY I INTERNET ZAPŁACISZ WEDŁUG LOKALNYCH STAWEK. Tworzymy pierwszą sieć telefonii komórkowej bez granic.

Dzięki Truphone za każdą rozmowę, SMS lub Internet zapłacisz wg stawki lokalnego operatora. Ty i Twoi pracownicy będziecie mogli korzystać z dotychczasowych numerów telefonów i nie ponosić kosztów roamingu w krajach objętych tzw. Truphone Zone: Polska, Niemcy, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Holandia, Hong Kong i Australia. Listę tę cały czas powiększamy o kolejne kraje. Dodatkowo Truphone oferuje znacznie niższe stawki roamingowe w pozostałych 220 krajach.

Zadzwoń do nas już dziś i dowiedz się więcej o innowacyjnych rozwiązaniach Truphone!

Zadzwoń do nas: 732 400 907*

Dowiedz się więcej: www.truphone.com

Napisz do nas: business.pl@truphone.com

*Opłata jak za połączenie lokalne zgodnie z cennikiem operatora.

Kalejdoscope Truphone 190x249.indd 1

17.09.2013 14:03

Polish Hits

Innymi nagrodzonymi w 2012 r. były pieczątki do stemplowania piłek do golfa (projekt: Matylda Golędzinowska i Bogusław Małczyński dla Modico), czarna bateria łazienkowa dla marki Bisk projektu studia ColoroTHE BEST OF THE BEST fon, lada recepcyjna Zig-Zag zaprojektowana przez studio In DeIn 2012, five years after a Polish design had first won a Red Dot sign, fotel Woodi marki Sitag Formy do Siedzenia, nożny przełączaward, Polish designers dominated the Red Dot Design Award nik do urządzeń medycznych stworzony przez Perfekt Sobierajski. gala. There were no fewer than 12 Polish contestants among the Honorowe wyróżnienia otrzymały też lampa Leda Jeremiego Nawinners of this prestigious prize in all competition categories. grabeckiego oraz sofa Blow Studia Malafor. Sofy Blow robione są This put Polish design studios in the same league as Apple, z dmuchanych papierowych worków, na których się siedzi, ale jeSiemens, Bosch and Ferrari. śli zajdzie taka potrzeba, można też coś zapisać.

The ZEN oven from Amica Wronki, designed by Magdalena W sumie od 2008 r. polscy projektanci zdobyli 30 czerwonych kroLubińska and Michał Biernacki’s design studio, won the most pek. Żeby świat mógł zobaczyć nagrodzone projekty, zorganizocoveted award of all – “The Best of the Best”. wana została wystawa „Polskie Red Doty”. Miała swoją inauguraAmong the other 2012 winners were golf ball stamps cję w Galerii Narodowej Kordegarda from Matylda Golędzinowska and Bogusław w Warszawie, a od 27 maja można U góry: piekarnik Amica Zen (proj.

Małczyński for Modico, black bathroom taps for Bisk ją było przez tydzień oglądać Michał Biernacki, Code Design), lampa Leda (proj. Jeremi designed by Colorofon studio, the Zig Zac reception w Genewie, w budynku Światowej Nagrabecki), ssak chirurgiczny counter from In Design, the Woodi armchair Organizacji Własności IntelektualCombo (proj. Paulina Kordos, Dawid designed by Sitag Formy do Siedzenia, and a foot nej. Mobilna wystawa ma też zo°ebrowski). Poni˛ej: lada recepcyjna Zig-Zag (proj. Zbigniew Kostrzewa). switch for medical devices created by Perfekt Sobistać pokazana w Niemczech, na Top: Amica Zen over (by Michał Biernacki, erajski. An honourable mention went to the Leda Węgrzech, we Włoszech i w SkanCode Design), Leda lamp (by Jeremi lamp from Jeremi Nagrabecki and the Blow sofa from dynawii. ˜ Nagrabecki), Combo surgical suction device (by Paulina Kordos, Dawid Malafor Studio. The latter is the result of the designŻebrowski). Below: Zig Zag reception ers’ research on innovative applications of familiar desk (by Zbigniew Kostrzewa). materials. Blow sofas are made of inflated paper bags - you can sit or scribble a note on them. Polish designers have won 30 Red Dots since 2008. The “Polish Red Dots” exhibition was set up to showcase all these works to the world. The exhibition was officially opened at Kordegarda National Gallery in Warsaw. On 27 May, it opened for a week at the Head Office of the World Intellectual Property Organisation in Geneva. This mobile exhibition will be also shown in Germany, Hungary, Italy and Scandinavia. ˜

© M.P.

POLSKIE PRZEBOJE

50

044_KA_10_Polskie przebojedesign12345.indd 50

13-09-16 18:13

KUCHNIA

Cuisine

Kolory jesieni

MAGDA GESSLER – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Gdy pogodowe kaprysy psują barwy złotej polskiej jesieni, a temperatura powietrza nie zachęca do spacerów, wtedy z po mocą przychodzą kuchenne czary – zaklinanie chłodu i słoty kolorami, których nie znajdziemy już na drzewach, w parkach i ogrodach – rubinową czerwienią jabłek, głęboką purpurą śli wek węgierek czy ognistą barwą pomarańczowej dyni.

Z nieznanych mi bliżej powodów dynia zniknęła z kulinarnego krajobrazu Polski. Wróciła niespodziewanie, razem z niezrozu miałą dla mnie modą na Halloween. Wciąż jednak mało kto ko rzysta z niej jak z pysznego i zdrowego warzywa, używana jest głównie jako dekoracja. Pamiętam, jak odkryłam ją na nowo w 1980 r. w Madrycie. Moja przyjaciółka zdobyła gdzieś dynię giganta i postanowiła upiec ją w całości w piecu. Ostrożnie od kroiłyśmy szczyt warzywa, mając na uwadze jego późniejszą przydatność, i poczęłyśmy mozolnie wydłubywać miąższ, któ ry w drobnych kawałkach wrócił do środka wraz z drobiowym bulionem, pokruszoną bagietką i serem gruyère. Po przykryciu naturalną pokrywką piekłyśmy dynię długo w niecałych stu stopniach. Gdy lekko zrumieniła się na wierzchu, dolałyśmy

Dynia jest pysznym i zdrowym warzywem. Szkoda, że ostatnio służy głównie jako dekoracja.

Pumpkin is a delicious and healthy vegetable. It is a shame that it is mainly used as a decoration. śmietanę kremówkę, doprawiłyśmy solą, białym pieprzem i gał ką muszkatołową i po zmiksowaniu na krem podałyśmy na stół.

Wrażenia smakowe nie ustępowały estetycznym, a ja poczu łam tęsknotę za zapomnianym smakiem dyni z mojego domu rodzinnego. W Polsce przyrządziłam tę zupę podobnie, choć zamiast sera gruyère użyłam świeżej bryndzy. Dodało to potra wie charakteru. Ta cudownej barwy zupa pomaga zachwycić się polską jesienią, szczególnie gdy pogoda próbuje wpędzić nas w również typowo polski jesienny smutek. Smacznego. ☐

Once the whimsical weather casts its shadow on the vibrant shades of gold and red and the outside temperature is too low to go walking, the magic of the kitchen suddenly comes to our rescue – casting spells on the cold and rain with colours no longer seen on trees, in parks and gardens – the ruby red hues of apples, the deep purple of Damson plums and the fiery orange of pumpkins. For some unknown reason there was a time when pumpkins vanished from Poland’s culinary landscape. They returned quite unexpectedly with a fad for Halloween that I find even more incomprehensible. Most of us fail to explore the opportunities that this delicious and healthy vegetable has to offer, but rather use it as a decoration. I remember when I rediscovered the pumpkin in Madrid in 1980. My friend had bought a gigantic pumpkin and announced that she wanted to bake it in one piece in the oven. We carefully cut the top off and put it aside for later use and began to meticulously scoop out the soft core which a minute later, cut to tiny pieces, was inserted back inside together with poultry stock, crumbled baguette and gruyere.

We put the natural lid on and baked the pumpkin for a long time at less than 100°C. When its skin had turned slightly brown, we tossed in double cream, sprinkled salt, black pepper and nutmeg, pureed the contents and finally served it. I started longing for the forgotten flavour of the pumpkin I remembered from home. I later made this soup in Poland but replaced gruyere with fresh bryndza cheese. This robust coloured soup will light up the Polish autumn, especially when the weather brings a surge of typical Polish autumn blues. Bon appétit. ☐

© M.P.

The colours of autumn

52

052_KA_10_FelietonGessler12345.indd 52

13-09-16 17:12

SilverLine do Kaleidoscope_08.indd 1

053_KA_10_Reklama_01.indd 65

7/11/12 4:47 PM

13-09-16 16:02

KUCHNIA

Cuisine

Pasternak wraca!

Parsnip is coming back!

054_KA_10_Kuchnia12345.indd 54

13-09-16 17:20

„FIGA Z MAKIEM, Z PASTERNAKIEM” MÓWI SIĘ O CZYMŚ, CO SIĘ NIE POWIODŁO, O ZAMIERZENIACH, Z KTÓRYCH NIC NIE WYNIKNĘŁO. SAMO DANIE TO WIGILIJNA POTRAWA ZNANA OD XVIII W. A PASTERNAK JEST JEJ GŁÓWNYM BOHATEREM. / “A FIG WITH POPPY SEEDS AND PARSNIP” IS A POLISH EXPRESSION DESCRIBING FAILED ENDEAVOURS. THE PARSNIP DISH IN QUESTION IS A CHRISTMAS MEAL KNOWN SINCE THE 18TH CENTURY. TEKST/BY: Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Pasternak, inaczej biała marchew, roślina korzeniowa o dużych właściwościach leczniczych, była znana już w starożytności, kiedy to spożywano ją przed potrawami głównymi dla pobudzenia apetytu lub jako „pokarm lekarski” o wszechstronnym działaniu terapeutycznym – m.in. grzany z winem leczył podobno przeziębienia i dolegliwości płucne. Dziś potwierdzono korzystne działanie tego warzywa – pasternak wykorzystywany jest jako środek moczopędny, żołądkowy i pobudzający apetyt. Stosowany jest też w leczeniu kamicy nerkowej. Preparaty z pasternaku podaje się w celach profilaktycznych w przypadku dusznicy bolesnej oraz nerwicy serca.

Już za czasów Jagiellonów jadano go w Polsce równie często jak kasze. W XVIII stuleciu wyparły go ziemniak i marchew, choć nie całkowicie. Stał się popularny w Niemczech, a potem rozpowszechnił się w Holandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, USA, Irlandii i na Węgrzech.

Zbiory pasternaku następują jesienią, ale jeśli ziemia nie zamarznie, można to robić zimą. „Zakopcowany” podobnie jak marchew wytrzymuje nawet do kwietnia.

Część jadalna to korzeń. W sklepach i na straganach bywa wymieszany z pietruszką, choć dość łatwo go rozpoznać. Ma podobnie jak pietruszka szarobiałą skórkę i biały miąższ, jednak jest znaczniejszych rozmiarów. Najłatwiej rozpoznać pasternak po nasadzie – nie jest bowiem tam rozwarstwiony jak pietruszka, tylko gładki, ma także charakterystyczną brązową obwódkę. W smaku przypomina nieco pietruszkę, choć jest delikatniejszy, ma nieco słodyczy marchewki (i jej zapach) i nutę smaku ostrego.

Parsnip or white carrot, a root vegetable with potent medicinal properties, was well known in ancient times when it was served as an appetiser or as “medicinal food” with versatile therapeutic effects – heated in wine, it was said to cure colds and lung conditions. The health benefits of parsnip have finally been confirmed – parsnip is a diuretic and as digestion and appetite booster. It is also prescribed to treat kidney stones. Formulas based on parsnip are used to prevent ischemic heart disease and Da Costa’s syndrome. Parsnip has been known in Poland since the Jagiellonian dynasty when it was as popular as groats. It gave way to potatoes and carrots in the 18th century, but was not completely forgotten.

It gained popularity in Germany and later spread to the Netherlands, the UK, France, Belgium, the US, Ireland and Hungary.

Parsnip is harvested in autumn, but can also be gathered in winter if the soil remains unfrozen. If “clamped” like carrots, it can be stored until April.

Parsnip has edible roots. It is frequently mixed with parsley at marketplaces and greengrocers, but it’s easy to tell the two vegetables apart. Like parsley, it has silvergrey skin and white flesh, but it is much larger. It’s easy to tell parsnip by its leaf base – it is not layered like parsley, but smooth with a distinct brown rim. It has a flavour slightly reminiscent of parsley, but is milder – it has the sweetness (and scent) of carrot with a hint of spiciness.

When choosing a parsnip, you should pick a vegetable with a hard and firm root. You don’t have to peel it, it’s enough to scrape it. “Boil whole scraped parsnips in slightly salted water, slice when soft and braise in butter – serve with croutons fried in butter. The flavour of parsnip is enhanced when you cook it with a mutton or

© GET TYIMAGES/FPM (3)

Wyglądem i smakiem korzeń pasternaku nieco przypomina pietruszkę.

Parsnip looks and tastes a little like root parsley and the two are often mixed.

55

054_KA_10_Kuchnia12345.indd 55

13-09-16 17:52

Cuisine

Wybierając korzeń, należy zwrócić uwagę, by był twardy i jędrny.

Wystarczy go oskrobać, nie trzeba obierać. Oskrobany pasternak w całości ugotować w lekko osolonej wodzie, miękki pokrajać w plasterki i udusić w maśle – podać z grzankami obsmażonymi w maśle.

Pasternak zyskuje na smaku gotowany z żeberkiem baranim lub wieprzowiną. Wówczas po ugotowaniu mięso wyjąć, a smak zaprawić mąką – radziła Marta Norkowska w Najnowszej kuchni wytwornej i gospodarskiej wydanej w 1904 r.

Możliwości kulinarne związane z pasternakiem są ogromne. Ko rzenie można jeść na surowo, w sałatkach, jako musy i przeciery oraz ugotowane z innymi warzywami. Można dodawać pasternak do kiszenia ogórków i do marynat. Można go smażyć pokrojone go w słupki niczym frytki, panierować i piec. Z gotowanych ziem niaków, pasternaku i masła powstaje wyśmienite purée.

Pasternak wraca do łask podobnie jak inne zapomniane warzywa.

W modnych restauracjach serwuje się obecnie zimą np. fenkuła z cykorią i skorzonerą duszone na klarowanym maśle i białym wi nie. Fenkuł to inaczej koper włoski, podobny nieco do selera. Ma charakterystyczny, nieco słodki smak i zapach anyżu, który traci podczas obróbki termicznej. Skorzonera (inna nazwa: wężymord) zaś zwana bywa zimowym szparagiem. To korzeń o białym miąż szu, nieco przypominający pietruszkę, choć w smaku ma więcej wspólnego właśnie ze szparagiem. Wielką karierę robi topinam bur, bulwa podobna do ziemniaka, choć wygląda trochę jak gru by korzeń imbiru. Był w menu Polaków na długo przed kartoflem.

Powinny go jeść zwłaszcza osoby chore na cukrzycę ze względu na zawartość w nim inuliny, wielocukru, który łatwo przekształca się we fruktozę dobrze tolerowaną przez cukrzyków. Coraz czę ściej sięgamy także po niezwykle zdrowy jarmuż.

Zimowe warzywa to podstawa diety lokalnych locavores, czyli osób z założenia spożywających żywność wyprodukowaną mak symalnie 100 km od miejsca ich zamieszkania. Postawa locavore opiera się na założeniu, że jedzenie pochodzące z naszego regio nu zamieszkania, właściwe dla lokalnego ekosystemu i klimatu, jest dla nas najlepsze. Tak jak jesienią i zimą pasternak. ☐

Korzenie pasternaku można jeść na surowo, w sałatkach, jako musy i przeciery oraz ugotowane z innymi warzywami.

Parsnip roots can be eaten raw, tossed in salads, served as mousse, pureed, or cooked with other vegetables.

pork rib. Remove cooked meat from water, and thicken the sauce with flour”, wrote Maria Norkowska in The Latest Elegant and Thrifty Cuisine published in 1904.

Parsnip has unlimited culinary possibilities. The roots can be eaten raw, tossed in salads, served as mousse, pureed, or cooked with other vegetables. Parsnip can be added to brined cucumbers and pickles. It can be cut into matchsticks and fried like French fries, or coated and roasted. Boiled potatoes, parsnips and butter make a delicious puree.

Parsnip roots are rich in minerals (potassium, phosphorus, calcium and iron), Vitamins B1,B2, B6, C, PP and Provitamin A. They are 80 per cent water and contain very little proteins and fats.

Parsnip is back in grace, just like other forgotten vegetables.

Trendy restaurants now have fennel with chicory and scorzonera (viper’s herb) braised in clarified butter and white wine on their winter menus. Fennel tastes a bit like celery. It has a distinctive flavour that is a little on the sweet side and an anise aroma that is lost in cooking. Scorzonera used to be known as winter asparagus. The root has white flesh, slightly reminiscent of parsley, although the flavour explains the asparagus connection. Another hot but once forgotten vegetable is the Jerusalem artichoke, a tuber that is similar to the potato and looks like a thick ginger root. This was served on Polish tables long before the advent of the potato. The Jerusalem artichoke has unique medicinal properties and is particularly beneficial for diabetics. The tubers contain inulin, a polysaccharide that is easily converted into fructose, which is tolerated by diabetics. Kale is also healthy and becoming popular once more.

Winter vegetables are the dietary staple of local locavores, i.e. people determined to consume food produced no more than 100 km from home. The locavore philosophy is based on the assumption that food produced in our region, specific to the local ecosystem and climate, is best for us. Just like parsnip in autumn and winter. ☐

© GET TYIMAGES/FPM

KUCHNIA

56

054_KA_10_Kuchnia12345.indd 56

13-09-16 17:20

Wybierasz się na wakacje? Zaplanowałeś wszystko i wiesz, jak będzie wyglądał każdy dzień Twojego urlopu?

Nawet się nie spodziewasz, na jakie przygody trafisz na wakacjach!

Dlatego - na wszelki wypadek - ubezpiecz się.

Bo wszystko dobre, co się dobrze kończy.

Wejdź na ubezpieczenia.odyssei.com Ubezpiecz się i ciesz urlopem!

na iOS lub Androida i zobacz, jak zwykłe sytuacje prowadzą do niezwykłych wydarzeń.

Ubezpieczenia zapewnia

agin-001-01_plaza_Kaleidoscope_190x249_1.indd 1

13-09-12 14:58

POLAK Z WYBORU

Poles by choice

ALPAKI w Warszawie Alpacas in Warsaw

POLSKA TO KRAJ PRZYJAZNY. LUDZIE SĄ OTWARCI I GOŚCINNI, KRAJOBRAZY OSZAŁAMIAJĄCE, A KOBIETY PRZEPIĘKNE. DOBRZE MI SIĘ TU ŻYJE I PRACUJE – MÓWI RODRIGO DE LA GARZA. MEKSYKANIN Z URODZENIA, POLAK Z WYBORU. / “POLAND IS A FRIENDLY COUNTRY. THE PEOPLE ARE OPEN AND HOSPITABLE, THE LANDSCAPES ARE STRIKING AND THE WOMEN ARE BEAUTIFUL. THIS IS A GOOD PLACE TO LIVE AND WORK”, SAYS RODRIGO DE LA GARZA, A MEXICAN BY BIRTH AND A POLE BY CHOICE. TEKST/BY:

Agnieszka Rodowicz

ZDJĘCIA/PHOTOS:

Na wieszakach kolorowe marynarki, na półkach polskie książki, za oknem jesienna plucha. Rodrigo siedzi za biurkiem w swojej pracowni i showroomie. – Zimno – śmieje się ogorzały mężczyzna w wełnianym swetrze. Chciałby, żeby był już kwiecień. Jesień i zima to właściwie jedyne, czego w Polsce nie lubi. Mimo to Rodrigo De La Garza przeżył już Polsce osiem zimnych sezonów. I jak na razie, mimo że woli ciepły klimat, nigdzie się nie wybiera.

Rodrigo pochodzi z Meksyku. W dzieciństwie przeniósł się z rodziną do USA, potem mieszkał w Niemczech i we Francji.

– Do Polski przyjechałem dziewięć lat temu – wspomina. Pracował wtedy w Niemczech w rodzinnym przedsiębiorstwie zajmującym się hodowlą alpak na wełnę. Chcieli rozwijać interes na wschodzie Europy, rozglądali się za miejscem na kolejną farmę.

Rodrigo miał w Warszawie przyjaciółkę z czasów, kiedy mieszkał w Chicago. Postanowił wybrać się na rekonesans. Jego niemiecki wspólnik, który bywał w Polsce w latach 90., serdecznie mu to odradzał. Mówił, że to kraj zacofany, niebezpieczny.

– Nic, przed czym mnie przestrzegał, nie okazało się prawdą – śmieje się De La Garza. – Zobaczyłem rosnące wieżowce, sprawnie funkcjonujący kraj i bardzo otwartych ludzi. Wszyscy się mną interesowali, a na hasło „Meksyk” wpadali niemalże w euforię. Ludzie są tu dużo cieplejsi, bardziej akceptujący niż w Niemczech.

Miałem być trzy dni, zostałem dwa tygodnie – opowiada.

Jeździł po kraju, sprawdzał, jakie są możliwości rozkręcenia biznesu. Przyjeżdżał jeszcze przez kilka miesięcy spotykać się z partne-

Marcin Kaliński / PAP

Coat hangers with brightly coloured jackets, shelves stocked with Polish books and dreadful autumn weather outside. Rodrigo is sitting at a desk in his studio and showroom. “It’s cold”, laughs the suntanned man in a woollen sweater. He’s looking forward to April. Autumn and winter are the only things about Poland he dislikes. But Rodrigo De La Garza has still managed to survive eight cold seasons in Poland. And despite his partiality to warmer climates, he’s not going anywhere.

De La Garza’s comes from Mexico but his family moved to the US when he was a child and he later lived in Germany and France.

“I came to Poland eight years ago. By coincidence”, he recalls. He was working for a German family firm that bred alpacas for wool.

The company wanted to expand into Eastern Europe and was looking for a location for a new farm. Da La Garza had a friend in Warsaw whom he had befriended in Chicago. He went on a recce.

His German colleague, who had spent some time in Poland in the 1990s, advised him strongly against it. He argued that Poland was a backward country and that De La Garza would certainly be mugged and might not even get out alive. “None of the things he warned me about turned out to be true”, laughs De La Garza.

“I saw skyscrapers going up, a country being efficiently run, and really open people. I attracted a lot of attention and the word ‘Mexico’ made people almost euphoric. Poles are warmer and more tolerant than Germans. It made me feel good. I had planned on staying three days, and ended up staying two weeks”, he says.

58

058_KA_10_Polakzwyboru12345.indd 58

13-09-16 14:04

59

058_KA_10_Polakzwyboru12345.indd 59

13-09-16 14:04

POLAK Z WYBORU

Poles by choice

Dlaczego zostałem dizajnerem w Polsce? Po prostu byłem tu szczęśliwy.

Poznałem też fantastycznych ludzi, którzy mi pomogli.

Why did I chose Poland to become a designer? I was simply happy here.

I also met some fantastic people who offered me a helping hand.

rami i wykonawcami, a potem sprowadził się na stałe do Warszawy. Uruchomienie hodowli alpak poszło jak z płatka. Jedynymi trudnymi momentami były dwie zimy, kiedy musiał sam zajmować się zwierzętami. Wstawać o piątej rano, poić je, dawać siano.

– Zima na polskiej prowincji jest wyjątkowo ciężka – mówi. Ale nie dlatego postanowił wycofać się z rodzinnego interesu. – Chciałem spełnić dawne marzenia o projektowaniu ubrań. Często mnie pytają, dlaczego wybrałem Polskę, żeby zostać dizajnerem. A ja po prostu byłem w Polsce szczęśliwy, dobrze mi się tu żyło. Poznałem też fantastycznych ludzi, którzy bardzo mi pomogli.

Dlatego Rodrigo postanowił swój kolejny życiowy krok również zrobić w Polsce. Mimo że nie mówi po polsku. Kiedy niezbędna jest dobra znajomość tego języka, pomaga mu Iza, która od lat z nim współpracuje. Jej pomoc była nieoceniona przy uruchamia-

He travelled around the country looking for startup prospects. He kept coming back for a few months to meet with business partners and contractors, and then moved to Warsaw for good.

The alpaca farm went smoothly. The only real challenges were the two winters when he had to take care of the animals himself. This meant getting up at five in the morning to give them water and hay. “Winter is tough in the countryside”, he says. But this is not what drove him to leave the firm. “I wanted to pursue my old dream of designing clothes. People often ask me why I chose Poland to become a designer. I’ve simply been happy in Poland.

I’ve had a good life here. I’ve also met some fantastic people who’ve offered me a helping hand.”

De La Garza decided to take another step forward in his career in Poland, despite the fact that he doesn’t speak Polish. When good

60

058_KA_10_Polakzwyboru12345.indd 60

13-09-16 14:05

niu hodowli alpak. Nie inaczej było, kiedy młody przedsiębiorca postanowił zrealizować marzenia o projektowaniu ubrań. – Mama i siostra przestrzegały mnie, że to zły pomysł. Iza powiedziała: „Chcesz projektować? Rób to!” – wspomina projektant.

Stworzenie kolekcji okazało się dużo trudniejsze niż hodowla alpak. Rodrigo nie uczył się tego fachu, nie wiedział, o ilu rzeczach trzeba pomyśleć, projektując garnitur czy buty.

– Najtrudniejsze było znalezienie podwykonawców. Nie dlatego, że są niesolidni. Wręcz przeciwnie, macie tu świetnych fachowców. Ale są to często małe rodzinne firmy. Działają w niedużych miejscowościach, nie mają stron internetowych. Trudno do nich dotrzeć – mówi Rodrigo. – Dowiadywałem się, że znajomy znajomego znajomego kuzyna ma znajomego, który wie coś o dobrej szwalni. I kiedy udało nam się z nimi skontaktować, okazywało się, że szyją dla najlepszych światowych marek. Współpracujemy więc z firmami rozsianymi po całym kraju. Biłgoraj, Rzeszów, Szczecin, Łódź, Siedlce… Ktoś inny szyje ubrania, gdzie indziej robimy buty czy torby. Trzeba tam wciąż jeździć. Dlatego znam Polskę naprawdę nieźle – śmieje się Rodrigo.

Kiedy już kolekcja i butik były gotowe, zostało mu w kieszeni jakieś 100 zł. Wystarczyło na jedzenie. Na cztery dni. Piątego pojawił się pierwszy klient. Potem drugi, dziesiąty. Zaczęły przychodzić gwiazdy, co pomogło wypromować markę. Poza tym podstawowym

Polish is essential, he is assisted by Iza who has been working with him for years. Her help was invaluable when he was starting up his alpaca farms. She was also there when the young entrepreneur decided to pursue his dream of designing clothes. “My mum and sister kept on warning me that was a bad idea, while Iza said: “Do you want to be a designer? Then go for it.” he recalls.

Putting a collection together proved to be much more difficult than breeding alpacas. De La Garza had no previous training and was not aware of just how many things needed to be taken into account when designing a suit or a pair of shoes. “The most challenging part was finding subcontractors. Not because they are unreliable. On the contrary, you’ve got some wonderful experts here. But these are usually small family businesses. They are based in small towns and don’t have websites. They’re hard to find”, says De La Garza. “I’d find out that a friend of a friend of a friend’s cousin has a friend who’s heard something about a good sewing shop. And when I finally found it, I’d learn that they were working for top international brands. We work with companies scattered all over Poland – in Biłgoraj, Rzeszów, Szczecin, Łódź, Siedlce… One company sews clothes, while the others make shoes or bags.

I have to travel all the time, so I’ve come to know Poland pretty well”, he laughs.

When the collection and the boutique were finally ready, he had REKLAMA

Rewolucja w kształtowaniu sylwetki!

Revolution in body shaping!

Nie jest tajemnicą, że otyłość stała się chorobą cywilizacyjną. Osobom, które chciałyby walczyć z tym problemem, niesie dziś pomoc medycyna estetyczna, oferująca coraz nowocześniejsze metody.

It is commonly known that obesity has become the disease of civilization. Aesthetic medicine has very modern methods of fighting obesity.

Nowatorska metoda liposukcji laserowej Aspire Slim Lipo umożliwia trwałe usunięcie tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie zmniejszenie obwodu i modelowanie konturów ciała i ujędrnianie skóry. Po odessaniu tkanki tłuszczowej przy użyciu fal o optymalnej długości, drugą wiązką lasera prowokujemy skórę do obkurczania, by dopasowała się do nowego, mniejszego rozmiaru. Laser do rzeźbienia ciała Slim Lipo to urządzenie renomowanej firmy Palomar, które ma certyfikat Amerykańskiego Departamentu d/s Leków i Żywności (FDA). Nowoczesna głowica lasera sprawia, że możemy ten zabieg stosować w okolicy brzucha, kolan, ud, pośladków, ramion, „boczków”, podbródka, bryczesów i ginekomastii u mężczyzn. Dzięki Slim Lipo osoba, która zgłasza się na zabieg przed weekendem, w poniedziałek może wrócić do codziennych obowiązków. Pacjentom, którzy mają problem z miejscową otyłością, proponujemy również nieinwazyjną metodę likwidacji tkanki tłuszczowej za pomocą zimnego lasera diodowego I-Lipo Ultra. Już po pierwszym zabiegu widzimy efekty a zalecana seria to osiem. Metoda ta jest również

skuteczna w walce z bardzo popularną chorobą cywilizacyjną, jaką jest cellulit.

Aspire Slim Lipo is a modern laser liposuction which reduces the waist line, modeling body shape and firming the skin. Fatty tissue is sucked using laser waves with the optimal length, second laser beam shrinks the skin so it can fit the new size. Fatty tissue is dissolved and the skin overlying the treated area gets tight. Slim Lipo laser is designed by the reputable company Palomar; the device is certified by the U.S. Department of Food and Drug Administration (FDA). Thanks to a modern laser head, the treatment can be performed on the stomach area, knees, thighs, buttocks, arms, chin, breeches and gynecomastia. We offer I-Lipo Ultra for patients who are obese only in certain areas: thighs, breeches and stomach. It is a noninvasive fat reduction method using a cold laser diode. Effects are visible after the first treatment and for better results we recommend series of 8 treatments. This method is also used for the reduction of cellulite.

Carpe Diem Centrum Medycyny Estetycznej Al. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

CarpeDiem_Kaleidoscope_1013.indd 058_KA_10_Polakzwyboru12345.indd 161

Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kaleidoskope oferujemy pakiet 8 zabiegów i-Lipo Ultra w cenie 2500 zł zamiast 4600 zł oraz 20% rabatu na Slim Lipo na drugi obszar ciała. Oferta ważna do 31.10.2013.

Please quote Kaleidoskope to receive 8 treatment i-Lipo Ultra in price 2500 zł instead of 4600 zł and 20% discount on Slim Lipo treatment for the second body area. This offer is valid until 31.10.2013.

Wyłączny dystrybutor: ITP S.A. 61 ul. Joliot-Curie 26/19, 02-646 Warszawa, tel. +48 722 008 002 www.itpsa.pl

9/11/13 PM 13-09-162:16 15:37

POLAK Z WYBORU

Poles by choice

narzędziem marketingowym był Facebook. Na reklamę pieniędzy nie starczyło.

Polacy są według Rodriga dość trudnymi klientami. Tradycyjnymi, jeśli chodzi o styl ubierania się, dlatego żywe kolory i obcisłe fasony, które proponuje projektant, onieśmielają ich. Szczególnie męż czyzn między 30. a 40. rokiem życia. Młodsi są już bardziej otwarci.

– Chwilami trudno się z Polakami pracuje, ale jedna rzecz bardzo ułatwia mi pracę: większość mężczyzn w Polsce nosi rozmiary 50–52. To w nich lubię – żartuje projektant. – Poza tym ufają mi.

Chcą dobrze wyglądać i wierzą, że im w tym pomogę. To dla mnie bardzo ważne.

Rodrigo mówi, że nie wie, czy zostanie w Polsce do końca życia, ale na razie nigdzie się nie wybiera. Ma już pomysły na kolejne kolekcje. Czasami inspirują go polskie motywy. Tak było z pierw szą marynarką. Powstała po jego wizycie w Zakopanem. Uszyta jest z materiału przypominającego kwieciste chusty góralek. – Do dzisiaj jest moją ulubioną marynarką – mówi projektant. Przyznaje też, że polskie góry to miejsce, w którym najlepiej odpoczywa.

Czego w Polsce nie lubi? – Nie przepadam za polską kuchnią. Karp w galarecie? Uuu, boję się go! Ale poza tym świetnie się tu czuję, mam wielu znajomych. No i Polki! Są nieprawdopodobnie piękne – wyznaje. – Polska przechodzi wielką transformację. Bardzo się cieszę, że mogę ją obserwować i brać w niej udział. ☐

Polacy mi ufają. Chcą dobrze wyglądać i wierzą, że im w tym pomogę. To dla mnie bardzo ważne.

Poles trust me. They want to look good and they are confident that I will help them achieve this goal. about PLN 100 to his name. This bought him food. For four days.

His first customer rolled up on day five. Then came the second... and the tenth... The celebrities who helped him to promote his brand appeared on the scene later. Facebook was his fundamental marketing tool. There was no money left for advertising.

De La Garza says that Poles are rather difficult customers. They are traditional when it comes to style and find the bright colours and body-hugging cuts he offers a tad intimidating – especially 30-40 year old men. The younger generation seems to be more open.

“There are times when it’s difficult to work with Poles, but there is one thing that makes my job much easier: most Polish men are size 50–52. That’s what’s I like about them”, he jokes. “Besides, they trust me. They want to look good and they are confident that I will help them achieve this goal. I find that very important.”

De La Garza says he cannot say whether he’ll stay in Poland for good, but he’s not planning on going anywhere right now. He has an idea for three new collections. He is sometimes inspired by Polish motifs. This is evident in his first jacket, which was designed after a visit to Zakopane. The jacket is made of a fabric that resembles the floral scarves worn in the highlands. “What does he dislike about Poland? “I’m not into Polish cuisine. Carp in aspic?

Oooh, I’m afraid of it! But I feel great and I have a lot of friends here. And then, there are those Polish women. Incredibly beautiful”, he says. “And Poland is going through a major transformation. I am very happy to be a witness and a part of it.” ☐

RODRIGO DE LA GARZA – pochodzi z Meksyku. Miał być lekarzem, a został projektantem mody męskiej. Pod koniec 2004 r. przeniósł do Polski rodzinną hodowlę alpak. W 2010 r. założył markę De La Garza, która ubiera mężczyzn ceniących elegancję ze szczyptą awangardy. Kolekcje szyte są w Polsce. Projektant używa najwyższej jakości wełen: merino, kaszmiru, alpaki i wigoniu, oraz miękkiej bawełny i skóry cielęcej. Wszystkie tkaniny sprowadzane są z Włoch, Wielkiej Brytanii i Chile. / A Mexican. He was supposed to become a doctor but became a menswear designer instead. He moved his family alpaca farm to Poland in late 2004. In 2010, he launched the De La Garza fashion brand offering clothes for men who appreciate elegance with a tinge of the avant-garde. The clothes are sewn in Poland. The designer uses top quality wool fabric: merino, cashmire, alpaca and vicugna as well as soft cotton and calfskin. All fabrics are imported from Italy, the UK and Chile.

62

058_KA_10_Polakzwyboru12345.indd 62

13-09-16 17:00

W CHMURACH

Up in the Air

Zmiana warty Changing the guard

Dyrektor PLL LOT Wacław Makowski przeleciał na samolocie Lockheed L-14 Super Electra tras° Los Angeles– –Ameryka ˛rodkowa– –Ameryka Południowa– –Atlantyk–Afryka– –Rzym. 5 czerwca 1938 r. tłumy witały go na lotnisku Ok°cie.

The Director of LOT Polish Airlines flew the Lockheed L-14 H Super Electra from Los Angeles via Central America to South America, across the Atlantic to Africa and then Rome. He was greeted by crowds at the Okęcie airport on 5 June 1938.

PIERWSZE POŁĄCZENIE TRANSATLANTYCKIE PLL LOT CHCIAŁY URUCHOMIĆ JUŻ W 1940 R. NIESTETY WYBUCH WOJNY POKRZYŻOWAŁ TE PLANY I POLSKI ŻURAW POJAWIŁ SIĘ ZA ATLANTYKIEM DOPIERO 33 LATA PÓŹNIEJ, W ROKU 1973. / LOT POLISH AIRLINES WANTED TO LAUNCH ITS FIRST TRANSATLANTIC CONNECTION IN 1940, BUT ITS PLANS WERE THWARTED BY THE WAR. THE POLISH CRANE MADE ITS US DEBUT 33 YEARS LATER. TEKST/BY:

Krzysztof Moczulski

64

064_KA_10_W chmurach12345.indd 64

13-09-17 10:54

Polscy lotnicy zawsze stanowili awangardę europejskiej awiacji.

Wystarczy przywołać takie nazwiska jak Wacław Makowski czy Stanisław Skarżyński, który jako pierwszy Polak samolotem RWD-5bis 7 maja 1933 r. pokonał Ocean Atlantycki. Lot trwał ponad 20 godzin i lądując w Brazylii, Skarżyński ustanowił światowy rekord odległości przelotu samolotem turystycznym. Te wyczyny miały również zastosowanie praktyczne – dzięki obserwacjom i doświadczeniom polskich lotników PLL LOT kształtowały politykę flotową i siatkę połączeń międzynarodowych.

W 1938 r. LOT odebrał pierwszy, bardzo nowoczesny na owe czasy samolot typu Lockheed L-14-H Super Electra. Wcześniej samoloty amerykańskiego producenta trafiały do Polski drogą morską, ale ten typ odebrała z fabryki w Burbank w Kalifornii załoga, na czele której stał dyrektor LOT-u Wacław Makowski. Trasa przelotu wiodła przez Meksyk, Gwatemalę, Argentynę, Brazylię, Senegal, Tunezję i Włochy i liczyła ponad 25 tys. km. Celem było sprawdzenie możliwości uruchomienia połączeń transatlantyckich. Testy wypadły pomyślnie i w Locie powstał plan uruchomienia połączeń dalekodystansowych już w 1940 r. Dla LOT-u był to złoty okres – w 1939 r. uruchomiono połączenia do Rzymu, Bejrutu i Londynu. Niestety czas prosperity przerwał wybuch II wojny światowej.

W okresie powojennym LOT użytkował początkowo samoloty typu DC-3 i ich radzieckie odpowiedniki, czyli maszyny Li-2. Obecność we flocie zachodnich samolotów typu Vickers Viscount czy Convair CV-240 nie była mile widziana przez Wielkiego Brata, a nałożone przez kraje zachodnie embargo sprawiło, że z powodu braku dostępu do części zamiennych PLL LOT od lat 60. użytkował tylko samoloty produkcji radzieckiej. Flota przewoźnika pozwalała w owym czasie na obsługę połączeń w ramach bloku socjalistycznego oraz najważniejszych miast zachodniej Europy.

Przełomowym momentem była nominacja, w 1969 r., na stanowisko dyrektora naczelnego PLL LOT Włodzimierza Wilanowskiego, który wcześniej był dyrektorem technicznym. To właśnie on opracował plan uruchomienia połączeń transatlantyckich. Zmiany polityczne w kraju na początku lat 70. umożliwiły realizację tych planów i w 1972 r. pierwszy samolot typu Ił-62 trafia do Polski. Po przeszkoleniu pilotów 16 kwietnia 1973 r. LOT inauguruje połączenie do Nowego Jorku. Numer rejsu z Nowego Jorku do Warszawy, LO 007, jest nieprzypadkowy – został nadany na cześć wchodzącego wtedy do kin Bonda z Rogerem Moore’em – Żyj i pozwól umrzeć.

Rok później zostaje uruchomione połączenie do Chicago.

W latach 70. i 80. żuraw LOT-u obecny jest praktycznie na wszystkich kontynentach. Kapitan Henryk Krasowski, który był w pierwszej grupie lotników przeszkolonych na ten typ samolotu, pytany o ówczesne połączenia LOT-u wspomina: – Oprócz Nowego Jorku, Montrealu, Chicago i Toronto lataliśmy do Bangkoku czy Dubaju, gdzie zmieniały się załogi. Osobnym rozdziałem były loty czarterowe, szczególnie z rybakami. Wymieniłbym Anchorage, Limę, Tijuanę. Loty do Kapsztadu, do Nairobi. Proszę sobie wyobrazić, że na Ił-62 wykonywaliśmy loty nad biegunem północnym!

Polish pilots have been always at the vanguard of European aviation. It is sufficient to quote such names as Wacław Makowski, or Stanisław Skarżyński, the first Pole to fly across the Atlantic (in a Polish RWD-5bis on 7 May 1933). The flight took over 20 hours and Skarżyński broke the world distance record for a tourist plane when he touched down in Brazil. These incredible feats had practical applications too – the observations and experience of Polish aviators helped LOT Polish Airlines put together its fleet policy and assemble a grid of international connections.

LOT received the first Lockheed L-14-H Super Electra, a very modern aircraft by the standards of the day, in 1938. Lockheed had previously shipped its machines to Poland, but this particular model was handed over at the Burbank facility in California to a team led by LOT’s Director, Wacław Makowski. The flight route traversed Mexico, Guatemala, Argentina, Brazil, Senegal, Tunisia and Italy, and covered over 25,000 kilometres. The purpose of the flight was to check the feasibility of launching a trans-Atlantic route. Once the tests had been successfully completed, LOT began to prepare to launch long-haul flights in 1940. The 1930s was the golden age of LOT – flights to Rome, Beirut and London were launched in 1939. Unfortunately, this period of prosperity came to an abrupt end with the outbreak of World War II. After the war, the LOT fleet consisted of DC-3 aircraft and their Russian counterparts – Li-2s. As an Eastern Bloc country, Poland had no choice but to buy from its Big Brother – the Soviet authorities did not want any western Vickers Viscounts or Convair CV-240s in civic fleets, while a Western embargo saw spare parts supplies dry up.

LOT had to rely solely on Soviet aircraft until the 1960s. Meanwhile, its fleet was operated on routes across the Eastern Bloc and key destinations in Western Europe.

The turning point came in 1969 when Włodzimierz Wilamowski, a former Technical Director, was appointed LOT’s new General Manager. It was Wilamowski who devised the plans for launching LOT’s trans-Atlantic flights. The political changes taking place Poland in the early 1970s made it possible to implement them and the first IL-62 aircraft arrived in Poland in 1972. Once pilot training had been completed, LOT officially introduced its New York connection on 16 April 1973. LO 007 – the number of the New York to Warsaw flight is no coincidence – this was meant to pay homage to Live and Let Die, the new James Bond franchise starring Roger Moore. Chicago flights were launched a year later. The LOT crane was present on practically every continent in the 1970s and 1980s. When asked about LOT flights during this period, Captain Henryk Krasowski, a member of the first group of pilots trained on the new type of aircraft, recalls: “Apart from New York, Montreal, Chicago and Toronto, we used to fly to Bangkok and Dubai where the crew would change. Charter flights, especially with fishermen, were another story. Our destinations included Anchorage, Lima and Tijuana. We used to fly to Cape Town and Nairobi as well. Just imagine – we were flying IL-62s above the North Pole!” The IL-62 was extremely

65

064_KA_10_W chmurach12345.indd 65

13-09-16 18:27

W CHMURACH

Up in the Air

Ił-62 był bardzo kapryśny, a przede wszystkim nieekonomiczny, dlatego też pod koniec lat 80. LOT zaczął rozglądać się za alternatywą dla tego samolotu. W 1988 r. na warszawskim Okęciu wylądował w locie demonstracyjnym Boeing 767. Jednak dalej istniał problem polityczny – Rosjanie chcieli sprzedać LOT-owi swój najnowszy produkt Ił-86. Jednak zupełnie niespodziewanie podczas wizyty w Moskwie ówczesnego premiera Rakowskiego premier Ryżkow machnął ręką i powiedział: „No, jak tak bardzo chcą, to niech kupują”. I tak dla LOT-u rozpoczęła się nowa era.

– W porównaniu z Ił-62 Boeing 767 to była nie tylko rewolucja technologiczna, ale również rewolucja w naszej pracy. Z załóg pięcioosobowych zostało nas w kokpicie dwóch – wspomina kapitan Krasowski. Minęły już 24 lata, odkąd pierwszy Boeing 767 wszedł do służby w PLL LOT. Przez ten czas samoloty te dały się poznać jako wytrwały koń roboczy, pokonując w sumie 396 494 400 km i spędzając 495 618 godzin w powietrzu (dane na 27 sierpnia 2013 r.).

Dziś mimo ogromnego sentymentu załogi chętnie przesiadają się na Dreamlinera, który podobnie jak 767 wtedy, wyznacza trendy w lotnictwie cywilnym. – Koledzy młodsi ode mnie co najmniej o 20 lat mają zadanie ułatwione, bo w pewnym sensie jest to przeszkolenie tylko w różnicach między tymi samolotami. Ja natomiast mam ogromną satysfakcję, że przez kilkanaście lat byłem instruktorem na 767, i cieszę się, że wielu z moich kolegów, z którymi latałem jako instruktor, przesiada się dzisiaj na Dreamlinera… i trochę im zazdroszczę… – mówi Henryk Krasowski. ˜

whimsical, but it was mostly very uneconomical. LOT began to look for alternatives in the late 1980s. In 1988, a Boeing 767 touched down at Warsaw’s Okęcie airport during a demo fl ight. There was also a political problem to be solved – the Soviets were keen to supply LOT with their latest aircraft – the IL-86. And then, out of the blue, during a visit to Moscow, Prime Minister Rakowski was told by his Soviet counterpart Ryzkhov: “If they really want it that badly, let them have it”. This opened a new chapter in the history of LOT. At the time, the Boeing 767 was a truly revolutionary aircraft. “Compared to the IL-62, it was not only a technological revolution, but also a revolution in our work. The fi ve-man cockpit crew was reduced to two”, recalls Krasowski. It’s hard to believe that it’s been 24 years since the fi rst Boeing 767 was put into service at LOT. During this time, the aircraft has lived up to its reputation as the industry work-horse – it has been fl own 396,494,400 km and spent 495,618 hours in the air (data as of 27 August 2013).

And now? Despite their fond memories, LOT crews are keen to switch to the Dreamliner, which is following in the footsteps of the 767 in setting new standards in civil aviation. “My colleagues, who are 20 years younger, have an easier task changing to the Dreamliner, because training basically covers the diff erences between the two types of aircraft. And being a 767 instructor for over a decade has given me enormous satisfaction. I am happy to see many of my colleagues, with whom I fl ew as an instructor, are now switching to the Dreamliner… and I envy them a little bit...”, says Krasowski. ˜

© NAC (2), JANUSZ CZERNIAK/LOT

W 1972 r. pierwszy samolot typu Ił-62 traÿ ł do Polski. 16 kwietnia 1973 r. LOT zainaugurował poł˛czenie do Nowego Jorku.

In 1972, the first of the Il-62 aircraft arrived in Poland. On 16 April 1973, LOT launched its long-haul flights to New York City.

66

064_KA_10_W chmurach12345.indd 66

13-09-16 14:47

Internetowa rewolucja w zarządzaniu podróżami służbowymi NOWE TECHNOLOGIE: Konsekwentne korzystanie z internetowych narzędzi do zarządzania podróżami służbowymi może zmniejszyć wydatki firmowe na ten cel nawet o 20 procent.

Obecna sytuacja gospodarcza wymusza na przedsiębiorstwach rzetelną analizę wszystkich obszarów działalności, ze szczególnym uwzględnieniem ponoszonych przez nie kosztów. Jednym z nich są podróże służbowe, odgrywające kluczową rolę w zacieśnianiu relacji z klientami czy partnerami biznesowymi. Mimo dynamicznego rozwoju technologii związanych z komunikowaniem się, jak wideo– czy telekonferencje spotkania pozostają najlepszą formą kontaktu, pozwalającą osobiście przedstawić stanowisko firmy w danej sprawie czy efektywnie negocjować warunki współpracy.

Wydatki na wyjazdy biznesowe często stanowią dla przedsiębiorstw czy instytucji publicznych znaczący koszt. Szukając oszczędności w tym obszarze, warto wdrożyć Amadeus e-Travel Management – efektywne, przetestowane przez ponad 6000 firm na całym świecie – internetowe narzędzie do zarządzania podróżami służbowymi. Pozwala ono łatwo i szybko uzyskać znaczące oszczędności i kontrolować wydatki ponoszone na ten cel, a w perspektywie długofalowej pomaga w optymalizacji budżetu firmy przeznaczanego na wyjazdy biznesowe.

Proces implementacji narzędzia zaczyna się od stworzenia w firmie zbioru zasad i reguł dotyczących delegacji czyli tzw. polityki podróży. Dotyczy ona m.in. wyboru preferowanych sieci hotelowych lub konkretnych obiektów, linii lotniczych czy wypożyczalni samochodów, ustalenia ograniczeń na korzystanie z klasy biznes czy pokoi o podwyższonym standardzie, a także wprowadzenia zasady wykupu świadczeń z odpowiednim wyprzedzeniem.

– W wielu instytucjach i przedsiębiorstwach pojawia się problem braku kontroli nad pracownikami przy planowaniu przez nich wyjazdów służbowych. Wybierają oni bardziej ekskluzywne hotele czy droższe oferty przelotów albo decydują się na najtańsze ale bardzo restrykcyjne taryfy lotnicze, które w przypadku zmian wiążą się z dodatkowymi opłatami pobieranymi przez przewoźnika. Stąd tak istotne jest wprowadzenie w firmach polityki podróży służbowych, dzięki której można nie tylko egzekwować zasady wyboru oferty przez pracowników, ale również negocjować atrakcyjne warunki z dostawcami usług turystycznych – mówi Paweł Rek, dyrektor generalny Amadeus Polska i dyrektor regionalny Amadeus na Europę Środkową.

Efektywne zarządzanie podróżami służbowymi w korporacjach umożliwiają kompleksowe rozwiązania informatyczne. Ich funkcjonalności oraz interfejs zostały zaprojektowane z myślą o łatwej i intuicyjnej obsłudze przez pracowników firmy.

– Pracownicy mają do wyboru preferowanych dostawców i wynegocjowane stawki zaakceptowane przez zarząd firmy, a jeśli chcą skorzystać z usługi nieuwzględnionej w przyjętych zasadach wyboru oferty, muszą odpowiednio uzasadnić to odstępstwo – komentuje Paweł Rek. Narzędzia do zarządzania podróżami służbowymi firmy Amadeus, wiodącego dostawcy rozwiązań IT dla światowej branży turystycznej, takie jak Amadeus e-Travel Management, umożliwiają łatwy i szybki dostęp do

kompleksowej oferty wielu dostawców usług przy zachowaniu prostoty obsługi, wygody użytkowania oraz kontroli kosztów już na etapie planowania podróży. Konkretne oferty są przy tym prezentowane na jednej stronie, w przejrzysty sposób, co pozwala na ich selekcję i finalny wybór dosłownie za pomocą jednego kliknięcia. Ponadto rozwiązania firmy Amadeus z łatwością integrują się z istniejącą infrastrukturą IT firmy, co nie zakłóca dotychczasowej pracy.

– Nasze narzędzia do zarządzania podróżami służbowymi pozwalają w znacznym stopniu zredukować koszty i zyskać całkowitą kontrolę nad każdym aspektem planowania i rozliczania wyjazdów służbowych. Zdarza się, że w ciągu

roku od wprowadzenia rozwiązania Amadeus e-Travel Management firmy redukują wydatki na podróże służbowe nawet o ponad 20 proc. – dodaje Paweł Rek. Bardzo praktyczna jest także mobilna wersja Amadeus e-Travel Management, która pozwala na zarządzanie podróżami służbowymi 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu.

Rozwiązanie okazuje się szczególnie przydatne w sytuacjach kryzysowych związanych z nagłą chorobą czy koniecznością zmiany planów.

Całodobowy dostęp do działu wsparcia (help desk) gwarantują też niektóre Travel Management Companies, czyli biura zarządzające podróżami służbowymi.

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

KOLEJKA cudów

©© FOTOCHANNELS EAST NEWS, NAC (2),(2)FPM

The miracle cable

68

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 68

13-09-16 15:30

KAŻDY, KTO PRZYJECHAŁ W TATRY, MUSIAŁ CHOĆ RAZ NIĄ POJECHAĆ. KOLEJ LINOWA Z KUŹNIC NA KASPROWY WIERCH BYŁA W MIĘDZYWOJENNEJ POLSCE SYMBOLEM NOWOCZESNOŚCI, A PO 1945 R. WZBUDZAŁA ZAZDROŚĆ TOWARZYSZY ZZA WSCHODNIEJ GRANICY. CHOĆ ROSJANIE MIELI ZAAWANSOWANĄ TECHNIKĘ I STATKI KOSMICZNE, TO KOLEI LINOWEJ NIE POSIADALI. / A CABLE CAR RIDE IS AN ABSOLUTE MUST FOR ANY VISITOR TO THE TATRAS. THE CABLEWAY RUNNING FROM KUŹNICE TO MOUNT KASPROWY WIERCH WAS A SYMBOL OF MODERNITY IN PRE-WAR POLAND AND AN OBJECT OF ENVY FOR OUR RUSSIAN COMRADES AFTER 1945. THE SOVIET UNION MIGHT HAVE HAD ADVANCED TECHNOLOGIES AND SPACECRAFT, BUT THEY DID NOT HAVE THEIR OWN CABLEWAY. TEKST/BY: Joanna

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM M.P.,FORUM

©© FOTOCHANNELS EAST NEWS, NAC (2),(2) FPM

Z lewej: zawody narciarskie, 1941 r. Z prawej: konduktorzy kolejki, 1936 r.

Left: ski championship, 1941. z===Right: cableway conductors, 1936.

Lamparska, Piotr Kałuża

Pomysł na budowę kolei zębatej w Tatrach powstał na długo przed wybuchem I wojny światowej. Ale kiedy trzeba było wybierać między marzeniami o alpejskich kurortach a walką o niepodległość, musiało wygrać to drugie. Okres międzywojenny również nie sprzyjał „fanaberiom”, priorytetem był przemysł, który miał podźwignąć gospodarkę rozwijającego się państwa. Dopiero 1929 r. okazał się przełomowy. Zakopane zostało wtedy stolicą sportów zimowych, odbyły się tu międzynarodowe mistrzostwa świata federacji narciarskiej Fédération Internationale de Ski i przez kilka kolejnych dni polskie miasto nie schodziło z czołówek najważniejszych

69

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 69

13-09-16 17:01

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

gazet świata. Do Polski zjechały sławy narciarstwa, prawdziwe gwiazdy, które znały już takie ośrodki jak Oslo, Lahti, Lake Placid czy St. Moritz. Wtedy okazało się, że Zakopane wcale nie musi być gorsze. Bieg zjazdowy z Kasprowego Wierchu udowodnił, że polskie stoki również świetnie nadają się do uprawiania narciarstwa. Ale do pełnego sukcesu brakowało jednego kluczowego elementu: kolei linowej z prawdziwego zdarzenia. A na to potrzebne były spore fundusze. Naglił również czas, tym bardziej że miało wielką szansę na ponowne zostanie gospodarzem narciarskich mistrzostw świata FIS planowanych na 1939 r. A to zobowiązywało.

Braki w państwowej kasie postanowiło uzupełnić społeczeństwo. Rozpoczęła się wielka narodowa zbiórka pieniędzy. Darczyńcy szli na całość, przeznaczali na budowę kolei własne obrączki, obrazy i inne dzieła sztuki, rodzinne pamiątki, a nawet wystawione na sprzedaż grunty. Wszystko po to, żeby Zakopane przestało być drugoligowym miasteczkiem, a stało się prawdziwym europejskim kurortem.

Zapał wykonawców potęgował fakt, że robią coś, co przejdzie do historii jako wizytówka całego narodu.

The contractors’ enthusiasm was fuelled by the conviction that they were doing something special that would go down in history.

U góry z lewej: Ku˜nice, pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny, 1997 r. Z prawej: aktorka Kazimiera Skalska na Kasprowym Wierchu, 1939 r.

Budowa kolejki – drewniana podpora pomocniczej kolejki transportowej, 1935 r.

Top left: Ku˜nice, the pilgrimage to Poland of Pope John Paul II, 1997. Right: actress Kazimiera Skalska on Kasprowy Wierch, 1993. Construction of the cableway – the wooden support structure of the provisional cableway used to transport materials, 1935.

70

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 70

13-09-16 15:31

BITWA EKOLOGÓW Ale nie wszystko szło jak po świeżo ubitym śniegu. Początkowy entuzjazm zaczęli uciszać miłośnicy przyrody. Po wielkiej prasowej batalii do dymisji podała się cała Państwowa Rada Ochrony Przyrody wraz z przewodniczącym Komitetu Ochrony Przyrody profesorem Władysławem Szaferem. Przeciwko budowie kolei protestowało prawie sto instytucji społecznych, w tym Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Inwestycja wiązała się ze znaczną ingerencją w środowisko, wymagała wycinki drzew oraz nowych kamieniołomów dla pozyskania surowca. Nietrudno było przewidzieć, że skala zniszczeń może być ogromna. Mimo że Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane (Kuźnice) – Kasprowy Wierch, popularnie zwane Linkolkasprowy, nie miało łatwego zadania, 1 sierpnia 1935 r. ruszyła budowa.

Dziś dostępne jest całe zaplecze technologiczne, specjalistyczne dźwigi, ratraki czy helikoptery. W latach 30. XX w. wszystkie materiały budowlane trzeba było wwozić furmankami na Halę Gąsienicową, skąd wnosili je dalej robotnicy. Na plecach dźwigali elementy stalowej konstrukcji, liny i dziesiątki części urządzeń i maszyn, a nawet piasek, cement i wodę. Na szczycie majster wręczał każdemu zapłatę, np. za wniesienie worka z cementem robotnicy otrzymywali 2 zł. W szczytowym okresie prac przy budowie kolei pracowało ponad tysiąc osób.

KASPROWY W TERMOSIE W 1935 r. śnieg spadł już we wrześniu. Mimo to prace biegły według ustalonego planu.

Robotnicy uruchomili kolejkę roboczą, którą ochrzcili „trumienką”, i zaczęli prace przy budowie budynków stacji. Problemem okazała się stacja końcowa na Kasprowym Wierchu. Na wysokości prawie 2 km nad poziomem morza panowały wyjątkowo trud-

C

M

Y

CM

The idea to build a rack railway in the Tatras long predates World War I, but the dream of an Alpine resort had to make way for the struggle for independence. Nor was the interwar period conductive to such “follies”; top priority was given to industry, which was expected to drive the economy of the fledgling state. That all changed in 1929, when Zakopane became the “winter capital of Poland” and the venue of the Fédération Internationale de Ski’s World Ski championships. The Polish city was in the headlines of the world’s most prominent newspapers for days on end.

Poland was visited by famous skiers – real celebrities who frequented such resorts as Oslo, Lahti, Lake Placid and St. Moritz. And Zakopane proved to be their equal. The downhill competition which started at the peak of Mount Kasprowy Wierch proved beyond doubt that Polish slopes are perfect for skiing. There was just one thing missing – a cableway. The project required massive funding. Time was running short, because Zakopane was in the running to host the FIS Ski Championships in 1939.

This time, a cableway would be a must.

The public decided to make good the shortfall in the state budget. A massive nationwide fund-raising campaign was launched. And people did not hold back – wedding rings, paintings and other objects of art, family memorabilia or even parcels of land were donated. All to transform Zakopane from a second-league city into a bona fide European resort.

ENVIRONMENTALISTS TO THE BARRICADES It did not all run as smoothly as skis on neatly groomed snow. The initial rush of enthusiasm was dampened by environmentalists. The public debate that ensued was so heated that after a massive press battle the entire State Environmental

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 71

CY

CMY

K

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssania ssania ssa MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

REKLAMA

© NAC (2), KRZYSZTOF WIERZBOWSKI/FORUM

MY

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl 71

13-09-16 15:35

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Protection Council and Professor Władysław Szafer, the Chairman of the Environmental Protection Committee, – operator filmowy, fotograf, podróżnik. Z kamerą przewędrował prawie resigned. Almost a hundred public institutions, including wszystkie kontynenty, od wielu lat wspina się w Himalajach. Jest twórcą the Polish Tatra Society, were opposed to the cableway.

– reżyserem, autorem autorem zdjęć zdjęćiiwspółscenarzystą współscenarzystą––filmu filmudokumentalnego dokumentalnego The investment required substantial damage to the natuWierch. / Nasz Kasprowy, czyli historia kolei linowej na Kasprowy Wierch ral environment – trees had to be cut down and new Cinematographer, photographer and traveller. He travelled across quarries dug to source the stones. It was obvious that the nearly all continents and has been climbing the Himalayas for many years. He is the director, cinematographer and scale of destruction would be massive. The “Society for co-writer of the documenrary film Nasz Kasprowy, czyli the Construction and Management of the Zakopane historia kolei linowej na Kasprowy Wierch (Our Kasprowy, or (Kuźnice) – Kasprowy Wierch Cableway”, certainly had Wierch). the history of the cableway to Kasprowy Wierch) their work cut out for them, but the project was eventually launched on 1 August 1935. ne warunki. Architekci wpadli więc na pomysł, Today, we have the benefit of high-tech facilities, cranes, trail groomers and helicopters. żeby wznieść ogromną wiatę, która przykryje Back in the 1930s, all the construction materials had to be hauled all the way to Hala całą budowę. Nazwana „cieplakiem”, niczym Gąsienicowa by wagon and then carried to the summit by workers. The workers hauled termos okryła szczyt Kasprowego Wierchu. all the components of the steel structure, ropes, equipment, machinery, sand, cement W jej wnętrzu utrzymywana była dodatnia and water on their backs. The foreman would pay them at the top – a worker received temperatura, co pozwoliło na prowadzenie PLN 2 per sack of cement. Over a thousand people were working on the cableway at robót murarskich mimo mrozu i śnieżycy na the peak of the project. Their enthusiasm was fuelled by the conviction that they were zewnątrz. Robotnicy pracowali 16 godzin na doing something special, something big, something that would go down in history as dobę, mieszkali na Kasprowym Wierchu not just the fruit of their labour but a source of pride for the entire nation. w drewnianych barakach, zmieniając się co dwa tygodnie. 26 lutego 1936 r., po 227 dniach KASPROWY IN A FLASK pracy w zimowej zawierusze, kolej linowa ruThe first snow came in September in 1935, but work on the cableway remained well on szyła w swój pierwszy kurs z Kuźnic do Myśletrack. Workers launched a provisional cableway dubbed “the little coffin” and began to nickich Turni, a kilkanaście dni później, w niebuild station facilities. The most challenging was the upper station on Mount Kasprowy dzielę 15 marca 1936 r., pierwszy wagonik Wierch. Conditions were extremely harsh 2 km above sea level. But the architects deuroczyście wjechał na stację Kasprowy cided to erect a giant shelter to cover the whole construction site. Nicknamed the Wierch, wieńcząc monumentalne dzieło. Już “warmer”, it capped the summit of Kasprowy Wierzch like a vacuum flask. The structure sam jej przyjazd wywołał poruszenie okoliczmaintained a temperature above zero inside, so the workers could go ahead with the nej ludności. Jej lina nośna miała ponad brickwork despite the frosts and snow storms outside. They toiled 16 hours a day, 2 tys. m. Niektórzy myśleli, że słyszane z daleka ciężkie gąDolna stacja kolejki sienicowe ciągniki, które ciągw Ku˜nicach, 1951 r.

The bottom station of the nęły platformę z liną, są zapocableway in Ku˜nice, 1951. wiedzią nowej wojny.

Całe przedsięwzięcie kosztowało 3,5 mln zł. Marzenie stało się faktem. W dniu otwarcia kolejki prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki wpisał się w księdze pamiątkowej: Doznałem niezwykłych wzruszeń.

Kolej zmieniła życie Zakopanego. W ówczesnej Polsce była cudem techniki i ludzkich możliwości, dlatego wjazd jej wagonikiem stał się punktem honoru każdego turysty, który odwiedzał Tatry. Konduktorzy

© EAST NEWS, FORUM

JANUSZ „JULO” SUS

72

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 72

13-09-16 15:32

ubrani byli w białe, a potem popielate mundury z gra natowymi wyłogami i granatowe bu fiaste spodnie. Strój uzupełniały getry, czapka ze złotym szamerunkiem, śnieżnobiałe ręka wiczki oraz nienaganne maniery. Każdy gość czuł się tu jak w przedziale Orient Expressu.

Już w pierwszym roku eksploatacji kolejka przewiozła na szczyt Kasprowego ponad 165 tys. osób, a w ciągu trzech lat zwrócił się koszt inwestycji. Bilet w dwie strony kosztował 8 przedwojennych złotych, czyli cztery razy więcej, niż dostawał robotnik na wniesienie na szczyt worków czy elementów konstrukcji.

Ale i ci, którzy zostawali na dole, zaprzyjaźniali się z kolejką. Jej bieg z Kuźnic do Myślenickich Turni przecinał Halę Kasprową Niźnią. Gdy baca widział rankiem pierwszy wagonik, wiedział, że już siódma i czas wygnać owce. W ten sposób kolejka stała się linowym zegarem. Śnieg zaszczytów W lutym 1939 r. Zakopane stało się gospodarzem narciarskich mistrzostw świata zwa nych popularnie FIS-em. Ośmiodniowe za wody okazały się oszałamiającym sukcesem organizatorów. Choć polska ekipa narciarska nie uzyskała spodziewanych wyników, Zako pane stało się sławne w całej Europie. O uro kach miasta i doskonałej organizacji mi strzostw mówiły rozgłośnie radiowe wszyst kich biorących w nich udział krajów. Była to poważna zasługa kolei linowej na Kasprowy

Fis w z akopanem. Prezydent ignacy Mościcki i minister a leksander Bobkowski oglądają skoki narciarskie z loży honorowej, 1939 r.

The FiS ski championships in Zakopane. President Ignacy Mościcki and minister Aleksander Bobkowski watching ski jumps from the VIP box, 1939.

and slept in wooden huts on the top of Kasprowy Wierch during their two-week shifts.

It is hard to imagine how they did it. On 26 February 1936, after 227 days of work in harsh winter conditions, the cableway made its first trip from Kuźnice to Myślenickie Turnie, and on Sunday, 15 March 1936, the first car reached Kasprowy Wierch to crown the monumental work. Its load-bearing cable spanned over 2,000 metres. The arrival of the cable car wreaked havoc among the locals. Some thought that the sound of the trundling heavy tracked vehicles towing the platform and the cable was an invasion.

The project cost PLN 3.5 million. The dream had become a reality. On the day of the official opening, President Ignacy Mościcki wrote in the visitor’s book: “My feelings are indescribable.”

The cableway transformed the life of Zakopane. It embodied state-of-art technology and the heights of human capabilities in pre-war Poland and a ride in the cable car was a must for any tourist visiting the Tatras. Conductors donned white, later light-grey, uniforms with navy blue revers and puffed trousers. Their impeccable manners made REKLAMA

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Innowacyjnie dla serca Wysokospecjalistyczne usługi leczenia chorób w zakresie kardiologii, kardiochirurgii i chirurgii naczyniowej Kompleksowy model leczenia – od diagnostyki, przez terapię, po rehabilitację kardiologiczną Wysokiej klasy specjaliści Nowoczesna aparatura medyczna Komfortowe warunki pobytu pacjenta

www.klinikiserca.pl Infolinia: 801 502 302

AmerykanskieKliniki_Kaleidoscope_0813.indd 068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 73 1

73

7/5/13 11:43 AM 13-09-16 15:35

A Look Back in Time

Wierch, który stał się „świętą górą narciarzy”.

2 września 1939 r. do Zakopanego wkroczyli Niemcy. Kolejka linowa stała się bohaterką wojennych wydarzeń, korzystali z niej teraz kurierzy przenoszący przez Tatry poufne meldunki. W czasie jednej z takich operacji tatrzański kurier Józef Uznański przewoził na Słowację tajne uzgodnienia dotyczące pla nów powstania słowackiego. Żeby uniknąć zatrzymania na szczycie, wyskoczył na nar tach z wiszącego w powietrzu wagonu i szczęśliwie dojechał do celu. Tak jak Uznański uniknął najgorszego, tak w styczniu 1945 r.

Niemcy nie zdążyli zniszczyć kolei.

Tuż po wojnie kolej na Kasprowy Wierch stała się sławniejsza niż gwiazda filmowa. Odwie dzały ją głowy państw, oficjele i sekretarze partyjni, ze szczególnym uwzględnieniem tych zza wschodniej granicy. Zazdrościli Pol sce tego cudu techniki, sami takiego nie mieli.

Po dziejowych przełomach zmienili się goście kolejki. W 1997 r. na Kasprowy Wierch wjechał papież Jan Paweł II. Gość wpisał się do księgi pamiątkowej słowami: Benedicite montes Dominum – „Góry, chwalcie Pana”.

Dzisiejsza kolej na Kasprowy Wierch ma 4291,59 m długości i pokonuje 936 m różnicy poziomów. Po modernizacji w 2007 r. jadący z prędkością 8 m/s wagonik zabiera 60 osób.

W zależności od pory roku dziennie może wywieźć ponad 3 tys. osób, rocznie – ponad 600 tys. Ale najważniejsze jest to, że ten wy twór ludzkich rąk udowadnia, że w górach cuda się zdarzają. ☐

passengers feel as if they were travelling on the Orient Express. In the first year of operations, the cableway carried over 165,000 people to the top of Kasprowy and managed to break even after three years. Those who remained below were also on friendly terms with the cableway. The route that ran from Kuźnice to Myślenickie Turnie cut through Hala Kasprowa Niźnia. When shepherds saw the first cable car in the morning, they knew it was seven o’clock and time to take the sheep to pasture.

An AvAl Anche of honours In February 1939, Zakopane hosted the World Ski Championships, commonly known as FIS. The eight-day competition were a dazzling success for the organisers. Despite the fact that the Polish skiing team failed to live up to expectations, Zakopane became famous throughout Europe and hit the headlines of the big-circulation dailies. Radio networks from all the competing states were impressed with the beauty of the city and the seamless organisation of the championships. This was a major credit to the cableway to Mount Kasprowy Wierch, which became “the holy mountain of skiers.”

But storm clouds were gathering above Europe. German troops entered Zakopane on 2 September 1939. The city remained a resort, but the clientele changed. The cableway

© EAST NEWS

W dniu otwarcia kolejki prezydent Ignacy Mościcki wpisał do księgi pamiątkowej: Doznałem niezwykłych wzruszeń .

On the day of the official opening, President Ignacy Mościcki wrote in the visitor’s log: “My feelings are indescribable.”

Końcowa stacja kolejki na Kasprowym Wierchu – pocztówka wydana z okazji f Is w 1939 r.

The end station of the cableway on Kasprowy Wierch – a postcard printed to celebrate the 1939 FiS ski championship.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M. P.,FORUM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

74

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 74

13-09-16 17:01

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

REKLAMA

K

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

© EAST NEWS

played a vital role during the war – couriers used it to smuggle secret messages across the Tatras. On one occasion, a courier from the Tatras, Józef Uznański, was taking secret arrangements to Slovakia concerning plans for an uprising there. To avoid being arrested on the top of Mount Kasprowy, he jumped from an airborne cable car with his skis on and reached his destination unscathed. Just as Uznański avoided the worst, the cableway was saved as the Germans did not have time to destroy it in January 1945. Shortly after the war, the cableway to Kasprowy Wierch became more famous than a movie star. It was visited by heads of states, officials and party secretaries, mainly from the Soviet Union. They envied Poland for this technological wonder. In 1997, Pope John Paul II took a cable car to Kasprowy Wierch and wrote in the visitor’s book “Benedicte montes Dominum” (Mountains praise the Lord).

The cableway to Kasprowy Wierch is 4,291.59 metres long and travels across terrain with differences in altitude of 936 m. Following an upgrade in 2007, the cars travel at 8 m/s and carry 60 passengers. Depending on the season, the cableway has a throughput of over 3,000 passengers per day, and over 600,000 per year. But what matters most is that this work of human hands proves that miracles in the mountains are possible. ☐

75

068_KA_10_Lot w przeszlosc12345.indd 75

13-09-16 15:35

One on One

Historię piszą zwycięzcy History is written by heroes

PROPAGANDA FAŁSZOWAŁA HISTORIĘ, A JEJ PROSTOWANIE JEST OGROMNIE ZAJMUJĄCE – MÓWI BOGUSŁAW WOŁOSZAŃSKI. / “PROPAGANDA, DISTORTED HISTORY AND GETTING IT STRAIGHT IS A FASCINATING EXERCISE”, SAYS BOGUSŁAW WOŁOSZAŃSKI. ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

Danuta Śmierzchalska

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

W CZTERY OCZY

76

076_KA_10_W 4 oczy12345.indd 76

13-09-16 15:58

© BOGDAN KRĘŻEL / FORUM

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

BOGUSŁAW WOŁOSZAŃSKI

Motyw przewodni tegorocznej Karuzeli Cooltury to „miłość i działanie”, a pan tam rekonstruował bitwę…

Nie tylko! Miałem dwa spotkania z widzami Karuzeli Cooltury – jed no pod hasłem „Palec boży w historii”, a drugie: „ Dlaczego kochamy dyktatorów” – to à propos miłości. Dość prowokacyjny tytuł, ale jeżeli zważymy, że na wieść o śmierci Stalina ludzie na ulicach płakali, to jest się nad czym zastanawiać. Ale Karuzela Cooltury bardzo się rozwija, więc włączono do niej przedsięwzięcie histo ryczne w Forcie Gerharda – rekonstrukcję bitwy z I wojny świato wej. Oczywiście miłości tam nie było. Natomiast motyw namiętności pojawił się z całą siłą na koncercie symfonicznym w niemieckim Heringsdorfie, gdzie widzom polskim i niemieckim (tak, Karuzela Cooltury wychodzi już poza granice Polski) wspólnie ze znakomitym dyrygentem Łukaszem Borowiczem prowadzącym orkiestrę poznańskiej filharmonii prezentowaliśmy zagadkę śmierci Mozarta, rzekomo otrutego przez Salieriego. No cóż: rekonstrukcja i koncert symfoniczny to prawdziwa karuzela kultury.

Rekonstrukcje historycznych wydarzeń są w Polsce coraz popularniejsze. Niektóre z nich spotykają się jednak z dez aprobatą.

Rekonstrukcje w Polsce to jest zjawisko dość młode, z końca lat 90., chociaż niesłychanie dynamicznie się rozwijające. Ściągają na wet dziesiątki tysięcy widzów i jak to bywa z ruchem masowym, oprócz pasjonatów pojawiają się tacy, którzy chcą na tych wido wiskach zarabiać. W efekcie prezentują widzom nie te, co trzeba, mundury, nie to uzbrojenie i nie te fakty. Ale na szczęście to margines. Przeważają ciekawe zespoły rekonstruktorów, realizujące bardzo interesujące przedsięwzięcia, i to jest najważniejsze.

Mimo że wciąż żyją jej świadkowie, historia II wojny świato wej nadal kryje wiele tajemnic.

Zwycięzca pisze historię, dlatego inaczej ją pisano na Wschodzie i na Zachodzie. Każda ze stron naginała ją do swoich potrzeb. Pro paganda sowiecka zniekształcała ją w największym stopniu. Klasyczny przykład to Katyń. Zachód też wiele ukrywa, choć oczywi ście ma to zupełnie inny ciężar gatunkowy. No bo dlaczego rząd brytyjski utajnił dokumenty dotyczące śmierci Heinricha Himmle ra na 100 lat, czyli do 2045 r.? Dlaczego sprawa lotu zastępcy Hitle ra do Szkocji musi czekać na wyjaśnienie do 2020 r.? W Szwecji nikt nie pisze, że na tamtejszych poligonach niemieccy generało wie kształtowali doktrynę wojny błyskawicznej, a dzięki importo wi szwedzkiej rudy i łożysk Hitler mógł podbijać Europę.

Gdzie pan szuka dokumentów z tamtego okresu?

Ogromnie ciekawe są zbiory archiwów rosyjskich, ale niebywale

– pisarz, scenarzysta, reżyser, publicysta. Przez 32 lata pracował w Telewizji Polskiej.

W tym czasie zrealizował około tysiąca programów Sensacje XX wieku oraz kilkaset innych (m.in. Punkt krytyczny, Archiwum XX wieku, To jest historia). Jest autorem audycji radiowych (m.in. Sensacje XX wieku w Radiu Zet), artykułów prasowych oraz książek przedstawiających mechanizmy polityczne i gospodarcze XX w. W 2006 i 2007 r. na postawie jego scenariusza powstał 13-odcinkowy serial Tajemnica twierdzy szyfrów dla Telewizji Polskiej. Dla Polsatu zrealizował autorski program Skarby III Rzeszy. / Writer, screenwriter, director and columnist. His career with Polish Television lasted 32 years and during this time he produced approx. 1,000 episodes of Sensations of the 20th Century and hundreds of other programmes (including Critical Point, Archive of the 20th Century, It’s History ). Author of radio programmes, press articles and books presenting 20th century political and economic mechanisms. In 2006 and 2007, his screenplay was adapted into a 13-episode TV series The Secret of Code Fortress for Polish Television. He produced his original show Nazi Treasures for Polsat network.

The main theme of this year’s Coolture Carousel is “love and action”, but you re-enacted a battle.

Even better, I had two sessions with the Coolture Carousel audience – one was called “The hand of God in history” and the other “What makes us love dictators” – so it did have to do with love. The title is rather provocative but it is sobering to bear in mind that people were crying in the street when they heard that Stalin had died. Coolture Carousel is expanding rapidly and a historical project staged at Gerhard’s Fort – a re-enactment of a First World War battle – was included on the programme.

Obviously, there was no love there. But the theme of passion was introduced in full strength during a symphonic concert in Heringsdorf, Germany, where together with the superb conductor Łukasz Borowicz, who directs the Poznań Philharmonic Orchestra, I presented the mystery of Mozart’s death, purportedly poisoned by Salieri, to a Polish and German audience (yes, Coolture Carousel has crossed the border). Well, a re-enactment and a symphonic concert make a genuine cultural carousel.

Historical re-enactments are gaining popularity in Poland.

But some have met with disapproval.

Re-enactments have a rather short history in Poland, only beginning in the late 1990s, although the trend is growing rapidly. Staged events attract tens of thousands of people, but as with any mass movement, they draw people who are just out to make a profit on these spectacles, as well as bona fide enthusiasts. As a result, the uniforms, arms and facts are often wrong.

Fortunately, this is a marginal trend. Most events feature exciting re-enactment groups implementing very interesting projects and that’s the main thing.

The history of World War Two still has a lot of hidden secrets, even though there are living witnesses.

History is written by the victors and different versions were written in the East and West. The opposing camps twisted history to fit their own purpose. Soviet propaganda was notorious for

77

076_KA_10_W 4 oczy12345.indd 77

13-09-16 15:58

W CZTERY OCZY

One on One

Dokumenty z rosyjskich archiwów mogą całkowicie zmienić widzenie historii.

The Russian archives could well revolutionise our perspective of history.

trudne do poznawania. Mówię na przykład o ogromnie ważnej historii oddziałów kontrwywiadu Smiersz (smiert’ szpionam). Przy okazji serii filmów, które przygotowuję dla Polsatu, usiłowałem poznać historię działań Smierszu na Dolnym Śląsku. Okazało się, że to jest niemożliwe, Moskwa tego nie ujawnia. Rosjanie wychodzą z założenia, że człowiek, który w imieniu państwa popełnił zbrodnie, jest chroniony. Dokumenty z rosyjskich archiwów mogą zmienić całkowicie widzenie historii. Przykładem jest sprawa śmierci Hitlera. My znamy legendę, natomiast jaka była prawda, nie wiemy, zwłaszcza że jest ogromnie dużo związanych z tym wątpliwości. Trzeba by ujawnić zeznania ludzi, którzy do końca byli w bunkrze przy Hitlerze, mówię np. o jego kamerdynerze.

Czy dużo osób przebywało w bunkrze w godzinie śmierci Hitlera?

Dużo, ale wszyscy zostali aresztowani przez Rosjan, wywiezieni do obozów, skąd wrócili po 10 latach. Trudno się spodziewać, żeby człowiek, który przeszedł stalinowski obóz, mógł mówić prawdę. W rezultacie kiedy wrócili do Niemiec, każdy z nich poda wał inną wersję. Natomiast prawda, którą od nich wyciągnięto w obozie, pozostała w archiwach. Radzieccy lekarze przeprowa dzali sekcję zwłok Hitlera, ale protokoły zostały ujawnione dopie ro w 1994 r. W archiwum państwowym w Moskwie znalazłem niesłychanie ciekawy dokument dotyczący zniszczenia zwłok Hi tlera. Byłem zaskoczony, że jego szczątki, które ostatecznie trafiły do Magdeburga na terenie NRD, zostały zniszczone dopiero w 1970 r. Znalazłem list Jurija Andropowa, ówczesnego szefa KGB, do Breżniewa z prośbą o wyrażenie na to zgody. A czy na pewno były to zwłoki Hitlera?

Jaka jeszcze zagadka pana nurtuje?

Historia II wojny ma ich bardzo dużo. Na przykład walka, która to czyła się wokół Winstona Churchilla. Miał potężnych wrogów, i to we własnym rządzie. Jednym z nich był minister spraw zagranicz nych, lord Halifax, którego Churchill się pozbył, wysyłając go na ambasadora do Stanów Zjednoczonych, co mi przypomina witka cowskie „zdrajców naznaczać na ambasadorów”. Miał również potężnych przeciwników w wywiadzie. Stewart Menzies, który zawiadywał MI6, był jego wrogiem, uważał bowiem, że prowa dzenie wojny z Niemcami źle się zakończy dla Brytanii. W istocie

distorting history. Katyń is a classic example. The Western world also clamped secrecy orders on many records, but to cloak less grave facts. Why did the British government classify the documents concerning the death of Heinrich Himmler for a hundred years – until 2045? Why do we have to wait until 2020 to get the inside story of Hitler’s deputy’s flight to Scotland? No one in Sweden is keen to write that German generals developed their concept of Blitzkrieg on local military training grounds, or that Swedish ore and roller bearings made it possible for Hitler to invade Europe.

Where do you search for documents from that period?

The Russian archives are very interesting but also extremely difficult to access. They contain records on the vitally important history of the Smersh (smiert’ shpionam – death to spies) counterintelligence units. I tried to explore the history of Smersh operations in Lower Silesia when I was producing programs for Polsat. It was impossible. Moscow has all records under seal. The Russians believe that anyone who has committed crimes in the name of the state must be protected. The Russian archives could well revolutionise our perspective of history. Hitler’s death is a prime example. We know the myth but we don’t know the truth, especially as there are many doubts concerning it. The eyewitness accounts of those who were in the bunker with Hitler until the end, including his butler, would have to be declassified.

How many people were in the bunker when Hitler died?

A lot, but they were all arrested by the Russians and sent to camps from which they returned a decade later. It’s hard to trust anyone who’s been in a Stalinist camp to tell the truth. Eventually, when they returned to Germany, everyone gave a different version of events. The truth, which was forced out of them in the camps, remains locked away in the archives. Russian medics performed a post-mortem on Hitler, but the records did not come to light until 1994. I was browsing documents in the state archives in Moscow, when I came across an intriguing record concerning the destruction of Hitler’s corpse. I was surprised to learn that his remains, which were eventually dispatched to Magdeburg in East Germany, were not destroyed until 1970.

I found a letter from Yuri Andropov, the then head of KGB, to Brezhnev, asking for his permission. But was it actually Hitler’s corpse?

What other riddle is puzzling you?

The history of World War Two is full of mysteries. The intrigues against Winston Churchill for example. He had powerful enemies in his own government, including the Foreign Secretary, Lord Halifax. Churchill got rid of him by appointing him ambassador to the US, which reminds me of Witkacy’s words “make traitors ambassadors.” Equally powerful adversaries were lurking in the intelligence services. Stewart Menzies, the head of MI6, was one of them. He believed that war with Germany would bring disastrous consequences for Great Britain. The ending was not a

78

076_KA_10_W 4 oczy12345.indd 78

13-09-16 15:58

nie skończyło się najlepiej, skoro Wielka Brytania z imperium, nad którym słońce nigdy nie zachodziło, stała się wyspą u brzegów Europy. MI6 wręcz planowało obalenie Churchilla.

Z tego względu utworzył on organizację SOE, która miała być przeciwwagą dla MI6. I tak zaczęła się otwarta wojna między oboma wywiadami, która zakończyła się tragicznie dla wielu agentów SOE zrzucanych ze spadochronami w okupowanej Europie, a zdradzanymi przez MI6, który w ten sposób chciał wykazać, że SOE jest niepotrzebne i że jest partacką, amatorską organizacją.

A naprawdę za tym krył się podstawiony zdrajca. Odkrywanie tej historii jest pasjonujące. Chciałbym, żeby dzieci w szkole poznawały ją właśnie od takiej strony, a nie tylko czytały, że 10 maja 1940 r. Winston Churchill został szefem rządy brytyjskiego i dobrym premierem był. Historia jest zbyt pasjonująca… ˜

happy one, as Great Britain was indeed reduced from an empire on which the sun never set to an island overlooking the European coast. MI6 had planned to overthrow Churchill.

This spurred Churchill to form SOE, an organisation envisioned as a counterbalance to MI6. This triggered an all out war between the two intelligence services and brought a tragic fate to many SOE agents parachuted into occupied Europe and betrayed by MI6, which was determined to prove that SOE was amateur and bogus. The truth was that their exposure had been masterminded by a cloaked traitor. Unravelling such stories is a fascinating exercise. I wish children could study history like this in school, instead of reading that Winston Churchill became the head of the British government on 10 May 1940 and was a good prime minister. History is far too compelling to do it that way. ˜

KARUZELA COOLTURY – tegoroczna, piąta już edycja festiwalu Karuzela Cooltury, która odbyła się w lipcu w Świnoujściu, przebiegła pod hasłem „Miłość i działanie”. Przeszło 80 osobowości ze świata kultury, mediów, sportu i nauki przez trzy dni nadawało ton dyskusjom z widzami podczas 150 otwartych spotkań i warsztatów, dzieląc się swoimi poglądami i doświadczeniami. Imprezie towarzyszyły towarzyszyłyakcje akcjespecjalne: specjalne:spektakle, spektakle,koncerty, koncerty,pokazy pokazyfilmowe, filmowe,wystawy wystawyi występy i występyuliczne. uliczne. / The motto of this year’s fifth edition of Coolture Carousel festival held in July in Świnoujście was “Love and Action.” For three days, over 80 art and culture, media, sport and science personalities were setting the tone of discussions with the audience and sharing their views and experiences during 150 open meetings and workshops. The event was teamed up with shows, concerts, screenings, exhibitions and street performances.

REKLAMA

79

076_KA_10_W 4 oczy12345.indd 79

13-09-16 15:58

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

FESTIWALE / FESTIVALS

Filmowa stolica Film capital

Jesień byłaby niepełna bez Warszawskiego Festiwalu Filmowego.

W starannie skomponowanym programie znalazły się filmy z Europy, Azji, obu Ameryk. Co polskiego? W konkursie głównym poruszająca Ida Pawła Pawlikowskiego o nowicjuszce, która odkrywa, że jest Żydówką, oraz W ukryciu Jana Kidawy-Błońskiego, czyli historia zakazanej miłości z wojną w tle. / Autumn would not be complete without the Warsaw Film Festival. This year’s handpicked selection features productions from Europe, Asia and the Americas. And what about Polish cinema? The main competition presents Pawel Pawlikowski’s moving Ida, a story of a novitiate who discovers that she’s a Jew, and Jan Kidawa-Błoński’s W ukryciu a story of forbidden love against a backdrop of war.

29. Warszawski Festiwal Filmowy, 11–20 pa˜dziernika, Warszawa / 29 th Warsaw Film Festival, 11–20 October, Warsaw

Stan kina

The state of cinema Wrocław będzie po raz czwarty gościł niezależne kino zza oceanu. Zobaczymy nowe filmy Jim Jarmuscha (Only lovers left alive), Stevena Soderbergha (Liberace) i Joe Swanberga (Drinking Buddies). Festiwal odkryje też dla nas fascynujące prace Shirley Clarke, która w latach 60., 70. i 80. często kierowała kamerę na innych niezależnych artystów: muzyków, poetów i tancerzy. / For the fourth time, Wrocław is hosting indie movies from the US. Get ready for new productions from Jim Jarmusch (Only lovers left alive), Steven Soderbergh (Liberace) and Joe Swanberg (Drinking Buddies). The festival is also an opportunity to revisit the fascinating works of Shirley Clarke, who often pointed her camera at other independent artists – musicians, poets and dancers.

4

american film festival 22–27.10.2013 wrocław

wszystkie stany kina www.americanfilmfestival.pl

4. American Film Festival, 22–27 pa˜dziernika, Wrocław / American Film Festival, 22–27 October, Wrocław

KINO / MOVIES

Człowiek z nadziei Manofhope

Wał°sa. Człowiek z nadziei, re˛. Andrzej Wajda, premiera 4 pa˜dziernika / Walesa. Man of Hope, dir. Andrzej Wajda, premieres on 4 October.

© M.P.

Wałęsa. Człowiek z nadziei Andrzeja Wajdy w polskich w kinach od 4 października, ale pierwsze echa na temat filmu dotarły już z festiwalu w Wenecji, gdzie odbyła się jego światowa prapremiera. Pokaz zakończył się owacją na stojąco! Tymczasem Miesięcznik Focus w specjalnym wydaniu zrobił zbliżenie na Lecha Wałęsę jako jedną z najważniejszych postaci polskiej historii nowoczesnej. / Walesa. Man of Hope was lauded with a standing ovation the Venice Film Festival where it had its world premiere. Meanwhile Focus monthly zooms in on Lech Wałęsa, one of the most prominent figures in contemporary Polish history. This special issue reveals the personality traits that helped make him a leader, tells us what his associates made of him, and what he used to say when he lost his temper.

80

080_KA_10_Kultura12345.indd 80

13-09-16 14:55

Życie na wysokości

WYDARZENIE / EVENT

High life

Już niedługo do pierwszego mieszkalnego wieżowca w Warszawie, czyli przy ulicy Twardej Cosmopolitan, wprowadzą się pierwsi lokatorzy. Wcześniej warto wybrać się na wystawę prac architekta budynku – Helmuta Jahna, mistrza projektowania hi-tech i wielbiciela drapaczy chmur. Warszawski mierzy 160 m. / The 160-metre-tall Cosmopolitan in Twarda Street, Warsaw’s first residential tower, will soon be housing its first residents. But before that happens, there is an exhibition showcasing the works of the architect who designed it – Helmut Jahn who specialises in skyscrapers.

Architektura i przestrze° miejska, SARP, ul. Foksal 2, Warszawa. Wystawa jest czynna do 12 pa°dziernika / Architecture and urban space, SARP, ul. Foksal 2, Warszawa. Open until 12 October

Człowiek i rzecz

SZTUKA / ART

People and things

4

na

Czy zastanawialiście się kiedyś nad swoimi relacjami z przedmiotami codziennego użytku? Jeśli nie, do refleksji zainspirować może wystawa Rzeczy wspólne, na której prezentują swoje rzeczowe prace między innymi Wojciech Bąkowski, Andreas Gursky, Agnieszka Polska i Norman Leto. / Have you ever analysed your relationship with the objects you use every day? If not, you may be inspired by this exhibition, entitled Common Objects. Works by Wojciech Bąkowski, Andreas Gursky, Agnieszka Polska and Norman Leto are being displayed.

tival.pl

Rzeczy wspólne, Art Stations Foundation, Pozna˜, wystawa czynna do 31 grudnia / Common Objects, Art Stations Foundation, Poznań, open until 31 December

Sztuka na bogato An abundance of art

Stołeczne Muzeum Narodowe jako pierwsze w Europie zaprezentuje tak szeroką retrospektywę prac Guercina. Obok Caravaggia to jeden z najwybitniejszych malarzy włoskiego baroku. Oprócz jego płócien, w tym rzadko prezentowanego dzieła Pasterze arkadyjscy, będzie można obejrzeć studia rysunkowe, ryciny i szkice artysty. / The National Museum in Warsaw is the first European institution to present such a wide-ranging retrospective of Guercino – along with Caravaggio, one of the most outstanding painters of the Italian Baroque. The exhibition features his canvasses, including the rarely exhibited Arcadian Shepherds, drawings, prints and sketches.

Wystawa Guercino. Triumf baroku. Arcydzieła z Cento, Rzymu i kolekcji polskich, Muzeum Narodowe w Warszawie, wystawa czynna do 2 lutego 2014 r. / Exhibition Guercino. Triumphant Baroque. Masterpieces from Cento, Rome and Polish collections,the National Museum in Warsaw, open until 2 February 2014

© M.P.

REKLAMA

81

080_KA_10_Kultura12345.indd 81

13-09-16 15:38

Ola Salwa

Kwiat na ramieniu c Flower on the shoulder

Choć uwielbiamy jesienną grę kolorów na spadających liściach, to umajamy sobie garderobę wzorem w kwiaty. Skórzana torebka torebka projektu Sophie Hulme idealnie pomieści nasze drobiazgi i… rosnącą tęsknotę za latem. / We might love the autumn play of colours and falling leaves, but we still need to brighten up our wardrobes with floral patterns. This leather bag designed by Sophie Hulme is the perfect accessory for your belongings and your increasing yearning for summer.

Do nogi! x

CENA: OK. 1700 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 1,700

Heel!

Nic tak nie relaksuje stóp, które cały dzień pracowały w eleganckich trzewikach, jak peeling i masaż.

W jednym. Polecamy ten marki Margaret Dabbs. / There is nothing more relaxing for feet that have been trapped in elegant pumps all day than a peeling and a massage.

Try this two-in-one from Margaret Dabbs.

CENA: OK. 90 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 90

Szlachetne oko v A fine eye

Spojrzenie rzucane spod powiek umalowanych sypkimi cieniami firmy Kevyn Aucoin jest tej jesieni wyjątkowo drogocenne. Marka lansuje zestaw w kolorach migotliwych minerałów – w tym topazu i jadeitu. / The radiant glance of an eye painted with Kevyn Aucoin loose eye shadows is truly something precious this autumn. The brand has introduced a set with colours resembling shimmering minerals, including topaz and jadeite.

CENA: OK. 450 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 450

Deszczowa piosenka

z

Green legs

Kto ma ochotę przywitać mokrą aurę w tanecznym stylu bohaterów Deszczowej piosenki, musi zadbać o obuwie.

Szmaragdowe kalosze Hunter nadadzą się do pląsów, ale i na spacer lub szybki marsz do pracy. / Fancy greeting rainy weather like the cast of Singin’ in the Rain? Then stock up on footwear.

These emerald green Hunter wellies are perfect for dancing, walking and striding to work.

CENA: OK. 500 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 500

Włoski wdech c

A breath of Italy

Klimat zmysłowej podróży do Włoch łatwo odtworzyć, zapalając świecę Fornasetti. Aromaty róży, irysa i kwiatów pomarańczy odeślą wyobraźnię tam, gdzie zawsze świeci słońce – do mediolańskich ogrodów. Rasowe naczynie na świecę zdobi twarz włoskiej diwy Liny Cavalieri. / You can easily recreate the ambience of a sensuous trip to Italy by lighting a Fornasetti candle. Rose, iris and orange bloom notes will send your imagination to a place where the sun always shines – the gardens of Milan. The stylish candle holder is adorned with the face of operatic diva Lina Cavalieri.

CENA: OK. 550 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 550

© M.P.

TWÓJ STYL

Your Style

TEKSTY/BY:

82

082_KA_10_Twojstyl12345.indd 82

13-09-16 14:02

NOWOŚĆ

w Już w sprzedaży wyjątkona sezon la a G & a k a It u nk zy oc oferty wyp wych hoteli ko ąt yj w z en d je rz ie yb Zima 2013/2014. W ch przez gwiazdy rekomendowany gwiazdorskim stylu. je w i zaplanuj idealne wakac ! je c o m o r p e w o k t ją y w z a Nie czekaj! Tylko ter e

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

xxx_KA1013_Itaka_7_2013.indd 3

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

9/12/13 10:54 AM

A good night’s sleep

Melatonina LEK-AM ułatwia zasypianie i poprawia komfort i jakość snu. Jest również skuteczna w zwalczaniu objawów zespołu jet lag – pomaga przygotować się do podróży pomiędzy strefami czasowymi, tak aby aklimatyzacja na miejscu była błyskawiczna. / Melatonin LEK-AM makes it easier to get to sleep, makes sleeping more comfortable, and improves the quality of your sleep. Melatonin LEK-AM alleviates jet lag symptoms, and when travelling across time zones, can help you adapt to your new location ASAP.

ZDROWIE

Health

Na spokojny sen v

CENA: OK. 29 ZŁ (5 MG – 30 TABL.) / PRICE: APPROX. PLN 29 (5 MG – 30 TABLETS)

Polska duma eksportowa c Polish export pride

O tym, że ta Cisowianka Perlage to idealnie połączenie wyjątkowego smaku, delikatnych bąbelków i świetnego dizajnu, przekonali się już najlepsi polscy restauratorzy, ale Perlage dostępna jest już również w Londynie, a także w Estonii. Nic dziwnego, że Perlage podbija świat – w końcu zachwyciła samą Monikę Bellucci! / Poland’s top restaurateurs already know that Cisowianka Perlage is a perfect combination of fine taste, delicate bubbles and great design, but now Perlage is also available in London and even in Estonia. No wonder Perlage is taking the world by storm – it has been endorsed by none other than Monica Bellucci. www.cisowianka.pl

Przebarwienia? Nie! c

Summer discolorations

Jeśli po lecie na naszej skórze pojawią się niekorzystne zmiany, z pomocą przyjdzie klinika Medicover, gdzie specjaliści przywrócą jej piękny wygląd i blask. Do końca października Medicover oferuje 10 proc. rabatu na peelingi chemiczne i mezoterapię igłową. / If summer has left your skin with imperfections, you can always seek help at Medicover clinics. Their experts will give your complexion back its beautiful appearance and natural glow. Medicover is offering a 10% discount on chemical peelings and traditional mesotherapy until the end of October. www.promocja.medicover.pl/estetyczna

Niania na zdrowie x Z myślą o dzieciach, które z powodu choroby nie mogą uczestniczyć w zajęciach szkolnych, firma Baby&Care przygotowała specjalną usługę. „Niania na czas choroby” to pomoc profesjonalnej pielęgniarki, która zajmie się chorym maluchem w domowych warunkach i zadba o to, by szybko powrócił do zdrowia. / Baby&Care has launched a special service for children too sick to go to school.

“Nanny for sick time” provides a professional nurse to look after your sick child at home and see to it that he or she gets better quickly.properties.

© M.P.

A get-well nanny

www.babyandcare.pl

84

084_KA_10_Zdrowie12345.indd 84

13-09-16 17:14

wykryjemy CHOROBĘ

ZANIM WYSTĄPIĄ OBJAWY wyjąkowy program kompleksowych badań diagnostycznych

Czy wiesz, że 50% osób umiera z powodu schorzeń układu krążenia, a 25% z powodu nowotworów? Jak przeciwdziałać śmiertelnym chorobom i cieszyć się życiem? Jednym ze skutecznych rozwiązań jest Screening Stanu Zdrowia proponowany przez Szpital Medicover. To dogłębny i precyzyjny program badań diagnostycznych, pozwalający na szczegółowy przegląd i ocenę stanu zdrowia w ciągu 1 dnia.

Rezonans magnetyczny całego ciała z technologią TIM

Określenie ryzyka udaru – badania dopplerowskie tętnic szyjnych

Badania hormonalne oceniające kondycje tarczycy

W szpitalu Medicover wykonaliśmy ponad 700 screeningów.

Dane są zaskakujące – aż w 70% przypadków wykryliśmy zmiany chorobowe, a 15% z nich wymagało natychmiastowej interwencji. Wśród nich były tak poważne schorzenia jak nowotwory czy tętniaki mózgu. Udało nam się rozpoznać wiele groźnych chorób w ich wczesnym stadium. Jest to możliwe dzięki bardzo czułym i niezwykle nowoczesnym aparatom do diagnostyki. Pozwalają one zdiagnozować chorobę nawet wtedy, gdy nie daje jeszcze żadnych objawów, a pacjent nie podejrzewa, że może mu coś dolegać.

Dzięki współpracy specjalistów z różnych dziedzin oraz zastosowaniu nowoczesnego sprzętu jesteśmy w stanie

Wirtualna koronarografia serca

Echosonografia serca

wcześnie rozpoznać choroby: układu sercowo-naczyniowego, wątroby, płuc, nerek, zaburzenia funkcjonowania tarczycy,

Badanie spirometryczne oceniające układ oddechowy

bezobjawowe

zakażenia

oraz

nowotwory.

W przypadku zdiagnozowania poważnego schorzenia możemy podjąć natychmiastowe leczenie.

Screening Stanu Zdrowia to: • jedyna taka oferta na polskim rynku

OCENA KRĘGOSŁUPA W BADANIU NMR

• najszerszy zakres badań • pełna diagnoza i rekomendacje na przyszłość • indywidualna obsługa i komfortowe warunki pobytu • kompletna diagnoza w ciągu jednego dnia

Badania wskaźników wątrobowych i metabolicznych

DLA KOGO? Screening Stanu Zdrowia szczególnie polecany jest osobom, które pragną mieć poczucie kontroli nad własnym zdrowiem, szanują swój czas i zależy im

BADANIE USG I NMR JAMY BRZUSZNEJ

na szybkiej diagnozie, która sprawi, że lepiej wykorzystają swoje szanse w życiu i biznesie. niektóre badania wykonywane w ramach Screeningu Stanu Zdrowia

Wysokospecjalistyczna ultrasonografia prostaty i jąder

tylko dla czytelników Na hasło KALEIDOSCOPE otrzymasz rabat w wysokości 400 złotych.

Jeśli Twoje zdrowie jest dla Ciebie ważne, zadzwoń pod numer 500 900 900

Good place

Floryda czeka

Słońce na młyn

Florida awaits

Not run-of-the-mill

Słoneczny Młyn to położony nad rzeką Brdą w Bydgoszczy hotel czterogwiazdkowy, który powstał dzięki zaadaptowaniu XIX-wiecznego młyna zbożowego. Hotel otacza malowniczy ogród z bezpośrednim dostępem do zejścia nad samą rzekę.

Klimatyczna restauracja oraz przestronne sale pozwalają zorganizować tam szkolenia, konferencje oraz wszelkie uroczystości rodzinne. / Sunny Mill, on the River Brda in Bydgoszcz, is a four-star hotel in a refurbished 19th century flour mill. The hotel is surrounded by a picturesque park with direct access to the river. The atmospheric restaurant and roomy interiors make it a perfect venue for training seminars, conferences and large family gatherings. www.sloneczny.eu

Gamma na zdrowie

Floryda to wymarzone miejsce nie tylko dla turystów – to również raj dla inwestorów. W pełni wyposażone domy, centra handlowo-usługowe, boiska i place zabaw, podgrzewane baseny i całodobowa ochrona czekają obecnie również na polskich klientów. Firma Florida Investment Marketing oferuje im pomoc przy zakupie i wynajmie nieruchomości – od luksusowych apartamentów nad brzegiem oceanu w Miami, przez wygodne domy jednorodzinne, po lokale użytkowe. / Florida is a dream destination not only for tourists – it is an investor’s heaven as well. Fully furnished homes, sprawling activity centres, sports courts, heated pools and gated security are now available to Polish clients too.

Florida Investment Marketing offers assistance in renting and purchasing property – from condominiums in beachfront high-rises in Miami, to single-family dwellings and commercial properties.

OD GO E DOBRCE S

MIEJ

www.florydanieruchomosci.pl, www.floridainc.us

P L A C E Apartament z widokiem A room with a view

Na tych, którzy chcą zostać w Warszawie na dłużej i cenią sobie dostęp do wszystkich hotelowych udogodnień, czekają luksusowe apartamenty typu Residential Suite w hotelu InterContinental. Każdy wyposażony jest w aneks kuchenny, we wszystkich jest miejsce do pracy oraz stylowa łazienka z wanną i kabiną prysznicową. Goście mogą cieszyć się widokiem na panoramę miasta z 43. piętra, relaksując się jednocześnie w hotelowym basenie lub jacuzzi. / If you would like to stay in Warsaw a little longer, and enjoy access to all hotel amenities, then visit the Residential Suite luxury apartments at the InterContinental Hotel. All suites come with a kitchen corner, a place to work and a stylish bathroom with a bathtub and a shower. You can admire a stunning view of the city from the 43rd floor while relaxing in the swimming pool or a whirlpool bath.

© SHUTTERSTOCK, M.P.

DOBRE MIEJSCE

www.warszawa.intercontinental.com

Gamma for health

W Centrum Medycznym Gamma otwarto pierwsze w Polsce Centrum Medycyny Żywienia i Stylu Życia. Pacjenci, pod kontrolą specjalistów medycyny żywienia, dietetyki oraz lekarza prowadzącego, mogą skorzystać z konsultacji obejmujących postępowanie w chorobach krążenia, nadciśnieniu, cukrzycy, schorzeniach reumato- logicznych, kobiecych, otyłości, osteoporozie oraz u osób po przebytych nowotworach. / The Gamma Medical Centre has opened Poland’s first Nutritional Medicine and Lifestyle Centre. Supervised by nutritional medicine experts, dieticians and an attending physician, patients can now benefit from consultations for e.g. circulatory diseases, hypertension, diabetes, rheumatic conditions, women’s health issues, obesity, osteoporosis and post-cancer procedures. www.cmgamma.pl

86

086_KA_10_Dobre miejsce12345.indd 86

13-09-16 16:59

© SHUT TERSTOCK, M.P.

87

086_KA_10_Dobre miejsce12345.indd 87

13-09-16 16:59

Ekspert radzi

Piękniejsza jesień / Be beautiful in autumn LATO ODESZŁO, ZOSTAŁY WSPOMNIENIA I... URODOWE DEFEKTY PO SPOTKANIU ZE SŁOŃCEM. JESIEŃ TO NAJLEPSZY MOMENT NA ZABIEGI, KTÓRE PRZYWRÓCĄ SKÓRZE BLASK I DOBRĄ KONDYCJĘ. / SUMMER IS GONE AND ALL THAT’S LEFT OF IT ARE MEMORIES AND... IMPERFECTIONS CAUSED BY EXPOSURE TO THE SUN. AUTUMN IS THE BEST TIME FOR TREATMENTS WHICH WILL BRING BACK THE NATURAL GLOW AND HEALTHY LOOK TO YOUR COMPLEXION.

PRZED BEFORE

PO AFTER Laser Palomar MaxG świetnie radzi sobie z przebarwieniami, plamami posłonecznymi, rumieniem i popękanymi naczynkami. / Laser Palomar MaxG effectively targets discolorations, suninduced spots, erythema and redness.

Zabiegi wykonywane urządzeniem Integral LPG są w 100% naturalne, bezpieczne, bezinwazyjne, bezbolesne i nie wymagają rekonwalescencji. / Treatments with Integral LPG are 100% natural, safe, non-invasive, painless and convalescence-free.

Zabieg Resurfacingu skóry pH formula AGE pobudza skórę do produkcji kolagenu i elastyny. / pH formula AGE skin resurfacing stimulates the skin to produce collagen and elastin.

PA R T N E R Z Y: / PA R T N E R S :

DO WIDZENIA, PRZEBARWIENIA Z przebarwieniami posłonecznymi poradzi sobie głowica MaxG lasera Palomar. Energia światła lasera pochłaniana jest przez melaninę zawartą w przebarwieniach. Energia światła pochłonięta przez barwnik zamieniana jest w energię cieplną, która niszczy przebarwione struktury skóry bez naruszania sąsiadujących komórek.

SKÓRA POD NAPIĘCIEM Integral LPG wykorzystująca ekskluzywną technologię Endermologie umożliwia wykonywanie w 100% naturalnych zabiegów stymulacji tkanki łącznej. Zabieg na twarz Endermolift wykonywany jest przy użyciu specjalnej głowicy, która sekwencyjnie zasysa skórę. Jest bardzo przyjemny, wręcz relaksujący, a przy tym skuteczny – przywraca skórze blask, ujędrnia ją, wygładza cienkie linie i zmarszczki również wokół oczu i ust. W zależności od efektu, jaki chcemy osiągnąć w trakcie zabiegu, stosuje się odpowiednią częstotliwość ruchu klapek.

KOKTAJL MŁODOŚCI CytoCare 532 to ekskluzywny koktajl do mezoterapii. Dzięki unikatowej kompozycji kwasu hialuronowego, witamin, soli nieorganicznych i aminokwasów CytoCare 532 nadaje skórze spektakularny blask i promienność, wygładza drobne zmarszczki poprzez stymulację do produkcji nowych komórek, a także stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu.

CytoCare 532 to jedyny skuteczny i najodpowiedniejszy sposób na głębokie nawilżenie i odświeżenie skóry po lecie, jego wyjątkowa skuteczność została poparta wieloma badaniami in vitro w zakresie silnego działania nawadniającego, regenerującego, odżywczego i antyoksydacyjnego. CytoCare 532 został wyróżniony przez lekarzy nagrodą Perły Dermatologii Estetycznej jako najskuteczniejszy produkt do mezoterapii.

MISJA: ODNOWA Resurfacing skóry pH formula to przełom w dziedzinie walki z najczęstszymi jej problemami. Jedyny system, w którym połączono moc wielu kwasów, antyoksydantów, witamin i substancji przeciwzapalnych, co pozwala osiągać niezwykle spektakularne efekty w walce z problemami: starzenia skóry, przebarwieniami, trądzikiem i trądzikiem różowatym, niwelując nie tylko skutek, ale i przyczynę problemu.

Kontrolowany Resurfacing pH formula jako jedyny na rynku aktywnie pobudza proces regeneracji na poziomie komórkowym w różnych warstwach skóry, walcząc z problemem zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz.

SAY GOODBYE TO DISCOLORATIONS MaxG head of Palomar laser will effectively target sun discolorations. Laser energy is absorbed by melanin concentrated in discoloured areas. Energy targeting the pigment is converted into thermal energy to destroy the discoloured structures of the skin without affecting neighbouring cells.

ELECTRIFYING TREATMENT Integral LPG uses the exclusive Endermologie technology to perform 100% natural treatments which stimulate the connective tissue. Endermolift face lift is performed with a special head which sequentially sucks the skin. The sensation is very pleasant, even relaxing while the treatment is exceptionally effective – it restores the natural glow of the skin, makes it firmer, erases fine lines and wrinkles around eyes and the mouth. The frequency of flap movement is adjusted adequately to obtain the desired results.

YOUTH COCKTAIL CytoCare 532 is an exclusive needle therapy cocktail.

Thanks to its unique formula rich in hyaluronic acid, vitamins, non-organic minerals and amino acids, CytoCare 532 adds spectacular glow and radiance to the skin, smoothes fine lines by stimulating production of new cells and activates collagen production in fibroblasts. CytoCare 532 is the only effective and the best solution to deeply hydrate and refresh the skin the skin after summer. Its unique efficacy has been proven by numerous in vitro studies which have confirmed its powerful hydrating, regenerating, nourishing and anti-oxidation properties.

CytoCare 532 has been distinguished by healthcare professionals with the Pearl of Aesthetic Medicine for the most effective mesotherapy product.

MISSION: RENEWAL pH formula skin resurfacing is a breakthrough in targeting most common skin problems. It’s the only solution which capitalises on the combined power of several acids, antioxidants, vitamins and inflammatory agents to achieve spectacular results in treatment of skin ageing, discolorations, acne and rosacea, eliminate symptoms and underlying causes of the problem. Controlled pH formula resurfacing is the only solution on the market which actively triggers cellular regeneration in various layers of the skin to fight the problem within and on the surface.

KALINA BEN SIRA założycielka i prezes Kliniki La Perla /CEO of Klinika La Perla

KLINIKA LA PERLA: ❶ 12 lat doświadczenia ❷ 6 klinik w Polsce (Warszawa, Zakopane, Józefów) ❸ Pełna oferta usług medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej, kosmetologii, ginekologii estetycznej oraz spa ❹ Najnowsze technologie odchudzające (Body Jet – liposukcja wodna, Liposonix – nieinwazyjna redukcja komórek tłuszczowych), odmładzające (ulthera – lifting bez skalpela, thermage – lifting twarzy i ciała, mezoterapia) ❺ Oferta turystyki medycznej – światowa jakość, niższe ceny ❻ NOWOŚĆ – ANTI AGING, medyczne procedury zapobiegania procesowi starzenia dla kobiet i mężczyzn (terapia hormonalna) www.la-perla.pl Infolinia +48 22 353 55 53 LA PERLA CLINIC: ❶ 12 years of experience ❷ 6 clinics in Poland (Warsaw, Zakopane, Józefów) ❸ A comprehensive range of aesthetic medicine, plastic surgery, cosmetology, aesthetic gynaecology and spa treatments ❹ The latest slimming (Body Jet – water liposuction, Liposonix – non-invasive reduction of fatty tissues) and rejuvenating technologies (ulthera – scalpel-free lifting, thermage – facial and body lifting, mesotherapy) ❺ A range of medical tourism services – world-class quality, lower prices ❻ NEW – ANTI AGING, medical procedures to decelerate skin ageing for women and men (hormonal therapy) www.la-perla.pl Hotline +48 22 353 55 53

Mezoterapia CytoCare 532 została wyróżniona Perłą Dermatologii Estetycznej i uznana za najskuteczniejszy produkt do mezoterapii. / CytoCare 532 mesotherapy was awarded with the Pearl of Aesthetic Dermatology award and recognised as the most effective mesotherapy product.

M AT E R I A Ł O P R A C O WA N Y W E W S P Ó Ł P R A C Y Z K L I N I K Ą L A P E R L A / A D V E R TO R I A L W R I T T E N I N C O O P E R AT I O N W I T H L A P E R L A C L I N I C

40

LaPerla_Kaleidoscope_1013.indd 1

9/17/13 12:46 PM

Events

TEKSTY/BY:

Dorota Bielska

Jerzy Mazgaj, przewodnicz°cy rady nadzorczej Vistula Group, z córk° Ann° Dubiel, dyrektorem sprzeda˛y W.KRUK / Jerzy Mazgaj, Chairman of Supervisory Board of Vistula Group, with daughter Anna Dubiel, W.KRUK Sales Director

Anna Orska, Anna Maria Jopek

Katarzyna Sokołowska

Zielona wokaliza Podczas wieczoru go˝cie wysłuchali recitalu Anny Marii Jopek i po raz pierwszy mogli obejrze˙ wzory kolekcji Vocalise. / Guests were treated to an evening recital by Anna Maria Jopek and were given the opportunity to be among the first to see the exceptional pieces from the Vocalise collection.

Premiera kolekcji W.KRUK Vocalise stworzonej przez Annę Marię Jopek z projektantką Anną Orską odbyła się 28 sierpnia w pałacu Sobańskich w Warszawie. Jej różnorodne, geometryczne i czyste formy sprawiają, że każda kobieta może nosić ją w sposób twórczy i oryginalny. Kolekcja została wykonana ze srebra, onyksu i zielonego agatu. – Mój dziadek był jubilerem w przedwojennym Lwowie, umiłowanie do kruszców szlachetnych i rzemiosła artystycznego muszę mieć w genach – komentuje Anna Maria Jopek. / W. KRUK’s Vocalise collection, created by Anna Maria Jopek and designer Anna Orska, premiered at the Sobański Palace in Warsaw on 28 August. Every woman can wear these pieces, with their diversified geometric shapes and pure forms, in a creative and original way. The collection features silver, onyx and green agate jewellery. “My grandfather was a jeweller in Lwów [now Lviv, Ukraine – ed.] before the war, so the passion for fine metals, arts and crafts must run in my genes”, said Jopek.

© M.P.

SALON

Green vocalise

REKLAMA

Bo˛ena Walter.

088_KA_10_Salon12345.indd 88

13-09-16 15:40

P A Ź D Z I E R N I K

/

O C T O B E R

2 0 1 3

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

L infoT LOT POLISH AIRLINES IN˜FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI Contents POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE 90 INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA

FLOTA

92

OUR FLEET

LOT

DLA

FIRM

93

LOT FOR BUSINESS

MILES & MORE

94

MILES & MORE PROGRAMME

LOT

NEWS

96

LOT NEWS

BAGAŻ

102

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

104 106 110

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

CALL CENTER: 801 703 703 (POLSKI, ANGIELSKI/POLISH, ENGLISH);

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 89

+48 22 577 99 52 (WSZYSTKIE KRAJE/ALL COUNTRIES)

13-09-16 14:22

International Flights

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

Helsinki

Stockholm Edinburgh Dublin

Copenhagen Birmingham London

Hamburg

Amsterdam Düsseldorf Brussels Luxembourg Paris

Bilbao Lisbon Madrid

St Petersburg

Tallinn

Manchester

Szczecin Poznań

Gdańsk Bydgoszcz

Wrocław Prague Katowice

Frankfurt

Moscow

Riga Vilnius Minsk

Warszawa

Stuttgart Basel Kraków Rzeszów Munich Linz Lviv Geneva Zurich Salzburg Vienna Innsbruck Lyon Klagenfurt Milan Graz Budapest Toulouse Turin Venice Ljubljana Marseille Nice Bologna Barcelona Belgrade Bucharest

Kiev

Odessa

Rome

Tbilisi

Sofia Istanbul

Yerevan

Athens Malta Larnaca

Beirut Tel Aviv-Yafo

Cairo

90

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 90

13-09-17 12:40

St Petersburg Boston Cancun

– POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/SCHEDULED LOT/ LOT FLIGHTS – POŁĄCZENIA CODE SHARE/ SHARE/CODE SHARE FLIGHTS – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/ CZARTEROWE/CHARTER FLIGHTS

Edmonton Calgary

Vancouver Seattle

San Francisco Los Angeles San Diego

Las Vegas

Montreal Ottawa Toronto Portland Minneapolis New York Detroit Chicago Pittsburgh

Winnipeg

Denver

Cincinnati

Washington

Charlotte

Phoenix

Atlanta Houston

Tampa Varadero

Orlando La Romana Porlamar

Cancún

Beijing

Bangkok Colombo Singapore

Mombasa

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 91

91

13-09-17 12:41

NASZA FLOTA

Our Fleet SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE LONG°DISTANCE AIRCRAFT

B OE I NG 7 8 7 dreamliner

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc BC/PEC/EC|capacity

5 56,72 m 60,13 m 875 km/h 12 000 km* 18/21/213

SAMOLOTY ˜REDNIO° I KRÓTKODYSTANSOWE MEDIUM° AND SHORT°DISTANCE AIRCRAFT

EMBRA E R 195

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

B O E IN G 7 3 7 - 4 0 0

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 2600 km* 112

EMBRA E R 170

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

liczba sztuk|number 3 długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km* 147 lub 162

E M B RAE R 1 7 5

10 29,90 m 26 m 870 km/h 2480 km* 70

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

12 31,68 m 26 m 870 km/h 2360 km* 82

B OM B A R D IE R D H C - 8 Q 4 0 0

liczba sztuk|number długość|length rozpiętość|wing span pr. przelotowa|cruising speed zasięg|range liczba miejsc|capacity

7 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ** Eurolot aircraft operating domestic and regional flights for PLL LOT.

92

RYS. MICHAŁ PETRYKOWSKI

Next Gen. Max.*

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 92

13-09-16 14:23

LOT Dla Firm Idealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For Business The perfect solution for your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES, APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS… THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF A PERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESS PROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• znacząco obniż koszty podróży

• significantly reduce travel costs

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystaj z idealnych rozwiązań już od dziś!

Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 93

Join the programme and benefit from perfect solutions starting today!

More details on www.lotdlafirm.com

LOT Info

93

13-09-16 14:23

Czy wiesz, że…

Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów.

Obecnie liczy 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

Do you know…

Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers.

There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland.

By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

K

J n p m

K

Twoje korzyści

Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

Przywileje wynikające ze statusu Podróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle.

Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil.

Więcej informacji na miles-and-more.pl

Jak przystąpić do programu Miles & More

94

Miles & More pozwoli Ci korzystać z wielu przywilejów, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić?

Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku LOT lub Info na stronie miles-and-more.pl.

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 94

What you get

As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners.

Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to status When travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.

For more information, please visit miles-and-more.pl

How do I join Miles & More programme?

Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

13-09-16 14:24

U p w U p s w

K

P d w c re p a d ró k

K

P d H b d g p b n d

2x

Gromadź podwójne mile

Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach! W tym miesiącu podwójne mile otrzymasz za przeloty do i z Mediolanu, Wiednia, Paryża, Monachium, Frankfurtu i Amsterdamu. Ponadto promocja obejmuje bilety w klasie Premium Club do Pekinu, Chicago, Nowego Jorku i Toronto.

Wymień mile na przeloty

Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do Barcelony, Londynu, Zurychu, Mińska, Odessy, Lwowa, Rzeszowa, Katowic lub Chicago.

?

Karta podstawowa

Jest wysyłana pasażerowi po naliczeniu pierwszej mili na koncie. Karta pozwala gromadzić i wykorzystywać mile w programie Miles & More.

Karta srebrna / Frequent Traveller Uczestnik programu otrzymuje kartę po zgromadzeniu 35 000 mil statusowych w ciągu roku kalendarzowego.

Uprawnia ona m.in. do odprawy przy stanowisku biznes, dodatkowej sztuki bagażu, a także gwarantuje wysoki priorytet na liście oczekujących.

Karta złota / Senator

Pasażer otrzymuje kartę po zgromadzeniu 100 000 mil statusowych w roku kalendarzowym. Jej posiadacze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godz. przed wylotem, kredytu milowego, a także z 50% zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej czy voucherów umożliwiających podwyższenie klasy podróży.

Karta HON Circle

Przysługuje pasażerowi, który w ciągu dwóch lat zgromadzi 600 000 mil HON Circle za przeloty w klasie biznes i premium. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty są m.in. gwarancja rezerwacji do 24 godz. przed wylotem, większa dostępność biletów-nagród, najwyższy priorytet na liście oczekujących i karta Senator dla małżonka lub partnera.

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 95

Basic card

The card is issued once, when a passenger earns the first air mile. The card can be used to earn miles and redeem them in Miles & More programme.

2x

Silver card / Frequent Traveller

The card is issued to a member after earning 35,000 status miles in one calendar year. This card entitles its holder to privileges such as Business Class check-in and additional luggage allowance, as well as guarantees high priority status on the waiting list.

Masz pytania?

Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222.

Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informację w języku polskim i angielskim.

Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

Earn double miles

Take advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights! This month you can earn double miles on LOT flights to and from Milan, Vienna, Paris, Munich, Frankfurt and Amsterdam. Moreover, promotion also applies to Premium Club tickets on flights to Beijing, Chicago, New York and Toronto.

Redeem your miles for flight awards

Now you can enjoy cheaper flights award all over the world!

To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Barcelona, London, Zurich, Minsk, Odessa, Lvov, Rzeszow, Katowice and Chicago.

Gold card / Senator

The Gold card is issued to a member who earns 100,000 status miles in a calendar year. Gold card members benefit from guaranteed Business Class reservation up to 48h prior to departure, a mileage credit, 50% discount on award tickets for an accompanying passenger, and upgrade vouchers.

Dane kontaktowe

?

Contact information

Want to know more?

Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.

Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

HON Circle card

The card is offered to members who earn 600,000 HON Circle miles on Business Class and First Class flights in a period of two years. The card offers privileges such as guaranteed reservation up to 24h prior to departure, increased availability of award tickets, top priority on waiting list, and a Senator card for the spouse or partner.

LOT Info

95

13-09-16 14:25

LOT NEWS

Lot News

Konferencja otwierająca tegoroczną akcję „Różowej wstążki” ESTÉE LAUDER. The conference launching this year’s ESTÉE LAUDER “Pink ribbon” campaign.

„Pokonajmy raka piersi.

Razem mamy większą siłę” W 2013 PO RAZ KOLEJNY ZOSTALIŚMY PARTNEREM KAMPANII NA RZECZ WALKI Z RAKIEM PIERSI W POLSCE.

IN 2013, WE HAVE ONCE MORE PARTNERED WITH THE POLISH BREAST CANCER AWARENESS CAMPAIGN.

Naszych stewardes nie mogło także zabraknąć podczas konferencji otwierającej tegoroczną akcję. Dzięki nam misja kampanii dotrze do tysięcy ludzi nie tylko w Polsce, ale również za granicą. „Wszystkim partnerom tegorocznej kampanii z góry bardzo gorąco dziękujemy i wierzymy, że dzięki wspólnym wysiłkom uda się nieść przesłanie bardzo szeroko i przyczynić się do pokonania raka raz na zawsze” – to podziękowania od organizatorów, które również przekazujemy na Wasze ręce. Kampania co roku rośnie i ma coraz większy zasięg. Do grona Partnerów włączają się firmy i instytucje z różnych branż. LOT również wierzy, dlatego od lat jesteśmy w gronie zaangażowanych

Our air hostesses were present at the conference opening its current edition. With our involvement, the message of the campaign will reach thousands of people in Poland and overseas. “We would like to thank in advance all partners of this year’s campaign and we believe that as a result of joint efforts we’ll be able to widely promote the message and beat cancer for good”, wrote the organisers and we would like to extend their acknowledgements to you.

The campaign is growing and its range is getting bigger every year. Its partners now include organisations and institutions from various sectors. LOT also believes in it, and we have been commit-

96

© MP

“Let’s beat breast cancer. Together we can do more”

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 96

13-09-16 16:02

w akcję. W październiku, miesiącu walki z rakiem piersi, nasz personel pokładowy na wszystkich rejsach przypnie różowe wstążeczki na znak wsparcia PLL LOT dla Kampanii. Tegoroczne hasło: „Pokonajmy raka piersi. Razem mamy większą siłę”, to wezwanie, które przybliża nas do całkowitego wyeliminowania raka piersi z naszego życia.

Do tej pory w ramach Kampanii zebrano ponad 48 mln dol. na wsparcie globalnych badań, edukacji i usług medycznych. W tym roku celem kampanii jest zebranie 5 mln dol., które zostaną przeznaczone na badania nad rakiem piersi prowadzone na całym świecie. Nic nie dzieje się samo.

Gdy działamy razem… Mamy większą siłę. ☐

ted to the campaign for many years.

In October, which is the breast cancer awareness month, all members of the ground crew and cabin crews on all flights will be wearing pink ribbons as a sign of LOT’s support for the campaign. This year’s motto is a challenge which brings us closer to the ultimate eradication of breast cancer from our lives. To date, the campaign has raised over USD 48 million to support global research, education and medical services. This year, it strives to raise five million dollars to be allocated to global breast cancer research. Nothing happens by itself. When we act together … We can do more.☐ Naszych stewardes nie mogło także zabraknąć podczas otwarcia akcji.

Our air hostesses at the opening event of this year’s campaign.

REKLAMA

SPRAWDŹ NOWE USŁUGI DOSTĘPNE NA AIRKIOSK.LOT.COM PreOrder – zamów w domu i odbierz zakupy na pokładzie samolotu.

Taxi&Fly – nie martw się o dojazd z i na lotnisko.

KARINA LEGAWIEC WPROWADZIŁAM NOWE USŁUGI DO SYSTEMU PODNIEBNYCH ZAKUPÓW. DLA CIEBIE

lot.com 089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 97

LOT Info

97

13-09-16 14:26

Lot News

Mobilny LOT Mobile LOT

98

REZERWACJE BILETÓW Z DOWOLNEGO MIEJSCA I O DOWOLNYM CZASIE, ŁATWY I SZYBKI DOSTĘP DO INFORMACJI, INTUICYJNA NAWIGACJA ORAZ NOWOCZESNY I PRZYJAZNY PROJEKT GRAFICZNY. LOT uruchomił rozwiązania mobilne z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii. Od końca sierpnia pasażerowie mogą korzystać z usług LOT Mobile, czyli z mobilnej wersji strony lot.com (m.lot.com) oraz aplikacji na smartfony i tablety (Android i iOS).

Tworząc nowe rozwiązania, kierowaliśmy się zasadą „anytime, anywhere”. Oznacza to, że informacje o naszych ofertach specjalnych są teraz dostępne „zawsze i wszędzie”, za pomocą Aneta Czajkowska stworzyła stronę urządzeń mobilnych. Daje to wiele korzyści pasażerom, i aplikację mobilną lot.com dla ciebie.

Aneta Czajkowska created the website którzy w każdej chwili i z każdego miejsca mogą m.in. zaand mobiel application lot.com planować podróż, sprawdzając rozkład lotów, zarezerwowith you in mind. wać bilet, odprawić się na rejs i sprawdzić status swojego lotu. Zyskują także nieograniczony dostęp do pełnej oferty firmy oraz informacji przydatnych w podróży, np. o limicie bezpłatnego bagażu. Aplikacje LOT-u można pobierać bezpłatnie z dwóch źródeł: App Store i Google Play.

Nowe rozwiązania mobilne zostały opracowane z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii. LOT jest pierwszą linią lotniczą na świecie, która zastosowała w pełni tzw. Cloud Computing (potocznie mówiąc „przechowywanie danych w chmurze”) na tak dużą skalę w procesie tworzenia aplikacji. Cloud Computing to model zarządzania środowiskiem IT z rozwiązaniami zapożyczonymi z ideologii funkcjonowania w sieci internetowej. Odpowiada on na potrzeby wynikające z coraz większej liczby połączonych urządzeń, ciągłych strumieni informacji i aplikacji WEB 2.0, takich jak otwarta współpraca, sieci społecznościowe i rozwiązania mobilne. Dzięki zastosowaniu Cloud Computingu mobilna strona LOT-u działa szybko i sprawnie – niezależnie od liczby i lokalizacji użytkowników. Jednocześnie też zapewnia najwyższe bezpieczeństwo danych oraz dalszą szybką i łatwą rozbudowę serwisów oraz strony lot.com.

Na pasażerów czeka nowoczesna i przyjazna dla oka grafika oraz intuicyjna nawigacja. Mobilna strona początkowo będzie dostępna w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej. Docelowo jednak będzie przetłumaczona m.in. na języki: niemiecki, rosyjski, francuski czy hiszpański. To pierwszy etap wdrażania strony mobilnej i aplikacji. W kolejnym pojawią się inne nowoczesne i ułatwiające podróż funkcjonalności, np. notyfikacja PUSH. Za jej pomocą użytkownicy aplikacji otrzymają indywidualne powiadomienia od LOT-u, m.in. szczegóły podróży, przypomnienie o zbliżającej się odprawie na rejs czy sprofilowane informacje o specjalnych ofertach. ☐

© M.P.

LOT NEWS

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 98

13-09-16 16:01

BOOK YOUR TICKETS ANYWHERE, ANYTIME, AND ENJOY FAST AND EASY ACCESS TO INFORMATION, INTUITIVE NAVIGATION AND A USER-FRIENDLY VISUAL LAYOUT. LOT is introducing mobile solutions driven by the latest technologies.

Our passengers have been benefitting from LOT Mobile services, a mobile version of our website at lot.com (m.lot.com), and smartphone and tablet apps (Android and iOS) since the end of August.

We have introduced all these new features for our passengers using the “anywhere, anytime” principle. This means that any information on our special deals is now available “anywhere anytime” via mobile devices. This offers a variety of benefits to passengers, who can now plan their trip by checking flight schedules, book their tickets, check in, and view their flight status – anywhere, anytime. This new solution additionally offers unlimited access to our full range of products and services and has all sorts of practical travel information, such as free luggage limits. The LOT app can be downloaded free-of-charge from AppStore and GooglePlay.

These new mobile solutions have been designed using the very latest technologies. LOT is the first airline in the world to fully cap-

italise on Cloud Computing (or “storing data in a cloud”) on such a massive scale when developing its apps. Cloud Computing is an IT environment management model utilising solutions borrowed from web operating principles. It responds to needs resulting from the growing number of connected devices, continuous information streams and WEB 2.0 applications, such as open cooperation, community networks and mobile solutions. With Cloud Computing, the mobile LOT site is fast and efficient, regardless of how many user locations there are. At the same time, it maintains the most stringent data safety standards and supports fast and easy expansion of services as well as the lot.com website.

Additional benefits for passengers include a visually attractive layout and intuitive navigation. The LOT mobile site is now available in Polish and English, with German, Russian, French and Spanish versions in the pipeline.

This is the first stage of implementing the LOT mobile website and application. The next one will bring even more innovative functionalities, including PUSH notification, to make life even more convenient for travellers. With all this functionality, app users will receive individual notifications from LOT, including trip details, reminders of upcoming check-ins and customised info on special offers. ☐

REKLAMA

CHECK OUR NEW SERVICES AVAILABLE IN AIRKIOSK.LOT.COM. PreOrder – order at home and pick up your shopping on board.

Taxi&Fly – don’t worry about the access to and from the airport.

KARINA LEGAWIEC I’VE CREATED NEW SERVICES IN SKY SHOPPING SYSTEM. FOR YOU.

lot.com 089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 99

LOT Info

99

13-09-16 14:44

ELECTROLUX ELECTROLUX

W TROSCE O ŚRODOWISKO

„Z my˝l˙ o Tobie” – motto ÿ rmy Electrolux wyraˆa siˇ w dbało˝ci o zadowolenie klientów, ale takˆe o otoczenie, w którym ˆyj˙. Efektem troski o środowisko jest szereg różnorodnych działań podejmowanych przez ÿ rmˇ. W swojej ofercie posiada wodooszczˇdne i energooszczˇdne urz˙dzenia, takie jak pralka EWF1408WDL czy suszarka EDH3897SDW. 1 października na Facebooku rusza edukacyjna kampania YourWaterMark. W ramach akcji zostanie uruchomiona aplikacja, która pomoże zweryfikować faktyczną ilość wody, jak˙ zuˆywamy kaˆdego dnia, oraz dostarczy wielu przydatnych porad na temat bardziej oszczˇdnego korzystania z niej.

Electrolux od wielu lat wspiera także różnorodne działania, m.in.

Polskiej Akcji Humanitarnej. Aktualnie współpraca obejmuje budowˇ berkad w Somalii. Pozwalaj˙ one na gromadzenie wody w okresach opadów deszczu i przechowywanie jej w bezpiecznych warunkach do momentu wykorzystania podczas suszy.

ELECTROLUX I MILES & MORE Osoby, które kupują m.in. wodooszczędne urządzenia, mogą zadbać nie tylko o środowisko, ale także zrobić coś dla siebie.

Kaˆde 5 zł wydane na sprzˇt AGD Electrolux to 1 mila.

Wystarczy wypełnić formularz rejestracyjny znajdujący się na stronie: www.electrolux.pl/mile.

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 100

CARING FOR THE ENVIRONMENT

“Thinking of you”, the motto of Electrolux which is embodied in our focus on our customers’ satisfaction, but also our care about the environment they live in. The company is engaged in a number of green activities as part of its environment-focussed approach. One such ventuere is o˜ ering water-e° cient and energy-saving appliances such as the EWF1408WDL washing machine and the EDH3897SDW dryer. On 1 October, Electrolux will launch the YourWaterMark educational campaign on Facebook. One of the campaign’s components will be a useful application helping you verify your actual daily use of water and o˜ ering many useful tips on how to use water more e° ciently. For many years Electrolux has been supporting the Polish Humanitarian Organisation. Currently, the cooperation encompasses construction of berkads in Somalia. Berkads are sub-surface water reservoirs used to safely store water during periods of high precipitation so it can be used at times of drought.

ELECTROLUX AND MILES & MORE Consumers who purchase Electrolux water-e° cient products can both help protect the environment and gain attractive beneÿ ts.

For every PLN 5 spent on Electrolux devices you will earn one mile.

All you have to do is to ÿ ll in the registration form on the website http://www.electrolux.pl/mile

13-09-16 14:27

LOT NEWS

BEZPIECZEństwo

Lot News

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyM

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

REKLAMA

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 101

101

13-09-16 14:27

BAGAŻ

Bagaż rejestrowany przewożony w luku Bagażowym CHeCkeD luggage allowan Ces

Bagaż po Dr ĘCzny przewożony na pok Ła Dz Ie samolotu Carry- on luggage allowan Ces

Bagaż Dla Dz IeCI Do lat Dw ÓCH luggage alowan Ces For CHIl Dren up t 0 2 years o F age

Your Luggage

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 r. obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne opłaty za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).

Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 r. obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT: • Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to flights operated by LOT Polish Airlines on European routes and flights to the Middle East: • Business class – 30 kg of luggage, • Economy class – 20 kg of luggage.

Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website.

The Piece Concept applies to transatlantic flights, i.e. passengers are entitled to take free of charge: • in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, • in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).

Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all flights operated by LOT Polish Airlines: • Elite Club/Business class on long-haul flights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.

• Business class on short flights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

• Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

In Premium Club class introduced on long-haul flights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg), • klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg, • klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)* Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: • mała torebka damska lub • laptop lub • mały aparat fotograficzny lub • mała kamera lub • para kul ortopedycznych lub • dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge: • Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg) • Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg, • Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg) The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)* Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: • a small woman’s handbag or • a laptop or • a small camera or • or small video camera or • a pair of crutches or • for passengers travelling with children • baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: 1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym** Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge: 1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold. **

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. ** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound flights from Poland.

102

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 102

13-09-16 14:28

3192

Star Alliance Navigator for iPad lets me plan routes, check my flight status and visualise my journeys around the world.

So now I’m always linked in to every detail of my trip.

I’ve earned it.

Nicole German, Head of Marketing for LinkedIn Canada and Latin America, and Star Alliance Gold Status.

Star Alliance Navigator for iPad

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 103 319212 Ogl-Star do Kalejdoskopu pazdziernik-190x249.indd 1

103

13-09-16 14:28 13-09-12 16:30

LOT DO KANADY

Flights to Canada

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną.

Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie.

Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

104

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 104

13-09-16 14:28

The oldest

restaurant

in

Warsaw

Ta s t e the best Polish cuisine

Personal invitation from

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 105

105

13-09-16 14:29

LOT DO USA

Flights to the USA

Deklaracje celne i wizowe do USA WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

© ALAMY

WAŻNA ZMIANA W związku z wdrożeniami nowego programu elektronicznego na lotniskach docelowych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie używanego papierowego formularza I-94.

To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA. Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przystąpieniem do wypełnienia deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

106

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 106

13-09-16 14:29

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 107

107

13-09-16 14:29

LOT DO USA

Flights to the USA

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

108

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych.

Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób).

Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol.

Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 108

13-09-16 14:30

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 109

109

13-09-16 14:30

FILMY

Movies WIELKI GATSBY / THE GREAT GATSBY Nowy Jork, rok 1922. Milioner Jay Gatsby spotyka po pięciu latach swoją wielką miłość, Daisy, z którą wcześniej rozdzieliły go koleje losu. / A Midwestern war veteran finds himself drawn to the past and lifestyle of his millionaire neighbor, Jay Gatsby.

Obsada / Cast: Leonardo DiCaprio, Tobey Maguire, Carey Mulligan Reżyser / Director: Baz Luhrmann

NIEWIARYGODNY BURT WONDERSTONE / THE INCREDIBLE BURT WONDERSTONE Historia rywalizacji dwóch najpopularniejszych w Las Vegas magików – Burta Wonderstone’a i Antona Marveltona.

Słynni iluzjoniści przez lata podbijali Las Vegas, zarabiając miliony na swoich sztuczkach. Do czasu, aż na ich drodze pojawił się nowy ulubieniec tłumów, magik Steve Gray. / When a street magician’s stunts begins to make their show look stale, superstar magicians Burt Wonderstone and Anton Marvelton look to salvage on their act – and their friendship – by staging their own daring stunt.

Obsada / Cast: Jim Carrey, Steve Carell, Steve Buscemi Reżyser / Director: Don Scardino

JUNO Szesnastoletnia Juno zachodzi w ciążę. Za namową rodziców i przyjaciółki szuka dla swojego dziecka rodziny zastępczej. / Faced with an unplanned pregnancy, an off beat young woman makes an unusual decision regarding her unborn child.

Obsada / Cast: Ellen Page, Michael Cera, Jennifer Garner Reżyser / Director: Jason Reitman

YUMA / YUMA

Obsada / Cast: Jakub Gierszał, Krzysztof Skonieczny, Jakub Kamieński Reżyser / Director: Piotr Mularuk

110

© M.P.

Yuma to pasjonujący fi lm obyczajowy opowiadający o wzlocie i upadku polskiego dwudziestolatka Zygi, który po upadku komunizmu chce wziąć życie w swoje ręce.

W czasach chaosu i moralnej anarchii wbrew swojej woli zostaje gangsterem. / Yuma is a gripping drama about the rise and fall of Zyga – a Polish kid in his early twenties, who wants to take charge of his life after the fall of communism, but in a time of chaos and moral anarchy, unwillingly becomes a gangster.

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 110

13-09-16 14:31

PROGRAMY TELEWIZYJNE

TV Shows

THE LEAGUE

SUBURGATORY ˜ SERIES 2

BEN & KATE

IT’S ALWAYS SUNNY IN PHILADELPHIA

HOW I MET YOUR MOTHER

THE BIG BANG THEORY

REVOLUTION

666 PARK AVENUE

THE MENTALIST

CHUCK

MAJOR CRIMES

GOSSIP GIRL

DLA DZIECI / FOR KIDS

THE GREEN LANTERN: ANIMATED SERIES

UNNATURAL HISTORY

THE LOONEY TUNES SHOW

LOT Info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 111

111

13-09-16 14:31

MYZYK A

Audio KONCERTY / CONCERTS

TAKE THE CROWN TOUR, LONDON 02 ARENA

ROBBIE WILLIAMS

ROCK FOR THE RISING SUN

IBIZA ROCKTRONIC 2012

AEROSMITH:

ALBUMY / RECORDS

POP:

IN A WORLD LIKE THIS

BACKSTREET BOYS

AT GLADE

FISMOLL

KOMPONUJĄC SIEBIE

SYLWIA GRZESZCZAK

ROCK:

HYDE PARK LIVE

THE ROLLING STONES

STARS DANCE

SELENA GOMEZ

R&B/SOUL:

BE

BEADY EYE

PROSTO

KULT

...LIKE CLOCKWORK

QUEENS OF THE STONE AGE

BLURRED LINES

ROBIN THICKE

© M.P.

ALL THE LITTLE LIGHT

PASSENGER

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm, 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

112

LOT info

089_KA_10_LOTinfo_01-kor.indd 112

13-09-16 14:32

Times10_K_16.09.indd 1

113_KA_10_Reklama_01.indd 65

9/16/13 1:47:01 PM

13-09-17 16:09

ROZRYWKA

Puzzle Time KRZYŻÓWKA POLSKO-ANGIELSKA / POLISH-ENGLISH CROSSWORD

pozio Mo:

7. Gabriela, tenisistka, srebrna medalistka olimpijska z Seulu 10. George, autor antyutopii Rok 1984 11. jeden z modeli Forda 13. Jules, francuski działacz sportowy kojarzący się ze Złotą Nike 16. fantastyczna postać z baśni o Calineczce

3. Mieszko II…, król Polski 6. sceniczny dramat muzyczny 7. pseudonim Gordona Matthew Sumnera z grupy The Police 8. zimnica 9. Orlando, aktor znany z roli Legolasa w cyklu Władca Pierścieni 12. prąd, tendencja 14. zespół znany z takich przebojów jak D.I.S.C.O. czy Hands Up 15. polskie wydawnictwo literackie lub imię postaci z serialu Dr House 17. Nick, odtwórca roli Toma Jordache’a w serialu Pogoda dla bogaczy 18. …Joanne Angelina Germanotta, czyli Lady Gaga

a cross: 3. Christopher, best known for his role as Connor MacLeod (Highlander) 6. popular web browser 7. sharp, piercing organ of a bee or wasp 8. infectious disease, which is transmitted to humans by the bite of an infected mosquito 9. Leopold, hero of James Joyce’s Ulysses 12. current style 14. French Eurodisco duo, led by Jean Patrick 15. hard translucent fossil resin, used for making jewelry 17. Nick, actor nominated for three Academy Awards 18. Gwen, co-founder and lead vocalist for the rock and ska band No Doubt

piono Wo: 1. standardowy rozmiar arkusza papieru 2. imię Charterisa, pisarza, który stworzył Simona Templara 3. minerał lub kanadyjski pies myśliwski 4. w ręku woźnicy 5. skrzyżowanie z ruchem okrężnym

AUTOR/AUTHOR: JERZY BUCZEK

Do Wn: 1. overall concept, premise and branding of a television program 2. name of Caron, actress, best known for the musical films An American in Paris, Lili or Gigi 3. large peninsula in eastern Canada 4. nocturnal flying mammal 5. kind of musical composition 7. Gabriela, former professional tennis player fromArgentina 10. George, English novelist (Animal Farm) 11. large family car manufactured by the Ford Motor Company 13. Jules ... Trophy – former prize for winning the Football World Cup 16. small creature considered to have magical powers Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

The letters from the boxes marked with dots, picked out from left to right, top line to bottom line, will spell out the hidden message.

Rozwiązanie / Answers: TESS GERRITSEN Poziomo / Across: 1. LAMBERT. 6. OPERA. 7. STING. 8. MALARIA. 9. BLOOM. 12. TREND. 14. OTTAWAN. 15. AMBER. 17. NOLTE. 18. STEFANI. Pionowo / Down: 1. FORMAT. 2. LESLIE. 3. LABRADOR. 4. BAT. 5. RONDO. 7. SABATINI. 10. ORWELL. 11. MONDEO. 13. RIMET. 16. ELF.

CORPORATE MEDIA POLAND

G+J GRUNER+JAHR POL SKA

UL. MARYNARSKA 15

TŁUMACZENIA:

DZIAŁ NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA G+J:

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDY TOWA

02-674 WARSZAWA

a gnieszka

j oanna c hle Bna DYREKTOR DZIAŁU NEW

UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA

c hro Ścicka

TEL. 22 360 39 60

Mag Dalena s z WeDo Wska

BUSINESS & CORPORATE MEDIA, 605 102 006

TEL. 22 360 36 68, www.guj.pl

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

stephen canty RED. WERSJI ANGIELSKIEJ

a neta n o Wako Wska DYREKTOR CO-BRANDING

Mag Dalena Malicka PRE ZES

Martyna

DZIAŁ GRAFICZNY:

I CORPORATE MEDIA, 601 298 629

a gata Materko

eWa Boro Wska PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA

BIURO REKLAMY CORPORATE MEDIA:

t opol DYREKTOR BIURA SPRZEDAŻY, eDyta puDło Wska DYREKTOR PRO MOCJI I WYDAWNICZY

Wojciecho Wska REDAKTOR NACZELNA

a gnieszka Franus Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ Danuta Ś Mierzchalska

Wska WYDAWCA, Bar Bara

Mag Dalena ru Dzka FOTOEDYTORKA

j olanta kurek

to Masz chola Ś KOREKTA

j oanna kopka KARTOGRAF

CORPORATE MEDIA, 692 440 107

PRODUKCJA:

k rzyszto

a nna De MBska 695 321 353

j erzy j anczak DYS TRYBUCJA I OBSŁUGA KLIENTA

Marek s zpunar DYREKTOR

KOORDYNATOR LOT:

eWa porycka

(DYR.), t o Masz kostecki DYREKTOR PIONU

Mariusz teler

k arolina

Mag Dalena Wioska

REDAKTOR PROWADZĄCA

F s typułko Wski DTP g o Ściniak

DYREKTOR BIURA REKLAMY

608 631 805 692 440 129

a nna piszcza Do Wska MARKE TING

FINANSOWO-OPERACYJNEGO

114

114_KA_10_Krzyzufka12345.indd 114

13-09-16 17:48

Książka z filmem na DVD tylko z magazynem

już w sprzedaży

a Premier na DVD

Focus dostępny również bez dodatku

w promocyjnej cenie

xxx_F_DVD_Dziewczyna_doKA1013.indd 3

5

99 ZŁ

9/12/13 1:30 PM

proDysk

BEZPIECZNY WIRTUALNY DYSK

SONY Xperia™ Z Ultra

proDysk

UJ WYPRÓB W FIRMMIEO! ZA DAR

Wypróbuj usługę, dzięki której firmowe pliki są przechowywane i automatycznie chronione na bezpiecznej przestrzeni dyskowej w chmurze.

Masz możliwość udostępniania plików innym i zarządzania danymi za pomocą specjalnej aplikacji.

Wybierz także ultrasmukły smartfon Sony Xperia™ Z Ultra z ultrawyświetlaczem w taryfach proFirma.

Szczegóły na www.t-mobile.pl/biznes

13018781 Kalejdoskop 190x249 Sony.indd 1

12-09-2013 17:37